DOCSLIB.ORG

Karel Van Mander, Cornelis Cornelisz Van Haarlem En Hendrick Goltzius (1580-1620)

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Karel Van Mander, Cornelis Cornelisz Van Haarlem En Hendrick Goltzius (1580-1620) PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/162193 Please be advised that this information was generated on 2021-10-10 and may be subject to change. Bijbelse historiën in Haarlemse olieverf Bijbelse historiën in Haarlemse olieverf Karel van Mander, Cornelis Cornelisz van Haarlem en Hendrick Goltzius (1580-1620) Petra Jeroense Petra Jeroense ISBN: 978-94-6233-469-4 Bijbelse historiën in Haarlemse olieverf: Karel van Mander, Cornelis Cornelisz van Haarlem en Hendrick Goltzius (1580-1620) Petra Jeroense Omslag: Karel van Mander, De dans om het gouden kalf, doek, 98 x 213,5 cm., 1602, Haarlem, Frans Halsmuseum ISBN 978-94-6233-469-4 © 2016, Petra Jeroense Printed by: Gildeprint - Enschede. Bijbelse historiën in Haarlemse olieverf: Karel van Mander, Cornelis Cornelisz van Haarlem en Hendrick Goltzius (1580-1620) Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen op gezag van de rector magnificus prof. dr. J.H.J.M. van Krieken, volgens besluit van het college van decanen in het openbaar te verdedigen op donderdag 15 december 2016 om 12.30 uur precies door Petra Johanna Jeroense geboren op 10 juni 1971 te Tholen Promotor: Prof. dr. V. Manuth Manuscriptcommissie: Prof. dr. A.M. Koldeweij Prof. dr. R.E.O. Ekkart (Universiteit Utrecht) Dr. P.J.G. van der Coelen (Museum Boijmans Van Beuningen) Woord vooraf Het is 3 juni 2016. Op een beurs voor hedendaagse kunst wordt mijn aandacht plots getrokken door een groot, kleurrijk doek waarop twee toeschouwers, een man en een vrouw, te zien zijn die kijken naar een schilderij dat ik onmiddellijk herken: Hendrick Goltzius’ Lot en zijn dochters uit 1616 (nu in het Amsterdamse Rijksmuseum). Meteen is duidelijk dat het weergegeven schilderij geen nauw- gezette kopie is van het Amsterdamse werk. Alleen al qua kleurgebruik wijkt de kopie sterk af van het origineel: geen warm coloriet maar koele en fletse kleuren waarvan het roze dominant is. De toeschouwers ogen als moderne museumbezoekers. De vrouw zit in een rolstoel die wordt voortgeduwd door de man. Zij is duidelijk op leeftijd. Ook hij is, ondanks zijn jeugdige outfit, de middelbare leeftijd gepasseerd, getuige zijn ietwat stramme houding en zijn grijze baard. Wat is hun relatie? Die van ouder en kind, net zoals op Goltzius’ schilderij? Het schilderij op de beurs blijkt Rendezvous te heten.1 Hoewel de maker, Gé-Karel van der Sterren (Stadskanaal, 1969), het gezicht van de mannelijke toeschouwer slechts in verloren profiel heeft weergegeven, is de gelijkenis met Lot opvallend. Anders dan op het origineel kijkt de oudtestamentische figuur niet naar de dochter die (vanuit de toeschouwer gezien) links naast hem zit, maar naar zijn hedendaagse dubbelganger. Ook de grotendeels op de rug geziene tweede dochter, die met haar arm leunt op het bovenbeen van haar vader, kijkt niet naar haar zus maar naar de man die voor het schilderij staat. 400 jaar smelten weg – letterlijk: dikke klodders verf druipen over de lijst van het zeventiende-eeuwse schilderij. Goltzius’ Lot ontmoet Van der Ster- rens museumbezoeker. Voor het schilderij staand, bedenk ik me dat het met zijn eigenlijke thema van kijken naar zeventiende-eeuwse kunst – door de kunstenaar zelf, door zijn geschilderde museumbezoekers, maar ook weer door de beschouwer van Van der Sterrens kunstwerk – mooi mijn onderzoek naar de Bijbelse historieschilderkunst in Haarlem in de periode 1580-1620 illustreert. Dit onderzoek begon ik in 1996 in het kader van het door NWO gefi- nancierde pilotproject Beeldtradities en betekenis in de Nederlandse kunst van de 16de en 17de eeuw over de vorming en overdracht van picturale tradities 1 Olie- en acrylverf op doek, 270 x 200 cm., 2015. Gezien bij Kersgallery (Amsterdam). 5 en iconografische conventies. Dat het nog twintig jaar zou duren voordat dit promotieonderzoek zou worden afgesloten, kon ik destijds niet bevroeden. Een nieuwe loopbaan bij de overheid, eerst bij de gemeente Den Haag en daarna bij de Tweede Kamer, leidde ertoe dat ik de afronding van het onderzoek op de lange baan schoof. Even leek het zelfs tot een definitief afstel te komen toen mijn promotor, prof. dr. Christian Tümpel, in 2009 volkomen onverwacht overleed. Dat het onderzoek toch is afgesloten, is mede te danken aan prof. dr. Volker Manuth, die niet alleen bereid was om de rol van promotor op zich te nemen, maar mij ook het benodigde laatste zetje gaf. Tijdens mijn onderzoek en de totstandkoming van het proefschrift heb ik steun en medewerking ondervonden van velen. Ik zal ze hier niet allemaal vermelden, maar voor één persoon maak ik graag een uitzondering: Emy Thorissen. Zij is vanaf dag één bij dit project betrokken geweest en heeft de afgelopen twintig jaar nooit nagelaten om, soms voorzichtig, te informeren naar de voortgang. 6 in memoriam Christian Tümpel vita enim mortuorum in memoria est posita vivorum Inhoudsopgave Woord vooraf 5 Inleiding 13 1. Van verval tot dageraad. Een receptie- en onderzoeksgeschiedenis 1.1 De zeventiende en achttiende eeuw – Van Manders canon 19 1.1.1 Van Manders erfgenamen in Nederland 21 1.1.2 Buitenlandse auteurs 22 1.1.3 Constantijn Huygens 24 1.1.4 Kunstenaarslexikon en catalogus 24 1.2 De negentiende en eerste helft van de twintigste eeuw – kunst als wetenschap 26 1.2.1 Het kunsthistorische handboek 27 1.2.2 Archiefonderzoek – Hofstede de Groot en zijn ‘school’ 29 1.2.3 Iconografisch onderzoek 33 1.3 Wetenschappelijk onderzoek vanaf de jaren zestig 36 1.4 Ontwikkelingen sinds de jaren negentig 39 2. Haarlem op de drempel van de Gouden Eeuw: naar een nieuwe orde in de schilderkunst 2.1 Haarlem: reformatie en opstand 47 2.2 Kunstenaars in Haarlem na de overgang naar de gereformeerde godsdienst – Cornelisz, Goltzius en Van Mander 52 2.2.1 Cornelis Cornelisz van Haarlem 53 2.2.2 Hendrick Goltzius 54 2.2.3 Karel van Mander 54 2.3 ‘Historien uyt t’oude en nieuwe Testament’ in de schilderkunst en hun functie 57 2.4 Geloofsgemeenschappen in Haarlem en godsdienstkeuze 61 2.5 Afzetmogelijkheden voor Bijbelse historieschilderkunst 64 2.6 Het Bijbelse historiestuk binnen de totale Haarlemse kunstproductie 67 9 3. ‘Historien uyt t’oude en nieuwe Testament’ – een inventarisatie van de weergegeven onderwerpen 3.1 Karel van Mander 73 3.2 Cornelis Cornelisz van Haarlem 76 3.3 Hendrick Goltzius 78 3.4 Introductie en herintroductie van thema’s in de zeventiende-eeuwse Noord-Nederlandse historieschilderkunst 82 3.4.1 Genesis 82 3.4.2 Exodus, Numeri en Jozua 87 3.4.3 Richteren 89 3.4.4 Samuël en Koningen 92 3.4.5 Judith 96 3.4.6 Zeldzame nieuwtestamentische onderwerpen 97 3.5 Bijbelse thema’s binnen het Haarlemse toneel 99 3.6 Tijdgenoten – de hofkunstenaars Spranger en Von Aachen 104 3.7 Tijdgenoten – Nagel, Bloemaert en Wtewael 106 3.8 Amsterdam 108 3.9 Opvolgers in Haarlem 110 3.10 Tot slot 113 4. Beeldtraditie, iconografische conventies en beeldtaal 4.1 Beeldtraditie – Italië 116 4.1.1 Karel van Mander 117 4.1.2 Hendrick Goltzius 120 4.1.3 Cornelis Cornelisz van Haarlem 124 4.2 Beeldtraditie – Noord-Europa 129 4.2.1 Cornelis Cornelisz van Haarlem 129 4.2.1.1 Lucas van Leyden 131 4.2.1.2 Maarten van Heemskerck 140 4.2.1.3 Frans Floris 143 4.2.1.4 Gillis Coignet 151 4.2.2 Hendrick Goltzius 152 4.2.3 Karel van Mander 162 4.3 Beeldtaal 166 4.3.1 Karel van Mander 167 4.3.2 Hendrick Goltzius 172 4.3.2.1 De mise-en-scène in Goltzius’ oeuvre 176 10 4.3.2.1.1 Voorwerpen 177 4.3.2.1.2 Dieren 178 4.3.3 Cornelis Cornelisz van Haarlem 181 4.3.3.1 De narratio in Cornelisz’ oeuvre 181 4.3.3.2 Collagetechniek 184 4.3.3.2.1 Figuren en figurencombinaties 185 4.3.3.2.2 Beeldschema’s 187 4.3.4 Simultaanvoorstellingen 189 4.4 Tot Besluit 191 5. Betekenis – Bijbelse thema’s in woord en beeld 5.1 Twee geloven – één basis 196 5.2 Typologie 198 5.3 ’tLijden Christi wel beschouw 204 5.4 Woord en beeld: de zondeval en de herders in Bethlehem 207 5.4.1 De zondeval in prentbijschriften en in de literatuur 208 5.4.2 De zondeval in het werk van Cornelisz, Van Mander en Goltzius 216 5.4.3 De herders te Bethlehem in de tekstbronnen 221 5.4.4 De Bethlehemse herders in drukinkt en olieverf 230 5.5 Tot besluit 237 Summary 241 Bibliografie 247 Fotoverantwoording 265 Curriculum vitae 267 Bijlage 269 11 Inleiding In het voorwoord van zijn Grooten Emblemata Sacra (1654) schrijft Jan Philipsz Schabaelje: ‘De nuttigheydt die men bevint in het lesen der Heyliger Schriftuere, wordt seer versterckt en de sinnen ingescherpt door schoone Afbeeldingen, en uytterlicke Vertooningen. Want even als het is met het ondersoecken van Landen en Steden, dat deselve best door ’t bykomen van een wel-gestelde kaert konnen verstaen en begrepen worden; also is het oock gelegen met de Historien der Heyliger Schrift, wanneer de selve stichtelick en bequaem worden voorgestelt. Dan gelijck het misbruyck in alle dingen is, soo is het oock in desen, namelick, dat eenige lichtvaerdige en niet wel geoeffende menschen de Historien der Heylige dingen alsoo voorstellen, dat verstandige aendachte gemoederen daer van een afkeer hebben; ander soo onmatigh daer op verslingert zijn, datse die boven haer waerde eeren en verheffen, nalatende het mergh dat daer in behoort ghesocht te worden. Hier uyt volgt by sommige een algemeen verwerp aller uytbeeldinghen, haer behelpende met ‘et gene Godt door Moysem den Kinderen Israëls geboden heeft: Ghy en sult u geen beelden noch eenige gelijckenisse maken (…).’1 Schabaelje verdedigt hier zijn prentenbijbel tegen de kritiek dat afbeeldingen van Bijbelse historiën aanstootgevend zouden zijn of zouden afleiden van de kern en daarom op voorhand verboden zouden moeten worden.
Load more

Recommended publications
  • Verspronck, Johannes Cornelisz Also Known As Sprong, Gerard Dutch, 1606/1609 - 1662
    National Gallery of Art NATIONAL GALLERY OF ART ONLINE EDITIONS Dutch Paintings of the Seventeenth Century Verspronck, Johannes Cornelisz Also known as Sprong, Gerard Dutch, 1606/1609 - 1662 BIOGRAPHY The scarcity of documents relating to the life of the portraitist Johannes Cornelisz Verspronck has made securing his date of birth difficult. Though it was long believed that he was born in Haarlem in 1597, recent archival research suggests a date of about a decade later, between 1606 and 1609.[1] Theodorus Schrevelius, the only contemporary author to mention Verspronck, referred to him as Gerard Sprong, thereby contributing to the confusion surrounding the artist’s biography.[2] Nonetheless, some facts about Verspronck’s life remain clear. He was the son of the Haarlem-born painter Cornelis Engelsz (c. 1575–1650), who had trained with Cornelis Cornelisz van Haarlem (Dutch, 1562 - 1638) and Karel van Mander I (Netherlandish, 1548 - 1606). Verspronck probably received his first training from his father, though he may have spent a brief period of time in the studio of Frans Hals (Dutch, c. 1582/1583 - 1666). He became a member of the Saint Luke’s Guild in Haarlem in 1632, and shortly thereafter, in 1634, produced his first dated painting. Verspronck never married and lived with his parents for most of his life until he bought a house on the Jansstraat in 1656, where he lived with his brother and sister. Verspronck became quite wealthy as a successful portraitist for Haarlem’s patrician families. He also painted group portraits for civic organizations.[3] Even though Verspronck was a Catholic, he obtained commissions from Calvinist, as well as Catholic, patrons.[4] The only portrait for which the price is known is that of the Catholic priest Augustijn Alsthenius Bloemert, Verspronck’s last known work, dated 1658, for which he received a payment of 60 guilders.[5] Verspronck died in June 1662 and was buried on June 30 in Haarlem’s Saint Bavo Church.
    [Show full text]
  • Frans Hals (Antwerp 1582/83 – 1666 Haarlem)
    Frans Hals (Antwerp 1582/83 – 1666 Haarlem) How to cite Bakker, Piet. “Frans Hals” (2017). In The Leiden Collection Catalogue, 2nd ed. Edited by Arthur K. Wheelock Jr. New York, 2017–20. https://theleidencollection.com/artists/frans-hals/ (archived June 2020). A PDF of every version of this biography is available in this Online Catalogue's Archive, and the Archive is managed by a permanent URL. New versions are added only when a substantive change to the narrative occurs. Frans Hals was born in Antwerp in 1582 or 1583 to Franchois Hals (1542–1610), a cloth dresser from Mechelen, and his second wife, Adriana van Geestenryck (1552–1616), the widow of a tailor.[1] The family moved to Haarlem shortly after the Fall of Antwerp in 1585. Hals’s brother, Dirck (1591–1656), was born there in 1591 and also became a painter. We have no information regarding Frans’s artistic training. According to the anonymous biographer of Karel van Mander (1548–1606), Hals trained under him, but Van Mander himself makes no mention of this in his Schilderboeck of 1604.[2] Hals could have spent some time in Van Mander’s workshop after the publication of this book, though this seems fairly unlikely considering that from 1603 until his death in 1606 Van Mander was not living in Haarlem. The first official record of Hals’s presence in Haarlem dates from 1610, when he joined the Guild of Saint Luke. Except for a brief sojourn in Antwerp in 1616, where he became acquainted with the work of Peter Paul Rubens (1577–1640), Hals spent his entire life in Haarlem.
    [Show full text]
  • The Rijksmuseum Bulletin
    the rijksmuseum bulletin 2 the rijks betweenmen factmuseum in blackand fiction bulletin Consistent Choices A Technical Study of Johannes Cornelisz Verspronck’s Portraits in the Rijksmuseum • anna krekeler, erika smeenk-metz, zeph benders and michel van de laar • In memory of Manja Zeldenrust (1952-2013) n 2008 the Rijksmuseum acquired Detail of fig. 1 fundamental publications on the I four portraits painted by the artist’s life and oeuvre were indispen- Haarlem-born artist Johannes sable in enabling the authors’ own Cornelisz Verspronck (c. 1601/03- conclusions to be put into context.5 1662).1 The Rijksmuseum now owns eight portraits by him painted between Alongside Frans Hals and Jan de Bray, 1641 and 1653, the best-known being Johannes Cornelisz Verspronck was the Portrait of a Girl Dressed in Blue. one of the most successful portraitists Two of the four paintings that were in seventeenth-century Haarlem, yet acquired, the Portrait of Maria van we know comparatively little about Strijp and the Portrait of Eduard Wallis, him. He most probably learned the had been part of the Rijksmuseum’s trade from his father Cornelis Engelsz collection on long-term loan since (c. 1575-1650), who had been a pupil of 1952, before they were permanently Cornelis Cornelisz van Haarlem and added to the collection along with two of Karel van Mander.6 Verspronck other portraits of members of the joined the Haarlem Guild of St Luke in same family. The purchase allowed the 1632. He died in 1662 and was buried in authors the opportunity to undertake the Grote Kerk in Haarlem.
    [Show full text]
  • Ontdek Schilder, Tekenaar Johannes Cornelisz. Verspronck
    80665 Johannes Cornelisz. Verspronck man / Noord-Nederlands schilder, tekenaar Naamvarianten In dit veld worden niet-voorkeursnamen zoals die in bronnen zijn aangetroffen, vastgelegd en toegankelijk gemaakt. Dit zijn bijvoorbeeld andere schrijfwijzen, bijnamen of namen van getrouwde vrouwen met of juist zonder de achternaam van een echtgenoot. Verspronck, Jan Verspronck, Jan Cornelisz. Verspronck, Johannes Kwalificaties schilder, tekenaar Nationaliteit/school Noord-Nederlands Geboren Haarlem 1600/1603 between 1601 and 1603 (van Thiel-Stroman 2006, p. 323; Saur 2021) Overleden Haarlem 1662-06/1662-06-30 buried on 30 June 1662 Familierelaties in dit veld wordt een familierelatie met één of meer andere kunstenaars vermeld. son of Cornelis Engelsz (Versprongh) (ca.1575-1650) and Maritge Maritge Jansdr. (died 1666); brother of Jochem Cornelisz Verspronck (1613-1653). Deze persoon/entiteit in andere databases 105 treffers in RKDimages als kunstenaar 7 treffers in RKDlibrary als onderwerp 476 treffers in RKDexcerpts als kunstenaar 5 treffers in RKDtechnical als onderzochte kunstenaar Verder zoeken in RKDartists& Geboren 1600 Sterfplaats Haarlem Plaats van werkzaamheid Haarlem Kwalificaties schilder Kwalificaties tekenaar Materiaal/techniek olieverf Onderwerpen portret Onderwerpen stilleven Onderwerpen vruchtenstilleven Lid van vereniging Sint-Lucasgilde (Haarlem) Biografische gegevens Werkzaam in Hier wordt vermeld waar de kunstenaar (langere tijd) heeft gewerkt en in welke periode. Ook relevante studiereizen worden hier vermeld. Haarlem 1632 - 1662 ca. 1632-1662 Relaties met andere kunstenaars Leerling van In dit veld worden namen van leraren of leermeesters vermeld. Het gaat hier om die leermeesters die een relevante rol hebben gespeeld in de vorming van de leerling, dus niet om alle academieleraren die iemand heeft gehad. Zie ook het veld 'Opleiding'.
    [Show full text]
  • 79165019.Pdf
    PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/162193 Please be advised that this information was generated on 2017-12-06 and may be subject to change. Bijbelse historiën in Haarlemse olieverf Bijbelse historiën in Haarlemse olieverf Karel van Mander, Cornelis Cornelisz van Haarlem en Hendrick Goltzius (1580-1620) Petra Jeroense Petra Jeroense ISBN: 978-94-6233-469-4 Bijbelse historiën in Haarlemse olieverf: Karel van Mander, Cornelis Cornelisz van Haarlem en Hendrick Goltzius (1580-1620) Petra Jeroense Omslag: Karel van Mander, De dans om het gouden kalf, doek, 98 x 213,5 cm., 1602, Haarlem, Frans Halsmuseum ISBN 978-94-6233-469-4 © 2016, Petra Jeroense Printed by: Gildeprint - Enschede. Bijbelse historiën in Haarlemse olieverf: Karel van Mander, Cornelis Cornelisz van Haarlem en Hendrick Goltzius (1580-1620) Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen op gezag van de rector magnificus prof. dr. J.H.J.M. van Krieken, volgens besluit van het college van decanen in het openbaar te verdedigen op donderdag 15 december 2016 om 12.30 uur precies door Petra Johanna Jeroense geboren op 10 juni 1971 te Tholen Promotor: Prof. dr. V. Manuth Manuscriptcommissie: Prof. dr. A.M. Koldeweij Prof. dr. R.E.O. Ekkart (Universiteit Utrecht) Dr. P.J.G. van der Coelen (Museum Boijmans Van Beuningen) Woord vooraf Het is 3 juni 2016. Op een beurs voor hedendaagse kunst wordt mijn aandacht plots getrokken door een groot, kleurrijk doek waarop twee toeschouwers, een man en een vrouw, te zien zijn die kijken naar een schilderij dat ik onmiddellijk herken: Hendrick Goltzius’ Lot en zijn dochters uit 1616 (nu in het Amsterdamse Rijksmuseum).
    [Show full text]
  • Encyklopédia Kresťanského Umenia
    Marie Žúborová - Němcová: Encyklopédia kresťanského umenia Hapi - 1.jeden zo štyroch synov egyptského boha Hóra, ochranca kanop, prevteľujúci sa do posvätného zvieraťa - býka; Hapi bol aj služobníkom a pozemským vtelením boha Ptaha; neskoršie spájaný aj s kultom Usíreva (pozri Osirapis); zobrazovaný ako býk so slnečným kotúčom medzi rohami, s orlími krídlami na šiji a plášťom cez chrbát (pozri monštrá); symbol plodnosti; tiež boh severu a boh vetra severného; pozri bohovia plodnosti; egyptskí bohovia 2.v gréčtine Apis 3.meno pre egypt. boha Nílu; pozri Hopej 4.v stredoveku častý heraldický motív (hlava) http://cs.wikipedia.org/wiki/Hapi_(syn_Hora) http://cs.wikipedia.org/wiki/Hapi_(b%C5%AFh_z%C3%A1plav) happening - angl. – „udalosť, náhodná príhoda“; jedna z foriem akčného umenia po 2.svetovej vojne, zdôrazňujúca samotný tvorivý proces, založený na kolektívnosti a improvizácii s cieľom vtiahnuť diváka do deja a šokovať ho absurditou (tým sa líši napr. od performance, ktorá má formu divadelného predstavenia bez tvorivej účasti diváka); medzná forma tvorby, ktorá nesmeruje ku klasickému typu trvácneho výtvarného diela, ale má povahu akcie (umelé vytváranie udalostí, logicky nespojených a situovaných do životnej reality (akcia síce pripravená, ale nevyskúšaná, realizovaná laikmi); termín prvý raz použitý A.Kaprowom koncom 50.rokov v New Yorku pri akcii nazvanej 16 happeningov v šiestich dieloch, ktorá bola považovaná za predobraz zásad ďalších akcií; v 60.rokoch rozvinutý v USA a západnej Európe; napriek tomu happening nie je celkom novým prvkom tvorby, poznal ho aj stredovek; v happeningu možné nájsť prvky futurizmu, dadaizmu, surrealizmu, pop-artu (pozri Archizoom Associanti), inšpiráciu divadlom, hudbou, literatúrou, tancom; čiastočne sociálne a politicky kritický, ale aj s rysmi nihilizmu, anarchizmu a antiumenia; pozri procedurálne umenie, gestická maľba, event art, multimediálne umenie, Burning Man schéma: abstraktný expresionizmus (po 2.sv.vojne): akčné umenie/performance akčná maľba/action paiting dripping dip paiting happening tachizmus a art informel J.
    [Show full text]
  • Du Peintre Au Restaurateur Histoire D'un Tableau
    Dossier De préparation à la visite MuséE BEaux-arts DE strasBourg 2, plaCE Du CHâtEau — palais roHan Du peintre au restaurateur Histoire d’un tableau. La Garde civique de Saint-Adrien par Cornelis Engelsz., 1612 Du 25 octobre 2013 au 31 décembre 2014 le restaurateur observé par un garde civique service éducatif des musées, 2013 palais rohan — 2, place du château — 67076 strasbourg cedex — http://www.musees.strasbourg.eu réservations le matin 03 88 88 50 50 — renseignements l’après-midi 03 88 52 50 04 — fax 03 88 52 50 41 DossiEr DE préparation à la VisitE DU PeIntre AU restAUrAteUr 2 sommaire I - Présentation d’une restauration . p 3 une œuvre endommagée . p 4 l’histoire de la restauration . p 5 Quatre étapes de la restauration . p 5 II - Peindre au XVIIe siècle dans les Provinces-Unies . p 6 un siècle d’or, le xViie siècle . p 7 le peintre Cornelis Engelsz. (gouda, 1574 ou 1575 - Haarlem, 1650) . p 9 le peintre dans son atelier . p 10 l’art du portrait . p 11 le portrait de groupe, une déclinaison . p 13 peindre un portrait de groupe . p 14 Annexes . p 15 Cornelis engelsz., La Garde civique de Saint-Adrien, 1612 DossiEr DE préparation à la VisitE à l’est DU noUVeAU ! 4 I - Présentation d’une restauration le palais rohan après le bombardement du 11 août 1944 Une œuvre endommagée le 11 août 1944, un bombardement retentit dans les rues du centre de strasbourg ; la Cathédrale, le musée de l’Œuvre notre-Dame et le palais rohan sont durement touchés.
    [Show full text]
  • Hendrick Gerritsz Pot (1580-1657)
    Hendrick Gerritsz Pot (1580-1657) Een studie naar zijn portretoeuvre Esther Blanken (3218384) MA Kunstgeschiedenis, Universiteit Utrecht Begeleider: prof. dr. Rudi Ekkart Tweede lezer: dr. Karolien de Clippel Juli 2012 Op het omslag: Detail van Hendrick Pot, Portret van Jean Fontaine (1608-1668), ca. 1633, olieverf op paneel, 18,5 x 15,3 cm, Mauritshuis, Den Haag. (Zie cat. nr. 1a.) Inhoudsopgave Inleiding ......................................................................................................................................................... 3 Onderzoeksgeschiedenis ............................................................................................................................ 5 1 Leven ........................................................................................................................................................... 7 1.1 Schildersklimaat in Haarlem .......................................................................................................... 7 1.2 Vroegste jaren ................................................................................................................................. 10 1.3 Werkzame periode in Haarlem (1606-1648/50) .................................................................... 10 1.4 Persoonlijke leven en laatste jaren ............................................................................................ 11 1.5 Waardering in de zeventiende eeuw ......................................................................................... 12
    [Show full text]
  • Encyklopédia Kresťanského Umenia
    Marie Žúborová - Němcová: Encyklopédia kresťanského umenia Holanďan bludný - Bludný Holanďan holandská architektúra - http://nl.wikipedia.org/wiki/Categorie:Architectuur_in_Nederland http://en.wikipedia.org/wiki/Category:Dutch_architecture holandská bieloba - bieloba holandská/bieloba kremžská holandská história - http://nl.wikipedia.org/wiki/Categorie:Geschiedenis_van_Nederland holandská história podľa obdobia - http://en.wikipedia.org/wiki/Category:History_of_the_Netherlands_by_period http://nl.wikipedia.org/wiki/Categorie:Geschiedenis_van_Nederland_naar_periode holandská renesancia - (1500-1584); http://en.wikipedia.org/wiki/Category:Dutch_Renaissance holandská škola (maľby) - maliari v Holandsku od ranej renesancie do baroka; to zahŕňa rané obdobie holandského maliarstva (pozri holandskí maliari raní, flámski primitívi), ktoré spadá do obdobia 1400-1500, a holandskú renesanciu (1500-1584), čo boli umelci činní v severných nížinách, a neskôr do holandskej školy bol zaraďovaný aj holandský zlatý vek maľby (pozri holandskí maliari zlatého veku), čo bola maľba v zjednotených provinciách; mnoho maliarov, sochárov a architektov zo 17.st. je nazývaných „holandskí majstri“, zatiaľ čo skorší umelci sú všeobecne označovaní ako súčasť „holandskej“ tradície; Hieronymus Bosch a Geertgena tot Sint Jans sú dobre známe príklady holandských maliarov 15. a 16.st.; Rembrandt van Rijn, Frans Hals, Johannes Vermeer, Jacob van Ruisdael a Jan Steen zastupujú holandské umenie 17.st.; individuálne diela, ktorých umelca nemožno zistiť, sú označované alebo
    [Show full text]
  • Painting in the Dutch Golden Age: a Profile of the Seventeenth Century
    Painting in the Dutch Golden Age Golden Dutch the in Painting NATIO N AL GALLERY OF A R T | D I V I S I O N O F Ed UCATIO N DEPARTME N T O F Ed UCATIO N P UBLICATIO N S Painting in the Dutch Golden Age A Profile of the Seventeenth Century A Profile of the Seventeenth Century Seventeenth the of Profile A N A TION A L ga L L E R Y O F A R T, W NATIO N AL GALLERY OF A RT as HIN WASHI ng TO N G TON Painting in the Dutch Golden Age A Resource for Teachers Painting in the Dutch Golden Age A Profile of the Seventeenth Century National Gallery of Art, Washington Acknowledgments This teaching packet is a project of the National Gallery of Art, department of education publica- tions. Writers Carla Brenner, Jennifer Riddell, and Barbara Moore extend sincere thanks to colleagues at the Gallery: curator of northern baroque paint- ings Arthur Wheelock, exhibition research assistants Jephta Dullaart and Ginny Treanor, and curatorial assistant Molli Kuenstner, who generously shared books and expertise; head of the education divi- sion Lynn Pearson Russell; editor Ulrike Mills and designer Chris Vogel; and fellow staff members Ira Bartfield, Barbara Bernard, Ricardo Blanc, Bob Grove, Peter Huestis, Greg Jecmen, Leo Kasun, Yuri Long, Donna Mann, Marjorie McMahon, Rachel Richards, Carrie Scharf, Neal Turtell, and Barbara Woods. We also thank our colleague Anna Tummers, lecturer in art history, University of Amsterdam, for her original manuscript, sustained collaboration, and precise editorial comments, which have nurtured this book to its final form.
    [Show full text]
  • The Leiden Collection Catalogue, 3Rd Ed
    Frans Hals (Antwerp 1582/83 – 1666 Haarlem) How to cite Bakker, Piet. “Frans Hals” (2017). In The Leiden Collection Catalogue, 3rd ed. Edited by Arthur K. Wheelock Jr. and Lara Yeager-Crasselt. New York, 2020–. https://theleidencollection.com/artists/frans-hals/ (accessed September 27, 2021). A PDF of every version of this biography is available in this Online Catalogue's Archive, and the Archive is managed by a permanent URL. New versions are added only when a substantive change to the narrative occurs. © 2021 The Leiden Collection Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Frans Hals Page 2 of 7 Frans Hals was born in Antwerp in 1582 or 1583 to Franchois Hals (1542–1610), a cloth dresser from Mechelen, and his second wife, Adriana van Geestenryck (1552–1616), the widow of a tailor.[1] The family moved to Haarlem shortly after the Fall of Antwerp in 1585. Hals’s brother, Dirck (1591–1656), was born there in 1591 and also became a painter. We have no information regarding Frans’s artistic training. According to the anonymous biographer of Karel van Mander (1548–1606), Hals trained under him, but Van Mander himself makes no mention of this in his Schilderboeck of 1604.[2] Hals could have spent some time in Van Mander’s workshop after the publication of this book, though this seems fairly unlikely considering that from 1603 until his death in 1606 Van Mander was not living in Haarlem. The first official record of Hals’s presence in Haarlem dates from 1610, when he joined the Guild of Saint Luke.
    [Show full text]
  • Frans Hals (Antwerp 1582/83 – 1666 Haarlem)
    Frans Hals (Antwerp 1582/83 – 1666 Haarlem) How To Cite Bakker, Piet. "Frans Hals." In The Leiden Collection Catalogue. Edited by Arthur K. Wheelock Jr. New York, 2017. https://www.theleidencollection.com/archive/. This page is available on the site's Archive. PDF of every version of this page is available on the Archive, and the Archive is managed by a permanent URL. Archival copies will never be deleted. New versions are added only when a substantive change to the narrative occurs. Frans Hals was born in Antwerp in 1582 or 1583 to Franchois Hals, a cloth dresser from Mechelen, and his second wife, Adriana van Geertenryck, the widow of a tailor.[1] The family moved to Haarlem shortly after the Fall of Antwerp in 1585. Frans’s brother, Dirck (1591–1656), was born there in 1591 and also became a painter. We have no information regarding Frans’s artistic training. According to the anonymous biographer of Karel van Mander (1548–1606), Hals trained under him, but Van Mander himself makes no mention of this in his Schilderboeck of 1604.[2] Hals could have spent some time in Van Mander’s workshop after the publication of this book, though this seems fairly unlikely considering that from 1603 until his death in 1606 Van Mander was not living in Haarlem. The first official record of Hals’s presence in Haarlem dates from 1610, when he joined the Guild of Saint Luke. Except for a brief sojourn in Antwerp in 1616, where he became acquainted with the work of Peter Paul Rubens (1577–1640), Hals spent his entire life in Haarlem.
    [Show full text]