STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY STARA KAMIENICA

UJEDNOLICONY TEKST STUDIUM

Załącznik nr 1 do uchwały nr …… Rady Gminy Stara Kamienica z dnia……

STARA KAMIENICA, 2013 r.

Na ujednolicony tekst „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica” składają się:

Ustalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica” zatwierdzone uchwałą Nr XVIII/107/2000 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 18 lutego 2000 r. (autor: zespół projektowy pod kierunkiem arch. A. PodworskiejMichalak Biuro Obsługi Inwestycji „DOM” Sp. z o.o. w Jeleniej Górze)
Ustalenia zmiany „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica” zatwierdzone uchwałą nr XXXVII/235/05 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 30 czerwca 2005r. (autor: zespół projektowy kierowany przez dr inż. arch. Romualda Pustelnika BAUPROJECT Budownictwo, Architektura, Urbanistyka) – jako podstawa ujednoliconego tekstu
Ustalenia zmiany „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica” dla obszarów położonych w obrębach: Antoniów, Barcinek, Kopaniec, Kromnów, Mała Kamienica, Nowa Kamienica, Rybnica zatwierdzone uchwałą nr XII/91/11 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 30 sierpnia 2011r. (autor: zespół projektowy kierowany przez mgr inż. Agnieszkę Jaworską – Pracownia Urbanistyki i Planowania Przestrzennego UrbisProject)
Ustalenia zmiany „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica” w obrębie Miejscowości Mała Kamienica, Wojcieszyce, Kromnów, Antoniów, Rybnica, Stara Kamienica i Kopaniec zatwierdzone uchwałą nr XXII/155/2012 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 29 marca 2012r. (autor: zespół projektowy kierowany przez mgr inż. Sabinę Gontarewicz – Saboo Design)
Ustalenia zmiany „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica” w obrębie miejscowości Barcinek zatwierdzone uchwałą nr XLI.270.2013 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 27.06.2013r. (autor: zespół projektowy kierowany przez mgr inż. Sabinę Gontarewicz – Saboo Design)
Ustalenia zmiany „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica” w obr ębie miejscowo ści: Antoniów, Chromiec, Kopaniec zatwierdzone uchwał ą ……. oraz uchwał ą………Rady Gminy Stara Kamienica z dnia ……………….. (autor: zespół projektowy kierowany przez mgr in Ŝ. Radosława Jo ńczaka – SoftGis)

1 ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY STARA KAMIENICA

CZ ĘŚĆ A: UWARUNKOWANIA

CZ ĘŚĆ B: KIERUNKI

CZ ĘŚĆ C: UZASADNIENIE I SYNTEZA

ZLECENIODAWCA:

URZ ĄD GMINY STARA KAMIENICA

WYKONAWCA:

„BAU-PROJECT” BUDOWNICTWO, ARCHITEKTURA, URBANISTYKA STUDIA, PROJEKTY, REALIZACJE DR IN ś. ARCH. ROMUALD PUSTELNIK

GŁÓWNY PROJEKTANT:

DR IN ś. ARCH. ROMUALD PUSTELNIK NR UPR. URBANISTYCZNYCH 1467/94

ZESPÓŁ GŁÓWNEGO PROJEKTANTA:

DR EWA PUSTELNIK MGR IN ś. ANNA KORABIEWSKA MGR IN ś. AGNIESZKA STOPYRA

WSPÓŁPRACA: PRZEMYSŁAW MALCZEWSKI student V r. Planowania Przestrzennego PWr RAFAŁ SÓJKA student V r. Planowania Przestrzennego PWr MICHAŁ WI ĄCEK student V r. Planowania Przestrzennego PWr

2 SPIS TRE ŚCI:

CZ ĘŚĆ A. UWARUNKOWANIA

I. WST ĘP ...... 10 I.A WSTĘP A "ZMIANA STUDIUM…" I.B WSTĘP B "ZMIANA STUDIUM…"

1. PODSTAWY PRAWNE ...... 13

2. MATERIAŁY WYJ ŚCIOWE...... 14

3. PRZEDMIOT OPRACOWANIA...... 15

II. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ...... 15

1. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE, ZAGOSPODAROWANIE I UZBROJENIE TERENU...... 15

2. STAN ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGI JEGO OCHRONY...... 18

3. STAN ŚRODOWISKA, W TYM STAN ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ, WIELKO ŚĆ I JAKO ŚĆ ZASOBÓW WODNYCH ORAZ WYMOGI OCHRONY ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO...... 19

3.1. STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO...... 19 3.1.1. Poło Ŝenie fizyczno – geograficzne...... 19 3.1.2. Rze źba terenu i budowa geologiczna ...... 19 3.1.3. Surowce naturalne ...... 20 3.1.4. Wody powierzchniowe ...... 20 3.1.5. Wody podziemne ...... 21 3.1.6. Warunki klimatyczne ...... 22 3.1.7. Gleby...... 23 3.1.8. Lasy...... 23 3.2. OCHRONA PRZYRODY ...... 23 3.2.1. Flora chroniona ...... 23 3.2.2. Fauna chroniona ...... 26 3.2.3. Tereny i obiekty chronione...... 30 3.2.4. Obszary i obiekty proponowane do ochrony...... 34 3.2.5 Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 3.3. STAN ROLNICZEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ...... 35

3 3.3.1. Warunki naturalne rolnictwa...... 35 3.3.2. Struktura agrarna i liczba gospodarstw...... 36 3.3.3. Produkcja ro ślinna...... 39 3.3.4. Produkcja zwierz ęca ...... 42

4. STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ ...... 44

4.1. WARTO ŚCI ŚRODOWISKA KULTUROWEGO OBJ ĘTE OCHRON Ą PRAWN Ą ...... 45 4.1.1. Obiekty wpisane do rejestru zabytków...... 45 4.1.2. Obiekty wpisane do ewidencji WKZ...... 46 4.1.3. Obiekty wskazane do obj ęcia rejestrem zabytków ...... 46 4.1.4. Stanowiska archeologiczne ...... 47

5. WARUNKI I JAKO ŚĆ śYCIA MIESZKA ŃCÓW, W TYM OCHRONY ICH ZDROWIA ...... 47

5.1. DEMOGRAFIA I ZATRUDNIENIE...... 47 5.1.1. Sie ć osadnicza i demografia ...... 47 5.1.2. Ruch naturalny ludno ści...... 48 5.1.3. Zatrudnienie ...... 53 5.2. WARUNKI ZAMIESZKIWANIA...... 54 5.3. OCHRONA ZDROWIA ...... 60 5.4. POMOC SPOŁECZNA ...... 61 5.5. EDUKACJA...... 61 5.5.1. Wychowanie przedszkolne ...... 62 5.5.2. Szkoły podstawowe i gminne...... 62 5.6. Kultura, sport, rekreacja i wypoczynek ...... 63 5.7. Turystyka ...... 63 5.8. Pozarolnicza działalno ść gospodarcza...... 65

6. ZAGRO śENIE BEZPIECZE ŃSTWA LUDNO ŚCI I JEJ MIENIA...... 66

7. POTRZEBY I MO śLIWO ŚCI ROZWOJU GMINY ...... 67

8. STAN PRAWNY GRUNTÓW ...... 67

9. WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH...... 68

10 . WYST ĘPOWANIE UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓ ś KOPALIN ORAZ ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH...... 68

10.1. Zło Ŝe kwarcu „Stanisław” ...... 69

4 10.2 . Zło Ŝe paleozoicznego kwarcu „Nowa Kamienica” ...... 69 10.3. Zło Ŝe leukogranitów „Kopaniec”...... 70 10.4 . Zło Ŝe bazaltów „Góra Kamienista” ...... 70

11 . WYST ĘPOWANIE TERENÓW GÓRNICZYCH, WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH...... 70

12 . STAN SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ, W TYM STOPIE Ń UPORZ ĄDKOWANIA GOSPODARKI WODNO -ŚCIEKOWEJ, ENERGETYCZNEJ ORAZ GOSPODARKI ODPADAMI...... 71

12.1. STAN SYSTEMU KOMUNIKACJI...... 71 12.1.1. Komunikacja drogowa...... 71 12.1.2 . Komunikacja kolejowa ...... 71 12.2. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ...... 71 12.2.1. Zaopatrzenie w wod ę ...... 71 12.2.2 . Gospodarka ściekowa...... 72 12.2.3 . Gospodarka odpadami...... 72 12.2.4 . Zaopatrzenie w gaz...... 72 12.2.5 . Zaopatrzenie w energie elektryczn ą ...... 72 12.2.6 . Telekomunikacja...... 72 12.2.7 . Gospodarka cieplna ...... 73

13 . WYST ĘPOWANIE OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGRO śEŃ GEOLOGICZNYCH

14 . ZADANIA SŁU śĄ CE REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH

15 . WYMAGANIA DOTYCZ ĄCE OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ

CZ ĘŚĆ B. KIERUNKI

I. STRUKTURA HIERARCHICZNA CELÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY STARA KAMIENICA: MISJA, STRATEGICZNE, GŁÓWNE I UZUPEŁNIAJ ĄCE CELE ROZWOJU (ZAŁO śENIA PROGRAMOWE) ...... 76

1. MISJA ...... 77

5 1.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA STANU I TENDENCJI PRZEMIAN WSI I ROLNICTWA W POLSCE I W EUROPIE ...... 77 1.2. WSPÓŁCZESNE STRATEGIE ROZWOJU WSI I ROLNICTWA. WIELOFUNKCYJNO ŚĆ OBSZARÓW WIEJSKICH, STAN ISTNIEJ ĄCY I KIERUNKI ROZWOJU ...... 79 1.3. NOWE KONCEPCJE ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH ...... 82 1.4. OGÓLNE ZAŁO śENIA KREOWANIA ROZWOJU PRZESTRZENNO-GOSPODARCZEGO OBSZARÓW WIEJSKICH ...... 83 1.5. OKRE ŚLENIE „MISJI” ROZWOJU GMINY STARA KAMIENICA ...... 84

2. CELE STRATEGICZNE ROZWOJU PRZESTRZENNEGO-GOSPODARCZEGO GMINY STARA KAMIENICA...... 85

3. GŁÓWNE CELE ROZWOJU PRZESTRZENNO -GOSPODARCZEGO GMINY STARA KAMIENICA...... 86

4. UZUPEŁNIAJ ĄCE CELE ROZWOJU PRZESTRZENNO -GOSPODARCZEGO GMINY STARA KAMIENICA...... 87

II . KIERUNKI ROZWOJU PRZESTRZENNEGO ZGODNIE Z WYMOGAMI USTAWY O PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM ...... 88

1. KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ GMINY ORAZ W PRZEZNACZENIU TERENÓW...... 89

2. KIERUNKI I WSKA ŹNIKI DOTYCZ ĄCE ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UśYTKOWANIA TERENÓW, W TYM TERENY WYŁ ĄCZONE SPOD ZABUDOWY ...... 92

2.1. Tereny zurbanizowane ...... 92 2.1.1. Tereny zabudowy mieszkaniowej ...... 93 2.1.2. Uz Tereny zabudowy usługowej z zieleni ą towarzysz ącą ...... 94 2.1.3. P – U Tereny przemysłowe i obsługi rolnictwa ...... 94 2.1.4. Tereny technicznej obsługi gminy...... 95 2.1.5. P-U 1 Tereny aktywno ści gospodarczej 2.1.6. U Tereny wydzielonych usług 2.2. Tereny niezabudowane96 2.2.1. Projektowane zbiorniki wodne ...... 96 2.2.2. Projektowany o środek sportów zimowych...... 97 2.2.3. Tereny u Ŝytkowane rolniczo i lasy ...... 96 2.2.4. Tereny rolnicze R 2.3. Tereny zabudowane i niezabudowane obj ęte „Zmian ą studium …” 2.3.1. MI Strefa zabudowy mieszkalno – zagrodowej 2.3.2. MII Strefa zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywno ści 2.3.3. MIII Strefa zabudowy turystyczno - zagrodowej

6 2.3.4. U Tereny wydzielonych usług 2.3.5. UZ1 Tereny projektowanych usług z zieleni ą towarzysz ącą 2.3.6. .... PG Obszary przekształcone, zwi ązane z działalno ści ą górnicz ą 2.3.7. P-U Tereny aktywno ści gospodarczej, przemysłu i składy 2.3.8. W, KD, KG, KZ, Tereny urz ądze ń infrastruktury technicznej i tereny technicznej obsługi gminy 2.3.9. Tereny u Ŝytkowane rolniczo i lasy: R Uprawy polowe, ł ąki, pastwiska, nieu Ŝytki, LS – Ziele ń wysoka - lasy i skupiska drzew 2.3.10.ZC Ziele ń cmentarna 2.3.11.WS Zbiorniki wodne

3. OBSZARY ORAZ ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW, OCHRONY PRZYRODY, KRAJOBRAZU KULTUROWEGO I UZDROWISK.... 105

4. OBSZARY I ZASADY OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ ...... 108

5. KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ ...... 111

5.1. KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI...... 111 5.1.1. Komunikacja drogowa...... 111 5.1.2. Komunikacja kolejowa ...... 112 5.1.3. Komunikacja rowerowa...... 113 5.2. KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ ...... 113 5.2.1. Zaopatrzenie w wod ę...... 113 5.2.2. Oczyszczanie ścieków ...... 114 5.2.3. Zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą ...... 115 5.2.4. Zaopatrzenie w gaz...... 115 5.2.5. Ciepłownictwo ...... 116 5.2.6. Telekomunikacja ...... 116 5.2.7. Gospodarka odpadami...... 116

6. OBSZARY, NA KTÓRYCH ROZMIESZCZONE B ĘDĄ INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM...... 117

7. OBSZARY, NA KTÓRYCH ROZMIESZCZONE B ĘDĄ INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU PONADLOKALNYM, ZGODNIE Z USTALENIAMI PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA I USTALENIAMI PROGRAMÓW...... 117

8. OBSZARY, DLA KTÓRYCH OBOWI ĄZKOWE JEST SPORZ ĄDZENIE MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH, W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEPROWADZENIA SCALE Ń I PODZIAŁU NIERUCHOMO ŚCI, A TAK śE OBSZARY ROZMIESZCZENIA OBIEKTÓW

7 HANDLOWYCH O POWIERZCHNI SPRZEDA śY POWY śEJ 2000 M 2 ORAZ OBSZARY PRZESTRZENI PUBLICZNEJ...... 119

9. OBSZARY, DLA KTÓRYCH GMINA ZAMIERZA SPORZ ĄDZI Ć MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE ZMIANY PRZEZNACZENIA GRUNTÓW ROLNYCH I LE ŚNYCH NA CELE NIEROLNICZE I NIELE ŚNE ...... 119

10 . KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ...... 120

11 . OBSZARY NARA śONE NA NIEBEZPIECZE ŃSTWO POWODZI I OSUWANIA SI Ę MAS ZIEMNYCH...... 121

12 . OBIEKTY LUB OBSZARY, DLA KTÓRYCH WYZNACZA SI Ę W ZŁO śU KOPALINY FILAR OCHRONNY ...... 121

13 . OBSZARY POMNIKÓW ZAGŁADY I ICH STREF OCHRONNYCH ORAZ OBOWI ĄZUJ ĄCE NA NICH OGRANICZENIA PROWADZENIA DZIAŁALNO ŚCI GOSPODARCZEJ...... 122

14 . OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEKSZTAŁCE Ń, REHABILITACJI LUB REKULTYWACJI...... 122

15 . GRANICE TERENÓW ZAMKNI ĘTYCH I ICH STREF OCHRONNYCH ...... 122

16 . INNE OBSZARY PROBLEMOWE...... 122

CZ ĘŚĆ . C

UZASADNIENIE PRZYJ ĘTYCH ROZWI ĄZA Ń ORAZ SYNTEZA USTALE Ń PLANU STUDIUM...... 123

8

CZ ĘŚĆ A UWARUNKOWANIA

9

I. WST ĘP W związku z wymogiem zastosowania formy ujednoliconej zmiany studium z obowiązującym studium (zgodnie z § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy) oraz faktem, iŜ wprowadzana „Zmiana studium...” dotyczy niewielkich obszarów o określonej specyfice, nadano tekstowi zmiany studium następującą metodologię:

Zmiany w tekście „Studium…” wprowadzone uchwałą nr XXII/155/2012 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 29 marca 2012r. oznaczono kolorem niebieskim, czcionką Comic Sans MS w celu umoŜliwienia ich identyfikacji. Pozostałe ustalenia zawarte w tekście „Studium…” wraz z wcześniejszymi zmianami pozostają bez zmian.

Na ujednoliconym rysunku – załączniku nr 2 do uchwały nr XXII/155/2012 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 29 marca 2012r. oznaczono tereny, których niniejsza zmiana dotyczy. Ich numeracja – w celu ułatwienia identyfikacji – została poprzedzona rzymską cyfrą I (obszary nr I.1 do I.13). Zmiany w tekście „Studium…” wprowadzone uchwałą nr XLI.270.2013 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 27.06.2013 oznaczono kolorem zielonym, czcionką Trebuchet MS Italic w celu umoŜliwienia ich identyfikacji. Pozostałe ustalenia „Studium…” pozostają bez zmian. Na ujednoliconym rysunku – załączniku nr 2 do uchwały nr XLI.270.2013 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 27.06.2013 posłuŜono się oznaczeniami istniejącymi w dotychczas obowiązującym dokumencie, wprowadzając jedynie oznaczenia wynikające z przepisów odrębnych (obszar Natura2000, tereny zalewowe, zieleń objęta formami ochrony przyrody).

I.A WSTĘP – „ZMIANA STUDIUM …”

1. A PODSTAWY FORMALNO – PRAWNE Podstawą opracowania Zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica ( zwanej dalej „Zmianą studium ...”) jest uchwała Nr LII/307/10 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 29 kwietnia 2010 r. o przystąpieniu do sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica dla obszarów połoŜonych w obrębach : Antoniów, Barcinek, Kopaniec, Kromnów, Mała Kamienica, Nowa Kamienica, Rybnica.

10 Decyzja o dokonaniu zmiany w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Stara Kamienica została podyktowana koniecznością dostosowania kierunków zagospodarowania terenu do aktualnych potrzeb inwestycyjnych na terenie gminy. Obszary objęte „Zmianą studium ...” o łącznej powierzchni ok. 74 ha znajdują się w następujących miejscowościach: Antoniów, Barcinek, Kopaniec, Kromnów, Mała Kamienica, Nowa Kamienica, Rybnica. Stanowią je tereny rolne, leśne oraz tereny zurbanizowane.

Niniejsza zmiana „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica” swoim zakresem obejmuje tereny określone w załącznikach nr od 1 do 13 do uchwały nr XXI/121/08 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 31 marca 2008r. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica swoim zakresem obejmuje północnowschodnią część obrębu Barcinek, które zostały określone w załączniku graficznym do uchwały nr XLVIII/275/10 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 26 lutego 2010r.

2. A METODOLOGIA SPORZĄDZENIA „ZMIANY STUDIUM...” „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica zatwierdzone uchwałą Nr XVIII/107/2000 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 18 lutego 2000 r. zostało sporządzone przez Biuro Obsługi Inwestycji „DOM” Sp. z o.o. w Jeleniej Górze pod kierunkiem arch. A. PodworskiejMichalak. Uchwałą nr XXXVII/235/05 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 30 czerwca 2005r. dokonano zmiany „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica”, opracowanej przez zespół projektowy kierowany przez BAU PROJECT Budownictwo, Architektura, Urbanistyka pod kierunkiem dr inŜ. arch. Romualda Pustelnika. Wejście w Ŝycie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003r. Nr 80 poz. 717 ze zmianami) oraz Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. Z 2004r. Nr 118 poz. 1233). spowodowało zmianą uwarunkowań prawnych dla opracowań planistycznych. Zaistniała więc konieczność dostosowania tego dokumentu do zasad obowiązujących przepisów, tak pod względem formalnych jak i merytorycznym. W związku z wymogiem zastosowania formy ujednoliconej zmiany studium z obowiązującym studium (zgodnie z § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy) oraz faktem, iŜ wprowadzana „Zmiana studium...” dotyczy niewielkich obszarów o określonej specyfice, nadano tekstowi zmiany studium następującą metodologię.

11 Zmiany w tekście studium dla obszaru objętego „Zmianą studium …” oznaczono kolorem czerwonym, czcionką Bookman Antiqua w celu umoŜliwienia ich identyfikacji. Natomiast ustalenia zawarte w tekście zmiany „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica” z 2005r. nie uległy zmianie. Obszary o numerach od 1 do 15 objęte „Zmianą studium…” zostały przedstawione na rysunku „Zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica” Kierunki zagospodarowania przestrzennego w skali 1:10000, oraz na ujednoliconym rysunku Studium w skali 1:20000. Całość stanowi załącznik nr 2 do uchwały zatwierdzającej Zmianę studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica dla połoŜonych w obrębach: Antoniów, Barcinek, Kopaniec, Kromnów, Mała Kamienica, Nowa Kamienica, Rybnica. I.B WST ĘP – „ZMIANA STUDIUM …”

1 B PODSTAWY FORMALNO – PRAWNE Podstaw ą opracowania Zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica ( zwanej dalej „Zmian ą studium ...”) jest uchwała nr VI/33/11 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 24 lutego 2011r. w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzania zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Stara Kamienica dla obr ębów Antoniów, Chromiec i Kopaniec. Decyzja o dokonaniu zmiany w studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania gminy Stara Kamienica została podyktowana przede wszystkim potrzeb ą aktualizacji polityki przestrzennej gminy. Teren obj ęty „Zmian ą studium ...” obejmuje nast ępuj ące sołectwa: Antoniów, Chromiec, Kopaniec.

2 B METODOLOGIA SPORZ ĄDZENIA „ZMIANY STUDIUM...” W zwi ązku z wymogiem zastosowania formy ujednoliconej zmiany studium z obowi ązuj ącym studium (zgodnie z § 8 ust. 2 rozporz ądzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy), nadano tekstowi zmiany studium nast ępuj ącą metodologi ę: Zmiany w tek ście „Studium…” wprowadzone uchwał ą nr …… Rady Gminy Stara Kamienica z dnia ……... oznaczono kolorem zielonym, czcionk ą Courier New w celu umo Ŝliwienia ich identyfikacji. Pozostałe ustalenia zawarte w tek ście „Studium…” wraz z wcze śniejszymi zmianami pozostaj ą bez zmian.

12 Na ujednoliconym rysunku – zał ączniku nr 2 do uchwały nr …… Rady Gminy Stara Kamienica z dnia …….. wyznaczono granic ę obszaru, którego niniejsza zmiana dotyczy.

1 PODSTAWY PRAWNE

• Uchwała nr XX/123/04 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 16 kwietnia 2004 roku w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica, • Uchwała nr XVIII/107/2000 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 18 lutego 2000 roku w sprawie uchwalenia studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania gminy Stara Kamienica, • Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. nr 80, poz. 717 z pó źniejszymi zmianami), • Prawo wodne – Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r (DZ. U. z 2001r. nr 115, poz. 1229 z pó źniejszymi zmianami), • Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury w sprawie zakresu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy z dnia 28 kwietnia 2004 roku (Dz. U. z 2004 r. nr 118, poz. 1232), • Prawo ochrony środowiska – Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. z 2001 r. nr 62, poz. 627 z pó źniejszymi zmianami), • Ustawa o ochronie przyrody z dnia 30 kwietnia 2004 roku (Dz. U. z 2004 nr 92, poz. 880), • Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Z dnia 23 lipca 2003 roku (Dz. U. z 2003 r. nr 162, poz. 1568), • Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku ( Dz. U. z 2001 r. nr 62, poz. 628 z pó źniejszymi zmianami), • Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków z dnia 7 czerwca 2001 roku (Dz. U. z 2001 r. nr 72, poz. 747), • Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku (Dz. U. z 2004 r. nr 92, poz. 880), • Ustawa o zmianie ustawy Prawo Budowlane oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 27 marca 2003 roku (Dz. U. z 2003 r. nr 80 poz. 718),

13 • Prawo geologiczne i górnicze – Ustawa z dnia 4 lutego 1994 roku (Dz. U. z 1994 r. nr 27, poz. 96 z pó źniejszymi zmianami), • Ustawa o ochronie gruntów rolnych i le śnych z dnia 3 lutego 1995 r. (Dz. U. z 1995 r. nr 16, poz. 78 z pó źniejszymi zmianami), • Ustawa o samorz ądzie gminnym z dnia 8 marca 1990 roku (tj. Dz. U. z 1996 r. nr 13 poz. 74), • Rozporz ądzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć drogi publiczne i ich usytuowanie z dnia 2 marca 1999 roku (Dz. U. z 1999 r. nr 43, poz. 430). • Uchwała nr VI/33/11 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 24 lutego 2011r. w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzania zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Stara Kamienica dla obr ębów Antoniów, Chromiec i Kopaniec.

2 MATERIAŁY WYJ ŚCIOWE • Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Stara Kamienica, gł. proj.: arch. A. Podworska – Michalak, Biuro Obsługi Inwestycji „DOM” Sp. z o.o. w Jeleniej Górze – pracownia projektowa, Jelenia Góra 1999 • Opracowanie ekofizjograficzne dla potrzeb projektowych – miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obr ębów wiejskich gminy Stara Kamienica, Biuro Urbanistyki i Architektury, Jelenia Góra 2004, • Studium zagospodarowania przestrzennego pasma drogi śródsudeckiej, gł. proj. mgr in Ŝ. arch. Marzena Pasak, Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu, Wałbrzych – Wrocław 2000 – 2003, • Plan ochrony Parku Krajobrazowego Doliny Bobru i jego otuliny, Jeleniogórskie Biuro Planowania i Projektowania, Jelenia Góra 1998, • Roczniki Statystyczne Województwa Dolno śląskiego, opracowania Wojewódzkiego Urz ędu Statystycznego, Wrocław 1996 – 2004, • Podstawowe informacje ze spisów powszechnych – gmina wiejska Stara Kamienica, Urz ąd Statystyczny we Wrocławiu –2003. • Plan Zagospodarowania Województwa Dolno śląskiego zatwierdzony uchwał ą Sejmiku Województwa Dolno śląskiego nr XLVIII/873/2002 z dnia 30.08.2002 r., • Raporty o stanie środowiska w Województwie Dolno śląskim w latach 2001 – 2003, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, • Materiały i informacje Powiatowego Urz ędu Pracy w Jeleniej Górze zebrane w maju i czerwcu 2004 r., • Materiały i informacje Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Starej Kamienicy zebrane w czerwcu i lipcu 2004 r., • Wnioski do Studium zebrane w czerwcu i lipcu 2004 r.

14 • Podsumowanie inwentaryzacji przyrodniczej sporządzonej na potrzeby projektu zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obrębu Barcinek, gmina Stara Kamienica – zespół w składzie: mgr Kamila Reczyńska (Instytut Biologii Roślin Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Biologicznych), Waldemar Bena (Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „proNatura”) VIIIX.2010r.

3 PRZEDMIOT OPRACOWANIA Przedmiotem opracowania jest zmiana „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica” okre ślaj ąca zasadnicze cele rozwoju gminy, które wynikaj ą z przyj ętej polityki przestrzennej (w zakresie kierunków i zasad ich realizacji) oraz istniej ących uwarunkowa ń rozwoju.

II. UWARUNKOWANIA ROZWOJU

1 DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE, ZAGOSPODAROWANIE I UZBROJENIE TERENU Gmina Stara Kamienica le Ŝy w południowo-zachodniej cz ęś ci Województwa Dolno śląskiego, 16 km na zachód od Jeleniej Góry. Graniczy:  od południa z gmin ą Piechowice i Szklarska Por ęba,  od północnego zachodu miastem i gmin ą Mirsk, Lubomierz, Wle ń,  od wschodu gmin ą Je Ŝów Sudecki i miastem Jelenia Góra.

Przez teren gminy przebiegaj ą trzy wa Ŝne trasy komunikacyjne:  droga krajowa nr 3 Szczecin – Jakuszyce- granica pa ństwa. Prowadzi ona bardzo wa Ŝny ruch o znaczeniu mi ędzynarodowym turystyczny i tranzytowy.  droga krajowa nr 30 Jelenia Góra – Pasiecznik i dalej Zgorzelec.  droga wojewódzka nr 404 Szklarska Por ęba – Świeradów Zdrój.

Dominuj ącą funkcj ą gminy Stara Kamienica jest rolnictwo, mieszkalnictwo niskiej intensywno ści zabudowy i turystyka z uwagi na wyj ątkow ą w skali kraju atrakcyjno ść przyrodnicz ą i krajobrazow ą. Na terenie gminy znajduje si ę Park Krajobrazowy „Doliny Bobru”, Obszar Chronionego Krajobrazu Karkonosze – Góry Izerskie oraz strefa ochrony uzdrowiska „Cieplice Zdrój”, natomiast w pobli Ŝu gminy znajduje si ę Karkonoski Park Narodowy.

15 Gmina Stara Kamienia jest jedn ą z 10 gmin powiatu jeleniogórskiego i zajmuje 110,5 km 2, co daje gminie pod tym wzgl ędem 36 miejsce w śród gmin wiejskich województwa dolno śląskiego, pierwsze w powiecie jeleniogórskim. Na terenie gminy znajduje si ę 10 wsi sołeckich. Gmina liczy 5180 mieszka ńców (wg danych zawartych w „Roczniku statystycznym województwa dolno śląskiego 2003”- tom II Powiaty i gminy), a g ęsto ść zaludnienia wynosi 46,9 osób na km 2. Głównym o środkiem gminy jest: wie ś gminna Stara Kamienica

Wie ś gminna Stara Kamienica le Ŝy w centralnej cz ęś ci obszaru gminy. Jest cz ęś ci ą najdłu Ŝszego ci ągu osadniczego, biegn ącego wzdłu Ŝ rzeki Kamienicy, w skład którego wchodz ą jeszcze miejscowo ści Kromnów i Barcinek. Wie ś Stara Kamienica pełni funkcje administracyjne i usługowo - handlowe. Skupia si ę tu wi ększo ść usług publicznych gminy. Zabytkowy zespół obiektów, który tworzy ko ściół, cmentarz, zamek, zespół pałacowo - parkowy oraz zespół zabudowy mieszkaniowej i mieszkaniowo – usługowej, stanowi wyra źnie wykształcone centrum. W strukturze przestrzennej Starej Kamienicy, w pobli Ŝu stacji kolejowej, ewidentnie wyró Ŝniaj ą si ę tereny działalno ści gospodarczej. Ponadto we wsi wyst ępuj ą zarówno tereny zabudowy jednorodzinnej, jak i wielorodzinnej. Pozostałe obszary zainwestowane to zabudowa zagrodowa i zabudowa mieszkaniowo - zagrodowa, ulokowana w dolinie rzeki Kamienicy. Podstawowy układ komunikacyjny tworz ą 3 drogi powiatowe: 2763 D, 2492 D, 2774 D, 2513 D, 2647 D.

Pozostałe miejscowo ści to:

Antoniów, mała wie ś, która le Ŝy w południowo - zachodniej cz ęś ci gminy. Wie ś przestrzennie powi ązana jest z Chromcem i charakteryzuje si ę podobnymi cechami i predyspozycjami funkcjonalnymi do Chromca. Przysiółek Jaroszyce jest predysponowany do obj ęcia ochron ą konserwatorsk ą, poniewa Ŝ posiada wyj ątkowe walory kompozycyjne i uporz ądkowany układ urbanistyczny. Ze wzgl ędu na powy Ŝsz ą atrakcyjno ść , zabudowa tej cz ęś ci wsi podlega cz ęstym remontom i adaptacjom na cele turystyczno - letniskowe. W le śniczówce, poło Ŝonej na ko ńcu Jaroszyc, mie ści si ę hotel o dobrym standardzie i atrakcyjnej lokalizacji, pełni ący funkcj ę bazy wypadowej w Góry Izerskie.

Barcinek, to wie ś poło Ŝona w północnej cz ęś ci gminy, w dolinie Kamienicy, na północnym kra ńcu głównego ci ągu osadniczego. Podstawowymi funkcjami tej jednostki jest mieszkalnictwo, przemysł i funkcje pokrewne. Z uwagi na topografi ę (wysokie spadki terenu, osuwiska, uskoki), podobnie jak w całej gminie, panuj ą tu trudne warunki do rozwoju rolnictwa. Przez Barcinek przebiega granica Parku Krajobrazowego Doliny Bobru oraz

16 granica otuliny Parku. We wsi Barcinek, jak na wi ększo ści terenów gminy, zauwa Ŝa si ę stagnacj ę w zakresie ruchu inwestycyjnego. Wie ś przecina droga krajowa nr 30, która generuje znaczne uci ąŜ liwo ści (głównie hałas).

Chromiec poło Ŝony jest bardzo malowniczo na północnym zboczu Kamienieckiego Grzbietu w południowej cz ęś ci gminy. Miejscowo ść ta charakteryzuje si ę du Ŝą atrakcyjno ści ą pod wzgl ędem przyrodniczo - krajobrazowym. Zabudowa wsi jest rozproszona, przewa Ŝaj ą małe obiekty mieszkalno - zagrodowe, cz ęś ciowo wykorzystywane letniskowo lub agroturystycznie. Pomimo utrudnionej dost ępno ści komunikacyjnej wie ś posiada wiele walorów: dobrze zachowany historyczny układ urbanistyczny, gł ębokie wgl ądy widokowe oraz blisko ść szlaków turystycznych. Ponadto wa Ŝną cech ę stanowi brak obiektów uci ąŜ liwych.

Kopaniec poło Ŝony jest w południowej cz ęś ci gminy, na południowym stoku Kamiennego Grzbietu Gór Izerskich. Północna cz ęść wsi to typowa wie ś rolnicza o ła ńcuchowym układzie urbanistycznym. Południow ą cz ęść tworzy zabudowa rozproszona na zboczach górskich. Pierwotn ą funkcj ę mieszkalno - zagrodow ą stopniowo wypiera turystyka i wypoczynek. Wynika to z post ępuj ącego procesu adaptacji istniej ących obiektów głównie na cele letniskowe. Działalno ść inwestycyjna na terenie gminy jest incydentalna, st ąd wiele obiektów uległo znacznej dekapitalizacji. Komunikacyjnie wie ś obsługuje droga powiatowa nr 2513 D.

Kromnów poło Ŝony jest w południowej cz ęś ci gminy, wzdłu Ŝ górnego biegu rzeki Kamienicy. Wie ś jest najdalej na południe wysuni ętą cz ęś ci ą obszaru osi osadniczej, któr ą tworz ą dalej Stara Kamienica i Barcinek. Wiod ącą funkcja tej jednostki to rolnictwo. Niewielki ruch inwestycyjny na terenie wsi zwi ązany jest jedynie z nielicznymi remontami i modernizacjami istniej ącej zabudowy. Droga powiatowa nr 2763 D zapewnia obsług ę komunikacyjn ą wsi.

Mała Kamienica jest to mała wie ś w zachodniej cz ęś ci gminy, rozlokowana wzdłu Ŝ drogi powiatowej nr 2773 D, która w środkowej cz ęś ci wsi krzy Ŝuje si ę z drog ą 2492 D. Wie ś ma charakter wybitnie rolniczy. Dwa przysiółki, Sosnka i Międzylesie, dopełniaj ą tereny zainwestowane.

Nowa Kamienica to niewielka miejscowo ść , poło Ŝona na północno – zachodnim kra ńcu gminy, wzdłu Ŝ potoku Kamieniczka. Tworz ą j ą dwa zespoły zabudowy, odr ębne morfologicznie, charakteryzuj ące si ę zabudow ą rozproszon ą o funkcji zagrodowej. Jest to wie ś rolnicza, w której ponadto znajduje si ę zespół stawów rybnych, zasilanych z potoku Kamieniczka. Główn ą osi ą komunikacyjn ą we wsi jest droga powiatowa nr 2774 D. Podobnie jak na wi ększo ści terenów gminy, we wsi panuje stagnacja inwestycyjna.

17

Rybnica, wie ś typowo rolnicza, le Ŝy na południe od drogi krajowej nr 30. Wie ś rozci ąga si ę wzdłu Ŝ drogi gminnej, równoległej do drogi nr 30. Tworzy j ą zabudowa, w której dominuj ą du Ŝe wieloobiektowe zało Ŝenia mieszkalno - gospodarcze. Znajduj ą si ę tu tak Ŝe obiekty hodowlane byłego PGR. Zabudowa na terenie wsi jest w znacznym stopniu zdewastowana i nie uŜytkowana a ruch inwestycyjny niewielki, ograniczaj ący si ę do remontów, modernizacji oraz nielicznych inwestycji budownictwa mieszkaniowego. W zachodniej cz ęś ci wsi znajduje si ę stacja kolejowa przy linii kolejowej relacji Jelenia Góra - Luba ń i Zgorzelec.

Wojcieszyce poło Ŝone s ą we wschodniej cz ęś ci gminy przy granicy z Jeleni ą Gór ą. Ła ńcuchowy układ wsi, który tworz ą cz ęś ciowo współczesne obiekty mieszkalne i mieszkalno – usługowe, przecina droga krajowa nr 3. Droga powiatowa nr 2647 D stanowi główn ą o ś komunikacyjn ą dla ruchu lokalnego, przy której rozlokowany jest historyczny ci ąg osadniczy. Na południe od drogi nr 3 wyst ępują znaczne kompleksy gleb chronionych, które stwarzaj ą dobre warunki do rozwoju rolnictwa. Ponadto teren ten znajduje si ę w strefie ochrony uzdrowiska Cieplice Zdrój. We wsi panuje znaczny ruch inwestycyjny, zwi ązany głównie z budownictwem mieszkaniowym o charakterze podmiejskim. Wynika on z poło Ŝenia w pobli Ŝu wa Ŝnego szlaku komunikacyjnego oraz z bezpo średniego s ąsiedztwa Jeleniej Góry.

W gminie Stara Kamienica dominuj ą tereny rolne: zajmuj ą 6.122 ha tj. 56% ogólnej powierzchni obszaru. Lasy zajmuj ą 3.999 ha, tj. 36% powierzchni ogólnej gminy. W gospodarstwach rolnych, znajduj ących si ę w gminie, u Ŝytki rolne stanowi ą około 5601 ha, tj. 91,5% powierzchni ogólnej, natomiast lasy i grunty le śne zajmuj ą 277 ha, czyli 4,5% powierzchni ogólnej tych gospodarstw.

Podstawowy układ komunikacyjny tworz ą drogi krajowe (nr 3 i 30) wojewódzka (404) oraz dobrze rozbudowany system dróg powiatowych. Gmina posiada rozbudowany system dróg gminnych o zró Ŝnicowanych parametrach technicznych i stanie technicznym.

Uzbrojenie terenu gminy Stara Kamienica tworzy sie ć energetyczna. Na terenie gmin nie ma sieci wodoci ągowej a zaopatrzenie w wod ę odbywa si ę za po średnictwem studni. Gmina nie jest skanalizowana, co stwarza bardzo istotne problemy.

2 STAN ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGI JEGO OCHRONY Zgodnie z obowi ązuj ącą ustaw ą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ład przestrzenny jest to: „takie ukształtowanie przestrzeni,

18 które tworzy harmonijn ą cało ść oraz uwzgl ędnia w uporz ądkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno- gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno – estetyczne”. Wszystkie te elementy zostan ą omówione w dalszych punktach II cz ęś ci niniejszego opracowania. Ochrona ładu przestrzennego dotyczy szczególnie zachowania to Ŝsamo ści kulturowej gminy, zarówno w aspekcie urbanistycznym, jak i architektury historycznych obiektów, charakterystycznych dla gminy Stara Kamienica.

3 STAN ŚRODOWISKA, W TYM STAN ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ, WIELKO ŚĆ I JAKO ŚĆ ZASOBÓW WODNYCH ORAZ WYMOGI OCHRONY ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

3.1 STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO

3.1.1 Poło Ŝenie fizyczno – geograficzne Zgodnie z podziałem fizyczno – geograficznym Polski (J. Kondracki, 1994) gminy Stara Kamienica le Ŝy w Sudetach Zachodnich na terenie Pogórza Izerskiego (Obni Ŝenie Starej Kamienicy, Wysoczyzna Rybnicy), Gór Izerskich (wschodnia cz ęść Grzbietu Kamienickiego i Grzbietu Wysokiego), Kotliny Jeleniogórskiej (fragment obni Ŝenia Cieplic).

3.1.2 Rze źba terenu i budowa geologiczna Obszar gminy Stara Kamienica poło Ŝony jest w zasi ęgu dwóch wielkich jednostek Sudetów Zachodnich i Pogórza Zachodniosudeckiego, które cechuj ą si ę odmiennym ukształtowaniem pionowym. Ogólnie teren gminy ma charakter pofałdowany, lecz w poszczególnych rejonach ró Ŝni si ę struktur ą rze źby. W obr ębie Przedgórza R ębiszewskiego nie wyst ępuj ą wyra źniejsze grzbiety, ale mo Ŝna wyró Ŝni ć kilka rozległych i płaskich wzniesie ń. W okolicy Starej Kamienicy wyst ępuje rozległe, płytkie obni Ŝenie, w którym ł ącz ą si ę koryta czterech cieków Kopanieckiego Potoku, Kamienicy, Kamieniczki i Młynówki. W płudniowo – wschodniej i zachodniej cz ęś ci gminy zaznacza si ę Grzbiet Kamienicki (najwy Ŝszy szczyt góra Jastrz ębiec - 792,4 m n.p.m.) i Wysoki Grzbiet (najwy Ŝszy szczyt Czarna Góra – 964,4 m n.p.m.) – dwa najdalej na wschód wysuni ęte pasma Gór Izerskich. Grzbiety te s ą rozdzielone

19 gł ębok ą doln ą rzeki Kamienna Mała, która w Piechowicach uchodzi do Kamiennej. Stoki Wzniesienia Radoniowskiego opadaj ą łagodnie w kierunku Starej Kamienicy i Barcinka. Zbocza o małym nachyleniu s ą zaj ęte przez pola uprawne. Na południu, a Ŝ do granic rozległego kompleksu le śnego rozci ąga si ę Przedgórze R ębiszowskie na którym poziom terenu wynosi od 450 do 550 m n.p.m. Na Wysoczyznie Rybnickiej w rejonie Rybnicy wysoko ści terenu wahaj ą si ę pomi ędzy 400 a 450 m n.p.m., a na granicy z Obni Ŝeniem Jeleniej Góry wynosz ą ponad 500 m n.p.m. Teren Wysoczyzny Rybnickiej opada progiem o wysoko ści 100 m w kierunku Obni Ŝenia Jeleniej Góry zamykaj ąc je od północy.

3.1.3 Surowce naturalne Na terenie gminy wyst ępuj ą gnejsy i granitognejsy izerskie, leukogranity, granit karkonoski i kwarc. Obszary zalegania oraz wydajno ść i jako ść złó Ŝ przedstawiono w rozdziale 10 I cz ęś ci opracowania. Granity i granitognejsy charakteryzuj ą si ę ró Ŝnorodno ści ą tekstur, struktur i składu mineralnego co powoduje, Ŝe wska źniki wytrzymało ści s ą zmienne w zale Ŝno ści od odmian skalnych. Leukogranity wyst ępuj ą w Wojcieszycach i Kopa ńcu. Granit karkonoski eksploatowany był w pi ęciu kamieniołomach. W wyniku bada ń stwierdzono nisk ą jego jako ść jako surowca dla przemysłu ceramicznego i szklarskiego oraz do budowy dróg. Kwarc wyst ępuje na terenie gminy w kilku zło Ŝach. Mi ędzy innymi w okolicach Nowej Kamienicy i Barcinka. Na terenie gminy występuj ą tak Ŝe surowce ilaste. Gliny wyst ępuj ą w postaci nieregularnych płatów, obecnie nie s ą wydobywane i wymagaj ą szczegółowego rozpoznania. Piaski, pospółki i Ŝwiry na terenie gminy nie były wydobywane. Ich zło Ŝa wyst ępuj ą głównie w dolinach rzek i s ą bardzo niewielkie.

3.1.4 Wody powierzchniowe Sie ć hydrograficzna na terenie gminy jest bardzo bogata z licznymi obszarami źródliskowymi. Jej struktura nie uległa wi ększym przekształceniom przez człowieka. Gmina le Ŝy w dorzeczu Bobru. Wi ększe rzeki to Kamienica i Kamienna Mała. Rzeka Kamienica odwadnia północny stok Grzbietu Kamienickigo w jego wschodniej cz ęś ci. Jej źródła znajduj ą si ę na wysoko ści 850 – 870 m n.p.m. Wa Ŝniejsze dopływy Kamienicy to Młynówka, Kamieniczka, Kamienicki Potok,

20 Czary Potok, Grudzki Potok, Chromiec i Hucianka. W czasie powodzi w 1997 r. Kamienica wyst ąpiła z brzegów w kilku miejscach. Stan czysto ści wód rzeki Kamienicy nie był badany, jednak ze wzgl ędu na nieuporz ądkowan ą gospodark ę ściekow ą na terenie gminy mo Ŝna z góry przyj ąć , Ŝe jest ona zanieczyszczona w znacznym stopniu ściekami komunalnymi. Rzeka Kamienna Mała bierze swój pocz ątek na północno – wschodnim zboczu Izerskich Garbów, na wysoko ści 930 m n.p.m. Jej dopływami s ą liczne bezimienne potoki, odwadniaj ące północne zbocza wschodniej cz ęś ci Wysokiego Grzbietu. Wody Kamiennej Małej s ą mało zanieczyszczone i stanowi źródło wody Pitnej dla Piechowic i Jeleniej Góry. Oprócz uj ęcia wody na Małej Kamiennej wod ę ujmuje si ę tak Ŝe na bezimiennym potoku, dopływie Małej Kamiennej, dla potrzeb kopalni „Stanisław” i na Kamienicy dla potrzeb Zakładu Odlewniczego w Barcinku.

3.1.5 Wody podziemne Wyst ępowanie wód podziemnych wi ąŜ e si ę na terenie gminy z dwoma pi ętrami wodono śnymi czwartorz ędowym i proterozoicznym. Wody podziemne, jako poziom u Ŝytkowy w utworach czwartorz ędowych, maj ą znaczenie lokalne. Znajduj ą si ę najcz ęś ciej w jednej warstwie wodono śnej na gł ęboko ści kilku metrów. Mi ąŜ szo ść warstw wodono śnych wynosi do 5 metrów. Wydajno ść otworów studziennych jest niska i wynosi kilka m 3/h. W proterozoicznym pi ętrze wodono śnym wyst ępuj ą głównie wody szczelinowe. Wyst ępuje tu kilka warstwa wodono śnych o ró Ŝnych parametrach hydrogeologicznych, wodono śno ści i jako ści. Wydajno ść źródeł jest niewielka i wynosi 1,2 m 3/h przy depresji 32 m. Wody podziemne nie s ą najlepszej jako ści, stwierdza si ę w niej znaczne ilo ści zwi ązków toksycznych fluorków i azotynów oraz nadmierne ilo ści

manganu i wodorow ęglanów HCO 3.

Tabela 1. Zestawienie uj ęć wód podziemnych (na podstawie Bazy Danych Banku HYDRO) Wiek Zatwierdzone Miejscowo ść Rok Gł ęboko ść Depresja Lp uj ętego zasoby UŜytkownik wykonania [m] [m] poziomu [m 3/h] Barcinek 1 poniemiecki 1,5 Q/Pt bd 32,0 Magazyn Stara Kamienica 2 1992 70,0 Pt 2,4 15,0 Osiedle mieszkaniowe Stara Kamienica 3 poniemiecki 41,9 Pt 2,2 10,0 LBF Stara Kamienica 4 poniemiecki 73,8 Pt 2,2 LBF

21 Janice, Fundacja 5 1999 45,0 Pt 1,6 Wioska Franciszka ńska Kopaniec, O środek 6 Kolonijno – Wczasowy 1996 30,0 Pt 1,5 WSS Społem „T ęcza” 7 Wojcieszyce, prywatny 1999 50,0 Q Stara Kamienica 8 70,0 Pt Zarz ąd Gminy Stara Kamienica 9 24,0 Pt Zarz ąd Gminy

źródło: Opracowanie ekofizjograficzne dla potrzeb prac projektowych – MPZP obr ębów wiejskich gminy Stara Kamienica, Biuro Urbanistyki i Architektury, Jelenia Góra, 2004

3.1.6 Warunki klimatyczne Obszar gminy poło Ŝony jest w a Ŝ pi ęciu pi ętrach klimatycznych regionu jeleniogórskiego. Pi ętro najni Ŝsze do wysoko ści około 450 m n.p.m. jest najcieplejsze, średnia roczna temperatura wynosi tu około 7 °C. Pi ętro przej ściowe ze średnią roczn ą temperatur ą 6 – 6,5 °C wyst ępuje na wysoko ści 450 – 600 m n.p.m. Pi ętro chłodne charakteryzuj ące si ę średni ą roczn ą temperatur ą na poziomie 5 – 5,5 °C wyst ępuje na wysoko ściach 600 – 800 m n.p.m. a pi ętro zimne wyst ępuj ące na wysoko ści powy Ŝej 800 m n.p.m. osi ąga średni ą 4,5 °C. W zwi ązku ze znacznym pofałdowaniem terenu na terenie gminy wyst ępuj ą lokalne ró Ŝnice w nasłonecznieniu a co za tym idzie tak Ŝe w rozkładzie temperatur i wilgotno ści powietrza. W rejonie den dolin rzek wyst ępuj ą cz ęsto inwersje termiczne, wydłu Ŝony jest tak Ŝe okres zalegania chłodnych i wilgotnych mas powietrza z tendencj ą do tworzenia si ę mrozowisk. Podobne, niekorzystne warunki panuj ą w rejonach przydolinnych. Najwi ęcej opadów przypada tu od maja do pa ździernika z maksimum rocznym w lipcu i sierpniu. Na terenach o charakterze górskim dominuj ą wiatry północno – zachodnie, zachodnie i południowo – zachodnie. Na pozostałych terenach przewa Ŝaj ą wiatry z zachodu i południowego zachodu. Najlepsze warunki klimatyczne panuj ą na południowych stokach o spadkach powy Ŝej 8% i południowo – wschodnich stokach o spadkach powy Ŝej 15%. Wyst ępuje tu dobre nasłonecznienie, rzadko notuje si ę mgły, s ą wolne od zastoisk chłodnego powietrza. Najmniej korzystne s ą warunki klimatyczne na stokach o ekspozycji północnej. S ą tu ni Ŝsze temperatury maksymalne oraz wy Ŝsza wilgotno ść wzgl ędna powietrza. Wiele terenów mieszkaniowych w gminie Stara Kamienica zlokalizowana jest w dolinach potoków charakteryzuj ących si ę niekorzystnymi warunkami klimatycznymi.

22 3.1.7 Gleby Na wi ększo ści obszaru gminy Stara Kamienica dominuj ą gleby brunatne, a na południu gleby brunatne kwa śne. W wi ększo ści wytworzone s ą one na glinach pylastych i tworz ą kompleksy: pszenny górski i zbo Ŝowy górski. Du Ŝy udział ma tu kompleks u Ŝytków zielonych, słabych i bardzo słabych.

3.1.8 Lasy Lasy na terenie gminy Stara Kamienica zajmuj ą ponad 4 ty ś. ha powierzchni. Zbiorowiska le śne zdominowane s ą tu przez monokulturowe lasy świerkowe. W niewielu miejscach wyst ępuj ą lasy li ściaste. W północnej cz ęś ci gminy wyst ępuj ą bory mieszane świe Ŝe. Dominuje w nich buk zwyczajny, a w runie jarzmianka wi ększa i marzanka wonna. Niekiedy zbiorowiska le śne przechodz ą w Ŝyzn ą buczyn ę ni Ŝow ą i mo Ŝna w niej spotka ć Ŝywca cebulkowego. Nad ciekami wyst ępuj ą fragmenty podgórskich ł ęgów jesionowych, w drzewostanie dominuje jesion wyniosły a towarzyszy mu olsza czarna. Lasy pa ństwowe na terenie gminy Stara Kamienica znajduj ą si ę pod zarz ądem nadle śnictw w Lwówku Śląskim i Szklarskiej Por ębie. Na terenie lasów Nadle śnictwa Szklarska Por ęba obowi ązuje plan urz ądzenia gospodarstwa le śnego z 1999 roku, a na terenach Nadle śnictwa Lwówek Śląski z 1991 roku i trwaj ą prace nad nowym planem. Wszystkie lasy pa ństwowe na terenie gminy s ą lasami ochronnymi. S ą one chronione z nast ępuj ących powodów: • w celu ochrony zasobów wód powierzchniowych i regulacji stosunków hydrologicznych na obszarze zlewni Bobru, • w celu ochrony gleby przed erozj ą, wyjałowieniem i obrywaniem si ę skał, • z powodu uszkodzenia na skutek działalno ści przemysłowej, • stanowi ą drzewostany nasienne, ostoje zwierzyny lub zawieraj ą stanowiska ro ślin chronionych.

Lasy wyst ępuj ące w gminie zaliczane s ą do kompleksów o I, II lub III stopniu uszkodze ń. Spowodowane jest to działalno ści ą przemysłow ą. Ochron ą obj ęte s ą lasy drugiego i trzeciego stopnia uszkodzenia przemysłowego. Lasy najbardziej uszkodzone wyst ępuj ą w górnej strefie Wysokiego Grzbietu i zajmuj ą powierzchni ę 209,06 ha.

3.2 OCHRONA PRZYRODY

3.2.1 Flora chroniona Na terenie gminy Stara Kamienica stwierdzono wyst ępowanie 18 gatunków chronionych na 249 stanowiskach, w tym 12 gatunków podlega całkowitej ochronie:

23

 gatunki całkowicie chronione - Barwinek pospolity –Vinca minor - Lilia złotogłów – Lilium martagon - Kruszczyk szerokolistny – Epipactis helleborine - Naparstnica purpurowa – Digitalis purpurea - Parzydło le śne – Aruncus sylvester - Podrze ń Ŝebrowiec – Blechnum spicant - Storczyk plamisty – Dactylorhiza maculata - Storczyk szerokolistny – Dactylorhiza majalis - Szafran spiski – Crocus scepusiensis - Widłak jałowcowaty – Lycopodium annotinum - Widłak wroniec – Huperzia selago - Sromotnik bezwstydny – Phallus impudicus

 gatunki cz ęś ciowo chronione - Kalina koralowa – Viburnum opulus - Kruszyna pospolita – Frangula alnus - Goryczka troje ściowa – Gentiana asclepiadea - Konwalia majowa – Convallaria majalis - Kopytnik pospolity – Asarum europaeum - Paprotka zwyczajna – Polypodium vulgare

Spo śród wszystkich gatunków chronionych najliczniejsz ą grup ę tworz ą gatunki wyst ępuj ące w lasach. Najliczniej spo śród gatunków całkowicie chronionych wyst ępuje naparstnica purpurowa – a Ŝ na 73 stanowiskach i podrze ń Ŝebrowiec 31 stanowiska, natomiast w śród ro ślin cz ęś ciowo chronionych najliczniej wyst ępuje kruszyna pospolita na 52 stanowiskach. Pojedyncze stanowiska maj ą widłaki, barwinek pospolity, lilia złotogłów, parzydło le śne storczyk szerokolistny i szafran spiski. Na terenie gminy wyst ępuj ą liczne pomnikowe okazy drzew. Aktualnie ochron ą pomnikow ą obj ęte s ą dwa okazy: lipa holenderska w Kromnowie o obwodzie pnia 440 cm i buk zwyczajny w Antoniowie – 455 cm. W inwentaryzacji przyrodniczej sporz ądzonej dla województwa jeleniogórskiego w 1999 roku wskazano kolejne okazy drzew do obj ęcia ochron ą pomnikow ą. Tabela 2. Najciekawsze obiekty o walorach pomników przyrody o Ŝywionej Obwód pnia na Nazwa gatunku drzewa wysokości 1,3 m Miejsce wyst ępowania [cm] 2 x jarz ąb szwedzki – grupa drzew 175 i 240 (150+160) Antoniów jednogatunkowa Dąb szypułkowy 460 Antoniów

24 Dąb szypułkowy 430 Mała Kamienica Dąb szypułkowy 360 Kopaniec 4 drzewa: 3 lipy drobnolistne i d ąb lipy: 450, 200 i 400 szypułkowy – ró Ŝnogatunkowy szpaler Nowa Kamienica dąb: 520 drzew ok. 20 drzew: buki zwyczajne i 1 świerk buki: od 280 do 340 pospolity – ró Ŝnogatunkowa grupa Barcinek świerk: 270 drzew Jesion wyniosły 290 Antoniów śywotnik olbrzymi 175 Barcinek Buk zwyczajny 435 Mała Kamienica 2 d ęby szypułkowe – jednogatunkowa 300 i 313 Rybnica grupa drzew Dąb szypułkowy 370 Wojcieszyce Dolne Lipa drobnolistna 365 Wojcieszyce Górne 2 d ęby szypułkowe – jednogatunkowa 270 i 315 Stara Kamienica grupa drzew 2 jesiony pensylwa ńskie – 250 i 267 Rybnica jednogatunkowa grupa drzew

źródło: opracowanie własne na podstawie opracowania ekofizjograficznego dla potrzeb prac projektowych – MPZP obr ębów wiejskich gminy Stara Kamienica, Biuro Urbanistyki i Architektury, Jelenia Góra, 2004

Podczas inwentaryzacji przyrodniczej oraz w oparciu o niepublikowane dane, zidentyfikowano na terenie objętym Koncepcją oraz w jego najbliŜszym otoczeniu 8 siedlisk przyrodniczych z załącznika I Dyrektywy 92/43/EEC w tym jedno siedlisko priorytetowe, 4 gatunki zwierząt z załącznika II Dyrektywy 92/43/EEC, 3 gatunki zwierząt z załącznika IV Dyrektywy 92/43/EEC, 7 gatunków ptaków z załączników I i II Dyrektywy 2009/147/WE, a ponadto chronione prawem polskim gatunki roślin, bezkręgowców, płazów, gadów oraz ptaków.

Siedliska z załącznika I Dyrektywy 92/43/EEC

• 3220 Pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków • 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) • 6510 NiŜowe i górskie świeŜe łąki uŜytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) • 8220 Ściany skalne i rumowiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacetalia vandellii • 9110 Kwaśne buczyny (LuzuloFagenion) • 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (GalioCarpinetum, Tilio Carpinetum) • 9190 Śródlądowe kwaśne dąbrowy (Quercion roboripetraeae) • *91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albae, Populetum albae, Alnenion glutinosoincanae, olsy źródliskowe)

25

Gatunki roślin objęte ochroną w świetle prawa krajowego

Gatunki roślin

Objęte ochroną ścisłą • Paprotka zwyczajna Polypodium vulgare • Parzydło leśne Aruncus sylvestris • Wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum

Objęte ochroną częściową • Bluszcz pospolity Hedera helix • Kalina koralowa Viburnum opulus • Konwalia majowa Convallaria majalis • Kopytnik pospolity Asarum europaeum • Kruszyna pospolita Frangula alnus • Marzanka wonna Galium odoratum • Pierwiosnek wyniosły Primula elatior

3.2.2 Fauna chroniona

Ichtiofauna Stosunkowo wysokie poło Ŝenie gminy powoduje, Ŝe cieki wodne s ą w miar ę czyste i nie prowadz ą jeszcze ścieków z innych gmin. Problem stanowi ą ścieki bytowo – gospodarcze, wytwarzane przez mieszka ńców gminy, które bez oczyszczania wpuszczane s ą do rzek i potoków. Jest to tym bardziej niekorzystne, Ŝe wiele rzek płyn ących przez gmin ę ma swoje źródła wła śnie na terenie Starej Kamienicy. W rzekach i strumieniach stwierdzono wyst ępowanie nast ępuj ących gatunków ryb: - pstr ąg potokowy Salmo trutta fario (gatunek zagro Ŝony, obj ęty ochron ą cz ęś ciow ą). Wyst ępuje w górnym biegu rzeki Kamienicy, powy Ŝej Chromca, jest tam jedynym gatunkiem ryb. Pomimo dogodnych warunków nie wyst ępuje zbyt licznie, jedynie 10 osobników na 100 metrów bie Ŝą cych rzeki. - strzebla potokowa Phoxinus phoxinus (gatunek chroniony). Jest to gatunek charakterystyczny dla niewielkich płytkich strumieni górskich i podgórskich. W wodach płyn ących w rzece Kamienica na obszarze gminy znajduje dogodne dno do odbycia tarła, ale w górnym jej biegu woda jest zbyt zimna, by mogła tam wyst ępowa ć. Podobnie sytuacja ma si ę w rzece Kamieniczka, - sliz Barbatula barbatulus (gatunek chroniony). Gatunek o niewielkich wymaganiach, nie reaguj ący negatywnie na regulacje i unifikacje koryt

26 rzek i strumieni. W Kamienicy jest bardzo liczny od miejscowo ści Stara Kamienica do granic gminy, a w rzece Kamieniczce od wsi Nowa Kamienica do uj ścia do Kamienicy.

Stan rzek w gminie mo Ŝna oceni ć jako dobry, lecz stały wzrost liczby terenów zabudowanych powoduje spływanie coraz wi ększej ilo ści ścieków do wód powierzchniowych. Ten fakt stwarza zagro Ŝenie dla lokalnych gatunków ryb. Gady i płazy Na terenie gminy Stara Kamienica zanotowano około 10 gatunków gadów i płazów, co stanowi prawie połow ę wszystkich znanych gatunków w Polsce. Herpetofauna na terenie gminy składa si ę w wi ększo ści z gatunków nizinnych, ale znaleziono te Ŝ dwa gatunki typowo górskie: traszka górska i salamandra plamista. Znaczna cz ęść herpetofauny gromadzi si ę w rejonach zbiorników wodnych, podmokłych ł ąk i terenów zadrzewionych. Powa Ŝnym problemem jest spadek poziomu wód gruntowych oraz eutrofizacja (zarastanie) zbiorników wody stoj ącej co powoduje ich zanikanie. Te czynniki znacznie wpływaj ą na zmniejszenie populacji płazów. Wi ększo ść gatunków (np. traszki i salamandry plamiste) przywi ązuje si ę do okre ślonych miejsc, dlatego wraz z zanikaniem zbiorników gin ą całe populacje. Drugim podstawowym zagro Ŝeniem jest narastaj ący ruch kołowy. Na wszystkich szosach o wi ększym nat ęŜ eniu ruchu mo Ŝna spotka ć setki przejechanych płazów. Skrajnym przykładem jest trasa w pobli Ŝu stawów w Kopa ńcu. Miejsce to jest okre ślane jako jedno z najwi ększych miejsc na Dolnym Śląsku, gdzie gin ą płazy. Aby zapobiec takiej sytuacji nale Ŝy umie ści ć barierki i stosowne przepusty pod drogami, tak aby w ędruj ące płazy mogły swobodnie przechodzi ć pod drog ą. Kolejnym problemem jest stosowanie przez rolników środków ochrony ro ślin i nielegalne wylewanie zanieczyszcze ń do zbiorników.

Awifauna Na terenie gminy Stara Kamienica stwierdzono wyst ępowanie ponad 100 gatunków ptaków w tym wiele l ęgowych. Podstawowy trzon stanowi ą gatunki ści śle zwi ązane z lasami i terenami otwartymi. Mniej liczn ą grup ą s ą gatunki wodno-błotne oraz synantropijne. W wi ększo ści s ą to gatunki chronione, w tym rzadkie i zagro Ŝone, m.in.: pliszka górska, pluszcz, zimorodek, słonka, orzechówka, włochatka, puszczyk i czeczotka. Na terenie gminy Stara Kamienica zostały wyznaczone obszary które s ą cenne pod wzgl ędem ornitologicznym: 1. Obszar źródeł rzeki Kamienicy, poło Ŝony na Grzbiecie Kamienickim na wysoko ści od 830 do 980 m n.p.m. W tych rejonach w latach 1992-1999 zanotowano 3 cenne gatunki sów. Ponadto miejsce to

27 jest charakterystyczne z uwagi na bardzo licznie wyst ępuj ącego cietrzewia (jedno z najliczniejszych). 2. Fragment Wysokiego Grzbietu Gór Izerskich na zachód od kopalni „Stanisław”, gdzie stwierdzono wyst ępowanie cietrzewia. Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 6 stycznia 1995 roku, w sprawie ochrony gatunkowej zwierz ąt w 1999 roku utworzono tu stref ę ochronn ą. 3. Fragment Wysokiego Grzbietu Gór Izerskich na wschód od kopalni „Stanisław”, gdzie stwierdzono wyst ępowanie cietrzewia. . Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 6 stycznia 1995 roku, w sprawie ochrony gatunkowej zwierz ąt w 1999 roku utworzono tu stref ę ochronn ą. 4. Rzeka Mała Kamienna, na odcinku od źródeł do granicy gminy stwierdzono liczne wyst ępowanie pliszki górskiej i pluszcza. Jest to najwa Ŝniejsze stanowisko pluszcza w Górach Izerskich. Mała Kamienna potencjalnym miejscem utworzenia stanowiska dokumentacyjnego. Z uwagi na okres l ęgowy tych ptaków, jakiekolwiek prace nie powinny by ć prowadzone w korycie rzeki w miesi ącach marzec-lipiec. 5. Rzeka Kamienica, na odcinku od Starej Kamienicy do granicy gminy stwierdzono liczne wyst ępowanie pliszki górskiej i pluszcza. Miejsce nadaje si ę do utworzenia stanowiska dokumentacyjnego. Z uwagi na okres l ęgowy tych ptaków, jakiekolwiek prace nie powinny być prowadzone w korycie rzeki w miesi ącach marzec-lipiec.

Ssaki Nietoperze Na terenie gminy Stara Kamienica zanotowano nast ępuj ące gatunki nietoperzy: gacek brunatny, karlik malutki, nocek du Ŝy, nocek rudy, mopek i mroczek pó źny. Ponadto nale Ŝy przypomnie ć, Ŝe wszystkie gatunki nietoperzy w Polsce s ą chronione. Populacja nietoperzy w miar ę upływu lat zmniejsza si ę, a spowodowane jest to utrat ą bazy pokarmowej oraz miejsc do hibernacji i rozrodu. Losy nietoperzy uzale Ŝnione s ą głównie od dost ępno ści do miejsc na kryjówki dzienne i kolonie rozrodcze, miejsc zimowania oraz Ŝerowania. Działania antropogeniczne stale zagra Ŝaj ą i zmniejszaj ą ilo ść potencjalnych kryjówek, w zwi ązku z tym ochrona nietoperzy i przeciwdziałanie zanikaniu tego gatunku jest bardzo istotna. Wa Ŝnym problemem w ochronie nietoperzy s ą środki owadobójcze, stosowane w uprawach rolnych. Wchłanianie ich przez nietoperze powoduje wi ększ ą śmiertelno ść u tych ssaków i obni Ŝa ich płodno ść .

28 Kolejnym problemem jest zmniejszanie potencjalnych terenów bazy pokarmowej, poprzez wycinanie zadrzewie ń śródpolnych i likwidowanie oczek i zbiorników wodnych. Podobnie jest z wycinaniem starodrzewu, który jest bogaty w dziuple i jamy. Popularne w ostatnich czasach remonty poddaszy równie Ŝ przyczyniaj ą si ę do likwidowania miejsc pobytu nietoperzy.

Pozostałe ssaki Na terenie gminy Stara Kamienica stwierdzono obecność kilkudziesi ęciu gatunków ssaków. Do gatunków chronionych zaliczaj ą si ę: je Ŝ zachodni, kret, łasica łaska, orzesznica, ryjówka malutka, gronostaj, wiewiórka, wydra (pod ścisł ą ochron ą, zapisana w „Polskiej czerwonej ksi ędze zwierz ąt”) i rz ęsorek rzeczek.

W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej zlokalizowano stanowiska występowania następujących zwierząt:

Gatunki zwierząt z załącznika II Dyrektywy 92/43/EEC

Bezkręgowce • 1059 Modraszek telejus Phengaris teleius • 1061 Modraszek nausitous Phengaris nausithous

Ssaki • 1355 Wydra Lutra lutra • 1324 Nocek duŜy Myotis myotis

Gatunki ssaków z załącznika IV Dyrektywy 92/43/EEC • Nocek rudy Myotis daubentonii • Borowiec wielki Nyctalus noctula • Gacek brunatny Plecotus auritus

Ptaki z załącznika I Dyrektywy 2009/147/WE • A030 Bocian czarny Ciconia nigra • A236 Dzięcioł czarny Dryocopus maritus • A307 Jarzębatka Sylvia nisoria • A338 Gąsiorek Lanius collurio Ptaki z załącznika II Dyrektywy 2009/147/WE • A113 Przepiórka Coturnix coturnix • A168 Brodziec piskliwy Actitis hypoleucos • A207 Siniak Columba oenas

Gatunki roślin objęte ochroną w świetle prawa krajowego

29

Bezkręgowce

Objęte ochroną ścisłą • Szklarnik leśny Cordulegaster boltonii

Płazy i gady

Objęte ochroną ścisłą • Ropucha szara Bufo bufo • śaba trawna Rana temporaria • śmija zygzakowata Vipera berus

Objęte ochroną częściową • Jaszczurka Ŝyworodna Lacerta vivipara

Ptaki

Objęte ochroną ścisłą • Gil Pyrrhula pyrrhula • Jastrząb Accipter gentilis • KrzyŜodziób świerkowy Loxia curvirostra • Paszkot Turdus viscivorus • Pleszka Phoenicurus phoenicurus • Pliszka górska Montacilla cinerea • Pluszcz Cinclus cinclus Turkawka Streptopelia turtur

3.2.3 Tereny i obiekty chronione

 Rezerwat przyrody „Krokusy” W granicach rezerwatu nie znajdują się obszary objęte „Zmianą studium…”. Rezerwat ścisły „Krokusy” poło Ŝony jest na śródle śnej ł ące około 1 km na południowy zachód od drogi Swieradów – Szklarska Por ęba. Zajmuje powierzchni ę 3,90 ha. Został utworzony w celu ochrony naturalnego stanowiska szafranów spiskich. Oprócz nich na terenach podmokłych rosn ą inne chronione gatunki mi ędzy innymi przylaszczka pospolita, kokoryczka wielokwiatowa, jaskier kosmaty i pierwiosnka wyniosła.

 Park Krajobrazowy Doliny Bobru W granicach Parku Krajobrazowego Dolina Bobru znajduje się obszar nr 10 objęty „Zmianą studium…”, natomiast w granicach otuliny PK znajduje się obszar nr 11 wskazany w „Zmianie studium…”.

30 Park Krajobrazowy Doliny Bobru został utworzony w 1989 roku uchwał ą nr VIII/47/89 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Jeleniej Górze z dnia 16 listopada 1989 r. 23 marca 2001 rozporz ądzeniem Wojewody Dolno śląskiego został uchwalony Plan Ochrony PK Dolina Bobru oraz zmienione jego granice. W granicach Parku le Ŝy północno – wschodnia cz ęść gminy Stara Kamienica. Obecnie obowiązuje rozporządzenie Nr 38 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 28 listopada 2008r. w sprawie Parku Krajobrazowego Doliny Bobru – Dz. U. Woj. Dolnośląskiego Nr 317, poz. 3937. Powierzchnia parku wynosi 12 295 ha a jego otuliny 11 465 ha. Głównymi walorami tego obszaru s ą: urozmaicony przebieg Doliny Bobru, du Ŝa warto ść ekosystemów le śnych, znaczne nagromadzenie zabytków kultury materialnej. Znaczące jest takŜe występowanie w graniach PK waŜnych gatunków chronionych flory i fauny tj. przepiórka, myszołów, bocian czary czy gronostaj. Celem ochrony PK Dolina Bobru jest ochrona krajobrazu, zachowanie struktury hydrograficznej Parku wraz z łąkami, starorzeczami i terenami podmokłymi oraz zachowanie geologicznej i geomorfologicznej róŜnorodności Parku. W granicach Parku Krajobrazowego Doliny Bobru obowiązują zakazy zawarte w rozporządzeniu Wojewody Dolnośląskiego Nr 38 z dnia 28 listopada 2008r. w sprawie Parku Krajobrazowego Doliny Bobru (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego Nr 317 poz. 3937). PołoŜenie obszarów w granicach otuliny Parku Krajobrazowego Doliny Bobru, która stanowi na mocy przepisów odrębnych strefę ochronną graniczącą z formą ochrony przyrody wyznaczoną w celu zabezpieczenia przed zagroŜeniami zewnętrznymi wynikającymi z działalności człowieka, takŜe skutkuje ograniczeniami w zagospodarowaniu przestrzennym w celu zapobieŜenia negatywnym skutkom na przyrodę PK.

 Obszar Chronionego Krajobrazu Karkonosze – Góry Izerskie Obszar chronionego Krajobrazu Karkonosze – Góry Izerskie został ustanowiony na mocy uchwały nr XIV/95/86 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Jeleniej Górze z dnia 27 listopada 1986 roku. Aktualnie uchwała WRN straciła moc i trwaj ą przygotowania do wydania przez Wojewod ę rozporz ądzenia dotycz ącego utworzenia OChK. Teren OChK obejmował południowo – zachodni ą cz ęść gminy Stara Kamienica. Przygotowywana dokumentacja Obszaru okre śla roboczo przebieg północno – wschodni ą granic ę wzdłu Ŝ granicy otuliny PK Doliny Bobru. Obszar ten został Zarządzeniem Wojewody Dolnośląskiego w marcu 1999 roku anulowany.

31  Strefa ochrony Uzdrowiska „Cieplice Zdrój” W granicach rezerwatu nie znajdują się obszary objęte „Zmianą studium…”. Strefa ochrony uzdrowiskowej została utworzona na mocy uchwały nr VI/41/70 WRN we Wrocławiu w 1970 r. o ustanowieniu statutu uzdrowiska Cieplice Śląskie Zdrój. Obejmuje ona miasto Jelenia Góra, cz ęść gminy Piechowice i południow ą cz ęść gminy Stara Kamienica. Została utworzona w celu ochrony warunków naturalnych koniecznych do prowadzenia lecznictwa uzdrowiskowego w Cieplicach Śląskich Zdroju.

 Parki podworskie i cmentarze obj ęte ochron ą konserwatorsk ą - Park przypałacowy z XVII wieku w Barcinku nr 131 - Park przypałacowy z pocz ątku XX wieku w Barcinku nr 55 - Cmentarz przyko ścielny z pocz ątku XVI wieku wraz z 50 letni ą alej ą kasztanow ą w Kopa ńcu

 Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 , która tworzą 2 typy obszarów: obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) oraz specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO). W granicach gminy Stara Kamienica znajdują się : − Projektowany Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 „Łąki Gór i Pogórza Izerskiego” (PLH020102) – jego granicach znajdują się wskazane w „Zmianie studium…” obszar nr 5 (obr. Antoniów) obszar nr 6 (obręb Mała Kamienica) oraz obszar nr 9 (obręb Kopaniec). Jest to obszar o powierzchni 5834,20 ha obejmujący najbardziej na zachód wysunięty fragment polskich Sudetów podnóŜe Gór Izerskich (Kamienicki Grzbiet). Obszar obejmuje półnaturalne górskie łąki i murawy uŜytkowane ekstensywnie (12% terenu), zachowane głównie wzdłuŜ cieków oraz lasy i zadrzewienia śródpolne (lasy iglaste 13%, liściaste 3%, mieszane 11% powierzchni). Tereny uprawne zajmują 57% obszaru. Jest to jedyne stanowisko wszewłogi górskiej atlantyckiego gatunku znanego w Polsce tylko z Sudetów Zachodnich. Obok wszewlogi występuje tu wiele innych, cennych gatunków zwierząt np. Euphydryas aurinia największe znane stanowisko w Polsce PołudniowoZachodniej oraz modraszkowate miejsce występowania ponad 2% populacji krajowej. − Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „Góry Izerskie” (PLB020009) w jego granicach znajdują się wskazane w „Zmianie studium…” obszar nr 4 (obr. Kromnów), obszar nr 5 (obr. Antoniów) obszar nr 8 (obr. Kopaniec) oraz obszar nr 9 (obręb Kopaniec), natomiast obszary nr 6 (obr. Mała Kamienica), nr 7 (obr. Mała Kamienica), nr 14 (obr. Kromnów) znajdują się w jego bliskim

32 sąsiedztwie. Obszar ten został wyznaczony rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. u. Nr 25 poz. 133). Obszar nr PLB020009 ma istotne znaczenie jako ostoja gatunków wymienionych w załączniku I dyrektywy Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979r. w sprawie ochrony dziko Ŝyjącego ptactwa. Gatunki wymagające ochrony, których liczebność pozwala na zakwalifikowanie ww. obszaru do wyznaczenia jako obszaru specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 stanowią: derkacz, sóweczka, włochatka, dzięcioł zielonosiwy, cietrzew. − Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 „Ostoja nad Bobrem” (PLH020054) – w jego granicach nie znajdują się obszary objęte „Zmiana studium…”. Przełomowa dolina rzeki Bóbr stanowi granicę pomiędzy Pogórzem Kaczawskim a Izerskim na odcinku od Siedlęcina (4 km na północ od Jeleniej Góry) po Wleń. Obszar obejmuje koryto Bobru wraz z otaczającymi je wzgórzami o silnie zróŜnicowanej budowie geologicznej, w skład której wchodzą m.in. bazalty, wapienie i piaskowce. Liczne doliny bocznych dopływów tworzą głębokie jary będące siedliskiem rzadkich gatunków roślin i zwierząt. W pokryciu terenu dominują lasy oraz łąki i pastwiska. Pozostała część obszaru jest zajęta przez pola uprawne i zabudowania. Na terenie obszaru występuje 13 rodzajów siedlisk z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, a wśród nich doskonale zachowane płaty naturalnych lasów liściastych. Jest to trzecie co do wielkości, po Pogórzu Kaczawskim i Przełomie Pełcznicy, skupisko płatów priorytetowego siedliska grądu zboczowego AceriTilietum. Do doskonale zachowanych naleŜą bardzo bogate w gatunki wilgotne murawy bliźniczkowe koło Wojciechowa, zaś na łąkach i bogatych w storczyki murawach kserotermicznych koło Radomic między Wleniem a Wojciechowem, notowano znaczące dla regionu sudeckiego populacje Maculinea nausithous, Maculinea telejus oraz Lycaena dispar. WaŜnym siedliskiem jest takŜe koryto Bobru w których występują cztery gatunki ryb z Załącznika II Dyrektywy. Obszar cenny takŜe z uwagi na występowanie roślin i zwierząt związanych z podłoŜem bazaltowym. Siedliska te zajmują niewielkie, rozproszone powierzchnie na całym obszarze. Ogółem odnotowano tu 11 gatunków zwierząt z załącznika II Dyrektywy. Obszar w większości połoŜony jest na terenie Parku Krajobrazowego Doliny Bobru (12 292 ha, 1989) z rezerwatem przyrody Góra Zamkowa (21 ha, 1994).

33  Obszary Natura 2000 (Zgodnie z zasadą ostroŜności, wynikającą z Traktatu Europejskiego ustanawiającego Wspólnotę Europejską naleŜy uwzględnić te obszary w opracowywanych dokumentach): Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura2000 „Ostoja nad Bobrem” (kod obszaru: PLH020054).

3.2.4 Obszary i obiekty proponowane do ochrony Na podstawie inwentaryzacji przyrodniczej wytypowano obiekty i obszary zasługuj ące na obj ęcie ochron ą. W granicach wskazanych niŜej obszarów nie znajdują się obszary objęte „Zmianą studium…”.  Dolina potoku Kamiennej Małej Dolina potoku Kamiennej Małej jest miejscem, w którym na stosunkowo małym obszarze wyst ępuje ponad pi ęćdziesi ąt stanowisk ro ślin pod ochron ą. Stwierdzono tu dziesi ęć gatunków chronionych ro ślin, w tym podrze ń Ŝebrowiec i ro śliny z rodziny storczykowatych.

 Dolina potoku Kamienica Dolina potoku Kamienica tworzy gł ęboki jar tu Ŝ przy granicy gminy o długo ści około 1km. Znajduje si ę tu wiele interesuj ących zbiorowisk ro ślinnych. Wyst ępuje tu rzadki gatunek chroniony – parzydło le śne a tak Ŝe rutewka orlikolistna, konwalia majowa i paprotka zwyczajna.

 Łąki w pobli Ŝu Jaroszyc Dominuj ą tu subatlantyckie gatunki – szewłoga górska i kostrzewa czerwona. Stwierdzono tu tak Ŝe jedno z dwóch na terenie gminy stanowisko chronionej ro śliny z rodziny storczykowatych - storczyka szerokolistnego.

 Grz ęda skalna na Wysokim Kamieniu Utwór ten posiada twardzielcowy charakter. Znajduj ą si ę na niej ciekawe formy skalne. Rozci ąga si ę z niej wspaniała panorama Sudetów.

 Grupa skałek na szczycie Zwaliska Wyst ępuj ą tu unikalne formy skalne oraz wybitne walory widokowe.

 Dolny bieg Kamienicy i Wi ęź ca Jest to pi ęknie wykształcona dolina wciosowa o kr ętym przebiegu. Wyst ępuj ą tu progi skalne w litym dnie potoku. Ochron ą nale Ŝało by obj ąć dolin ę Kamienicy a Ŝ do zabudowa ń byłego sanatorium w Barcinku, dolin ę Wi ęŜ ca a Ŝ do pierwszych zabudowa ń Pasiecznika oraz ko ńcowe odcinki dolin potoków uchodz ących do Kamienicy.

34  Dolina Piekielnika i jego dopływów oraz tzw. W ądół Pi ęknie wykształcona dolina wciosowa o stromych zboczach z wieloma skałkami oraz progami skalnymi w korycie Piekielnika i kaskadami.

Ponadto proponuje si ę obj ąć ochron ą pomnikow ą nast ępuj ące okazy przyrody nieo Ŝywionej:  skałk ę Młyniec w Kopa ńcu,  Zbójeckie Skały,  skałk ę Dzwonnica na Wysokim Grzbiecie,  skałki na Zwalisku na Wysokim Grzbiecie,  skałk ę Guzek koło Starej Kamienicy,  grz ędę skaln ą nad Wi ęź cem.

Rozdział powy Ŝszy „3.2. Ochrona przyrody” opracowano na podstawie uzyskanych materiałów, tj: - Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica gł. proj.: arch. A. Podworska – Michalak, Biuro Obsługi Inwestycji „DOM” Sp. z o.o. w Jeleniej Górze – pracownia projektowa, Jelenia Góra 1999, - „Inwentaryzacja przyrodnicza woj. jeleniogórskiego – Stara Kamienica”, W. Fulica - Jankowski, Wrocław 1999, - Opracowanie ekofizjograficzne dla potrzeb projektowych – miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obrębów wiejskich gminy Stara Kamienica, Biuro Urbanistyki i Architektury, kierownik zespołu arch. Gra Ŝyna Grajek, Jelenia Góra 2004.

3.3 STAN ROLNICZEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ

3.3.1 Warunki naturalne rolnictwa Gmina Stara Kamienica (powiat jeleniogórski) jest gmin ą rolniczo- turystyczn ą zajmuj ącą powierzchni ę 11 046 ha z czego 6 122 ha (55,4%) stanowi ą grunty rolne, a lasy 3.999 ha czyli 36% powierzchni ogólnej gminy. W gruntach rolne u Ŝytki rolne zajmuj ą 5 601 co stanowi 91,5%, a lasy i grunty le śne zajmuj ą 277 ha to 4.5%. Struktur ę u Ŝytków rolnych przedstawia wykres 1. Dla porównania średnio w powiecie jeleniogórskim u Ŝytki rolne zajmuj ą 40,5%, a lasy i grunty le śne 50,0%. Wśród u Ŝytków rolnych, grunty orne zajmuj ą prawie 58,8%, ł ąki 22,6% pastwiska 9,8%, za ś sady 0,3%. Lasy stanowi ą 4,5%, a 4,0% przypada na pozostałe grunty.

Wykres 1. Struktura u Ŝytków rolnych w Starej Kamienicy, dane z NSP 2002, r.

35 lasy i grunty le śne pozostale gruny 4,5% 4,0% pastwiska 9,8%

łaki grunty orne 22,6% 58,8%

sady 0,3%

źródło: Opracowanie własne na podstawie: Podstawowe informacje ze spisów powszechnych, gmina wiejska Stara Kamienica, WUS 2004 Na rozmieszczenie gleb i ich jako ść zasadniczy wpływ ma litologia oraz ukształtowanie terenu, zwi ązku z tym na całym obszarze dominuj ą gleby brunatne lub gleby brunatne kwa śne. Pod wzgl ędem gatunkowym s ą to gleby gliniaste pyłowe. Na terenie gminy Stara Kamienica przewa Ŝaj ą gleby pszenne górskie i zbo Ŝowe górskie. Na całym obszarze zaznacza si ę znaczny udział kompleksu u Ŝytków zielonych, słabych i bardzo słabych. Gleby na obszarach górskich maj ą z reguły nisk ą przydatno ść rolnicz ą i w du Ŝej mierze ulegaj ą erozji, niemniej wyst ępuj ą w gminie Stara Kamienica równie Ŝ kompleksy gleb chronionych, sprzyjaj ących rozwojowi rolnictwa. Stwarza to mo Ŝliwo ści i warunki do uzyskiwania wy Ŝszych efektów w produkcji rolniczej. Podsumowuj ąc, warunki naturalne predysponuj ą gmin ę Stara Kamienica do rozwoju produkcji ro ślinnej i zwierz ęcej.

3.3.2 Struktura agrarna i liczba gospodarstw Zarówno na tle regionu, jak i kraju, wska źniki dotycz ące wielko ści gospodarstw w gminie Stara Kamienica s ą zbli Ŝone do struktury agrarnej w Województwie Dolno śląskim. Dane porównawcze w tym zakresie przedstawia tab.3 i wykres 2. Tabela 3. Struktura wielko ści gospodarstw rolnych gminy Stara Kamienica, Województwa Dolno śląskiego i Polski, dane z NSP 2002 r.

Województwo Gmina Polska Dolnośląskie W % W % W % Ogółem 2933228 100 141336 100 852 100,0 01 977087 33,3 57993 41,0 386 45,3 05 1146890 39,1 48519 34,3 287 33,7

36 510 426869 14,6 16571 11,7 71 8,3 1015 182685 6,2 7594 5,4 45 5,3 15 i więcej 199697 6,8 10659 7,5 63 7,4

źródło: Opracowanie Własne na podstawie: wydawnictwa GUS 2004 i 2003. Dane NSP 2002 r.

W porównaniu do Woj. Dolno śląskiego i kraju gmina ma wi ększy udział gospodarstw małych do 1 ha oraz od 1 - 5 ha. Kategoria gospodarstw o powierzchni od 5 - 10 ha stanowi natomiast odsetek mniejszy ni Ŝ w województwie a udział gospodarstw o powierzchni od 10 - 15 ha i powy Ŝej 15 ha jest zbli Ŝony do wska źników wojewódzkich.

Tabela 4. Grupy obszarowe gospodarstw rolnych wg siedziby gospodarstwa, w tym gospodarstwa indywidualne w gminie Stara Kamienica z NSP 2002 r.

powierzchnia w ha zasiewy ogółem w tym Gospodarstwa uŜytki Lasy i powierzchnia rolne grunty Gospodarstwa w ha leśne Ogółem 852 6122 5601 277 256 2263 do 1 ha 386 202 156 14 69 14 15 287 713 643 21 85 85 510 71 547 511 13 33 70 1015 45 571 534 21 26 138 15 ha i więcej 63 4089 3757 208 43 1956 W tym gospodarstwa indywidualne Ogółem 849 4997 4536 243 253 1497 do 1 ha 386 202 156 14 69 14 15 286 707 639 19 84 83 510 71 547 511 13 33 70 1015 44 559 522 21 25 133 15 ha i więcej 62 2981 2708 176 42 1197 źródło: Wydawnictwa GUS 2004 i 2003. Dane NSP 2002 r.

Tabela 4 zawiera zestawienie grup obszarowych gospodarstw rolnych w gminie Stara Kamienica w tym dla gospodarstw indywidualnych. Zdecydowanie przewa Ŝaj ą gospodarstwa indywidualne, w ich zasobach znajduje si ę te Ŝ wi ększo ść powierzchni u Ŝytkowana rolniczo w gminie.

37 Wykres 2. Struktura gospodarstw rolnych gminy Stara Kamienica wg wielko ści, dane z NSP 2002 r.

7,4% 5,3% do 1 ha 8,3% 1- 5 ha 45,3% 5-10 ha 10-15 ha 15 ha i wi ęcej

33,7%

źródło: Opracowanie własne na podstawie Podstawowe informacje ze Spisów Powszechnych, gmina wiejska Stara Kamienica, WUS 2004

Wykres 3. Struktura powierzchni gospodarstw rolnych gminy Stara Kamienica wg

3,3% 11,6%

8,9%

9,3%

66,8% do 1 ha 1- 5 ha 5-10 ha 10-15 ha 15 ha i wi ęcej

wielko ści, dane z NSP 2002 r.

źródło: Opracowanie własne na podstawie Podstawowe informacje ze Spisów Powszechnych, gmina wiejska Stara Kamienica WUS 2004

Porównuj ąc dwa wykresy, nr 2 i 3, mo Ŝna zauwa Ŝyć interesuj ące zale Ŝno ści. 45,3% gospodarstw na terenie gminy Stara Kamienica o powierzchni do 1 ha skupia 3,3% powierzchni gospodarstw rolnych. Kolejne

38 33,7% gospodarstw o powierzchni od 1-5 ha stanowi 11,6% powierzchni ogólnej gospodarstw. Z kolei 7,4% gospodarstw w gminie Stara Kamienica o areale powy Ŝej 15 ha zajmuje a Ŝ 66,8% powierzchni gospodarstw rolnych. Ponad 66,8 % powierzchni gospodarstw tworz ą gospodarstwa powy Ŝej 15 ha powierzchni, a gospodarstwa do 1 ha zajmuj ą tylko około 3,3 %.Te zestawienia potwierdzaj ą korzystn ą struktur ę agrarn ą gminy. Ponadto ilo ść i wielko ść najwi ększych gospodarstw świadczy o wła ściwych kierunkach rozwoju rolnictwa w gminie. Połowa gospodarstw nie prowadzi działalno ści rolniczej i pozarolniczej (50,6%), a tylko 35,8% prowadzi działalno ść wył ącznie rolnicz ą. Działalno ść wył ącznie pozarolnicz ą prowadzi 9,1 % gospodarstw, natomiast tylko 4,5 % prowadzi działalno ść rolnicz ą i pozarolnicz ą. Te informacje zestawiono w tabeli 5.

Tabela 5. Gospodarstwa rolne wg rodzaju prowadzonej działalno ści gospodarczej, NSR 2002 r.

gospodarstwa

ogółem 852 100% Gospodarstwa wyłącznie rolniczą 305 35,8 Prowadzące wyłącznie pozarolniczą 78 9,1 działalność rolniczą i pozarolniczą 38 4,5 Nie prowadzące działalności rolniczej 431 50,6 i pozarolniczej źródło: Wydawnictwa GUS 2004 i 2003. Dane NSP 2002 r.

Jeszcze wiele gospodarstw rolnych prowadzi produkcję wielokierunkow ą, bez wyra źnie okre ślonej specjalizacji. Nie sprzyja to unowocze śnieniu produkcji, co umo Ŝliwiłoby obni Ŝenie kosztów oraz popraw ę jako ści i wpłyn ęłoby na wzmocnienie konkurencyjno ści produkcji. W zdecydowanej wi ększo ści gospodarstw uprawia si ę zbo Ŝa i prowadzi chów zwierz ąt gospodarskich. Gospodarstwa wi ększe z reguły s ą nastawione na produkcj ę specjalistyczn ą.

3.3.3 Produkcja ro ślinna Ogólna powierzchnia zasiewów w gminie wynosi 2263 ha, co stanowi 20,5 % powierzchni ogólnej gminy. W tym 1497 ha zasiewów znajduje si ę w gospodarstwach indywidualnych.

Tabela 6 Powierzchnia zasiewów i struktura według rodzaju upraw w gminie Stara Kamienica na tle Województwa Dolno śląskiego i kraju w 2002 r.

Województwo Stara Kamienica Dolnośląskie Polska

39 Ha % ha % ha % ogółem 2263 100 707186 100 10764289 100 zboŜa ogółem 1892 83,6 556045 78,6 8293690 77,1 W tym zboŜa podstawowe z mieszankami zboŜowymi 1694 74,8 460960 65,2 6574000 61,0 strączkowe jadalne na ziarno 21 0,9 1949 0,3 45415 0,4 ziemniaki 90 4,0 35735 5,1 803385 7,5 przemysłowe 129 5,7 84653 12 757497 7 pastewne 51 2,2 16757 2,4 562136 5,2 pozostałe 81 3,6 12047 1,7 302166 2,8 źródło: Wydawnictwa GUS 2004 i 2003. Dane NSP 2002 r.

Tabela 6 przedstawia powierzchni ę zasiewów i struktur ę według rodzaju upraw na tle Województwa Dolno śląskiego i kraju. W strukturze zasiewów w gminie Stara Kamienica najwi ększy odsetek zajmuj ą uprawy zbo Ŝowe (83,6 % ogólnej powierzchni zasiewów). Jest to wska źnik najwy Ŝszy w porównaniu ze średni ą dla Polski i Województwa Dolno śląskiego. Stara Kamienica posiada tak Ŝe najwi ększy udział powierzchni zasiewów zbó Ŝ podstawowych z mieszankami zbo Ŝowymi na tle województwa i kraju. Nast ępn ą pozycj ę w strukturze zasiewów zajmuj ą ro śliny przemysłowe (5,7%). Ten odsetek jest to nieco ni Ŝszy ni Ŝ w skali kraju (7%) oraz w Województwie Dolno śląskim (12%). Dalsze miejsce zajmuj ą zasiewy ziemniaków (4,0%) i w tej kategorii gmina Stara Kamienica zajmuje najdalsze miejsce na tle porównywanych jednostek. Wykres 4 przedstawia struktur ę powierzchni zasiewów zbó Ŝ ogółem. W gminie w śród upraw zbo Ŝowych dominuje uprawa j ęczmienia - 39,2% i pszenicy - 37,4% oraz owsa - 14,2%. Pozostałe zboŜa i mieszanki stanowi ą zaledwie 9,2% ogólnej powierzchni zasiewów zbó Ŝ.

40 Wykres 4. Struktura powierzchni zasiewów zbó Ŝ ogółem w gminie Stara Kamienica w 2002 r.

mieszanki zbo Ŝowe kukurydza na pszenica pszen Ŝyto 3,9% ziarno Ŝyto 2,0% 0,5% jęczmie ń owies owies pszen Ŝyto 14,2% mieszanki zbo Ŝowe kukurydza na ziarno pszenica 37,4%

Ŝyto jęczmie ń 2,8% 39,2%

źródło: Opracowanie własne na podstawie Podstawowe informacje ze Spisów Powszechnych, gmina wiejska Stara Kamienica, WUS 2004

Wykres 5 przedstawia struktur ę powierzchni zasiewów głównych ziemiopłodów w gminie w 2002 r. W strukturze tej dominuj ą zbo Ŝa, zajmuj ąc trzy pierwsze miejsca pod wzgl ędem areału, a których ł ączna powierzchnia uprawy przekracza 83%. Najwi ększ ą powierzchni ę - 36% zajmuje uprawa jęczmienia, na drugim miejscu znajduje si ę pszenica 34,3% powierzchni zasiewów głównych ziemiopłodów w gminie Stara Kamienica. Uprawa owsa zajmuje 13% pow. areału w gminie. Kolejne uprawy to rzepak i rzepik (6,9%), mieszanki zbo Ŝowe (3,6%), Ŝyto (2,6%) i pszen Ŝyto (1,8%). Stosunkowo mał ą powierzchni ę zasiewów głównych ziemiopłodów zajmuj ą uprawy ziemniaków (1,1%), buraków cukrowych (0,1%) kukurydzy na ziarno (0,4%) oraz warzyw (0,2%).

41 Wykres 5. Struktura powierzchni zasiewów głównych ziemiopłodów

rzepak i rzepik buraki cukrowe ziemniaki 6,9% pozostale (z 1,1% 0,1% warzywami) 0,2% kukurydza na ziarno 0,4% mieszanki zbo Ŝowe 3,6% pszenica pszen Ŝyto 34,3% 1,8%

owies 13,0%

Ŝyto 2,6%

jęcznie ń 36,0%

źródło: Opracowanie własne na podstawie: Podstawowe informacje ze Spisów Powszechnych, gmina wiejska Stara Kamienica WUS 2004

Struktura zasiewów w du Ŝym stopniu odzwierciedla warunki glebowo – klimatyczne gminy, w śród których przewa Ŝaj ą gleby typu górskiego. Wiod ącym kierunkiem działalno ści rolniczej jest produkcja ro ślinna. W strukturze zasiewów dominuj ą zbo Ŝa. W śród gmin powiatu jeleniogórskiego gmina Stara Kamienica przeznacza 91,3% gruntów ornych pod zasiewy zbó Ŝ.

3.3.4 Produkcja zwierz ęca Drugim kierunkiem produkcji rolniczej po produkcji ro ślinnej jest w gminie produkcja zwierz ęca. Dominuje w niej hodowla bydła i trzody chlewnej. Według danych uzyskanych w spisie powszechnym w 2002 roku pogłowie bydła liczyło tu 625 sztuk, a pogłowie trzody chlewnej 358 sztuk. Podobnie jak w całym kraju, w gminie Stara Kamienica spadło pogłowie bydła jak i trzody chlewnej, ta zmiana z jednej strony jest przejawem przemian gospodarczych w kraju, zmniejszenia opłacalno ści drobnej hodowli, a z drugiej post ępuj ącego procesu intensyfikacji produkcji rolniczej. Gmina posiada

42 stosunkowo (na tle powiatu jeleniogórskiego) korzystne warunki glebowe, co stwarza mo Ŝliwo ści rozwoju produkcji ro ślinnej. Pogłowie podstawowych zwierz ąt gospodarskich na 100 ha u Ŝytków rolnych istotnie odbiega od przeci ętnej obsady w kraju, co równie Ŝ potwierdza wcze śniejsze wnioski. Jedynie pogłowie bydła zbli Ŝone jest do wielko ści danych dotycz ących hodowli w województwie. Podstawowe wska źniki dla gminy Stara Kamienica, w tym zakresie, na tle Województwa Dolno śląskiego i Polski w 2002 r. ilustruje tabela nr 7.

Tabela 7. Zwierz ęta gospodarskie w szt. na 100 ha w gminie Stara Kamienica na tle Województwa Dolno śląskiego i Polski w 2002 roku

Gmina Stara Województwo Lp. pozycja Polska Kamienica Dolnośląskie 2002 2002 2002 1. Bydło ogółem 11,2 13,6 32,7 Trzoda chlewna 2. 6,4 53,5 110,2 ogółem źródło: Opracowanie własne na podstawie wydawnictw GUS 2004 i 2003 r.

W omawianym okresie w gminie Stara Kamienica znacznie zmniejszyła si ę liczba koni i owiec w porównaniu do województwa czy kraju. Według najnowszych danych spisowych 106 gospodarstw w gminie zajmuje si ę hodowl ą bydła, co daje średnio 5,9 sztuki na gospodarstwo. Natomiast hodowl ą trzody chlewnej zajmuje si ę 41 gospodarstw i na jedno gospodarstwo przypada 8,7 sztuk trzody chlewnej. Tabela 8 przedstawia liczb ę podstawowych zwierz ąt gospodarskich w porównaniu do województwa i kraju według spisu rolnego w 2002 roku. Tabela 8. Zwierz ęta gospodarskie w sztukach w gminie Stara Kamienica na tle województwa i Polski w 2002 r.

Bydło Trzoda chlewna Drób Wyszczególnienie w tym w tym ogółem ogółem ogółem krowy lochy W sztukach Polska 5532728 2873165 18628910 1918393 198783484

Województwo Dolnośląskie 141316 63580 556049 58105 10758323 Gmina 625 301 358 39 13490 Stara Kamienica źródło: Opracowanie własne na podstawie: wydawnictw GUS.

Tabela 9 zestawia liczb ę hodowanych zwierz ąt i gospodarstw rolnych zajmuj ących si ę hodowl ą wg danych NSP z 2002 r. Najpowszechniej w 14% gospodarstw hoduje si ę drób, dalej bydło (12,4%) i trzod ę chlewn ą (11,4%).

43 Pozostałe zwierz ęta s ą hodowane w niewielkich ilo ściach, najcz ęś ciej s ą to kozy i króliki 2,8% i pszczoły 2,3%.

Tabela 9. Zwierz ęta gospodarskie w sztukach ogółem i w gospodarstwach indywidualnych w gminie Stara Kamienica oraz udział gospodarstw zajmuj ących si ę ich hodowl ą w 2002 r.

Zwierzęta gospodarstwa w tym w gospodarstwach % gospodarstw ogółem indywidualnych rolnych ogółem W sztukach Bydło 625 625 12,4 w tym krowy 301 301 11,7 trzoda chlewna 289 289 11,4 w tym lochy 39 39 1,6 Owce 62 62 1,6 Kozy 100 100 2,8 króliki (samice) 80 80 2,8 pnie pszczele 125 125 2,3 drób ogółem 13490 7070 14,0 obsada zwierząt gospodarskich w sz tukach przeliczeniowych na 100 ha uŜytków rolnych 11 14 x źródło: Wydawnictwa GUS 2004 i 2003. Dane NSP 2002 r.

Wg najnowszych danych z Powszechnego Spisu Rolnego z 2002 roku gmina Stara Kamienica liczy 906 obiektów budowlanych, w tym 166 obór i 276 stodół. Ponadto na terenie gminy znajduje si ę 65 kurników i 38 chlewni, a 9 gospodarstw posiada przechowalnie owoców, warzyw i ziemniaków o łącznej pojemno ści 385 tony. Na terenie gminy działaj ą instytucje wspomagaj ące rolnictwo. S ą to: • Wojewódzki O środek Doradztwa Rolniczego w Świdnicy, • Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, • Bank Gospodarki śywno ściowej, oddział w Jeleniej Górze.

4 STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ Liczne udokumentowane stanowiska archeologiczne wskazuj ą, Ŝe działalno ść człowieka na tych terenach rozpocz ęła si ę ju Ŝ w V w. Obecny układ osadniczy datuje si ę na XII – XIV wiek i wi ąŜ e si ę go z rolnictwem, poszukiwaniem rzadkich kruszców i kamieni szlachetnych oraz tkactwem. Najstarsze zabytki datowane s ą na XII w., ale najwi ększa ich liczba pochodzi z ostatniego stulecia.

44 Do najcenniejszych zabytków na terenie gminy nale Ŝą cmentarze, ko ścioły zabytkowe, zało Ŝenia folwarczne i pałacowo – parkowe, obiekty mieszkalno – zagrodowe, a tak Ŝe obiekty techniczne. Na terenach otwartych mo Ŝna zauwa Ŝyć ślady kultury agrarnej i pasterskiej – kamienne mury oporowe i ochronne, ślady systemów melioracji itp. W układach urbanistycznych dominuj ą formy ła ńcuchowe i ulicowe. Najdłu Ŝszy ci ąg zabudowy obejmuje dolin ę Kamienicy. Przylegaj ące do siebie wsie Kromnów, Stara Kamienica i Barcinek tworz ą ła ńcuch o długo ści 12 km. Wyst ępuj ą tu cz ęsto du Ŝe, wieloobiektowe zało Ŝenia mieszkalno – gospodarcze. Dla terenów obejmuj ących północne zbocza Gór Izerskich charakterystyczne jest natomiast rozproszenie zabudowy o mniejszych gabarytach.

4.1 WARTO ŚCI ŚRODOWISKA KULTUROWEGO OBJ ĘTE OCHRON Ą PRAWN Ą Obiekty zabytkowe na terenie gminy chronione s ą poprzez:  wpisanie do rejestru zabytków i ewidencji WKZ,  ustalenie stref ochrony konserwatorskiej „A”, „B” i „K”,  ustalenie i udokumentowanie stanowisk archeologicznych.

4.1.1 Obiekty wpisane do rejestru zabytków

Tabela 10. Obiekty wpisane do rejestru zabytków w gminie Stara Kamienica Lp Miejscowo ść Obiekt Nr.rej. 1 Antoniów Budynek mieszkalny nr 77 805/J 2 Bacinek Ko ściół filialny pw Św. Michała Archanioła 1427 3 Barcinek Pałac 661/J 4 Barcinek Park Przypałacowy 708/J 5 Kopaniec Ko ściół parafialny pw Św. Antoniego 1141 6 Kopaniec Kaplica grobowa J.S.Brennera 701/J 7 Kromnów Ko ściół ewangelicki 982/J 8 Kromnów Ko ściół filialny pw Św. Jerzego 1409 9 Mała Kamienica Ko ściół filialny pw Św. Barbary 1405 Ko ściół filialny pw Ści ęcia Głowy 10 Nowa Kamienica 1415 Św. Jana Chrzciciela 11 Rybnica Ko ściół filialny pw Św. Katarzyny 1418 12 Rybnica Zamek – ruina 961 13 Stara Kamienica Zamek – ruina 1424 Ko ściół parafialny pw Ści ęcia Głowy 14 Stara Kamienica 1142 Św. Jana Chrzciciela 15 Wojcieszyce Ko ściół parafialny pw Św. Barbary 1426 źródło: Wojewódzki Konserwator Zabytków we Wrocławiu

45 4.1.2 Obiekty wpisane do ewidencji WKZ Na terenie gminy Stara Kamienica a Ŝ 735 obiektów jest wpisanych do ewidencji obiektów zabytkowych:  Stara Kamienica – 158,  Antoniów – 43,  Barcinek – 73,  Chromiec – 53,  Kopaniec – 70,  Kromnów – 62,  Mała Kamienica – 55,  Nowa Kamienica – 27,  Rybnica – 105,  Wojcieszyce – 89. Wykaz obiektów wpisanych do ewidencji WKZ, jest w posiadaniu gminy. Obiekty zabytkowe w wi ększo ści s ą w bardzo złym stanie technicznym.

4.1.3 Obiekty wskazane do obj ęcia rejestrem zabytków W gminie Stara Kamienica znajduj ą si ę obiekty, które proponuje si ę wpisa ć do rejestru zabytków. Szczegółowe zestawienie znajduje si ę w opracowaniu 1 wykonanym do studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica, które znajduje si ę w posiadaniu gminy. Tabela 11. Liczba obiektów, które postuluje si ę wpisa ć do rejestru zabytków w gminie Stara Kamienica w według opracowania b ędącego w posiadaniu gminy

Miejscowość Liczba obiektów, które postuluje się wpisać do rejestru zabytków 1. Stara Kamienica 20 2. Antoniów 11 3. Barcinek 19 4. Chromiec 13 5. Kopaniec 23 6. Kromnów 6 7. Mała Kamienica 5 8. Nowa Kamienica 8 9. Rybnica 9 10. Wojcieszyce 13

Źródło: K. Kurek, M Allen „Ocena warto ści historycznych i kulturowych’ w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica – uchwalonego uchwał ą nr XVII/107/2000 z dnia 18.02.2000 autorstwa arch. Anny Podworskiej-Michalak z zespołem projektowym.

1 K. Kurek, M Allen „Ocena warto ści historycznych i kulturowych’ w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica – uchwalonego uchwał ą nr XVII/107/2000 z dnia 18.02.2000 autorstwa arch. Anny Podworskiej-Michalak z zespołem projektowym.

46 4.1.4 Stanowiska archeologiczne Na terenie gminy wyst ępuje aktualnie 66 stanowisk archeologicznych. Wykaz stanowisk archeologicznych znajduje si ę w posiadaniu gminy.

5 WARUNKI I JAKO ŚĆ śYCIA MIESZKA ŃCÓW, W TYM OCHRONY ICH ZDROWIA

5.1 DEMOGRAFIA I ZATRUDNIENIE

5.1.1 Sie ć osadnicza i demografia Gmina Stara Kamienica zajmuje 11046 km 2 powierzchni, co stawia gmin ę pod tym wzgl ędem na 36 miejscu w województwie dolno śląskim. Stanowi to 0,6% powierzchni województwa. Na terenie gminy znajduje si ę 10 wsi zgrupowanych w 10 sołectwach. Gmina liczy 5180 mieszka ńców (wg danych zawartych w „Roczniku Statystycznym Województwa Dolno śląskiego” 2003 tom II. Powiaty i gminy). Gęsto ść zaludnienia wynosi 46,9 osoby na km 2 (wg danych j.w.) i jest to wska źnik du Ŝo ni Ŝszy ni Ŝ średnia wojewódzka (148 osób na km 2) i średnia krajowa (122,3 osób na km 2) oraz przeci ętna g ęsto ść zaludnienia terenów wiejskich w Polsce, która wynosi 50 osób na km 2.

Wykres 6. Liczba ludno ści w gminie Stara Kamienica w latach 1995-2002 źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Stara Kamienica 2004

5400

5350 5354 5336 5342 5324 5314 5321 5300 5293

5250

5200

5150 5155

5100

5050 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

Zmiany ludno ści w latach 1995-2003 przedstawia wykres 6. Liczba ludno ści gminy od 1995 r. nieznacznie rosła do roku 1998, a od roku 1999 spadała, przy czym w roku 2002 spadek był najwi ększy.

47 Struktur ę wiekow ą ludno ści w porównaniu do struktury wiekowej w Województwie Dolno śląskim przedstawia tabela 12. Porównuj ąc wska źniki dla poszczególnych przedziałów wiekowych mo Ŝna zauwa Ŝyć nieznacznie wy Ŝszy udział procentowy ludności w wieku przedprodukcyjnym w gminie. Wg danych zawartych w „Roczniku Statystycznym Województwa Dolno śląskiego 2003 r.” w gminie Stara Kamienica w 2002 r. przypadały 104,8 kobiety na 100 m ęŜ czyzn. Warto ść ta dla powiatu jeleniogórskiego wyniosła w tym czasie 110.1, w Województwie Dolno śląskim 104.4, natomiast średnio w Polsce na 100 m ęŜ czyzn przypada 106.5 kobiet.

Tabela 12. Struktura wiekowa ludno ści dla Woj. Dolno śląskiego i gminy Stara Kamienica w 2002

Woj. Gmina Stara Dolnośląskie % Kamienica % Ogółem 2907212 5153 02 76005 2,61 166 3,2 36 114084 3,92 202 3,9 712 212577 7,31 427 8,3 1315 124733 4,29 215 4,2 1618 149700 5,15 249 4,8 1924 303181 10,43 550 10,7 2529 222940 7,67 384 7,5 3034 177335 6,10 355 6,9 3539 176374 6,07 297 5,8 4044 228601 7,86 393 7,6 4549 258694 8,90 499 9,7 5059 367348 12,64 629 12,2 6064 120186 4,13 150 2,9 6569 123433 4,25 142 2,8 7079 196321 6,75 375 7,3 80i więcej 55430 1,90 100 1,9 źródło: Opracowanie własne na podstawie Publikacji GUS

5.1.2 Ruch naturalny ludno ści Przyrost naturalny Na liczb ę urodze ń wpływa dzietno ść kobiet, która jest wypadkow ą wzorców kulturowych, zasobno ści społecze ństwa, ponadto ilo ści zawieranych mał Ŝeństw i polityki społecznej pa ństwa. Powszechnie znana jest prawidłowo ść , Ŝe im bogatsze społecze ństwo, tym mniejsza jest liczba urodze ń. Natomiast długo ść Ŝycia ludno ści kształtuje przede wszystkim jako ść Ŝycia, ochrona zdrowia, opieka społeczna itp. Wśród czynników, które okre ślaj ą w istotnym stopniu dynamik ę procesów demograficznych na obszarze gminy, wa Ŝną rol ę odgrywa przyrost naturalny ludno ści, który podlegał w latach 1995-2002 wahaniom, utrzymuj ąc w analizowanym okresie warto ści dodatnie (za wyj ątkiem okresu od 1997- 2001 r.). Liczb ę urodze ń i zgonów w latach 1994-2002 przedstawia wykres 10.

48 Obie linie wykresów wyra źnie zbli Ŝaj ą si ę do siebie, a wahania warto ści obu wska źników malej ą, co oznacza pewn ą tendencj ę spadku przyrostu naturalnego. Natomiast w ostatnim roku ró Ŝnica pomi ędzy obiema warto ściami znacznie si ę powi ększa. Wykres 7. Urodzenia i zgony w latach 1994-2002 w gminie Stara Kamienica.

urodzenia zgony 80

70 67 67 68 64 65 62 60 61 60 58 54 55 52 53 50 51 48

40 40

30

20 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

źródło: Opracowanie własne na podstawie roczników statystycznych Woj. Dolno śląskiego

Ludno ść w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym Struktura wiekowa ludno ści w aspekcie produkcyjnym ulega zmianom w gminie, podobnie jak w całym kraju. Zmniejsza si ę grupa osób w wieku przedprodukcyjnym, ro śnie w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. W Starej Kamienicy tendencja ta nie jest jeszcze tak zaawansowana, jak w skali województwa. Tabela 13. Ludno ść w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w gminie Stara Kamienica, powiecie jeleniogórskim i Woj. Dolno śląskim w 2002 r.

Województwo Powiat Gmina Stara Polska Dolnośląskie jeleniogórski Kamienica Liczba ludności ogółem 38219 tys. 2904694 64083 5180 Udział ludności w wieku % % % % • przedprodukcyjnym 22,67 20,99 21,0 23,2 • produkcyjnym 62,25 63,74 63,7 63,7 • poprodukcyjnym 15,08 15,27 15,3 13,1

Ludność nieprodukcyjna 56,9 56,9 57,1

49 na 1000 produkcyjnej 60.7 źródło: GUS Wrocław 2003

Wykres 8. Ludno ść w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym

% ludno ści w wieku przedprodukcyjnym % ludno ści w wieku produkcyjnym % ludno ści w wieku poprodukcyjnym 70,0 63,7 62,3 63,7 63,7 60,0

50,0

40,0

30,0 22,7 23,2 21,0 21 20,0 15,1 15,3 15,3 13,1

10,0

0,0 Polska Wojew ództw o pow iat gmina Stara dolno śląskie jeleniogórski Kamienica w gminie Stara Kamienica, powiecie jeleniogórskim i Woj. Dolno śląskim w 2002 r.

źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z wydawnictw GUS Wrocław 2003

Z uwagi na silne zjawiska migracyjne, a co za tym idzie, proces starzenia si ę mieszka ńców wsi, mo Ŝna w gminie zauwa Ŝyć wy Ŝszy odsetek ludno ści w wieku poprodukcyjnym w porównaniu do Województwa Dolno śląskiego. Grupa ludno ści w wieku przedprodukcyjnym, podobnie jak na innych terenach wiejskich, jest stosunkowo du Ŝa. Wynika to z wi ększej dzietno ści kobiet na wsi i innego modelu rodziny. Ró Ŝnica ta nie jest tak znaczna w porównaniu do powiatu (zaledwie pół punktu procentowego), a dla całego kraju 2 punkty procentowe.

Podsumowanie Struktur ę wieku ludno ści gminy Stara Kamienica dokładnie obrazuje piramida wieku przedstawiona na wykresie 9. Analizuj ąc kształt piramidy mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe ludno ść gminy Stara Kamienica jest w fazie przej ściowej pomi ędzy społecze ństwem młodym a starym. Gmina Stara Kamienica, podobnie jak inne gminy wiejskie, cechuje si ę wi ększ ą liczb ą urodze ń ni Ŝ na obszarach miejskich. Przyrost naturalny na 1000 ludno ści wg danych z Rocznika Statystycznego Woj. Dolno śląskiego

50 wynosi tutaj 2,5; dla porównania w powiecie jeleniogórskim i w Województwie Dolno śląskim wska źnik ten osi ąga warto ść –1,1. Na wzrost liczby mieszka ńców gminy przede wszystkim wpływa ruch naturalny ludno ści. Procesy migracyjne maj ą obecnie nieco mniejsze znaczenie. Migracja ze wsi do miast jest obecnie znacznie trudniejsza ze wzgl ędu na problemy ze znalezieniem pracy oraz stosunkowo wysokie ceny zakupu i wynajmu mieszkań. Nadal jednak jest to istotne zjawisko, wpływaj ące na kształtowanie si ę liczby mieszka ńców w gminie, które powoduje proces starzenia si ę społecze ństwa Starej Kamienicy. To zjawisko demograficzne wymaga uwzgl ędnienia przez gmin ę potrzeb osób starszych w skali szerszej, społecznej, a nie indywidualnej.

51 Wykres 9. Piramida wieku dla ludno ści gminy Stara Kmienica (dane NSP 2002).

85 85

84 ) 83 83 82 81 81 80 Kkk 79 79 78

77 77

76

75 75 74 73 73 72 71 71 70 69 69

68

67 67

66 65 65 64 63 63 62 61 61 60

59 59 58 57 57 56 55 55 54 53 53 52 51 51

50

49 49 48 47 47 46 45 45 44 43 43 42

41 41

40 39 39 38 37 37 36 35 35

34 33 33

32 31 31 30 29 29 28 27 27 26

25 25

24

23 23 22 21 21 20 19 19

18 17 17

16 15 15

14 13 13 12 11 11 10 9 9 8

7 7

6 5 5 4 3 3

2 1 1

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z wydawnictw GUS NSP 2002. Kolorem niebieskim (s. prawa) oznaczono m ęŜ czyzn, a czerwonym (s. lewa ) kobiety. Na osi pionowej oznaczono wiek, o ś pozioma okre śla proporcje wielko ści roczników.

52 5.1.3 Zatrudnienie Najnowsze dane dotycz ące zatrudnienia w gminie Stara Kamienica pochodz ą z Rocznika Statystycznego Województwa Dolno śląskiego z 2002 roku. Zestawiono je według sektorów w tabeli 14. Dane te świadcz ą o problemach zwi ązanych z miejscami pracy w gminie, zwłaszcza porównuj ąc je z danymi o bezrobociu. Dane przedstawione w tabeli 14 dotycz ą osób pracuj ących na terenie gminy Stara Kamienica. Jednak nie nale Ŝy zapomina ć o istnieniu sporej grupy osób, która doje ŜdŜa do pracy i pracuje na terenie gmin s ąsiednich, głównie w Jeleniej Górze.

Tabela 14. Pracuj ący wg sektorów na terenie Stara Kamienica w porównaniu do powiatu jeleniogórskiego i Województwa Dolno śląskiego w 2002 r.

Gmina Stara Kamienica Województwo Powiat % udział do Liczba Dolnośląskie jeleniogórski pracujących ogółem

w powiecie jeleniogórskim Ogółem 594805 10091 536 5,31 sektor publiczny 266099 4244 132 3,11 sektor prywatny 328706 5847 404 6,90 Rolniczy 11105 242 21 8,67 przemysł i budownictwo 230185 4563 355 7,78 usługi rynkowe 183309 2223 56 2,52 usługi nierynkowe 170206 3063 104 3,40 na 1000 ludności 205 157 103 źródło: Dane z publikacji GUS 2003 r.

Wykres 10 przedstawia struktur ę pracuj ących w głównych sektorach gospodarki w 2002 r. W przemy śle i budownictwie pracuje 66,2% zatrudnionych, w usługach nierynkowych 19,4%, w usługach rynkowych 10,4%, natomiast w rolnictwie tylko 3,9%.

53 Wykres 10. Udział procentowy pracuj ących wg sektorów w gm. Stara Kamienica w 2002 r.

usługi nierynkowe rolniczy 19,4% 3,9% usługi rynkowe 10,4%

przem ysł i budownictwo 66,2%

źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z publikacji GUS 2003 r.

5.2 WARUNKI ZAMIESZKIWANIA Gmina Stara Kamienica jest gmin ą wiejsk ą, st ąd wi ększo ść budynków mieszkalnych to obiekty wolnostoj ące i jednorodzinne. Według spisu powszechnego z 2002 roku dominuj ą tu budynki wybudowane przed wojn ą. W domach tych znajduje si ę 81,7 % mieszka ń (Wykres 11). Ruch budowlany na terenie gminy jest bardzo ograniczony. Pomi ędzy kolejnymi NSP „Ludno ści i Mieszka ń” powstało niewiele budynków. I tak w latach 1945-1970 zbudowano 41 obiektów, w latach 1971-1978 - 20, w latach 1979 - 1988 - 78, natomiast w latach 1989-2002 a Ŝ 111 budynków.

54 Wykres 11. Udziały procentowe mieszka ń wg okresu budowy budynku w gminie Stara Kamienica. Dane z Narodowego Spisu Powszechnego – 2002 r.

1989-2002 7,3% bed ących w budowie 1979-1988 1,0% 1971-1978 5,1% 1,3% 1945-1970 nieustalono14 2,7% 0,9%

1918-1944 29,7%

przed 1918 52,0%

Źródło: Opracowania własne na podstawie wydawnictw Urz ędu Statystycznego we Wrocławiu

Tabela 15 przedstawia zestawienie podstawowych informacji o stanie gospodarki mieszkaniowej w gminie Stara Kamienica. W gminie znajduje si ę ogółem 1531 mieszka ń o 6367 izbach. Mieszka w nich 5151 osób.

Tabela 15. Zasoby mieszkaniowe gminy Stara Kamienica w 2002 r.

Ilość/Powierzchni Lp. Stan gospodarki mieszkaniowej a 2002 1 Ludność mieszkająca w mieszkaniach 5151 2 Liczba mieszkań ogółem 1531 3 Liczba izb w mieszkaniach 6367 4 Powierzchnia uŜytkowa mieszkań [m2] 129224 5 Liczba mieszkań oddanych do uŜytku 3 6 Liczba izb w mieszkaniach oddanych do uŜytku 17 7 Powierzchnia uŜytkowa mieszkań oddanych do uŜytku [m2] 477 8 Liczba mieszkań budowanych indywidualnie – oddanych 3 do uŜytku Źródło: Rocznik za rok 2002 Urz ędu Statystycznego we Wrocławiu

Wykres 12 przedstawia udziały procentowe mieszka ń z podziałem na podmioty b ędące wła ścicielami. 1309, tj.85,5 % mieszka ń, jest w posiadaniu

55 osób fizycznych. Gmina dysponuje 104 mieszkaniami, tj. 6.8%, natomiast spółdzielnie 48, tj. 3,1%.

Wykres 12. Udziały procentowe mieszka ń wg okresu rodzaju podmiotów, b ędących wła ścicielami. Dane z Narodowego Spisu Powszechnego – 2002 r.

Zakładów pracy Skarbu Pa ństw a 3,0% spółdzielni 1,3% mieszkaniow ych Gminy Pozostałych 3,1% 6,8% podmiotów 0,3%

osób fizycznych 85,5%

źródło: Opracowanie własne na podstawie wydawnictwa Urz ędu Statystycznego we Wrocławiu

Tabela 16. Mieszkania zamieszkane wg okresu budowy i rodzaju podmiotów b ędących wła ścicielami mieszka ń. Dane z Narodowego Spisu Powszechnego – 2002 r.

W tym mieszkania stanowiące własność Ogółem Spółdzielni Skarbu Zakładów Pozostałych osób Gminy mieszkanio Państwa pracy podmiotów fizycznych wych % % % % % % Ogółem 1531 85,5 3,2 6,8 1,3 3,0 0,3 w tym zamieszkane na 1501 85,7 3,1 6,8 1,2 2,9 0,2 stałe przed 1918 796 84,4 0 9,0 2,4 3,9 0,3 19181944 455 91,0 0 6,8 0,2 1,8 0,2 19451970 41 100,0 0 0 0 0 0 19711978 20 90,0 0 5,0 0 0 5,0 19791988 78 98,7 0 0 0 1,3 0 19892002 111 55,9 43,2 0 0 0,9 0 w budowie 16 100,0 0 0 0 0 0 nie ustalono 14 64,3 0 0 0 35,7 0 Źródło: Wydawnictwa Urz ędu Statystycznego we Wrocławiu

56 Tabela 16 zestawia dane dotycz ące własno ści mieszka ń i okresu budowy. Przewa Ŝaj ą mieszkania, które stanowi ą własno ść osób fizycznych, ogółem 85,5 %. Pozostałe s ą własno ści ą gminy, spółdzielni, Skarbu Pa ństwa i zakładów pracy. Ponadto mo Ŝna zauwa Ŝyć, Ŝe w kolejnych latach udział mieszka ń, będących w gestii osób prywatnych, jest ró Ŝny. Mieszkania powstałe 1945- 1970 w 100% nale Ŝą do osób prywatnych. Tak Ŝe mieszkania b ędące w budowie s ą w 100% własno ści ą osób prywatnych. Najwi ęcej mieszka ń b ędących we władaniu gminy powstało przed 1918, w latach 1918-1945 oraz w latach 1970-1978. Najwi ęcej mieszka ń spółdzielczych powstało w latach 1989-2002. Porównawcze dane, dotycz ące gospodarki mieszkaniowej dla gminy Stara Kamienica, powiatu jeleniogórskiego, Województwa Dolno śląskiego i Polski w 2002 roku, zestawiono w tab.17. Warto ści podstawowych wska źników, opisuj ących warunki mieszkaniowe w gminie Stara Kamienica, są ni Ŝsze, ni Ŝ na obszarze powiatu jeleniogórskiego, Województwa Dolno śląskiego i całej Polski. Tabela 17. Dane porównawcze dotycz ące gospodarki mieszkaniowej dla gminy Stara Kamienica, powiatu jeleniogórskiego, Województwa Dolno śląskiego i Polski w 2002 r.

Przeciętna Przeciętna liczba powierzchnia uŜytkowa 1 Izb w 1 Osób w 1 Osób na 1 mieszkania Na 1 osobę mieszkaniu mieszkaniu izbę w m2 Stara Kamienica 86,4 25,1 4,3 3,43 0,8,1 Powiat jeleniogórski 75,1 24,0 3,9 3,10 0,80 Województwo Miasto 60,2 20,7 3,4 2,89 0,84 Dolnośląskie Wieś 82,5 22,8 4,2 3,61 0,87 Polska Miasto 60,8 20,6 3,51 2,95 0,84 Wieś 84,9 21,9 4,09 3,87 0,95 źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urz ędu Statystycznego

Wykres 13 obrazuje porównanie przeci ętnej powierzchni u Ŝytkowej, przypadaj ącej na 1 osob ę w Starej Kamienicy, w powiecie jeleniogórskim, Województwie Dolno śląskim i Polsce według danych z NSP w 2002 r. Na wykresie wyra źnie wida ć, Ŝe wska źniki w gminie Stara Kamienica bardziej zbli Ŝaj ą si ę do wska źników w powiecie jeleniogórskim, ni Ŝ do Województwa Dolno śląskiego i Polski, co podkre śla wiejski charakter gminy.

57 Wykres 13. Porównanie przeci ętnej powierzchni u Ŝytkowej przypadaj ącej na 1 osob ę, w gminie Stara Kamienica, powiecie jeleniogórskim, Województwie Dolno śląskim i w Polsce. Dane z NSP 2002 r.

Przeci ętna powierzchnia u Ŝytkowa na osob ę w m 2

26,0

25,0

24,0

23,0

22,0 25,1 24,0 21,0

20,0 21,3 21,1

19,0 Stara Kamienica pow. jeleniogórski woj. dolno śląskie Polska

źródło: Opracowanie własne na podstawie wydawnictwa Urz ędu Statystycznego we Wrocławiu

Intensywno ść ruchu budowlanego na terenie gminy obrazuje wykres 14, który przedstawia ilo ść mieszka ń oddanych do u Ŝytku na 1000 mieszka ńców w 2003 roku. Wykres 14. Porównanie ilo ści mieszka ń oddanych do u Ŝytku w przeliczeniu na 1000 mieszka ńców w 2002 r. w gminie Stara Kamienica, powiecie jeleniogórskim, Woj. Dolno śląskim i Polsce

Mieszkania oddane do u Ŝytku (na 1000 mieszka ńców)

3,0

2,5

2,0

1,5 2,6 2,4 1,0 1,6 0,5 0,6 0,0 Stara Kamienica pow. jeleniogórski woj. dolno śląskie Polska

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wydawnictw Urz ędu Statystycznego we Wrocławiu

58 W gminie Stara Kamienica warto ści tego wska źnika wyra źnie odbiegaj ą od warto ści w powiecie jeleniogórskim i Województwie Dolno śląskim, a przede wszystkim we Wrocławiu. Ludno ść gminy mieszka w dotychczasowych budynkach, przeprowadzaj ąc jedynie niezb ędne remonty i drobne unowocze śnienia istniej ącej substancji mieszkaniowej. Zjawisko to spowodowane jest cechami demograficznymi i ekonomicznymi ludno ści gminy. W dziedzinie budownictwa gmina posiada znaczne mo Ŝliwo ści z uwagi na jej bardzo du Ŝą atrakcyjno ść krajobrazow ą i turystyczn ą (Park Krajobrazowy Doliny Bobru, Rezerwat Przyrody „Krokusy”, znajduj ący si ę w pobli Ŝu Karkonoski Park Narodowy oraz poło Ŝenie w pobli Ŝu Jeleniej Góry. Wi ąŜ e si ę to z mo Ŝliwo ści ą wykorzystania trendu na osiedlanie si ę poza miastem, a tak Ŝe posiadanie „drugiego” domu „za miastem” lub domku letniskowego, w górach na ogół całorocznego. Tendencja budowy domów na wsi rozwija si ę od kilkunastu lat, a inwestorami s ą głównie mieszka ńcy pobliskich miast, jak Jelenia Góra, ale i dalszych, np. Wrocławia czy Poznania. W tabeli 18 zestawiono dane opisuj ące wyposa Ŝenie w instalacje mieszka ń zamieszkanych w gminie Stara Kamienica i w Województwie Dolno śląskim w roku 2002.

Tabela 18. Porównanie wyposa Ŝenia w instalacje mieszka ń zamieszkanych w gminie Stara Kamienica i Województwie Dolno śląskim w roku 2002

Gmina Stara Kamienica Woj. Dolnośląskie

% W tys. % Ogółem 1501 100 948,6 100

Wodociąg razem 1331 88,7 936,2 98,69 w tym w sieci 0 0 872 91,92 Ustęp razem 1140 75,9 839,4 88,49 spłukiwany w tym z odprowadzeniem 0 0 647,3 68,24 łazienka 1132 75,4 824,4 86,91 ciepła woda 996 66,4 772,3 81,41 Gaz z sieci 0 0 646,1 68,11 z butli 1296 86,3 232,7 24,53 Centralne zbiorowe 64 4,3 376,5 39,69 ogrzewanie indywidualne 842 56,1 345 36,37 Źródło: Wydawnictwa Urz ędu Statystycznego we Wrocławiu

Na terenie gminy nie ma wodoci ągu i 88,7% mieszka ń zaopatruje si ę w wod ę ze studni. Poniewa Ŝ nie ma tu równie Ŝ sieci kanalizacyjnej to np. wska źnik wyposa Ŝenia w ust ęp spłukiwany jest ni Ŝszy ni Ŝ w województwie. Podobnie mniej korzystnie na tle porównawczym przedstawia si ę wyposa Ŝenia w łazienk ę i ciepł ą wod ę.

59 W gminie nie ma tak Ŝe sieci gazowych, a zaopatrzenie odbywa si ę tylko poprzez dystrybucj ę gazu w butlach, z czego korzysta 86,3% mieszka ń. Podobny problem dotyczy ogrzewania centralnego. Na terenie gminy 56,1% mieszka ń wyposa Ŝonych jest w indywidualne centralne ogrzewanie, a 4,3 % w zbiorowe. Podsumowuj ąc mo Ŝna zauwa Ŝyć, Ŝe wyposa Ŝenie mieszka ń w instalacje w mieszkaniach w gminie Stara Kamienica świadczy o ni Ŝszym standardzie w porównaniu do średnich warto ści powiatu czy Województwa Dolno śląskiego. Niskie warto ści wska źników s ą spowodowane znaczn ą przewag ą mieszka ń powstałych przed 1945 rokiem, jest ich a Ŝ 81,7 %, a tak Ŝe słabym ruchem budowlanym w gminie. Niewielka ilo ść nowych mieszka ń oraz sukcesywne, drobne remonty starej substancji mieszkaniowej nie s ą w stanie w istotnym stopniu „podnie ść ” warto ści tych wska źników. Wielko ść wszystkich wska źników wskazuje na bardzo du Ŝe zró Ŝnicowanie warunków mieszkaniowych w gminie. Wiele mieszka ń w starych budynkach jest bardzo źle wyposa Ŝonych i wymagaj ą remontów oraz modernizacji. Natomiast nowe mieszkania, których jest niewiele, posiadaj ą w miar ę mo Ŝliwo ści dobre wyposa Ŝenie, przy uwzgl ędnieniu warunków, jakie wi ąŜą si ę z brakiem wodoci ągu i kanalizacji.

5.3 OCHRONA ZDROWIA Zadania z zakresu ochrony zdrowia wykonuje w gminie przychodnia znajduj ąca si ę w Starej Kamienicy. W przychodni realizowane s ą zadania w zakresie: 1. podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) 2. higieny szkolnej 3. stomatologii 4. poradnie specjalistyczne: - ginekologiczna - alergologiczna Pozostałe zadania z zakresu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, takie jak badania specjalistyczne i wysoko specjalistyczne, wysoko specjalistyczna diagnostyka oraz rehabilitacja, realizowane s ą w ośrodkach w Jeleniej Górze i Wrocławiu. Do szpitali w Jeleniej Górze oraz Wrocławiu s ą równie Ŝ zwykle kierowani pacjenci, którzy wymagaj ą hospitalizacji. Usługi pogotowia ratunkowego (transport sanitarny) na terenie gminy realizowane s ą przez Wojewódzk ą Kolumn ę Transportu Sanitarnego – w Jeleniej Górze. Na terenie gminy znajduje si ę jedna apteka w Starej Kamienicy.

60 5.4 POMOC SPOŁECZNA Pomoc ą społeczn ą w gminie zajmuje si ę Gminny O środek Pomocy Społecznej . Zgodnie z Ustaw ą o pomocy społecznej gmina realizuje zadania zlecone gminie oraz zadania własne. W gminie Stara Kamienica w 2002 roku wg rocznika statystycznego Woj. Dolno śląskiego (2003 tom II) wydano 746,4 ty ś złotych na pomoc społeczn ą i ochron ę zdrowia.

5.5 EDUKACJA Gmin ę Stara Kamienica pod wzgl ędem poziomu wykształcenia mieszka ńców charakteryzuj ą wska źniki zbli Ŝone do średnich warto ści dla gmin wiejskich. Wykształcenie wy Ŝsze posiada 4,2% mieszka ńców, co jest warto ści ą identyczn ą dla całej wsi polskiej. Podobnie wygl ądaj ą wska źniki wykształcenia policealnego i średniego oraz w innych kategoriach wykształcenia. Podsumowuj ąc, mieszka ńcy gminy charakteryzuj ą si ę podobnym poziomem wykształcenia, jak mieszka ńcy wsi w Polsce czy w Województwie Dolno śląskim. Dane porównawcze poziomu wykształcenia mieszka ńców gminy w porównaniu ze średni ą dla miast i obszarów wiejskich w Polsce oraz w Województwie Dolno śląskim zawarto w tabeli 19.

Tabela 19. Poziom wykształcenia mieszka ńców gminy Stara Kamienica w 2002 roku na tle wykształcenia mieszka ńców Polski i Województwa Dolno śląskiego

Dolnośląskie Gmina Stara Polska Kamienica wieś miasto % % % % 1. WyŜsze 9,92 4,2 4,2 13,20 2. Policealne 3,40 2,6 1,9 3,90 3. Średnie 29,87 22,8 19,6 33,5 4. zasad zawodowe 23,31 32,4 28 20,40 5. podstaw. Ukończone 28,68 33,5 39,7 23,90 6. podst nieukończone i bez wykształcenia szkolnego 3,45 4,4 5,9 2,30 7. nieustalone 1,36 0 0,7 2,80 źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS za 2002 r.

Wychowanie przedszkolne oraz kształcenie na poziomie szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego nale Ŝy do zada ń własnych gminy w obecnie funkcjonuj ącym systemie edukacyjnym. Na terenie gminy Stara Kamienica działaj ą nast ępuj ące placówki, b ędące jednostkami organizacyjnymi gminy: • 1 przedszkole w Starej Kamienicy,

61 • 2 szkoły podstawowe w Wojcieszycach i Kopa ńcu, • 1 zespół szkolno-gimnazjalny (szkoła podstawowa i gimnazjum) w Starej Kamienicy.

5.5.1 Wychowanie przedszkolne Na obszarach wiejskich tylko niewielka część populacji dzieci w wieku do 7 lat ma mo Ŝliwo ść ucz ęszczania do placówek przedszkolnych. Jest to spowodowane z jednej strony wysokim odsetkiem niepracuj ących kobiet i tradycyjnym podziałem ról w rodzinach, a z drugiej niskimi dochodami gospodarstw domowych. Mimo tego corocznie liczba wpływaj ących poda ń o przyj ęcie dzieci przewy Ŝsza mo Ŝliwo ści lokalowe i kadrowe poszczególnych placówek. Na terenie gminy jest jedno przedszkole w Starej Kamienicy. W poprzednim roku szkolnym ucz ęszczało tam 52 dzieci, w tym roku szkolnym w czerwcu było zapisanych 43 dzieci. Od wrze śnia 2004 roku dzieci w wieku sze ściu lat obj ęto obowi ązkiem nauki w klasach „zero”. Klasy takie znajduj ą si ę w przedszkolach i w szkołach. Na terenie gminy Stara Kamienica klasy „zero” funkcjonuj ą przy przedszkolu w Starej Kamienicy oraz przy szkole podstawowej w Kopa ńcu (14 dzieci) i Wojcieszycach (15 dzieci).

5.5.2 Szkoły podstawowe i gminne Na terenie gminy funkcjonuj ą 3 szkoły podstawowe, do których w 2002 roku ucz ęszczało 376 uczniów i pracowało 21 nauczycieli. W gimnazjum natomiast było 153 uczniów i 10 nauczycieli. Ze wzgl ędu na ni Ŝ demograficzny liczba dzieci w wieku szkolnym stopniowo si ę zmniejsza. Tabela 20 przedstawia zestawienie ilo ści uczniów w poszczególnych placówkach na terenie gminy Stara Kamienica w roku szkolnym 2003/04 i 2004/05. Tabela 20. Liczba uczniów w szkole podstawowej w gminie Stara Kamienica w roku szkolnym 2003-2004 i 2004-2005 r.

Lokalizacja L.p. Rodzaj placówki 2003/2004 2004/2005 placówki 1 Stara Kamienica. szkoła podstawowa 214 188 2 Wojcieszyce szkoła podstawowa 78 71 3 Kopaniec szkoła podstawowa 80 91

1 Stara Kamienica gimnazjum 141 152 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urz ędu Gminy w Starej Kamienicy

62 Najlepiej wyposa Ŝony jest zespół obejmuj ący szkoł ę podstawow ą i gimnazjum. Posiada sal ę gimnastyczn ą, pracownie j ęzykowe i komputerow ą. W szkole znajduje si ę biblioteka. Uczniowie w Starej Kamienicy ucz ą si ę języka angielskiego i j ęzyka niemieckiego. W szkołach podstawowych w Wojcieszycach i Kopa ńcu brakuje sal gimnastycznych i uczniowie korzystaj ą z pomieszcze ń zast ępczych. W Wojcieszycach jest to były Dom Ludowy, a w Kopa ńcu poł ączone dwie klasy. Wszystkie szkoły podstawowe i gimnazjum posiadaj ą boiska sportowe. Szkoły nie posiadaj ą pracowni komputerowej na wysokim poziomie. Ich funkcje spełniaj ą sale wyposa Ŝone w komputery, pozyskane na potrzeby nauczania z ró Ŝnych instytucji.

5.6 Kultura, sport, rekreacja i wypoczynek Na terenie gminy Stara Kamienica sport rekreacja, wypoczynek oraz działalno ść kulturalna funkcjonuj ą o organizacje pozarz ądowe, takie jak:  Fundacja NEMOLAND - Mi ędzylesie  Stowarzyszenie Kopaniec  Stowarzyszenie Wspierania Przedsi ębiorczo ści „Izery”  Stowarzyszenie „Trapez”  Towarzystwo Przyjaciół Wojcieszyc  Stowarzyszenie „Nasz Barcinek”  Towarzystwo Przyjaciół Rybnicy  Koło Gospody ń Wiejskich - Rybnica  LKS „Juvenia” Rybnica  KS LZS Stara Kamienica  Klub Sportowy „Danpol” Wojcieszyce  Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna (stan na dzie ń 1 czerwca 2004 r.)

5.7 Turystyka Gmina posiada wiele cennych warto ści krajobrazowych, punkty i obszary o szczególnych walorach widokowych. Do szczególnie charakterystycznych miejsc mo Ŝna zaliczy ć:  zakr ęt śmierci (nale Ŝą cy administracyjnie do Starej Kamienicy i Szklarskiej Por ęby); jest zaro śni ęty i wymaga uzgodnie ń w celu

63 powrotu do pierwotnej funkcji punktu widokowego z mo Ŝliwo ści ą wybudowania wie Ŝy widokowej  Wysoki Kamie ń – mało wypromowane miejsce o wybitnych walorach krajobrazowych  Rozdro Ŝe Izerskie  Kozia Szyja w Kopa ńcu  dolina Bobru w Barcinku  góra Sroczka w Rybnicy  wzgórza na drodze Stara Kamienica – Nowa Kamienica  szczyt na drodze Mała Kamienica – Chromiec  Wieczorny Zamek  do odtworzenia punkty widokowe w Barcinku  do odtworzenia inne punkty widokowe na terenie gminy

Gmina Stara Kamienica posiada bardzo atrakcyjne obszary krajobrazu naturalnego, a ponadto równie cenne obszary harmonijnie ukształtowanego krajobrazu kulturowego. Nale Ŝy zwróci ć uwag ę na zachowanie to Ŝsamo ści kulturowej poprzez nawi ązywanie form ą architektoniczn ą nowo powstaj ących budynków do tradycji regionalnych. Ponadto nale Ŝy równie Ŝ poprzez kampani ę edukacyjn ą, chroni ć krajobraz kulturowy, ograniczaj ąc mi ędzy innymi eksponowanie anten satelitarnych, reklam, anten telefonii komórkowej itp. Gmina w swojej historii posiada tradycje rekreacyjno-turystyczne, które wi ązały si ę ze szczególnie korzystnymi warunkami bioklimatycznymi. Dotyczyło to Barcinka, Kopa ńca i Chromca. Licznie wyst ępuj ące pomniki przyrody nieo Ŝywionej i o Ŝywionej mog ą stanowi ć wa Ŝny element promocji gminy oraz rozwoju usług turystycznych. Wy Ŝsze partie gminy, Wysoki Grzbiet i Grzbiet Kamienicki Gór Izerskich, są atrakcyjnymi i słabo wykorzystywanymi terenami dla rozwoju turystyki pieszej, rowerowej, konnej i narciarskiej. Nale Ŝy popiera ć plany zagospodarowania takich obszarów, jak np. Diabelski Kanion na Izerskich Garbach, Zacisze Izerskie – pole golfowe, Labirynt itp.

Cz ęś ciowo przygotowane naturalne trasy narciarstwa biegowego nie s ą dostatecznie wypromowane i wyposa Ŝone w dodatkowe usługi. Szczególnym poparciem nale Ŝy darzy ć wszelkie projekty rozwoju i budowy tras rowerowych, tras narciarskich, szlaków turystyki konnej i krajoznawczych tras samochodowych. Na szczególn ą uwag ę zasługuje turystyka promuj ąca warto ści historyczno – kulturowe gminy. Dotyczy to głównie programu „Izerska Wie ś”,

64 zwi ązanego z wyeksponowaniem walorów społeczno-kulturowych. Licznie osiedlaj ący si ę na terenie gminy arty ści, r ękodzielnicy i rzemie ślnicy mog ą stworzy ć bardzo interesuj ącą ofert ę dla turystów. Gmina Stara Kamienica posiada na swoim obszarze liczne szlaki turystyki pieszej, oznakowane przez PTTK, ście Ŝki w ędrowców, oznakowane przez Fundacj ę NEMOLAND, ście Ŝki dydaktyczne Nadle śnictwa Szklarska Por ęba oraz liczne nie oznakowane ście Ŝki spacerowe. Ponadto istniej ą tu trasy rowerowe, a długo ść tras oznakowanych przez PTTK wynosi 18,8 km. Trwaj ą prace nad oznakowaniem kolejnych turystycznych tras rowerowych, ł ącz ących Star ą Kamienic ę z s ąsiednimi systemami ście Ŝek rowerowych, krajowych i zagranicznych.

Baza noclegowa dla obsługi ruchu turystycznego to: 1. obiekty hotelarskie

- hotel „Jan” w Wojcieszycach

- hotel „Iwenica” w Antoniowie

2. obiekty agroturystyczne – do ewidencji obiektów prowadz ących usługi hotelarskie wpisanych jest 6 podmiotów dysponuj ących 53 miejscami noclegowymi. Brak spójno ści w przepisach dotycz ących rolniczej działalno ści agroturystycznej jest du Ŝym utrudnieniem w prowadzeniu ewidencji obiektów hotelarskich i wykazów miejsc noclegowych. Dotychczasowe przepisy o działalno ści rolniczej umo Ŝliwiaj ą rolnikom wynajmowanie turystom do 5 pokoi bez konieczno ści zgłaszania obiektu do ewidencji gminnej. Dlatego gmina nie dysponuje mo Ŝliwo ści ą jakiejkolwiek kontroli nad jako ści ą świadczonych usług i nie mo Ŝe w pełni promowa ć wszystkich usług na swoim obszarze. Prawne unormowanie tej kwestii pomogłoby obu stronom w skutecznej promocji regionu. Gmina Stara Kamienica na dzie ń dzisiejszy nie posiada rozbudowanej infrastruktury turystycznej. Powy Ŝsze dane dotycz ące turystyki uzyskano na stronie internetowej http://bip.starakamienica.karkonosz.pl/prawo/prl .html

5.8 Pozarolnicza działalno ść gospodarcza

Na terenie Gminy Stara Kamienica w systemie REGON na koniec 2002 roku zarejestrowane były 364 podmioty prowadz ące działalno ść gospodarcz ą, w tym: a) sektor publiczny - 9 b) sektor prywatny - 355 - spółki prawa handlowego - 23

65 - spółki cywilne - 18 - osoby fizyczne - 314 W gminie Stara Kamienica najwi ększy odsetek firm to jednostki handlowe oraz bran Ŝa okre ślona jako „działalno ść produkcyjna”, która sprowadza si ę głównie w sektorze prywatnym do drobnej wytwórczo ści, wykonywanej przez osoby fizyczne. Do najwi ększych firm produkcyjnych, działaj ących na terenie gminy, zaliczy ć mo Ŝna: - Zakład Wyrobów Metalowych ARF sp. z o.o., zało Ŝony w 1987 roku, produkuj ący stojaki rowerowe, wyroby metalowe dla budownictwa, przemysłu ogrodniczego i masarskiego oraz dla bran Ŝy meblarskiej, w którym zatrudnionych jest ponad 100 osób. - spółka DOMINO, która zatrudnia ponad 30 osób, istnieje od 6 lat i specjalizuje si ę w cynkowaniu ogniowym. - Zakłady LBF w Starej Kamienicy zatrudniaj ące 103 osoby.

Coraz dynamiczniej na terenie gminy Stara Kamienica rozwija si ę działalno ść zwi ązana z turystyk ą. W zasi ęgu około 100 km znajduj ą si ę znacz ące o środki miejskie, takie jak: • Wrocław (638 tys. mieszka ńców) - ok. 130 km • Jelenia Góra (89 tys. mieszka ńców) - 12 km • Legnica (106 tys. mieszka ńców) - 80 km • Wałbrzych (129 tys. mieszka ńców) - ok. 70 km • Zgorzelec (36 tys. mieszka ńców) - ok. 70 km

6 ZAGRO śENIE BEZPIECZE ŃSTWA LUDNO ŚCI I JEJ MIENIA Głównym zagro Ŝeniem dla bezpiecze ństwa ludno ści i mienia jest zagro Ŝenie powodziowe. Wyst ępuje ono głównie wzdłu Ŝ wi ększych cieków wodnych.

Potencjalnym zagroŜeniem występującym na terenie Gminy Stara Kamienica jest zagroŜenie powodziowe występujące w rejonie potoku Kamienica. W związku z opracowaniem „„Studium ochrony przed powodzią zlewni rzeki Górny Bóbr” określony został zasięg zalewu wody Q 1% , wskazując obszary szczególnego zagroŜenia powodzią, w obrębie których obowiązują wymagania wynikające z ustawy Prawo wodne (art. 40 ust. 1 pkt 3 i art. 881 ust.1).

Problem bezpiecze ństwa mienia zwi ązany jest z brakiem odpowiedniej ilo ści posterunków policji oraz środków finansowych. Zjawisko to jest powszechne niemal w całej Polsce.

66 7 POTRZEBY I MO śLIWO ŚCI ROZWOJU GMINY Zasadnicze potrzeby i mo Ŝliwo ści gminy Stara Kamienica sprowadzaj ą si ę do zrównowa Ŝonego i wielofunkcyjnego rozwoju, którego celem jest poprawa standardu Ŝycia mieszka ńców. Mo Ŝliwo ści rozwoju gminy ze wzgl ędu na warto ści tkwi ące w przestrzeni przyrodniczej i kulturowej s ą bardzo du Ŝe, szczególnie uwzgl ędniaj ąc korzystne poło Ŝenie gminy w pobli Ŝu Jeleniej Góry, znanych miejscowo ści turystycznych Kotliny Jeleniogórskiej oraz granicy pa ństwa. Rozwój ten uwarunkowany jest jednak ograniczeniami pochodzenia naturalnego, do których zaliczy ć nale Ŝy: • lasy obj ęte ochron ą, • obszary prawnie chronione – Park Krajobrazowy Dolina Bobru wraz z otulin ą oraz teren rezerwatu „Krokusy”, • kompleksy gleb o wysokiej bonitacji – klasy I – III, na terenie całej gminy, • tereny ekosystemów wodno – ł ąkowych poło Ŝonych wzdłu Ŝ cieków wodnych, • tereny zagro Ŝone wodami powodziowymi, • tereny poło Ŝone na stokach o du Ŝym nachyleniu i/lub z północn ą ekspozycj ą, • tereny zagro Ŝone erozj ą wodn ą i wietrzn ą.

Rozwój gminy ograniczaj ą równie Ŝ zagro Ŝenia środowiska przyrodniczego i stanu sanitarnego, takie jak mi ędzy innymi: • uci ąŜ liwo ści i zagro Ŝenia zwi ązanie z intensywnym ruchem komunikacji drogowej, • lokalne kotłownie i skupiska emitorów z palenisk domowych, powoduj ące zanieczyszczenie powietrza we wszystkich miejscowo ściach gminy, • tereny zainwestowane nie posiadaj ące kanalizacji sanitarnej we wszystkich miejscowo ściach w gminie, • erozja powierzchniowa, wyst ępuj ąca na stokach o nachyleniu powy Ŝej 5%.

Okre ślaj ąc mo Ŝliwo ści rozwoju gminy nale Ŝy zwróci ć uwag ę na obszary szczególnej ochrony środowiska, to jest: • Park Krajobrazowy Dolina Bobru, • rezerwat przyrody „Krokusy”.

8 STAN PRAWNY GRUNTÓW

Na terenie gminy Stara Kamienica struktura własno ści gruntów przedstawia si ę nast ępuj ąco:

67 - prywatne grunty osób fizycznych - 51% - Agencja Nieruchomo ści Rolnych - 14% - pozostałe (lasy, spółdzielnie, spółki) - 35%. Powy Ŝsze dane dotycz ące stanu prawnego gruntów uzyskano na stronie internetowej http://bip.starakamienica.karkonosz.pl/prawo/prl .html

9 WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH

W gminie Stara Kamienica znajduj ą si ę nast ępuj ące obiekty i terenu chronione na podstawie przepisów odr ębnych:

 Park Krajobrazowy Dolina Bobru  Rezerwat „Krokusy” w Górzy ńcu  Obszar i teren górniczy kopalni „Stanisław”  Obszar i teren górniczy kopalni „Góra Kamienista”  Obiekty przyrodnicze wpisane do rejestru zabytków: - Cmentarz przyko ścielny w Kopa ńcu, - Parki przypałacowe w Barcinku.  Strefy ochronne uj ęć wody: - strefa ochrony po średniej uj ęcia wód powierzchniowych na Kamiennej Małej, - strefa ochrony po średniej uj ęcia wód podziemnych dla potrzeb ośrodka zdrowia w Starej Kamienicy, - strefa ochrony po średniej uj ęcia wód podziemnych dla potrzeb OSP w Starej Kamienicy, - strefa ochrony po średniej uj ęcia wód podziemnych dla byłej przetwórni artykułów spo Ŝywczych w Kopa ńcu.  Kompleksy gleb klas I –III  Lasy ochronne  Strefa ochrony Uzdrowiska „Cieplice Zdrój”  Ro śliny i zwierz ęta obj ęte ochron ą gatunkow ą lub posiadaj ące status pomnika przyrody Ponadto gmina Stara Kamienica le Ŝy w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Karkonosze – Góry Izerskie. Ta forma ochrony nie posiada obecnie umocowania prawnego, jednak jest to obszar o wysokich walorach przyrodniczych i wymaga uwzgl ędnienia.

10 WYST ĘPOWANIE UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓ ś KOPALIN ORAZ ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH

68 Na terenie gminy Stara Kamienica zostało udokumentowanych 5 złó Ŝ surowców naturalnych. Poni Ŝsze dane uzyskano z „Opracowanie ekofizjograficznego” dla potrzeb projektowych – miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obr ębów wiejskich gminy Stara Kamienica, Biuro Urbanistyki i Architektury, kierownik zespołu arch. G. Grajek, Jelenia Góra 2004.

10.1 Zło Ŝe kwarcu „Stanisław” Zło Ŝe kwarcu „Stanisław” wyst ępuje w formie Ŝyłowej na Rozdro Ŝu

Izerskim. Zostało ono rozpoznane w kategorii C 1 i C 2, a kopalin ę główn ą podzielono na dwa typy: kwarce i skały kwarcowe, w zale Ŝno ści od jako ści surowca. Wyst ępuj ą one na powierzchni 13,4 ha. Zasoby zło Ŝa wynosz ą

kolejno w jako ści C 1 1 781 ty ś. ton, w jako ści C 2 1 655 ty ś. ton. Zło Ŝe rozpoznano na gł ęboko ści 73 m. Mi ąŜ szo ść kwarcu wynosi od 2,3 do 29,1 m, natomiast mi ąŜ szo ść skał kwarcowych od 3,9 do 39,7 m. Średnia grubo ść

nakładu osi ąga 2 m. Zawarto ść SiO 2 decyduj ąca o jako ści kopaliny wynosi w przypadku kwarcu 98.55% a w przypadku skal kwarcowych 93,1%. Kwarcom towarzysz ą nast ępuj ące kopaliny: gnejsy, garnitognejsy, łupki łuszczykowe oraz łupki kwarcowo – skaleniowe przechodz ące w hornfelsy.

Kopaliny towarzysz ące rozpoznano w jako ści C 1 na obszarze 4,9 ha. Maksymalna mi ąŜ szo ść skał wynosi 63,9 m. Aktualne zasoby wynosz ą 2 346 ty ś. ton. Średnie parametry skał towarzysz ących s ą nast ępuj ące: wytrzymało ść na ściskanie 131 Mpa, nasi ąkliwo ść 0,5%, ścieralno ść w b ębnie Devala 3,9%, mrozoodporno ść (ubytek masy) 1,2%. Zgodnie z OO Ś eksploatacji zło Ŝa jest ono niekonfliktowe, natomiast jest konfliktowe ze wzgl ędu na wyst ępowanie w obszarze lasów ochronnych.

10.2 Zło Ŝe paleozoicznego kwarcu „Nowa Kamienica” Zło Ŝe w kształcie soczewkowatej Ŝyły biegn ącej w układzie północny zachód – południowy wschód ma szeroko ść około 20 m. Wyst ępuje w śród granitognejsów izerskich i łupków łuszczykowych. Kopalina ma jako ść B. Powierzchnia udokumentowanego obszaru wyst ępowania zło Ŝa wynosi 0,21ha. Grubo ść nakładu osi ąga do 26,0 m. Parametry kopaliny s ą

nast ępuj ące: zawarto ść SiO 2 98,34%, zawarto ść Al 2O3 0,77% a Fe 2O3 0,32%, wytrzymało ść na ściskanie od 40,8 do 165,0 MPa, porowato ść otwarta w stanie surowym 1,5% a po wypaleniu w temperaturze 1460 °C od 5,4 do 17,2%, średnia g ęsto ść pozorna wynosi 2,56 Mg/m 3. Kwarc wyst ępuj ący w tym zło Ŝu mo Ŝe by ć u Ŝyty w produkcji materiałów ogniotrwałych oraz w hutnictwie do produkcji Ŝelazokrzemu. Według opinii geologów zło Ŝe jest niekonfliktowe.

69 10.3 Zło Ŝe leukogranitów „Kopaniec” Zło Ŝe rozci ąga si ę na północnym przedpolu Góry Popiel łagodnym łukiem ze wschodu na zachód i zajmuje powierzchni ę 14,5 ha. Zostało

udokumentowane dla kategorii B, C 1, C 2. Leukogranity wyst ępuj ą w towarzystwie łupków łuszczykowych, gnejsów i granitognejsów w warstwach o mi ąŜ szo ści do 0,5 m. Leukogranity zanieczyszczone s ą wkładkami skał płonnych: lamprofiry, łupki amfibolitowo – chlorytowe, łupki kwarcowo – łuszczykowe, granitognejsy, Ŝyły kwarcowe czy leukogranity o zwi ększonej zawarto ści Ŝelaza. Przerosty płonne stanowi ą 3,2% zło Ŝa. Mi ąŜ szo ść serii zło Ŝowej wynosi od 7,0 m do 75,2 m.

Średnie parametry jako ściowe wynosz ą: Parametry jako ściowe Parametry jako ściowe

w kategorii B+C 1 w kategorii C 2 [%] [%]

Na 2O 3,86 4,01

K2O 4,74 4,38

Fe 2O3 0,55 0,49

SiO 2 75,89 75,78

Al 2O3 12,96 12,93 TiO 0,06 0,06 Straty pra Ŝenia 0,55 0,54

Zatwierdzenia zasoby zło Ŝa wynosz ą 13 823 ty ś. ton. Materiał skalny pozyskany ze zło Ŝa mo Ŝe by ć wykorzystany do produkcji grysów i m ączek skaleniowych – kwarcowych głównie dla przemysłu ceramicznego i szklarskiego. Zło Ŝe jest konfliktowe ze wzgl ędu na poło Ŝenie w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Karkonosze – Góry Izerskie.

10.4 Zło Ŝe bazaltów „Góra Kamienista”

Jest to zło Ŝe udokumentowane w kategorii C 2 na powierzchni 15,8 ha. Zasoby zło Ŝa wynosz ą 8 395 ty ś. ton bazaltu. Mi ąŜ szo ść zło Ŝa wynosi średnio 23,8 m, grubo ść nadkładu 2,3 m. Średnie parametry jako ściowe wynosz ą: wytrzymało ść na ściskanie 140,2 MPa, nasi ąkliwo ść 0,4%, ścieralno ść w bębnie Devala 6,8%, mrozoodporno ść 1,6%, g ęsto ść pozorna 3,0 mg/m 3. Zło Ŝe jest niekonfliktowe.

11 WYST ĘPOWANIE TERENÓW GÓRNICZYCH, WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH

Na terenie gminy Stara kamienica wyst ępuje obszar górniczy na zło Ŝu „Stanisław” o powierzchni 32,3 ha i teren górniczy o powierzchni 170,5 ha,

70 utworzony w 1998 roku. Wydobycie prowadz ą Jeleniogórskie Kopalnie Surowców Mineralnych S.A.

12 STAN SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ, W TYM STOPIE Ń UPORZ ĄDKOWANIA GOSPODARKI WODNO- ŚCIEKOWEJ, ENERGETYCZNEJ ORAZ GOSPODARKI ODPADAMI

12.1 STAN SYSTEMU KOMUNIKACJI

12.1.1 Komunikacja drogowa Przez teren gminy przebiegaj ą dwie drogi krajowe: Szczecin – Jakuszyce nr 3 i nr 30 Jelenia Góra – Zgorzelec, oraz droga wojewódzka nr 404 Szklarska Por ęba – Świeradów Zdrój. Drogi te zapewniaj ą dobry dost ęp komunikacyjny do s ąsiednich gmin. Komunikacja w gminie jest obsługiwana głównie przez sie ć dróg powiatowych oraz dobrze rozbudowany system dróg gminnych.

12.1.2 Komunikacja kolejowa Przez teren gminy przebiegaj ą dwie linie kolejowe:  Nr 274 relacji Wrocław – Jelenia Góra – Zgorzelec jest to linia o znaczeniu pa ństwowym, pierwszorz ędna, zelektryfikowana, miejscami dwutorowa,  Nr 311 relacji Jelenia Góra – Szklarska Por ęba, jest to linia o znaczeniu lokalnym, jednotorowa, poci ągi nie zatrzymuj ą si ę na terenie gminy.

Ponadto na terenie gminy wyst ępuj ą obszary zamkni ęte zarz ądzane przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., oznaczone na rysunku Studium symbolem KK.

12.2 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

12.2.1 Zaopatrzenie w wod ę Na terenie gminy praktycznie nie istniej ą zbiorcze systemy zaopatrzenia w wod ę. Na bazie lokalnych układów wodoci ągowych zaopatrywane jest osiedle budynków wielorodzinnych w Starej Kamienicy i cz ęś ciowo obiekty RSP i byłych PGR.

71 Mieszka ńcy gminy zaopatruj ą si ę w wod ę głównie z indywidualnych studni. Wobec braku kompleksowych rozwi ąza ń w zakresie gospodarki ściekowej woda w studniach nie zawsze posiada odpowiedni ą jako ść .

12.2.2 Gospodarka ściekowa W gminie funkcjonuje jedna lokalna oczyszczalnia ścieków obsługuj ąca osiedle mieszkaniowe w Starej Kamienicy. Pozostali mieszka ńcy stosuj ą rozwi ązania indywidualne, najcz ęś ciej s ą to zbiorniki bezodpływowe, tzw. szamba. Z uwagi na zły stan zabudowy, wiele urz ądze ń gospodarki ściekowej jest niesprawna, a ścieki socjalno - bytowe stanowi ą znacz ące zagro Ŝenie dla środowiska.

12.2.3 Gospodarka odpadami Odpady z terenu gminy Stara Kamienica wywo Ŝone s ą na wysypisko w Siedl ęcinie gmina Je Ŝów Sudecki. Na terenie gminy wyst ępuj ą tak Ŝe dzikie wysypiska śmieci, głównie w lasach przy drogach gospodarczych. Gmina ma wyznaczony teren pod składowisko odpadów, jest to planowana inwestycja mi ędzygminna.

12.2.4 Zaopatrzenie w gaz Na terenie gminy nie ma sieci gazowej. Wzdłu Ŝ drogi nr 297 przebiega gazoci ąg wysokiego ci śnienia dn 250 mm. Obiekty budowlane nie s ą podł ączone do tej sieci, a mieszka ńcy gminy korzystaj ą z gazu w butlach, nabywanego indywidualnie.

12.2.5 Zaopatrzenie w energie elektryczn ą Przez teren gminy przebiegaj ą cztery linie wysokiego napi ęcia 220kV i 110 kV. Gmina Stara Kamienica zaopatrywana jest w energi ę elektryczn ą z punktu zasilania zlokalizowanego w Jeleniej Górze, poprzez linie średniego napi ęcia 20 kV i stacje transformatorowe 20/0,4 kV oraz sie ć niskiego napi ęcia.

12.2.6 Telekomunikacja Wzdłu Ŝ drogi nr 30 przebiega kabel światłowodowy, posiada on odgał ęzienie w kierunku centrali miejscowej typu U10L o pojemno ści 640 NN. Obecnie ł ącze to zaspokaja potrzeby mieszka ńców.

72 12.2.7 Gospodarka cieplna Jedyna lokalna kotłownia na terenie gminy obsługuje osiedle mieszkaniowe w Starej Kamienicy. W ogrzewaniu mieszka ń dominuj ą w gminie indywidualne źródła ciepła, najcz ęś ciej wykorzystuj ące paliwa stałe.

13 WYST ĘPOWANIE OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGRO śEŃ GEOLOGICZNYCH Obszarami naturalnych zagro Ŝeń geologicznych s ą tereny o znacz ących spadkach terenu, zwłaszcza pozbawione szaty ro ślinnej, które w przypadku zwi ększonej infiltracji wód opadowych, s ą najbardziej nara Ŝone na osuwanie si ę mas ziemnych. Dodatkowym czynnikiem sprzyjaj ącym powstawaniu osuwisk s ą zal ęgaj ące zgodnie z kierunkiem upadu warstwy skalne tworz ące swoiste powierzchnie po ślizgu, dla warstw nadległych. Do powstawania osuwisk przyczyniaj ą si ę tak Ŝe wszelkie prace ziemne prowadzone na stokach, powoduj ące naruszenie ci ągło ści warstw skalnych i mog ące doprowadzi ć do ich osuni ęcia. Na obszarze opracowania wyst ępuj ą tereny na których panuj ą trudne warunki do rozwoju rolnictwa i zabudowy. Wynika to z topografii terenu i wyst ępuj ących tam wysokich spadków terenu, uskoków. W okresie opracowania „Zmiany studium …” (do ko ńca 2012 roku) nie zostało skartowane Ŝadne osuwisko przez Pa ństwowy Instytut Geologiczny.

14 ZADANIA SŁU śĄ CE REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolno śląskiego wskazuje na potrzeb ę modernizacji drogi wojewódzkiej nr 358.

15 WYMAGANIA DOTYCZ ĄCE OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ Na obszarze opracowania „Zmiany studium …” wyst ępuj ą obszary nara Ŝone na niebezpiecze ństwo powodzi. Zwi ązane jest to z potokiem Kamienica. W dolinach cieków i na obszarach bezodpływowych ponadto mog ą wyst ąpi ć lokalne podtopienia spowodowane intensywnymi opadami deszczu lub wiosennymi roztopami. Na obszarach szczególnego zagro Ŝenia powodzi ą, wyznaczonych na podstawie „Studium ochrony przed powodzi ą zlewni rzeki Górny Bóbr” zabrania si ę lokalizowania nowych przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów zwierz ęcych, środków chemicznych, a tak Ŝe innych materiałów, które mog ą zanieczy ści ć wody, prowadzenia odzysku

73 lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególno ści ich składowania oraz wykonywania robót oraz czynno ści utrudniaj ących ochron ę przed powodzi ą lub zwi ększaj ących zagro Ŝenie powodziowe, w tym: 1) wykonywania urz ądze ń wodnych oraz budowy innych obiektów budowlanych; 2) sadzenia drzew lub krzewów, z wyj ątkiem plantacji wiklinowych na potrze-by regulacji wód oraz ro ślinno ści stanowi ącej element zabudowy biologicznej dolin rzecznych lub słu Ŝą cej do wzmacniania brzegów, obwałowa ń lub odsypisk; 3) zmiany ukształtowania terenu, składowania materiałów oraz wykonywania innych robót, z wyj ątkiem robót zwi ązanych z regulacj ą lub utrzymywaniem wód oraz brzegu morskiego, a tak Ŝe utrzymywaniem, odbudow ą, rozbudow ą lub przebudow ą wałów przeciwpowodziowych wraz z obiektami zwi ązanymi z nimi funkcjonalnie.

74

CZ ĘŚĆ B

KIERUNKI

UWAGA : Zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 w sprawie zakresu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego § 4 ust. 2, w projekcie okre ślono wpływ uwarunkowa ń, o których mowa w art. Ust. 1 ustawy, na ustalenie kierunków i zasad zagospodarowania przestrzennego gminy, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy.

75

I STRUKTURA HIERARCHICZNA CELÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY STARA KAMIENICA: MISJA, STRATEGICZNE, GŁÓWNE I UZUPEŁNIAJ ĄCE CELE ROZWOJU (ZAŁO śENIA PROGRAMOWE)

Okre ślenie ustawowych kierunków rozwoju przestrzennego gminy wymaga w pierwszej kolejno ści opracowania strategii rozwoju przestrzenno – gospodarczego. Strategia taka pozwala z kolei na opracowanie kierunków i polityki zagospodarowania przestrzennego gminy. Zarówno ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 7 lipca 1994 roku, jak i obecnie obowi ązuj ąca ustawa z dnia 27 marca 2003 r., nie wprowadzaj ą obligatoryjnie konieczno ści wykonywania strategii (ani jej elementów) przestrzenno – gospodarczego rozwoju, stanowi ącej podstaw ę do wykonywania studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Na potrzeb ę wykonywania takich prac wskazuje poradnik ”Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy”, opracowany w 1995 na zlecenie Ministerstwa Gospodarki Przestrzennej I Budownictwa przez Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, oddział w Krakowie (zbiór pod red. prof. dr hab. in Ŝ. arch. Zygmunta Ziobrowskiego). Poradnik ten nie posiada charakteru dokumentu prawnego, nie mniej jednak zawarto w nim wskazówki niezb ędne do sformułowania podstawowych kierunków i polityki przestrzennej gminy. Wskazówki te dotycz ą konieczno ści okre ślenia: • „głównego celu rozwoju gminy, sformułowanego cz ęsto jako współczesne hasło rozwojowe (misja), syntetycznie wyra Ŝaj ące pomysł na rozwój gminy”, • „po Ŝą danego”, docelowego obrazu gminy, • „sposobu osi ągni ęcia po Ŝą danego celu przy uwzgl ędnieniu: − dalekiego horyzontu czasowego, − skupienia si ę na zagadnieniach podstawowych,

76 − koncentracji środków zwi ększaj ących efektywno ść podejmowanych działa ń, − ci ągło ści planowania, polegaj ącego na weryfikacji ustale ń w miar ę zmieniaj ących si ę warunków zewn ętrznych i lokalnych”.

Wy Ŝej wymieniony poradnik okre śla równie Ŝ główne zadania studium, do których nale Ŝą : • rozpoznanie aktualnej sytuacji gminy, • sformułowanie kierunków i zasad rozwoju, • stworzenie podstawy do koordynacji planów miejscowych, • promocja rozwoju gminy.

Zało Ŝenia metodologiczne, przyj ęte w poradniku, s ą zbli Ŝone do wcze śniejszych opracowa ń, wykonywanych w 1991 r. przez R. Pustelnika z zespołem Biura Pełnomocnika Rz ądu do spraw Restrukturyzacji Regionu Wałbrzyskiego, w których zwrócono uwag ę na konieczno ść interdyscyplinarnego podej ścia do programów rozwoju w nowych uwarunkowaniach politycznych Polski po roku 1990 oraz ustalenia hierarchii celów dla realizacji przyj ętej strategii rozwoju (por.: R. Pustelnik, Ogólne zało Ŝenia metodologiczne procesu restrukturyzacji na przykładzie Regionu Wałbrzyskiego, [w:] Restrukturyzacja starych okr ęgów przemysłowych – do świadczenia zachodnie a sytuacja w Polsce, CUP Friedrich Ebert Stiftung, Urz ąd Wojewódzki w Łodzi, Warszawa 1991, s. 76-83.)

1 MISJA Okre ślenie kierunków przeobra Ŝeń przestrzenno – gospodarczych gminy Stara Kamienica opracowano w oparciu o analiz ę tendencji przeobra Ŝeń wsi i rolnictwa w Polsce oraz kierunków przemian, dokonuj ących si ę od dawna w Europie Zachodniej z uwzgl ędnieniem faktu, i Ŝ Polska jest od 1 maja 2004 r. członkiem Unii Europejskiej. Analiza literatury przedmiotu, zarówno europejskiej, jak i krajowej oraz badania własne, stanowi ą podstaw ę kreowania misji rozwoju przestrzenno – gospodarczego terenów wiejskich.

1.1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA STANU I TENDENCJI PRZEMIAN WSI I ROLNICTWA W POLSCE I W EUROPIE Przeobra Ŝenia wsi w Polsce zmierzaj ą w kierunkach znanych od kilku dziesi ęcioleci w uprzemysłowionych krajach zachodnich. Najbardziej charakterystycznymi cechami tego procesu jest urbanizacja i uprzemysłowienie obszarów wiejskich, zmiany w tradycyjnej strukturze społeczno – zawodowej ludno ści wiejskiej, marginalizacja rolnictwa, migracje ludzi do miast i starzenie si ę wsi, cz ęste zjawiska degradacji środowiska przyrodniczego, kulturowego i społecznego.

77 Na wsi polskiej w okresie po II wojnie światowej przez pół wieku dokonywał si ę równie Ŝ stopniowo ten charakterystyczny proces przemian, ale stałe wysokie zapotrzebowanie miasta, zarówno na produkty rolne, jak i na sił ę robocz ą, powodowało, Ŝe ludno ść wiejska Ŝyła do lat 90-tych przez kilkana ście lat w poczuciu wzgl ędnego bezpiecze ństwa socjalnego i w przekonaniu o realnych mo Ŝliwo ściach awansu społecznego (ró Ŝnorodnie pojmowanego). Obecnie po 1989 roku w całej polskiej rzeczywisto ści dokonuj ą si ę przeobra Ŝenia systemowe, a pewna wcze śniejsza równowaga wzajemnych potrzeb i oczekiwa ń mi ędzy miastem a wsi ą przestała funkcjonowa ć. Zapotrzebowanie na produkty rolne jest mocno ograniczone na wolnym rynku przez bardzo skuteczn ą konkurencj ę produktów importowanych, cz ęsto atrakcyjniejszych, ta ńszych i lepiej reklamowanych, ni Ŝ rodzime. Wynika to z zacofania naszego rolnictwa, które cechuje si ę 2,5 razy ni Ŝsz ą wydajno ści ą, ni Ŝ inne działy gospodarki w kraju, np. jeden zatrudniony w rolnictwie wytwarza Ŝywno ść dla 8,6 osób, gdy dla porównania w krajach Unii Europejskiej jeden zatrudniony w rolnictwie wytwarza Ŝywno ść dla 50 osób 1. Poprawa tego stanu rzeczy mo Ŝe nast ąpi ć poprzez zdecydowany wzrost wydajno ści pracy, a to jest uzale Ŝnione od wzrostu poziomu produkcji i poprawy struktury obszarowej gospodarstw. Proces ten jest jednak u nas hamowany przez nadmierne zatrudnienie w gospodarstwach rodzinnych, które zwi ązane jest z tzw. utajonym bezrobociem. Dopóki ta zbędna siła robocza na wsi nie znajdzie innego zatrudnienia, dopóty proces modernizacji polskiego rolnictwa b ędzie blokowany. Zapotrzebowanie miasta na sił ę robocz ą ze wsi jest równie Ŝ ograniczone w warunkach wysokiego bezrobocia w całym kraju. O prac ę konkuruje si ę poziomem wykształcenia, operatywno ści ą, dost ępem do szybkiej i szerokiej informacji, zamieszkiwaniem w dost ępnej odległo ści, mo Ŝliwo ściami elastycznego dokształcania si ę wraz ze zmieniaj ącym si ę rynkiem pracy itp. Ludno ść wiejska w du Ŝo mniejszym zakresie mo Ŝe wykorzysta ć te atuty. Równocze śnie wcze śniejsze podstawowe źródła pracy zarobkowej ludno ści wiejskiej, PGR-y, spółdzielnie, wiele pa ństwowych zakładów przemysłowych, bazuj ących na niskokwalifikowanej sile roboczej (tzw. chłopo-robotnikach), w wi ększo ści przestały obecnie funkcjonowa ć. Współcze śnie miasto nie jest w stanie samodzielnie rozwi ąza ć problemu bezrobocia na wsi. Wie ś musi poszukiwa ć własnych źródeł utrzymania. Jest to nie tylko w interesie ludno ści wiejskiej, ale i miejskiej. Problem jest tym trudniejszy, Ŝe trwa kryzys w rolnictwie, którego nie mo Ŝna przeczeka ć. Nie jest to stan przej ściowy, ale spektakularny wyraz dokonuj ących si ę zmian,

1 Marek Kłodzi ński: Wielofunkcyjno ść warunkiem aktywizacji gospodarczo – społecznej obszarów wiejskich, w: Wie ś i rolnictwo. Ksi ęga Jubileuszowa IRWiR PAN, lata 1971 – 1996, pod redakcj ą naukow ą Mikołaja Kozakiewicza, Warszawa 1996, s. 156

78 odchodzenia w przeszło ść , równie Ŝ w Polsce, tradycyjnego, nie wyspecjalizowanego rolnictwa.

1.2 WSPÓŁCZESNE STRATEGIE ROZWOJU WSI I ROLNICTWA. WIELOFUNKCYJNO ŚĆ OBSZARÓW WIEJSKICH, STAN ISTNIEJ ĄCY I KIERUNKI ROZWOJU

Ju Ŝ w dokumentach rz ądowych, takich jak „Strategia dla Polski” z 1994 roku czy „Zało Ŝenia polityki społeczno – gospodarczej dla wsi, rolnictwa i gospodarki Ŝywno ściowej do roku 2000”, wskazywano na funkcjonowanie w Polsce trzech grup gospodarstw rolnych, z których za przyszło ściow ą uznano praktycznie tylko grup ę gospodarstw tzw. rozwojowych, wysokoefektywnych, silnych ekonomicznie i wysokotowarowych. Grupa ta wyra źnie wyodr ębniała si ę na tle gospodarstw stagnacyjnych i słabych. Według „Strategii dla Polski” pa ństwo miało „wspiera ć przy śpieszenie pozytywnych tendencji pot ęguj ących przemiany strukturalne w rolnictwie i na obszarach wiejskich”. Za cel rozwoju obszarów wiejskich uznano w pierwszym punkcie „odnow ę wsi”, rozumian ą jako „wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich, tworzenie na wsi nowych szans – modernizacj ę i popraw ę struktury rolnictwa, tworzenie miejsc pracy w przetwórstwie, przemy śle, usługach, handlu, w gał ęziach zwi ązanych z otoczeniem rolnictwa i walorami wsi”. 2 Te zało Ŝenia polityczne wskazuj ą wyra źnie na preferowane kierunki przemian w polskim rolnictwie, które przewidywały wzrost liczby ludno ści wiejskiej o pozarolniczych źródłach utrzymania do około 2,0 milionów osób do 2015 roku. 3 Ten problem o tak rozległej skali społecznej aktualnie powinien by ć sukcesywnie rozwi ązywany w ramach wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej dzi ęki funduszom strukturalnym, przeznaczonym na polsk ą wie ś. Obecnie na wiejskich obszarach w Polsce Ŝyje blisko połowa rodzin nierolniczych, ale wyst ępuj ą znaczne ró Ŝnice regionalne. Odsetek ten jest wy Ŝszy w regionach uprzemysłowionych, w których od dawna nast ępował proces alokacji zatrudnienia w zwi ązku z chłonnymi pozarolniczymi rynkami pracy, np. w makroregionie południowo – zachodnim. 4 Dotychczasowa tendencja powi ększania si ę odsetka rodzin nierolniczych na wsi b ędzie si ę w najbli Ŝszym czasie umacnia ć wraz eliminacj ą z rynku

2 Strategia dla Polski, Warszawa, czerwiec 1994 r. w: Katarzyna Duczkowska-Małysz: Rozwój obszarów wiejskich. Raport, Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki śywno ściowej, Warszawa 1996, s. 18

3 Waldemar Michna: Bezrobocie na wsi, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki śywno ściowej, Warszawa 1996, s. 235

4 Alina Sikorska: Przemiany społeczno – ekonomiczne struktury niechłopskiej ludno ści wiejskiej, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki śywno ściowej, „Studia i Monografie” nr 73, Warszawa 1995, s. 32-33

79 najsłabszych gospodarstw, ujawnianiem si ę tzw. utajonego bezrobocia, a tak Ŝe wraz ze wzrostem przyrostu naturalnego ludno ści w wieku produkcyjnym. Równocze śnie nie istnieje mo Ŝliwo ść pełnego wchłoni ęcia wiejskich nadwy Ŝek potencjału pracy przez miasto jak za czasów przy śpieszonej industrializacji, np. w latach pi ęć dziesi ątych w Polsce. Alina Sikorska uwa Ŝa, i Ŝ pozostawanie rodzin nierolniczych na wsi stanowi „element stymuluj ący rozwój miejscowo ści wiejskich, czego najprostszym wyrazem jest nie tylko przeciwdziałanie takim zjawiskom, jak wyludnianie si ę wsi, ale wr ęcz powi ększanie si ę liczby ich mieszka ńców”. 5 Wi ększo ść badaczy procesów przeobra Ŝeń wsi i rolnictwa w Polsce postuluje w zwi ązku z tym rozwój obszarów wiejskich w oparciu o rozszerzenie i zró Ŝnicowanie charakteru wsi o funkcje pozarolnicze. 6 Waldemar Michna w pracy po świ ęconej bezrobociu na wsi, wyra Ŝał pogl ąd, Ŝe „wielofunkcyjno ść wsi mo Ŝe si ę urzeczywistni ć tylko przez industrializacj ę i urbanizacj ę wsi” 7, przy czym industrializacja rozumiana jest jako tworzenie miejsc pracy poza rolnictwem. Pisz ąc o trudno ściach ze stworzeniem wizji polskiej industrializacji, równie Ŝ na wsi, autor wskazywał na badania potwierdzaj ące powszechne poparcie ludno ści wiejskiej dla nowych przedsi ęwzi ęć , wi ąŜą cych si ę z zatrudnieniem na wsi. Poszerzanie funkcji wsi i stwarzanie tam nowych miejsc pracy stanowi zatem akceptowan ą społecznie tendencj ę, korzystn ą dla gospodarki kraju, która ogranicza niekontrolowany, nieekonomiczny rozwój o środków miejskich i stwarza szanse rozwoju obszarom wiejskim w Polsce. W krajach zachodnich, w których proces ograniczenia zatrudnienia w rolnictwie jest znacznie bardziej zaawansowany, ni Ŝ w Polsce, stwierdzono prawidłowo ść , Ŝe tendencja wyludniania si ę wsi ulegała zahamowaniu w sytuacji, gdy wzrastał odsetek ludno ści wiejskiej nierolniczej. Pozostawanie ludno ści nierolniczej na wsi umo Ŝliwia funkcjonowanie wsi jako jednostki osadniczej, wyposa Ŝonej w podstawowe elementy nowoczesnej infrastruktury cywilizacyjno – technicznej, komunikacyjnej, usługowej, socjalnej. I odwrotnie, tam gdzie ludno ść pozarolnicza wyemigrowała, wsie wyludniaj ą si ę całkowicie, poniewa Ŝ nie s ą w stanie spełni ć minimalnych wymogów cywilizacyjnych. 8 W oparciu o te do świadczenia nale Ŝy równie Ŝ w Polsce umo Ŝliwia ć wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich w obliczu wielomilionowego

5 j.w., s. 90

6 Materiały z sesji naukowej pt.: Wielofunkcyjny rozwój wsi w aspekcie przezwyci ęŜ ania przeludnienia agrarnego, Kraków 8-9. 12. 1994, Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej im. H. Kołł ątaja w Krakowie, nr 295, „Sesja Naukowa” z. 43

7 Waldemar Michna: Bezrobocie na wsi, poz. cyt., s.91

8 3 j.w., s. 234; por. te Ŝ: Socjologia wsi w Austrii, pod redakcj ą A. Kalety, Toru ń 1994, Socjologia wsi w Republice Federalnej Niemiec, pod red. A Kalety, Toru ń 1992, Socjologia wsi we Francji, pod. red. P. Rambaud i Z. . Wierzbickiego, Toru ń 1994

80 bezrobocia na wsi, zarówno obecnie, jak i w dłu Ŝszej perspektywie, np. kilkunastu lat. W literaturze naukowej, po świ ęconej nowym funkcjom wsi oraz modernizacji polskiego rolnictwa, cz ęsto poruszany jest problem przedsi ębiorczo ści w społeczno ściach wiejskich. Z bada ń nad kierunkami i skal ą pozarolniczej działalno ści gospodarczej, przeprowadzonych w gminach na terenie całego kraju, wynika, Ŝe dla ponad 80% gmin bezrobocie stanowi bardzo powa Ŝny problem; wi ększo ść dotychczasowych zakładów pracy (zakłady pa ństwowe, spółdzielcze) drastycznie ograniczyło zapotrzebowanie na pracowników lub uległo likwidacji. Rozwija si ę sektor prywatny, w około 40% gmin powstało do pi ęć dziesi ęciu nowych miejsc pracy, a w 11% gmin – do pi ęciuset . 9 Wśród dziedzin, które stwarzaj ą szanse rozwoju wielofunkcyjnego obszarów wiejskich wymienia si ę najcz ęś ciej obsług ę rolnictwa, przetwórstwo rolno - spo Ŝywcze, eksploatacj ę oraz przetwórstwo miejscowych surowców, zasobów i produktów pochodzenia rolnego, transport, handel i usługi bytowe, rzemiosło artystyczne, oparte o miejscowe tradycje i surowce, a tak Ŝe tzw. „czyste” bran Ŝe przemysłu lekkiego, usługi rekreacyjno – turystyczne oraz przedsi ęwzi ęcia proekologiczne. 10 Druga grupa dziedzin stwarzaj ących szanse wzrostu zatrudnienia na wsi to inwestycje zwi ązane z infrastruktur ą techniczn ą (budowa sieci wodno – kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków, telekomunikacja, budowa dróg itp.), budownictwo, a tak Ŝe rozwój wiejskich placówek usługowych ró Ŝnego typu. Nale Ŝy w tym miejscu podkre śli ć powa Ŝne znaczenie, jakie dla rozwoju obszarów wiejskich posiada wyposa Ŝenie w infrastruktur ę techniczn ą i społeczn ą.11 Wła śnie braki w tym zakresie stanowi ą cz ęsto podstawow ą barier ę dla inwestorów w lokalizacji przedsi ęwzi ęć na obszarach wiejskich, a tak Ŝe zniech ęcaj ą ambitn ą, lepiej wykształcon ą młodzie Ŝ do pozostawania na wsi. 12 Na podstawie bada ń stwierdzono, Ŝe aktualnie głównymi kierunkami zaj ęć zarobkowych poza rolnictwem s ą: chałupnictwo, drobne zakłady przemysłu terenowego na bazie miejscowych surowców (tartaki, zakłady

9 Katarzyna Duczkowska-Małysz, Małgorzata Duczkowska-Piasecka: Przedsi ębiorczo ść lokalna jako droga łagodzenia bezrobocia na obszarach wiejskich, Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej im. H. Kołł ątaja w Krakowie, nr 295, 1995 r., „Sesja Naukowa”, z. 43, s.61-67

10 np.: Alicja Barłatowska-Łapka, Lidia Kaliszczak: Agroturystyka w aktywizacji regionu, Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej im. H. Kołł ątaja w Krakowie, nr 295, 1995, Sesja Naukowa z. 43, s. 175-179; tam Ŝe: Tadeusz Bujak: Przedsi ęwzi ęcia proekologiczne równie Ŝ narz ędziem łagodzenia bezrobocia na wsi, s. 169-173; tamŜe: Teodor Nietupski, Barbara Kutkowska: Działalno ści alternatywne do produkcji rolniczej jako sposób zagospodarowania nadmiaru siły roboczej na przykładzie rejonu sudeckiego, s. 239-247

11 M. Kłodzi ński: Wielofunkcyjno ść warunkiem aktywizacji, poz. cyt., s. 167, por. te Ŝ: W. Michna: Bezrobocie na wsi, poz. cyt., s. 234

12 Izabella Bukraba-Rylska: Polska lokalna w oczach młodzie Ŝy, w: Wie ś i rolnictwo w badaniach społeczno – ekonomicznych. Ksi ęga Jubileuszowa IRWiR PWN, Warszawa 1996, s. 163-264

81 materiałów budowlanych), kooperacja z zakładami przetwórstwa rolno - spo Ŝywczego oraz drobne usługi, zwłaszcza handel detaliczny. Zdecydowanie przewa Ŝaj ą drobne zakłady. Ich wła ściciele najcz ęś ciej anga Ŝuj ą własne środki finansowe, połowa korzysta z kredytów bankowych. Oceniaj ąc dotychczasowy rozwój przedsi ębiorczo ści na obszarach wiejskich w Polsce, autorki omawianych bada ń stwierdzaj ą, Ŝe przy zastrze Ŝeniu, iŜ stopie ń zaawansowania stosunków rynkowych i rozwoju społeczno - gospodarczego jest bardzo zró Ŝnicowany przestrzennie, "wszystko jednak przemawia za tym, i Ŝ nowa fala uprzemysłowienia polskiej wsi i urbanizacja terenów wiejskich b ędzie dokonywa ć si ę w małych formach, rodzinnych i indywidualnych firmach, głównie dzi ęki inicjatywie osób prywatnych i przez zaanga Ŝowanie ich środków finansowych. (...) Obszary wiejskie, w których dobrze prosperuj ą nowoczesne, silne ekonomicznie firmy, maj ące szanse na stałe utrzyma ć si ę na rynku i daj ące prac ę znacznej cz ęś ci ludno ści rolniczej w mikroregionie, nale Ŝą do wyj ątków". 13 Obraz przedsi ębiorczo ści na obszarach wiejskich ulegnie istotnym zmianom wraz z dotacjami unijnymi dla polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich oraz likwidacj ą barier celnych na polsk ą Ŝywno ść , co zwłaszcza w obszarach przygranicznych mo Ŝe pobudzi ć produkcj ę roln ą oraz inne dziedziny gospodarcze. Obecno ść Polski w Unii Europejskiej i obj ęcie naszej gospodarki oddziaływaniem polityki gospodarczej wspólnoty stwarza niepowtarzaln ą szans ę przyspieszenia rozwoju polskich obszarów wiejskich, w tym tak Ŝe przyspieszenia rozwoju gminy Stara Kamienica.

1.3 NOWE KONCEPCJE ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH

W krajach zachodnich, jak równie Ŝ w Polsce, pojawiły si ę nowe koncepcje odnoszone do rozwoju obszarów wiejskich tylko lub mi ędzy innymi. Są to takie idee, jak odnowa wsi, ład przestrzenny, ekorozwój, rewaloryzacja i rewitalizacja środowiska kulturowego, aktywizacja i rozwój społeczno ści lokalnych. S ą one popularyzowane przez naukowców, polityków, działaczy lokalnych, a tak Ŝe instytucje oraz ruchy społeczne i polityczne. 14 Mog ą stanowi ć istotny czynnik, towarzysz ący i wspomagaj ący proces tworzenia nowoczesnych obszarów wiejskich, rozszerzaj ący gospodarczy aspekt transformacji wsi o jej funkcje społeczne, psycho-kulturowe, ekologiczne, rekreacyjne, a nawet estetyczne.

13 K. Duczkowska-Małysz, M.Duczkowska-Piasecka: Przedsi ębiorczo ść lokalna jako droga łagodzenia bezrobocia na obszarach wiejskich, poz. cyt., s. 66 14 Andrzej Kaleta (przy współpracy Bogdana Chmielewskiego i innych): Rewitalizacja obszarów rustykalnych Europy, t. I, Społeczno ść wiejska (na przykładzie wsi Lucim), Wrocław, Warszawa, Kraków 1996, s.12-27; Janusz L. Siemi ński: Koncepcje rozwoju obszarów wiejskich w procesie transformacji ustrojowej Polski lat dziewi ęć dziesi ątych. W: Wie ś i rolnictwo w badaniach społeczno-ekonomicznych. Ksi ęga jubileuszowa IRWiR PAN, poz. cyt., s.126-153

82 Propagowanie programów przeobra Ŝeń na wsi w oparciu o te idee wi ąŜ e si ę z pewnym, zró Ŝnicowanym ruchem w społecze ństwach uprzemysłowionych, wyra Ŝaj ącym t ęsknot ę za przyrod ą, cisz ą, przestrzeni ą, bezpo średnim i osobistym kontaktem z lud źmi, za wysiłkiem pracy fizycznej, zdrow ą Ŝywno ści ą, prostym Ŝyciem i szacunkiem dla tradycji. Te współczesne ucieczki do natury ludzi zm ęczonych tempem Ŝycia, instytucjami i atrakcjami miasta, tworz ą korzystny klimat społeczny wokół problematyki przeobra Ŝeń obszarów wiejskich, sprzyjaj ąc odbudowie poczucia to Ŝsamo ści kulturowej i patriotyzmu lokalnego mieszka ńców wsi. Posiadaj ą równie Ŝ społeczno- ekonomiczne znaczenie, odpowiadaj ąc na oczekiwania młodego pokolenia na wsi oraz przyjezdnych na stałe i okresowo - przedsi ębiorców, inteligencji wiejskiej, turystów, emerytów. Omawiane idee mog ą stanowi ć dodatkowy impuls rozwojowy dla wielu obszarów, szczególnie takich, które dotkn ął proces degradacji. Realizacja idei rewaloryzacji środowiska kulturowego i przyrodniczego wsi, ładu przestrzennego, o Ŝywienia społecznego, kulturalnego, a tak Ŝe gospodarczego przy respektowaniu zasad równowagi ekologicznej i otwarciu na bran Ŝe innowacyjne, jest na razie dla wi ększo ści wsi bardziej hasłem ni Ŝ praktyk ą. Pojawiaj ą si ę na razie nielicznie przykłady obszarów wiejskich, na których taki proces ju Ŝ trwa. 15 Tendencja ta powinna upowszechni ć si ę w przyszło ści, pod warunkiem jednak, Ŝe b ędzie si ę z nimi uto Ŝsamiała społeczno ść lokalna. Teoretycy oraz praktycy planowania i sterowania procesami społecznymi podkre ślaj ą konieczno ść budowania ró Ŝnych programów, wizji czy strategii rozwoju nawet na niewielk ą skal ę we współpracy i przy stałym uwzgl ędnianiu dąŜ eń ludzi, do których adresowana jest dana koncepcja. 16

1.4 OGÓLNE ZAŁO śENIA KREOWANIA ROZWOJU PRZESTRZENNO – GOSPODARCZEGO OBSZARÓW WIEJSKICH

Na podstawie przedstawionej ogólnej charakterystyki sytuacji polskiej wsi i rolnictwa, przewidywanych i preferowanych kierunków ich dalszego rozwoju 17 w porównaniu z tendencjami w rolnictwie i na obszarach wiejskich w krajach Europy Zachodniej, wyłaniaj ą si ę nast ępuj ące wnioski, które powinny stanowi ć wst ępne zało Ŝenia do koncepcji aktywizacji przestrzenno-gospodarczej gmin wiejskich, np. gminy wiejskiej Stara Kamienica:

15 W Polsce takie zjawiska mo Ŝna zaobserwowa ć np. na Opolszczy źnie, w Wielkopolsce, na Podhalu.

16 Por. np. Janosz Karasz: Socjokulturowe aspekty odnowy wsi, w: Socjologia wsi w Austrii, poz. cyt., s. 1O1-117, Janusz Oleszek: Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich - wybrane aspekty badawcze i planistyczne, w: Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej im. H. Kołł ątaja w Krakowie nr 295, 1995, s. 327-335

17 Por. np. Plan rozwoju obszarów wiejskich na lata 2004 -2006 Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

83 • Przeobra Ŝenia strukturalne w polskim rolnictwie s ą nieuniknione; b ędą post ępowa ć zmiany zwi ązane z własno ści ą ziemi, z wielko ści ą gospodarstw, ze struktur ą produkcji. • Musz ą rozwija ć si ę alternatywne źródła utrzymania dla ludno ści nierolniczej, zamieszkuj ącej na wsiach, a to spowoduje rozwój nowych funkcji wsi. • Obszary wiejskie musz ą liczy ć przede wszystkim na własn ą tradycj ę i rozwi ązania, rozwijaj ąc funkcje nierolnicze; do tej pory przedsi ębiorczo ść wiejska głównie opierała si ę na małych, rodzinnych firmach, anga Ŝuj ących prywatny kapitał, elastycznie dostosowuj ących si ę do rynku zbytu. Obecnie proces ten powinien ulec przyspieszeniu w zwi ązku z członkostwem w Unii Europejskiej i środkom pomocowym. • Dziedziny gospodarczej działalno ści pozarolniczej na wsi zwi ązane s ą przede wszystkim z jej cechami przyrodniczo - geograficznymi i poło Ŝeniem, z lokalnymi surowcami, a tak Ŝe tradycjami, struktur ą zawodow ą, typami szkół oraz przedsi ębiorczo ści ą władz lokalnych.

Nale Ŝy szuka ć szans rozwoju przedsi ębiorczo ści głównie w oparciu o własny potencjał przyrodniczy, kulturowy i społeczny.

• Konieczne s ą działania na rzecz podniesienia jako ści Ŝycia na wsi, zwłaszcza poziomu wyposa Ŝenia w infrastruktur ę techniczn ą, co ma silny zwi ązek z rozwojem przedsi ębiorczo ści. Na jako ść Ŝycia składa si ę równie Ŝ stan środowiska przyrodniczego i środowiska antropogenicznego wsi. Społeczne oczekiwania s ą zwi ązane z respektowaniem zasad ekorozwoju na obszarach wiejskich oraz ze stworzeniem atrakcyjnego image wsi poprzez rewaloryzacj ę i rewitalizacj ę. • Warunkiem niezb ędnym skuteczno ści wszelkich koncepcji zmian rozwojowych na wsi jest współudział jej mieszka ńców w dziele tworzenia tych koncepcji i akceptacja ich zało Ŝeń.

Uwzgl ędnienie wymienionych prawidłowo ści rozwoju współczesnych obszarów wiejskich w kreowaniu misji przeobra Ŝeń gmin jest niezb ędnym warunkiem okre ślenia prawidłowych, prorozwojowych kierunków i polityki zagospodarowania przestrzennego.

1.5 OKRE ŚLENIE „MISJI” ROZWOJU GMINY STARA KAMIENICA Analiza uwarunkowa ń przygotowana w cz ęś ci A „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica” oraz analiza zawarta w punktach 1.1 – 1.4 pozwoliły na okre ślenie „misji” wyra Ŝonej jako:

84

REALIZACJA POLITYKI ROZWOJU POPRZEZ KREOWANIE WIELOFUNKCYJNEJ STRUKTURY PRZESTRZENNO – GOSPODARCZEJ W GMINIE STARA KAMIENICA

2 CELE STRATEGICZNE ROZWOJU PRZESTRZENNO - GOSPODARCZEGO GMINY STARA KAMIENICA Kreowanie wielofunkcyjnej struktury przestrzenno – gospodarczej w gminie Stara Kamienica wymaga realizacji przyj ętych celów strategicznych, dotycz ących rozwoju:  turystyki,  mieszkalnictwa rekreacyjnego i pobytowego nie zwi ązanego z rolnictwem,  usług i przetwórstwa,  du Ŝych gospodarstw rolnych,  małych wyspecjalizowanych gospodarstw rolnych i mieszkalnictwa zagrodowego,  terenów zieleni wysokiej (le śnych i urz ądzonych),  terenów wód otwartych (zbiorniki retencyjne z funkcj ą turystyczno– rekreacyjn ą),  infrastruktury (budowa i remonty dróg, kanalizacji, sieci gazowej itp.),  prac nad rewitalizacj ą warto ści historyczno – kulturowych (zachowanie to Ŝsamo ści miejsca).

Rozwój społeczno-gospodarczy i przestrzenny gminy Stara Kamienica realizowany jest w oparciu o wykorzystanie znacznych walorów gminy. Składaj ą si ę na nie:  atrakcyjne poło Ŝenie na obszarze o interesuj ących cechach przyrodniczo - krajobrazowych, przy wa Ŝnych mi ędzynarodowych szlakach komunikacyjnych, w pobli Ŝu obszarów o du Ŝej renomie turystycznej w Polsce,  bezpo średnie s ąsiedztwo najwi ększego o środka miejskiego w regionie, Jeleniej Góry,  atrakcyjne przyrodniczo środowisko o znacznych warto ściach kulturowych,  stosunkowe korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa.

Rozwój usług i przetwórstwa przewiduje si ę w zasadzie ka Ŝdym sołectwie gminy Stara Kamienica. Usługi handlowe często stanowi ć mog ą tzw.

85 usługi wbudowane w parterach budynków mieszkalnych lub na działkach wydzielonych. Nieuci ąŜ liwe zakłady przetwórstwa rolno – spo Ŝywczego lokalizowane s ą głównie na terenach byłych PGR-ów. Szczególnie wa Ŝnym strategicznym celem gminy jest rozwój terenów pod budownictwo rekreacyjno – pobytowe na najbardziej atrakcyjnych terenach o południowym nachyleniu stoków w pobli Ŝu zbiorników wodnych, stanowi ących system retencyjno – przeciwpowodziowy oraz w otoczeniu istniej ącej i projektowanej zieleni wysokiej le śnej i urz ądzonej – parkowej. Podobnie wa Ŝnym celem strategicznym dla gminy jest kompleksowa rewitalizacja obiektów historycznych i obiektów budowanych przed drug ą wojn ą światow ą. Rewaloryzacja tych obiektów oraz ich otoczenia ma podstawowe znaczenie dla pokre ślenia korzystnego wizerunku gminy, który jest niezb ędny dla zainteresowania inwestorów, posiadaj ących kapitał istotny dla rozwoju gminy Stara Kamienica. Realizacja wymienionych kolejno strategicznych celów rozwoju przestrzenno – gospodarczego gminy Stara Kamienica poci ąga za sob ą bardziej szczegółowe działania.

3 GŁÓWNE CELE ROZWOJU PRZESTRZENNO – GOSPODARCZEGO GMINY STARA KAMIENICA Główne cele rozwoju s ą pochodn ą celów strategicznych. W działaniu .turystyki i wypoczynku cele główne obejmuj ą działania zwi ązane z ochron ą walorów środowiska naturalnego oraz podniesieniem jej walorów estetycznych poprzez remonty i modernizacje istniej ącej substancji, doposa Ŝenie w usługi i uatrakcyjnienie przestrzeni publicznej. W dziedzinie usług i przetwórstwa główne cele rozwoju obejmuj ą: • wzrost ilo ści usług handlu hurtowego i detalicznego oraz usług pokrewnych, • wzrost i rozwój nieuciąŜ liwego przemysłu przetwórczego i drobnej wytwórczo ści, • wzrost ilo ści drobnej wytwórczo ści i usług zlokalizowanych w budynkach mieszkalnych tzw. usług wbudowanych.

W dziedzinie rolnictwa wielkoobszarowego główne cele rozwoju obejmuj ą reaktywowanie du Ŝych gospodarstw rolnych, zarówno prywatnych ,jak i reprezentuj ących inne formy własno ści.

Rolnictwo o mniejszych areałach wymaga specjalistycznych upraw i rewitalizacji zabudowy tzw. zagrodowej.

86 W dziedzinie mieszkalnictwa głównym celem rozwoju jest budowa osiedli i budynków o charakterze rekreacyjno – pobytowym, zarówno na du Ŝych działkach powy Ŝej 1 500 m 2, jak i na mniejszych.

Do głównych celów rozwoju nale Ŝy tak Ŝe zagospodarowanie terenów zieleni poprzez dolesienia i zakładanie terenów parkowych, a takŜe zakładanie zieleni wysokiej izolacyjnej i śródpolnej, chroni ącej obszary rolne przed degradacj ą.

W dziedzinie tworzenia ekosystemów zieleni i wód otwartych do głównych celów rozwoju zalicza si ę budowa du Ŝych, średnich i małych zbiorników wodnych, które odgrywaj ą bardzo wa Ŝną, prorozwojow ą rol ę w budownictwie rekreacyjno – pobytowym. Zbiorniki te, oprócz funkcji rekreacyjnej podnosz ącej walory otoczenia i warto ść terenów, pełni ą rol ę zbiorników retencyjnych i co najwa Ŝniejsze, pełni ą rol ę ochrony przeciwpowodziowej w ograniczeniu tzw. pierwszej fali uderzeniowej.

W dziedzinie infrastruktury głównymi celami s ą: budowa i remonty dróg oraz budowa systemu ci ągów konno – rowerowych i pieszych. Niezb ędny jest tak Ŝe rozwój infrastruktury technicznej, szczególnie dotycz ący gospodarki ściekowej oraz gazownictwa dla celów grzewczych, co ograniczy zanieczyszczenie atmosfery zwłaszcza terenów chronionych.

W odniesieniu do rewitalizacji i rewaloryzacji warto ści historyczno – kulturowych gminy Stara Kamienica główne cele b ędą stanowi ć działania dotycz ące zachowania historycznych układów urbanistycznych oraz zachowania warto ści zabytkowych obiektów sakralnych i innych.

4 UZUPEŁNIAJ ĄCE CELE ROZWOJU PRZESTRZENNO – GOSPODARCZEGO GMINY STARA KAMIENICA

Uzupełniaj ącymi celami rozwoju s ą szeroko rozumiane działania dotycz ące utrzymania istniej ącej infrastruktury technicznej gminy oraz obiektów. Odnosz ą si ę one równie Ŝ do sektora usług o światy, handlu, rzemiosła itp. Przy bardzo niskich bud Ŝetów gmin na tle istniej ących potrzeb gros środków przeznacza si ę na tzw. cele uzupełniaj ące, zwi ązane cz ęsto z niezb ędnymi remontami dróg, mostów i innych obiektów. Konieczno ść realizacja celów uzupełniaj ących w sytuacji ograniczonych mo Ŝliwo ści finansowych gmin cz ęsto powoduje stagnacj ę, a nawet regres, w zakresie realizacji głównych i strategicznych celów rozwojowych.

87

II KIERUNKI ROZWOJU PRZESTRZENNEGO ZGODNIE Z WYMOGAMI USTAWY O PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM

W ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w Art. 10, ust. 2 okre ślono wymogi, dotycz ące kierunków zagospodarowania przestrzennego. S ą to nast ępuj ące zadania: • okre ślenie kierunków zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów; • okre ślenie kierunków i wska źników dotycz ących zagospodarowania oraz uŜytkowania terenów, w tym terenów wył ączone spod zabudowy; • okre ślenie obszarów oraz zasad ochrony środowiska i jego zasobów, ochrona przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk; • okre ślenie obszarów i zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; • okre ślenie kierunków rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej; • wskazanie obszarów, na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym; • wskazanie obszarów, na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1; • wskazanie obszarów, dla których obowi ązkowe jest sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odr ębnych, w tym obszarów wymagaj ących przeprowadzenia scale ń i podziału nieruchomo ści, a tak Ŝe obszarów rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzeda Ŝy powy Ŝej 2.000 m 2 oraz obszarów przestrzeni publicznej; • wskazanie obszarów, dla których gmina zamierza sporz ądzi ć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszarów wymagaj ących zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne; • okre ślenie kierunków i zasad kształtowania rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej; • okre ślenie obszarów nara Ŝonych na niebezpiecze ństwo powodzi i osuwania si ę mas ziemnych; • wskazanie obiektów lub obszarów, dla których wyznacza si ę w zło Ŝu kopaliny filar ochronny; • wskazanie obszarów wymagaj ących przekształce ń, rehabilitacji lub rekultywacji.

88

Zgodnie z obowi ązuj ącą ustaw ą Studium jest jedynym dokumentem planistycznym, sporz ądzanym dla całego obszaru gminy. Dokument ten nie jest przepisem gminnym i nie stanowi podstawy do wydawania decyzji o ustaleniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu.

W rozdziale II cz ęś ci B Studium przedstawia si ę kierunki rozwoju gminy Stara Kamienica zgodnie z wymogami ustawy z dnia 23 marca 2003 r. Kierunki te są pochodn ą wykreowanej struktury hierarchicznej celów rozwoju, przedstawionej w rozdziale I cz ęś ci B.

1 KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ GMINY ORAZ W PRZEZNACZENIU TERENÓW

Ze wzgl ędu na istniej ące uwarunkowania dominuj ącą funkcj ą w gminie pozostaje turystyka, wypoczynek i rekreacja oraz rolnictwo. Charakter typowo turystyczno - rolniczy zostaje utrzymany w wi ększo ści miejscowo ści.

Na terenie gminy nale Ŝy d ąŜ yć do osi ągni ęcia wielofunkcyjnej struktury przestrzenno – gospodarczej wsi. Zwłaszcza postuluje si ę podj ęcie działa ń zmierzaj ących do zmiany charakteru zagospodarowania wsi Stara Kamienica. Nale Ŝy d ąŜ yć do nadania tej miejscowo ści charakteru zbli Ŝonego do małego miasteczka. W tym celu nale Ŝy podkre śli ć centrum miejscowo ści sposobem zagospodarowania, jako ści ą przestrzeni publicznej oraz detalu urbanistycznego i architektonicznego. Poprawie musi ulec tak Ŝe jako ść przestrzeni publicznej poza centrum poprzez np. modernizacj ę nawierzchni dróg i chodników, uporz ądkowanie terenów zielonych i wprowadzenie elementów małej architektury. Nale Ŝy tak Ŝe propagowa ć rozwój pozarolniczych działalno ści gospodarczych. Na terenie gminy wprowadza si ę zespoły zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywno ści, powi ązane przestrzennie z systemem zbiorników małej retencji wodnej. Projektuje si ę równie Ŝ system terenów zielonych w celu wzbogacenia środowiska przyrodniczego, a tak Ŝe system retencji wodnej i ochrony przeciwpowodziowej oraz przeciwerozyjnej.

Zakłada si ę umiarkowany rozwój przestrzenny gminy z zachowaniem i pogł ębieniem istniej ących podziałów funkcjonalnych zgodnie ze „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica” autorstwa arch. Anny Podworskiej – Michalak z zespołem projektowym. W poszczególnych miejscowo ściach gminy przewiduje si ę nast ępuj ące kierunki rozwoju przestrzenno-gospodarczego:

89 Stara Kamienica: - rozwój o środka administracyjnego szczebla gminnego, - rozbudowa programu usług podstawowych, - rozwój i restrukturyzacja rolnictwa oraz w ramach funkcji towarzyszących (przetwórstwa, handlu i agroturystyki) - rozwój wyspecjalizowanych usług, zwi ązanych z przyj ętymi kierunkami rozwoju gminy, np. obsługa turystyki, - rozwój funkcji gospodarczych, zwłaszcza w zakresie drobnej wytwórczo ści.

Ponadto w obecnie opracowywanym studium projektuje si ę zespoły zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywno ści, powi ązane przestrzennie z systemem zbiorników małej retencji wodnej oraz system terenów zielonych w celu wzbogacenia środowiska przyrodniczego, a tak Ŝe system retencji wodnej i ochrony przeciwpowodziowej oraz przeciwerozyjnej.

Wojcieszyce: - utrwalenie oraz rozwój funkcji mieszkaniowej o charakterze podmiejskim po uprzednim kompleksowym wyposa Ŝeniu wsi w media oraz zrealizowaniu zada ń z zakresu komunikacji przy zaostrzonych rygorach lokalizacyjnych wynikaj ących ze specyfiki krajobrazu, - rozwój funkcji sportowych o charakterze terenowym, np. budowa pola golfowego. Ponadto w obecnie opracowywanym studium projektuje si ę zespoły zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywno ści powi ązane przestrzennie z systemem zbiorników małej retencji wodnej oraz system terenów zielonych.

Kopaniec, Chromiec, Antoniów: - intensywny rozwój funkcji turystycznej, letniskowej i rekreacyjnej, głównie w oparciu o istniej ącą baz ę materialn ą w drodze modernizacji i rewitalizacji istniej ących obiektów. - rozwój funkcji rekreacyjnej i sportowej poprzez realizacj ę urz ądze ń i obiektów terenowych, np.: miejsc biwakowych, wie Ŝ i tarasów widokowych, ście Ŝek i szlaków spacerowych, tras rowerowych, boisk, basenów itp.) - utrzymanie funkcji rolniczej z restrukturyzacj ą w kierunku produkcji ekologicznej dla zaspokojenia zró Ŝnicowanych potrzeb rynku lokalnego, uzupełnionych o usługi agroturystyczne. Ponadto w obecnie opracowywanym studium projektuje si ę zespoły zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywno ści powi ązane przestrzennie z systemem zbiorników małej retencji wodnej oraz systemem terenów zielonych, retencji wodnej i ochrony przeciwpowodziowej oraz przeciwerozyjnej.

90 Rybnica, Barcinek, Kromnów: - utrzymanie i rozwój funkcji rolniczej głównie w kierunku potrzeb rynku lokalnego, - poprawa warunków zamieszkiwania przede wszystkim w drodze remontów i modernizacji istniej ącej substancji, - rozwój funkcji gospodarczych, wytwórczych, składowych, usługowych na wydzielonych terenach oraz jako formy towarzysz ącej zabudowie mieszkaniowej i zagrodowej, - uzupełnienie sieci usług codziennych dla mieszka ńców.

W obecnie opracowywanym studium projektuje si ę zespoły zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywno ści powi ązane przestrzennie z systemem zbiorników małej retencji wodnej oraz systemem terenów zielonych, retencji wodnej i ochrony przeciwpowodziowej oraz przeciwerozyjnej. Dopuszcza się funkcje związane ze sportem i rekreacją oraz usługami towarzyszącymi zabudowie.

Nowa Kamienica, Mała Kamienica: - utrzymanie funkcji rolniczej, - umiarkowany rozwój innych form działalno ści gospodarczej.

W obecnie opracowywanym studium wprowadza si ę zespoły zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywno ści, powi ązane przestrzennie z systemem zbiorników małej retencji wodnej. Projektuje si ę równie Ŝ system terenów zielonych w celu wzbogacenia środowiska przyrodniczego, a tak Ŝe system retencji wodnej i ochrony przeciwpowodziowej oraz przeciwerozyjnej.

Na terenach osiedle ńczych zostaj ą wprowadzone nowe standardy zagospodarowania, tak Ŝe poza obszarem zabudowy rezydencjonalnej. Nale Ŝy zwi ększa ć powierzchnie działek pod zabudow ę. Preferuje si ę działki o powierzchni powy Ŝej 1000 m. Mi ędzy zabudow ę mieszkaniow ą i zagrodow ą wprowadza si ę tereny zieleni wysokiej jako izolacj ę dla mog ących powstawa ć uci ąŜ liwo ści, a tak Ŝe ze wzgl ędów estetycznych i dla poprawy mikroklimatu. Dopuszcza si ę lokalizacj ę funkcji zwi ązanych z aktywno ści ą gospodarcz ą.

Przeznaczenie terenów gminy powtórzono za „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica”, uchwalonego uchwał ą nr XVII/107/2000 w dniu 18.20.2000 r. Rady Gminy Stara Kamienica, autorstwa arch. Anny Podworskiej – Michalak z zespołem projektowym. Przeznaczenie terenów ponadto uzupełniono nowymi, własnymi rozwi ązaniami projektowymi.

91 2 KIERUNKI I WSKA ŹNIKI DOTYCZ ĄCE ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UśYTKOWANIA TERENÓW, W TYM TERENY WYŁ ĄCZONE SPOD ZABUDOWY

Przyjmuje si ę generalne zasady kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenów w odniesieniu do istniejącej i nowoprojektowanej zabudowy. S ą to wst ępne wytyczne i postulaty do u ści ślenia na etapie opracowywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego terenów. Zasady kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenów le Ŝą cych w granicach Parku Krajobrazowego Doliny Bobru i jego otuliny zostały przedstawione w planie ochrony parku, które to opracowanie jest w posiadaniu gminy. Ponadto, w przypadku nie uzyskania odpowiednich zgód na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne bądź teŜ odstąpieniu od zamierzonych inwestycji dopuszcza się utrzymanie w planach miejscowych obecnego uŜytkowania.

2.1 Tereny zurbanizowane Ustalenia dla terenów MI, MII, MIII, P-U, Uz, według Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica, uchwalonego uchwał ą nr XVII/107/2000 w dniu 18.20.2000 r. Rady Gminy Stara Kamienica, autorstwa arch. Anny Podworskiej – Michalak z zespołem projektowym.

W kształtowaniu nowo realizowanej i modernizowanej zabudowy nale Ŝy przestrzega ć nast ępuj ących zasad. - Nale Ŝy kultywowa ć lokaln ą tradycj ę budownictwa, wyra Ŝon ą w zasadach kształtowania brył obiektów, układach dachów, wysoko ści, detalu architektonicznym i materiale wyko ńczeniowym. Zasada ta winna by ć rozumiana w sposób twórczy, nie tylko odtworzeniowy. - Przestrzega ć tradycyjnych zasad w rozplanowaniu zabudowy, a zwłaszcza d ąŜ yć do utrzymania rozproszonego charakteru zainwestowania w Chromcu, Antoniowie i południowej cz ęś ci Kopa ńca. - DąŜ yć do zachowania prawidłowych, harmonijnych relacji mi ędzy zabudow ą i zagospodarowaniem towarzysz ącym b ądź s ąsiaduj ącym ze szczególnym uwzgl ędnieniem uwarunkowa ń funkcjonalnych, krajobrazowych i kulturowych. - W odniesieniu do terenów wymagaj ących szczególnie precyzyjnego okre ślenia zasad i standardów kształtowania zabudowy oraz ochrony warto ści środowiska kulturowego prowadzi ć gospodark ę przestrzenn ą w oparciu o plany miejscowe.

92 2.1.1 Tereny zabudowy mieszkaniowej

Na terenach obj ętych ochron ą konserwatorsk ą oraz le Ŝą cych w granicach Parku Krajobrazowego nale Ŝy uzgadnia ć projekty z wła ściwymi słu Ŝbami. Nie zezwala si ę na lokalizacj ę obiektów hodowlanych, usługowych i produkcyjnych o du Ŝej uci ąŜ liwo ści, stwarzaj ących zagro Ŝenie dla środowiska i zdrowia ludzi, generuj ących intensywny ruch pojazdów dostawczych.

MI Strefa zabudowy mieszkalno – zagrodowej Jako funkcje dominuj ące zakłada si ę zabudow ę mieszkalno – zagrodow ą i mieszkaniow ą, samodzielne obiekty rolnicze oraz obiekty agroturystyczne. Funkcje towarzysz ące i uzupełniaj ące tworzy ć b ędą usługi i drobna wytwórczo ść , ziele ń urz ądzona o funkcjach izolacyjnych, ochronnych i uŜytkowych oraz elementy komunikacji lokalnej - parkingi , a w gospodarstwach agroturystycznych - towarzysz ące urz ądzenia sportowe.

MII Strefa zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i wielorodzinnej niskiej intensywno ści Jako funkcje dominuj ące zakłada si ę mieszkalnictwo jednorodzinne i mieszkalnictwo wielorodzinne niskiej intensywno ści (max. 0.25) o skali i charakterze przestrzennym, zbli Ŝonym do zabudowy jednorodzinnej. Funkcje towarzysz ące tworzy ć b ędzie zabudowa pensjonatowa, nieuci ąŜ liwe usługi, obiekty i urz ądzenia sportowo – rekreacyjne, komunikacja lokalna wraz z parkingami, a tak Ŝe obiekty i urz ądzenia infrastruktury technicznej.

MIII Strefa zabudowy turystyczno - zagrodowej Jako funkcje dominuj ące zakłada si ę mieszkalnictwo jednorodzinne wolnostoj ące, obiekty i urz ądzenia zwi ązane z turystyk ą i wypoczynkiem (baza noclegowa i gastronomiczna o zró Ŝnicowanych formach i standardach, miejsca biwakowe, parkingi), obiekty sportowe i rekreacyjne oraz obiekty ochrony zdrowia. Funkcje towarzysz ące i uzupełniaj ące tworzy ć b ędą nieuci ąŜ liwe usługi z preferencj ą na rzecz obsługi mieszkalnictwa i turystyki, zieleń, komunikacja lokalna i obiekty infrastruktury technicznej, zwi ązane z potrzebami lokalnymi.

MIV Strefa zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i rezydencjonalnej Jako funkcj ę dominuj ącą zakłada si ę mieszkalnictwo jednorodzinne ze szczególnym uwzgl ędnieniem zabudowy o charakterze rezydencjonalnym na działkach o powierzchni powy Ŝej 1500 m 2. Jako funkcje towarzysz ące i uzupełniaj ące proponuje si ę zabudow ę pensjonatow ą, nieuci ąŜ liwe usługi na rzecz obsługi mieszka ńców, ziele ń i komunikacj ę lokaln ą.

93 MV Strefa zabudowy mieszkaniowej rozproszonej Tereny przeznacza si ę pod zabudow ę zagrodow ą i mieszkaniow ą jednorodzinn ą. Funkcj ą uzupełniaj ącą b ędzie komunikacja lokalna i ziele ń. Dopuszcza si ę budynki nie wy Ŝsze ni Ŝ jednokondygnacyjne z poddaszem uŜytkowym na działkach o powierzchni powy Ŝej 5 000 m 2.

2.1.2 UZ Tereny zabudowy usługowej z zieleni ą towarzysz ącą Na terenach wydzielonych usług, zlokalizowanych poza obszarami zurbanizowanymi, zakłada si ę jako funkcj ę dominuj ącą szeroko poj ęte usługi turystki, o światy, ochrony zdrowia, wypoczynku i sportu. Funkcje towarzysz ące i uzupełniaj ące tworzy ć b ędzie mieszkalnictwo istniej ące i projektowane, usługi nieuci ąŜ liwe (handel, administracja, kultura, gastronomia), ziele ń urz ądzona o funkcjach rekreacyjnych, kompozycyjnych i ochronnych oraz obiekty i urz ądzenia infrastruktury technicznej o znaczeniu lokalnym. Na terenach UZ wyklucza si ę lokalizacj ę obiektów magazynowych, produkcyjnych oraz handlu hurtowego.

UZ1 Projektowane tereny zabudowy usługowej z zieleni ą towarzysz ącą Na terenach wydzielonych usług, zlokalizowanych poza obszarami zurbanizowanymi, zakłada si ę jako funkcj ę dominuj ącą szeroko poj ęte usługi turystki, oświaty, ochrony zdrowia, wypoczynku i sportu oraz obsługi obiektów sportowych. Funkcje towarzysz ące i uzupełniaj ące tworzy ć b ędzie mieszkalnictwo istniej ące i projektowane, usługi nieuciąŜ liwe (handel, administracja, kultura, gastronomia), ziele ń urz ądzona o funkcjach rekreacyjnych, kompozycyjnych i ochronnych oraz obiekty i urz ądzenia infrastruktury technicznej o znaczeniu lokalnym. Na terenach UZ1 wyklucza si ę lokalizacj ę obiektów magazynowych, produkcyjnych oraz handlu hurtowego. Na obszarze nr I.5 objętym zmianą „Studium…” dopuszcza się w całości lub w części utrzymanie dotychczasowego sposobu uŜytkowania – tereny uŜytkowane rolniczo i lasy (wówczas obowiązują ustalenia 2.2.3. – Tereny uŜytkowane rolniczo niniejszego rozdziału) oraz budowę zbiorników wodnych (rekreacyjnych, przeciwpoŜarowych).

2.1.3 P – U Tereny przemysłowe i obsługi rolnictwa Na terenach tych zezwala si ę na lokalizacj ę inwestycji o charakterze produkcyjnym, w tym przetwórstwa magazynowo – składowego, np. hurtowni, baz sprz ętowych, składów materiałów budowlanych oraz usług wielko powierzchniowych, usług specjalistycznych, wymagaj ących du Ŝych terenów, oraz obsług ę rolnictwa. Funkcje towarzysz ące i uzupełniaj ące tworzy

94 mieszkalnictwo istniej ące z wykluczeniem nowych realizacji i pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej izolacji (ziele ń, odległo ść ) od funkcji podstawowej, usługi komercyjne, obiekty i urz ądzenia technicznej obsługi obszaru, komunikacja lokalna wraz z parkingami oraz ziele ń izolacyjna i ochronna. Nale Ŝy ograniczy ć uci ąŜ liwo ści inwestycji do granic terenu działki lub własno ści inwestora.

2.1.4 Tereny technicznej obsługi gminy Obejmuj ą obszary istniej ących i projektowanych obiektów i infrastruktury technicznej zwi ązanych z bezpo średni ą obsług ą obszaru oraz o znaczeniu ponadlokalnym za wyj ątkiem małych urz ądze ń (np. stacji transformatorowych, pompowni itp.) Na obszarach nr I.3, I.12 i I.13 dopuszcza się utrzymanie w całości lub w części dotychczasowego sposobu uŜytkowania – tereny uŜytkowane rolniczo i lasy (wówczas obowiązują ustalenia 2.2.3. – Tereny uŜytkowane rolniczo niniejszego rozdziału).

2.1.5. P_U 1 Tereny aktywności gospodarczej Na terenach aktywności gospodarczej ustala się lokalizację inwestycji o charakterze produkcyjno usługowym, z dopuszczeniem funkcji magazynowo – składowej oraz obsługi rolnictwa. Funkcje towarzyszące i uzupełniające tworzy mieszkalnictwo istniejące z wykluczeniem nowych realizacji, usługi komercyjne, obiekty i urządzenia infrastruktury technicznej oraz obiekty i urządzenia komunikacji o znaczeniu lokalnym wraz z parkingami, zielenią izolacyjną i ochronną. Obowiązuje ograniczenie uciąŜliwości inwestycji do granic terenu działki lub własności inwestora.

2.1.6. U Tereny wydzielonych usług Na terenach wydzielonych usług, ustala się jako funkcję dominującą szeroko pojęte usługi, w tym usługi komercyjne, publiczne, np. administracja, kultura, gastronomia, usługi turystki, oświaty, ochrony zdrowia, wypoczynku i sportu i inne. Funkcje towarzyszące i uzupełniające stanowią tereny mieszkaniowe zieleń urządzona o funkcjach rekreacyjnych, kompozycyjnych i ochronnych oraz obiekty i urządzenia infrastruktury technicznej, instalacje w rozumieniu przepisów odrębnych oraz obiekty i urządzenia komunikacji o znaczeniu lokalnym. Na terenach U wyklucza się lokalizację obiektów magazynowych, produkcyjnych oraz handlu hurtowego. Ustalenia te obowiązują równieŜ dla zmiany „Studium…” wprowadzonej uchwałą nr XXII/155/2012 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 29 marca 2012r.

95 2.2 Tereny niezabudowane Wi ększo ść terenów niezabudowanych na obszarze gminy Stara Kamienica stanowi ą u Ŝytki rolnicze o dobrych klasach bonitacyjnych oraz lasy. Ze wzgl ędu na powy Ŝsze uwarunkowania niezb ędne jest odpowiedzialne gospodarowanie tymi terenami.

2.2.1 Projektowane zbiorniki wodne Postuluje si ę budow ę zbiorników retencyjno-rekreacyjnych, poł ączonych z zespołami mieszkalno-rezydencjonalnymi i terenami dolesie ń:  zbiornik pomi ędzy Now ą Kamienic ą i Star ą Kamienic ą,  Barcinek,  zbiornik Mała Kamienica i Kopaniec,  Rybnica,  Wojcieszyce.

2.2.2 Projektowany o środek sportów zimowych

W południowo-zachodniej cz ęś ci gminy, na granicy z gmin ą Mirsk i Szklarsk ą Por ębą, projektuje si ę o środek sportów zimowych (UT2) z trasami narciarskimi, z systemem wyci ągów, zespołami gastronomicznymi oraz parkingami.

2.2.3 Tereny u Ŝytkowane rolniczo i lasy oraz tereny zieleni objęte formami ochrony przyrody zgodnie z przepisami odrębnymi o ochronie przyrody Podstawowa działalno ść na tych terenach to produkcja rolnicza i gospodarka le śna. Dopuszcza si ę rekultywacj ę terenów zdegradowanych i nieu Ŝytków zagł ębie ń poeksploatacyjnych z przeznaczeniem na tereny rolne lub le śne. Postuluje si ę wprowadzanie systemów zadrzewie ń śródpolnych, zalesianie terenów ł ąk i pastwisk o bonitacji poni Ŝej III klasy, wprowadzanie pasów zieleni wzdłu Ŝ cieków i zbiorników wodnych oraz dróg polnych. Dopuszcza si ę powi ększenie terenów le śnych o obszary poło Ŝone w granicy rolno – le śnej i na terenach wskazanych na rysunku studium do zalesienia. Proponuje si ę realizacj ę zbiorników wodnych w celu poprawy retencji wodnej i ochrony przeciwpowodziowej. Dopuszcza si ę lokalizacj ę i realizacj ę urz ądze ń ochrony przeciwpowodziowej. Na terenach rolnych klas I - III dopuszcza si ę lokalizacj ę zabudowy o charakterze siedliskowym i zagrodowym w tym: budynków gospodarczych, urz ądze ń i obiektów słu Ŝą cych produkcji rolnej i obiektów przetwórstwa rolno – spo Ŝywczego oraz budynków mieszkalnych tylko w przypadku posiadania przez inwestora areału u Ŝytków rolnych o powierzchni przekraczaj ącej średni ą powierzchni ę gospodarstwa rolnego w gminie Stara Kamienica, poło Ŝonego

96 przynajmniej w cz ęś ci na terenie Gminy Stara Kamienica, przy czym cz ęść ta nie mo Ŝe by ć mniejsza ni Ŝ 1 ha. Ponadto inwestor musi spełni ć nast ępuj ące warunki: • na własny koszt doprowadzi ć do siedliska drog ę oraz niezb ędn ą infrastruktur ę techniczn ą, • zapewni ć warunki prowadzenia działalno ści rolniczej w sposób nie powoduj ący zagro Ŝenia dla środowiska przyrodniczego.

Na pozostałych terenach dopuszcza si ę tzw. zabudow ę siedliskow ą na zasadach okre ślonych przez obowi ązuj ące przepisy. Zezwala si ę na lokalizacj ę urz ądze ń infrastruktury technicznej w tym sieci przesyłowych, uj ęć wody, stacji uzdatniania itp. Dopuszcza si ę wyznaczanie ście Ŝek turystycznych, pieszych, rowerowych i konnych drogami polnymi i duktami le śnymi w porozumieniu z zarz ądzaj ącym terenem. Zakazuje si ę prowadzenia działalno ści rolniczej, w szczególno ści hodowlanej, w sposób zagra Ŝaj ący środowisku naturalnemu oraz zdrowiu i Ŝyciu ludzi oraz wprowadzania nie oczyszczonych ścieków do gleby, wód powierzchniowych i podziemnych. Tereny proponowane do obj ęcia ochron ą w formie u Ŝytków ekologicznych nale Ŝy traktowa ć jako wył ączone spod zabudowy. Na terenach zieleni objętych formami ochrony przyrody zgodnie z przepisami odrębnymi o ochronie przyrody podstawowym przeznaczeniem jest zieleń, przy czym dopuszcza się lokalizację obiektów i urządzeń infrastruktury technicznej, komunikacji, ścieŜek turystycznych, pieszych, rowerowych i konnych, obiektów małej architektury.

2.2.4 Tereny rolnicze R Podstawowa działalność na tych terenach to produkcja rolnicza i gospodarka leśna. Postuluje się wprowadzanie systemów zadrzewień śródpolnych, zalesianie terenów łąk i pastwisk o bonitacji poniŜej III klasy, wprowadzanie pasów zieleni wzdłuŜ cieków i zbiorników wodnych oraz dróg polnych. Dopuszcza się powiększenie terenów leśnych o obszary połoŜone w granicy rolno – leśnej i na terenach wskazanych na rysunku studium do zalesienia. Zezwala się na lokalizację urządzeń infrastruktury technicznej w tym sieci przesyłowych, ujęć wody, stacji uzdatniania itp. Dopuszcza się wyznaczanie ścieŜek turystycznych, pieszych, rowerowych i konnych drogami polnymi i duktami leśnymi w porozumieniu z zarządzającym terenem. Zakazuje się lokalizacji zabudowy kubaturowej.

97 Zakazuje się prowadzenia działalności rolniczej, w szczególności hodowlanej, w sposób zagraŜający środowisku naturalnemu oraz zdrowiu i Ŝyciu ludzi oraz wprowadzania nie oczyszczonych ścieków do gleby, wód powierzchniowych i podziemnych.

2.3 Kierunki i wska źniki zagospodarowania przestrzennego dla terenów obj ętych „Zmian ą studium …” Nowa zabudowa powinna swoj ą form ą i gabarytami nawi ązywa ć do zabudowy historycznej charakterystycznej dla Gór Izerskich i Pogórza Izerskiego. Zaleca si ę stosowanie dachów o kacie nachylenia głównych połaci dachowych 30-45 stopni. Istotne jest wykorzystywanie materiałów wyko ńczeniowych nawi ązuj ących do tradycyjnie stosowanych: drewno, kamie ń, cegła. Dopuszcza si ę zachowanie istniej ących zasad kształtowania zabudowy oraz wska źników zagospodarowania terenu wyznaczonych w obowi ązuj ących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, które zostały uchwalone przed 2013 rokiem.

W uzasadnionych przypadkach, na etapie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, dopuszcza się odst ępstwo od wyznaczonych wska źników zabudowy i sposobu zagospodarowania terenu.

Na wszystkich obszarach wyznaczonych w „Zmianie studium …” dopuszcza si ę poszerzenie istniej ących i wyznaczanie nowych dróg (publicznych wszystkich klas i wewn ętrznych) w planach miejscowych oraz sieci i urz ądze ń infrastruktury technicznej. W kształtowaniu nowo realizowanej i modernizowanej zabudowy nale Ŝy przestrzega ć nast ępuj ących zasad. - Nale Ŝy kultywowa ć lokaln ą tradycj ę budownictwa, wyra Ŝon ą w zasadach kształtowania brył obiektów, układach dachów, wysoko ści, detalu architektonicznym i materiale wyko ńczeniowym. Zasada ta winna by ć rozumiana w sposób twórczy, nie tylko odtworzeniowy. - Przestrzega ć tradycyjnych zasad w rozplanowaniu zabudowy, a zwłaszcza d ąŜ yć do utrzymania rozproszonego charakteru zainwestowania w Chromcu, Antoniowie i południowej cz ęś ci Kopa ńca. - DąŜ yć do zachowania prawidłowych, harmonijnych relacji mi ędzy zabudow ą i zagospodarowaniem towarzysz ącym b ądź s ąsiaduj ącym ze szczególnym

98 uwzgl ędnieniem uwarunkowa ń funkcjonalnych, krajobrazowych i kulturowych.

Nie zezwala si ę na lokalizacj ę obiektów hodowlanych, usługowych i produkcyjnych o du Ŝej uci ąŜ liwo ści, stwarzaj ących zagro Ŝenie dla środowiska i zdrowia ludzi, generuj ących intensywny ruch pojazdów dostawczych.

2.3.1 MI Strefa zabudowy mieszkalno – zagrodowej Jako funkcje dominuj ące zakłada si ę zabudow ę mieszkalno – zagrodow ą i mieszkaniow ą, samodzielne obiekty rolnicze oraz agroturystyka. Funkcje towarzysz ące i uzupełniaj ące tworzy ć b ędą usługi nieuci ąŜ liwe i drobna wytwórczo ść , ziele ń urz ądzona o funkcjach izolacyjnych, ochronnych i uŜytkowych oraz elementy komunikacji lokalnej - parkingi, a w gospodarstwach agroturystycznych - towarzysz ące urz ądzenia sportowe. Dla zabudowy mieszkalno-zagrodowej wyznacza się nast ępuj ące wska źniki: - minimaln ą intensywno ść zabudowy – 0,01, - maksymaln ą intensywno ść zabudowy – 0,4, - minimalny udział procentowy powierzchni biologicznie czynnej – 35%, - maksymalna wysoko ść zabudowy – 12 m, - gabaryty obiektów – max. 3 kondygnacje wliczaj ąc w to kondygnacj ę zawart ą w dachu, - minimalna liczba miejsc do parkowania i sposób ich realizacji – 2 miejsca postojowe na jeden lokal mieszkalny.

2.3.2 MII Strefa zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywno ści Jako funkcje dominuj ące zakłada si ę mieszkalnictwo jednorodzinne i mieszkalnictwo wielorodzinne niskiej intensywno ści o skali i charakterze przestrzennym, zbli Ŝonym do zabudowy jednorodzinnej. Funkcje towarzysz ące tworzy ć b ędzie zabudowa pensjonatowa, nieuci ąŜ liwe usługi, obiekty i urz ądzenia sportowo – rekreacyjne, komunikacja lokalna wraz z parkingami, a tak Ŝe obiekty i urz ądzenia infrastruktury technicznej i ziele ń urz ądzona o funkcjach izolacyjnych, ochronnych i uŜytkowych.

99 Dla zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywno ści wyznacza si ę nast ępuj ące wska źniki: - minimaln ą intensywno ść zabudowy – 0,01, - maksymaln ą intensywno ść zabudowy – 0,6, - minimalny udział procentowy powierzchni biologicznie czynnej – 35%, - maksymalna wysoko ść zabudowy – 12 m, - gabaryty obiektów – max. 3 kondygnacje wliczaj ąc w to kondygnacj ę zawart ą w dachu, - minimalna liczba miejsc do parkowania i sposób ich realizacji – 2 miejsca postojowe na jeden lokal mieszkalny, - minimalna liczba miejsc do parkowania i sposób ich realizacji dla pensjonatów– 1 miejsca postojowe na dwa pokoje „go ścinne”

2.3.3 MIII Strefa zabudowy turystyczno - zagrodowej Jako funkcje dominuj ące zakłada si ę mieszkalnictwo jednorodzinne wolnostoj ące, obiekty i urz ądzenia zwi ązane z turystyk ą i wypoczynkiem (baza noclegowa i gastronomiczna o zró Ŝnicowanych formach i standardach, miejsca biwakowe, parkingi), obiekty sportowe i rekreacyjne oraz obiekty ochrony zdrowia. Funkcje towarzysz ące i uzupełniaj ące tworzy ć b ędą nieuci ąŜ liwe usługi z preferencj ą na rzecz obsługi mieszkalnictwa i turystyki, ziele ń, komunikacja lokalna i obiekty infrastruktury technicznej, zwi ązane z potrzebami lokalnymi. Dla zabudowy turystyczno-zagrodowej wyznacza si ę nast ępuj ące wska źniki: - minimaln ą intensywno ść zabudowy – 0,01, - maksymaln ą intensywno ść zabudowy – 0,4, - minimalny udział procentowy powierzchni biologicznie czynnej – 35%, - maksymalna wysoko ść zabudowy – 12 m, - gabaryty obiektów – max. 3 kondygnacje wliczaj ąc w to kondygnacj ę zawart ą w dachu, - minimalna liczba miejsc do parkowania i sposób ich realizacji – 2 miejsca postojowe na jeden lokal mieszkalny.

100 2.3.4 U Tereny wydzielonych usług Na terenach wydzielonych usług, ustala si ę jako funkcj ę dominuj ącą szeroko poj ęte usługi, w tym usługi komercyjne, publiczne, np. administracja, kultura, gastronomia, usługi turystki, o światy, ochrony zdrowia, wypoczynku i sportu, kultu religijnego i inne. Funkcje towarzysz ące i uzupełniaj ące stanowi ą tereny mieszkaniowe, ziele ń urz ądzon ą o funkcjach rekreacyjnych, kompozycyjnych i ochronnych oraz obiekty i urz ądzenia infrastruktury technicznej oraz obiekty i urz ądzenia komunikacji o znaczeniu lokalnym. Na terenach U wyklucza si ę lokalizacj ę obiektów magazynowych, produkcyjnych oraz handlu hurtowego. Dla zabudowy usługowej wyznacza si ę nast ępuj ące wska źniki: - minimaln ą intensywno ść zabudowy – 0,01, - maksymaln ą intensywno ść zabudowy – 0,7, - minimalny udział procentowy powierzchni biologicznie czynnej – 10%, - maksymalna wysoko ść zabudowy – 12 m, dopuszcza si ę zmian ę wysoko ści dla obiektów usług publicznych, tj. oświaty, ochrony zdrowia, obiektów sportowych i kultu religijnego, na etapie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, - gabaryty obiektów – max. 4 kondygnacje wliczaj ąc w to kondygnacj ę zawart ą w dachu, - minimalna liczba miejsc do parkowania i sposób ich realizacji – co najmniej 1 miejsce postojowe dla kaŜdych 50 m 2 powierzchni u Ŝytkowej podstawowej przeznaczenia usługowego, za wyj ątkiem przeznacze ń takich jak: ko ścioły, szkoły, o środki zdrowia, przedszkola, klasztory, dla których nale Ŝy indywidualnie rozwi ąza ć potrzeby parkingowe.

2.3.5 UZ1 Tereny projektowanych usług z zieleni ą towarzysz ącą Na terenach wydzielonych usług, zlokalizowanych poza obszarami zurbanizowanymi, zakłada si ę jako funkcj ę dominuj ącą szeroko poj ęte usługi turystki, o światy, ochrony zdrowia, wypoczynku i sportu oraz obsługi obiektów sportowych. Funkcje towarzysz ące i uzupełniaj ące tworzy ć b ędzie mieszkalnictwo istniej ące i projektowane, usługi nieuci ąŜ liwe (handel, administracja, kultura, gastronomia), ziele ń urz ądzona o funkcjach rekreacyjnych, kompozycyjnych

101 i ochronnych oraz obiekty i urz ądzenia infrastruktury technicznej o znaczeniu lokalnym. Na terenach UZ1 wyklucza si ę lokalizacj ę obiektów magazynowych, produkcyjnych oraz handlu hurtowego. Na terenie dopuszcza si ę w cało ści lub w cz ęś ci utrzymanie dotychczasowego sposobu u Ŝytkowania – tereny u Ŝytkowane rolniczo i lasy oraz budow ę zbiorników wodnych (rekreacyjnych, przeciwpo Ŝarowych). Dla ww. zabudowy usługowej wyznacza si ę nast ępuj ące wska źniki: - minimaln ą intensywno ść zabudowy, maksymaln ą intensywno ść zabudowy, minimalny udział procentowy powierzchni biologicznie czynnej - do indywidualnego okre ślenia w planie miejscowym. - maksymalna wysoko ść zabudowy – 12 m, dopuszcza si ę zmian ę wysoko ści dla obiektów usług publicznych, tj. oświaty, ochrony zdrowia, obiektów sportowych i kultu religijnego, na etapie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, - gabaryty obiektów – max. 4 kondygnacje wliczaj ąc w to kondygnacj ę zawart ą w dachu, - minimalna liczba miejsc do parkowania i sposób ich realizacji – co najmniej 1 miejsce postojowe dla kaŜdych 50 m 2 powierzchni u Ŝytkowej podstawowej przeznaczenia usługowego, za wyj ątkiem przeznacze ń takich jak: ko ścioły, szkoły, o środki zdrowia, przedszkola, klasztory, dla których nale Ŝy indywidualnie rozwi ąza ć potrzeby parkingowe.

2.3.6 PG Obszary przekształcone, zwi ązane z działalno ści ą górnicz ą

W południowo-zachodniej cz ęś ci gminy, na granicy z gmin ą Mirsk i Szklarsk ą Por ębą, znajduje si ę obszar, który jest przekształcony i zwi ązany z działalno ści ą górnicz ą zwi ązan ą z ze zło Ŝem kwarcu. Dopuszcza si ę utrzymanie dotychczasowego sposobu u Ŝytkowania. Po ustaniu koncesji obszar przeznacza się do rekultywacji terenu.

2.3.7 P-U Tereny aktywno ści gospodarczej, przemysłu i składy Na terenach tych zezwala si ę na lokalizacj ę inwestycji o charakterze produkcyjnym i usługowym, w tym przetwórstwa magazynowo – składowego, np. hurtowni, baz sprz ętowych,

102 składów materiałów budowlanych oraz usług wielko powierzchniowych, usług specjalistycznych, wymagaj ących du Ŝych terenów, oraz obsług ę rolnictwa. Funkcje towarzysz ące i uzupełniaj ące tworzy mieszkalnictwo istniej ące z wykluczeniem nowych realizacji i pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej izolacji (ziele ń, odległo ść ) od funkcji podstawowej, usługi komercyjne, obiekty i urz ądzenia technicznej obsługi obszaru, komunikacja lokalna wraz z parkingami oraz ziele ń izolacyjna i ochronna. Dla terenów aktywno ści gospodarczej obowi ązuj ą ustalenia jak dla terenów wydzielonych usług U. Dla terenów przemysłu i składów wyznacza si ę nast ępuj ące wska źniki: - minimaln ą intensywno ść zabudowy – 0,01, - maksymaln ą intensywno ść zabudowy – 1,5, - minimalny udział procentowy powierzchni biologicznie czynnej – 10%, - maksymalna wysoko ść zabudowy – 14 m, - gabaryty obiektów – max. 4 kondygnacje wliczaj ąc w to kondygnacj ę zawart ą w dachu, - minimalna liczba miejsc do parkowania i sposób ich realizacji – w zale Ŝno ści od działalno ści nale Ŝy indywidualnie rozwi ąza ć potrzeby parkingowe. W uzasadnionych przypadkach dla terenu P-U dopuszcza si ę odst ępstwo od przedstawionych zasady kształtowania zabudowy oraz wska źniki zagospodarowania terenu.

2.3.8 W, KD, KG, KZ, Tereny urz ądze ń infrastruktury technicznej i tereny technicznej obsługi gminy Obejmuj ą obszary istniej ących i projektowanych obiektów i urz ądze ń infrastruktury technicznej i dróg zwi ązanych z bezpo średni ą obsług ą obszaru. W „Zmianie studium …” wyznaczono drogi klasy głównej (KG), zbiorczej (KZ) oraz wa Ŝniejsze drogi gminne klasy dojazdowej (KD), których parametry techniczne powinny by ć zgodne z rozporz ądzeniem dotycz ącym dróg Nowo wyznaczone drogi posiadaj ą orientacyjny przebieg, który nale Ŝy doprecyzowa ć na etapie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Dopuszcza si ę wyznaczenie dodatkowych dróg klasy lokalnej, dojazdowej oraz wewn ętrznej, zapewniaj ące dojazd do terenów przeznaczonych pod zainwestowanie. W celu usprawnienia komunikacji na terenie gminy.

103 Aby zapewni ć obsług ę mieszka ńców miejsca postojowe powinny by ć realizowane w ilo ści: minimum 2 miejsca postojowe na zabudowa mieszkalno – 1 lokal mieszkalny zagrodowa, mieszkaniowa jednorodzinna i wielorodzinna 10-15 miejsc postojowych na usługi nieuci ąŜ liwe, drobna 1000 m 2 powierzchni u Ŝytkowej wytwórczo ść budynku 5-10 miejsc postojowych na 100 obiekty ochrony zdrowia, m2 powierzchni u Ŝytkowej usługi komercyjne budynku 5-10 miejsc postojowych na usługi publiczne jeden obiekt (administracja, kultura) 15-30 miejsc postojowych na obiekty kultu religijnego, jeden obiekt cmentarze 1-3 miejsc postojowych na tereny aktywno ści ka Ŝdych 5 zatrudnionych gospodarczej, przemysłu i składy 3 miejsca postojowe na ka Ŝde gastronomia 10 miejsc konsumpcyjnych, 0,8 miejsca postojowego na agroturystyka, zabudowa pokój go ścinny pensjonatowa 10-20 miejsc postojowych na 20 usługi o światy zatrudnionych

2.3.9 Tereny u Ŝytkowane rolniczo i lasy: R Uprawy polowe, łąki, pastwiska, nieu Ŝytki, ZL – Ziele ń wysoka - lasy i skupiska drzew Podstawowa działalno ść na tych terenach to produkcja rolnicza i gospodarka le śna. Postuluje si ę wprowadzanie systemów zadrzewie ń śródpolnych, dolesianie terenów ł ąk i pastwisk o bonitacji poni Ŝej III klasy, wprowadzanie pasów zieleni wzdłu Ŝ cieków i zbiorników wodnych oraz dróg polnych. Dopuszcza si ę powi ększenie terenów le śnych o obszary poło Ŝone w granicy rolno – le śnej i na terenach wskazanych na rysunku studium do dolesienia (dopuszcza si ę ich realizacj ę w formie zieleni urz ądzonej i izolacyjnej). Zezwala si ę na lokalizacj ę urz ądze ń infrastruktury technicznej w tym sieci przesyłowych, uj ęć wody, stacji uzdatniania itp. Dopuszcza si ę wyznaczanie ście Ŝek turystycznych, pieszych, rowerowych i konnych drogami polnymi i duktami le śnymi w porozumieniu z zarz ądzaj ącym terenem.

104 Dopuszcza si ę lokalizacj ę obiektów zwi ązanych z produkcj ą roln ą i le śną. Zakazuje si ę prowadzenia działalno ści rolniczej, w szczególno ści hodowlanej, w sposób zagra Ŝaj ący środowisku naturalnemu oraz zdrowiu i Ŝyciu ludzi oraz wprowadzania nie oczyszczonych ścieków do gleby, wód powierzchniowych i podziemnych. Na terenach rolnych dopuszcza si ę realizacj ę zbiorników wodnych.

2.3.10 ZC Ziele ń cmentarna Podstawowe przeznaczenie na tych terenach to: cmentarz, usługi towarzysz ące zabudowie cmentarza (obiekty sakralne oraz kaplice przedpogrzebowe, usługi na terenie cmentarza, np. sprzeda Ŝ kwiatów, zniczy, miejsca postojowe. Ogrodzenie i zagospodarowanie cmentarza powinno nast ąpi ć zgodnie z przepisami odr ębnymi. Zaleca si ę, aby teren był zagospodarowany zieleni ą urz ądzon ą.

2.3.11 WS Zbiorniki wodne Dopuszcza si ę budow ę urz ądze ń wodnych, urz ądze ń melioracji wodnych oraz urz ądze ń słu Ŝą cych ochronie przed powodzi ą oraz susz ą oraz budow ę pomostów, kładek, oraz urz ądze ń zwi ązanych z obsług ą turystyki. Postuluje si ę budow ę zbiorników retencyjno- rekreacyjnych, poł ączonych z zespołami mieszkalno- rezydencjonalnymi i terenami dolesie ń:  zbiornik pomi ędzy Now ą Kamienic ą i Star ą Kamienic ą,  Barcinek,  zbiornik Mała Kamienica i Kopaniec,  Rybnica,  Wojcieszyce.

3 OBSZARY ORAZ ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW, OCHRONY PRZYRODY, KRAJOBRAZU KULTUROWEGO I UZDROWISK

Na terenie gminy Stara Kamienica wyst ępuj ą nast ępuj ące obszary i obiekty chronione: • Park Krajobrazowy Dolina Bobru, • rezerwat florystyczny „Krokusy”, • obiekty przyrodnicze obj ęte ochron ą konserwatorsk ą – dwa parki przypałacowe w Barcinku, cmentarz przyko ścielny w Kopa ńcu, pomniki przyrody: buk pospolity w Kopa ńcu i lipa holenderska w Kromnowie, • strefy ochrony po średniej uj ęć wody na Kamiennej Małej, w Starej Kamienicy i Kopa ńcu, • kompleksy gleb chronionych,

105 • lasy ochronne, • tereny poło Ŝone w strefie C ochrony uzdrowiska Cieplice. • Projektowany Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 „Łąki Gór i Pogórza Izerskiego” (PLH020102), • Potencjalny Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „Góry Izerskie” (PLB020009), • Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 „Ostoja nad Bobrem” (PLH020054) Zgodnie z zasadą ostroŜności, wynikającą z Traktatu Europejskiego ustanawiającego Wspólnotę Europejską naleŜy uwzględnić te obszary w opracowywanych dokumentach.

Proponuje si ę obj ęcie ochron ą nast ępuj ące obszary i obiekty: • dolin ę Małej Kamiennej jako u Ŝytek ekologiczny, • łąki w pobli Ŝu Jaroszyc jako u Ŝytek ekologiczny, • doliny Kamienicy i Wi ęź ca jako u Ŝytek ekologiczny, • dolin ę Piekielnika i jego dopływów wraz z W ądołem jako u Ŝytek ekologiczny, • grz ędę skaln ą na Wysokim Kamieniu jako u Ŝytek ekologiczny, • grup ę skał na szczycie Zwaliska jako u Ŝytek ekologiczny, • lasy w granicach ustalonych w planie urz ądzenia lasów, oraz ochron ą pomnikow ą • okazy przyrody nieo Ŝywionej: skałk ę Młyniec w Kopa ńcu, Zbójeckie Skały, skałk ę Dzwonnica na Wysokim Grzbiecie, skałk ę Guzek koło Starej Kamienicy oraz grup ę skaln ą Piec.

Nale Ŝy d ąŜ yć do przywrócenia Obszaru Chronionego Krajobrazu Karkonosze - Góry Izerskie. Ponadto nale Ŝy obj ąć zakazem prac regulacyjnych koryto Małej Kamiennej w okresie od kwietnia do lipca.

Zasady i kierunki rozwoju gminy w sferze środowiska przyrodniczego powtórzono za Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica, uchwalonego uchwał ą nr XVII/107/2000 Rady Gminy Stara Kamienica w dniu 18.02.2000 r. autorstwa arch. Anny Podworskiej – Michalak z zespołem projektowym.

106 Walory przyrodniczo krajobrazowe gminy sprzyjaj ą rozwojowi turystyki, wypoczynku i sportu. Funkcje te powinny stanowi ć najbardziej dynamiczne sektory gospodarcze gminy. Taki kierunek rozwoju wymaga szczególnej dbało ści o stan środowiska przyrodniczego.

1. Nale Ŝy d ąŜ yć do okre ślenia wspólnej z gminami przyległymi polityki i zasad ochrony terenów poło Ŝonych w byłym Obszarze Chronionego Krajobrazu Karkonosze – Góry Izerskie. 2. Nale Ŝy d ąŜ yć do szybkiego uregulowania gospodarki ściekowej na terenach osadniczych oraz wykluczy ć mo Ŝliwo ść realizacji nowych du Ŝych zespołów zabudowy na terenach pozbawionych sieci wodno – kanalizacyjnej. 3. Nale Ŝy d ąŜ yć do zachowania zwartych kompleksów gruntów rolnych o najwy Ŝszej przydatno ści rolniczej. Wszelkie zmiany przeznaczenia tych terenów powinny by ć ści śle kontrolowane i nast ępowa ć wył ącznie w przypadkach uzasadnionych przestrzennie i ekonomicznie, przede wszystkim w bezpo średnim s ąsiedztwie istniej ącego zainwestowania. 4. Aby chroni ć gleby przed erozj ą nale Ŝy trwale zalesia ć i zadarnia ć tereny erozyjne. 5. Na terenach postulowanych do obj ęcia ochron ą oraz w ich bezpo średnim sąsiedztwie nale Ŝy wykluczy ć mo Ŝliwo ść lokalizacji obiektów uznanych za szczególnie szkodliwe dla środowiska zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami. 6. W celu ochrony istniej ącej zabudowy przed hałasem drogowym wzdłu Ŝ głównych ci ągów komunikacyjnych na terenach zabudowanych nale Ŝy wprowadzi ć ekrany akustyczne, a nowo projektowane obiekty lokalizowa ć w takiej odległo ści, aby zachowa ć komfort akustyczny. 7. Na obszarach o zwi ększonej emanacji radonu z gleb nale Ŝy stosowa ć rozwi ązania techniczne, gwarantuj ące odpowiednie przewietrzanie obiektów. 8. Nale Ŝy d ąŜ yć do budowy wysypiska odpadów i kompleksowego rozwi ązania gospodarki odpadami bytowymi oraz ewentualnego świadczenia usług w tym zakresie dla gmin s ąsiednich. 9. Nale Ŝy wł ączy ć gmin ę do wojewódzkiego programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi. 10. Na terenach w zasi ęgu powodzi z 1997 roku wszelkie inwestycje kubaturowe nale Ŝy uzgadnia ć z Regionalnym Zarz ądem Gospodarki Wodnej.

11. Nale Ŝy d ąŜ yć do stworzenia systemu zbiorników retencyjnych, które oprócz funkcji przeciwpowodziowej b ędą pełniły tak Ŝe funkcj ę rekreacyjn ą.

107 4 OBSZARY I ZASADY OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ Obszary i obiekty środowiska kulturowego obj ęte ochron ą prawn ą zostały omówione w rozdziale uwarunkowa ń kulturowych. Zagadnienie dziedzictwa kulturowego reguluj ą umowy i konwencje mi ędzynarodowe oraz Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. Stan techniczny obiektów zabytkowych jest niezadowalaj ący. Celowym kierunkiem działania powinno by ć wł ączenie zabytków w sfer ę zainteresowa ń krajoznawczych, a tak Ŝe wykorzystanie ich jako obiektów pełni ących funkcje usług turystycznych i kulturalnych. Zgodnie z obowiązuj ącymi przepisami bezwzgl ędn ą ochron ą nale Ŝy obj ąć : • zabytki architektury i budownictwa w postaci obiektów uznanych za szczególnie cenne warto ści dziedzictwa kulturowego, • zabytkowe parki dworskie, • zabytkowe zało Ŝenia urbanistyczne, • krajobraz kulturowy zgodnie z wytycznymi konserwatorskimi, • krajobraz kulturowy w formie ustanowionych stref ochrony konserwatorskiej.

Na terenie gminy wyznaczono strefy ochrony konserwatorskiej, w tym ścisłej ochrony, obejmuj ące zespoły podworskie, obiekty sakralne, na których wszelkie zmiany u Ŝytkowania, modernizacje lub przebudowy musz ą by ć uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Nowopowstaj ące zespoły urbanistyczne nale Ŝy harmonijnie komponowa ć z otaczaj ącym krajobrazem, a je śli znajdowa ć si ę b ędą w sąsiedztwie stref ochrony konserwatorskiej, nie powinny kolidowa ć z historycznym układem zabudowy. Kształtowanie zabudowy i jej otoczenia dla poszczególnych stref ochrony A, B i K, podlega następuj ącym ustaleniom: • nale Ŝy zachowa ć istniej ący historyczny układ dróg, linii zabudowy oraz kompozycji zespołów urbanistycznych i kompozycji zieleni urz ądzonej (dotyczy strefy A), • nale Ŝy zapewni ć ochron ę ci ągów i osi widokowych poprzez odpowiednie kształtowanie zabudowy, kadrowanie widoków poprzez zabudow ę, ukształtowanie linii i płaszczyzny zieleni oraz alei, • nale Ŝy dostosowa ć skal ę zabudowy do otoczenia uwzgl ędniaj ąc ukształtowanie wn ętrz urbanistycznych i otwar ć kierunkowych, • nale Ŝy dostosowa ć nowoprojektowan ą zabudow ę do historycznych układów w zakresie sytuacji, bryły, skali, podziałów architektonicznych, a tak Ŝe w strefie A nawi ązaniem formami współczesnymi do lokalnej architektury; w strefie B nale Ŝy harmonijnie poł ączy ć elementy zabudowy współczesnej z historyczn ą, • dla zabudowy zagrodowej preferuje si ę zwarty układ wzdłu Ŝ dróg ni Ŝszych klas z powi ązaniem z polami,

108 • dopuszcza si ę tworzenie enklaw indywidualnej zabudowy rezydencjonalno – rekreacyjnej, • nale Ŝy wprowadzi ć w nowopowstaj ących zespołach urbanistycznych przestrzenie ogólnodost ępne, ziele ń urz ądzon ą wysok ą i nisk ą oraz ście Ŝki dla pieszych, • zabudowania zagrodowe nale Ŝy projektowa ć jako zagrody wielobudynkowe zgodnie z historyczn ą zasad ą kształtowania tych obiektów, • nale Ŝy ogranicza ć obudow ę ci ągów komunikacyjnych, powoduj ącą powstawanie barier ekologicznych oraz zakłócanie ciągów widokowych, • nale Ŝy unika ć sytuowania obiektów budowlanych, które mog ą zbyt agresywnie wpisywa ć si ę w otoczenie i harmonizowa ć ju Ŝ istniej ące tego typu obiekty. • nale Ŝy d ąŜ yć do zachowania historycznej formy budynków istniej ących i zachowania pierwotnego układu przestrzennego – istotny jest układ ła ńcuchowy zabudowy z zastosowaniem zieleni towarzysz ącej. • na przedmiotowym obszarze nie lokalizowa ć elektrowni wiatrowych. • nale Ŝy stosowa ć tradycyjne techniki i materiały budowlane przy remontach obiektów zabytkowych. • nowa zabudowa powinna wykorzystywa ć formy zabudowy, sposoby opracowywania elewacji u Ŝywane w budynkach historycznych: maksymalna ilo ść kondygnacji 2+jedna w dachu; dachy dwu spadowe, o nachyleniu 30-45 stopni (mog ą posiada ć naczółki); lukarny, facjaty; deskowanie ścian szczytowych; opaski okienne, fragmenty budynku wykonane w technice szachulcowej lub przysłupowej. Zastosowanie wykonanych w tynku pasów akcentuj ących naro Ŝa budynku i podział na kondygnacje. Istotne jest wykorzystywanie materiałów wyko ńczeniowych nawi ązuj ących do tradycyjnie stosowanych: drewno, kamie ń, cegła. Nowa zabudowa powinna współgra ć z istniej ącą tradycyjn ą. Nale Ŝy unika ć elementów wyko ńczeniowych o niskich warto ściach estetycznych takich jak siding PCV. Nale Ŝy utrzyma ć pierwotny układ przestrzenny miejscowo ści. • Lista zabytków mo Ŝe by ć aktualizowana, co b ędzie zgodne z ustaleniami „Zamiany studium …”. • w zakresie ochrony przed hałasem zaleca si ę stosowanie pasów zieleni izolacyjnej wzdłu Ŝ istniej ących i planowanych dróg, s ąsiaduj ących z terenami zabudowy mieszkaniowej,

109 • zgodnie z zaleceniem zawartym w prognozie oddziaływania na środowisko, ze wzgl ędu na ochron ę powietrza atmosferycznego, na ocenianym obszarze na terenie gminy nie zaleca si ę lokalizowania przedsi ęwzi ęć znacz ąco oddziaływuj ących na środowisko lub mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, z wyj ątkiem niezb ędnych elementów infrastruktury technicznej i komunikacyjnej, w tym infrastruktury komunalnej, realizowanych na podstawie przepisów odr ębnych.

Ponadto nale Ŝy stosowa ć si ę do zasad i kierunków rozwoju gminy w sferze ochrony dziedzictwa kulturowego zawartych w Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica uchwalonego uchwał ą nr XVII/107/2000 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 18.02.2000 r. autorstwa arch. Anny Podworskiej – Michalak z zespołem projektowym.

Zgodnie z zacytowanym wy Ŝej dokumentem na terenie gminy Stara Kamienica nale Ŝy wprowadzi ć nast ępuj ące czynno ści, zmierzaj ące do poprawy stanu zabytków kultury materialnej, ich ochrony i promocji:

1. Sukcesywnie uzupełnia ć rejestr konserwatorski o zidentyfikowane obiekty, wymagaj ące pełnej ochrony prawnej. 2. Dla obszarów szczególnie warto ściowych, nara Ŝonych na du Ŝy ruch inwestycyjny, sporz ądzi ć miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego ze szczególnym uwzgl ędnieniem uwarunkowa ń historyczno – kulturowych. 3. Postuluje si ę wyznaczenie strefy B ochrony konserwatorskiej dla nast ępuj ących obszarów: - historycznego układu przestrzennego wsi Wojcieszyce, - historycznego układu przestrzennego przysiółka Jaroszyce wie ś Antoniów, - historycznego zespołu obiektów – pałacu z parkiem, ko ścioła z cmentarzem i zamku w Starej Kamienicy.

4. Postuluje si ę wyznaczone w studium wgl ądy widokowe chroni ć przed: - wprowadzaniem nowej zabudowy, - prowadzeniem napowietrznych sieci infrastruktury technicznej, - wprowadzaniem zieleni wysokiej, przesłaniaj ącej najcenniejsze elementy krajobrazu, - degradacj ą istniej ących historycznych podziałów parcelacyjnych w formie kamiennych murów;

110 5. Nale Ŝy promowa ć dobre wzorce w renowacji zabytków i zach ęca ć do kultywowania lokalnych tradycji w budownictwie poprzez wsparcie materialne, konkursy, akcje pozyskiwania inwestorów i wykonawców. 6. Postuluje si ę stworzenie systemu preferencji przy sprzeda Ŝy obiektów zabytkowych na rzecz inwestorów deklaruj ących ich kompleksow ą renowacj ę. 7. W miar ę mo Ŝliwo ści nale Ŝy d ąŜ yć do przywracania pierwotnego przeznaczenia obiektów zabytkowych, uwzgl ędniaj ąc zarówno komercyjny, jak i edukacyjny walor tych działa ń. 8. Zaleca si ę promowa ć historyczne zasoby gminy poprzez działania popularyzatorsko – edukacyjne, np.: obozy naukowe, warsztaty tematyczne, plenery artystyczne itp.

5 KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

Zasady i kierunki rozwoju gminy dotycz ące systemów komunikacji i infrastruktury powtórzono za Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kamienica, uchwalonego uchwał ą nr XVII/107/2000 Rady Gminy Stara Kamienica w dniu 18.02.2000 roku, autorstwa arch. Anny Podworskiej – Michalak z zespołem projektowym.

5.1 KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI

5.1.1 Komunikacja drogowa Komunikacja na terenie gminy Stara Kamienica jest stosunkowo dobrze rozwini ęta. Aby usprawni ć i podnie ść płynno ść ruchu ponadlokalnego i lokalnego oraz poprawi ć bezpiecze ństwo, nale Ŝy d ąŜ yć do modernizowania i rozbudowy istniej ącego systemu komunikacji kołowej. Wa Ŝnym elementem jest osi ągni ęcie odpowiednich parametrów technicznych dróg. Dla elementów układu komunikacyjnego wprowadza si ę nast ępuj ące ustalenia: • droga krajowa nr 3 – droga główna przy śpieszona oznaczona na rysunku studium symbolem KGP – przebieg istniej ący do zachowania, • droga krajowa nr 30 – droga główna przy śpieszona oznaczona na rysunku studium symbolem KGP – przebieg istniej ący do zachowania, wymaga modernizacji, wskazana do przebudowy

111 na odcinku Barcinek – Pasiecznik (gm. Lubomierz) w ramach obej ścia wsi Pasiecznik, • droga wojewódzka nr 404 – droga główna, oznaczona na rysunku studium symbolem KG – przebieg istniej ący – do zachowania.

Wszelkie nowe wł ączenia do tych dróg, tak Ŝe dla obsługi gospodarczej przyległych terenów rolnych, wymagaj ą uzgodnienia z ich Zarz ądc ą (dla dróg krajowych GDDKiA we Wrocławiu, dla drogi wojewódzkiej DZDW we Wrocławiu). Nowo realizowana zabudowa na terenach przyległych powinna by ć obsługiwana za po średnictwem systemu komunikacji lokalnej. • Drogi powiatowe nr 2492D, 2513D, 2773D i 2762D – drogi zbiorcze KZ – przebiegi istniej ące wskazane do lokalnych modernizacji i korekt sytuacyjnych. • Drogi powiatowe nr 2763D i 2774D – drogi zbiorcze KZ – wskazane do przebudowy na odcinku Stara Kamienica – Kromnów, w ramach budowy tzw. P ętli Sudeckiej – ci ągu komunikacyjnego o znaczeniu turystycznym, prowadz ącego ruch kołowy w kierunku Świeradowa Zdroju. • Droga powiatowa nr 2647D – droga zbiorcza KZ – planuje si ę budow ę obej ścia wsi Wojcieszyce. Dla obszarów nr 4 i 13 wskazanych w „Zmianie studium…” dopuszcza się korektę przebiegu drogi nr 2647 D – do określenia na etapie sporządzania planu miejscowego. Na obszarach nr I.1, I.6, I. 9, I.10 i I.11 objętych zmianą „Studium…” przyjętą uchwałą nr XXII/155/2012 z dnia 29 marca 2012r. dopuszcza się korektę przebiegu tej drogi – do określenia na etapie sporządzania planu miejscowego. • Wa Ŝniejsze drogi lokalne – obsługuj ące istniej ące zespoły osadnicze. System ten winien by ć modernizowany i rozbudowywany w miar ę potrzeb wynikaj ących z rozwoju osadnictwa.

5.1.2 Komunikacja kolejowa Nie przewiduje si ę rozbudowy sieci kolejowej na terenie gminy Stara Kamienica. Nale Ŝy jednak przeprowadzi ć modernizacj ę linii kolejowej nr 274. Dla linii 311 postuluje si ę uruchomienie stałego turystycznego poł ączenia transgranicznego z Czechami i budow ę przystanku turystycznego, powi ązanego ze szlakami rowerowymi i pieszymi. Przy projektowaniu nowych obszarów w s ąsiedztwie terenów kolejowych obowi ązuj ą następuj ące zasady: • Funkcja terenów przemysłowych, magazynowych i składowych nie mo Ŝe by ć zwi ązana z produkcj ą i obrotem substancjami

112 łatwopalnymi, wybuchowymi, Ŝrącymi, pyl ącymi, które stanowi ą zagro Ŝenie dla ruchu kolejowego. • Wszystkie tereny zielone, projektowane w okolicy drogi Ŝelaznej, nie mog ą stwarza ć zagro Ŝenia dla ruchu kolejowego. W zwi ązku z tym zadrzewia ć i zakrzewia ć mo Ŝna w odległo ści nie mniejszej ni Ŝ 15 m od osi skrajnego toru kolejowego. • W strefie terenów kolejowych proponuje si ę lokalizowa ć tereny zieleni niskiej i wysokiej, spełniaj ące rol ę bufora. • Nie zaleca si ę lokalizowania zabudowy mieszkaniowej w bezpo średnim s ąsiedztwie linii kolejowych. • Nie dopuszcza si ę wykorzystania rowów odwadniaj ących tereny kolejowe dla u Ŝytkowników spoza PKP. • Wszystkie skrzy Ŝowania dróg i linii kolejowych w jednym poziomie wymagaj ą zachowania parametrów trójk ąta widoczno ści.

5.1.3 Komunikacja rowerowa Nale Ŝy wyznaczy ć i sukcesywnie realizowa ć system ście Ŝek rowerowych, których postulowane przebiegi pokazano na rysunku studium.

5.2 KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

NaleŜy dąŜyć do redukcji zanieczyszczeń gazowych, ilości ścieków i odpadów oraz ich właściwej utylizacji.

5.2.1 Zaopatrzenie w wod ę Ustala si ę, Ŝe zaopatrzenie mieszka ńców gminy w wod ę odbywa ć si ę będzie przez zbiorcze systemy wodoci ągowe, obejmuj ące nast ępuj ące miejscowo ści:  Stara Kamienica, Kromnów, Barcinek, Kopaniec, Mała Kamienica i Nowa Kamienica – z projektowanego uj ęcia wód powierzchniowych na rzece Kamienicy  Rybnica – z uj ęcia drena Ŝowo–powierzchniowego, zlokalizowanego w dolinie potoku bez nazwy, na północnym zboczu góry Sroczka  Wojcieszyce – według jednego z wariantów: - z uj ęcia lokalnego zlokalizowanego w górnej cz ęś ci wsi, - z uj ęcia na rzece Kamiennej (woda musi by ć pompowana do górnej cz ęś ci wsi i dalej rozprowadzana systemem ruroci ągów grawitacyjnych), - z miejskiej sieci wodoci ągowej Jeleniej Góry – po zrealizowaniu systemu zaopatrzenia miasta w wod ę, bazuj ącym na zbiorniku „Sosnówka”.

113 Wybór wariantu powinien nast ąpi ć na postawie analizy techniczno –ekonomicznej. W przypadku udokumentowania wystarczaj ących zasobów wód podziemnych w górnej cz ęś ci Wojcieszyc, mog ą one stanowi ć alternatyw ę dla wy Ŝej opisanego uj ęcia projektowanego na rzece Kamienicy.  Układ przestrzenny wsi Chromiec i Antoniów powoduje, Ŝe na ich terenie zaopatrzenie w wod ę powinno nadal by ć realizowane poprzez studnie indywidualne, wyposa Ŝone w systemy hydroforowe. Elementami planowanych systemów wodoci ągowych b ędą uj ęcia wody, zakłady uzdatniania, lokalne hydrofornie, które zapewni ą dostaw ę wody na tereny poło Ŝone powy Ŝej grawitacyjnego oddziaływania systemów. Na obszarze obj ętym „Zmian ą studium …” zaopatrzenie w wod ę mieszka ńców odbywa ć si ę b ędzie z istniej ących i projektowanych uj ęć wodnych opisanych w poni Ŝszej tabeli:

Nr Nr Etap Lp Sołectwo Rodzaj uj ęcia działki realizacji 1 Kopaniec uj ęcie wody 661/125 zrealizowane 2 Chromiec uj ęcie wody 340/1 źródło: UG Stara Kamiemica, 2012

Dopuszcza si ę realizacj ę nowych urz ądze ń i sieci infrastruktury wodoci ągowej.

5.2.2 Oczyszczanie ścieków Zakłada si ę, Ŝe rozwój obiektów gospodarki ściekowej na terenie gminy odbywa ć si ę b ędzie głównie poprzez układy lokalne b ądź indywidualne rozwi ązania, dostosowane do warunków miejscowych. O wyborze rozwi ąza ń powinny decydowa ć takie czynniki, jak: - układ terenu, - warunki geologiczne, - charakter zabudowy, - stosunki własno ściowe, - inicjatywy lokalne. Ró Ŝnorodno ści tych rozwi ąza ń w uj ęciu przestrzennym towarzyszy wymóg wysokiej sprawno ści technicznej. Rozwi ązania indywidualne stosowane b ędą głównie w miejscowo ściach, w których charakter zabudowy decyduje o ich opłacalno ści. S ą to: Chromiec, Antoniów, Mała Kamienica, Nowa Kamienica, Kromnów i Kopaniec. We wsiach o zwi ększonym odpływie ścieków sanitarnych, do których nale Ŝą Stara Kamienica, Barcinek i Rybnica, alternatyw ą dla systemów lokalnych jest budowa systemów kanalizacji i oczyszczalni ścieków, obsługuj ących rejony koncentracji zabudowy.

114 Gospodarka ściekowa w Wojcieszycach mo Ŝe by ć rozwi ązana w oparciu o jeden z dwóch wariantów: - poprzez przył ączenie do miejskiego systemu kanalizacji Jeleniej Góry, - poprzez budow ę własnego systemu kanalizacji z własn ą oczyszczalni ą ścieków.

5.2.3 Zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą Zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą odbywa si ę liniami średniego napi ęcia 20 kV z głównego punktu zasilania, zlokalizowanego w Jeleniej Górze poprzez stacje transformatorowe 20/0,4kV i sie ć niskiego napi ęcia (napowietrzn ą, kablow ą). Wi ększo ść linii napowietrznych wymaga modernizacji b ądź przebudowy. Stacje transformatorowe powinny by ć zlokalizowane w: - Antoniowie i Antoniowie Jaroszycach, - Małej Kamienicy – Sosnce, - Kopa ńcu (2 stacje), - Kromnowie, - Nowej Kamienicy, - Starej Kamienicy (3 stacje), - Wojcieszycach (3 stacje). Wymaganym działaniem równoległym jest odpowiednia rozbudowa oraz modernizacja sieci niskiego napi ęcia. W rejonach wzmo Ŝonego ruchu inwestycyjnego postuluje si ę realizacj ę sieci energetycznych wył ącznie jako kablowej. WzdłuŜ osi linii elektroenergetycznej 220 kV naleŜy przestrzegać ograniczeń w zagospodarowaniu i uŜytkowaniu terenów na psie terenu o szerokości 70m (po 35m od osi linii w obu kierunkach) – dotyczy lokalizowania zabudowy mieszkaniowej i uŜyteczności publicznej, miejsc stałego przebywania ludzi w związku z prowadzona działalnością gospodarczą, turystyczną, rekreacyjną oraz tworzeniem nasypów, hałd i nasadzania roślinności wysokiej. Dopuszcza się modernizację, odbudowę, przebudowę, rozbudowę oraz nadbudowę sieci elektroenergetycznych. Dopuszcza się lokalizację instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii.

5.2.4 Zaopatrzenie w gaz Przewiduje si ę budow ę zbiorczych systemów zaopatrzenia w gaz przewodowy przez podj ęcie budowy układu ruroci ągów zasilaj ących wysokiego ci śnienia, stacji redukcyjno – pomiarowych i gazoci ągów rozdzielczych średniego ci śnienia, doprowadzaj ących gaz do odbiorców.

115 „Północny” system zaopatrzenia w gaz, przył ączony do gazoci ągu wysokiego ci śnienia biegn ącego wzdłu Ŝ drogi krajowej nr 30, obejmowa ć będzie miejscowo ści: Barcinek, Stara Kamienica, Kromnów, Rybnica i cz ęś ciowo Kopaniec. System „południowy”, powi ązany z projektowanym gazoci ągiem wysokiego ci śnienia Dziwiszów – Piechowice, zaopatrywa ć b ędzie odbiorców z Wojcieszyc. Alternatyw ą dla tego rozwi ązania jest bezpo średnie przył ączenie Wojcieszyc do sieci średniego ci śnienia Jeleniej Góry. Na terenie Chromca, Antoniowa, Małej Kamienicy, Nowej Kamienicy i górnej cz ęś ci Kopa ńca, z uwagi na charakter tych obszarów, opłacalno ść rozwoju przewodowych systemów zaopatrzenia w gaz wymaga potwierdzenia analiz ą ekonomiczn ą. Dopuszcza si ę budow ę i modernizacj ę systemów zaopatrzenia w gaz.

5.2.5 Ciepłownictwo Głównym źródłem energii cieplnej w gminie pozostan ą indywidualne kotłownie. Nale Ŝy promowa ć proekologiczne systemy grzewcze. Przyjmuje si ę, Ŝe warunkiem radykalnych zmian w tej dziedzinie jest gazyfikacja obszaru. Dodatkowo naleŜy propagowa ć zastosowanie specjalistycznych i ekologicznych kotłowni zasilanych paliwami, b ędącymi produktami odpadowymi, takich jak trociny, wierzba energetyczna, słoma.

5.2.6 Telekomunikacja Dla zapewnienia pełnej obsługi telekomunikacyjnej obszaru gminy planuje si ę budow ę w 2007 roku 7 szaf telekomunikacyjnych o ł ącznej pojemno ści 640 NN wraz z lokaln ą sieci ą światłowodow ą, co zaspokoi w pełni potrzeby u Ŝytkowników. Dopuszcza się lokalizacji inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej zgodnie z przepisami odrębnymi. Dopuszcza się lokalizację inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej zgodnie z przepisami odrębnymi.

5.2.7 Gospodarka odpadami Nale Ŝy podj ąć działania zmierzaj ące do budowy wysypiska odpadów komunalnych w Rybnicy. Inwestycja powinna mie ć charakter kompleksowy i obejmowa ć tak Ŝe segregacj ę i przetwarzanie odpadów oraz ewentualnie utylizacj ę odpadów niebezpiecznych.

116 6 OBSZARY, NA KTÓRYCH ROZMIESZCZONE B ĘDĄ INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM

Inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym przewidziane do realizacji w gminie to przede wszystkim: • budowa nowych i modernizacja istniej ących dróg gminnych, • budowa i modernizacja systemów infrastruktury technicznej, w tym w przede wszystkim kanalizacji i oczyszczalni ścieków oraz wysypiska śmieci, • utrzymanie i modernizacja obiektów, których wła ścicielem jest gmina, w tym szkoły, obiekty administracji, budynki komunalne, • realizacja proponowanego w studium systemu małej retencji wodnej, • uzupełnienie i modernizacja wałów wzdłu Ŝ odcinków rzek przebiegaj ących przez tereny zabudowane lub przewidziane do zainwestowania, • ochrona i rewaloryzacja obiektów i obszarów o wysokich walorach historycznych, • ochrona zagro Ŝonych gatunków ro ślin i zwierz ąt, w tym pomników przyrody. Dopuszcza się lokalizację inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej zgodnie z przepisami odrębnymi.

Dopuszcza się lokalizację inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej zgodnie z przepisami odrębnymi.

Dopuszcza si ę lokalizacj ę inwestycji celu publicznego z zakresu ł ączno ści publicznej zgodnie z przepisami odr ębnymi .

7 OBSZARY, NA KTÓRYCH ROZMIESZCZONE B ĘDĄ INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU PONADLOKALNYM, ZGODNIE Z USTALENIAMI PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA I USTALENIAMI PROGRAMÓW

W zakresie ochrony środowiska: - nale Ŝy okre śli ć bie Ŝą ce i perspektywiczne wytyczne dla kompleksowego systemu ochrony terenu przed powodzi ą, stworzenia warunków przestrzennych, zapewniaj ących bezpiecze ństwo powodziowe mieszka ńcom gminy, (okre śli ć stopie ń zagro Ŝenia powodziowego obszarów i mo Ŝliwo ści inwestowania na tych obszarach);

117 - wskaza ć elementy środowiska przyrodniczego, które s ą predysponowane do wci ągni ęcia w stref ę zainteresowania ruchu turystycznego, okre ślaj ąc zasady ich ochrony; - zachowa ć istniej ący rezerwat przyrody ”Krokusy” w Górzy ńcu; - uwzgl ędni ć warunki ochrony cz ęś ci obszaru gminy w granicach Parku Krajobrazowego Doliny Bobru i jego otuliny oraz projektowanego Obszaru Chronionego Krajobrazu „Karkonosze – Góry Izerskie”.

W zakresie ochrony zabytków: - plany powinny respektowa ć funkcjonuj ące strefy ochrony konserwatorskiej, dotycz ące wszystkich sfer dziedzictwa kulturowego ze szczególnym uwzgl ędnieniem jego najwarto ściowszych elementów oraz propozycj ą sposobów zagospodarowania i ekspozycji tych, które mog ą by ć najbardziej przydatne dla podniesienia walorów turystycznych gminy; - przy zagospodarowaniu obszaru gminy zaleca si ę kontynuowanie tradycji architektonicznych regionu w zakresie skali, formy detalu, materiału nowo wznoszonej zabudowy oraz wpisanie jej w historycznie ukształtowan ą przestrze ń.

W zakresie komunikacji: - Zachowa ć rezerw ę terenu w ci ągu drogi krajowej nr 30 pod planowan ą tras ę południowej obwodnicy Pasiecznika -gmina Lubomierz o parametrach klasy GP. Dokładny przebieg oraz przewidywany termin realizacji obwodnicy le Ŝy w gestii Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad we Wrocławiu. - Uwzgl ędni ć przebudow ę i modernizacj ę drogi krajowej nr 30 z uzyskaniem parametrów klasy G na całej trasie (docelowo GP). Droga stanowi fragment projektowanej trasy gospodarczej p.n. „Droga Sudecka”. - Uwzgl ędni ć przebudow ę i modernizacj ę drogi wojewódzkiej nr 404, stanowi ącej fragment Drogi Śródsudeckiej – trasy turystycznej istotnej dla aktywizacji gminy Stara Kamienica. Na całej długo ści nale Ŝy przyj ąć parametry klasy G. - Przewidzie ć modernizacj ę wa Ŝnej z punktu widzenia gospodarczego linii kolejowej nr 274. - Przewidzie ć modernizacj ę linii kolejowej nr 311, która stanowi fragment projektowanej trasy Kolei Sudeckiej.

W zakresie infrastruktury technicznej: - Istniej ące linie wysokiego napi ęcia (110 kV relacji Jelenia Góra – Bartoszówka 220 kV Jelenia Góra /Cieplice- Mikułowa). - Wzdłu Ŝ istniej ących i planowanych linii energetycznych nale Ŝy zachowa ć przewidywane obszary szkodliwego oddziaływania pola elektroenergetycznego,

118 - Istniej ącą sie ć gazow ą wysokiego ci śnienia ( φ 250 Jelenia Góra- Jeleniów /Lasów). - Kompleksowe i równoczesne rozwi ązywanie problemów zaopatrzenia w wod ę i oczyszczania ścieków w zlewni Bobru, - W zakresie gospodarki odpadami plan zagospodarowania przestrzennego województwa przewiduje budow ę cało ściowego systemu gospodarki odpadami, którego podstaw ą realizacji b ędzie opracowany zgodnie z ustaw ą z dnia 24 kwietnia 2001 roku o odpadach, „Plan gospodarki odpadami dla Województwa Dolno śląskiego” Dopuszcza się lokalizację inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej zgodnie z przepisami odrębnymi. Dopuszcza się lokalizację inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej zgodnie z przepisami odrębnymi.

8 OBSZARY, DLA KTÓRYCH OBOWI ĄZKOWE JEST SPORZ ĄDZENIE MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH, W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEPROWADZENIA SCALE Ń I PODZIAŁU NIERUCHOMO ŚCI, A TAK śE OBSZARY ROZMIESZCZENIA OBIEKTÓW HANDLOWYCH O POWIERZCHNI SPRZEDA śY POWY śEJ 2000 M 2 ORAZ OBSZARY PRZESTRZENI PUBLICZNEJ

Na terenie gminy wyst ępuj ą obszary i tereny górnicze dla których obowi ązkowe jest sporz ądzenie MPZP na podstawie przepisów odr ębnych. Zgodnie ze zmian ą przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 24 kwietnia 2012 r. (Dz.U. 2012 nr 0 poz. 647) i ustawy prawo geologiczne i górnicze z dnia 9 czerwca 2011 r. (Dz.U. 2011 nr 163 poz. 981) nie ma obowi ązku sporz ądzenia MPZP dla terenów górniczych. W związku z powy Ŝszym nie wyznacza si ę takich terenów w „Zmianie studium …”

9 OBSZARY, DLA KTÓRYCH GMINA ZAMIERZA SPORZ ĄDZI Ć MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO, W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE ZMIANY PRZEZNACZENIA GRUNTÓW ROLNYCH I LE ŚNYCH NA CELE NIEROLNICZE I NIELE ŚNE

Gmina zamierza sporz ądzi ć MPZP dla wszystkich obr ębów – wsi oraz MPZP o środka narciarskiego „Diabelski Kanion”. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego b ędą sporz ądzane sukcesywnie w trzech etapach zgodnie z rysunkiem studium.

119 W etapie I nale Ŝy sporz ądzi ć MPZP dla wszystkich wsi i o środka sportów zimowych „Diabelski Kanion”.

Etapie II obejmuje nowoprojektowane tereny mieszkaniowe znajduj ące si ę : • pomi ędzy wsi ą Nowa Kamienica i Stara Kamienica, • w pobli Ŝu wsi Mała Kamienica w cz ęś ci południowo-wschodniej, • w południowo-wschodniej cz ęś ci wsi Antoniów, • w południowej cz ęś ci wsi Chromiec, • w południowo-zachodniej, południowo-wschodniej, północnej cz ęś ci wsi Kopaniec oraz przy skrzy Ŝowaniu dróg powiatowych, • w południowo-zachodniej cz ęś ci wsi Kromnów, • na północ od drogi krajowej nr 3 we wsi Wojcieszyce, • w obr ębie wsi Rybnica na południowy-zachód od torów kolejowych oraz przy granicy gminy we wschodniej cz ęś ci Rybnicy.

Etap III obejmuje tereny: - pomi ędzy miejscowo ściami Nowa Kamienica i Stara Kamienica wzdłu Ŝ potoku Kamieniczka - na południe od wsi Barcinek nad potokiem Młynówka - na północ od wsi Nowa Kamienica W uzasadnionych przypadkach dopuszcza si ę odst ępstwa od kolejno ści etapowania. Zmiany obowi ązuj ących planów nast ępowa ć b ędą w oparciu o aktualne potrzeby mieszka ńców, analiz ę wyst ępuj ących uwarunkowa ń oraz będą zgodne z obowi ązuj ącymi przepisami oraz dokumentami planistycznymi opracowanymi na wy Ŝszych szczeblach administracyjnych.

10 KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ

Najwa Ŝniejsze kierunki przemian w rolnictwie to: • stworzenie mechanizmów umo Ŝliwiaj ących powstawanie gospodarstw rolnych i agroturystycznych, • działania w kierunku podniesienia kwalifikacji i aktywno ści zawodowej ludno ści wiejskiej, • działania w kierunku tworzenia miejsc pracy na wsi poza rolnictwem, • propagowanie działalno ści agroturystycznej, • wprowadzanie rolnictwa ekologicznego i innych niekonwencjonalnych kierunków produkcji rolniczej. W celu ochrony rolnych gruntów ornych przed post ępuj ącą erozj ą gleb nale Ŝy ogranicza ć ork ę do terenów o nachyleniu do 15%, nale Ŝy tak Ŝe stosowa ć:

120 przemienne stosowanie pasów u Ŝytków zielonych i gruntów ornych, wykonywanie orki w poprzek stoku, wprowadzanie zadarnie ń i zakrzewie ń na skarpach. Znaczn ą cz ęść ł ąk i pastwisk klas IV i ni Ŝszych proponuje si ę zalesi ć. Obsług ę rolnictwa w zakresie usług agrotechnicznych, handlu nawozami, środkami ochrony ro ślin, materiałem siewnym, magazynowania produktów rolnych i przetwórstwa rolnego zapewni ą istniej ące obiekty i bazy lub nowe, lokalizowane w granicach terenów wskazanych na rysunku Studium.

11 OBSZARY NARA śONE NA NIEBEZPIECZE ŃSTWO POWODZI I OSUWANIA SI Ę MAS ZIEMNYCH Obszary nara Ŝone na niebezpiecze ństwo powodzi na rysunku studium okre ślono według zasi ęgu powodzi w 1997 roku.

Obszary nara Ŝone na niebezpiecze ństwo powodzi, okre ślono według „Studium ochrony przed powodzi ą zlewni rzeki Górny Bóbr” z 2006 r. Na obszarach szczególnego zagro Ŝenia powodzi ą, wyznaczonych na podstawie „Studium ochrony przed powodzi ą zlewni rzeki Górny Bóbr” zabrania si ę lokalizowania nowych przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów zwierz ęcych, środków chemicznych, a tak Ŝe innych materiałów, które mog ą zanieczy ści ć wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególno ści ich składowania oraz wykonywania robót oraz czynno ści utrudniaj ących ochron ę przed powodzi ą lub zwi ększaj ących zagro Ŝenie powodziowe, w tym: 1) wykonywania urz ądze ń wodnych oraz budowy innych obiektów budowlanych; 2) sadzenia drzew lub krzewów, z wyj ątkiem plantacji wiklinowych na potrze-by regulacji wód oraz ro ślinno ści stanowi ącej element zabudowy biologicznej dolin rzecznych lub słu Ŝą cej do wzmacniania brzegów, obwałowa ń lub odsypisk; 3) zmiany ukształtowania terenu, składowania materiałów oraz wykonywania innych robót, z wyj ątkiem robót zwi ązanych z regulacj ą lub utrzymywaniem wód oraz brzegu morskiego, a tak Ŝe utrzymywaniem, odbudow ą, rozbudow ą lub przebudow ą wałów przeciwpowodziowych wraz z obiektami zwi ązanymi z nimi funkcjonalnie.

12 OBIEKTY LUB OBSZARY, DLA KTÓRYCH WYZNACZA SI Ę W ZŁO śU KOPALINY FILAR OCHRONNY Na terenie gminy nie przewiduje si ę.

121 Ponadto na obszarze obj ętym „Zmian ą studium …” nie przeznacza si ę nieruchomo ści na poszukiwania, rozpoznania i wydobywanie wszystkich kopalin, w tym rud pierwiastków promieniotwórczych i podziemne gromadzenie odpadów promieniotwórczych.

13 OBSZARY POMNIKÓW ZAGŁADY I ICH STREF OCHRONNYCH ORAZ OBOWI ĄZUJ ĄCE NA NICH OGRANICZENIA PROWADZENIA DZIAŁALNO ŚCI GOSPODARCZEJ Na terenie gminy nie wyst ępuj ą.

14 OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEKSZTAŁCE Ń, REHABILITACJI LUB REKULTYWACJI W gminie Stara Kamienicy niemal cała sie ć osiedle ńcza wymaga kompleksowej rewitalizacji i rehabilitacji ze szczególnym uwzgl ędnieniem obiektów o znaczeniu historycznym waz z otoczeniem. Podniesienie walorów estetycznych i wizerunku terenów wiejskich gminy ma podstawowe znaczenie dla rozwoju zarówno agroturystyki i turystyki, jak i rozwoju szeroko poj ętych usług.

15 GRANICE TERENÓW ZAMKNI ĘTYCH I ICH STREF OCHRONNYCH Na terenie gminy wyst ępuj ą obszary zamkni ęte zarz ądzane przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., oznaczone na rysunku Studium symbolem KK, dla których obowi ązuj ą odr ębne przepisy.

16 INNE OBSZARY PROBLEMOWE Na terenie gminy nie wyst ępuj ą.

122

CZ ĘŚĆ . C

UZASADNIENIE PRZYJ ĘTYCH ROZWI ĄZA Ń ORAZ SYNTEZA USTALE Ń PLANU STUDIUM

Rozwi ązania programowo - projektowe oparto o studia własne, klasyfikuj ące gminy na przyległe do du Ŝych aglomeracji lub wchodz ące w ich skład oraz gminy odległe od du Ŝych miast 18 Drugim elementem kreuj ącym rozwi ązania projektowe przy opracowaniu zmiany studium było d ąŜ enie do osi ągni ęcia wielofunkcyjno ści terenów wiejskich. W przyj ętych rozwi ązaniach wzi ęto pod uwag ę walory przestrzeni przyrodniczej oraz przestrzeni kulturowej, a tak Ŝe uwarunkowania sfery społecznej gminy Stara kamienica. Analiza szeroko poj ętych uwarunkowa ń wewn ętrznych oraz zewn ętrznych pozwoliła na opracowanie koncepcji zagospodarowania przestrzennego, która opiera si ę na utworzeniu znacznej ilo ści atrakcyjnych zespołów mieszkaniowo- rekreacyjnych. S ą one przeznaczone zarówno dla mieszka ńców gminy Stara Kamienica, jak i dla zainteresowanych mieszka ńców Jeleniej Góry oraz dalszych miejscowo ści, mi ędzy innymi Wrocławia. Izochrona czasowa (czas przejazdu samochodem) od miejsc pracy w centrum Jeleniej Góry do nowoprojektowanych zespołów mieszkaniowo-rekreacyjnych w gminie wynosi 20 do 30 minut. Zespoły te są zatem bardzo atrakcyjnym w przyszło ści miejscem zamieszkania dla mieszka ńców śródmie ścia i centrum Jeleniej Góry. Nowe zespoły mieszkaniowe zaprojektowano w otoczeniu zieleni wysokiej (parkowej). Przylegaj ą one do projektowanych zbiorników retencyjno – rekreacyjnych, pełni ących równocze śnie wa Ŝną rol ę w systemie ochrony przeciwpowodziowej gminy. Zakłada si ę, Ŝe nowa zabudowa b ędzie nawi ązywa ć do tradycji architektury regionu jeleniogórskiego.

18 Por.: Romuald Pustelnik, Warsztaty projektowo-badawcze. Raport Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej 2004 r.

123 Oprócz terenów mieszkaniowych projekt zmiany studium przewiduje zwi ększenie terenów usługowych w ka Ŝdej z miejscowo ści gminy, kreuj ąc równocze śnie miejscowo ść Stara Kamienica do roli głównego o środka usługowego o charakterze małego miasteczka. Projekt zakłada, Ŝe wiod ącą funkcj ę w gminie b ędą pełni ć turystyka oraz rolnictwo, które wraz z zabudow ą zagrodow ą nie b ędzie kolidowało z nowymi funkcjami mieszkaniowo - usługowymi. Ustalenia projektu zmiany studium zakładaj ą widoczn ą aktywizacj ę gospodarcz ą w oparciu o realne mo Ŝliwo ści rozwoju, które tkwi ą w przestrzeni przyrodniczej, kulturowej oraz w sferze społecznej gminy Stara Kamienica. Na obszarach numerach od 4 do 14 objętych „Zmianą studium…” wprowadzono moŜliwości rozwoju zabudowy mieszkaniowej, usługowej i aktywności gospodarczej ze względu na wyraźnie ukształtowaną w ostatnich latach tendencję wzrostu zainteresowania właścicieli nieruchomości oraz inwestorów do lokalizacji zabudowy. Ponadto uwzględniono potrzeby gminy i prywatnych inwestorów w zakresie realizacji systemów infrastruktury technicznej oraz komunikacyjnej.

Na obszarach objętych zmianą „Studium…” przyjętą uchwałą nr XXII/155/2012 z dnia 29 marca 2012r. wprowadzono moŜliwości rozwoju zabudowy mieszkaniowej, ze względu na wyraźnie ukształtowaną w ostatnich latach tendencję wzrostu zainteresowania właścicieli nieruchomości oraz inwestorów do lokalizacji zabudowy. Ponadto uwzględniono potrzeby gminy w zakresie realizacji systemów infrastruktury technicznej i komunikacyjnej.

Na obszarach objętych zmianą „Studium…” przyjętą uchwałą nr XLI.270.2013 z dnia 27.06.2013 wprowadzono moŜliwości rozwoju zabudowy mieszkaniowej, usługowowypoczynkowej oraz usług ze względu na wyraźnie ukształtowaną w ostatnich latach tendencję wzrostu zainteresowania właścicieli nieruchomości oraz inwestorów do lokalizacji zabudowy a takŜe walory krajobrazowe i przyrodnicze tego terenu. Ponadto uwzględniono potrzeby gminy w zakresie realizacji systemów infrastruktury technicznej i komunikacyjnej.

Na terenie obj ętym „Zmian ą studium …” przyj ętym uchwał ą nr ….. z dnia …..wprowadzono mo Ŝliwo ść rozwoju zabudowy mieszkaniowej, usługowej i aktywno ści gospodarczej ze względu na wyra źnie ukształtowan ą w ostatnich latach tendencj ę wzrostu zainteresowania wła ścicieli nieruchomo ści oraz inwestorów do lokalizacji zabudowy. Ponadto uwzgl ędniono potrzeby gminy i prywatnych inwestorów w zakresie realizacji systemów infrastruktury technicznej oraz komunikacyjnej. „Zmiana

124 studium …” ma równie Ŝ na celu ujednolicenie dokumentu, ze wzgl ędu na du Ŝą ilo ść punktowych zmian studium przyj ętego uchwał ą nr XVIII/107/2000 Rady Gminy Stara Kamienica z dnia 18 lutego 2000 roku w sprawie uchwalenia studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania gminy Stara Kamienica. Nowe tereny stanowi ą uzupełnienie i kontynuacj ę istniej ącej tkanki terenów zabudowanych.

125