Varen En Beleven in De Veenkoloniën Impressie Van De Aanleg En Herstel Van De Vaarverbinding Erica-Ter Apel
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Varen en beleven in de veenkoloniën Impressie van de aanleg en herstel van de vaarverbinding Erica-Ter Apel Varen en beleven in de veenkoloniën Impressie van de aanleg en herstel van de vaarverbinding Erica-Ter Apel Voorwoord Met de aanleg van de nieuwe gewerkt aan de realisatie van een vaar verbinding (ruim 20 km lang) grotendeels nieuw te graven gedeelte. wordt een internationale verbinding Doordat het nieuw te graven kanaal gerealiseerd tussen de recreatievaart- door het Oosterbos, over de Hondsrug trajecten van Duitsland en de provincie en langs een nieuw Bedrijvenpark loopt Groningen, via Ter Apel en Erica naar is het mogelijk om een vaarverbinding Zuid-Drenthe, Friesland en Overijssel. te realiseren met unieke belevings- De vaarroute is niet alleen een verbin- kansen van het landschap, natuur en ding van Erica naar Ter Apel, maar heeft bedrijvigheid. Belevingskansen voor de bovenal een functie als katalysator voor recreatievaarder, maar onder andere 3 de sociaal-economische ontwikkeling ook voor de wandelaar, de fietser en de van het plangebied en daarmee voor de natuurgenieter. ruimtelijke kwaliteit van het gebied en de leefbaarheid van de dorpen. Dit boekje geeft een korte impressie van het herstel van de vaarverbinding die In 2008 is gestart met de herstel naar verwachting in het voorjaar van van de vaarmogelijkheden over het 2013 wordt geopend. traject Ter Apel-Veenpark (Barger- Compascuumfase). Momenteel wordt Historie In de negentiende eeuw werden kanalen WO over en in de jaren 60 en 70 werden gegraven om het afgegraven veen in vele vaarwegen gesloten en bruggen en Zuidoost-Drenthe af te voeren. Toen in sluizen vervangen door dammen. Enkele de vorige eeuw een eind kwam aan het kanalen kregen een nieuwe functie turfsteken bleven de kanalen in gebruik door de toenemende recreatievaart. De voor vervoer van aardappelen, suiker- kanaalverbindingen van Zuid-Drenthe bieten en kunstmest. Het vrachtverkeer met Groningen en Duitsland werden over de weg nam die functie na de 2e allemaal gesloten. 4 Waarom herstel van deze vaarroute? De vaarverbinding tussen Erica in de bezig is heeft ook ook nadrukkelijk te gemeente Emmen en Ter Apel in de maken met de verwachting dat het gemeente Vlagtwedde is een ontbre- kanaal meer zal brengen dan alleen de kende schakel in de vaarcircuits van bovengenoemde vaar mogelijkheden. Noord-Nederland en Duitsland. Door de Naast de realisatie van de verbinding aanleg van deze relatief korte vaarver- wordt er daarom ook hard gewerkt binding (20 km) ontstaan veel nieuwe aan een gebiedsontwikkelingsplan vaartrajecten tussen de Groningse ‘Erica-Ter Apel’ door de gemeente kanalen enerzijds en het Zuid Drentse, Emmen. het Friese en Overijsselse vaarwater 5 anderzijds. Vanaf Ter Apel kunnen toervaarders ook naar Duitsland. Het Rütenbrock Kanal voert naar Haren en via de Ems verder naar het Noord-Duitse en Deense vaarwater. Dit is de enige ‘binnen- water’verbinding met Duitsland ten noorden van Arnhem. Eigenlijk is vanaf de sluiting (eind jaren 70) al gestreden voor de heropening van deze verbinding. Maar nadat pogingen rond 1985 stuk liepen bleef de wens van herstel leven. Dat de realisatie nu volop Waterkruispunt Ter Apel Ter Apel is vooral bekend van ’t Klooster Ter Apel. Het is gesticht door de kruis- heren in 1465 en is het enige overge- bleven Middeleeuwse plattelands- klooster van Noordwest-Europa. Het klooster staat op de top 100 monumen- tenlijst van UNESCO. Op het water is straks genoeg te 6 kiezen. Ter Apel wordt een kruispunt van vaarverbindingen met Groningen (over het Ter-Apel-Kanaal). De verbin- ding met Westerwolde wordt gelegd via het Ruiten-Aa-kanaal; het Haren- Rütenbrock-Kanal maakt de verbin- ding met Duitsland en tenslotte biedt Ter Apel straks ook toegang tot de waterwegen in Zuid-Drenthe, Overijssel en Friesland. Aan dit waterkruispunt ligt de jacht- haven De Runde, die opgewaar- deerd wordt. Ze heeft meer dan 100 ligplaatsen. In de toekomst wil de haven- meester rondvaarten en vaarlessen organiseren. Jachthaven De Runde 7 Traject Ter Apel-Veenpark (reeds bevaarbaar) De provincie Drenthe is de opdracht- gerealiseerd moesten worden en omdat gever en aanbestedende dienst. De de projectfinanciering in meerdere voorbereiding, het maken van de stappen geregeld diende te worden. ontwerpen en het opstellen van de Bijkomend voordeel was dat hierdoor bestekken heeft de provincie Drenthe ook met name de werken interessant ook verzorgd. Dit in samenwerking met waren voor lokale kleinere en middel- de afdeling Staal, Elektro & Materieel van grote aannemers. Dit werkte daardoor de provincie Groningen. De gemeente weer kostenbesparend. Emmen is vanuit diverse disciplines 8 waaronder als (toekomstig) beheerder Op 10 juni 2010 is het vaartraject van de meeste bruggen ook nauw bij Ter Apel-Veenpark geopend voor de de realisatie betrokken. Het zelfde geldt recreatievaart (zie foto omslag). voor het waterschap Hunze & Aa’s als De toegestane reguliere scheeps- beheerder van de sluizen en bestaande afmetingen zijn: breedte 4,90 m, lengte kanalen. 25 m, hoogte 3,50 m en diepgang 1,50 m. De kosten hiervan (incl. de werkzaam- Op het gerealiseerde traject is er voor heden ten behoeve van het Veenpark- gekozen gelijksoortige bruggen in één kanaal) bedroegen ca € 14 miljoen. bestek onder te brengen. Eén groot bestek was geen optie omdat bepaalde projectgedeelten in een zeer korte tijd Sluis 8e Verlaat De Sluis 8e Verlaat is gerenoveerd en geplaatst. De sluisbodem en de bodems aangepast. Er zijn ten behoeve van achter de sluisdeuren zijn gebaggerd. het elektrificeren van de sluisdeuren En rondom de sluis is het straatwerk vier bewegingswerk-kelders op de hersteld. Ook is een wachthuisje landhoofden aangebracht. Aan de geplaatst. sluisdeuren zijn aanpassingen verricht en is onderhoud gepleegd. Ten behoeve van de bediening zijn een schakelkast, een bedieningslessenaar en seinen 9 Brug de Maten Van de oorspronkelijke ophaalbrug ‘De Maten’ in Munnekemoer was weinig bekend. Gezien de constructie is het bouwjaar van deze brug waarschijn- lijk begin jaren 50 geweest. Het was een smalle klasse 30 brug met zwaar gecorrodeerde liggers waar regelmatig zware transporten overheen gingen. De brugleuningen werden regelmatig 10 aangereden. Om een goede brug voor de toekomst te bouwen, kwam al snel de noodzaak van een complete vernieuwing van de bovenbouw naar voren. De gemeente Vlagtwedde (de beheerder) wilde graag een iets bredere nieuwe brug, die er uiterlijk hetzelfde zou uitzien als de oude brug. De bestaande onderbouw is daarom iets verbreed en er is een bredere boven- bouw gebouwd met hetzelfde uiterlijk als dat van de oude. De nieuwe brug is op een zeer eenvoudige manier geëlek- trificeerd. Draaibruggen tussen Ter Apel en Emmer-Compascuüm Daarbij zijn de historische kenmerken 11 behouden, terwijl de bruggen weer helemaal aan de hedendaagse eisen voldoen. Tussen de twee eerste bruggen in lag een dam waar een nieuwe vergelijkbare brug is gebouwd (Vennenbrug) op een locatie waar vroeger ook een draaibrug lag. Ten behoeve van het landbouw- verkeer en de transporten naar een gaswinlocatie is de Vennenbrug iets breder gemaakt dan de overige draai- bruggen. Het is een zogenaamde ‘klasse 60’ brug geworden. Een vierde smalle fiets- en voetgangers- draaibrug, Klein Draaigie, ligt in het centrum van Emmer-Compascuüm. Tussen Ter Apel en Emmer-Compascuüm liggen vier draaibruggen. Drie van Bij alle bruggen is een afmeervoorzie- deze bruggen de Twee Provinciënbrug, ning aangebracht voor de boten. Munsterveldschebrug en Klein Draaigie, zijn in de jaren 90 gerenoveerd. Oeverconstructies en baggerwerk De oude oeverconstructie langs het eerste kanaaltraject is volledig verbeterd en is nu bestand tegen de golfslag van schepen. In het buitengebied zijn de oevers voorzien van een houten paalconstructie onder de waterlijn en daarboven in het talud een bestorting met breuksteen. Daardoor is het uitklim- baar en dus passeerbaar voor voor 12 zoogdieren, amfibieën en reptielen en aantrekkelijk voor waterorganismen. Ook aan de flora is gedacht. De open bestorting maakt plantengroei volop mogelijk zodat een natuurlijk kanaal ontstaat. Daarnaast kan plaatselijk in een extra ruimte tussen palenrij en bestor- ting de plantengroei ongestoord plaats- vinden. Ook vormen dit ideale plekken voor paaiplaatsen voor vissen. De bestorting dempt ook de golfslag, waardoor schepen rustiger kunnen varen. Ondanks de weelderige plantengroei langs in de oeverlijn is het kanaal goed bevaarbaar. De vaargeul is tot een diepte van 2,00 m uitgebaggerd zodat ook bijvoor- beeld historische sleepbootjes met een diepgang van ca 1,65 m (rekening houdend met de diepte bij afmeer- voorzieningen) gebruik kunnen maken van het kanaal. 13 Schniedersbrug en Paul Krügerbrug 14 De ophaalbruggen Schniedersbrug en Beide balansen, de torens en Net buiten Emmer-Compascuüm Paul Krügerbrug zijn respectievelijk in hang stangen zijn gestraald en van een nabij de Schniedersbrug lag een vaste het begin en aan het eind van de jaren nieuw conserveringssysteem voorzien. fietsvoetgangersbrug. Om hier niet 50 gebouwd. De Schniedersbrug was Daarvoor zijn de hameitorens volledig een nieuwe brug te hoeven bouwen een handbewogen ophaalbrug, de Paul aangepast voor een compleet nieuwe is er voor gekozen om een gebalan- Krügerbrug een elektrisch bewogen aandrijving en het onderbrengen van ceerde fietsbrug aan het val van de brug met de bekende kromming aan het de elektrotechnische installatie. In beide Schniedersbrug te koppelen. uiteinde van de heugel zoals in die tijd bruggen bevindt zich een identieke