Gminny Program Opieki Nad Zabytkami Gminy Stegna Na Lata 2016-2019
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Stegna na lata 2016-2019 Opracowanie wykonane przez: Gminny Program Opieki nad Zabytkami na lata 2016-2019 3 SPIS TRE ŚCI 1 WST ĘP ........................................................................................................ 5 2 PODSTAWA PRAWNA ................................................................................ 6 3 UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE ....................................................................................................... 19 4 UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO ............................................................................................. 28 5 UWARUNKOWANIA WEWN ĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO ............................................................................................. 43 6 OCENA STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY. ANALIZA SZANS I ZAGRO ŻEŃ (SWOT) ......................................................................... 77 7 ZAŁO ŻENIA PROGRAMOWE ................................................................... 79 8 INSTRUMENTARIUM REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY STEGNA ................................................................. 86 9 ZASADY OCENY REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI ..................................................................................................... 87 10 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI ..................................................................................................... 87 Gmina Stegna Gminny Program Opieki nad Zabytkami na lata 2016-2019 4 Gmina Stegna Gminny Program Opieki nad Zabytkami na lata 2016-2019 5 1 WST ĘP Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j., Dz. U. z 2014 r. poz. 1446 z pó źn. zm.) nakłada na Gminy obowi ązek sporz ądzenia programu opieki nad zabytkami. Mówi o tym artykuł 87 ustawy. Głównym beneficjentem realizacji programu jest społeczno ść lokalna, która bezpo średnio powinna odczu ć efekty jego wdra żania. Dotyczy to nie tylko wła ścicieli i użytkowników obszarów i obiektów zabytkowych, ale równie ż wszystkich mieszka ńców. Przyj ęty przez Rad ę Gminy w formie uchwały, Gminny Program Opieki nad Zabytkami jest elementem polityki samorz ądowej. B ędzie słu żyć podejmowaniu planowych działa ń dotycz ących inicjowania, wspierania, koordynowania bada ń i prac z dziedziny ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego oraz upowszechniania i promowania dziedzictwa kulturowego. Program opieki nad zabytkami ma pomóc w aktywnym zarz ądzaniu zasobem stanowi ącym dziedzictwo kulturowe Gminy. Wskazane w programie działania są skierowane na popraw ę stanu zabytków, ich rewaloryzacj ę oraz zwi ększenie dost ępno ści do nich mieszka ńców i turystów. Gminny Program Opieki nad Zabytkami, m.in. poprzez działania edukacyjne, ma te ż budzi ć w lokalnej społeczno ści świadomo ść wspólnoty kulturowej, roli i znaczenia lokalnych warto ści i wspólnych korzeni. Wspólna dbało ść o zachowanie warto ści kulturowych wzmacnia poczucie to żsamo ści, wspiera identyfikacje jednostki z tzw. mał ą ojczyzn ą. Gminny Program Opieki nad Zabytkami jest opracowywany na 4 lata. Z realizacji programu Wójt co dwa lata sporz ądza sprawozdanie, które przedstawia Radzie Gminy. Kolejne sporz ądzane programy opieki powinny uwzgl ędnia ć pojawiaj ące si ę nowe uwarunkowania prawne i administracyjne, zmieniaj ące si ę warunki społeczne, gospodarcze i kulturowe, nowe kryteria oceny i aktualny stan zachowania zasobu oraz prowadzone okresowo oceny efektów wdra żania obowi ązuj ącego programu. Gmina Stegna 6 Gminny Program Opieki nad Zabytkami na lata 2016-2019 2 PODSTAWA PRAWNA Podstaw ę prawn ą sporz ądzenia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami stanowi ą: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78 poz. 483 w przepisach art.5, art. 6 ust. 1 i art. 86) Ochrona zabytków jest konstytucyjnym obowi ązkiem pa ństwa i ka żdego obywatela. Ustawa zasadnicza stanowi fundament systemu ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce: „Rzeczpospolita Polska (...) strze że dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochron ę środowiska, kieruj ąc si ę zasad ą zrównowa żonego rozwoju (art. 5), (...) stwarza warunki upowszechniania i równego dost ępu do dóbr kultury, b ędącej źródłem to żsamo ści narodu polskiego, jego trwania i rozwoju (art.6. ust. 1), oraz ka żdy jest obowi ązany do dbało ści o stan środowiska i ponosi odpowiedzialno ść za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialno ści okre śla ustawa (art. 86)”. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (t.j., Dz. U. z 2015 r. poz. 1515) Zgodnie z art. 7 ust.1 pkt 9 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym, zaspokajanie potrzeb wspólnoty nale ży do własnych zada ń gminy. W szczególno ści zadania własne gminy obejmuj ą zagadnienia zwi ązane z ochrona zabytków jak i opiek ą nad zabytkami. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j., Dz. U. z 2014 r. poz. 1446 z pó źn. zm.). Ustawa stanowi podstaw ę prawn ą ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce, okre śla polityk ę zarz ądzania zabytkami oraz wyznacza główne zadania pa ństwa oraz obywateli (wła ścicieli i u żytkowników obiektów zabytkowych). Szczegółowe zapisy okre ślaj ą przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków oraz opieki nad nimi, zasady tworzenia krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach, a tak że organizacj ę organów ochrony zabytków. Wprowadza poj ęcia ochrony i opieki. Gmina Stegna Gminny Program Opieki nad Zabytkami na lata 2016-2019 7 Ochrona zabytków (art. 4) polega w szczególno ści na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działa ń maj ących na celu: zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umo żliwiaj ących trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; zapobieganie zagro żeniom mog ącym spowodowa ć uszczerbek dla warto ści zabytków; udaremnienie niszczenia i niewła ściwego korzystania z zabytków; przeciwdziałanie kradzie ży, zagini ęciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granic ę; kontrol ę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; uwzgl ędnienie zada ń ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska. Natomiast opieka nad zabytkami (art. 5) sprawowana przez jego wła ściciela lub posiadacza polega w szczególno ści na zapewnieniu warunków: naukowego badania i dokumentowania zabytku; prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku; zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie; korzystania z zabytku w sposób zapewniaj ący trwałe zachowanie jego warto ści. Opiece i ochronie podlegaj ą, bez wzgl ędu na stan zachowania (art. 6): zabytki nieruchome - krajobrazy kulturowe, układy urbanistyczne i ruralistyczne, zespoły budowlane, dzieła architektury i budownictwa, dzieła budownictwa obronnego, obiekty techniki, cmentarze, parki, ogrody i inne formy zaprojektowanej zieleni, miejsca upamiętniaj ące wydarzenia historyczne b ądź działalno ść wybitnych osobisto ści lub instytucji, zabytki ruchome –dzieła sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki u żytkowej, kolekcje stanowi ące zbiory przedmiotów zgromadzonych Gmina Stegna 8 Gminny Program Opieki nad Zabytkami na lata 2016-2019 i uporz ądkowanych, numizmaty oraz pami ątki historyczne, wytwory techniki, materiały biblioteczne, wytwory sztuki ludowej, r ękodzieła oraz inne obiekty etnograficzne, przedmioty upami ętniaj ące wydarzenia historyczne, bądź działalno ść wybitnych osobisto ści lub instytucji, zabytki archeologiczne –pozostało ści terenowe pradziejowego i historycznego osadnictwa, cmentarzyska, kurhany, relikty działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej. Ochronie ustawodawczej mog ą podlega ć równie ż nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej. Ustawa wskazuje tak że formy ochrony zabytków (art. 7), do których nale żą : wpis do rejestru zabytków prowadzonego przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, na podstawie decyzji wydanej przez WKZ z urz ędu b ądź na wniosek wła ściciela zabytku lub u żytkownika wieczystego gruntu, na którym znajduje si ę zabytek nieruchomy; uznanie za Pomnik Historii przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek ministra wła ściwego do spraw kultury i dziedzictwa narodowego; utworzenie parku kulturowego przez Rad ę Gminy na podstawie uchwały; ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizacj ę inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizacj ę inwestycji w zakresie lotniska u żytku publicznego. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. wprowadziła obowi ązek sporz ądzenia przez samorz ądy programów opieki nad zabytkami. Zgodnie z art. 87 tej Ustawy zarz ąd województwa, powiatu lub wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporz ądza odpowiednio wojewódzki, powiatowy lub gminny program opieki nad zabytkami. Program ten, po uzyskaniu opinii wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków, przyjmowany jest odpowiednio przez Sejmik Województwa, Rad ę Powiatu i Rad ę Gminy (art. 87.3). Na poziomie powiatu, województwa i gminy