WINDENERGIE OP LAND Windpark Oostpolder Groningen Inhoudsopgave
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
WINDENERGIE OP LAND Windpark Oostpolder Groningen Inhoudsopgave Samenvatting ................................................................................................................................................. 3 Hoofstuk 1 Inleiding + methodiek ................................................................................................................. 5 1.1 Inleiding .............................................................................................................................................. 5 1.2 Methodiek onderzoek ......................................................................................................................... 5 Hoofdstuk 2 De context ................................................................................................................................. 6 2.1 Het project .......................................................................................................................................... 6 2.2 De omgeving ....................................................................................................................................... 7 2.3 De achtergrond ................................................................................................................................... 9 Hoofdstuk 3 Inrichting plan- en besluitvormingsproces .......................................................................... 14 3.1 Betrokken partijen en hun belangen ............................................................................................... 14 3.2 Opzet van het plan- en besluitvormingsproces .............................................................................. 15 3.3 Opzet van het participatieproces ..................................................................................................... 16 3.4 Mate van invloed van deelnemers op het project ........................................................................... 22 Hoofdstuk 4 Analyse plan- en besluitvormingsproces ............................................................................. 25 4.1 Eerste kaders voor het initiatief ...................................................................................................... 25 4.2 Kwaliteit van het participatieproces 26 ................................................................................................ BIJLAGE GRONINGEN BIJLAGE WINDENERGIE OP LAND. LAND. OP WINDENERGIE 2 Samenvatting In dit onderzoek is met de Oostpolder als casus onderzocht welke factoren bijdragen aan een zorgvuldig en effectief proces van planvorming en omgevingsmanagement bij het windenergieproject. De casus Oostpolder bevindt zich in windpark Eemshaven; een industrieterrein en zeehaven in Noordoost Groningen grenzend aan de rand van het uitgestrekte landschap en waardevolle natuur van Werelderfgoed Waddenzee en het Eems-Dollardestuarium. Het industrieterrein wordt verder omringd door kleine dorpen, buurtschappen, akkerbouw, grasland en bijbehorende boerderijen. Op dit moment is 445 MW gerealiseerd in de windparken Eemshaven en in Delfzijl, inclusief 25 MW aan solitaire windturbines. De omgeving wordt met meerdere ontwikkelingen tegelijkertijd geconfronteerd zoals een data warehouse, hoogspanningsleidingen, een helikopterhaven en de nieuw geplande windparken. Daarnaast ligt het gebied in aardbevingsgebied. Er komt daarmee veel op omwonenden en de natuur af. De aanwijzing van de Oostpolder als locatie voor grootschalige windenergie in 2009 was een top-down- proces met de Provincie Groningen als regisseur. In 2015 is door de Provincie een klankbordgroep opgezet met daarin de gemeente, de Provincie, een vertegenwoordiger van de Oostpolderboeren, de voorzitter dorpsbelang, de Natuur en Milieufederatie Groningen en de vertegenwoordigers van de omliggende buurtschappen. In de klankbordgroep wordt de besteding van het windfonds besproken, maar is ook voldoende ruimte voor vragen over procedures en effecten op de omgeving van het windpark, en andere naburige ontwikkelingen. Voor de maatregelen voor compensatie en versterking van de natuurwaarden was het proces gelieerd aan het totaalpakket van ontwikkelingen in de Eemsdelta. De combinatie van grootschalige windenergieparken, zware industrie, havenactiviteiten en elektriciteitscentrales aan de rand van beschermd natuurgebied en de knelpunten die daaruit voortkomen, heeft ertoe geleid dat in het Eemsdeltagebied met regelmaat overleg plaatsvindt tussen natuur- en milieuorganisaties, bedrijven en overheden. De ontwikkeling van het windpark staat daarmee niet op zichzelf. Voor zowel omwonenden als voor natuurorganisaties was het van belang dat de cumulatieve effecten van de gezamenlijke industriële ontwikkelingen in de Eemshaven werden getoetst en ook besproken konden worden in de klankbordgroep. Uit de casus Oostpolder zijn de volgende geleerde lessen gekomen: • Het loont om vroegtijdig in overleg op reguliere basis met de stakeholders te investeren. Het draagt bij aan gezamenlijke kennisontwikkeling, uitwisseling van actuele informatie en het opbouwen van wederzijds vertrouwen en kennis van elkaars belangen en zorgen. • Het van grote meerwaarde te investeren in onderzoek naar effecten op de leefomgeving en natuur en het delen van de uitkomsten. Uiteindelijk leveren deze overleggen zo inzicht in mutual gains en gewenst participatieniveau • De windturbines in de Eemshaven en Delfzijl hebben door hun ligging direct langs de waddenkust negatieve invloed op trekvogels, beschermde waddenvogels, vleermuizen en het uitgestrekte landschap. Goed overleg heeft ertoe geleid dat er breed gedragen maatregelen worden genomen ter compensatie en ter versterking van natuurwaarden. Zoals het uitrusten van de windturbines met GRONINGEN BIJLAGE een stilstandsvoorziening om het aantal vogelslachtoffers te beperken en door de aanleg van een broedeiland, net buiten de kust, ter versterking van het leefgebied van de Noordse Stern en Visdief. • De Oostpolder casus was niet ideaal aangezien de klankbordgroep en participatiemogelijkheden in een laat stadium werden opgezet. Toch heeft de casus bijzonder goed uitgepakt. Door de inzet van Provincie, Natuur en Milieufederatie Groningen en de Oostpolderboeren is de mogelijkheid gecreëerd voor de realisatie van twee dorpsmolens binnen windpark Oostpolder. WINDENERGIE OP LAND. LAND. OP WINDENERGIE 3 • Inzet van het revolverend fonds van de Provincie Groningen was cruciaal voor de financiering van de dorpsmolens, het financieel risico voor omwonenden is laag en ook voor mensen met een kleine portemonnee is het mogelijk om te participeren. • De twee dorpsmolens zijn alleen mogelijk omdat de Oostpolderboeren hier op vrijwillige basis ruimte aan willen bieden. Andere, niet lokale, projectontwikkelaars in vergelijkbare windparken, vragen een hoge projectfee, waardoor dorpsmolens financieel niet meer haalbaar zijn. Lokale en regionale overheden worstelen met vaststellen van niet-ruimtelijke kaders en voorwaarden voor de ontwikkeling van windparken. Het ontbeert hun aan instrumenten om voorwaarden voor participatie goed te kunnen borgen. De belangrijkste aanbevelingen die uit de casus komen zijn: • Het van belang dat langs de gehele Waddenkust wordt onderzocht wat de draagkracht is van natuur en landschap, waar nieuwe windparken gewenst zijn – en waar niet – en hoe natuur en landschap versterkt kunnen worden. • Het is van belang om landelijk mogelijk te maken om niet-ruimtelijke kaders en voorwaarden vast te stellen voor windontwikkeling. Zo kan een level playing field gecreëerd worden garanderen en stakeholders duidelijkheid geboden waar ze aan toe zijn. Aanbevolen wordt om participatie op een goede manier te borgen in de nieuwe omgevingswet. BIJLAGE GRONINGEN BIJLAGE WINDENERGIE OP LAND. LAND. OP WINDENERGIE 4 1. Inleiding + methodiek 1.1 INLEIDING De Natuur en Milieufederaties hebben samen met Natuur en Milieu voor het Ministerie van EZ een milieustudie uitgevoerd naar draagvlak en participatie bij wind op land. Een belangrijk onderdeel van deze studie is een analyse van vier windenergieprojecten. De eerste stap hierbij was het maken van een groslijst met mogelijk geschikte casussen. Uiteindelijk zijn er vier casussen gekozen. Er is hierbij o.a. gelet op: • een goede spreiding over Nederland; • een mix van kleine en grote projecten; • projecten met verschillende initiatiefnemers; • projecten met verschillende processen. Hieruit zijn casussen gekozen uit de volgende provincies: Brabant, Flevoland, Drenthe en Groningen. Voor Groningen betrof dit de casus Windpark Oostpolder. Deze laatste casus is in dit rapport geanalyseerd. De kern van deze casus is het provinciale besluitvormingsproces voor de realisatie van 65 MW (megawatt) op het grondgebied van de gemeente Eemsmond waarbij met name gekeken wordt naar het participatieproces voor mens en natuur. In de analyse is gekeken wat er geleerd kan worden van het doorlopen proces. Uiteindelijk doel is dat de lessen en aanbevelingen een bijdrage leveren aan een beter draagvlak en acceptatie, en dus realisatie van windenergie op land. Met de opgedane kennis kan de kwaliteit van de participatieprocessen worden verbeterd en kunnen inhoudelijke knelpunten beter worden geadresseerd. 1.2 METHODIEK ONDERZOEK Er is gekozen voor een kwalitatief onderzoek door middel van deskresearch, interviews en bijeenkomsten. Er is eerst gekeken naar alles wat er in het verleden al in het gebied is gebeurd en welke besluitvorming en literatuur daar aan ten grondslag ligt. Vervolgens is een serie semi-gestructureerde interviews gehouden