Z Owcami Z Niemiec Do Polski

www.wiescirolnicze.pl

BEZPŁATNY MIESIĘCZNIK rolników Wielkopolski, Dolnego Śląska, Opolszczyzny, Łódzkiego i Kujawsko-Pomorskiego Nr 8 (56) sierpień 2015 Nakład 45.000 egz. ISSN 2082-8381 PIENIĄDZE DLA MŁODYCH ROLNIKÓW Polecane oziminy UPAŁY MĘCZĄCE DLA ZWIERZĄT Porównanie kombajnów Fot. A. Malinowski Fot.

Z owcami z Niemiec do Polski REKLAMA WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 02 REKLAMY 03 Spis treści Informacje Kradną deszczownie 4 Polecamy Wnioski na zalesianie do 17 sierpnia 4 5.000 zł dla studenta 4 Pomoc dla poszkodowanych przez suszę 5 Wybory z niską frekwencją 6 Aleksandra Czas na młodych 7 Dokumentowanie sprzedaży przez rolnika vatowca 8 Pilarczyk Milion na oczyszczalnie i panele fotowoltaiczne 9 redaktor naczelna Zwrot akcyzy za paliwo - już czas składać wnioski 9 Może i dorobić, i jeść obiad ze swoim następcą 10 Emerytura polityczna Wcześniejsze emerytury z KRUS 11 Lokalność siłą banków spółdzielczych 12-13 Przed wyborami parlamentarnymi Z owcami z Niemiec do Polski 42-44 rolnicy mogą liczyć na jakieś bonusy Przed nami 65-66 w systemie emerytalnym. Gazety do- Za nami 67-72 noszą ostatnio, że wg nowego projektu Uprawy s. 20-21 na emeryturę będzie mógł przejść nawet 56-letni właściciel gospodarstwa Wskażą tereny wrażliwe na brak wody 14 (po czterdziestu latach pracy, licząc Odmiany po raz pierwszy zalecane 15-16 od szesnastego roku życia). Jaka wte- Poplony - czas na siew 17 dy będzie wysokość jego świadcze- Ustrzec oziminy przed chorobami 18-19 nia, nie wiadomo, ale mogłoby to być Facelia na kłopoty ze stanowiskiem 20-21 na takiej zasadzie: państwo udaje, że Jak zminimalizować straty w ziarnie? 22-23 godnie płaci, a rolnik - że już nie pra- Rośliny mogą rosnąć w powietrzu 24-26 cuje. Przecież wykluczenie z zawodu Bielone czy zielone? 28-30 Uważaj na ślimaki mężczyzny w sile wieku, z doświad- 31 Giełdowe ceny warzyw i owoców 32-33 czeniem, którego żadnymi studiami Czy warto inwestować w łąkę? 34-35 nie da się zastąpić, byłoby kadrowym marnotrawstwem. I dla konkretnego Hodowla gospodarstwa, i w skali całego państwa. Jak pomóc bydłu przetrwać upał? 37-39 Politycy popadają ze skrajności Najpopularniejsze są duże króliki 40-41 w skrajność. Według aktualnie obo- Ketoza - wróg hodowcy! 45-47 s. 45-47 wiązujących przepisów po 2017 roku Roboty udojowe zgodne z behawioryzmem 48-50 rolnicy nie mogliby już przechodzić Technika rolnicza na wcześniejszą emeryturę (55 lat dla Znajdź nas kobiet i 60 lat dla mężczyzn). Wiek Żniwa w rekordowym czasie 52-54 na Facebooku! emerytalny stopniowo by się wydłużał Gleba lubi niskie ciśnienie 56-57 aż do 67 lat. Mężczyźni osiągnęliby go Kombajny do marchwi 58-60 w 2020 r., a kobiety w 2040 (tak jak Techniczne wizytówki 62-63 w ZUS-ie). Jak przy przechodzeniu WIEŚCI DLA DOMU na emeryturę w tak późnym wieku Najpiękniejszy kwiat pani Stefanii 74-75 zapewnić w rodzinnym gospodar- Tuja Szmaragd spełnia ich marzenia 76-77 stwie następstwo pokoleń? Co drugie „Fantazja z gradem” na Naleśnikowej Bibie 78 musiałoby chyba wypadać z obiegu, Z kaszą jaglaną w roli głównej 78 tak żeby wnukowie, którym zapisze Najlepsze potrawy z wieprzowiny 79 się ziemię, mogli wystąpić o premię Rzucali broną i wieszali pranie 79 Zeskanuj kod QR dla młodego rolnika. Maliny dobre nie tylko na przeziębienie 80-81 lub wejdź na stronę: Owoce egzotyczne nie tylko na talerzu 82 www.facebook.com/wiescirolnicze

REDAGUJE ZESPÓŁ: DZIAŁ REKLAMY: Redaktor naczelny - Aleksandra Pilarczyk Aneta Rzeźniczak - kierownik (Jarocin) - tel. 512-135-918, Anna Moczydłowska (Jarocin) - tel. 508-510-537, Piotr Piotrowicz, Aneta Rzeźniczak, Anetta Artur Antczak (Jarocin) - tel. 508-318-922, ADRES REDAKCJI: Nakład: 45.000 egz. Przespolewska, Elżbieta Rzepczyk, Honorata Angelika Włodarczyk (Jarocin) - tel. 509-082-772, 63-200 Jarocin, ul. Kasprzaka 1a, ADRES WYDAWNICTWA: Dmyterko, Dorota Jańczak, Ania Kopras-Fijołek, Przemysław Markiewicz (Pleszew) - tel. 602-367-873, tel. 62 747-15-31, Południowa Oficyna Wydawnicza Sp. z o.o., Ksenia Pięta, Magdalena Teodorczyk, Przemysław Patrycja Skorzybót (Pleszew) - tel. 512-136-544, tel./fax 62 747-37-60 63-200 Jarocin ul. Kasprzaka 1a, Góralczyk, Justyna Napieraj, Hubert Mościpan, Artur Małgorzata Wieczorek (Rawicz) - tel. 516-131-104, E-MAIL: tel. 62 747-15-31, tel./fax 62 747-37-60. Krawczyk. Anna Danek (Rawicz) - tel. 600-210-433, [email protected] Korekta: Jacek Kaliszan. Justyna Pasieracka (Gostyń) - tel. 604-983-569, PROJEKT GRAFICZNY: Paulina Pawłowska (Gostyń) - tel. 512-135-914, STRONA INTERNETOWA: Szymon Mofina. PROJEKTY REKLAM: Szymon Mofina, Łukasz Zięciak, www.wiescirolnicze.pl Dariusz Fijołek, Piotr Kołaski, Piotr Budnik, Krzysztof DRUK: Szukalski, Zbigniew Pacanowski, Maciej Mostowy, AGORA S.A., 64-920 Piła, ul. Krzywa 35. Waldemar Stańko, Karolina Ciemniak. WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 04 INFORMACJE INFORMACJE 05 Powiat pleszewski Wnioski na Pomoc dla poszkodowanych Kradną zalesianie przez suszę do 17 sierpnia olnicy, którzy ponie- JAK PODAJE MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI, śli straty w wyniku PRODUCENCI ROLNI MOGĄ KORZYSTAĆ Z NASTĘPUJĄCYCH FORM POMOCY: deszczownie Ruszył nabór wniosków w ramach działania wystąpienia suszy, „Inwestycje w rozwój obszarów leśnych i po- mogą liczyć na po- z kredytów preferencyjnych na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji 1 rolnej. prawę żywotności lasów”, które finansowane moc w ramach dzia- Oprocentowanie kredytu dla rolnika wynosi aktualnie: Rłania „Przywracanie potencjału 2,09% w skali roku dla kredytów na wydatki bieżące dla rolników, którzy posiadają polisę ubezpieczenia upraw rolnych jest z budżetu Programu Rozwoju Obszarów i zwierząt gospodarskich przynajmniej od jednego ryzyka, Wiejskich na lata 2014-2020. - Jest to oferta produkcji rolnej zniszczonego 3,14% w skali roku dla kredytów na wydatki bieżące dla rolników, którzy nie posiadają polisy ubezpieczenia upraw rolnych pomocy adresowana do tych rolników, którzy w wyniku klęsk żywiołowych i katastrof oraz wprowadzanie i zwierząt gospodarskich, zdecydowali się posadzić na swoich grun- 3% w skali roku dla kredytów na odtworzenie środków trwałych; tach las. O wsparcie na zalesienie ubiegać się odpowiednich środków zapobie- gawczych”. odroczenia terminu płatności składek i rozłożenia ich na dogodne raty, a także umorzenie w całości lub w części mogą także jednostki samorządu terytorialnego 2 - informuje Przemysław Ratajczak, kierownik Uruchomienie tego działania, bieżących składek z tytułu ubezpieczenia społecznego rolników - na wniosek rolnika złożony do KRUS-u; Biura Powiatowego ARiMR w Miejskiej Górce. finansowanego z PROW 2014 - 2020, zapowiedział 27 lipca na kon- odroczenia i rozłożenia na raty płatności z tytułu umów sprzedaży i dzierżawy nieruchomości Zasobu Własności Wysokość wsparcia, jakie będzie można 3 Rolnej Skarbu Państwa oraz ulg w opłatach czynszu, a także umorzeń raty płatności czynszu z tytułu umów ferencji we Wrocławiu minister rol- otrzymać, zależy od powierzchni, na której zo- dzierżawy - na wniosek rolnika złożony do Agencji Nieruchomości Rolnych; stanie posadzony las, rodzaju sadzonek oraz nictwa Marek Sawicki. W gminach, które dotknęła susza (ich wykaz od tego, jak będą one chronione. - Maksymalna 4 ulg w podatku rolnym udzielanych przez wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast - na wniosek rolnika złożony ilku mieszkańców gmi- Nie była to kradzież na zamówienie, jeździli powierzchnia, do której będzie można otrzymać znajduje się na stronie Instytutu do urzędu gminy. ny Gołuchów (powiat i sprzedawali. To młodzi chłopacy, a dwóch pomoc, wynosi 20 ha, a minimalna 0,1 ha. Aby Uprawy, Nawożenia i Gleboznaw- pleszewski) okradło zatrzymano za paserstwo, bo to sprzedawali otrzymać takie wsparcie, konieczne będzie stwa), trwa przyjmowanie wnio- Pomoc w spłacie zobowiązań wobec Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, gminy oraz Agencji dwóch rolników z Cze- - mówił mężczyzna. posiadanie specjalnego planu zalesieniowego, sków i szacowanie strat przez ko- Nieruchomości Rolnych jest udzielana w formie de minimis. chla i Kuchar. Chodzi Zraszacze skradło trzech młodych który opracowuje nadleśniczy oraz dokonanie misje powołane przez wojewodów. Uruchomienie dodatkowej formy pomocy (maksymalnie do wysokości równowartości 15 000 euro) ze środków o deszczownie,K które często widać na ludzi w wieku od 19 do 22 lat. Chcieli po nasadzeń zgodnie z jego założeniami - przypo- Protokoły komisji będą stanowiły Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w wysokości stanowiącej iloczyn stawki pomocy i powierzchni upraw, polach. Wprawdzie nie przywłaszczono prostu łatwo zarobić pieniądze. Z kolei mina Przemysław Ratajczak. Wnioski należy podstawę do udzielenie wsparcia na której wystąpiły szkody co najmniej na powierzchni 70% upraw rolnych wymaga: wyszacowania szkód, ustalenia całych urządzeń, ale zraszacze. Jednak trzydziestolatek nimi handlował. Sprze- składać w biurach powiatowych agencji do finansowego przez ARiMR. terminu naboru wniosków, ustalenia stawki pomocy na 1 hektar upraw, na której wystąpiły szkody. (źródło: MRiRW) 17 sierpnia. (HD) bez tych części urządzenia nie działają. dał dwa urządzenia rolnikom również REKLAMA Deszczownie są rolnikom bardzo po- z gminy Gołuchów. - 29 czerwca 2015 trzebne. - Cały czas jest susza - mówił rol- roku o godz. 8.00 policjanci z Posterunku nik z Czechla, który został okradziony. Policji w Gołuchowie ustalili sprawców POMOC NA „INWESTYCJE W ROZWÓJ Dzięki nawadnianiu ratują swoje rośliny, kradzieży, którzy w okresie czasu od dnia 19 OBSZARÓW LEŚNYCH I POPRAWĘ przede wszystkim warzywa. - Pierwsza czerwca 2015 roku do dnia 26 czerwca 2015 ŻYWOTNOŚCI LASÓW” BĘDZIE WYPŁACANA kradzież była dwa tygodnie temu w czwartek, roku na terenie gminy Gołuchów wspólnie W TRZECH RÓŻNYCH FORMACH: a druga tydzień temu w czwartek - opo- i w porozumieniu dokonali kradzieży trzech pierwsza - obejmuje jednorazowe wypłacenie tzw. wsparcia na zalesianie (część inwestycyjna), o którą wiadał w lipcu. Jego jedna deszczownia zraszaczy do wody na łączną kwotę około rolnicy mogli ubiegać się już w tym roku, była w Kucharkach, a druga w pobli- 8.000 zł na szkodę dwóch mieszkańców druga - polega na wypłacaniu przez 5 lat tzw. żu domu. Jeden ze zraszaczy kosztuje gminy Gołuchów. (…) Wszyscy sprawcy premii pielęgnacyjnej*, 4.000 zł. - To waży około 5 kilogramów są mieszkańcami gminy Gołuchów. Postę- trzecia - polega na wypłacaniu przez 12 lat tzw. i wykonane jest z aluminium - wyjaśniał powanie w tej sprawie prowadzi Posterunek premii zalesieniowej*. młody rolnik. Zaznacza, że podejrza- Policji Gołuchów - wyjaśniała sierż.sztab. *wnioski o przyznanie premii pielęgnacyjnej ni o kradzieże zostali już zatrzymani. Monika Lis-Rybarczyk z Zespołu Pra- i zalesieniowej rolnicy będą mogli składać od 2016 r. - Otrzymałem informację, że policja zatrzy- sowego KPP w Pleszewie. mała osiem osób. Ja te zraszacze odzyskałem. (abi)

5.000 zł dla studenta d 1 lipca studenci sierpnia o godzinie 16.00. Następnie inżynierskich w polskich uczel- w których dochód netto na osobę pierwszego roku wydrukowany wniosek o stypendium, niach publicznych (z możliwością albo dochód osoby uczącej się nie pochodzący wraz z załącznikami, przyszli studen- uzupełnienia do tytułu magistra) przekracza 1.125 zł lub 1.400 zł z rodzin byłych ci muszą przekazać do odpowiedniego lub jednolitych studiów magi- netto, gdy członkiem rodziny pracowników Oddziału Terenowego ANR najpóź- sterskich. Muszą też być dziećmi jest dziecko legitymujące się Opaństwowych przedsiębiorstw niej do 24 sierpnia” - informuje Biu- byłych pracowników PGR, którzy orzeczeniem o umiarkowanym gospodarki rolnej (PGR) mogą ro Rzecznika Prasowego Agencji byli zatrudnieni w tych gospo- albo znacznym stopniu niepeł- ubiegać się o stypendia. „Tego dnia Nieruchomości Rolnych. darstwach na podstawie umowy nosprawności. aktywowane zostały formularze do O stypendia mogą ubiegać o pracę przez co najmniej 2 lata, Stypendia będą wypłacane składania wniosków online na stronie się tegoroczni maturzyści, którzy mieszkać na terenach wiejskich w 10 miesięcznych ratach, od paź- www.stypendia-pomostowe.pl. Ter- dostali się na pierwszy rok dzien- lub w miastach do 20 tys. miesz- dziernika 2015 r. do lipca 2016 r. min składania wniosków upływa 17 nych studiów licencjackich lub kańców oraz pochodzić z rodzin, po 500 zł każda. (HD) WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 06 INFORMACJE INFORMACJE 07 Wybory z niską frekwencją TEKST Anetta Przespolewska Frekwencja Czas na młodych ybory do ZARZĄD DOLNOŚLĄSKIEJ Już od 20 sierpnia do 2 września 2015 będzie można składać wnioski Powiato- IZBY ROLNICZEJ: w poszczególnych wych Rad prezes - Leszek Grala, województwach na „Młodego Rolnika”. Izb Rolni- wiceprezes - Ryszard Borys, Zachodniopomorskie czych odby- członkowie - Franciszek TEKST Magdalena Teodorczyk - 8,24% Wły się 31 maja. I tak, jak „Wieści Baranowski, Waldemar - 14,72% Rolnicze” przewidywały, zain- Jankowski, Tadeusz Mochalski. Programie niu. - Zarówno biura powiatowe, rozpoczynać prowadzenie gospo- ny będzie również do prowadze- teresowanie nimi wśród upraw- delegat do Krajowej Rady Izb Kujawsko-Pomorskie Rozwoju jak i oddziały regionalne udziela- darstwa rolnego jako kierujący nie uproszczonej rachunkowości nionych do głosowania było nie- Rolniczych - Henryk Kowalik. Obszarów ją wszelkich informacji na temat gospodarstwem, co oznacza, że w gospodarstwie przez co najmniej wielkie. W Opolskiem do urn - 5,20% Wiejskich zasad przyznawania premii. Za- do dnia złożenia wniosku osoba 5 lat od dnia wypłaty pierwszej - 10,00% poszło zaledwie 2,41%. Z ko- ZARZĄD KUJAWSKO- na lata 2014 praszamy w razie jakichkolwiek taka nie prowadziła gospodarstwa, raty pomocy - przyznaje Marcin lei w Zachodniopomorskiem POMORSKIEJ IZBY ROLNICZEJ: -W 2020 wsparcie to mieści się niejasności - dodaje specjalista. ale posiadała je lub stała się wła- Jamry. głosowało 8,24% rolników. prezes - Ryszard Kierzek, w ramach poddziałania: „Po- Wsparcie będzie przyzna- ścicielem lecz nie wcześniej niż Powierzchnia użytków rol- Z danych, jakie otrzymaliśmy wiceprezes - Tadeusz moc w rozpoczęciu działalności wane tylko tym wnioskodaw- na 12 miesięcy przed złożeniem nych w gospodarstwie rolnym z Krajowej Rady Izby Rolni- Ziółkowski, Wielkopolskie gospodarczej na rzecz młodych com, którzy już roz- wniosku - wymienia Mar- musi być co najmniej równa czej większe zainteresowanie członkowie zarządu - 3,30% rolników”. Do rozdysponowa- poczęli urządzanie cin Jamry, kierownik średniej krajowej, a w woje- wyborami było w tych okrę- - Mirosław Smaruj, Sławomir - 5,40% nia pomiędzy beneficjentów jest gospodarstwa biura powiatowego wództwach o średniej niższej niż gach, gdzie liczba kandydatów Kowalewski, Stanisław Seklecki, 718 mln euro, które może trafić rolnego, a pro- ARiMR w Kroto- krajowa - średniej wojewódzkiej Łódzkie była większa aniżeli mandatów. delegat do Krajowej Rady Izb do 29 tysięcy wnioskodawców wadzić je będą, szynie. Jeśli rol- i nie większa niż 300 hektarów. I w tym przepadku przodują: Rolniczych - Marek Borowski. - 3,70% w całym kraju. jako kierujący, 3 lata nik wnioskujący Określony został wymóg, że - 6,38% Zachodniopomorskie, Kujaw- Zmiany, jakie niesie nowy po złożeniu ma starający się o premię nie po- przynajmniej 70% minimalnej ZARZĄD ŁÓDZKIEJ IZBY sko-pomorskie i Dolnośląskie. Dolnośląskie nabór, dotyczą między inny- wniosku o pre- o premię na siada odpowied- wielkości stanowi przedmiot ROLNICZEJ: Delegaci najpierw wybierali - 6,26% mi miejsca składania wniosku. mię. Uznaje się, uzupełnienie nich kwalifikacji własności beneficjenta, użyt- prezes - Bronisław Węglewski, przewodniczących rad powiato- - 9,50% Dotychczas były to oddziały re- że osoba fizyczna wykształcenia zawodowych, wy- kowania wieczystego lub dzier- wiceprezes - Andrzej Komala Opolskie wych i reprezentantów na wal- gionalne ARiMR. - Wnioski po rozpoczęła urzą- kształcenia, ma na ich żawy z zasobu własności rolnej członkowie zarządu - Ewa - 2,41% ne zgromadzenie. Ci natomiast raz pierwszy będzie można składać dzanie gospodarstwa, uzupełnienie 3 lata liczo- Skarbu Państwa lub jednostki Bednarek, Mariusz Cheba, - 3,90% dokonywali wyboru prezesów w biurach powiatowych Agencji jeżeli stała się właścicielem ne od dnia doręczenia decyzji samorządu terytorialnego. Dariusz Kowalczyk, swoich izb oraz zarządy woje- Restrukturyzacji i Modernizacji lub weszła w posiadanie go- o przyznaniu pomocy. Formularze dokumentów delegat do Krajowej Rady Izb wódzkie. Rolnictwa, właściwych ze względu spodarstwa o powierzchni Ważna jest również wiel- potrzebne do wnioskowania Rolniczych - Adam Michaś. frekwencja ogólna na miejsce położenia gospodarstwa, użytków rolnych wynoszącej kość ekonomiczna gospodar- o pomoc finansową w ramach frekwencja tylko ZARZĄD WIELKOPOLSKIEJ ZARZĄD OPOLSKIEJ IZBY w okręgach osobiście lub przez upoważnioną co najmniej 1 ha. stwa (SO), która nie może być poddziałania: „Pomoc w rozpo- IZBY ROLNICZEJ: ROLNICZEJ: wyborczych, gdzie osobę, listem poleconym lub pocztą - Wśród wielu wytycznych do- mniejsza niż 13 tysięcy euro częciu działalności gospodarczej prezes - Piotr Walkowski, prezes - Herbert Czaja, liczba kandydatów kurierską - informuje Wojciech tyczących przyznawania pomocy i nie większa niż 150 tysięcy na rzecz młodych rolników” do- liczba mandatów wiceprezes - Bogdan Fleming, wiceprezes - Marek Froelich, Głuchowski, p.o. kierownika ważne jest, iż osoba, która się o nią euro, a w wyniku realizacji za- stępne są na stronie internetowej członkowie zarządu - Jolanta członkowie zarządu: Leszek Biura Wsparcia Inwestycyjne- stara nie może mieć więcej niż 40 mierzeń zawartych w biznespla- www.armir.gov.pl w biurach Nawrocka, Jerzy Kostrzewa, Fornal, Hubert Kiwus i Bernard go w Wielkopolskim Oddziale lat, posiadać odpowiednie kwalifi- nie musi wzrosnąć o co najmniej powiatowych oraz w oddzia- ARiMR Zbigniew Stajkowski, Radlok, Regionalnym w Pozna- kacje zawodowe, po raz pierwszy 10%. - Młody rolnik zobowiąza- łach regionalnych ARiMR. delegat do Krajowej Rady Izb delegat do Krajowej Rady Izb Fot. Budimir Jevtic - Fotolia.com

Rolniczych - Andrzej Frąckowiak. Rolniczych - Zygmunt Gacek. Fot. picsfive - Fotolia.com MINIMUM 12 MIESIĘCY PREMIA W WYSOKOŚCI 100 TYS. ZŁOTYCH w pełnym zakresie beneficjent programu musi podlegać BĘDZIE WYPŁACANA W DWÓCH RATACH: ubezpieczeniu społecznemu rolników, od dnia wypłaty I - w wysokości 80% - po spełnieniu przez beneficjenta, pierwszej raty pomocy w terminie 9 miesięcy od dnia doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy, warunków, z zastrzeżeniem których została wydana ww. decyzja; II - w wysokości 20% - po realizacji biznesplanu.

70% KWOTY POMOCY musi być przeznaczone na inwestycje w środki trwałe, w tym zakup tylko nowych maszyn, urządzeń czy wyposażenia.

POMOC NIE ZOSTANIE PRZEZNACZONA NA DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE: chowu kur, kaczek, gęsi lub indyków z wyłączeniem produkcji ekologicznej prowadzenia plantacji roślin wieloletnich na cele energetyczne prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej

Fot. Marta iTurek.net Fot. Jachimowska, takich jak hodowla zwierząt laboratoryjnych, ryb akwa- Walne Zgromadzenie Wielkopolskiej Izby Rolniczej V Kadencji odbyło się 1 lipca w Poznaniu riowych, psów i kotów rasowych WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 08 INFORMACJE INFORMACJE 09 Dokumentowanie sprzedaży Milion na oczyszczalnie i panele fotowoltaiczne Fot. Dusan Kostic - Fotolia.com Dusan Kostic Fot. przez rolnika vatowca Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Go- Rolnicy, którzy przeszli na VAT, często zastanawiają się, w jaki sposób wystawiać faktury spodarki Wodnej w Po- za sprzedaż swoich plonów. W przypadku ryczałtowców, to kupujący ma obowiązek znaniu podpisał umowę ze Spółdzielczą Grupą Banko- wystawić fakturę. Niestety, vatowcy muszą ją wystawić nabywcy sami. wą w sprawie udzielania gozzoli - Fotolia.com Fot. dotacji przeznaczonych na olnicy vatowcy, fakturę z datą wystawienia ostatnią część - 22 tony, przy- częściową spłatę kapitału wbrew obiegowej z września, a datą sprzedaży wiózł 12 sierpnia. W tym wy- kredytów bankowych. Do- opinii, nie muszą z 10 sierpnia. Niestety, mimo padku za wszystkie dostawy tyczą one inwestycji w za- wystawiać faktury przesunięcia daty wystawienia z sierpnia może wystawić do kresie ochrony środowiska, dokładnie w dacie faktury o jeden miesiąc, poda- skupu jedną fakturę, łącznie realizowanych przez osoby Rsprzedaży. Mogą to zrobić do tek VAT rolnik będzie musiał na 67 ton. Ważne, aby dostawa fizyczne. „WFOŚiGW w Po- 15. dnia następnego miesiąca po zapłacić zgodnie z miesiącem była dokonana do tego samego znaniu przeznaczył w 2015 miesiącu sprzedaży. Przykłado- sprzedaży. W naszym przy- skupu, w jednym miesiącu. roku milion złotych na dopłaty wo rolnik dostarczył do sku- kładzie będzie to sierpień. Faktur nie trzeba rów- do kredytów udzielanych przez pu zboże 10 sierpnia. Zgodnie Dostawa plonów do skupu nież podpisywać. Obowiązek Banki Spółdzielcze zrzeszone WFOŚiGW w Poznaniu. z kontraktem termin płatności najczęściej trwa kilka tygodni. ten został już zniesiony wie- w Spółdzielczej Grupie Banko- Dotacja na częściową wynosi 30 dni od daty dostawy. W takim przypadku ułatwie- le lat temu. Urząd Skarbowy wej, na realizację przedsięwzięć spłatę kapitału wynosi do W tym przypadku rolnik va- niem będzie wystawienie jedna pewno nie uzna tego jako związanych z wymianą pieców 40% kosztów kwalifikowa- towiec musi wystawić fakturę nej faktury zbiorczej za cały błąd. Lecz mimo to na każdej węglowych na ekologiczne, bu- nych kredytu, jednak nie najpóźniej 15 września. Data miesiąc. Przykładowo, rolnik fakturze powinien być podpis dową przydomowych oczysz- więcej niż 8.000 zł na jedno wystawienia może się różnić od oddał do skupu 5 sierpnia 25 nabywcy i sprzedawcy. Dobrze czalni ścieków, przyłączy ka- przedsięwzięcie. Szczegóło- daty sprzedaży, dlatego w tym ton zboża, następnie 8 sierp- jeżeli podpisy te są z datą oraz nalizacyjnych, montażem pomp we informacje na temat wa- przykładzie można wystawić nia dostarczył kolejne 20 ton, koniecznie powinny być czytel- ciepła i paneli fotowoltaicznych runków i zasad udzielania ne. Jeżeli na fakturze jest czy- oraz odzyskiem ciepła z wenty- dotacji znajdują się na stronie Stawki VAT-u telny podpis odbierającego, lacji (rekuperacja)” - czytamy internetowej WFOŚiGW. na produkty rolne zawsze zwiększa to szanse na w komunikacie prasowym (HD) odzyskanie zaległej płatności Stawka w przypadku windykacji przez zweryfikować, czy nabywca oz. Nazwa towaru VAT sądy i komorników. Warto też skorygował sprzedaż. Często 1. Ziarno zbóż (w tym owsa), kukurydzy 5% sprawdzić autentyczność pod- Urzędy Skarbowe przy okazji również wykrywają inne nie- 2. Otręby zbożowe, otręby kukurydziane 5% pisu z dowodem osobistym osoby podpisującej. prawidłowości i nakładają na Zwrot akcyzy za paliwo 3. Materiał siewny: zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, 5% buraków pastewnych Niestety, szczególnie takie firmy znaczne sankcje. w przypadku sprzedaży by- Na fakturze muszą znaj- - już czas składać wnioski 4. Nasiona: rzepaku, rzepiku, motylkowych, strączko- 5% wych: m.in. groch, fasola dła lub tuczników do różnych dować się też dokładne dane 5. Sadzeniaki ziemniaków i ziemniaki 5% firm handlujących żywcem nabywcy i sprzedawcy. Ko- d 3 sierpnia nie internetowej minister- czonego specjalnie do tego niecznie należy wpisać numer - Fotolia.com Rabenstein Edler von Fot. 6. Owoce i warzywa świeże 5% istnieje ryzyko braku zapła- do 1 wrze- stwa rolnictwa i ośrodków celu pracownika urzędu ty. Podatek VAT rolnik musi NIP. Oprócz niego należy wpi- śnia moż- doradztwa rolniczego. Do gminy. 7. Warzywa mrożone oraz soki 5% rozliczyć zgodnie z fakturą. sać adres, imię i nazwisko lub na składać wniosku należy załączyć W ciągu 30 dni od daty 8. Jaja świeże 5% W sytuacji, gdy zaległość płat- nazwę firmy. Nie ma znacze- wnioski faktury VAT lub ich kopie, złożenia wniosku wydawa- 9. Mleko i wyroby mleczarskie z wyłączeniem kazeiny 5% nicza ze strony nabywcy jest nia, czy rolnik, który wystawia o zwrotO podatku akcyzo- stanowiące dowód zakupu na jest decyzja o wysokości do produkcji pasz już duża, rolnik vatowiec może fakturę, wpisze na niej „JAN wego zawartego w cenie oleju napędowego w okre- zwrotu podatku akcyzowe- 10. Orzechy laskowe i włoskie 5% odzyskać VAT od faktur, za NOWAK” czy „GOSPODAR- oleju napędowego użytego sie od 1 lutego 2015 r. do go. Pieniądze będą wypłaca- 11. Żywiec wieprzowy, wołowy, drobiowy 8% które płatność jest przetermi- STWO ROLNE JAN NOWAK” do produkcji rolnej. 31 lipca 2015 r. Zgodnie ne od 1 do 30 października 12. Siano, Słoma i plewy 8% nowana. Gdy nabywca zalega Obie nazwy są poprawne. Formularz wniosku z obowiązującymi obecnie 2015 r., gotówką w kasach 13. Śruta zbożowa i kukurydziana 8% z zapłatą rolnikowi vatowcowi Rolnicy nie zawsze mają dostępny jest w urzędach przepisami, kopie załączo- gmin lub przelewem na ra- 14. Śruta sojowa i rzepakowa 8% powyżej 150 dni od terminu pewność, czy sprzedają pro- gminy, na ich stronach innych faktur nie muszą być chunek bankowy podany 15. Makuch rzepakowy na cele paszowe (jeżeli nabywca 8% płatności, rolnik może zgłosić dukty z dobrą stawką. Ogólna ternetowych oraz na stro- potwierdzone przez wyzna- we wniosku. (mt) jest rolnikiem i złoży oświadczenie o przeznaczeniu taką sytuację do Urzędu Skar- zasada mówi, że produkcja ro- na cele paszowe we własnym gospodarstwie) ślinna jest ze stawką 5%, a ży- bowego i odzyskać zapłacony Zestawienie kwot dotacji oraz liczby złożonych wniosków o zwrot 16. Materiał siewny buraków cukrowych, łubinu 8% podatek VAT. Jest to dość do- wiec ze stawką 8%. Niestety, podatku akcyzowego według wybranych województw w 2014 roku: 17. Wysłodki buraczane 8% bra motywacja do płacenia, jest sporo wyjątków, dlatego 18. Gotowe pasze dla zwierząt gospodarskich 8% ponieważ Urząd Skarbowy warto przejrzeć tabelkę obok ze Kwota dotacji w zł Liczba złożonych wniosków o zwrot podatku 19.06.2015 Gotowa karma dla zwierząt domowych 8% stawkami VAT-u na produkty Województwo zawsze przeprowadza kon- (łącznie z kosztami gmin) akcyzowego w szt. 20.06.2015 Usługi rolne 8% rolne. trolę u nieuczciwej firmy, aby Dolnośląskie 52 129 075,66 34 507 21.06.2015 Brykiety ze słomy i siana 8% Kujawsko-Pomorskie 67 463 536,14 68 630 22.06.2015 Jaja wylęgowe 8% Łódzkie 52 134 532,90 107 265 23.06.2015 Kapusta kiszona, ogórki kiszone, warzywa przetworzo- 8% Paweł Ciesielski, „VAT dla rolników”, udziela bezpłatnych Opolskie 34 569 186,10 26 384 ne w jakikolwiek sposób np. łuskany czosnek porad we wtorki w godz. 17.00 - 19.00 Wielkopolskie 107 072 733,32 115 906 24.06.2015 Szyszki chmielowe 8% Tel. 664 729 744, [email protected] Źródło: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 10 INFORMACJE INFORMACJE 11 Może i dorobić, i jeść obiad Wcześniejsze ze swoim następcą emerytury

Rolnik na wcześniejszej emeryturze może spożywać posiłki przy wspólnym stole z KRUS ze swoimi dziećmi. Ma prawo także dorobić. W jakim wieku rolnicy mogą przechodzić na emeryturę? Do 31 grudnia 2017 roku TEKST Anetta Przespolewska - po przepracowaniu w gospodarstwie 30 lat.

elegat Piotr TEKST Honorata Dmyterko Kopczyński z Gizałek na spotkaniu Po- godnie z aktual- ku emerytalnego. Przysługują wiatowej Rady nie obowiązują- one tylko rolnikom, domownicy DWielkopolskiej Izby Rolniczej cymi przepisami nie mogą z nich korzystać. - Są w Pleszewie poruszył problem emerytura rolni- to rolnicy, którzy ukończą wiek

związany z przechodzeniem Business - Fotolia.com Monkey Fot. cza przysługuje 55 lat w przypadku kobiet lub rolników na wcześniejszą eme- Zubezpieczonemu (rolnikowi, 60 lat w przypadku mężczyzn. Będą ryturę. Opowiadał, że z infor- małżonkowi rolnika, domow- mieć co najmniej 30 lat podlegania macji, jakie on posiada, osoba nikowi), który spełnia jedno- wyłącznie rolniczemu ubezpieczeniu przechodząc na świadczenie cześnie dwa warunki. - Jeden emerytalno-rentowemu, zaprzestaną emerytalne (kobieta 55 lat, to osiągnięcie wieku emerytalne- prowadzenia działalności rolniczej mężczyzna 60 lat) podpisuje go, a drugi - podleganie ubezpie- i spełnią te warunki do 31 grudnia zobowiązanie w Kasie Rolni- czeniu emerytalno-rentowemu 2017 roku - wyjaśnia Wojciech czego Ubezpieczenia Społecz- przez okres co najmniej 25 lat. Od Buszewicz. Zauważa, że zosta- nego, że nie będzie pracować 1 stycznia 2013 roku wiek emery- wiono wymagany wiek, a wy- w gospodarstwie przekaza- talny jest stopniowo podwyższany. dłużono wiek emerytalny. - Po- nym, czy to w formie dzier- Dotyczy to zarówno kobiet, które woduje to obniżenie wysokości części żawy, czy zapisaniu dziecku. urodziły się po 31 grudnia 1952 uzupełniającej „wcześniejszej” eme- Jest oburzony tym, że rolnik roku, jak i mężczyzn urodzonych po rytury rolniczej. Obniżka po 5% musi podpisać taki dokument, 31 grudnia 1947 roku. Natomiast wiek emerytury podstawowej liczona jest że nie będzie dorabiał 100 czy 67 lat jako wiek emerytalny dotyczy za każdy rok dzielący uprawnioną 200 zł. Podkreślił, że emerytura kobiet urodzonych po 30 września osobę od wieku emerytalnego. Część wcześniejsza w tym przypadku prowadzenia działalności rol- gospodarstwa w inny sposób niż wiązania - mówi. 1973 roku i mężczyzn urodzonych uzupełniająca będzie podwyższana to 540 zł miesięcznie. Oburza niczej. - Forma zaprzestania pro- wymienione w art. 28 ust. 4 pkt 1 Dyrektor Wróblewska wypo 30 września 1953 roku - mówi o 5% po osiągnięciu kolejnego roku go również to, że rolnik, chcąc wadzenia działalności rolniczej ustawy, czyli wówczas, gdy rolnik jaśnia także, że rolnik, pobiera- Wojciech Buszewicz, kierow- życia - dodaje Wojciech Busze- dostać świadczenie, musi się też zależy od decyzji rolnika i może umowę dzierżawy gospodarstwa jący „wcześniejszą” emeryturę nik Placówki Terenowej KRUS wicz. zobowiązać, że nie będzie prze- być to przekazanie gospodarstwa zawrze ze zstępnym lub jego mał- rolniczą podlega tym samym w Rawiczu. W sejmie jest opracowywana bywał we wspólnym gospo- w formie aktu notarialnego, umo- żonkiem (dzieckiem, wnukiem lub przepisom, co renciści rolnicy. Jednak pewna grupa rolni- ustawa gwarantująca przejście darstwie domowym ze swoim wy darowizny, dożywocia czy ich małżonkiem). W tej sytuacji - Osiągnięcie miesięcznego przy- ków ma możliwość ubiegania na emeryturę po 40 latach pracy. synem. - Czyli ze swoim synem sprzedaży lub wydzierżawienia uznaje się, że rolnik i jego małżo- chodu w kwocie 2.838,50 zł po- się o wcześniejsze emerytury Wg projektu - pracującym na nie będzie mógł jeść przy jednym gospodarstwa na okres co najmniej nek zaprzestali prowadzenia gospo- woduje zmniejszenie świadczenia, rolnicze, jeszcze przed osią- roli te lata mogłyby się liczyć od stole - mówił. 10 lat osobie poza kręgiem osób darstwa rolnego, jeżeli obydwoje natomiast zawieszenie wypłaty gnięciem powszechnego wie- ukończenia 16. roku życia. O wyjaśnienie w tej spra- wymienionych w art. 28 ust. 4 złożą w KRUS-ie nie zobowiązanie emerytury spowoduje przekro- wie poprosiliśmy dyrektor pkt 1 ustawy (upraszczając: go- lecz oświadczenie pod rygorem czenie miesięcznego przychodu Regionalnego Oddział KRUS spodarstwo należy wydzierżawić odpowiedzialności karnej, że po w kwocie 5.271,40 zł. Te kwoty DO OKRESÓW PODLEGANIA UBEZPIECZENIU EMERYTALNO- w Poznaniu Marię Wróblew- osobom spoza kręgu najbliższej ro- wydaniu gospodarstwa będącego przychodu decydują o częściowym RENTOWEMU, OD KTÓRYCH ZALEŻY PRAWO DO EMERYTURY ską. Informuje ona, że zgodnie dziny) w postaci umowy na piśmie, przedmiotem umowy dzierżawy zmniejszeniu lub zawieszeniu ROLNICZEJ, ZALICZA SIĘ OKRESY: z przepisami zawartymi w art. którą należy zgłosić do ewidencji już go nie prowadzą - zaznacza emerytury rolniczej przyznanej podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych 19 ust. 2 ustawy z dnia 20 grud- gruntów i budynków starostwa Maria Wróblewska. Uważa, na podstawie art. 19 ust. 2 usta- i członków ich rodzin w latach 1983-1990, nia 1990 roku o ubezpieczeniu powiatowego - tłumaczy dyrek- że rolnik może przebywać wy o ubezpieczeniu społecznym prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie społecznym rolników (Dz. U. tor. Dodaje, że właściciele go- w gospodarstwie domowym rolników, analogicznie jak dla rolnym po ukończeniu 16. roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r. z 2015 r. poz. 704 j.t.) rolnik spodarstw wydzierżawionych ze swoimi dziećmi. - Nadinter- świadczeń wypłacanych przez może ubiegać się o tak zwa- zgodnie z art. 28 ust. 4 pkt 1 pretacją konieczności składanego ZUS - wyjaśnia. Ograniczenia Osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r. przy ustalaniu prawa do ną „wcześniejszą” emeryturę ustawy nie muszą wykazywać, oświadczenia jest zobowiązanie te przestaną obowiązywać po emerytury rolniczej nie uwzględnia się okresów ubezpieczenia innego rolniczą po spełnieniu łącznie że nie prowadzą w nich działal- się przez rolnika, że nie będzie osiągnięciu przez emeryta niż rolnicze - zmiana wprowadzona ustawą z dnia 21 listopada 2008 r. trzech warunków. Musi ukoń- ności rolniczej, bo fakt ten uzna- mógł przebywać we wspólnym go- pełnego wieku emerytalnego, o emeryturach kapitałowych. czyć wyznaczony wiek: 55 lat je sam ustawodawca. - Pytanie spodarstwie domowym ze swoim jednak do tego czasu emeryt w przypadku kobiet albo 60 dotyczące podpisywania zobowią- synem czy córką. Z praktyki przy- pobierający „wcześniejszą” WCZEŚNIEJSZA EMERYTURA DOTYCZYĆ BĘDZIE WYŁĄCZNIE lat w przypadku mężczyzn, zania przez osoby ubiegające się jętej w KRUS, a tym bardziej z emeryturę zobowiązany jest ROLNIKÓW: podlegać ubezpieczeniu eme- o emerytury „wcześniejsze” odnosi przepisów ustawy o ubezpieczeniu każdorazowo powiadamiać kobiet urodzonych do 31 grudnia 1962 r., rytalno-rentowemu przez okres się prawdopodobnie do sytuacji, społecznym rolników nie wynika KRUS o wysokościach uzy- mężczyzn urodzonych do 31 grudnia 1957 r. co najmniej 30 lat i zaprzestać gdy właściciele wydzierżawiają obowiązek składania takiego zobo- skiwanych przychodów. WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 12 INFORMACJE INFORMACJE 13

tym roku dytów z dopłatami wprowa- wzorcowymi klientami. Szcze- Bankowej. Zdeklasował inne systemu ochrony instytucjonal- ARiMR dzają taką możliwość. Czy gólnie w przypadku kredytów duże banki, które nie weszły do nej? Co ta zmiana przyniesie wprowadzi- uruchomienie naborów na preferencyjnych, terminowość pierwszej dziesiątki. Co zde- w praktyce klientom banku? ła konkur- dofinansowanie działalności wpłat jest sumiennie przestrze- cydowało o tak silnej pozycji Bezpieczeństwo klienta jest sowy sys- rolniczej w ramach PROW na gana przez kredytobiorców. wrzesińskiego banku? najważniejsze. Aktualnie de- Wtem podziału limitu dopłat lata 2014-2020 może zwiększyć W naszym banku, w każdym Rzeczywiście, to dla nas pozyty bankowe są chronione pomiędzy banki zaintereso- również popyt na kredyty pre- przypadku, kiedy pojawiają się duże wyróżnienie, bo ranking przez BFG. Jednak wytyczne wane udzielaniem preferen- Lokalność ferencyjne? problemy, wynikające np. ze ma już swoją renomę. Ocena Europejskiego Nadzoru Ban- cyjnych kredytów. Pod uwagę siłą banków spółdzielczych Trudno przewidzieć. spadku opłacalności produk- banków odbywała się za pomo- kowego wskazują, że potrzebne była brana marża wpływająca Wprawdzie będzie możliwość cji, pierwszym krokiem są ne- cą punktacji przyznawanej na jest dodatkowe wzmocnienie na oprocentowanie oraz wyso- kumulowania pomocy w for- gocjacje z kredytobiorcą, a nie podstawie ankiety. Pod uwagę płynności banków spółdziel- kość prowizji i opłat. Na liście O nowych zasadach związanych z udzielaniem preferencyjnych mie dopłat do oprocentowania egzekwowanie należności na brane były m.in. wskaźniki ob- czych, aby wyeliminować ry- jest m.in. Spółdzielcza Grupa z inną pomocą państwa do- drodze rozwiązań prawnych. razujące wzrost funduszy wła- zyko upadłości któregokolwiek Bankowa. Jak będzie skonstru- kredytów dla rolników, pozycji w rankingu banków i strategii tycząca tych samych kosztów To nas wyróżnia. snych i wyniku finansowego z banków danej grupy. Stąd wy- owana oferta preferencyjnych rozwoju oferty w najbliższych latach mówi Joanna Pikora-Ignasiak, kwalifikowanych, ale nie bez banku, struktura portfela oraz móg stworzenia systemu ochro- kredytów rolniczych w Powia- prezes zarządu Powiatowego Banku Spółdzielczego we Wrześni, ograniczeń. Łączenie pomocy Rzut okiem na ofertę PBS do- efektywność działalności. Ta- ny instytucjonalnej w sektorze towym Banku Spółdzielczym możliwe będzie pod warun- stępną na stronie interneto- kie wyróżnienie to z pewnością banków spółdzielczych. Ma we Wrześni? w rozmowie z Marzeną Zbierską kiem, że nie nastąpi przekro- wej wystarczy, aby zauważyć, zasługa naszych klientów, pra- on zagwarantować ochronę Warunki, na jakich udzielane czenie intensywności pomo- że bank szuka grup swoich cowników oraz ciągle zmienia- poprzez fundusze pomocowe, będą kredyty preferencyjne, cy określonej w przepisach docelowych klientów nie tyl- jącej się oferty i udoskonalanej uruchamiane w razie proble- określone są dla całej Spółdziel- programu wsparcia unijnego. ko wśród rolników, ale także jakości obsługi. mów płynnościowych banków czej Grupy Bankowej, w której Kumulowanie pomocy będzie wśród ludzi młodych, którzy oraz przejrzyste reguły współ-

jesteśmy zrzeszeni. Do tej pory M. Zbierska Fot. również oznaczało większą ilość po raz pierwszy korzystają Coraz głośniej mówi się o po- pracy w ramach grupy. Myślę, udzielaliśmy kredytów w ra- warunków do spełnienia, co z usług bankowych oraz wśród trzebie dokapitalizowania że jest to potrzebne i niezbędne mach kilkunastu linii kredyto- może okazać się zniechęcają- przedsiębiorców. Czy to ozna- i wzmocnienia bezpieczeń- dla zagwarantowania pełnego wych, a obecnie została stworzo- ce dla beneficjentów. Myślę, że cza, że PBS nasycił już segment stwa sektora banków spół- bezpieczeństwa sektora banko- na uproszczona oferta złożona każdy przypadek będzie inny rolniczy i poszukuje rynku dzielczych. Z drugiej strony wego. Ważne jednak, aby banki z trzech podstawowych linii: i opłacalność takiego łączenia poza nim? Czy może popyt na banki spółdzielcze są objęte spółdzielcze zachowały swój kredyt na zakup ziemi, kredyt korzyści, rolnik będzie musiał usługi bankowe ze strony rol- gwarancją Bankowego Fundu- lokalny charakter. To właśnie na inwestycje i kredyty klęskowe rozważyć indywidualnie. ników jest zbyt słaby? szu Gwarancyjnego, co zabez- znajomość rynku i specyfiki w przypadku strat w gospo- Popyt na usługi bankowe w sek- piecza interesy klientów. Czy potrzeb mieszkańców terenu, darstwie wywołanych klęskami Kolejna nowość w zasadach torze rolnym nie słabnie. Wciąż bankom potrzebna jest zmiana na którym działamy, jest naszą żywiołowymi, a także kredyty udzielania preferencyjnych przybywa rolników inwestu- systemu ochrony z udziałem siłą. dla młodych rolników na zakup kredytów to efekt zachęty. Co jących w swoje gospodarstwa gruntów rolnych. Oprocentowa- to oznacza dla kredytobiorców i korzystających z naszej ofer- REKLAMA nie całkowite to trzymiesięczny w praktyce? ty, a naszym zadaniem jest WIBOR powiększony o 2,5% Kredytobiorca nie może roz- odpowiadać na ich potrzeby. marży, w tym płatne przez począć inwestycji przed złoże- Z drugiej strony nie chcemy się klienta w wysokości 0,67 całości niem wniosku o kredyt. Efekt ograniczać wyłącznie do rolni- oprocentowania, ale nie mniej zachęty ma polegać na tym, że to ków. Chcemy być bankiem lo- niż 3%. Natomiast suma wszyst- preferencyjny kredyt ma skłonić kalnym, dostępnym dla wszystkich prowizji i opłat związanych rolnika do inwestowania w go- kich, stąd oferta skierowana do z udzieleniem i obsługą kredy- spodarstwo, a nie odwrotnie - ludzi młodych i firm. Widzimy tu nie może przekroczyć 1,85% rozpoczęta inwestycja to impuls już efekty tej polityki, bo udział kwoty kredytu. do skorzystania z preferencyj- młodych ludzi wśród klientów nego finansowania. W praktyce systematycznie się zwiększa. Na ile banki zrzeszone w SGB przed złożeniem wniosku o kre- Dzisiaj 13-latkowie i starsi mogą mają swobodę w ustalaniu wa- dyt, można uzyskać pozwole- swobodnie korzystać z konta runków kredytów preferen- nie na budowę i skompletować i z usług z nim powiązanych. cyjnych? Czy w segmencie ograniczyć akcję kredytową przewagę nad konkurentem? czekać 2-3 miesięcy z rozpo- dokumentację projektową, ale Zamierzamy również wprowa- banków spółdzielczych dzia- wrzesińskiego banku? Banki spółdzielcze, w tym częciem budowy. Poza tym, już nie można zakupić materiałów dzić produkty dla młodszych łających w ramach grupy ist- Dziś nic nie wskazuje na to, aby nasz bank, wyróżnia m.in. podczas pierwszej rozmowy budowlanych i wykonać prac dzieci, tych poniżej 13. roku ży- nieje konkurencja? banki zrzeszone w SGB musiały szybkość podejmowania de- w banku, nasz klient może oce- w terenie. cia. Taki młody klient będzie Grupa ma określone maksy- się obawiać, że limit się skończy. cyzji kredytowej. Cały proces nić swoje szanse na otrzymanie mógł za pomocą aplikacji mo- malne wysokości marży i pro- Fundusze przeznaczone przez podejmowania decyzji nastę- kredytu. Eliminujemy sytuacje, W wielu branżach sytuacja pro- bilnej przeglądać stan dostęp- wizji. Każdy bank zrzeszony ARiMR to spora suma i myślę, puje w centrali, która mieści się kiedy po żmudnym przygoto- ducentów rolnych jest obecnie nych środków finansowych, może kształtować swoją ofertę że nie będzie z tego tytułu ogra- we Wrześni, a nie w siedzibie waniu dokumentów, oczekiwa- trudna. Czy PBS obserwuje zgromadzonych na subkoncie, w kwestii wysokości prowizji, niczeń w udzielaniu kredytów. głównej zlokalizowanej w in- niu na decyzję wiele tygodni, kłopoty kredytobiorców ze uruchomionym przy rachunku a oprocentowanie jest jedna- nym mieście, najczęściej znacz- rolnik otrzymuje informację, że spłatą zaciągniętych w prze- rodzica - coś na wzór skarbon- kowe we wszystkich bankach. Na liście ARiMR jest osiem nie oddalonym od placówki, kredytu nie otrzyma i wraca do szłości zobowiązań? ki - a w potrzebie będzie mógł Konkurencja istnieje i to pozy- podmiotów, które będą udzie- która prowadzi obsługę klienta. punktu wyjścia. Rolnik jest dziś Zdarzają się pojedyncze wysłać komunikat do rodzica tywne zjawisko obecne na każ- lać preferencyjnych kredytów. To ważne, bo dzięki bliskości także przedsiębiorcą i sprawne przypadki kredytobiorców, z prośbą o zasilenie konta. dym rynku. Do banków spółdzielczych centrali, kredytobiorca może prowadzenie i finansowanie in- którzy mają problem ze spłatą dołączył Bank Gospodarki liczyć na szybkie działanie i ła- westycji musi być standardem. kredytu, ale to sytuacje w gra- Powiatowy Bank Spółdzielczy Konkursowy podział puli pie- Żywnościowej. Będzie głów- twy kontakt z osobami, które nicach normy. Nie obserwujemy we Wrześni zajął piąte miejsce niędzy na dopłaty do oprocen- ną konkurencją spoza sektora podejmują decyzję w jego spra- Do tej pory nie było możliwo- żadnej niekorzystnej tendencji. w tegorocznym ogólnopolskim towania skutkował przyzna- spółdzielczego, także na lo- wie. Jest to szczególnie ważne ści łączenia kredytów prefe- Nasz portfel kredytowy cechuje rankingu dużych (kapitał wła- waniem bankom określonych kalnym rynku? Jak PBS we w przypadku kredytów inwe- rencyjnych i dotacji unijnych. się bardzo dobrą spłacalnością, sny powyżej 20 mln zł) ban- limitów. Czy limit SGB może Wrześni chce uzasadnić swoją stycyjnych. Często nie można Nowe zasady dotyczące kre- a kredytobiorcy są w zasadzie ków spółdzielczych Gazety WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 14 UPRAWY UPRAWY 15 oraz częściej na Wielkopolska i Kujawy najbardziej kujemy na przyznanie środków. terenie Wielko- W ramach planu przeciwdziałania polski wystę- narażone na wystąpienie suszy skutkom suszy opracowany zosta- pują tzw. burze nie wykaz obszarów najbardziej piaskowe. Brak wrażliwych na wystąpienie suszy opadówC powoduje, że wiatr w regionie wodnym Warty. Zosta- Odmiany po raz przenosi ziemię. Takie zjawi- Wskażą tereny ną zidentyfikowane m.in. grupy sko jest zauważalne od kilku użytkowników na obszarach za- lat. Czy ten region stepowie- grożonych suszą, których problem je? Takie pytanie zadaliśmy braku wody dotyczy, z podzia- w Regionalnym Zarządzie Go- wrażliwe łem na stopnie wrażliwości - za- pierwszy zalecane spodarki Wodnej w Poznaniu. znacza. Oszacowany zostanie TEKST Anetta Przespolewska - Codziennie na stronie http:// również wpływ poszczegól- oki.rzgw.poznan.pl publikowane nych rodzajów suszy na różne anim rolnicy przy- Nowością, która wchodzi na stabilności plonów. - Wyższość są informacje na temat stanów wód na brak wody dziedziny gospodarcze (rol- stąpią do siewu rynek są odmiany zbóż hybry- mieszańców pszenicy i żyta nad na rzekach i zbiornikach w regio- nictwo, przemysł, turystykę), zbóż ozimych, po- dowych. - Mieszaniec jest wytwa- konwencjonalnymi zawiera się nie nie wodnym Warty, przygotowy- społeczeństwo (zaopatrzenie winni zapoznać się rzany poprzez krzyżowanie dwóch tylko w potencjale plonu, ale przede wane w oparciu o dane IMGW. TEKST Anetta Przespolewska w wodę do picia, zdrowie, re- z wynikami badań linii wsobnych. Więc otrzymana wszystkim w stabilności plono- Na podstawie tych informacji kreację) oraz środowisko (ro- Zporejestrowego doświadczal- roślina F1 zawiera w sobie geny wania - pszenica F1 i żyto F1 są można zaobserwować, że stany śliny i zwierzęta, ekosystemy nictwa odmianowego, które ko- obydwóch form rodzicielskich. Wi- bardziej tolerancyjne na trudne wód w regionie wodnym układają od wód zależne). W planie ordynuje Centralny Ośrodek gor mieszańca i efekt heterozji, czyli warunki stresowe (głównie brak się w strefie stanów średnich i ni- znajdą się także propozycje Badań Odmian Roślin Upraw- fizjologiczna energia otrzymane lub nadmiar wody). Mieszańce są skich - jest to efekt łagodnej zimy zmian w zakresie korzystania nych. Dzięki temu mogą dobrać z połączenia odpowiednich genów bardziej niezawodne i zapewniają z małą ilością śniegu oraz braku z zasobów wodnych. - Plany taką odmianę, która pozwoli uwydatnia się w miarę rozwoju stabilniejsze plony. Czym bardziej opadów w ostatnich miesiącach. przeciwdziałania skutkom suszy osiągnąć wysokie plony. PDO rośliny - wyjaśnia Rafał Spycha- stresowe warunki glebowe, tym Jak wynika z wielu dotychczaso- będą zawierać katalog działań bie- obejmuje swym zakresem nie ła, przedstawiciel firmy Saaten bardziej mieszańce pszenicy i żyta wych opracowań inwentaryzują- żących, krótkookresowych i długo- tylko doświadczenia odmiano- Union Polska Sp. z o.o. Dodaje, wykazują swoją wartość (susze, cych możliwość wystąpienia suszy okresowych, które mają ograniczać we, ale również odmianowo- że efekt heterozji w pszenicy skłony pól, stojąca woda na polu), w Polsce, uwzględniających dane skutki suszy. Przykładowe dzia- agrotechniczne. Chcąc uzyskać F1 i żyta F1 wpływa na wyższą tym lepsze i stabilniejsze osiągają z wielolecia, m.in. Wielkopolska łania, które mogą zostać wpisane najlepsze wyniki badań roślin, zdolność krzewienia i wyższą plony w porównaniu do populacyj- i Kujawy są wskazywane jako do planu to m.in. zwiększanie współpracują ze sobą, zarówno produktywność ziarna. Rośli- nych. Pszenica mieszańcowa i żyto miejsca o największym prawdo- retencji leśnej w zlewni, przebu- w skali kraju, jak i własnego ny te mają bardziej rozwinięty mieszańcowe nie tylko zwiększają podobieństwie wystąpienia suszy Burze pisakowe spowodowane są brakiem opadów dowa systemów melioracyjnych regionu, samorządy wojewódz- system korzeniowy, dzięki temu wydajność w trudnych warunkach z odwadniających na nawadnia- kie, rolnicze, administracja rzą- lepiej penetrują glebę od odglebowych, ale również optymalizu- REKLAMA w Polsce - wyjaśnia Anna Ma- jąco-odwadniające, renaturyzacja dowa, służby doradcze, firmy mian konwencjonalnych. - Bar- ją całościowy przychód z produkcji łysz, rzecznik prasowy RZGW koryt cieków i ich brzegów, od- hodowlano-nasienne, jednostki dziej rozwinięty system korzeniowy - mówi Rafał Spychała. Podkre- w Poznaniu. twarzanie starorzeczy i obszarów naukowe, związki plantatorów, pszenicy F1 i żyta F1 powoduje, że śla, że szczególną uwagę nale- Czy można ustrzec Wiel- bagiennych, opracowywanie aktów przemysł przetwórczy oraz inne mogą w maksymalny sposób wy- ży zwrócić na nowe mieszańce kopolskę przed suszą, a tym prawnych umożliwiających sto- instytucje i organizacje zaintere- korzystywać składniki pokarmowe pszenicy ozimej jak: Hylux F1, samym stepowieniem? Anna sowanie działań ograniczających sowane rozwojem rolnictwa. Na zawarte w glebie, nawet te gorzej Hyfi F1, Hybery F1. Natomiast Małysz tłumaczy, że dyrektor skutki suszy, opracowanie i wdra- podstawie wyników tworzone dostępne - tłumaczy. Dodatkowo pośród żyta mieszańcowego na- RZGW w Poznaniu jest zo- żanie programów edukacyjnych są w poszczególnych wojewódz- zboża mają większą tolerancję leży zwrócić szczególną uwagę bowiązany do przygotowania dla społeczeństwa o przyczynach twach „Listy odmian zalecanych na stres, np.: zimno, okresowy na: Su Performer F1, Su Forsetti planu przeciwdziałania skut- występowania suszy, sposobach jej do uprawy na obszarze woje- nadmiar wody, okresowe susze F1, Su Santini F1, Su Stakkato kom suszy w regionie wodnym identyfikowania, skutkach i spo- wództwa”. - co przyczynia się do większej F1, Su Allawi F1. Warty. Złożył też wniosek do sobach zapobiegania - wymienia. Narodowego Funduszu Ochro- Zaznacza, że ten dokument REKLAMA ny Środowiska i Gospodarki pozwoli odpowiedzieć na py- Wodnej o dofinansowanie tego tania o to, czy w Wielkopolsce przedsięwzięcia. - Obecnie ocze- zaczyna brakować wody.

REKLAMA WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 16 UPRAWY UPRAWY 17 REKLAMA Lista odmian, które w 2015 roku po raz pierwszy zalecane są do upraw w poszczególnych województwach: Poplony - czas na siew

Fot. M. Schuppich - Fotolia.com Zgłosiłeś jako obszar proekologiczny RZEPAK: poplon ścierniskowy lub ozimy? dolnośląskie: Dk Exquisite (F1), Sy Klumb (F1), Pamiętaj o terminach. Marco Polos (F1), Pamela, Fot. powerstock - Fotolia.com Sy Kloumb (F1), Maraton Fot. iaroslava - Fotolia.com kujawsko-pomorskie: myśl obo- programu rolno-środowiskowo-kli- (F1), Sy Cassidy (F1), ES Scarlet (2015®), PSZENŻYTO: PSZENICA OZIMA: Linus (A), KWS Dacanto (B), 2015® wiązujących matycznego - wyjaśnia Marcin łódzkie: Marcopolos, Johana, Sy Cassidy (F1), wielkopolskie: Subito, Tulus, Torino, Maestoso, dolnośląskie: Linus (A), Speedway (B), obecnie za- Jamry, kierownik powiatowego wielkopolskie: Marcopolos (F1), Arot. łódzkie: Torino, Witon. kujawsko-pomorskie: Fakir (B) 2015®, sad przy- biura ARiMR w Krotoszynie. łódzkie: Linus (A), Platin (B), dzielania - Gdyby się okazało, że siew które- wielkopolskie: Patras (A), Platin (B), Wpłatności bezpośrednich, każdy goś z gatunków, które został zade- rolnik posiadający powyżej 15 klarowany do międzyplonów jest ha musiał wykazać się określo- niedostępny, nie można go kupić, Opis poszczególnych oznaczeń: nymi praktykami zazielenienia, to wtedy prosimy, by rolnicy zgło- JĘCZMIEŃ: 2015® - odmiana wstępnie rekomen- tj. prowadzić dywersyfikację sili się do biura ARiMR, złożymy Fot. Barbara Pheby - Fotolia.com dolnośląskie: KWS Meridian, dowana na podstawie wyników PODiR upraw, zachować trwałe użyt- wtedy zmianę do wniosku, zade- ŻYTO: kujawsko-pomorskie: KWS ze zbioru z roku 2014, ki zielone oraz przeznaczyć co klarujemy gatunek, który rolnik wielkopolskie: Su Stakkato (F1), Dańkowskie Amber, Armand, Meridian, A - jakościowa odmiana chlebowa, najmniej 5 % gruntów ornych zasieje. Prosimy jednak, aby zmia- dolnośląskie: Dańkowskie Amber, wielkopolskie: Titus, Holmes, B - odmiana chlebowa, w gospodarstwie na obszary ny te zgłaszane były w terminach łódzkie: Su Allawi (F1), Tur (F1), łódzkie: Zenek 2015® F1 - odmiana mieszańcowa. ekologiczne. - Jednym z warian- wysiewów międzyplonów. Zmiana kujawsko-pomorskie: Su Stellit (F1). tów proponowanych obszarów pro- nie będzie mieć wpływu na zmniej- Fot. Diana Taliun - Fotolia.com Diana Taliun Fot. ekologicznych, z którego skorzystało szenie płatności - dodaje spe-

Fot. miklyxa13 - Fotolia.com Nowe odmiany w Krajowym Rejestrze Centralnego wielu rolników, są międzyplony lub cjalista. Mieszanka uprawiana Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych: okrywy zielone. Są to wsiewki tra- jako międzyplon nie może być wy w uprawę główną lub mieszanki następnie uprawiana jako plon GATUNEK ODMIANA OZNACZENIE ZGŁASZAJĄCY gatunków uprawnych. Do obszarów główny w roku następującym Pszenica zwyczajna ozima RGT Kilimanjaro (d.R 10923) RAGT Semences Polska sp. z o.o. tych nie są zaliczane rośliny ozime po roku jej wysiania. Zakaz nie Pszenica zwyczajna ozima KWS Dakota (d.KW 1168-8-08) KWS Lochow Polska sp. z o.o. oraz międzyplony określone jako dotyczy poszczególnych gatun- praktyki równoważne do praktyki ków, z których utworzona zo- Pszenica zwyczajna ozima KWS Loft (d.KW 2736-1-08) KWS Lochow Polska sp. z o.o. dywersyfikacji upraw w ramach stało mieszanka. (mt) Pszenica zwyczajna ozima Ohio (d.BB 715508) Saaten-Union Polska sp. z o.o. Pszenica zwyczajna ozima Franz (d.NORD 06053/58) Saaten-Union Polska sp. z o.o. Pszenica zwyczajna ozima Hondia (d.DNKO 4) DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. WAŻNE TERMINY: Pszenica zwyczajna ozima Belissa (d.SMH 8527) „Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR” od dnia 1 lipca do 20 sierpnia danego roku Pszenica zwyczajna ozima Florus (d.STRU 071934.1) Saaten-Union Polska sp. z o.o. należy wysiać międzyplony ścierniskowe Pszenica zwyczajna ozima Rotax (d.STRU 081966) Saaten-Union Polska sp. z o.o. Pszenica zwyczajna ozima Tobak (d.BB 160906W) Saaten-Union Polska sp. z o.o. od dnia 1 lipca do 1 października Pszenżyto ozime Rotondo (d.DC 04176-44) DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. należy wysiać międzyplony ozime Pszenżyto ozime Meloman (d.MAH 6611) Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR Rzepak ozimy ES Valegro (d.ESC1132) Euralis Nasiona sp. z o.o. Międzyplony należy utrzymać na gruntach: Rzepak ozimy Aixer (d.RG2121) Bayer sp. z o.o. Bayer CropScience do dnia 1 października w przypadku międzyplonów Rzepak ozimy DK Exssence (d.CWH179) Monsanto Polska sp. z o.o. ścierniskowych do dnia 15 lutego następnego roku Rzepak ozimy Oriolus (d.WRH 405) DSV Polska sp. z o.o. w przypadku międzyplonów ozimych. Rzepak ozimy Popular (d.WRH 410) DSV Polska sp. z o.o. Rzepak ozimy SY Saveo (d.RNX3037) Syngenta Polska sp. z o.o. Rzepak ozimy SY Alister (d.RNX3921) Syngenta Polska sp. z o.o. Rzepak ozimy Shrek (d.LSF 1131) Saaten-Union Polska sp. z o.o. Rzepak ozimy Argos (d.SLM 1101) Saaten-Union Polska sp. z o.o. Rzepak ozimy Arango (d.SLM 1107) Saaten-Union Polska sp. z o.o. Rzepak ozimy Sidney (d.RAW 1096-101) Saatbau Polska sp. z o.o. Rzepak ozimy Metys (d.MAH 6510) Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR Rzepak ozimy Graf (d.CWH 162) Monsanto Polska sp. z o.o. Rzepak ozimy SY Samoa (d.RNX3028) Syngenta Polska sp. z o.o. Rzepak ozimy SY Polana (d.RNX3928) Syngenta Polska sp. z o.o. Rzepak ozimy Trumpf (d.RAP 1031) Saaten-Union Polska sp. z o.o. Żyto ozime KWS Bono (d.KWS-H119) KWS Lochow Polska sp. z o.o. Żyto ozime SU Performer (d.HYH257) Saaten-Union Polska sp. z o.o.

Żyto ozime Brandie (d.DIE DH 246) Monsanto Polska sp. z o.o. na S. Moﬁ Fot.

WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 18 UPRAWY UPRAWY 19 REKLAMA Ustrzec oziminy przed chorobami Stosowanie właściwego płodozmianu, dokładne przyorywanie resztek pożniwnych, zaprawianie materiału siewnego - m.in. te zabiegi pozwalają ustrzec oziminy przed JAK ZAPOBIEGAĆ POSZCZEGÓLNYM CHOROBOM ZBÓŻ? na S. Moﬁ Fot. wieloma chorobami. Wśród nich są: zgorzel siewek, pałecznica zbóż i traw oraz pleśń Zgorzeli siewek śniegowa. stosuj właściwy płodozmianu (unikaj nadmiernego udziału zbóż), TEKST Marianna Kula prowadź prawidłową agrotechnikę; stosowanie głębokiej orki zapewnia rozkład resztek pożniwnych, aprawianie materiału siew- pszenżyto. - Jego występowanie w zależności Przerzedza zasiewy używaj odmian zbóż mniej podatnych na fuzariozę, nego jest podstawą do za- od rejonu jest zróżnicowane. Zależy w dużej Pleśń śniegowa zbóż pojawia się po- używaj zdrowego i prawidłowo zaprawionego pewnienia oziminom dobrej mierze od czynników klimatyczno-glebowych wszechnie w uprawach zbóż ozimych. Ataku- materiału siewnego (przeciwko tej chorobie można użyć zaprawy nasiennej, np . KINTO DUO 080 FS), kondycji „na starcie”. Bez tego - wyjaśnia Krzysztof Świerek. Dodaje, że je przeważnie żyto i pszenżyto w miejscach, unikaj zbyt wczesnego, głębokiego i gęstego siewu. na plantacjach zbóż mogą roz- zgorzel siewek jest najwcześniejszą posta- gdzie pokrywa śnieżna jest obfita i zalega Zwijać się różne patogeny, ograniczają- cią fuzariozy zbóż i może spowodować na polach (90-100 dni). - To choroba złego zi- Pleśni śniegowej ce plonowanie. - Zabieg ten chroni rośliny straty w plonie nawet do 20%. - Objawem mowania. Jej występowaniu sprzyja długa zima, wysiewaj ziarno w optymalnym terminie przed sprawcami chorób grzybowych w naj- tej choroby są poskręcane wężykowato kieł- obfitująca w opady śnieżne na niezamarzniętą agrotechnicznym, wcześniejszych fazach rozwojowych roślin ki i korzonki zarodkowe, zamierające przed glebę i utrzymywanie się pod śniegiem temperatur używaj kwalifikowanego materiału siewnego, - wyjaśnia Krzysztof Świerek, agronom wschodami - tłumaczy ekspert. około 0 stopni Celsjusza - mówi agronom. odpornego na pleśń śniegową, z WODR - Punkt Doradczy w Gołucho- W przypadku silnego porażenia roślin Choroba ta może obniżyć plony w gra- stosuj prawidłowo zaprawiany materiał siewny, wie. Zaprawianie ogranicza występowa- wspomnianą chorobą na polu pojawiają nicach nawet 50% poprzez przerzedzenie np. KINTO DUO 080 FS, stosuj wczesne nawożenie azotowe wiosną, nie jesienią i wiosną takich chorób jak: się puste place, a zasiewy ulegają prze- zasiewów i niedorozwój roślin. - Czym się zmniejsz nawożenie azotowe jesienią, mączniak prawdziwy, septorioza liści, rzedzeniu. - Mamy wówczas do czynienia objawia? Oziminy wschodzą nierównomiernie. zwiększ jesienną dawkę nawożenia potasowego, zgorzel podstawy źdźbła, rdza brunatna ze zgorzelą przedwschodnią. W przypadku Widać luki w łanie. Porażone rośliny są częścio- unikaj zbyt gęstego siewu, i żółta. - Natomiast w przypadku pleśni śnie- zgorzeli powschodowej rośliny faktycznie kieł- wo lub całkowicie zamarłe. Występują siewki stosuj właściwy płodozmian, gowej czy zgorzeli siewek, zaprawianie nasion kują, ich wzrost i rozwój jest jednak zahamo- skręcone w korkociąg bądź zdrobniałe rośliny, jest jedyną skuteczną metodą ich zwalczania dokładne przyoruj resztki pożniwne. wany - wyjaśnia agronom. Czym jeszcze pokryte białoróżową, watowatą grzybnią - opisuje - tłumaczy specjalista. To właśnie na nie, objawia się zgorzel? - Na szyjce korzeniowej fachowiec. Na tym nie koniec. - Wiosną - po Pałecznicy zbóż i traw a także pałecznicę zbóż i traw, fachowiec i korzeniach pojawiają się brunatne plamy, ustąpieniu śniegu - w oczy rzucają się placowo stosuj właściwy płodozmian, zwraca szczególną uwagę. używaj prawidłowo zaprawiony materiał siewny, łodyga jest przewężona, przez co rośliny się zamarłe rośliny, które są przyciśnięte do ziemi By stworzyć oziminom optymalne przewracają i następuje brunatnienie kiełków i pokryte białawym albo jasnoróżowym nalotem WAŻNE! Zwalczanie chemiczne pałecznicy polega warunki do rozwoju, warto również do- i korzeni. Wszystko to skutkuje całkowitym grzybni z zarodnikami. Nalot przy słonecznej wyłącznie na zaprawianiu nasion zbóż środkiem kładnie przyorywać resztki pożniwne zamieraniem siewek i roślin lub ich powolnym i wietrznej pogodzie zanika. Później porażone przeciwko tej chorobie, np. preparatem BAYTAN i stosować właściwy płodozmian. wzrostem - informuje Krzysztof Świerek. rośliny obumierają, a te, którym udało się przeżyć, UNIWERSAS 0,94FS. Ponadto - po dokonaniu oceny Co jest źródłem choroby? - Zakażone mają zazwyczaj zahamowany wzrost - tłumaczy plantacji zbóż - by wspomóc rośliny można je zasilić Powoduje straty w plonie lub zanieczyszczone ziarna siewne oraz gleba, ekspert. szybkodziałającymi nawozami. Dobrze, żeby miały Zgorzel siewek to choroba atakująca a także resztki pożniwne, w których grzyby Źródłem zakażenia pleśnią śniegową one w swoim składzie magnez i fosfor. Pierwiastki te są różne gatunki zbóż. Najczęściej jednak po- żyją w formie grzybni lub zarodników prze- są: gleba, resztki pożniwne i - w szczegól- odpowiedzialne za wzmocnienie systemu korzeniowego. Można też wzmocnić rośliny mikroelementami. raża: pszenicę ozimą, jęczmień ozimy oraz trwalnikowych - wylicza ekspert. ności materiał siewny. - Siewki porażone są

REKLAMA przeważnie przez zarodniki, występujące na stopnieniu śniegu na plantacjach widać placko- ziarnie - mówi agronom. Warto też wiedzieć wate żółknięcie. Przyglądając się bliżej roślinom, o tym, że obumierające wiosną młode rośliny można zauważyć, że część z nich przylega do również stają się przyczyną infekcji dla roślin gleby. Starsze, porażone liście leżą na ziemi, zdrowych. - W późniejszym okresie rozwoju a na nich widoczna jest biało-szarawa grzybnia, ozimin także dochodzi do infekcji zdrowych kło- na której są sklerocja (bulwkowate wytwory sów i ziarna - informuje Krzysztof Świerek. grzybni - przyp.red.) o średnicy od 0,5 do Rozwojowi choroby sprzyjają: zbyt gęsty 2 mm. Młode liście z kolei są wyprostowane siew, wybujały łan oraz wysoka wilgotność i wąskie - mówi fachowiec. powietrza (powyżej 90%) . Źródłem zakażenia pałecznicą są prze- trwalniki grzyba znajdujące się w glebie. To one porażają rośliny. - Jesienią z tych sklerocjów Szkodzi szczególnie wyrastają owocniki grzyba, tworzy się grzybnia, jęczmieniowi a zarodniki kiełkują na powierzchni gleby i to Pałecznica traw i zbóż należy do cho- jest właśnie główną przyczyną porażenia roślin rób grzybowych. Występuje na wszystkich - wyjaśnia ekspert. Zaznacza przy tym, że uprawach zbożowych, ale straty wyrządza grzyb może wzrastać w temperaturze po- głównie w jęczmieniu ozimym. - Choroba niżej 0 stopni Celsjusza, a także podczas ta pojawia się wczesną wiosną. Jej rozwojowi łagodnej, długiej zimy, z dużą ilością opadów sprzyja zalegająca okrywa śnieżna, zwłaszcza, śniegu. gdy śnieg spadł na niezamarzniętą glebę - tłu- Pałecznica zbóż i traw występuje szcze- maczy Krzysztof Świerek. gólnie w warunkach podniesionej wilgotno- Czym charakteryzuje się pałecznica? - Po ści gleby o małej aktywności biologicznej. WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 20 UPRAWY UPRAWY 21 REKLAMA gorczycę. Test wypadł zdecydowanie na korzyść to 250-300 kg z hektara, a cena skupu ok. facelii. Ziemia po facelii była bardziej pulchna oraz 10 zł za kg. w mniejszym stopniu zachwaszczona. Facelia ma - Facelia to nie jest roślina, która daje duże delikatne liście, ale jednak zdecydowanie bardziej zyski, uprawiana na nasiona. Jednak nie można niż gorczyca zacienia ziemię. Jeśli do gruntu nie patrzeć krótkowzrocznie poprzez pryzmat tylko dociera słońce, rozwija się mniej chwastów - do- jednego roku i jedynie plonu nasion. Facelia nie FACELIA daje rolnik z Małej Górki. ma u nas żadnej pokrewnej rośliny, jest najbardziej fitosanitarną z roślin - zaznacza Ryszard na kłopoty ze stanowiskiem Nowaczyk. - Jej wartość trzeba mierzyć tak- Efemerofit rodem z Kalifornii Facelia jest rośliną jednoroczną, z ro- że miarą przyszłych zbiorów uprawy następnej Facelia błękitna wciąż zyskuje na popularności, głównie dlatego, że jest niemal idealną dziny ogórecznikowatych. Jest typowym w zmianowaniu. Stanowisko po facelii jest re- rośliną na międzyplon. Uprawa facelii na nasiona jest trudna, ryzykowna i dlatego rzadko efemerofitem, czyli gatunkiem, który dotarł welacyjne, dlatego ma tak duże powodzenie jako do Polski przypadkowo. Ojczyzną facelii jest roślina poplonowa, pod ziemniaki, buraki czy spotykana. Ryszard Nowaczyk z Małej Górki opanował tę sztukę, a korzyści z tego mają Kalifornia, czyli zachodnie wybrzeże USA. rzepak. Facelia wprowadza do gleby dużo resztek także pszczelarze. Uprawę facelii na nasiona zaczyna się pożniwnych, ziemia jest bardzo pulchna, do tego wcześnie, kiedy tylko puszczą mrozy i stop- stopnia, że po facelii nie ma potrzeby wykonywać TEKST Marzena Zbierska nieje śnieg, bo siew można wykonywać nawet wtedy, gdy temperatura spada jeszcze ierwsza plantacja facelii w go- z czasem znalazłem sposoby na to, aby sobie niu - jako sposób na poprawę stanowiska, do minus 6oC, a kiełkowanie następuje już spodarstwie Ryszarda Nowaczy- z nimi radzić. W tym roku mam 54 ha facelii szczególnie na słabych glebach. - Facelia jest w temperaturze powyżej 4oC. W przypadku ka obejmowała zaledwie 4 ha. z przeznaczeniem na nasiona - mówi Ryszard bardzo wdzięczną rośliną poplonową - ocenia uprawy na nasiona konieczny jest selek-

Po latach rolnik z Małej Górki Nowaczyk. Ryszard Nowaczyk. - Na początku jej wzrost cjonowany materiał siewny. Jego koszt to Marzena Zbierska Fot. (pow. wrzesiński) powiększył ją jest wolniejszy, ale później rośnie szybko i nie ok. 30 zł za kg, a wysiewa się ok. 7 kg na Pdo sporych rozmiarów i jest jednym z więk- ma dużych wymagań: jest zdecydowanie bardziej ha. - W zaleceniach są większe ilości, ale wiem szych plantatorów w regionie. - Z czasem, Idealny poplon na słabe odporna na suszę w porównaniu z innymi rośli- z doświadczenia, że facelia wysiana zbyt gęsto oprócz uprawy na poplon, zacząłem siać facelię gleby nami, stosowanymi jako poplon. wylega. Jeśli polegnie na początku kwitnienia, z przeznaczeniem na nasiona. Na początku spore Uprawa facelii na nasiona nie przeszka- Można ją siać na początku lipca, jako to plon jest niewielki - uściśla plantator. trudności sprawiało zwalczanie chwastów, ale dza, aby wykorzystywać ją w zmianowa- poplon ścierniskowy po jęczmieniu ozimym Oprysk na chwasty wykonuje się, kiedy lub rzepaku, do wypasu dla zwierząt lub rośliny mają ok 5-10 cm. Najtrudniejsze do także jako surowiec na kiszonkę. Facelia jest zwalczenia są: rzodkiew świrzepa, ostrożeń też dobrym przedplonem na stanowiskach, i chaber, a także chwastnica jednostronna. gdzie następne w zmianowaniu mają być np. Stosuje się też standardowe nawożenie fosfo- rośliny okopowe. Cena nasion do uprawy rowo-potasowe oraz 40 kg azotu w czystym składniku na ha. Facelia to roślina miododajna. W pobliżu Fot. Marzena Zbierska Fot. w międzyplonie to ok. 11-12 zł za kg. - Zro- plantacji Ryszarda Nowaczyka stoi w tym biłem kiedyś eksperyment i na plantacjach, gdzie Nasiona facelii osiągają dojrzałość mię- roku około stu uli planowałem buraki cukrowe, wysiałem facelię oraz dzy 20 a 30 lipca, wtedy należy planować faceliowe żniwa, a przed zbiorem stosuje się desykację. - Zbiór facelii można wykonywać na orki, jedynie gruberowanie lub talerzowanie. dwa sposoby - młócenie kombajnem z pnia albo Jedyny mankament to spora ilość samosiewów cięcie na pokosy i przejazd kombajnem z podbiera- w przypadku zmianowania z pszenicą, ale nie czem. W tym drugim przypadku istnieje ryzyko, wpływa to na plon. Przeciwnie, pszenica po fa- że jeśli na pokosy popada deszcz, ziarno skiełkuje celii rośnie bardzo dobrze i można uzyskać dobry - wyjaśnia Ryszard Nowaczyk. - Koszyczki plon na słabej ziemi. Facelia jest bardzo dobrym nasienne facelii są bardzo delikatne i podczas sposobem na poprawę plonowania na słabych burzy, silnych wiatrów, nasiona osypują się. glebach. Ważne jest ustalenie odpowiedniego momentu na zakończenie wegetacji, bo nasiona facelii nie Dla smakoszy miód faceliowy osiągają dojrzałości w równym czasie. Nie jest to Ogromną rolę w okresie kwitnienia fa- łatwe, bo w dodatku plantacje facelii nie zawsze celii odgrywają pszczoły. Plantacje facelii Ryszard Nowaczyk z Małej Górki przekonał się, są wyrównane ze względu na warunki glebowe, to raj także dla trzmieli i motyli. Zadaniem że facelia to wartościowa roślina w płodozmianie. owadów jest jak najbardziej intensywne za- Szczególne na słabych glebach a dodatkowo duże znaczenie podczas zbioru ma pogoda. pylanie. Pszczoły wabione są przyjemnym To już kwestia przypadku, a rolnik może zapachem, więc jest ich zawsze bardzo dużo kierować się jedynie wyczuciem. Sporo strat i dzięki temu uzyskuje się wysokiej jakości potrafi spowodować zbyt silny wiatr podczas plon. Swoje ule obok upraw facelii stawiają zbiorów, który rozwieje lekkie nasiona. Po pszczelarze. W tym roku wokół upraw Ry- zbiorze nasiona facelii należy dosuszyć, ale szarda Nowaczyka stoi około stu uli, a wła- nie jest to kłopotliwe. - Facelia schnie łatwo, ścicieli pasiek zainteresowanych współpracą chyba że została wymłócona zbyt mokra, czyli wciąż przybywa. w granicach 20% wilgotności. Optymalna wil- - Rola pszczół jest nie do przecenienia. Wy- gotność to 14-15% - dodaje rolnik. starczy kilka dni deszczu, kiedy pszczoły nie wy- latują na plantacji i w koszyczkach nasiennych widać przerwę w wykształcaniu nasion, dlatego Opłacalność nie tylko owady są tu niezastąpione. Dla mnie to dodatkowe finansowa zadowolenie, że pszczoły mają pożytek z moich Po oczyszczeniu nasiona stają się towarem upraw. Cieszy mnie też fakt, że wielu ludzi - tak- handlowym. Trafiają do firm skupowych że młodych - chce pracować przy pszczołach, że z przeznaczeniem na eksport, dlatego wy- wręcz fascynują się tym fachem. Aż miło patrzeć magania jakościowe są wysokie. Plon nasion - kończy rozmowę Ryszard Nowaczyk. WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 22 UPRAWY UPRAWY 23

spadło mm deszczu - czyli, jeżeli cyrkulacji powietrza i wilgotno- mieszanie ziarna. - Jeśli jednak opad wynosił 5 mm, to po 5 godzi- ści w tak dużej masie. Jeżeli nie wystąpi, zboże najlepiej przeczyścić nach, oczywiście pod warunkiem, będziemy odpowiednio kontrolować i podsuszyć, a w przypadku po- że pogoda sprzyja wysychaniu ro- tego procesu, dojdzie do poważ- jawienia się insektów zastosować ślin - radzi Ewa Mioduszew- nych zniszczeń (m.in. rozwoju fumiganty - radzi ekspert. Jak zminimalizować ska. Oprócz wysokości opadów, grzybni - przyp.red.). Sytuacja ważna w tym względzie jest taka może nastąpić nawet wtedy, Łatwiej przechować także ich intensywność. - Dłu- gdy temperatura ziarna wynosi gotrwałe deszcze są bardziej szko- 150C i jego początkowa wilgotność w silosie dliwe dla wilgotności ziarna aniżeli 12% - tłumaczy specjalista. Zbiory często magazynuje straty w ziarnie? krótkotrwałe ulewy, ponieważ kłos Rozwój grzybni w magazy- się w: stodołach, spichrzach lub nasiąka wtedy bardziej. Warto też nie zbożowym jest trudny do na poddaszach użytkowych bu- pamiętać, że słoma szybko się na- zauważenia w początkowej jego dynków gospodarczych. - Ten wilża, ale i szybko wysycha, ziarno fazie. Zwiastuje go przeważnie sposób przechowywania nie chroni natomiast na odwrót - zaznacza nieprzyjemny zapach stęchlizny. jednak ziarna przed: gryzoniami, specjalista. Z tego względu - Ziarno traci wówczas jakąkolwiek ptactwem oraz wilgocią. Ponad- przed zbiorem zbóż najlepiej wartość konsumpcyjną, także pa- to jest pracochłonny ze względu Przy zbiorze zmierzyć wilgotność jego nasion szową, oraz zdolność kiełkowania. na konieczność systematycznego i przechowywaniu za pomocą urządzenia prze- Znajdują się w nim szkodliwe dla przegarniania ziarna, by nie do- plonów warto znaczonego do tego (na temat zdrowia mykotoksyny - czyli pro- chodziło do jego pleśnienia i za- wilgotnościomierzy szerzej pi- dukty przemiany materii grzybów. wilgotnienia - uważa specjalista. przestrzegać pewnych saliśmy w 6 nr „WR” z 2014 Mają one niekorzystny wpływ na: Mówi jednocześnie o maga- zasad. Dzięki temu roku). układ odpornościowy, ośrodkowy zynowanie ziarna w silosach można ograniczyć Doradca zwraca uwagę na układ nerwowy oraz kościec. Mąka zbożowych. - Zapewniają one okres magazynowania plonów wyprodukowana z takiego ziarna równomierny przepływ powietrza straty w ziarnie. i sprawy z tym związane. - Wil- - w wyniku rozkładu w nim glu- i możliwość dosuszania, a jedno- gotność ziarna składowanego do pół tenu i tłuszczu - ma gorzki smak cześnie zabezpieczają ziarno przed roku nie powinna być większa niż - wylicza doradca. szkodnikami i zniszczeniem. Poza 14%. Jeżeli planuje się jednak jego Ewa Mioduszewska zazna- tym załadunek i rozładunek silo- dłuższe przechowywanie, wówczas cza, że zjawisko grzania moż- sów nie stwarza problemu, gdyż wilgotność nie może przekraczać na zminimalizować poprzez jest niemal całkowicie zauto- 13%. Niekorzystna jest również wentylację suchym i zimnym matyzowany - tłumaczy Ewa zbyt mała wilgotność (poniżej powietrzem bądź przez prze- Mioduszewska. 12% - przyp.red.), ponieważ wtedy dochodzi do uszkodzenia ziarna REKLAMA - tłumaczy pracownik MODR. Podkreśla, że jest to szczególnie istotne w przypadku: jęczmienia browarnego, materiału siewnego oraz ziarna konsumpcyjnego. Zbyt wilgotne ziarno powinno się dosuszyć przed ma- gazynowaniem. - Należy przy Fot. smart.artFot. - Fotolia.com tym pamiętać, że im wilgotniejsze ziarno, tym łagodniej trzeba z nim iarno to ważny tacjach zachwaszczonych zbo- TEKST Marianna Kula padkach nawet jego ukrytego po- najczęściej określa się, że ogólna postępować - tzn. dosuszać mniej surowiec. Nale- ża należy kosić wysoko, by nie rośnięcia - zaznacza specjalista. zawartość zanieczyszczeń nie może ogrzanym powietrzem - zazna- ży zatem dołożyć zwiększać wilgotności masy prze- być większa niż 12%, w tym mate- cza ekspert. Dodaje również, wszelkich starań, chodzącej przez kombajn - tłu- Warto oczyścić riału obcego 3% - tłumaczy Ewa że pomiędzy poszczególnymi by - w miarę maczy Ewa Mioduszewska, Mioduszewska. WYRÓŻNIAMY DWA Ziarno zbóż po wymłóceniu gatunkami zbóż występują duże możliwości - zebrać je w jak główny specjalista Dzia- Z kombajnem ulega wstęp- Jak oczyścić ziarno? - Można różnice warunków suszenia. PROCESY GRZANIA ZIARNA: najlepszym stanie, a następnie łu Systemów Produk- Z grzaniem mokrym mamy do czynienia, nemu czyszczeniu. Nie to wykonać w specjalnych czysz- - Najwrażliwszy na podwyższoną właściwie przechować. cji Rolnej, Standar- gdy wilgotność ziarna jest wyższa niż 15% - wówczas jest to jednak materiał czalniach. Obsługa ich nie jest temperaturę jest jęczmień browarny, dów Jakościowych jest ono spotęgowane poprzez wzrost aktywności jednorodny, ponieważ skomplikowana. Należy jednak następnie owies, najmniej natomiast i Doświadczalnic- Zdrowe grzybów bytujących na ziarnie, które wytwarzają znajdują się w nim pamiętać o tym, żeby wszystkie mieszanka zbożowa i pszenica twa Mazowiec- dodatkowe ciepło i wilgoć. liczne zanieczysz- przekładnie napędowe oraz elemen- - wskazuje Ewa Mioduszewska. i niezachwaszczone kiego Ośrodka Suche grzanie występuje w przypadku wilgotności czenia, m.in.: ple- ty ruchome tego urządzenia były za- Doradztwa Rol- łatwiej przechować poniżej 15% i powodowane jest przez owady i roztocza, wy, łuski, nasiona bezpieczone osłonami - podkreśla Istotny wpływ na przydat- niczego w War- Nie dopuścić do których nagromadzenie powoduje wzrost wilgotności chwastów, piasek, ekspert. ność do długotrwałego prze- szawie. Zwraca zagrzania i aktywności grzybów, co z kolei stwarza warunki do drobne kamienie chowywania ziarna wywiera również uwagę na W magazynie zbożowym rozmnażania szkodników. oraz grudki ziemi. Wilgotne trzeba sposób prowadzenia plantacji. warunki atmosfe- Dlatego bezpośred- wraz ze wzrostem temperatury Zboża zachwaszczone i chore ryczne. - Wpływ na Powyższe pojęcia zdefiniowała nio po zbiorze należy dosuszyć i wilgotności przekraczającej nie są dobrym surowcem do termin przechowywania Ewa Mioduszewska, ocenić ich udział. - Jeżeli Jeśli w trakcie żniw wystą- 12-13% zwiększa się ryzyko przechowywania - szybciej plonów ma także niekorzyst- pracownik MODR w Warszawie zanieczyszczeń jest sporo, to pią opady, należy przystąpić do wystąpienia szkodników oraz się psują. - Dlatego, stosownie na pogoda w czasie żniw, która ziarno trzeba jak najszybciej do- zbioru po odpowiednim czasie porażenia pleśniami. - Efekt ten do sytuacji na polu, powinno przyczynia się do ich opóźnienia, czyścić. Zanieczyszczenia zwięk- od ich zakończenia. - Przyjmu- często potęgowany jest przez zja- się korygować parametry zbioru, zwiększenia wilgotności zbiera- szają bowiem jego wilgotność. Poza je się, że kombajn może wznowić wisko zagrzewania ziarna, które np. wysokość koszenia. Na plan- nego ziarna, a w skrajnych przy- tym w umowach kontraktacyjnych swą pracę po tylu godzinach, ile powstaje w wyniku naturalnej WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 UPRAWY 25 REKLAMA nego, a wszystkie patogeny Uprawa aeroponiczna: do rozwoju potrzebują węgla uprawa roślin, w której systemy Korzenie pomi- organicznego (próchnicy). korzeniowe rosną w samym powietrzu, dorów rosnących Koszt nowej technologii jest wtrysk pożywki zawierającej wszystkie w powietrzu mogą porównywalny z uprawami niezbędne makro- i mikroskładniki odbywa się mieć nawet hydroponicznymi. Producent co 15 - 30 minut i trwa jednorazowo 15 - 30 3 metry długości sekund, aerozol pokrywa w tym czasie korzenie, chcący założyć uprawę aeropo- a roślina pobiera wodę i składniki pokarmowe niczną musi być teoretycznie przygotowany. Niezbędna jest 17 składników pokarmowych znajomość podstaw żywienia niezbędnych dla roślin: roślin i procesów fizjologicz- węgiel, wodór, tlen (pierwiastki biogeniczne), nych zachodzących w rośli- azot, fosfor, potas, wapń, magnez, siarka nach. (makroskładniki), chlor, żelazo, mangan, Ważnym narzędziem jest cynk, bor, miedź, nikiel, molibden pożywka przygotowana na (mikroskładniki) wodzie wodociągowej lub deszczówce. - Roślina do pra- widłowego wzrostu i rozwoju potrzebuje 17 składników mineralnych, 3 z nich: węgiel, wodór i tlen mamy niejako za darmo. Węgiel i tlen rośliny pobierają z powietrza, a wodór powstaje w procesie dysocjacji wody. Po- żywka zawiera 14 pozostałych pierwiastków i jest dostosowana do fazy rozwojowej. Roztwór, jaki dostarczamy przed kwitnieniem, różni się od podawanego na dalszych etapach wzrostu. Cały sekret uprawy aeroponicznej zawarty jest właśnie w zbiorniku Rośliny mogą zawierającym pożywkę - wyja-

Profesor Andrzej rosnąć w powietrzu Komosa jest specjalistą w dziedzinie aeroponiki Dominuje pogląd, że rośliny do życia potrzebują gleby lub podłoża. To nie prawda - mogą rosnąć w samym powietrzu, jeśli o nie właściwie zadbamy.

TEKST Michał Kaliszan

oślina rosną- czynają się ścielić po rynnie. kowicie bezpieczny dla środo- brak gleby lub podłoża, które ca w powietrzu Łącząc się tworzą żywą matę, wiska, ponieważ do gleby nie jest niezbędnym i kosztow- wydaje się nam zastępującą wełnę mineralną. dostają się żadne zrzuty. Jedną nym elementem innych upraw. na pierwszy rzut Bezpośrednio w obrębie ko- z głównych zalet jest 100% Naukowiec zwraca uwagę na oka abstrakcją. rzeni zamontowany jest sys- wykorzystanie składników świetnie rozwijające się syste- RProfesor Andrzej Komosa, tem wtrysku pożywki, który pokarmowych przez rośliny, my korzeniowe: - Takich korzeni kierownik Katedry Żywienia załącza się kilkadziesiąt razy podczas gdy w uprawach gle- nie ma na najbardziej żyznych Roślin UP w Poznaniu, zajmuje dziennie i zamgławia korze- bowych wykorzystanie azotu glebach. W aeroponice nie wy- się aeroponiką, która oznacza nie. Rośliny pobierają z po- wynosi jedynie 30-50%. Dzięki stępuje antagonizm między wodą uprawę roślin w powietrzu, od żywki w formie aerozolu wodę powtórnemu wykorzystaniu a powietrzem. Jest 100% wilgot- 2005 roku. Oprócz doświad- i składniki mineralne. Nad- nadmiaru pożywki w sys- ności i 100% zawartości powie- czeń naukowych w tym za- miar jest odprowadzany lekko temie recyrkulacji, zużycie trza. Nie ma zjawiska niedoboru kresie, prowadzona jest już pochyloną rynną i po przefil- nawozów obniża się nawet lub nadmiaru wody. Rozwijające także uprawa warzyw na skalę trowaniu trafia z powrotem o połowę w porównaniu do się korzenie nie pokonują oporu towarową. do głównego zbiornika z po- innych upraw ogrodniczych glebowego, a ich długość może Zanim rośliny „zawisną” żywką, gdzie jest powtórnie np. w wełnie mineralnej. Ro- wynosić nawet 2-3 m. Przyrastają w powietrzu, ich nasiona na wykorzystany. Zabiegi związa- śliny nie są zanieczyszczone w tempie 9 cm/dobę i mają bardzo początku są wysiewane do ne z częścią nadziemną roślin azotanami i azotynami, ponie- dobrze rozwiniętą strefę włośni- odpowiednich kostek zamo- wykonywane są identycznie waż ich stężenie w pożywce kową, dzięki której pobierają wodę cowanych na rynnach. Korze- jak w przypadku innych tech- jest bardzo małe. Wysokość i składniki mineralne. W aeropo- nie przerastają kostkę, potem nologii. plonu jest taka sama lub wyż- nice ryzyko wystąpienia cho- przez pewien czas wiszą swo- Nowe rozwiązanie różni sza w stosunku do obecnie rób odglebowych jest bardzo bodnie w powietrzu. Dopiero, się od dotychczas stosowanych znanych technologii. Wśród niewielkie, ponieważ nie ma gdy napotykają na dno, za- w praktyce. Jest to system cał- zalet można jeszcze wymienić w środowisku węgla organicz- WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 26 UPRAWY REKLAMA 27

śnia profesor. Dzięki automa- tycznemu systemowi, roślina jest żywiona dzienne kilka- dziesiąt razy. Pożywka jest wtryskiwana w fazie jasnej dnia, gdy otwarte są aparaty szparkowe i zachodzi asymi- lacja. W nocy zraszacze załą- czają się raz na pewien czas, tylko po to, by zwilżyć korzenie i nie doprowadzić do ich przesuszenia. Znając potrzeby pokarmowe rośliny w danym czasie, można przygotować odpowiedni roztwór oparty na analizie zawartości skład- ników w różnych jej częściach: liściach, owocach czy łody- gach. Pomidory uprawiane w systemie aeroponiki dają plon na poziomie 400 t/ha i pobierają od stycznia do listopada: około 1.500 kg azotu (N), 750 kg fosforu (P), 2.200 kg potasu (K), 1.200 kg wapnia (Ca), 600 kg siarki (S) oraz mi- Dojrzewające pomidory kroskładniki. Są to wielkości podane na hektar uprawy. Dzięki żywieniu, które odby- plony. uprawę ziół. Zainteresowanie do szczepienia. Naukowiec jed- wa się wielokrotnie w ciągu Profesor wraz z zespołem systemem uprawy roślin w po- nak sam przyznaje, że aeropo- dnia, rośliny są w stanie po- prowadził badania nad pomi- wietrzu wykazują producenci nika nie ma zastąpić tradycyjnej bierać dużo składników po- dorami, ogórkami czy anturium. szczepionek korzeniowych, któ- uprawy, a jedynie stanowić dla karmowych i dawać wysokie Obecnie zakłada aeroponiczną rzy dostaliby świetny materiał niej jedną z alternatyw.

REKLAMA WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 28 UPRAWY UPRAWY 29 O uprawie szparagów z plantatorem Ryszardem Sytnikiem z Goliny Wielkiej OCHRONA SZPARAGARNI Jak założyć plantacje Zaniedbanie ochrony roślin, szczególnie w pierwszych latach po założeniu plantacji, odbija się ujemnie na plonowaniu karp szparagów? przez cały okres eksploatacji plantacji. - Najczęściej występują- ce szkodniki to trzep szparagówka zwana muchą szparagową, Bielone czy zielone? Założenie szparagarni o powierzchni 1 ha jest inwestycją poskrzypki oraz mszyce, a choroby to: rdza szparagowa oraz wymagającą dużych nakładów pracy oraz dużych nakładów Szparagi to zdrowe i niskokaloryczne warzywo. Jak uprawiać szparagi? Jaką wybrać szara pleśń. Szkodniki i choroby szparagów należy systematycz- finansowych. Najpoważniejszym wydatkiem jest zakup karp. odmianę? Czy można je sadzić w przydomowym warzywniaku? nie zwalczać zgodnie z aktualnym programem ochrony warzyw Biorąc jednak pod uwagę ponad 10-letni okres eksploatacji - dodaje Jarosław Górski. szparagarni, roczne obciążenie kosztami założenia planta- TEKST Honorata Dmyterko cji nie jest wysokie. - Koszty założenia plantacji szparaga bielonego zwracają się całkowicie po drugim lub trzecim yszard Sytnik stała się nieefektywna i trzeba ją są dokładnie myte pod ciśnie- roku pełnego plonowania uprawy. Koszty założenia plantacji szparaga zielonego zwrócą się szybciej. Nie sypie się wałów, przez 16 lat pra- zlikwidować. - Jeżeli 60% zbioru nie przez specjalne szczotki, po a zbiór jest łatwiejszy, tańszy i przebiega szybciej - wyjaśnia cował jako ekono- to szparagi gorszej jakości, a tylko czym są automatycznie przyci- Jarosław Górski, główny specjalista ds. ogrodnictwa WODR mista bankowiec. 40% to klasa I, II i ekstra, to nie nane bardzo ostrym nożem na w Poznaniu. Porzucił tę prace opłaca się utrzymywać plantacji długość 22 cm i sortowane na Plantacje szparaga należy zakładać tam, gdzie poziom wody dla...R szparagów. - Dostałem - rachunek ekonomiczny bierze trzy klasy. - W tej chwili średnio gruntowej jest poniżej 1 metra. - Pole powinno być pozbawio- w spadku po mojej ciotce gospo- górę. W ubiegłym roku zlikwido- zbieramy po kilkanaście skrzynek ne chwastów trwałych, takich jak: perz, skrzyp czy ostrożeń. darstwo. Chciałem, by ono przyno- wałem jedno pole, a w tym roku posortowanych szparagów dzien- Najlepsze gleby pod uprawę szparagów bielonych to piaski siło dochody. Zaczynałem od owiec, będę likwidować drugie i pozostaje nie. W pęczku nie może znaleźć się gliniaste lekkie, lepsze gleby piaszczyste lub gleby gliniasto- ale potem zrodził się pomysł, by mi pytanie, co dalej, bo przecież na żaden brzydki ani krzywy. Zdarza- piaszczyste. Z kolei szparag zielony może być uprawiany na uprawiać szparagi. Miałem ziemię tych samych gruntach nie moż- ją się tzw. „druty” - bardzo cien- glebach zwięźlejszych. Muszą one być szybko nagrzewające i to chciałem wykorzystać. Posta- na ponownie sadzić szparagów kie wypustki, trzeba je wyrzucić. się i dobrze zatrzymujące wodę. Dobrym przedplonem dla wiłem na szparag zielony, który - mówi Ryszard Sytnik. Szparag musi być ładny i łatwo się szparaga są zboża lub ziemniaki wczesne - uważa Jarosław jest najbardziej rentowny. I fak- łamać. Jestem nauczony porządnej Górski. Pod taką plantację konieczne jest zastosowanie oborni- tycznie jest, ale wymaga bardzo roboty, a ludzie płacą za porządne ka w dawce 40-80 ton na 1 hektar. Musi on być przyorany pod Od 5.00 na polu koniec lata na średnią głębokość. - Można również zastosować dużo uwagi i jeszcze więcej ciężkiej Jak twierdzi plantator z Go- szparagi - uważa Ryszard Sytnik. nawożenie kompostem lub dwukrotnie w roku przyorać nawozy pracy. Kiedy żona z dziećmi jechała liny Wielkiej (pow. rawicki), Jednocześnie tłumaczy, jak ponad morze, ja zostawałem w domu stępować ze szparagami. - Kiedy zielone. Przed jesienną orką należy wysiać nawozy fosforo- praca przy zbiorze szparagów we oraz na zaoraną glebę, również jesienią, część nawozów i pracowałem przy szparagach, bo kupimy pęczek, trzeba go nożem od to harówka już od godziny 5.00 potasowych. Wiosną po włókowaniu wysiewa się ponownie gdybym wyjechał, to po powrocie końca, od bielszych części naciskać. - codziennie. Od końca kwietnia nawozy fosforowe i potasowe - tłumaczy Jarosław Górski. nie poznałbym pola - opowiada przez dwa miesiące. - Musimy W miejscu, gdzie łatwo wejdzie nóż Karpy szparaga przeznaczone do zakładania plantacji Ryszard Sytnik. wcześnie zaczynać, żeby zdążyć w warzywa - tam należy je prze- powinny być jednoroczne, jednolite odmianowo, zdrowe, Uprawę szparagów rozpo- z nimi na giełdę. Zbyt jest na mojej ciąć. Nie łamać, bo szkoda. W ten świeże, jędrne i wysadzone w możliwie najkrótszym czasie czął w 2000 roku. - Ludzie zatrzy- głowie. Niestety, trzeba umieć za- sposób po ugotowaniu nie będzie od chwili wykopania z rozsadnika. - Liczba karp potrzebna mywali się przy polu i mnie pytali, walczyć o własną pozycję na rynku, tu żadnych odpadów. Zaznaczam, do obsadzenia 1 ha plantacji w uprawie na wypustki bielone co tu rośnie? Jak im mówiłem, to bo nikt inny za nas tego nie zrobi. że zielonych się nie obiera. Z całego wynosi od 15.000 do 18.500 sztuk. W uprawie na wypustki byli zdziwieni, że szparag może Do obejścia mamy w cztery oso- szparaga najcenniejsza jest szyszka zielone, ze względu na większe zagęszczenie rzędów, liczba być zielony, A kiedy pojechałem by 1,65 hektara. Jeszcze rok temu zwana też główką. Można je suro- karp do obsadzenia 1 ha plantacji jest odpowiednio większa. z nimi na targ, to pytali, co przy- pracowało nas 9 osób, ale z roku we zamrażać, by potem przez cały Szparagi sadzimy w pierwszej lub w drugiej dekadzie kwietnia wiozłem za kwiatki, bo moje szpara- na rok jest coraz gorzej z ludźmi rok cieszyć się ich fantastycznym albo wcześniej. Późniejsze sadzenie nie jest wskazane. Na gi wszystkie stały prosto, pięknymi do pracy - ubolewa rolnik. smakiem. Znakomicie wypłukują starannie przygotowanym polu wyznacza się rzędy, przeważnie główkami do góry - wspomina Po zerwaniu, szparagi tra- toksyny z organizmu - wyjaśnia Po zerwaniu, szparagi tra ają na stół sortowniczy, w kierunku północ - południe - wyjaśnia specjalista WODR. plantator. Po 15 latach uprawa fiają na stół sortowniczy, gdzie plantator. gdzie są dokładnie myte, przycinane i sortowane na trzy klasy Karpy sadzi się co 40 cm w rzędzie, na dnie wyoranych bruzd. Odległość między bruzdami to 150-180 cm od siebie. Odległość między rzędami na plantacji szparagów zielonych - Pole pod uprawę szparagów powinno być pozbawione W Gołaszynie przygotowano degustację potraw powinna być dostosowana do rozstawy kół ciągnika, a więc chwastów trwałych, takich jak: perz, skrzyp czy ostrożeń ze szparaga, m.in. zupę i sałatkę 125, 135 lub 150 cm. Na małych plantacjach nawet 80-100 - uważa Ryszar Sytnik cm. - Rośliny w rzędzie sadzi się w takiej samej odległości od siebie jak karpy szparagów bielonych. Głębokość sadzenia karp szparagów bielonych powinna być taka, aby ich wierz- chołki znajdowały się na poziomie 20-25 cm poniżej stałej powierzchni pola. Karpy szparagów uprawianych na wypustki zielone, ponieważ nie usypuje się nad nimi wałów, sadzi się je często w bardziej zwięzłą glebę, wymagają płytszego sadzenia tzn. ich wierzchołki powinny znajdować się 10-15 cm poniżej stałej powierzchni pola - mówi Jarosław Górski. Przy doborze odmian warto pamiętać, że dobra odmiana uprawiana na wypustki zielone nie powinna być zbyt wcze- sna, ze względu na występowanie przymrozków. - Powinna ona odznaczać się grubymi wypustkami, zachowującymi jak - Siewka musi był ładna, a jej najdłużej zwartą główkę. W Krajowym Rejestrze Odmian korzenie przy sadzeniu należy rozłożyć. Sadzić je najlepiej obecnie nie ma typowych odmian przeznaczonych do uprawy w kwietniu, ewentualnie na zbiór wypustek zielonych. Z powodzeniem jednak do tej w maju, ale trzeba podlewać. technologii produkcji wykorzystać można powszechnie upra- Do wsadzenia w ogródku wy- wiane odmiany jak: Franklim F1, Meisterschuss F1, Gijnlim starczy 20-30 karp - tłumaczy F1 i Huchels Alpha F1 - zapewnia specjalista. Ryszard Sytnik WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 30 UPRAWY UPRAWY 31

omrowik plami- Na prawidłowo założonych i starannie pielęgno- sty to gatunek wanych, młodych plantacjach, zbiory wypustek Ryszard Sytnik, plantator szparagów ślimaka, który rozpoczynamy w trzecim roku po posadzeniu karp. Sezon szparagowy kończy się 20 czerwca. występuje głów- W pierwszym roku plonowania zbiera się szparagi Niektórzy rolnicy zakończyli go 10 czerwca. nie w uprawach Uważaj przez 2-3 tygodnie. Na plantacjach czteroletnich Szparag lubi klimat ciepły i wilgotny - wtedy jest polowych. - Atakuje on różne jego najlepszy przyrost. Nie można go sadzić na P i starszych zbiory szparagów rozpoczynają się gatunki roślin. Na jego żerowanie całkowitych piaskach. Musi być przynajmniej III w trzeciej dekadzie kwietnia i kończą około 20 klasa ziemi. Przez 14 lat ręcznie odchwaszcza- szczególnie narażone są jednak: czerwca. łem całe pole. Do tej pory mechanicznie oczysz- rzepak i pszenica ozima - mówi czałem tylko międzyrzędzia, ale między krzewa- Krzysztof Świerek, agronom na ślimaki Zbiór wypustek bielonych wraz z sortowaniem, mi co 40 cm wszystko trzeba było robić ręcznie. z Wielkopolskiego Ośrodka pakowaniem i odstawą pochłania nawet 3.000 „Hakałem” i przeklinałem. Dopiero w tym roku Doradztwa Rolniczego w Po- Ślimaki stanowią spore zagrożenie zatwierdzono przepisy, które pozwalają nam na roboczogodzin na 1 ha, a zbiór wypustek zielonych znaniu - Punkt Doradczy w Go- dla pszenicy ozimej i rzepaku ozimego. - 800 roboczogodzin na 1 ha. - Zbiór szparagów stosowanie na szparagowym polu środków. Niby łuchowie. W ogrodach i upra- jedna Unia, a Niemcy mogli pryskać, a my nie, zielonych jest łatwiejszy, gdyż wycina się widoczne wach warzywniczych z kolei Jak zapobiec ich występowaniu? bo nasz minister się nie zgadzał. W tym roku nad ziemią wypustki. Wycina się je przeważnie wykorzystałem tę możliwość i 23 marca wykona- najczęściej pojawią się śliniki. Co zrobić, gdy się jednak zwykłym nożem 1-2 cm pod powierzchnią ziemi, łem oprysk na wilgotną glebę przy przepięknej Do najbardziej szkodliwych wówczas, gdy osiągną długość 15-20 cm, jeśli pojawią?

pogodzie. Zanim przyszły przymrozki, środek należy ślinik luzytański. Za- w Boguchwale Rolniczego Doradztwa Ośrodek Podkarpacki Małgorzata Szczygieł, fot. jest bardzo ciepło, należy wycinać nieco krótsze zdążył zadziałać. Dzięki temu jest czyściutko na grożenie dla roślin w gruncie wypustki, z jeszcze zwartą główką o niewidocznych polu. stwarzają też: ślinik wielki, śli- pędach bocznych i zawiązkach kwiatów - tłumaczy nik zmienny i inne pomrowy Ryszard Sytnik. Zbiór zielonych wypustek przepro- oraz pomrowiki. Wszystkie wadza się tylko raz dziennie, a bielonych dwa razy wspomniane gatunki ślimaka TEKST Marianna Kula dziennie. - Najlepiej robić to wczesnym rankiem, Szparag jest wieloletnim, bardzo wczesnym warzy- są nagie (bezmuszlowe). Jarosław Górski, ponieważ o tej porze wypustki są jeszcze jędrne wem gruntowym, cenionym przede wszystkim ze Przedstawione szkodniki główny specjalista względu na wysokie walory smakowe. Uprawa Pomrowik plamisty i zaraz po zbiorze nie więdną - dodaje plantator. żerują podczas pochmurnych ds. ogrodnictwa szparaga bielonego w rejonie Wielkopolski jest WODR już znana i rozpowszechniona. Odwrotnie jest i deszczowych dni, a także Dochód z uprawy 1 ha szparagów zależy przede w Poznaniu z uprawą szparaga na zbiór wypustek zielo- w nocy. - Natomiast, gdy jest sło- wszystkim od plonu i jakości produkowanych wy- nych. Technologia ta jest mało popularna - wręcz necznie i sucho, kryją się w glebie. pustek. Będzie wyższy, gdy uzyskamy wyższe od nieznana, a szkoda, gdyż wypustki zielone są Z tego też względu najlepsze efekty przeciętnych (4 tony z 1 ha) plony, a wyproduko- delikatniejsze w smaku, nie zawierają łyka, więc zwalczania ślimaków uzyskuje wane wypustki będą wysokiej jakości i zostaną przed ugotowaniem i spożyciem nie potrzeba ich się wieczorem, a nawet w nocy obierać. sprzedane odbiorcy za wyższą cenę. - tłumaczy specjalista. Jak roz- Marina Lohrbach - Fotolia.pl Fot. poznać obecność ślimaków na REKLAMA plantacji? - Należy przyjrzeć się dokładnie glebie i roślinom. Jeśli jest na nich śluz, oznacza to, że mamy do czynienia ze szkodnikami. W zdiagnozowaniu problemu może pomóc także wyłożenie pu- łapek, np. żółtych naczyń, które zwabią intruzy. Pozwoli to rów- nież określić stopień intensyfikacji szkodników - radzi Krzysztof Świerek. Szkodniki te w pszenicy ozimej zjadają zarodki i kiełki ziarna, w rzepaku natomiast niszczą liścienie i pierwsze liście. - Momentem, w którym rośliny pszenicy są najbardziej Śliniki luzytańskie narażone na atak ślimaków, jest więc faza ziarniaków i kiełkowa- tywności. Powinno się to zro- nia. Dla rzepaku okresem newral- bić po przekroczeniu ekono- PROGI EKONOMICZNEJ SZKODLIWOŚCI DLA gicznym z kolei jest faza pierw- micznego progu szkodliwości ŚLIMAKÓW W POSZCZEGÓLNYCH OZIMINACH: szych liści. To wtedy może dojść - tzn. po stwierdzeniu progo- do uszkodzeń, mogących zaha- wej liczby ślimaków (patrz I Ocena bezpośrednio po siewie i w okresie wschodów roślin: mować wzrost roślin - wyjaśnia ramka). rzepak - średnio 2-3 ślimaki na pułapkę albo zniszczenie 5% roślin, fachowiec. - Właśnie dlatego na Aby zapobiec występowa- pszenica - średnio 2-3 ślimaki na pułapkę albo zniszczenie 5% plantacjach pszenicy ozimej walkę niu ślimaków, warto: przyory- ziarniaków. ze ślimakami należy podjąć przed wać resztki pożniwne, dre- II Ocena w fazie 1-4 liści i w fazach późniejszych: siewem w jego trakcie i krótko po nować zbyt mokre grunty, rzepak - średnio 4 ślimaki na pułapkę albo zniszczenie 10% roślin nim, a w rzepaku - między siewem usuwać komposty, wykaszać w stopniu silnym lub bardzo silnym, a wschodami - dodaje agronom. rowy i miedze. - Poprzez te pszenica - średnio 4 ślimaki na pułapkę albo zniszczenie 10% roślin Zabieg chemicznego zwal- zabiegi pozbawiamy szkodniki w stopniu silnym lub bardzo silnym. czania ślimaków wykonuje się miejsc do bytowania i odcinamy za pomocą moluskocydów im źródła pożywienia. Ogranicza Opracowano na podstawie informacji zawartych na stronach internetowych (środków ślimakobójczych) to rozwój ich populacji - wyjaśnia WODR i K-PODR w trakcie ich najwyższej ak- specjalista. WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 32 UPRAWY UPRAWY 33 Porównanie giełdowych cen warzyw Porównanie giełdowych cen owoców Ceny z 29 i 30 lipca Ceny z 29 i 30 lipca

Giełda Kaliska Sp. z o.o., Wielkopolska Gildia Rolno-Spożywczy Rynek Hurto- Łódzki Rynek Hurtowy S.A. Giełda Kaliska Sp. z o.o., Kalisz Wielkopolska Gildia Rolno-Spożywczy Rynek Hurto- Łódzki Rynek Hurtowy S.A. WARZYWA Kalisz Rolno-Ogrodnicza S.A. wy we Wrocławiu „Targ Piast” „Zjazdowa” OWOCE Rolno-Ogrodnicza S.A. wy we Wrocławiu „Targ Piast” „Zjazdowa” Gatunek Odmiana Kraj/import Jednostka Cena min. Cena max Cena śr. Cena min. Cena max Cena śr. Cena min. Cena max Cena śr. Cena min. Cena max Cena śr. Gatunek Odmiana Kraj/import Jednostka Cena min. Cena max Cena śr. Cena min. Cena max Cena śr. Cena min. Cena max Cena śr. Cena min. Cena max Cena śr. Bakłażan kraj kg 6,50 zł 6,50 zł 6,50 zł 4,50 zł 5,00 zł 4,75 zł 2,40 zł 3,60 zł 3,00 zł Agrest kraj kg 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 7,00 zł 6,00 zł 10,00 zł 10,00 zł 10,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł Botwinka kraj pęczek 10,00 zł 10,00 zł 10,00 zł 10,00 zł 14,00 zł 12,00 zł 10,00 zł 14,00 zł 12,00 zł Ananas import szt 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 4,50 zł 5,50 zł 5,00 zł 4,00 zł 4,00 zł 4,00 zł 6,00 zł 7,00 zł 6,50 zł Bób kraj kg 6,00 zł 7,00 zł 6,50 zł 7,00 zł 9,00 zł 8,00 zł 7,00 zł 7,00 zł 7,00 zł 6,50 zł 7,50 zł 7,00 zł Arbuz import kg 1,40 zł 1,40 zł 1,40 zł 1,00 zł 1,80 zł 1,40 zł 1,30 zł 1,30 zł 1,30 zł 1,30 zł 1,60 zł 1,45 zł Brokuły kraj szt. 1,50 zł 1,50 zł 1,50 zł 1,00 zł 2,50 zł 1,75 zł 1,50 zł 2,00 zł 1,75 zł 1,80 zł 2,80 zł 2,40 zł Awokado import szt. 4,50 zł 4,50 zł 4,50 zł 5,00 zł 6,00 zł 5,50 zł Buraki czerwone kraj kg 0,50 zł 0,70 zł 0,60 zł 1,00 zł 1,20 zł 1,10 zł 0,80 zł 1,30 zł 1,05 zł Banan import 18 kg 67,00 zł 67,00 zł 67,00 zł 60,00 zł 80,00 zł 70,00 zł 70,20 zł 70,20 zł 70,20 zł 65,00 zł 78,00 zł 71,50 zł Buraki czerwone młode kraj pęczek 0,80 zł 0,80 zł 0,80 zł 1,00 zł 1,00 zł 1,00 zł Borówka kraj 250 g 2,50 zł 3,00 zł 2,75 zł 2,50 zł 3,00 zł 2,75 zł 2,75 zł 3,00 zł 2,87 zł 3,00 zł 4,00 zł 3,50 zł Cebula z łuską kraj kg 0,80 zł 0,90 zł 0,85 zł Brzoskwinia kraj kg 1,00 zł 2,50 zł 1,75 zł 2,00 zł 4,00 zł 3,00 zł 1,00 zł 3,50 zł 2,25 zł 1,50 zł 3,00 zł 2,25 zł Cebula młoda bez łuski kraj kg 1,50 zł 2,50 zł 2,00 zł 1,40 zł 2,00 zł 1,70 zł Brzoskwinia import kg 3,50 zł 3,50 zł 3,50 zł 2,50 zł 3,00 zł 2,75 zł 3,50 zł 3,50 zł 3,50 zł 4,00 zł 4,50 zł 4,25 zł Cebula czosnkowa kraj kg 1,80 zł 1,80 zł 1,80 zł Cytryny import 10 kg 80,00 zł 80,00 zł 80,00 zł 63,00 zł 80,00 zł 71,50 zł 70,00 zł 80,00 zł 75,00 zł 86,00 zł 88,00 zł 87,00 zł Cebula ze szczypiorem kraj pęczek 0,80 zł 0,80 zł 0,80 zł 1,30 zł 2,00 zł 1,65 zł Czereśnie kraj kg 7,00 zł 10,00 zł 8,50 zł 6,00 zł 12,00 zł 9,00 zł 10,00 zł 13,00 zł 11,50 zł 5,00 zł 11,00 zł 8,50 zł Cebula biała kraj kg 1,40 zł 1,40 zł 1,40 zł 1,20 zł 1,60 zł 1,40 zł Granat import szt. 3,00 zł 3,00 zł 3,00 zł 6,50 zł 7,00 zł 6,75 zł Cebula czerwona kraj kg 1,80 zł 2,00 zł 1,90 zł 2,00 zł 2,50 zł 2,25 zł 3,00 zł 3,00 zł 3,00 zł Grapefruity import kg 5,50 zł 5,50 zł 5,50 zł 6,07 zł 6,42 zł 6,24 zł 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 5,50 zł 5,62 zł 5,56 zł Chrzan kraj kg 6,00 zł 7,00 zł 6,50 zł 7,00 zł 7,00 zł 7,00 zł 5,00 zł 7,00 zł 6,00 zł Gruszka import kg 5,60 zł 5,60 zł 5,60 zł 5,00 zł 5,50 zł 5,25 zł 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 5,25 zł 5,41 zł 5,33 zł Cukinia kraj kg 1,00 zł 1,00 zł 1,00 zł 1,60 zł 2,40 zł 2,00 zł 1,00 zł 2,00 zł 1,50 zł 0,80 zł 2,00 zł 1,40 zł Gruszka kraj kg 1,60 zł 2,70 zł 2,15 zł Czosnek kraj szt 0,30 zł 1,20 zł 0,75 zł 0,60 zł 1,50 zł 1,05 zł 1,00 zł 1,40 zł 1,20 zł 0,80 zł 1,40 zł 1,10 zł Gruszka Konferencja kraj kg 3,00 zł 3,00 zł 3,00 zł 2,50 zł 3,50 zł 3,00 zł Fasolka szpara- kraj kg 4,00 zł 4,00 zł 4,00 zł 4,00 zł 7,00 zł 5,50 zł 6,00 zł 6,00 zł 6,00 zł 4,00 zł 5,40 zł 4,70 zł Jabłka import 18 kg 63,00 zł 125,00 zł 94,00 zł gowa żółta Jabłka kraj kg 1,60 zł 3,00 zł 2,30 zł Fasolka szpara- kraj kg 5,00 zł 6,00 zł 5,50 zł 4,00 zł 7,00 zł 5,50 zł 6,00 zł 7,00 zł 6,50 zł 4,00 zł 6,00 zł 5,00 zł Jabłka Early Geneva kraj 15 kg 22,00 zł 30,00 zł 26,00 zł 20,00 zł 35,00 zł 27,50 zł gowa zielona Jabłka Papierówka kraj 15 kg 30,00 zł 30,00 zł 30,00 zł 35,00 zł 50,00 zł 42,50 zł 20,00 zł 40,00 zł 30,00 zł Kalafior kraj szt. 2,00 zł 2,50 zł 2,25 zł 1,50 zł 3,00 zł 2,25 zł 2,00 zł 3,00 zł 2,50 zł 2,00 zł 2,80 zł 2,40 zł Jabłka Szampion kraj 15 kg 40,00 zł 52,00 zł 46,00 zł 20,00 zł 40,00 zł 30,00 zł Kalarepa kraj szt. 1,00 zł 1,00 zł 1,00 zł 0,70 zł 1,00 zł 0,85 zł 1,00 zł 1,00 zł 1,00 zł 0,80 zł 1,30 zł 1,05 zł Jagody kraj kg 13,50 zł 13,50 zł 13,50 zł 13,00 zł 14,00 zł 13,50 zł 14,00 zł 15,00 zł 14,50 zł 13,00 zł 15,00 zł 14,00 zł Kapusta biała młoda kraj szt. 1,20 zł 1,50 zł 1,35 zł 1,00 zł 1,80 zł 1,40 zł 1,80 zł 2,00 zł 1,90 zł Kiwi import koszyczek 7,00 zł 7,00 zł 7,00 zł 5,50 zł 6,00 zł 5,75 zł Kapusta młoda kraj szt. 1,40 zł 1,70 zł 1,55 zł 1,00 zł 2,00 zł 1,50 zł Kiwi import paleta 20,00 zł 25,00 zł 22,50 zł czerwona Limonki import kg 11,00 zł 11,00 zł 11,00 zł 19,00 zł 20,00 zł 19,50 zł Kapusta czer- kraj kg 0,80 zł 1,00 zł 0,90 zł 0,50 zł 1,20 zł 0,85 zł Maliny kraj kg 12,00 zł 14,00 zł 13,00 zł 14,00 zł 18,00 zł 16,00 zł 14,00 zł 16,00 zł 15,00 zł 8,00 zł 12,00 zł 10,00 zł wona Mandarynki import 10 kg 35,00 zł 45,00 zł 40,00 zł 75,00 zł 75,00 zł 75,00 zł 80,00 zł 85,00 zł 82,50 zł Kapusta kiszona kraj kg 1,00 zł 1,20 zł 1,10 zł 1,70 zł 2,00 zł 1,85 zł 1,60 zł 2,00 zł 1,80 zł Mango import szt. 3,00 zł 3,00 zł 3,00 zł 3,00 zł 8,00 zł 5,50 zł Kapusta kiszona młoda kraj kg 2,00 zł 2,00 zł 2,00 zł 2,50 zł 4,00 zł 3,25 zł 3,00 zł 3,00 zł 3,00 zł 3,00 zł 3,00 zł 3,00 zł Melon import szt. 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 4,00 zł 4,50 zł 4,25 zł Kapusta młoda kraj kg 1,50 zł 1,50 zł 1,50 zł 1,00 zł 2,50 zł 2,00 zł 1,80 zł 1,80 zł 1,80 zł 2,00 zł 2,60 zł 2,30 zł Morela kraj kg 2,50 zł 3,00 zł 2,75 zł 2,80 zł 5,00 zł 3,90 zł 2,50 zł 2,50 zł 2,50 zł 2,50 zł 4,50 zł 3,50 zł pekińska Morela import kg 6,00 zł 6,00 zł 6,00 zł 5,00 zł 6,00 zł 5,50 zł 6,00 zł 6,00 zł 6,00 zł Kapusta włoska młoda kraj szt. 2,00 zł 2,00 zł 2,00 zł 1,00 zł 2,50 zł 2,00 zł 2,50 zł 3,00 zł 2,75 zł Nektarynka import kg 4,00 zł 4,00 zł 4,00 zł 3,50 zł 4,50 zł 4,00 zł 3,00 zł 4,00 zł 3,50 zł 4,00 zł 4,50 zł 4,25 zł Koper kraj pęczek 1,00 zł 1,00 zł 1,00 zł 1,00 zł 1,50 zł 1,25 zł 0,80 zł 1,40 zł 1,00 zł Pomarańcze import 10 kg 44,00 zł 45,00 zł 44,50 zł 50,00 zł 55,00 zł 52,50 zł 41,00 zł 50,00 zł 45,50 zł 53,00 zł 56,00 zł 54,50 zł Koperek kraj pęczek 10,00 zł 10,00 zł 10,00 zł 11,00 zł 12,00 zł 11,50 zł 15,00 zł 15,00 zł 15,00 zł Porzeczka czarna kraj kg 3,00 zł 3,50 zł 3,25 zł 4,00 zł 5,50 zł 4,75 zł 2,00 zł 3,00 zł 2,50 zł 2,00 zł 3,00 zł 2,50 zł Kukurydza kraj szt. 0,40 zł 0,80 zł 0,60 zł Porzeczka czerwona kraj kg 3,50 zł 4,00 zł 3,75 zł 3,50 zł 5,00 zł 4,25 zł 3,00 zł 5,00 zł 4,00 zł 3,00 zł 3,50 zł 3,25 zł Marchew młoda kraj kg 1,00 zł 1,20 zł 1,15 zł 1,60 zł 2,00 zł 1,80 zł 1,50 zł 1,60 zł 1,55 zł 1,00 zł 1,80 zł 1,40 zł Słonecznik świeży kraj szt. 1,00 zł 2,00 zł 1,50 zł Marchew z natką kraj pęczek 1,00 zł 1,00 zł 1,00 zł 1,20 zł 1,80 zł 1,50 zł 1,50 zł 1,50 zł 1,50 zł Śliwka kraj kg 1,00 zł 4,00 zł 2,50 zł 2,50 zł 4,00 zł 3,25 zł Nać pietruszki kraj pęczek 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 6,00 zł 8,00 zł 7,00 zł 6,00 zł 8,00 zł 7,00 zł 5,00 zł 9,00 zł 7,00 zł Śliwka import 5 kg 25,00 zł 30,00 zł 27,50 zł 20,00 zł 30,00 zł 25,00 zł Ogórek gruntowy kraj kg 2,50 zł 2,50 zł 2,50 zł 2,40 zł 2,80 zł 2,60 zł 2,50 zł 2,50 zł 2,50 zł 1,80 zł 3,00 zł 2,40 zł Śliwka Diana kraj kg 3,00 zł 3,00 zł 3,00 zł 2,00 zł 3,00 zł 2,50 zł Ogórek kiszony kraj kg 3,50 zł 3,50 zł 3,50 zł 5,00 zł 6,00 zł 5,50 zł 4,00 zł 4,00 zł 4,00 zł 3,50 zł 4,00 zł 3,75 zł Śliwka Herman kraj kg 1,00 zł 1,00 zł 1,00 zł 1,00 zł 1,50 zł 1,25 zł Ogórek kiszony małosolny kraj kg 4,00 zł 4,00 zł 4,00 zł 5,30 zł 6,00 zł 5,65 zł 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł Śliwka Rana kraj kg 2,50 zł 2,50 zł 2,50 zł 2,50 zł 3,50 zł 3,00 zł Ogórek kraj kg 2,00 zł 2,40 zł 2,20 zł 1,80 zł 2,70 zł 2,25 zł Truskawki kraj kg 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 10,00 zł 7,50 zł 5,00 zł 8,00 zł 6,50 zł 5,00 zł 6,50 zł 5,75 zł do kiszenia Winogrona białe import kg 7,00 zł 7,00 zł 7,00 zł 5,71 zł 8,57 zł 7,14 zł 6,42 zł 7,14 zł 6,78 zł Ogórek długi kraj kg 2,00 zł 2,20 zł 2,10 zł 2,80 zł 2,80 zł 2,80 zł Winogrona ciemne import kg 8,00 zł 8,00 zł 8,00 zł 5,71 zł 8,57 zł 7,14 zł 10,70 zł 11,00 zł 10,85 zł szklarniowy Wiśnia kraj kg 2,00 zł 2,50 zł 2,25 zł 3,00 zł 4,00 zł 3,50 zł 2,00 zł 2,50 zł 2,25 zł Ogórek krótki kraj kg 2,50 zł 2,50 zł 2,50 zł szklarniowy Fot. unclepodger - Fotolia.com Papryka kraj kg 4,00 zł 4,00 zł 4,00 zł 3,60 zł 5,00 zł 4,30 zł 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 4,00 zł 5,00 zł 4,50 zł czerwona Papryka zielona kraj kg 2,50 zł 2,50 zł 2,50 zł 2,50 zł 3,00 zł 2,75 zł 3,00 zł 3,00 zł 3,00 zł Papryka żółta kraj kg 4,00 zł 4,00 zł 4,00 zł 3,60 zł 5,50 zł 4,55 zł 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 6,00 zł 5,50 zł Pieczarki kraj kg 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 6,00 zł 5,50 zł 5,50 zł 5,50 zł 5,50 zł 5,00 zł 6,50 zł 5,75 zł Pietruszka kraj kg 4,00 zł 5,00 zł 4,50 zł 5,40 zł 6,00 zł 5,70 zł 6,00 zł 7,00 zł 6,50 zł 4,60 zł 6,00 zł 5,30 zł korzeń Pietruszka z natką kraj pęczek 1,20 zł 1,50 zł 1,35 zł 1,40 zł 1,50 zł 1,45 zł korzeń Pomidor kraj 6 kg 6,00 zł 8,00 zł 7,00 zł 8,00 zł 12,00 zł 10,00 zł 9,60 zł 10,20 zł 9,90 zł 7,00 zł 13,00 zł 10,00 zł Pomidor szklarniowy import 6 kg 16,00 zł 20,00 zł 18,00 zł Pomidor Lima kraj kg 2,30 zł 2,30 zł 2,30 zł Pomidor kraj 6 kg 16,00 zł 24,00 zł 20,00 zł 27,60 zł 27,60 zł 27,60 zł 20,00 zł 28,00 zł 24,00 zł malinowy Por kraj kg 1,00 zł 1,00 zł 1,00 zł 1,20 zł 1,50 zł 1,35 zł 0,70 zł 1,30 zł 1,00 zł Por import kg 4,50 zł 4,50 zł 4,50 zł 3,00 zł 4,00 zł 3,50 zł Por młody kraj szt 1,20 zł 1,20 zł 1,20 zł 1,20 zł 1,50 zł 1,35 zł Rabarbar kraj kg 1,60 zł 1,60 zł 1,60 zł 1,50 zł 2,00 zł 1,75 zł 3,00 zł 3,00 zł 3,00 zł 1,60 zł 2,80 zł 2,40 zł Rzodkiewka kraj pęczek 1,00 zł 1,00 zł 1,00 zł 0,70 zł 1,00 zł 0,85 zł 0,80 zł 1,00 zł 0,90 zł 0,60 zł 1,30 zł 0,95 zł Sałata kraj 12 szt. 12,00 zł 14,00 zł 13,00 zł 10,00 zł 15,00 zł 12,50 zł 18,00 zł 20,40 zł 19,20 zł 15,00 zł 21,00 zł 18,00 zł Sałata lodowa kraj szt. 1,50 zł 1,50 zł 1,50 zł 1,50 zł 2,00 zł 1,75 zł 1,50 zł 2,00 zł 1,75 zł 2,00 zł 2,50 zł 2,25 zł Seler kraj kg 3,60 zł 4,00 zł 3,80 zł 4,40 zł 5,00 zł 4,70 zł 6,00 zł 6,00 zł 6,00 zł 2,60 zł 4,00 zł 3,30 zł Seler z natką kraj szt. 1,00 zł 1,00 zł 1,00 zł 1,20 zł 1,50 zł 1,35 zł 1,20 zł 1,50 zł 1,35 zł 1,00 zł 1,60 zł 1,30 zł Szczaw kraj pęczek 1,00 zł 1,00 zł 1,00 zł 1,00 zł 1,40 zł 1,20 zł Szczypiorek kraj pęczek 5,00 zł 5,00 zł 5,00 zł 6,00 zł 9,00 zł 7,50 zł 6,00 zł 10,00 zł 8,00 zł Włoszczyzna kraj paczka 1,50 zł 1,50 zł 1,50 zł 1,60 zł 2,20 zł 1,90 zł Włoszczyzna kraj pęczek 1,80 zł 2,00 zł 1,90 zł 2,20 zł 2,20 zł 2,20 zł 2,00 zł 2,50 zł 2,25 zł z natką Ziemniak młody kraj 15 kg 6,00 zł 6,00 zł 6,00 zł 6,00 zł 12,00 zł 9,00 zł 6,00 zł 8,00 zł 7,00 zł 6,00 zł 12,00 zł 9,00 zł Źródło: Opracowanie: Ksenia Pięta www.gieldakaliska.com.pl; www.wgro.com.pl; www.targpiast.com.pl; www.zjazdowa.com.pl WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 34 UPRAWY UPRAWY 35

siewu przez ciężkie bronowanie. Zdecydowanie najpopular- Czy warto inwestować niejszą metodą renowacji jest podsiew, który zastosował także wyżej wymieniony przez spe- cjalistę DSV niemiecki rolnik. Aby otrzymać najlepsze efekty, warto wykorzystać dwa terminy podsiewu: wiosnę (marzec - maj) i późne lato (połowa lipca - poło- wa sierpnia). Należy pamiętać, aby stara darń była możliwie krótka i nie stwarzała konkurencji, z tego powodu najkorzyst- w łąkę? niejszy jest termin podsiewu Każdy gospodarz posiadający stado krów mlecznych ma późnoletni, z kolei wiosną wy- w swojej strukturze upraw użytki zielone. To z nich otrzymuje korzystuje się wilgoć po zimie. część pasz objętościowych, niezbędnych w skarmianiu bydła. Dla osłabienia konkurencyjności starej darni można na niej wyko- Co zrobić, aby uzyskać dobre jakościowo pasze? Czy warto nać zabiegi typu bronowanie lub płacić za utrzymywanie TUZ, czy lepiej postawić na „żywioł”? kultywacja. Dzięki temu młode siewki będą miały nieco więcej

TEKST Ksenia Pięta czamfir - Fotolia.com Fot. czasu na wzrost i umocnienie się w runi przy korzystniejszym ąki, czyli trwałe w ten ekosystem. W rzeczywi- dzielić na trwałe - czyli prowa- siania mieszanką traw. Łąka jest stować w łąki, między innymi wyższe nawożenie. Przed pierw- można zastosować, aby poprawić dostępie do światła. użytki zielone, ko- stości jest jednak inaczej. Aby dzone bez płodozmianu przez miejscem, w którym nieprze- z powodu wody, która stagnuje szym pokosem rolnik stosuje 25m3/ha jakość trwałych użytków zielo- - Podsiew można przeprowa- jarzą się z miejscem, mieć odpowiednią wydajność okres dłuższy niż 5 lat i prze- rwanie zachodzą różne zjawi- na wiosnę. gnojowicy uzupełnione 50 kg/ha nych. Pierwsza z nich polega dzić na różny sposób: na przykład na którym rosną dobrej jakościowo zielonki, trze- mienne - użytkowane krótko ska przyrodnicze, powodujące W Polsce zastosowanie pod- azotanu z dodatkiem magnezu na zastosowaniu jednorazowej dawkami 7-8 kg/ha - jest to środek różnorakie trawy, ba wykazać się dużą wiedzą w płodozmianie. Trzeba wziąć zmianę jej struktury. Niezbędna siewu jako formy renowacji trwa- i wapnia (KAS). Kolejne pokosy zwiększonej dawki nawozów zaradczy do podtrzymania i po- Łkwiaty i zioła. Wydawać by się przyrodniczo-rolniczą i prze- pod uwagę, że uprawa trwa- jest ciągła kontrola i stosowanie łych użytków zielonych nie jest są zasilane zazwyczaj 60 kg N/ha. mineralnych i wapnowania. prawy stanu runi. Może być wy- mogło, że po wysiewie dobrej prowadzać odpowiednie zabiegi łych użytków zielonych nie może renowacji runi. Często jednak powszechnie stosowanym zabie- Wiosną oprócz tego stosowany „Wielkość dawek określa się na konywany jedno- lub kilkakrotnie mieszanki traw, nie ma potrze- agrotechniczne. ograniczyć się do ich zagospo- można spotkać się z opinią rol- giem. Gospodarze nie chcą inwe- jest kainit magnezowy 800 kg/ha podstawie badań zasobności gleby w ciągu roku. Dzięki takiemu dzia- by interweniowania człowieka Użytki zielone można po- darowania i jednorazowego ob- ników, że nie opłaca się inwe- stować, wolą zebrać to, co samo i uzupełniany fosfor - tłumaczy i jej rodzaju. Ważny jest również łaniu stale, z roku na rok, popra- wyrośnie. - Dobrym przykładem specjalista. skład botaniczny runi. Na glebach wiamy wartość użytku zielonego. REKLAMA rolnika, który rozpoczął inwestycję - Po zastosowaniu zabiegów na mineralnych powinno to być 100- Z kolei podsiew dawką 20-25 kg/ha w trwałe użytki zielone jest Michael użytkach, wydajność stada w go- 150 kg/ha azotu, 60-80 kg/ha P2O5, można zastosować, wykorzystując Gommel z Badenii-Wirtembergii spodarstwie pana Gommela, wzro- 100-160 kg/ha K2O, a na glebach specjalne siewniki (z redlicami ta- w Niemczech. Posiada on 68 krów sła do prawie 9.500 kg mleka. Z tej organicznych torfowo-murszowych: lerzowymi czy mikrofrezem), wy- mlecznych z przychówkiem i 48 ha ilości 52% (4.961 litrów) pochodzi 60-80 kg/ha azotu, 60-120 kg/ha cinające w glebie rowki, w których użytków rolnych, w tym 13 ha TUZ. z paszy objętościowej. Zmieniło się P2O5 oraz 120-180 kg/ha K2O. umieszczane są nasiona. Bezpośred- Średnie opady roczne w jego regio- również prowadzenie runi. Użytki Metoda „dawki uderzeniowej” jest ni kontakt nasion z glebą zapewnia nie, to 680 mm, czyli nieco wyższe zielone są koszone o 5 dni wcześniej. szczególnie wskazana na terenach im zaopatrzenie w wodę. Dlatego niż w Polsce. I podobnie jak u nas Gospodarz zauważył zmniejszenie zagrożonych erozją, na terenach okre- powinniśmy użyć włóki czy brony w tym roku występują okresy su- zawartości ADF, a koncentracja sowo zalewanych oraz na glebach i wału ugniatającego, tak aby na- szy letniej. Początkowo gospodarz energii w pierwszym pokosie po- żelazistych i kamienistych” - tłu- siona zostały dobrze dociśnięte do otrzymywał wydajność 8.773 kg prawiła się, wzrastając do 7 MJ maczy w swoim artykule Jerzy gleby - tłumaczy Jerzy Trościan- mleka przy dużym udziale pasz tre- NEL. Wzrosły również inne cechy Malewski z KPODR w Miniko- ko z firmy DSV. ściwych w skarmianiu krów (55% wartości pokarmowej: biało dostęp- wie, Oddział w Zarzeczewie. Po zastosowaniu zabie- dawki). Postanowił więc to zmie- ne w jelicie cienkim (nBO), cukier Drugim sposobem na po- gu podsiewu trzeba zielonkę nić - opowiada Jerzy Trościanko i strawność - podsumowuje Jerzy prawę stanu runi jest nawożenie skosić wcześniej (po 2-3 tygo- z firmy DSV Polska. - Rozpoczął Trościanko. Trzeba przyznać, że z użyciem herbicydów selektyw- dniach) lub przepasać zwierzę- od zakupu specjalnej brony spręży- wydatki związane z odpowied- nych. Dzięki temu eliminuje się tami, aby utrzymać krótką ruń. nowej z wałem ugniatającym do nim dbaniem o trwałe użytki wzrost chwastów dwuliścien- Nie zaleca się także nawoże- podsiewu traw - dodaje. Obecnie zielone to znaczący koszt. Mi- nych i ziół. „Stosowanie tej metody nia azotowego po wykonanym Michael podsiewa swoje użyt- chael Gommel wydaje na pod- jest zasadne, jeśli udział chwastów podsiewie, aby nie powodo- ki 3 razy w roku, każdorazowo siewy swoich 13 ha około 1.400 i ziół w pokryciu runi mieści się wać wzrostu konkurencyjności w ilości 8 kg/ha, mieszanką CO- euro rocznie. Jednakże szacu- w granicach 30-50%, udział traw starej runi. - Jeśli na użytkach UNTRY 2018 (wielogatunkowa je, że zyskał ponad 6.500 euro wysokich jest wyższy niż 10%, znajduje się zbyt dużo chwastów mieszanka, zalecana na połu- poprzez otrzymanie kiszonki udział roślin motylkowatych jest bar- dwuliściennych, powinniśmy po- dniu Niemiec) lub mieszanką z traw lepszej jakości. Zmieniła dzo mały lub w ogóle nie występują, myśleć o zabiegu chemicznym, odmianową COUNTRY 2027 się także struktura żywienia, po- łąka lub pastwisko ma wyrównaną który zwalczy je być może jeszcze (100% życic trwałych tetraplo- nieważ rolnik zużywa o 540 kg powierzchnię, a ruń jest co najmniej przed podsiewem, ale taki zabieg idalnych), zwracając uwagę na paszy treściwej rocznie na jedną średnio zwarta” - pisze Jerzy Ma- jest możliwy także po wykonaniu skład odmianowy oraz straw- krowę mniej niż jeszcze dwa lewski. Gdy chwastów jest więcej podsiewu. Należy jednak zwrócić ność i koncentrację energii. lata wcześniej. To przynosi zysk (powyżej 50% pokrycia), koniecz- uwagę na dobór środków chemicz- Natomiast użytki z najniższą około 151 € od krowy, a w prze- ne jest zastosowanie herbicydów nych, aby nie uszkodzić koniczyn wydajnością przesiał na nowo. liczeniu na całe gospodarstwo nieselektywnych (np. Roundup znajdujących się w runi lub do niej - Odpowiednio do wyższego udziału daje to 9.072 € zysku. czy Rodeo). Następnie przygo- wysianych z podsiewem - mówi życic trwałych w runi dopasował Istnieje kilka metod, które towuje się glebę do ponownego specjalista. WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 36 REKLAMY HODOWLA 37

palne dni, w okresie lata źle wpływają także na zwie- rzęta. Bydło Jak pomóc bydłu Ujest tym gatunkiem, które nie jest odporne na bardzo wy- TWORZYWA SZTUCZNE sokie temperatury. Te zwie- rzęta najlepiej czują się, kiedy DLA BUDOWNICTWA jest około 4 stopni Celsjusza. przetrwać upał? • Doskonałe parametry optyczne - Z kolei temperatura między Upalne dni niekorzystnie wpływają na bydło. Dlatego warto zadbać i wytrzymałościowe 4 a 10 stopni Celsjusza na bydło wpływa obojętnie. Ale, jak już o te zwierzęta poprzez właściwe warunki w budynkach. Ważne jest • Wysoka izolacja termiczna przekracza 25 stopni, to ilość cie- również odpowiednie żywienie. • Płyty na zadaszenia i ściany hal pła wydalanego przez krowę jest magazynowych i budynków gospodarczych mniejsza aniżeli tego pobranego. TEKST Anetta Przespolewska I zmienia się metabolizm. Bydło Płyty poliwęglanowe komorowe poci się około 10 razy mniej od powietrza jest lepszy aniżeli przeciągów - opowiada lekarz wiednich warunków podczas człowieka. To jest ważne, bo razem w budynkach zamkniętych. weterynarii. Dodaje, że brak upałów, pobiera mniej paszy, z potem ulatnia się ciepło i chłodzi - I ten stres cieplny powyżej wentylacji powoduje, że bydło a tym samym daje mniej mleka. się organizm - wyjaśnia Paweł 25 stopni Celsjusza będzie wpły- ma podwyższoną temperaturę - Spowolniona jest także przemia- Wasiak, lekarz weterynarii pry- wał niekorzystnie na organizm ciała. - To jest na pograniczu go- na materii. Dodatkowo dochodzi watnej praktyki w Grębowie - mówi. Podkreśla, że w obo- rączki. Krowa bardzo dyszy, ślini do obciążenia układu krążenia, (powiat krotoszyński). rach uwięziowych należy za- się - uważa Paweł Wasiak. obniżenia odporności organizmu. UBOJNIA BYDŁA W GOLI Stres cieplny może być też dbać o jak najlepszą wentyla- Bydło, które nie ma odpo- W tym czasie częściej dochodzi do Doświetla do blach trapezowych potęgowany zwiększeniem wil- OFERUJEMY PROWADZIMY UBÓJ cję w okresie upałów. - Często - płyty proﬁlowane z poliestru gotności w pomieszczeniach rolnicy tutaj zamykają okna, bo SKUP BYDŁA Z KONIECZNOŚCI gospodarskich. W oborach wol- boją się, żeby nie było przeciągów, RZEŹNEGO NA TERENIE GOSPODARSTWA nostanowiskowych, gdzie jest które zaszkodziłyby bydłu. A za- Na pytania czytelników odpowiada duża kubatura pomieszczenia, mykanie okien to jest najgorsze lek. wet. Paweł Wasiak tel. do biura: 65 572 50 07 najczęściej w bocznych ścia- rozwiązanie. Dlatego wystarczy Dyżur telefoniczny pełni w każdy czwartek od godz. tel. 601 066 439, tel. 605 992 812 nach zamontowane są kurtyny. wyciągnąć okna i założyć siatki. W takim przypadku nawiew 20.00 pod numerem telefonu 663-442-819 ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY! Wtedy jest powietrze, a nie ma Płyty łukowe samonośne z poliestru REKLAMA wzmocnionego włóknem szklanym INWESTYCJE W GOSPODARSTWACH ROLNYCH

Rulony faliste i płaskie z poliestru BUDYNKI INWENTARSKIE wzmocnionego włóknem szklanym

SILOSY ŻELBETOWE

Szklarnie ze stali z poliwęglanem komorowym

KONSTRUKCJE STALOWE

ROBELIT Sp. z o.o. ul. Legionów 79, 42-200 Częstochowa tel.: +48/34/ 377 42 98, fax: +48/34/ 377 42 99 w w w. r o b e l i t . p l WWW.AGROBUDOWA.PL [email protected] AGRO-BUDOWA Jakub Sieczka tel. kom. : 609444313 Kawnice Kolonia 14a, 62-590 Golina e-mail: [email protected] WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 38 HODOWLA HODOWLA 39

Fot. K. Pięta Fot. Ceny skupu Fot. K. Pięta Fot. 30.07.2015 r. żywca wieprzowego i bydła Ceny za kg bez VAT

Powiat brodnicki do 5,20 zł - krowy 4,70 zł - Klasa R1 Zakład Usługowo-Handlowy Libero FHU Marcin Graczyk, Skup i sprzedaż żywca 4,60 zł - Klasa R2 „Wojciechowski”, Opoczno tel. 698-686-094, 65 545-63-03 Andrzej Gortatowski Sp.C., Sławomir Krzyżyński, 4,10 zł - Klasa O tel. 44 754-46-13 4,00 zł - tuczniki Gorczenica Pogorzela 3,40 zł - Klasa P 3,70 - 4,20 zł - tuczniki 5,20 zł - Klasa E tel. 784-097-318, 511-739-850 tel. 664-499-683 Powiat krotoszyński 2,60 zł - maciory 2,30 zł - maciory do 6,50 zł - byki HF 6,20 zł - byki HF Martrans Paweł Sworowski, 6,00 - 6,50 zł - byki 1,80 zł - knur do 7,00 zł - byki MCB do 7,00 zł - byki MM Rębiechów k. Kobylina 2,00 - 3,00 zł - krowy Bermont, Golinka 7,40 zł - byki MM 5,80 zł - jałówki HF tel. 608-340-910 5,20 zł - jałówki tel. 602-556-180 do 5,60 zł - jałówki HF 6,60 zł - jałówki MM 3,90 zł - tucznik 10,00 zł - cielęta 5,50 zł - Klasa E do 5,80 zł - jałówki MCB 5,20 zł - krowy 2,40 zł - maciory PHU KAZMAR S. C., 2,20 zł - maciory 6,20 zł - jałówki MM Skup i Sprzedaż Zwierząt 2,00 zł - knury Opoczno Powiat średzki do 5,00 zł - krowy Rzeźnych i Hodowlanych do 6,30 zł - byki HF tel. 509-379-293, 501-662-955, PPHU Wiśniewski Damian Powiat golubsko-dobrzyński Sylwester Woźniecki do 6,50 zł - byki MCB 44-754-30-05 Śrem Grupa Producentów Trzody tel. 882-008-532 do 7,00 zł - byki MM 4,00 - 4,30 zł - tuczniki tel. 602-873-123 Chlewnej „Storol-Tucz” Sp. z 5,40 - 5,50 zł - Klasa E 3,00 - 5,20 zł - krowy 5,50 zł - Klasa E 3,80 zł - tuczniki o.o., Kowalewo Pomorskie 4,00 - 4,20 zł - tuczniki do 6,00 zł - jałówki HF 2,70 zł - maciory 5,40 zł - Klasa E tel. 56 684-12-79, 502-572-140 Bermont, Golinka do 6,60 zł - jałówki MM Powiat ostrowski 2,30 zł - maciory 4,10 zł - tuczniki tel. 602-556-180 Skup Zwierząt Rzeźnych PHU Dariusz Sołtysiak, od 6,00 - 6,80 zł - byki 5,50 zł - klasa E 5,50 zł - Klasa E Szymon Kwiatkiewicz, Sobótka, gmina Ostrów od 5,50 - 6,00 zł - jałówki Powiat gostyński 2,20 zł - maciory Kobylin Wielkopolski do 4,80 zł - krowy Skup. Sprzedaż. Rzeźnictwo. Powiat jarociński tel. 693-078-333 tel. 62 734-12-93 TRANSKUP Baza i Skup E. Biskup, Borek Wlkp. Zakłady Mięsne „Biernacki” 4,00 zł - tuczniki 5,30 zł - Klasa E żywca, Sulęcinek tel. 65 571-66-40 Golina 5,40 zł - Klasa E 3,80 - 3,90 zł - tuczniki tel. 601-853-757, 601-853-773, 3,90 - 4,00 zł - tuczniki tel. 62 747-09-35 2,20 zł - maciory Powiat pilski 601-389-666 5,30 zł - Klasa E do 7,00 zł - byki MM (powyżej 1,80 zł - knury Zakłady Mięsne Henryk Sto- 3,80 - 4,00 zł - tuczniki 2,30 zł - maciory 700 kg) 6,00 zł - byki HF kłosa Sp. z o.o., Śmiłowo 2,20 - 2,40 zł - maciory Firma „Gunia” E. Gunia, do 6,70 zł - byki MCB 6,40 zł - byki MCB tel. 67-281-41-66, 67-281- 1,80 - 2,00 zł - knury Brzezie, gmina Gostyń do 6,20 zł - byki HF 6,80 zł - byki MM 41-67 Szymon Toboła, Grzy- tel. 65 572-29-54 6,50 zł - jałówki MM 6,20 zł - jałówki HF 4,00 zł - tuczniki mysław 3,80 - 3,90 zł - tuczniki 6,00 zł - jałówki HF 6,50 zł - jałówki MCB 5,30 zł - klasa E tel. 509 159 846, 510 046 143 2,40 - 2,6 zł - maciory do 5,00 zł - krowy (700 kg) 6,70 zł - jałówki MM 2,90 zł - maciory WBC 3,80 zł - tuczniki 2,00 zł - knury Ubój Zwierząt Gospodar- 3,00 - 5,00 zł - krowy Powiat piotrkowski 5,40 zł - Klasa E PH Marcin Mrozek, Siedlec, skich Murawski Żerków Zakłady Mięsne BM Kobylin, Maciejek, Czarnocin 2,35 zł - maciory gmina Pępowo tel. 62 740-39-16 Kobylin tel. 609-104-030 2,00 zł - knury tel. 667-300-427 6,80 - 7,00 zł - byki MM tel. 65 548-10-58, 603-506-507 3,80 - 4,40 zł - tuczniki Powiat śremski 3,90 zł - tuczniki 6,40 - 6,50 zł - byki MCB 3,80 - 4,10 zł - tuczniki 2,20 zł - maciory PPHU Wiśniewski Damian 2,40 zł - maciory 6,00 zł - byki HF 2,30 zł - maciory do 6,00 zł - byki Śrem 2,00 zł - knury 6,50 zł - jałówki MM (pow. 240,00 zł - warchlaki do 6,00 zł - jałówki tel. 602-873-123 zapaleń wymienia. Krowy w obo- sem cieplnym, musi zadbać Skup Żywca Baszyński Mie- 600 kg) do 6,30 zł - byki HF do 4,80 zł - krowy 3,80 zł - tuczniki czysław, Strzelce Wielkie, 6,00 zł - jałówki HF do 6,90 zł - byki MCB Powiat pleszewski 5,40 zł - Klasa E rach wolnostanowiskowych kładą przede wszystkim o warun- gmina Piaski 4,80 zł - krowy kl. I do 7,20 zł - byki MM Kółko Rolnicze w Broni- 2,30 zł - maciory się częściej na korytarzach paszo- ki, w jakich przebywają zwie- tel. 604-868-473 5,00 zł - krowy MM do 5,40 zł - jałówki HF szewicach od 6,00 - 6,80 zł - byki 3,80 - 4,20 zł - tuczniki Viki Łagów Kielce do 6,00 zł - jałówki MCB tel. 62 741-64-12 od 5,50 - 6,00 zł - jałówki wych, bo tam jest mokro i mogą się rzęta. Należy przeprowadzać 5,40 zł - Klasa E tel. 695-428-958 do 6,60 zł - jałówki MM 4,10 - 4,20 zł - tuczniki do 4,80 zł - krowy 6,00 - 6,60 zł - byki HF 6,00 zł - byki HF do 4,80 zł - krowy I (700 kg) 6,00 - 6,80 zł - jałówki Szymon Toboła, Grzy- ochłodzić. Wtedy kał dostaje się do chłodzenie krów. Do tego słu- parowuje. Jest to takie zastępstwo wietrza. Jeśli zwierząt jest bardzo wypić nawet 150 litrów wody. 6,60 - 7,00 zł - byki MM 6,70 zł - byki MM do 4,50 zł - krowy II 5,00 zł - krowy klasa I mysław strzyków i to powoduje zapalenie żą wentylatory zamontowane pocenia się, czyli chłodzenia orga- dużo, to - jeśli jest taka możli- W przypadku bydła pastwi- 2,30 zł - maciory 5,70 zł - jałówki HF Skup Zwierząt Rzeźnych 6,10 zł - byki HF tel. 509 159 846, 510 046 143 2,00 - 5,10 zł - krowy 6,20 zł - jałówki MM Bogusław Jędrkowiak, 6,90 zł - byki MM 3,80 zł - tuczniki wymienia, często bardzo ostre - na legowiskach i dodatkowo nizmu - radzi specjalista. wość - należy zmniejszyć obsadę skowanego musi być dostęp do Zakład mięsny M. Kaczma- 4,50 zł - krowy Smolice Spółdzielnia Kółek Rolni- 5,40 zł - Klasa E rek, Pępowo Skup Zwierząt Żywych tel. 602-199-087, 600-965-403 czych w Gizałkach 2,35 zł - maciory tłumaczy. Podkreśla, że upały na gankach paszowych. Jest to Jeżeli zwierzęta przebywają w budynkach - tłumaczy. Czę- wody i miejsc, gdzie zwierzęta tel. 606-319-956 „ROKA” 3,90 zł - tuczniki tel. 62 741-15-70 2,00 zł - knury 3,80 - 4,20 zł - tuczniki tel. 880-203-189 2,30 zł - maciory 3,80 zł - tuczniki Powiat strzeliński i złe warunki bytowania krów ważne, ponieważ krowa korzy- w niskich budynkach, gdzie ściej należy także wymieniać mogą schronić się w cieniu. 5,50 zł - klasa E 3,80 zł - tuczniki Skup. Sprzedaż. Rzeźnictwo. 7,00 zł - byki MM Terra Sp. J., Opoń J.M., niekorzystnie wpływają też na stając z chłodu na legowiskach jest duże zagęszczenie, to nale- ściółkę, która wchłania wilgoć. W okresie letnim należy 2,20 zł - maciory do 6,20 zł - byki HF E. Biskup, Borek Wlkp. 6,00 zł - jałówki MM Ośno PH TECHNIK (możliwość do 6,70 zł - byki MM tel. 65 571-66-40 5,00 zł - krowy I klasa tel. 71-393-12-23 płodność. - Jakość pęcherzyków nie będzie chciała iść jeść. - Wen- ży wentylować pomieszczenia - I wówczas skutki stresu cieplnego zmienić sposób żywienia. Naj- sprzedaży WBC) do 6,40 zł - jałówki 3,90 - 4,00 zł - tuczniki Kowalew, Kółko Rolnicze 4,00 zł brutto - tuczniki tel. 508-223-035, 65 575-18-48 do 4,70 zł - krowy 5,20 zł - Klasa E tel. 62 742-30-26 Powiat toruński owulacyjnych jest gorsza, jest za- tylatory dobrze wpływają na kro- poprzez wyciągnięcie okien lub będą mniejsze - opowiada. Bydło lepiej podawać mniej paszy, ale 4,70 - 4,80 zł - krowy 2,30 zł - maciory 2,20 zł - maciory 3,90 zł - tuczniki Animals skup sprzedaż do 6,20 zł - byki HF Skup żywca Leszek Jan- Powiat leszczyński Kowalew, Grupy Produ- zwierząt rzeźnych Grzegorz chwiana gospodarka hormonalna, wy w poczekalniach, gdzie na dój ich otwarcie. Warto, aby drzwi powinno mieć dostęp do po- częściej. - Żeby kiszonka się nie do 6,50 zł- byki MCB kowiak Przybył Paweł Skup żywca, cenckie Jurak, Lubicz Górny przez co ruja jest krótsza i mniej czekają nawet godzinę. Dodatkowo do obory były uchylone. Z kolei ideł, w których przepływ wody zagrzewała. Warto także paszę po- do 7,10 zł - byki MM tel. 62 740-83-21, 693-350-692 Dąbcze tel. 515-231-305, 62 742-03-52 tel. 507-131-065 5,60 - 5,80 zł - jałówki HF 3,80 - 4,00 zł - tuczniki tel. 65 538-06-18, 782-782-087 (odbiór własny, termin płatno- 4,10 - 4,40 zł - tuczniki objawowa. Dlatego skuteczność warto przy niskiej wilgotności po- wentylacja kalenicowa dobrze powinien wynieść 20 litrów na dawać na noc, kiedy jest chłodniej 6,60 - 6,80 zł - jałówki MM 5,30 - 5,40 zł - Klasa E 4,00 zł - tuczniki ści 14 dni) 5,60 zł - klasa E Hieronim Maćkowiak, Krobia 2,20 zł - maciory 2,40 zł - maciory 4,00 zł - tuczniki Powiat wolsztyński zacieleń jest mniejsza - wyjaśnia wietrza w oborze zraszać powie- działa w oborach wolnostano- minutę. Właściwe nawadnianie - radzi Paweł Wasiak. Powinno tel. 609-184-773 Powiat kaliski 2,00 zł - knury 5,55 zł - klasa E Firma Nowak Sp. J. Wolsz- 3,90 zł - tuczniki Wawrzyniak Andrzej. Skup, 6,00 zł - byki HF Skup i sprzedaż żywca tyn, Gościeszyn lekarz weterynarii. trze poprzez mgiełkę wytwarzaną wiskowych. - Poprzez otwory zwierząt ma również wpływ się też delikatnie zmniejszyć 2,30 zł - maciory sprzedaż żywca i bydła 6,50 zł - byki MCB Darol, Macew tel. 664-769-473, 68-346- Hodowca, chcąc ustrzec by- w dyszach niskociśnieniowych. w szczycie budynku następuje na pobieranie paszy. Dziennie w dawce pokarmowej ilość od 5,80 - byki rzeźnego, Garzew, gmina 7,00 zł - byki MM tel. 607-248-224 90-86 Piotr Kaczmarek, Krobia Żelazków 5,50 zł - jałówki HF 3,90 zł - tuczniki 4,00 zł - tuczniki dło przed nadmiernym stre- Jak woda osiada na skórze, to od- grawitacyjne mieszanie mas po- w okresie letnim bydło może pasz objętościowych, a zwięk- tel. 667-135-387 tel. 62 769-12-73, 782-587-199 6,20 zł - jałówki MM 2,20 zł - maciory 5,30 zł - klasa E 3,90 - 4,40 zł - tuczniki 3,90 - 4,30 zł - tuczniki 5,80 zł - jałówki MCB 1,80 zł - knury Powiat wrzesiński szyć ilość pasz łatwostrawnych 5,50 - 5,70 zł - Klasa E 5,80 - 6,10 zł - byki HF 5,00 zł - krowy (700 kg) 5,50 - 6,50 zł - jałówki Skup-Ubój Zwierząt-Sprze- REKLAMA i treściwych. - Tylko nie można 2,30 zł - maciory 6,00 - 6,50 zł - byki MCB Przedsiębiorstwo Handlowo- 6,00 - 6,30 zł - byki HF daż M. Nowowsiak Skup i sprzedaż żywca 6,80 - 7,00 zł - byki MM -Usługowe Bar-Tom, Lipno 6,50 zł - byki MCB tel. 61 436-51-33 przekroczyć cienkiej czerwonej linii, Krzysztof Jaraczewski Bo- 5,80 zł - jałówki HF tel. 603-846-459 7,00 zł - byki MM 3,80 zł - tuczniki dzewko Pierwsze gm. Piaski 6,20 zł - jałówki MCB 4,00 zł - tuczniki do 5,20 zł - krowa 2,40 zł - maciory aby nie doprowadzić do kwasicy. Je- tel. 724-466-417 lub 65 6,50 zł - jałówki MM 2,00 zł - maciory Powiat poznański 1,90 zł - knury 573-02-76 2,20 zł - maciory 6,00 zł - byki HF Szymon Toboła, Grzy- Powiat wschowski śli chodzi o odpowiednie proporcje, 3,90 zł - tuczniki do 5,10 zł - krowy 7,00 zł - byki MM mysław Przedsiębiorstwo Handlowe to przy upałach mogą one wynieść 2,20 zł - maciory Tułacz Sławomir. Skup i 6,50 zł - jałówki HF tel. 509 159 846, 510 046 143 Jarosław Tarka, Wschowa 1,90 zł - knury sprzedaż żywca rzeźnego, 7,00 zł - jałówki MM 3,80 zł - tuczniki tel. 727-006-972, 65-540- maksymalnie 60:40 pasz objętościo- Zakład mięsny Łagrom Russów, gmina Żelazków 5,00 zł - krowy (700kg) 5,40 zł - Klasa E 92-26 tel. 663-485-799 tel. 62 769-12-56 TAKKO BEEF, Leszno 2,35 zł - maciory 4,00 zł - tuczniki wych do pasz treściwych w suchej 5,20 - 5,50 zł - Klasa E 3,90 zł - tuczniki tel. 65 527-04-07, 782-895-494 2,00 zł - knury 5,60 zł - klasa E 1,50 zł - knury 2,00 zł - maciory 3,90 - 4,20 zł - tuczniki Powiat rawicki 2,30 zł - maciory masie - mówi. W przypadku 2,50 zł - maciory 6,00 zł - byki HF do 6,30 zł - byki HF Zakład Przetwórstwa 2,00 zł - knury krów wysokowydajnych można PPHU Agro-Skup Krystian 7,00 zł - byki MM do 6,60 zł - byki MCB Mięsnego Dworecki, Gole- od 170,00 - 225,00 zł - war- Michalak 6,30 zł - jałówki MM do 7,10 zł - byki MM jewo 34, chlaki do 30 kg stosować dodatki tłuszczu chro- tel. 607-501-809, 607-750-982 6,00 zł - jałówki HF do 6,60 zł - jałówki MM tel. 65 546-78-12, 666-810-197 6,00 zł - byki HF 3,90 - 4,00 zł - tuczniki 5,00 zł - krowy do 5,80 zł - jałówki HF 5,50 zł - Klasa E 6,50 zł - byki MCB nionego, używając specjalnych 2,40 - 2,50 zł - maciory Skup Przewóz i Sprzedaż do 5,00 zł - krowy 3,00 zł - maciory WBC 7,00 zł - byki MM 1,50 zł - knury Żywca Miśkiewicz Cezary Powiat oleski Zakład Rzeźniczo-Wędli- do 8,00 zł - byki eksportowe preparatów. Warto zwierzętom do 6,80 zł - byki MM tel. 505-084-262 PHU „Jędrek” Andrzej niarski T. Szczepaniak, 5,50 zł - jałówki HF w laktacji na czas lata zwiększyć do 6,40 zł - byki MCB 3,80 - 4,50 zł - tuczniki Podgajny Gołaszyn 6,30 zł - jałówki MM 6,00 zł - byki HF 2,20 zł - maciory tel. 606-743-715 tel. 65 545-64-15 6,00 zł - jałówki MCB poziom potasu w dawce po- 6,70 zł - jałówki MM 6,00 zł - byki HF 3,90 zł - tuczniki 4,20 zł - tuczniki 8,00 zł - jałówki eksportowe 6,30 zł - jałówki HF do 6,60 zł - byki MM 2,20 zł - maciory Sierpowscy „Bojer”, Szka- Powiat ząbkowicki karmowej nawet do 1% suchej do 4,80 zł - krowy do 6,50 zł - jałówki MM do 6,80 zł- byki HF radowo Skup i Sprzedaż Żywca P.P.H.U. Adrian Trawiński, 6,00 zł - jałówki HF do 7,40 zł - byki MM tel. 601-074-041 Rzeźnego i Hodowlanego masy, ponieważ potas w okresie Bułaków do 4,50 zł - krowy 6,50 zł - jałówki 5,20 zł - Klasa E Elżbieta Makuch upałów jest intensywniej wy- tel. 609-344-881 Powiat kościański 4,80 zł - krowy 3,80 - 3,90 zł - tuczniki tel. 662-080-891 3,90 - 4,00 zł - tuczniki Przedsiębiorstwo Prze- Powiat oławski 2,30 - zł - maciory 6,00 - 6,50 zł - byki HF dalany z organizmu. Należy 2,30 - 2,40 zł - maciory twórstwa Mięsnego Firma Skup i sprzedaż zwierząt 1,80 zł - knury 6,50 - 7,00 zł - byki MM 2,00 zł - knury Marcinkowscy Sp. z o.o. rzeźnych Jan Lewandowski, do 7,00 zł - byki MM 7,70 zł - byki MM do 24 z kolei unikać zbyt dużych ilości 6,30 - byki HF tel. 783-993-241, 783-993-240 Wierzbno do 6,20 zł - byki HF miesięcy do 7,10 zł - byki MM 5,40 zł - Klasa S tel. 71-313-12-79 do 6,00 zł - jałówki 5,50 - 6,50 zł - jałówki białka, ze względu na zwiększo- 5,80 zł - jałówki HF 5,30 zł - Klasa E 4,00 zł brutto - tuczniki do 4,50 zł - krowy (700 kg) 2,00 - 5,00 zł - krowy ne potrzeby energetyczne wyni- 6,50 zł - jałówki MM 5,10 zł - Klasa U Powiat opoczyński od 500 zł - cielaki do 7,00 zł - konie kające z przemian białkowych w wątrobie. Źródło: www.wiescirolnicze.pl WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 40 HODOWLA HODOWLA 41 REKLAMA jowe hodowlane, takie jak podczas targów rolnych w Bratoszewicach czy podczas dużej imprezy, jaka rokrocznie odbywa się w Wieluniu - wyjaśnia hodowca. - Ja śledzę także portale społecznościowe, takie jak facebook, twitter czy allegro, na których można zarówno sprze- dać swój przychówek, jak i kupić interesujące nas sztuki. Dzisiaj trudno jest liczyć na pieniądze w Polsce dla małych i średnich hodowli amatorskich, a przecież takich jest w Polsce najwięcej. W latach 90-tych i wcze- śniej hodowcy mieli możliwość sprzedaży mięsa czy skór kró- liczych w punktach, których było wiele. Popyt, zwłaszcza na skóry, mobilizował ludzi do wszelkiej hodowli zwierząt fu- terkowych, nie tylko królików. bezpieczony w szczepionki przez żywej wagi, a samice karmiące 6 do - Z czasem przez lata działalności gabinet weterynaryjny, z którym 9 królicząt od 3 do 4 litrów wody. i rozwoju dużych firm przemysło- współpracuję, jednak nie daje mi Hodowla w Smardzewie wych duże fermy i hodowle zaczęły to 100 % pewności, że króliki nie jest wzorcową w wojewódz- zanikać wraz z punktami skupów. zachorują. Rasa, którą hoduję, jest twie łódzkim, jednak Sylwester Dzisiaj hodowle królików są trak- bardzo wrażliwa, a wirusy mutują Staniecki ma problem z małą towane jako hobby. Prawdziwych i są coraz silniejsze. Upadki w mo- powierzchnią przeznaczoną na dużych ferm króliczych nie ma zbyt jej hodowli są spore. Bardzo ważne klatki. - Na razie mam zagospoda- wiele w Polsce. jest, by nie przekarmiać zwierząt, rowaną całą powierzchnię przezna- Oprócz trudności zwią- ponieważ królik, który nabierze zbyt czoną na hodowlę. Klatki zajmują Najpopularniejsze są zanych z prowadzeniem ho- dużej masy jest najczęściej nie do mi całe pomieszczenie gospodarskie dowli oraz jej utrzymaniem, uratowania. Podaję w mojej ho- i część zwierząt trzymam również właściciele muszą zmierzyć się dowli zielonkę, jęczmień oraz paszę na świeżym powietrzu. Kilka klatek z chorobami, które mocno do- pełnoporcjową. Przy klatkach mają mam pustych, więc jest jeszcze tro- tykają zwierzęta. - Poważnym poidełka smoczkowe. Dorosły królik chę miejsca na nowy przychówek. problemem, z jakim się borykam wypija od 1/4 do 1/2 litra wody Ta niewielka powierzchnia działki są choroby królicze - dodaje Sta- na dzień, króliki żywione paszami ogranicza moje plany rozbudowy DUŻE KRÓLIKI niecki. - Oczywiście jestem za- suchymi około 1 litra wody na 1 kg hodowli - informuje. Hodowcy królików to prawdziwi pasjonaci oddający swojemu

hobby każdą wolną chwilę. W naszym kraju jest kilka związków ich DUŃSKA JAKOŚĆ,DUŃSKI WARCHLAK,DUŃSKA JAŁÓWKA zrzeszających, w tym KZHK (Krajowy Związek Hodowców Królików) Współpraca oparta na zaufaniu, pomiędzy Duńskim a Polskim hodowcą. Rezultatem tego porozumienia jest zadowolenie z osiąganych wyników, które przekłada się na liczący około 250 członków. opłacalną produkcję zarówno na duńskim, jak i polskim rynku. Współpracujemy na zasadach długoterminowych kontraktów po to aby polski producent mógł zawsze TEKST Tomasz Kodłubański korzystać z tego samego materiału hodowlanego. Dołączając do grona naszych zadowolonych klientów każdy hodowca jest pewny, że nasze zwierzęta sprostają zacuje się, że liczba bywa się najczęściej 2 razy w roku. białe oraz króliki futerkowe od- jego oczekiwaniom a nawet je przerosną. WARCHLAKI:Dysponujemy każdym zrzeszonych hodow- Samica rodzi przeciętnie od 3 do mian Rex i Castorex. Z kró- statusem zdrowotnym oraz każdą ilością jaką życzy sobie Polski Hodowca. ców tych zwierząt 7 sztuk - pokazuje swoje okazy lików małych popularny jest JAŁÓWKI:Sprawdzone fermy,wybitne mleczności,HF, Czerwona Duńska, krzyżówki dochodzi do 500. hodowca. Czarny Podpalany. W rasach międzyrasowe. Zapraszamy do współpracy. Jednak trzeba pa- W Polsce najczęstsze są miniaturowych hodowcy czę- Michał Musiał Krzysztof Zieliński Smiętać, że drugie tyle stanowią rasy duże. Najpopularniejsza sto opierają się na odmianie +48 664 442 776 +48 734 464 602 niezrzeszeni. z nich to Belgijski Olbrzym Sza- Hermelin/Baranek francuski [email protected] [email protected] Do zrzeszonych hodowców ry, który dorasta do naprawdę miniaturowy oraz Rex minia- - pasjonatów należy Sylwester imponujących rozmiarów, na- turowy. Interpork Trading ApS Interpork Poland Sp. z o.o. Staniecki mieszkający w miej- wet 12-15 kg. Również bardzo Właściciele królików w Pol- Birkevej 56, 9600 Aars Rynek 7, 50-106 Wroclaw scowości Smardzew w woj. rozpowszechnione są rasy duże sce to głównie osoby pracu- łódzkim. Prowadzi swoją ho- takie jak: Francuski Baran i Ol- jące w innych sektorach, dla dowlę od 15-tego roku życia. brzym Srokacz Niemiecki. których hodowla jest bardzo Stado królików przejął po Jeżeli chodzi o rasy średnie, ważna, niemniej przeważnie dziadku oraz ojcu i doskonali najchętniej hodowane są rasy muszą do niej dokładać. - By je genetycznie już od kilkudzie- z przewagą Kalifornijskich, utrzymać hodowlę na odpowied- sięciu lat. - Mam w tej chwili około następnie Nowozelandzkich nim poziomie, musimy po pierwsze 50 królików rasy Belgijski Olbrzym białych i czerwonych oraz Wie- - krzyżować sztuki poprzez nowe Szary. Moje dorosłe sztuki osiągają deńskie niebieskie. W ciągu nabytki, które najczęściej zdoby- wagę dochodzącą do 10 kg. Młode ostatnich lat bardziej popular- wamy dzięki kontaktom z innymi są o 3-4 kg lżejsze. Wykot samic od- ne stają się króliki Wiedeńskie hodowcami, poprzez wystawy kra- WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 42 INFORMACJE INFORMACJE 43 REKLAMA Od lewej: Alfred, nieniu Susi, a po polsku Zu- obecnego męża i ojca ich trójki Susanne, Arthur zia, wychodzi mi na spotkanie. synów. Połączyło ich nie tylko i Martin Klemm Szczupła postać, zaplecione war- uczucie, lecz również muzyka. kocze, na nosie okrągłe okulary Zuzia grała wtedy na puzonie, AGROTECHNIKA podkreślające jej dziewczęcość. co Martin również potrafił. Naj- Susanne skończy za kilka dni ważniejszym jednak było ich PAWEŁ OWCZAREK 39 lat. wspólne widzenie świata. Oboje uważali już wtedy, że człowiek jest częścią natury i powinien Dystans do żyć z nią w harmonii. Z tego cywilizacji poglądu zrodził się ich wspólny Suanne urodziła się w We- sposób na życie. imarze w Niemczech. Umiło- Profesjonalna pielęgnacja użytków zielonych wanie do natury ma po swojej Europejski projekt • podsiew łąk tel. 608-159-646 babci, która pochodziła z Sied- • nasiona traw miogrodu. To z nią spędzała jako w Rumunii i rodzinny USŁUGI DO 100 KM OD KALISZA dziecko godziny w budziszyń- Turyngii skim ogródku, przy którym na Po studiach wywędrowali do hektarze pola obok łąki i małego umiłowanej przez Zuzię Rumu- poletka uprawnego schronienie nii, aby brać udział w projekcie znalazły owce, psy i koty. Dla rolniczym, który zaplanowany Suse prawdziwy kawałek raju na był na 5 lat. Przez 8 miesięcy ziemi. Gdy była nastolatką, wy- gospodarowali wraz z innymi jeżdżała na wakacje do Rumunii, rolnikami na objętych projek- aby, jak sama mówi, smakować tem hektarach ziemi: hodowa- się choć na krótko w minio- li owce, żyli spartańsko, czyli nym czasie. Czasie, po którym zgodnie ze swoimi pogląda- w Niemczech po zjednoczeniu, mi i wszystko byłoby dobrze, a więc gdy Suse maiła 13 lat, nie gdyby nie finansowe matac- zostało już śladu. Wartości, któ- twa „na górze” wśród zarzą- re wpajano jej w dzieciństwie, dzających przedsięwzięciem. nagle straciły swoją aktualność. Pieniądze przywiezione przez Życie w solidarnym społeczeń- Susę i Martina przeznaczono stwie zastąpiło indywidualne na inne przedsięwzięcia, a ich gonienie za karierą. Niemiecki własne zostało na łasce losu. czas zaczął galopować, ale ten Dzisiaj Suse zastanawia się, czy rumuński nadal przepływał niepowodzenie projektu nie było wolno, charakteryzując się ser- zaplanowane od początku przez decznością i otwartością ludzi, pomysłodawców. Odpowiedzi wolno mijającymi dniami i przy- nie ma, ale faktem jest, że pla- rodą nieskażoną pestycydami nowane 5 lat skurczyło się do czy ekscesywną uprawą roli. 8 miesięcy, po których wrócili Od młodzieńczych lat Susan- do Niemiec. ne zastanawiała się, jak wydo- W ogrodzie rodziców dy jadę na spo- kie gospodarstwa. Upodoba- stać się z jarzma cywilizacyjnej Martina w Bad Klosterlausnitz tkanie z Suse, nie wolności, natury i spokoju sytości, jak to zrobić, aby nie żyć w Turyngii stał domek dział- popołudniowe jest wspólnym mianownikiem na koszt innych, jeść to, co sa- kowy, więc przebudowali go słońce ozłaca mieszkańców tej wioski. Ludzie memu się zasiało, zasadziło czy i zamieszkali w nim na kilka Z OWCAMI wyhodowało. Szukała sposobu lat, rozpoczynając w ten sposób rozległe pola siedzący na ławeczkach przed Gzbóż, połacie łąk i kręte dróż- malowniczymi domami, ogrody na życie, w którym mogłaby swój mały rodzinno-rolniczy ki wijące się między nimi. Jest pełne kwiatów, oczka wodne, ochronić to, co naturalne. Dużą projekt. Świadomie zrezygno- ciepły, czerwcowy dzień. Polna bawiące się dzieci i pasące się rolę odgrywała i odgrywa do wali, jak to tylko się dalece dało, Z NIEMIEC droga prowadzi mnie między kozy przypominają włoskie do- dzisiaj u niej wiara. Zuzia wie- z „dóbr” współczesnej cywiliza- falującymi łanami pszenicy lce far niente. rzy, że nasz świat stworzony cji, tzn. auta, telewizora, lodówki i jęczmienia, które mienią się Suse nie ma ogródka ani został i podarowany przez Siłę czy telefonu. Tutaj przyszedł złociście i zwiastują zbliżające pelargonii w oknach, ale za to Wyższą a my, czyli ci obdaro- na świat najpierw ich pierwszy DO POLSKI się lato. Aby trafić do siedliska rozległe łąki, szumiący strumyk wani, powinniśmy poczuwać syn Alfred (2003), a dwa lata rodziny Klemm, trzeba mieć i sad ze starymi drzewami owo- się do obowiązku chronienia go. później drugi o imieniu Ruben. Susanne Klemm jest niemiecką rolniczką po szósty zmysł, bo nawigacja nie cowymi. Gdy dojeżdżam na Umiłowanie przyrody było Susanne i Martin starali się być akademii rolniczej i uważa, że przyroda jest jest tu żadną pomocą. Woli- miejsce, w oddali widzę wy- również powodem, dla którego samowystarczalni. Najpierw ku- wybrała się na studia rolnictwa pili dwójkę cieląt, potem doszła naszym największym dobrem. W grudniu mierz upodobało sobie wielu pasające się stado owiec, a przy autsajderów, a są wśród nich nich trójkę chłopców, z których ekologicznego w Witzenhausen jedna krowa, a następnie trzy poprzedniego roku przybyła wraz ze swoim aktorzy, malarze, tancerze, rol- jeden gra na harmonijce ustnej. koło Kassel. Jej mama mówiła kolejne. Ogródek dostarczał mężem Martinem, trójką synów oraz 60 nicy i zwykli zjadacze chleba Ciche dźwięki wtórują popołu- zawsze, że człowiek powinien im warzyw i owoców, również chleb pieczony był we własnym owcami do Wolimierza, wioski w powiecie również. Miejscowość jest dla dniowemu trylowaniu ptaków robić to, co sprawia mu przyjem- nich magnesem przyciągającym i brzęczącym pszczołom. Ojciec ność, więc posłuchała głosu ser- zakresie. Jedyne, co musieli ku- lubańskim na Dolnym Śląsku. bajecznym, pagórkowatym kra- chłopców odpoczywa po kolej- ca i zaczęła studia rolnicze. Na pić, to ziemniaki i żyto do wy- jobrazem, na którym rozsiane są nym dniu strzyżenia owiec, ale nich, podczas praktyk, poznała pieku pieczywa. Leczenie dzieci TEKST, TŁUMACZENIE, ZDJĘCIA Anna Malinowski stare, przestrzenne, poniemiec- Susanne, inaczej Suse, w zdrob- w 2001 roku Martina - swojego ograniczało się do stosowania WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 HODOWLA 45

i wręcz chorym. Ze względu na etoza jest jedną jego bycie innym, rówieśnicy z chorób me- nie szczędzili mu dokuczania, tabolicznych co sam zaczął robić w stosunku dotykających do swojego młodszego brata bydło mleczne. po powrocie ze szkoły. Suse WedługK analiz przeprowadzo- i Martin musieli zareagować. nych przez Polską Federację Zmienili szkołę na społeczną, Hodowców Bydła i Producen- ale gdy i tutaj po pół roku nie tów Mleka na około 20 tys. było lepiej, zdecydowali się na stad objętych oceną 18,7% jest KETOZA indywidualne nauczanie syna zagrożonych subkliniczną ke- w domu w ramach programu tozą. - wróg hodowcy! „Heimschule”, czyli szkoły domowej. Jak się objawia? - Do wyraźnych symptomów TEKST Magdalena Teodorczyk Zew zmiany ketozy należą: zmniejszenie ape- Z czasem w życiu rodziny tytu, spadek masy ciała i wydaj- Klemm zaczęło się robić ciasno. ności, podniesienie się poziomu tłuszczu w mleku. Stosunek po- homeopatii i ziół, a szczepienia większej przestrzeni. Najpierw ziomu białka do tłuszczu w ba- Ksenia Pięta Fot. otrzymali pierwsi dwaj syno- szukali jej w ramach dzierżawy, danym mleku u danej sztuki jest wie, trzeci zaszczepiony zo- ale ta dawała do dyspozycji te- większy niż 1,5 - to pierwsze obja- stał tylko przeciw tężcowi. Naj- ren bardzo podmokły, więc zde- wy wskazujące na ketozę. Krowy więcej zastrzeżeń do kłopotów cydowali się na zmianę hodo- chore często stoją ze spuszczo- z ograniczonym korzystaniem wanej rasy z mlecznej na cakle, nymi głowami, przymkniętymi z medycyny mieli rodzice Suse, czyli rasę górską, która z kolei powiekami. Możemy zauważyć, którzy, tak jak i większość ro- wymagała wędrówek z paste- że zwierzę nie reaguje na bodźce dziny, z wykształcenia są lekarzem. Wraz z owcami, w ja- środowiskowe, nie pobiera pa- rzami. Kontakt między Susanne dłospisie pojawiło się owcze szy, nie pije wody - zaznacza a jej rodzicami urwał się na mleko, które było szczególnie Włodzimierz Cholewiński, do- 5 lat. ważne w momencie urodzenia radca żywieniowy PFHBiPM. Rozpoczęli hodowlę owiec, się w 2009 roku ich trzeciego W pobliżu sztuki wyczuwal- SUBSTANCJE która z czasem potrzebowała syna Arthura. ny jest zapach acetonu, zbli- WYKORZYSTYWANE żony do zapachu lakieru do W PROFILAKTYCE REKLAMA paznokci. Kał krowy chorej KETOZY: początkowo jest zbity, pokryty glikol propylenowy w ilości Bracia Ruben i Arthur śluzem, w późniejszym okre- 200 - 300 g na sztukę. Można go sie przechodzi w kał płynny. podawać na 10 dni przed i 14 po Konsekwencje Powoli czuli, że nadchodzi czas Spektrum objawów jest dość wycieleniu w ilości 0,2 - 0,3 kg na na zmiany. Marzyli o zielonych szerokie. - Często obserwowa- sztukę we wlewie dożwaczowym, wolności pastwiskach dla swojego stada Susanne marzyło się życie, ne są również zmiany wyglą- niacyna - witamina PP 6-12 g owiec, bo to rozrosło się do na sztukę w ciągu 24 h, 14 dni pobierania pasz treściwych przed w którym nie musiałaby mówić du okrywy włosowej z gładkiej Typy ketozy ponad 60 sztuk i potrzebowa- przed i 60 po wycieleniu poprawia wycieleniem i kontynuować ten dzieciom, że przeszkadzają, i lśniącej na lekko zmierzwioną, Ketoza występuje w dwóch ło przestrzeni do przemiesz- krowy wyglądają wtedy jak pies przemianę materii stanach: podklinicznym i kli- typ żywienia po wycieleniu - do- że nie ma dla nich czasu, że czania się pod opieką swojego cholina (chlorek choliny, cholina daje doradca. Typ II związany nie mogą być przy tym, czym przed zrzuceniem warstwy futra nicznym. - Stan podkliniczny jest pasterza. W Niemczech tereny na wiosnę, a wynika to z braku chroniona) 40 - 60 g 2-3 tyg. przed bardzo trudny do rozpoznania, jest z nadmiernym odtłuszcze- ona się właśnie zajmuje. Dla i 3-4 tyg. po wcieleniu, pozytywnie zarejestrowane jako wypasowe chęci do ocierania się. Oczywiście zwierzę pobiera paszę normalnie, niem zwierząt. Sztuki mają tej filozofii, rolnictwo nadaje wpływa na przemiany wątrobowe, zaczęły się kurczyć, a jakość widoczne jest również wychudze- ale powoli zauważalny jest spadek niedobory energii, łatwo i czę- się idealnie. Każda pora dnia, gliceryna paszowa 0,3 - 0,5 kg tych, które pozostawały do dys- nie. Czasem dochodzą drgawki wydajności mleka. Natomiast stan sto w nadmiarze uwalniają każda pora roku przeżywana pozycji też nie była idealna. na sztukę na koryto lub tłuszcz zapasowy. Często na- jest wspólnie, a każda godzina mięśni, szczękanie zębami, nie- dożwaczowo kliniczny daje już całe spektrum W międzyczasie już nie tylko typowe ruchy, gryzienie kostki objawów - wyjaśnia specjalista stępuje otłuszczenie wątroby. daje możliwość wzajemnego Alfred, ale i jego brat Ruben tłuszcz chroniony 0,3 - 0,8 kg z solą, koryta czy elementów wy- z PFHBiPM. Wyróżnia się trzy Występuje w 1 - 2 tygodniu uczenia się od siebie. korzystali z indywidualnego mieszanki wysokoenergetyczne posażenia np. zagrody. Zwierzęta typy ketoz. - I typ ketozy wy- laktacji, gdy krowa się rozdaja Gdy urodził się Arthur, nauczania w domu. Rodzina na okres okołoporodowy nadmiernie się ślinią - dodaje wysłodki, wysłodki melasowane, stępuje od 3 do 6 tygodni po wy- i zaczyna mieć duże potrzeby Alfred poszedł do szkoły, Klemmów wypracowała swój Kamil Olender, lekarz wete- ziarna kukurydzy cieleniu, jest związany ze słabym energetyczne, które zamiast w której nie mógł się odna- indywidualny rytm życia, rynarii, którego gabinet mieści żywieniem energetycznym w go- być uzupełnianie z podawa- leźć. Życie w domu toczyło się który w 2014 roku domagał się w Dobrzycy (powiat ple- spodarstwach albo z nieprzygoto- nych pasz energetycznych są innym trybem niż to w ławce się radykalnej zmiany. Zmia- szewski). - Każdy hodowca, któ- o wystąpienie ketozy wykonuję waniem krowy przed wycieleniem pobierane z własnych rezerw szkolnej. Całe dni spędzane na ny przestrzeni, którą znaleźli ry zauważy podobne symptomy, test z mleka typu testoket. Jest do pobierania pasz treściwych. zapasowych. Spada BCS. Za- świeżym powietrzu z rodzeń- w Polsce, we wspomnianym objawy powinien skontaktować to jednorazowy test stosowany do Wyraźny jest spadek kondycji wartość kwasu betahydroksy- stwem i zwierzętami, umiłowa- już Wolimierzu. się z lekarzem weterynarii, obsłu- użycia w warunkach terenowych. ciała krowy, utrata tłuszczu. masłowego jest wysoka. Chcąc nie natury, nieustanna obecność Jak do tego doszło, jak wy- gującym jego stado. Nietrafiona Zawarty w nim nitroprusydek Zawartość kwasu betahydroksy- uniknąć tego typu ketozy, na- rodziców, brak presji czasu, gląda dzień codzienny Susan- diagnoza i leczenie zwierzęcia sodu reaguje z ciałami ketono- masłowego we krwi i w mleku leży prawidłowo żywić sztuki wszystko to było powodem ne, Martina, Alfreda, Rubena na własną rękę może skutkować wymi zawartymi w mleku lub jest bardzo wysoka - tłumaczy już w momencie zasuszania, braku umiejętności przestawie- i Arthura, jak przebiega eduka- pogorszeniem stanu zdrowotne- moczu, dając zabarwienie od różo- Włodzimierz Cholewiński. nie doprowadzać do zbyt du- nia się na szkołę. Przez trzy lata cja trójki synów, jakie marzenia go zwierzęcia, a co gorsza jego wego do fioletowego, w zależności - Zwierzę, u którego stwierdzimy żego otłuszczenia. - Typ III jest Alfred żył w dwóch światach, ma Suse - o tym wszystkim śmiercią, dlatego odradzałbym od zawartości ciał ketonowych takie objawy, powinno mieć lepiej związany z jakością pasz. Nie po- z których ten szkolny robił go można będzie przeczytać w na- tego typu praktyki - zaznacza le- i daje w 100% trafną diagnozę zbilansowaną dawkę pokarmową. winno się podawać pasz mokrych, coraz bardziej nieszczęśliwym stępnym numerze. karz. - Zwierzęciu podejrzanemu - dodaje Kamil Olender. Powinniśmy przyzwyczaić je do zepsutych, zanieczyszczonych WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 46 HODOWLA HODOWLA 47 REKLAMA glebą, bardzo często w kiszonce gdzie powstają wolne kwasy tłusz- należy przestrzegać zasad pra- obecne jest dużo kwasu masło- czowe, które są spalane w wątrobie, widłowego żywienia w okresie wego. Ten typ może występować ale pod warunkiem, że mamy ener- okołoporodowym. Nie otłuszczać Zezowate szczęście w dowolnym momencie lakta- gię. Gdy brakuje glukozy, dochodzi zwierząt w okresie przejściowym cji. Zmienny jest poziom kwasu do niepełnego spalania wolnych i w końcu laktacji. Przekarmiana asz w oborze betahydroksymasłowego. Chcąc kwasów tłuszczowych w wątrobie w tym okresie krowa nie wyko- krowę, któ- uniknąć tego typu ketozy, należy i powstają ciała ketonowe. Niepeł- rzystuje pozyskanej energii na ra ma zeza, zadbać o jakość zadawanych pasz, ne spalanie tłuszczu w wątrobie produkcję mleka, tylko na two- to można sprawdzić ich parametry. Warto daje w efekcie syntezę tłuszczu rzenie tłuszczów zapasowych. powiedzieć, zbadać je w laboratorium badania - wątroba się otłuszcza. krowa idzie - podkreśla Włodzimierz Cho- żeM jesteś szczęściarzem, gdyż pasz - podpowiada specjalista. na rzeź, gdyż to jest bardzo poważ- lewiński. Ważne jest również wada ta jest rzadkim zjawi- na dysfunkcja wątroby. Spalanie odpowiednie bilansowanie skiem. - Obustronny zez połą- Jak powstają ciała swoich własnych rezerw tłusz- dawki pokarmowej. Pasze to czony z wytrzeszczem występuje czowych jest dla krowy łatwym kolejny istotny aspekt profi- u ras Jersey, H-F. Shorton i in- ketonowe? sposobem pozyskania energii do laktyki ketozy. - Powinny być nych. Jest to choroba genetyczna. Obniżony apetyt to pierw- produkcji mleka, którego po wycie- bardzo dobrej jakości o łatwej U nosicieli cechy w wieku 6-15 szy sygnał, że z krową dzieje leniu daje bardzo dużo - zazna- strawności, bez zanieczyszczeń miesięcy występuje symetryczny się coś nie tak. Sztuka, która cza Włodzimierz Cholewiński. pochodzenia glebowego, bez mi- zez zbieżny i wytrzeszcz gałek mało je, pobiera mało ener- Krowa potrafi spalić od 15 do kotoksyn. Warto przyzwyczaić ocznych. Nasila się on stopnio- gii, białka. Często dochodzi 90 kg własnego tłuszczu, co od- krowy do pobierania pasz wyso- wo, aż ostatecznie około 1/3 gałki nym, jednakże z obserwacji Bydła i Producentów Mleka. do ujemnego bilansu energii, powiednio daje od 150 do 900 koenergetycznych typu mieszanki ocznej wystaje ze szpary powieko- zootechników i weterynarzy - W gospodarstwach, w których a gdy ten występuje w sytuacji kg 4 % mleka. Niestety jest to treściwe czy nawet należałoby wej, przyśrodkowe połowy przed- wynika, że jest ona rzadka. świadczę usługi weterynaryjne, wysokiego jej zapotrzebowa- również związane z wyraźnym zwiększyć przed wycieleniem niej części gałki ocznej są pokryte - W związku z tym, iż nie ma spotkałem kilka takich okazów nia na rozwój płodu bądź na spadkiem masy ciała. Przy 90 ilość np. kiszonki z kukurydzy. donosowym kątem oka, a boczne żadnych badań, które wykazy- - przyznaje Kamil Olender. produkcję siary czy mleka, to kg tłuszczu jest to ok. 0,7 - 1 Podawać również pasze takie połowy gałki ocznej wystają ze wałyby powiązanie tej cechy, cho- - Zwierzęta te mogą mieć proble- organizm korzysta z tłuszczów stopnia BCS. Takie zmniejsze- same, które krowa będzie dostawać szpary powiekowej, co powoduje roby z wydajnością, produkcją my z pobieraniem paszy, szczegól- zapasowych. nie masy ciała może w przypo wycieleniu, żeby przyzwyczaić postępującą pigmentację spojów- mleka, nie prowadzimy rejestru nie w oborach wolnostanowisko- - Krowa tłusta traci apetyt szłości skutkować problemami bakterie żwacza do trawienia tych ki gałkowej - wyjaśnia Kamil takich krów. Owszem zootechnicy wych czy na pastwisku. Należy czyli pobiera za mało energii już przy wtórnym zacieleniu oraz pasz, by była lepsza strawność, Olender, lekarz weterynarii zgłaszają, iż są takie sztuki w ich również uważać podchodząc do na około 3 tygodnie przed wycie- lepsze wykorzystanie pasz, żeby z Dobrzycy. Jak częste jest to rejonach, ale bardziej jako swoje- nich od tyłu, mogą się wystra- leniem, krowa chuda na 4-6 dni wystąpieniem ketozy. był lepszy status energetyczny zjawisko? Nie wiadomo, gdyż go rodzaju ciekawostkę - zazna- szyć, gdyż nie widzą prawidło- przed porodem. Jeśli jest ujemny zwierzęcia - wyjaśnia doradca występowanie tej cechy nie jest cza Piotr Funka, pracownik wo nadchodzącej osoby, i kopnąć bilans energii, następuje rozkład Profilaktyka ketozy żywieniowy. badane pod kątem statystycz- Polskiej Federacji Hodowców - ostrzega weterynarz. (mt) tłuszczów w procesie glikolizy, - W pierwszej kolejności

REKLAMA REKLAMA WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 48 HODOWLA HODOWLA 49 krów - dodaje. nych legowisk. W Holandii 70% CYKL DNIA KROWY: Wolny ruch oznacza, że nowo budowanych obór odchodzi bydło je, pije, odpoczywa i doi od mat legowiskowych, teraz liczy się, kiedy chce. Na to wpływa się przede wszystkim komfort, przede wszystkim przestrzeń aby krowa mogła odpoczywać 12 Roboty udojowe w oborze, dostęp do robota godzin na dobę. Wiąże się to bez- i zdrowotność zwierząt. - Sys- pośrednio z redukcją zachorowań tem nie będzie funkcjonował bez na mastitis i problemów z racica- wygod- mi - tłumaczy Arend Jan Hen- zgodne z behawioryzmem driks, właściciel gospodarstwa Hendripol Sp. z o.o. - Według mnie roboty wpływają dobrze Robot udojowy to skomplikowane urządzenie nafaszerowane elektroniką, które na obniżenie stresu u krów. zastępując obsługę, przygotowuje wymiona, doi i karmi wchodzące do niego krowy. W tradycyjnym systemie doju krowy są przegania- ne do poczekalni, nie- zależnie od tego, czy TEKST Ksenia Pięta chcą się doić i czy są kulawe. W systemie obot stanowi z użyciem robotów jedno stanowi- mają wybór. Inną sko udojowe, sprawą jest rama odpowiadające robota, która podaje dziesięciu w sys- kubki udojowe ideal- temieR tradycyjnym. Dlatego też nie w ten sam sposób może być nasycony systemami, przez 365 dni w roku. miernikami i sensorami, które Dojarze są różni i mają dają hodowcy bardzo dużo in- swoje humory, a nerwo- formacji o danym zwierzęciu. we zachowanie wpływa na niu paszy ze stołu, jednakże tów trzeba zwrócić uwagę na W systemie doju tradycyjnego wydzielanie oksytocyny i pro- nie w trzech, ale w 8, a nawet żywienie. Zazwyczaj stosuje montaż tylu czujników byłby dukcję mleka - opowiada. 13 wizytach, aby zredukować się PMR + dawkę paszy treści- o wiele droższy. Roboty mają Bydło powinno spędzać możliwość wystąpienia kwa- wej na stanowisku udojowym. zminimalizować nakład pra- około 5 godzin na pobiera- sicy. Przy zastosowaniu robo- Bardzo ważny jest odpowiedni cy rolników. Nie oznacza to jednak, że jeśli ktoś je ma, to REKLAMA nie musi nic robić. Jednakże fi- zycznie rolnik nie uczestniczy w doju. Dlatego więcej czasu może poświęcić na analizę i doglądanie stada. - Nowo- czesna produkcja zmierza w kierunku ograniczenia ingerencji człowieka w proces pozyskiwania mleka - mówi Tomasz Łuczak, dyrektor zarządzający firmy Alima Bis Sp. z o.o. Zautomatyzowane zosta- ły czynności, które w innych systemach muszą być wykonywane przez człowieka: czysz- Fot. Ksenia Pięta Fot. stabilny, gwarantowany dochód z każdego tuczu czenie strzyków, oddzielenie pierwszych strug mleka, ma- więc ludzie pracujący z krowa- farm management support fir- Zwierzęta muszą mieć odpo- szybkie rozliczenie saż przedudojowy wymienia mi powinni lubić zwierzęta, my Lely Sp. z o.o. - Pierwszy wiednio dużą ilość miejsca, profesjonalny serwis weterynaryjny oraz zakładanie kubków udo- być przeszkoleni w zakresie Lely Astronaut powstał w 1992 a także wystarczającą odle- jowych. Dój automatyczny jest świadomego i odpowiednie- roku, kiedy to zastanawialiśmy głość pomiędzy stołem paszo- warchlaki o najwyższym statusie zdrowotnym bardziej efektywny i zgodny go ich traktowania oraz nie się, jak sprawić, aby dój był dla wym a legowiskami. - Roboty pasza najwyższej jakości z fizjologią zwierzęcia. Tam, dopuszczać do jakichkolwiek krowy czymś przyjemnym i po- można zastosować w istniejących gdzie się go stosuje można za- agresywnych zachować wobec zbawionym stresu. Bez pocze- już budynkach - stosując boksy uważyć 10-procentowy wzrost stada. W oborze nie może grać kalni i hali udojowej - dodaje Alima Bis. Jednakże lepiej jest produkcji. Zwłaszcza pier- głośno radio, a pracownicy nie Gert Aerts, dyrektor generalny zaprojektować obiekt inwentar- wiastki korzystają z większej powinni się przekrzykiwać. Lely East. ski od podstaw z zachowaniem liczby dojów dziennie. Prosta - Strefa reakcji krowy na czło- Najważniejszą kwestią jest zasad behawioralnych zwierząt przyczyna: krowa podchodzi wieka (włączenie alarmu uciecz- dobry projekt obory, zgodny i przystosowaniem go do systemu do robota z własnej woli, tak ki) w tradycyjnej oborze wynosi z behawioryzmem bydła. robotów. To da stuprocentową sku- często jak chce. 5 metrów, w systemie wolnowy- Krowy muszą mieć łatwy do- teczność tej metody - komentuje W oborze, w której jest wy- biegowym z robotami zaledwie stęp do poideł, aby zaraz po Tomasz Łuczak. - W naszym korzystywany ten system doju, 2,8 metra. Oznacza to potrzebę doju nie pójść na legowisko. systemie jednostka centralna może www.cedrobpasze.pl musi być zminimalizowany znacznej redukcji stresu - mówi Ma to wpływ na odpowied- obsługiwać jedno lub dwa stano- poziom stresu u zwierząt, tak Mariusz Waśkowicz z działu nie zamknięcie się strzyków. wiska udojowe, czyli nawet 120 ZAKŁAD PRODUKCJI PASZ Wytwórnie: Gumowo, 06-452 Ościsłowo 09-140 Raciąż, ul. Płocka 78 tel. 696 451 342 REKLAMA WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 50 HODOWLA dostęp do stołu paszowego widzieć, kiedy robot jest wol- i zawsze świeża dawka. PMR ny. Zwłaszcza te, będące niżej powinien być zadawany mini- Arend Jan Dwa lata temu w mojej oborze było stado w hierarchii stada. Należy pa- 240 krów. Do stołu paszowego był bardzo mum 2 razy dziennie, a najle- Hendriks, miętać, że 10% krów ma skłon- Gospodarstwo mały dostęp. Miałem halę typu rybia ość. piej 4-5. ności dominacyjne. Krowa, bę- Hendripol Sp. z o.o. Krowa miała 30 cm dostępu do stołu pa- Znając dobowy rozkład z Kawęcina (powiat szowego. Był problem z pobieraniem suchej dąca na czele stada, często stoi funkcjonowania krów, można świecki) masy, były też zwierzęta, które za mało razy kilka metrów przed robotem zauważyć, że spędzają one na dziennie podchodziły do stołu. Wszystkie i ustawia pozostałe. Trzeba doju tylko 20 minut w ciągu krowy stały na głębokiej ściółce, więc latem mieć świadomość zarządzania 24 godzin. Resztę poświęcają spadała produkcja, a wzrastała ilość komórek soma- zwierzętami. tycznych. Hala była prosta, bez elektroniki. O składzie mleka na odpoczynek, pobieranie Robot udojowy na fermie dowiadywałem się raz w miesiącu od federacji. Większość paszy i okazywanie rui. Te informacji bieżących otrzymywałem od dojarza (a, jak wiado- krów mlecznych to urządze- czynności są bardzo ważne mo, nie jest to najobiektywniejsze źródło). Dlatego też nie służące nie tylko do doju. i warto zorganizować co- podjąłem decyzję o budowie nowej obory, która bę- To także źródło wielu cen- dzienne życie stada tak, aby dzie bardziej przyjazna dla krów i mniej stresująca. nych informacji, dotyczących mogło poświęcać na nie jak Trzy podstawowe założenia, jakie miałem to: karmienia, wydajności krów najwięcej czasu. Średni czas otrzymać informacje o zdrowiu krów, zapewnić od- i parametrów mleka. Dane te doju w robocie wynosi oko- powiedni dostęp do stołu paszowego (z każdego robota, niezależnie i mieć mniej pracy. ło 6 minut. Trzeba wziąć pod Nowa obora została zbudowana w 2014 roku. od jego marki) można odczytać uwagę fakt, że nie ma ocze- W mojej fabryce mleka obecnie jest 250 i poddać analizie za pomocą kiwania krów w poczekalni. legowisk i 4 roboty udojowe. Trochę więcej programu komputerowego. Zwierzęta mają zatem więcej niż 60 legowisk na 1 robot. Stosowany jest - Od kilku lat roboty udojowe czasu na odpoczynek. Bydło udój ćwiartkowy. Karmię PMR-em trzy razy DeLaval mogą być wyposażone lubi rutynę i przywiązuje się dziennie. W marcu miałem 217 krów, czyli w urządzenie mierzące dokładny do jednego robota, dlatego źle 54 na jeden robot. Obecnie średnia stada to poziom komórek somatycznych znosi zmiany grup produkcyj- 145 dni laktacji, a w mleku są 93 tysiące u każdej sztuki w stadzie, a także komórek somatycznych. nych. Najlepiej jest, jeśli krowy progesteronu (hormonu świad- przebywają od początku do czącego o rui, ciąży, poronieniu końca laktacji w jednej gru- i obecności cyst), kwasu beta hy- pie. Nie powinno się także droksymasłowego BHB (ciała ke- zmieniać krowom tras - lubią tonowego, którego podwyższona chodzić utartymi ścieżkami. zawartość jest zwiastunem pod- Na produkcję mleka bardzo klinicznej ketozy), dehydrogenazy negatywny wpływ ma rów- mleczanowej - LDH (enzymu, nież stres cieplny. Trzeba na to który pojawia się w stanach za- zwrócić uwagę zwłaszcza la- palnych wymienia) i mocznika tem, montując system zamgła- - mówi Krzysztof Dembowski, wiania (więcej w czerwcowym menadżer systemów udojo- numerze Wieści Rolniczych) wych w firmie DeLaval. czy wentylatory. Jakie są złe strony tych Aby system automatyczne- urządzeń? Na pewno cena go doju spełniał swoją funk- - robot udojowy początkowo cję w stadzie, wymagane jest wiąże się z bardzo dużym na-

określenie odpowiedniej licz- Ksenia Pięta Fot. kładem finansowym, ale kosz- by zwierząt przypadających na ty eksploatacji w rozliczeniu jednego robota udojowego. Za rocznym są niższe niż przy optymalną liczbę przyjmuje się Najważniejsze aspekty przy funkcjonowaniu innych rozwiązaniach. Sys- 60 sztuk. - Wartość ta w głównej tem ten sprawdza się świetnie mierze zależna jest od wydajno- w oborze systemu automatycznego doju: w stadach średniej wielkości. - wolny ruch krów - każda krowa bez przeszkód ma dostęp do paszy, do ści i prędkości oddawania mleka Hodowcy zgodnie uważają, że wody i do legowiska w każdym momencie, kiedy ma taką potrzebę; przez krowy. Zbyt duża obsada duże fermy, mające powyżej - dobrowolne, nieprzymuszone wizyty w robocie udojowym; wydłuża czas oczekiwania na dój, tysiąca sztuk muszą zdecy- - odpowiedni projekt obory - aby krowy mogły przychodzić do robota zbyt mała powoduje, że robot nie dować się na inny system, np. regularnie; jest ekonomicznie eksploatowany. karuzelowy. W tak obfitym - żywienie - zawsze dostępna świeża porcja PMR dostosowana do po- Przy zbyt dużej obsadzie zwie- udziale skomputeryzowania trzeb krów; rzęta czekające na dój odczuwa- nie może obejść się bez drob- - komfortowe legowiska - pozwalające na minimum 12 godzin odpoczynku ją stres, pojawiają się problemy nych awarii systemowych. - widoczność robota - robot powinien być widoczny z każdego miejsca z dojem i chorobami wymienia. Pojawiają się problemy wyni- w oborze Z kolei hodowcy zależy głów- kające z istniejącej w gospo- - przestrzeń: nie na wykorzystaniu w pełni darstwie infrastruktury, jak na 3m - odległość pomiędzy legowiskami możliwości robota - tłumaczy przykład: brak wody w sieci 4m - odległość na końcu obory Mariusz Waśkowicz. Opty- czy zanik prądu. Potrzebny 4m - odległość pomiędzy korytarzem paszowym i legowiskami malna ilość mleka oddawana jest więc agregat, który sam - zdrowie krów = redukcja stresu, dlatego należy zapobiegać: podczas jednego doju to 8-11 będzie się włączał przy spadku zagęszczeniu kilogramów. Jest to związane napięcia oraz własne źródło częstym zmianom w grupach ze zdrowotnością wymienia wody, aby uniezależnić się od częstym zmianom tras i wykorzystaniem efektyw- obecnych dostawców czy ina- stresowi cieplnemu nym robota. Źródło: Prezentacja Mariusza Waśkowicza z firmy Lely Sp. z o.o. czej mówiąc zdywersyfikować Krowy muszą się nauczyć źródła dostaw. WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 52 TECHNIKA ROLNICZA TECHNIKA ROLNICZA 53 Fot. John Deere Polska John Deere Fot. Porównanie mocy silników iT4 i FT4

Modele Silnik iT4 Silnik FT4 Różnica (silniki obecnie (Final Tier 4), silnik w mocy montowane w kombaj- z filtrem cząsek sta- pomiędzy nach, zawierające filtr łych i układem SCR silnikami cząstek stałych) (AdBlue) iT4 a FT4 W540 235 KM 235 KM bez zmian ŻNIWA W550 271 KM 271 KM bez zmian w rekordowym czasie W650 299 KM 302 KM +2 kW W660 320 KM 334 KM +10 kW T550 271 KM 271 KM bez zmian Konstruktorzy John Deere nie ustają w poszukiwaniu rozwiązań, które pozwolą T560 320 KM 334 KM +10 kW przeprowadzić żniwa w rekordowo krótkim czasie, przy optymalnej dojrzałości zbieranych T660 320 KM 334 KM +10 kW upraw oraz uzyskanie plonu przy minimalnych stratach, które nie przekraczają 1%. T670 373 KM 392 KM +14 kW Fot. John Deere Polska John Deere Fot. TEKST Wojciech Rębiasz, (przekładnia planetarna), która zapewnia nośniki ślimakowe, które zapewniają rów- nauczyciel ZS P-P CKU w Marszewie wpływa na wydajność kombajnu i jego (powiat pleszewski) równą pracę. Długi przenośnik pochyły nomierne zasilanie sita wstępnego ziarnem sprawność, stabilna prędkość obrotowa umożliwia łagodny kąt wejścia masy sło- zanieczyszczonym plewami, to rozwiązanie silnika zapewnia jego większą trwałość. my do zespołu omłotowego (gwarantuje ułatwia prace systemu Hillmaster. System Pomimo tak wielu zalet i nowości wpro- to dobrą widoczność zespołu żniwnego ten automatycznie poziomuje kombajn na wadzonych do serii W i T, konstruktorzy i ścierniska z miejsca operatora w kabinie). nierównym terenie (maksymalne pochyle- John Deere nie ustają w poszukiwaniu W kombajnach serii T zastosowano zespół nie do 15%), co pozwala na uzyskiwanie rozwiązań, które pozwolą przeprowadzić omłotowy, który łączy zalety konwencjonal- pełnej wydajności separacji (bęben młócący, żniwa w rekordowo krótkim czasie, przy nego i rotorowego systemu wydzielania wytrząsacze i układ czyszczący są zawsze optymalnej dojrzałości zbieranych upraw, ziarna. Zbierany materiał transportowany ustawione poziomo), pełne wykorzystanie oraz uzyskanie plonu przy minimalnych przenośnikiem pochyłym kierowany jest na pojemności zbiornika oraz zapewnia rów- stratach, które nie przekraczają 1%. W kom- bęben młócący (średnica wynosi 660 mm, nomierny rozkład masy kombajnu na koła bajnach serii W i T zastosowano szereg wyposażony jest w dziesięć cepów), który jezdne. Konsola systemu CommandARM zmian, które mają pozwolić operatorowi współpracuje z klepiskiem (kąt opasania umożliwia dostęp do najczęściej używanych na zwiększenie wydajności nawet o 15%. wynosi 124º). Na jego powierzchni działają elementów sterowania kombajnem oraz Zmieniono wiele podzespołów, aby uzy- ciągle cztery cepy, co zapewnia skuteczność daje możliwość pełnej kontroli kombajnu skać najwyższą wydajność wśród kombaj- omłotu i separacji. Z bębna młócącego i jego zespołów roboczych. Elementy stero- nów wytrząsaczowych na rynku. Uzyskano separowany materiał zabierany jest przez wania są zaprojektowane i umiejscowione największą powierzchnię aktywnej sepa- bęben nasiębierny oraz rolkę prowadzącą w sposób poprawiający ergonomię pracy racji. Średnica bębna młócącego wynosi i transportowany do separatora palcowego, operatora. nadal 660 mm, ale zwiększono kąt opasania który współpracuje również z klepiskiem Izochroniczna jednostka sterowania klepiska o 8º, aby zmaksymalizować po- (kąt opasania to ok. 165O). Końcowym ele- silnikiem utrzymuje jego stałą prędkość wierzchnię omłotu i wydajność maszyny. mentem zespołu omłotowego jest odrzutnik obrotową do momentu przekroczenia Dla zapewnienia wysokiej jakości słomy słomy, z którego słoma oraz ok. 5 do 13% mocy znamionowej. Ze względu na stałe zwiększono średnicę bębna nasiębierne- ziarna dostaje się na wytrząsacze. Pod obroty silnika elementy napędzane rów- go do 500 mm (dlatego zachowuje on te zespołem omłotowym zastosowano prze- nież obracają się ze stałą prędkością, co same kąty i prędkości przy przepływie

REKLAMA

ombajny zbożowe to ma- (o średnicy 660 mm), zaopatrzony w 10 kabiny pozwala na obserwację wyładun- szyny, które mają bardzo cepów (współpracuje z klepiskiem o du- ku ziarna, istnieje możliwość odchylania rygorystyczne wymagania żej powierzchni separacji), kąt opasania trzeciego wyświetlacza na prawym słupku dotyczące zbioru, separacji klepiska wynosi 116º. Odrzutnik słomy oraz obracania wyświetlacza Comman- i czyszczenia, dodatkowe ośmiołopatkowy (zastosowanie dodatkowo dARM), której szyba tylna zapewnia dosko- normyK dotyczą silnika spalinowego. Każda rusztu odrzutnika zwiększa skuteczność se- nałą obserwację poziomu i jakości ziarna konstrukcja to kilkanaście tysięcy części po- paracji) podaje materiał na długie i strome w zbiorniku. łączonych ze sobą, awaria jednego elementu wielokaskadowe wytrząsacze, nad którymi W skład serii T wchodzą kombajny powoduje postój, który wiąże się ze stratami umieszczony jest Power Separator, dzięki T550, T560, T660 i T670, które wyposa- finansowymi. Producenci przygotowują czemu zwiększa się separacja w tylnej żone są w system JDLink (umożliwiający niezawodne maszyny, które będą spełniały części wytrząsaczy. Warstwa materiału jest odczyt podstawowych parametrów zbioru wymagania agrotechniczne, normy spalin, przyspieszana, a jej grubość zmniejszana, w czasie rzeczywistym). Zespoły żniwne a przede wszystkim będą stanowiły na oddzielone ziarno spada przez szczeliny współpracujące z tymi kombajnami mają rynku produkt poszukiwany. Firma John powstałe w warstwie słomy na kosz sitowy. szerokość od 4,30 do 9,15 m. Elektrohy- Deere produkuje serie pięcio- i sześciokla- Kolejne stopnie na wytrząsaczach za sepa- draulicznie sterowany rewersor pobiera wiszowych kombajnów serii W i serii T. ratorem umożliwiają dodatkowe wydziele- napęd bezpośrednio z silnika (co zwiększa Seria W (w skład której wchodzą modele nie ziarna. Opisywana seria wyposażona moment obrotowy i polepsza dynamikę W540, W550, W650 i W660) charaktery- jest w kabinę typu Deluxe (przestronna napędu oraz szybkość pracy nawet w bar- zuje się typowym zespołem omłotowym, przednia szyba, zmniejszona szerokość dzo trudnych warunkach ), listwa nożowa który wyposażony jest w bęben omłotowy słupków, profilowana prawa i lewa szyba napędzana jest przekładnią Schumachera WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 54 TECHNIKA ROLNICZA REKLAMY 55 REKLAMA masy). Zoptymalizowano również śred- zastosowaniu gąsienic maksymalna szero- nicę bębna separatora palcowego do 800 kość kombajnów nie przekracza 3,3 metra mm, zastosowano nowy ruszt separatora (kombajn pięcioklawiszowy) i 3,5 metra (który ma więcej otworów), co umożliwia (kombajn sześcioklawiszowy). lepszą separację nawet podczas zbioru Stworzono pakiet John Deere „Kom- mokrych i ciężkich roślin. Powierzchnia bajn w sieci” w celu pomocy operatorom aktywnej separacji jest obszerniejsza o 41% kombajnów dla osiągnięcia maksymalnej (3,3 m dla kombajnów pięcioklawiszowych wydajności maszyny przez dokonywanie i 3,4 m dla sześcioklawiszowych). Dzię- prawidłowej regulacji i zarządzania danymi ki zastosowaniu aluminium zwiększono rejestrowanymi za pomocą sygnału GPS. powierzchnię układu czyszczącego (przy System prowadzenia bez użycia rąk Auto- zachowaniu tej samej masy mechanizmu), Trac pozwala operatorowi skoncentrować która obecnie przekracza 6 m. Aby ułatwić się na regulacji ustawień. Interaktywna regulację mechanizmu, zmieniono konstruk- regulacja ustawień (ICA) pomaga wybrać cję wentylatora, a wszystkie wloty powietrza optymalne ustawienia kombajnu, w ra- pozwalają na równomierny jego pobór i roz- zie potrzeby, dzięki zdalnemu dostępowi prowadzanie. Przeprowadzone niezależne do wyświetlacza (RDA), operator może testy wykazują, że kombajny mogą pracować połączyć się ze specjalistami u sprzedaw- z wysoką wydajnością i niskim poziomem cy i otrzymać wsparcie przez siedem dni strat przy zastosowaniu szerszego zakresu w tygodniu lub szkolenie bez konieczności ustawień wentylatora, co ułatwia uzyskanie przerywania pracy. Dane maszyny (zużycie maksymalnej wydajności kombajnu przy paliwa, mapy plonów, zebrana powierzchnia minimalnych stratach, nawet dla mniej do- z kilku pól) można przesyłać za pomocą świadczonych operatorów. Wielu rolników bezprzewodowej transmisji danych (WDT) i usługodawców dokonuje wyładunku na na bezpieczny portal MyJohnDeere.com. uwrociach, dlatego dla ograniczenia czasu Tutaj operator może przeglądać i od razu nieproduktywnego, zwiększono szybkość pobierać dane, ponieważ są one automa- rozładunku zbiornika kombajnu do 125 tycznie aktualizowane podczas pracy, aby l/s (umożliwia to opróżnienie zbiornika nic nie zostało utracone. Możliwa jest dalsza Fot. John Deere Polska John Deere Fot.

ziarna o pojemności 11.000 litrów w czasie analiza danych przy użyciu agronomicz- krótszym niż 90 sekund!). Szybka zmiana nych programów komputerowych (system ustawienia listwy domłacającej (położenie JDLink umożliwia optymalizację łańcucha listwy można ustawić w czasie krótszym logistycznego). niż 3 minuty), która eliminuje potrzebę sto- Nowe kombajny serii W i T posiadają sowania płyt wspomagających zamknięcie silniki John Deere PSS (zgodne z normami klepiska, co zmniejsza całkowitą powierzch- Stage IV/Final Tier 4). Silniki dziewięcioli- nię aktywnej separacji. Zespół żniwny 600X trowe dysponują większą mocą, wersje 6,8 można przestawić ze zbioru jęczmienia na litra mają prędkość obrotową wynoszącą zbiór rzepaku w czasie nieprzekraczającym 2.200 obr./min (obniżoną o 200 obr./min 3 minuty (kosy boczne do zbioru rzepa- w celu uzyskania większej wydajności). ku mają funkcję szybkiego podłączania). Zużycie płynu DEF, wynoszące zaledwie Skrócenie czasu przejazdu z pola na pole 1 do 3% w obu wersjach silnika, przyczyni uzyskano dzięki zwiększeniu prędkości się do wydajniejszej pracy kombajnu. maksymalnej kombajnów do 40 km/h. Moment obrotowy przenośnika pochy- Zastosowanie gąsienic w układach jezd- łego zwiększono z 600 Nm do 900 Nm (co nych kombajnów spowodowało większą pozwoli pracować z zespołami żniwnymi niezależność operatora od warunków at- mierzącymi do 10,7 metra). Unikalna oś mosferycznych oraz dało możliwość pracy tylna z opcjonalnym napędem na cztery na gruntach nieodpowiednich dla maszyn koła i kontrolą trakcji zapewnia mniejszy kołowych (powierzchnia styku z podłożem promień skrętu. Opcja sprężarki powietrza jest 1,7 razy większa niż w przypadku ułatwiającej czyszczenie zamyka długą li- opon 800, co zmniejsza efekt ugniatania stę zmian w konstrukcji kombajnów John gleby i zwiększa wydajność zbioru). Przy Deere serii W i T na sezon 2016. WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 56 TECHNIKA ROLNICZA TECHNIKA ROLNICZA 57 REKLAMA - Chcę pokazać rolnikom, jaki czy. Każdy producent opon ma złotych rocznie - mówi product wpływ na ich pracę i wynik finanso- swoje katalogi techniczne, na manager z Michelin. wy ma ciśnienie w oponach. Każdy, podstawie których można zwery- Ciśnienie musi być dopaso- kto to słyszy, mówi: no jak to, przecież fikować optymalne ciśnienie przy wane do rozmiaru opony. Jeśli te tematy nie mają ze sobą związku danym obciążeniu. - Dodatkowo maszyna jest większa, to ciśnienie Gleba lubi - informuje Adam Woroniecki, Michelin zapewnia serwis posprze- musi być odrobinę większe. Naj- product manager Michelin ds. dażowy, co prawda nie jest w stanie częściej ustawianym ciśnieniem, opon rolniczych i agroprzemy- dotrzeć do każdego, ale zwłaszcza ale nie rekomendowanym (za- niskie ciśnienie słowych w Europie centralnej w dużych gospodarstwach przedsta- wsze trzeba patrzeć, jaka jest ma- i północnej. Istnieją dwa pod- wiciele naszej firmy doradzają, jakie szyna, obciążenie ciągnika i osi), stawowe obszary, na które wpły- ciśnienie dobrać przy danych oponach to jest 0,8 - 0,9 bara. Wielkość cią- Wpływ ciśnienia w oponach na zużycie paliwa i ugniatanie wa zastosowanie odpowiedniego i obciążeniu - mówi specjalista. gnika nie ma do końca znaczenia, gleby jest tematem niektórym dobrze znanym, a dla innych ciśnienia w oponach - zużycie Im mniejsze ciśnienie w opo- bo im jest większy, tym ma więk- niezrozumiałym. Okazuje się, że bardzo istotnym. paliwa i ugniatanie gleby. nach, tym zapadanie się opony sze opony, nośność i możliwości. Im niższe ciśnienie, tym dłuż- w ziemi jest mniejsze. Jeśli ma Zdarza się, że ciągnik 180 koni szy ślad na glebie, a więc większa się oponę bardzo mocno napom- ma podpięte narzędzie, które jest TEKST Ksenia Pięta ilość klocków ma kontakt z pod- powaną, to styka się ona z gle- na granicy jego możliwości i jeśli łożem, co wpływa na mniejsze bą tylko krótkim fragmentem. dodatkowo jest podwieszone, zużycie paliwa. - Jeżdżąc po go- Im mniej powietrza, tym ślad to nie ma możliwości zbytniego spodarstwach w Polsce, widzę, że się wydłuża. - Zmiana ciśnienia spuszczenia powietrza. wielu rolników zupełnie nie reguluje z 2 barów na 0,8 to wydłużenie śladu Rolnicy, kupując ciągniki ze i nie dostosowuje ciśnienia do zale- o połowę. Oznacza to, że jeśli przy standardowym ogumieniem, nie ceń producenta. I tak na przykład, wyższym ciśnieniu będzie przykła- zwracają uwagi na to, czy opony jeśli Michelin produkuje opony ni- dowo około 4 klocków w ziemi, to są niskociśnieniowe i czy ślad skociśnieniowe, gdzie w niektórych przy niższym będzie 8, które zazębią będzie miał dużą powierzchnię. przypadkach maksymalne ciśnienie się z podłożem. Przeliczając na 1 cm2 Najważniejsze, żeby maszyna to 1 bar, a rolnik ma 2 bary, bo tak śladu będzie przypadała mniejsza pracowała. - Są tacy, którzy nie za- ciągnik przyjechał z fabryki, to w ten masa, a więc i mniejsze ugniatanie stanawiają się, czy takie użytkowanie sposób nie wykorzystuje walorów - tłumaczy Adam Woroniecki. przyniesie straty i zgniecie glebę - „da użytkowych tych opon, a wręcz traci - Rolnicy pytają mnie, czy powinni się przejechać, to się jedzie” - słyszę pieniądze i komfort jazdy. Nie wiem, regulować ciśnienie dojeżdżając na od gospodarzy - opowiada Adam skąd się bierze to, że niektórzy nie pole. Odpowiadam, że to zależy od Woroniecki. - Często widuję ten sam regulują tego parametru - dziwi rodzaju opon i rodzaju użytkowania. ciągnik w Polsce i w Niemczech, ale się Adam Woroniecki. Na każdej W niektórych regulacja nie jest po- ogumienie nie jest takie samo. W kra- oponie jest pitogram, który poka- trzebna, ponieważ mają takie samo jach Europy Zachodniej rozmiar opo- zuje wartość ciśnienia montażo- ciśnienie w polu i na drodze. Trzeba ny jest zazwyczaj o jeden szerszy. wego - 2,5 bara. Wielu rolników też zwrócić uwagę, do czego wykorzy- Kwestia tego, aby najpierw zainwe- myli to z ciśnieniem rekomen- stywany jest ciągnik. Bo jeśli jeździ stować w opony, aby później mieć dowanym. Nie ma ono jednak tylko do gospodarstwa z przyczepą niższe koszty - dodaje. Im bardziej żadnego związku z ciśnieniem i zwozi materiał, to nie jest potrzebne sprasowana gleba, tym gorzej dla roboczym. - To jest tylko i wyłącz- niskie ciśnienie, które przy jeździe roślin i korzeni, które mają gorszy nie wartość, przy jakiej stopki opony po asfalcie wpływa na zwiększenie dostęp do wody i potrzebnych im powinny się osadzić na obręczy, czyli zużycia paliwa, ponieważ tworzy związków odżywczych. Patrząc informacja dla montażysty, a nie dla większy opór. Jeśli natomiast jeździ na technologię orkową, można użytkownika - tłumaczy specjali- po polu, to ciśnienie musi zostać ob- zauważyć, że około 80% pola jest sta. niżone - konkluduje. ugniatane przez opony. Ważną Rolnik, chcący zmaksymali- Rolnicy powinni zwrócić sprawą jest także optymalny czas zować swoje zyski, ma zdecydo- uwagę, że nowoczesne opony użytkowania opon, ponieważ ma wanie bardziej skomplikowaną są innego typu, niż te używa- znaczący wpływ na generowanie sytuację niż np. kierowca cięża- ne paręnaście lat temu. Kiedyś kosztów. Ogumienie stosowane rówki, który może ustawić sobie pompowało się je jak najmocniej. zbyt długo sprawia, że maszyna stałe ciśnienie w danym samo- Teraz producenci stosują inne zaczyna się ślizgać i nie pracuje chodzie. W interesie użytkowni- mieszanki gumy i zaawansowaną odpowiednio w gruncie, powo- ka ciągnika jest, aby ten parametr technologię. Obecnie ogumienie dując straty paliwa. Trzeba sobie w polu był jak najniższy. - Gwa- wytrzymuje niskie ciśnienie i nie przeliczyć, ile czasu można użyt- rantuje, że opona będzie układała jest to wyzwanie, wręcz prze- kować jedna oponę, aby nie były się z gruntem. Rolnicy nazywają ciwnie - jest skonstruowane tak, one zbyt duże. to kopiowaniem gruntu. Za moc- aby pracować przy tak niskiej - Wiele osób patrzy sceptycz- no napompowane ogumienie działa wartości, jaką rekomenduje pro- nie na to, co mówię, jednakże coraz jak walec, robiąc koleiny i niszcząc ducent. - Śledzimy różne badania więcej rolników jest przekonanych wszystko, co jest pod spodem, łącznie na całym świecie. Na uniwersytecie do tego tematu, a nawet sprawdzają z roślinami i strukturą gleby - opo- Harpens Adams są prowadzone pra- strukturę gleby w poszczególnych wiada doradca Michelin. ce porównujące stopień ugniatania miejscach, aby dostosować ciśnienie Ciśnienie musi być dosto- przez opony klasyczne i niskociśnie- i sprawdzić skuteczność danych opon sowane przede wszystkim do niowe. Widziałem wyniki pokazu- - podsumowuje specjalista z Mi- rodzaju pracy i obciążenia. Czy- jące, że różnica w strukturze gleby chelin, zapraszając jednocześnie li mając rozmiar opony, trzeba i plonach wynosiła 4%. Można by na organizowane przez firmę po- sprawdzić, jakie jest obciążenie powiedzieć, że to mało, ale w gospo- kazy dowodzące zauważalnych danej osi, potem podzielić na darstwie o powierzchni 400 ha rolnik oszczędności przy zastosowaniu

Fot. awhelin - Fotolia.com awhelin Fot. dwa, jeśli jest to układ pojedyn- ma oszczędności rzędu 100 tysięcy niskiego ciśnienia w oponach. WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 58 TECHNIKA ROLNICZA TECHNIKA ROLNICZA 59

Sator XXL podczas zbioru Większy brat kombajnu marchwi 1. Compact 2. XXL 3. Double Max Compact czyli Sator XXL, zo- niezależny układ hydrauliczny niezależny układ hydrauliczny dwa liftery o rozstawie 75 cm, stał zaprojektowany z myślą (dwusekcyjna pompa) (dwusekcyjna pompa) możliwość regulacji rozstawu, o profesjonalnym zbiorze szerokość taśmy szerokości czynne taśm podajników: pasy gładkie, warzyw korzennych. Budo- podajnika dużego 650 mm 468 i 550 mm niezależny układ hydrauliczny wą nie różni się znacząco od szerokość robocza płynna regulacja pasów liftera oraz (pompa czterosekcyjna) nieco mniejszego modelu. podajnika dużego 558 mm taśmy podajnika szerokość robocza podajnika XXL posiada zwartą bryłę płynna regulacja pasów wysokość podawania do 3,5 m dużego 1.080 mm i 3-punktowy system moco- liftera oraz taśmy podajnika minimalna moc ciągnika: 60-70 KM szerokość robocza podajnika wania. Dzięki temu ta pół- dwie długości pasów: prędkość robocza: maks. 8 km/h małego 1.070 mm zawieszana konstrukcja jest prędkość drogowa: maks. 25 km/h 4,3 i 4,5 m wysokość podawania 3,5 m bardzo stabilna i wytrzymała. dwie długości pasów: 3,9 i 4,2 m podajnik łamany w 3 punktach Lifter, podobnie jak w mode- długość robocza pasów 7,4 m lu Compact, tu także jest jed- 2 podesty obsługowe nym z najdłuższych w swojej klasie. Dodatkowo większy kombajn może mieć wzmoc- niony lifter HDS, ze specjalnie Sator Super Fast ukształtowanym mocowaniem lemiesza. Pozwala to zmini- malizować opory podczas wyorywania warzyw. - Takie rozwiązanie doskonale sprawdza się w trudnych warunkach atmosferycznych, np. gdy gleba jest mocno podmokła, ale także gdy gleba jest bardzo twarda - zachwala Łukasz Marciniak. Ciekawym rozwiązaniem jest wyposażenie kombajnu XXL w system „Non stop”. Opra- cowano go w celu zminima- lizowania przerw związanych

REKLAMA Kombajny do marchwi

Uprawa marchwi czy innych roślin korzeniowych do najprostszych nie należy. Plantator musi mieć na uwadze wiele aspektów. Między innymi wybrać odpowiedni kombajn do zbioru.

TEKST Artur Krawczyk

irma „Sator” po- tor jest model Compact. Jest bajn jest wydajny i niezawod- warzywa. W maszynie Com- siada wieloletnie to lekkie i zwarte urządzenie. ny, a przy tym można go kupić pact zastosowano pasy lifte- doświadczenie Dzięki temu może współpra- za rozsądne pieniądze - mówi ra o różnej długości. Dzięki w produkcji ma- cować nawet z mniejszymi Łukasz Marciniak, przedsta- temu możliwe jest płynne i co szyn warzywni- ciągnikami, zapotrzebowa- wiciel firmy Agrotop Kacz- bardzo ważne, bezawaryjne czych.F Monitorowała ponie na moc to co najmniej marek, która w swojej ofer- odprowadzanie naci oraz li- trzeby w zakresie zbioru 60-70 KM. Kombajn ten, jak cie ma kombajny firmy Sator. ści znad noży ogławiających. marchwi i wytrwale słucha- i wszystkie inne firmy Sator, Kombajn Compact, pomimo Takie rozwiązanie pozwala ła rad i wskazówek samych przeznaczony jest do zbioru że nie imponuje rozmiarami, znacznie skrócić czas potrzeb- użytkowników. W ten sposób większości warzyw korzenio- może pochwalić się jednym ny do oczyszczenia kombajnu powstały maszyny, która po- wych. Bez problemu za jego z najdłuższych lifterów na z odpadów. W standardzie zwalają zbierać owoce wielo- pomocą zbierzemy marchew, rynku w klasie kombajnów maszyna wyposażona jest miesięcznej pracy w sposób pietruszkę, buraczki czerwo- półzawieszanych. - Lifter to w niezależny układ hydrau- precyzyjny i delikatny. Tylko ne, rzepę, pasternak, czarną część kombajnu odpowiedzialna liczny napędzany 2-sekcyjną taki zbiór jest gwarantem, że rzodkiew czy seler. Jest to za podbieranie warzyw - wyja- pompą. Kombajny Sator do produkt uda się przechować maszyna najmniejsza, więc śnia Łukasz Marciniak. Dzięki pracy wymagają tylko WOM przez zimę i wiosną sprzedać najlepiej sprawdzi się przede temu możliwe było zachowa- i podłączenia pod przyłą- pełnowartościowe i zdrowe wszystkim w małych i śred- nie ergonomii pracy, a także cze elektryczne. Dzięki temu warzywo. nich gospodarstwach czy uzyskanie doskonałej widocz- mogą pracować nawet ze star- Najmniejszy z rodziny Sa- przedsiębiorstwach. - Kom- ności elementu podbierającego szymi ciągnikami. WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 60 TECHNIKA ROLNICZA REKLAMA 61 REKLAMA z rozładunkiem skrzyniopalet redlinę. - Maszyna wyposażona (obok załadunku na przycze- jest w dwa podajniki o szero- pę, możliwy jest także taki kości dostosowanej do dużych sposób pracy). - Kombajn wypo- ilości. Pod nożami ogławiającymi sażony jest w specjalne widły, za znajduje się pierwszy podajnik pomocą których pobiera wcześniej prosty z hydraulicznym wytrzą- MAGAZYN BYDGOSZCZ ul. Fordońska 405A tel. 52 343 92 23, 52 345 21 71 rozstawione palety skrzyniowe. saczem. Natomiast drugi (łamany Podajnik transportujący służy w trzech punktach), o dużym S jednocześnie jako stół inspekcyj- zasięgu, pozwala wygodnie od- ny, a dodatkowa, ruchoma taśma prowadzać warzywa nawet na S Wysokiej jakości D ułatwia dokładne wypełnienie bardzo wysokie przyczepy, znaj- D

o skrzyni. XXL wyposażony może dujące się w znacznej odległo- o francuskie talerze do bron być w podest, a po zapełnieniu ści od maszyny - mówi Łukasz Materiał stal borowa 48-51 HRC skrzyniopalety jest ona odstawia- Marciniak. Łamana konstruk- hartowane strefowo na przez tylną platformę w czasie cja podajnika oraz duże koła F F jazdy - wyjaśnia Łukasz Mar- z osią skrętną umożliwiają Montaż na Montaż na Montaż na ciniak. łatwe manewrowanie nawet Ilość zębów Ilość zębów oś kwadratową oś kwadratową oś kwadratową Kombajn Sator XXL to na małych i ciasnych polach. największa z małych maszyn Dzięki temu także transport oferowanych przez polskiego drogowy nie stanowi żadnego producenta. Firma Sator pro- problemu. ponuje jednak także maszyny Firma Sator stworzyła jesz- dużo większe. Konstrukcyj- cze większy kombajn. Jest to nie model Double Max jest model Super Fast. To maszy- bliźniaczo podobny do XXL. na dwurzędowa, samojezdna. Jak nazwa wskazuje, jest to Cechuje się największą wydaj- kombajn dwurzędowy, dzięki nością, ale jest to jednocześnie czemu uzyskuje olbrzymią propozycja najdroższa z całej wydajność. Oba liftery po- oferty. Głównymi użytkowni- siadają największą na rynku kami tego typu kombajnów są długość roboczą, a także sys- najwięksi producenci warzyw tem niezależnego poziomo- korzeniowych lub firmy usłu- wania i naprowadzania na gowe.

REKLAMA

NAJLEPSZE CENY NA MASZYNY Super ceny na łożyska do zachodnich bron talerzowych

SIEWNIKI PNEUMATYCZNE TRIOLENT TX 300 N PNEUSEJ SYSTEM ACCORD WIELKA PROMOCJA NA CZĘŚCI

www.agro.bydgoszcz.pl WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 62 TECHNIKA ROLNICZA TECHNIKA ROLNICZA 63

Techniczne wizytówki Lampy robocze CRV2 i CRC5 Kombajny zbożowe Axial-Flow marki Case IH

Wykorzystują technologię LED, i cechuje się nowoczesnym wzor- Ulepszony rotor ST z no- udało się osiągnąć wysoką czas zbiorów, również tych, Zbiorniki paliwowe FORTIS dzięki czemu zapewniają naturalną nictwem. Jej dwukolorowa obudowa wej serii 240 zapewnia naj- prędkość zbioru w przedniej które należy pozyskiwać ze Olej napędowy należy ma- ność 72 lub 90 l/min. Wyposażo- barwę światła i niewielkie zużycie występuje w dwóch wersjach: pio- wyższą wydajność podczas części. Dzięki temu nie trzeba strąków położonych tuż przy gazynować w zbiornikach na- na jest w filtr czyszczący, który energii. Obie lampy znajdą sze- nowej i poziomej. Obie mają bardzo zbiorów soi, ponieważ ma stosować żadnych elementów ziemi. Nowy kombajn wyróż- ziemnych, dwupłaszczowych zamontowany został na ruro- rokie zastosowanie w motoryzacji dobre parametry światła przy sto- wysoki przerób nawet w nie- dodatkowych, jak na przykład nia się spośród innych modeli o pojemności do 5.000 l. Taka ciągu ssącym. Zbiornik posiada i rolnictwie (ciągnikach, maszynach sunkowo niewielkich gabarytach. sprzyjających warunkach pra- zewnętrznych bębnów przy- nową, elastyczną listwą tnącą. konstrukcja ma ograniczyć ryzyko elektroniczny przepływomierz rolniczych, pojazdach wolnobież- Uniwersalność lamp zapewniają cy. Dzięki delikatnemu proce- spieszających. Nowy zespół Posiada również w pełni regu- wycieku do gruntu. Firma Fortis z możliwością kalibracji oraz nych). Wyróżniają się parametrami dwa sposoby ich mocowania (dolny sowi młócenia i skutecznemu żniwny z serii 3020 stanowi lowany system zawieszenia, Technology produkuje zbiorniki bezprzewodowy czujnik pozio- technicznymi. Mniejsza - CRC5 ma lub boczny), kilka wariantów zasila- odsiewowi resztek ziaren, ważne uzupełnienie tego- który reaguje na nierówności Fortis Tank zgodnie z wymogami mu paliwa połączony z systemem zaledwie 87 mm średnicy i pozwala nia (przewód, złącze AMP, złącze system Axial-Flow zapobie- rocznej oferty marki Case IH terenu - nawet na bardzo ma- i pod nadzorem Urzędu Dozoru monitoringu przestrzeni między- uzyskać strumień światła 1.000, deutsch, przewód spiralny 8 m do ga również stratom ziarna w zakresie narzędzi do zbio- łej wysokości roboczej - bez Technicznego. płaszczowej. Na wyposażeniu a nawet 1.500 lumenów. Nieco więk- gniazda zapalniczki), opcjonalne na polu i znacznie zmniej- rów. Zespół ten opracowano zakopywania się w ziemi. Zbiorniki o pojemnościach znajduje się też wąż wylewowy sza - CRV2 zapewnia doposażenie w hermetyczny wy- sza ilość plew w zbiorniku. specjalnie, aby maksymalnie Więcej informacji można dwóch, trzech oraz pięciu tysięcy li- z automatycznie odbijającym pi- 1.500 lumenów łącznik oraz uchwyt magnetyczny. Nawet przy niskich prędko- zwiększyć wydajność i zapo- uzyskać w firmie Agro-Rami trów wyposażone są w pełen układ stoletem. Urządzenia mogą oświecać obszar ściach rotora (400 obr./min) biec stratom ziaren soi pod- z Kościelnej Wsi. dystrybucyjny. Pompa ma wydaj- Wszyscy klienci otrzymują wokół pojazdów, wszędzie, gdzie 3-letnią gwarancję na osprzęt, dostępne jest zasilanie napięciem 10-letnią gwarancję na 12V lub 24V DC. konstrukcję zbiornika Wszystkie komponenty do oraz pełne wsparcie lamp CRV2 i CRC5 wytwarzane są Dyskontowe kosiarki Kubota w Polsce, a każda faza działu technicznego W asortymencie znajdują się kosiarki Jacek Korczak w oddziałach Fabianów koło zarówno w okresie produkcji jest kon- trolowana zgodnie z bocznym zawieszeniem listwy, z central- Kalisza, Konin, Rzgów koło Łodzi oraz Wło- gwarancyjnym, jak nym zawieszeniem, czołowe oraz ciągane cławek. i pogwarancyjnym. z obowiązującym w firmie syste- na dyszlu. Urządzenia wyposażone są w li- Specjalne programy stwę tnącą z trójkątnymi dyskami, na których serwisowe umożli- mem jakości ISO 9001:2008. zamontowane są po trzy noże. Dzięki temu wiają przedłużenie trawa jest cięta zawsze przez przynajmniej gwarancji do 5 lat. Więcej informacji o produk- jeden nóż. Szerokość robocza kosiarek Produkty Fortisa zawiera się w przedziale od 1,65 aż do można nabyć w Fir- tach można uzy- skać w firmie WESEM 9,5 m - przy kombinacji składającej się mie Toral w Gosty- z trzech listew tnących. niu. z Wieliczki. Więcej informacji u dilera Polsad OPRACOWANIE Aneta Rzeźniczak

REKLAMA REKLAMA

22-23 sierpnia 2015 • Zapraszamy do Wilkowic na Festiwal Starych Ciągników

Niezawodne wagi elektroniczne • produkcja • certyfikacja • wagi samochodowe • legalizacja wag do 60T • serwis gwarancyjny i pogwarancyjny • frezowanie i toczenie CNC • projektowanie CAD/CAM • wagi inwentarzowe www.wagi-czekala.pl LESZNO ul. Sosnowa 55 /65/ 529-67-33 606-837-294 604-414-557 • wagi pod mieszałki WIEŚCI ROLNICZE | NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 64 REKLAMY 65 Przyjedź do Henrykowa i pomóż XIII Święto Ziemniaka oraz ARiMR. i Cebuli już niebawem. Impre- Każdy, kto odwiedzi wysta- za trwać będzie od 22 do 23 wę, będzie mógł włączyć się sierpnia. Na około 50 poletkach w ogólnopolską akcję „Włosem Archiwum Fot. pokazowych (powierzchnia na raka”, której pomysłodawcą 7 ha) zademonstrowane zo- jest stowarzyszenie MÓWI- staną różne dawki nawożenia MY NIEboRAKOWI. Wszyscy PRZED NAMI i terminy siewów. Podczas im- chętni poddani zostaną bez- prezy będzie można zapoznać płatnemu strzeżeniu włosów się z ofertą firm nasiennych, na- (muszą być jednak dłuższe wozowych oraz maszynowych. niż 25 cm). Z pozyskanych Obecne będą także instytucje włosów powstaną peruki dla związane z obsługą rolnictwa osób dotkniętych chorobą no- R.Power Sp. z o.o. poszukuje gruntów czyli m.in. banki i ubezpie- wotworową. Cięcie włosów na czalnie. Pojawią się również ten cel jest bezpłatne. do wydzierżawienia pod budowę przedstawiciele izb rolniczych (aneta)

farm słonecznych. SIERPIEŃ 2015

Podstawowe kryteria działek: NR 8 (56) powierzchnia ok 2 ha, bez planu zagospodarowania, klasa gruntu IV lub gorsza, Aby promować „Polska wieś - dziedzictwo bez drzew i zabudowań. „kwiaty dzieciństwa” i przyszłość” Oferujemy atrakcyjne warunki współpracy, Prowadzisz gospodarstwo agroturystyczne? Jego Fundacja na Rzecz Rozwoju Pol- sukcesu w rozwoju polskiej wsi. „W kon- zysk nawet do 500 tyś złotych. otoczenie jest pięknie zagospodarowane i ukwieco- skiego Rolnictwa we współpracy z Wy- kursie preferowane są prace nowator- Osoby zainteresowane proszę o kontakt ne? Zrób zdjęcia kwiatów i weź udział w konkursie. dawnictwem Naukowym Scholar ogło- skie, interdyscyplinarne, wykazujące telefoniczny pod numerem 795 123 611 Jego ideą jest promowanie roślin, które dziś z na- siła VII edycję konkursu „Polska wieś oryginalność w zakresie podjętej proble- szych ogrodów wyparły chociażby iglaki. - Wszyscy - dziedzictwo i przyszłość”. Jego celem matyki lub metodologii badań, napisane lub mailowy pod adresem obserwujemy, że osoby dorosłe chętnie wspominają jest promocja polskiego rolnictwa, pro- w sposób atrakcyjny dla potencjalnych [email protected] rosnące dawniej w ogrodach przydomowych kolo- blematyki związanej z obszarami wiej- czytelników” - czytamy w regulaminie rowe malwy, nagietki, dalie, nasturcje, lewkonie, skimi, dziedzictwa kulturowego oraz konkursu. cynie, aksamitki, kocanki, goździki brodate, onętki, wzbogacenie publicznej debaty na temat Spośród zgłoszonych prac kapituła ślazówki i wiele innych gatunków obecnie rzadko polskiej wsi. konkursowa wybierze dwa wyróżniające uprawianych. Młodsi Polacy w zasadzie nie wiedzą, W ramach konkursu kapituła oce- się opracowania. Zwycięzca w każdej z czym te nazwy połączyć. Nadszedł czas, aby to ni prace w dwóch kategoriach: prace z kategorii otrzyma nagrodę pieniężną zmienić z udziałem wielkopolskich gospodarstw naukowe prezentujące szczególnie in- w wysokości 5 tysięcy złotych. Nagro- agroturystycznych - informuje Jolanta Szczepańska spirujące i innowacyjne spojrzenie na dzone prace będą mogły być wydane z Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego. problematykę rozwoju wsi oraz prace w postaci książkowej w Wydawnictwie - Dlatego chcemy zachęcić do wykonania w trakcie prezentujące dorobek kulturowy kraju Naukowym Scholar. kwitnienia zdjęć kwiatów ze swojego ogrodu i prze- i regionu, opisujące inicjatywy lokalne, Termin nadsyłania prac mija słania lub dostarczenia ich w wersji elektronicznej dziedzictwo historyczne wsi (m.in. mo- 31 sierpnia. Regulamin i wymagane do 10 października - informuje. Najładniejsze zdjęcia nografie wsi, archiwalne zbiory zdjęć dokumenty dotyczące konkursu znajdują zostaną opublikowane w Poradniku Gospodarskim stanowiące element dokumentacji, pa- się na stronie internetowej organizatora Oferujemy i na stronie internetowej WODR. miętniki) oraz prace ilustrujące przykład www.fdpa.org.pl. (HD) transport towarów sypkich samochodami typu naczepa silos i wywrotka. REKLAMA Dowieziemy towar w każde miejsce na Usługi rolnicze • Pakowanie różnego rodzaju terenie kraju i w Europie. zielonek, kukurydzy, wysłodków i innych produktów do zakiszania w rękawy foliowe. • Zbiór zboża kombajnem Class Lexion. • Kopanie buraków nowymi kombajnami Ropa i Holmer • Obrywanie kolb kukurydzy kombajnami Bourgoin

KONTAKT: 607-443-501 KONTAKT: 65 5474736

SZALKOWSKI Sp. Jawna ul. Kobylińska 39, 63-910 Miejska Górka KUPIĘ www.szalkowski.com.pl każdy ciągnik e-mail: [email protected] rolniczy 694 229 446 66 POD NASZYM PATRONATEM 67 Zjazd europejskich zootechników W Benicach się bawili, zwiedzali i podziwiali

W dniach od 31 sierpnia nictwa i Rozwoju Wsi, Marek nicznymi z niemal wszystkich swojego udziału niezależnie od Dziesiątki wystawców zjechały do Benic (powiat do 4 września 2015 roku, na Sawicki. krajów Europy i świata. udziału w całym Zjeździe EAAP. krotoszyński). To dzięki nim mogliśmy podziwiać terenie kampusu Szkoły Głów- Po raz trzeci w historii or- Temat wiodący tegoroczne- Referaty wygłoszą i dyskusję zwierzęta gospodarskie i domowe, a także sprzęt rolny. Wystawa ściągnęła do podkrotoszyńskiej nej Gospodarstwa Wiejskiego ganizatorem Zjazdu EAAP go zjazdu to: „Innowacje w pro- poprowadzą goście zaproszeni wsi tysiące ludzi. w Warszawie odbędzie się 66. jest Polskie Towarzystwo Zoo- dukcji zwierzęcej: od idei do przez Polski Komitet Naukowy

- Bawcie się, zwiedzajcie, podziwiajcie i nie ZA NAMI Zjazd Europejskiej Federacji techniczne - poprzednio było praktyki”. Po raz pierwszy od- i EAAP, z Polski i ze świata. Na szczędźcie sił, bo ta wystawa jest zorganizowana Zootechnicznej (EAAP). Hono- to w roku 1975 i w roku 1998. będzie się też cały blok sesji na- stronie www.eaap2015.org zna- dla was - zachęcał ze sceny Jan Zych, współorga- rowymi patronami zjazdu zosta- EAAP zrzesza naukowców zwanych „Dni praktyki”. „Krajowe leźć można więcej informacji na nizator Regionalnej Wystawy Zwierząt Domowych li Wiceprezes Rady Ministrów, i praktyków, a także przedsta- forum nauka-praktyce” obędzie temat Zjazdu oraz zarejestrować i Gospodarskich w Benicach. Ta zorganizowana Minister Gospodarki, Janusz wicieli administracji rządowych się 4 września - istnieje moż- swój udział. już po raz ósmy okazała się sukcesem. Do wsi Piechociński oraz Minister Rol- związanych z naukami zootech- liwość zarejestrowania w nim Ksenia Pięta zjechały tysiące ludzi. Każdy chciał zobaczyć, jakież to w tym roku zwierzęta zaprezentują wy- stawcy. Ci, jak zwykle dopisali i ochoczo chwalili się swoim inwentarzem. Można było podziwiać

PRZED NAMI drób, papugi, gołębie, cielęta czy króliki. - Pięknie

wyglądają te ozdobne kury, ciekawe, czy znoszą SIERPIEŃ 2015 Maszyny, ogrodnictwo, trzoda, bydło… też tak kolorowe jajka - żartowali zwiedzający. Podziw najmłodszych budziły gównie szczeniaki Pałuckie Targi Rolne i Pa- spożywczej, doradztwa i obsługi ogrodniczej. domów jednorodzinnych. Pojawią NR 8 (56) łucka Wystawa Zwierząt Hodow- rolnictwa, maszyn i urządzeń, ma- Obok ciągników stać będą się systemy na paliwo tradycyjne, i futrzaki. Nie brakowało również takich, którzy lanych to impreza nie tylko dla teriałów i usług różnych, ogrodni- z pewnością maszyny rolnicze, ekologiczne oraz ogniwa fotowol- opuszczali wystawę z gołębiem lub kogutem „pod rolników. Targi Rolne odbędą się czej, żywieniowej oraz nawozów ładowarki, pługi, agregaty, siew- taiczne. pachą”. Zainteresowani mogli skorzystać z porad przedstawicieli Wielkopolskiego Ośrodka Doradz- NR 8 (56) NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 w tym roku już po raz dziewiętna- i środków ochrony roślin. niki etc. Rolnictwo to nie tylko Pałucka Wystawa Zwierząt sty. Towarzyszyć im będzie XIII W ramach wystawy zwierząt traktory. Będzie można przymie- Hodowlanych jest młodszą sio- twa Rolniczego oraz Agencji Restrukturyzacji Pałucka Wystawa Zwierząt Ho- przyjeżdżają do Żnina hodowcy rzyć się do samochodów m.in. strą targów. Zobaczyć będzie i Modernizacji Rolnictwa. Adrian Femiak dowlanych. Z roku na rok Pałuc- trzody chlewnej, bydła, drobne- Jeepa, Fiata, Iveco, Alfa Romeo, można świnie ras: Wielka Biała kie Targi Rolne odwiedza coraz go inwentarza i zwierząt futerko- Renault, Dacii oraz Hyundaia. Polska, Polska Biała Zwisłoucha większa liczba zwiedzających. wych. W tym roku w parku nad Co roku na targach prezento- oraz rasy loch krzyżówkowych Na targach można zapoznać jeziorem swoją ofertę przedsta- wana jest oferta branży budow- i knurów mieszańców. się z ofertą branży budowlanej, wi niemal pięćset firm z branży lanej czyli kotłów grzewczych do Remigiusz Konieczka Piknik Zbożowy w Gorzycach Wielkich Wielkopolska Izba Rolnicza była organizato- prowadzili właściciele gospodarstwa agrotury- rodzaju pieczywo. Spróbować można było nie rem Pikniku Zbożowego, który odbył się w Go- stycznego „Pod lipą” z Sycyna, którzy do zaba- tylko domowego chleba, ale także masła, past rzycach Wielkich w ramach Festiwalu Chleba. wy zaprosili najmłodszych. W trakcie imprezy i dżemów. Największą kulinarną atrakcją była Konkurs dla WODR czeka na zgłoszenia Projekt finansowany był ze środków z Funduszu swoje kulinarne umiejętności prezentowały także jednak próba bicia Rekordu Guinnessa na naj- Promocji Zbóż i Produktów Zbożowych. Praw- panie z kół gospodyń wiejskich, które wzięły dłuższą kanapkę. Tę o długości 84 metrów przy- Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rol- Dobrego Smaku. - Całość konkursu „Nasze dziwą atrakcją pikniku była „minipiekarenka” udział w projekcie pt. „Zachować od zapomnienia gotowały panie ze Stowarzyszenia Kreatywnych gospodarstw niczego czeka na zgłoszenia do regional- Kulinarne Dziedzictwo - Smaki Regionów” z prawdziwym piecem chlebowym i warsztaty - Tradycje chlebowe”. Każde koło przygotowało Gospodyń Wiejskich w Gorzycach Wielkich. nego finału ogólnopolskiego konkursu przebiega dwuetapowo. W pierwszym eta- wypieku bułek oraz figurek z ciasta. Warsztaty własne stoisko, na którym królowało różnego (HD) „Nasze Kulinarne Dziedzictwo - Smaki pie - w czasie finałów regionalnych - wyło- ekologicznych Regionów”. - Zgłaszane regionalne pro- nione zostaną najlepsze produkty i potrawy dukty muszą być związane z określonym regionalne. Wszystko oceniać będą dwie Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego obszarem geograficznym, charakteryzo- komisje konkursowe. Jedna - regionalne w Poznaniu zaprasza gospodarstwa ekologiczne wać się szczególnymi cechami, często produkty żywnościowe, druga regionalne do udziału w konkursie na „Najlepsze gospodar- wynikającymi ze specyficznych warunków dania i potrawy. Drugi etap konkursu to stwo ekologiczne”. Jest on organizowany w dwóch klimatycznych i glebowych regionu, z któ- wybór przez krajową kapitułę, spośród kategoriach: „ekologia - środowisko” i „ekologicz- rego pochodzą. Powinny być wytwarzane produktów i potraw nominowanych w re- ne gospodarstwo towarowe”. Zgłoszenia udziału na małą skalę, tradycyjnymi metodami, gionach - tych najlepszych, do prestiżowej wraz ze szczegółowym opisem i dokumentacją wywodzić się z tradycji i kultywowanych nagrody „PERŁA 2015” - dodaje Aldona zdjęciową należy kierować za pośrednictwem biur w danym regionie zwyczajów. Jankowska. powiatowych WODR do siedziby w Poznaniu. Tam Wielkopolski finał XV edycji ogólnopol- Więcej informacji na temat konkursu pracownicy dokonają przeglądu i oceny zgłoszonych skiego konkursu odbędzie się 13 sierpnia można uzyskać w Zespołach Doradczych gospodarstw wg kryteriów regulaminu konkursu na Starym Rynku w Poznaniu. Podobnie Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rol- i nominują do finału krajowego po jednym gospo- jak w latach poprzednich zostanie włączo- niczego. darstwie z każdej kategorii. (HD) (HD) ny w obchody Ogólnopolskiego Festiwalu

REKLAMA REKLAMA

Żakowo 68 69 Agromix funduje stypendia III Ogólnopolski Festiwal Wieprzowiny w Koźminie Wlkp. Firma Agromix z Rojęczyna (powiat leszczyński) z oka- Przepyszne potrawy oraz moc atrakcji odbyła się konferencja naukowa na temat: zji swojego 25-lecia ufundowała stypendia dla studentów czekały na koźmińskim święcie mięsa „Polska wieprzowina to smak i tradycja”, uczelni rolniczych przez cały rok akademicki 2015/2016. wieprzowego. Do wspólnej zabawy dłu- w trakcie której dr hab. Krzysztof Rypuła 26 czerwca odbyło się w siedzibie firmy oficjalne wrę- go nie dały namawiać się dzieci i pod prof. nadzw. Uniwersytetu Przyrodniczego czenie stypendiów studentom uczelni rolniczych z całej okiem animatorów wesoło spędzały czas. we Wrocławiu omówił aktualną sytuację Polski. - Firma swoje 25-lecie obchodziła w ubiegłym roku, Wśród dorosłych dużym zainteresowaniem epizootyczną w hodowli świń i wyjaśnił, ZA NAMI a z inicjatywą ufundowania z tej okazji stypendiów wyszedł cieszyły się pokazy kulinarne, w trakcie jaki to ma wpływ na jakość mięsa. Dr Ewa jeden z największych partnerów handlowych Agromixu których gotujący kucharze: Paweł Wi- Iwańska z Uniwersytetu Przyrodniczego - niemiecka firma Krone. To stypendia dla młodych ludzi, śniewski i Paweł Sulski udzielali rad, jak w Poznaniu omówiła temat: „Wieprzowina studentów uczelni lub kierunków rolniczych, pochodzących prawidłowo przyrządzać mięso wieprzowe w tradycji polskiego stołu”. ze wsi i osiągających dobre wyniki w nauce - mówi Karolina oraz podkreślali jego walory. Dla wygłod- III Ogólnopolski Festiwal Wieprzowiny Dworakowska-Matuszewska z firmy Agromix. - Wytypować niałych widzów kucharze przygotowali po w Koźminie Wlkp. został sfinansowany kandydatów pomogli nam rektorzy uczelni. Stypendystów 1.000 porcji: schabu z farszem wieprzo- z Funduszu Promocji Mięsa Wieprzowe- jest 25, dokładnie tyle, ile lat obecny jest na rynku Agro- wym z pietruszką, świeżynki z polędwicy go. Głównym organizatorem był Krajowy ZA NAMI mix - dodaje. wieprzowej z cebulką oraz rolady z bocz- Związek Grup Producentów Rolnych - Izba Każdy wyłoniony student przez cały rok akademicki ku z ziołami. Na koniec do degustacji Gospodarcza w Warszawie przy współ- 2015/2016 co miesiąc otrzyma 800 zł. Bonusem będzie podano publiczności również karkówkę pracy Burmistrza Miasta i Gminy Koźmin SIERPIEŃ 2015 jeszcze kilkudniowy wyjazd do zagranicznych partnerów z grilla wykonaną przez lokalnych VIP-ów. Wlkp. Agromixu - największych producentów maszyn rolniczych W przeddzień Festiwalu, w Krotoszynie (mt) w Europie. NR 8 (56) Ksenia Pięta

NR 8 (56) NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 Nagrodzono najlepsze inicjatywy wiejskie Dni Pola w Gołaszynie Rozstrzygnięto III edycję kon- szałka Województwa Wielkopol- alizowany przez sołectwo Żylice ze świetlicą wiejską i stanowiącą kursu ,,Fundusz sołecki - najlep- skiego. W tym roku wpłynęło 26 (gm. Rawicz). - Projekt polegał nieodłączny element ogródka re- Wykład Romana Szulca, Alicja Nowak, specjalistka ds. sza inicjatywa”, zorganizowanego wniosków. Pierwsze miejsce zdo- na wymianie pokrycia dachowego kreacyjnego. (…) W wyremonto- specjalisty Wielkopolskiego wspierania rozwoju obszarów przez Krajowe Stowarzyszenie był projekt ,,Zachować tradycje i zainstalowaniu oświetlenia w XIX- wanej stodole wyeksponowaliśmy Ośrodka Doradztwa Rolni- wiejskich, przekazała garść Sołtysów przy współudziale Mar- - pokazać współczesność”, re- wiecznej stodole, sąsiadującej już stare fotografie, urządzenia, czego o tym, jak zwalczać informacji o unijnym Pro- narzędzia i inne przedmioty zna- choroby upraw stosując za- gramie Rozwoju Obszarów lezione w domach mieszkańców sady integrowanej ochrony Wiejskich na lata 2014-2020, Żylic - opowiada Krystyna Zapo- roślin był głównym punk- a Jarosław Górski omówił rowska, sołtys wsi Żylice. W na- tem Dni Pola w Gołaszynie. zasady rozliczania podatku grodę sołectwa otrzymały statuetki Z dużym zainteresowaniem VAT w rolnictwie. „Sołeckiej Nike”, dyplomy oraz uczestnicy spotkania w Cen- Po wykładach uczest- nagrody rzeczowe. trum Wystawowo-Edukacyj- nicy - na poletkach demon- Nagrodzono również najak- nym wysłuchali też doradcy stracyjnych - mogli porównać tywniejszych mieszkańców. Pierw- Ryszarda Paprockiego, któ- odmiany 41 zbóż ozimych sze miejsce zajęła Ewa Ratajczak, ry mówił o strukturze gleby i 14 zbóż jarych oraz 25 od- dyrektor Zespołu Szkół Podstawo- i jej znaczeniu w procesie mian rzepaku ozimego. Na wych w Zębowie (gm. Lwówek), produkcji oraz zapoznali się pytania dotyczące technologii drugie - Krystyna Zaporowska, z charakterystyką odmian uprawy, nawożenia i ochrony sołtyska Żylic, a trzecie - Gabriela zalecanych do uprawy na odpowiadał Ryszard Bijak, Iglińska, sołtyska Sokolnik Gwiaz- terenie naszego wojewódz- kierownik zespołu doradcze- dowskich. twa, o których opowiedział go WODR w powiecie rawic- (HD) Marian Giżewski. Natomiast kim. (HD)

REKLAMA REKLAMA

SPRZEDAM możliwość transportu SPRZEDAŻ BYCZKI I JAŁÓWKI oraz KRZYŻOWKI RAS MIĘSNYCH KRÓW RAS MIĘSNYCH RÓWNIEŻ NCB I HF I JAŁOWIC Z DANII 601-057-112, 65 571-02-03 tel. 510-154-545 gotówka lub przelew SKUP od 1-3 dni BYDŁA tel. 730 888 842 70 71 Dni pola w Spytkówkach Kilkadziesiąt osób 25 czerwca zjechało do Stacji Doświad- czalno-Hodowlanej Spytkówki (powiat kościański), gdzie trzy firmy: Saaten Union, Rapool, i DSV zaprosiły rolników do

obejrzenia i dyskusji o odmia- ZA NAMI nach zbóż, rzepaku i odmianach poplonowych. Po „spacerze” po polach, uczestnicy pojechali do hotelu, w którym odbył się wy- kład profesora Marka Korbasa - „Realizacja integrowanej ochrony zbóż” oraz prezentacja oferty

ZA NAMI zbóż, rzepaku i mieszanek poplonowych na sezon 2015/2016. Ksenia Pięta SIERPIEŃ 2015 Fot. A. Rzeźniczak Fot. NR 8 (56) Wieści Rolnicze w Minikowie Trzydziesta szósta edycja targów Agro-Tech w Minikowie za nami. Wystawę odwiedziło kilka tysięcy zwiedzających. Tradycyjnie największe NR 8 (56) NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015 zainteresowanie wzbudzały pokazy maszyn rolniczych na specjalnie przygotowanych polach. Stałym elementem towarzyszącym targom jest także Regionalna Kujawsko-Pomorska Wystawa Zwierząt Hodowlanych. Uczestniczą w niej najdo- rodniejsze zwierzęta zdobywające tytuły czempionów. W sektorze upraw można było przyjrzeć się najnowszym odmianom zbóż i roślin uprawnych. Swoje stoisko podczas wystawy miał miesięcznik „Wieści Rolnicze”. Każdy kto nas odwiedził, otrzymał najnowszy numer magazynu. Aneta Rzeźniczak

Plejada odmian kukurydzy w Dłoni

Na polach Rolniczego Gospodarstwa Doświad- O tym czasie już bardzo wyraźnie widać różnice po- czalnego w Dłoni napotkać można pole demonstracyj- między odmianami. Ponadto przy demo rolnicy mogą ne z odmianami kukurydzy Hodowli Roślin Smolice. zapoznać się z zastosowaną na poletku agrotechniką, Znajduje się na nim pełna paleta najnowszych odmian nawożeniem i ochroną oraz terminem wykonania z przeznaczeniem do uprawy na kiszonkę i ziarno, poszczególnych zabiegów. Z tablicy informacyjnej a nawet na biogaz. Zainteresowani rolnicy mają te- można się nawet dowiedzieć, jaką ilość opadów raz możliwość przyjrzeć się z bliska poszczególnym odnotowaliśmy w rejonie pola demonstracyjnego. odmianom i dobrać najlepszą pod swój kierunek Zapraszamy do wizyt na demo i przyglądania się uprawy. Wybór ułatwiają tablice z opisem głównych odmianom. Jest ich sporo i na pewno każdy wybierze zalet poszczególnych odmian. coś dla siebie - zachęca Adam Skowroński z Hodowli - Pomimo doskwierającej suszy w tym roku, od- Roślin Smolice. miany na poletku prezentują się okazale. Naprawdę Na stronie internetowej Spółki (www.hrsmolice. warto się zatrzymać (przy polu jest sporo miejsca na pl) można obejrzeć fotorelację z całego okresu we- zaparkowanie auta), bo jest na czym oko zawiesić. getacji na poletku demo. Fot. A. Rzeźniczak Fot.

REKLAMA REKLAMA ATRAKCYJNE KREDYTY DLA ROLNIKÓW i FIRM do 500 000 zł - na oświadczenie LEASING na maszyny i urządzenia LEASING zwrotny Z opóźnieniami BIK, KRUS i PODATEK Tel. 798-751-849 Możliwy dojazd do klienta 72 „Mlektur” przy muzyce i grillu Marta iTurek.net Fot. Jachimowska, VI Piknik Mleczarza skupił zarówno członków zrzeszenia „Mlektur”, jak i osoby powiązane z bran- żą mleczarską. Podczas imprezy można było zdo- być fachową wiedzę oraz oczywiście świetnie się bawić. Organizatorzy przygotowali dużo atrakcji. Tańce, wspaniałe jedzenie i zawody sprawiły, że uczestnicy bawili się wyśmienicie. Konkurs wiedzy o mleczarstwie, ważenie paszy czy rzut snopkiem wywołały wiele emocji. Warto było walczyć choćby o cenne i przydatne nagrody. ZA NAMI Do tańca i zabawy uczestników pikniku zachęcał DJ Maniek. Zabawa trwała do późnych godzin wie- czornych i z całą pewnością wszyscy zapamiętają ją jeszcze przez długi czas. Marta Jachimowska, iTurek.net

Podczas pikniku nie zabrakło smacznego jadła NR 8 (56) NR 8 (56) SIERPIEŃ 2015

Krzysztof Przygoński i Przemysław Tomczyk - czyli zarząd zrzeszenia „Mlektur”, witali gości i życzyli dobrej zabawy Impreza przyciągnęła tłumy osób związanych z branżą mleczarską w regionie

„Złote jabłka” wręczone Andrzej i Tomasz Kulmowie z gminy Nekla LGD 7 „Kraina nocy i dni” to wielkopolscy w Warszawie. Tam z rąk Marka Sawickiego, (powiat wrzesiński) - przedstawiciele rodzin- laureaci konkursu „Mój rynek - Mój produkt Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi odebrali nej firmy „Miody od Kulmy” oraz Wojciech 2015”. Oni też wzięli udział w pikniku „Poznaj pamiątkowe „złote jabłka”, dyplomy i upo- RZUCALI Stasiak, współwłaściciel „Masarni Koźmi- dobrą żywność”, który odbył się w ogrodach minki. nek”, któremu towarzyszyli przedstawiciele Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (HD) BRONĄ REKLAMA I WIESZALI

PRANIE s. 78-79

sierpień 2015 LUDZIE LUDZIE

dy zatrzymuję się, aby spytać o możliwość porozmawiania z panią się przed ich domem duży samochód terenowy. Wysiadł z niego mężczy- G Stefanią, okazuje się, że ani jej, ani męża nie ma w domu. Sąsiedzi zna i zapytał, czy mógłby zaprezentować ogród swojej mamie z bliska, bo informują mnie, że gospodarze pojechali do kościoła. Jest czerwcowa pokazywał jej go w internecie, a ona i tak nie wierzyła, że istnieje takie niedziela, słońce przygrzewa solidnie w samo południe. Otwarta na miejsce w rzeczywistości. Wjechał na podwórze, a z samochodu wysiadła oścież brama zaprasza do wejścia, więc wchodzę na podwórze i siadam 97-letnia, wysoka, elegancka kobieta i rozpłakała się ze wzruszenia na w cieniu pnącej róży, która podarowuje nie tylko kawałek chłodu, ale wspomnienie jej własnego ogródka sprzed wielu lat. również delikatny zapach lata. Również media nie są obojętne na kwiatowy przepych w Gradówku. Nagle słyszę odgłos silnika samochodowego. Zza zakrętu wyłania się Jak mówią gospodarze, telewizja była u nich już pięć razy i to również Fiat 126p w kolorze czerwonym z uśmiechniętym kierowca i pasażerką z powodu ogromnej choinki, którą ubierają rokrocznie ku swojej i innych w środku. Wjeżdżają na zieloną, soczystą trawę, pasażerka wychodzi radości. Ich tonący w kwiatach dom zdobi wydawnictwa książkowe, z pojazdu i pierwsze co robi, to zdejmuje buty. Gdy się przedstawiam kalendarze i łamy prasowe, a dyplomy i listy gratulacyjne wypełniają i przepraszam za wtargnięcie na teren prywatny, oboje patrzą na mnie specjalny segregator. Za jedną z nagród pieniężnych kupili 200 worków dobrotliwie, a gospodyni pyta: - Ale upał… Może napije się pani czegoś ziemi ogrodowej i górę nasion. zimnego? Po chwili siedzimy wszyscy razem w chłodnej kuchni i pijemy Od 11 lat mieszkają razem w Gradówku i do dziś wspominają zaro- kompot truskawkowy z owoców z ogródka pani Stefanii i jej męża Stani- śnięty na początku ogród i mozolną pracę w nim. Aby wyglądał tak jak sława. Wyglądają na szczęśliwą i zgraną parę. Ona do niego mówi „Stasiu”, teraz, potrzebnych było kilka lat. Zaczęli od wykopania jesionów, wycię- on do niej „Stefciu”. cia dzikich bzów i postawienia nowego ogrodzenia. Z czasem zamienili 18 arów łąki w ogród pełen kwiatów i warzyw. Na zimę nawożą warzywniak Najpiękniejszy prezent kompostem, a na wiosnę przyjeżdża sąsiad z glebogryzarką, aby przy- Pani Stefania ma 74 lata i praca na roli nie jest jej obca. Wiele lat temu gotować ziemię pod wiosenne sianie i sadzenie. Już w lutym gospodyni posiadała ok. 1,5 hektara, ale dzierżawiła kolejne 8, hodowała krowy zaczyna przygotowywać takie rozsady jak pomidory, ogórki, paprykę, i świnie. Zawsze lubiła kontakt z ziemią. Zajęcie to zresztą było wygodne seler, por, a nawet ziemniaki. Kwiaty zimują w byłym, teraz wybielonym zwłaszcza w okresie, gdy miała do wychowania czwórkę dzieci. Po na- chlewie. Gospodarze śmieją się, że mają w nim nawet zawieszone firanki, głej śmierci męża w wieku 52 lat, pani Stefania została na 15 lat wdową. trudno więc się dziwić, że fuksje dobrze tam się czują. Jesienią wysiewane W międzyczasie przebywała całe 5 lat we Włoszech, choć pojechała z za- są z własnych nasion bratki i kamienne goździki, a co trzy lata sadzone miarem co najwyżej dwutygodniowego odwiedzenia najstarszego syna, są tulipany. Wczesną wiosną do ziemi wędrują dalie, cynie i aksamitki. Pani Stefania i jej maż który mieszkał tam ze swoją rodziną, oraz zwiedzenia Rzymu i Watykanu. Stanisław Po dwóch tygodniach poproszono panią Stefanię o opiekę nad jednym Porady pani Stefanii z wnuków, ale po jakimś czasie dzieci była już siódemka, bo rodzeństwo Anna Malinowski Fot. Pani Stefania chętnie eksperymentuje, czyta dużo książek i czasopism synowej też przebywało z rodzinami we Włoszech. Po powrocie do Polski oraz ogląda w telewizji i słucha w radiu porad ogrodniczych. Sprawdzi- uległ wypadkowi samochodowemu jej najmłodszy, 37-letni syn, a dwa lata ła te rady i chętnie przekazuje je dalej. Na przykład takie, że na grzyb później zmarł na serce najstarszy, właśnie ten, u którego była we Włoszech. w róży pomaga utarte na tarce szare mydło, które zagotowywane jest Wszystko razem wzięte spowodowało, że życie przestało mieć dla NAJPIĘKNIEJSZY w wodzie, a następnie odcedzane i stosowane jako oprysk. Na magno- niej sens. Załamała się. Na szczęście córka wraz ze swoją koleżanką liowego parcha skuteczny jest litr mleka i litr wody, które zagotowuje - a zarazem córką pana Stanisława - znały się z ławki szkolnej i razem się razem, chłodzi, przecedza i spryskuje całością kwiaty. Dobrze jest wpadły na pomysł, aby ich rodzice się poznali. Pan Stanisław, który dzi- też przygotować roztwór z pokrzywy, ale przed jej kwitnieniem. Należy siaj ma 79 lat, był w tym czasie od prawie dwóch lat wdowcem po prawie KWIAT PANI ją pokroić, zalać wrzątkiem, zostawić na noc, ponownie zagotować, 20 latach choroby żony. Między nim a panią Stefanią doszło najpierw do odstawić na dwa tygodnie, mieszając roztwór raz dziennie. Pozyskaną zaaranżowanego przez córki spotkania, potem kilku serdecznych roz- zawiesinę odcedza się i stosuje z wodą w proporcjach 1 do 5 do skra- mów telefonicznych. Oboje przypadli sobie do gustu i postanowili rok STEFANII piania warzyw przeciw tzw. rdzy, która pojawia się na skutek suszy i za później zawrzeć związek małżeński, ale to z kolei nie przypadło do gustu dużej ilości słońca. Aksamitki sadzone są w ogórkach i koło czosnku, ich dzieciom. Znajomość owszem, ale czy od razu trzeba się żenić, czy a marchew koło cebuli. W ten to naturalny sposób warzywa chronione wychodzić za mąż? Okazało się, że dzieci obojga moich rozmówców nie Obok ogródka pani Stefanii Lenkiewicz prze- są przed wszelkiego rodzaju robakami czy grzybami. są zachwycone pomysłem zalegalizowania związku. Nasi bohaterowie nie jeżdżam regularnie od kilku lat. Kolorowe Charakterystyczną rośliną w ogrodzie pani Stefanii jest pnąca róża. zwracając uwagi na nic, udali się do urzędu stanu cywilnego we Lwówku Jest jej wszędzie pełno. Gdy pytam, skąd się tutaj wzięła, słyszę opowieść Śląskim i ustalili, oczywiście w tajemnicy przed swoimi dziećmi, termin morze kwiatów kusi i zaciekawia także in- o jednej gałązce przyniesionej z grobu pierwszego męża. To ona jedna ślubu, a następnie pobrali się. Gdy obie rodziny dowiedziały się, że ro- nych kierowców. Wielu z nich zatrzymuje się, dała początek całym ścianom utworzonym z tych rozrośniętych krza- dzice są po ślubie cywilnym i zamierzają wziąć kościelny, zrozumiały, że aby zrobić zdjęcie tego kawałka raju na zie- Anna Malinowski Fot. ków. -To było dla mnie takim pozytywnym znakiem. Jakby mój pierwszy mądrzej będzie pogodzić się z zaistniałą sytuacją. Nie tylko zaakcepto- Widok domu i ogródka z drogi mąż cieszył się, że tę roślinę z jego miejsca spoczynku przyniosłam tutaj wały nowy związek, ale jeszcze zorganizowały uroczystość weselną. Od mi, położonego w Gradówku, małej wiosce - uśmiecha się serdecznie i pyta: - A wie pani, jak rozsadza się pnąca tego momentu minęło 11 lat. Jest to czas, który pani Stefania określa jako pomiędzy Lwówkiem Śląskim a Gryfowem. różę? - z niecierpliwością czekam na odpowiedź. Otóż należy młody pęd najszczęśliwszy. Patrzy z serdecznym uczuciem na swojego męża, mówi, przekopać na całej jego długości na głębokość ok. 15-20 centymetrów, że jest on jej najpiękniejszym prezentem od Pana Boga: czuły, pracowity, a gdy puści korzenie, podzielić go na części i zaflancować w lekkiej ziemi. tekst wyrozumiały i wierzący. ANNA MALINOWSKI Z dorodnych pomidorów, marchwi, ogórków i papryki pani Stenia przygotowuje smaczne surówki i sałatki. Co z nimi robi? Rozdaje. Mąż Kwiaty teściowej mówi jej, aby się oszczędzała, uważała na swoje zdrowie, ale ona kocha Z miłością do krzątać się, gotować, piec… aby potem wszystko rozdawać. Jakby im Pani Stefania kocha kwiaty całe swoje życie, a miłość do nich zako- detalu rzeniła w niej wychowująca ją babcia Marysia. Pani Stefania pamięta, że było mało ogrodu, chętnie chodzą do lasu na jagody i grzyby, a wtedy

jako mała dziewczynka zabierana była przez swoją babcię do ogródka. Anna Malinowski Fot. nie może zabraknąć oczywiście Miśka - ich wiernego, czworonożnego Babcia mówiła jej wtedy, że bardzo ważne jest „ohakanie” roślin zaraz przyjaciela. po deszczu. Czy to po burzy, czy po mżawce, brała swoją małą wnuczkę i haczkę, aby przy ich pomocy pielęgnować rozległe zagonki kwiatów. Od Najpiękniejszy kwiat tego czasu wszędzie, gdzie mieszkała, na każdym etapie swojego życia, pani Zajmowanie się ogrodem wypełnia całe życie pani Stefanii i pana Stefania sadziła kwiaty. Jak sama mówi ze śmiechem: jej zięciowie bardziej Stanisława. Ich wspólne i szczęśliwe życie, jak to podkreślają oboje. Gdy od swoich żon kochają kwiaty swojej teściowej. Pani Stefania cieszy się, pytam panią Stefanię o jej najpiękniejszy, najcenniejszy kwiat, jaki posia- gdy zauważa się jej ogród, a cieszy się z tego powodu często, bo zarówno da, robi przerwę, ale nie po to, aby się zastanowić nad odpowiedzią, ale

przechodzący, jak i przejeżdżający i odwiedzający komplementują chętnie Rodzinny album pani Stefanii Fot. aby wzbudzić jeszcze większą ciekawość u słuchającego:- Proszę pani, mój jej kwiatowe bogactwo. Gospodyni opowiada, jak to niedawno zatrzymał Na własnym ślubie najcenniejszy kwiat jest tutaj… - i chwyta czule swojego męża za rękę.

74 Wieści dla Domu sierpień 2015 sierpień 2015 Wieści dla Domu 75 OGRÓD OGRÓD

produkcją drzewek ozdobnych. Wybraliśmy Tuję Szmaragd. Zaraz zakupiłem zabiegi są wykonywane we własnym zakresie. Przy wzmożonych pra- od niego pierwsze sadzonki, postawiłem tunel i posadziliśmy kilka tysięcy cach związanych z nasadzeniem roślin zawsze mogą liczyć na pomoc ze sztuk. Tak się złożyło, że wszystko dobrze wyszło. Spodobało mi się to bardzo strony rodziców i rodziny. Pani Judyta przy produkcji Tui Szmaragd dba i zacząłem myśleć o zwiększeniu produkcji. I tak się stało, że powiększyliśmy o całościowe odchwaszczanie, a pan Arkadiusz o prawidłowe nawożenie i pasiekę, i szkółkę. Kiedy było mi trudno już pogodzić obowiązki listonosza i ochronę roślin. W trakcie realizacji jest kolejne marzenie państwa Ni- z zajęciami dodatkowymi, zrezygnowałem z pracy - opowiada. Zaznacza, że tarskich - wykończenie domu i zamieszkanie w nim! Pani Judyta, która spotykał na swej drodze życzliwych ludzi, którym bardzo dużo zawdzięcza. obecnie opiekuje się malutką córeczką Mają pomaga mężowi w realizacji Do tego grona należą Marcin Uciechowski i Grzegorz Frąszczak, którzy planów życiowych. Teraz, z perspektywy tych kilku lat, w trakcie których zawsze służyli i służą mu radą i pomocą. zajmują się szkółkarstwem, zgodnie twierdzą, że decyzja o rezygnacji Arkadiusz Nitarski już od samego początku przygody ze szkółkarstwem z pracy zawodowej była słuszna. - Nie ukrywamy, że praca przy produkcji założył sobie, że skupi się na jednej rzeczy. Jakość roślin jest dla niego bar- Tui Szmaragd to w głównej mierze praca fizyczna, ale właśnie to sprawia dzo ważna i na to kładzie duży nacisk w trakcie produkcji. A dlaczego Tuja nam dużą przyjemność i satysfakcję. Na razie cieszymy się tym, co mamy, Szmaragd? - Jest to roślina, która wygląda ciągle ładnie, bo jest zimozielona, ale cały czas myślimy o zwiększeniu produkcji. Motywujące do dalszej pracy dobrze przyrasta, nadaje się do formowania oraz na żywopłoty i szpalery. są pochlebne opinie o jakości naszego towaru, które słyszymy od klientów Jest przy tym mało wymagająca - tłumaczy. - podsumowują nasze spotkanie Judyta i Arkadiusz Nitarscy z Izbiczna. Tuja szmaragdowa należy do rodziny żywotników zachodnich i jest chyba jedną z najpopularniejszych roślin iglastych. Jak zaznacza pan Ar- REKLAMA kadiusz, jest to roślina wytrzymała na mrozy, dlatego tak chętnie kupuje się ją na działki i do ogrodów. Jeśli chcemy stworzyć z niej żywopłot, należy posadzić ją w odległości 60-70 centymetrów od siebie i zapewnić żyzną i kwaśną glebę. Tuja Szmaragd posiada charakterystyczny wąsko- stożkowy pokrój. Rozmnażana w sposób wegetatywny, osiąga 3-4 metry wysokości i około 1 metr szerokości. W naturalnych warunkach roślinę spotkamy we wschodniej części Ameryki Północnej czyli w Kanadzie oraz w północnych rejonach Stanów Zjednoczonych. Państwo Nitarscy poznali całą technologię produkcji Tui Szmaragd. - Nie chcemy produko- wać bardzo dużych roślin. Naszym celem jest tworzenie materiału pod inne szkółki. Chcemy robić dużą ilość sadzonki i małych drzewek o wysokości od 30 do 70 cm. Stwierdziliśmy, że takie rośliny są najczęściej kupowane przez zainteresowanych. Nie sprzedajemy roślin z „gołym” korzeniem, bo uważamy, że są gorsze przyjęcia. Rośliny u nas produkujemy w multipletach i doniczkach. Wszystkie rośliny obcinamy na 1 przewodnik, dzięki czemu uzyskujemy ładny, zgrabny pokrój - zaznaczają. Podkreślają, że wszystkie

REKLAMA TUJA SZMARAGD SPEŁNIA ICH MARZENIA Państwo Nitarscy z Izbiczna zrezygnowali z dotychczasowej pracy zawodowej. Zajęli się uprawą drzewek ozdobnych. - Na razie cieszymy się tym, co mamy, ale cały czas myślimy o zwiększeniu produkcji - mówią.

tekst DOROTA PIĘKNA-PATERCZYK Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu

ażdy z nas w swoim życiu dąży do tego, aby być szczęśliwym i zadowo- że muszę mieć swój „kawałek ziemi” - opowiada. Najpierw postanowił K lonym. Szukamy dla siebie miejsca na ziemi, by móc realizować swoje zająć się pszczelarstwem. - W 2009 roku za namową wuja - pszczelarza, życiowe plany i marzenia. Państwo Judyta i Arkadiusz Nitarscy z Izbiczna kupiłem 7 uli, a ponieważ nie miałem dużego doświadczenia, ukończyłem (powiat pleszewski) są przykładem tego, że marzenia się spełniają. Oboje kurs pszczelarski. Spodobało mi się to bardzo i stopniowo zwiększałem pro- pracowali zawodowo - pani Judyta była agentem ubezpieczeniowym, dukcję - wspomina. Pan Arkadiusz cały czas „poszukiwał” jeszcze drugiej a pan Arkadiusz - listonoszem. Zrezygnowali z tego i postanowili zająć się alternatywy, żeby coś robić zimą. „Wpadł” więc na pomysł, że będzie szkółkarstwem, a konkretnie produkcją Tui Szmaragd. - Kiedy rozpoczą- uprawiał świerki, jodły i sprzedawał jako drzewka bożonarodzeniowe. łem pracę w Pleszewie jako listonosz, dostałem taki rejon, gdzie było dużo - Wtedy spotkałem na swojej drodze kolegę Marcina Uciechowskiego, który ogrodników. Obserwowałem, co ludzie robią na małych powierzchniach. już zajmował się szkółkarstwem. Chciałem się poradzić, co robić? Odradził Podpatrywałem, żeby móc zrealizować coś u siebie. Od dziecka lubiłem pracę mi produkcję drzewek bożonarodzeniowych, twierdząc, że jest to długa na wsi. Każdego lata pomagałem wujowi przy żniwach i często mówiłem, uprawa, do tego czasochłonna i kosztowna. Zasugerował, że lepiej zająć się

76 Wieści dla Domu sierpień 2015 sierpień 2015 Wieści dla Domu 77 ROZRYWKA ROZRYWKA NAJLEPSZE POTRAWY Z WIEPRZOWINY

CZAS NA BIESIADOWANIE ramach III Ogólnopolskiego Festiwalu Wieprzo- Stowarzyszenie „Od Nowa” z Rozdrażewa - I miejsce W winy w Koźminie Wlkp. (powiat krotoszyński) w kategorii „Karkówka z tradycją” Letnie miesiące to czas festynów, zabaw na świeżym powietrzu, biesiadowania odbył się konkurs kulinarny „Polska wieprzowina to smak i degustacji potraw - nie tylko z sezonowych owoców i warzyw. „Wieści dla Domu i tradycja”. Wzięło w nim udział dziesięć kół gospodyń wiejskich i trzy stowarzyszenia. Każda drużyna mogła gościły na kilku takich imprezach. przygotować potrawy w trzech kategoriach: karkówka z tra- dycją, golonka na różne sposoby oraz co nieco z boczkiem. Oceniany był w pierwszej kolejności oczywiście smak, ale również oryginalność i kreatywność w wykonaniu potrawy oraz jej prezentacja. Najlepszą golonkę przygo- „FANTAZJA Z GRADEM” towało Stowarzyszenie „Bierzowianie Razem”, w daniu z karkówki nie miało sobie równych Stowarzyszenie „Od Nowa” z Rozdrażewa. Najwyżej ocenioną potrawę NA NALEŚNIKOWEJ BIBIE z boczku ugotowały panie z Koła Gospodyń Wiejskich z Rozdrażewa. Pozostali uczestnicy otrzymali wyróżnienia ilkadziesiąt naleśników na słodko i ostro serwowano podczas Na- za profesjonalizm i prezentację potraw. K leśnikowej Biby w Chojnie, zorganizowanej przez Stowarzyszenie Konkurs kulinarny w ramach III Ogólnopolskiego KGW „Chojnianki”. Festiwalu Wieprzowiny w Koźminie Wlkp. został sfinanso- Podczas imprezy przygotowano liczne konkurencje, m.in. rzut lotką wany z Funduszu Promocji Mięsa Wieprzowego. Głównym do naleśnika, smażenie największego naleśnika oraz przygotowanie naj- organizatorem był Krajowy Związek Grup Producentów smaczniejszego dania naleśnikowego. W trakcie biby wystąpiły też zespoły Rolnych - Izba Gospodarcza w Warszawie przy współpracy ludowe, m.in. „Chojnioki” i „Kukułeczki”. Burmistrza Miasta i Gminy Koźmin Wlkp. Obecna na naleśnikowym święcie posłanka Bożena Henczyca, poza (mt) konkursem, przygotowała pyszne naleśniki z serkiem waniliowym, musem owocowym oraz owocami sezonowymi. W imprezie wzięły udział stowarzyszenia z Łaszczyna i Słupi Kapitulnej oraz przedstawicielki Wiadrowa i Pogwizdowa (z województwa dolnośląskiego). Każda z drużyn otrzymała po RZUCALI 5 jajek, 5 kg mąki i 1 litr mleka, by mogły przygotować ciasto naleśnikowe. Smażonymi naleśnikami częstowano wszystkich uczestników imprezy. Przekazane przez organizatorów produkty jednak nie wystarczyły - tylu BRONĄ było chętnych do próbowania naleśnikowych fantazji. Przykładem mogą być panie ze Stowarzyszenia KGW „Chojnianki”, które do zrobienia ciasta naleśnikowego podczas niedzielnej biby zużyły aż... 90 jajek. One też były I WIESZALI autorkami najsmaczniejszych naleśników: „Fantazji z gradem”. - Były to naleśniki z sucharami i nutellą, z jajecznym musem czekoladowym, bitą PRANIE śmietaną z mascarpone, czarną porzeczką, posypane nerkowcami i migda- łami - wymienia Katarzyna Celka, prezes stowarzyszenia. (HD) iczne konkursy z nagrodami, moc atrakcji i suto zasta- L wione stoły swojskim jadłem - tak wyglądały Dni Wsi Rzymsko w gminie Dobra (powiat turkowski), podczas któ- Z KASZĄ JAGLANĄ W ROLI GŁÓWNEJ rych nikt z uczestników nawet przez chwilę się nie nudził. Dni Wsi zorganizowano na placu przy remizie OSP w Rzymsku, były pełne atrakcji dla dzieci i dla dorosłych. Chacie Biesiadnej w Kamieńcu odbyło się spotka- Po oficjalnym otwarciu przyszedł czas na loterię fantową, nie pod nazwą „Kulinarne Dziedzictwo”. Podczas W w której do wygrania były domowe zwierzęta - kury, króliki imprezy nastąpiło rozstrzygnięcie konkursu „Kasza jaglana czy gołębie. W części artystycznej występy zaprezentowały pikantnie i na słodko”. Przystąpiło do niego 16 pań ze stowa- dzieci i młodzież z okolicznych miejscowości, przedstawiając rzyszeń i innych organizacji działających na terenie powiatu. scenki i gagi kabaretowe pod hasłem Rzym Factory. Zabawy Pierwsze miejsce zdobyła Wiesława Lewandowska z Koła i animacje dla najmłodszych prowadził goszczący w Rzym- Gospodyń Wiejskich Dębsko za sakiewki z piersi kurczaka sku klaun oraz drużyna ZHP „Dzikie koty”. Nie zabrakło z kaszą jaglaną. Drugie miejsce przypadło Dorocie Trąbal- oczywiście różnorodnych konkurencji sprawnościowych, skiej z Parzęczewa za placki z ziemniaków i kaszy jaglanej, zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych. Do długo oczeki- a trzecie - Wandzie Roguszce z Błońska za tort z kaszą jagla- wanego konkursu „w rzucie brónom” stanęło dziesięciu ną. Jury przyznało też wyróżnienia. Otrzymały je: Elżbieta rywali. I miejsce zajął Przemysław Kowalski z Turku (7,10 Kasperska z Parzęczewa za gołąbki z kaszy jaglanej, Stowa- m), II miejsce - Robert Frątczak z Dobrej (6,30 m), a III rzyszenie Kobiet Aktywnych z Grodziska Wielkopolskiego miejsce - Janusz Florczyk z Sulejówka (6,15 m). Z kolei za deser - słodkie kulki z kaszy jaglanej oraz Edyta Kowalska, w konkurencji wieszania prania na czas uczestniczyło reprezentująca Stowarzyszenie Kobiet z Granowa za ciastecz- 13 zawodniczek. I miejsce zajęła Anna Kucharska z Rzym- ka owsiano-jaglane. ska (31,35 s), II miejsce - Agnieszka Kos z Dąbrowej (31,56 Atrakcją spotkania, oprócz występów artystycznych, była s), a III miejsce - Karolina Zagłoba z Zadzimia (31,62 s). też prezentacja na temat właściwości kaszy jaglanej, przygoto- Dzieci z kolei rywalizowały w rzucie „pyrkom” do kosza wana przez Wiktorię Maciejewską z Wielkopolskiego Ośrodka oraz w konkursie plastycznym. Doradztwa Rolniczego w Poznaniu. Organizatorem imprezy Imprezę zakończyła zabawa taneczna pod gołym niebem. było Stowarzyszenie Kobiet Gminy Kamieniec, a współorga- Organizatorem Dni Wsi Rzymsko było OSP Rzymsko przy nizatorami Powiat Grodziski, Gmina Kamieniec oraz Zespół współpracy z sołectwem. Doradztwa Rolniczego w Grodzisku Wielkopolskim. Marta Jachimowska, iTurek.net (HD) Marta Jachimowska, iTurek.net Fot.

78 Wieści dla Domu sierpień 2015 sierpień 2015 Wieści dla Domu 79 PRZEPISY KULINARNE PRZEPISY KULINARNE

średnio trudne łatwe łatwe MALINY Stańko W. Fot. 120 min 60 min 60 min DOBRE NIE 4-6 os. 4-6 os. 4-6 os. TYLKO NA

PRZEZIĘBIENIE Doris Heinrichs - Fotolia.com Fot. olyina - Fotolia.com Fot. Fot. M.studio - Fotolia.com Fot. MROŻONE BEZY JOGURTOWY DESER ezon na maliny w pełni i jest ku temu okazja, żeby wykorzystać ich KONFITURA właściwości odżywcze oraz zdrowotne. Owoce te warto jeść świeże. Z MALINAMI S MALINOWA Składniki: Są doskonałą bazą do przygotowania pysznych deserów. Z malin robi Składniki: 5 400 g jogurtu naturalnego, się doskonałe leguminy, kremy, musy i galaretki. Najpopularniejszym 5 400 g malin, Składniki: 5 50 dag malin, przetworem z tych owoców jest sok oraz dżemy i przeciery. 5 6 łyżek miodu, (HD) 5 3 kg malin, 5 500 ml kremówki, 5 2 szklanki płatków kukurydzianych 5 4 szklanki cukru 5 10 dag małych bez, 5 2-3 łyżki cukru, 5 prażone płatki migdałów do dekoracji Przygotowanie: Przygotowanie: Płatki prażę na suchej patelni, aż nabiorą lek- MALINY Metalowy garnek o grubym dnie wycieram do ko złotego koloru. Dodaję połowę miodu i dokładnie - niskokaloryczne owoce, będące źródłem witaminy C i beta- sucha. Wsypuję na dno cukier, a na niego maliny. Przygotowanie: mieszam. Całość karmelizuję przez około 5 minut. karotenu. PZawieraja cukry (fruktozę, glukozę i sacharozę) łatwo Nie mieszam! W taki sposób gotuję około 2-3 godzin Schłodzoną kremówkę ubijam na sztywno, do- Przekładam masę na blachę wyłożoną pergami- PTASIE MLECZKO na małym ogniu. Po tym czasie mieszam. Jeśli chcę dając cukier pod koniec ubijania. Małe bezy (jak przyswajane przez organizm. Jak twierdzą specjaliści, jedząc maliny, nem i rozprowadzam na grubość około 2 cm. Od- bardzo gęstą konﬁ turę, to przecedzam owoce przez większe, to je kruszę) dorzucam do kremówki i mie- stawiam do wystygnięcia. 2/3 malin miksuję z resztą zawierające dużo potasu, poprawiamy jędrność naszej skóry. Zawarte Składniki: durszlak. Jeśli nie, to gotuję je jeszcze przez chwi- szam. W pucharku, salaterce lub szklance układam miodu. Połowę sosu mieszam dokładnie z jogurtem. w nich żelazo i miedź powodują, że są istotne w diecie w przypadku 5 upieczony okrągły biszkopt z 4 jajek, lę prawie cały czas mieszając. Gorące przekładam warstwami: bitą śmietanę z bezami oraz maliny. W szklance lub pucharku układam warstwami pokru- niedokrwistości. Zawierają też wapń, fosfor i ﬂ awonoidy oraz są 5 750 g malin, w wyparzone, puste słoiczki i zakręcam. Dla pewno- Przez 3 godziny schładzam w zamrażalniku. Posypu- szone prażone płatki, sos malinowy i jogurt. Dekoruję źródłem błonnika, który reguluje pracę układu pokarmowego, 5 350 g twarogu śmietankowego (może być homogenizowany), ści zagotowuję je przez 15 minut. ję uprażonymi płatkami migdałów. owocami i kruszynami płatków. a pektyny i kwasy organiczne oczyszczają organizm z toksyn. Przede 5 5 łyżek cukru, wszystkim maliny zwiększają odporność organizmu i chronią przed 5 300 ml śmietany kremówki, infekcjami. Sok z malin to dobry środek napotny, obniża gorączkę 5 ćwierć szklanki syropu malinowego (najlepiej domowej produkcji), i ułatwia zwalczanie przeziębienia. Owoce te łagodzą też biegunki 5 sok i skórka otarta ze sparzonej cytryny, łatwe 60 min 4-6 os. i niestrawność. Mają również działanie moczopędne i pomagają przy 5 7 łyżeczek żelatyny średnio trudne chorobach stawów. Przygotowanie: 120 min Maliny miksuję. Dodaję twaróg, cukier, syrop malinowy, sok i skórkę z cytryny. WARTOŚĆ ODŻYWCZA MALIN Żelatynę rozpuszczam w niewielkiej ilości przegotowanej wody. Schłodzoną śmietanę ubijam na sztywno. Delikatnie łączę z masą malinową i żelatyną. Przekładam na upie- 4-6 os. (w 100 g): czony biszkopt i wstawiam na 2-3 godziny do lodówki. Dekoruję malinami. kalorie - 29, węglowodany - 12 g, białko - 1,3 g, tłuszcze - 0,3 g, błonnik - 6,7 g łatwe 60 min 4-6 os.

MALINOWE KOSTKI Fot. olhaafanasieva - Fotolia.com Fot. LODU dusiowa - Fotolia.com Fot. Dokładnie umyte i jędrne maliny umieszczam w przegródkach. Do każdej TARTA SŁODKOKWAŚNA MALINY W KREMIE dokładam małe listki mięty. Zalewam je wodą i wstawiam do zamrażarki. Idealny Składniki na ciasto: Składniki na ciasto: Fot. Givaga - Fotolia.com Fot. dodatek do wody i drinków. 5 250 g mąki (np. pszennej tortowej), Przygotowanie: 5 50 dag malin, Ze składników na ciasto zagniatam masę i schła- 5 150 g masła schłodzonego (lub 130 g dzam około pół godziny w lodówce. Następnie rozwał- 5 10 dag cukru, masła i 20 g smalcu lub margaryny), kowuję i rozkładam w okrągłej formie. Okrywam folią 5 1 szklanka kremówki, 5 szczypta soli, aluminiową i wysypuję fasolką, aby ciasto nie podno- 5 2,5 łyżeczki żelatyny, 5 3 łyżki cukru, siło się podczas pieczenia. Wstawiam do nagrzanego 5 1 opakowanie cukru waniliowego, 5 1 jajko piekarnika i piekę przez 15 minut, następnie usuwam 5 6-8 małych biszkoptów folię wraz z obciążeniem i piekę przez kolejne 15 mi- Składniki na krem: nut na lekko złoty kolor. Wyjmuję z piekarnika i studzę. Budyń mieszam w szklance mleka, a pozostałe mle- 5 1 budyń malinowy, Przygotowanie: ko zagotowuję z cukrem waniliowym. Budyń wlewam Żelatynę mieszam z kilkoma łyżkami zimnej wody, a gdy na- 5 3 szklanki mleka, do gorącego mleka, dobrze mieszam i chwilę gotuję. pęcznieje podgrzewam na małym ogniu, rozpuszczam, po czym 5 2 łyżki cukru waniliowego, Schładzam - od czasu do czasu mieszając, żeby nie studzę. Maliny delikatnie myję i schładzam w lodówce. Kremów- 5 250 ml kremówki, utworzył się kożuch. Kremówkę ubijam na sztywno, kę ubijam (nie całkiem na sztywno), dodaję cukier i cukier wa- 5 30 dag malin po czym delikatnie mieszam z budyniem. Przelewam niliowy. Potem wlewam żelatynę, mieszam z ubitą śmietaną. na ciasto, a na wierzchu układam maliny. Posypuję Przekładam do pucharków na zmianę z malinami i połamanymi Dodatkowe składniki: cukrem pudrem. biszkoptami. Schładzam w lodówce.

Fot. DoraZett - Fotolia.com Fot. 5 ok. 0,5 kg malin

80 Wieści dla Domu sierpień 2015 sierpień 2015 Wieści dla Domu 81 REKLAMA ZDROWIE& URODA OWOCE EGZOTYCZNE NIE TYLKO NA TALERZU Wyglądają apetycznie - jeszcze lepiej smakują i urozmaicają jadłospis, ale są też źródłem witamin. Mają bardzo wiele zastosowań. Owoce egzotyczne, choć raczej u nas się ich nie uprawia, już dawno zostały odkryte przez przemysł spożywczy, leczniczy oraz kosmetyczny. Fot. Dmitrijs Gerciks - Fotolia.com Dmitrijs Gerciks Fot.

nanas, mango, winogrona, kokos, awokado oraz inne owoce Po otwarciu kokosa wydobywa się z niego bielmo, które po odparowaniu A południowe są bardzo dekoracyjne i wybornie smakują. Wiele daje koprę zawierającą około 65% oleju, zwanego masłem kokosowym. z nich posiada cenne składniki odżywcze niezbędne w codziennej diecie, Jest to nie tylko tłuszcz wykorzystywany w przepisach kulinarnych. są źródłem witamin, mają też właściwości lecznicze. W krajach, z których Zastosowanie znalazł także w przemyśle kosmetycznym do produkcji pochodzą, bywają stosowane w lecznictwie ludowym. mydeł i balsamów, które obłędnie pachną i koją zmysły. Awokado zawiera znaczne ilości tłuszczów (nawet do 30%), ale Jedni uwielbiają białe winogrona, inni wolą zajadać się ich czerwoną lub w zdecydowanej większości są to jednonienasycone kwasy tłuszczo- różową odmianą. Ale bez względu na kolor i smak, najbardziej cenna we, które wyraźnie obniżają zawartość cholesterolu, a tym samym jest zawarta w nich moc. W kosmetyce zdziałają cuda. Bo winogrona zapobiegają chorobom serca i układu krążenia oraz schorzeniom nie tylko doskonale wpływają na nasze zdrowie, ale także świetnie reumatycznym. Miąższ owocu o konsystencji kremu chroni działają na naszą urodę. Stosowane w kosmetyce od lat, są żołądek przed nadmiernym zakwaszeniem. Awokado składnikami wielu kremów, toników, mleczek kosme- zawiera również silny przeciwutleniacz. Obfitość witamin Czy wiesz, że… tycznych i maseczek. Wyciąg z winogron ma działanie (prowitaminy A beta-karotenu oraz witamin z grupy z kiwi można przygotować silnie nawilżające, uelastyczniające, odżywcze, ujędr- B, C, E, D i PP), a także białek sprawia, że awoka- maseczkę odżywczą zarówno niające i wzmacniające bariery ochronne skóry. do jest bardzo pożywne. Jadalny jest również olej dla cery normalnej, jak Dzięki obecności flawonoidów, witaminy C i E awokado, którego używa się przede wszystkim przy i suchej. Miesza się w tym celu winogrona są składnikiem kremów opóźniających wyrobie kosmetyków, gdyż bardzo łatwo wnika jedną łyżeczkę świeżego soku efekty starzenia się. Kosmetyki z winogron dodają w skórę, nadając jej gładkość. z kiwi z jedną łyżką świeżego skórze blasku, poprawiają krążenie krwi w ko- W dojrzałym orzechu kokosowym pojawia się twarogu. Mieszaninę nanosi mórkach. Redukują także nadmierne wydzielanie się na twarz, a po upływie płynne bielmo – mleko kokosowe, składające się około 20 minut zmywa sebum, stąd są częstymi składnikami kosmetyków z cukrów, aminokwasów, składników mineralnych letnią wodą. przeznaczonych do pielęgnacji skóry przetłuszczającej i witamin. Mleko kokosowe jest świetnym napojem od- się, a także wrażliwej. żywczym i jest chętnie spożywane w krajach tropikalnych. (nap)

KONKURS Dla naszych Czytelników mamy 20 zestawów kosmetyków Ziaja z dodatkiem wyciągów z owoców tropikalnych. Są to: mleczko do ciała awokado, mleczko do ciała pestki winogron, krem do twarzy awokado, krem do twarzy pestki winogron, krem do rąk awokado, krem do rąk pestki winogron. Wystarczy odpowiedzieć na pytanie: Które z owoców tropikalnych posiadają znaczne ilości tłuszczów w postaci nienasyconych kwasów? a) awokado b) kokos c) winogrono SMS o treści wr.ziaja.poprawna odpowiedź, np. wr.ziaja.c prosimy przesyłać do 21 sierpnia 2015 r. pod numer 71051 (koszt 1,23 zł z VAT). Regulamin na www.wiescirolnicze.pl.

Lista zwycięzców z konkursu publikowanego w nr 07/2015 „Wieści Rolniczych”: Monika Krajewska, Stęgosz; Joanna Banaszak-Jankowiak, Pogorzela; Justyna Link, Brzostów; Beata Franke, Zakrzew; Barbara Kończak, Żerniki; Maria Bielawna, Zduny; Agnieszka Mróz, Zalesie; Ilona Kocik, Nowa Wieś; Ewa Grzemska, Strzelce Wielkie; Agnieszka Bąkowska, Stramnice; Beata Matuszczak, Łuszczanów; Grażyna Czaińska, Sulmierzyce; Natalia Kula, Skrzypnia; Maria Bryl, Michałowo; Anna Ternak, Domaradzice; Monika Wierzyk, Jutrosin; Marta Oleśków, Karminek; Wiesława Matuszak, Sucha; Grzegorz Kleczewski, Jastrzębniki; Bożena Szymańska, Wolica Pusta.

82 Wieści dla Domu sierpień 2015 REKLAMA