Samenwerken Aan Een Veiliger En Mooier Rivierengebied
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Samenwerken aan een veiliger en mooier rivierengebied Overzicht maatregelen Ruimte voor de Rivier Samenwerken aan een veiliger en mooier rivierengebied Ruimte voor de Rivier www.ruimtevoorderivier.nl Overzicht maatregelen Ruimte voor de Rivier Samenwerken aan een veiliger en mooier rivierengebied Inhoud Bovenrivieren (Boven-Rijn en Waal) 10 Obstakelverwijdering Suikerdam en Polderkade 12 Extra uiterwaardvergraving Millingerwaard 14 Dijkteruglegging Lent 16 Kribverlagingen Waal (Kribverlaging Waalbochten & Kribverlaging Midden-Waal & Kribverlaging Waal Fort Sint Andries & Kribverlaging Beneden-Waal) 20 Uiterwaardvergraving Brakelse Benedenwaarden en dijkverlegging Buitenpolder Munnikenland 22 Merwedes, Bergsche Maas, Amer en Rijn-Maasmondingsgebied 24 Uiterwaardvergraving Bedrijventerrein Avelingen 26 Ontpoldering Noordwaard (meestromend) 28 Ontpoldering Overdiepsche Polder (meestromend) 30 Dijkverbetering Amer/Donge 32 Dijkverbetering Steurgat/ Land van Altena 34 Dijkverbetering Bergsche Maas/Land van Altena 36 Dijkverbetering Oude Maas/Hoeksche Waard 38 Dijkverbetering Oude Maas/Voorne Putten 40 Zuiderklip 42 Berging op het Volkerak-Zoommeer 44 2 | maatregelen Pannerdensch Kanaal, Neder-Rijn en Lek 46 Uiterwaardvergraving Huissensche Waarden 48 Uiterwaardvergraving Meinerswijk 50 Uiterwaardvergraving Doorwerthsche Waarden 52 Uiterwaardvergraving Middelwaard 54 Uiterwaardvergraving De Tollewaard 56 Obstakelverwijdering Machinistenschool Elst 58 Uiterwaardvergraving Honswijkerwaarden, stuweiland Hagestein, Hagesteinse Uiterwaard en Heerenwaard 60 Dijkverbetering Neder-Rijn, Betuwe/Tieler- en Culemborgerwaard (dijkring 43) 62 Dijkverbetering Neder-Rijn, Arnhemse- en Velpsebroek (dijkring 47) 64 Dijkverbetering Lek, Betuwe, Tieler- en Culemborgerwaard (dijkring 47) 66 Dijkverbetering Lek, Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden (dijkring 16) 68 Dijkverlegging Hondsbroeksche Pleij 70 IJssel 72 Dijkverlegging Cortenoever en Voorsterklei 74 Uiterwaardvergraving Bolwerksplas, Worp en Ossenwaard 76 Uiterwaardvergraving Keizers- en Stobbenwaarden en Olsterwaarden 78 Hoogwatergeul Veessen-Wapenveld 80 Uiterwaardvergraving Scheller en Oldeneler Buitenwaarden 82 Dijkverlegging Westenholte 84 Zomerbedverlaging Beneden-IJssel 86 ruimte voor de rivier | 3 Introductie Wat is er aan de hand? Onze rivieren zijn meer en meer bekneld geraakt Behalve in veiligheid investeert het programma tussen steeds hogere dijken. Tegelijkertijd is door Ruimte voor de Rivier ook in ruimtelijke kwaliteit: bodemdaling het land achter de dijken lager het rivierengebied wordt mooier en aantrekkelij- komen te liggen. Ook regent het vaker en harder, ker gemaakt en biedt meer ruimte aan natuur en waardoor de rivieren steeds meer water moeten recreatie. verwerken. Ruimte voor de Rivier werkt aan de veiligheid in het rivierengebied. Het gaat hierbij De PKB geeft op hoofdlijnen de aard en de locatie om de veiligheid van vier miljoen mensen. aan van de maatregelen die het water meer ruimte moeten geven. Dit boekje is bedoeld om u Hoe lossen we dit op? een toegankelijk overzicht te geven van deze in In 2000 heeft het kabinet besloten Ruimte voor de PKB opgenomen waterstandverlagende maat- de Rivier als uitgangspunt te nemen voor een regelen. Het programma Ruimte voor de Rivier is nieuwe aanpak van de bescherming tegen hoog- in de uitvoeringsfase beland. Het gaat in deze fase water. Het doel van het programma Ruimte voor om de voorbereiding (vergunningen, het traject de Rivier, zoals beschreven in de Planologische van de ruimtelijke ordening, het erbij betrekken Kernbeslissing (PKB), is: van marktpartijen, en aanbestedingen) en de 1. de bescherming van het rivierengebied werkelijke uitvoering: de schop de grond in. tegen overstromingen op het vereiste niveau brengen (veiligheid) Het veiligheidsniveau in het rivierengebied 2. een bijdrage leveren aan het verbeteren van rond de Rijntakken moet uiterlijk in 2015 in de ruimtelijke kwaliteit van het rivierenge- overeenstemming zijn gebracht met een maat- bied. gevende Rijnafvoer van 16.000 m³/s (kubieke meter per seconde) bij Lobith. Voor de IJssel Drie ministeries voeren het programma Ruimte wordt die maatgevende afvoer nog verhoogd voor de Rivier uit, met instemming van de Eerste met een toestroom van de zij rivieren van in totaal en Tweede Kamer. Het zijn de ministeries van 250 m³/s. Verkeer en Waterstaat; Volkshuisvesting, Ruimte- Voor het gedeelte van de Maas benedenstrooms lijke Ordening en Milieu; en Landbouw, Natuur vanaf Hedikhuizen geldt dat het veiligheids niveau en Voedselkwaliteit. Het ministerie van Verkeer uiterlijk in 2015 in overeenstemming moet en Waterstaat heeft namens de beide andere zijn gebracht met een maatgevende afvoer van ministeries het voortouw bij de uitvoering. 3.800 m³/s bij Borgharen. 4 | maatregelen Waar doen we dit? De maatregelen zullen in vijf gebieden worden Ruimte voor de Rivier probeert een balans te uitgevoerd: rond de IJssel, in het KAN-gebied vinden tussen de ruimtelijke eisen nu en in (Knooppunt Arnhem Nijmegen), rond de de toekomst, waarbij ruimte wordt gelaten Nederrijn/Lek en de Waal en in het Beneden- voor elke kans op verbetering van veiligheid, rivierengebied. In totaal zullen we 39 maatregelen landschapsarchitectuur en de algehele milieu- nemen om deze gebieden te beschermen tegen toestand. overstromingen. Het is belangrijk dat Nederland blijft investeren in uitdagingen voor de toekomst. Ons land wordt Dit boekje beschrijft alle maatregelen. Een schets namelijk geconfronteerd met twee gevolgen van van het desbetreffende deelgebied gaat aan de klimaatverandering: stijging van het zeeniveau en beschrijvingen vooraf. Zie voor de meest actuele verandering in het neerslagpatroon. Dit laatste informatie per maatregel en een verwijzing naar resulteert in vaker en meer regenval, maar ook in de projectwebsites www.ruimtevoorderivier.nl. lokale droge en natte periodes. Zoals veel andere deltagebieden, is ook Nederland kwetsbaar voor Naast de maatregelen die in dit boekje zijn bodemverzwakking. Het milieu is echter niet het genoemd, leveren ook andere maatregelen een enige probleem. Ook de bevolkingsgroei voert bijdrage aan het verhogen van de bescherming de druk op. Daarmee gepaard gaat namelijk een tegen overstromingen. Het NURG-programma groeiende vraag naar ruimte en naar bijvoorbeeld (Nadere Uitwerking Rivieren gebied) omvat drink water. Aangezien nog vele generaties projecten die al liepen voordat Ruimte voor Nederlanders de komende eeuwen in ons delta- de Rivier ontstond. De doelstelling van het gebied zullen blijven wonen, moeten wij inno- NURG-programma is het realiseren van circa 7.000 vatieve oplossingen ontwikkelen. Daarvoor is het hectare nieuwe natuur in de uiterwaarden van Deltaprogramma ingericht. de Rijntakken en het bedijkte deel van de Maas, plus bijdragen aan de bescherming tegen over- Leeswijzer stromingen. De eind datum is 2015, net als van De maatregelen in dit boekje zijn per deelgebied Ruimte voor de Rivier. Het NURG-programma is gerubriceerd. Voorafgaand aan de beschrijving van door de aard en de locaties onlosmakelijk met de afzonderlijke maatregelen is het desbetreffende Ruimte voor de Rivier verbonden. De projecten deelgebied beschreven. Ook is een kaart van worden uitgevoerd in dezelfde uiterwaarden langs het gebied bijgevoegd. de grote rivieren. Daar moet zowel ruimte voor Voor projectinformatie kunt u de website de rivier als voor nieuwe natuur worden gevonden. www.ruimtevoorderivier.nl raadplegen. Daarom zijn de NURG-projecten bij het grotere publiek ook meer als Ruimte voor de Rivier- projecten bekend. ruimte voor de rivier | 5 Maatregelen Uiterwaardgraving Waterberging Door het afgraven van delen van de Bij een uitzonderlijke combinatie van uiterwaard krijgt de rivier bij hoogwater een gesloten stormvloedkering en grote meer ruimte. Door natuurlijke processen rivierafvoeren richting de zee, doet het (aanslibbing) zijn de uiterwaarden de Volkerak-Zoommeer dienst als tijdelijke afgelopen eeuwen steeds hoger komen waterberging. liggen. Het geheel of gedeeltelijk afgraven en daardoor verlagen van uiterwaarden, levert een bijdrage aan rivierverruiming. Ook het aanleggen van een geul in de uiterwaard of het uitdiepen van een strang (oude rivierloop) kan daaraan Dijkverlegging bijdragen. Uiterwaardverlaging is vaak Door dijken landinwaarts te verleggen, te combineren met de winning van klei wordt het buitendijkse gebied, dat bij of zand. extreem hoog water beschikbaar is voor de rivier breder en krijgt de rivier meer ruimte. Oorspronkelijk binnendijks land komt buitendijks te liggen en het winter- bed van de rivier krijgt extra ruimte. De rivier kan hierdoor bij hoogwater Zomerbedverlaging meer water afvoeren zonder dat de De rivierbedding wordt verdiept door de waterstand stijgt. bodemlaag af te graven. De rivierbodem komt daardoor dieper te liggen waardoor er meer ruimte voor het water is. Het zomerbed is het deel van de rivier- bedding waar het hele jaar water door stroomt, ook als het ’s zomers erg droog is. In de winter en het vroege voorjaar, het natte seizoen, kan de rivier de uiter- waarden blank zetten. De rivier op zijn breedst tussen de twee dijken heet het winterbed. 6 | maatregelen Kribverlaging Ontpoldering Kribben zorgen ervoor dat de rivier op De dijk aan de rivierzijde van een polder zijn plaats blijft en de juiste diepte houdt. wordt verder landinwaarts verlegd. Bij hoogwater zorgen kribben echter De dijken om de polders worden door- voor opstuwing van het water. Door de gestoken en er worden geulen gegraven kribben te verlagen, kan het