DOCSLIB.ORG

Complete Dissertation

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Complete Dissertation VU Research Portal Palaeogeographic analysis of the Dutch part of the Roman limes and its hinterland Groenhuijzen, M.R. 2018 document version Publisher's PDF, also known as Version of record Link to publication in VU Research Portal citation for published version (APA) Groenhuijzen, M. R. (2018). Palaeogeographic analysis of the Dutch part of the Roman limes and its hinterland: Computational approaches to transport and settlement in the Lower Rhine limes zone in the Netherlands. General rights Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ? Take down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. E-mail address: [email protected] Download date: 09. Oct. 2021 VRIJE UNIVERSITEIT Palaeogeographic analysis of the Dutch part of the Roman limes and its hinterland Computational approaches to transport and settlement in the Lower Rhine limes zone in the Netherlands ACADEMISCH PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad Doctor aan de Vrije Universiteit Amsterdam, op gezag van de rector magnificus prof.dr. V. Subramaniam, in het openbaar te verdedigen ten overstaan van de promotiecommissie van de Faculteit der Geesteswetenschappen op dinsdag 13 november 2018 om 13.45 uur in de aula van de universiteit, De Boelelaan 1105 door Mark Raymon Groenhuijzen geboren te Zwolle promotor: prof.dr. N.G.A.M. Roymans copromotor: dr. J.W.H.P. Verhagen Palaeogeographic analysis of the Dutch part of the Roman limes and its hinterland Computational approaches to transport and settlement in the Lower Rhine limes zone in the Netherlands Cover design: Bert Brouwenstijn Cover photo: a route along a levee of one of the modern branches of the Rhine delta (coordinates 52.484/6.079), taken by Mark Groenhuijzen on the 9th of September 2018 © All rights reserved. No part of this book may be reproduced, in any forms by any means, without written permission of the author, except when communicated differently in journals and books where parts of this study were published earlier (in modified form). This edition is printed in a limited quantity in preparation for the PhD defence of the author and is not intended for widespread use. A commercial edition will become available after the defence has taken place. The research received funding from the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO) through grant 276-71-005, awarded to Philip Verhagen through the VIDI Innovational Research Incentives Scheme. Table of contents Table of contents .................................................................................................................................................................. I Acknowledgements ........................................................................................................................................................ VII 1 Introduction ................................................................................................................................................................ 1 1.1 Project description .............................................................................................................................................................1 1.2 Aims of this study ................................................................................................................................................................3 1.3 Spatial and chronological framework ........................................................................................................................ 4 1.4 Theoretical framework .....................................................................................................................................................6 1.4.1 The concept of palaeogeography ....................................................................................................................... 6 1.4.2 Physical palaeogeography .................................................................................................................................... 8 1.4.3 Landscape archaeology ....................................................................................................................................... 12 1.4.4 Sites and settlements ........................................................................................................................................... 14 1.4.5 Transport .................................................................................................................................................................. 16 1.4.6 Computational archaeology .............................................................................................................................. 20 1.4.6.1 Geographic Information Systems .............................................................................................................. 20 1.4.6.2 Least-cost path analysis ................................................................................................................................ 21 1.4.6.3 Establishing the costs of movement for least-cost path analysis ............................................... 21 1.4.6.4 Implementation of least-cost path analysis in GIS software ......................................................... 23 1.4.6.5 Networks .............................................................................................................................................................. 24 1.4.6.6 Network analysis .............................................................................................................................................. 25 1.4.6.7 Agent-based modelling .................................................................................................................................. 29 1.5 Outline of thesis structure ............................................................................................................................................ 30 2 Natural palaeogeography .................................................................................................................................... 31 2.1 Background ......................................................................................................................................................................... 31 2.2 Aims of this study ............................................................................................................................................................. 33 2.3 Methodology ....................................................................................................................................................................... 34 2.3.1 GIS and palaeogeographic reconstruction ................................................................................................. 35 2.3.2 Sources ....................................................................................................................................................................... 37 2.3.2.1 Soil maps .............................................................................................................................................................. 37 2.3.2.2 Geomorphological maps ............................................................................................................................... 37 2.3.2.3 LIDAR elevation data ...................................................................................................................................... 37 2.3.2.4 Channel belt palaeogeography ................................................................................................................... 38 2.3.2.5 Local data ............................................................................................................................................................. 38 2.3.3 Mapping the western and central river areas ........................................................................................... 39 2.3.4 Mapping the eastern river area ....................................................................................................................... 39 2.3.4.1 Mapping across the border: the northern district of Kleve ........................................................... 40 2.4 The palaeogeographic map .......................................................................................................................................... 40 2.4.1 Palaeogeographic units ....................................................................................................................................... 41 I 2.4.1.1 Natural levees .................................................................................................................................................... 41 2.4.1.2 Floodplains.........................................................................................................................................................
Load more

Recommended publications
  • Adviesnota Schoon Water Rijn-West 2016-2021
    Stap voor stap naar schoon en gezond water Adviesnota Schoon Water Rijn-West 2016 - 2021 Regionaal Bestuurlijk Overleg Rijn West Vastgesteld door RBO Rijn-West in juli 2014 Disclaimer: maatregelen op basis van informatie Waterkwaliteitsportaal 20 en 27 mei 2014 Alle waterbeheerders hebben aanvullende KRW-maatregelen voor de periode 2016-2021 in beeld gebracht. De maatregelpakketten zijn tot stand gekomen in overleg met maatschappelijke partijen. De maatregelen zijn in het landelijke Waterkwaliteitsportaal (WKP) opgenomen en zijn in de Adviesnota samengevat. Voor waterschap Hollandse Delta is een deel van het pakket maatregelen voor de periode 2016-2021 nog niet door het Algemeen Bestuur vastgesteld en daarom in mei nog niet in het WKP was opgenomen. Voor de provincies geldt dat er nog aanvullende maatregelen in Natura2000 gebieden in bestuurlijke discussie zijn, deze zijn ook nog niet opgenomen in het WKP. De samengevatte cijfers in deze Adviesnota zijn gebaseerd op de informatie uit een download van het Waterkwaliteitsportaal d.d. 20 mei 2014 en 27 mei 2014 (enkel voor grondwater). Inhoudsopgave 1 Naar een nieuwe generatie plannen 5 2 Investeren in schoon water rendeert 9 2.1 Terugblikken en vooruitkijken 9 2.2 Voortgang maatregelen waterbeheerders 12 3 Partners in Rijn-West en hun rollen 15 4 Ambitie en aanpak 18 4.1 Slim werken en kansen pakken 18 4.2 Nutriëntenaanpak 20 4.3 Stroomgebiedsafstemming 22 4.4 Aanpak van knelpunten voor vismigratie 23 4.5 KRW-proof beheer en onderhoud 25 4.6 Klimaatverandering 25 4.7 Nieuwe stoffen 25 4.8
    [Show full text]
  • Ontgonnen Verleden
    Ontgonnen Verleden Regiobeschrijvingen provincie Noord-Brabant Adriaan Haartsen Directie Kennis, juni 2009 © 2009 Directie Kennis, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Rapport DK nr. 2009/dk116-K Ede, 2009 Teksten mogen alleen worden overgenomen met bronvermelding. Deze uitgave kan schriftelijk of per e-mail worden besteld bij de directie Kennis onder vermelding van code 2009/dk116-K en het aantal exemplaren. Oplage 50 exemplaren Auteur Bureau Lantschap Samenstelling Eduard van Beusekom, Bart Looise, Annette Gravendeel, Janny Beumer Ontwerp omslag Cor Kruft Druk Ministerie van LNV, directie IFZ/Bedrijfsuitgeverij Productie Directie Kennis Bedrijfsvoering/Publicatiezaken Bezoekadres : Horapark, Bennekomseweg 41 Postadres : Postbus 482, 6710 BL Ede Telefoon : 0318 822500 Fax : 0318 822550 E-mail : [email protected] Voorwoord In de deelrapporten van de studie Ontgonnen Verleden dwaalt u door de historisch- geografische catacomben van de twaalf provincies in Nederland. Dat klinkt duister en kil en riekt naar spinnenwebben en vochtig beschimmelde hoekjes. Maar dat pakt anders uit. Deze uitgave, samengesteld uit twaalf delen, biedt de meer dan gemiddeld geïnteresseerde, verhelderende kaartjes, duidelijke teksten en foto’s van de historisch- geografische regio’s van Nederland. Zo geeft het een compleet beeld van Nederland anno toen, nu en de tijd die daar tussen zit. De hoofdstukken over de deelgebieden/regio’s schetsen in het kort een karakteristiek per gebied. De cultuurhistorische blikvangers worden gepresenteerd. Voor de fijnproevers volgt hierna een nadere uiteenzetting. De ontwikkeling van het landschap, de bodem en het reliëf, en de bewoningsgeschiedenis worden in beeld gebracht. Het gaat over de ligging van dorpen en steden, de verkavelingsvormen in het agrarisch land, de loop van wegen, kanalen en spoorlijnen, dijkenpatronen, waterlopen, defensielinies met fortificaties.
    [Show full text]
  • Westerschelde 1998
    Ministerie van Verkeer en Waterstaat jklmnopq Meetkundige Dienst ........................................................... Toelichting bij de vegetatiekartering Westerschelde 1998 Op basis van false colour-luchtfoto’s 1:5000/10000 H. Koppejan maart 2000 MDGAE - 2000.11 In opdracht van: Rijkswaterstaat Rijksinstituut voor Kust en Zee ‘s Gravenhage - afdeling Onderzoek en Strategie Toelichting bij de vegetatiekartering Westerschelde 1998 2 COLOFON Opdrachtgever: RWS / Directie Rijksinstituut voor Kust en Zee Contactpersoon: drs. D.J de Jong Projectleiding: RWS - Meetkundige Dienst A.G. Knotters Projectnummer: 11511 Luchtfotografie: Deltaphot, Middelburg Luchtfoto-interpretatie: H. Koppejan Veldwerk: W.F.M. Eijkelhof, H. Koppejan, F.H. Severijn, dr. L.L. Soldaat. Met dank aan R. Beijersbergen van Stichting Het Zeeuwse Landschap voor veldwerk van de Hooge Platen. Opbouw digitaal bestand: H. Koppejan Kaartvervaardiging: H. Koppejan Topografie: Top10vector-bestand 1997 en 1998 Topografische Dienst, Emmen Auteurs: H. Koppejan Ontwerp voorpagina: Art Groeneweg Druk: IBM Uitgave: RWS - Meetkundige Dienst, afdeling GAE Kanaalweg 3b, 2600 GA, Delft tel: 015-691 111 fax: 015-2618 962 Email:[email protected] Toelichting bij de vegetatiekartering Westerschelde 1998 3 Toelichting bij de vegetatiekartering Westerschelde 1998 4 Inhoudsopgave ........................................................... 1 Inleiding 7 1.1 Het VEGWAD-programma 7 1.2 Doel van de kartering 7 1.3 Beschrijving van het gekarteerde gebied 8 2 Werkwijze 11 2.1 Standaard
    [Show full text]
  • Archeologisch Onderzoek Noodzakelijk Is Bij Ingrepen Groter Dan 50 M2 En Dieper Dan 30 Cm –Mv
    Transect-rapport 1103 Drongelen, Eindsestraat 27 Gemeente Aalburg (NB) Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek, verkennende/karterende fase Auteur Versie Concept Projectcode 16090028 Datum 03-02-2017 Opdrachtgever Uitvoerder Transect Australiëlaan 5-a 3526 AB Utrecht Onderzoeksmelding 4022892100 Bevoegde overheid Gemeente Aalburg Beheer documentatie Transect, Utrecht Foto voorblad Noordzijde van het plangebied Autorisatie Naam Datum Paraaf Drs. 16-12-2016 Senior prospector ISSN: 2211-7067 © Transect, Utrecht Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers. Transect aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek. Australiëlaan 5-a T: 030-7620705 3526 AB Utrecht F: 030-7620706 E: [email protected] Samenvatting In opdracht van dhr. heeft Transect in november 2016 een archeologisch bureauonderzoek en verkennend/karterend inventariserend veldonderzoek uitgevoerd voor het plangebied Eindsestraat 27 te Drongelen, gemeente Aalburg. De aanleiding van het onderzoek vormt de bouw van een huis en schuur. Hiervoor dient een omgevingsvergunning te worden aangevraagd. Vanuit het bestemmingsplan dubbelbestemmingen en gebiedsaanduidingen bestaat een archeologische onderzoeksplicht voor het plangebied. Deze rapportage geeft invulling aan die onderzoeksplicht. Het plangebied ligt in het Midden-Nederlandse rivierengebied, op de stroomgordel van het Oude Maasje. Het Oude Maasje is actief vanaf 1760 BP. In de 11e eeuw wordt de rivier bedijkt en in de 13e eeuw afgedamd. Het noordelijke deel van het plangebied ligt in een historische bewoningskern langs de middeleeuwse dijk. Het veldonderzoek heeft uitgewezen dan in het plangebied oeverafzettingen op beddingafzettingen van het Oude Maasje voorkomen.
    [Show full text]
  • The Tradition of Making Polder Citiesfransje HOOIMEIJER
    The Tradition of Making Polder CitiesFRANSJE HOOIMEIJER Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Technische Universiteit Delft, op gezag van de Rector Magnificus prof. ir. K.C.A.M. Luyben, voorzitter van het College voor Promoties, in het openbaar te verdedigen op dinsdag 18 oktober 2011 om 12.30 uur door Fernande Lucretia HOOIMEIJER doctorandus in kunst- en cultuurwetenschappen geboren te Capelle aan den IJssel Dit proefschrift is goedgekeurd door de promotor: Prof. dr. ir. V.J. Meyer Copromotor: dr. ir. F.H.M. van de Ven Samenstelling promotiecommissie: Rector Magnificus, voorzitter Prof. dr. ir. V.J. Meyer, Technische Universiteit Delft, promotor dr. ir. F.H.M. van de Ven, Technische Universiteit Delft, copromotor Prof. ir. D.F. Sijmons, Technische Universiteit Delft Prof. ir. H.C. Bekkering, Technische Universiteit Delft Prof. dr. P.J.E.M. van Dam, Vrije Universiteit van Amsterdam Prof. dr. ir.-arch. P. Uyttenhove, Universiteit Gent, België Prof. dr. P. Viganò, Università IUAV di Venezia, Italië dr. ir. G.D. Geldof, Danish University of Technology, Denemarken For Juri, August*, Otis & Grietje-Nel 1 Inner City - Chapter 2 2 Waterstad - Chapter 3 3 Waterproject - Chapter 4 4 Blijdorp - Chapter 5a 5 Lage Land - Chapter 5b 6 Ommoord - Chapter 5b 7 Zevenkamp - Chapter 5c 8 Prinsenland - Chapter 5c 9 Nesselande - Chapter 6 10 Zestienhoven - Chapter 6 Content Chapter 1: Polder Cities 5 Introduction 5 Problem Statement, Hypothesis and Method 9 Technological Development as Natural Order 10 Building-Site Preparation 16 Rotterdam
    [Show full text]
  • Vancouver's Water Narrative Learning from Copenhagen & Rotterdam
    Vancouver’s Water Narrative Learning From Copenhagen & Rotterdam Ronja Helleshøj Sørensen Collaboration between an intern at ACT (the Adaptation to Climate Change Team), Faculty of Environment, SFU and the City of Vancouver’s Green Infrastructure Team ACKNOWLEDGMENTS First and foremost, I would like to thank Wendy de Hoog, Melina Scholefeld, and the rest of the Green Infrastructure Team at the City of Vancouver for helping me come up with this research topic and for letting me dig deep into Vancouver’s transition path towards becoming a Water Sensitive City. My deepest thanks goes to my interviewees. The valuable information you have given me has allowed me to produce this report. I would like to thank Deborah Harford from ACT (the Adaptation to Climate Change Team) at Simon Fraser University, with whom I have been doing an internship in Vancouver. She put me in contact with the City of Vancouver, which launched this project. Last but not least, a special thanks to my supervisor Maj-Britt Quitzau from Aalborg University, Copenhagen. Without her this work would not have become a reality. Thank you for spending your evenings on long-distance Skype calls with me and supporting me with all your great comments and ideas. January 25th, 2019 2 CONTENTS 2 Acknowledgments 24 4.2.1 Living with water 4 Executive Summary 25 4.2.2 An architecture competition 6 1. Introduction and Background leading to immediate action 7 1.1 Research Aim 26 4.2.3 A global leader in urban water resilience 7 2. Water Sensitivity as a Concept 27 4.2.4 Benthemplein water square 7 2.1 Water Sensitive City 29 4.2.5 Lessons learned from Rotterdam 8 2.2 Urban Water Transition 30 4.2.6 Summary—Rotterdam’s water 9 2.3 Need for a Water Narrative narrative 10 3.
    [Show full text]
  • 2003 Jaargang
    De aanstaande restauratie van de Moerputtenbrug (1882-1885), kunstwerk in de voormalige Langstraatspoorlijn M.S. Verweij taxatie van de historische waarden vast. Ook in de aanloop op Inleiding de restauratie van de Moerputtenbrug heeft de Rijksdienst Een van de taken van de Rijksdienst voor de Monumenten­ voor de Monumentenzorg een dergelijke verfijning geformu­ zorg bestaat uit de benoeming en taxatie van de historische leerd.' betekenis van objecten van geschiedenis en kunst. Op basis van onderzoek en studie wordt nagegaan of een object kan Wat is de Moerputtenbrug? worden ingeschreven in het register van beschermde monu­ menten. De Moerputtenbrug maakt deel uit van de voormalige Bij restauratie of herstel van beschermde monumenten zet de Langstraatspoorweg. Het tracé van de Langstraatspoorweg Rijksdienst de historische betekenis af tegen de aard en telde 46,5 kilometer en vormde gedurende circa 80 jaar de omvang van de voorgenomen werkzaamheden. Ter voorbe­ ijzeren verbinding tussen Lage Zwaluwe en "s-Hertogen- reiding van bijzondere restauratieprojecten stelt de Rijks­ bosch. De Moerputtenbrug bestaat nog, maar de spoorlijn is dienst regelmatig een verfijnde benoeming en een nadere inmiddels opgedoekt (afb. 1). De circa 585 meter lange welij- Afb. I. Waalwijk, voormalige spoorwegovergang in het Halve Zolenlijntje bij de Bloemendaalseweg en de Hoefsteeg. Foto L. Tangel, RDMZ, augustus 1988. PAGINA'S 225-234 226 BULLETIN KNOB 2OO3-6 AJb. 2. Ten zuidwesten van 's-Hertogenbosch ligt in het voormalige Bossche Inundatieveld de Moerputtenbrug. Foto P. van Galen. RDMZ, december 1995. *H SÊQ^^r fewri * AJb. 3. Landhoofd van de Moerputtenbrug, oostzijde. Foto P. van Galen. RDMZ. december 1995. BULLETIN KNOB 2OO3-6 227 zeren spoorbrug rust op 2 landhoofden, op 35 massief gemet­ selde bakstenen pijlers die circa 16 meter van elkaar zijn geplaatst en telt 36 weiijzeren brugdelen.
    [Show full text]
  • Vegetatiekartering Rijn/Maasmonding 2000
    Ministerie van Verkeer en Waterstaat Meetkundige Dienst ........................................................... Vegetatiekartering Rijn/Maasmonding 2000 Oude Maas, Amer & Bergsche Maas A.S. Kers & B. van Gennip december 2002 MDGAE-2002.41 In opdracht van: Rijkswaterstaat Directie Zuid-Holland Rotterdam ........................................................... Colofon Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Directie Zuid-Holland, afdeling APS Contactpersoon: Mw. M. Ohm Projectleiding: RWS - Meetkundige Dienst A.S. Kers Projectnummer: 17516 Rapportnummer: MDGAE-2002.41 Luchtfotografie: Deltaphot, Middelburg 1:10000 (17/06/2000) Luchtfoto-interpretatie: P.M. Loomans, F.H. Severijn, W.F.M. Eijkelhof & L.L. Soldaat Opbouw digitaal bestand: W.F.M. Eijkelhof & A.S. Kers Veldwerk A.S. Kers, W.F.M. Eijkelhof, L.L. Soldaat, Vegetatiekartering (2000): P.M. Loomans & B. van Gennip Veldwerk soortskartering: A.S. Kers (Oude Maas, 2000), B. van Gennip & H. Koppejan (overige gebieden, 2001) Mossendeterminatie: B. van Gennip Classificatie: A.S. Kers Herinterpretatie: F.H. Severijn Kaartvervaardiging: W.F.M. Eijkelhof & A.S. Kers Topografie: Top10vector-bestanden, Topografische Dienst, Emmen Auteurs: A.S. Kers & B. van Gennip Foto’s: Titelpagina en foto 11: B. van Gennip Foto’s 1 t/m 10 en 12: A.S. Kers Ontwerp voorpagina: A.H. Groeneweg Druk: Evertsen, graphics communications, Voorburg Uitgave: RWS - Meetkundige Dienst, afdeling GAE Postbus 5023 2600 GA Delft tel: 015-691111 fax: 015-2618962 E-mail: [email protected] Met dank aan: De heer Boudewijn Dekker, schipper van de boot ‘Rasse’ voor het vervoer over water tijdens de soortskartering en tevens mond- en klauwzeerperiode. Marieke Ohm (DZH, APS), Hugo Coops (RIZA, WSE) en Dick Kerkhof (Zuid-Hollandsch Landschap) voor hun commentaar op het rapport.
    [Show full text]
  • 'Panorama RES-Regio's'
    Toelichting Panorama RES De energietransitie in Nederland krijgt zijn beslag via een decentrale werkwijze: de Regionale Energiestrategie of RES. Er zijn dertig zogenaamde energieregio’s, die elk voor hun gebied onderzoeken waar en hoe het best duurzame elek- triciteit op land (wind en zon) opgewekt kan worden. De RES is een instrument om gezamenlijk keuzes te maken voor de opwekking van duurzame elektriciteit, de warmtetransitie in de gebouwde omgeving en de daarvoor benodigde opslag en energie-infrastructuur. Om gemeenten, provincies en waterschappen te helpen bij het opstellen van een RES, is van alle regio’s een serie kaarten gemaakt waarop cultuurhistorische elementen en karakteristieken zijn te zien. De kaarten zijn als GIS-viewer beschikbaar (https://www.cultureelerfgoed.nl/onderwerpen/bronnen-en-kaarten/overzicht/kaarten-regionale-ener- giestrategie-res). Van elk van de dertig regio’s is een korte karakteristiek gemaakt, die op hoofdlijnen de historisch-landschappelijke ontwikkelingen schetst. Deze zijn via de GIS-viewer per regio afzonderlijk te raadplegen als PDF. Van alle PDF’s teza- men is ook één verzameldocument gemaakt: Panorama RES, het nu voorliggende document. De karakteristieken in Panorama RES bevatten geen waardering van het landschappelijke erfgoed, of een uitputtende inventarisatie van al- lerlei elementen en patronen. Het zijn heel korte biografieën, gericht op de wordingsgeschiedenis van het landschap. Gebruikers kunnen met deze achtergrondinformatie afgewogen keuzes maken voor het opstellen van de RES. Het erf- goed kan zodoende benut worden voor toekomstige ontwikkelingen. De teksten zijn gebaseerd op Panorama Landschap, onderdeel van de Landschapsatlas van de RCE (https://www.land- schapinnederland.nl/panorama-landschap). Dat geeft voor heel Nederland in 78 regio’s een karakterschets van de geschiedenis van het landschap, vanuit het perspectief van eeuwenlange veranderingen.
    [Show full text]
  • Grevelingenmeer Van Kwetsbaar Naar Weerbaar?
    Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Rijksinstituut voor Kust en Zee/RIKZ Grevelingenmeer van kwetsbaar naar weerbaar? Een beschrijving van de ontwikkelingen van 1996 tot 2001 en een toetsing aan het beleid drs. H.J. Hoeksema 12 juli 2002 Rapport RIKZ/2002.033, inclusief cd-rom Rijksinstituut voor Kust en Zee/RIKZ Inhoudsopgave Inleiding 4 Samenvatting 5 1 Gebiedsbeschrijving Grevelingenmeer 7 1.1 Van laagveenmoeras naar estuarium 7 1.2 Van estuarium naar meer 7 1.3 Inrichting van het Grevelingenmeer 7 1.4 Waarom een spuisluis 7 1.5 Natuur en recreatie – vriend of vijand? 9 1.6 Hoe ziet het Grevelingenmeer er op ruim 30 jarige leeftijd uit? 9 1.7 Het streefbeeld 10 2 De waterhuishouding 11 2.1 Het waterpeil 11 2.2 Belastingen en onttrekkingen 13 2.3 Het zoutgehalte 13 2.4 Het zuurstofgehalte 13 2.5 De waterkwaliteit 15 2.6 Het doorzicht 15 2.7 Organotinverbindingen (TBT) bedreigen het systeem? 16 2.8 Zware metalen 16 2.9 Overige giftige stoffen 17 2.10 Bodemkwaliteit 17 2.11 Conclusies 18 3 Stratificatie en zuurstofdeficiëntie 19 3.1 Stratificatie, een ademloos fenomeen 19 3.2 Ontwikkeling van 'diepe putten' 19 3.3 Zuurstofloosheid in de diepe putten 21 3.4 Oppervlakte zuurstofarme bodem 22 3.5 Consequenties van het veranderde spuiregime 22 3.6 Bodemdiergemeenschap 23 3.7 Nalevering van de bodem 23 3.8 Conclusies 24 4 Organismen van het harde substraat 25 4.1 Onderwatertuin 25 4.2 Zorgen 26 4.3 Exoten: lust of last 27 4.4 Kunstriffen 27 4.5 Spuiregime: lichtpunt voor bodemfauna 28 4.6 Geplaagd door
    [Show full text]
  • 06. Beken En Rivieren
    De Bergensehof Laaglandbeek De Donge De Donge is een typische laaglandbeek: een beek zonder duidelijke bron die ontstaat doordat Omgeving grond- en regenwater zich vanuit een groter gebied geleidelijk aan verzamelen, tot er op een ge- geven moment een beek stroomt. De Donge Bij de Donge gebeurt dit in het grensgebied tussen Alphen en Baarle-Nassau. Vanuit dit gebied, ongeveer 27 meter bo- ven zeeniveau, stromen twee waterlopen, de Hultense Leij en de Lei naar het noorden. Ter hoogte van de Tilburgse woonwijk Dongewijk vloeien ze samen tot de Donge. Via Dongen stroomt de Donge naar het noordwesten en mondt bij Geertruidenberg uit in de rivier de Amer. Het gebied direct ten zuiden van Tilburg heeft niet alleen een grote landschappelijke verscheidenheid, maar is vooral ook heel bijzonder vanwege de voor Nederlandse begrippen spectaculaire hoogteverschillen. De laaggelegen, drassige gronden langs de Oude Leij grenzen hier direct aan de droge bos- en heidegronden, bijna 10 meter hoger. Het ijzerwerk van de brug is in 1954 voor het laatst grondig geschilderd en in 1963 is de verkeersbrug vervangen door een nieuwe, vaste brug. In oktober 1972 is een binnenvaartschip tegen de (openstaande) spoordraaibrug aangevaren, waardoor de brug ontzet raakte. De brug is nooit gerepareerd. Beken en rivieren De grote rivieren De Amer begint bij Geertruidenberg vanaf de plek waar de Donge samenvloeit met de Bergse Maas. De rivier is bijna twaalf kilometer lang en mondt uit in het Hollands Diep. De Bergse Maas is aangelegd aan het eind van de negentiende eeuw om de afwateringsproblemen van de Maas op te lossen. Het oorspronkelijke plan was om de bedding van het Oude Maasje te volgen, maar om goede landbouwgronden te sparen werd de Bergse Maas uiteindelijk een stuk noordelijker aangelegd.
    [Show full text]
  • Table 10.1Holocene Avulsions in the Rhine-Meuse Delta
    Table 10.1Holocene avulsions in the Rhine-Meuse delta. Avul- Avulsion Dutch map Nearby city Name and # old channel belt Name and # new channel belt Avulsion Avulsion Fault sion num-moment 14C yr BP coordinates type type ber 1 46 141.300-416.900 Well Afgedamde Maas (4) Bergsche Maas (17) Full Random 2 529 120.150-425.500 Hardinxveld Waal (174) Nieuwe Merwede (119) Partial Random 3 700 141.000-415.000 Hedikhuizen Oude Maasje (132) Afgedamde Maas (4) Full Random 4 890 131.000-423.100 Rijswijk Alm-Werken (6-180) Afgedamde Maas (4) Full Random 5 1000 104.000-430.000 Alblasserdam Oude Waal (136) Slikkerveer (154) Full Random 6 1625 158.750-433.000 Tiel Linge (97) Waal (174) Full Nodal F 7 1650 133.000-454.750 De Meern Heldam (62) Oude Rijn (133) Full Random 8 1700 193.000-440.450 Arnhem Nederrijn (116) Gelderse Ijssel (50) Partial Random 9 1760 142.500-416.850 Well Hank (57) Oude Maasje (132) Partial Random 10 1800 105.900-426.250 Papendrecht Linge-Papendrecht (97-140) Oude Waal (136) Full Random 11 1805 124.500-450.900 Montfoort Hollandse IJssel-Linschoten (68-98) Hollandse IJssel (68) Full Random 12 1850 129.850-468.900 Loenen Angstel (10) Vecht (168) Full Random 13 1950 153.000-441.850 Wijk bij Duurstede Kromme Rijn-Oude Rijn (85-133) Lek (91) Full Nodal F 14 1950 137.850-444.200 Hagestein Ravenswaay-Hagestein (143-91-56) Lek (91) Full Random 15 2000 202.100-430.250 Lobith Ressen (146) Waal (175) Full Nodal 16 2000 175.950-422.050 Nederasselt Huisseling-Demen (75) Maas (101) Full Nodal F 17 2160 167.700-434.650 Ochten Echteld (42) Linge (97)
    [Show full text]