Page 1 A. W. M. Mol LIMNOFAUNA NEERLANDICA Een Lijst Van
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
A. W. M. Mol LIMNOFAUNA NEERLANDICA Een lijst van meercellige ongewervelde dieren aangetroffen in binnenwateren van Nederland 1984 s s ö A. W. M. Mol LIMNOFAUNA NEERLANDICA a Th Een lijst van meercellige ongewervelde dieren £ aangetroffen in binnenwateren van Nederland U u 3 <73 u Ct ÎH pQ <U -M S-l CJ C a a<u Q< O W u •g £ 3 U 1984 2 Nieuwsbrief European Invertebrate Survey-Nederland, 15 NIEUWSBRIEF van de EUROPEAN INVERTEBRATE SURVEY - NEDERLAND Nummer 15 - juli 1984 Contactorgaan voor de medewerkers van de werkgroepen in het kader van de European REDACTIONEEL Invertebrate Survey - Nederland. Wordt op verzoek aan medewerkers gratis Wederom kunnen wij een bijzondere aflevering van de toegezonden. 'Nieuwsbrief' aanbieden. Het vorige themanummer, Verschijnt ongeveer tweemaal per jaar. 'Methods and results of ElS-mapping schemes in the Netherlands' mag zeker geslaagd worden genoemd. Diver Prijs van dit nummer ƒ 25,00 se bijdragen daarin zijn al verscheidene malen in binnen- en buitenlandse tijdschriften gerefereerd. Ook dit themanummer zal voor vele binnen- en buiten Bijdragen kunnen worden gezonden aan de redactie: landse onderzoekers in een behoefte voorzien. Zo is Drs. J. van Tol, Rijksmuseum van Natuurlijke Historie, in de Commissie voor Inventarisatie en Natuurbescher Postbus 9517, 2300 RA Leiden. ming van de Nederlandse Entomologische Vereniging al enkele malen aangedrongen op het samenstellen van een lijst van alle in ons land waargenomen insektesoorten. De literatuurbronnen zijn vaak zo verspreid, dat het zelfs voor echte belangstellenden vaak lastig is een compleet overzicht te hebben. Voor vele diergroepen zal echter een nadere bestudering van het beschik bare materiaal noodzakelijk zijn. Daarnaast bestaat bij velen werkzaam in de toegepaste sfeer de behoefte aan goede up-to-date checklists. Tenslotte is het ook voor EIS-Nederland een eerste noodzaak dergelijke overzichten te hebben, bijv. om goede en volledige codelijsten te kunnen maken, èn als eerste doelstel ling naar de verbreiding van kennis omtrent de Neder landse ongewerveldenfauna. Met veel genoegen brengen wij dus de 'Limnofauna Neerlandica', een compleet overzicht van de ongewer velde dieren die uit Nederlandse binnenwateren zijn gemeld. Drs. A.W.M. Mol stelde dit overzicht samen in Ontwerp omslag/titelblad: J. van Tol het kader van zijn onderzoek naar de typologie van Tekening omslag/titelblad: A.W.M. Mol deze wateren. Vooral door de toevoeging van de code ringen is de lijst zeer geschikt geworden voor EIS- Nederland. De Stichting European Invertebrate Survey- Nederland dankt de Landelijke Stuurgroep Onderzoek Copyright 1984 STICHTING EUROPEAN INVERTEBRATE Milieuhygiëne (LaSOM, inmiddels opgegaan in de RMNO) SURVEY - NEDERLAND voor de belangrijke financiële ondersteuning bij het Niets in deze uitgave mag worden vermenigvuldigd uitgeven van dit werk. Het Rijksinstituut voor Natuur en/of openbaar gemaakt door middel van fotocopy, beheer droeg belangrijk bij door het verrichten van microfilm of welke andere wijze dan ook zonder vooraf het typewerk. gaande schriftelijke toestemming van de uitgever. JvT Mol - Limnofauna Neerlandica Inhoud Voorwoord 5 Arthropoda 44 Summary 6 Chelicerata 44 Inleiding 7 Actinedida 44 Porifera 9 Araneida 50 Coelenterata 9 Crustacea 50 Hydrozoa 9 Branchiopoda 50 Anthozoa 10 Ostracoda 52 Platyhelminthes 10 Copepoda 54 Turbellaria 10 Branchiura 57 Digenea 13 Cirripedia 57 Nemertea 16 Malacostraca 57 Nematoda 17 Insecta 59 Nematomorpha 25 Collembola 59 Rotatoria 25 Ephemeroptera 60 Bdelloidea 25 Odonata 62 Monogononta 27 Plecoptera 64 Ga strotr icha 35 Orthoptera 65 Entoprocta 35 Heteroptera 65 Tardigrada 36 Coleoptera 67 Annelida 36 Megaloptera 76 Polychaeta 36 Planipennia 76 Oligochaeta 37 Hymenoptera 76 Hirudinea 39 Diptera 77 Mollusca 39 Tr ichoptera 100 Bivalvia 39 Lepidoptera 105 Gastropoda 41 Ectoprocta 105 Gymnolaemata 105 Phylactolaemata 106 Echinodermata 106 Literatuur 107 Index 115 Lijst van coördinatoren en codenummers 123 Nieuwsbrief European Invertebrate Survey-Nederlandj, IS Mol - Limnofauna Neerlandica 5 Voorwoord In deze publikatie wordt een overzicht gegeven van de ongewervelde, meercellige dieren die in Nederlandse binnendijkse wateren voorkomen of daar volgens allerlei bronnen zijn voorgekomen. Er wordt tevens aangegeven in hoeverre de kennis van de verspreiding van verschillende groepen volledig is. De nomenclatuur is toegepast volgens, de huidige regels, zodat namen die al lang niet meer in zwang zijn, tevens bij de juiste namen zijn te vinden. Hierdoor is voor het eerst een compleet overzicht verkregen, dat voor veel gebruikers een nuttig naslagwerk zal vormen. Het werk aan deze publikatie vormt een onderdeel van de LaSOM- opdracht een literatuuroverzicht samen te stellen van rapporten en artikelen over evertebraten in de Nederlandse oppervlakte wateren. De opdracht werd uitgevoerd op het Rijksinstituut voor Natuurbeheer in Leersum De Directie van het Rijksinstituut voor Natuurbeheer 6 Nieuwsbrief European Invertebrate Survey-Nederland, 15 Summary Mol, A.W.M., 1984. Limnofauna Neerlandica. Een Chironomidae (Diptera) are used. Both in Digenea lijst van meercellige ongewervelde dieren and in Chironomidae this is due to descriptions aangetroffen in binnenwateren van Nederland. of larval stages, which could not be assigned to — Nieuwsbrief European Invertebrate Survey- species. Nederland, 15: 1-124. It must be emphasized that the present list is not based on a critical review. Authors of pub lications used remain responsible for their This paper lists all invertebrate species, identification. Protozoa excepted# that have been reported from Only rough indications of habitat preference are inland waters in the Netherlands. Each page is given. The following codes are used: devided into three columns: 1. Marine organisms occasionally occurring in 1. Names of species, often preceded by a six- inland waters digit species code number, 2. Aquatic species of brackish inland waters 2. Codes for habitat preference, 3. Semi-aquatic species of brackish inland 3. Sources or names of species. waters 4. Aquatic species of stagnant freshwaters (some A traditional systematic sequence is followed. times in slowly running waters too, but never Names of genera and higher categories are in obligatory) dexed. Names of genera and species are in 5. Semi-aquatic species of stagnant freshwaters alphabetical order within the next higher cat 6. Aquatic species of running waters (some times along the shores of lakes too) egory. Three categories of names are listed: 7. Semi-aquatic species of running waters Valid names. The nomenclature of the second 8. Species from springs and spring-areas. edition of the Limnofauna Europaea (lilies 1978) is used, unless specialists advised otherwise. In the third column may be found: Only valid names are coded; the codes are used - The source of the valid name in the first column, which is either a literature reference or for information storage on the species in the a personal communication by a specialist (pers. data bank of the European Invertebrate Survey- med. in Dutch). The reference is followed by the Nederland. name used there (in brackets), if different from Synonyms. No attempt has been made to give a the valid complete synonymy. Only those synonyms are name. In case of marine organisms (code 1 in column 2) reference is made to inland water listed that are known to have been used in the Dutch literature or in recent and much used records. - The valid name is case of a synonym in column 1. keyworks. In case of a synonym the valid name is given in the third column. In the present list 3342 valid names are men Names of species that have been recorded for tioned. Table 1 (p. 8) shows the number of species the Netherlands erroneously. Particularities on in each group of organisms, together with the each of those species are given in footnotes. number of species that is expected in the Nether Generally no names of varieties are mentioned. lands. For many groups the number of species Exceptions are made for varieties which are expected is only a rough estimation, mainly based considered to be good species by some authors. on the distribution in Europe as mentioned in These are dealt with in footnotes. In two sys lilies (1978). It appears that more than 5000 tematic groups names may be found to differ from species in total may occur in the Netherlands, the usual Latin names. On p. 15-16 cercariae of which is more than 1*3 times the number known at Digenea are listed and on p. 85-93 names of present. species-groups and even some phantasy names of Mot - Limnofauna Neerlandica 1 Inleiding In deze lijst is getracht een zo volledig mogelijk Wanneer Nederlandse vertegenwoordigers van een soort overzicht te geven van alle soorten van meercellige on tot een bepaalde ondersoort behoren is dat als voet gewervelde dieren# waarvan bekend is dat ze in het noot opgenomen. Namen van variëteiten die in de li binnendijkse water van Nederland zijn aangetroffen. teratuur, geheel ten onrechte, als ondersoort zijn ge Soorten die niet in Nederland zijn gevonden, maar er noemd, zoals dat bijv. bij watermijten gebruikelijk wel zouden kunnen voorkomen, zijn niet opgenomen. Der is, zijn hier niet opgenomen. gelijke soorten kan men vinden door de hier gegeven In enkele gevallen, bijv. bij Digenea of bij de Dipte- lijsten te vergelijken met die in de Limnofauna Euro ra familie Chironomidae, zijn namen opgenomen die geen paea (lilies 1978). Wel is in de laatste paragraaf van taxonomische geldigheid bezitten. Het gaat daarbij om dit hoofdstuk een voorzichtige schatting gemaakt van fantasienamen die zijn gegeven aan goed herkenbare het totale aantal soorten dat in Nederland mag worden larvale stadia binnen deze groepen, zonder dat bekend verwacht. is tot welke soort deze larven in werkelijkheid be horen. De indeling van de lijst Bij het maken van de keuze welke soorten als aquatisch Bij het kiezen van de volgorde van de opgenomen fyla, konden worden opgenomen, is de Limnofauna Europaea als klassen, orden en families zijn de gangbare opvattin leidraad genomen. Verder bevat deze lijst soorten die gen gevolgd. Binnen elke familie zijn alle genera, en niet genoemd zijn in de Limnofauna Europaea.