Opmaak Van Een Dynamische Waterbalans Met Afwegingskader En Instrumenten Voor Een Reactief En Proactief Waterbeleid
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Opmaak van een dynamische waterbalans met afwegingskader en instrumenten voor een reactief en proactief waterbeleid Versie V21 - DEFINITIEF Datum: 25/06/2021 Verspreiding: Opdrachtgever Opdrachtgever: Provincie Limburg Universiteitslaan 1 3500 Hasselt Realisatie: Bodemkundige Dienst van België vzw W. de Croylaan 48 3001 Heverlee KU Leuven – Research & Development Waaistraat 6 – bus 5105 3000 Leuven Vrije Universiteit Brussel Pleinlaan 2 1050 Elsene i Referaat: Indien toepasselijk, dient gerefereerd te worden naar dit document als volgt: Coussement T., Willems P., Bertels D., Huysmans M., Vaessens A., Vanrespaille H., Reynaert S, Elsen F., Beyen S., De Muijnck M. (2021). Opmaak van een dynamische waterbalans met afwegingskader en instrumenten voor een reactief en proactief waterbeleid. Bodemkundige Dienst van België, KU Leuven R&D, Vrije Universiteit Brussel, Provincie Limburg. Eindrapport 25/06/2021. 300+24p. Bijzondere voorwaarde: Referaat enkel na schriftelijke toelating door de opdrachtgever. Opdrachtgever, projectleiding: Provincie Limburg Steven Beyen [email protected] Universiteitslaan 1 Tel.: +32 (0)11 237369 3500 Hasselt Marlies De Muijnck [email protected] Tel.: +32 (0)11 237435 Uitvoering: Bodemkundige Dienst van België Frank Elsen [email protected] vzw Tom Coussement [email protected] W. de Croylaan 48 Helena Vanrespaille [email protected] 3001 Heverlee Sofie Reynaert [email protected] Tel: +32 (0)16 31 09 22 KU Leuven – Research & Patrick Willems [email protected] Development, Daan Bertels Tel: +32 (0)16 32 16 58 Waaistraat 6 – bus 5105 Sotirios Moustakas 3000 Leuven Vrije Universiteit Brussel Marijke Huysmans [email protected] Pleinlaan 2 +32 (0)2 6293039 1050 Elsene Annabel Vaessens [email protected] Kwaliteitsbewaking: ISO 9001 (kwaliteitsmanagementsysteemcertificaat volgens de norm NBN-EN- ISO 9001:2008). Toepassingsgebied: Projectwerking en proefveldwerking De studie valt onder het toepassingsgebied en de onderzoeksafdeling die gecertificeerd is met het ISO9001:2008 label door KIWA. Dit houdt in dat voortdurend gestreefd wordt naar kwaliteitsverbetering, zowel op het gebied van onderzoek, studieopdrachten, projectwerking als terrein- en proefveldwerking. Door het gebruik van het kwaliteitshandboek worden alle procedures, werkvoorschriften voor uitvoering van staalnames en metingen, kwaliteit van meetinstrumenten, opleiding, rapportage, enz. schriftelijk vastgelegd en extern geauditeerd. Essentiële kenmerken zijn herhaalbaarheid, traceerbaarheid, ontwikkeling o.m. door feedback van de opdrachtgever. Ref. order van de opdrachtgever: 2019N047734 /20190003425 Projectcode BDB: P/OO/389 Realisatie: R002 Versie: ProvLimb_OpmaakInstrumentenWaterbeleid_v21 Datum: 24/06/2021 ii Instrumenten voor het reactief en proactief waterbeleid in Limburg Vooraf: Dit document is de weerslag de studie uitgevoerd door Bodemkundige Dienst van België, KU Leuven, en Vrije Universiteit Brussel, in samenwerking met de provincie Limburg. In deze studie werden verregaand waterbronnen, wateraanbod, en waterbehoefte, watervraag geïnventariseerd en gedocumenteerd voor de ruimte van de provincie. Vraag en aanbod werden aan elkaar getoetst door waterbalansen. Op deze basis werden tekorten en opportuniteiten geïdentificeerd met het doel beleid en reactieve en proactieve maatregelen te definiëren en verder uit te bouwen in de provincie Limburg. Om keuzes in beleid toe te laten werd afgestemd op het afwegingskader dat in 2020 werd ontwikkeld voor Vlaanderen in coördinatie door VMM (VRAG, 2021). Correspondentie kan u richten aan Marlies De Muijnck, beleidsadviseur Directie Ondernemen, Provincie Limburg, Steven Beyen, coördinator Integraal Waterbeleid, Provincie Limburg iii Instrumenten voor het reactief en proactief waterbeleid in Limburg Inhoudsopgave 1 INLEIDING --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 25 1.1 CONTEXT ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 25 1.2 DOELSTELLING ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 25 1.3 OPDRACHT----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 26 1.4 FASERING VAN HET ONDERZOEK ------------------------------------------------------------------------------------------------ 26 1.5 INLEIDING TOT DE WATERCYCLUS ---------------------------------------------------------------------------------------------- 26 1.5.1 Wat gebeurt er met de neerslag? -------------------------------------------------------------------------------- 26 1.5.2 Waterreservoirs, fluxen en verblijfstijden ---------------------------------------------------------------------- 27 1.5.3 Grondwater ------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 28 1.5.4 Oppervlaktewater ---------------------------------------------------------------------------------------------------- 30 2 INVENTARISATIE FYSISCHE RANDVOORWAARDEN --------------------------------------------------------------------- 36 2.1 NIET-TECHNISCHE SAMENVATTING --------------------------------------------------------------------------------------------- 36 2.2 REFERENTIESITUATIE EN ONTWIKKELINGSCENARIO’S-------------------------------------------------------------------------- 36 2.2.1 Referentiesituatie ---------------------------------------------------------------------------------------------------- 36 2.2.2 Ontwikkelingen ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 37 2.3 METEOROLOGIE, NEERSLAG ---------------------------------------------------------------------------------------------------- 38 2.3.1 Neerslag ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 38 2.3.2 Referentiegewasverdamping -------------------------------------------------------------------------------------- 40 2.3.3 Neerslagoverschot, neerslagdeficit ------------------------------------------------------------------------------ 42 2.3.4 Klimaatscenario’s ----------------------------------------------------------------------------------------------------- 44 2.4 BODEM - PEDOLOGIE ----------------------------------------------------------------------------------------------------------- 49 2.5 GRONDWATERSYSTEMEN IN LIMBURG ----------------------------------------------------------------------------------------- 51 2.5.1 Het Brulandkrijtsysteem -------------------------------------------------------------------------------------------- 53 2.5.2 Het Centraal Kempisch systeem ---------------------------------------------------------------------------------- 56 2.5.3 Het Maassysteem ---------------------------------------------------------------------------------------------------- 56 2.6 WATERLOPEN EN STROOMGEBIEDEN OPPERVLAKTEWATER ------------------------------------------------------------------ 58 2.6.1 Waterlopen ------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 58 2.6.2 Deelstroomgebieden ------------------------------------------------------------------------------------------------ 61 3 INVENTARISATIE AANBODZIJDE ---------------------------------------------------------------------------------------------- 65 3.1 NIET-TECHNISCHE SAMENVATTING INVENTARISATIE AANBODZIJDE ---------------------------------------------------------- 65 3.2 GRONDWATER ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 65 3.2.1 Grondwaterpeilen ---------------------------------------------------------------------------------------------------- 65 3.2.1.1 Evolutie van het grondwater op lange termijn ------------------------------------------------------------------------ 65 3.2.1.2 Effecten van de droge zomer van 2018 op de grondwaterstand ------------------------------------------------- 75 3.2.1.3 Grondwaterstandindicator van het DOV -------------------------------------------------------------------------------- 79 3.2.1.4 Freatisch grondwater: vergelijking september-oktober-november 2018 en maart-april 2019 met de normale toestand --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 80 iv Instrumenten voor het reactief en proactief waterbeleid in Limburg 3.2.2 Scenarioanalyse met grondwatermodellen ------------------------------------------------------------------- 87 3.2.2.1 Beschrijving van de grondwatermodellen van de Vlaamse Milieumaatschappij ------------------------------ 87 3.2.2.2 Aanpassingen in de grondwatermodellen ------------------------------------------------------------------------------ 94 3.2.2.3 Kwaliteit en nauwkeurigheid van de grondwatermodellen -------------------------------------------------------- 96 3.2.2.4 Scenario’s van grondwatervoeding en grondwaterextracties --------------------------------------------------- 100 3.2.2.5 Klimaatsprojecties ---------------------------------------------------------------------------------------------------------- 109 3.2.3 Conclusies en aanbevelingen ------------------------------------------------------------------------------------ 111 3.3 OPPERVLAKTEWATER ---------------------------------------------------------------------------------------------------------