utrzymanie koni dla celów rekreacyjnych, dlatego obsada tych zwierz ąt mo że si ę zwi ększy ć w najbli ższych latach. Spo śród gmin powiatu, przoduje te ż w chowie królików. Według ostatniego Spisu Rolnego było w gminie 383 sztuk i w pozostałych gminach: Brochów 257 sztuk i Teresin 240 sztuk. W powiecie rozwija si ę równie ż produkcja pszczół. Najwi ęcej pni pszczelich jest w gminie Brochów (227) i gminie Sochaczew (77). Rozszerzenie produkcji królików i pszczół pozwoliłoby zwi ększy ć dochody małych gospodarstw i mogłoby stanowi ć doskonałe źródło dodatkowych dochodów dla gospodarstwa. Szans ą jest tu zaktywizowanie si ę koła pszczelarzy. Miałoby to bardzo du że znaczenie dla przyszło ści produkcji rolniczej przyjaznej środowisku naturalnemu. Struktur ę obsady zwierz ąt w gminie obrazuje poni ższa tabela: Szczegółowe dane porównawcze zamieszczono w tabeli 13.

Tabela 13. Stan pogłowia i obsada zwierz ąt w gminie Sochaczew /według Spisu Rolnego, 2002/

Wyszczególnienie Pogłowie Gospodarstwa utrzymuj ące zwierz ąt zwierz ęta w sztukach gospodarstwa w % du żych Bydło 2273 301 15,1 w tym krowy 889 266 13,3 Trzoda chlewna 4721 261 13,1 w tym lochy 564 161 8,1 konie 296 131 6,6 Owce 95 3 0,2 Kozy 62 16 0,8 Drób 16187 480 24,0 Króliki 316 64 3,2 Pnie pszczele 77 10 0,5

1.3 Rynki zbytu

Korzystne dla rolnictwa s ą bliskie rynki zbytu produkcji rolniczej. Obecno ść zakładów mleczarskich Bakoma S.A. ,OSM Łowicz i firmy DANONE jest zabezpieczeniem dla produkcji mleka. Korzystne dla producentów warzyw i owoców to zakłady przetwórcze w powiecie, w Łowiczu i du ży rynek hurtowy (Warszawski Rolno Spo żywczy Rynek Hurtowy Bronisze S.A.) w odległo ści 40 km od Sochaczewa. Mniejsi producenci sprzedaj ą swoj ą produkcj ę na rynku w gminie i w mie ście Sochaczew .

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 26 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

1.4 Wyposa żenie gospodarstw w ciągniki, maszyny i urz ądzenia rolnicze

Według danych Powszechnego Spisu Rolnego z 2002 r. w gminie Sochaczew na 1 ci ągnik przypadało około 11,4 ha u żytków rolnych. Zarejestrowanych było 522 ci ągników. Poniewa ż w ostatnich latach pojawiła si ę mo żliwo ść dofinansowania ci ągników ze środków pomocowych Unii Europejskiej, cz ęść rolników skorzystała z tej mo żliwo ści i liczba ta jest obecnie wy ższa. W gminie zarejestrowano 25 kombajnów zbo żowych, 19 kombajnów ziemniaczanych i 7 buraczanych. Jest te ż 51 zbiornikowych schładzarek do mleka, co pozwala utrzyma ć optymaln ą temperatur ę mleka do czasu jego sprzeda ży z gospodarstwa. Du że rozdrobnienie utrudnia utrzymanie parku maszynowego na dobrym poziomie. Mała efektywno ść produkcji uniemo żliwia dokonywania zakupów w celu odnowienia zu żytych maszyn. Szans ą mog ą by ć tylko grupowe zakupy maszyn w ramach grup producenckich lub otwieranie prywatnych, usługowych punktów wypo życzania maszyn. W gminie brakuje obydwu rozwi ąza ń. Rolnicy niech ętnie organizuj ą si ę nie tylko w celu wspólnego wykorzystania maszyn, ale i do innych działa ń, które mogłyby poprawi ć efektywno ść gospodarowania. Sprzyjaj ące warunki dla tworzenia grup producenckich mog ą poprawi ć t ę sytuacj ę.

1.5 Działalno ść doradcza w gminie

Na terenie gminy działalno ść doradcz ą w zakresie rozwoju obszarów wiejskich prowadzi Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego. Zadaniami doradczymi i upowszechnieniowymi zajmuj ą si ę: specjalista ogólnorolny, specjalista ds. ekonomiki i specjalista ds. wiejskiego gospodarstwa domowego. Problemy bardziej szczegółowe rozwi ązuj ą specjali ści bran żowi pracuj ący w głównej siedzibie o środka. Od kilku lat tematyka podejmowanych programów na terenie gminy koncentruje si ę na takich zagadnieniach jak: • poprawa jako ści produktów rolno – spo żywczych oraz upowszechnianie standardów sanitarnych i jako ściowych obowi ązuj ących w Unii Europejskiej ( upowszechnianie informacji i wdra żanie zalece ń Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej); • propagowanie nowoczesnych technologii produkcji i informacji o wynikach badań naukowych, upowszechniania post ępu biologicznego oraz unowocze śniania parku maszyn i urz ądze ń zgodnie z wymogami Unii Europejskiej, • doradztwo ekonomiczno – produkcyjne, • przygotowanie gospodarstw rolnych i rolników do integracji z Uni ą Europejsk ą i wykorzystanie programu SAPARD ( do roku 2003) • Pomoc rolnikom i innym mieszka ńcom wsi w absorpcji pomocy w ramach programów PROW i SPO dla rolnictwa, • Aktywizacja kobiet wiejskich w celu poszukiwania alternatywnych źródeł dochodu, ze szczególnym zwróceniem uwagi na turystyk ę wiejsk ą i zachowanie dziedzictwa kulturowego wsi. Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 27 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Generalnie mo żna powiedzie ć, że zadania doradztwa koncentruj ą si ę na wsparciu realizacji polityki rolnej pa ństwa i świadczeniu usług doradczych na rzecz mieszka ńców terenów wiejskich. Nadal wykorzystywane s ą środki z programu SAPARD. Program operacyjny SAPARD został opracowany przez Polsk ę zgodnie z Rozporz ądzeniem 1268/99 Rady Unii Europejskiej dla wykorzystania środków przedakcesyjnych na rzecz rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w latach 2000 – 2006. Celem programu było przygotowanie naszego kraju do jak najlepszej absorpcji środków z Funduszy Strukturalnych jakie b ędą dost ępne po akcesji. Realizowane w latach 2000-2003 zadania koncentrowały si ę na realizacji celów strategicznych programu SAPARD: • poprawie ekonomicznej konkurencyjno ści polskiego sektora rolno- spo żywczego na rynku krajowym i mi ędzynarodowym, • dostosowania sektora rolno- spo żywczego do standardów acquis communautaire w zakresie jako ści, higieny i bezpiecze ństwa żywno ści oraz ochrony środowiska, • stymulowania wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich poprzez wspieranie rozwoju infrastruktury technicznej oraz tworzenia warunków do podejmowania pozarolniczej działalno ści gospodarczej na wsi. Od momentu uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej, Polska stała si ę beneficjentem Funduszy Strukturalnych. Otworzyło to drog ę do pozyskiwania znacznie wi ększych funduszy na rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich ni ż dotychczas. Do 2004 roku rolnicy maj ą mo żliwo ść korzystania z programów: Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich i Sektorowego Programu Operacyjnego. Wielu mieszka ńców gminy Sochaczew zło żyło wnioski o dopłaty bezpo średnie, jednak w porównaniu do pozostałych gmin powiatu zainteresowanie pomoc ą z UE nie jest du że. Przyczyn ą mo że by ć tu du że rozdrobnienie gospodarstw ( z 1998 zarejestrowanych gospodarstw, a ż 673 to gospodarstwa o powierzchni do 1ha, nie kwalifikuj ące si ę do otrzymania pomocy), niska produkcja rolnicza i zaawansowany wiek rolników ( kiedy to wła ściciel zainteresowany jest jedynie utrzymaniem gospodarstwa, a nie jego rozwojem).

Od 2004 roku na terenie powiatu wdra żany jest system IACS ( Zintegrowany System Zarz ądzania i Kontroli) oraz FADN (System zbierania i wykorzystania danych rachunkowych z gospodarstw rolnych). Do systemu FADN wybrano z terenu powiatu 50 gospodarstw. S ą one obj ęte stałym monitoringiem i weszły do systemu europejskiego. Kolejne zmiany w obsłudze rolnictwa zwi ązane s ą z wej ściem w życie od 1 stycznia 2005 roku Ustawy Doradztwie Rolniczym. Pocz ątkowo zmiany nie b ędą zauwa żalne przez rolników, zwłaszcza, że zadanie doradcze b ędą jeszcze w 2005 roku dofinansowywane z funduszy Unii Europejskiej. Jednak w kolejnych latach coraz wi ęcej usług doradczych b ędzie świadczona odpłatnie. Dlatego mieszka ńcy wsi powinni jak najwi ęcej korzysta ć z tych mo żliwo ści, jakie obecnie ma Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego. Z ka żdym rokiem oferta nieodpłatnego doradztwa będzie coraz mniejsza. Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 28 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

W 2005 roku doradztwo świadczone jest poprzez szkolenia, pokazy i demonstracje oraz porady indywidualne. Co roku organizowane s ą te ż szkolenia wyjazdowe, pokazy w gospodarstwach u rolników. Zainteresowani mog ą uzupełni ć swoj ą wiedz ę czytaj ąc ulotki i instrukcje, pras ę specjalistyczn ą. Jednak mimo do ść bogatej oferty zainteresowanie rolników usługami doradczymi nie jest du że. Jedn ą z barier mo że tu by ć niskie wykształcenie mieszka ńców wsi, st ąd ich małe zapotrzebowanie na wiedz ę specjalistyczn ą.

1.6 Pomoc finansowa w rolnictwie

Na terenie gminy nie działa żaden bank. Nie jest to konieczne z uwagi na poło żenie gminy wokół miasta Sochaczewa. W mie ści działa szereg banków, z usług których mog ą korzysta ć rolnicy gminy Sochaczew. Ich główne banki to : Bank Spółdzielczy w Sochaczewie i Bank Gospodarki Żywno ściowej.

Rolnicy mog ą korzysta ć z pomocy pa ństwa ubiegaj ąc si ę o dofinansowanie inwestycji w gospodarstwach, oraz o wsparcie bezzwrotne poprzez zło żenie wniosku o dopłaty bezpo średnie, wsparcie dla młodego rolnika, czy wsparcie dla gospodarstw niskotowarowych. Istnieje te ż dodatkowa pomoc dla obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania, ale na terenie gminy Sochaczew takie obszary nie wyst ępuj ą. Jest te ż mo żliwo ść skorzystania z pomocy dla grup producenckich na zało żenie i prowadzenie biura, doradztwo, inwestycje i ekspertyzy. Niestety na terenie gminy nie powstała żadna grupa producencka. Brak jest te ż zainteresowania rolników samoorganizowaniem si ę. Jedn ą z przyczyn mo że by ć niski poziom produkcji rolniczej w gminie.

2.0 DZIAŁALNO ŚĆ GOSPODARCZA POZA ROLNICTWEM W GMINIE

Z działalno ści rolniczej utrzymuje si ę w gminie Sochaczew 53,3% gospodarstw, w powiecie 60,8% gospodarstw i jest to mniej od średniej wojewódzkiej, która wynosi 65,4%. W kolejnych latach wska źnik ten b ędzie malał. Du że rozdrobnienie gospodarstw powoduje, że rolnicy poszukuj ą innych pozarolniczych źródeł dochodu i tym samym produkcja rolnicza przestaje by ć jedynym i głównym źródłem utrzymania. Z ostatniego spisu rolnego wynika, ze 933 gospodarstw na 1998 prowadziło dodatkow ą działalno ść gospodarcz ą. Tendencja ta b ędzie si ę utrzymywała i rosła, je śli nie b ędzie poprawiała si ę struktura obszarowa gospodarstw. Obecnie nie obserwuje si ę w gminie zainteresowania scalaniem gruntów, a raczej dalszym rozdrabnianiem i przepisywaniem ziemi na dzieci i innych spadkobierców. Nale ży te ż spodziewa ć si ę dalszego wył ączania gruntów pod budownictwo mieszkaniowe.

Działalno ść gospodarcz ą na rachunek własny (rolnicz ą i pozarolnicz ą) prowadziło w 2002 r. 206 gospodarstw ( 10,3%). Dla porównania w powiecie 7581 gospodarstw rolnych, tj. 75% ogółu prowadziło działalno ść gospodarcz ą. Z kolei 601 Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 29 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

gospodarstw, co stanowiło 30% ogółu nie prowadziło żadnej działalno ści, ziemia była odłogowana, nie utrzymywano te ż żadnych zwierz ąt gospodarskich. W gminach powiatu zdecydowanie przewa żała działalno ść rolnicza, z tym, że w gminie Sochaczew, najbli żej miasta i w gospodarstwach poło żonych w obr ębie Sochaczewa było wida ć wyra źnie wpływ miasta, a w zwi ązku z tym wi ększy odsetek gospodarstw prowadz ących wył ącznie działalno ść pozarolnicz ą: Sochaczew – 6,3% i miasto Sochaczew – 11,8%, w porównaniu do średniej powiatu – 4,8% i województwa – 3,6%. Analizuj ąc poni ższ ą tabel ę mo żemy porówna ć działalno ść gospodarcz ą w sąsiaduj ących gminach powiatu

Tabela 14 Liczba gospodarstw rolnych wg rodzaju prowadzonej działalno ści gospodarczej u żytkowników w 2002 r. w powiecie i gminach powiatu Gospodarstwa prowadz ące Gospodarstwa Wyszczególnie Wył ącznie Wył ącznie Działalno ść Ogółem nie prowadz ące nie działalno ść działalno ść rolnicz ą działalno ści rolnicz ą pozarolnicz ą i pozarolnicz ą gospodarczej Brochów 960 624 40 73 223 Iłów 1 294 944 25 141 184 Młodzieszyn 1 295 784 47 104 360 Nowa Sucha 1 420 973 51 140 256 Rybno 771 612 10 79 70 Sochaczew 1 998 1 065 126 206 601 Teresin 1 196 759 54 113 270 Sochaczew 1 178 386 139 86 567 miasto Powiat 10 112 6 147 492 942 2 531 Sochaczew Województwo 2 933 1 918 200 104 000 259 400 651 600 mazowieckie 200 w procentach Powiat 100 60,8 4,8 9,4 25 Sochaczew Województwo 100 65,4 3,6 8,8 22,2 mazowieckie Dane GUS Spis Rolny 2002r.

Ja wida ć ma najwi ęcej gospodarstw prowadz ących działalno ść pozarolnicz ą i rolnicz ą. Jest te ż na pierwszym miejscu pod wzgl ędem ilo ści gospodarstw nie prowadz ących żadnej działalno ści. Je śli prze śledzimy jak ą działalno ść gospodarcz ą prowadz ą wła ściciele gospodarstw to zobaczymy, że na pierwsze miejsce wysuwa si ę handel i usługi transportowe.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 30 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Tabela 15 Gospodarstwa rolne prowadz ące działalno ść pozarolnicz ą w gminach powiatu i w powiecie Sochaczew Liczba gospodarstw Wyszczególni Powiat Gmina Gmina Gmina Gmina Miasto Gmina Gmina enie Socha- Bro- Młodzie – Nowa Socha - Socha- Iłów Teresin czew chów szyn Sucha czew czew Ogółem 1345 113 166 151 191 332 167 225 Prowadz ące działalno ść w 1255 105 158 139 180 303 156 214 obr ębie jednej sekcji, w tym: Handel 318 38 37 33 25 80 30 75 Przetwórstwo 198 12 21 24 48 43 35 15 przemysłowe Budownictwo 65 13 8 5 5 19 7 8 Transport i magazynowa - 144 10 16 17 8 47 10 36 nie Prowadz ące działalno ść w obr ębie 90 8 8 12 11 29 11 11 dwóch lub wi ęcej sekcji Dane GUS, Spis Rolny 2002r.

W gminie Sochaczew zarejestrowanych jest najwi ęcej z powiatu podmiotów świadcz ących usługi transportowe. Gmina ma te ż najwi ęcej zarejestrowanych podmiotów świadcz ących usługi zwi ązane z handlem.

Najwi ększe firmy w gminie to: Masterfoods Polska w Ko żuszkach Zakład Cukierniczy w K ątach MILLER- MROCZEK- handel meblami w K ątach Przetwórnia mi ęsa – KLOSZEWSKI w Kuznocinie Ponadto w gminie jest 13 barów i restauracji jeden motel (Sonata w Chrzczanach), 9 punktów sprzeda ży paliw ( 5 stacji) i 15 zakładów zajmuj ących si ę napraw ą samochodów ( blacharstwo i mechanika, stacja diagnostyczna). Ł ącznie w 2003 roku w gminie zarejestrowane były 624 podmioty gospodarcze. Miejsca zaopatrzenia i zbytu dla rolników na terenie gminy: • Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” – sprzeda ż nawozów, środków ochrony ro ślin, opału, pasz • Spółdzielnia Kółek Rolniczych – usługi • Składnica Maszyn Rolniczych w Sochaczewie – sprzedaż maszyn, • Spółdzielnia Ogrodniczo – Pszczelarska w Sochaczewie – sprzedaż środków ochrony ro ślin i nasion, • Przedsi ębiorstwo Handlowo – Usługowe PROBUD – sprzeda ż materiałów budowlanych,

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 31 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

• Punkt sprzeda ży artykułów rolnych w Gawłowie – sprzeda ż nawozów i opału, • Agromax w Katach – sprzeda ż cz ęś ci do ci ągników i maszyn rolniczych, • IP Florium sp. z o.o.Oddział Produkcyjno Handlowy w Kuznocinie - przetwórstwo owoców i warzyw • Przedsi ębiorstwo Prod – Usługowo – Handlowe RABAT sp. z o.o. – przetwórstwo owoców i warzyw

V. INFRASTRUKTURA

1. Infrastruktura mieszkaniowa

Rozwój budownictwa mieszkaniowego na obszarze gminy Sochaczew jest realizowany głównie w formie budownictwa jednorodzinnego. Infrastruktur ę mieszkaniow ą na terenie gminy nale ży oceni ć jako do ść dobr ą. Zasoby mieszkaniowe w gminie wynosz ą 2359 mieszka ń. W tym zasoby własne gminy to 15 mieszka ń. W budownictwie indywidualnym przypada 3,52 osoby na 1 mieszkanie (stan stycze ń, 2004 rok.) Stan zasobów mieszkaniowych w gminie obrazuj ą dane zawarte w tabeli

Tabela 16. Stan mieszkalnictwa w gminie w latach 2000-2003/wg GUS/

Zasoby 2000 2001 2002 2003 mieszkaniowe Ogółem liczba mieszka ń 2110 2115 2117 2359 Izby mieszkalne 7370 7396 8627 9577 Powierzchnia u żytkowa 140596 141127 180576 201816 mieszka ń w tys. m 2 Powierzchnia u żytkowa 17,1 16,9 21,52 23,83 mieszka ń na 1 osob ę w m² Przeci ętna liczba osób na 1 3,89 3,93 3,96 3,59 mieszkanie Przeci ętna liczba osób na 1 izb ę 1,11 1,12 1,03 0.9 Mieszkania oddane do u żytku 8 5 16 52 Oddane budynki do u żytku 12 8 20 65

Sytuacja mieszkaniowa poprawia si ę w gminie z roku na rok. Przybywa mieszka ń i budynków mieszkalnych. Zwi ększa si ę systematycznie powierzchnia użytkowa przypadaj ąca na jednego mieszka ńca i ilo ść izb mieszkalnych. Wyra źny skok wida ć w 203 roku, kiedy to oddano trzykrotnie wi ęcej budynków do u żytku ni ż w latach poprzednich. Liczba mieszka ń wzrosła w stosunku do roku poprzedniego o 11,3%.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 32 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

2. Infrastruktura techniczna

2. 1 Drogi Na terenie gminy Sochaczew jest dobra sie ć dróg. Gorsza jest ich jako ść . Wiele odcinków wymaga remontów, budowy chodników i o świetlenia. Kłopoty mieszka ńców zwi ązane s ą ze złymi poł ączeniami w obr ębie gminy, poniewa ż miasto dzieli gmin ę na dwie cz ęś ci. Sama gmina jest usytuowana na przeci ęciu wa żnych szlaków komunikacyjnych o znaczeniu mi ędzynarodowym: . drogi krajowej nr 2 relacji Świecko – Terespol oraz drogi krajowej nr 50 relacji Pło ńsk – Grójec –Pułtusk (tzw. „du żej obwodnicy Warszawy”), drogi wojewódzkiej nr 750 relacji Wyszogród – Śladów – Sochaczew – Skierniewice, a tak że drogi wojewódzkiej nr 580 Sochaczew – Żelazowa Wola – Warszawa. Ponadto, w grudniu 2003 roku oddana została do u żytku ponad 9 kilometrowa obwodnica Sochaczewa przebiegaj ąca poprzez teren gminy.

Obwodnica wokół miasta biegn ąca przez teren gminy Sochaczew

Na terenie gminy Sochaczew zlokalizowane s ą cztery rodzaje dróg: - drogi gminne - drogi powiatowe - drogi wojewódzkie - drogi krajowe Drogi gminne maj ą ł ączn ą długo ść 153 km, w tym o nawierzchni twardej – 60 km. Pozostałe drogi maj ą nawierzchni ę gruntow ą lub żużlow ą. Drogi powiatowe maj ą długość 28,6 km i s ą to drogi: - 38102 – Kamion – Witkowice – Sochaczew, - 38104 – Młodzieszyn – Helenka – Żuków, - 38105 – Żelazowa Wola – , - 38106 – Ko żuszki – Parcel – Żelazowa Wola, - 38107 – W ęż yki – Rybno – Sochaczew, - 38109 – Żdżarów – Rybno, - 38120 – Sochaczew – Piasecznica, - 38121 – Szczytno – – Skotniki, - 38122 – Gradów – Je żówka – Strugi, Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 33 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

- 3811 – Zosin – Sochaczew.

Droga wojewódzka ma długo ść 6 km i jest to odcinek drogi nr 580 – Sochaczew – Leszno – Warszawa. Łączna długo ść dróg krajowych przebiegaj ących przez gmin ę wynosi 30 km. S ą to drogi: droga krajowa nr 2 relacji Warszawa – Pozna ń oraz droga krajowa nr 50 relacji Grójec – Sochaczew – Pło ńsk

Bie żą cym utrzymaniem dróg w gminie zajmuje si ę Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej. W wi ększo ści drogi gminne s ą zbyt w ąskie, bez oznakowania nawierzchni oraz z ubytkami, co stwarza niebezpiecze ństwo dla poruszaj ących si ę pojazdów. Wiele z nich potrzebuje szybkiego remontu, jednak ze wzgl ędu na brak środków finansowych dokonuje si ę tylko bie żą cych napraw. Drogi nie posiadaj ą szerokiego, utwardzonego pobocza, co jest mankamentem na drogach wiejskich utrudniaj ącym poruszanie si ę pieszych. Wiele kilometrów dróg wymaga jeszcze położenia asfaltu. W najbli ższych latach planowana jest budowa i modernizacja wielu dróg gminnych w tym w pierwszej kolejno ści w miejscowo ściach: Dzi ęglewo, Feliksów, Ko żuszki – Parcel, Wójtówka – Czyste, Andrzejów Duranowski, Dachowa, Żdżarów, Gawłów, Żuków i . Gmina wyst ąpiła o dofinansowanie z programu SAPARD dróg w miejscowo ściach: Altanka – K ąty na długo ści 800 mb i Ko żuszki – Parcel na długo ści 1200 mb. Inwestycja planowana była w 2004 roku. W 2004 roku wspólnie z Generaln ą Dyrekcj ą Dróg Krajowych wybudowano chodniki w miejscowo ści Bielice – Je żówka oraz w Gawłowie wspólnie z Powiatowym Zarz ądem Dróg.

2.2 Oświetlenie dróg

Du żo środków finansowych gmina przeznaczyła na modernizacj ę o świetlenia ulicznego, zakładaniu opraw o świetleniowych na istniej ących liniach energetycznych wzdłu ż dróg gminnych, powiatowych i krajowych. Modernizacj ę tak ą wykonano w latach 2001 -2003 prawie w ka żdej miejscowo ści w gminie. Ł ącznie zamontowano około 170 nowych opraw. W 2001 roku o świetlenie zało żono w miejscowo ściach: Żdżarów, Kuznocin, Dachowa, , W 2002 roku o świetlenie zamontowano w miejscowo ściach: K ąty – Bronisławy, Władysławów, Kuznocin, Bronisławy, Cielice, Wymysłów i Nowe Mostki. Ponadto gmina pokrywała cz ęść kosztów budowy linii energetycznej przy drodze powiatowej ul. Głowackiego, inwestycji realizowanej przez Urz ąd Miasta Sochaczew oraz pokrywała cz ęść kosztów zakładania nowego o świetlenia ulicznego wraz z sygnalizacj ą świetln ą na skrzy żowaniu dróg: krajowej, powiatowej i gminnej w miejscowo ści Ko żuszki – Parcel. W 2003 roku zało żono o świetlenie w miejscowo ściach: Chrzczany, Wymysłów, , Altanka i Rozlazłów. Co roku prowadzone s ą remonty o świetlenia ulicznego i wymiana starych opraw ( żarowych) na nowe (sodowe) , energooszcz ędne. W latach 2001 -2003 wymieniono około 250 szt. opraw.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 34 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

2.3 Komunikacja Gmina Sochaczew ma poł ączenie autobusowe poprzez miasto Sochaczew z Żyrardowem, Skierniewicami, Płockiem i Wyszogrodem. Komunikacj ę zapewnia PKS Sochaczew. Główne poł ączenia to: - Sochaczew – Rybno – Iłów, - Sochaczew – Młodzieszyn - Iłów - Sochaczew – Nowa Sucha – Skierniewice, - Sochaczew – Śladów - Wyszogród, - Sochaczew – Błonie – Warszawa, - Sochaczew – Kampinos – Warszawa, - Sochaczew – Żyrardów, - Sochaczew – Łowicz, A tak że poł ączenia dalekobie żne relacji: - Sochaczew – Toru ń – Bydgoszcz, - Sochaczew – Płock. Komunikacj ę autobusow ą zapewniaj ą te ż prywatne firmy przewozowe oraz miejska komunikacja autobusowa w kierunku miejscowo ści: K ąty, Żelazowa Wola i Żuków.

Przez teren gminy przechodzi te ż linia kolejowa relacji Warszawa – Pozna ń. Stacja kolejowa znajduje si ę w mie ście Sochaczew. Mieszka ńcy gminy korzystaj ą równie ż ze stacji w Piasecznicy i w Kornelinie.

2.4 Energia elektryczna Źródłem energii elektrycznej dla obszaru gminy Sochaczew jest rozdzielnia główna w Sochaczewie.

2.5 Zaopatrzenie w wod ę W gminie Sochaczew zwodoci ągowane s ą wszystkie miejscowo ści. Ł ączna długo ść sieci to 167,2 km. Stopie ń zwodoci ągowania wynosi 80%. Pozostały do wykonania jedynie krótkie odcinki, które z powodów technicznych nie mogły by ć wykonane wcze śniej. Oddalone gospodarstwa zaopatruj ą si ę w wod ę z wodoci ągów zagrodowych i studni kopanych. . Co roku były prowadzone inwestycje zwi ązane z budow ą sieci wodoci ągowej. W 2002 roku oddano do u żytku odcinek w miejscowo ści Janaszówek długo ści 700 mb i w Gawłowie długo ści 2277 mb. W tym samym roku wykonano trzeci odwiert studzienny dla wodoci ągu wiejskiego we wsi Janaszówek o gł ęboko ści 68,5 m i wydajno ści eksploatacyjnej Q=51,0 m³/h W kolejnym 2003 roku oddano do u żytku odcinek długo ści 1677 mb w miejscowo ści Rozlazłów i w Dzieglewie długo ści 275 mb. Uj ęcia wody s ą w gminie w czterech miejscach: 1. SUW Dachowa – studnia nr 1 o gł ęboko ści 51,0 m i wydajno ści Q = 48 m³/h - studnia nr 2 o gł ęboko ści 42,0 m i wydajno ści Q = 42 m³/h 2. SUW Bronisławy - studnia nr 1 o gł ęboko ści 54,0 m i wydajno ści Q = 25 m³/h 3. SUW Mokas Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 35 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

- studnia nr 1 o gł ęboko ści 49,0 m i wydajno ści Q = 45 m³/h 4. SUW Janaszówek - studnia nr 1 o gł ęboko ści 65,0 m i wydajno ści Q = 69 m³/h - studnia nr 2 o gł ęboko ści 65,0 m i wydajno ści Q = 69 m³/h - studnia nr 3 o gł ęboko ści 68,5 m i wydajno ści Q = 51 m³/h

2.6 Kanalizacja Na terenie gminy nie ma kanalizacji. Gmina posiada jedn ą oczyszczalni ę ścieków – mechaniczno biologiczn ą, która znajduje si ę w Żelazowej Woli. Obsługuje ona infrastruktur ę Żelazowej Woli ( restauracj ę i parking). Ma 0,6 km czynnej sieci, a jej przepustowo ść wynosi Q = 12 m³/dob ę. Zwa żywszy na rosn ąca liczb ę mieszka ńców i ilo ść oddawanych budynków mieszkalnych, budowa sieci kanalizacyjnej jest niezb ędna. Jednak zakładanie kanalizacji wiąż e si ę z budow ą oczyszczalni ścieków. S ą to powa żne inwestycje, które mimo du żych kosztów z nimi zwi ązanych staj ą si ę dla gminy konieczno ści ą. W planach jest budowa czterech oczyszczalni ścieków w miejscowo ściach: Kuznocin, Żuków, Andrzejów Duranowski i Bielice. Wybrano te miejscowo ści ze wzgl ędu na zwart ą zabudow ę. Na innych terenach o wi ększym rozproszeniu gospodarstw, bardziej ekonomicznym rozwi ązaniem byłoby zakładanie przydomowych oczyszczalni ścieków, dlatego gmina b ędzie czyniła starania by pomóc mieszka ńcom w uzyskaniu jak najszerszych informacji i podj ęciu decyzji o rozpocz ęciu inwestycji. Pewnym ułatwieniem dla gospodarstw s ą mo żliwo ści dofinansowania z funduszy strukturalnych budowy oczyszczalni ścieków.

2.7 Gaz W gminie nie ma sieci gazowej i gospodarstwa domowe korzystaj ą z gazu butlowego. W najbli ższych latach przewidziano budow ę sieci przesyłowej i sieci rozdzielczej oraz budow ę zaplecza techniczno – administracyjnego obsługuj ącego odbiorców gazu. W chwili obecnej trwaj ą prace przygotowawcze do przyst ąpienia do inwestycji. B ędzie to całkowicie komercyjne przedsi ęwzi ęcie, koncesj ę uzyskała włoska firma MDI, która będzie administrowała sieci ą po zako ńczeniu inwestycji.

3. Gospodarka odpadami

Gmina Sochaczew nie posiada własnego wysypiska śmieci i odpadów. Korzysta z usług firmy „RETHMAN” i „SOEKO”. Mieszka ńcy podpisuj ą umowy indywidualne w tymi firmami. Brak programu zagospodarowania odpadów w gminie nie sprzyja utrzymaniu czysto ści w gminie. Mimo prowadzonych akcji w śród dorosłych mieszkańców i dzieci w szkołach nie zmniejsza si ę liczba dzikich wysypisk śmieci.

4. Telefonizacja

Sie ć telefoniczna przewodowa jest do ść dobrze rozwini ęta. W ostatnich latach nast ąpiła intensywna rozbudowa sieci. Obecnie w gminie jest około 1700 abonentów obsługiwanych przez Telekomunikacj ę Polsk ą S.A. Ponadto wielu mieszka ńców korzysta z telefonii komórkowej, która staje si ę coraz bardziej popularna na wsi. Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 36 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

VI. BEZPIECZE ŃSTWO

1. Ochrona przeciw po żarowa Na terenie gminy jest 6 Ochotniczych Stra ży Po żarnych, które dbaj ą o zabezpieczenie przeciwpo żarowe w gminie. Ponadto w mie ście Sochaczew działa Komenda Powiatowa Pa ństwowej Stra ży Po żarnej, której zadaniem jest walka z po żarami, kl ęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagro żeniami. Gminne OSP ści śle współpracuj ą z Komend ą Powiatow ą Pa ństwowej Stra ży Po żarnej. Cz ęsto w akcjach ratunkowych w wypadkach drogowych na terenie gminy, wykorzystywane jest do świadczenie i sprz ęt ratowniczy Komendy Powiatowej PSP w Sochaczewie. OSP w gminie staraj ą si ę o prawidłowe zabezpieczenie sprz ętu i dobre przygotowanie ludzi. Dlatego bior ą udział w zawodach organizowanych na terenie powiatu i poza powiatem, by ćwiczy ć prac ę w zespole i utrzymywa ć sprawno ść stra żaków. 2. Bezpiecze ństwo ludno ści W gminie nie ma posterunku policji. Nad bezpiecze ństwem mieszka ńców czuwa Komenda Powiatowa Policji. Cało ść powiatu podzielono na 13 sektorów, z czego 7 obejmuje teren miasta i gminy Sochaczew. Tylko na terenie miasta i gminy Sochaczew odnotowuje si ę 60-70% wszystkich popełnianych przestępstw. W celu ograniczenia przest ępczo ści prowadzone s ą działania profilaktyczne w szkołach. Tematyka dotyczy zwalczania alkoholizmu wśród nieletnich, narkomanii i palenia papierosów.

VII. OŚWIATA I WYCHOWANIE

1. Szkoły Na terenie gminy Sochaczew funkcjonuje siedem szkół: - Cztery samodzielne szkoły podstawowe w: Gawłowie, Żukowie, Feliksowie i Mokasie. - Dwa zespoły szkół: Zespół Szkół w K ątach w skład którego wchodz ą: Szkoła Podstawowa im. M. Kopernika i Gimnazjum oraz Zespół Szkół w Wyczółkach w skład którego wchodz ą: Szkoła Podstawowa im. J. Kusoci ńskiego oraz Gimnazjum. - Gimnazjum w Wymysłowie. Przy wszystkich szkołach podstawowych funkcjonuj ą oddziały przedszkolne do których ucz ęszcza 120 uczniów. Do wszystkich szkół podstawowych ucz ęszcza ł ącznie 688 uczniów, a do trzech gimnazjów – 339 uczniów. Nauczaniem zajmuje si ę 111 nauczycieli ( ł ącznie z nauczycielami oddziałów „O” i świetlic).

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 37 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

W szkołach podstawowych jest razem 37 oddziałów, a w gimnazjach 16 oddziałów. Uczniowie ucz ą si ę w 60 salach lekcyjnych, co w pełni pokrywa zapotrzebowanie na sale lekcyjne. W ka żdej ze szkół s ą pracowanie komputerowe z dost ępem do Internetu.

2. Obiekty sportowe

Jest jedna sala gimnastyczna w Szkole Podstawowej w Żukowie. W trzech szkołach: w Mokasie, w K ątach i w Wymysłowie funkcjonuj ą zast ępcze sale gimnastyczne do wybranych ćwicze ń i zaj ęć korekcyjnych. Gmina planuje budow ę pełnowymiarowych sal gimnastycznych przy Zespole Szkół w Kątach i Gimnazjum w Wymysłowie, a w nast ępnej kolejno ści przy Zespole Szkół w Wyczółkach i przy Szkole Podstawowej w Feliksowie. We wszystkich szkołach du żą wag ę przykłada si ę do sprawno ści fizycznej uczniów. Co roku planowany jest kalendarz imprez sportowych i zawodów mi ędzyszkolnych. Odbywaj ą si ę biegi przełajowe indywidualne, mini piłka koszykowa dziewcz ąt i chłopców, gminny turniej sprawno ściowy, dwa ognie dziewcz ąt, tenis stołowy dziewcz ąt i chłopców, halowa piłka no żna, piłka r ęczna dziewcz ąt i chłopców, mini piłka siatkowa dziewcz ąt i chłopców, sztafetowe biegi przełajowe klas starszych i młodszych, mini piłka no żna dziewcz ąt i chłopców i inne. Uczniowie szkół gminy bior ą równie ż udział w zawodach powiatowych i rozgrywkach mi ędzy gminami.

3. Wy żywienie w szkołach

Na terenie gminy s ą trzy stołówki przyszkolne: w Wyczółkach, w Żukowi i w K ątach. W stołówce w K ątach przygotowywane są posiłki dla uczniów szkół w Gawłowie, Mokasie, Feliksowie i w Wymysłowie. Do żywianiem obj ęte s ą dzieci i młodzie ż w ramach „Rz ądowego programu do żywiania uczniów” przy współpracy z Gminnym O środkiem Pomocy Społecznej, a tak że dzieci, które same finansuj ą swoje posiłki. Ł ącznie do żywianiem obj ętych jest ponad 300 uczniów.

4. Opieka medyczna Sprawuj ą j ą lekarze rodzinni i piel ęgniarki z o środków zdrowia, do których zapisani s ą rodzice z dzie ćmi. W trakcie organizacji jest gabinet stomatologiczny w Zespole Szkół w K ątach.

5. Przyszli uczniowie i absolwenci Przewidywana liczba dzieci w klasach zerowych w kolejnych latach: W roku 2005/2006 – 202 dzieci z terenu gminy, W roku 2006/2007 – 94 dzieci z terenu gminy, W roku 2007/2008 – 272 dzieci z terenu gminy (Szacunki na podstawie zameldowanych mieszka ńców gminy Sochaczew)

Po uko ńczeniu szkoły podstawowej 99% uczniów kontynuuje nauk ę w gimnazjach na terenie gminy.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 38 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Po sko ńczeniu nauki w gimnazjum, 95% absolwentów uczy si ę nadal w szkołach ponadgimnazjalnych z mo żliwo ści ą zdania matury. Wybierane s ą szkoły głównie w Sochaczewie, ale te ż w Żyrardowie, w Błoniu lub w Łowiczu.

6. Czytelnictwo W gminie jest jedna biblioteka przy Zespole Szkół w K ątach oraz jej dwie filie w Wymysłowie i w Wyczółkach. Posiada 36 251 woluminów i 937 czytelników (GUS, 2003). Oprócz wypo życze ń biblioteka prowadzi działalno ść kulturaln ą, organizuje spotkania autorskie, konkursy, wystawy i prelekcje. Mieszka ńcy gminy korzystaj ą te ż w biblioteki miejskiej w Sochaczewie, która posiada du ży ksi ęgozbiór i wiele tytułów czasopism.

VIII. UPOWSZECHNIANIE KULTURY I SPORTU

1. Kultura i turystyka

Koncert w Żelazowej Woli

Główn ą atrakcj ą turystyczn ą gminy Sochaczew jest niew ątpliwie Żelazowa Wola. Muzeum i park przyci ągaj ą rzesze turystów z Polski i z zagranicy. Dworek, dawna oficyna pałacu Skarbków z przełomu XIX i XX wieku mie ści muzeum, miejsce urodzenia Fryderyka Chopina. Budynek staraniem miło śników muzyki Chopina stał si ę własno ści ą Komitetu Chopinowskiego w 1928 roku. Rozpocz ęto wtedy prace rekonstrukcyjne wg projektu architektów: Lecha Niemojewskiego i Mieczysława Ku źmy. Wn ętrze urz ądzono w 1931 roku meblami z XIX wieku wg projektu Lecha Niemojewskigo. Niestety zniszczenia i grabie że w czasie II wojny światowej spowodowały, że dworek był ponownie zrekonstruowany i oddany zwiedzaj ącym w 1949 roku. W pomieszczeniach znajduj ą si ę meble, tkaniny dekoracyjne, instrumenty muzyczne i sztychy z epoki. Obecnie zarz ądza nim Towarzystwo im. Fryderyka Chopina. Od w 1954 roku w Żelazowej Woli organizowane s ą koncerty z udziałem wybitnych pianistów, laureatów nagród nie tylko z Polski ale równie ż z zagranicy.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 39 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Wokół dworu jest niezwykle malowniczy park zało żony wg projektu Krzywdy Polkowskiego z du żą ilo ści ą cennych okazów drzew i krzewów. W sezonie dodatkową dekoracj ę stanowi ą rabaty i aleje z kwiatami. Na terenie parku stoi pomnik Fryderyka Chopina, przepływa te ż rzeka Pisia.

W parku na terenie Żelazowej Woli

Na parkingu przed muzeum mo żna w okresie letnim spotka ć szereg artystów ze swoimi obrazami, rze źbami nawi ązuj ącymi tematyk ą do muzyki Chopina, Żelazowej Woli i Mazowsza. Mimo niew ątpliwie du żej atrakcji turystycznej jak ą jest Żelazowa Wola brak jest dobrej infrastruktury do obsługi go ści. Nie ma wystarczaj ącej ilo ści miejsc parkingowych, barów czy restauracji. Sprzedaj ący pami ątki nie maj ą odpowiednich warunków do handlu. Oferta turystyczna jest skromna, a koncerty, które odbywaj ą si ę na świe żym powietrzu s ą tylko w sezonie letnim i ze wzgl ędu na warunki tylko przy ładnej pogodzie. Nie wykorzystano te ż Żelazowej Woli do promowania innych atrakcji powiatu zwłaszcza, że s ą tak blisko, jak muzea na terenie Sochaczewa, przejazd kolejk ą wąskotorow ą do Puszczy Kampinoskiej, czy zabytkowy ko ściół w Bochowie, miejsce chrztu Fryderyka Chopina i ślubu jego rodziców. Tkwi ą tu du że mo żliwo ści rozwoju turystycznego dla gminy Sochaczew i ści ągni ęcia znacznie wi ększej liczby turystów.

2. Zabytki na terenie gminy

Na terenie gminy mo żna ogl ąda ć nieliczne zachowane zabudowania dworskie i parki wokół nich. Gawłów • Dwór murowany, zbudowany w latach 1880 – 1890. Obecnie jest ju ż w obr ębie miasta Sochaczew.

Ko żuszki • Dwór murowany, neobarokowy z przełomu XIX/XX wieku, Podobnie jak pozostałe dwory zniszczony w okresie powojennym, wymaga powa żnych remontów.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 40 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Kuznocin Dwór wybudowano w okresie mi ędzywojennym w latach 1914 - 1920,

Żdżarów Dwór murowany z ko ńca XIX wieku, parterowy podpiwniczony z charakterystyczn ą czworoboczn ą wie żą w naro żniku północno-wschodnim. Wybudowany dla Antoniego Grzybowskiego. W 1937 roku rodzina Grzybowskich sprzedaje maj ątek Śliwczy ńskim. W czasie II wojny światowej jest własno ści ą Kreislanda Nissena. Dwór powstał na terenie osady Żdżarów, o której wzmianki znajdujemy z 1579 roku. Pod koniec XIX wieku maj ątek w Żdźarowie miał 893 morgi. Po II wojnie światowej w budynku mie ściła si ę szkoła rolnicza, a pó źniej biura pa ństwowego gospodarstwa rolnego, obecnie dwór jest w r ękach prywatnych. Mocno zdewastowany i zniszczony, wymaga powa żnych inwestycji podobnie jak park.

Żuków Wie ś nale żała w ko ńcu XVII wieku do rodziny Lasockich, a w XVIII wieku do Jerzego Bo ńczy Skar żyskiego, który pełnił w owym czasie wa żne funkcje publiczne. Był wicestarost ą sochaczewskim, prezesem S ądu Apelacyjnego w Ksi ęstwie Warszawskim, senatorem i kasztelanem królestwa Polskiego. Dwór w Żukowie wybudowano około 1900 roku dla rodziny Chylewskich w stylu barokowo – klasycystycznym. Gruntownie przebudowano go w 1916 roku. Po II wojnie światowej mie ściła si ę w nim szkoła. Dzi ś jest w złym stanie technicznym, zniszczony i zdewastowany, wymaga powa żnych remontów. Ponownie znajduje si ę w r ękach prywatnych.

3. Parki podworskie Na terenie gminy Sochaczew parki podworskie znajdują si ę m.in. w Bielicach, Je żówce, K ątach, Ko żuszkach, Kuznocinie, Żdżarowie, Żelazowej Woli, Żukowie. Wi ększo ść z nich powstała na przełomie XIX i XX wieku. Stanowiły wspaniałe otoczenie dla dworów drewnianych i murowanych usytuowanych wokół Sochaczewa. Charakterystyczne dla Mazowsza to aleje dojazdowe obsadzane lipami, grabami i kasztanowcami.

W parkach podworskich zachowało si ę wiele cennych drzew Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 41 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Parki dzielono na kwatery i obsadzano ró żnorodn ą ro ślinno ści ą. Z przodu głównie ro śliny ozdobne, krzewy, kwiaty. Z tyłu domu uprawiano warzywniki i utrzymywano sady. W śród drzew cz ęsto stały ule. Mimo zmieniaj ących si ę wła ścicieli parki były piel ęgnowane i dobrze utrzymywane. Niestety po II wojnie światowej nie wróciły do swoich wła ścicieli. Dwory zostały zasiedlone przez pracowników Pa ństwowych Gospodarstw Rolnych, zamieniano je na szkoły i inne budynki u żyteczno ści publicznej. Parki w wi ększo ści były zaniedbywane i dewastowane, niszczały. Do dzisiaj zachowały si ę układy architektoniczne, pojedyncze egzemplarze drzew i krzewów które wpisano do rejestru zabytków przyrody. Jedynie opis ten nie dotyczy Żelazowej Woli, gdzie mo żna ogl ąda ć dobrze utrzymane aleje, rzadkie okazy drzew i pi ękne rabaty kwiatowe. Muzeum i park nale żą do Towarzystwa im. Fryderyka Chopina w Warszawie i s ą odwiedzane przez setki turystów z całego świata. Park stanowi wspaniałe otoczenie dla dworu, w którym mie ści si ę muzeum im. Fryderyka Chopina. Poni żej krótka charakterystyka obecnego stanu parków podworskich. Bielice – pozostało ści parku krajobrazowego z XIX w. z wieloma gatunkami drzew krajowych i obcego pochodzenia (m.in. tulipanowiec ameryka ński i miłorz ąb japo ński). Z parku widok na malownicz ą dolin ę Pisi. Obecnie własno ść prywatna rodziny Komorowskich. Je żówka – resztki parku krajobrazowego z XIX w. Pomnikowe okazy drzew m.in. topole białe, jesiony wyniosłe, klony, lipy drobnolistne. W s ąsiedztwie dwa stawy. Ostatni z wła ścicieli nabył posiadło ść w 1938 roku. Niestety zgin ął w czasie II wojny światowej zamordowany przez NKWD. Po wojnie teren nale żał do PGR. O park nie dbano. Do dzi ś pozostały pojedyncze okazy drzew. Kąty – zachowały si ę resztki parku krajobrazowego z XIX w. Zaraz po wojnie maj ątek zabrano wła ścicielom. Południow ą cz ęść parku podzielono na działki budowlane. Na pozostałej cz ęś ci mocno zniszczonej s ą okazy starych lip i jesionów. Ko żuszki – park krajobrazowy zało żony w 1870 r. według projektu Kamila Jamme dla Władysława Tomickiego. W parku dwa stawy, szpaler kasztanowy i aleja dojazdowa. Po 1945 r. zdewastowany, pó źniej przekształcony. W parku pomnikowe okazy drzew (3 lipy drobnolistne, 2 jesiony wyniosłe), aleja dł. 300 m (stare lipy drobnolistne, kasztanowce zwyczajne, jesion wyniosły, robinia akacjowa). Kuznocin – resztki parku krajobrazowego z pocz ątku XX w. Żdżarów – resztki parku krajobrazowego z około 1900 r. W parku pomnik przyrody – dąb szypułkowy. Pozostały równie ż kasztanowce, lipy i akacje. W okresie mi ędzywojennym Żdżarów ł ączyła z s ąsiednim maj ątkiem, Ćmiszewem aleja świerkowa. Na terenie parku zachowały si ę równie ż trzy stawy, w tym jeden du ży. Żelazowa Wola – w miejscu dawnego parku krajobrazowego pochodz ącego z przełomu XVIII/XIX w., zdewastowanego w XIX stuleciu, w latach 30. XX w. powstał zadziwiaj ący oryginalno ści ą kompozycji i rozmaito ści ą ro ślinno ści park, jedyny w swoim rodzaju w Polsce. Ze wzgl ędu na wielkie bogactwo gatunków drzew i krzewów ma on charakter ogrodu botanicznego. Obok gatunków rodzimych ro śnie tu wiele drzew i krzewów obcego pochodzenia (m.in. choina kanadyjska, cyprysik błotny, daglezja, hortensja krzewiasta i pn ąca, jałowiec wirginijski, jodła kalifornijska, Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 42 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

klon czerwony, magnolia japo ńska, orzech czarny, sosna Banksa, sosna wejmutka, topola chi ńska i włochata, żywotnik olbrzymi i zachodni). W parku ro śnie 9 drzew uznanych za pomniki przyrody (6 kasztanowców pospolitych, 2 wierzby białe i d ąb szypułkowy). Żuków – pozostało ści parku krajobrazowego z około 1900 r. projektowanego przez Waleriana Kronenberga.

Parki w wi ększo ści zniszczone i zdewastowane powinny by ć odnowione, drzewostan uzupełniony, a zachowane egzemplarze ciekawych gatunków drzew otoczone opiek ą. Tereny te s ą warte utrzymania nie tylko z uwagi na warto ści historyczne, poznawcze i naukowe. S ą te ż cennym elementem krajobrazowym oraz wpływaj ą korzystnie na warunki ekologiczne przyległych biocenoz polnych i łąkowych. Warto ść tych terenów była znana biologom i ekologom od dawna. Teraz doczekała się te ż wsparcia z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Z uwagi na szybko post ępuj ącą degradacj ę środowiska naturalnego, niezwykle wa żnym jest utrzymanie genotypów i zachowanie istniej ących skupisk fauny i flory. St ąd mo żliwo ść dofinansowania projektów, których celem b ędzie ochrona i odnowienie dawnych parków podworskich.

Parki podworskie pełni ą wa żną role w zachowaniu ekosystemów

4. Turystyka w gminie

Zarówno dwory jak i parki mog ą znale źć si ę na trasie wycieczek pieszych i rowerowych. Poło żone s ą bowiem na terenach niezbyt oddalonych od miasta Sochaczewa, w śród pól, z dobr ą sieci ą dróg dojazdowych o małym nat ęż eniu ruchu samochodów i w blisko ści trzech malowniczo meandruj ących rzek: Pisi, Utraty i Bzury. Jeszcze do niedawna były to jedne z najbardziej zanieczyszczonych rzek w Polsce. Obecnie jako ść wody znacznie si ę poprawiła. Powodem jest nie tylko zamkni ęcie cz ęś ci zakładów spuszczaj ących ścieki do tych rzek, ale równie ż zaostrzone przepisy ochrony środowiska. Atrakcj ą dla turystów mog ą by ć te ż oczka wodne w śród pól, zadrzewienia śródpolne, ł ąki wzdłu ż rzek i niewielkie obszary lasów. Z uwagi na poło żenie gminy, nie mo żemy mówi ć o turystyce i atrakcjach kulturalnych bez miasta Sochaczewa i s ąsiednich gmin. Przyje żdżaj ący na teren

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 43 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Powiatu mog ą korzysta ć z oferty przygotowanej przez dwa muzea: Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzur ą oraz Muzeum Kolejki W ąskotorowej. W Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą znajduj ą si ę liczne eksponaty i pami ątki z terenu gminy Sochaczew. Mo żna obejrze ć znaleziska z wykopalisk archeologicznych, czy pami ątki po krwawej batalii wojsk polskich i niemieckich nad Bzur ą w 1939 roku. Tury ści mog ą te ż uczestniczy ć w imprezach otwartych organizowanych w Sochaczewie i w gminach. Na uwag ę zasługuje tu na przykład pokaz walk nad Bzur ą przygotowany po raz kolejny w 2004 roku w Brochowie w rocznic ę walk nad Bzur ą w 1939 roku. Gmina uczestniczy te ż w targach rolniczych organizowanych corocznie przez ośrodek doradztwa rolniczego w Bielicach. Targi te co roku gromadz ą coraz wi ęcej wystawców jak i odwiedzaj ących z gmin i miasta. Pocz ątkowo wystawy odbywały si ę w Bielicach na terenie o środka, pó źniej na terenie jednostki wojskowej w Bielicach, a ju ż od kilku lat w Sochaczewie. Gmina wł ącza si ę w imprezy przygotowywane przez miasto i gminy powiatu, jak chocia żby do żynki wojewódzkie, które w 2004 odbyły si ę w Sochaczewie.

Mieszka ńcy gminy licznie uczestniczyli w Do żynkach wojewódzkich w Sochaczewie, 2004

Gmina Sochaczew podobnie jak s ąsiednie gminy współpracuje z urz ędem powiatowym nad opracowaniem kompleksowego programu rozwoju turystyki w powiecie. Wydanie wspólnych folderów jak i wytyczenie ście żek rowerowych i pieszych ułatwi gminie prac ę nad rozwini ęciem ruchu turystycznego w Żelazowej Woli. Inne działania jakie były w tym kierunku dotychczas podejmowane to nawi ązanie współpracy z prowincj ą Treviso, gmina Riese Piox we Włoszech., której celem jest wymiana kulturalna, wymiana dzieci i młodzie ży oraz promowanie Żelazowej Woli.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 44 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Równie ż poło żenie gminy sprawia, że nie ma ona swojego domu kultury. Role tę spełnia Miejski Dom Kultury w Sochaczewie. Dzieci i młodzie ż z terenu gminy korzysta z licznych ofert kulturalnych i sportowych miasta. S ą to kino i biblioteka, szkoła muzyczna i obiekty sportowe: korty, boiska i basen. Mimo to mieszka ńcy gminy postanowili inwestowa ć w nowe obiekty sportowe przy szkołach ( patrz inwestycje w gminie) i remonty budynków OSP na potrzeby kulturalne mieszka ńców. Planuj ą te ż organizacj ę wi ększej ilo ści zaj ęć pozaszkolnych dla dzieci i młodzie ży oraz imprez, które pozwoliłyby ści ągn ąć turystów do gminy.

5. Promocja gminy

Poło żenie gminy ma du ży wpływ na polityk ę w zakresie promocji i rozwoju turystyki w gminie. Szereg ciekawych miejsc i pomników przyrody znajduje si ę nie tylko w samej gminie, ale i w mie ście i w s ąsiednich gminach. Dlatego dla racjonalnego planowania rozwoju turystyki i promocji regionu konieczne s ą wspólne działania samorz ądu powiatowego, miasta i gmin. Wydawanie folderów o regionie, opracowywanie informacji turystycznej o powiecie, czy rozmowy na temat promowania Żelazowej Woli to przykłady pozytywnych działa ń, które odbywaj ą si ę przy aktywnym udziale gminy Sochaczew.

Du żą rol ę w przekazie informacji odgrywaj ą media. W powiecie ukazuj ą si ę gazety: Ziemia Sochaczewska, Echo Powiatu i Ekspess Sochaczewski, które wnikliwie śledz ą życie w mie ście i gminach informuj ąc o wszystkich wydarzeniach i spawach najbardziej istotnych dla mieszka ńców. S ą te ż drog ą przekazu informacji z urz ędów do mieszka ńców powiatu. Bardzo aktywnie działa te ż radio Fama, które ch ętnie jest słuchane nie tylko przez mieszka ńców Sochaczewa i gmin ale i przez ludzi spoza powiatu.

Gmina ma swoj ą stron ę internetow ą, jednak wymaga ona rozbudowy i wielu uzupełnie ń. W dobie coraz wi ększej informatyzacji jest to dobre źródło przekazywania informacji o gminie i dobry kontakt z mieszka ńcami, zwłaszcza młodego pokolenia. Strona internetowa to te ż wizytówka gminy. Zagl ądaj ą na ni ą ludzie nie tylko z Polski, ale i z zagranicy. Zawsze aktualne „wie ści” z Żelazowej Woli przyci ągn ęłyby wi ęcej turystów do gminy.

IX. OPIEKA MEDYCZNA I SPOŁECZNA

1. Opieka medyczna W gminie funkcjonuje jeden prywatny o środek zdrowia, w którym pracuje dwóch lekarzy. Mieszka ńcy gminy Sochaczew korzystaj ą z niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej w mie ście Sochaczew oraz z usług lekarzy specjalistów i dentystów, w prywatnych gabinetach. Do dyspozycji mieszka ńców gminy jest Szpital Powiatowy w Sochaczewie, w którym s ą podstawowe oddziały szpitalne.

Na terenie gminy nie ma apteki, ale mieszka ńcy mog ą korzysta ć z licznych aptek w mie ście.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 45 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

2. Opieka społeczna

W gminie opiek ą społeczn ą zajmuje si ę Gminny O środek Opieki Społecznej. W 2003 roku warto ść świadcze ń jaka została wypłacona wyniosła 426966 złotych i było to mniej w stosunku do roku poprzedniego o 20%. GOSP wypełnia ustawowe zobowi ązania pa ństwa wobec najbiedniejszej grupy społecznej oraz pełni rol ę po średnika w przekazywaniu środków pieni ęż nych z bud żetu centralnego do świadczeniobiorców.

Tabela 17. Udzielone świadczenia w ramach realizowania zada ń zleconych gminie, /dane GOSP/

2001 2002 2003 Formy Liczba Kwota Liczba Kwota Liczba Kwota pomocy osób Świadcze- osób Świadcze osób Świadcze- którym nia którym -nia którym nia przyznan w złotych przyznano w złotych przyzna- w złotych o świadcze- no świadcze- nia świadcze nia nia Zasiłki stałe 10 42 896 15 52928 12 50160 Zasiłki - - 48 39439 40 23109 okresowe Renta socjalna 68 277698 79 379786 87 296201 Ochrona 18 14166 24 26596 21 23388 macierzy ństw a Zasiłki 12 9483 12 8866 12 9806 rodzinne Specjalisty - 6 36593 6 23642 4 19885 czne usługi opieku ńcze Zasiłki 67 95217 69 79768 51 61316 piel ęgnacyjne Pomoc dla 2 495 - - - - kombatantów

W ka żdym roku liczba świadczeniobiorców jest zmienna. Zmalała liczba osób dostaj ących zasiłki okresowe i korzystaj ących z usług specjalistycznych. Na jednym poziomie utrzymuje si ę liczba osób korzystaj ących z zasiłków rodzinnych. Wzrosła jedynie suma świadcze ń ( zasiłku rodzinnego) w stosunku do roku poprzedniego. Co roku maleje liczba osób uprawnionych do otrzymywania zasiłku piel ęgnacyjnego. Najwa żniejsz ą pozycj ę w śród zada ń zleconych zajmuj ą: renta socjalna i zasiłki piel ęgnacyjne. Stanowi ą one 83,7% wszystkich wypłaconych świadcze ń.

Znacz ącą pozycj ę w bud żecie GOSP stanowi ą środki na pokrycie wy żywienia w szkołach. Liczba dzieci do żywianych wzrosła do 227 w 2003 roku, o 36 osób

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 46 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

w stosunku do roku poprzedniego. Kwotowo wzrost ten był znaczny i powi ększył si ę z 54574 zł w 2002 roku do 102879 zł w 2003 roku. Wydatki na do żywianie w szkołach stanowiły 16% bud żetu przeznaczonego na świadczenia socjalne w gminie.

X. OCHRONA ŚRODOWISKA

1. Powietrze

Mała ilo ść zakładów, kotłowni i niska emisja zanieczyszcze ń powoduj ą, że mo żna uzna ć stan czysto ści powietrza za zadowalaj ący. Najwi ększy zakład w gminie Masterfoods Polska ma system ochrony zanieczyszczenia powietrza, który nie usuwa uci ąż liwych zapachów jakie wydostaj ą si ę z kominów. Nie s ą to jednak emisje gazów szkodliwych dla środowiska. Na ska żenie powietrza maj ą wpływ w gminie: - kotłownie opalane zanieczyszczonym w ęglem w gospodarstwach domowych, - kotłownie z zakładów przetwórczo – usługowych, - pojazdy samochodowe z niesprawnymi układami spalinowymi, ci ągniki rolnicze. Na zanieczyszczenie powietrza w gminie maj ą te ż wpływ samochody poruszaj ące si ę na drogach krajowych i wojewódzkich. Obwodnica odciąż yła miasto od uci ąż liwego ruchu, ale nie wpłyn ęło to na zmniejszenie zanieczyszcze ń wzdłu ż drogi krajowej Warszawa – Pozna ń oraz na drogach wojewódzkich. 2. Woda Wody powierzchniowe na terenie gminy s ą zanieczyszczone i nieprzydatne do wykorzystania gospodarczego lub rekreacyjnego. Co prawda ze wzgl ędów ekonomicznych spadła ilo ść zanieczyszcze ń chemicznych spowodowanych nawo żeniem i stosowaniem środków ochrony ro ślin, ale nadal brak kanalizacji powoduje, że do wód powierzchniowych dostaj ą si ę ścieki komunalne. W czasie opadów spływaj ą te ż osady ze spalin samochodowych. Stan rzek: Bzury, Utraty i Pisi z ka żdym rokiem poprawia si ę, chocia ż nadal spuszczane s ą do nich ścieki bezpo średnio z kanalizacji bez oczyszczania.

3. Gleba Podobnie jak w przypadku wody, tak że i w uprawie gleby stosuje si ę teraz mniej nawozów i środków ochrony ro ślin. Wi ększo ść gleb ma dobry odczyn i nie wymaga wapnowania. Zanieczyszczenie gleby powodowane jest te ż przez wylewanie ścieków i wyrzucanie śmieci w miejscach przypadkowych.

4. Hałas W gminie brak źródeł uci ąż liwego hałasu. Jedynie wzdłu ż dróg krajowych wyst ępuje zwi ększona emisja hałasu spowodowana du żym ruchem pojazdów na drodze, szczególnie du żych samochodów ci ęż arowych i ci ągników rolniczych. Wpływ na uci ąż liwy hałas ma: - zła nawierzchnia dróg, - du ża pr ędko ść poruszaj ących si ę pojazdów, - zła jako ść samochodów i ci ągników rolniczych.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 47 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

XI. BUD ŻET GMINY SOCHACZEW

Wydatki

Wyszczególnienie Wydatki ogółem

2002 % 2003 % warto ść w zł warto ść w zł 382 804 3,3 124 660,45 1,1 Rolnictwo i łowiectwo Wytwarzanie i 60 000 0,5 115 000 zaopatrywanie w energi ę 1,0 elektryczn ą, wod ę 1 684 145 14,3 1 409 938,19 12,1 Transport i ł ączno ść 40 162 0,3 21 656,32 0,2 Gospodarka mieszkaniowa 127 549 1,1 103 037,24 0,9 Działalno ść usługowa 1 630 526 13,9 1 930 499,37 16,6 Administracja publiczna Urz ędy naczelnych organów 20 079 0,1 21 042,69 0,2 władzy pa ństwowej 204 953 1,7 233 338,10 2,0 Bezpiecze ństwo publiczne 11 415 0,1 13 523,87 0,1 Ró żne rozliczenia 5 381 055 45,9 5 685 714 49 Oświata i wychowanie 69 755 0,6 78 396,92 0,7 Ochrona zdrowia Zadania polityki społecznej 1 129 354 9,6 1 083 343,04 9,3

Edukacyjna opieka 147 189 1,3 168 825 1,5 wychowawcza Gospodarka komunalna i 730 340 6,2 463 261,20 4,0 ochrona środowiska Kultura i ochrona 79 444 0,7 112 748,57 1,0 dziedzictwa narodowego 33 232 0,3 39 668,21 0,3 Kultura fizyczna i sport 11 732 002 100 11 604 653,17 100 RAZEM WYDATKI

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 48 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

BUD ŻET GMINY SOCHACZEW

Dochody

Wyszczególnienie Dochody ogółem

2002 r. 2003 r. Warto ść w zł % Warto ść w zł %

Rolnictwo i łowiectwo 97 846 0,80 10 047 0,08 Leśnictwo 2 205 0,02 1 984 0,02 Transport i ł ączno ść 15 000 0,10 267 068 2,20 Gospodarka mieszkaniowa 95 743 0,80 68 950 0,60 Administracja publiczna 206 590 1,70 128 228 1,10 Urz ędy naczelnych organów 20 079 0,20 21 042 0,20 władzy pa ństwowej Bezpieczeństwo publiczne 387 0,003 699 0,005 Dochody od osób prawnych, 6 199 741 52,50 6 123 791 51,10 osób fizycznych i jedn. nie posiadaj ących osobowo ści prawnej Ró żne rozliczenia 4 195 371 35,50 4 553 755 38,00

Oświata i wychowanie 90 760 0,80 22 656 0,20

Opieka społeczna 793 390 6,70 684 127 5,70

Edukacyjna opieka 1 792 0,02 580 0,005 wychowawcza Gospodarka komunalna 86 958 0,70 93 000 0,80

11 805 862 100,00 11 975 931 100,00 RAZEM DOCHODY

Dochód na jednego mieszka ńca gminy w 2002 r. wynosił 1 407 zł Dochód na jednego mieszka ńca gminy w 2003 r. wynosił 1 414 zł

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 49 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Podstawowe Wska źniki dotycz ące zasobów gminy Sochaczew ( dane według Urz ędu Gminy za rok 2004 i GUS 2003)

I. Struktura rolna i infrastruktura wsi

1. Powierzchnia całkowita gminy: 91,41 km 2˛

2. Struktura u żytków rolnych w gminie: Ogółem u żytki rolne 6577 ha Grunty orne 5949 ha Ł ąki i pastwiska 798 ha Sady 200 ha 3. Powierzchnia lasów: 148 ha

4. Liczba mieszka ńców: 8 686 osób 5. Gęsto ść zaludnienia: 92,6 osoby /1 km 2 6. Wielko ść migracji: 2003 7. zameldowania 170 8. wymeldowania 96

9. Liczba mieszka ńców w wieku: przedprodukcyjnym 2 075 produkcyjnym 5 117 poprodukcyjnym 1 276

w tym: ogółem męż czyzn kobiet do 15 lat 1 828 958 870 16-18 lat 403 222 181 19-65 lat m ęż czy źni 2 743 2 743 - 19-60 lat kobiety 2 485 - 2 485 65 i wi ęcej lat m ęż czy źni 416 416 - pow. 60 lat kobiety 811 - 811

10. Liczba gospodarstw prowadz ąca wył ącznie działalno ść rolnicz ą -1065

11. Liczba ludno ści wiejskiej pracuj ącej w rolnictwie powy żej 55 lat: brak danych.

12. Procent bezrobocia: 18,3 w tym ludzi młodych do 34 roku życia: 55,6% w stosunku do ogółu bezrobotnych

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 50 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

13. Liczba zwierz ąt według gatunków i klas: (2002 r.) bydło ogółem 2 273 krowy mleczne 888 trzoda chlewna ogółem 4 721 lochy 564 konie 296 króliki 316

14. Rozłóg ( średnia liczba pól w jednym gospodarstwie): brak danych działek

15. Liczba i struktura gospodarstw: [1999] poni żej 1,0 ha - 673 1,1 - 5,0 ha - 963 5,1 - 10,0 ha - 264 10,1 - 15,0 ha - 57 powy żej 15,0 ha - 41

14. Średnia wielko ść gospodarstwa: 3,29 ha 15. Liczba wsi nie podł ączonych do sieci kanalizacyjnej: brak kanalizacji 16. Liczba wsi nie podł ączonych do sieci wodoci ągowej: 0 17. Liczba wsi bez sieci telefonicznej - we wszystkich jest sie ć telefoniczna 18. Liczba wsi bez sieci elektrycznej - we wszystkich jest sie ć elektryczna

19. Poziom wykształcenia: brak danych

II. Małe i średnie przedsi ębiorstwa

1. Liczba małych i średnich firm ogółem: 657 w tym według liczby zatrudnionych: zatrudniaj ących poni żej 10 osób: brak danych zatrudniaj ących 10-50 osób: brak danych zatrudniaj ących powy żej 50 osób: brak danych

2. Liczba małych i średnich firm według sektorów: sektor publiczny: 11 sektor prywatny: 646 osoby fizyczne: 560 spółki prawa handlowego: 23 spółki z udziałem kapitału zagr.: 5 organizacje pozarz ądowe: 8 spółdzielnia: 1

3. Liczba jednostek produkuj ących produkty regionalne: brak danych 4. Wielko ść sprzeda ży produktów regionalnych: brak danych

III. Turystyka

1. Liczba miejsc noclegowych: 40 2. Liczba pokoi dla turystów według kategorii: brak danych Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 51 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

hotele: 1 motel : 1 pensjonaty: brak gospodarstwa agroturystyczne: brak

IV. Infrastruktura wiejska

1. Liczba km dróg wiejskich: 153,0 km dróg powiatowych: 28,6 km dróg wojewódzkich: 6,0 km dróg krajowych: 30,0 km 2. Elektryfikacja i zainstalowana moc (kW): pełna elektryfikacja 3. Liczba mieszka ńców przypadaj ąca na 1 telefon – 5,1 4. Liczba szkół i uczniów w szkołach podstawowych i gimnazjach: 6 szkół podstawowych - 688 liczba uczniów / rok szkolny 2004/2005 3 gimnazja - 339 liczba uczniów / rok szkolny 2004/2005

V. Środowisko

1. Średnia zawarto ść azotanów w glebie i wodzie: Zawarto ść azotanów w warstwach gleby: 0-30 cm 30-60 cm brak danych 60-90 cm Zawarto ść azotanów wodzie pitnej : brak danych, natomiast istnieje ponadnormatywna zawarto ść żelaza i manganu oraz niskie pH wody. 3. Liczba zbiorników na gnojowic ę w gospodarstwach i ich pojemno ść : 0 posiada zbiorniki na gnojowic ę o pojemno ści 5–20 m 3 : 0

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 52 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

PROGRAM ROZWOJU GMINY SOCHACZEW 2005 -2013

cz ęść II

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 53 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Po sporz ądzeniu diagnozy stanu gminy, kolejnym krokiem było sformułowanie misji , czyli kierunków dalszego rozwoju gminy oraz okre ślenie wizji czyli obrazu gminy za 5-8 lat. Perspektywa ta wynikaj ąca z planowania zgodnego z planowaniem przyj ętym w Unii Europejskiej, którego od roku jeste śmy członkiem pozwoli na wyobra żanie sobie zmian w dłu ższym okresie czasowym. W trakcie dyskusji nad planem rozwoju pojawiło si ę szereg problemów co do konieczno ści podejmowania decyzji o zmianach w długiej perspektywie i wyobra żenie sobie gminy w odległej perspektywie czasowej. Jednak okre ślenie celów i wytyczenie kierunków zmian oraz konsekwentne d ąż enie do ich realizacji ułatwi osi ągni ęcie przyj ętych zało żeń. Dlatego te ż przyj ęto nast ępuj ącą misj ę gminy Sochaczew:

Misja

Gmina b ędzie d ąż yła do podniesienia standardów życia mieszka ńców i do wzrostu przedsi ębiorczo ści poprzez zrównowa żony rozwój przy zachowaniu naturalnych walorów przyrodniczych i dbało ści o środowisko naturalne.

Poprzez stworzenie wizji gminy, która buduje ramy planowanych działa ń, okre ślono po żą dane cechy, do których b ędzie si ę d ąż yć i dzi ęki temu łatwiej b ędzie podejmowa ć decyzje w przyszło ści.

Wizja

Gmina atrakcyjnym miejscem zamieszkania z rozwini ęta infrastruktur ą, o niskiej stopie bezrobocia, z rozwini ętą przedsi ębiorczo ści ą i czystym środowiskiem naturalnym.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 54 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Aby sprosta ć temu wyzwaniu społeczno ść b ędzie d ąż yć do kształtowania najlepszych postaw i zachowa ń mieszka ńców, b ędzie identyfikowa ć si ę ze swoim środowiskiem i przejmie odpowiedzialno ść za rozwój gospodarczy i społeczny gminy. Jako pierwszoplanowe zadania zmierzaj ące do osi ągni ęcia celu to realizacja zada ń i celów operacyjnych uj ętych w Strategii Rozwoju Gminy.

Na wizj ę rozwoju gminy składaj ą si ę nast ępuj ące elementy:

Zakładane cechy społeczno ści lokalnej : poprzez stworzenie atrakcyjnych warunków mieszkaniowych b ędzie si ę d ąż yć do zatrzymania młodych ludzi na terenie gminy, tak by utrzyma ć dodatni wska źnik przyrostu naturalnego.

Po żą dane składniki jako ści życia : b ędzie si ę d ąż yć do stworzenia dobrej opieki zdrowotnej mieszka ńcom, a tak że d ąż yć si ę b ędzie do zapewnienia bezpiecznych warunków życia. Poprawia ć si ę b ędzie warunki opieki socjalnej oraz poszerza ć mo żliwo ści rozwoju sportu i działalno ści kulturalnej w gminie.

Po żą dane efekty rozwoju gospodarczego : d ąż yć si ę b ędzie do wielofunkcyjnego rozwoju gminy, zapewnienia zaplecza usługowego i rozwoju mieszkalnictwa jednorodzinnego dla mieszka ńców gminy i miasta Sochaczewa. Wspiera ć si ę b ędzie mał ą przedsi ębiorczo ść stwarzaj ąc dogodne warunki rozwoju lokalnym przedsi ębiorcom jak i inwestorom zewn ętrznym. Popierana b ędzie restrukturyzacja rolnictwa w celu powi ększania gospodarstw rolnych i tworzenia zorganizowanych grup rolników, tak by zwi ększa ć konkurencyjno ść produkcji rolniczej. Rozwija ć si ę b ędzie turystyka, gdzie główn ą atrakcj ą przyci ągaj ącą turystów b ędzie Żelazowa Wola z zapleczem kulturalno – gastronomicznym i noclegowym.

Zakładane składniki wyposa żenia technicznego : d ąż yć si ę b ędzie do poprawy infrastruktury technicznej, modernizacji dróg, remontów poboczy i budow ę chodników we wszystkich miejscowo ściach na terenie gminy. D ąż yć si ę b ędzie do poprawy bezpiecze ństwa poprzez dobre oznakowanie dróg i zakładanie o świetlenia. Będzie powstawała sie ć kanalizacji i stacje oczyszczania ścieków.

Po żą dane cechy z punktu widzenia ochrony środowiska: Przez teren gminy przepływaj ą trzy rzeki zaliczane jeszcze niedawno do najbardziej ska żonych rzek w kraju. Z roku na rok poprawia si ę w nich jako ść wody. D ąż yć si ę będzie do maksymalnego zmniejszenia zanieczyszczenia wód w gminie tak że poprzez ścisł ą współprac ę z s ąsiednimi samorz ądami i realizacj ę programu Bzura II. Budowa sieci gazowej powinna poprawi ć jako ść powietrza poprzez eliminacj ę emisji pochodz ącej ze spalania w ęgla, chocia ż plany te nie b ędą realizowane w najbli ższej przyszło ści. Systematycznie modernizowane b ędą kotłownie. Aby ograniczy ć ilo ść odpadów prowadzona b ędzie polityka segregacji śmieci i szeroka działalno ść szkoleniowo informacyjna, by wyeliminowa ć dzikie wysypiska śmieci.

Po żą dane cechy zagospodarowania przestrzennego : Dąż yć si ę b ędzie do racjonalnego gospodarowania terenami zgodnie z przyj ętą polityk ą ochrony środowiska i rozwoju mieszkalnictwa jednorodzinnego. Obszar

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 55 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

gminy jest dobrze powi ązany sieci ą komunikacyjn ą krajow ą i mi ędzynarodow ą z dobr ą infrastruktur ą drogow ą ( niedawno oddan ą obwodnic ą) zapewniaj ącą sprawno ść ruchu tranzytowego.

Usprawnienia w zarz ądzaniu: Oddanie nowego budynku Urz ędu Gminy podniesie znacznie jako ść obsługi mieszka ńców i wpłynie na to nie tylko widoczna poprawa warunków pracy urz ędników, ale równie ż mo żliwo ść udost ępnienia biur w budynku dla ró żnych innych instytucji świadcz ących usługi dla mieszka ńców.

Sukcesywne d ąż enie do wypełnienia zakładanych w wizji cech jakie przyszło ści charakteryzowa ć powinny elementy społeczne, gospodarcze, środowiskowe i przestrzenne gminy wpłyn ą na widoczn ą popraw ę jako ści życia mieszka ńców i zrealizuj ą wizj ę przyszłej gminy wypracowan ą w niniejszej strategii.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 56 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Analiza SWOT

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 57 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Wyznaczanie celów, okre ślanie kierunków i zmian w przyszło ści jest mo żliwe po identyfikacji głównych problemów gminy, a tak że szczegółowej analizie słabych i mocnych stron oraz mo żliwo ściach i zagro żeniach, które mog ą si ę pojawi ć w trakcie realizacji strategii. Przeprowadzenie analizy SWOT pozwoliło przyjrze ć si ę wyst ępuj ącym w gminie problemom i przeanalizowa ć je z szerszej perspektywy. Umo żliwiło to poszukiwanie rozwi ąza ń wykorzystuj ąc mo żliwo ści własne, a tak że współprac ę z miastem i s ąsiednimi gminami. Zidentyfikowano czynniki wewn ętrzne i zewn ętrzne maj ące wpływ na gmin ę i jej mieszka ńców.

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

1. Społecze ństwo 1. Społecze ństwo Ludno ść Ludno ść • Du ża aktywno ść i • Starzenie si ę mieszka ńców przedsi ębiorczo ść cz ęś ci • Ubo żenie społecze ństwa mieszka ńców, • Bierno ść cz ęś ci mieszka ńców • Dobrze przygotowana kadra • Słaba współpraca z gminami i placówek o światowych, powiatem • Otwarto ść ludzi na wyzwania i • Migracja ludzi młodych o du żym zmiany. potencjale • Słabe zainteresowanie działalno ści ą społeczn ą

Oświata, kultura i sport Oświata, kultura i sport • Brak o środka kultury • Pokrywaj ąca potrzeby sie ć szkół • Brak zaj ęć pozaszkolnych dla • Blisko ść szkół średnich i szkoły dzieci i młodzie ży wy ższej w Sochaczewie, • Słabe wykształcenie mieszka ńców • Blisko ść placówek kulturalnych i sportowych w Sochaczewie takich jak Miejski Dom Kultury, stadion, kluby sportowe, basen, szkoła muzyczna I i II stopnia, • Du ża spu ścizna historyczna regionu Rynek pracy

Rynek pracy • Duże bezrobocie i ograniczona liczba miejsc pracy w sektorze • Blisko ść du żych rynków pracy pozarolniczym, jakimi s ą: Warszawa, Łód ź i • Du ży odsetek ludzi młodych w Płock, ogóle osób pozostaj ących bez • Du ży potencjał siły roboczej, pracy, • Otwarcie europejskiego rynku • Bierno ść zawodowa pracy bezrobotnych, korzystaj ących z pomocy społecznej, • Niewystarczaj ąca liczba ofert pracy dla niepełnosprawnych. Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 58 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Zdrowie i opieka społeczna Zdrowie i opieka społeczna

• Blisko ść do lekarzy specjalistów • Słaba profilaktyka w szkołach, w mie ście, • Trudny dojazd do lekarzy, • Rozwijaj ący si ę szpital • Brak placówek opieki nad powiatowy, przewlekle i obło żnie chorymi. • Dobra, wykwalifikowana kadra. II. Gospodarka II. Gospodarka Infrastruktura Infrastruktura • Poło żenie geograficzne samej • Dobra sie ć dróg gminy - rozdzielona miastem i • Do ść dobra infrastruktura rzek ą Bzur ą techniczna ( wodoci ągi, • Brak gazu i kanalizacji, telefonizacja) • Słaba komunikacja na obszarze • Dobre poł ączenia krajowe i gminy mi ędzynarodowe, nowo otwarta • Słaby stan techniczny dróg w tym obwodnica cz ęść nieutwardzona, • Kolej i przecinaj ące si ę linie • Brak ście żek rowerowych światłowodów sprzyjaj ących rozwojowi • Potencjalne mo żliwo ści turystyki. wykorzystania lotniska wojskowego na cele cywilne Ograniczenia organizacyjne

Atuty lokalizacyjne • Rozdrobnione gospodarstwa, • Brak rejonu przemysłowego, • Dobre poło żenie geograficzne w • Niewykorzystane zasoby kultury regionie (Żelazowa Wola), • Zasoby naturalne (rzeki, • Nie rozwini ęta turystyka wiejska, ukształtowanie terenu, blisko ść • Brak współpracy w śród rolników puszczy) (organizacja zbytu i zaopatrzenia), • Teren o niskim potencjalnie • Słabe wsparcie w rozwoju zagro żeniu kl ęskami przedsi ębiorczo ści, żywiołowymi, • Trudno ści ze zbytem produkcji • Bliskie s ąsiedztwo z silnymi rolnej, ośrodkami gospodarczymi: • Niskie dochody na wsi i trudno ści Łodzi ą i Warszaw ą w dost ępie do kapitału, • Wąska oferta atrakcji Atuty instytucjonalne i społeczne turystycznych • Słabe zaplecze gastronomiczne dla • Dobra kondycja finansowa gminy turystów. • Łatwy dost ęp do rynków zbytu (rolnictwo) • Zabytki ( Żelazowa Wola) • Rozwój budownictwa jednorodzinnego Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 59 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

• Przemysł • Akceptacja władz samorz ądu dla wspierania przedsi ębiorczo ści.

III. Środowisko III. Środowisko

• Dobrze zorganizowany wywóz • Zanieczyszczone rzeki, śmieci z gminy, • Brak oczyszczalni ścieków, • Poprawa jako ści • Dzikie wysypiska śmieci. zanieczyszczonych wód • Zaniedbana infrastruktura • Zainteresowanie samorz ądu melioracyjna, popraw ą jako ści środowiska naturalnego i ograniczaniem zanieczyszcze ń

IV. Informacja i promocja IV. Informacja i promocja • Dobra współpraca z mediami • Słaba promocja gminy lokalnymi • Brak dobrej strony internetowej • Nawi ązanie kontaktu z Włochami • Słaba współpraca i rozpocz ęcie współpracy. mi ędzynarodowa. • Zainteresowanie gminy współprac ą z miastem, powiatem i sąsiednimi gminami wspóln ą promocj ą • Obecno ść na imprezach, targach i festynach.

SZANSE ZAGRO ŻENIA

1. Społecze ństwo 1. Społecze ństwo

• Duża cz ęść mieszka ńców • Brak zainteresowania integracj ą zainteresowana zmianami; wśród rolników przy tak du żym • Otwarto ść samorz ądu gminy na rozdrobnieniu gospodarstw mo że działania zwi ązane z by ć przyczyn ą braku post ępu w wszechstronnym rozwojem rolnictwie i upadkiem gminy; gospodarstw; • Zainteresowanie poszerzaniem • Słabe rolnictwo i bierna postawa kontaktów mi ędzynarodowych; mieszka ńców mo że wpłyn ąć na • Młodzie ż d ążą ca do podnoszenia zwi ększenie poziomu bezrobocia; kwalifikacji i kształcenia si ę; • Odpływ młodych ludzi z gminy w • Zainteresowanie mieszka ńców i poszukiwaniu pracy i starzenie si ę samorz ądu podniesieniem społecze ństwa; Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 60 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

bezpiecze ństwa i ograniczaniem • Ubo żenie społecze ństwa i brak zjawisk patologicznych; kapitału jest powa żnym • Dobra współpraca z mediami i zagro żeniem dla dalszego rozwoju rozpocz ęte wspólne działania z rolnictwa i przedsi ębiorczo ści w Powiatem i miastem w kierunku gminie; promocji regionu szansa na • Wydłu żaj ący si ę okres przyci ągni ęcie inwestorów i pozostawania bez pracy mo że by ć turystów. barier ą w podejmowaniu nowej pracy i prowadzi ć do utrwalania biernych postaw; • Brak programu wsparcia dla niepełnosprawnych mo że by ć przyczyn ą izolowania si ę tej grupy społecze ństwa; • Niedoinwestowanie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej b ędzie przyczyn ą słabej kondycji zdrowotnej i fizycznej mieszka ńców; • zagro żenie przest ępczo ści ą; • słaba promocja – słabe zainteresowanie inwestorów. 2. Gospodarka 2. Gospodarka • Lokalizacja gminy ( poło żenie geograficzne i szlaki • Niedogodne poł ączenia na terenie komunikacyjne) sprzyjaj ąca gminy ograniczaj ą i utrudniaj ą przyci ągni ęciu kapitału; komunikacj ę mieszka ńców; • Blisko ść du żych o środków • Słaba jako ść dróg - brak gospodarczych Warszawy i Łodzi bezpiecze ństwa w poruszaniu si ę szans ą na rozwój usług i po drogach; działalno ści produkcyjnej; • Słaba infrastruktura • Rozwój budownictwa gastronomiczno- usługowa nie jednorodzinnego szans ą na sprzyja rozwojowi turystyki w „odmłodzenie” gminy; gminie • Warunki do rozwijania turystyki • Du że rozdrobnienie gospodarstw i wiejskiej; zbyt wolna restrukturyzacja nie • Możliwo ść wykorzystania sprzyja dalszemu rozwojowi lotniska do celów cywilnych; rolnictwa • Wykorzystanie zasobów kultury do przyci ągni ęcia turystów; • Wprowadzenie zach ęt dla inwestuj ących w przedsi ęwzi ęcia gospodarcze i ochron ę środowiska szans ą na rozwój gospodarczy; • Wykorzystanie istniej ących mo żliwo ści i zasobów w rolnictwie szans ą na jego rozwój.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 61 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

3. Środowisko 3. Środowisko

• Wdro żenie programu ochrony • zanieczyszczone rzeki obni żaj ą zlewni Bzury szans ą na popraw ę poziom życia mieszka ńców stanu środowiska naturalnego w • brak inwestycji w ochronie gminie; środowiska to dalsze jego • Zakładanie przydomowych zanieczyszczanie (oczyszczalnie, oczyszczalni ścieków szans ą na kanalizacja) obni żenie kosztów budowy • Brak programu ochrony kanalizacji w gminie; środowiska nie sprzyja • Dalsze upowszechnianie w gminie podejmowaniu długofalowych segregacji śmieci poprawi jako ść działa ń gospodarki odpadami i podniesie • Zaniedbana melioracja gruntów, w świadomo ść mieszka ńców gminy; tym konserwacja rowów i • Czyste środowisko sprzyja ć przepustów utrudnia gospodark ę będzie produkcji żywno ści zasobami wody i obni ża metodami ekologicznymi. rentowno ść produkcji rolniczej

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 62 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

CZYNNIKI ZEWN ĘTRZNE MAJ ĄCE WPŁYW NA ROZWÓJ GMINY

SPRZYJAJ ĄCE CZYNNIKI ZEWN ĘTRZNE

1. Fundusze Strukturalne i inne korzy ści wynikaj ące z członkostwa Polski w UE.

2. Otwarcie rynków po przyst ąpieniu Polski do UE.

3. Rozwój Warszawy.

4. Rozwój rynku hurtowego (w Warszawie i w Łodzi).

5. Rosn ące zainteresowanie turystów zagranicznych Polsk ą.

6. Realizacja programu ochrony zlewni rzeki Bzury na obszarze dwóch województw szans ą na popraw ę stanu czysto ści środowiska naturalnego w gminie

NIESPRZYJAJ ĄCE CZYNNIKI ZEWN ĘTRZNE

1. Niestabilna polityka gospodarcza pa ństwa i wysokie podatki.

2. Du ża biurokracja i niestabilno ść przepisów prawa.

3. Wzrost przest ępczo ści i brak poczucia bezpiecze ństwa.

4. Wej ście do Unii Europejskiej – niskie ceny na wiele produktów napływaj ących z zagranicy i olbrzymia konkurencja przy braku zaplecza kapitałowego w Polsce.

5. Nasilenie ruchu tranzytowego zwi ększaj ące zanieczyszczenie środowiska.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 63 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Charakterystyka obszarów problemowych

Społecze ństwo W tym obszarze planowania strategicznego główne zadania koncentrowały si ę będą na poprawie warunków kształcenia dzieci i młodzie ży poprzez inwestycje w oświacie – budowa sal gimnastycznych. Obiekty te wykorzystywane b ędą równie ż do rozwoju działalno ści sportowej i rekreacyjnej i powinny wpłyn ąć na popraw ę kondycji fizycznej i zdrowotnej mieszka ńców gminy. Inne zadania b ędą dotyczyły wsparcia aktywnych mieszka ńców gminy, którzy zainteresowani s ą tworzeniem organizacji pozarz ądowej i innymi formami pracy społecznej na rzecz swoje gminy. Przyj ęte zadania b ędą równie ż uwzgl ędniały potrzeby socjalne i społeczne mieszka ńców gminy oraz bezpiecze ństwa. Gospodarka Jednym z wa żniejszych zada ń dla gminy jest poprawa warunków infrastrukturalnych, dlatego przyszłe inwestycje b ędą dotyczyły remontów i modernizacji dróg i poboczy, a dla zwi ększenia bezpiecze ństwa poruszania si ę po drogach - zakładania o świetlenia i poprawy oznakowania pionowego i poziomego dróg. Z uwagi na poło żenie gminy wokół miasta Sochaczewa ro śnie z roku na rok zainteresowanie budownictwem jednorodzinnym. Wymaga to od gminy przygotowania terenów, wytyczania dróg, uzbrojenia terenu. Najsłabszym punktem jest tu kanalizacja, a co si ą z tym wi ąż e, budowa oczyszczalni ścieków. Dlatego w dalszej perspektywie planuje si ę inwestycje w tym kierunku. Wspierane b ędzie równie ż zakładanie przydomowych oczyszczalni ścieków, zwłaszcza na terenie o rozproszonym budownictwie, gdzie koszty budowy kanalizacji byłyby zbyt wysokie. Innym istotnym obszarem planowania strategicznego są działania nastawione na wspieranie małych i średnich przedsi ębiorstw oraz na tworzenie warunków do powstawania nowych miejsc pracy. W ramach obszaru b ędzie si ę prowadzi ć działania ograniczaj ące bezrobocie i stymuluj ące organizowanie si ę przedsi ębiorców. Zadania obejmowa ć b ędą te ż mieszka ńców, którzy zdecyduj ą si ę na rozpocz ęcie nowej działalno ści gospodarczej pozarolniczej, na zakładanie gospodarstw agroturystycznych, rozwijanie usług turystycznych i tworzenia grup producenckich. Ten obszar problemowy obejmował będzie produkcj ę rolnicz ą, a głównie zapewnienie dobrego dost ępu do informacji i doradztwa oraz wsparcie działa ń zwi ązanych ze zbytem produkcji. Środowisko W planowaniu strategicznym zwrócona b ędzie uwaga na długofalowe rozwi ązania problemowe dotycz ące gospodarki odpadami, zagospodarowania zlewni Bzury oraz wypracowania metod współpracy z s ąsiednimi gminami i miastem Sochaczew dla realizacji celów ochrony i zachowania środowiska naturalnego, spójnych dla całego powiatu. Zadania nakierowane b ędą na planowanie, wypracowywanie strategii i tworzenie warunków do ograniczania zanieczyszcze ń na terenie gminy.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 64 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Wspierane b ędą działania szkoleniowe i informacyjne, popierana b ędzie segregacja śmieci, czyli wszystkie te działania, które wpłyn ą na zmniejszenie zanieczyszczenia gminy. Czyste środowisko b ędzie szans ą dla rozwoju turystyki w gminie i wpłynie na popraw ę warunków życia mieszka ńców.

NADRZ ĘDNY CEL STRATEGICZNY

Nadrz ędnym przyj ętym celem strategicznym wspomagaj ącym zrównowa żony rozwój na obszarze gminy Sochaczew jest: Poprawa warunków życia mieszka ńców gminy Sochaczew poprzez zrównowa żony rozwój gminy, wsparcie przedsi ębiorczo ści i zachowanie czystego środowiska. Na podstawie opracowanej diagnozy, konsultacjach przeprowadzonych z mieszka ńcami i pracownikami gminy wybrano pi ęć celów strategicznych. Wybór ich wynika równie ż z przeprowadzonej analizy SWOT i zdefiniowanej misji i wizji gminy. Obejmuj ą one najwa żniejsze obszary problemowe ( społecze ństwo, gospodarka i ochrona środowiska), które maj ą wpływ na rozwój i przyszły kształt gminy. CELE STRATEGICZNE

Nadrz ędny cel strategiczny

Cele strategiczne

SpołeczneI. Społeczne II.. Gospodarcze III. Środowiskowe

Przyj ęte cele strategiczne, zawieraj ą główne kierunki działa ń, które b ędą realizowane w okresie długofalowym, w naszym przypadku do roku 2015. Aby doj ść do realizacji nadrz ędnego celu strategicznego zdefiniowano pi ęć głównych celów strategicznych:

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 65 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

I. Rozwój infrastruktury II. Ochrona środowiska III. Wsparcie przedsi ębiorczo ści IV. Rozwój o światy, kultury i sportu V. Rozwój turystyki w gminie W ramach poszczególnych celów strategicznych okre ślono cele operacyjne i do ka żdego z nich zało żono wykonanie szeregu konkretnych zada ń szczegółowych.

RAMY CZASOWE STRATEGII Strategia Rozwoju Gminy Sochaczew przygotowana została w średniookresowym horyzoncie planistycznym i obejmuje lata od 2005 roku do roku 2013. Podzielona została na dwa okresy: • okres I obejmuj ący lata 2005-2006, • okres II obejmuj ący lata 2007-2013. Przyj ęcie takiego podziału zwi ązane było przede wszystkim z konieczno ści ą dostosowania naszego planowania do przyj ętych okresów w Unii Europejskiej, której jeste śmy od roku członkiem. Pierwszy okres planowania pozwala okre śli ć do ść szczegółowo zadania wraz z opisem finansowym. Drugi okres planowania obejmuje działania przewidziane do realizacji w dłu ższej perspektywie, st ąd ich opis jest mniej szczegółowy.

Nale ży tu zwróci ć uwag ę na fakt, że cz ęść zada ń jest zwi ązana ści śle z kompetencjami samorz ądu gminy, ale s ą równie ż zadania, które maj ą szerszy zasi ęg i le żą w gestii innych podmiotów. Gmina b ędzie pełniła tu rol ę wspieraj ącą, by zainicjowa ć lub przyspieszy ć realizacj ę zada ń, które mog ą przyczyni ć si ę do poprawy życia mieszka ńców i wpłyn ąć na rozwój gminy. W tej grupie mieszcz ą si ę te ż inicjatywy ponadgminne, które maj ą szans ę powodzenie przy współudziale innych jednostek organizacyjnych ( samorz ądów, instytucji, organizacji pozarz ądowych).

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 66 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Cel Strategiczny nr I

ROZWÓJ INFRASTRUKTURY GMINY

Jednym z czynników maj ących wpływ na podj ęcie decyzji o inwestycjach na drogi, kanalizacj ę czy stacj ę uzdatniania wody to poło żenie gminy (wokół miasta Sochaczewa). Coraz wi ęcej mieszka ńców Sochaczewa wyprowadza si ę poza obr ęb miasta, zakupuje działki i buduje domy. Nie s ą to osoby zainteresowane prowadzeniem gospodarstwa rolnego, a raczej zawodowo zwi ązane s ą z miastem. Dlatego wa żne dla nich s ą dobre drogi dojazdowe, wodoci ąg i kanalizacja. Gmina jest w pełni zwodoci ągowana, ale pozostała infrastruktura wymaga jeszcze znacznych nakładów inwestycyjnych. Cz ęść dróg wymaga remontów, na wielu odcinkach trzeba poprawi ć oznakowanie, brak jest kanalizacji. To główne zadania stoj ące przed samorz ądem gminy.

Cele operacyjne: 1.1 Budowa i modernizacja dróg i infrastruktury drogowej 1.2 Poprawa bezpiecze ństwa w poruszaniu si ę po drogach 1.3 O świetlenie dróg i ulic 1.4 Poprawa jako ści znakowania dróg 1.5 Podniesienie jako ści obsługi mieszka ńców

1.1 Budowa i modernizacja dróg i infrastruktury drogowej Zadanie 1.1.1: Budowa i modernizacja dróg gminnych W gminie jest dobra sie ć dróg, niestety nie wszystkie s ą dobrej jako ści st ąd konieczno ść remontów i modernizacji wielu odcinków. Ponadto s ą wsie, gdzie jest konieczno ść budowy dróg. Inwestycje b ędą prowadzone systematycznie w miar ę pozyskiwania środków. Przewiduje si ę budow ę i modernizacj ę dróg w miejscowo ściach: Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 67 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Andrzejów Duranowski Wymysłów Wójtówka- Czerwonka Parcel Ko żuszki Żdżarów Feliksów Kąty Kuznocin Wymysłów Janówek Duranowski Rozlazłów Bielice Je żówka Ka źmierów –Ko żuszki Parcel Karwowo Andrzejów Duranowski – Bielice Altanka Mokas Dzi ęglewo, Żelazowa Wola Żuków Nowe Mostki – Orły – Cesin Gawłów Ko żuszki Parcel Ignacówka Dachowa – Czasokres realizacji inwestycji : lata 2007 - 2013 Kolejno ść zada ń zostanie okre ślona przy planowaniu w roku 2006. Finansowanie: bud żet gminy, Fundusze Strukturalne, bud żet pa ństwa. Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy :

1.2 Poprawa bezpiecze ństwa w poruszaniu si ę po drogach W gminie jest niewystarczaj ąca ilo ść chodników w stosunku do potrzeb mieszka ńców. St ąd konieczno ść ich budowy w wielu miejscowo ściach. Szczególnie wa żne s ą tam, gdzie poruszaj ą si ę dzieci i gdzie jest wi ększy ruch drogowy. Istniej ące chodniki wymagaj ą tez napraw i uzupełnie ń, dlatego by zapobiec dalszemu niszczeniu wymagaj ą remontów. Zadanie 1.2.1: Remont chodników przydro żnych Czasokres realizacji inwestycji : wykonywane na bie żą co, w miar ę potrzeb i mo żliwo ści finansowych, działalno ść ci ągła rozło żona na lata 2005-2013 Finansowanie: bud żet gminy, bud żet pa ństwa, Fundusze Strukturalne Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 68 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Zadanie 1.2.2: Budowa chodników przydro żnych Planowane inwestycje w miejscowo ściach: Kąty Je żówka Gawłów Chodakówek Wójtówka – Kolonia Ko żuszki Kuznocin –Dachowa Nowe Mostki Czasokres realizacji inwestycji : lata 2007 – 2013 Kolejno ść zada ń zostanie okre ślona przy planowaniu w roku 2006. Finansowanie: bud żet gminy, bud żet pa ństwa, Fundusze Strukturalne. Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy

1.3 Oświetlenie dróg i ulic Podobnie jak budowa chodników, zakładanie o świetlenia te ż poprawia bezpiecze ństwo w poruszaniu si ę po drogach, dlatego jako jedno z wa żnych zada ń dla gminy przyj ęto zakładanie o świetlenia w wybranych miejscowo ściach. Zadanie 1.3.1: Remont o świetlenia w miejscowo ści Gawłów Czasokres realizacji inwestycji: 2005 Finansowanie: bud żet gminy Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy

Zadanie 1.3.2: Zakładanie o świetlenia dróg dochodz ących do nowych i powstaj ących osiedli na terenie gminy oraz remonty i wymiana o świetlenia odcinek Żelazowa Wola – Mokas, Je żówka, Żelazowa Wola – Ko żuszki Parcel, Rozlazłów, Lubiejew, Żdżarów,

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 69 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Wójtówka – Czerwonka Parcel, Feliksów, Czyste, Bogdaniec, Bielice, Władysławów, Żuków, Ko żuszki, Zosin- Janaszówek, Sielice, Ka źmierów – Ignacówka, Kąty, Kolonia Wójtówka . Karwowo, Altanka do szkoły w Gawłowie, Kuznocin Górny i Dolny

Czasokres realizacji inwestycji : lata 2006-20013 Finansowanie : bud żet gminy Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy

1.4 Poprawa jako ści znakowania dróg Zadanie 1.4.1: Oznakowanie pionowe i poziome dróg Dobra komunikacja wymaga prawidłowego oznakowania pionowego. W złych warunkach pogodowych wa żne staje si ę oznakowanie poziome dróg. St ąd konieczno ść systematycznego pionowego i poziomego oznakowania dróg. wykonywane na bie żą co w miar ę potrzeb Czasokres realizacji inwestycji : lata 2005-2013 Finansowanie : bud żet gminy Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy

1.5 Podniesienie jako ści obsługi mieszka ńców Zadanie 1.5.1: Budowa Urz ędu Gminy Dotychczasowe pomieszczenia u żytkowane przez Urz ąd Gminy s ą niewystarczaj ące do obsługi mieszka ńców. Ponadto zbyt mała powierzchnia i brak biur powa żnie

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 70 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

utrudniaj ą prac ę urz ędnikom. Dlatego konieczno ści ą stało si ę rozpocz ęcie inwestycji budowy nowego obiektu spełniaj ącego wymogi nowoczesnego biura. Oddanie budynku znacz ąco wpłynie na popraw ę jako ści świadczonych usług dla mieszka ńców. Planuje si ę równie ż udost ępni ć pomieszczenia dla innych instytucji, by osoby udające si ę do urz ędu mogły jak najwi ęcej spraw załatwi ć w jednym miejscu. Czasokres realizacji inwestycji : 2005 Finansowanie : bud żet gminy Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy

Cel Strategiczny nr II

OCHRONA ŚRODOWISKA

Drugim kluczowym celem strategicznym jest ochrona środowiska w gminie Sochaczew. Stawia to przed samorz ądem i mieszka ńcami szereg powa żnych wyzwa ń. Z uwagi na zło żono ść zakładanych celów, niektóre zadania wymagaj ą współdziałania innych samorz ądów i instytucji. Chodzi tu przede wszystkim o ochron ę zlewni Bzury. Wa żnym jest równie ż udział i zaanga żowanie samych mieszka ńców w działania takie jak eliminowanie dzikich wysypisk śmieci, segregacja odpadów i ograniczanie środkach chemicznych stosowanych w produkcji rolniczej na rzecz środków biologicznych. Powa żnym zadaniem jest te ż skanalizowanie gminy i budowa oczyszczalni ścieków. Utrudnieniem dla gminy s ą tereny, na których jest du że rozproszenie budynków co powoduje nieopłacalno ść budowy kanalizacji. Rozwi ązaniem mog ę by ć przydomowe oczyszczalnie ścieków. Brak kanalizacji powoduje szereg negatywnych zjawisk, które zaobserwowano w sferze środowiskowej: zanieczyszczenie cieków wodnych, zanieczyszczanie gleb, zdarza si ę, że ścieki trafiaj ą bezpo średnio do rowów, rzek i gruntu. Istotnym problemem s ą równie ż trudno ści organizacyjne oraz egzekucyjne zwi ązane z koordynacj ą systemu gospodarowania odpadami, co skutkuje

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 71 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

za śmiecaniem obszaru gminy. Dzikie wysypiska śmieci stanowi ą nie tylko powa żne zagro żenie środowiskowe, lecz tak że wpływaj ą na ogólny wizerunek gminy.

Cele operacyjne 2.1 Inwestycje proekologiczne 2.2 Ochrona powietrza i wody 2.3 Edukacja zwi ązana z ochron ą środowiska 2.4 Planowanie długofalowe

2.1 Inwestycje proekologiczne Zadanie 2.1.1: Modernizacja uj ęcia wody w miejscowo ści Mokas Czasokres realizacji inwestycji : 2006-2007 Finansowanie : bud żet gminy, WFO Ś Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy

Zadanie 2.1.2: Modernizacja uj ęcia wody w miejscowo ści Dachowa Czasokres realizacji inwestycji : 2007-2010 Finansowanie : bud żet gminy, WFO Ś Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy

Zadanie 2.1.3: Rozpocz ęcie kanalizacji gminy według opracowanej koncepcji ( dokument w Urz ędzie Gminy) Czasokres realizacji inwestycji : 2007-2013 Finansowanie : bud żet gminy, WFO Ś Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 72 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Zadanie 2.1.4: Modernizacja kanalizacji w Bielicach Kanalizacja u żytkowana dotychczas przez mieszka ńców Bielic nie spełnia wymogów ochrony środowiska. Utrzymywanie obecnego stanu mo że zagrozi ć jej zamkni ęciem. St ąd konieczno ść podj ęcia kroków w celu zapewnienia odbioru ścieków zgodnie z obowi ązuj ącymi standardami. Czasokres realizacji inwestycji : 2005-2007 Finansowanie : bud żet gminy, WFO Ś Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy

2.2 Ochrona powietrza i wody Zadanie 2.2.1: Gminna akcja sprz ątania śmieci Obejmuj ąca cały teren gminy. Jej celem jest zebranie śmieci pozostawionych w ró żnych przypadkowych miejscach, w rowach, w k ępach drzew, wzdłu ż rzek itp. Pozwala poprawi ć stan czysto ści gminy, ale nie zapobiega tworzeniu si ę nowych dzikich wysypisk śmieci. Czasokres realizacji : 2005 – 2013 – dwa razy w ci ągu ka żdego roku Finansowanie: bud żet gminy Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy Partnerzy : mieszka ńcy gminy, szkoły

Zadanie 2.2.2: Wdra żanie selektywnej zbiórki odpadów . Z gminy wywo żone s ą segregowane przez mieszka ńców śmieci. Akcja informacyjna zmierzaj ąca do ograniczenia zanieczyszczenia gminy i przyzwyczajenia mieszka ńców do dbania o czysto ść gminy. Czasokres realizacji: działanie ci ągłe Finansowanie: bud żet gminy Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy Partnerzy : mieszka ńcy gminy, szkoły

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 73 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Zadanie 2.2.3: Budowa systemu ochrony zlewni Bzury Opracowanie programu ochrony zlewni Bzury na terenie województw łódzkiego zach ęciło jednostki samorz ądowe z województwa mazowieckiego znajduj ące si ę te ż w obszarze zlewni tej rzeki do opracowania programu Bzura Plus. Program został przyj ęty i podpisany przez Marszałka Województwa Mazowieckiego w 2004 roku. Gmina Sochaczew przył ączyła si ę do udziału w projekcie. Jego realizacja przyczyni si ę do poprawy warunków środowiskowych i o żywienia gospodarczego w tym obszarze. Czasokres realizacji: zgodnie z zało żeniami w projekcie Finansowanie: bud żet gminy, bud żet wojewódzki, NFO Ś Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy ( dla działa ń w obr ębie gminy) Partnerzy : samorz ądy gminne i powiatowe b ędące partnerami w programie Bzura Plus.

2.3 Edukacja zwi ązana z ochron ą środowiska Zadanie 2.3.1: Zakładanie przydomowych oczyszczalni ścieków Inicjowanie szkole ń i zach ęcanie mieszka ńców gminy do planowania inwestycji w gospodarstwach przy wykorzystaniu środków z Funduszy Strukturalnych. Czasokres realizacji: 2005-2008 Finansowanie: bud żet gminy, bud żet pa ństwa Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy Partnerzy : Mazowiecki O środek Doradztwa Rolniczego

Zadanie 2.3.2: Likwidacja dzikich wysypisk śmieci Wspieranie i inicjowanie szkole ń w śród dorosłych i dzieci na temat szkodliwego wpływu zanieczyszcze ń na środowisko naturalne i obni żanie standardu życia mieszka ńców gminy, a tak że powa żnych zagro żeń w przypadku pojawiania si ę odpadów szkodliwych ( np. azbest). Czasokres realizacji: działanie ci ągłe

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 74 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Finansowanie: bud żet gminy, WFO Ś, fundusze organizacji pozarz ądowych Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy Partnerzy : szkoły z terenu gminy, Mazowiecki O środek Doradztwa Rolniczego, organizacje pozarz ądowe zajmuj ące si ę ochron ą środowiska

Zadanie 2.3.3: Popularyzacja zasad ochrony środowiska Inicjowanie szkole ń i konkursów dla dzieci i młodzie ży z terenu gminy, które b ędą zwracały uwag ę na zasadno ść dbania o środowisko naturalne i propagowały b ędą pozytywne wzorce zachowa ń. Czasokres realizacji: zadanie ci ągłe Finansowanie: bud żet gminy, bud żet wojewódzki, Fundusze Strukturalne Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy Partnerzy : szkoły, organizacje pozarz ądowe

Zadanie 2.3.4: Estetyka gminy Organizowanie konkursów zach ęcaj ących mieszka ńców do dbania o swoje otoczenie, obej ście, ogród przydomowy. Czasokres realizacji: zadanie ci ągłe Finansowanie: bud żet gminy, bud żet wojewódzki, Fundusze Strukturalne Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy Partnerzy : szkoły , Mazowiecki O środek Doradztwa Rolniczego, organizacje pozarz ądowe

2.4 Planowanie długofalowe Zadanie2.4.1: Opracowanie strategii ochrony środowiska naturalnego Przygotowanie wieloletniej strategii ochrony środowiska naturalnego w gminie pozwoli na dokonanie dokładnej diagnozy obecnego stanu zanieczyszcze ń i pozwoli na zintegrowane, planowane działania, które przyczyni ą si ę do poprawy jako ści wód i gleby.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 75 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Czasokres realizacji: 2005 -2006 Finansowanie: bud żet gminy, Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy Partnerzy: eksperci ochrony środowiska, firma consultingowa

Zadanie 2.4.2: Program gospodarki wodnej Przygotowanie planu gospodarowania zasobami wody w gminie z uwzgl ędnieniem planu oczyszczania rowów i konserwacji urz ądze ń melioracyjnych we współpracy z Wojewódzkim Zarz ądem Melioracji i Urz ądze ń Wodnych i zabieganie o jego realizacj ę Czasokres realizacji: 2005 -2006 Finansowanie: bud żet gminy, środki zewn ętrzne Odpowiedzialny za realizacj ę zadania : Urz ąd Gminy Partnerzy: Wojewódzki Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska

Cel Strategiczny nr III

WSPARCIE ROZWOJU PRZEDSI ĘBIORCZO ŚCI

Rozwój gospodarczy gminy to jeden z najpowa żniejszych czynników maj ących wpływ na poziom życia mieszka ńców. Dobrze prosperuj ące przedsi ębiorstwa, to zatrudnienie dla ludzi z gminy. Zakładanie firm i zakładów pracy to nowe miejsca pracy. Dlatego gmina b ędzie starała si ę tworzy ć dogodne warunki do rozwoju przedsi ębiorczo ści. Lokalizacja gminy przy wa żnych szlakach komunikacyjnych i w blisko ści du żych rynków zbytu ( Łodzi i Warszawie) sprzyja zakładaniu nowych firm i tworzenia si ę sfery usług. Z uwagi na wielko ść gminy i blisko ść miasta istotn ą spraw ą jest stworzenie dobrej, wspólnej z s ąsiednimi gminami i miastem oferty dla inwestorów, co pomogłoby w utworzeniu nowych miejsc pracy i w ożywieniu gospodarczym tego regionu. Du żą pomoc ą mog ą okaza ć si ę Fundusze Strukturalne na restrukturyzacj ę rolnictwa, rozwój przetwórstwa rolno – spo żywczego i małej przedsi ębiorczo ści. Korzystanie z tego źródła wsparcia przez mieszka ńców, mo że równie ż przyczyni ć si ę do poprawy sytuacji w gminie.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 76 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Cele operacyjne 3.1 Tworzenie warunków do rozwoju przedsi ębiorczo ści 3.2 Organizowanie si ę przedsi ębiorców 3.3 Restrukturyzacja gospodarstw rolniczych 3.4 Działalno ść informacyjna w gminie

3.1 Tworzenie warunków do rozwoju przedsi ębiorczo ści Zadanie 3.1.1 : Wspieranie działa ń na rzecz pozyskiwania inwestorów

Z uwagi na wielko ść gminy i jej poło żenie wydaje si ę najbardziej ekonomiczne wspólne opracowanie oferty dla potencjalnych inwestorów przez gminy powiatu i miasto Sochaczew. Czasokres realizacji : 2005 rok Źródła finansowania : wspólny wkład z bud żetu gmin, miasta Sochaczew i powiatu oraz środki własne firm Odpowiedzialny za realizacj ę: Starostwo Powiatowe, Wydział Promocji Partnerzy : urz ąd miasta, gminy, w tym gmina Sochaczew , firmy działaj ące w powiecie, lokalne media

3.2 Organizowanie si ę przedsi ębiorców Zadanie 3.2.1: Wspieranie tworzenia grup producenckich poprzez prowadzenie działalno ści informacyjnej, szkoleniowej i promocyjnej

Czasokres realizacji : działanie ci ągłe Źródła finansowania : bud żet gminy oraz bud żet pa ństwa, Fundusze Strukturalne Odpowiedzialny za realizacj ę: gmina Sochaczew Partnerzy : sąsiednie gminy, Mazowiecka Izba Rolnicza, Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego

Zadanie 3.2.2: Utworzenie punktu informacyjnego w gminie Stworzenie komórki, której głównym zadaniem b ędzie wspieranie przedsi ębiorczo ści w gminie, a tak że pomaganie w zdobywaniu funduszy zewn ętrznych na rozwój gminy. Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 77 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Czasokres realizacji : działanie ci ągłe Źródła finansowania : bud żet gminy oraz bud żet pa ństwa, Fundusze Strukturalne Odpowiedzialny za realizacj ę: Urz ąd Gminy Sochaczew Partnerzy : Powiatowy Urz ąd Pracy, Urz ąd Marszałkowski, Mazowiecka Izba Rolnicza, Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego, organizacje pozarz ądowe

3.3 Restrukturyzacja gospodarstw rolniczych Zadanie 3.3.1: Wsparcie restrukturyzacji rolnictwa Działanie to b ędzie zwi ązane głównie z informacj ą i szkoleniami. Gmina b ędzie zabiegała o jak najpełniejsz ą informacj ę dla mieszka ńców wsi, by w pełni wykorzystywali dost ępne fundusze pomocowe i mogli sprosta ć coraz silniejszej konkurencji na rynku.

Czasokres realizacji : działanie ci ągłe Źródła finansowania : bud żet pa ństwa, Fundusze Strukturalne Odpowiedzialny za realizacj ę: gmina Sochaczew Partnerzy : Mazowiecka Izba Rolnicza, Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Powiatowy Urz ąd Pracy

3.4 Działalno ść informacyjna w gminie Zadanie 3.4.1: Usprawnienie przepływu informacji w gminie Zmiana strony internetowej gminy, by stała si ę dobrym, aktualnym i nowoczesnym no śniekiem informacji. Czasokres realizacji : 2005 Źródła finansowania : bud żet gminy Odpowiedzialny za realizacj ę: Urz ąd Gminy Sochaczew

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 78 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Cel Strategiczny nr IV

ROZWÓJ O ŚWIATY, KULTURY I SPORTU

Podstawowe problemy zwi ązane z funkcjonowaniem sfery o światy i wychowania na terenie gminy dotycz ą sieci placówek szkół podstawowych oraz gimnazjów. Mimo subwencji o światowej, koszty utrzymania szkół s ą tak wysokie, że wi ększo ść środków przeznacza się na utrzymanie szkół, co ogranicza mo żliwo ści zakupu wyposa żenia, w tym pomocy dydaktycznych. W niektórych szkołach brakuje odpowiedniego zaplecza dla uczniów, zwłaszcza sportowego. Wiele do życzenia pozostawia równie ż istniej ąca oferta zaj ęć pozalekcyjnych. Problem ten w pewnym stopniu rozwi ążą nowe inwestycje zwi ązane z budow ą sal gimnastycznych. B ędą mogły one słu żyć dzieciom w czasie szkoły, a tak że ułatwi ą prowadzenie grup sportowych i zaj ęć dodatkowych. Powa żnym problemem jest poziom wykształcenia mieszka ńców gminy. Połowa mieszka ńców ko ńczy edukacj ę na poziomie szkoły podstawowej lub zasadniczej zawodowej. Świadczy to o niewystarczaj ącym poziomie rozwoju instrumentów wspieraj ących proces kształcenia. Na terenie gminy nie ma domów kultury. Luk ę t ę wypełnia miasto z do ść szerok ą ofert ą kulturaln ą. Nie zaspokaja to potrzeb mieszka ńców gminy st ąd inicjatywa tworzenia domów wiejskich, które byłyby miejscami spotka ń i organizacji zaj ęć dla lokalnej ludno ści.

Cele operacyjne

4.1 Poprawa warunków kształcenia

4.2 Wspieranie aktywnych mieszka ńców gminy

4.3 Rozwijanie stałej współpracy mi ędzynarodowej

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 79 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

4.1 Poprawa warunków kształcenia Modernizacja bazy o światowej w gminie . Poprawa stanu zdrowotnego mieszkanców gminy i kondycji fizycznej jest jednym z wa żniejszych przyj ętych celów w gminie. Dlatego inwestycje w latach 2005 – 2007 koncentrowały si ę b ędą na budowie sal gimnastycznych. Inwestycje ju ż rozpocz ęte: budowa sal gimnastycznych w K ątach i w Wymysłowie. W nast ępnej kolejno ści b ędą dwie nast ępne w Feliksowie i w Wyczółkach

Zadanie 4.1.1: Budowa sal gimnastycznych Czasokres realizacji : K ąty i Wymysłów – 2005 Feliksów i Wyczółki – 2005 2007 Gawłów – 2007 -2013 Finansowanie : bud żet gminy, Fundusze Strukturalne Odpowiedzialny za realizacj ę: Urz ąd Gminy Partnerzy : szkoły

Zadanie 4.1.2: Remonty i docieplanie budynków szkolnych

Czasokres realizacji : działano ść ci ągła Finansowanie : bud żet gminy, Fundusze Strukturalne Odpowiedzialny za realizacj ę: Urz ąd Gminy Partnerzy : szkoły

Zadanie 4.1.3: Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez utworzenie systemu pomocy stypendialnej Wspieranie najzdolniejszych uczniów w gminie. Działanie to b ędzie realizowane poprzez ufundowanie nagrody lub stypendium dla zdolnego ucznia gminy. Ma na celu pomoc młodym ludziom w zdobywaniu wiedzy i podnoszeniu kwalifikacji.

Czasokres realizacji : działano ść ci ągła, nagrody (stypendium) przydzielane raz w roku Finansowanie : bud żet gminy, sponsorzy Odpowiedzialny za realizacj ę: Urz ąd Gminy Partnerzy : szkoły, firmy działaj ąc ena terenie gminy

4.2 Wspieranie aktywnych mieszka ńców gminy

Zadanie 4.2.1: Nagroda dla osób najbardziej aktywnych w organizacji czasu wolnego mieszka ńców. Raz do roku nagradzani b ędą ludzie, którzy wpływaj ą na o żywienie kulturalne w gminie. Wybierani b ędą przez mieszka ńców w wyniku głosowania. Do promocji inicjatywy wykorzystane b ędą lokalne media

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 80 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Czasokres realizacji : nagroda ustalana raz do roku Finansowanie : bud żet gminy, sponsorzy Odpowiedzialny za realizacj ę: Komisja powołana przez Rad ę Gminy Partnerzy : media lokalne, mieszka ńcy gminy

Zadanie 4.2.2: Promowanie r ękodzieła artystycznego, lokalnych wyrobów, produkcji rolniczej. Działanie jest planowane kilka razy w roku w czasie imprez otwartych organizowanych na terenie gminy i powiatu. Ma na celu wspieranie rodzimej działano ści gospodarczej.

Czasokres realizacji : działanie ci ągłe Finansowanie : bud żet gminy, sponsorzy Odpowiedzialny za realizacj ę: Urz ąd Gminy Partnerzy : media lokalne, mieszka ńcy gminy, Urz ąd Powiatowy, miasto i gminy powiatu

Zadanie 4.2.3 Wspieranie lokalnych grup sportowych i prowadzenia zaj ęć pozaszkolnych. Działanie, którego celem jest pomoc osobom zajmuj ących si ę sportem, organizuj ącym zaj ęcia dla dzieci i młodzie ży z terenu gminy. Planuje si ę te ż wykorzystanie budynków OSP i nowopowstaj ących sal gimnastycznych

Czasokres realizacji : działanie ci ągłe Finansowanie : bud żet gminy, sponsorzy Odpowiedzialny za realizacj ę: Urz ąd Gminy Partnerzy : media lokalne, mieszka ńcy gminy,

4.3 Rozwijanie stałej współpracy mi ędzynarodowej

Zadanie 4.3.1: Zacie śnienie kontaktów z Włochami. Nawi ązana współpraca regionalna z Włochami, wymiana kulturalna, samorz ądowa, młodzie ży mo że przyczyni ć si ę do rozwini ęcia kontaktów gospodarczych i zapocz ątkowania trwałej współpracy.

Czasokres realizacji : działania ci ągłe Finansowanie : bud żet gminy, sponsorzy, Fundusze Strukturalne Odpowiedzialny za realizacj ę: Urz ąd Gminy Partnerzy : szkoły, Towarzystwo im. Fryderyka Chopina

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 81 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Cel Strategiczny nr V

ROZWÓJ TURYSTYKI W GMINIE

Mimo tego, że gmina Sochaczew nie jest du ża, to posiada warunki do rozwoju turystyki. Główn ą atrakcj ą jest tu Żelazowa Wola, miejsce urodzin Chopina. Obiekt turystyczny przyci ąga setki go ści, ale nie jest w pełni wykorzystany. Brak zaplecza gastronomiczno –hotelowego i skromna oferta dla turystów nie zatrzymuj ą na długo osób przyje żdżaj ących do gminy. Zarówno Powiat jak i miasto Sochaczew zainteresowane s ą rozwojem turystyki. Dlatego dobre rezultaty mo że przynie ść współdziałanie samorz ądów w wypracowaniu i wdro żeniu ciekawego programu dla go ści z zewn ątrz.

Cele operacyjne

5.1 Ochrona dziedzictwa kulturowego

5.2 Rozwój turystyki w gminie

5. 1 Ochrona dziedzictwa kulturowego

Zadanie 5.1.1 : Rozpowszechnianie informacji na temat zabytków, muzeów i miejsc historycznych w gminie i powiecie poprzez informacje w mediach, drukowanie folderów i ulotek informacyjnych, Działanie wspólne z Urz ędem Powiatowym w Sochaczewie, gminami powiatu i miastem.

Czasokres realizacji : działania ci ągłe Finansowanie : bud żety gmin, sponsorzy, Fundusze Strukturalne Odpowiedzialny za realizacj ę: Urz ąd Gminy we współpacy z gminami i miastem Partnerzy : Towarzystwo im. Fryderyka Chopina oraz pracownicy muzeum na terenie Sochaczewa. Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 82 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Zadanie 5.1.2: Promocja Żelazowej Woli poprzez stron ę www . Utworzenie specjalnej podstrony zawieraj ącej aktualne informacje o wszystkich imprezach i wydarzeniach zwi ązanych z Żelazow ą Wol ą, koncertach na terenie muzeum i Sochaczewa, a tak że artykuły i inne informacje dotycz ące kompozytora.

Czasokres realizacji : działania ci ągłe Finansowanie : bud żet gminy, sponsorzy, Fundusze Strukturalne Odpowiedzialny za realizacj ę: Urz ąd Gminy Partnerzy : szkoły, Towarzystwo im. Fryderyka Chopina

5.2 Rozwój turystyki w gminie Zadanie 5.2.1: Opracowanie programu rozwoju turystyki w gminie Brak długofalowych, kompleksowych rozwi ąza ń utrudnia prace nad rozwini ęciem oferty turystycznej w gminie. Przygotowanie dokumentu z udziałem mieszka ńców i przy ich zaanga żowaniu i akceptacji mo że przyczyni ć si ę do realizacji dobrych i ciekawych ofert dla turystów.

Czasokres realizacji : 2005 -2006 Finansowanie : bud żet gminy Odpowiedzialny za realizacj ę: Urz ąd Gminy Partnerzy : mieszka ńcy gminy

Zadanie 5.2.2: Budowa chodnika – ście żki turystycznej ł ącz ącej miasto z Żelazow ą Wol ą Brak mo żliwo ści przej ścia do muzeum od stacji kolejowej oraz w ąska aleja dojazdowa uniemo żliwiaj ą ruch pieszy i rowerowy. Dlatego dobrym rozwiązaniem byłaby budowa ście żki wzdłu ż rzeki Utraty. Podniosłoby to równie ż atrakcyjno ść miejsca i zwi ększyło ilo ść turystów odwiedzaj ących muzeum Fryderykach Chopina.

Czasokres realizacji : 2005 -2006 Finansowanie : bud żet gminy, bud żet miasta Odpowiedzialny za realizacj ę: Urz ąd Gminy Partnerzy : Urz ąd Miasta Sochaczew

Zadanie 5.2.3: Festyn promuj ący Żelazow ą Wol ę i muzyk ę Fryderyka Chopina. Wpisanie do corocznych stałych imprez organizacj ę festynu z udziałem mieszka ńców i go ści podniesie atrakcyjno ść Żelazowej Woli.

Czasokres realizacji : działanie ci ągłe Finansowanie : bud żet gminy, bud żet miasta, bud żet wojewódzki, środki od sponsorów Odpowiedzialny za realizacj ę: Urz ąd Gminy Partnerzy : Urz ąd Miasta Sochaczew, Starostwo Powiatowe w Sochaczewie

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 83 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Zadanie 5.2.4: Budowa o środka edukacji muzycznej . Wykorzystanie budynku w Nowych Mostkach do stworzenia miejsca spotka ń muzycznych, koncertów i szkole ń dla dzieci i młodzie ży, targów instrumentów muzycznych i wystaw.

Czasokres realizacji : 2007 -2009 Finansowanie : bud żet gminy, bud żet pa ństwa, fundusze UE Odpowiedzialny za realizacj ę: Urz ąd Gminy Partnerzy : Szkołam Muzyczna w Sochaczewie, Towarzystwo im. Fryderyka Chopina, Urz ąd Miasta Sochaczew

Zadanie 5.2.5: Wspieranie rozwoju agroturystyki i turystyki wiejskiej w gminie . Działanie głównie poprzez szkolenia i akcj ę informacyjn ą.

Czasokres realizacji : działanie ci ągłe Finansowanie : bud żet gminy, bud żet pa ństwa, fundusze UE Odpowiedzialny za realizacj ę: Urz ąd Gminy Partnerzy : Mazowiecki O środek Doradztwa Rolniczego

ZARZ ĄDZANIE I MONITORING STRATEGII

Strategi ę gminy powinna by ć elastyczna i zawsze aktualna . Oznacza to, że dokument ten niegdy nie b ędzie ostateczny, ale jego zapisy powinny by ć stale minitorowane i weryfikowane w zale żno ści od zmieniaj ących się warunków wewn ętrznych i zewn ętrznych. Pojawienie si ę dodatkowych źródeł finansowania, czy konieczno ść zmiany kolejno ści planowanych do realizacji zada ń mog ą by ć powodem do weryfikacji wcze śniejszych zapisów. Na przykład w momencie opracowywania dokumentu nie był znany jeszcze Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-20013, co mo że by ć te ż jednym z powodów zmian w zapisach strategii. Mo żliwo ść wprowadzania zmian w dokumencie strategicznym ma zachowa ć ci ągło ść jego realizacji i by ć dokumentem zawsze aktualnym, uwzgl ędniaj ącym rzeczywiste potrzeby gminy i jej mieszka ńców, a tak że dawa ć realne szanse na realizacj ę przyj ętych zada ń. Zasad ą prawidłowego zarz ądzania i monitoringu strategi ą jest uwzgl ędnienie dobrej współpracy i przepływu informacji pomi ędzy jednostkami, instytucjami i organizacjami przewidzianymi jako partnerzy w strategii. Poniewa ż cz ęść zada ń wychodzi poza działania gminy, niezwykle istotna jest rola dobrego Koordynatora , który b ędzie odpowiedzialny za stały przepływ informacji i prawidłow ą realizacj ę zada ń uzgodnion ą z wszystkimi podmiotami, których to zadanie dotyczy. Osoba wybrana na Koordynatora b ędzie odpowiedzialna za współprac ę pomi ędzy wszystkimi podmiotami zaanga żowanymi w poszczególnych programach. Powinna by ć te ż zaakceptowana przez wszystkich partnerów. Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 84 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Po zatwierdzeniu Strategii powinien powsta ć Zespół monitoruj ący. Jego zadaniem b ędzie nadzorowanie realizacji przyj ętych w strategii zada ń, a tak że wnioskowanie o nanoszenie zmian w przypadku wprowadzania nowych zada ń lub modyfikacji istniej ących. Ka żda zmiana powinna by ć pozytywnie zaakceptowana przez Rad ę Gminy. Wszystkie opinie na temat monitorowania Zespół monitoruj ący składa na r ęce Wójta Gminy. Ponadto w razie potrzeby powinny by ć powoływane Grupy Zadaniowe do nadzorowania konkretnych przyj ętych celów operacyjnych, zło żone z przedstawicieli jednostek, osób i firm realizuj ących dane zadanie. Wsparcie ze strony Grupy Zadaniowej b ędzie mogło pomóc przy wykonywaniu zadania, przyspieszy ć lub skorygowa ć podejmowane działania. Inicjatorem powołania danej Grupy Zadaniowej powinien by ć ten, kto został wyznaczony na Koordynatora zadania. Uaktualnianie Strategii Strategia Rozwoju społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew ma charakter dokumentu otwartego. Oznacza to, że nigdy nie jest to dokument ostateczny i sko ńczony. Długi horyzont czasowy powoduje, że planowanie musi by ć elastyczne. Ponadto realizacja poszczególnych etapów strategii i zmieniaj ące si ę warunki powoduj ą, że nast ępuj ą zmiany, które wymuszaj ą konieczno ść uaktualniania zapisów. Wa żna jest tu rola Zespołu monitoruj ącego, który powinien co roku przeprowadza ć przegl ąd poszczególnych zada ń pod k ątem ich celowo ści i zasadno ści, a tak że uwzgl ędnia ć mo żliwe modyfikacje, tak by dokument odzwierciedlał rzeczywiste potrzeby mieszka ńców gminy. Jednym z powodów do zmian mo że te ż by ć pojawienie si ę nowego źródła finansowania lub korzystna dla gminy oferta ze strony partnera „zewn ętrznego”. Co kilka lat nale ży te ż dokona ć przegl ądu poszczególnych celów operacyjnych oraz głównych obszarów problemowych. W ten sposób dokument zawsze b ędzie aktualny, a przyj ęte zadania dostosowane do oczekiwa ń mieszka ńców gminy i realnych mo żliwo ści ich realizacji.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 85 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

ZGODNO ŚĆ STRATEGII ZE STRATEGI Ą ROZWOJU SPOŁECZNO – GOSPODARCZEGO POWIATU ORAZ Z PROGRAMAMI NA SZCZEBLU KRAJOWYM I WOJEWÓDZKIM

Opracowana w 2004 roku Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Powiatu zawiera wiele zada ń wspólnych dla gmin i miasta Sochaczewa. Wynika to z przyj ętych priorytetów i takich samych celów wybranych przez poszczególne samorz ądy. Zadania te dotycz ą głównie ochrony środowiska – st ąd przyj ęty Program Bzura Plus, rozwoju turystyki w regionie oraz szeroka działalno ść promocyjna. W zadaniach przyj ętych dla gminy nie uwzgl ędniano zada ń wymienionych w Strategii Rozwoju Społeczno Gospodarczego z udziałem Gminy Sochaczew, w których udział gminy jest tylko organizacyjny i nie rodzi skutków finansowych. Pozwoli to na wi ększ ą przejrzysto ść działa ń gminy.

Przyst ąpienie Polski do Unii Europejskiej otworzyło nowe mo żliwo ści rozwoju. Polska na lata 2004 –2006 została w cało ści obj ęta Celem nr 1 wspólnotowej polityki regionalnej, wspieraj ącym rozwój i strukturalne dostosowanie regionów słabo rozwini ętych. Polityka realizowana jest poprzez współfinansowanie z funduszy strukturalnych i Funduszy Spójno ści uzgodnionych z Komisj ą Europejsk ą programów i projektów rozwoju regionalnego. Dost ępne instrumenty wsparcia polityki regionalnej to: • Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, • Europejski Fundusz Społeczny • Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej – Sekcja Orientacji • Finansowy Instrument Wsparcia Rybołówstwa W źródłach finansowania zada ń Strategii dla gminy Sochaczew zaznaczono mo żliwe dofinansowanie działa ń z Funduszy Strukturalnych, tam gdzie przewidywane s ą obszary wsparcia. Polska aby uzyska ć pomoc ze strony Unii Europejskiej i wykorzysta ć mo żliwe dost ępne środki z poszczególnych funduszy przygotowała podstawowy dokument przyj ęty przez Rz ąd i jest nim Narodowy Plan Rozwoju, zatwierdzony przez Rad ę Ministrów 14 stycznia 2003 roku. Uwzgl ędnia on zadania na lata 2004-2006 po przyst ąpieniu Polski do Unii Europejskiej, ale te ż strategi ę i kierunki rozwoju w dłu ższym horyzoncie czasowym do roku 2013.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 86 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Podobnie w Strategii Społeczno Gospodarczej Gminy Sochaczew wzi ęte zostały pod uwag ę te same ramy czasowe. Celem strategicznym Narodowego Planu Rozwoju jest rozwijanie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsi ębiorczo ści, zdolnej do długofalowego, harmonijnego rozwoju, zapewniaj ącej wzrost zatrudnienia oraz popraw ę spójno ści społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Uni ą Europejsk ą na poziomie regionalnym i krajowym. Misja dla mieszka ńców gminy jak ą wypracowali śmy wspólnie podczas warsztatów jest spójna z przyj ętym przez Rz ąd kierunkiem rozwoju naszego kraju. W Narodowym Planie Rozwoju przyj ęto osie rozwoju, które obejmuj ą lata 2004-2006, ale te ż wytyczaj ą główne obszary koncentracji bezpo średniej interwencji publicznej o charakterze rozwojowym po roku 2006. Nale żą tu: • Wspieranie konkurencyjno ści przedsi ębiorstw, • Rozwój zasobów ludzkich i zatrudnienia, • Tworzenie warunków dla zwi ększania poziomu inwestycji, • Promowanie zrównowa żonego rozwoju i spójno ści przestrzennej, • Przekształcenia strukturalne w rolnictwie i rybołówstwie, • Rozwój obszarów wiejskich, • Wzmocnienie potencjału rozwojowego regionów, • Przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów. Warto tu zauwa żyć, że cele operacyjne przyj ęte w Strategii dla Gminy Sochaczew pokrywaj ą si ę z przedstawionymi powy żej osiami rozwoju. Cel i osie rozwoju b ędą realizowane w Polsce poprzez wdra żanie pi ęciu jednofunduszowych programów operacyjnych do których nale żą : • Wzrost konkurencyjno ści gospodarki, • Rozwój zasobów ludzkich, • Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywno ściowego i rozwój obszarów wiejskich, • Rybołówstwo i przetwórstwo ryb, • Transport – Gospodarka morska, • a ponadto wielofunduszowy Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego i program operacyjny pomocy technicznej. Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 87 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Cz ęść zada ń przyj ętych w Strategii dla Gminy Sochaczew mie ści si ę w obszarach wsparcia okre ślonych w Sektorowych Programach Operacyjnych. Stwarza to mo żliwo ści dofinansowania planowanych działa ń i tym samym odci ąż enia bud żetu powiatu i bud żetów gmin i miasta Sochaczew. Zgodno ść i spójno ść dokumentów to szansa dla gminy na dofinansowanie przyj ętych w strategii zada ń. Narodowy Plan Rozwoju jest dokumentem spójnym z: 1. Politykami krajowymi i regionalnymi oraz strategiami: a. Strategi ą Gospodarcz ą Rz ądu „Przedsi ębiorczo ść – Rozwój - Praca” przyj ętej przez Rad ę Ministrów 29 stycznia 2002 roku i zakładaj ącą cele i priorytety jakie znalazły si ę w Narodowym Planie Rozwoju (pobudzanie przedsi ębiorczo ści, uruchomienie programu Pierwsza Praca, przyspieszenie rozwoju infrastruktury, wsparcie zmian strukturalnych w gospodarce, zwi ększenie konkurencyjno ści, rozwój wsi i rolnictwa i rozwój polityki regionalnej); b. Strategiami średniookresowymi, które powstały w latach 1999-2001, a w tym: Narodow ą strategi ą wzrostu zatrudnienia i rozwoju zasobów ludzkich 2000-2006, Spójn ą polityk ą strukturaln ą rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa 2000-2006, Polsk ą polityk ą strukturaln ą w sektorze rybołówstwa 2001-2006, Narodow ą strategi ą ochrony środowiska na lata 2000-2006, Polityk ą Ekologiczn ą Pa ństwa na lata 2003–2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007 –2010 i Narodow ą strategi ą rozwoju regionalnego 2001-2006; c. Innymi dokumentami programowymi Rz ądu, Planem działania Rz ądu na rzecz społecze ństwa informacyjnego w Polsce na lata 2001-2006, Polska 2025. Długookresowa strategia trwałego i zrównowa żonego rozwoju. Strategia ta zakłada osi ągni ęcie trwałego zrównowa żonego rozwoju, co oznacza konieczno ść integracji czynników ekonomicznych, społecznych i ekologicznych. W strategii tej za priorytetowe uznano edukacj ę i rozwój nauki, zaplecza badawczo – rozwojowego gospodarki i kultury, ochron ę środowiska przyrodniczego i uzyskanie poczucia bezpiecze ństwa materialnego i osobistego.

Równie ż w Strategii dla Gminy Sochaczew jako podstaw ę przyj ęto równomierny zrównowa żony rozwój społeczno gospodarczy przy uwzgl ędnieniu ochrony środowiska i budowaniu poczucia bezpiecze ństwa mieszka ńców. Zadania szczegółowe za ś s ą spójne z kierunkami przyj ętymi w strategiach średnio i długookresowych. Na poziomie województwa mazowieckiego równie ż przygotowano plany wieloletnie. Bazuj ą one na zało żeniach i priorytetowych kierunkach rozwoju przyj ętych w dokumentach krajowych. Podstawowym opracowaniem jest tu Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego i Wojewódzki Program Rozwoju Regionalnego na lata 2001-2006 Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 88 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Okre ślone w nich cele priorytetowe to: • ochrona środowiska, • transport i ł ączno ść , • czynszowe budownictwo komunalne, • bezpiecze ństwo, • edukacja, • rozwój obszarów pozametropolitalnych, • kultura. Pokrywaj ą si ę w cz ęś ci z celami Strategii Społeczno Gospodarczej Gminy Sochaczew (ochrona środowiska, transport, bezpiecze ństwo, edukacja, rozwój obszarów pozametropolitalnych i kultura).

Wybrane z Wojewódzkiego Program Rozwoju Regionalnego na lata 2001- 2006 cele, działania i zadania spójne ze strategi ą gminy: Cel I: Przyspieszenie procesów rozwoju społeczno- gospodarczego opartego na wiedzy i innowacjach Działanie 1: Wzmocnienie materialne systemu o światy w regionie Obejmuje: remonty i modernizacje bazy lokalowej szkół (sale gimnastyczne, boiska, pływalnie, pracownie komputerowe), likwidacj ę ekonomicznych i przestrzennych barier dostępno ści do szkół (stypendia, dowo żenie dzieci, internaty). Zadania: 1. Modernizacja i budowa pomieszcze ń dydaktyczno-naukowych, świetlic, czytelni, bibliotek, sal gimnastycznych i innych w szkołach podstawowych i średnich oraz centrach kształcenia na terenie województwa mazowieckiego. 2. Realizacja programu współfinansowania inwestycji dla sportu i wychowania fizycznego. 3. Opracowanie programu poprawy szans dost ępu dzieci i młodzie ży do o światy.

Działanie 3: Zwi ększenie mo żliwo ści korzystania z współczesnych środków komunikowania si ę, w tym z internetu Obejmuje: organizowanie szkole ń, wykorzystywanie internetu dla rozwoju regionu (tworzenie regionalnych baz danych, informatorów bran żowych, giełd ofert inwestycyjnych, usługowych, towarowych).

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 89 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Zadania 1. Wprowadzanie nowoczesnych technik informatycznych w instytucjach samorz ądu województwa (głównie słu żby planowania przestrzennego i rozwoju regionalnego). 2. Utworzenie internetowej bazy danych o towarach i usługach oferowanych w regionie. 3. Opracowanie internetowego wizerunku działalno ści samorz ądu województwa. 4. Doskonalenie form i metod nauczania j ęzyków obcych.

Działanie 4: Tworzenie i wspieranie centrów dyfuzji wiedzy i innowacji

Obejmuje: tworzenie o środków doradczych (doradztwo techniczno- technologiczne, ze szczególnymi preferencjami dla małych i średnich przedsi ębiorstw, po średnictwo w tworzeniu zwi ązków kooperacyjnych mi ędzy podmiotami gospodarczymi), tworzenie o środków konferencyjnych, publikacje informatorów. Zadania 1. Wspieranie tworzenia inkubatorów przedsi ębiorczo ści na Mazowszu, inspirowanie tworzenia lokalnych i regionalnych agencji rozwoju oraz o środków informacji europejskiej.

Cel IV: Aktywizacja i modernizacja obszarów pozametropolitalnych Działanie 1: Aktywizacja rozwoju małych miast jako lokalnych ośrodków wzrostu gospodarczego i usług publicznych

Obejmuje: wspieranie i podtrzymywanie funkcji lokalnych o środków wzrostu gospodarczego i usług publicznych (o świata, ew. szkolnictwo wy ższe, ochrona zdrowia, kultura) oraz transferu technologii, wykorzystywanie walorów turystycznych tych o środków. Wojewódzki Program Rozwoju Regionalnego Mazowsza na lata 2001 –2006

Działanie 2: Restrukturyzacja i rozwój infrastruktury technicznej obszarów wiejskich i małych miast

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 90 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Obejmuje: remonty i budow ę dróg o znaczeniu lokalnym, gazyfikacj ę, reelektryfikacj ę, rozbudow ę sieci telefonicznej, rozbudow ę sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej, budow ę oczyszczalni ścieków, modernizacj ę i rozbudow ę urz ądze ń melioracyjnych. Zadania 1. Budowa, modernizacja i rozbudowa systemów zaopatrzenia w wod ę na terenie województwa. 2. Budowa, modernizacja i rozbudowa systemów kanalizacyjnych i oczyszczania ścieków na terenie województwa. 3. Remonty, modernizacja i budowa dróg gminnych i powiatowych na terenie województwa. 4. Wspieranie finansowe przedsi ęwzi ęć infrastrukturalnych lokalnych samorz ądów w zakresie ochrony środowiska (WFO ŚiGW).

Działanie 3: Stymulowanie tworzenia pozarolniczych miejsc pracy poprzez wspieranie małych i średnich przedsi ębiorstw

Obejmuje: rozwijanie lokalnej infrastruktury technicznej, ułatwianie dost ępu do kredytów, informacji, technologii, informowanie o potencjalnych partnerach, wspieranie lokalnych inkubatorów przedsi ębiorczo ści. Zadania 1. Realizacja programu stanowi ącego ofert ę dla ludzi bezrobotnych i poszukuj ących pracy z terenów wiejskich.

Działanie 5: Ekologizacja rolnictwa oraz wprowadzanie zasad rozwoju ekologicznie zrównowa żonego

Obejmuje : stymulowanie produkcji żywno ści zgodnie z zasadami ekologii, rozwijanie profesjonalnych usług doradczych w zakresie współczesnych technologii przyjaznych człowiekowi i środowisku, stymulowanie rolnictwa zintegrowanego a na obszarach chronionych – ekologicznego. Zadania 1. Szkolenia zawodowe w zakresie rozwoju lokalnego przetwórstwa rolno- spo żywczego. 2. Przygotowanie koncepcji utylizacji niebezpiecznych odpadów poubojowych.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 91 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Działanie 6: Przebudowa i modernizacja struktur sektora rolnego

Obejmuje: przebudow ę struktury agrarnej, koncentracj ę gruntów i produkcji w wysoko towarowych gospodarstwach rozwojowych, wspieranie dzier żawy gruntów, tworzenie grup producenckich, organizowanie rynku rolnego i usług na obszarach wiejskich, wspieranie o środków doradztwa i post ępu rolniczego Zadania: 1. Wspieranie inicjatyw dotycz ących tworzenia i doskonalenia działalno ści grup producenckich.

Działanie 7: Rozwój funkcji turystyczno-wypoczynkowych Obejmuje: wykorzystanie walorów przyrodniczo-krajobrazowych i historyczno- kulturowych (m.in. poprzez wyznaczanie szlaków turystycznych i edukacyjnych, ście żek rowerowych).

Cel V: Przeciwdziałanie degradacji i rewaloryzacja środowiska przyrodniczego

Działanie 1: Zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska

Obejmuje: odchodzenie od koncepcji urz ądzania wysypisk gminnych na rzecz ponad gminnych zakładów utylizacji odpadów, likwidacj ę wysypisk zorganizowanych, nie spełniaj ących norm sanitarnych (zwłaszcza w dolinach rzecznych) oraz mogilników i dzikich wysypisk, budow ę ró żnego typu nowoczesnych oczyszczalni ścieków oraz sieci kanalizacyjnych z podł ączeniem do oczyszczalni oraz upowszechnienie sanitacji zagrody wiejskiej, ochrona stref zasilania zbiorników wód podziemnych Zadania: 1. Wspieranie inwestycji ograniczaj ących zanieczyszczanie środowiska (WFO ŚiGW).

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 92 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Działanie 2: Przeciwdziałanie deficytowi wodnemu

Obejmuje: zalesienia, rozbudow ę systemu małej retencji, modernizacj ę systemów melioracyjnych, ochron ę torfowisk i terenów podmokłych, racjonalizacj ę gospodarki wodnej. Zadania 1. Wspieranie inicjatyw dotycz ących inwestycji z zakresu małej retencji.

Działanie 4: Podniesienie poziomu wiedzy ekologicznej

Obejmuje : opracowanie systemu przekazywania wiedzy ekologicznej poprzez wychowanie przedszkolne i szkolne, organizowanie cykli kursów i szkole ń w środowiskach zawodowych, wspieranie promocji zdrowia i ochrony środowiska.

Cel VII: Wzmocnienie regionalnych wi ęzi kulturowo-społecznych mieszka ńców województwa mazowieckiego

Działanie 1: Propagowanie wiedzy o regionie i „małych ojczyznach”

Obejmuje: inicjowanie bada ń naukowych i konferencji po świ ęconych m.in. to żsamo ści i wizerunkowi województwa, wspieranie wydawnictw i imprez promuj ących Mazowsze, wprowadzanie do programów szkolnych zaj ęć dotycz ących wiedzy o województwie i jego środowiskach lokalnych .

Działanie 2: Wspieranie oraz promocja współpracy społeczno ści i władz w ramach regionu

Obejmuje: inicjowanie przedsi ęwzi ęć słu żą cych doskonaleniu komunikacji społecznej oraz działa ń sprzyjaj ących rozwojowi wi ęzi środowisk lokalnych i społeczno-zawodowych z regionem Zadania 1. Wspieranie inicjatyw samorz ądów lokalnych w zakresie promocji rozwoju kultury i turystyki.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 93 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Działanie 3: Ochrona dóbr kultury materialnej

Obejmuje: inicjowanie i wspieranie działa ń słu żą cych zabezpieczaniu dóbr kultury materialnej, monitorowanie obiektów o szczególnym znaczeniu dla kultury Mazowsza.

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 94 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Lista osób bior ących udział w opracowaniu Strategii dla Gminy Sochaczew

Lp. Imi ę i nazwisko Miejscowo ść /funkcja

1. Andrzej Brodowski Bronisławy

2. Czesław Ćwikli ński Orły - Cesin

3. Waldemar Florczak Nowe Mostki

4. Czesław Grzelak Wyczółki

5. Gabriel Krakowiak Żdżarów

6. Władysław Kujawa Kąty

7. Janusz Maciejewski Ko żuszki - Parcel

8. Zofia Matuszewska Sielice

9. Stanisław Misiak Dzi ęglewo

10. Grzegorz Nitek Kuznocin

11. Zbigniew Siejka Żuków

12. Zbigniew Sitarski

13. Marek Sampor Czerwonka - Parcel

14. Rafał Wi ęckowski Bielice

15. Jadwiga Wódka Gawłów

16. Mirosław Orli ński Wójt gminy

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 95 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce

Lp. Imi ę i nazwisko Miejscowo ść /funkcja

17. Marianna Kreps Sekretarz gminy

18. Alicja Ziółkowska Skarbnik

19. Bogusława Cie ślak

20. Wiesław Kowala Kierownik GZGK

21. Zofia Wachowska Inspektor – Urz ąd Gminy

22. Teresa Królak Inspektor – Urz ąd Gminy

Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 96 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce