 100 vjet pavaresi

Redaksia e gazetës ju uron gjithë bashkëpunëtorëve dhe lexuesve të saj, Gëzuar Vitin e Ri 2013!

Qoftë një vit i mbarë dhe i gëzueshëm për të gjithë! www.rrugaearberit.com gazetë e pavarur. nr. 12 (80). Dhjetor 2012. Çmimi: 50 lekë. 20 denarë. 1.5 Euro.

Intervistë biograFi Botime Kujtesë Velo Cfarku: “Gjenerali Fabula me tema Faik Ballanca, Koha merr emër me shajak” të mprehta njeri e shkrimtar Një libër që tregon se si duhet Kënga e fundit e Marko Boçarit përmes punës shkruar për figurat e shquara shoqërore Nga qazim shehu - faqe 5 Nga Ibrahim Milushi - faqe 17 Nga BARDHYL XHAMA - faqe 16 faqe 20

Studim “Historia e Dibrës” nuk është një histori Paria e Dibrës, pushke, por histori e mendjes formimi e cilësia e saj Nga Xhafer Martini

Kristo Frashëri: Kam shkruar tudimi, prejardhja, formimi dhe cilësia e jo Dibrën që kam njohur unë, parisë së Dibrës ndikojnë në studimin e Shistorisë së kësaj treve në tërësi, mbasi por Dibrën që më përcjellin paria ishte ajo që kishte përgjegjësinë historike për udhëheqjen e popullit. Popujt kanë nevojë dokumentet e historisë. për drejtim dhe udhëheqje që t’u dalin zot Unë e mendoj historinë e Dibrës interesave të veta. Në pari përfshihen edhe njerëzit e shkolluar, intelektualët atdhedashës, jo si një histori pushke, luftëtarësh, me rolin e tyre ndriçues. Por paria mund të siç e kanë qejf shumë malësorët jetë atdhedashëse e kombëtare, por mund të e Dibrës kur flasin e tregojnë jetën edhe e shitur ose e mefshtë e jovizion- trimëritë. Unë dua bashkë me are. Natyrisht, jo e gjitha dhe jo për të gjitha kohërat. Historia na tregon shumë raste kur trimëritë, bashkë me gishtin - si popujt, edhe pse janë therorizuar, nuk kanë i thonë pushkës, - kam dashur të arritur rezultate pozitive, sepse janë tradhtuar shoqëroj dhe mendjen. Se Dibra nga udhëheqësit, ose vrulli dhe energjitë e ka pas edhe njerëz të mendimit. tyre janë ndalur në mes të rrugës, pikërisht në kohën kur janë përmbushur interesat e atyre Ka dhe një prodhim që është që i ngritën në luftë. Prandaj me të drejtë është prodhimi intelektual popullor, thënë se “paria... është duar-duar: një pjesë edhe prodhim intelektual që karakterizohej vetëm nga interesat personale, quhet refleksiv shkencor. Por kurse një pjesë edhe nga interesat kombëtare. Prej një qëndrimi të tillë kjo pari “ka anën e Dibra në tërësinë e saj ka një vet të errët dhe të ndritur: në një brez ka arritur pasuri të madhe aspektesh të jetës të bëjë shumë për vendin e në një brez tjetër shoqërore, të jetës familjare edhe të ka dështuar ose i ka bërë të zezën atdheut”. jetës krahinore. Këtë kam dashur të (Sh. Sinani: “Një Shqipëri etnografike-politike përshkruaj në këtë libër, nuk e di sa në kujtimet e Ismail Strazimirit”, Pasthënia” (Në librin “Lufta kundër pavarësimit të Shq- ia kam arritur. ipërisë”, Tiranë 2011) Kemi tri lloj parish: Vështirësia për shkrimin e këtij Në foto: Akademik prof. dr. Kristo Frashëri gjatë intervistës pas botimit të librit. Lexoni në faqet 8-9 libri kanë qenë kolosale, sepse Dibra përveç këtyre meritave të mira, ka dhe një dobësi: dibranët nuk e kanë pasqyruar në shkrime Ismail Keta, kampioni historinë e tyre nëpërmjet dokumenteve. Për dibranët dokument ka qenë fjala e dhënë. që nderoi Shqipërinë Nuk janë si ato popujt evropianë, Reportazh - Ditët me kampionin në atdhe që nga frika se mos shkelet Nga Defrim Methasani fjala, bëjnë kontrata e shkruajnë ajmi që Ismail Keta u shpall për herë te dytë kam- marrëveshje. Dibranët lidhen me pion bote, në Kik dhe Taiboks, ka gëzuar të gjithë besë, jepte fjalën s’kishte nevojë Lshqiptarët, menjëherë pas 100-vjetorit të pavarësisë, ti firmosnin. Bënin traktate me pasi kampioni pas ndeshjes deklaroi për mediat gjermane, se një triumf të tillë ua dedikonte bashkëkombësve të tij njëri-tjetrin nuk kishin nevojë në gjithë botën, si shpërblim për ditëlindjen e 100-të të t’i shkruanin, sepse ishin të dy kombit. Natyrisht, që jehona e një suksesi të tillë ishte e palët dibranë të bindur dhe të përmasave të mëdha, ndaj vendosëm që ta presim në atdhe vendosur ta respektonin. Por kjo këtë djalosh, që në çdo hap të jetës së tij si sportist, nuk harroi asnjëherë të kujtojë Shqipërinë dhe shqiptarët. Madje për historianin është një fatkeqësi. historia e kombit të tij, ka qenë frymëzimi për të kapur dy Sa krenari është për dibranin, aq herë majën e botës. Ismail Keta, është i vetmi shqiptar që fatkeqësi është për historianët. ka arritur një sukses të tillë në këtë sport. Lexoni në faqen 3 Lexoni në faqet 12-13

cyan magenta yellow black 1  2 - Dhjetor 2012 nr. 80 aktualitet Posta e Dimri në Rabdisht

Gazetë e pavarur. Nr. 12 (80). 1 - 31 Dhjetor 2012 të Peshkopisë

Redaksia e gazetës falënderon lexuesit 11/12/2012 17:20 Malvina është nusja e shtëpisë. Ajo është sektor e mbulon Reshati, djali i shtëpisë. dhe bashkëpunëtoret e saj për mesazhet angazhuar që problemet e vitit të kaluar të “Për bagëtinë kemi marrë shumë masa dhe shkrimet e sjella për botim. mos përsëriten më: “Vjet kam qenë shtatzë- sepse bie shumë borë dhe nuk vjen askush Njoftojmë zotërinjtë Fejzulla Gjabri, Jahe ora e parë ka rënë edhe për këtë vit në Shqipëri. në dhe kam pasur shumë vështirësi, por për të zhbllokuar rrugët. Kemi marrë jonxhë, Delia Selmani, Qazim Prejsi, Mentor BMajat e maleve janë mbuluar, çatitë e shtëpive vështirësitë e vitit të kaluar na kanë nxitur bar dhe misër që të ushqehen gjatë dimrit”, Hoxha, Mustafa Tola, Zejnullah Gruda, kanë vënë një shtresë të lehtë bardhësie. Të mësuar dhe më shumë për t’u përgatitur për dimrin thotë Reshati. Ymer Keta, Haki Kola, Ilmi Dervishi, Sami me problemet që sjell kjo stinë, vendasit nxitojnë për e radhës.” Baza ushqimore është thelbësore Megjithatë, iu ka rastisur të mbeten edhe Milloshi, Bedri Tahiri, Ermira Babamusta të mbledhur gjërat e fundit të domosdoshme për t’i gjatë kohës kur fshati izolohet, kështu që e në vështirësi: “Kur ngelim keq, shkëmbejmë se shkrimet e tyre jane në redaksi dhe do shqyrtohen për botim në numrat e bërë ballë një dimri të ftohtë e të ashpër. gjithë familja është angazhuar për krijimin e me njerëzit në fshat. Ndihmojmë njëri- ardhshëm. Njerëzit e vendeve të ulta, ku bora bie një herë rezervave dimërore. tjetrin.” Kujtojmë bashkëpunëtorët, të cilët duan në disa vite, shpesh nuk e kuptojnë rrezikun që ajo “Kemi groshë, domate, speca, gjizë... Janë ditët e para të dhjetorit dhe ngricat që shkrimet e tyre të botohen patjetër në mund të sjellë. Por banorët e fshatit Rabdisht të Pesh- Gjithashtu kemi blerë 20 thasë miell dhe kanë filluar, por njerëzit e Rabdishtit ende numrin e radhës, të konfirmojnë më parë kopisë prej kohësh kanë filluar përgatitjet për stinën oriz.” Kështu tregon Medati, kryefamiljari i vazhdojnë të shpresojnë: “Po i lutemi Zotit sjelljen e materialit në numrat e telefonit e dimrit. Ditët e këqia që kanë kaluar një vit më parë derës së Ismailajve. E megjithatë ata prapë që të mbajë moti të paktën deri në datën 25, të redaksisë ose emailin e gazetës. kanë lënë gjurmë të thella në kujtesën e tyre. nuk janë të sigurt nëse do ia dalin mbanë, të punojmë edhe ca ditë para Vitit të Ri.” Shkrimet priten në redaksi deri më datë “Kemi qenë 2 muaj të izoluar, kemi hequr keq janë 8 veta për të ushqyer. Janë përgatitur për gjithçka kanë mundur 20 të muajit. vjet. Nuk dilte as kafsha nga i ftohti. Kam pasur djalin Kimetja thotë se duhet të përgatiten edhe dhe besojnë se ky vit nuk do t’u rezervojë Gjithashtu, ju kujtojmë me 40 temperaturë dhe për pak më vdiq në dorë”, për bagëtinë. Në rast se ngelin keq, gjëja e ndonjë surprizë të pakëndshme. bashkëpunëtorëve se shkrimet deri në dy faqe daktilografike shprehet një banor i zonës. gjallë është e vetmja rrugë për mbijetesë. Këtë (Marrë nga top-channel.tv) kanë përparësi botimi. Ju lutemi, që shkrimet që vijnë përmes emailit, të kenë patjetër Festimet për 28 nëntorin zanoren “ë”. Gazeta publikohet falas në internet me Natë gala në Dibër të Madhe për festën e pavarësisë kombëtare datë 7 të muajit pasardhës. e rastin e 100 Vjetorit te festes se Pavaresise Ju falënderojmë që jeni pjesë e gazetës! MKombetare, si ne çdo qytet te Shqipërise, veçanerisht ne Tirane dhe ne Vlore, kjo feste u festua me kompozitet dhe organizimin me serioz te autoriteteve vendore. Por dhe ne qytetin e Dibres se Madhe ishin marre masa serioze dhe adeguate per mirorganzimin e nates se 28 nendorit, per nder te 100 Vjetorit te Pavaresise. Me ftese te pales organizatore biznesmenet “Vellezerit Hatibi” si dhe mbeshtetjen Drejtor: artistike te kantautorit nga Dibra e Madhe me nje Rakip Suli pervoje te gjere dhe te gjate ne fushen e muzikes ne SHBA, Z. Saimir Shehu, u realizua nje aktivitet Këshilli Botues: artistik dhe koncertor ne Restorant “Uraniku” me Musa Riçku Shaqir Skarra pjesemarrjen e rreth 450 te ftuarve shqiptar nga Bujar Karoshi Dibra e Madhe, Shkupi, Tetova, Tirana, Amerika, Italia, Skandinavia etj. Ne kete mbremje mernin Kontribuan për këtë numër: pjese me ftese te organizatoreve dhe nje perfaqesi Xhafer MARTINI me artist, njerez te medias dhe komunikimit me Rexhep TORTE prejardhje nga Dibra e Madhe, si dhe nje disa Selman MËZIU familje te hershme dibrane te cilet pas vjeshtes se Abdurahin ASHIKU vitit 1913 u vendosen perfundimisht ne Tirane. Naim PLAKU Ne delegacion nga Tirana mernin pjese: Mjeshtri Mahmud HYSA i madh i muzikes Shqiptare, kompozitori Z. Agim Ibrahim MILUSHI Bardhyl XHAMA Krajka ku pjesemarrja e tij u prit me entuziasem dhe Defrim METHASANI duartrokitje te zjarrta dhe emocionuese nga publiku u transmetua disa here. Ndersa ne fjalet e tyre. Me pas ne takim u fol dhe per rolin e Mimoza SHQEFNI pjesemarres ne kete mbremje. Artisti i mirenjohur i tij kompozitori i mirenjohur dibran, Agim disa figurat kombetare dhe fetare ne shpalljen Qazim SHEHU skenes Shqiptare, Prof. Bujar Kapexhiu dhe anetar i Krajka me fjale emocionuese nga pritja e e pavaresise se Shqiperise. Mentor HOXHA Kryesise se Shoqates “Bashkesia Dibrane”, studuesi vecante qe autoritetet vendore dhe organi- Diten e enjte dt. 29 nentor, anetaret e Mevlud BUCI Prof. Dr. Arian Kadiu anetar i Kryesise se Shoqates zatoret i rezervuan Z. Krajka tha se: Nuk komitetit per Rrugen e Arberit si dhe per- Pandeli KOÇI “Bashkesia Dibrane”, Projektuesi dhe Inxhinjeri vlen te themi me fjalet se Dibra e Madhe si faqsuesit e komunitetit dibrane ne Tirane Sakip CAMI i Rruges se Arberit Dr. Faruk Kaba, Kryetaria e “Britania e Madhe”, por vlen te themi me u priten nga Kryetari i Komunes se Dibres Ramazan S. ILNICA Komitetit per Rrugen e Arberit, Yllka Causholli, N/ praktike dhe me shpirt se Dibra e Madhe se Madhe, Z. Argetim Fida, i vili i njohu te Ymer STOJKU Kryetari i Komtetit per Rrugen e Arberit, Z. Tofik Halil RAMA dhe Shqiperia e Madhe, jane nje komb”. pranishmit me aktivitetet e realizuara nga Zabit LLESHI Jegeni, N/Kryetari i Komitetin per Rrugen e Arberit Pas ketyre fjaleve nga salla pati duartokitje Komuna per nder te 100 Vjetorit te pava- Zamira GJELESHI (perfaqsues i diaspores Shqiptare) biznesmeni Z. Ibra- te vazhdueshme dhe emocionese. resise si dhe investimet qe jane bere nder Mentas NASUFI him Kolari, si dhe Trajneri i mirenjohur i basketbollit Me pas nga pala e organizatoreve te vite ne sektor te ndryshem te ekonomise Saimir Shatku shqiptar Z. Astrit Greva, sipermarresi Igli Pustina, mbremjes Gala dhe Koncertore pati falen- dibrane. Z. Fida falenderoj pjesemarrjen e Afrim Karoshi Prof. Luan Pirdeni, perfaqsues nga famija Spahiu etj. derime ne adrese te perfaqesuesve te komu- tyre ne mbremjen Gala te 28 nendorit dhe Ky aktivitet u realizua nen regjine dhe skenografine nitetit Dibrane ne Tirane te cilet oragizatoret mesazhin qe jep sot komuniteti dibrane ne Adresa e gazetës: e rregjizorit te mirenjohur Z. Hervin Culi. do te thonin se panvarsisht faktit te largesise Tirane. Ne kete takim u shkembyen kujtesa Rr. “Zenel Baboçi”, Pas hapjes se aktivitetit nga kantautori Z. Saimir dhe ecjes se viteve ato ruajne ndjenjen e te dhe vleresime per kontribuesit e aktit te Pall. “Ferar”, Tiranë Shehu, i cili promovoj dhe kengen e tij me te re me qenurit dibrane, por dhe zakonet, traditat pavaresise si dhe u fol mbi ecurine dhe do- Tel. +355 4 22 33 283 rastin e 100Vjetorit te pavaresise, u kendua “Hymni E-mail: [email protected] dhe vlerat historike nga Dibra e madhe, mosdoshmerine e ndertimit me procedura Kombetar” nga nxenesit e shkolles se muzikes si qytet i bekuar, me histori dhe me mesazh te pershpejtuara te Rruges se Arberit, si e dhe pjese me poezi patriotike nga krijmtaria e po- per çdo brez. vetmja shprese dhe prespektive qe ndihmon Opinionet dhe komentet eteve kombetar si: Cajupi, Azdreni, Fishta, Mjeda, Gjithashtu perfaqsuesit e disa familjeve te rimekembjen ekonomike dhe transportuale e botuara nuk shprehin Migjeni etj. Me pas pershendeten aktivitetin Z. vjetra dibrane u priten nga Myftiu i Dibres si dhe nje rruge e cila afron akoma me domosdoshmërisht Argetim Fida, Kryetar i Komunes Diber e Madhe, Z. Rruzhdi Lata, te cilet me emocion shkem- shume Dibranet e Tiranen dhe komunitetet qëndrimin e redaksisë pas tij Z. Rruzhdi Lata, Myfti i Dibres se Madhe, byen komunikim vllazerore dhe rikthyen e tyre respektive. si dhe poeti Z. Agim Doçi, ku teksti i kenges se ne memorien e tyre, vitet e dhuneshme Pas perfundimit te takimit me kryetarin Çdo shkrim apo foto e botuar i nënshtrohet ideuar prej tij “Hymni i 100 Vjetorit” i kenduar te eksodit te vitit 1913 te largimit te dibra- e Komunes Z. Fida, delegacioni nga Tirana ligjit për respektimin e të drejtave të dhe prezantuar per publikun Shqiptar nga pese autorit. Ndalohet riprodhimi, fotokopjimi, neve nen peshen e dhunes me statusin e qe mori pjese ne kete aktivitet u nis per tu shpërndarja apo ribotimi pa lejen e autorit të kengetar qe perfaqsojne 5 trevat shqiptare, u prit emigrandeve(muhaxhireve), me qellimin se rikthyer ne Tirane. shkrimit apo redaksisë. me emocione dhe lot ne sy nga pjesemarresit dhe nje dite do te rikthehen perseri ne vendin e Pergatiti: Saimir Shatku LLM nr. Dhjetor 2012 - 3 80

Në foto: Akademik prof. dr. Kristo Frashëri intervistë gjatë intervistës pas botimit të librit.

Vështirësia për shkrimin e Unë e mendoj historinë këtij libri kanë qenë kolosale, e Dibrës jo si një histori sepse Dibra përveç këtyre pushke, luftëtarësh, siç e meritave të mira, ka dhe kanë qejf shumë malësorët e një dobësi: dibranët nuk e Dibrës kur flasin e tregojnë kanë pasqyruar në shkrime trimëritë. Unë dua bashkë historinë e tyre nëpërmjet dokumenteve. Për dibranët me trimëritë, bashkë me dokument ka qenë fjala e gishtin - si i thonë pushkës -, dhënë. Nuk janë si ato popujt kam dashur të shoqëroj dhe evropianë, që nga frika se mos mendjen. Se Dibra ka pas shkelet fjala, bëjnë kontrata edhe njerëz të mendimit. Ka e shkruajnë marrëveshje. dhe një prodhim që është Dibranët lidhen me besë, prodhimi intelektual popullor, jepte fjalën s’kishte nevojë ti edhe prodhim intelektual firmosnin. Bënin traktate me që quhet refleksiv shkencor. njëri-tjetrin nuk kishin nevojë t’i shkruanin, sepse ishin të dy Kristo Frashëri: Por Dibra në tërësinë e palët dibranë të bindur dhe të saj ka një pasuri të madhe vendosur ta respektonin. Por Kam shkruar jo Dibrën që kam aspektesh të jetës shoqërore, kjo për historianin është një të jetës familjare edhe të jetës fatkeqësi. Sa krenari është për njohur unë, por Dibrën që më krahinore. Këtë kam dashur të dibranin, aq fatkeqësi është përshkruaj në këtë libër, nuk për historianët. përcjellin dokumentet e historisë e di sa a kam arritur. Pyetje: Në fillim, ju falënderojmë në emër ky libër këtë vijë ka, që nga fillimet parahis- 2100 metra, 2200 metra, 2500 metra, 2600 kishin nevojë t’i shkruanin, sepse ishin të të gjithë dibranëve, për dhuratën e çmuar torike edhe deri në ditët e fundit para Luftës metra siç është Korabi, por nuk ka qenë e dy palët dibranë të bindur dhe të vendosur që u bëtë atyre në kuadrin e 100-vjetorit të së Dytë Botërore. izoluar, ka patur shtatë gryka që nga gryka e ta respektonin. Por kjo për historianin është shpalljes së pavarësisë, duke botuar librin E dyta, unë kam një koncept tjetër për Kalasë së Dodës, deri te gryka e lumit Drin një fatkeqësi. Sa krenari është për dibranin “Historia e Dibrës”. Cili është mesazhi juaj historinë, dhe këtu unë ndahem njëçikë nga nga Struga, gryka e Bulqizës e me radhë. aq fatkeqësi është për historianët. për ta, pas botimit të librit? dibranët. Edhe jam përpjekur t’ua përcjell Nga pikëpamja shkencore kjo është shumë Jam përpjekur të gjej qoftë edhe një tekst Kristo Frashëri: Unë, para së gjithash ju edhe historianëve dibranë. Unë e mendoj interesante. Kjo ma shtoi dëshirën që të thel- për kanunet e Dibrës, siç ka për kanunet falënderoj juve dibranëve edhe për përmes historinë e Dibrës jo si një histori pushke, lohem tek historia e Dibrës. Pak krahina të e Mirditës, Dukagjinit e të Malësisë së jush gjithë dibranëve që nuk janë këtu, për luftëtarësh, siç e kanë qejf shumë malësorët tjera e kanë këtë veçori. Shkodrës. Nuk ka për Dibrën. Prandaj jam ngrohtësinë që po tregoni ndaj meje. e Dibrës kur flasin e tregojnë trimëritë. Unë E dyta, Dibra është një krahinë që ka pas mundur të mbështetem tek ata që e kanë Unë e kam shkruar Historinë e Dibrës dua bashkë me trimëritë, bashkë me gishtin në kufi një zonë shumë të ndryshëm nga di- njohur e kanë grumbulluar me atë që kanë vetëm për hir të respektit që kam patur për - si i thonë pushkës-, kam dashur të shoqëroj branët. Ka qenë zona sllavo-maqedone dhe mbetur nga kanunet e Dibrës. Dibra ka pasur dibranët, të cilën unë e kam fituar, jo tani, dhe mendjen. Se Dibra ka pas edhe njerëz ka mundur të merret vesh me ta pa u dikuar kanune që në shekujt mesjetarë që s’kanë por mund të them 70 vjet më parë. Kam patur të mendimit. Ka dhe një prodhim që është nga ata. Unë e kam bredhur Maqedoninë lëvizur, janë ndryshuar, por dokumenta nuk shumë shokë dibranë kur isha i ri. Në lagjen e prodhimi intelektual popullor, edhe prodhim maqedone dhe kam vënë re që atje maqe- ka, as për marrëveshje as për gjë tjetër. Jam dibranëve të Tiranës ka akoma njerëz ndoshta intelektual që quhet refleksiv shkencor. Por, donët shumë elementë i kishin marrë nga munduar nga kjo të mund të peshkoj ku që janë moshatarë me mua dhe mbajnë mend Dibra në tërësinë e saj ka një pasuri të madhe zakonet dhe nga e drejta e Dibrës, gjë që nuk të mundem në një shkëndijë të vogël e ta se si flitsha me ta. aspektesh të jetës shoqërore, të jetës familjare e kanë sllavët e mëtejshëm që janë në kufi marr, kjo është vështirësia e madhe që kam Unë jam nga Frashëri, ndonëse nuk kam edhe të jetës krahinore. Këtë kam dashur të me Bullgarinë. Është shumë interesante, por gjetur. banuar në Frashër. Babai im më ka përcjellë përshkruaj në këtë libër, nuk e di sa ja kam këto nuk kam mundur t’i pasqyroj në punim, Ndryshe është për këto vitet e fundit, dashurinë që kishte ai me Çokajt dibranë arritur. Luftërat nuk i kam lënë mënjanë, por sepse duan një kohë shumë të gjatë. shekullin e fundit. Aty dalin dokumente se si edhe gjithmonë me ta, kam kujtuar Abdyl zënë një vend shumë të vogël në këtë vepër, Kjo është për mua ajo që më shtyu të u krijua administrata, si u hapën shkolla. Ka Frashërin. Unë këtë dashuri të Abdyl Frashërit se sa zë jeta dhe rezistenca që ka zhvilluar shkruaj për Dibrën, edhe interesi shpirtëror, njerëz intelektualë të cilët janë munduar t’i e kam trashëguar nga im atë, edhe nëpërmjet Dibra në fushën e së drejtës kanunore dhe në komunikimi me dibranët, edhe interesi pasqyrojnë zhvillimet historike. Dhe e kam Abdylit, nga pjesët më të bukura të historisë fushën e jetës popullore dhe shoqërore. shkencor. mbyllur Historinë e Dibrës me një vështrim së Abdyl Frashërit, kanë qenë vizitat e tij në Kjo është një histori, një sintezë e përgjith- mbi intelektualët dibranë, ata që kanë arritur Dibër. Kur kam qenë në Dibër në vitin 1943, shme e Dibrës nuk është vetëm një histori Pyetje: A patët vështirësi në shkrimin e të japin diçka që i ka shërbyer edhe kulturës habiteshin disa dibranë qytetarë atje, përse politike ose një histori ushtarake, është histori këtij libri? shqiptare. unë vija nga Tirana dhe pyesja ku është shtë- e përgjithshme e Dibrës. Nuk e di sa ja kam Kristo Frashëri: Këtë mirë bëtë që më pia e Iljaz Pashë Dibrës, sepse dua të vete atje arritur. pyetët. Vështirësia ka qenë kolosale, sepse Pyetje: Tashmë librin e keni në dorë. A të bëj një vizitë. “Ç’punë ke ti me Iljaz Pashë Një tjetër veçori që më bërë përshtypje Dibra përveç këtyre meritave të mira, ka dhe jeni i kënaqur nga cilësia e botimit, i është Dibrën, - më thoshin mua, - ti je nga Tirana”. nga Historia e Dibrës, dhe këtë e kam një dobësi: dibranët nuk e kanë pasqyruar në përgjigjur nivelit tuaj? Unë u thosha kam sepse Iljaz Pashë Dibra ka theksuar në hyrjen e librit. Hyrja është një shkrime historinë e tyre nëpërmjet dokument- Kristo Frashëri: Jam shumë i kënaqur qenë bashkëpunëtori më i ngushtë i Abdyl sintezë e Dibrës. Ç’është Dibra? Dibra është eve. Për dibranët dokument ka qenë fjala e jo vetëm nga botimi i librit, por edhe nga Frashërit ose Abdyl Frashëri bashkëpunëtori një krahinë që rrethohet nga malet. Dhe ka dhënë. Nuk janë si ato popujt evropianë, që bashkëpunimi që patëm gjatë procesit të më i ngushtë i Iljaz Pashë Dibrës. Këtu dua bërë një jetë edhe të veçuar edhe të lidhur nga frika se mos shkelet fjala, bëjnë kontrata botimit. të them se nuk është një gjë e re kjo. Historia me botën e jashtme. Janë gjitha ato gryka që e shkruajnë marrëveshje. Dibranët lidhen Me këtë rast, duhet të falënderoj kryetarin e Dibrës është fruti i këtij respekti dhe i kësaj e lidh me botën e jashtme, pra nuk është një me besë, jepte fjalën s’kishte nevojë t’i fir- e Bashkisë së Peshkopisë z. Ilir Krosi, që dashurie që kam pas për dibranët dhe pastaj vend i mbyllur. Gjithë kufijtë e Dibrës janë mosnin. Bënin traktate me njëri-tjetrin nuk bëri të mundur sponsorizimin e të drejtës së dhe për Dibrën kur e vizitova. Kam kaluar autorit. Gjithashtu, jam shumë i kënaqur nga fshat më fshat që nga Klenja edhe deri në Ka- cilësia e botimit dhe do të isha akoma më lanë e Dodës. Kështu që, kjo më ka detyruar tepër i kënaqur nëqoftë se kjo shtëpi botuese asnjë gjë tjetër. Dhe, po më vjen mirë tani pranon të botojë dhe shkrime të tjera të miat. që po më marrin në telefon shumë dibranë e Jam shumë i kënaqur, edhe nga ana teknike po më përgëzojnë edhe më pyesin ku mund dhe nga ana artistike dhe nga ana e saktësisë, ta gjej këtë libër ta blejmë. i ka respektuar të gjitha. Shpresoj se në të Kur fillova të shkruaj “Historinë e Dibrës” ardhmen do gjejmë mundësi bashkëpunimi unë i vura vetes time këtë detyrë: Jo Dibrën të tjera. që kam njohur unë, por Dibrën që më përcjellin dokumentet e historisë. Kështu - Atëherë s’më mbetet gjë tjetër vetëm të fillova dalëngadalë të merrem me Dibrën që të jap dhe një tjetër falënderim në emër të nga kohët më të lashta dhe e kam përcjellë atyre që s’kanë patur mundësi të të urojnë historinë e Dibrës me sa kam pasur mundësi përmes telefonit apo mesazheve. Dhe të uroj në këtë vepër që është vëllimi i parë. Kam jetë të gjatë sepse jeta juaj sjell gjithmonë patur dëshirë të bëj një vëllim të dytë, ku prodhimtari, jo vetëm për veten, por dhe është pjesa e fundit e Historisë së Dibrës që për gjithë Shqipërinë. Urime! nga Lufta e Dytë Botërore e këtej. Kështu që, Kristo Frashëri: - Faleminderit shumë. 4 - Dhjetor 2012 nr. 80 vështrime Rremzi Skepi,një hero në një situatë gati të pamundur

Një shembull pozitiv i shqiptarëve në Britaninë e Madhe, pasqyruar nga gazeta lokale “Oxford Mail”

jë hero në një situatë gati të pamundur, i që një argjendari në rrugën “Haj Banburi” Por motorçiklisti që goditi z. Skepi, u rrë- Ncili u kacafyt me një hajdut në një rrugë po grabitej. zua ndërsa po përpiqej të arratisej. të mbushur me dyqane, tregon se si e ndaloi Por pastaj u hodh në aksion kur dëgjoi gra Ish oficeri i policisë shqiptare, z. Skepi, të dyshuarin dhe e mbajti përtokë. dhe fëmijë që po qanin, dhe pa të dyshuarit që ka shërbyer me policinë për 12 vite, mezi Ish-oficeri i policisë Rremzi Skepi mori mbi motor. u ngrit në këmbë dhe ju hodh përsipër gra- në dorë një shkop prej hekuri dhe ia drejtoi Duke na folur përmes përkthyesit Xhetan bitësit, duke e mbajtur të rrëzuar përtokë. njërit prej të dyshuarve ndërsa u godit përdhe Bushi, në Barin Roma in Oksford, Zoti Skepi Z. Skepi, që jeton në Banburi prej tetë nga tjetri që ecte mbi një motor. tha: “Ata po i shtinin frikën grave dhe kalama- vitesh, shtoi: “Kisha frikë për jetën timë sepse Por ia doli të ngrihej, e sulmoi përsëri vjed- jve duke i dhënë xhiro të forta motorit”. isha i vetmi që po e mbaja përtokë.” hësin, dhe e mbajti përdhe për disa minuta “Kur dola për të parë se çfarë po ndodhte, Të dyshuarit e tjerë u larguan nga vendng- pranoi akuzën për grabitje. derisa erdhi policia në vendngjarje. një nga motorçiklistët mu hakërrye mua dhe jarja. 23 vjeçari u mbajt në paraburgim dhe Zoti Skepi, një shqiptar, ishte nga të parët më tha: “Do të të vras.” Një çantë me disa prej gjërave të grabitura do të presë një dënim të gjatë ndoshta, që që u ndodh në vendngjarje afër argjendarisë Zoti Skepi tha që ai mori pastaj një shkop u gjet në vendngjarje. Një banor e dërgoi z. do të vendoset përfundimisht me datën 9 “Majkëll Xhones” in Banburi, që u grabit të metali nga një dyqan afër dhe ju drejtua njërit Skepi në spital, ku doktorët zbuluan se z. Nëntor. martën, në 11 Shtator. prej grabitësve, duke e goditur në helmetë Skepi kishte një frakturë në këmbën e majtë Tre persona të tjerë u arrestuan pas 55 vjeçari gjendej në Bankën Llojds kur dhe duke shkaktuar përplasjen e motorit të pasi ishte goditur me motor. grabitjes dhe do t’ju përgjigjen pyetjeve të dëgjoi zhurmën jashtë dhe pa njerëz që po tij në tokë. Ai është kthyer në shtëpi tani por përdor policisë në datën 21 Tetor. vraponin të frikësuar. Pastaj, motorçiklisti i dytë e goditi Zotin patericat për të lëvizur. Në fillim, punonjësi i një kompanie pro- Skepi duke e rrëzuar përtokë. Atëherë, Zoti Xhimi Stringer nga Islington, u paraqit Përshtati në shqip: Afrim Karoshi dhimi bukësh, që flet pak anglisht, nuk dalloi Skepi e dalloi që argjendaria po grabitej. në gjykatën e Oksfordit javës së kaluar dhe Botuar në “Oxford Mail”, 12 Shtator 2012 Çezmat e Dibrës së Madhe ku ndizej dashuria Nga Rexhep TORTE pritnin radhën për të mbushur gjygimat e bucelat me ujë,kuvendonin e bisedonin yteti i bukur i Dibrës së Madhe është për ndodhitë,ngjarjet, brengat dhe dëshirat i dëgjuar edhe për nga burimet, puset e tyre. Qe çezmat e shumta, ku uji shekuj të Rrugës për në çezma, apo mu aty te tërë s’ka të ndalur. Kazmat dhe ekskavatorët çezma,të rejat dhe të rinjtë dibranë, shikonin e sotëm që punojnë për të rregulluar gjësendi njëri tjetrin,takoheshin e njoftoheshin dhe maleve ose në qytet,zbulojnë tubo qeramike aty lindte dashuria dibrane,e pastër dhe e dhe ujësjellës të vjetër për nga lashtësia, të sinqertë si uji i kulluar i këtyre çezmave. gdhendur në gur e të mbuluar me rasa guri, Kështu, në këto çezma, përveç shuarjes që e sjellin ujin e pastër e të ftohët, nga malet së etjes lindte dhe ndizej edhe dashuria mes apo kodrat e qytetit,duke e sistemuar këtë djelmoshave e vajzave dibrane. ujë me çezma nëpër tërë lagjet dibrane. Ishte bërë zakon, që kohë pas kohe, va- Në Dibër të Madhe ka edhe shumë puse jzat e një lagjeje shkonin e mbushnin ujë në shtëpiake dhe çezma që ndodhen në periferi çezmat e lagjes tjetër,për ta provuar edhe të qytetit,por ne sot do të flasim vetëm për guston e ujit të çezmës tjetër,por edhe për të çezmat e lagjeve të qytetit. mësuar dhe për tu informuar se ç’po ndodhte Këto burime uji të vendosur në çezma i në lagjet e tjera të qytetit. kanë dhënë dhe i japin jetë qytetit,sepse një Rrjedhja e ujit në këto çezma ka bërë që të vend pa ujë nuk ka as jetë. Edhe sot vazhdi- thurren shumë histori dhe të lindin shumë misht dëgjohet jehona e gurgullimës së ujit dashuri sokaqeve të shtruar me kalldrëme. të këtyre çezmave. Po të dinin të flasin këto gurë të kalldrëmes Në Dibër të Madhe janë ndërtuar një dibrane, do të na jepnin kryevepra të poezisë numër i madh çezmash të ndryshme e të së dashurisë duke i përshkruar ato dridhje të larmishme për nga bukuria dhe koha e shpirtrave rinore dhe flakët e këtyre dashurive ndërtimit. të shumta dibrane që lidhen me çezmat dhe Këto çezma sot e kësaj dite i kanë ruajtur me ujin e tyre. emrat sipas ndërtuesve,ngjarjeve dhe vendit Me këto çezma janë të lidhura edhe histo- Me ujin e këtyre çezmeve fëmijët pas Shumë gra dhe vajza dibrane,në Ditën e të tyre. Nga më të dëgjuarat janë Çezma ritë tronditëse të fushatave luftarake të ashpra lojërave të tyre laheshin,pastroheshin dhe verës dhe në Ditën e Shëngjergjit, edhe sot e Demçes,Çezma e Shahvecit, Çezma e të armiqve, që janë bërë gjatë shekujve për ta futeshin në shtëpi,duke u kujdesur për të e kësaj dite, orëve të hershme të mëngjesit, Namazgjarit, Çezma e Budulecit, Çezma e okupuar Dibrën. Me ujin e këtyre çezmave mos i ndotur ato. shkojnë në këto çezma për të larë fytyrën me Teqes, Çezma e Madhe, Çezma e Popit etj. luftëtarët trima dibranë,burra e gra, shuanin Ujin e këtyre çezmeve e përdornin dhe lule pranvere,sepse sipas ritit që besojnë,kjo Këto vende burimi uji të ftohtë, ku trimat etjen dhe shpërlanin plagët dhe fashot me e përdorin edhe sot bagëtitë e qytetit me të larje u sjell fat, shëndet e lumturi në jetë. dibranë të cilët arrinin nga anë të ndryshme të cilat i lidhnin këto plagë. Me ujin e këtyre kthyer nga kullotat e fushës. Ndërtimi i ujësjellësit dhe futja e ujit në dhe freskonin fytyrën e shpirtin nga rruga çezmave dibranët mbanin edhe pastërtinë Në Dibër të Madhe ditën e natën shtegtari ambientet shtëpiake, nuk i ka cënuar fare çez- e largët, kanë të mbështjellura rreth vetës personale, ndërsa gratë e vyera dibrane lanin i huaj nuk e ka patur dhe nuk e ka vështirë të mat në Dibër të Madhe. Ato ruhen e mirëm- historitë e tyre . shtëpitë dhe oborret,lanin, shpërlanin dhe gjen ujë dhe të furnizohet me ujin e këtyre bahen me shumë kujdes dhe sa herë që Më të moshuarit mbajnë mënd se, ditën zbardhonin shtrojet, veshjet dhe qilimat e çezmave. ndodh të ketë difekt në rrjetin e ujësjellësit, dhe orëve të mbrëmjes rruga për në këto shtëpive të tyre. Shumë herë mbushja e ujit në këto çezma dibranët nuk shqetësohen shumë,por me çezma nuk kishte të ndalur,sepse këtë e Me ujin e këtyre çezmave gurbetçin- ishte edhe rast i mirë që vajzat dibrane të gjygima dhe enë në dorë drejtohen drejt kërkonte maxhja dibrane për të gatuar dhe jtë, udhëtarët dhe shtegtarët e rastit dalin nga shtëpia. këtyre çezmave,sikur dëshirojnë të thonë dëshira e sedra dibrane për ta mbajtur pastër freskoheshin,pastroheshin,por edhe kën- Çezmat dibrane shërbenin edhe si kuvende, se çezmat nuk janë të harruara,ato janë dhe shtëpinë,për vetë familjarët dhe për mysafirët delleshin nëse duhej për të vazhduar më ku tuboheshin vajzat dhe djelmoshat,por do të mbeten pjesë e pandarë e Dibrës dhe që do të vinin. larg udhëtimin e tyre. edhe të moshave më të rritura,dhe aty ndërsa e dibranëve. nr. Dhjetor 2012 - 5 80 Intervistë me Velo Cfarkun, publicist dhe shkrimtar: Historia e publicistikës s’mund të kuptohet, intervistë nëse ai nuk shtron udhë dhe hap horizonte për të tjerët… Velo Cfarku:Koha merr emër përmes punës Nga Qazim Shehu 200 fshatrat e qytetit të Bulqizës duke rrugëtuar ditë e natë. - Ju keni shkruar disa libra për Dibrën, për njerëzit e thjeshtë , punën , traditat, etnop- - Në kontakt me njerëzit e thjeshtë,a shih- sikologjinë etj. Ç`përbën kjo për ju? nit probleme që mund ti shkruanit dhe nuk - Që t`u rikthehesh viteve të shkuara në mundeshit, kjo çfarë u shkaktonte? moshën 78 vjeçare është diçka e vështirë, - Puna jone u ashpërsua shumë më 1976 sepse një barrë e tërë vitesh, eksperiencash kur zhvillimi i luftës së klasave arriti në kulme ndaj me njerëzit e atyre viteve të trevës së dramatike. Survejimi dhe cekja e biografisë së Dibrës e më gjerë. Në jetën time gjithnjë jam tjetrit shkonte deri në tre breza. Po nuk mund të ndjerë i befasuar nga mikpritja e njerëzve të gjeje njeri pa një “cen” në biografi. Kjo gjëmë thjeshtë, traditat, zakonet, vlera e fjalës së men- shtrihej sidomos në politikën e kuadrit dhe në çur të cilën e kam qëmtuar me kujdes,duke e selektimin monstruoz që i bëhej brezit të ri për shkruar në libra. Kjo më ka dhënë një kënaqësi të ndjekur shkollën. Kam parë shumë njerëz të veçantë ,sepse jam munduar të lartësoj që rrinin të nemitur , që kërkonin një të drejtë këto vlera që mos mbeten të harruara dhe të legjitime , e që ndjenin dhimbje të madhe kur përcillen ndër breza. Për Dibrën janë shkruar shikonin fëmijët e tyre me nota të shkëlqyera shumë libra,dhe librat e mi japin kontributin e po nuk mundeshin të shkonin në shkollë , tyre. Periudha e demokracisë shërbeu si shtysë sepse dilte dikush dhe u përmendte një dajë për shkrimin e tyre, si çlirim energjish për të apo gjysh që ndoshta komunizmin s`e kishte thënë të vërtetat e ndrydhura e për të nxjerrë njohur. Këto nuk mund t`i pasqyronim , ashtu në dukje pikërisht ngjarje, njerëz, halle e prob- si nuk mund të pasqyronim marri të tjera të leme nga më të ndryshmet,gjurmime historike, projekteve të dështuara ekonomike që sollën etnopsikologjike, etj. Po, natyrisht kjo solli varfëri të madhe në popull. Unë, megjithatë, edhe devijimet e saj. Të them të drejtën, prej kam gjetur raste dhe mundësi, pa shkelur ligjet, vitesh më kanë cimbuar, të pavërtetat që vinin për të ndihmuar njerëz. Në librat e mi “Një jetë nga mosnjohjet, qëllimet e padrejta, ndaj, në mes Dibranëve” dhe “Të parën kemi Dibrën” librat e mi”Golloborda në optikën e kohës”, ku mungonte liria,kërkonte një drejtpeshim dhe faktit, njohjes së gjuhës dhe pastërtisë së saj. mund të gjeni plot episode dhe shembuj të pa- “Një jetë mes dibranëve”, ”Të parën kemi argumentim të kujdesshëm të të dhënave dhe Duke e vazhduar këtë ide mund të na e sillini kontestueshme të këtyre ngjarjeve dhe fakteve Dibrën” bëra një retrospektivë të punës sime fakteve të cilat duheshin selitur e përzgjedhur këtu më konkretisht si një përvojë tuajën , jo me njerëz të njohur e të panjohur. në arsim e gazetari , punë që përvijohet për 15 në atë mënyrë që mos konfrontoheshin hapur të pakët… vjet si drejtues shkollash në Gollobordë, më me direktivat nga lart. Edhe pse në fillim e mora - Puna në gazetari nuk është kaq e lehtë. - Ju si studiues jeni marrë me hulumtimin e pas, 4 vjet si instruktor për arsim kulturën dhe këtë punë me një farë stepje ,puna, vullneti Ajo duhet t`i përmbahet linjës së përcaktuar vlerave kulturore të Gollobordës. Çfarë sjell dhe 17 vjet si kryeredaktor i gazetës “Ushtima këmbëngulja, solidariteti redaksional, bënë që , sidomos kur flasim për një gazetë lokale, me kjo trevë në pasurimin e vlerave kombëtare? e maleve”. Kujtimet dhe mbresat e mia për të rrija një kohë të gjatë në krye të kësaj gazete rreze të kufizuar. Formatimi i çdo numri duhet - Vite punë u kam kushtuar hulumtimeve popullin e asaj treve janë lënda e librave të dhe të kapërceja vështirësitë që dilnin herë të plotësojë interesat e lexuesve të ndryshëm. dhe gjurmimeve për folklorin e Gollobor- mi. Bëmat, trimëritë , historia në prerjet dhe pas here. Gjithnjë duhet ruajtur sensi i masës, sensi kritik dës. Botimi i katër vëllimeve të këngëve ndërthurjet e saj mitike, pa iu larguar thelbit në mozaikun e tërësisë së materialeve. Rrjeti folklorike ”Gollobordski Follklor”dhe dy të saj realist , janë fryma e këtyre librave që - Sot shtypi është i lirë, po në emër të kësaj i korrespondentëve duhet të jetë i gjerë dhe vëllimeve”Narodni pesmi”, janë punime në dy ngjizet brenda një poetike të veçantë. Pyetjes lirie, një e vërtetë shihet në kënde të ndryshme korrekt. Materialet shkrimore nuk duhet t`i gjuhë, shqip dhe maqedonisht. Këto punime suaj se çfarë përbën kjo për mua, mund të duke humbur besueshmërinë. Natyrisht në botojë gazetë tjetër. studimore kanë parë dritën e botimit ,përgatitur them se ajo shtjellohet brenda një obligimi emër të kësaj lirie paraqiten të paqena si të Nga kjo pikëpamje, shtypi i sotëm ka për nga një grup intelektualësh, Cvetan Mazniku, moral që kam pasur dhe kam për ata njerëz që vërteta dhe anasjelltas. Ne s`kemi ndërmend të mësuar nga ai i dikurshëm , kur serioziteti kryeredaktor, As. prof. Vita Koja, Mitro Shuku, njoha. Gjithashtu në këto libra shpreh sensin e të heqim një paralele me shtypin totalitarist, i faktit informues ishte i padiskutueshëm. Sot Velo Cfarku, Trifon Cfarku, Fidan Marku,me një reflektimi për kohërat, situatat, reflektimet por gjithsesi ne mund të sjellim si argument gazetarinë shqiptare e dëmton interneti, aq sa botues Prof. i asociuar Kimet Fetahu. Botimet dhe debatet e ndryshme. Aty jepet kalvari i se si heqja e lirisë ashtu edhe dhënia me tepri e ndihmon. Herë-herë shoh në to material që i paraqesin thesarin e pasurisë etnokulturore vuajtjes së njerëzve të thjeshtë, të cilët jetuan e saj, shtypin e dëmton. Ju si mendoni për kam lexuar më parë, ose shkrime të përsëritura të krahinës së Gollobordës si pjesë integrale me tehun e luftës së klasave që u rrinte si këtë? që qarkullojnë nga njëra gazetë tek tjetra. Në e Dibrës. Deri tani janë mbledhur 3500 fjalë shpata e Damolkleut mbi kokë, marri të tjera si - Shtypi i djeshëm ishte njëpartiak. Ai ishte shkrime të shkruara me një stil përshkrues zë të urta dhe s`ka dyshim që do dyfishohen. tufëzimi, bunkerizimi, etj. Dhe të gjithë librat i lirë në pasqyrimin e luftës së klasave në më shumë vend përshkrimi komentues se sa Gjithashtu janë mbledhur 500 këngë. Këto e mi mbushen me mikrofabula nga ngjarjet e kahun që i jepte ideologjia, mund të godisje informimi argumentues, nëse ne atëherë e lex- këngë janë një mozaik me shumë ngjyra , ato përjetuara ose të vëzhguara, një dramë më vete vetëm funksionarë të rangjeve të ulta, njerëz onim çdo shkrim me lente sot, rrezik shkrimet janë poezi tingëlluese që shprehin shpirtin e e njerëzve të thjeshtë brenda tjetërsimit dhe të thjeshtë, kryetarë kooperativash, dhe nëse botohen herë-herë pa u lexuar nga redaktorët popullit në rrethana e kontekste të caktuara denatyrimit që imponomte sistemi ideologjik, guxoje të drejtoje tehun e satirës pak më lart, dhe kjo është për të ardhur keq. Është për të kohore përmes trimërisë , atdhedashurisë dhe pa harruar edhe fjalën e hollë dhe ironinë atëherë bëheshin mbledhje të gjata, me séance, ardhur keq për këtë, ashtu si dhe për rrud- punës. Si lule të shumë ngjyrta ato u ngjajnë dhe mprehtësinë e fjalës së mençur, prapa së ku detyroheshe të bëje autokritikë. Sot shtypi hjen e tejskajshme të gjinive publicistike që buqetave që nuk vyshken kurrë duke krijuar cilës fshihej një mospëlqim kolektiv për çka është i lirë, po nuk është e lirë mundësia e kri- e cekëm më lart. një ansambël folklorik unikal në vetvete,nga bëhej në atë kohë. E në hullinë e kësaj varfërie tikës, sepse sot dënimi vjen nga persekucioni ku mund të mësohen shumë gjëra në një dhe rraskapitje sizifiane që afronte sistemi , ekonomik. Kjo është e vetëkuptueshme, si - Cili është momenti më i vështirë si drej- reliev vitesh të stuhishme ku plazmohet një shkëlqente fisnikëria dhe krenaria e atyre malë- klanizmi, financimi, reklama, njohjet, ndërthur- tues, gazetar në atë kohë? histori bashkëjetese dhe harmonie për t`u sorëve trima e të besës, mikpritja dhe dashuria jet e interesave etj., e dëmtojnë shtypin dhe i - Të ishe kryeredaktor i një organi të tillë,mes pasur zili. për mikun, shpresa për më mirë. japin atij herë herë një natyrë distancuese nga dy vëzhguesve të rreptë KQ, nga lart e KP nga lexuesi serioz. Unë mendoj se shtypi i sotëm poshtë ishte si të kaloje midis Skillës dhe Kar- - Në gazetën “Ushtima e maleve”, është in- - Ju keni punuar si kryeredaktor i gazetës duhet të mësoj nga ai i djeshmi natyrën investi- ibdës. I ndodhur në këtë trysni, njëkohësisht i struktuar dhe kanë gjetur përkrahje një numër “Ushtima e maleve”. Një organ i vendosur gative, edhe pse masa e kërkimit të faktit kishte vetëdijshëm për misionin e gazetarit kjo ishte talentesh të reja që kanë bërë emër më vonë. nën tutelën e partisë dhe pushtetit, ku mund një limit të lejuar. Pasaktësia e fakteve apo de- një punë e lodhshme me sakrifica dhe devi- Nga një lartësi dhe largësi vitesh si e çmoni të flitet për një shtyp tërësisht të orientuar dhe formimi i tyre me të dhëna kontradiktore e vret jime të shumta nga rruga, po nëse ishe i zgjuar këtë ndihmesë dhe sa i gëzuar jeni për këtë? të drejtuar në zbatimin e porosive dhe direkti- shtypin dhe i ul kredibilitetin. Mendoj se shtypi duhej të merrje shpejt kthesat. Kur e “tejkalo- - Kjo gazetë llogarit në totalin e saj nëntë vave. Sipas jush deri ku arrinte kjo trysni? i sotëm duhet pasuruar me gjinitë publicistike,si nim” masën e kritikës ndaj burokratizmit apo milionë kopje me 25000 autorë shkrimesh, - Kjo gazetë si dhe simotrat e saj në disa udhëpërshkrimet që janë të rralla, reportazhet, abuzimeve, siç e thashë edhe më lart , fillonin bashkëpunëtorë. Ndër bashkëpunëtorët do të rrethe të Shqipërisë, nisi të shtegtojë më 1968. shkrimet kulturore, fejtonet skicat, intervistat, kërcënimet të tipit :Do të përgjigjesh, ose më veçoja: Bajram Totrakun, Mevlud Bucin, Halil Shumë shpejt u bë një zë i fuqishëm në Dibër jo vetëm me femra të botës së modës, po rëndë, të sekretarit të parë:-Do tu pres duart. Ramën, Jorgo Kolën, Kujtim Boriçin, etj. Ajo e më gjerë. Kryeredaktori i parë ka qenë Esat me akademikë,ekonomistë intelektualë, për Më kujtohet ky moment kur gazetari Kamber ka qenë e hapur për të gjithë intelektualët e Bashari. Duke u bërë pasqyrë e zhvillimeve të probleme të ndryshme që shqetësojnë ecjen Farukut iu drejtua sekretarit të parë:Nëse unë asaj kohe. Në një intervistë botuar tek “Rruga kohës ajo goditi me kurajë shumë dukuri nega- zhvilluese në të gjitha rrafshet. Pastaj, jo kushdo s`them të vërtetën(bëhej fjalë për një shkrim e Arbrit” prof. Shaban Sinani thotë: ”Dibra tive të kohës, si fanatizmin, bajraktarizmin, ar- mund të shkruajë në gazetë dhe pak i kushtohen që kishte sjellë shqetësime) atëherë më prisni ka qenë stacioni i parë i jetës sime krijuese… bitraritetin, punën për bujë e për nam, ashtu siç rëndësi strukturave të ndërtimit të shkrimeve jo duart po kokën. Më kujtohet sesi fjalën e kam kryer shkollën Pedagogjike në Peshkopi theksoi edhe dukuri pozitive. Por dihet, tarafi dhe ruajtjes së gjuhës nga bombardimi i fjalëve Farukut e rimora edhe unë sepse s`mund ta por kjo nuk do thotë se kam kryer shkollën neopotik, mungesa e kulturës për të pranuar të huaja. Sot informacioni është i gjerë, në një lija në baltë. Isha kryeredaktor. Ka pasur shumë e Dibrës…Kam filluar të shkruaj si nxënës që realisht të metat, solli në këtë kohë një pështjel- vërshim të shpejtë dhe dendurak, prandaj edhe momente dramatike siç është gjyqi i padrejtë 14 vjeç tek Ushtima e maleve…” Sipas tij “Pa- lim. Në vjeshtë të vitit 1972, Esat Bashari u hoq selektimi dhe dhënia e tij duhet bërë me kujdes. ndaj Esat Basharit, ku asistonte edhe Mehmet rimi i sotëm i dijes është të shohësh veten në dhe për 7-8 muaj gazeta u drejtua nga nga Unë mendoj se sot shtypi i është afruar më Shehu,apo procesi gjyqësor ndaj Selim Alliut, pasqyrën e tjetrit. ”Ka pasur emra të nderuar që Skënder Sala, Kamber Faruku, Hysni Bruçi, shumë njeriut në një konceptim lirik filozofik, shef i seksionit të arsimit në atë kohë,1966. nga Melita Shehu, … Maliq Bitri, Naim Plaku Violeta Kamberi. Në korrik, 1973 u emërova duke paraqitur njeriun e sotëm si konsumator Por kishte edhe skena nga më absurdet të cilat etj etj, që shkruan e punuan me përkushtim. unë. Shtypin e asaj kohe e pengonin një varg të shpejtë i rendur pas shpejtësive të një jete të vinin në një vështirësi ndonëse përmbanin Historia e njeriut të kulturës dhe publicistikës vështirësish. Së pari nxjerrja e gazetës në kushte dinamike dhe moderne. humor të hidhur. Në një mbledhje, anëtari i nuk mund të kuptohet nëse ai nuk shtron udhe primitive. Së dyti mungesa e traditës , kulturës, Byrosë Politike, Besnik Bekteshi tha”Të ngrihet e hap horizonte për të tjerët. Koha gjithnjë u për tu ballafaquar me zhvillimet komplekse të - Pra, ju si gazetar i vjetër ngulmuat se ka kryeredaktori e të na thotë pse nuk ka përfun- vë emër gjërave dhe modifikon shtrembërimet jetës politike , shoqërore në një mjedis impulsiv për të mësuar nga ajo kohë,në rrafsh profe- duar mbjellja e grurit në Maqellarë”. Ishte data ,sepse patjetër një ditë çdo gjë shkon në vendin e tepër kontradiktor. Pasi operimi në një realitet sional të shkrimit, seriozitetit identifikues të 10 tetor. Ne operonim për të nxjerrë gazetën në që meriton…. 6 - Dhjetor 2012 nr. 80

Meditim në dymijë e dyzetemetra lartësi reportazh

Dibrane. E shikoi si në pëllëmbë të dorës, gjithë gropën e saj pse jo shumë më shumë. Mos vallë poeti i frashërajve u frymëzua nga ky vend?Kaloj lehtësisht e plotë emocione, e kënaqësi në thellësitë e luginave të Përroit të Pllaut, të Murrës, Setës e Drinit kaltërsi ndjellës. Ky i ngjanë një gjetani kaltërosh përmes fushës së Dibrës, lakore bardhoshe të shoqëruara me të gjelbërten e shelgjeve, dhe hyjë vetëvetiu natyrshëm në honet e kohërave, për të nxjerrë që andej dituritë e shkruara, veçse fatkeqësisht disa në latine e disa në hojet mjaltëmbajtëse të kujtesës, në forma përshtypje ose ngjarjeve, e rapsodive të trasmetuara nga brezi në brez tek banorët erranxë runjasve. Padoviani Tito Livio do të shkruante Panorama mbi legjionete Perseut maqedonas të cilët pushtuan njëri pas tjetrit qytete peneste dhe pas disa vitesh, gjneralin romak Paolo Emilio me një egërsi të tmerrshme, pa meshire dhe me shpirtin mekuar me sadizëm do të e bukurive shkatërronte plote 14 qytete e fortesa në gjithë Penestine, do të merrte shumë skllever e çonte ne kryeqytetin e perandorisë së tijë. Ky emertim do të humbte ëe mugëtirën e shekujve duke u zëvendesuar me emrin e magjepse fisit të Deberëve. I madhërishmi Beçikemi ( Barleti) do të shkruante: “E Poshtmja(Dibra) ështe gadi Nga Selman Mëziu duke kullotur sytë në peisazhet e paanë, na e rreth majës së Runjes, ato sikur “notonin” e gjitha e rrafshët dhe e rrethuar me fusha habitin e njëkohesisht na ngjallin kënaqësi në hapsirën e pafund blu të thellëdhe pjellore, që prodhojnë çdo gjë. Arber dhe (Vijon nga numri i kaluar) të pa provuar ndonjëherë. shikonin poshtë neve, delet, e bariun qe Epiriote banojnë në atë vend, popuj shume Dëshira ime ishte të mblidhja disa të iu rrinte atyre gjithmonë pranë me gjithë trima në luftë, me armet e të cilëve në Bariu dhe gjeografia dhëna toponomistike, prandaj dhe fillova të vëllain. Kënaqësia na pushtoi çdo qelizë rradhë të parë e shpetoi dhe e rriti Kastrioti t’a pyes mbi disa vende, ai me një zë të të trupit tonë e cila grafulloi nga shpirti ynë mbretërinë…” Sakaq, dhe i afrohemi një grumbulli ahu, hollë, por ndjente siguri kur fliste, duke i lumturuar. Ku shprehej në syte tanë, në Dhe matnjani në fillimet e shekullit të ku poshtë tijë një grope me ujë. Këto janë më rradhitur: Përgjatëkurrizit në drejtim fytyrat e në gjestet qëbënim duke përpimun njëzetë do tëpyeste një dibranë të këtyre lera, iu shpejgova shoqëruesve. Ndërtohen verior:Runja e Vogël, Maja e Madhe, Maja me vështrimin tonë natyrën bukuri rrallë dhe anëve diku në këtë vargmal: Vërtet Dibra ka me shtresën e plasmasit, me pas hidhet e Shirkut, Livadhet e Kurte, shpati drejt këto dy shpendë krahë hapur, sikur hidhnin Univesitet? dhe pa asnjë gurëz me trashësi njëzetë poshtPllaut të Lukanjakëve, quhet Gripat, ku valle në hapsirën e pafundme të qiellit blu. Vështroi poshte Selishten, Lunaren, Qafë centimetra. Vjen rradha e një kalldrami duket në mes, një mozaik dhjetra gropash Ato ishin vërtet sundimtar të tijë, qeverisësit Murrën, Lukanin, grykën e Kacnisë dhe me gurë mesatar, vendosur përmerak e shumë përmasashe ku dukesh edhe një e hapsirës toksore e ajrore. Fatkeqësisht “shigjeta” e mendimit shënojnëMevludBucin, shoqëruar me një unazë gurësh vendosur ah i vetmuar me nje kurorë ombrellore të shoqëria njerëzore dhe parasëgjithash i cili ka shkruar mbi 15 libra, monografi mbi ndryshe nga pjesa tjetër.I ngjante një oazi stërmadhe. Një mrekulli emocionuese dhe shqipëtarët nuk janë të tillë, sëpaku këtë doket, zakonet , traditat, portrete luftëtarësh me bukuri te rrallë e habitshme. fillim shekulli. e patriotësh, studime në rrafshe të ndryshme Njohja e shoqeria me inxhinierin Luan Ndërsa si një sy i vogël ngjyrë kaltër qe historike dhe qindra artikuj në dhjetra Leka, më ndihmoi me një informacione reflektonte rreze drite në këtë perëndim Meditim në dymijë e revista e gazeta. Janë nga një penë e ngjyer të çmueshëm:’’Në kullotat verore të dielli të purpurt, është një lerë uji ku dhentë dyzetemetra lartësi frymezueshëm në trashgiminë etnografike e ekonomisë kullosore mbas Deje-Bulaç, gjate shuanin etjen edhe në këto ditë shumë të historike të Katër Grykëve, e të Dibrës në viteve 1980-1985 dhe më tej deri më 1993, nxehta Gushti. Me të drejtë tha Veliu: Ja Jovetëm mushkëritë mu mbushën me përgjithësi, një gjerdan dritash llamburitse janë ndërtuar mbi 23 lera uji, me kapacitet ajo eshte jeta e blektorisë, megjithëse siç ajrin e pastër të majë maleve, por frymëzimi në kohërat që do të vijnë. 240-250 metro kub.” Sa mirë, kur punimet e shihni tani këto tufa jane shumë, shumë mi hapi fletët, menia më fluturoi tek vargjet Te Hysen Lala historian kërkues, në këto vepra arti bëhen sipas një teknike më pak se para njëzetë vjetësh. Megjithate e paarritëshme Naimiane: këmbëngulës sa s’ka, kështu i mirënjohur e bashkëkohore! Projektet janë zbatuar me une shpreh mirënjohjen për projektuesin Kini shkëmbinj, gërxhe, lisa, lumenjdhe mjaft pjellor.Hysni Bruçi ku me poezitë e saktësi dhe siç shihet punimet janë kryer inxhinierin e pyjeve Luanin, për zbatuesin dëborë ndë gji, shkrimet e tij ka kërkuar çarjene e errësirës me cilësi. Mësojmë se emri popullor i e këtyre projekteve, Zooteknikun Fehmi Përsiprë lulez’e gjethe dhe brënda së paditurisë të këtyre trojevekreshpore por këtijë vendi është Hurdha e Shqaut, për Lleshi e punëtorët që derdhën djersën e ergjend flori; bujare e zemer bardhë, per të rrezatuar vetë formën natyrale që kishte dikur. Nuk punuan me ndershmëri si Enver e Agron E ju fusha bukuroshe, edhe të majm e vërtetësi nepërmjet molekulave të diturisë, mundëm të zbulonim prejardhjen e këtijë Lleshi, Urim Kovaçi, Xhavit Miha, Rakip e pjellore por plotë nektar jete. emri. Ndoshta me një udhëtim të përsëritur, Shefki Losha, Nazmi e Nazif Bushi për këto Ju sheshet e lulëzuar ju bregore Rrëshqas luginës sëngushtë të Murrës kushedi se kur do ta realizojme edhe këtë. monumente sykaltëra. gjelbërore, e përfundoi te banorët buzëdrinas, ku E do të pasurojme listën toponomistike me Në qiellin e kthjellët, dy shqiponja Ndërkaq rrokullis vështrimin përgjatë tashmë shkrimtari dhe poeti Naim Berisha emrat e këtyre vendeve reliev shumtë të fluturonin në qiellin e lirë, duke i rënë rreth peisazheve të pamatshme e të mrekullueshme pasardhësii gjeneralëve të Gjergj Kastriotit, faqes lindore të vargmalit të Runjës. Në afërsi të kurrizit më të lartë, takojmë një gropë të madhe, me një thellësi 26 metra, diametri në fund afersisht katër metra, dhe në sipërfaqe, sëpaku gjashtëdhjetë e dy metra. Me një formë gjemoetrike të përsosur rrethi. E mveshur me barin e gjelbërt, që jeshilonte. Janë keto rezultat i formimit nga vullkanet te miliona viteve kur u formua koria e tokes. Të tilla në këto hapsira janë të shumta, duke i emërtuar këto vende edhe “ Gropat e Plleut.” Ndërkohe drejtohemi përgjatë kurrizit i cili është mjaft i mprehtë si i një kali gjigandë kuna rajvizohet maja e Runjës. Takojme bariun Veli Deva. Një djal imcak me fytyrë paksa të rreshkur nga dielli ku lëviznin dy sy te vegjël por të ndritshëm. Në dorë mbante një shkop në formë T-ëje. Mbante varur në qafë torbën me bukë e shishen me ujë. Fytyrai qeshi menjëherë sa na pa. Na zgjati dorën duke na pyetur, se a na lodhi ngjitja Syri i kalter-Lera nëpër bjeshkë. E ndërkaq nuk ngopemi nr. Dhjetor 2012 - 7 80 reportazh Gjuri i Vashes

Dhimitër e Nikollë Berishës, e përdor dhe kujt i arrinte koka, shkonin e rradhiteshin penën e tijë çudiberëse si dikur këto trima ne ushtrinë turke. Vashat grupe prupe dhe heronj kordhëtar, shpatën. Ai vazhdon përcillnin vëllezërit ose të dashurit, qanin të shkruaj librin e njëzetë, një rendimentë me kuje, mu këtu, derisa të largoheshin. Ato i pazakont. Gjithëçka e ndërthurur me nuk dihesh nëse ktheheshin përsëri në gjirin shpirtin poetik me frymezimin në ngjarjet e famljeve të tyre. e plleshme të përthithura nga universiteti Ndërsa thuhet se njëherë, nga rrufeja popullor dibranë.Ai iu vënë vulën e gjuhës, mori flake një Arnen, aty pranëzanat e malit stilin, dialogun, përshkrimin e ngjarjeve, e panë dhe u afruan ta fiknin që të mos emërtimet e vend ngjarjeve e heronjëve, përhapesh. Në përpjekje e sipër njëra nga kryekëput Dibrançe. ata merr flakë, se i ranë disa pika katram i Ndërsa Fadil I. Hoxha derdh frymëzimin djegur. U përpoqën të tjerat ta shpëtonin, e tijë në vargjet kushtuar Drinit e heronjëve por më kotë. Ajo u flijua për të mbrojtur të kohërave të ndryshme, “Adem Jasharit drurin gjigandë të Arnenit, per here të tëKosovës” dhe më tej “për fatkeqen tonë gjelbërt me kurorë madhështore dhe trup Çamëri” duke çimentuar me fjalën e ëmbël si fyell të gjatë. Në vend të tijë mbinë lule por rrëmbyese e thellësisht emocionuese shumëngjurshe e petale shumta. shpirtin heroik e luftarak të shqiptarit, si Nga lart me dukej vetja si një Zeus në dhe duke iu dhënë shpirt e zemër heronjësh olimpin tim, deshirojaedhe unë t’iu bëja mire homerian bijëve të këtijë populli ne shekuj e instrumenta duke matur drurët, ndarë e që në ate kohë kur unë udhëtoja me opinga njerëzisë përshembull për të vizituar natyrën të ndëshkuar nga fqinjët gjakatar e mizor. matur sipërfaqet pyjore, djerrinat e livadhet. nëpër keto brinja e kodërza, Gafurri ishte që të argëtoheshin, që të merrnin frymë Ndërsa nga Mresti thur me delikatesë Aty mora elementët e para të teknikës familia e fundit që e braktisi këtë fshat. Ato lirisht duke përcjellur kështu në thellësi të poezinë Agim Deva, me arome lule pyjoredhe alfën e kulturës profesionale të u stabilizuan nërrethinat e Lezhes. Rreth shpirtit mrekullinë e natyrës, rrespektin dhe zonjë e shpate, shkruan thjeshtë, me një inxhinirit të pyjeve. tijë kemi emërtimet: Ara e Gjatë, Çelikija ndjenjën e ruajtjes së sajë gjithashtu edhe këndveshtrim te veçante por rrëmbyes, Sakaq u zgjova nga ky pushtim i e vjetër dhe Farka. E më pas një degëzim konservuar e vënë në sherbim të njeriut me admirues dhe investon që dituria të këndshëm kujtimesh, e dëgjoi aromën e shkon nëper Prroin e Setës e zbret në Gjure kulturë, edukatë e dije. “gëlltitet” menjëherë nga mbare opinioni pishave të djegura ndërkaq shikojmë një re Lurë, Xhaxhaj etj e një tjetër, kalonpërgjatë shqiptar e veçanerishtdibran në çdo pllam tymi që po na afrohet. Pishnajat e vargmalit Livadhit të Qeshkës, Liqenit të Luleve, varet * * * të rruzullit toksor, duke futur ne internet të Dejës villnin tym të zi, duke filluar nga poshtë Liqeneve të tjerë e perfundon në gazetën prestigjoze “Rruga e Arbërit” Shkalla e Deshëve e gjer mbi qytetin antik Borie Lurë. Tanimë dielli po humbet në vargmalin E shumë të tjerë rrëzë vargmaleve të Stelushit. Ndërsa shpatet me dushkaja Rruge me jetegjatesi qindra shekujsh ku në mes Dejës së Madhe dhe asaj të Vogël kreshpor e hijerëndë të Runjës pa hyrë më në Perëndim te Lukanit iu shikohej tymi me sa dihet ka kaluar ushtria turke me vetë që vazhdon të tymos bollshëm e zitueshëm. tej në hapsirën që nuk rrekem t’i perpijë, t’i shtellunga - shtëllunga. Zjarri vazhdonte Sulltan Mehmeti i II, kur sulmoi Kalanë e Tymishkulme shkulme e gjuhët e flakëve fus në gji, pse jo në zemrën time, për të shuar të shkrumbonte gjithëçka në këtë situatë Çidhnës nëGushtin e vitit 1466, ushtria e kanëpushtuar pishnajat, e ndërsa dielli i shkulmat e mallit që më djegin e përvëlojnë alarmuese, ne nuk dëgjuam as sirena, as Gjon e Gjergj Kastriotit etj. kuqëluar, kërkon t’i largohet kesaj mynxyre njëkohesisht gëzimin e ylbereve të diturisë qe zhurmë avionesh, as britma njerëzish në Ndërsa rapsodi muhurrak i thur vargjet natyrore e njerëzore njëkohesisht. Ne të bashkojne vargamlet e kohërave me gjithëçka shenjë kushtrimi, për ta përzan hirëzimin njërës nga heroizmave të pashoqe, për të pafuqishëm i kthejmë shpinën, dhe sakaq perrreth. Por natyra me bukuritë e saja, njerëzit e pyjeve shtatëlnatë të pishnajava apo të mbrojtur trojet e tyre në Pllajë, kundër beut arrijmë në Majën e Runjës, ku lexojmë ne breznitë e pafunme ne qindravjeçarët, jane dushkajave. të Burgajetit të Matit, duke i kënduar me shifrën 72 veta, qershor 2012. Shpresojmë kaq shumë saqë nuk mundem. Lugina e Vanasve, ka legjendat e çiftelinë me dy tela e gdhendur plotë art prej që këto njerëz të kene gjetur borën e shijuar Kjo pamundësi është përthithur nga saja, tregohen histori të shumta dhe druri mani, të cilin populli me të drejtë e bukurinë joshëse të sajë, pse jo të kenë realitetihistorik shqiptar, nga politikat toponomistikën çudisjellëse e kureshtare. quan drurin e qejfit: marrë me vehte tufa me lule Zonjë, ashtu ekonomike, demografike, nga meskiniteti, Rruga e Qytetit antik të Lisit, vinte e ndalesh Nezir Lleshi me Ali Lalën, dimdhetë mijë te bardhame bukuri pushtuese dhe thithur mefshtësia dhe pangopësia për vete e tek ai i Stelushit ose Kalaja e Skënderbeut, dhen i kanë vu përpara, me plotë ëndje aromën e tyre mjaft të politikanëve te këtijë fillim shekulli. një degëzim ndahesh për Katunin e Vjetër, Kush po hik nga gjuri iVashës, po hikin këndshme. Unë bashk me Naimin, Fadilin, Agimin, një tjetër vinte te Guri i Vashës ku një udhë asqerët e Xhemal Pashës, Ndërsa ne të lodhur fillojm të zbresim dhe qindrate tjere kemi marrë udhët e të çonte në fshatin Lukan, e tjetra në Qafe Pushka e Muhurrit dhe e Nezir Lleshit shpatin e pjerrët, të bindur se edhe me muhaxhirëve, të braktisurve nga mëmëdheu. Benë e cila lidhesh me Bulaçin e Sinën po ban kredinë në asqerët e mretit. ndihmën e Hamit Ballës, Ismail Manit, Por nga andej në pika të ndryshme të ndërsa një degëzim dytësor të çonte në Ndërsa tani mezi dalloi ndonjë Selim Dacit, Nazif e Xhelil Mëziut kemi globit kërkojmë të hedhim rreze drite mbi Hurdhë Muhurr, me tej kemi toponimin skodë ngarkuar me dru e ndonjëzhurmë shkruar ato pjesë të veprimtarisë se magjinë e tokes e njerëzve dibranë të Fusha e Gjonit ( Jovanit) dhe më tej një kodër motosharre. Në ato vite kur unë punoja, banorëve buzërunjas, që pelhura e frikshme fshehura mjerisht në gërmadhat e kohërave, që quhetKalaja e Skenderbeut, ku pas sajë Vanasi gumëzhinte nga sektori i shfrytezimit e ngjyrë zezë e shekujve na e kishte por gjithmonë me buzë duke puthur tokën ndahet nje rrugë që hypën tek Gropat e Pllaut pyjor, i cili varesh ngandërmarrja e mbuluar, fshehur. Tani njerëzit do të dijnë në zabele, shkrepa, lugina, maja e shpate e të çon te Shkalla e Mëzeze duke zbritur në shfrytezimit Burrel, me inxhinier Aqif me shumë, do të flasin e diskutojne plote bjeshkësh, burimesh ujëftohta. Ndërsa Sinë apo nëpermjet Majës së Shkurt zbret Dezhgiun. siguri e me shkathtësi të diturish, sigurisht mendimin e materializojmë për vendin kun në Çidhnën e Epër, e tjetra vazhdon, pra Legjenda tregon, se kur djemtë e rinj do të kërkojnë që monumentet e historsë e na ka rënë koka. Ashtu siç do të bëjnë të qëndrorja, Zhuret ku takojmë fshatinXhileta shkonin nizamë ( ushtarë në ushtrinë turke. tënatyrës ti konservojne ashtu si të mençurit sapodiplomuarit e universitetit të parë të në të cilin banonin, familjet e Ali Kallabës, S.M.), te Guri i Vashës ishte nje strehe kepi, e punëtorët konsrevojnë kohën. Dibrës. Amen! Ashtu qoftë e u baftë! SulMuratit (Heta), Brahim e Gafurr Dedës, kalonin djemte e rinj të cilët futeshin nën atë 17 Nëntor 2012

Legjenda e vashës dhe e flakëve Peisazh i mrekullueshem Lemë majën më kulmore të Runjës dhe ndjekim kurrizin e vargamlit në drejtim prendimor. Tanimë qëllimi im realizohej kur të shikoja sa më qartë Gurin e Vashes, Vanasin dhe vargmalin eDejes e të Balgjait ku janë plazmuar ngjarje historike e kujtimet e mia të shumta të rinisë. Nën këmbët tona bari i ngjane tufave të sixhadeve që thurnin në razbuje, Lukanjaket, Selishtaset, Qafë Murraset, mjeshtre leshë punuese, ku thurnin sixhadet, mutafët, rrugicat etj. Zbukuruara me mjeshtri e shpirtë artistik, me pëllumbin, shqiponjën, lule të ndryshme e po kështu me zogj e dele, sorkadhe e gjithë natyra e shkrire në jetën intime të tyre etj. Pranë Fushës së Vanasit ngrihet Guri i Vashës, me shkëmbinj gëlqeror majëmprehtë, ngjyrë hiri e njolla te gjelbërta bari aty këtu. Ne Verën e vitit njëmijë e nandëqind e shtatëdhjetë e nantë, kam fjetur në çadren e ruajtur nga Islam Gjoka nga Strikçani, dhe i kam ramun kryq e tërthor ahishteve e pishnajave të gjithë pellgut të Përroit të Pllaut me ixhinierin e mbarështrimit Skënder Kastratin. Me harta 8 - Dhjetor 2012 nr. 80 studim

Nga Xhafer Martini Limjanit, e Brezhdanit, e Tominit, dy teqet e Vleshës.(Xh. Ndreu: “S\ka qetësi në Lisivalle, tudimi, prejardhja, formimi dhe cilësia e f.49)Teqet kishin pushtetin shpirtëror, por parisë së Dibrës ndikojnë në studimin e përziheshin edhe në politikë. Siç shikohet, Shistorisë së kësaj treve në tërësi, mbasi kemi disa shtresa pushtetesh, të lidhura dhe të paria ishte ajo që kishte përgjegjësinë historike kombinuara me njera-tjetrën. Turqia nuk mund për udhëheqjen e popullit. Popujt kanë nevojë të qeveriste në Dibër përveçse me një formë për drejtim dhe udhëheqje që t’u dalin zot të tillë organizimi dhe me kombinimin e kaq interesave të veta. Në pari përfshihen edhe shumë pushteteve. Porta e Lartë kuptoi se më njerëzit e shkolluar, intelektualët atdhedashës, mirë sesa me shtresën administrative burokra- me rolin e tyre ndriçues. Por paria mund të tike, qoftë kjo turke apo shqiptare, shqiptarët jetë atdhedashëse e kombëtare, por mund të i mbaje nën fre me qeverisjen tradicionale, që jetën edhe e shitur ose e mefshtë e jovizion- bëhej nëpërmjet kanunit. Atë Gjergj Fishta tek are. Natyrisht, jo e gjitha dhe jo për të gjitha “Lahuta e Malcis” ka edhe këto vargje: kohërat. Historia na tregon shumë raste kur “Edhe Mbreti ket hismet popujt, edhe pse janë therorizuar, nuk kanë Deri-diku na e ka pëlqye arritur rezultate pozitive, sepse janë tradhtuar S`na ka lanë krejt m`u thye nga udhëheqësit, ose vrulli dhe energjitë e na ka lanë liri jetike, tyre janë ndalur në mes të rrugës, pikërisht në na i ka lanun armët besnike kohën kur janë përmbushur interesat e atyre që për me ruejt fe e zakona i ngritën në luftë. Prandaj me të drejtë është për me mbajtë Kanun e t`parve thënë se “paria... është duar-duar: një pjesë me ruejt erzin e shqyptarve” .(Gj. Fishta: karakterizohej vetëm nga interesat personale, “Lahuta e Malcis”, f. 108) kurse një pjesë edhe nga interesat kombëtare. Të gjitha këto Perandoria Osmane i bëri për Prej një qëndrimi të tillë kjo pari “ka anën e vet të qeverisur më lehtë dhe më me efikasitet. të errët dhe të ndritur: në një brez ka arritur të Por ato risi ishin edhe shprehje e tolerancës bëjë shumë për vendin e në një brez tjetër ka së saj që jo një herë është vënë në dukje nga dështuar ose i ka bërë të zezën atdheut”.(Sh. historianë të krishterë, që vetëm objektiviteti Sinani: “Një Shqipëri etnografike-politike në shkencor i ka çuar në një përfundim të tillë. kujtimet e Ismail Strazimirit”, Pasthënia” (Në Njëri prej tyre është historiani i njohur Armin librin “Lufta kundër pavarësimit të Shqipërisë”, Hetzer që ka shkruar: “...një nga vështirësitë Tiranë 2011) Kemi tri lloj parish: më të mëdha dhe problemet kryesore të 1) Pari rrënjëse, e lashtë, me gjak aristokra- shkrimit objektiv të historisë së Shqipërisë është tik; qëndrimi mohues i historiografisë zyrtare ndaj 2) Pari me prejardhje nga shtresat e thjeshta rolit pozitiv të Perandorisë Osmane për ruajtjen të popullit, e formuar nën kujdesin dhe për e ekzistencës dhe të zhvillimit të shqiptarëve”. interesin e Perandorisë Osmane; Paria e Dibrës, (H. Feraj: “Engjëll Sedaj apo Savë Batarja”, në 3) Pari me prejardhje nga populli, por prej “Rimëkëmbja”, 28 mars 2000) atyre shtëpive dhe fiseve që u dalluan për kon- Por qeverisja e shqiptarëve nga vetë shq- tribut në Lëvizjen tonë Kombëtare, jo vetëm formimi e cilësia e saj iptarët në emër të interesave të Turqisë nuk pa lidhje me Perandorinë Osmane, por edhe zgjati pambarim. Porta e lartë u zhgënjye luftëtare kundër saj. nga paria që e kishte krijuar vetë, e cila nuk Paria e lashtë, rrënjëse, me gjak aristokratik, mund të paraqiste edhe epërsinë e sojit dhe për një kohë të shkurtër 2/3 e popullit shqiptar i qëndroi besnike. Kundërshtimin e parë ata është e periudhës paraosmane, duke përfshirë të traditës. Tek asnjë popull tjetër i botës, hi- u bënë muslimanë, kurse 1/3 që mbetën u që bëheshin të fuqishëm e kishin në emër të këtu edhe periudhën skënderbegiane. Sundimi erarkia lindësore nuk është respektuar me një ndanë, gjysma në ortodoksë dhe gjysma në mëvetësisë. Ndjenja të tilla dhe përpjekje për i kësaj parie ishte në principatat që përbëheshin saktësi të tillë të heshtur, por të ndërgjegjshme katolikë. (Shqiptarët) u bënë të përbashkët me t\i sendërtuar nuk kanë manifestuar vetëm kryesisht prej zotërimeve të tyre. Formimi, si te shqiptarët. Në tubimet e gjithmbarshme osmanlinjtë, kaluan në ngritjen dhe famën e Bushatllijtë dhe Ali Pashë Tepelena, por edhe psikologjia, roli i kësaj parie ishte përgjithësisht popullore, në ato të fisit, të krerëve, etj., secili Shtetit Osman, u bënë shumë dashamirës dhe Dibranët. Hoxhollët, Karahasanët, Iljaz Pashë si ai i parisë së vendeve europerëndimore, e dinte me saktësi vendin që duhej të zinte dhe ndihmës në zgjerimin e pushtimeve osmane... Dibra, por edhe elita intelektuale që më së pavarësisht se rruga e zhvillimit dhe niveli i radhën për të folur.” (Eqrem bej Vlora, Kujtime Edhe shteti Osman, duke i çmuar lart shërbimet miri përfaqësohet nga Said Najdeni e Hoxhë zhvillimit në të dyja brigjet e Adriatikut nuk 1885-1925, Tiranë 2003, f. 556) dhe miqësinë e tyre, u besonte pozitat më të Muglica, nga Mehmet Pashë Deralla e Vehbi ishte i njëllojtë. Ishte kohë luftërash të përgjak- Mbas vdekjes së Skënderbeut, për të mos larta shtetërore. Shqiptarët morën pozita të larta Dibra janë bashkuar me idealet e aspiratat e shme, “...kur romakët, venedikasit, normanët, jetuar në robëri, kjo pari ikën në Europën në shtetin osman; vetëm pashallarë, të cilët u popullit për të fituar autonominë dhe lirinë. “... anzhutë kërkojnë “kapërcimin e detit” me Perëndimore, kryesisht në Itali. Turku, me bënë sadriazema(kryeministra) ishin 25, madje, sulltanët osmanë shpresuan se do të krijonin në synimin Konstadinopojën. Bizantët, bullgarët, pushtimin e tij, e rrafshoi Shqipërinë. Nga paria në mesin e tyre kishte të tillë që në kohën e Shqipëri një bazë shoqërore e politike besnike serbët e së fundi, osmanët, lakmojnë daljen në e hershme mbetën fare pak trashëgimtarë, por Sulltan Selimit të parë dhe Sulltan Sulejmanit, ndaj sulltanit. Shumë shpejt doli që as feja e Adriatik. Në një truall të tillë formohen dhe edhe ata të rënë në varfëri. arritën të bëhen sadriazema nga pesë herë.” (f. përbashkët, as interesi i përbashkët me feudalët konsolidohen familjet e bujarëve arbër: Engjël- Paria e formuar nga halia është produkt 40, Shkup 2002) shqiptarë, nuk mund të ishin baza të sigurta lorët, Topijat, Dukagjinët, Arianitët, Blinishtajt, i huaj, i pushtuesve osmanë. Turqia ishte Kjo besnikëri e parisë shqiptare (dhe dibrane) politike për një sundim të qetë të Perandorisë Zenevisët, Gropajt, Balshajt, Spatajt, Muzakajt, kundër parisë rrënjëse, të lashtë, edhe sikur ndaj Turqisë nuk zgjati përgjithmonë. Duhej të Osmane në Shqipëri.” (K.Frashëri: “Identiteti Komnenët.”(A.Plasari: “ Vija e Teodosit shfaqet. ajo të kishte mbetur e paprekur. Turqia donte kalonte mjaft kohë që kjo pari të ndërgjegjësohej Kombëtar Shqiptar dhe Çështje të Tjera”, Tiranë Nga t’ia mbajnë shqiptarët”, Tiranë 1995,f.2) të formonte një pari të re, të përshtatshme e se i takonte një kombi të robëruar pikërisht nga 2006,f. 123) Me kalimin e kohës “sa më tepër Kjo ishte paria e Arbërit. besnike që ta qeveriste popullin me anë të perandoria të cilës ajo i shërbente. Pjesëtarët e forcohej klasa feudale shqiptare, madje sa më Aso kohe edhe ne kishim kontë e baronë saj. Prandaj ajo i shtoi gradat dhe ofiqet për kësaj parie përgjithësisht patën një personalitet tepër ajo ngrihej në shkallën e aristokracisë si gjithë Europa. “Deri në fund të periudhës njerëz të aftë dhe të gatshëm për t`i shërbyer të dyfishtë: atdhetarë të vendit të vetë, dhe feudale, aq më tepër zhvillohej prirja e saj për humaniste dhe në prekjen më të hershme të Turqisë. Ajo edhe shkolloi një pjesë të mirë të uzurpatorë e shtypës të popujve ku qeverisnin. t`u lehtësuar nga varësia prej Portës së Lartë”. ish-perandorisë osmane, dheu i Arbërit ishte i tyre. U shtuan bjelerët dhe agallarët, pashal- Ky ambiguitet i parisë përcaktohej nga faktorët (Frashëri, aty, f. 124) organizuar me zotërime të ngjashme me ato të larët etj. Dalëngadalë po formohej një shtresë politikë. Qeveria turke e krijoi parinë se i duhej Dikush me të drejtë mund të thotë se kur Europës. Ky ishte një vend që kishte dukë( si e re e pasur dhe e pushtetshme, besnike ndaj për të qeverisur vendin. Ajo e njihte popul- kjo pari ishte aq atdhetare, përse shqiptarët e Dukagjini), kontë (si kont Urani), kapitenë, si Turqisë dhe në shërbim të saj. Turqia vetëm lin kryengritës dhe kokëlart shqiptar. Ai nuk fituan pavarësinë prejT urqisë të fundit në Ball- “capitaneus montanae Hottorum”, që përmen- në këtë pari që e kishte formuar vetë mund të nënshtrohej veçse duke ia gjetur mënyrën për kan, përse ata qëndruan aq gjatë nën sundimin det nga M. pl. Sufflay në veprën e tij “Serbët e mbështetej. “Synimi i qeveritarëve qëndrorë ta nënshtruar. Kjo ishte ruajtja ose krijimi i një e Turqisë? Problemi është tepër kompleks, shqiptarët.” (Sh. Sinani: “Epos në etnos”,Tiranë osmanë të atëhershëm ishte të minonte ndi- tradicionalizmi të ri që populli të udhëhiqej nga shkaqet për këtë prapambetje janë të shumta 2011, f. 165) kimin dhe pozitën e bejlerëve të mirëfilltë, krerët e tij tradicionalë, në bazë të kanunit, ligjit dhe të natyrave të ndryshme, por tri janë arsyet Në atë kohë kishte një hierarki vlerash që kështu që ata i jepnin titullin bej çdo kusari të tij të pashkruar, por që kishte dëshmuar efika- kryesore për këtë vonesë historike për pavarësi: përcaktohej nga gjaku rrjedhës. Nuk mund të që komandonte dhjetë ushtarë rrogtarë. Ata sitetin e tij. Turqia diti dhe ia arriti ta ripërtërijë së pari, na pëlqen apo nuk na pëlqen, duhet ngjitej në asnjë post dhe në asnjë përgjegjësi dëshironin të shkaktonin një inflacion të këtij infrastrukturën vetëqeverisëse të shqiptarëve, të thënë se klasa intelektuale shqiptare, pra, paria një person që nuk i përkiste asaj tufe njerëzish titulli...” (Eqrem bej Vlora, aty) Turqia e nxiste cilëve u njohu dhe ua përkrahu edhe kanunin. shqiptare, pjesa e shkolluar, që kishte rëndësi që e kishte të trashëguar rolin parësor në his- dhe e përkrahte formimin e kësaj parie të re, Përpos tij u krijuan edhe instucione të tjera. In- të veçantë për zgjimin kombëtar, u shkëputë tori. Populli i thjeshtë vetëm ndaj pinjollëve me por nuk ia jepte çdo kusari titullin e lartë dhe stitucioni më i rëndësishëm ishte ai i Oxhakut. me vonesë nga ndikimi turk, siç u shkëputën këtë prejardhje tregonte respekt dhe bindje. pasurinë. Ajo zgjidhte dhe përzgjidhte ata që Oxhaku i parë dhe më i fuqishmi në Dibër të me vonesë nga ndikimi grek dhe europerëndi- Respekti dhe bindja ndaj sojit u kthye në një kishin më shumë merita. Më mirë se kudo Madhe, por edhe me ndikim në një pjesë të morë intelektualët ortodoksë dhe katolikë ; së traditë dhe u bë pjesë e saj duke depërtuar procesi i rënies së shqiptarëve në duart e Peran- Dibrës së Vogël, ishte Hoxholli, me toka dhe dyti, burrat e shteteve perëndimore, sidomos edhe në Kanun, ku, veç të tjerave, u jepej kryet dorisë Osmane dhe vënia e tyre në shërbim të pasuri. Në Dibër të Poshtme kemi tre Oxhaqe: ata të Fuqive të Mëdha, kishin alergji ndaj fesë e vendit pikërisht atyre që kishin pastërtinë e saj del në librin e Sami Frashërit: “Personalitetet Hysenagollin në Dohoshisht, Karahasanin në muslimane; së treti, mjaft shtete të fuqishme gjakut dhe nderin e papërlyer në disa breza shqiptare në Kamus Al – al\ am” , ku thuhet: Brezhdan dhe në Luzni dhe Xhilaga në Deshat, të asaj kohe kishin interes për ta mbajtur ende njerëzorë. Një pinjoll që i përket parisë rrën- “... pasi shqiptarët hynë në administratën os- me të drejtën e sundimit edhe në Dardhë.(H. në këmbë Perandorinë Osmane në Gadishul- jëse shkruan: “Prijës në fisin dhe në shoqërinë mane, të gjithë bejlerët dhe njerëzit autoritativë Stërmilli: “Dibra në prag të historisë, dorësh- lin e Ballkanit. shqiptare, sado demokratike të ishte organizimi menjëherë e pranuan fenë e drejtë islame. Pas krim, f. 131) Në Dibër kishte, si e cekëm më lart, edhe një i saj, nuk bëhej thjesht ai që ishte më i zoti, por pranimit të Fesë islame nga ana e tyre, gradu- Në Dibër me ndikim ishin edhe shtatë Teqet lloj tjetër parie, që nuk kishte pasur asnjë lloj ai që, krahas vetive personale të shkëlqyera, alisht edhe të tjerët filluan ta pranojnë, kështu, e Dibrës: e Haxhi Osmanit, e Borovjanit, e (Vijon në faqen 9) nr. Dhjetor 2012 - 9 80 Ku humbën urat e bukura (Vijon nga faqja 8) lidhjeje me Turqinë, madje kishte luftuar historikisht kundër saj. Këta ishin kapedanë popullorë, luftëtarë, që të Dibrës së Madhe ishin dalluar në udhëheqje të kryengritjeve popullore kundër pushtuesve të ndryshëm. Nga brezi në brez këta erdhën duke u pasuruar dhe konsoliduar pozitat dhe duke fituar autoritet dhe ndikim të madh në popull, sadoqë ishin të paarsimuar, por gjithnjë afër popullit fizikisht e shpirtërisht. Populli nuk të vishej dhe nuk të afrohej po nuk pate treguesin kryesor: atdhedashurinë. Këta e kishin forcën dhe bazën në popull dhe jo tek in- xheksionet e Turqisë. Në pasthënien për librin e Ismail Strazimirit “Lufta kundër pavarësimit të Shqipërisë”, jepet figura e një patrioti të tillë: “I smail Strazimiri gjen t`u vendosë përballë (parisë së degraduar-xh.) një atd- hetar të formuar pa bajrak e pashallëk nën sundim, me një flamur të vetëm, flamurin e shpëtimit të Shqipërisë: Elez Isufin, që përbën figurën më të rëndësishme të gjithë librit të tij. Ai është modeli i njeriut shqiptar që ia kushton gjithçka të vetën vendit të tij dhe së fundmi i jep lamtumirën kësaj bote me një dëshpërim të thellë, që po t`i jepej mundësia t`ia niste nga e para, nuk do të bënte më aq për popullin dhe atdheun, sepse ishte e kotë. Megjithatë, Elez Isufi mbetet e vetmja dritë e panjollë në gjithë botën e ndërlikuar të karaktereve të shëmtuar të librit të Ismail Strazimirit.”( Sh. Sinani: “Një Shqipëri etnografike-politike në kujtimet e Ismail Strazimirit” . Pasthënie) Në këtë lloj parie hyjnë edhe Kaloshët, se edhe ata kanë qenë kapedanë popullorë, udhëheqës të kryengritjeve popullore kundër pushtuesve të të gjitha kohërave, as ata nuk kishin çifliqe, pashallëke, asgjë. Nga Rexhep TORTE do të rrjedhë në sipërfaqe të rrugës dhe me siguri do të shkaktonte Pari e kësaj natyre janë në Dibër të gjithë krerët e ma- edhe dëme. leve, pa përjashtim. Reçi, Dardha, Çidhna, Muhuri dhe ipas të dhënave historike në majën e zhvillimit dhe lulëzimit Urën e Spilës, të gjatë afër 50 metra me dy harqe-qemerë të Luznia bënin pjesë në Dibrën e Poshtme, kurse Gryka ekonomik, në bjeshkët e Krahinës së Dibrës kullotnin tre mëdhenj në mes dhe me nga një hark-qemer shkarkues anash, që e Vogël, Gryka e Madhe, Bulqiza dhe Katër Grykët, në Smilionë kokë bagëti, që furnizonin me bylmet, kajmak, gjalp ndodhet në vendin ku bashkohen lumenjtë Drini i Zi dhe Radika, Dibrën e Madhe. Secili Mal kishte kryetarin e vetë, si: e mish edhe Selanikun e Stambollin. Asokohe për të vajtur në des- e kanë ndërtuar në shekullin e 17 mjeshtrit dibranë. Kjo urë është Troci e Doda në Reç, Ndreu në Dardhë; Noka, Kaloshi, tinacion bylmeti ambalazhohej në tollume lëkure. financuar nga dibraniH axhi Ibrahim Hatibi. Ky dibran i pasur me që Lusha e Alia në Çidhën; Hoxha në Muhur, Murrja në Kjo periudhë shënon edhe zhvillimin e hovshëm të zejtarisë, mes nuk ka patur fëmijë,për simbolikë të një djali financon ndërtimin e Luzni, Dema e Markja në Grykë të Vogël, Shehu në tyre ishin terzitë-rrobaqepësit, këpuctarët, opingarët, argjendarët, xhamisë në qendër të qytetit dhe për simbolikë të një vajze,ndërton Grykë të Madhe, Karai në Bulqizë dhe Kaziu në Katër qëndistarët, teneqexhijtë, qeleshegjijtë, nallanaxhijtë, sheqerxhi- Urën e Spilës. Grykë. (Stërmilli, aty)Krerët e Nëntë Maleve nuk ishin jtë, ashgjijtë, bozaxhinjtë, furtarët, tifekxhijtë, nallbanët, kasapët, Kjo urë është ndërtuar me gurë mermeri të lidhur me një masë pjesë e parisë së krijuar nga Turqia. Ata ishin kryetarë gërçalët, sahatçitë, sobaxhitë, jorganxhitë, farmacistët, avokatët, gëlqereje shumë efektive dhe me shufra hekuri. Për këtë urë ekzis- të organizimit të hershëm, paraturk, dhe gjatë sundimit arzullhallxhit, kafexhijtë etj. tojnë shumë gojëdhëna. Thuhet se pas përfundimit të ndërtimit turk kanë udhëhequr popullin në kryengritje. Përgjithë- Ky zhvillim bujqësor e zejtar u shoqërua edhe me zhvillimin të kësaj ure, rastësisht ka kaluar një dhelpër skile, dhe që atëherë sisht, me ndonjë përjashtim të rrallë, këta kanë mbajtur kulturor, arkitektonik dhe rendin qytetar, që shquhej për shtëpitë, kjo urë është quajtur Ura e Skilës, që më pastaj shqiptohej Ura anën e popullit. infrastrukturën dhe urat e çezmet e bukura e funksionale. e Spilës. Për nga funksionaliteti, kjo urë ka qenë në kuadër të Parisë së lashtë, rrënjëse, siç e thamë, i dha fund Konsujt e jashtëm që vizitonin këto vise lumturoheshin nga kul- Via Egnatia dhe ka lidhur Dibrën e Madhe me Strugën, Ohrin, pushtimi osman. Dy llojët e tjera të parive morën fund tivimi i bujqësisë, blegtorisë, zejtarisë dhe urbanistikës dibrane. Manastirin etj. me vendosjen e komunizmit në Shqipëri, i cili u përpoq Të gjitha këto bagëti dhe pasuri i plaçkitën dhe i dogjën ushtritë Fotografia e kësaj ure që ka mbetur si kujtim është bërë nga dhe ia arriti t\u shkulë edhe rrënjët. Zogu nuk e cënoi serbe e bullgare gjatë ofensivave të njëpasnjëshme shkatërrimtare, Milton Manaki më 16 korrik 1909,i cili ka fotografuar konsul- parinë, madje ai ka sunduar bashkë me të, duke i lënë duke e bërë Dibrën tri herë shkrumb e hi. lin austriak me makinë mbi urë, pas këthimit të tij nga Kongresi i asaj një pushtet të kufizuar që nuk e dëmtonte pushtetin Kësaj radhe do të flasim për urat dhe çezmet e bukura të këtij Dibrës ku ka qenë pjesëmarrës edhe vetë. qëndror. Zogu ka meritën që nuk e prishi strukturën qyteti të lashtë e legjendar që pasqyrojnë një periudhë të bujshme Urën e Spilës, këtë urë me bukuri të rrallë, e shkatërroi ushtria shoqërore të periudhës së feudalizmit, pa u krijuar, historike. Pozita gjeostrategjike dhe populli heroik e liridashës di- serbe gjatë luftërave Ballkanike. Më vonë ajo u rinovua, por me ndërkohë, një borgjezi e re, me rol drejtues në jetën e bran bënë që Dibra e Madhe të zë vend të merituar në historinë pamje më të thjeshtë, derisa u hoq fare me ndërtimin e digës së vendit. Megjithatë, paria e Shqipërisë, edhe e Dibrës, kombëtare dhe ndërkombëtare. Për këtë më së miri flet e kaluara Liqenit të HC Spila po në atë vend. ka degjeneruar shumë kohë përpara se të zhdukej nga historike me periudha të lulëzimit por edhe me periudha të lara me Ura e Radikës është ndërtuar mbi lumin Radikë aty ku përfun- komunizmi. Kjo rënie e saj ka filluar që kur Shqipëria gjak, për këtë flasin edhe urat e bukura të Dibrës së Madhe brenda don te gryka e Radikës dhe ku fillonte Fusha e Udovës-hambari i u shpall shtet i pavarur. Paria nuk e kishte më atë dhe përreth qytetit. Dibrës. Fillimisht është ndërtuar gjatë periudhës ilire dhe romake frymëzmin atdhetar dhe zjarrin e pashuar të frymës së Ndër urat më në zë e më të mëdha janë Ura e Spilës e ngritur në shekullit e dytë të e.s., ndërsa me pamjen që shihet në fotografi, Rilindjes Kombëtare. Krerët e parisë tani rendnin pas mbi vendin ku bashkoheshin lumenjtë Drini i Zi dhe Radika dhe është ndërtuar në fund të shekullit 18 gjatë periudhës osmane. posteve dhe pasurisë, u bënë shumë intersaxhinj dhe Ura e Radikës e ngritur mbi lumin Radikë. Këto ura ishin edhe lidhja Gjatësia e kësaj ure është 40 metra. Ura ka harkun-qemerin secili donte të majmej në kurriz të shtetit dhe Shq- e Dibrës me botën. Pamja e bukur dhe impozante e këtyre urave, në mes të gjerë 21 metra dhe të lartë 12 metra, ndërsa dy harqet- ipërisë së mjeruar. Po Shqipëria nuk ishte Perandoria mënyra e përkryer e ndërtimit arkitektonik dhe roli komunikues qemeret anësorë kanë gjerësi afër 9 metra,që shërbenin gjithashtu Osmane pa anë e pa kufi. Shqipëria ishte e vogël dhe e lokal,krahinor e ndërkombëtar, ishin pasqyrimi më mirë i rolit të për shkarkimin e ujërave të furrishëm së bashku me dy dritaret anë- varfër dhe ata duhej të hapnin rrugën me bërryla për në Dibrës së Madhe në rrjedhat historike, që shumë historianë me të sore. Ndërtimi i kësaj ure është gjithashtu është bërë prej mermeri sofër, që nuk i merrte të gjithë. Është thënë në mënyrë drejtë e quanin edhe porta e Shqipërisë. dhe guri i lidhur me masën e gëlqeres dhe me shufra hekuri. të figurshme : “ Shqipëria është një sofër e saposhtruar, Për këto dy ura më të mëdha kanë shkruar edhe historianët Bue, Kjo urë lidhte më shumë se 20 fshatra dhe Kështjellën e Skënder- e pasur vërtet, por edhe tepër e ngushtë, shumë kanë Baldaçi dhe Jastrebov. beut, që ndryshe quhet kështjella e Koxhaxhikut ose Svetigradit, dëshirë të ulen e të denden pranë saj, por mjerisht ajo Konfiguracioni i thyer i terrenit ku është ngritur qyteti i Dibrës është shumë e vogël për t`i ngopur të gjithë të uriturit. dhe ka shërbyer si degë e rrugës Via Egnatia. dhe përrenjtë e furishëm që sjellin ujin nga malet sipër qytetit, Kështu që, për t`i bërë vend vetes, njerëzit duhet të Me rastin e akumulimit të ujit të liqenit të hidrocentralit në Dibër kishin kushtëzuar ndërtimin edhe të shumë urave në qytet, më të vënë në përdorim bërrylet.” në vitin 1966,kjo urë u dislokua me ndihmën e arkeologëve,të cilët vogla për nga dimensionet ,por të bukura e funksionale, që lidhnin Për parinë e Dibrës, si për parinë në përgjithësi, shënuan çdo gur me numër të caktuar sipas vendit ku ndodhej,që mund të ketë mendime të ndryshme. Unë nuk jam brenda për brenda qytetin dhe bënin më komod kalimin e njerëzve më pastaj siç ishin premtimet e Entit republikan për mbrojtjen e për atë që kjo pari duhet hymnizuar dhe absolutizuar, nga një lagje në lagjen tjetër. monumenteve kulturore e historike, kjo urë do të rindërtohej po por as të hidhet poshtë dhe të poshtërohet. Vështrimi Reliket e mbetura të këtyre urave në kujtesë,në fotografi apo mbi lumin, por e spostuar karshi fshatit Kosovrast. bardhë e zi është kurdoherë i dëmshëm. Në gjykimet edhe në vendin ku kanë qenë ndërtuar,tregojnë për rëndësinë dhe Mirëpo siç ndodhi edhe me shumë monumente tjera kulturore dhe vlerësimet tona duhet ta përjashtojmë këtë lloj madhështinë e tyre shumëdimensionale, funksionale, kulturore e e historike të Dibrës,edhe gurët e kësaj ure në vitin 1985 u humbën gjykimi. Mua më duket i drejtë pohimi i Eqrem bej historike,të cilat edhe me fajin e dibranëve u lejuan që të shkatër- përgjithmonë nga pakujdesia e skajshme e pushtetit vendor por Vlorës. Ai përmend klasën e bejlerëve, të cilës i përkiste rohen dhe humbin, siç thotë populli, pa nam e pa nishan. edhe e të gjithëve. edhe vetë. Nëse me emrin bej kuptojmë parinë në Për të sistemuar ujin e përroit që vinte nga fshati Elevcë dhe Nëpër Urën e Spilës dhe Urën e Radikës kanë kaluar karvanet përgjithësi, përfundimi ku arrin Eqrem bej Vlora na Përroin e Vakofit, ishin ndërtuar Ura e Bejlerëve,Ura e Kuqe,Ura me mallra në drejtime të ndryshme dhe shumë ushtri okupuese. duket i drejtë: “Bejlerët në Shqipëri patën një mision, e Çezmës së Madhe, Ura e Selamit, Ura e Vakofit dhe Ura e Mbi Përroin e fshatit Gajre, që është degë e lumit Radikës në një pozitë dhe një detyrë, të cilën ata, mirë apo keq, e Këllëçbabës. rrugën për në fshatin Mogorçë ndodhet edhe Ura e Kaprollit. Lidhur kryen për shekuj të tërë. Dhe kur e humbën ...populli, Këto ura ishin të ndërtuara vetëm prej guri,por kishte edhe të me këtë urë ekziston gojëdhëna se një pasha turk gjatë gjuetisë duke mos pasur organizim tjetër pos atij feudal, atilla të ndërtuara prej guri,hekuri dhe druri. ka plagosur një kaproll, i cili edhe pse i plagosur fluturimthi ka mbeti i hutuar dhe i çoroditur. Ai nuk ra në dorë të një Këto ura për fat të keq sot nuk ekzistojnë,përveç një pjese të Urës kapërcyer përroin dhe ka shpëtuar. I prekur nga kjo ngjarje pashai borgjezie, qoftë edhe të papërgatitur, por përfundoi si së Çezmës së Madhe dhe të Urës së Këllëçbabës. Kjo ka ndodhur ka ndërtuar këtë urë e cila ekziston sot e kësaj dite. top loje i politikanëve ekstremistë dhe ambiciozëve sepse rrugët janë rrafshuar dhe mbuluar me pllaka betoni,ndërsa Po të ekzistonin sot ato ura, me bukurinë dhe atraktivitetin që e shtypësve të paskrupullt”.(Eqrem bej Vlora, vepër e urat në brendi të qytetit janë prishur. Po qe se një ditë do të ndodh kishin, do t’ia kthenin, ruanin dhe shtonin imazhin e merituar cituar, f. 187) që papritur të aktivizohen përrenjtë,në mungesë të kanalizimeve,uji Dibrës së Madhe. 10 - Dhjetor 2012 nr. 80 100 VJET MË PARË histori

Nga Zabit Lleshi njerëzit, për të siguruar jetën e tyre” porositi Hyseni Rexhep Krosin e Izet Lekën4). Pas 1912-a ishte vit i realizimit të ëndrrave vrasjes së Hysenit pushoi pushka e Ismailit shekullore të shqiptarëve, i shpalljes së Pa- dhe ajo e Rizvan Lleshit. Hasan Alla organi- varësisë. Ngjarje e madhe dhe e shumëpritur, zon tërheqjen e shokëve, ndërsa vet ngjitet gëzim i papërshkrueshëm. Festë në të gjitha në një ah për të goditur mbas shpine serbët. vatrat shqiptare, por në Dibër nuk zgjati Pushka e Hasanit bëri kërdinë aq sa koman- shumë; fatkeqësisht në të gjitha portat e saj danti i operacionit, pas informacioneve që u përplasën dallgë të reja, erdhën pushtues mori, me dylbi diktoi trimin e Dushajve i cili të rinj me synime të vjetra. Ditët e fundit të me një guxim të pashembullt shpëtoi jetën e nëntorit 1912, herë pas here trupat serbe shumë shokëve gjatë tërheqjes për në kodrën kalonin Drinin dhe organizonin plaçkitje, përballë malit të Homeshit. Ai dha jetën siç digjnin shtëpi, rrëmbenin blegtori dhe çdo i ka hije një patrioti të vërtet duke shkruar pasuri tjetër.1) Në gjysmën e parë të muajit një faqe të lavdishme të trimërisë shqiptare. dhjetor, ushtritë serbe kishin shkelur pjesën Me gjithë humbjet e mëdha të armikut 12 më të madhe të Shqipërisë duke arritur deri trima ranë atë ditë në mbrojte të lirisë dhe në Luginën e Shkumbinit. Lufta në Qafën e Murrizit pavarësisë së sapo shpallur në Vlorë 1 muaj Shkelësit Serb morën një varg masash dhe më parë. Ata ishin Hysen Tasha, Izet Leka, përdorën të gjitha mjetet në tokat e pushtuara Iliaz Hoxha (Rekë), Selim Dumani (Stushaj), qershiat e Tahir Alimanit (këtu mblidhej fshati Ismail Krosi, Rizvan Lleshi, Han Leka (Bllacë), me qëllim që tu tregonin shqiptarëve, siç vër- Avdulla Xhurxhi (Hotesh), Avdulla Ceku për probleme emergjente). Thirrjeve të Hysen Hasan Alla (Dushaj), Sali Bodini (Selisht), ente konsulli Italian në Durrës se “okupimi (Topojan), Nurçe Bodini (Okshatin), Hysen Tashës e Rexhep Krosit iu përgjigjën të gjithë Hasan Kaci (Gjuras), Adem Kaja (Zogje), Dule i tyre kishte karakter të përhershëm”2). Të Dema, Rustem Lami (Homesh) u plagos Halit njëzëri. Sul Balliu mori përsipër të vrojtonte Koleci (Stushaj). Gjaku i të rënëve do të bëhej shqetësuar nga pushtimet që kishte realizuar Lleshi e të tjerë. Për kryengritjen e Grykës lëvizjet e armikut në malin e Homeshit dhe flamur e frymëzim në betejat e ardhshme Serbia me aleatët në Shqipëri si dhe nga së Vogël janë shkruar kronika e dhënë infor- të njoftonte fshatin. Sinjali për ardhjen e që zgjatën 9 vjet, ndërsa vetëm kryengritja deklaratat që bënin sundimtarët Serb për macione, shtypi i kohës, një studim më të Serbëve, mëngjesi i 7 janarit i gjeti luftëtarët e dhjetor-janari 1913 e Grykës së Vogël, 25 copëtimin e saj, patriotët shqiptarë por dhe detajuar ka kryer Mois Murra3). trima të Bllacës në pozicionet luftarake. Izet ditë. 7 janari ishte njëra prej ditëve më të ato dibranë u dërguan qeverive të fuqive të E shohim me vend të rikujtojmë se më Leka do të mbërrinte i pari në llogoret e im- përgjakshme. Ajo shënoi edhe një kthesë mëdha në emër të popullit mjaft memoran- 6.01.1913 u hap shtegu i mbrojtjes në provizuara si për të thyer edhe qetësinë e asaj për daljen e Serbëve në vijën strategjike, dume, thirrje, protesta etj në të cilat shprehej krahun e djathtë të Viçishtit, mbrojtur nga dite në pyjet e dendura të mbuluara me borë, pavarësisht bilanceve të humbjes në njerëz kundërshtimi ndaj agresionit Serb e klaneve Dan Cami. Shtegu u hap me dredhi nga ana që e bënte më të vështirë ngjitjen e kodrës dhe në teknikë luftarake që pësoi armiku në antishqiptare të agresorëve të rinj. Përmes e forcave Serbe, sipas një marrëveshje me së Murrizit. Autokolona Serbe u shpërnda në këtë luftë të padrejtë. Dimri i ftohtë nuk e tyre kërkohej që popullit ti garantohej liria shtabin kryengritës, gjoja për të bërë të mun- vijë fronti në Lugun e Peladhisë drejt Qafës uli moralin e kryengritësve, siç kujton Aqif dhe tërësia territoriale. Krahas këtyre vep- dur tërheqjen e forcave armike dhe sidomos së Murrizit. Hysen Tasha, një luftëtarë me ek- Lleshi, “ditë natë nuk mbeti njeri pa dalë në rimtarive sensibilizuese filloi përgatitja për të plagosurve drejt Ohrit e më vonë drejt speriencë, si pjesëmarrës në disa luftra ishte luftë, të gjithë në llogore”5). ta përballuar me armë agresionin. Këtij qël- Manastirit. Si rezultat i kësaj pabesie trupat në ballë të luftëtarëve pararojë së bashku me U mbushën 100 vjet nga kjo epope plot limi i shërbyen kuvendet e organizuara në Serbe hyn në Thellësi të Grykës së Vogël e të Rexhep Krosin, Rizvan Lleshi, Ismail Krosin, heroizëm e Grykës së Vogël. Ashtu si gjithë Zogje (Shtëpia e Pëllumb Lleshit) Vorret e Grykës së Madhe për të zënë pikat strategjike Izet Leka, Han Lekën, Sait Tashën, Selman Dibra edhe ajo ka lënë gjurmët e saj në his- Shupenzës dhe në Gjurrë të Mazhicës. Patri- të Qafës së Buallit, Qafë Murriz, Prat, Qaf- Jellën etj. Në vijën e dytë të skalionit në torinë e Shqipërisë. Përpara nesh qëndrojnë otët Iliaz Hoxha, Selim Dema, Zenel Hoxha Murr. Përballja me fshatrat Boçev, Homesh, mbështetje ishin Hasan Alla, Dule Koleci martirët që i falën atdheut jetën për të gëzuar (Gjuras), Isuf Leka, (në Zogje), parapërga- Okshatinë, Kovashicë i gozhdoi forcat Serbe etj. Me sulmin e parë u zmbrapsën Serbët lirinë gjeneratat e ardhshme. Mesazhi tyre titen Kuvendet e Shupenzës dhe Mazhicës. në vijën M. Homeshit, Maja e Kishës (Zogje), deri tek Livadhi i Brahim Mehmetit. Kjo u ruhet dhe transmetohen nga brezi në brez. U lidh besa për luftë me Grykën e Madhe, Qafë Stushaj. Përpara forcave kryengritëse dha zemër malësorëve të Bllacës edhe për Për ata do flasë e do shkruaj historia. Bulqizën e Gollobordën. Në udhëheqjen e dilnin 2 detyra: faktin se në ndihmë erdhën luftëtarë të rinj Lufta e Qafës së Murrizit dridhi fusha, tyre qëndronin si ngahera Mersim Dema, 1. Të ndalnin përparimin e forcave nga Zogjet, Selishta, Gjurasi, Stushaj e deri kodra e male, siç thotë kënga: Dan Cami, Tush Shehu, Jakup Cani, Hasan Serbe, Hoteshi. Komandant Hyseni duke ditur se Moglica, Ramadan Kanxha, Hasan Koçi, 2. Të largonin fëmijët, pleqtë dhe blegtori- pas pushimit Serbët do të mësynin, kërkon Hajde, hajde o Dule Koleci Mehmet Duriqi etj. Përpilohet kështu plani në në malet drejt Selishtës dhe Qaf-Murrës. prej shokëve të s’postohen nga e djathta U dridh Runja e Komaveci.6) për kryengritjen e Grykës së Vogël e cila Luftëtarët e Bllacës ndonëse ishin an- duke ndalur armikun për të marrë krahët. shpërtheu më 26.12.1912. gazhuar në ndihmë të fshatrave fqinjë me Kjo lëvizje taktike u kuptua nga serbët të 1 – Mois Murra, Dibra dhe Etnokulutura I, fq 259 2 – Telegram i Dolfin-it nga Durrësi 23.11.1912 Vija e mbrojtjes urë e Topojanit, Kodrat e shqetësim shikonin lëvizjet e armikut për të cilët menjëherë dërguan një skuadër për 3 - Mois Murra, Dibra dhe Etnokulutura I, fq 258 Çerenecit, Ura e Spiles, Viçisht, Mali i Vrabiçit dalë në Qafën e Murrizit nëpërmjet Malit të të penguar lëvizjen e kryengritësve nga e 4 – Iliaz Xhurxhi, Kujtime për Luftën e Qafës së Murrizit u shndërrua në një zjarr aq të fuqishëm e të Homeshit dhe Lugut të Peladhisë. Ishte kjo djathta. Ndërkohë Hyseni plagoset. Ndihma 5 – Xhevdet Daci, Ushtima e Maleve 26.6.1981 shpejt sa ushtria Serbe la afro 2000 të vrarë arsyeja e mbledhjes së 50 burrave në Teqe e shokëve ishte e pafuqishme për ti shpëtuar 6 – Hazis Alimani, Tregimtar Gojor (vjeç 80). më 4 janar në darkë, për të përcaktuar masat jetën dhe asnjë mundësi nuk u jepej për tu * Qafa e Murrizit ndan Grykën e Vogël me Grykën e Madhe e qindra të plagosur. Me heroizëm u mbrojt dhe Bulqizën, Malin e Homezhit me atë të Bllacës e lartë Ura e Topojanit, Ura e Spiles, por pati të vrarë dhe ndërmarrë veprime konkrete për tu bërë larguar nga fusha e luftimit. “Më lini mua të 1570 m. Është një pikë dominuese dhe strategjike për Dibrën e të plagosur edhe nga forcat kryengritëse. ballë pushtuesve Serb. Një takim i tillë u zbraz të gjithë fishekët sa të kem frymë dhe e Sipërme dhe pikë referimi për ushtritë serbe 1912-1921. Ndër dëshmorët e parë të pavarësisë radhiten organizua mbasdite vonë, më 6 janar tek zbrisni me shpejtësi në Bllacë për të larguar Tiranë më, 20.12.2012

vetëm 600 lekë në vit nr. Dhjetor 2012 - 11 80 histori Kontributi dhe atdhetarizmi i Ismail Stazimirit në mbështetje të shtetit shqiptar Nga Mimoza Shqefni, doktorante kuar me kryengritësit. Vetë Ismail Strazimiri or pashë! Nuk jam i atij brumi që të shitem mbante në dorë flamurin e kryengritjes. Pas tek armiqtë e atdheut për një grusht parash ë flasësh për atdhetarë që me fuqinë shumë vështirësish dhe veprimtari si të thu- të ndyra.” e penës, të pushkës, të urtisë apo me ash “ilegale”, duke sulmuar korrespondencën Që në krye të herës, ai u mundua dhe Tfuqinë e fjalës, kanë bërë emër në telegrafike, komunikacionin, djegien e post- luftoi për një Shqipëri me kufinjtë e saj et- mbrojtje të interesave të shtetit shqiptar, ave të xhandarmërisë, për të hyrë në qendrën nikë, për një Shqipëri të fortë, me një qeveri është gjithmonë detyrim dhe kënaqësi. Në e Nënprefekturës së Peshkopisë. Të ndodhur demokratike të drejtuar nga atdhetarë të rrjedhë të kohës, në këta 100 vjet të shtetit para kësaj situate, prefekti i Dibrës vendosi pastër, të aftë, që ta duan me shpirt atdheun shqiptar, “parakalojnë” emra personalitetesh të thërrasë një kuvend, ku u diskutuan disa e tyre dhe t’i shërbejnë atij. që në mënyra të ndryshme kanë kontribuar lajme që botoheshin në gazetën “Jeni Asër” Përpjekja e tij nuk resht aspak dhe as- që ky shtet të arrijë të festojë 100- vjetorin e në Selanik, ndër të cilat: “Kabineti ra; Parla- njëherë nuk duket se ka bërë shumë për tij. Në vazhdën e kontribuesve nuk mbeten menti u shpërnda për t’u bërë zgjedhje të çështjen kombëtare. Kështu ai kundërshton prapa as dibranët që me urtësinë e fjalës dhe reja; u pranuan kërkesat e shqiptarëve, për Arif Hiqmetin i cili përpiqej t’i mbushte Ismail Strazimiri oshëtimën e pushkës i dolën në mbrojtje të cilat u dekretua amnistia” . Kaq u desh për mendjen popullit për të mos pranuar princ këtij shteti. të ndezur zjarr zemrën e Strazimirit, i cili u Vidin, por për të zgjedhur një osman ose “Liria dhe drejtësia për Ismail Strazimirin Objekt të këtij shkrimi do të bëjmë Ismail ngrit në këmbë dhe tha:”Ç’faj kemi ba qi të një mysliman. Ai i kundërvihet Hiqmetit për ishin sinonim, kishin një kuptim dhe ishin Strazimirin, atdhetarin e madh, që ndoshta na akordohet amnistia; ne kemi kërkue të prejardhjen e Vidit dhe insiston se “Shteti i si dy motra binjake që duhej të jetojshin, të nuk bëri dhe aq emër sa disa të tjerë, por drejtat tona dhe insistojmë në këtë kërkesë; ri i Shqipnis asht shqiptar e jo mysliman. veprojshin dhe të mbretërojshin sëbashku” dha ndihmesën e tij në luftë për çlirimin e nuk kemi asnji besim në këso lepushkash; Prandaj, s’asht mirë që të shkaktohen trazime - do të shkruante shkrimtari i njohur Haki Shqipërisë. Strazimiri me një jetë relativisht të nuk kemi me u shtrue kurrë pa na u sigurue e turbullime për të sjellë një princ mysliman. Stërmilli në shtypin e kohës. Praktikisht ai gjatë, e vuri atë në shërbim të çështjes kom- të drejtat tona kombëtare” . Edhe pse ky “rev- I takon popullit ta zgjedhë princin e vet”. kishte të drejtë, sepse ai kishte luftuar për bëtare, duke u bërë një nga luftëtarët që nuk olusion” siç i thoshte ai, “mbeti pa i vu krye”, Kudo ku ka ngjarje të fuqishme dhe kry- lirinë dhe në momente kyçe të historisë kur kurseu asgjë për mirëqënien e popullit shq- oshëtima e tij u dëgjua në gjithë vendin, si engritje popullore, gjendet Ismail Strazimiri. ai kishte menduar se me të vërtetë liria do iptar. Kjo jetë (75 vjet), i mundësoi që të ishte për të treguar se shqiptari është gjallë dhe Kështu e gjejmë në kryengritjen e vitit 1920, të triumfonte, do të ishte gabuar, sepse nga dëshmitar dhe pjesëmarrës në disa luftëra; kërkon të drejtat e tij. kundër ushtrive pushtuese serbe. Po ashtu mungesa e drejtësisë edhe liria e humbte në luftën kundër turqve, luftës ballkanike, Ismail Strazimiri i përket nivelit të atyre e gjejmë në Revolucionin Demokratik të pushtetin e saj. kundër serbëve, gjermanëve dhe italianëve, atdhetarëve, të cilët iu përgjigjën thirrjes së Qershorit 1924, për të vazhduar edhe në Në shërbim të Qeverisë Kombëtare të Is- ku në secilën prej tyre tregoi se ishte dibran atdheut në rrezik dhe nuk u stepën të vënë në luftëra të tjera që për fat të keq nuk kanë mail Qemalit; mbështetës i princit europian për nga fuqia e krahut dhe e mendjes dhe shërbim të tij jetën për lirinë dhe pavarësinë, munguar dhe e kanë tronditur Shqipërinë Ëidi që kundërshtarët e paraqitnin si një shqiptar i denjë për nga atdhedashuria. Gjatë pa kërkuar asgjë në këmbim. Për një periudhë gjatë shekujve. katundar austriak dhe të dërguar të krishter- gjithë jetës së tij ai ishte dëshmitar okular i të shkurtër qe prefekt i Dibrës. Duke patur “Nëse provat e njeriut janë nyjat kritike të imit; njohës dhe kundërveprues i drejtpër- shumë ngjarjeve të rëndësishme që rënduan këtë pozicion strategjik, ai ishte në dijeni të jetës së vendit të tij, Ismail Strazimiri pikërisht drejtë dhe i ballëpërballtë ndaj politikave mbi kurrizin e popullit dibran, për të cilat ai veprimeve që kryheshin në kurriz të popul- në nyjat kritike të historisë shqiptare mbajti të ringjalljes së pashallëqeve, në krahun e nuk heshti, por duke e ditur rrezikun që i lit. Dhe nuk heshti. Ai kundërshtonte hapur qëndrimet më të denja. Shpallja e Pavarësisë; revolucionarëve fanolistë në vitin 1924 dhe kanosej, bëri të vetmen gjë që dinte të bënte veprimtarinë antiatdhetare të Esat Toptanit, dy luftërat dhe dy paqet e paqëndrueshme paralajmërues i rreptë i dështimit të tij; larg më së miri; të luftonte me forcën e fjalës dhe i cili kërkonte të zgjeronte dhe të forconte ballkanike; njohja e premtuar e një shteti qeverisjes republikane dhe mbretnore; Ismail fuqinë e pushkës. pushtetin e tij mbi një hapësirë më të gjerë shqiptar me kufinj shumë në brendësi të Strazimirit, megjithatë, i kishte mbetur dhe I edukuar në gjirin e një familjeje dibrane gjeografike, apo mbi shumat që ai ofronte hapësirës së vet historike; ardhja dhe nderi një sfidë e fundme: pjesëmarrja në luftën me ndjenja të pastra atdhedashurie, që në për të rekrutuar mercenarë në shërbim të ser- vetëikja e pagjurmë e princit trashëgimtar antifashiste. Edhe pse tashmë në moshë të moshë të re ai doli në krah të mbrojtësve dhe bëve. Mirëpo nuk gjeti mbështetjen e duhur, Ëid; shpërthimi i Luftës së Parë Botërore dhe thyer, kjo gjë nuk e stepi, por etja për liri, të luftëtarëve për përmbysjen e regjimit shtypës Kështu duke parë indiferencën e autoriteteve kryqëzimi i ushtrive të të dy palëve kundër- cilën e kishte kërkuar dhe kishte luftuar për të Sulltan Hamitit, i cili kërkonte që me kush- të kohës, në lidhje me këtë si dhe shumë shtare në Shqipërinë pa zot; janë zhvillime të gjatë gjithë jetës së tij, e hodhi sërish në tetutën e re që shpalli, të mashtronte popujt çështje “të nxehta” për çështjen kombëtare, që çoroditin shumë lehtë edhe sot jo vetëm veprim, me të njejtin intensitet dhe trimëri e robëruar, veçanërisht shqiptarët. Ai shfaqi Ismail Strazimiri paraqet dorëheqjen nga soditësin e historisë, por edhe studiuesin e që e kishte karakterizuar gjithmonë. vlera dhe fuqi besnikërie në dobi të çështjes detyra e nënprefektit. saj, megjithatë Ismail Strazimiri dëshmohet Ai njihet si dëshmori më i moshuar i kësaj kombëtare edhe më vonë nën drejtimin e Më shumë se një herë, duke parë aftësitë në gjithë këto rrjedha të turbullta atje ku i lëvizjeje në shkallë botërore: ishte 75 vjeç shoqërisë “Bashkimi”, e cila kishte përfshirë dhe inteligjencën e tij, autoritetet që sun- bëhej mirë atdheut të tij. Dhe kjo ndodhte kur u vra në Sllovë prej ushtrive të huaja dhe në gjirin e saj atdhetarë të shumtë, të cilët donin u munduan ta bënin për vete dhe t’i vetëm në një grusht njerëzish idealistë, të bashkëpunëtorëve të tyre. të zhgënjyer nga premtimet e pambajtura të ofronin ofiqe dhe paga të majme, por ai si cilët nuk ishin pjesë e ndonjë projekti të të Ai ndoqi rrugën e drejtë, rrugën e nderit, xhonturqve, iu kundërvunë këtyre të fundit, atdhetar i madh që ishte, refuzonte gjithçka huajve për të sunduar në Shqipëri përmes nuk u përkul asnjëherë, por njëkohësisht me duke kërkuar me forcë të drejtat e tyre kom- që cënonte ardhmërinë e vendit të tij. Sedra duarve të zgjatura të tyre; nuk kishin ndër- karakterin dhe frymën e tij patriotike, bëri që bëtare. Shqetësim i madh për të ishte ruajtja dhe shtefnia e tij ishin më të mëdha dhe nuk tuar plane vetjake për të shtënë në dorë të fitojë dashurinë, besimin dhe autoritetin në e kufinjve etnikë. Duke parë allishverishet që e lejonin të shitej për asnjë pozitë dhe asnjë Shqipërinë apo pjesë të saj dhe për t’i kthyer shtresat e gjera të popullit, bëri që të nderohej kërkonin të bënin në kurriz të shqiptarëve, lloj çmimi. “Propozimin që Esat Pasha ia bëri në pashallëqe; e donin sinqerisht atdheun e prej të ndershmëve dhe të urrehej prej trad- me një intuitë të pagabueshme, ai pikaste dhe për t’i shërbyer atij kundrejt një shpërblimi tyre pa ndonjë interes vetjak. Ismail Strazimiri hëtarëve. Gjatë gjithë jetës, ky dibran i urtë demaskonte hapur tradhëtarët dhe bashkëpu- të mirë, patrioti Strazimiri e hedh poshtë paraqitet në jetën e vendit me vetëdijen e dhe i mençur, mbeti në Dibrën e tij një burrë nëtorët, të cilët interesat e tyre personale i me përbuzje të thellë: - Je drejtuar gabim një rilindësi.” i nderuar dhe i respektuar, gjithmonë syçelë vendosnin mbi ato kombëtare dhe punonin dhe me pushkën të ngrehur apo me peshën haptazi apo fshehurazi kundër çështjes kom- fjalës së tij, kurdo që do ta thërriste Shqipëria. bëtare. Ai i diskretiton duke ua vënë në dukje Ka ndodhur nje ngjarje? Keni ndonje Influenca e tij në luftën për pavarësi thamë aktin e tyre të tradhëtisë. më lart, vazhdoi deri më 1943, kur dhe ai Ndihmesa e tij ishte e madhe edhe sa i për- shqetesim vdiq me armë në dorë, duke e mbyllur kështu ket çështjes së ngritjes së flamurit kombëtar, në mënyrë të shkëlqyer dhe heroike. qysh para shpalljes së Pavarësisë. Këtë e per te ndare me komunitetin? Vijimësia për veprën patriotike të Strazi- dëshmojnë jo vetëm dokumente të ndryshme, mirit do të ishte e gjatë, por ne bëmë objekt të por edhe kujtimet e tij, të përmbledhura e të Keni ndonje propozim per zhvillimin e këtij shkrimi vetëm një pjesë shumë të vogël botuara, fillimisht në vitin 1931, nën titullin të veprimtarisë së tij patriotike në vitet e para “Kujtime historike për lëvizjen kombëtare zones suaj? të shtetit shqiptar, sa për të sjellë në kujtesën në qarkun e Dibrës”, pastaj ribotuar në vitin Doni te informoni komunitetin rreth jush e brezave, një emër që meriton respekt dhe 2010, nën titullin jo shumë të përshtatshëm mirënjohje. “Lufta kundër pavarësimit të Shqipërisë”. per dicka qe ju intereson atyre? Bibliografia e shfrytëzuar: Aty vihet re prania dhe arsyetimet e tij të 1. Hilmi Sadikaj: “Dibra dhe etnokultura e saj”, vël- limi II, Dibër 1995. urta, në thirrjet për luftë dhe për bashkimin 2. Haki Stërmilli. Gazeta “Bashkimi”, 20 nëntor 1 e dibranëve. Kështu e gjejmë në fund të të 945. marsit 1912, në lëvizjen kundër turqve dhe Shkruani në gazetë! 3. Ismail Strazimiri. “Lufta kundër pavarësimit të bashkë me atdhetarë të tjerë si: Sherif Langu, Shqipërisë”. Shtëpia botuese “Naimi”,Tiranë 2010. 4. Mahmud Hysa: “Studime 4”. Shtëpia botuese Elez Isufi, Eqerem Cami, Ismail Haki Korça Bashkëpuno edhe ti! “Era”, Prishtinë 2011. etj, duke formuar çetat kryengritëse dhe duke 5. Prof.dr. Shaban Sinani, në librin “Lufta kundër u organizuar mes tyre, bënë të mundur që më < [email protected] > pavarësimit të Shqipërisë”, të autorit Ismail Strazimiri 22 qershor, të dalin në Malësi për t’u bash- 6. Vasfi Xheladini: Gazeta “Ushëtima e Maleve”, e shtunë 22 nëntor 1980. 

12 - Dhjetor 2012 nr. 80 reportazh Ismail Keta, kampioni që nderoi Shqipërinë

Pamje nga finalja për titullin Kampion Bote Ismaili dhe Reportazh - Ditët me kampionin në atdhe Gjetani Nga Defrim Methasani shumë asaj mbrëmje, ndërsa flamurin nuk e ky sportist dhe njeri i madh… dashamirës të vëllezërve Keta janë mbled- hiqte nga gjoksi, për t’ju treguar të gjithëve hur në restorantin me pronar biznesmenin e ajmi që Ismail Keta u shpall për herë te që “jam shqiptar dhe ndjehem krenar për Pritja dhe emocionet në Rinas..! suksesshwm, djalin e Dibrës, z. Rakip Suli, dytë kampion bote, në Kik dhe Taiboks, vendin tim”. dhe festojnë deri natën vonë. Të nesërmen Lka gëzuar të gjithë shqiptarët, menjëherë Ka ndodhur ajo që pritej menjëherë sapo surpriza të tjera na presin. pas 100-vjetorit të pavarësisë, pasi kampioni Deklarata pas ndeshjes, ka shkelur në tokën e tij. Flamuj, banderola, pas ndeshjes deklaroi për mediat gjermane, dhurata më e bukur për gazetarë e miq të shumtë, kishin dy ditë që Mbrëmja gala: “Festojmë se një triumf të tillë ua dedikonte bashkëkom- shqiptarët prisnin në aeroport, sepse koha e keqe anulloi me kampionin”…! bësve të tij në gjithë botën, si shpërblim për të gjitha fluturimet e avionëve dhe iu desh të ditëlindjen e 100-të të kombit. Natyrisht, që Menjëherë pas ndeshjes, e cila transme- qëndrojë në Vjenë. Por dita e nesërme, solli Kështu ishte titulluar ajo mbrëmje e madhe jehona e një suksesi të tillë ishte e përmasave tohej direkt në kanalin me prestigjioz gjer- emocione të reja në pritjen e kampionit, që e 13 dhjetorit, në sallën më të rëndësishme të mëdha, ndaj vendosëm që ta presim në man SAT 1, Keta u është lutur gazetarëve ka zbritur bashkë me vëllain e tij, Gjetan në hotel “Tirana Internacional”, në prani të atdhe këtë djalosh, që në çdo hap të jetës së në gjuhën gjermane që të fliste shqip, sepse Keta, edhe ky një boksier i madh me 15 qindra miqve dhe të ftuarve special. Hyrja tij si sportist, nuk harroi asnjëherë të kujtojë kishte një arsye dhe detyrim të madh. Ata fitore në boksin profesionist. Një flamur mbi në sallë e vëllezërve kampionë, Ismail dhe Shqipërinë dhe shqiptaret. Madje historia e kanë pranuar dhe ai është shprehur me këto shpatullat e kampionit, hijeshonte trupin e Gjetan Keta, është pritur me ovacione dhe kombit të tij, ka qenë frymëzimi për të kapur fjale: “Këtë fitore ua dedikoi të gjithë shq- tij vigan, që tërhoqi vëmendjen e të gjithë duartrokitje të pafund… Me tej, dekorimi dy herë majën e botës. Ismail Keta, është i iptarëve kudo që jetojnë në botë, me rastin e njerëzve që ishin në aeroport, të cilët vinin “Qytetar Nderi” nga Bashkia e Bulqizës, vetmi shqiptar që ka arritur një sukses të tillë 100-vjetorit të Pavarësisë. Ju premtoj atyre që pranë tij, uronin dhe bënin foto, menjëherë qyteti i kampionit të botes, që ndjehet me në këtë sport. Edhe pse konkurron për Gjer- emrin e shqiptarit kurrë nuk do ta bëj pis, por sapo mësonin lajmin se ai ishte kampioni krenar se kurrë në historinë e tij. Kryetari maninë, pasi në Shqipëri nuk ka një federatë do ti bej ata të ndjehen më krenar me fitoret që nderoi shqiptarët në mes të Gjermanisë. i bashkisë Roland Keta deklaroi se kishte të kësaj gjinie sportive, ai mban flamurin tonë e mia dhe sjelljen time dinjitoze si kampion Na është dashur kohë të shkëputeshim nga nderin dhe privilegjin, te lauronte me këtë kombëtar në gjoks dhe në uniformën zyrtare bote. Ta gëzojnë shqiptarët këtë ditëlindje të njerëzit dashamirës, që tashmë kishin bërë titull, një njeri dhe sportist kampion, si Ismail sportive, duke qenë i vetmi sportist që e bën kombit të tyre dhe të shpresojmë që shumë “rrethimin” e kampionit në atdheun e tij, por Keta, qytetari që i bën nder Bulqizës dhe këtë gjest në një vend të huaj. shpejt, të kemi një Shqipëri të bashkuar”. një “rrethim” mirënjohjeje… Shqipërisë me arritjet dhe sukseset e tij të Kjo deklarate “bombë” e Ketës, mori dhenë, Por, në mbrëmje është një surprizë tjetër jashtëzakonshme. Kjo ceremoni shënoi një Ndeshja dhe suksesi i tij si sepse ishte direkt dhe na rrëqethi të gjithëve, e pret kampnionin në restorant “Nëna tjetër kulm në karrierën e kampionit, pas kampion bote duke fituar një admirim të jashtëzakonshëm Mbretëreshë” në Tiranë. Dhjetëra miq e shume trofeve dhe vlerësimeve që ka marrë këto vite. Më pas, personalitete të jetës në Ismail Keta, ose Xhoni Keta siç njihet në vend, si akademik Gudar Beqiraj, prefekti i Gjermani, konkurronte mbrëmjen e 1 dhjeto- qarkut Dibër, Genci Sharku, deputeti Jemin rit 2012, me të vetmin qëllim, të fitonte titul- Gjana, drejtori i programeve në RTSH Bajram lin kampion bote, për të nderuar shqiptarët në Hoxha, përfaqësuesi i Ministrisë së Kulturës, 100-vjetorin e lindjes së kombit të tyre. Rivali Rinisë dhe Sporteve Z. Uvil Zajmi dhe mjaft ishte ai që kish patur më 5 maj, holandezi të tjerë kanë uruar dhe përshëndetur një kam- Ramo Arns, ku aksidentalisht kish humbur pioni të tille që nga dita në ditë, shton vlerat titullin kampion. Tashmë Ismaili ishte mjaft e kombit të tij në arenën ndërkombëtare. Një i përgatitur dhe kishte një besim të patundur kryevepër, ishte dhurata që iu bë kampionit se ndeshja dhe fitorja do të ishte për atë dhe nga Kosova, duke sjellë prej andej simbolet për gjithë shqiptarët. Dy raundet e para i ka e shtetit më të ri, ku flitet shqip dhe ku fitorja mbyllur me epërsi në goditje dhe luftim, duke e Ismail Ketës, kishte bërë shumë jehonë. qenë në fitore 2-0. Por kënaqësia e tij, do të Ndërkaq, artistët e mirënjohur Qerim Sula, ishte që ndeshjen ta fitonte me nokaut. Dhe Francesk Radi, Dritan Jashari dhe Dilan Reka, vërtet ashtu bëri. Në raundin e tretë, goditjet ngritën peshë sallën me këngët e tyre, ndërsa ishin aq të forta, saqë kundërshtari u detyrua ansambli “Shqiponja”, bëri një tjetër dhuratë të dorëzohej dhe Keta u shpall me meritë, për kampionët, vallen “Festë të madhe ka për herë të dytë kampion bote. Titulli i parë, sot Shqipëria”, si mirnjohje për suksesin e kish ardhur në një mbrëmje nëntori të vitit njeriut fitues. 2011 në Mynih, ndërkaq që tashme revanshi Në këtë shkrim, s’mund të lë pa përmen- erdhi në fushën e kundërshtarit, në Dysel- dur edhe xhestin fisnik të pronarit të hotel dorf. Gjerdani që vendosi në trup i shkonte Në Rinas “Tirana International” zotit Ramë Geci, që

cyan magenta yellow black  

nr. Dhjetor 2012 - 13 80 sport mundësoi dhënien e sallës dhe shtroi një darkë për kampionin Ismail Keta, duke vlerë- suar rolin e një shqiptari që çuditi botën dhe nderoi kombin.

Kampioni ngrohu zemrat dhe sfidoi dimrin në Bulqizë… dhurate ishte edhe libri “Historia e Dibrës” Vajtja në Bulqizë, ishte një detyrim moral, me autor historianin Kristo Frashëri, dhuratë për një djalë që ishte lindur aty dhe kishte që kampioni e priti me shumë emocion. Ai jetuar deri në moshën 16 vjeçare. Dikur ai tha në këtë takim se “një respekt dhe vlerësim bënte atë që bënim shumica e bulqizakëve, i tillë është një shtysë, një motiv i madh për merrej me minierën, por që më shumë të vazhduar sërish në këtë rrugë të vështirë shfrytëzonte hekurat, duke përgatitur një por edhe të bukur, si kampion bote gjithnjë trup të fortë, se sa punën me kromin për të në emër të shqiptarëve dhe dibranëve. Fjalët fituar para. Pas kaq vitesh, tashmë kur është e protagonistëve të tjerë në këtë takim, 36 vjeç, kthehet si kampion bote dhe kërkon Duke marrë titullin si Shpëtim Cami, Demir Osmani, Hasan të ndajë këtë sukses dhe gëzim me shtëpinë “Qytetar Nderi” Çipurri, Musa Rriçku, Hamdie Biqiri, Hajri e tij të madhe në Bulqizë. Një emision i Bulqizës nga kryetari Shehu, Zabit Lleshi, Islam Uka, Shaqir Skarra, maratonë në TV Bulqiza, ka bërë që askush Roland Keta Hysen Uka, Dritan Jashari, Bujar Karoshi, e të mos ishte në rrugë atë natë dimri, më bënë më interesante bisedën me kampionin, shumë se nga të ftohtit e acartë, nga dëshira që nuk harroi të premtonte se do t’ju zbardhë për të parë në ekran, djalin e tyre kampion. faqen dhe asnjëherë emrin e dibranit dhe Unë në studio kam kaluar mbrëmjen më të shqiptarit nuk do ta njollosë. gjatë dhe më të bukur televizive. Dhjetëra e qindra telefonata vinin pa pushim, nga Imazh dhe media: “Keta, njeriu i fshatrat, qyteti dhe jashtë vendit. Mesazhe e vitit në sport”! urime të shumta, lot në sytë e tyre e dikujt i mekej edhe fjala prej gëzimit… Vërtet emo- Në Teatrin e Operas dhe Baletit, është cione të pafund. Në këtë program special, zhvilluar festivali i dhjetë i forumit “Imazh u fol edhe për Ferit Ketën, djalin e xhaxhait dhe media”, ku janë dhënë çmimet e vitit të Ismailit, që stërvitet prej tij dhe ka arritur në këtë edicion jubilar. Në sport, çmimi i disa fitore në Kik dhe Taiboks në Gjermani. vitit, shkoi për Ismail Ketën, kampionin e Gjatë këtij emisioni, unë improvizova edhe botës, që tregoi vlera të pashembullta në një konkurs për komentin më të bukur në arenën ndërkombëtare, si një ambasador i studio. Dhe fituesja ishte një vajzë 14-vjeçare vërtetë në Gjermani dhe në botë. Në skenën nga Fushë- Bulqiza, që quhej Elsa e cila de- e kësaj salle prestigjioze, kampioni ka folur klaroi: “Unë jam vajza më e lumtur në botë, shkurt dhe thjeshtë, duke bërë premtimin që që tashmë zgjohem çdo ditë, me krenarinë do ta vazhdonte rrugën e sportit, tashme jo që jam nga fshati i kampionit të botës dhe kjo thjesht si një dëshirë, apo pasion, por si një me bën të fluturoj prej gëzimit e me duket detyrim për të respektuar të gjithë shqiptarët ndonjëherë që kam kapur qiellin me dorë…”. për vlerësimin që i bënë. Duartrokitjet kanë Në mbyllje një gjest i kampionit, që sjell në qenë të shumta për djaloshin kampion, që Me kryetarin e Bashkisë së Tiranës, z. Lulzim Basha dhe Prefektin e Dibrës, Genci Sharku studio direkt, gjithë stafin, që nga presidenti mori një tjetër vlerësim të merituar post këtij i këtij televizioni Edmond Isaku, që ka qenë nga dëshira e njerëzve për ta takuar e për ti Bashën, të cilat u publikuan edhe në web dhe suksesi në atdheun e tij. gjithnjë dashamirës në promovimin e vlerave thënë një fjalë zemre… media, bënë shumë jehonë dhe i dhanë një e deri te gazetarët, Hysen Likdisha, Defrim tjetër impuls vëllezërve Keta, për të vazhduar Dinastia Keta vazhdon me “Tre Karaj e inxhinieri Myrto, që bënë edhe foto “Ismail, na ke bërë shumë një rrugë të tillë të guximshme. musketierët” në sport e morën dhurata prej kampionit, me foton krenare, si dibranë dhe si e tij të dedikuar dhe bluzat me emrat dhe shqiptarë”! Lidhja e Intelektualëve Ishin dy, por tashme prej një viti janë fjalët e tyre. Kur dolëm jashtë atë mbrëmje Dibranë, vlerësim dhe respekt për bërë tre. Bashkë me Ismailin dhe Gjetanin, të ftohte dimri, dhjetëra e qindra njerëz ishin Pritja dhe ngrohtësia në zyrën e kryetarit të kampionin në Mynih ka vajtur prej më shumë se një viti mbledhur në qendër të qytetit, për të pritur bashkisë së kryeqytetit, Lulëzim Basha, ishte edhe Ferit Keta, kushëriri i vëllezërve kam- e uruar kampionin, sepse shumë prej tyre një tjetër vlerësim që ju bë vëllezërve kam- Një tjetër ditë historike dhe për të mbetur pion, që ka bërë një prezantim të shkëlqyer. skishin patur mundësi tia bënin direkt në pionë. Biseda ishte tejet miqësore, madje nuk në kujtesë, ishte ajo që mundësoi takimin e Ai ka fituar disa ndeshje dhe është bërë studio… Lotët e Ismailit i kam edhe tani para munguan edhe lotët, tek flitej për një djalë kampionit të botës, me kryesinë e Lidhjes kandidat për tu shpallur kampion Gjermanie syve, sepse përjetoi një mbrëmje të jashtëza- Dibre dhe djalë Shqipërie, që arrinte maja të së Intelektualëve Dibranë në hotel “Tirana në Kik dhe Taiboks. Feriti është një sportist konshme dhe mori një mal me respekt prej tilla me forcën dhe aftësitë e tij. “Por mbi të Internacional”. Kryetari i saj, Prof. Dr. Nuri model, që ka marrë cilësitë më të mira prej bashkëqytetarëve të tij në Bulqizë. E tillë e gjitha të qenit dibran dhe shqiptar, tha Basha, Abdiu, e konsideroi një nder të madh për vëllezërve Keta, Ismailit dhe Gjetanit dhe bukur dhe emocionuese mbrëmja vazhdoi na bën të ndjehemi më krenar me njerëz të intelektualët dibranë, që një bir Dibre shënon shihet si një shpresë në këtë sport. Pra, edhe në shtëpinë e tij në Koçaj, ku prindërit suksesshëm dhe dinjitoz si vëllezërit Ismail emrin në librin e artë si kampion bote për tashmë në vitin 2013, ne presim shumë Asllan dhe Fiqirie, shpalosën vlerat e një dhe Gjetan Keta”. Me pas, ai u interesua edhe herë të dytë. Me aprovimin e gjithë anëtarëve dhurata dhe kënaqësi nga tre “musketierët” mikpritje tipike, duke pritur miqtë nga Tirana, për shkollën që kanë hapur vëllezërit Keta të kryesisë ai e ka shpallur anëtar nderi të në sport, tre shqiptarët, që nuk kanë vetëm Bulqiza dhe qytete të tjera, që shoqëronin në Tiranë, duke përgatitur djem dhe vajza jo kësaj shoqatë, dhe i ka dhënë mirënjohjen një mbiemër të njëjtë, por kanë zemrën dhe kampionin në vendlindje. vetëm të aftë fizikisht, por edhe mendërisht, në emër të LID, për promovimin e vlerave shpirtin e shqiptarit të vërtetë që e nxjerrin E njëjtë ishte edhe e nesërmja, ku për të si një shërbim për komunitetin dhe cilësinë kombëtare që Ismail Keta ka bërë jashtë Shq- në ring, si fitues dinjitozë dhe si shqiptarë të dalë prej qytetit, na është dashur shumë kohe, njerëzore të brezit te ri. Fotot e shumta me ipërisë, si kampion i merituar bote. Një tjetër suksesshëm…

Me disa nga anëtarët e kryesisë së shoqatës “Lidhja e Intelektualëve Dibranë”

“Mirënjohje” nga Lidhja e Intelektualëve Dibranë

cyan magenta yellow black  14 - Dhjetor 2012 nr. 80 “Krahët e Shpendit” nga veprimtari

gjimnazistët e Maqellarës Mos thoni: O Nënë, unë kam një dhimbje! Por thoni: Nga Zamira Gjeleshi, Gjimnazi Maqellarë Jetmir Osmani / Tetovë :”…Ai ishte legjendë O dhimbje, unë kam një Nënë; dhe do të mbetet i tillë në zemrën time. Me lot O Nënë , unë kam një Flamur!!!!!!” “28 Nëntor 1912- projekti i Shqipërisë mod- e shoqëroj dhimbjen për luftëtarin e 3 luftrave Gjithmonë më ka shoqëruar pyetja: Cili është erne dhe shtetit shqiptar. të UÇK, Skerdilajd Llagami. Ai ra dëshmor, por roli im? Katër burra vështirë të imagjinonin përmasat e shpirti i tij fluturon në hapësirat shqiptare…” E përgjatë rrugëtimit përgjigja m’u kthye përsëri projektit që po i jepnin jetë. Ata po shtynin tej një Bardhyl Llagami / Tiranë :”… U jam mirënjohës në pyetje. Me dorë në zemër kam pyetur veten: përpjekje të nisur vite më parë, në të cilën qenë për prushin që më përcollët dhe për përkushtimin Kam bërë si duhet detyrën ndaj atdheut? angazhuar qindra e mijëra vetë; një përpjekje prekës, për birin e thjeshtë të Shqipërisë, Koman- U jam mirënjohëse: Albion Xh, Esmeralda B, për të krijuar një shtet të shqiptarëve, që atë ditë dant Shpendin… Përgëzime Gjimnazit Maqellarë Manuela I, Muntaz N, Jasmin M si ambasadorë të nëntori ishte më afër se kurrë. As vetë Ismail për gravitacionin me emrin Zamira !” Gjimnazit , Lorenc L, Merjem M, Genci M,që më Qemali nuk mund të parashikonte atë që do të Blerim Lazimi DAR/Dibër:” Është ndër ak- kanë ndjekur hap pas hapi duke më mbështetur ndodhte më pas.” tivitetet më të mira, që kam parë deri tani. Uroj në rrugëtimin tim, Foto- studio “Ardit” dhe Historia ka tekat dhe personazhet e saj, ngjarje Gjimnazin e Maqellarës që çfarë bëjnë ta çojnë Video- montazh “Arbi” për fotot dhe montazhin apo vende bluhen shpesh pamëshirshëm në in- më tej duke dhënë shembullin e një zone që fantastik, Arsen T dhe Mentor D për udhëtimin granazhet që ajo krijon. buron qytetërim.” Genc Miftari gjimnazist / Tiranë:” Në gjimnazin në trojet shqiptare … , sepse falë tyre arrita t’ia Ideja për t’u bërë pjesë e këtij 100 Vjetori Valentina Murrja World Vision : “ Të gjitha ku unë mësoj aktivitetet për 100 Vjetorin janë dalë mbanë. nëpërmjet një aktiviteti të madh m’u fiksua keq këto kanë një emër Gjimnazi Maqellarë. Me to zhvilluar në ambiente të mbyllura me numër Koncerti i madh festiv nga “Sokolat e Dibrës” né mendje. ia vlen të jesh në ekip...” të kufizuar pjesëmarrësish. Ndihem i befasuar i 22 Nëntorit, aktiviteti i 26 Nëntorit te Gjimnazi, Misioni ynë ishte misioni, që i vumë vetes. Klevis Topi FASH: “Unë e kisha me të dëgjuar, nga mirëorganizimi, gjithëpërfshirja e nxënësve, rrëmbimi i Çmimi i Pavarësisë nga misionari i Kështu nisa udhëtimin tim né gjurmët e tim por tani jam mes dibranëve dhe shoh se këto vlera komunitetit si dhe kohështrirja e aktivitetit. Ia ka gjimnazit Muntaz Nasufi me esenë “Krahët e ati, që ëndrra e tij për Shqipëri etnike më 1944 u rriten dhe promovohen mes jush.” vlejt që lash Tiranën për një ditë të tillë dhe më Shpendit” në MASH si dhe koncerti festiv i natës kthye né zhgjëndërr dhe s’i mbeti gjë tjetër vetëm Skënder Zeneli Tiranë: “Shpresoj të jemi brezi bën të ndihem krenar.” së 28 Nëntorit para popullit të Maqellarës, duke të na mëkojë me dashurinë për trojet etnike iliro që bashkon kombin....” Erona Spahiu World Vision :”Erdha nga uni- i dhënë asaj atmosferën festive për të gjithë ata, –shqiptare. Vaid Dedja Dibër e Madhe:”Jam tejet i emo- versiteti me mendimin se do të largohem shumë që zgjodhën Maqellarën duke u ndjerë krenar, Me “Krahët e Shpendit” nisëm fluturimin në cionuar sa lotët po më tradhtojnë, sepse ndodhem shpejt nga Maqellara, por tani falë familjes dhe nën dritën e fishekzjarreve uruam : ”Ma gëzofsh të gjitha trojet shqiptare për t’i bashkuar ato me mes vëllezërve dhe motrave të mi në këtë 100 Gjimnazit Maqellarë jam më e sigurt se kurrë Pavarësinë, moj Shqipëria ime!” trungun mëmë në këtë 100 Vjetor si dhe përcollëm Vjetor. Ndihem krenarë për këta të rinj, që janë se vendi im është këtu. E dua vendlindjen time, Të gjitha këto u dhanë përgjigje pyetjeve të mesashin e Nënës Iliri rrugëtuar prej shekujsh nga vazhdues të denjë të brezave, që unë njoh...” Maqellarë!” mia: thellësia e viteve : Elez Cibaku Kastriot: “...Në këtë zonë u ndër- Ivzi Muça drejtor i Gjimnazit : “Të jesh njeri Sado që të bëj gjithmonë do të them , kam “Të më duash Ilirinë bir, të më duash gjuhën, tua fidanishtja e parë e frutikulturës në vend, sot nuk do të thotë shumë, sepse je thjesht pronë bërë pak për Komandant Shpendin dhe për zakonet, flamurin…!” pasardhësit e tyre po edukojnë një fidanishte e dikujt, por të kuptosh kuptimin e jetës dhe të Maqellarën! Udhëtuam në të gjitha trevat shqiptare dhe brezash. Personalisht dëshiroj siç themi Medina mbrosh jetën me jetë është testi, që provon se je Shpresoj të kem përhapur sadopak jehonën e gjithkund morëm një trëndafil duke qëndruar mes e ndritur në Arabinë Saudite , të themi Maqellara i vlefshëm dhe se mund t’ia dalësh!” tyre në këtë 100 Vjetor! këtyre trëndafilave si maratonomaku i Nolit mes e ndritur në Dibër...” Esmeralda Beça UAMD :” Mos u ngjitni në 28 Nëntor 2012 - 100 Vjetori i Pavarësisë najadash e triadash. Bujar Spahiu: “Më vjen mirë, që veç punës gjen malin e përgjakur të zemrës time, Sot të gjithë përkujtojmë me krenari dhe Erërat e mallit të mërgimtarëve dibranë sollën kohë për t’i dhënë emër Maqellarës.” nëse nuk e kuptoni pse zemra është më e fortë respekt të thellë të rënët për trojet etnike iliro- shiun e mëshirës për të na shuar etjen, por shiu Sul Xhepa Shupenzë: “ Kjo është një ndër ek- sesa dhimbja! shqiptare pavarësisht mërive, luftës , që bëmë kish marrë me vete gjakun e Shpendit (Skerdilajd speriencat më të bukura që duhet ta përcjell në Mos më jepni ilaç për plagët e trupit! ndaj njëri – tjetrit dhe iu drejtuam Evropës me Llagamit) , ndaj etja sa u shua aq dhe u shtua. komunën e Shupenzës.” Mua, mua më dhemb shpirti! një togfjalësh: Misionarët e Gjimnazit të Maqellarës m’i Nazmi Gjeleshi Shupenzë : “ U lumtë për me- Për ndarjen nuk ka ilaç e ferman, veç bash- Shqipëri etnike né BE, ku do të takohemi si ngjanin flamurit dhe shqiponja e flamurit ishte sazhin patriotik që përcollët. Mendja e një kombi kimit, bashkimit të trojeve etnike iliro-shqiptare! shqiptarë të ardhur nga Shqipëria, Kosova, Maqe- Shpendi, m’i ngjanin shqiponjës dhe sqepi i është arsim, zemra e tij morali i përgjithshëm.” Unë e di, se nuk mund të bashkohem me ty, donia, Serbia, Greqia e Mali i Zi… shqiponjës ishte Shpendi. Osman Xhili.”Më vjen mirë, që libri Krahët e por as s’mund të ndahem prej teje, o Nënë! Sot ,po, po, sot flamuri shqiptar me “Krahët e Shpendit u përcoll dhe kjo është një punë heroike Lotët nuk sjellin dhimbje, por dhimbja sjell Shpendit” fluturojnë né hapësirat shqiptare drejt Historia përsëritet… dhe titanike”. lot! Universit… Gjurmët e Shpendit ishin shpërndarë në të gjitha trojet shqiptare, kështu që të gjitha trojet shqiptare ishin bërë gjurmë e tij. Me fjalët e mia kurrë nuk pata mundësi të Krahët e Shpendit zbukuroj emrin e tij, por me emrin e tij zbukurova arritur atje përpara nesh. Nga Mentas Nasufi, Klasa 10a, Gjimnazi Maqellarè fjalët e mia. Nuk kemi lënë vend, fshat, luginë, pyll, mal e shteg pa shkelur, kudo ku Gjithashtu gjeta gjurmët e ish nxënësve të ke luftuar o Shpend. Nuk kemi lënë qytet e fshat të Shqipërisë, Kosovës, O Shpend! Bujanocit, Preshevës e Maqedonisë për të dhuruar librin “Krahët e Shpendit” gjimnazit më 1999: Adil Maloku / Pejë dhe Ylber Nuk kam krahë, por krahët e tua i dua. Berisha / Prizren , prindërit e të cilëve u flijuan sa të thjeshtë aq monumental shkruar me lot prindi e krenari atdhetari. Si Dua të nis udhëtimin e zemrës dhe emri yt të jetë udhërrëfyesi im né këtë gjithmonë Ati i Shpendit kish qenë atje para nesh. për Liri. Ata përfaqësojnë denjësisht gjimnazin 100 Vjetor. në institucionet ku punojnë. Dallgët po e përplasin gjithë jetën me gjithë fisnikërinë e hedhur mbi Né sa copa duhet të ndahet trungu mëmë , për t’i thënë fjalët e pathëna? supe, sepse don të puthë gjurmët e tua . Nuk gjej fjalët e duhura, por nëpërmjet blicit Zemra më thotë se tani është coptuar né kushedi sa copa… Ai nuk ecën,por fluturon si të jetë vetë Shpendi… të aparatit dhe kameras munda të shfaq para nxë- E për t’i thënë të pathënat duhet që të gjithë copat të ngjiten e të bëhen Nga buron gjithë kjo fuqi? nësve të mi ekspozitën dhe dokumentarin “Krahët një… E gjithë ekzistenca e tij është mallëngjyer për ty! e Shpendit.” Si mund t’i bashkoj copat e trungut mëmë të shkëputura gjatë shekujve? Ti e mban gjallë atë apo ai të mban gjallë ty?... Pikërisht ata nxënësit e vegjël, të një gjimnazi të Shqipëria nuk mundi të të mbaj ty, por ty u shndrrove né Shpend Shqipërie, Paaftësia për të perceptuar quhet perceptim. Çdo perceptim është për- vogël diskutuan me komandantë të UÇK-sé si me që fluturon né të gjitha viset arbërore dhe nga gjaku i plagëve të tua u ushqyen pjekje për të arritur një të vërtetë. njerëzit e tyre, rrëmbejnë Çmimin e Pavarësisë në lulëkuqet e Kosovës, Bujanocit,Preshevës, Metvegjës e Tetovës… Por çfarë të perceptosh kur je me të vërtetën. MASH dhe ishin atje me Sokolat e Dibrës e Bal- Thonë të jetosh për vete digjesh pa flakë, për familjen ndrin, ndërsa për Çdo gjë e shohim përmes dritës që lëshon ti …. listët e Tetovës, ku ëndrra shqiptare merr jetë. kombin shkëlqen… O shpend krenar! Ruzhdi Saramati / Prizren:”…Skerdilajd Llaga- O kandil ndriçues! Pyetjet janë si etja dhe përgjigjet janë si uji… mi nga Tirana ishte vetë Shpendi, vetë shqiponja, Ndizu dhe më fal dritë të gjej të gjithë copat e humbura né thellësi të Qielli i përgjigjet Tokës dhe Toka gjithmonë u dorëzohet përgjigjeve që shqipe që lufton për trojet, folenë dhe të vegjlit. shekujve… vijnë prej qiellit. Thirrja e tij: Pas meje djema! Kandili yt nuk ndizet, sepse nuk shuhet asnjëherë… O Shpend ti je lajmësi që vjen prej qiellit dhe ruajtësi i trojeve etnike Thënë troç: Hero i të 3 luftrave të UÇK, Shpend Drita jote paska qenë gjithmonë pranë syve tanë, por sytë i paskemi patur iliro-shqiptare... i pazëvendësueshëm, luftëtar i pazëvendë- të mbyllur... Si mund të vdesin zemrat tona né Tokë nga etja duke mos pranuar sueshëm, trim i pazëvendësueshëm, kombëtarisht Tani që hapa sytë veten e gjej né burgun e hapur… përgjigjet që shëmbëllehen me shiun e mëshirës , që Zoti zbret prej qielli i pazëvendësueshëm, shqiptar i madh i kohërave. E kuptoj se jam gjallë, por nuk jetoj; duke larë tokën e përgjakur? Komandant Shpendi është shumë i rrallë, nuk kam, por jam i varfër; O Shpendi i gjithë shqiptarëve! mund të barazohet me kombin, përndryshe është nuk jam lyps, por vazhdoj të kërkoj… Ti vetëm një gabim bëre, tek u flisje shokëve syri lëshoi më shumë rreze Gjurmët që ke lënë né trevat shqiptare era i shpërndau né të gjashtë anët më i madh…” drite se sa duhej. Ajo ra dhe iu shfaq armikut si gjurmë dhe të goditën e botës. Junuz Musliu / Bujanoc:”… Ndihem i privi- mizorisht. Kështu e gjithë bota u bë gjurmë e jotja… O kandil ndriçues! legjuar me mbështetjen tuaj dhe në ditët e luftës Me fjalët e mia kurrë nuk pata fuqi të zbukuroj emrin tënd, por me emrin ashtu dhe në këtë 100 Vjetor të mëvetësisë së Sot ajo dritë është e jotja sepse askush nuk mund ta vrasë dritën! tënd zbukurova fjalët e mia… Ajo është drita e Komandant Shpendit, që ndrit në konstelacionet e yjeve. Shqypnisë pa viset shqiptare. Mbetemi me shpresë Të gjithë kur duan t’i shmangen rrezikut shtëpive të tyre u vënë dryna, se amaneti i dëshmorëve të kombit dhe Skerdilajd Ndriçon ditë e natë me shkëlqim vezullues. por për ty çdo shtëpi e Kosovës, Bujanocit, Preshevës, Metvegjës e Tetovës Ndrit dhe nuk shuhet kurrë, sepse na vjen nga gjithësia! Llagamit do të bëhet realitet Shqypni etnike. Ju u bë më e sigurt se të gjithë dyert e drynat. Kemi gjetur fluturimin e duhur: përqafoj nga Bujanoci…” Nga vjen? – pyeti një nënë tetovare “Me heronjtë nuk na ofron vdekja, por jeta e tyre. Ata jetojnë né jetën Safet Ramadani (Mësuesi) / Tetovë :”..Në këto Ti i the: Jam biri yt nënë. tonë dhe vdesin me vdekjen tonë!” troje të UÇK, Shpendi ka qenë prijësi, udhëheqësi, Kështu nuk ruajte fshehtësinë e emrit tënd, po the të vërtetën. Të gjithë përulen para veprës sé pavdekshme të Skerdilajd Llagamit kalorësi, ideologu,strategu…Misioni i tij u nis në Ti ishe Shpendi i të gjithë nënave. (Komandant Shpendit) . Kosovë vazhdoi në Bujanoc, Metvegj, e Preshevë Ti përforcove filozofinë e flijimit përL irinë,kësaj filozofie të vjetër sa dhe Ne ca më shumë!... dhe mbaroi në Tetovë. Jemi krenar qé e kemi atë njerëzimi se: Udhëtimi i misionarëve të Gjimnazit Maqellarë “Krahët e Shpendit” qe “Dëshmor të Kombit”. Të gjithë jemi të lidhur për Liria bëhet vetëm me gjakun e djemve të nënave, qoftë edhe me gjakun e një pelegrinazh që përfundoi Ditën e Bjeshkatarëve të Ballkanit nè majèn të dhe kryeqytet është Tirana , ashtu siç thoshte djemve të vetëm të nënave, ashtu siç ishe ti, Skerdilajd Llagami- Shpendi. e Korabit, atje ku toka iliro-shqiptare prek qiellin dhe me dorë né zemër dhe Shpendi. Ne jemi djemtë e profesor Bardhylit, Të gjithë jemi shqiptarë, por sot na ka marrë malli për ty. pyetëm veten: pasi djalin e tij e kemi mes nesh. Njerëzit e mëd- Sot né këtë 100 Vjetor me Krahët e Shpendit nisëm t’i bashkojmë copat me “Kemi bërë si duhet detyrën ndaj atdheut né këtë 100 Vjetor të Pavarë- henj bëjnë punë të mëdha!” trungun nënë, por zemra e mallëngjyer e Atit të Shpendit gjithmonë kishte sisë?” nr. Dhjetor 2012 - 15 80 histori Elez Isufi - fuqi, besë, shpëtim dhe shpresë për kombin Nga NAIM PLAKU atë gjoks të gjërë e të rëndë si shkëmbi majë shfrytëzoi për të përzënë turqit e Sllovës dhe një mali, tërë forcë e energji vepruese për të ky akt do të ishte prologu i gjithë kryengritjeve ë analet e historisë sonë kombëtare, nisur vepra të mëdha. Kështu e gjejnë atë ng- të mëvonshme antiosmane deri në shpalljen nga kohërat më të lashta e gjer tek jarjet e Lidhjes së Prizrenit. Vëllai i tij Xhelili, e Pavarësisë. Në vitin 1899 është pjesëmarrës Nmë të rejat, Dibra ka qenë kurdoherë sapo ishte kthyer nga misioni historik në roje në Kuvendin e Qarnanicës krahas burrave të e pranishme dhe ka pasur peshë të rëndë- të besëlidhjes së madhe të Prizrenit së bashku pjekur për miratimin e vendimeve të Lidhjes të forcave kryengritëse Elez Isufin. Shpërtheu sishme, shpesh dhe përcaktuese, në lëvizjet me Xhafer e Baftjar Dodën, kur vdiq papritur së Pejës, për unifikimin e veprimeve luftarake kryengritja që ndezi mbarë Dibrës flakën e tona kombëtare për liri dhe pavarësi, duke në një moshë të re. Nga kjo kohë Elez Isufi të kërkesave të parashikuara nga besëlidhja e fitores. Në Lanë-Lurë, në një ditë breshëri u dhënë këtyre pasazheve dhe peisazheve mbajti mbi supe barrën e rëndë të familjes dhe madhe.Turqit e shikojnë si një element shumë dhe shiu, ndizet beteja e përgjakshme e ven- pikante ngjyrën e gjakut të kulluar të lirisë. misionin e lavdishëm të mbrojtjes së atdheut, të rrezikshëm dhe kërkojnë ta eleminojnë. E dimtare për fitore. Elez Isufi qe kundër syni- Pozicioni i saj gjeofizik, një luginë e bukur në një nga periudhat më kritike të historisë arrestojnë dhe e burgosin në Manastir. Në meve diktatoriale dhe mbështeti gjithmonë e pjellore plot dritë e gjelbërim në rrjedhën sonë. Emri i tij shpejt do të bëhej i njohur, por vitin 1902 arratiset nga burgu. Udhëheq një krahun e demokratëve përparimtarë si Hasan e mesme të Drinit të Zi, me ujëra të kulluar e dhe i frikshëm për armiqtë dhe tradhtarët. Ai çetë të armatosur, e cila kryen disa aksione Prishtina, Ramiz Daci, Ramiz Dibra,etj. Në pyje madhështorë, përtej dallgëve të kripura do të bëhej udhëheqësi më popullor dhe më të guximshme në Dibër të Poshtme. Në dhjetor 1921 i tërheq vemendjen parlamentit të detit, kënetave dhe moçaleve, të verdha e i besueshëmi, më i thjeshti dhe më i dashuri, vitin 1908 Elez Isufi me çetën e tij siguron për të thirrë Asamblenë Kushtetuese. Në prill të mpira, e mbrojtur nga një kurorë malesh të prijësi i lavdishëm i vegjëlisë. Ai ishte sim- zhvillimet normale të punimeve të Kongresit 1922 gjykata ushtarake e dënon me vdekje. lartë në perendim e në lindje, tërhoqi lakmitë boli i besës dhe i bujarisë, i sakrificës dhe i të Manastirit. Ai tashmë ishte njohur dhe Udhëheq Lëvizjen e Marsit dhe falanga e e pushtuesve duke filluar nga falangat e ush- trimërisë, burri i mençur i Dibrës dhe strategu miqësuar me shqiptarët më me peshë të Pe- tij me malësorë, e kalitur në qindra beteja, trive romake e gjer te urditë shoviniste sërbe. i luftrave popullore, heroi i betejave legjen- randorisë dhe kishte përvetësuar platformën e pas luftimeve të ashpra, hyn triumfalisht në Prandaj themi me të drejtë se Dibra ka histori. dare, kreshniku i maleve tona dhe diplomati rilindasve. Në maj 1910 në krye të më se 2000 Tiranë: Kjo histori ka brenda saj ngjarje, perpjekje, i pagabueshëm me opinga lëkure e kësulë të dibranëve shkon në mbrojtje të Kosovës dhe Meleq Frashni, mor budallë, luftëra, qëndresë madhore, ka tym të zi e gjak rrafshët dibre që u jepte drejtim kthesave më merr pjesë në luftimet e përgjakshme të Qafë- Mos u dil para Reç-e-Dardhë! të pastër, besë të rëndë dhe hakmarrje vigane, të vështira historike. Prushit. Arrestohet dhe dërgohet në burgun Reç-e-Dardhë mos u dil para, ka luftëtarë e martirë, dëshmorë e heronj të Janë mbi 46 vjet të jetës së tij të mbushura e Manastirit. Më 27 mars 1912 nën kryesinë Çe nand vjet luftojnë me krala! vërtetë, prijësa të shquar e trima mejdani, ka me shqetësime të panumërta për mbijetesë e tij dhe Selman Alisë shkrepi krisma e parë Ahmet Zogu fillon spastrimet me vrasjen e varre lapidarë dhe këngë frymëzuese… kombëtare, vite luftërash e betejash, vite qën- e çetave kryengritëse dhe formohet Komiteti kundërsharëve. Me Plakun e Sllovës fillimisht Ngjarjet që ndodhën në gjysmën e dytë të drese, krenarie e lavdie në mbrojtje të trojeve Nacional i Dibrës. Elez Isufi ishte flamurtari nuk pati sukses, se ai e mbante pushkën për shek XIX dhe fillimin e shek.XX që shënojnë tona, të nderit e të dinjitetit shqiptar. Po të më i flaktë i sulmit të përgjithshëm. Kryeson syri ngulur te kulla e Ndreut, e cila në prelu- dhe fundin e sundimit otoman dhe kurorëzo- ecësh në gjurmët e këtij gjysëmshekulli të jetës delegacionin që niset në Prishtinë më 6 gusht din e Revolucionit të Qershorit mblodhi në hen me shpalljen e Pavarësisë e bëjnë Dibrën së tij, nuk do të gjejsh asnjë vit të papërgjakur, dhe takohet në Ferizaj me Hasan Prishtinën, gjirin e saj qindra patriotë e malësorë duke epiqendër të përpjekjeve shqiptare për liri e asnjë muaj pa tym betejash e plagë lufte, Bajram Currin e Isa Boletinin, të cilët do t’i u kthyer në qendër organizative për tërë Di- pavarësi. Mjerë kush s’e njeh dhe s’e do! Le të asnje ditë të qetë e pa krisma pushke. Të lidhë, siç dëshmojnë ngjarjet e mëvonshme, brën. Demokratët e vërtetë e mbështetën këtë kujtojmë qëndresën vigane kundër reformave gjitha mbulohen, si për çudi, me një aureolë miqësia e përjetshme. Caktohet delegat për revolucion, sepse e shikonin si një mundësi të Tanzimatit, kontributin dibran në Lidhjen e të ndritshme, me një piskamë tronditëse të në Vlorë, por ngjarjet që rrodhën me vërtik, për realizimin e aspiratave të tyre, megjithatë Prizrenit, përpjekjet për gjuhën dhe shkollën thirrjes së fuqishme “ A besë-a- besë, o burra, e penguan këtë udhëtim historik. Me Ismail ishin të detyruar ta mbanin syrin dhe veshin shqipe, kryengritjet antiosmane për shpalljen për hatër të këtij vatani”! Dhe ngriheshin 7 Qemalin ai do të takohej më 14 gusht 1913, zgjuar, sepse diçka e zezë po lëvizte matanë e Pavarësisë, kuvendet, kararet dhe itifaket, e 70, përmbysej nata dhe vraponin malet, pak muaj pas shpalljes së Pavarësisë duke dhe përbindshi i kahershëm sërb duke derdhur besëlidhjet e famshme, prologun e gjithë konak e oxhak mblidheshin tek pesë krismat mbyllur kështu njërën prej faqeve të historisë arin si ujë në xhepat e lakmitarëve tradhtarë, atyre betejave legjendare, nga dolën heron- e pushkës habertare. Dhe gjithkush pyet me së lavdishme. rigjallëroi shëmtyrat e kombit dhe vuri në jtë pishtarë të qëndresës popullore. Kurora të drejtë:- Ku e kishte, vallë, gjithë këtë fuqi Lufta me sërbët është padyshim më tragjikja lëvizje kthetrat e gjakosura të hasmit të vjetër. e lavdisë dibrane është, padyshim, epopeja ky njeri, ky djalë, ky bir, ky burrë? Ai e kishte për Dibrën. Elez Isufin e kemi në krye të kësaj Kështu zbritën nga Skërteci në mesin e dhje- e luftrave 9-vjeçare kundër pushtuesve sërbë fjalën fjalë e besën besë. Nga syri i tij plot dritë epopeje 9-vjeçare. Në nëntor, 20 ditë para torit hordhitë mercenare e tradhtare, rusë të 1912-1921, përcaktuese në kufinjtë që kemi buronte mirënjohja dhe nderimi për njeriun e shpalljes së Pavarësisë sërbët hyjnë në Lumë, bardhë e sërbë të zinj të Pashiqit, drejt Peshko- sot, e dhimbshme gjer në palcë, por mad- mirë, dora e tij e bardhë shtronte bujari dhe Shkodra rrethohet nga malazestë. Elez Isufi me pisë, ku ishin forcat vullnetare me në krye Elez hështore gjer në pavdekësi, të cilën gishta nga gishti tregues shpërthente flaka hakmar- një pjesë të dibranëve kthen nga rruga për në Isufin. Disa nga paria dibrane, e zverdhur e të shkapërderdhur historianësh ose e kanë rëse për armiqtë. Shkodër dhe hidhet në betejën e famshme të xheloze, dinake dhe tinzare, e shitur për pesë prekur pak, ose e kanë shkruar keq. Mjerë ata Çdo beteje çiftelia i vinte pas. Tregojnë Kolosnjanit, kundër armikut rezil që tashmë pare, duke shkelur mbi gjakun e kulluar të që luajnë me të vërtetën! se kanë qenë mbi 20 këngë që trimëria i ka kishte trokitur te porta e nderit. Fitorja e kësaj lirisë, shtriu dorën e zezë të tradhtisë dhe vrau Sado të keqinerpretohen apo të keqpër- kënduar pushkës dibrane dhe prijësit të saj beteje qe befasuese. Bisha tërbohet dhe më në pabesi shqiponjën e betejave liridashëse, doren, memoria e shëndoshë e kombit kurrë Elez Isufit. Ne kemi arritur të mbledhim të tepër dhe mësyn e pushton Dibrën e Madhe Sufë Xhelilin dhe kreshnikun e maleve Elez nuk do të fshijë emrat e mëdhenj të patriotëve plota rreth 13 prej tyre, pa llogaritur këngët dhe viset gjer në Dri, pikërisht një ditë para Isufin, ata që kënga do t’u vinte pas vit pas tanë. Ata janë si lulet që mbijë e lulëzojnë, sa që i janë kushtuar atij pas vdekjes. Kënga në se Plaku i Vlorës të ngrejë flamurin e lirisë. viti e brez pas brezi: herë fryjnë erëra të ngrohta behari. Të tillë janë atë kohë ishte vlerësimi më dinjitoz për dike Një natë të bekuar ai me shumë zgjuarsi ar- Çou, Elez, thërrasin malet Cen Leka e Salë Markja, Sheh Zerqani e Fejzë që e meritonte. Ishte medaljon, urdhër, ishte rin të çajë rrethimin e kullës dhe të shpëtojë Besë-a-besë përmbi urdi, Bulqiza, Dan Cami e Iljaz Dibra, Selman Alia titull nderi e lavdie, ishte dekoratë, lapidar 70 anëtarët e familjes dhe vetë arratiset në Herë me mbret e herë me kralët e Llan Kaloshi, Selim Rusi e Jusuf Bageri, Sefe- e monument. Kënga bënte portretin heroit, mal. Sërbët djegin kullën, por flamurtarit të Për vatan e për liri! din Pustina e Ismail Strazimiri, Baftjar Doda e por edhe te tradhtarit. Ndaj kënga dibrane, si rezistencës i rritet nami fort, sa që fillon ta Kam shpresë se historia do të trokasë shpejt Mustafë Lita, Hoxhë Voka e Hoxhë Muglica, më e fuqishmja në trevat shqiptare, ka bërë dëgjojë dhe Evropa e shurdhër. Në shtator në mendjet e turbulluara, do të zhvishet nga Elez Isufi e Sufë Xhelili e plot të tjerë. vlerësime dinjitoze. Elez Isufin e ka quajtur fillon kryengritja e madhe dhe brenda një gjethet e thara dhe do të zbulojë fytyrën e Elez Isufi hyri si meteor plot dritë e shkëlq- arushë mali, që s’i tutet as mbretit e as kralit, nate korret një fitore tjetër historike. Në tetor bukur të së vërtetës e do t’iu thotë me zë të im në orbitën e përpjekjeve shqiptare për burrë zotni, që Petre Kralit i rri karshi, trim fillon ofensiva sërbe me terror të padëgjuar qartë: - Ja ku jam e kush jam! liri dhe pavarësi, kur ishte djalë i ri 17 vjeç. me shtatë zemra, shqipja e malit që faron në masën e popullsisë. Digjen e shkretohen Janë disa burra të cilët nuk e kanë ndjekur Familja e tij kishte pak kohë që ishte vendosur asqerët e kralit, ylli i mejdanit, besa e burrit, tërë viset shqiptare në dy anët e Drinit të Zi. lavdinë, por ajo u ka shkuar pas. Dhe nuk në një mjedis interesant. Një shtëpi e thjeshtë salltanet ndër krala, etj. duke i dhënë urimin Shpërngulën mbi 20.000 dibranë. Elez Isufi kanë nevojë fare as për grada, as për lavdi e majë një kodre mes gjelbërimit dushkor të e zemrës:”Gjeç rahmet, o Elez Aga”! Në dy shkon pak kohë të luftojë në Shkodër kundër as për monumente. Elez Isufi dekorohet nga Lugjepravës, në të djathtë të Drinit, që shpejt vargje të një kënge popullore jepet qartë qën- malazezve. Në vitin 1914 qeveria e Durrësit perandori i Austro-Hungarisë me urdhërin do të kthehej në një copëz parajse me bimë drimi që mban populli ndaj dy figurave: e ngarkon të ruajë rendin e qetësinë nga pro- “Franc Jozef Orden” për luftë kundër sërbëve. e pemë gjithfarësh dhe me një kullë-fortesë Ahmet beg, nip i Toptanit, (Është fjala për vokacionet sërbe. Në mars 1915 mblidhet një Për meritat e tij si udhëheqës gradat më të majë kodrës. Djali i ri, i pajisur nga natyra me tradhtarin Esat Toptanin). kuvend i madh në Sohodoll dhe vendoset për larta ia vuri në gjoks populli i tij: Komandant, dhunti të jashtëzakonshme, i rrahur që fëmijë Elez aga, arusha e malit. të luftuar lëvizjen esadiste. Në dhjetor të atij gjeneral, burrë burrash, shqipe mali, i pari i të nga erërat e luftës dhe barotit, i pjekur në kuv- Duke ecur gjurmë pas gjurme të jetës së viti ndizet Lufta e Kaushit, një ndër kulmet e parëve, kreshniku i Dibrës, bajraku i mejdanit, ende burrash, i rritur dhe i kalitur në mejdane tij e shohim se si rritet dhe madhohet në sytë fitoreve, ku futet në darën e hakmarrjes popul- diplomat, Plaku i urtë i Sllovës, njeriu që i ka trimërie, nën kujdesin e një nëne malësore e popullit personaliteti i udhëheqësit. E nisi lore një divizion sërb që priste të kalonte në fry hizri në gojë, etj. të mençur dhe bujare, të ashpër e kryelartë, rininë e hershme si bari dhish dhe shpejt e Durrës. Në tetor 1918 Dibra bije sërish nën Për Elez Isufin u shkrua shumë në shtypin por dhe të dashur e fisnike, ziente përbrenda shohim të ngrihet si një zë të fuqishëm kry- kthetrat sërbe, tashmë krejt e lodhur dhe e e kohës duke i veshur cilësitë më të larta. Janë si një vullkan që priste për të shpalosur engritës kundër shtypjes e padrejtësive. Vihet përgjakur. shkruar e vazhdojnë të shkruhen biografi, mrekullitë e shpirtit shpërthyes e liridashës, në krye të një çete komitësh si dalëzotës i Në gusht 1920 formohet ajo që njihet si monografi, vepra letrare, këngë, poezi, drama, të një mendjeje të ndritur e të një pasioni të mallit në fshatrat e Rekës duke vendosur ren- qeveria e Arrasit. Mblidhet kuvendi i madh romane, kujtime, etj. Ai është përfshirë gati fuqishëm, me sy të mprehtë e vëzhgues, me din e qetësinë. Gradën si çaush i një poste e dhe zgjidhet një komitet lufte me komandant (Vijon në faqen 17) 16 - Dhjetor 2012 nr. 80 Dy botime të reja nga Naim Berisha recensë

FABULA Fabula me tema të mprehta shoqërore Nga BARDHYL XHAMA tyre, përmes një gjuhe e fjalori të zgjedhur, i neveritshëm/ Deformimi i mendimit tim/ Mësues i Merituar, Shkrimtar herë-herë me shprehje popullore, me ironinë Njësoj si miza në ushqim”.

Thotë e drejta: Moj e padrejtë -S’ bëhet puna “me fol e luaj” e njohur dhe sarkazmën e tij dibrane, nga ka Disa nga fabulat shquhen për shkurtësi, Ti ma nxive faqen krejt Unë e zgjidh gjithë hallin tuaj! Unë thumbit, ti patkoit Dhe kadiu zërin uli hkrimtari Naim Berisha kësaj here dhe prejardhjen. me pak vargje e shume mendim, çka është S’të duroj sa e zeza e thoit! Miksi çorbën si shkop qulli: paraqitet para lexuesve me vëllimin Personazhet e fabulave janë njerëz, si karakteristikë e krijimtarisë së Naimit. Të tilla -Hesht! - iu grind e padrejta -Pa potere, pëshpëriti Se të hëngra me gjithë lecka! Mirëkuptim kërkon dhe ligji. poetik të titulluar “E drejta, e padrejta borxhliu, i ngrati, kadiu, kopili e servili, i mund të përmendim: “E thëna”, “Mëkati”, Në shuplake sytë ia plasi I shkel syrin se padrejtës: S Desh e hëngri sikur prasin -Ç’jep për gjysmën e së keqes?! dhe kadiu”, ku janë përfshirë 29 fabula, dy keqi dhe i miri, këngëtari, vëllai etj. Janë dhe “Lulet e së keqes”, secila ma nga katër vargje.

-Kujt i turresh ti si grifsha Foli e drejta me xhepat trokë: prej të cilave poema. fjalë kuptimore, si e drejta dhe e padrejta, Por dhe fabulat me më shumë vargje, deri Çfarë të bëra, ç’punë të prisha! -Keq se keq, le t’bëhet okë …! Ia kthen e drejta dhe e pështyu Dhe si shigjete mbi ta u turr: Libri është botuar nga “M&B” - Botime vesi dhe mëkati, drita dhe errësira etj. Por edhe dy poemat, lexohen me kënaqësi, Por, ndërkaq, ndërhyn kadiu: -Të pafytyrë, s’më thyeni kurrë! dhe Studio Grafike, tashmë e mirënjohur mbizotërojnë kafshët e shpendët, shtëpiake ngaqë autori ka ditur të zgjedhë personazhet,

ISBN 978-99956-04-85-1 për botimet e saj cilësore. e të egra, madje këto gjenden në shumicën e të selitë fjalët e shprehjet në mënyrë të tillë, E drejta, e padrejta dhe kadiu F abula Naim Berisha NAIM Autori, i afirmuar tashmë si poet dhe fabulave, si mushka, pela, dhia, cjapi, macja, që të japin kënaqësi estetike kur i lexon dhe

   Çmimi: 300 lekë prozator me një mori botimesh, si romane, gjeli,trumcaku, dallëndyshja, korbi, dhel- të bëjnë të mendosh e ta bësh tëndin mesa- BERISHA novela, përmbledhje me tregime, fabula e pra, gomari, kukuvajka, kaprolli, ariu, ujku, zhin që përcillet në to. poezi lirike, edhe me këtë libër tregon ecje çakalli, kanguri, zebra, e të tjera e të tjera. Shkurt, përmbledhja me fabula “E drejta, përpara në rrugën krijuese, duke u radhitur Në shumicën e fabula përballet e mira e padrejta dhe kadiu” e Naim Berishës do Naim Berisha në fabulistët tanë më të njohur. me të keqen, vesi me virtytin. Kjo është ar- të pritet mirë nga lexuesit, sepse në këtë E drejta, e padrejta dhe kadiu Aftësia e autorit qëndron në faktin se ka ritur me natyrshmëri. Kështu, për shembull, libër do të gjejnë mesazhe edukuese, prob- Fabula ditur që në fabulat e këtij vëllimi të trajtojë fabula “Kukuvajka dhe këngëtari” mbyllet me leme jetësore të kohës që jetojmë, deri në Botimet M&B tema të mprehta shoqërore, të kapë detaje të vargjet: “Unë me këngë mbjell dashuri/ Ti tërheqje të vëmendjes për veset që e zbehin ISBN: 978-99956-04-85-1 jetës dhe të bëmave të njerëzve, duke fshikul- me vaj vdekje ndjell”. Ndërsa fabula “Miza bashkëjetesën e një shoqërie demokratike Çmimi: 300 lekë luar me mjeshtëri artistike veset e të metat e dhe ushqimi” përfundon me vargjet: “Asht të civilizuar. Naim Berisha ka hyrë me dinjitet në historinë e letrave shqipe Nga Halil RAMA* bardha dhe E kaltra… Duke lexuar dorëshkrimin e Naim Berishës Ndërsa në kapitullin “Me ca miq më pak” “Pengu i nëndheshëm”, pata ndjesinë se dhe ë harkun kohor të dy dekadave të Naim Berisha dallohet fare qartë fryma polemizuese që unë jam duke vrapuar mbi një “peng të nënd- fundit, Naim Berisha ka hyrë me përshkon thuajse të gjitha poezitë. Mjafton heshëm” përmes resh ende të turbullta, që Ndinjitet në historinë e letrave shqipe për këtë t’iu referohesh poezive “Të pacipë”, rreken paprajshëm të më verbojnë shikimin si poet dhe prozator. Dëshmia më e qartë “Do vras heshtjen”, “Varri i gjallë”, “Ngujimi e hapësirës sonë autoktone. Dhe bindem se për këtë janë botimi i 20 librave me poezi e Pengu i jetës” apo qoftë dhe vetëm vargjeve” E unë çdo poezi e tij është si një pikë uji e gjithë prozë në 20 vite. Dhe pas kësaj krijimtarie stërnip i Kastriotit/ S’i duroj fyerjet e “kurvës deteve dhe oqeaneve të kësaj bote, përmbi të tejet produktive e cilësore, të gjerë e të së motit”. cilët Naimi ka fluturuar ose më saktë, si një larmishme, të mirëpritura ngaNaim lexuesi Berisha dhe i nëndheshëm Në këtë libër me nivel estetik poeti sjell pikë vese mbi lulet e kësaj toke të lashtë e të kritika letrare, ai paraqitet më së fundi me vël- zërin, tonin e tij frymëzues me ndjeshmërinë përgjakur. Mos më zini besë mua, po merreni liminPengu e tij i tënëndheshëm ri me poezi dhe poema “Pengu POEZI DHE POEMA dhe gjetjen e figurave të spikatura letrare si librin, shfletojeni me kujdes dhe atëherë do të i nëndheshëm”.Mbi një vesë agu tek poezitë: “Ëndrra e fundit e Gjorg Ber- më jepni të drejtë. Do të shihni se vjershat e Ngrihet dhe këlthet KyNjë libër, peng i nëndheshëm i ndarë në gjashtë kapituj, ka një ishës”, “Tregim i zanës për Halil Agën”, “Si Naimit janë si vetëtimat në qiell, prej të cilave

ndërtimS’e lodh interesant tundimi e disi të veçantë, duke kalë i kuq, e kam një huq”, “Kishte pjellë kap ç’të kapësh. Po brenda shkreptimave të ndërthururAs heshtja bojëhiridy linja që ecin paralel me njëra- mushka “, “Sa zgjat pendimi” etj. poezive të tij është flaka, metafizika e tij, drita

tjetrën:Azmatik atë udhëtues të traditës dhe atë të dashurisë Në poezitë e Naim Berishës, e veçanërisht e mendjes dhe freskia e zemrës dhe shpirtit njerëzore.Drejt stacionit Nga të stërlashtë faqja në faqe, nga kapitulli në tek ato të titulluara “Pengu i nëndheshëm”, të tij poetik. Ku ka më bukur se të lexosh kapitull,Të bashkimit në 99 poezitë dhe poemat e librit, “Halli”, “Njerëzit që më kanë vdekur”,” vjersha që vërtet janë art, vjersha si copëza ata zbulohenDuart më të plotë e më bindës. Ngujimi i dritës”,” Koha dhe perënditë” që vijnë prej flakërimeve qiellore. Drurë frashëri DukeShtrirë tëlexuar vrara në start këtëlamtumirash. libër, ndodhesh në ndihet transfuzioni i gjakut. Vargjet e këtyre Në vitet ‘’80-të Naimit s’iu botua libri se

një botë krejt të veçantë, ku ndesheshISBN 978-99956-04-84-4 me poezive kanë brenda peshën e mendimit të vjershat e tij quheshin hermetike, të errëta, krijimin e situatave të reja. Në të dalin në tij filozofik., më e spikatur kjo tek “Halli”: etj.

pah perceptimet e autorit për mënyrën   e të (Ç’më zuri një hall/ S’e desha veten gjallë/ Që nga libri i tij i parë i suksesshëm, dashuruarit, duke pasur si pikë Çmimi:referimi 400 lekë au- Poezi dhe poema Naim Berisha i nëndheshëm Pengu Në ç’hall rashë/Me hasmin të hash/Me has- “Ngado sytë e vajzës” (‘93), e deri më sot, torë të njohur të kohërave moderne. Botimet m&b min të pish/Me gjakun në këmishë/ Dreqi, poezia e tij, nga libri në libër, ka ardhë gjith- Poezia e këtij libri lë përshtypjen se është i biri i dreqit/ ...në lojë/ Ta vras, thashë, monë e më e mirë ... shkruar me shpirt; është një poezi spontane, Naim Berisha me bukë në gojë”. Këto vargje dëshmojnë Librat e tij, si në prozë dhe në poezi janë e kulluar me një kujdes fin. E shprehur Pengu i nëndheshëm percepsione të poetit në momente të trishta. vlerësuar gjithkohshëm nga penat më të kjo, më së miri qoftë dhe vetëm tek vargu: Poezi Gjetjet apo përgjithësimet poetike këtu vi- arta të letërsisë shqipe, si nga shkrimtarë “Dashuria është i vetmi fat, që njohim e dot Botimet M&B jnë natyrshëm, sepse ai ka arritur të derdhë e poetë të letërsisë për të rritur, ashtu dhe s’e shmangim…!” ISBN: 978-99956-04-84-4 shqetësimin e vetë të ligjshëm për udhëkry- nga ata të asaj për fëmijë, si: Drittëro Agolli, Naimi është lakonik, ai shkruan shkurt, por Çmimi: 400 lekë qin ku ndodhet shoqëria jonë. Kësisoj ai Teodor Laço, Bardhyl Xhama, Odise Grillo, poezia e tij ka domethënie, ajo flet gjatë. Vargu është një zë origjinal, që inkurajon vetveten Bedri Dedja, Fatos Arapi, Xhevahir Spahiu, i saj është i ngjyrosur bukur, është kuptimplot. dhjetori i atij viti/Nga dridhjet, lëkundjet e dhe të tjerët. Ramadan Mysliu, Nasho Jorgaqi, Mehmet Poezia e këtij libri sidomos, s’është e përm- tërmetit/Bëheshin er e iknin/Bëheshin borë Gati në gjithë vëllimin trajtohen motive Kraja, si dhe nga kritikë e studiues të artit bytur nga abstrakti, nga pakuptimshmëria, siç e shkriheshin/ Njerëzit…”. Në këtë poemë të larmishme, ku mbizotërojnë ato të atd- dhe letërsisë: Behar Gjoka, Miho Gjini, Hajri shohim jo rrallë nëpër poezitë e sotme. Pra, ai percepton gjer në thellësi dhimbjen njerë- hedashurisë së ndezur, veçse në variacione Mandri, Fatmir Terziu e shumë të tjerë. s’janë hermetike, por të hapura dhe që të zore, të cilën në mënyrë sinjifikative e shpreh shumëngjyrëshe. Këto vjersha janë si një Pas kualifikimeve pasuniversitare në bëjnë për vete që në kontaktin e parë. Kësisoj, në vargjet: buqetë me lule të freskëta erëmira, të rritura Londër për letërsi angleze, kritikë letrare kemi të bëjmë me një hop jo vetëm sasior, por “Në një qoshkë të vetmuar në kopshtin e pasur të poezisë lirike, të cilat dhe muzikë, poezia e Naimit na duket më e edhe cilësor të Naim Berishës. Dëshmi e këtij Nofullat së përtypuri të kënaqin me aromën autoktone shqiptare. pjekur, më e përmallshme për atdheun dhe hopi janë edhe vetë titujt tepër domethënës Me kreshpëroheshin në kohë të shkuar Poetët më të mirë të botës, gjithmonë e vendlindjen ... të kapitujve të këtij libri si: “Flladi i bjeshkës”, Shtati im i gjori kanë gjetur frymëzimin në mbështetjen te Vitin e ardhshëm Naimi ka njëzet vjetorin “Ngjyrat e një jete”, “Drurët e ullirit” (Një Mështeknë degëtharë poezia popullore dhe e traditës, në gurrën e botimit të librit të parë dhe në këto njëzet poemë filozofike kjo, sidomos në ciklin “Në Qe përmbytur i gjithi në drojë e në mall e baladave dhe legjendave, mbi bazën e vite ai numëron njëzet libra artistikë. E fillim dogjëm ullinjtë”); “Me ca miq më pak” Në vorbull ngjarjesh të pazakonta të cilave kanë shkruar vepra me vlera uni- veçantë për këtë shkrimtar është se të gjithë dhe “Metaforë”. Vërtitesha si një top llastiku versale. Kështu bën edhe Naimi Berisha. librat i ka botuar në kohë të demokracisë dhe Karakterin e brezit të tij, si frymën më të re Në konture siluetash të nesërme skico- Me lakonicizmin e tij ai duket sikur thotë nuk ka asnjë libër socrealist. që Zoti mbi këtë truall të lashtë fali (poema hesha se poezia është mbretëresha e artit, ndaj Gjithsesi, në tërësinë e këtij libri ndeshim “Brezi im”, kushtuar brezit të viteve ’90-të, Përmes një lidhje gjaku ta themi të vërtetën, shkurt dhe bukur. Në këndvështrime të freskëta e origjinale, në që çliroi atdheun nga kthetrat e diktaturës Nyje gordiane e trishtme këtë libër të ri, autori dëshmon së s’është të cilat shoqëria e realiteti i sotëm jepen në më të egër në botë) Naim Berisha e shtjel- Dilja dhe shihesha, qartësisht një letërnxirës, përkundrazi, si një poet i unitet e vazhdimësi. Kjo pohohet artistikisht lon në gjithë shtratin e tij poetik, në mënyrë Në pasqyrat e pakënaqësisë së përgjithshme vërtetë, ai e drejtpeshon fjalën, e njeh gja- përmes tablove e detajeve të zgjedhura me perfekte. Këtu dallohen përpjekjet e autorit Tani, së paku, jam i lirë të bëj si të dua…” kimin e saj, e ndjen muzikën e padëgjuar kujdes, për të pasqyruar sa më realisht këtë për të gjetur me saktësi zanafillën e dhembjes “Ngjyrat e një jete”, kjo temë, ndër më të të mendimit poetik si dhe e dallon ngjyrën shoqëri në evoluim e progres të pandër- dhe cakun e ndarjes me sistemin monstër. spikaturat, trajtohen me detaje poetike shumë e pashfaqur të ndjenjës. Këtë e tregon mirë- prerë… Mendimi filozofik i Naim Berishës kuptohet të gjetura dhe shprehëse, në poezitë me titujt filli të shkruarit qartë, shkurt, lehtë dhe me * Shkrimtar – Redaktor i Kulturës në fare qartë qoftë dhe në vargjet: “Lebetitej respektivë: E gjelbra; E verdha, E kuqja; E kuptim të thellë. “Rilindja Demokratike” “Elez Isufi ishte një nga krerët e parisë shqiptare të Veriut që shkuan në Vjenë (1915) për t’u takuar me peran- dorin Franc Jozefi, me kërkesën e këtij të fundit. Paria shqiptare kishte mjaft njerëz të ditur dhe të kulturuar, disa prej të cilëve kishin kryer shkolla të larta në Austri. Megjithatë, ajo bëri si zëdhënës të saj Elez Isufin, i cili i kërkoi Franc Jozefit që ndaj shqiptarëve të ndiqte një politikë bashkëpunimi dhe ndihme. Elez Isufi, sikur të ishte me disa universitete, theksoi se kontributi i Austro- Hungarisë për Shqipërinë nuk lidhet vetëm me ndihmën për Martini Xhafer pavarësinë e saj. Interesimi i saj për Shqipërinë ka nisur shekuj më parë, kur dijetarët austriakë kanë studiuar dhe përhapur në botën e qytetëruar historinë, kulturën, gjuhën, traditat, doket e zakonet e popullit shqiptar, duke nënvizuar rrënjët e tij të thella historike. Shqipëria është një vend europian, - theksoi Elez Isufi, dhe sundimi i gjatë osman nuk e ka shuar te shqiptarët orientimin e tyre properëndimor. Shqiptarët nuk e shikojnë Austro-Hungarinë si pushtuese, por si një vend i madh dhe i

nr. zhvilluar që do të na fusë në rrugën e zhvillimit e të përpa- Dhjetor 2012 - 17 80 rimit”. Fjala e tij me peshë u la mbresa të veçanta peran- dorit dhe gjithë trupit diplomatik në Vjenë, që u habitën me “Elez Isufi ishte një nga krerët e parisë shqiptare të Veriut që shkuan “Elez “Elez Isufinë Isufi Isufi Vjenë ishte ishte ishte (1915) një një një nga ngapër nga krerët t’u krerët krerët takuar e parisë e e parisë parisëme shqiptare perandorin shqiptare shqiptare të të të Xhafer Martini FrancVeriutVeriut Jozefi, që qëshkuan shkuanme kërkesën në nëVjenë Vjenë e (1915) këtij (1915)(1915) të për fundit. për përt’u t’utakuart’u Paria takuartakuar meshqiptare memeperan peranperan- -- kritikë kishtevizionindorindorin Franc mjaft aq Franc të njerëzJozefi, qartë Jozefi, të me e ditur me metë kërkesën pastër kërkesën kërkesën dhe të politik e kulturuar, këtij e e këtij këtij e të atdhetar të fundit.të disa fundit. fundit. prej të Paria një tëParia Paria cilëveshqiptareshqiptare kishin kishte kryerkishte mjaft shkolla mjaftmjaft njerëz njerëznjerëztë larta të diturtëtë në diturditur Austri. dhe dhedhe të Megjithatë, kulturuar, tëtë kulturuar,kulturuar, disa ajo disadisa bëriprejprej si të zëdhënës të cilëve cilëve kishintë saj kishin Elez kryer kryer kryerIsufin, shkolla shkollai shkolla cili i tëkërkoi të tëlarta larta lartaFranc në në nëJozefit Austri. Austri. Austri. qëMegjithatë, ndajMegjithatë, shqiptarëve ajo ajo bëri bëri të si ndiqte zëdhënës si zëdhënës një politikë të tësaj të saj sajbashkëpunimiElez Elez Elez Isufin, Isufin, Isufin, i cilidhe i i cili cilii i i

ndihme.malësorikërkoikërkoi FrancElez të Franc paarsimuar Isufi, Jozefit Jozefit sikur që të për që që ndajishte vendin ndaj ndaj shqiptarëveme shqiptarëve shqiptarëvedisae tij universitete,të vogël. të të ndiqtetë Për ndiqte ndiqte thek këtë një - një një Martini Xhafer soipolitikë politikë se kontributi bashkëpunimi bashkëpunimi i Austro-Hungarisë dhe dhedhe ndihme. ndihme.ndihme. Elez përElezElez Isufi, ShqipërinëIsufi,Isufi, sikur sikursikur të ishte tëtë nuk ishteishte

lidhetmeme disa vetëm disa universitete, me universitete, ndihmën theksoi për theksoi pavarësinë se se se kontributi kontributi kontributi e saj. Interesimi i Austro i i Austro Austro- i --

Xhafer Martini Xhafer Martini Xhafer sajHungarisë Hungarisë për Shqipërinë për për Shqipërinë Shqipërinë ka nisur nuk nuk shekuj lidhet lidhetlidhet mëvetëm vetëm vetëm parë, me me kurmendihmën ndihmënndihmën dijetarët për për për Martini Xhafer austriakëparaqitjepavarësinëpavarësinë perandori kanë e saj. e saj. studiuar Interesimi e Interesimi dekoroi dhe i sajElez i i sajpërhapur saj për Isufin për për Shqipërinë Shqipërinë Shqipërinëme në dekoratën botën ka ka nisurka nisur enisur qytetëruarshekujshekuj më më parë, historinë, parë, kur kurkur dijetarët kulturën, dijetarëtdijetarët austriakë gjuhën, austriakëaustriakë kanë traditat, kanëkanë studiuar studiuar studiuar doket dhe e dhedhe zakonetpërhapurpërhapur e në popullit nëbotën botën eshqiptar, qytetëruar e qytetëruarqytetëruar duke historinë, nënvizuar historinë,historinë, kulturën, rrënjët kulturën,kulturën, gjuhën,e tij gjuhën, gjuhën, të GJENERALI thellatraditat,traditat, historike. doket doket e zakonet ee zakonetzakonet e popullit ee popullitpopullit shqiptar, shqiptar,shqiptar, duke duke duke nënvizuar nënvizuar nënvizuar Shqipërialartërrënjëtrrënjët “Franc e tij ështëe të tijJozef thellatëtë një thella thellaErden”. vend historike. historike.historike. europian, - theksoi Elez Isufi, dhe GJENERALI “Gjenerali me shajak”,sundimi Shqipëria Shqipëria i gjatë është osman ështëështë një nuknjë njëvend vendvende kaeuropian, europian,shuareuropian, te - theksoishqiptarët -- theksoitheksoi Elez ElezorienElez Isufi, Isufi,Isufi,- timindhedhe sundimi e sundimi tyre i properëndimor. gjatë i gjatë osman osman osman nuk Shqiptarët nuk nuk e ka e e ka kashuar shuar shuarnuk te e teshqiptarët te shikojnë shqiptarët shqiptarët ME Austro-Hungarinëorientiminorientimin e tyre e tyre properëndimor. si pushtuese,properëndimor. por Shqiptarët si ShqiptarëtShqiptarët një vend nuk i nukmadhnuk e shikojnë ee shikojnëdheshikojnë i një libër që tregon se si duhet shkruar për figuratzhvilluarAustro-HungarinëAustro-Hungarinë që do të nasi pushtuese, fusësi pushtuese, në rrugëne por porpor sie njëzhvillimit sisishquara njënjëvend vendvend i emadh të ii madhmadh përpa dhe dhe dhe -i i i rimit”.zhvilluarzhvilluar Fjala që qëdoe tij dotë me natë napeshëfusëna fusëfusë në u në rrugënnëla rrugënrrugënmbresa e zhvillimit ee të zhvillimitzhvillimit veçanta e të e e peranpërpa tëtë përpapërpa-- -- doritrimit”.rimit”. dhe Fjala gjithë Fjala e tij trupitee metijtij me me peshëdiplomatik peshëpeshë u la uu mbresanëlala mbresaVjenë,mbresa të që veçantatëtë u veçanta veçantahabitën peran peranmeperan- -- SHAJAK vizionindoritdorit dhe dhe aq gjithë tëgjithë qartëtrupit trupit ediplomatik të diplomatikdiplomatik pastër në politik nëVjenë,në Vjenë,Vjenë, e që atdhetar qëuqë habitën uu habitënhabitën të njëme me me Nga Prof. Dr. Ibrahim Milushi shesh me lule, por plot me ferra dhe driza, Martinimalësorivizioninvizionin ka aqtë aqpaarsimuar tëmeritën tëqartë qartë e të për e e tëpastër të vendin pastërqë pastër politik e ruan politik politiktij të e vogël.atdhetar e e atdhetar atdhetarnë Për të maksimumkëtë tënjë të një një paraqitjemalësorimalësori të perandori paarsimuartë paarsimuar e dekoroi për për vendin Elezvendin e Isufin tij ee tëtijtij me vogël.tëtë dekoratënvogël.vogël. Për Për Përkëtë këtë ekëtë Universiteti Politeknik i Tiranes plot të përpjeta dhe të tatëpjeta, me shumë ekuilibrat,lartëparaqitjeparaqitje “Franc perandori manovronJozef perandori Erden”. e dekoroi e e dekoroi dekoroi Elez me Elez Elez Isufin Isufin Isufin mjeshtëri me me me dekoratën dekoratën dekoratën e e epërmes pengesa dhe vështirësi. Ky procedim artistik të të lartëkundërtave,lartë “Franc “Franc Jozef JozefJozef Erden”. Erden”.Erden”. duke i parë ato në unitet GJENERALIGJENERALIGJENERALI a herë që boton libra Xhafer Martini dhe historik ka bërë që figurën e Elez Isufit të plotë. unë i marr dhe i lexoj me kënaqësi, ta shikojmë në rritje të vazhdueshme, duke Një njeri pa kulturë të gjithanshme nuk Smbasi e di se ai, duke qenë shkrimtar i fituar vetëdijen kombëtare jo menjëherë, mund ta shkruante një libër të tillë edhe sikur talentuar dhe me përvojë të gjatë, dhe, mbi por ngapak - ngapak, ngadalë, nën ndikimin materialin ta kishte të gatshëm dhe të plotë. të gjitha, duke qenë kërkues ndaj vetes, i e rrjedhave të jetës dhe të shumë faktorëve Materiali duhet interpretuar, çdo ngjarje

Çmimi:Çmimi: 1000 lekë ??? L SHAJAK ME GJENERALI

jep lexuesit gjithmonë vepra të arrira. Këtë të tjerë. Ndërkohë qe u bë personalitet, Elez duhet analizuar me hollësi Çmimi:dheÇmimi:Çmimi: ??? ??? vëmendje ???L L L SHAJAK ME GJENERALI SHAJAK ME GJENERALI SHAJAK ME GJENERALI ndjenjë provova edhe kur pashë në librari Isufi ndikoi vetë mbi ngjarje dhe mbi njerëzit. duke pasur vetëm një matës: interesin kom- librin e tij më të fundit “Gjenerali me shajak”, Dialektika e këtyre marrëdhënieve është bëtar. Parë nga ky kënd, autori nuk ka ngur- kushtuar figurës së legjendës dibrane, atdhe- dhënë shumë bukur nga autori, çka tregon ruar të tregojë se më ndonjë rast në rininë e tij tarit te shquar Elez Isufi. Dhe nuk dola aspak për formimin e tij të gjithanshëm, jo vetëm të hershme Elez Isufi nuk ka ecur në hullinë e Xhafer Martini i zhgënjyer, madje, me sinqeritet them se letrar e historik, por edhe filozofik. atdhetarizmit. Në fund të fundit ai ishte njeri “Gjenerali me Shajak” autori i tejkaloi shumë herë parashikimet e Xhafer Martini shumë vite më parë (1993) dhe gabimet e tij ishin njerëzore. Njeriu është Monografi mia për një libër të mirë. Ky është nje libër i pat botuar monografinë “Elez Isufi”. Edhe qenie e papërkryer. Elezi ka pas shumë bash- Botimet “Dita 2000” spikatur që të kujton monografitë e mrekul- ajo ishte një vepër e shkruar bukur, korrekte këmendimtarë që kanë vepruar si ai, per pa- ISBN: 978-99956-92-78-0 lueshme të Cvajgut dhe të autorëve të tjerë në paraqitjen e fakteve dhe ngjarjeve. Por soje edhe ai vetë ka marrë parasysh këshillat Çmimi: 1000 lekë të mëdhenj për figura të shquara botërore. monografia e tanishme “Gjenerali me shajak” e tyre. Kështu, si shembull, Lëvizjen e Marsit

Edhe ne kemi figura të shquara, natyrisht, të është më cilësore, sepse është shkruar me 1922, Revolucionin e QershoritÇmimi: 1924, ??? L autori SHAJAK ME GJENERALI atyre përmasave që mund të ishin, por puna tjetër qëllim dhe me tjetër pikësynim. Edhe i shikon në një dritë të re, që buron edhe nga Kjo mënyrë të të shkruari nuk e ka bërë është jo vetëm t’i qëmtosh e t’i zbulosh, pse ka të njëjtin hero, është një libër i ri, formimi i tij gjatë këtyre njëzet vjetëve, por figurën eE lez Isufit amorfe, të mjegulluar, të por edhe të dish t’i paraqesësh me vërtetësi mbasi i ri është këndi i shikimit të ngjarjeve, edhe nga të dhënat e reja që kanë dalë në pakapshme. Përkundrazi, e ka bërë shumë dhe bukuri stili dhe me begati mendimesh. i ri është interpretimi i tyre, e re është mënyra dritë për këto ngjarje. Për Xhafer Martinin si të plotë, të rrokshme, të dashur, njerëzore. Sado e shquar të jetë një figurë, sado të ketë e të shkruarit, e re është mënyra e të koncep- krijues dhe studiues nuk ka tabu. Por ai nuk Mënyra se si e ka rrokur ai figurën është vlerë merita, po nuk dite ta shkruash, po nuk pate tuarit, e re është, mbi të gjitha, mënyra e të kalon në anën e kundërt vetëm në emër të e letërsisë. Të vërtetat që janë thënë për të mjeshtërinë për ta dhënë, shumë-shumë menduarit të gjithçkaje të së kaluarës dhe, luftës kundër tabuve. Nuk është ekuilibrist e janë vlera të historisë. Kemi një pajtim dhe mund të marrësh një informacion për të, por në këtë kuptim, e re është edhe figura eE lez centrist, por autor që e vështron gjithçka me përputhje të plotë të vlerave të ndryshme nuk përfiton kënaqësi të gjithanshme. Libri Isufit. Kjo risi për figurën e Elez Isufit qën- syrin kritik, pa u ndikuar nga askush dhe nga që, kur përafrohen në bazë të ligjësive të “Gjenerali me shajak” të shkakton vërtetë dron në plotshmërinë, në individualitetin, në asgjë. Botëkuptimi i këtij autori ka evoluar, secilës prej tyre, shkrihen dhe krijojnë një kënaqësi. Po e nise për ta lexuar, nuk e heq plasticitetin, në frymëmarrjen, në konceptin sepse, nga natyra ai është njeri që mëson çdo vlerë më vete. nga dora derisa ta mbarosh. Këtë mund ta e ri për heroin dhe heroiken, në mësimet që ditë dhe do të mësojë deri në frymëmarrjen e Kush ka lexuar ose do ta lexojë romanin e provojë secili nga lexuesit dhe do të më japë duhet të nxjerrim nga historia. fundit. Por ai si personalitet krijues, si studi- fundit të Xhafer Martinit “Kur vdiste kanuni”, të drejtë se nuk po ekzagjeroj asgjë. Xhafer Xhafer Martini ka arritur të thyejë të gjitha ues, i ka disa shina nga të cilat nuk shmanget, do ta ketë shikuar ose do ta shikojë se figura Martini, duke qenë shkrimtar i vërtetë, ka skemat në paraqitjen e figurave historike. Por gjë që do të çonte në tjetërsim. e Kucbashit të Madh është fort e ngjashme ditur që talentin letrar, ato mundësi që ka thyerja e skemave nuk është e lehtë, sepse, Meritë e shkrimtarit është edhe kultura e të me Elez Isufin, siç është e ngjashme edhe me letërsia, t’i vërë në shërbim të historisë, konk- nga dëshira për të thyer një skemë, kalon në shkruarit. Në libër gjen shumë episode që ke patriotë të tjerë të asaj periudhe. Por, në të retisht, në shërbim të paraqitjes së figurës së një skemë të re, që është po aq e rrezikshme dëshirë t’i lexosh dy-tri e më shumë herë, si njëjtën kohë, lexuesi heton edhe ndryshimet Elez Isufit. Por të vësh letërsinë në shërbim sa e vjetra. Kështu, për shembull, dashuria për bukurinë e stilit, ashtu edhe për përfundi- midis tyre për arsye se protagonisti ndryshon të historisë, nuk është gjë e lehtë, kjo kërkon e madhe për figurën, mund të çonte në një met e drejta që nxirren prej tyre. Autori nuk me personazhin letrar. Tek “Gjenerali me mjeshtëri, kërkon ruajte të masës, gërshetim ekzaltim të padëshiruar shprehje e të cilit e ka për gjë të bëjë edhe në histori fluturime shajak”, kemi një shkrirje organike të tyre. stilesh, shfrytëzim të mjeteve të tjera shpre- është idealizimi i figurës, glorifikimi i saj, lirike, zhvendosje në kohë, paralelizma figu- Mund të shkruaja edhe më shumë për një hëse, si kompozicioni, planet rotrespektive, një apologji që nuk vlen shumë. E kundërta, rativë, portretizime karakteresh, qoftë edhe libër me plot vlera siç është “Gjenerali me dialogët etj., etj. Po nuk qe mjeshtër, mund pra, shikimi me syze të errta, mund të çonte me pakë radhë. Po të shprehesha me figurë, shajak”, por sado që unë të shkruajë, nuk të rrëshqasësh në letrarizma bajate, që, në në minimizimin e figurës, në qëmtimin me do të thosha se në këtë libër ka edhe lëndina mund të jepet dot ajo bukuri dhe kënaqësi vend që të ta bëjnë figurën të dashur, ta ftohin lupë të ndonjë devijimi historik të figurës kah të lulëzuara, pyje e fusha gjithë freski e bu- estetike që përftohet kur librin e lexon vetë. atë dhe e bëjnë të pabesueshme. I theksova kahja jo kombëtare, ndonjë veti të ashpër të kuri, siç ka edhe male, përrenj të rrëmbye- Këtë frazë mos e merrni si shprehje standarde të gjitha këto se, pa kuptuar një gjë të tillë, personalitetit, pa dhënë kuadrin historik, shëm dhe të zhurmshëm, gremina dhe qafa për shkrime të kësaj natyre. Do të ishte më nuk e kupton edhe monografinë e Xhafer psikologjik, moral, etj. Të dyja këto shfaqje të rrezikshme. Është një libër i natyrshëm, keq po ta merrnit si reklamë. Unë kam zbu- Martinit për Elez Isufin, se ajo nuk është një janë të dëmshme dhe skematike. Xhafer prandaj edhe ngjan me natyrën. luar vetëm një pjesë të vlerave të librit. monografi e tipit “të dalë ku të dalë” ose “kap e shkruaj”, por ajo është hartuar me kujdes, me zgjuarsi dhe aftësi, duke shfrytëzuar në maksimum potencialet krijuese. Prandaj Elez Isufi - fuqi, besë, shpëtim dhe shpresë për kombin ajo është ndryshe nga monografitë e tjera (Vijon nga faqja 15) Vlorës. Por shkrimet më të mira që e ngrejnë Isufi! Fuqi, shpresë, kërcënim!- shkruan ai, i për figura madhore, është ndryshe se është në të gjitha botimet historike të peridhës që lart figurën e tij si patriot, -thotë në kujtimet e cili, siç thotë Irfan Tërshana, u thirr nga Pe- konceptuar ndryshe, është shkruar ndryshe, jetoi, diku më pak e diku më shumë, sepse tij Ismail Strazimiri, - janë burimet e shumta randori si njohës i shkëlqyer i gjermanishtes, është dhënë ndryshe. dhe më të padëshiruarit i ngecet penda para arkivore sërbe që flasin me mllef të pashoq të përkthente fjalët e malësorit të Dibrës, që Autorin nuk e kanë interesuar thjesht veprës së tij dhe s’mund të bëjë kapërcime për heroin tonë. e kishte ofruar për dekorim. ngjarjet si të tilla, ngjarjet në vetvete, por revansh. Shumë historianë e kanë quajtur Një monografi dinjitoze për gjeneralin me domethënia e tyre historike, roli që ka strateg luftërash, kryetrim, Roja e Kufirit Shq- shajak ka shkruar Xhafer Martini. Haki Sharofi *** luajtur Elez Isufi në zhvillimin e tyre, dhe, iptar. Të huaj e vendas janë ndalur shpesh ka lënë në dorëshkrim kujtimet e tij me vlerë. I solla këto jo se ata janë pak të njohura, para së gjithash, figura e Elez Isufit, jo te figura eE lez Isufit. RozeL ang, shkrimtare Haki Stërmilli e ka personazh kryesor në dra- por më shumë si një kujtesë historike në këtë thjesht si luftëtar dhe udhëheqës i shquar i amerikane e quan Trim i Dibrës dhe britaniku mat e tij historike, Rexhep Krasniqi e quan 100-vjetor të krenarisë kombëtare, ku secila kryengritjeve popullore kundër pushtuesve Barnes patriot të madh. Vrasja e albanalogut shtyllë të sigurtë të vijës kufitare verilindore, figurë duhet të gjejë vendin e vet.T rimi, ku serbo-jugosllavë, por edhe si njeri, si baba, kroat Milan Shuflaj që u thirr urgjentisht nga Ibrahim Farka i thotë trim legjendar, Abdulla ka vënë këmbën, ka ngritur dhe muranën. si kryefamiljar, me të mirat dhe të metat. Au- sërbët pas vizitës në shtëpinë e Elez Isufit Çanga kujdestar plot pasion për shkollën Është një vend këtu në Tiranë që quhet tori ka ngulmuar dhe ia ka arritur të tregojë ishte e sajuar nga ana e tyre për të eleminuar dhe arsimin shqip, që bën epokë dhe sjell “Qoshja e Elezit”. A thua nuk e meriton rrugën e formimit të protagonistit. Me shumë një personalitet me rëndësi që do të shkru- pavekësinë shprehet për të historian Gafurr një përmendore? Fatmirësisht pasardhësit mjeshtëri ai ka ditur të japë se Elez Isufi në ante të vërtetën për trimin e Dibrës. Nermin Zoto, ndërsa një ndër personalitetet më prem- e kësaj dere të ndritur nuk e kanë humbur fëmijëri ishte një djalë çapkan, sherrxhi, që Vlora i quan Elez Isufin dhe Isuf Xhelilin tuese e më të talentuara, prifti shkodran Dom shkëlqimin. Unë u ndala te lufta e Dibrës nuk linte dy gurë bashkë, si thotë populli. trima madhështorë që u vlon ndër deje gjak Lazër Shantoja, i pushkatuar më 1946 nga dhe posaçërisht tek njera prej figurave të saj, Askush nuk e mendonte një të ardhme të shqiptar. Filozofi Isuf Luzaj e quan njeri të diktatura, e ka personazhin kryesor të dramës për të cilin, fatkeqësisht, historia e ka mbyl- ndritur për të, askush nuk e mendonte se hekurt që i tansformonte njerëzit e thjeshtë së tij historike “Kuvendi i dëshmorëve”. Ai lur njerin sy. Por, nga kjo dritare shfaqen e ai do të arrinte te bëhej nje figure e tille. në heronj. Fan Noli flet me simpati për gegën e vizitoi në Sllovë dhe shkruan me shumë gëlojnë qindra e qindra ngjarje dhe figura Përkundrazi, parashikonin një fat të hidhur e mençur, trim e të pashoq. Skëndër Luarasi simpati për personin që çdo send tjetër para të ndritura të Dibrës, që, padyshim, duhen për të, që do ta gjente atë që kërkon me sher- në librin që i kushtohet Isa Boletinit tregon tij humb interesin. Në këto 5 rrokje secili vënë sipas meritës në pjedestalin e lavdisë ret dhe prapësitë që bënte. Rruga e formimit për dy netët e këndshme që kaloi në kullën shqiptar shef njeriun me famë legjendare, që kombëtare dhe kurrë sipas shijeve dhe inte- të Elez Isufit nuk ka qenë e lehtë, nuk ka qenë e Plakut të Sllovës, kur po udhëtonte drejt ari i sërbisë nuk mundi me e thye kurrë. Elez resave personale. 18 - Dhjetor 2012 nr. 80 Ibrahim Kadriu nominohet kulturë “Romancieri Hoxhë Hasan Moglica, një figurë e madhe patriotike shqiptar i vitit” që meritonte të rivlerësohej në këtë 100 vjetor Nga Dr. Mahmud Hysa Shënime për librin e Dr. Valbona Lilën, Sheh Hajredin Zerqanin, Hoxhë endra PEN e Shqipërisë, me 15 Ramçit “Hoxhë Hasan Moglica, 100 VJETORI I PAVARËSISË Vokrrin, Dan dhe Feta Camin, Elez Koçin, dhjetor 2012, në sallën e Minis- Medin Kormakun etj. klerik dhe luftëtar i shquar për lirinë Valbona RAMÇI Qtrisë së Kulturës Rinisë dhe Sportit Janë të njohura tashmë luftimet kundër në Tiranë, për herë të parë në aktivitetin e dhe gjuhën shqipe” serbve tek Ura e Spiles ku krahas çetës së Dan saj, ndau shtatë çmime vjetore për arritjet Camit mori pjesë e edhe çeta e Okshtunit e letrare kulmore brenda vitit në vijim dhe komanduar nga Hoxhë Hasan Moglica.

Nga YMER STOJKU RAMÇI Valbona atë : për veprat më të shënuara nga poezia, Hoxhë Moglica është ndër ata luftëtarë romani, tregimi, përkthimet, monografitë Dr. Valbona Ramçi u ofroi kohët e fundit që pranoi të futej i gjallë në varr dhe të mos shkencore, për arritjet shkencore për 100 “Në këtë vend ku un’ po bi lexuesve, në prag tëKa 100qen’, asht, vjetorit do t’jet’ Shqipni” të pavarë- përkulej para pushtuesve serbë që kërkonin vjetorit e Pavarësisë dhe çmimin inkurajues sisë, monografinë kushtuar klerikut dhe luftë- që hoxha të deklaronte se tokat e Oksh- për krijuesit më të rinj. Duhet të themi se tarit të shquar për lirinëHoxhë dhe Hasan gjuhën Moglica shqipe, MONOGRAFI tunit dhe të Gollobordës ishin Serbi. Dhe PEN Qendra e Shqipërisë këto çmime i Hoxhë Hasan Moglica. kundërpërgjigja e Hasanit ishte:” Në këtë ndan në koordinim me praktikën e “PEN ... Historiografi së së atdhedashurisë në këtë 100 vjetor të shtetit shqiptar po i Nështohet këtë edhe një botim i ri me vlera me dokumentare, vlera për tënjë nga mëdha protagonistët ehistorike Lidhjes tokë ku unë po bi/Ka qenë, asht dhe do të Internacional” ku ajo është anëtare dhe, Shqiptare të Prizrenit dhe të besimit fetar, deri në formimin e shtetit shqiptar në vitin 1912 lexuesinë qytetin e Vlorës.do të njihet me ngjarje e ndodhi të jetë Shqipni. sipas fjalëve të presidentes Entela Safeti Botimi ka karakter biografi k, por të gërshetuar edhe me veprimtarinë e protagonistëve guximshmetë tjerë të Lidhjes apo ngatë ngjarjeve jeta të tjera tëe kohës, këtij ku Hasan trimi Moglica ka marrëdhe pjesë burri Libri është i plotësuar edhe me këngë, Kasi, pritet që pas dy viteve PEN Qendra e të mençure qenë pjesëmarrës dibranduke u shquar si klerik,si atdhetar,dhe dijetar, me gjuhëtar kontributin dhe organizator e e poezi, poema, faksimilje, dokumenta që e Shqipërisë të jetë kryesuese e këtij asosa- drejtues i aftë. Në mes burrash dhe prijsash e duke mësuar jetën e luftëtarit nga e para, çmuarfaqe mbas të faqe këtij të librit rritet atdhetari e ripërmasohet fi gura jo e tij, vetëm sikurse dhe e bashkëluftëtarëvenë Okshtun, bëjnë librin edhe më të plotë si monografi cioni mjaft prestigjioz në fushën e letërsisë të tjerë, me të cilët pati kontakte të vazhdueshme... por në mbarë Dibrën dhe Shqipërinë. Do të historike. Autorja Valbona Ramçi jep edhe evropiane. Prof. as. Dr. Bernard ZOTAJ HOXHË HASAN MOGLICA njiheni me çetën e tij patriotike, me luftërat mesazhe aktuale për ditët e sotme, mesazhe Mbledhjen e udhëhoqi me mjaft elokue- ISBN 978-9928-07-084-5 Klerik dhe luftëtar i shquar që rrjedhin nga jeta dhe vepra e këtij luftëtari ncë presidentja e PEN Qendrës së Shq- dhe betejat kundër serbve në periudhën HOXHË HASAN MOGLICA 1912 - 1915. Do të njiheni me pjesëmarrjet për lirinë dhe gjuhën shqipe dhe dijetari të shquar. ipërisë, Enetela S. Kasi, dhe në mënyrë    “Geer” autoritare kryetari i Bordit prof. dr. Sadik dheÇmimi: kontributin 600 lekë, 5 Euro e tij madhor në kuvendet MONOGRAFI Në kuadër të 50 vjetorit të pavarësisë Bejko. Në sallën e MKRS, në Tiranë, në patriotike që nga Lidhja Shqiptare e Prizrenit, Hoxhë Hasan Moglica dekorohet me urd- prezencën e mysafirëve të shumtë dhe të në Kongresin e Dibrës e të Elbasanit. hërin për veprimtari patriotike krahas Ismail auditorit të interesuar për fjalën artistike Kur në Vlorë Ismail Qemali dhe delegatët e bënte duke rrezikuar edhe jetën, ai solli nga Qemalit, Abdyl Frashërit, Isa Boletinit etj. dhe shkencore u ndanë shtatë çmime për kombit shqiptar ngritën flamurin shqiptar dhe Stambolli 5000 abetare duke i futur në thasë Dhe për çudi në këtë 100 vjetor nuk u krijuesit letrarë dhe shkencorë për gjithë shpallën pavarësinë, Hoxhë Hasan Moglica sheqeri dhe duke i transportuar nga miqtë e kujtua askush për të nderuar dhe për ta vënë trojet shqiptare, duke përfshirë edhe PEN ngriti mbi çatinë e kullës së tij flamurin që tij tregëtarë dhe patriot. Ai hapi shkollën shq- në piedestalin që i takon këtë figurë monu- Qendrat e Kosovës dhe të Maqedonisë. kishte ruajtur ndër vite. ipe në shtëpinë e tij në Moglicë dhe dërgoi mentale. Është nisma personale e autores Laureatët për shtatë çmimet për arritjet Ai priti si mysafir të nderuar dhe shoqëroi më pas tetë djem nga Okshtuni dhe zona e dhe kontributi i saj shkencor dhe ekono- kulmore në fushë të arteve letrare dhe të ar- Abdyl Bej Frashërin për në Teqenë e Mar- Gollobordës për në Shkollën Normale të El- mik, ndërsa shteti, qarku, rrethi, komuna ritjeve shkencore iu ndanë: Neritan Cekës, taneshit dhë më pas në Dibër dhe deri në basanit, në zbatim të vendimeve të Kongresit hesht. Një bust madhështor i këtij tribuni Çmimi jubilar për 100 vjetorin e Pavarësisë, Prizren. të Elbasanit, ndërmjet të cilëve edhe të birin të shqiptarizmës do t’i bënte nder Bulqizës, Xhevat Lloshit, Çmimi për monografinë Hoxhë Moglica u përgatit dhe u diplomua e vetëm, Osmanin. Dibrës dhe mbarë shqiptarisë. Kurrë nuk shkencore “Përkthimi i Vangjel Meksit si mësues dhe mori titullin hoxhë në Stamboll Hoxhë Hasan Moglica ishte bashkëpu- është vonë për tu koregjuar, për të bërë më 1819-1827 dhe redaktimi i Grigor Gjirokas- për të ardhur në atdhe dhe për të përhapur nëtor dhe bashkëluftëtar me Abdyl Bej të mirën për çështjen kombëtare. Ai bëri atë tritit”, Rudolf Markut, Çmimi për vëllimin më pas gjuhën dhe shkollat shqipe. Ai bëri Frashërin, Iljas Pashë Dibrën, Haxhi Vehbi më madhoren, dha jetën për Shqipërinë, po poetik “Një ballkanas në Londër”, Ndue sakrificën madhore që rrallëkush mund ta Dibrën, Aqif Pashë Elbasanin, Hoxhë Hazis ne ç’po bëjmë për të? Gjukës, Çmimi për vëllimin me tregime “Tepër e thjeshtë”, Ibrahim Kadriut, Çmimi Romancieri shqiptar i vitit, Resul Shabanit, Botim i ri Çmimi për përkthimet nga maqedonishtja në shqip dhe nga shqipja në maqedonisht, Humori popullor, baza e frymëzimit të krijimeve të autorit Nazmi Hoxha dhe Elida Locit, Çmimi inkurajues për utori Nazmi Hoxha, pas një pune të të mençur popullor dhe të mjaft figurave të vëllimin e saj të parë poetik “Tingujt e gjatë hulumtuese, gjurmuese, krijuese tjera të zonës ku u rrit. Për këtë shkak autori, NAZMI HOXHA është lindur në vitin 1952 mëngjesit”. në Vakuf të Dibrës në një familje të shquar dhe vëzhguese,atdhetare. më në fund ka guxuar por edhe unë si redaktor, shumë poezi i kemi Në këtë solemnitet, u fol vetëm për A Mësimet e para i kreu në vendlindje. Studimet të shfaqet para lexuesite mesme me i kreu nëlibrin Shkollën ee M esmetij tëUshtarake parë lënë në gjuhën gegwrishte, me ndonjë shpre- romanin e fundit Pjella e dreqit të Ibrahim “Skënderbej”, Tiranë. Më pas kreu Akademinë me poezi, fabula, anekdotaUshtarake dhe shërbeu në si oficervargje i Forcave dhe të hje krahinore për të qenë sa më të afërta me Armatosura të Shqipërisë deri në vitin 2002. Kadriut, romancierit tonë të shquar dhe të Ka punuar si pedagog i përgatitjes taktike dhe i satira. njohjes së armëve në Akademinë “Skënderbej” si njerëzit që i pëlqejnë dhe i përdorin për të afirmuar në tërë letërsinë bashkëkohore dhe në detyra të tjera me rëndësi në strukturat Këto krijime me evlerë FA RSH. përgjithësuese Ka kontribuar si korrespondent dhe në satirizuar fenomenet që nuk u pëlqejnë. shqiptare, nga njohësit e veprës letrare të shtypin ushtarak gjatë kohës si ushtarak. me mesazhe jete mundQë ngatë vitikishin 2002 punon mbetur dhe jeton në SHB edheA. Shumë prej krijimeve të tij janë anekdota këtij krijuesi, Prof. Dr. Sadik Bejko dhe Prof. Ky është libri i tij i parë. në sirtarin e autorit, por falë nxitjes së miqve të shprehura në vargje, ndodhi të ndodhura Dr. Mahmud Hysa. Ligjëruesi i parë për A këtë roman ndër të tjera tha: “Në strukturën të tij krijuesKodra e dheDevollit të fëmijëve në SHB të tij panë dritën në popull, janë fabula dhe satira për regjimin e botimit. totalitar që kaloi Shqipëria gjatë periudhës e romanit, në pajtim me poetikat e post- Në Uotërberi të Kenerikës UnëNë Kënerikë si redaktor të Amerikës i librit, e njoh autorin prej socialisto-komuniste. Por ka edhe krijime që modernes, janë ndërlidhur ndërmjet bllo- “Kodra e Devollit” identifikohet NAZMI HOXHA qeve të tekstit unik romanor, mikrostukturat disa vitesh,Nga devollinjtë e njohe Korçës banohet.që nga jeta ushtarake, nga protestojnë edhe ndaj gabimeve që po bëhen H A HOX NAZMI tekstuale që hapin dritare dhe kthjellojnë zonaNë e “Kodrën Dibrës, e Devollit” vendlindja e tij, nga puna e gjatë tranzicionit të gjatë dhe të mundimshëm përbashkëtBanojnë vetëm në shqiptarë rradhët e Forcave të Armato- demokratik , ku lidër me të kaluar komuniste më tej atë që duhet thënë e nënkuptuar mbi Në fillim ishin qeraxhinj lbania personazhin kryesot të romanit...”, ndërsa sura, Taninë janëfillim edhe pronarë. gjatë viteve të pushtetit totalitar sundojnë dhe nuk ndryshojnë as metodat e i dyti këtë roman e vlerësoi: “Si të parin dhe mëKanë mësuarvonë të flasinnë përpjekjetanglisht për t’u integruar drejtimit. në strukturatPor shqipen, jo s’ee kanëNAT harruarO-s. Poezi si “shpirti i protestës”, “nomenkla- roman që mëton të transponojë artistikisht Janë bërë qytetarë amerikanë A lbania e merikës merikës të vërtetën objektive të përditshmërisë sonë NazmiuPor traditën eka Devollit qenë e kanë forcuar. nga ata ushtarakë stu- tura”, “ prepotenti”, “ majtas apo djathtas” ISBN: 978-99956-04-87-5 A kontrastive të politikës dhe të politikanëve diues,Amerikanët pedagogë nuk bëhen xhelozëtë artit ushtarak, studiues etj., janë shprehje e protestës së tij ndaj Ky komb i madh xheneroz të gjuhës angleze dhe të gjuhëve të tjera, Botime padrejtësive shoqërore që ende vazhdojnë të periudhës së pasluftës së fundit... Përmes Vend i statujës së Lirisë     këtij romani Kadriu arrin të zbulojë, po bashkëpunëtorKa qenë dhe mbetet mik i ishtypit, Shqipërisë. që kurrëÇmimi: 500 lekë,nuk 5 USD u në Shqipëri. artistikisht, banalitetin, trivialitetin dhe lodh duke punuar dhe duke shkruar, duke Në vëllim vihen re shumë poezi me temë groteskën e politikës së tyre; oportunizmin, kontribuar. amerikano-shqiptare ku vihet re fryma e Nazmi Hoxha karrierizmin dhe korrupcionin; idealet e Pas përfundimit të misionit të tij si ush- mirëkuptimit dhe bashkëpunimit midis SHBA Albania e Amerikës thyera, malikavelizmin e demoduar dhe tarak, falë edhe këmbënguljes së fëmijve të dhe Shqipërisë si poezitë “Kodra e Devollit Poezi kulltukofagët (shprehje e Nolit) e sotëm... tij, ai sot punon dhe jeton në Shtetet e Bash- në Amerikë”, “Bar kafe Tirana”, “Mellisa” “E Botimet M&B Është roman i personazhit që temën krye- kuara të Amerikës, në vendin e tempullit të blerta në Hamilton”, “Dita e falenderimeve” ISBN: 978-99956-04-87-5 sore e zhvillon dhe e zbërthen përmes Demokracisë, në vendin e punës dhe të të etj., Çmimi: 500 lekë karakterit dhe veprimeve të personazheve drejtave të njeriut. Me këtë vëllim të parë autori nuk pre- si Din Gurziu, Roberti dhe Uran Sina... Për Ndaj mos u habisni të dashur lexues, kur libër të bën lidhja e fuqishme shpirtërore e tendon të arrijë majat apo të futet në rradhët shumësinë e temave mund të quhet roman në rreshtat e këtyre krijimeve do të gjeni autorit me vendlidjen, Dibrën, me Vakufin e poetëve dhe fabulistëve me emër, por të polifonik...Citatësia dhe intertekstualiteti, si shpirtin praktik amerikan, shpirtin e protestës dhe Muhurrin, me traditat dhe zakonet e japë një kontribut jo të vogël në goditjen e dy fenomene të romanit postmodern, inte- dhe frymën e re demokratike, në kundërshti shkëlqyera të popullit dibran dhe shqiptar, fenomeneve negative të shoqërisë sonë dhe grohen edhe në romanin Pjella e dreqit... me frymën në të cilën u rrit dhe punoi në me shqiptarizmën e tij deri në dejet e gjakut. mendoj se ja ka arritur. Për vlerat shumëdimensionale që ka artitur Shqipëri. Kjo duket në poezinë kushtuar fshatit të tij, Sakip Cami autori, meriton të quhet roman i vitit...”. Përshtypje të veçantë dhe risi në këtë Vakufit, kushtuar Dine Hoxhës, këtij tribuni Poet dhe publicist nr. Dhjetor 2012 - 19 80 Faik Xhani - Hatixhe Erebara Faik Xhani FAIK XHANI ka Hatixhe Erebara lindur në Lis të recensë Matit më 1948. Ka kryer Universitetin “Lugj Gurakuqi” Shkodër, fakulteti Për mësimin, mësuesi Ismail Nga Ramazan S. Ilnica histori-gjeografi. Është studiues, publicist dhe autor Erebara nuk njohu vite, nuk ë ditën e parë të këtij nëntori të i disa librave. Është i zgjedhur sekretar i përgjithshëm i njohu moshë, nuk ndjeu lodhje, I PËRKUSHTUARI... Shoqatës “BPPSH”, anëtar i Lidhjes bekuar të 100-vjetorit doli nga shtypi I përkushtuariShkrimtarëve dhe Artistëve të ynë libri “I përkushtuari”, monografi për Shqipërisë, kryeredaktor i gazetës “Zëri përkundrazi, mbeti gjithmonë i N i Pensionistit”. mësuesin Ismail Erebara nga Dibra. Monogra- - Mendime për librin “I përkushtuari…”,ri, gjithmonëmonografi energjik, për gjithmonë mësuesin fia është shkruar nga dy autorë: Faik Xhani, HATIXHE

Ismail Erebara të autorëveEREBARA ka Faik Xhani e Hatixhe Erebara PËRKUSHTUARI... I studiues, publicist dhe poet matjan, ish-nxë- lindur në qytetin i obliguar dhe i përkushtuar. e Peshkopisë më nës i tij si dhe Hatixhe Erebara, bashkëshortja 1943. Ka kryer Madhe. Dhe mësuesi Ismail Erebarafakultetin ka histori-mer- përherë dinamik, por dhe shumë i thjeshtë e mësues Ismailit si dhe autore e dy librave në gjeografi. Ka prozë e poezi. Është kënaqësi të vlerësojmë, itën që, pa poza dhe pa rrahur kraharorin,punuar mësuese e duke mbetur modest sikur nuk kishte bërë në disa shkolla të që në fillim, se monografia lexohet me një tregoi veten në çdo hap të jetës së tij.rrethit Diti Dibër. dhe Ka më tepër se çdo mësues tjetër. Një modesti botuar librin: “Një frymë dhe me kënaqësi për vetë nivelin e ar- zgjodhi me vetëdije rrugënjetë në tridhjetë e nderit e gjashtë të shkronja” një pa dhe- për t’u admiruar në atë mirënjohje që fitonte trioti të devotshëm dhe ështëgjatë bashkëautore gjithë në jetës monografinë: mori “I shumë në shpirtrat tanë. rirë si një krijim publicistiko-letrar ashtu dhe përkushtuari!” Ka botuar edhe vëllimin Monografi për mësuesin Ismail Erebara për vlerat e padiskutueshme, sepse shpalos vendime të drejta, të cilatpoetik: e stërmunduan,“Zemër e lënduar”. por Ismail Erebara ishte modeli i të mësuesit me objektivitet jetën e veprën 50-vjeçare të ia rritën emrin, prestigjin dhe kredibilitetin si korrekt. Në libër del mendimi se i gjithë    mësuesit të përkushtuar të matematikës, të intelektual dhe si qytetar. Në këta zgjedhje aktiviteti mësimor,Çmimi: qoftë 500 lekë si mësues, qoftë si zotit Ismail Erebara. Libri “I përkushtuari…”, e vendime mësuesi Ismail Erebara, anoi nga drejtor, ka pasur në vazhdimësi një bosht veç që është një studim monografik i mirë vendlindja, nga Shqipëria, nga rruga e duhur, të fortë: të qënit korrekt. Korrektësia e më- në aspektin e gjinisë letrare, shpalos me nga obligimi dhe përkushtimi atdhetar. Ismail suesit, drejtësia në gjykimet, vlerësimet dhe Faik Xhani - Hatixhe Erebara brendinë e saj mesazhe të fuqishme humane Erebara u ndesh me të vështirën, por shpalosi në tërë punën arsimore është gjëja e parë që e profesionale të një mësuesi që së bashku shpresën, nismën dhe vullnetin e çeliktë për adhurohet së shumti nga nxënësit. Ata janë I perkushtuari Monografi me plejadën e brezit të traditës së Pasçlirimit, të bërë më të mirën në dobi të interesave të shumë të ndjeshëm te momenti i vlerësimit Botimet M&B i bëjnë nder historikut të arsimit në Dibër e larta të atdheut dhe progresit të shoqërisë me notë. Mësues i mirë është ai që vlerëson ISBN: 978-99956-04-89-9 më gjerë. shqiptare. dhe komenton saktë notën që vë. Edhe Çmimi: 500 lekë Autorët, përmes shkrimeve të tyre dhe Monografia ka një strukturë të studjuar diferencimi sado i vogël, te nxënësit, lë shije kujtimeve të ish-nxënësve e kolegëve, nga ku zënë vend jo vetëm kujtimet, dokumen- të keqe dhe zakonisht i “ftoh” me lëndën e fjala në fjalë e nga rreshti në rresht të kësaj tet, rrëfimet e përshkrimet, por dhe tekstet matematikës që dihet ka vështirësi të mëdha suesin veteran Ismail Erebarën, një përfundim monografie kanë ditur me maturi e mjeshtëri argumentuese e komentet me përshkrime të në përvetësim. e ka nxjerrë: “Ai ishte mësues me pasion dhe të rrëfejnë se si pikoi një jetë të tërë aroma të tri llojeve: informues, bindës dhe shpre- Mbajtja me hatër, vlerësimi me opinion, vullnet çeliku, një koleg për t’u admiruar”. e djersës, e punës, e profesionalizmit dhe hës. Na duken serioze analizat e ngjarjeve mosdëgjimi i vëmendshëm , nuk tolerohet Mësuesi i nderuar Ismail Erebara ushqeu përkushtimit të mësuesit Ismail Erebara. e veprimeve të subjektit të monografisë nga në opinionin e shëndoshë të fëmijëve, sepse dashuri të rrallë për profesionin dhe i është Ai punoi vetëm mësues në disa shkolla të ana e autorëve si dhe një metodë tërheqëse janë ata që e njohin mirë njëri-tjetrin. Me pak përgjigjur në mënyrën më të mençur rolit mesme dhe në 8-vjeçare të qytetit të Peshko- në nivelin letrar pa rënë “pre” e superlati- fjalë: Vlerësimi jo i saktë, e zhvlerëson jo pak dhe kontributit që ka një mësues me rastin e pisë e gjetkë, por ka lënë mbresa të pashlyera vave. Autorët kanë bërë një punë të mirë në dhe mësuesin më të mirë. Ndërsa mësues takimit të sivjetshëm për 7 Marsin me kolegë dhe ka krijuar një profil të admirueshëm: përzgjedhjen e përshtatshme të citimeve, Ismaili fitoi, me atë korrektësinë karakteris- e ish- nxënës: “Të jesh mësues është një pro- atë të modelit më të mirë për gjeneratat e në çdo nënlinjë të monografisë, duke hapur tike që ishte, drejtësinë për secilin, pa asnjë fesion fisnik dhe, në vitet e gjata të punës mësuesve që ka përgatitur. secilën me një thënie që në fakt përbën thel- dallim. Ka pasur dhe pasoja në disa raste, rutinë, edhe bëhesh ziliqar për profesionistët Mësuesi ynë, Ismail Erebara, me punën e bin e asaj pjese. sepse ka kundërshtuar drejtuesit e kohës që e tjerë, të cilët i “korrin” sukseset menjëherë: tij, me përkushtimin e jashtëzakonshëm, me Në pjesën me titull “DIBRA E MADHE, kërkonin nota të larta për të tyret. Kjo nuk u Kirurgu bëhet i famshëm pas operacioneve të veprën e tij sa shkencore aq edhe humane VENDLINDIA E EREBARAJVE” kemi thënien: ka ecur te mësues Ismaili dhe nuk e kanë para të suksesshme, inxhinieri e sheh veten është thirrur dhe ka epitetin e nderuar “pro- “Ta duam atdheun, jo se është i madh, por cënuar fare figurën e tij të pastër, pavarësisht të nderuar me veprat që ngrihen para syve të fesor” nga e gjithë Peshkopia, nga e gjithë se është vendi ynë…” të Senekës. nga nofkat që i kanë vënë. Për profesorin të publikut, agronomi i sheh frytet e punës së tij Dibra, nga ish-nxënësit e tij, nga kolegët dhe Në kujtimet e një ish-nxënësi të këtij më- gjithë fëmijët ishin të barabartë dhe secili në parcela të bëra det me një farë të re duke nga prindërit që u ka mësuar fëmijët. Jo vetëm suesi të mirë nën titullin ”Mirënjohje dhe merrte vlerësimin e merituar. fituar admirim e mirënjohje si dhe shumë të në Dibër, por emri i tij ka një jehonë nderimi respekt profesor Ismail Erebarës”, autorët Është i goditur dhe dhe me vend një tjerë. Por sot, të dashur ish- nxënës e kolegët të gjerë, edhe në rrethet: Matit, Kukësit e kanë zgjedhur këtë sentence, që është mjaft vlerësim i ish-nxënësit të tij, z. Dëfrim Meth- e mi, ju kumtoj se e kam pasur gabim. Në Mirditës nga ish-nxënësit e tij pedagogjikas. sinjifikative të Albert Kamysë: “ Pa ju, o më- asani: “Ismail Erebara ishte drejtuesi korrekt fund, pas dekada pune si mësues, ne “korrim” Në libër kemi të rrëfyer jetën e punën e një sues, pa këtë dorë të ngrohtë, që ju na keni dhe serioz, që nuk shkilte mbi veten dhe plotësisht dhe me shprehjen e pamjen më të mësuesi e drejtuesi të thjeshtë që bëri emër shtrirë ne fëmijëve të varfër, ndër të cilët isha nuk e ndërtonte punën e tij mbi gabimet e ndriçuar frytin e Profesionit tonë si edukatorë: të madh, të nderuar e të respektuar duke u dhe unë, pa mësimin dhe shembullin tuaj, të tjerëve. Falë kësaj mënyre të punuari, ai “Nderimin, respektin e thellë dhe vlerësimin imponuar si model i Mësuesit me shkronjë asgjë nuk do të kisha arritur…” fitonte autoritetin e duhur,që e ruan edhe e merituar të vepres sonë të jetës, që është të madhe. Në monografi kanë dalë me mjeshtëri sot, kur vitet kanë bërë punën e tyre dhe dhe mbetet si kurorë plot dritë e bukuri në Ismail Erebara mbart një përvojë afro 50- tiparet e karakterit si dhe zotësia e mirësia e tashmë nuk ka asnjë “gradë” apo detyrë, por shpirtrat njerëzorë!...” vjeçare të punës me nxënësit, mësuesit dhe mësuesit Erebara si: Përkushtimi, përgatitja e sheh nga afër, që ish-nxënësit apo kolegët Nuk ka gëzim më të madh, kur mësuesit e prindërit. Ai ka punuar si mësues matematike e lartë shkencore dhe metodike, metodat e tij, e respektojnë si një vlerë, që mbetet nderuar kanë dhe fëmijë të mrekullueshëm, dhe drejtues shkolle e konvikti. Si profesion- shkencore aplifikative dhe rezultative, puna në kujtesën e të gjithëve.” Dhe më tej kemi që u bëjnë nder e i lartojnë dhe i kënaqin ist është një nga mësuesit më të vjetër të e diferencuar që bënte me nxnësit që kishin një pasazh që është një tregues në vazhdim zemrat e tyre. Unë, si lexues jam prekur matematikës në Dibër, mandej dhe në repub- dobësi etj. Ata i aktivizonte në çdo orë e në të cilësisve të tij si drejtues në shkollën shumë kur lexova ato pak rreshta që pa likë. Qe dhe mbetet një nga mësuesit e aftë, çdo etapë, duke iu ndodhur pranë me syrin 8-vjeçare “Demir Gashi” Peshkopi me 1400 dijeninë e mësuesit tonë, pa lejen e tij, mjeshtër i mësimdhënies dhe rrezatues për e tij vigjilent: ndreqte, korrigjonte, jepte nxënës dhe 44 mësues. Ajo patë bërë emër bashkautori i monografisë, zoti Faik Xhani, i të gjithë ata që mësoi. Ai ka qenë mësuesi këshilla e sugjerime ashtu, si pa u ndjerë, jo vetëm brënda Dibrës, por edhe në Shq- ka botuar në libër. Ja se si shprehen fëmijët i mësuesve nga viti 1955 e derisa doli në pa dëshpëruar askënd, përkundrazi, duke ipëri, kur drejtonte Ismail Erebara. Ndonëse e profesorit: pension. Edhe me figurën e tij ka rrezatuar i dhënë “krahë” për të ecur me shokët më nuk qe e lehtë të punoje e të drejtoje në atë “I dashur babi, modelin më të mirë: i pastër, i veshur si më të përparuar. Për ne, si adoleshentë në atë mori nxënësish e shumicë mësuesish, Ismail Kjo ditë që agoi, është dita më e bardhë mirë, i hekurosur, i lustruar, i kujdesshëm kohë, na dukej disi e çuditshme kjo veprim- Erebara tërë periudhën që punoi, drejtoi me për ne, fëmijët e tu. Ajo është dita, kur ju mbetet pasqyrimi tipik i mësuesit. Në punë: tari kaq e madhe, por më vonë kuptuam dhe kompetencë dhe dinjitet. mbeteni përjetë i gjallë në një monografi i përkushtuar dhe me një disiplinë të rreptë morëm vesh shumë mirë: kjo e kishte emrin Një vend të mirë zënë në libër konsid- të shkruar. Nuk bëhet fjalë për ne fëmijët shkencore dhe metodike, i matur e korrekt, fisnikëri që e mbushte plot shpirtin e tij të eratat e shumë njerëzve për mësuesin Ismail tuaj, që lumturisht patëm fatin të kishim i dashur dhe kurdoherë i gatshëm për të madh dhe që e gjente kënaqësinë te gëzimi Erebara, si : “Shok i vërtetë dhe këshilltar me dy prindër të mrekullueshëm, se të dashur dhënë ndihmën e tij të pakursyer gjatë gjithë i të dhënit për të tjerët dhe që quhet human- shumë vlera, që me shembullin e tij të bënte e të shtrenjtë janë të gjithë prindërit, por veprimtarisë së tij në arsimimin dhe edukimin izëm. Megjithëse bënte një volum të madh të mos gabosh kurrë, të ruaje dinjitetin e ne sikur na përkëdheli më shumë fati, pasi e brezit të ri. pune, profesor Ismaili nuk lodhej kurrë: vlerën e profesionit.” “Mësues dhe drejtues që të dy, ti dhe mami jeni bërë mësues. Jo Në këtë monografi për Ismail Erebarën i mirë me moral të pastër si qelibari. Kurrë mësues dosido, por mësues që latë emër në autorët Faik Xhani e Hatixhe Erebara kanë Ismail Erebara ishte nuk u përfol për afera e veprime të padenja edukimin e brezit të ri… Në veçanti ti, babi, përvijuar me kujdes jo vetëm thjesht punën për një edukator.” punove jopak për të përgatitur mësues, të si mësues matematike, por e kanë dhënë në modeli i të mësuesit “ Kishte gjykim të thellë dhe vlerësonte cilët janë me qindra anembanë Republikës thellësi si figurë komplekse: si intelektual korrekt. Në libër del mirë e drejt kontributet e gjithë secilit nxënës, që ia ndritën dhe ia ndrisin emrin dhe lavdinë me vlera, si mësues e drejtues i zot shkolle e apo koleg. Te ai të binte në sy trupi i pastër arsimit shqiptar… konvikti, si një patriot i vërtetë , si veprimtar mendimi se i gjithë e i rregullt, veshja elegante dhe mirësjellja. Pa qenë nevoja të bëjmë apelativa të gjithë shoqëror, si qytetar i civilizuar, mik e shok i aktiviteti mësimor, Ismaili ishte tip inteligjent, i shkathët, i dashur ne, kolegë e ish-nxënës, shokë e miq, famil- rrallë, si bashkëshort e prind shembullor. qoftë si mësues, qoftë me shokët, këmbëngulës dhe me autoritet jarë të tij e dashamirës të të nderuarit, zoti Autorët në monografi me shumë vërtetësi të padiskutueshëm. Atë që thonte, e bënte Ismail Erebara, dua t’i shprehim falenderim kanë treguar se njerëz të mëdhenj, si mësues si drejtor, ka pasur në patjetër”,- shprehet me krenari një nga shokët të veçantë zotit Faik Xhanit për iniciativën Ismaili, dinë dhe punojnë për t’ia rritur e vazhdimësi një bosht të e ngushtë e më të vjetër, mësuesi i merituar e tij për të shkruar këtë monografi dhe për ndritur emrin e mirë familjeve të tyre, siçjanë Esat Caka. nivelin e lartë të librit. I urojmë atij sa më në rastin tonë familjet Erebara në Dibër të fortë: të qënit korrekt. Cilido që e ka njohur apo punuar me më- shumë suksese në fushën e botimeve! 20 - Dhjetor 2012 nr. 80

Edhe letërsia e tij është e tillë. E thjeshtë dhe e çiltër. E mençur dhe fjalëkursyer. E mbushur me dashuri. E mbushur me dhimbje. Duke luajtur në fushën më të rrezikshme për suksesin, siç është jeta e përditshme pa maja, aq komode për të rënë në sy, Faiku tregon se është shkrimtar i kualiteteve të larta. Ai është një shembull nga më domethënësit se nuk mund të zëvendësohet magjia e artit nga manipuluesit e fjalës. kujtesë Faik Ballanca, njeri e shkrimtar Nga Vath Koreshi Faik Ballanca (1945-1977) Vepra të botuara: Jo rrallë më ndodh që, duke lexuar tregime • Rrëmbimi - tregime (1970) të Faik Ballancës, më vjen në vesh zëri i Lindi dhe vdiq në Tiranë në një familje • Mbasdite të lagura - tregime (1971) tij gjtihmonë i shtruar dhe i mbushur me intelektuale të ardhur nga Dibra e Madhe. • Katër orë larg shtëpisë - novelë (1972) magjinë e zemrës dhe mendjes së tij aq të Pasi kreu gjimnazin dhe mbaroi Fakulte- • Shtigje me helm – novelë (1972) mprehtë. Faiku ngjallet sa herë, sepse gjith- tin Histori-Filologji (dega e gazetarisë), • I fundit – novelë (1972) monë ne kemi nevojë të na plotësojë me punoi gazetar e redaktor në gazetën “Zëri i • Letra anonime - tregime e novelë (1973 diçka që na mungon. Kur jemi të padrejtë, Rinisë”dhe në revistën letrare “Nëntori” të • Pritësit e rrufeve – tregime e novelë (1975) ai na ofron ndershmërinë e tij, kur na tut LSHASH-së. • Tregime të zgjedhura (1976) jeta, ai na bën më të guximshëm. Ai di të Që nga viti 1962 nisi të botonte tregimet • Perëndia e shtëpisë - tregime e novelë na shtyjë gjithmonë që të bëhemi më shumë e para dhe të përkthente e të botonte prozë (1985) njerëz, më shumë shokë dhe më shumë të nga gjermanishtja, italishtja e frëngjishtja. • Nomeja e largët - roman (1989) mençur. Edhe pse e ndërpreu krijimtarinë letrare në • Kënga e fundit e Marko Boçarit – novelë Gjithë artin e tij ky njeri me zemër vezul- moshë të re, F. Ballanca arriti të krijonte (2002) limtare e vuri në funksion të fisnikërimit të individualitetin e veçantë si shkrimtar i • Mbama pak pallton çun – tregime të njriut; të tregojë se ç’rrezatim të fuqishëm ka vërtetë i mirënjohur, në sajë të kulturës së zgjedhura (2003) një shpirt që do, që dhemb dhe që nuk e pra- gjerë, intuitës së hollë artistike dhe skrupu- • Kënga e fundit e Marko Boçarit dhe non meskinitetin. Ai ishte kundër cinizmit lozitetit krijues. tregime të tjera – (2008) dhe prepotencës së më të fortit ndaj më të dobëtit; ai ishte një i afërt i jashtëzakonshëm i njeriut me halle. Kur kam lexuar tregimin e tij “Njerka”, Fragment novele nga Faik Ballanca kam pasur një bashkëshoqërim aq të afërt të fytyrës së tij me atë të Migjenit. Kjo vinte jo thjesht nga një ngjashmëri edhe jo shumë e largët e tipareve të tyre me një si lëngim të përhershëm, por sidomos me një dhimbje Kënga e fundit e Marko Boçarit fine që nuk e fyen dhe nuk nënçmon njeriun, doqëm po atë taktikë. Natën mar- humbnim sysh në atë zallahi. por e bën atë dhe më njerëzor tek shfaqet në tuam se foli dikush nga ne. hallet e përditshme. Të mbetet një dhimbje shonim, ndërsa ditën flinim gu- “Ç’është ai kapedan i marrë që i ka - Ku janë pashallarët? – thërriste ai. – kur vë re se Faiku nuk e ka kapur penën që Nvave dhe pyjeve, pasi kishim ven- shtrirë këtu në mes të udhës”, thashë me Ku janë pashallarët? të mallkojë një njerkë, por që t’i qajë hallin dosur roje të forta përreth. Një mëngjes vete. Shtatë bejlerë mbetën të vrarë nën asaj për sakatllëkun që i ka dhënë natyra. një nga rojet tha se kishte dëgjuar zhurmë - Kush foli? – pyeti Markoja nën zë. këmbët tona. Nën nallçat e shojeve Janë shumë e shumë tregime të Faikut që këmbësh. Ai thirri, po zhurmat u larguan Pamë njëri-tjetrin, po nuk e gjetëm dot. mbinin vurrata e gjaku nuk mpiksej, po përshkruajnë njerka të tilla, nëna, motra, me ngut, si diçka që rrëshqet mbi gjethet Zerva eci përpara. U përkul mbi një kunë. rridhte i valë në atë pyll të vakët. Markoja burra të heshtur e si të mënjanuar, në e kalbura, të mbetura nga vjeshta e vitit të Nxori thikën dhe çau një çadër me thikë. E mbërtheu në përgjithësi njerëz që mezi bien në sy në shkuar. Markoja u vrenjt. Armiku mund të sytë tanë Ago Vasjarin, e tërhoqi për kopshtet dhe në shtëpitë e tyre përdhese, në vrau dikë. Pastaj vajtën të tjerë. M’u rrugicat e ngushta dhe në një jetë pa zhurmë na kishte zbuluar dhe atëherë do të ishte duk sikur e ndjeva erën e gjakut dhe s’di mjekre dhe kur e ngjokën, ia nguli thikën e pa bujë. Në këtë peizazh bojë hiri për një tepër e vështirë për t’ia arritur qëllimit. sepse ngrita kokën, po s’pashë as yje e as në fyt, duke i thënë: sy të zakonshëm, Faiku zbulon një botë që Dërguam një patrullë zbulimi me Zervën, hënë, sikur qielli të ishte verbuar. Bari i - Plaku i Litharicës është ngjallur të trondi me njerëzillëkun e saj, vajza që Pilon dhe Thanas Tuzën. Ata u kthyen shtypur dridhej nën erën e vakët dehëse. vurrkollak. Aliu të kërkon hakun. përmes një dashurie të turbullt e të paqartë pas dy orësh dhe nuk zbuluan dot asgjë, U lëkund një pemë aty pranë dhe ranë Agoja u rrëzua në këmbët e tij. Marko- krehin flokët para pasqyrave dhe gatiten për veç disa gjurmëve të dyshimta që mund gjethet. Befas dikush thirri me një zë të ja mori frymë e lëshoi krahët. Tamam të dalë në jetë dramatikisht të zakonshme, të ishin edhe gjurmët e kafshëve të egra të atëherë një negër, që ishte shtrirë përdhe, por aq të zbukuruara në përfytyrimin e tyre. çjerrë, që u pasua nga zëra të tjerë. Sepse Faiku ishte një shkrimtar që donte aq pyllit. Të gjithë u qetësuam, veç Markos. - Na vranë toskët! Na therën! e qëlloi dhe e plagosi në ije. Ne hapëm shumë. Ai donte ta mbillte trevën letrare me Mbrëmja ra mbi pyll si një rrobë Ishin disa zëra njëherësh, që vinin zjarr mbi të dhe e lamë të vdekur, ashtu “Njerka” dhe “Kaleidoskopi”, me “Mbama e ngrohtë, e leshtë. U bëmë gati për njëri pas tjetrit. Ata që flinin u zgjuan, u siç qe i shtrirë. Iu afruam stratarkut, po ai pak pallton çun” dhe “Mbasdite të lagura” marshim. Markoja na tha se, po të mos ngritën nga dheu, kërcyen nga kunat dhe na mbajti larg. E lidhi vetë plagën. në vend të skemave dhe stereotipeve të na diktonin atë natë, do të kapërcenim zhveshën armët, akoma të trullosur nga - Bjeruni trompetave! – urdhëroi pas mërzitshme. Ai ishte një shkrimtar që nuk rreshtat e fundit të rrethuesve dhe mund gjumi. Pylli shkëlqeu. pak. – Bjeruni trompetave që të ushtojë u tundua asnjëherë nga apelet propagandis- t’í godisnim përpara se të largoheshim më Na kishte futur Zerva në atë shteg. pylli. Unë nuk kthehem më pas. Do ta tike të ditës, nga manierat dhe modat, aq të tej. Ecnim në të errët dhe mezi shquanim gjej të gjallë Omer Vrionin në këtë pyll, parapëlqyera nga mesatarët. Ai kishte qenë pararojë. I kishte gjetur Sigurisht një shkrimtar i përmasave të siluetën e shokut që ndodhej përpara. Siç të gjithë të përgjumur dhe nga shamitë ashtu siç gjeta Agon. tilla të shtyn të flasësh për shumë e shumë ndodh zakonisht në marshime, na dukej e bardha si turbanë, kishte pandehur se Trompetat tona zunë të binin dhe tin- gjëra. Unë kisha për të bërë këtu një zbër- sikur ishim në Sul, nëpër shtëpitë tona, ishin turq. gujt rendën nëpër pyll si ca gurë që për- thim të disa vlerave artistike të tregimeve të nëpër shkëmbinjtë e njohur. Toka e butë Ne shkuam pas Zervës. plasen. U mblodhëm të gjithë aty. Përtej Faikut, po më rrëmben ideja se këto cilësi zhytej nën nallçat e shojeve. Doli hëna si - Na vranë toskët! drurëve u dukën mirditorët me Lleshin e të shkrimtarit si talent, rrjedhin nga shumë një top i hedhur në male. Hijet u stërg- U mblodhëm menjëherë rreth Markos Zi në krye, vëllain e kapidanit të Oroshit. cilësi të shkrimtarit si njeri. jatën. Retë u shkriftuan në qiell si stereja dhe për herë të parë e pamë të hutuar. Zhurma e trompetave u tërhoqi vëmend- Unë e kam dashur gjithmonë Faikun njeri, i cili e ka lënë veten në qindra faqe të e Mesolongjit kur deti tërhiqet në zbaticë. Nakla ia priste krahët. Na udhëhoqi në jen mbi ne. shkruara me një talent të rrallë. Ai është në Bunacë. Befas, andej nga lindja shkrepë- një anë të pyllit, po përsëri na dolën çadra - Na vranë toskët! – klithi dikush mbi të gjithë rastet djaloshi shtatpakët që ecën tiu. Ajri ishte i ngrohtë dhe vakësia dukej përpara dhe dikush ulëriti po ato fjalë: pemë. me një çap të shpejtë dhe lëkundje të rregullt sikur mbetej me drurë e varej me përtaci “Na vranë toskët!” Pas nesh u dëgjuan Hapën zjarr dhe pylli u ndriçua sikur të shpatullave, bashikëbiseduesi me një zë përdhe. Pritëm të binte shi, po nuk ra. Në zëra të tjerë, që nuk ishin zërat e shokëve të kishte shkrepëtirë. Markoja u rrëzua. pak si nëpër grykë dhe pak si nëpër hundë, lindje përsëriteshin shkrepëtimat, ndërsa tanë: Në çast plasi një përleshje e përgjakshme i vëmendshëm dhe i durueshëm deri në mbi ne ndriçonte një hënë e bardhë. Diku - O burra, toskë, pini gjak gegë! dhe në atë gjurulldi se kush mundohej të vetëmohim, vështrimçiltëri me sy të gjelbër u ndalëm. Shoku që kisha përpara bëri merrte trupin e tij. U ndeshëm gjoks më dhe me dritë të butë, i paepuri dhe vullnet- - Tradhti! hekuri, karakteri i fortë dhe udhëpalëshuari me shenjë që të heshtja. Eca pa zhurmë Ishim të rrethuar. Dikush na nxiste gjoks. Më në fun Thanas Tuza e hodhi para çdo padrejtësie. në majë të gishtave. Udha ishte e zënë. njëri kundër tjetrit. Zërat vinin nga vende Markon në kurriz. Ne e vumë në mes dhe Edhe letërsia e tij është e tillë. E thjeshtë Përpara nesh kishte dy-tri çadra dhe një të ndryshme. Nisi beteja dhe askush nuk u tërhoqëm duke shkelur mbi të vrarë. dhe e çiltër. E mençur dhe fjalëkursyer. E mori ushtarësh që flinin si të vdekur. po e merrte vesh se si ndodhi. Ngatër- Njerëzit e Omer Vrionit thërrisnin mbi mbushur me dashuri. E mbushur me dhim- Ishin shtrirë përdhe pranë e pranë dhe roheshim midis drurëve, na bëhej sikur kokat tona: bje. Duke luajtur në fushën më të rrezikshme s’kishin asgjë në trup, veç rrobës së leshtë na godisnin hije, sikur na ngjiteshin - Na therën toskët! për suksesin, siç është jeta e përditshme pa dhe armëve që u shkëlqenin. Hëna u kulpra nëpër këmbë. Omer Vrioni e kishte - Suluni, o gegë, pini gjak toske! maja, aq komode për të rënë në sy, Faiku tre- gon se është shkrimtar i kualiteteve të larta. ndriçonte fytyrat dhe shamitë e bardha, të ngritur me kujdes kurthin dhe njerëzit - Suluni, o toskë, pini gjak gege! Ai është një shembull nga më domethënësit mbështjella si qefinë rreth kokës. Midis e tij thërrisnin po ato fjalë nga majat e Gjuha jonë deformohej nga klithmat se nuk mund të zëvendësohet magjia e artit drurëve kishte kuna të varura dhe, me pemëve. Këtë e mësuam më vonë. e tyre dhe ata përsërisnin po ato fjalë, si nga manipuluesit e fjalës. sa duket, njëri nga ata që flinin atje foli Markoja u sul me rrëmbim përpara. kukumjaçkat që njohin vetëm një klithmë. (Nga libri “Mbama pak pallton çun” –Toena, 2003) nëpër gjumë. Kuna u lëkund dhe ne kuj- Rendëm pas tij dhe u përpoqëm të mos e Ishin turq apo çekrezë? nr. Dhjetor 2012 - 21 80 botime

*** Herë-herë dëgjonim nga një krismë nga pas, por tani nuk na bënte asgjë “Rruga e përgjakur”, libri përshtypje. Rreshtat e turqve i çamë më lehtë dhe dolëm nga rreziku. Premë dru e shkurre përreth, bëmë një vig të fortë surprizë i Bajram Stojkut e shtruam një rrobë të leshtë. E ulëm ngadalë Markon. I vendosëm armët, ki- ë datën 8 dhjetor në sallën e të gjithë bashkë, të gjithë dibranët, të gjitha tarën, trompetën dhe një flamur turk pranë Shtëpisë Qendrore të Ushtrisë, di- fiset e qytetit të Peshkopisë-tha në fjalën e tij këmbëve. Thanas Tuza mezi e lëshoi. Mbranët i mblodhi dhe i bëri bashkë, Elmaz Lala. Në diskutimin e tij gazetari vet- Markoja ishte i verdhë. Herë-herë rënkon- autori më i ri, pensionisti Bajram Stojku.Salla eran Velo Cfarku u ndal dhe në ato vite ku te në jerm. Ashtu duke ecur, unë hidhja ishte mbushur si rrallë herë tjetër sa njerëzit kishte punuar me autorin e librit, shtjelloi dhe u detyruan të qëndrojnë në këmbë.Bajram kujtimet e bukura që ende ruante vetë. Edhe sytë nga ai dhe hapat e mia më dukeshin Stojku, një ndër figurat më të spikatura në Shuaip Methasani shprehu në diskutimin e si hapat e valles së grave të Sulit, që ishin Dibër, duke punuar në sektorë të ndryshëm të tij vlerat e mëdha të fisit Stojku , një fis ky i hedhur me këngë në greminë. ekonomisë, tashmë në pension ja tek del para vjetër, por dhe me një shpërndarje të madhe Kostandin Boçari doli në krye të lexuesve me një libër monografik:”Rrugë e ane mbanë vendit.Beqir Shehu e nisi dis- rreshtit dhe përsëriste herë pas here: përgjakur” kushtuar dëshmorit Alush Stojku. kutimin e tij duke thënë: ” Gjithmonë Bajram - Unë jam i vëllai dhe nuk qaj. Asnjë të Si gjithmonë në evinemente të tilla dibrane, Stojku ka qenë njeri i surprizave.Ky libër që ne mos qajë. do të jetë gazetari Defrim Methasani, ai sapo muarëm në duar është një surprizë për ardhur jo vetëm nga Peshkopia ime por dhe Dielli na gjeti në rrugë. Markoja zuri që do të drejojë këtë promovim libri, këtë ne.Të tjera surpriza do të presim nga Bajrami. nga Kosova, Shkupi e Fieri, kudo ku ndodhen të lëvizte qepallat. Buzët dhe vetullat i aktivitet të bukur, këtë dasëm pa nuse siç Këngëtari i talentuar dibranë Qerim Sula kën- rrënjët e fisit Stojku.Ndaj unë ju jam mirën- dridheshin dhe mua më dukej sikur thoshte u shpreh dhe vetë Defrimi. Në fillim për të doi këngën kushtuar Alush Stojkut, me tekst të johës të gjithëve që sot në këtë moshë që kam diçka, që nuk e dëgjonte dot askush nga ne. pranishmit një valle e bukur nga të rinjtë e Naim Plakut e muzikë të Përparim Tomçinit. më sollët kaq shumë emocione dhe mbresa të të rejat e ansamblit ”Shqiponja” të cilët të Në fund përshëndeti vetë autori i librit Bajram bukura që nuk do shlyhen lehta nga kujtesa *** veshur bukur me kostume kombëtare, nën Stojku.-Sot më fallen emocionet, sot ndjehem ime.Në fund përsëri fëmijët e mbyllin me “Armët i kam pranë, po s’luftoj dot. ritmin e valleve popullore i dhanë një tjetër dyfish më i ri, sot ndjehem dyfish më i lumtur një valle. Të pranishmit dalin nga salla me Kitarën e kam pranë, po s’këndoj dot. Po larmi aktivitetit.Mbi vlerat e librit foli i pari dhe këto të gjitha i kam nga ju pjesëmarrës në nga një libër në duar dhuratë nga vetë autori, vdes... Këmba ime nuk do të shkelë më Elmaz Lala i cili e vlerësoi librin jo thjeshtë këtë sallë, i kam nga ju miq e shokë që keni por për Bajram Stojkun kjo mbeti dita ma e kurrë mbi shkrepat e Sulit. Meteorët e si një monografi personi, si një monografi fisi ardhur nga ana e anës për të më respektuar rëndësishme në jetën e tij. përgjakur s’patën vend për këtë lëng të por dhe më shumë.Në faqet e këtij libri janë mua, i kam nga fisi im i madh Stojku që kanë Shaqir Skarra sertë që më rrjedh nga plagët dhe që është jeta ime. Se gjaku i kombit tim është Alush Stojku derdhi gjak të pastër shqiptari për lirinë dhe pavarësinë e Atdheut shprishur e rrjedh nëpër Europë, kudo që ngre krye liria. Ne jemi gladiatorë që e Nga NAIM PLAKU mendoret mbi shpatullat e trimërisë! dhe veprimtarinë e tyre patriotike, sidomos në shpërthyem arenën. Ai thotë se nuk e ka pasur të vështirë ta përvjetorin e lavdishëm të 100-vjetorit të Pavarë- ty ku fillon bulevardi i qytetit të Peshko- shkruajë këtë histori, sepse në prehërin e saj sisë, ky kontribut që po sjell Bajram Stojku me Karpenisi! Mbi kokën time djeg dielli pisë, është një rrugë që të ngjet për në ka lindur dhe me atë është rritur. Me të është këtë botim interesant që i kushtohet një figure i huaj i Eladës. I verdhë si limon ky qiell. AKamen. Një rrugë që pak a shumë i ruan mëkuar e mësuar. Ajo e ka ndjekur edhe i është patriotike po kaq interesante, si e Alush Stojkut, Mbi buzën time po rreshken kripërat e edhe sot konturet e saj të vjetra, të atyre rrugi- ringjalluar sa herëm në ditë të mira e të liga. Ku është një vlerë e madhe shoqërore. E kush tjetër fundit. S’kam një bulë ujë dhe zemra cave të ngushta që kishte dikur qyteti i vjetër ka prekur e ka vënë këmbën i ka buçitur zëri më mirë se i biri do të shkruante për të?! Bajrami, po më çahet nga malli. Nuk mundem të i Peshkopisë. Ajo mban emrin e një patrioti të i betejave. Ai thotë se për këto ngjarje i është me modestinë që trashëgon, thotë se shumë miq, këndoj. Fytyra e Krizesë dhe e tim biri shquar, i cili lindi këtu, në njerën prej këtyre dashur vetëm një laps dhe një fletore sa për t’i shokë e dashamirës i kishin sugjeruar të shkru- buzëqeshin përtej pyllit të gjelbër me shtëpive të gurta, në njerën prej këtyre vatrave mbajtur shënim...Dhe, kur thotë kështu, mbyll ante diçka sa s’ishte vonë. Koha ecën revan dhe, të ngrohta e bujare. Këtu, ja këndej ai bëri dhe sytë dhe humbet në kujtime. i dalin përpara kur s’e arrin dot, bëhesh pishman. Ndaj mori ullinj. Ku jeni? Era gënjeshtare lot me historinë e tij, këtu dhe u vra duke luftuar për gjithë ata vende, gjithë ato ngjarje, gjithë ata guximin ta bënte këtë, t’i shkruante këto kujtime, mua dhe shpërndan mall e këngë të vjetra liri, për të drejta qytetare, për nder e dinjitet njerëz të dashur, gjithë ato fytyra të praruara, siç i pa dhe i dëgjoi, duke kryer një detyrim lufte, si atëherë kur ndodheshim tek Pesë kombëtar, duke e mbyllur jetën e tij, ashtu siç përkëdheljet fëminore, buzëqeshjet, lëvizjet, moral ndaj prindërve dhe një shenjë mirënjohjen Puset, në Qafë, apo në kështjellën e shën do të dëshironte çdo njeri, me nder e lavdi. fjalët, zëri, bisedat, përpëlitjet, të qarat, oshti- e respekti për miqtë e shokët e tij të shumtë, për Venerandës. Kjo rrugë e thjeshtë mban emrin e Alush mat, krismat, bubullimat, shkreptimat, gjithçka. tërë farefisin dhe shoqërinë në përgjthësi. Pra, Ku vemi? Ky vig që lëkundet më kuj- Stojkut. Kaq. Prapa këtij emri, mbi gurët e kësaj i del përpara kreshnikja e Stojkut, nënë Hamidja ishte një punë që duhej mbaruar. ton djepin e nënës që më merrte gjithmo- rruge, në themelet e këtyre mureve, kumbon një me atë mantelin e zi mbi ballë, me atë çehren e Koha ecën, jeta ndryshon, njerëzit lindin e histori e tërë njerëzore. Për të flasin kalldrëmet saj krenare, me ato duar të rreshkura në brumin vdesin në një truall të caktuar, në një perudhë në në shpinë. Me djepin tim e të Kostan- e gurta, shpaloset qëndresa heroike, gurgullojnë e magjes dhe në flakët e betejave, me zërin e të caktuar ku secili shkruan jetën e tij të re, dinit ime më u çonte barut luftëtarëve. bëmat e mëdha të kohës, vjen jehona e fuq- saj burrëror e perkedhelës dhe me ato fjalët secili bën historinë e tij. Të tjerë vijnë e ngulen Nga gjumi më zgjoi një krismë dhe një ishme e këngës... kallkan me të cilat e niste zakonisht tregimin: në atë truall, në ato troje dhe disa nuk e dinë krismë po më vë në gjumë. Më ngadalë, - Hej, a ka më? Kaq e shkurtër paska qenë “Këto punë, mor bir, kanë vu kore e s’duhen e as denjojnë të mësojnë se nën hijen e cilit ju shokë që më mbartni! S’më shpini kjo rrugë?! trazue fort...” lis kanë vënë kokën e po prehen, në prehërin dot në Seleidë. Eshtrat e mia do t’í presë Vërtet është rrugë e shkurtër, por që të - Po korja do hequr me kujdes, moj nënë, e cilës lëndinë po pushojnë, mbajnë vesh nga një tokë tjetër. Po vij, Mesolongj. Është ndërtohej kjo rrugë, u desh një jetë. Jo, jo një që ta mbushë odën aroma e këndshme e bukës vijnë këta tinguj magjeps e nga buron kjo valë jetë, por dekada të tëra, shekuj të tërë. Dhe së mirë... frymëzimi që i shtyn përditë drejt përjetimeve mesditë. Stërkat e dallgëve vrapojnë mbi gurët akoma mbajnë pika gjaku, dhe qielli Bajrami, vërtet, i di këto ngjarje, se disa prej të reja, të ndryshme, të këndshme apo të krahët e baticës dhe rrethojnë tërë brigjet mban erë baroti, dhe çatitë e shtëpive kanë tyre edhe i ka jetuar, por i duket se e ka lehtë për pakëndshme, me njerëz të tjerë, në rrethana e tua me shkumë të bardhë, që mërmërit brenda prushin e betejave. Ja, këtu lindi, u rrit t’i shkruar, sepse është shkrirë e bërë njësh me të tjera. Edhe ata bëjnë historinë e tyre dhe se unë po vdes. Vërtet po vdes, po mos e u burrërua Alush Stojku. Dhe këtu e mbylli ta, i duket se është vetë ai personazhi i bëmave kështu vendosen e zhvendosen brezat tamam mbani zi. Se unë nuk jam më trimi i jetën e tij. Gurët, vërtet, fshehin histori, nën të mëdha, sidomos në këto vitet e pleqërisë, si shtresat e tokës që me kalimin e shekujve, kombit tim. Në atë arenë të vogël të huajt kalldrëm, vërtet, fle heroizmi e trimëria, dheu, që, nganjëherë, nostalgjia edhe të tradhton, për t’i nxjerrë në sipërfaqe, duhet kazma e kanë ngjallur përçarjen e llahtarshme: vërtet, mban ngjyrë gjaku dhe qielli ndizet me por edhe të frymëzon e të rinon. Megjithatë, arkeologut. flakët e bukura të lirisë, por para tyre qëndron këto bëma, që s’janë kaq të lashta, duket se Për Alush Stojkun mendoj se nuk duheshin vëllavrasjen. Vetëm kjo na ka prishur. tyli i përgjumur i kohës, velloja e harresës. gjëmojnë sa herë që vjen e shkon në rrugën as syze për të gërmuar në arkiva, as dalta për Unë jam një gladiator që e gjeta rastësisht Lum kush i gris e futet brenda kështjellës së të “Alush Stojku”. Duket sikur, edhe kur fishkël- të gdhendur portretet e harruara, as kazëm derën hapur. Dhe u përpoqa që të mbroj vërtetës së madhe! Lum kush zbulon fytyrën e len oxhaku në ditë dimri, edhe kur fryn zefiri për të zbuluar rrënojat e kullave. Ai ishte fare këtu lirinë që gëzoja në malet e mia, në ndritur e të bukur të lirisë! Lum kush i këndon në ditë vere, edhe kur zbresin rrëketë Përroit pranë. Ishte dhe është kudo në kujtesën e sajë të armëve që kam në trup. Gjaku këngët e saj! të Banjës në ditë vjeshte, edhe kur fryn veriu i brezave, e sjell çdo pranverë aroma e luleve im vritet akoma. Kush e di për sa kohë? Këtë është munduar ta bëjë dhe Bajram Skërtecit apo kur mbushet vendi me gjeth e lule të malit dhe çdo dimër bora e Korabit. Për të, Kush e di se kur liria do të trokasë mbi Stojku me këtë botimin modest që i paraqet në pranverë, sjellin me vete historitë e viteve domosdo, që duhej të ishte shkruar më parë, lexuesit: të ndezë një dritë për ta parë më të shkuara. Këto e kanë shtyrë t’i rendisë ashtu se i përket atij brezi që “bënë historinë”. Me atë dhe të zhuritur pëllëmbë e gjak, siç mirë këtë rrugë, të gërmojë pakëz në dheun siç ishin e siç ndodhën. këtë ne kuptojmë se të gjithë ata që luftuan për po troket tani në Eladë. Shpejt. Shumë e përgjakur, të kullojë, me sa mundet, ujërat Por ka dhe diçka tjetër. Diçka që kumbon atdheun, për kombin, për lirinë dhe pavarësinë shpejt. e atyre rrëkezave që zbresin në ditë shirash fort. Bajrami duket se grish dikë, se kërkon e vendit; që vunë një gur në themelet e kësaj ... Më dhemb diçka. Diçka s’e kreva... e bubullimash, të miklojë ninullat e nënave, diçka, thotë, se bën një thirrje, një lutje: kështjelle ose për ta lartësuar atë, që derdhën Po mbërrijmë. Hapuni porta, paçka se t’u ndezë flakët e mallit brezave e të frymëzojë O të rinj! Ndillni kujtimet që ruani, shpalosni gjakun për ta mbrojtur nga armiqtë dhe djersën qepallat e mia po mbyllen dhe shokët nuk rininë e këtyre trojeve me dritën e të vërtetës ata sido që të jenë, shkruan në akull apo në gur, për ta lulëzuar atë, duhen vënë në piedestalet i shquaj dot! Më varrosni pranë forti- duke u thënë me plot modesti: siç po bëj unë tani! Hidhni një sy rrugës nga e nderit që meritojnë. - Shikoni, edhe këtu ka burrëri! Dëgjoni, ecni keni ecur e ç‘keni bërë! Shikojeni mirë vendin Alush Stojku ishte një nga ata që vuri në fikatës “Gjergj Kastrioti”, që hija e tij të kësaj rruge, por mos shkelni mbi pikat e gjakut! ku keni vënë këmbët dhe mbahuni fort pas të themelet e kësaj kështjelle një gur të rëndë më qetësojë... Mbahuni fort në parmakët e këtij çardaku që kaluarës e mos harroni lavdinë e të parëve! dhe derdhi një grusht gjak të pastër shqiptari akoma vazhdon të tundet e të lëkundet nga Në vazhdën e përpjekjeve për të ndriçuar për lirinë dhe pavarësinë e Atdheut. (Marrë nga Përgatiti: Pandeli Koçi rrebeshet e historisë! Vështroni si ngrihen për- sadopak figurat historike, për t’u njohur me jetën parathënia e librit) 2

22 - Dhjetor 2012  nr. 80 Shqipëria dhe letërsia shqiptare parë me sytë e fqinjëve jugorë,  Dino Kubatis, Kosta Valetas e Panajota Hristopulu-Zalloni  studim Tre poetët e shquar grekë që promovojnë letërsinë shqipe në Greqi Nga Mentor Hoxha ndër të tjera shkruan: “Ali Podrimja, është Master Shkencor për “Studime letrare” “poeti i përbotshëm’’, i cili jeton, përpunon e rikthen në letër, nëpërmjet një fjale hirplote ë vitet e fundit letërsia shqipe, në saj e njëherësh të fuqishme e bashkëkohore, vet tre poetëve të shquar grekë: Dino njeriun e sotëm, me ndjenjat e problemet, NKubatis, Kostas Valetas, Panajota me pasojat e veprimeve dhe të shqetësimeve Zalloni dhe përkthyesit të talentuar shqiptar të tij. Si një Robinson Kruzo i ri, Podrimja Iljaz Bobaj po gjen një pasqyrim të gjerë në gjurmon, përmbyt dhe reformon, nëpërmjet, mediat më të spikatura letrare greke. Revista pyetjeve, dyshimeve, diskutimeve, dëshirave, letrare “Qeleno” “Kristovullos” dhe gazeta pathosit, vërtetësive.... Shkrimi i tij shtrihet në “Rruga e Trevës”, me botuese e drejtore thellësi, pamjet e tij shpërfaqin prush, fjalët Dino Kubatis poeten e shquar greke Panajota Zalloni si e tij vishen me nënkuptime alegorikë. Është dhe Mentor dhe revista “Stohasmos”, “Emos” dhe “Eolika fatlum ai, i cili mund të zhbirojë fjalën e tij, Hoxha Gramata” me botues e drejtor shkrimtarin e është i lumtur ai që mund të nxjerrë kuptimin njohur Kostas Valetas, zv. president i “Lidhjes e tij dhe të lëvrojë brenda këtyre mendimeve, Lirisë, si poet dhe si burrë-atdhetar, është ai, i luar dhe i fillimit të shekullit tonë “vulos” me Ndërkombëtare të Kritikëve të Letërsisë” dhe sepse përfiton ndjeshmërinë dhe stoicizmin cili do të paqyrojë të gjithë tragjizmin e luftës mënyrën e re të të shprehurit të tij, jo vetëm zv/president i “Bashkimit të Shkrimtarëve e poetit, frymëzimet e shtysat, predispozi- dhe të vetëflijimit për vendin e vet, vetëm me kohën e vet, por edhe poezinë në kohën e vet  Europianë”,po publikojnë për çdo numër cionin filozofik e shtrirjen e njohjes përkrah dy vargje: Kosovë, unë biri yt / e njoh gjakun dhe më gjerë, e cila, brenda shekujve lëviz cikle me poezi e tregime nga autorët më ndjenjës. Shkrimi i Ali Podrimjes, mrekullon, tënd që vlon”. ShkrimtariDino iKubatis shquar grek, dheKo- nënMentor trysninë politikeHoxha dhe kërkon të shprehet cilësorë shqiptarë, të përkthyer nga Iljaz sepse e lë fjalën të bjerë si pikë e rëndë shiu, stas Valetas ishte njohur me poetin kosovar, me simbolizma dhe figura metaforike, me Bobaj. Para disa viteve letërsia shqiptare në e, ndërsa është duke rënë, shndërrohet në Ali Podrimjen para 35 vjetësh në një Kongres kuptime alegorike dhe ekujlibre të ndjeshëm, Greqi përfaqësohej vetëm nga Ismail Kadare, një rrjedhë të furrishme uji të pastër, e cila Poetik në Itali dhe e kishte vlerësuar shumë brenda një psikizmi, i cili frymon ndjenja ndërsa sot, falë kontributit të tyre, lexuesi akumulohet, që të mund të vërë në lëvizje veprën poetike të tij, ndërkohë po ai vendosi i atdhetare, ndjesi njerëzore dhe ripërtëritje grek është njohur edhe me poetë të tjerë nga mendimin dhe ndjenjat e lexuesit, -të atij pari gurin për ta njohur në Greqi, gjë të cilën vargut”. (Gazeta “Nacional”, 7 tetor 2012). Kosova e Shqipëria si Ali Podrimja, Reshat lexuesi, i cili është ndërgjegjësuar, se poeti e solli botimi i librit të tij: “Harta e grisur” në Kubatis ka botuar më 1996 në Athinë edhe Sahitaj, Agim Vinca, Agim Gjakova, Dritëro shpërfaq pikërisht atë, nëpërmjet vargjeve gjuhën greke. Botuesi i “Eolika Grammata” librin “Taksidhevodas Alvania” (“Duke udhë- Agolli, Sazan Goliku, Visar Zhiti, Spiro Xha- të tij, ato të vet njeriut, i cili “lëngon’’ prej më foli për poetin kosovar, duke më shfaqur tuar nëpër Shqipëri”), mbase dhe i nxitur nga vara, Mujo Buçpapaj, Iljaz Bobaj, Moikom dyshimeve, frikës, emocioneve, entusiazmit edhe adhurimin e tij të madh për veprën e një histori dashurie të nisur në fillim të viteve Zeqo, Ilirjan Zhupa, Kalosh Çeliku, Mentor e gjithshkaje tjetër, që quhet “shprehje tij dhe më kërkoi, nëse ishte e mundur, të ’90-të midis tij dhe një vajze intelektuale nga Hoxha, Shkëlqim Hajnaj, Novruz Shehu, 2njerëzore’’. Poeti shpërfaqet, pas kërkimeve shkruaj edhe dy fjalë për të dhe ime shoqe Tepelena, të quajtur Lili Nuraj, e cila punonte Spiro Xhavara, Dashnor Selimi, Muharrem të vargjeve dhe deponimeve të veta, se vuan të përkthente disa poezi të tij (shih botimin si mësuese matematike, histori e përfunduar Kurti etj. Më 2011 u botua në greqish po  edhe ai, por paralelisht edhe kërkon, del në “Eolika Grammata” Nr. 239, shtator-tetor në martesë. Nga kjo lidhje shkrimtari i madh nga këta botues vëllimi poetik “Harta e Gri- ballë dhe lufton, percepton, ofron zgjidhje, 2009, f. 58-59). Më 2010, ramë në ujdi së grek u nxit ta vizitonte shpesh herë Shq- sur” e poetit të madh kosovar Ali Podrimja,  është optimist dhe guxon. Vargu i poetit është bashku me Iljaz Bobajn dhe Kosta Valetën, ipërinë duke njohur më shumë historinë e përkthyer nga Iljaz Bobaj, parathënia nga  i prerë, i ngjeshur, i arrirë në mesazhe dhe për të përkthyer librin e tij e tij të fundit saj të lashtë, bukuritë gjeografike dhe shpirtin Dino Kubatis (kryetar i shoqatës “Kafeneja e ide, i përmbytur me ndjenja.... pikërisht ky “Harta e grisur” në gjuhën greke. Përkthimin e mikpritjen shqiptare. Njohu kulturën dhe ideve”) dhe botimi nga revista letrare “E Olika është Ali Podrimja, një zë njerëzor, i cili del do ta bënte shkrimtari i veçantë Iljaz Bobaj. artin e këtij vendi, të cilat i përshkruan shumë Grammata’’.Më 20 mars 2011, këtij libri i’u nga brendësia e shpirtit, një zë që shpreh të Për botimin e këtij libri në gjuhën greke, të bukur në këtë libër. Ai flet me simpati flet për bë në Athinë një promovim madhështor ku tjerët dhe atë vetë dhe mbështetet mbi një cilin e botoi dhe e komentoi “Eolika Gram- shqiptarët që janë të detyruar të punojnë në morën pjesë mbi 200 shkrimtarë, intelektu- copë letre të bardhë, për të mbetur regjistrue- mata”, Ali Podrimja më kërkoi të shkruaja Greqi por dhe bien viktimë të shtypit apo alë, gazetarë e studentë. Midis tyre, Podrimja, si i kohës dhe i kompozimit tonë psikologjik, parathënien (2) gjë e cila më nderonte veça- të raprezaljeve policore duke i etiketuar si përkthyesi, Bobaj, redaktori e botuesi Valetas, arkiv i pashuar në përjetësi, shpëtim për lex- nërisht e më krijoi një detyrim të plotë dhe hajdut etj. Por thotë autori, hajdutët e vërtetë hartuesi i parathënies Kubatis, shkrimtarja e uesin, denjësi e poetit të ndjeshëm” .(Gazeta me ndihmën e sime shoqeje e të mbesës sime janë me kollaro dhe janë në mes të Athinës. madhe greke Panajota Zalloni, ambasadori “Kosova Sot”, 23 gusht). Ira Llangozi të studioja gjithë punën poetike Nuk lë vend interesant në Shqipëri pa viz- i Shqipërisë në Athinë Dashnor Dervishi, Krahas eseve mbreslënëse, Shoqata Kul- të poetit. Botimi shënoi sukses, por nuk mund ituar dhe fal njohjeve të bashkëshortes takon kryetari i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës turore e Salaminës “Kafeneja e Ideve” e të themi se bardi i poezisë së re të Kosovës pjesëm më të madhe të intelektualëve ven- dhe zv.president i “Bashkimit të Shkrimtarëve drejtuar nga Kubatis, organizoi më 7 tetor e më gjerë, të Shqipërisë, u bë veçanërisht das si Ilirjan Zhupa, Dritëro Agolli, Moikom Evropianë’’, Reshat Sahitaj, etj. U vlerësuan 2012 në Greqi, një dedikim kushtuar Po- i njohur në Greqi. Jehona e poezisë së tij Zeqo, Spartak Braho, Gjon Shllaku, Mujo kumtesat nga Kosta Valetas, Dino Kubatis e drimjes, në kuadër të 28-të të Simpoziumit është mbarëbotërore dhe shtypi francez, për Buçpapaj, Shkëlqim Hajnaj, Novruz Shehu Panajota Zalloni. Harta e grisur”, është libri Ndërkombëtar të Poezisë e të Letërsisë, ku vdekjen e tij thekson: “Iku një poet i madh etj. Në ç’do hap ai fotografon vende dhe i parë i një autori kosovar që i prezantohet ai mbajti referatin kryesor. Në artikullin “Si i shekullit”! Në vitin 2005, gazeta italiane njerëz duke shoqëruar kështu librin e tij me lexuesit grek. Për redaktorin e librit në greq- e shkrova parathënjen e librit në greqisht të “Poezia” në studimin e saj, e vendos atë pamje interesante. I impresionuar Shqipëria isht, Kostas Valetas “Harta e grisur”, “është A.Podrimjes ‘’Harta e grisur’’, me nën tituj  ndërmjet 400 “poetëve të zgjedhur botëror të ai shkruan edhe poezinë Shqipëri , përkthyer Shqipëria e copëzuar, është një komb i madh Dino“PodrimjaKubatis poetidhe i dhimbjesMentorHoxha së përbotshme” shekullit të njëzetë”. Ali Podrimja, jo vetëm nnë shqip nga Mimoza Dino. Dino Kubatis, të cilin imperializmi dhe forca e kanë ndarë  dhe “Shkolla Poetike Podrimja” botuar më 7 shkroi, por edhe krijoi poezi. Krijoi Shkollën Kostas Valetas e Panajota Zalloni kanë qenë dhe copëtuar, por që së shpejti drejtësia do tetor 2012 në gazetën “Nacional”, Kubatis e tij Poetike Mbarëkombëtare të shqetësimit mysafirë nderi në disa manifestime letrare të ta vërë në vend. Kosova e ka paguar shtrenjtë bën një ekspoze të shkëlqyer të veprës së bashkëkohor përmes devijimit të fjalëve, zhvilluara në Shqipëri, Kosovë e Maqedoni. me gjak pavarësinë e saj, ashtu siç e kanë autorit duke na dhënë një pasqyrë më të plotë të cilat ndihmojnë për të shprehur çdo lloj Në edicionin e 47-të të Mitingut të Poezisë paguar edhe grekët. Në Greqi është ndry- për legjendën e poezisë kosovare. Ndër të ndjenje të poetit nëpërmjet metaforës dhe 2012 Kubatis u shpall fitues me poezinë shuar mendimi për Kosovën si shtet, -thotë tjera ai shkruan: “Në shërbim të Ushtrisë së simbolikës. …Poeti symbolist i shekullit të ka- “Nuk isha aty…, unë nuk isha në Kosovë…”,  Valetas. Vdekja e papritur e Podrimjes, i çmim që e impresionoi shumë. “U nderova pikëlloi pa masë këta poetë të shquar grekë. Dino Kubatis, Kostas Valetas, DinoKubatis,Kostasshumë, Valetas,por edhe u gëzovaAli Podrimja,për faktin që IliazBobaj,nëpromoviminelibrit“HartaeGrisur” Dhimbjen e shprehen me disa poezi dhe Ali Podrimja, Iliaz Bobaj, në emocionova njerëzit me një poezi për Kos- esse-ve brilante kushtuar gjeniut të madh nga promovimin e librit “Harta e Grisur  ovën. Është një poezi që është nxjerrë direkt Kosova. Dino Kubatis, në gazetën “Nacional” nga shpirti im, nga zemra ime. Këtë e kam të datës 7 tetor 2012 ndër të tjera shkruan: Krahasesevembreslënëse,shkruar disa kohë pasiShoqata isha në KosovëKulturore për eSalaminës“KafenejaeIdeve”edrejtuarngaKubatis,organizoimë “Ali Podrimja, me kokën e vet mbështetur herë të parë, ku njoha vendin, pashë plagët e mbi një një gur, në një pyll të Monpeliesë 7tetor2012nëGreqi,luftës e dhembjetnjë dedikimqë ka përjetuar kushtuarky popull”, Podrimjes,nëkuadërtë28ͲtëtëSimpoziumitNdërkombëtartë së Francës, u nda nga jeta më 18 qershor shton ai gjatë një darke të shtuar për poetët 2012, thjesht, qetë, pa asnjë britmë! Britma PoezisëetëLetërsisë,pjesëmarrësku nëai manifestiminmbajti tradicional,referatin kryesor.Nëartikullin“Sieshkrovaparathënjenelibritnëgreqishttë e dëshpërimit për atdheun, për të birin, për -njoftonte“Koha Ditore”. Nisur nga ky kon- Njerinë, mbetën të skicuara në letër. Pasi t’i A.Podrimjes‘’Hartatribut ie madhgrisur’’, në shërbim metë çështjesnën shqiptare,tituj “Podrimjapoetiidhimbjessëpërbotshme”dhe“ShkollaPoetike lexojmë, do të frymëzohemi përherë, për një Dino Kubatis, Kostas Valetas dhe Panajota botë më të mirë dhe ndjenja pavarësie”. Po Podrimja” botuarZalloni,më e7 kanëtetor bërë më2012 të njohurnë Shqipërinëgazetën “Nacional”,Kubatisbënnjëekspozetëshkëlqyertëveprëssëautorit ky autor publikoi edhe vjershën “Aliut dhe në shtetin helen, prandaj duhen vlerësuar e Reshatit”, ndërsa në esse-në “Ali Podrimja, dukenadhënënjëpërgëzuarpasqyrë maksimalishtmë ngatë Qeveriaplotë dhepër legjendënepoezisëkosovare.Ndërtëtjeraaishkruan:“Nëshërbimtë Prometheu i letërsisë bashkëkohore të nje- populli shqiptar. riut”, botuar më 23 gusht në “Kosova Sot” UshtrisësëLirisë,sipoetdhe(Vijonsi numrinburrë e ardhshëm)Ͳatdhetar,ështëai,icilidotëpaqyrojëtëgjithëtragjizmineluftësdhetë  DinoKubatis,KostasValetas,AliPodrimja,IliazBobaj,nëvetëflijimitpromoviminelibritpër“HartavendineGrisur”evet,vetëmmedyvargje:Kosovë,unëbiriyt/enjohgjakuntëndqëvlon”.Shkrimtarii  shquargrek,KostasValetasishtenjohurmepoetinkosovar,AliPodrimjenpara35vjetëshnënjëKongresPoetiknë Krahasesevembreslënëse,ShoqataKulturoreeSalaminës“KafenejaeIdeve”edrejtuarngaKubatis,organizoimë 7tetor2012nëGreqi,njëdedikimkushtuarPodrimjes,nëkuadërItalidhetë28ͲtëetëkishteSimpoziumitvlerësuarNdërkombëtarshumëtë veprënpoetiketëtij,ndërkohëpoaivendosiiparigurinpërtanjohurnëGreqi, PoezisëetëLetërsisë,kuaimbajtireferatinkryesor.Nëartikullin“Sieshkrovaparathënjenelibritnëgreqishttë A.Podrimjes‘’Hartaegrisur’’,menëntituj“Podrimjapoetigjëidhimbjestëcilënsëpërbotshme”esollidhebotimi“ShkollaiPoetikelibrit tëtij:“Hartaegrisur”nëgjuhëngreke.Botuesii“EolikaGrammata”mëfolipër Podrimja” botuarmë7tetor2012nëgazetën“Nacional”,Kubatispoetinbënkosovar,njëekspozetëdukeshkëlqyermëtëveprësshfaqursëautoritedhe adhuriminetijtëmadhpërveprënetijdhemëkërkoi,nëseishteemundur, dukenadhënënjëpasqyrëmëtëplotëpërlegjendënepoezisëkosovare.Ndërtëtjeraaishkruan:“Nëshërbimtë UshtrisësëLirisë,sipoetdhesiburrëͲatdhetar,ështëai,icilitëdoshkruajtëpaqyrojëedhetëgjithëdytragjizminfjalëepërluftëstëdhedhetë imeshoqetëpërkthentedisapoezitëtij(shihbotimin“EolikaGrammata”Nr. vetëflijimitpërvendinevet,vetëmmedyvargje:Kosovë,unë239,biriytshtator/enjohgjakunͲtetortënd2009,qëvlon”.Shkrimtarif.58Ͳ59).i Më2010,ramënëujdisëbashkumeIljazBobajndheKostaValetën,përtë shquargrek,KostasValetasishtenjohurmepoetinkosovar,AliPodrimjenpara35vjetëshnënjëKongresPoetiknë Italidheekishtevlerësuarshumëveprënpoetiketëtij,ndërkohëpoaivendosiiparigurinpërtanjohurnëGreqi, gjëtëcilënesollibotimiilibrittëtij:“Hartaegrisur”nëgjuhëngreke.Botuesii“EolikaGrammata”mëfolipër poetinkosovar,dukemëshfaquredheadhuriminetijtëmadhpërveprënetijdhemëkërkoi,nëseishteemundur, tëshkruajedhedyfjalëpërtëdheimeshoqetëpërkthentedisapoezitëtij(shihbotimin“EolikaGrammata”Nr. 239,shtatorͲtetor2009,f.58Ͳ59).Më2010,ramënëujdisëbashkumeIljazBobajndheKostaValetën,përtë nr. Dhjetor 2012 - 23 80 homazh Fitim Dani,arkitekti i mësimdhënies dhe i drejtimit arsmor në Dibër Nga Mevlud Buci Ishte fëmijë inteligjent, vullnet fortë, i urtë e i dashur. Fitim Dani në çdo post arsimor punoi ur shteron pusi i dihet vlera ujit-tho- e drejtoi me kompetencë e shpirt reformues. shte filozofi i rilindjes kombëtare Sami Në udhët e vështira të arsimit në Dibër, Fitim KFrashëri. Sigurisht që Fitim Dani, bir i Dani ndoqi përvojën e të pa harruarve Selim Dovolanit, mësues, drejtor, kryeinspektor dhe Alliu, Adem Perhati, Ivzi Shehu e plot të tjerëve. Figura e Fitim Danit u rrit si mësues, krijues, organizator i veprimtarive arsimore në Dibër Ndërsa shkruajmë për Fitimin, mendja na vete novator, bashkëpunues me komunitetin, i taktit NJERIU YNË I MIRË nuk jeton më, por ai rron dhe rrezaton në zem- tek shokët e tij, inspektorët er arsimit në Dibër me nxënësit, i thjeshtë e veprues, i palodhur me rat e mendje të brezave të nxënësve, në kujtimet që nuk jetojnë si Zabit Trupja, Allaman Xharri, talentet e reja. Fitim Dani, kuadër që punoi e BAFTJAR SHAHINI… e shokëve, në bëmat konkrete për reformimin Haki Duka.-Fitim Dani ishte njeriu i reformimit, drejtoi u dallua gjithmonë. Faktet tregojnë se ai pedagogjik të mësimdhënies e të drejtimit ar- i shoqërisë së sinqertë, mjeshtër në mësim- vlerësoi punën ideologjike, drejtuese e mësimd- i iku më 17 nëntor 1989 për të mbetur simor. Sinqerisht kur nisa të shkruaj këto pak dhënie dhe arkitekt i drejtimit arsimor-thotë hënëse. Këtë e dëshmoi shëmbëllimi si drejtor Ai paharruar midis nesh. Moto e jetës radhë për Fitim Danin m’u duk vetja sikur jam pedagogu i matematikës Sabri Pira. Për Fitimin shkolle në Zalldardhë në vitet 1972-1974 ku i së tij ishte “Jam shumë i gëzuar kur i shoh përpara një provimi në dekanat, sikur jam për- flasin provat e punës shkencore, drejtuese e dha shtytje folklorit dhe kulturës së kësaj zone njerëzit të qeshur” -vënë kjo edhe si epitaf para një galerie të thellë e plot me minerale të reformuese, flasin brezat e nxënësve, kolegët e të njohur. Fitim Dani u shqua në periudhat në banesën e fundit të tij. çmuara. Jeta dhe vepra e Fitim Danit është sa e shkollave përkrah të cilëve ai punoi e drejtoi..E më të vështira të reformimit arsimor. Në vitet E gjeta midis fletëve të zverdhura të thjeshtë aq edhe e vuajtur, sa e bukur aq edhe ruaj në kujtesë që para 35 vitesh një veprimtari 1974-1980 punoi me shpirt krijues si inspektor e vështirë, sa e ndritur aq edhe e madhërishme masive me drejtorët e trevës së Dibrës të cilët arsimi në seksionin e arsimit të Dibrës. Më pas koleksionit të gazetës “Ushtima e maleve”. dhe gjurmëlënëse. Ndonëse po shkruaj sadopak erdhën në Lunarë. Mbi 100 drejtorë shkol- në vitet 1980-1985 mësues shembullorë në Më dhembi shumë ikja e parakohshme për ato që kam përjetuar si mësues e drejtues lash me në krye Fitim Danin ish kryeinspektor shkollën 8 vjeçare Melan. Nga viti 1985-1991 e shokut dhe mikut tim, shok e mik i të shkolle, ku pata fatin që Fitim Danin ta kem dhe drejtorin e kabinetit pedagogjik të Dibrës drejtor i shkollës së mesme të përgjithshme “8 gjithëve, njeriu që qeshte me shpirt, njeriu edhe drejtues e kam të lehtë, por edhe tepër Vangjel Petri. Fitimi vëzhgoi, vlerësoi dhe nëntori Peshkopi”.Në vitet 1995-1998 shërbeu me zemër të madhe. Nuk mund ta lija të vështirë që rrezatimi i mësimdhënies dhe nderoi punën gjurmuese, organizative të shkol- si zv.drejtor i shkollës “Demir Gashi:” në qytetin midis fletëve të zverdhura, e mora dhe po drejtimi suksesshëm i Fitim Danit të mbyllen lave. Tregoi vërtet pjekurinë , taktin dhe ndi- e Peshkopisë. Nga viti 1998 deri në vitin 2005 e përcjell tash pas 23 vjetësh për ti dhënë në caqet e një shkrimi, për të dhe vepra e tij hmesën e organizatorit reformues. Fitim Dani Fitim Dani shërbeu si drejtor i shkollës “Irfan pak shpirt. sikurse dhe të para drejtuesve të shquar Selim ka një kronikë të ndritur të formimit si kuadër Hajrullai” deri sa dhe zemra e tij pushoi së I përjetshëm qoftë kujtimi i Baftja Alliu, Shermsi Manjani, Beqir Shehu, Ramiz i palodhur. Më 1957-1961 mbaroi shkollën e rrahuri përfundimisht. Dibra, Dovolani, qyteti i Shahinit. Lela, Elmaz Lala, Xhevahir Hoxha, Gëzim Kalia mesme pedagogjike në Peshkopi. Fillimisht Peshkopisë, zonat më të thella të Dibrës, shkol- e plot të tjerë mund të shkruhet në vijimësi. shërbeu mësues në vendlindje, në Dovolan. Në lat ku dha mësim e drejtoi e kujtojnë me respekt * * * Fitim Dani u lind në Dovolan më 15 shta- vitet 1961-1963 përfundoi studimet e larta në e nderim Fitim Danin. Bashkëshortja, Hanifja, Njerëzit e mirë, edhe kur nuk janë më, je- tor 1943 në një familje të shquar për bujari e fakultetin e shkencave në Tiranë me rezultate fëmijët, kolegët, brezat e nxënësve nderojnë e tojnë. Dhe kjo ndodh se me punën e tyre, në kulturë popullore, të pasionuar pas virtyteve të të shkëlqyera. Në vitet 1967-1972 shërbeu si kujtojnë të pa harruarin Fitim Dani. E themi me jetën e tyre të shkurtër, kanë arritur të vendosin vëllazërimit e të arsimit. U rrit dhe u edukua mësues në shkollën “Irfan Hajrullaj” në qytetin zemër në dorë se Fitim Dani ishte dhe mbeti diçka të paluajtshme në truallin e jetës sonë. me fisnikërinë e kullës së Danit, me respektin e Peshkopisë. Njeri i përkushtuar si mësues arkitekti i mësimdhënies dhe i drejtimit arsimor Babait të tij, Xhaferrit, në ato vite të për prindërit, fisin edhe bashkëfshatarët e tij. novator, si veprimtar në shkollë e jashtë saj. në Dibër. stuhishme të Luftës i takoi të vinte jetën në themelet e Shqipërisë së re. Baftjar Shahini, i biri, ra në krye të detyrës më 17 nëntor 1989. GJOKË DOÇI - BIRI I LURËS, TRIMI I MALLAKSTRËS... Kam shumë mbresa për këtë shok punë- tor e të sakrificës, njeri të aksionit e të punës ...Në Symizë, në qoftë se nuk gaboj adresë, ishten e pijeve freskuese dhe, krahas këtyre sulmuese, njeri ku intelektuali dhe punëtori, djali e ndalon makinën duke ma bërë me punëve, udhëheq njësitin gueril të qytetit. qenë shkrirë në një. dorë drejt një lapidari. E kishte mbajtur mend Aksionet kundër fashizmit pasojnë njëri Vite më parë, si tani dhjetë vjetë të shkuara herën e kaluar kur u mërzita pse nuk i bëra tjetrin. Edhe në Elbasan ai gjen ndër shokët kur punonim për psikologjinë shoqërore për një fotografi. Zbrita dhe bëra disa shkrepje urrejtjen urrejtjen e madhe kundër fashizmit. punën e pronën, Baftjari kishte dëshirë të mbi atë vend ku ra biri i Lurës Gjokë Doçi, Bashkë me Siri Kodrën (dëshmor) e shokë të ndalej tek psikologjia e punës e minatorit të në atë vend ku banorët e fshatit e kishin lënë tjerë udhëheq demonstratën e bukës. Bulqizës. Ishin shumë jetësore mendimet e barin të paprekur që nga koha e rënies. Pl- Në vitin 1942 merr pjesë në çetën parti- tij, të pjekura e të menduara mirë. Buronin laka e lapidarit ishte me të gjitha shenjat e zane të Dumresë. Fillimi i vitit të ardhshëm nga thellësitë e minierës së kromit ku kishte shkronjat e ditës kur dekada më parë ishte do të jetë një gëzim i veçantë për Heroin. Par- punuar dy vjet radhazi si kantidat partie, nga zemrat e shokëve të tij minatorë e vagonistë, vënë. Ishte një nder që populli i bënte tia do ta pranojë në radhët e saj. Tani Gjoka nga mendimi e psikologjia e njerëzve që ai i një heroi të Luftës Antifashiste, një vlerë e nuk do të ishte më jetim. Për atë mendonte kish njohur mirë. Shokë të shumtë kishte mes kulturës së popullit të thjeshtë... (Fragment një nënë e madhe që do ta shoqëronte gjatë minatorëve të Bulqizës Baftjar Shahini, mes nga reportazhi “Kronika nga një ushëtim me udhëve të jetës. Dhe këtë kujdes, që heroi punëtorëve kudo në rreth. kokën pas - prill 2010) kishte ndjerë edhe përpara Gjoka do t’ia Një ditë erdhi nga Zogjet dhe na futi në E shkëputa këtë fragment nga kronikat e shpërblente në përleshje dhëmb për dhëmb diskutim: si ta tërheqim rininë në veprimtari, jetës sime për ta bashkuar me një fragment me fashistët. në punë e aksion? E kish merak shumë punën tjetër për jetën e Gjokë Doçit, kronikën e Nin Aksioni i shtatorit 1943, siç tregojnë me brezin e ri. Me dorën e tij shkroi nga faqja Rajtës për Heroin, njeriun që e donëte dhe e shokët e tij të luftës, qe një fitore e thellë e parë deri në të fundit studimin voluminoz “ nderonte si luras që ishin të dy (Nini tash e ka mbi fashistët. Gjoka udhëhoqi 25 partizanë Mbi vendin dhe rolin e rinisë në etapën e sotme në rrethin e Dibrës dhe problemet që dalin”. gjet Gjokën në parajsë), si trim që e rradhiti të cilët u futën në qytet dhe goditën armikun. Është një studim ku gjen forcën e hulumtuesit veten midis më trimave të Luftës së Madhe e parë. Këtu një rol të rëndësishëm luajtën Nga ana e gjermanëve mbetën të vrarë mbi shkencor, njohësin e psikologjisë së brezit Antifashiste Shqiptare. Po e përcjell për lex- shokët e tij si Vasil Shanto, Nazmi Rushiti 80 forca. të ri, forcën përgjithësuese të intelektualit të uesin me rastin e 20 nëntorit, 69 vjetorit të (Heronj të Popullit); si dhe Shkodra me atë Për trimërinë dhe aftësinë e tij, me krijimin kulturuar. Ky studim që mban firmën e sektorit rënies historike të tij. Po e përcjell shoqëruar mjedis ku zinte revolta e masës së thjeshtë e Brigadës së Parë Sulmuesi Gjoka u caktua të edukimit e që e ka në dorë çdo byro partie, me një fotografi të lapidarit të tij në Symyzë kundër shtypjes dhe shfrytëzimit, kundër të si kuadër deri në komandant të batalionit është pjesë e kontributit të Baftjar Shahinit për dhe me një fotografi të Gjokë Doçit në Fushë huajit që kishte pushtuar vendin. të 4-t. studimin e problemeve shoqërore, një shem- Lurë, në trojet e tij stërgjyshore... Në Shkodër, malësorin nga Lura e sollën ... 20 Nëntor 1943. Në një përpjekje bull metodik se si duhet punuar në këtë fushë për t’u përgatitur si klerik i ardhshëm. Ai, të rreptë për jetë a vdekje në mbrojtje të të gjerë të studimeve tona. NË BALLË TË SULMIT brigadës që kalonte lumin Vjosa, bie Gjoka, Në ndërmarrjen e ndërtimit ku punonte jo vetëm që braktisi rrugën e zgjedhur nga kohët e fundit, gjithnjë e kam takuar midis spe- Është e drejtë të thuash, se ndaj jetës së njerëzit e fesë me qëllime të ulëta dema- për të mbetur përjetësisht i gjallë në zemrën cialistëve ndërtues në Peshkopi, Bulqizë, Sll- heronjve tanë, që ranë për atdhe, (me gjithë gogjike, por në kontakt në kontakt me litera- e popullit. Se populli ka një vend të veçantë ovë, Kala të Dodës. I donte dhe kishte dëshirë të përpjekjet sado këmbëngulëse për të njohur turën komuniste e lartëson veten dhe, në për ata që jetën ia kushtojnë atdheut. shkruante për ta, për përvojën e tyre, dashurinë ata); mbeteshin gjithnjë borxhlinj, jo vetëm mënyrë krejt të ndërgjegjshme, përcakton në Jeta e Gjokës!...me mjerim, por jo e për profesionin. Dhe shkroi. Duke menduar e për shtrirjen e veprimtarisë revolucionare në jetën e tij pozicionin që do të zerë në anën shkurtër, e gjatë pa mbarim. E tillë është jeta punuar për ta, ra në krye të detyrës. kohë, por, kryesorja, dhënia sa më e plotë e revolucionit popullor. e Heronjve. Ata në rrugën që nisi Partia ishin Dhembjet kapërcehen me forcë. Kështu e tyre ku të spikasë karakteri i tyre i fortë i Djaloshi me fytyrë tërheqëse e sy të zgjuar, të parët dhe mbetën ngaherë të rinj, krenarë vepronte edhe Baftjar Shahini. Humori i tij, formuar me cilësitë dhe virtytet më të mira të gjatë kohës së shkollës së mesme në Shkodër për brezat. ngrohtësia shoqërore, optimizmi që krijonte, popullit tonë. E tillë është edhe jeta e Heroit do të bjerë në sy për veprimtarinë e tij të pa- Ka vite që Lura çmallet me birin e saj të na qëndrojnë kurdoherë para syve. të Popullit Gjokë Doçi, malësorit jetim nga derdhur në bronc. Njerëz të moshave të ndry- Midis fotografive të shumta që kam për sur revolucionare. Në këtë kohë do të shkojë Baftjarin, shkëputa njerën prej tyre, atë të Lura që nuk mbeti jetim pasi nënë i doli PKSH disa herë në Lurë, në vendlindjen e tij të shme përkulen me nderim para bustit të tij në 26 qershorit të këtij viti, kur shkuam bashkë (sot PPSH). dashur, ku dhe atje frymëzon malësorët. qendër të Lurës. Heroi me vështrim të tretur në Kala të Dodës për të bërë reportazhin për Si shumë njerëz të asaj kohe të shtresave të Qëndrimi i Gjokës në Shkodër bëhet i pa- nga Nezhda sikur i grish për vigjilencë... punëtorët e ndërtimit. varfra që përfaqësuan revolucionin socialist mundur, sepse bie në sy të armikut. Partia e Abdurahim Ashiku për hir të së vërtetës të ardhmes, edhe Gjoka transferon në Elbasan. Këtu nisi përsëri punën Nin Rajta “Ushtima e maleve”, 30 nëntor 1989 fillimet e veta revolucionare i ka në rininë si marangoz, herë si mekanik, herë në pun- “Ushtima e maleve”, 24 nëntor 1984 

24 - Dhjetor 2012 nr. 80 kulturë

tokën dibrane, por njëkohësisht , kjo tokë e lashtë u bë edhe varri për shumicën më të madhe të këtyre ushtrive armike. Një pjesë të madhe të tablove të kësaj ekspozite, e zënë edhe imazhet postmoderniste, për- brenda të cilave përthyhet bota shpirtërore e krijuesit me të gjitha shqetësimet e kohës, të cilat shfaqen përmes metaforave dhe abstraticitetit të ngjizur në strukturën media- Rreth ekspozitës vetjake të piktorit dibran, Huzri Hoxha tive të mendimit krijues . Te tablot “Gratë e datë 16 dhjetor 2012, u hap në me shkarpa”, “Memorium”, “Ikja e babait”, ambientet e Muzeut Historik Kom- sublimohet e kaluara hidhërake e ngulitur bëtar ekspozita vetjake “Udhë drejt në celuloidin e dhimbjes së përbotshme të M kohëve të përbindshme që kaluam. Krahas vetes” e piktorit të njohur nga Dibra, Huzri “Udhë drejt vetes” suksesit në artet figurative, Huzri Hoxha, Hoxha. Kjo ekspozitë u çel në kuadrin e 100-Vjetorit të Pavarësisë dhe të Shtetit është i njohur për publikun dibran dhe atë Shqiptar. Në këtë ekspozitë u përfshinë 53 së Arteve të Bukura të kryeqytetit shqiptar. kryesorë të historisë së trevës dibrane, si shqiptar edhe për kontributin e tij të madh piktura të gjinive të ndryshme: kompozime, Edhe vizitorët e shumtë vlerësuan autorin Elez Isufi, Selman Alia dhe RizaL usha, kulla në fushën e politikës dhe atë të biznesit. portrete, peizazhe dhe piktura postmoderne. për gjetjet artistike dhe mesazhet estetike e të cilit u bë selia e shtabit të udhëheqësve Ai u lind më 1961 në fshatin Blliçe të Ekspozita u organizua nga shoqata “Çidhna dhe filozofike të pikturave të tij. të kryengritjes së përgjithshme antiserbe që Dibrës. Shkollën e mesme e ka mbaruar në & Kastriotët” në bashkëpunim me Muzeun I lindur në Fushë-Çidhën të Dibrës dhe i shpërtheu më 15 gusht 19120 në Çidhën. Kastriot, ndërsa më 1985, mbaron studimet e Historik Kombëtar. Ajo qëndroi e hapur deri frymëzuar nga historia e lavdishme e trevës Krahas këtyre portreteve historikë, mjaft larta në fakultetin ekonomik. Gjatë periudhës më 22 dhjetor 2012 dhe u vizitua nga një dibrane, Huzri Hoxha, një pjesë të kon- mbresëlënëse dhe kuptimplote është edhe 1987-1990 ka mbaruar disa specializime në numër i madh njerëzish të kategorive dhe siderueshme të peisazheve dhe portreteve tabloja “Fill pas kryengritjes”, ku ushtari i Shkenca Politike. Në vitin 1992 u zgjodh shtresave të ndryshme shoqërore: artistë, të tij, ua kushton pikërisht bukurive dhe UÇK-së në prag të nisjes për në luftë merr deputet në parlamentin e parë pluralist. Nga shkrimtarë, intelektualë, politikanë dhe nxë- prijësve popullorë të trevës ku lindi dhe në prehër vogëlushin e tij për ta përqafuar viti 1993-1998 ka punuar si punonjës në në nës shkollash. Në emër të shoqatës “Çidhna kaloi pjesën më të madhe të rinisë së tij. për herë të fundit, ndërkohë tabloja “Ferra e Ministrinë e Jashtme. Më 1998 ai emërohet dhe Kastriotët”, përshëndeti kryetari i saj, Bukuritë e trevës dibrane janë pasqyruar Pashës”, evokon një nga vendet-takimet më drejtor i Përgjithshëm i kompanisë “Progips”, Ali Hoxha, i cili përgëzoi autorin për artin në peizazhet “Pemishte në Ostush”, “Dimër të lavdishme të Dibrës, ku burrat e Çidhnës përfaqësues ekskluziv i kompanisë gjermane e tij të mrekullueshëm, ndërkohë vlerësime në Fushë-Alije”, “Përroi i Gramës” etj, por dhe të mbarë Dibrës shpesh herë kanë lid- “Knauf Corp”. Aktualisht është student i vitit me superlativa u bënë edhe nga piktorët ndërkohë ka gdhendur me mjeshtëri në art, hur besën për të luftuar kundër armiqve të të tretë në Akademinë e Arteve në Tiranë. dhe pedagogët me përvojë të Akademisë edhe portretet e disa prej protagonistëve shumtë që si bisha të egra janë turrur mbi Korresp. “Rruga e Arbërit”

Gëzuar 2013! Librin “Historia e Dibrës” mund ta gjeni pranë librarisë së Shtëpisë Botuese M&B, Në Peshkopi: Libraria “Fleta XXI”, në rrjetin e librarive “Adrion”, libraria “Eva” pranë Pallatit të Kulturës, pranë Muzeut Libri Universitar si dhe në pikat e shpërndarjes së librit. Për porosi: tel. (04) 22 33 283 / 069 20 68 603 / 068 65 08 441 / 067 30 73 265 Në Dibër të Madhe:Rexhep Torte. E-mail: e-mail www.mbbotime.com / në FB: M&B - Botime dhe Studio Grafike

cyan magenta yellow black 