<<

Ffeithiau Ffynci Adar

Gwales Henaint y Môr 39,000 pâr o huganod yn Mae llawer o adar y magu a’r bedwaredd môr yn byw am fwy Hugan Gwylan Goesddu ble i fynd, beth i'w wybod nythfa fwyaf y byd o nag 20 mlynedd. Huganod y Gogledd. Mae’r aderyn drycin hynaf a gofnodwyd Bilidowcar dros 50 mlwydd oed!

Rhywbeth bysgodlyd Gall palod ddal hyd at 100 o lymrïod yn eu pig Ystafell yn Aderyn Drycin Manaw ar unwaith! unig Sefydlog Mae safle magu’r gwylog mor fychan â’r Cadw'n glir darn o dir y mae’n sefyll arno. Mae gan aderyn drycin y graig ffordd wych o ddychryn ymwelwyr annymunol. Byddant yn cyfogi olew drewllyd fel taflegryn cas dros y tresmaswr.

Cwestiwn: Pâl (chwith) Gwylog (dde) Aderyn Drycin y Graig Pa aderyn yw symbol Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro? Pioden y môr Llurs

Y Llurs Atlantig a gall blymio o 100 troedfedd yn yr awyr ar gyflymder hyd at 60 milltir awr. Yr hugan yw’r aderyn môr mwyaf yng ngogledd yr Rhannu Os hoffech rannu’r hyn yr ydych wedi ei weld: Twitter: @PembsCoast Facebook: Coast

Am fwy o wybodaeth, ymwelwch â www.pembrokeshirecoast.org.uk www.pembrokeshiremarinecode.org.uk www.rspb.org.uk

Cynnwys darlun: Clockwise o'r chwith uchaf , Pâl, Gwylan Goesddu, Llurs, Gwylog gan Andrew Mackay Funky Facts Sea

Grassholm Old age Birds 35,000 pairs of gannets - Many seabirds live the second largest longer than 20 years. Gannet Kittiwake where to go, what to know gannetry in the Atlantic. The oldest recorded manx shearwater is over 50 years old. Cormorant

Something fishy Puffins can hold up to 100 sand eels in their Standing Manx shearwater mouths at once! Room Only The breeding territory of a guillemot is as small as the space it Keep clear stands in. Fulmars have a great way of scaring off unwanted visitors. They vomit a nasty, smelly oil onto the intruder.

Question: Which bird is the emblem of Puffin (left) Guillemot (right) Fulmar the Pembrokeshire Coast National Park? Oystercatcher Razorbill Razorbill Atlantic and can dive from 100 feet in the air at speeds up to 60 miles per hour. Gannets are the largest sea bird in north Share If you’d like to share what you’ve seen: Twitter: @PembsCoast Facebook: Pembrokeshire Coast

For more information visit www.pembrokeshirecoast.org.uk www.pembrokeshiremarinecode.org.uk/ www.rspb.org.uk

Cover illustration: Clockwise from top left, Puffin, Kittiwake, Razorbill, Guillemot by Andrew Mackay Mae dyfroedd maethlon The nutrient-rich waters off Arfordir Penfro’n denu toreth the Pembrokeshire Coast o fywyd gwyllt i’r môr, yr attract a wealth of wildlife to arfordir, y clogwyni a’r awyr the sea, the shore, the cliffs uwchben, sy’n golygu mai and the sky above, making it Gwylan y penwaig dyma un o’r mannau gorau yn one of the best places in Herring gull Ewrop ar gyfer bywyd gwyllt Europe for marine wildlife. morol. O fis Mawrth i fis From March to July the cliffs Gorffennaf mae’r clogwyni o around the Pembrokeshire amgylch Arfordir Penfro’n Coast are alive with the ferw o synau ac arogleuon scents and sounds of Brân goesgoch • Chough miloedd o adar y môr. Mae thousands of sea birds. Many llawer o’r adar yma wedi of these birds have travelled © Richard Crossen teithio miloedd o filltiroedd i thousands of miles to breed fagu cywion ar silffoedd culion on narrow rock ledges around Gwylan gefnddu leiaf ar y creigiau ar hyd yr arfordir the coast and underground Lesser black-backed gull ac mewn tyllau ar ynysoedd y burrows on the offshore glannau. islands. Ynys Sgomer: y nythfa fwyaf Island: world’s largest yn y byd o Adar Drycin colony of Manx Shearwaters, Cardigan Bay SAC Manaw, gyda dros 300,000 with over 300,000 birds! o adar! : 39,000 pairs of Gwales: 39,000 pâr o breeding gannets and the Bae CCeredigionedigionerBae Cardigandigan BayarC Bay huganod yn magu a’r fourth largest colony of bedwaredd nythfa fwyaf y byd Northern Gannet in the world. Gwylan gefnddu fwyaf Great black-backed gull o Huganod y Gogledd.

© John Bridges John © DDinasinas Head CCwm-yr-Eglwyswm-yr-Ewm-yr glglwwys PwllgwaeloddaelowllgwP DinasDiina

StSt NicholasNiicholasol s LlanLlanychaerychaer ScleddauScleddauu PorthgainorP thgain TrenrT ennn AAbercastlebbebercastststlee Llanglo anaanglo anng an MMathryaththry JordanstonJJordadanststs on AAbereiddyberAbereiddyy CasmorysCaasmorys CroesgochCroeoesgochgoch CastlemorrisCastlemort riss Newew InnInnn

TuftonTuuffftton

CCaerfarchellaaerfararchellll LlandeloyLlandeloa y MiddleMiddle MillMillll SolfachSoolfachlf c HayscastleHayscastleas e AmblestonAmblestblestonn NNeww MMoatooat SSolvaolva TTrTre garnere ggarne

NewNewgalegalea

NewgaleNewwgalegale SSandsands CamroseCamrmrosesse Pen-caer • Ynys Dinas • Ricketsets HeadickR Head

Bae SSain FfrBae Ffraidaidain DruidstonruidstD on HavenHaven Ble a Phryd St Brides Bay

Yr amser gorau i weld adar y môr yw Boroughgh HeadouorB Head BrBroadoadd HaHavenven rhwng mis Mai a mis Gorffennaf. LittleLe HaHavenven

Wrth gwrs fyddan nhw ddim yn Stt BridesBrS ides TiersTieers CrossCross trefnu eu gwyliau yn Sir Benfro i gyd- DeerDeeereer PParkarkk MarloesarM loess fynd â’ch gwyliau chi! SkSkomeromer Island StSt Ishmaels sh ae Ceir teithiau cwch dyddiol sy’n glanio DaleDDa

ar Ynys Dewi, a theithiau o amgylch SkokholmholmokSk AAnglennglegle Bae CCaerfyrddinddinfyraerBae ac sy’n glanio ar Ynys Sgomer a CCarmarthenarmarC then Bay Pembrokeshire St AAnn’snnSt ’’ss Head theithiau rheolaidd o amgylch Marine SAC Gwales. Mae’r teithiau cwch yn FreshwatereshrF wwaaterr WestWest CarmarthenmarCar then Bay ddibynnol ar y tywydd. SkrinklelerinkSk & Estuaries SAC HavenenHav Ar un o’r penrhynau, ar noson glir o Linney Head BarBarafundleraafundle Bay YnysYYnnys ByˆrByyrˆr Caiff yr arfordir a’r bywyd morol o amgylch haf, efallai y gwelwch filoedd o Adar CCaldeyaldeyeey Island Sir Benfro eu gwarchod. StacStack Rocks ocks Broad HavBr Havenen SouthSSoad outhen Drycin Manaw yn casglu ar y dwˆr ac Os y byddwn yn gofalu amdanynt gallwn eu mwynhau yn awr ac am flynyddoedd i ddod. St Govan’sGoSt vvaan’’ss Head yn hedfan heibio wrth iddynt The coast and waters around ddychwelyd i’w tyllau ar Sgomer wedi Pembrokeshire are protected . iddi dywyllu. If we look after them we can enjoy them Ynys Dewi • now and for years to come.

Where and When Ynys Sgomer • Skomer Island Staciau Elegug • Stack Rocks The best time to see seabirds is between May and July. Their holidays in Pembrokeshire are not necessarily timed to coincide with yours! There are daily boat landings on Ramsey Island, landings and round trips to Skomer and regular trips around Grassholm. Boat trips are weather dependent. From a headland on a clear summer evening you may witness thousands of Manx Shearwaters gathering on the water and flying past as they return to their underground burrows on Skomer under cover of darkness. Ar dir y Weinyddiaeth Amddiffyn, ceir cyfyngiadau mynediad On Ministry of Defence Land, Access restrictions apply

Côd Ymddygiad Code of Conduct Wylog • Guillemots Mulfran werdd • Shag Mae adar y môr yn Seabirds are sensitive greaduriaid sensitif ac mae’n creatures and are best well eu gwylio o bell, ar y tir ac observed from a distance, ar y môr. both from land and sea. Symudwch draw os y Move away if you observe gwelwch aderyn yn troi ei ben, head turning, head craning, yn ymestyn ei wddf, yn curo ei wing flapping on land. adenydd ar y tir. Guillemots and Razorbills Bydd Gwylogod a Llursod yn incubate their eggs on their deor eu wyau ar eu traed. Os feet. If they are scared off y byddant yn cael eu dychryn the ledges and take flight, oddi ar eu silff ar y graig a their egg will fall and be dechrau hedfan, bydd yr destroyed. wyau’n cwympo a thorri. Take care if observing Cymerwch ofal os y birds from the cliffs. byddwch yn gwylio adar ar Take binoculars so you y clogwyni. Ewch â don’t need to move too sbienddrych gyda chi fel na close to the edge. fydd angen ichi symud yn rhy Keep noise to a minimum. agos i ymyl y clogwyn. Cadwch mor dawel â phosibl. © Mike Alexander Mike © Hulganod ar Gwales • Gannets on Grassholm