15 Oktober 2020 (Khamis)

Bahagian Dewan Undangan Negeri, PSUKPP

NEGERI PULAU PINANG

PENYATA RASMI

MESYUARAT KEDUA PENGGAL PERSIDANGAN KETIGA

DEWAN UNDANGAN NEGERI YANG KEEMPAT BELAS

15 OKTOBER 2020 (KHAMIS)

Dikeluarkan oleh

BAHAGIAN DEWAN UNDANGAN NEGERI PULAU PINANG

PENYATA RASMI

MESYUARAT KEDUA PENGGAL PERSIDANGAN KETIGA

DEWAN UNDANGAN NEGERI PULAU PINANG YANG KEEMPAT BELAS

15 OKTOBER 2020 (KHAMIS)

Kandungan Muka Surat

Kehadiran Ahli Yang Berhormat 4 - 6

SOALAN-SOALAN LISAN

Soalan No., 26 – Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin) 7

Soalan No. 27 – Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee) 8

Soalan No. 28 – Ahli Kawasan Bukit Tambun (YB. Goh Choon Aik) 11

Soalan No. 29 – Ahli Kawasan Batu Lancang (YB. Ong Ah Teong) 14

Soalan No. 30 – Ahli Kawasan Machang Bubuk (YB. Lee Khai Loon) 15

Soalan No. 31 – Ahli Kawasan Jawi (YB. H’ng Mooi Lye) 17

Soalan No. 32 – Ahli Kawasan Sungai Pinang (YB. Lim Siew Khim) 20

Soalan No. 33 – Ahli Kawasan Pulau Betong (YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail) 23

Soalan No. 34 – Ahli Kawasan Batu Uban (YB. Kumaresan A/L Aramugam) 25

PENGUMUMAN MELANJUTKAN MASA PERSIDANGAN OLEH YAB. 27 KETUA MENTERI DI BAWAH PERATURAN 6A(1)

PERBAHASAN RANG UNDANG-UNDANG PERBEKALAN TAHUN 2021 DAN USUL PEMBANGUNAN TAHUN 2021

Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy) mengambil bahagian 28 dalam sesi perbahasan

Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd Yusni Bin Mat Piah) mengambil bahagian 39 dalam sesi perbahasan

Kandungan Muka Surat

Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil) mengambil 49 bahagian dalam sesi perbahasan

DEWAN DITANGGUHKAN

DEWAN DISAMBUNG SEMULA

Ahli Kawasan Pulau Betong (YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail) mengambil 60 bahagian dalam sesi perbahasan

Ahli Kawasan Batu Lancang (YB. Ong Ah Teong) mengambil bahagian dalam 70 sesi perbahasan

Ahli Kawasan Bertam Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee) mengambil 73 bahagian dalam sesi perbahasan

SESI PENGGULUNGAN RANG UNDANG-UNDANG PERBEKALAN TAHUN 2021 DAN USUL ANGGARAN PEMBANGUNAN TAHUN 2021

Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin) mengambil bahagian 80 dalam sesi penggulungan

Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee) mengambil bahagian dalam 104 sesi penggulungan

DEWAN DITANGGUHKAN

DEWAN DISAMBUNG SEMULA

Ahli Kawasan Paya Terubong (YB. Yeoh Soon Hin) mengambil bahagian dalam 124 sesi perbahasan

Ahli Kawasan Batu Maung (YB. Dato’ Haji Abdul Halim Bin Haji Hussain) 132 mengambil bahagian dalam sesi penggulungan

Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari) mengambil bahagian 141 dalam sesi penggulungan

DEWAN DITANGGUHKAN

LAPORAN PERSIDANGAN

MESYUARAT KEDUA PENGGAL PERSIDANGAN KETIGA

DEWAN UNDANGAN NEGERI PULAU PINANG YANG KEEMPAT BELAS

Tarikh : 15 Oktober 2020 (KHAMIS)

Masa : 9.30 Pagi

Tempat : Dewan Persidangan Dewan Sri Pinang, Jalan Tun Syed Sheh Barakbah Pulau Pinang.

BIL NAMA JAWATAN / AHLI KAWASAN 1. YB. Dato' Law Choo Kiang Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri 2. YAB. Chow Kon Yeow Ketua Menteri / Padang Kota 3. YB. Dato' Ir. Haji Ahmad Zakiyuddin Bin Abd. Timbalan Ketua Menteri I / Rahman Pinang Tunggal 4. YB. Prof. Dr. P. Ramasamy A/L Palanisamy Timbalan Ketua Menteri II / Perai 5. YB. Chong Eng Padang Lalang 6. YB. Jagdeep Singh Deo A/L Karpal Singh Datok Keramat 7. YB. Phee Boon Poh Sungai Puyu 8. YB. Zairil Khir Johari Tanjung Bunga 9. YB. Dato' Haji Abdul Halim Bin Haji Hussain Batu Maung 10. YB. Yeoh Soon Hin Paya Terubong 11. YB. Soon Lip Chee Bagan Jermal 12. YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin Penanti 13. YB. Dr. Amar Pritpal Bin Abdullah Timbalan YDP Dewan/Sungai Bakap 14. YB. Lim Guan Eng Air Putih 15. YB. Teh Lai Heng KOMTAR 16. YB. Lim Siew Khim Sungai Pinang 17. YB. Lee Khai Loon Machang Bubuk 18. YB. Ong Ah Teong Batu Lancang

BIL NAMA JAWATAN / AHLI KAWASAN 19. YB. Satees A/L Muniandy Bagan Dalam 20. YB. Syerleena Binti Abdul Rashid Seri Delima 21. YB. Gooi Hsiao-Leung Bukit Tengah 22. YB. Jason Ong Khan Lee Kebun Bunga 23. YB. Lee Chun Kit Pulau Tikus 24. YB. Azrul Mahathir Bin Aziz Bayan Lepas 25. YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil Permatang Pasir 26. YB. Joseph Ng Soon Siang Air Itam 27. YB. Mustafa Kamal Bin Ahmad Telok Ayer Tawar 28. YB. Kumaresan A/L Aramugam Batu Uban 29. YB. H'ng Mooi Lye Jawi 30. YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail Pulau Betong 31. YB. Goh Choon Aik Bukit Tambun 32. YB. Daniel Gooi Zi Sen Pengkalan Kota 33. YB. Heng Lee Lee Berapit 34. YB. Dato’ Muhamad Yusoff Bin Mohd. Noor Ketua Pembangkang/Sungai Dua 35. YB. Nor Hafizah Binti Othman Permatang Berangan 36. YB. Mohd. Yusni Bin Mat Piah Penaga 37. YB. Dr. Afif Bin Bahardin Seberang Jaya 38. YB. Zulkifli Bin Ibrahim Sungai Acheh 39. YB. Khaliq Mehtab Bin Mohd Ishaq Bertam 40. YB. Zolkifly Bin Md. Lazim Telok Bahang

TIDAK HADIR

Bil. NAMA JAWATAN / AHLI KAWASAN 1. YB. Datuk Seri Saifuddin Nasution Bin Ismail Pantai Jerejak

AHLI-AHLI YANG HADIR MENGIKUT BAHAGIAN I BAB 3 PERKARA 6A PERLEMBAGAAN NEGERI PULAU PINANG.

Bil. Nama Jawatan/Ahli Kawasan 1 YB. Dato’ Abdul Razak bin Jaafar Setiausaha Kerajaan Negeri 2 YB. Dato’ Norazmi Bin Mohd Narawi Penasihat Undang–Undang Negeri 3 YB. Dato' Dr. Mohamad Farazi bin Johari Pegawai Kewangan Negeri

TURUT HADIR

Cik Maheswari A/P Malayandy - Setiausaha Dewan Undangan Negeri

Encik Mohd Roshidi Bin Azmi - Timbalan Setiausaha Dewan Undangan Negeri

Dewan bersidang semula pada jam 9.30 pagi.

Setiausaha Dewan: Ahli-ahli Yang Berhormat, Yang Berhormat Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri. Bacaan Doa. Timbalan Setiausaha Dewan: “Bacaan Doa”. Setiausaha Dewan: Soalan lisan. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Selamat pagi Ahli-ahli Yang Berhormat. Kita mempersilakan soalan 26, sila. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Terima kasih Dato' Yang di-Pertua, soalan saya soalan nombor 26. 26. Apakah status kewangan negeri termasuklah hutang bermula pelaksanaan Perintah Kawalan Pergerakan (PKP) yang pertama sehingga kini? (a) Apakah perancangan khusus jangka masa pendek dan sederhana dalam mengurangkan bebanan hutang negeri? YB. Timbalan Ketua Menteri I: Assalamualaikum wbr. wbt. YB. Yang di-Pertua, soalan dari Yang Berhormat Seberang Jaya. “Apakah status kewangan negeri termasuklah hutang bermula pelaksanaan Perintah Kawalan Pergerakan (PKP) yang pertama sehingga kini? Apakah perancangan khusus jangka masa pendek dan sederhana dalam mengurangkan bebanan hutang negeri? “ Dato' Yang di-Pertua, meskipun berdepan dengan krisis pandemik COVID-19 dan berada dalam tempoh Perintah Kawalan Pergerakan (PKP) di mana sebahagian program di bawah penganjuran Kerajaan Negeri dibatalkan seperti Pesta Pulau Pinang Tahun 2020, Kerajaan Negeri tetap berkeupayaan untuk membuat pembayaran balik untuk pinjaman. Kesemua pembayaran tersebut dibuat mengikut jadual bayar balik yang telah ditetapkan dan baki pinjaman Kerajaan Negeri kepada Kerajaan Persekutuan pada akhir tahun 2020 kelak adalah sebanyak RM49,628,591.44. Selari dengan fokus Bajet Negeri yang telah dirangka untuk tahun 2020, untuk meminimumkan jumlah hutang Kerajaan Negeri dan mengambil kira kedudukan semasa kewangan Kerajaan Negeri sehingga kini tiada pinjaman baharu yang dibuat dengan Kerajaan Persekutuan. Dato' Yang di-Pertua, antara usaha Kerajaan Negeri untuk mengurangkan bebanan hutang negeri dan mempertingkatkan hasil pendapatan negeri adalah seperti berikut: (i) Di dalam jangka masa pendek, mengkaji semula projek yang berkos tinggi bagi memastikan kemampuan dan kecekapan perbelanjaan termasuk mendapatkan pinjaman yang lebih rendah. (ii) Dalam jangka masa sederhana, mengkaji peluang untuk mempelbagaikan pelaburan yang dapat memberikan pulangan yang stabil melalui instrumen yang baru dalam pasaran kewangan, disamping meningkatkan pelaburan melalui Simpanan Tetap dan pasaran ekuiti dengan lebihan kewangan Kerajaan Negeri yang ada dan juga mempelbagaikan

sumber hasil negeri dan mengurangkan tunggakan hasil melalui tindakan penguatkuasaan dan pemantauan yang berterusan, sekian. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Terima kasih Yang Berhormat Pinang Tunggal, kalau mengikutkan apa yang dimaklumkan oleh Yang Berhormat Pinang Tunggal, faham saya hutang Kerajaan Negeri hanyalah RM49 juta kepada Kerajaan Persekutuan sehingga akhir tahun ini dan bila kita merujuk tujuan saya menanyakan soalan ini kerana bila kita merujuk kepada perbentangan belanjawan pada Isnin yang lepas, memang ada cadangan dan niat untuk supaya menggunakan rizab Kerajaan Negeri iaitu sebanyak RM1.09 bilion iaitu separuh daripadanya digunakan untuk membiayai defisit bajet yang telah dibentangkan itu. Saya rasa adalah amalan biasa bahkan di peringkat individu pun untuk membuat pinjaman, saya tak pasti berapa pula pinjaman Kerajaan Negeri kepada institusi kewangan lain kalau ada. Adakah Kerajaan Negeri bercadang selain daripada hanya melihat kepada rizab sedia ada untuk melihat kepada mekanisme lain untuk menanggung defisit-defisit yang telah wujud akibat daripada seperti yang saya sebut dalam perbahasan saya semalam iaitu perbelanjaan kita bertambah sebagai kerajaan pada tempoh ketika PKP dan juga COVID-19 ini tetapi hasil kita juga berkurangan kerana kita memberikan rebat….(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat Seberang Jaya, pendekkan kalau boleh. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Sikit lagi memberikan rebat dan juga pelbagai lagi program, hasil cukai itu berkurangan kalau ikut daripada laporan. Jadi, seharusnya kepada saya pandangan saya kita tidak harus melibat…(gangguan) kepada rizab semata-mata jadi saya harap adakah Kerajaan Negeri bercadang untuk menggunakan instrumen lain bagi menanggung defisit yang akan kita tanggung selepas daripada peristiwa COVID-19 ini. YB. Timbalan Ketua Menteri I: Buat masa sekarang Kerajaan Negeri tidak mempunyai cadangan untuk mendapatkan pinjaman dari sumber-sumber lain. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih. Soalan Yang Berhormat Kebun Bunga. Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): Terima kasih Dato' Yang di-Pertua, soalan saya soalan nombor 27. 27. Nyatakan secara spesifik tarikh bila Kerajaan Negeri akan memulakan kerja-kerja Pelan Induk Pengangkutan Pulau Pinang pada tahun 2021. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Terima kasih Dato' Yang di-Pertua dan terima kasih Yang Berhormat Kebun Bunga yang bertanya mengenai tarikh-tarikh pemulaan kerja-kerja projek-projek di bawah PTMP. Bagi makluman Yang Berhormat, jadual pelaksanaan bagi projek-projek PTMP adalah seperti berikut:

Projek Penang South Reclamation ataupun PSR sepertimana yang telah saya maklumkan kepada Dewan yang mulia ini tempoh hari, statusnya adalah pembentangan kepada MPFN (Majlis Perancangan Fizikal Negara) telah pun dibuat dan telah kita menerima 18 nasihat. Kelulusan EIA telah pun diperolehi dengan 72 syarat, kelulusan SIA telahpun diperolehi dan kini statusnya adalah dalam penyediaan EMP (Environmental Management Plan) dan EMP ini telahpun dikemukakan kepada pihak Jabatan Alam Sekitar pada 17 Julai dan Kerajaan Negeri masih menunggu kelulusan. Selain daripada memenuhi syarat-syarat kelulusan seperti EMP, Kerajaan Negeri juga telah menganjurkan Master Design Competition, di mana perunding telahpun dilantik untuk menjadi Master Planner untuk mereka bentuk pulau-pulau yang akan ditambak dan lantikan baru sahaja dibuat dan pihak perunding iaitu Bjarke Ingels Group (BIG) sedang menyediakan rekabentuk terperinci tersebut. Untuk projek Bayan Lepas LRT dan laporan EIA telahpun diluluskan dengan 63 syarat, Heritage Impact Assessment (HIA) juga telah diluluskan, Social Impact Assessment (SIA) juga telah diluluskan dan bagi skim rel, rail scheme kelulusan bersyarat telah pun diperolehi dalam 18 Julai. Jadi statusnya adalah menunggu kelulusan penuh final approval oleh agensi Pengangkutan Darat dan Kementerian Pengangkutan. Untuk projek Pan Island Link 1 (PIL1), laporan EIA telah diluluskan pada April 2019 dengan 56 syarat, laporan (TIA) Traffic Impact Assessment juga telah mendapat kelulusan. Sekarang ini, jadual pelaksanaan tertakluk kepada financial architecture yang sedang dimuktamadkan oleh pihak PDP (Project Delivery Partner) bersama-sama dengan Kerajaan Negeri. Kerja pembinaan bagi projek dibawah PDP juga dijangka boleh bermula setelah Work Package Contract (WPC) yang pertama dianugerahkan kepada kontraktor bagi setiap komponen PTMP selepas seperti saya sebut financial architecture dimuktamadkan. Untuk projek-projek Jalan-Jalan Utama dan Terowong Dasar Laut, kelulusan wajib yang diperlukan iaitu Environmental Impact Assessment (EIA) telahpun diperolehi pada 7 November 2017 dengan 59 syarat. Kerajaan Negeri telahpun menandatangani perjanjian bagi fasa pembinaan untuk salah satu daripada projek 3 lebuh raya iaitu Pakej Dua yakni Jalan Pintasan Lebuhraya Tun Dr. Lim Chong Eu ke Air Itam. Kerja-kerja awalan bagi fasa pembinaan Pakej Dua telah bermula pada 31 Oktober 2019. Kerajaan Negeri telah menetapkan fasa pembinaan Pakej Dua dimulakan terlebih dahulu dan disusuli oleh fasa pembinaan bagi pakej-pakej lain. Bagi pakej-pakej lain seperti jalan berkembar, jalan pintasan dan juga terowong, pihak kontraktor kini sedang dalam tindakan memuktamadkan pindaan kepada rekabentuk terperinci. Untuk terowong dasar laut, kita sedang menunggu draf laporan atau pun pindaan kepada draf laporan kebolehlaksanaan (feasibility study) yang telah dibentangkan kepada Kerajaan Negeri pada akhir tahun lepas tetapi diminta untuk membuat penambahbaikan dan juga pindaan. Jadi secara amnya projek-projek di bawah PTMP telah mendapat hampir kesemua kelulusan wajib yang diperlukan daripada agensi- agensi kerajaan untuk memulakan fasa pembinaan. Kerajaan Negeri bersama dengan rakan pelaksana sedang memperhalusi langkah-langkah mitigasi bagi menangani segala impak sosial dan alam sekitar yang perlu dilaksanakan sebelum projek boleh bermula secara fizikal, terima kasih. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih Yang Berhormat Tanjong Bunga…(gangguan). Sila. Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): Tambahan.

YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Sila. Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): Terima kasih Dato' Yang di-Pertua. Tadi saya memang dapat satu jawapan yang cukup comprehensive daripada Yang Berhormat Tanjong Bunga. Cuma saya nak tahu samada kos untuk pakej pertama yang telah Yang Berhormat Tanjong Bunga telah meletakkan telah bermula dan juga komponen mana satu yang harus dilaksanakan terlebih dahulu dan juga memandangkan bukan semua EIA telah mendapat kelulusan. Jadi soalan saya sama ada tetap Kerajaan Negeri akan meneruskan komponen yang lain atau komponen yang dimana kelulusan telah diperolehi terlebih dahulu, terima kasih Dato’ Sepaker. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Terima kasih Yang Berhormat Kebun Bunga. Saya rasa dari segi bagi pihak Kerajaan Negeri, kita cuma hanya akan teruskan dengan mana-mana pakej yang mendapat kelulusan iaitu sudah pasti Kerajaan Negeri komited untuk memastikan semua kelulusan dan syarat-syarat yang bersamaan dengan kelulusan tersebut adalah dipatuhi ya. Kerajaan Negeri tidak akan membuat sebarang projek tanpa kelulusan itu bukan cara yang bertanggungjawab. Jadi sepertimana yang disebut tadi Pakej Dua adalah antara projek yang telah mendapat kelulusan maka ia sedang apa ni berlangsung pembinaannya, untuk pakej pertama pakej 1 walaupun kelulusan EIA juga telah diperolehi namun untuk reka bentuknya masih ada sedikit penambahbaikan dan pindaan yang diminta oleh Kerajaan Negeri. Oleh itu, fasa pembinaan belum lagi kita mulakan. Jadi dalam semua projek pun Kerajaan Negeri akan memastikan segala syarat-syarat yang ditetapkan oleh semua agensi-agensi, jabatan-jabatan yang wajib, perlu dipatuhi dan pada masa yang sama kita juga mengambil pandangan daripada rakyat, daripada pakar-pakar teknikal dan kadang-kadang perlu dibuat pindaan dan perlu dibuat penambahbaikan kepada reka bentuk yang asal jadi mungkin itulah yang kita lihat ada pakej yang sudah bermula, ada pakej yang belum bermula. Terima kasih Yang Berhormat. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih. Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): Satu lagi, sebab tadi saya dah tanya tentang kos juga untuk yang telah bermula tu, kos untuk Pakej Dua. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Pakej Dua yang telah bermula saya. RM851,000,000.00 juta, itu lah kos yang telahpun termaktub dalam RFP yang telah di award kepada kontraktor. Terima Kasih Yang Berhormat. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Sila. Ahli Kawasan Sungai Dua (YB. Dato’ Muhamad Yussof Bin Mohd Noor): Terima kasih Yang Berhormat Dato’ Yang di-Pertua, terima kasih kepada Yang Berhormat Tanjong Bunga yang menjelaskan tentang perlaksanaan PTMP. Cuma seperti yang dimaklumkan, PSR ataupun penambakan laut di sebelah selatan menjadi sumber ataupun sumber dana untuk projek PTMP ini. Adakah kerja-kerja tambakan ini akan dimulakan dahulu sebelum kerja-kerja yang lain pembinaan lebuh raya PIL1 ataupun LRT ataupun sebaliknya dan

10 saya takut dia jadi macam kajian untuk terowong, kita bagi tanah dahulu lepas tu tanah dibangunkan dengan projek yang besar seperti Dream City 1 dan 2 tapi kajian belum selesai. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Sila. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Terima kasih Yang Berhormat Speaker dan Yang Berhormat Sungai Dua atas soalan. Berkenaan dengan isu yang pertama yang dibangkit iaitu mengenai PSR. Kalau kita ikut balik kepada model pembiayaan bagi projek-projek PTMP sememangnya ia akan dibiayai oleh penambakan pulau-pulau dalam PSR maka kalau kita ikut kepada garis masa yang asal sepatutnya pulau-pulau ditambak dahulu kemudian apabila Kerajaan Negeri dapat hasil daripada pulau-pulau tersebut maka baru kita boleh melaksanakan projek-projek seperti LRT dan PIL1. Namun demikian, Kerajaan Negeri berpendapat bahawa adalah penting untuk rakyat Pulau Pinang seterusnya bahawa projek-projek seperti PIL1 dan juga LRT dapat dilaksanakan dengan lebih awal. Itu sememangnya menjadi hasrat Kerajaan Negeri, supaya projek-projek boleh dimulakan kalau bukan serentak pun mungkin sejurus selepas projek tambakkan bermula tapi untuk merealisasikan hasrat tersebut kita memerlukan dana jadi oleh sebab itu, Kerajaan Negeri pun sedang mencari beberapa option untuk memastikan kita boleh melaksanakan projek- projek LRT bersamaan pada masa yang sama secara serentak bersama-sama dengan projek tambakan dan semasa kerajaan pimpinan Pakatan Harapan terdahulu sememangnya Kerajaan Negeri telahpun mendapat persetujuan daripada Yang Berhormat Mantan Perdana Menteri, yang bersetuju untuk memberi jaminan yang Kerajaan Persekutuan supaya memberi pembiayaan boleh dibuat oleh Kerajaan Negeri. Sekarang ini kita Kerajaan Negeri masih sedang follow up dengan Kerajaan Persekutuan mengenai isu tersebut dan sekiranya dapat diperolehi kelulusan maka Kerajaan Negeri bolehlah membuat pinjaman ataupun menerbitkan bon bagi membiayai Projek LRT sementara projek tambakan berlangsung, jadi untuk soalan yang kedua yang ditanya oleh Sungai Dua berkenaan terowong dan kajian kebolehlaksanaan yang belum siap. Saya rasa Kerajaan Negeri sudah banyak kali menjelaskan kepada semua orang awam dan juga pihak Yang Berhormat juga bahawa tidak ada sebarang tanah yang telah diberi kepada kontraktor untuk feasibility study bagi terowong belum lagi sebab dia belum siap. Yang tanah yang telah diberi adalah untuk kajian kebolehlaksanaan serta reka bentuk terperinci bagi pakej 1, 2 dan 3. Jadi bagi terowong, jangan risau Yang Berhormat, tanah belum lagi diberi, kontraktor belum lagi dibayar. Terima kasih Yang Berhormat. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih Bukit Tambun, sila. Ahli Kawasan Bukit Tambun (YB. Goh Choon Aik): Terima kasih Dato’ Speaker. Soalan saya, soalan nombor 28. 28. Huraikan purata kapasiti efektif air setiap bulan bagi tahun 2020 di Empangan Teluk Bahang dan Empangan Air Itam. (a) Jelaskan kapasiti harian pengeluaran air terawat di Loji Rawatan Air Sungai Dua. (b) Apakah status Empangan Mengkuang? (c) Sila perincikan isi padu penggunaan air oleh perumahan, perniagaan, perindustrian dan sebagainya.

Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Terima kasih. Yang Berhormat Bukit Tambun atas soalan mengenai Empangan Teluk Bahang dan Air Itam serta Empangan Mengkuang dan Loji Rawatan Sungai Dua. Soalan pun cukup komprehensif, jawapan pun cukup komprehensif. Tapi saya akan pendekkan, Yang Berhormat. Untuk Capacity Effective bagi tahun 2020 untuk Empangan Teluk Bahang secara puratanya saya ada jadual ni nanti saya akan bagi dekat Yang Berhormat sebab kalau nak baca keseluruhan jadual susah, tapi saya boleh laporkan pada, data yang terkini Empangan Teluk Bahang kapasitinya adalah 27.5% sudah pun meningkat dengan adanya berlaku hujan pada minggu-minggu ini dan untuk Empangan Air Itam 46%. Semua lampiran nanti saya akan bagi untuk soalan mengenai Kapasiti Harian Pengeluaran Air Terawat di Loji Rawatan Air Sungai Dua untuk memenuhi permintaan air, PBA telah mengoptimumkan pengeluaran air terawat di loji rawatan air terbesar Pulau Pinang iaitu Loji Rawatan Air Sungai Dua dan purata pengeluaran air terawat loji tersebut adalah 963.2 juta liter sehari sejak 1 Januari 2020. Lampiran dengan data penuh pun saya akan bagi pada Yang Berhormat. Untuk soalan mengenai Empangan Mengkuang. Capacity Effective Empangan Mengkuang kini berada pada 90.5% hampir penuh dan Empangan Mengkuang adalah empangan yang sangat besar jadi berkenaan dengan pengambilalihan Empangan Mengkuang, satu mesyuarat telah berlangsung di Kementerian Alam Sekitar dan Air pada 24 September 2020 yang telah dihadiri oleh Yang Amat Berhormat Ketua Menteri sendiri bersama saya sendiri dan juga Menteri. Dan Kerajaan Negeri Pulau Pinang telah pun bersetuju untuk menerima Empangan Mengkuang dan Majlis Penyerahan akan diadakan pada 26 Oktober hari Isnin saya rasa di Empangan Mengkuang yang akan turut dihadiri oleh Menteri sendiri. Jadi selepas daripada itu Kerajaan Negeri akan membuka Empangan Mengkuang kepada orang ramai dijangka dibuka pada 15 November dengan SOP-SOP yang tertentu. Jadi kawasan yang akan dibuka adalah sepanjang, saya rasa 2.7 Kilometer. Kita tak boleh lagi membuka kesemua satu lingkaran di empangan tersebut kerana pihak JKR masih lagi sedang membuat kerja-kerja membaiki cerun. Untuk soalan yang ketiga iaitu perincian isi padu penggunaan air. Yang ni saya akan bagi lampiran tapi saya akan baca jumlah saja lah. Bagi maklumat Yang Berhormat, consumption air bagi bulan Januari dan Febuari tahun 2020 adalah berjumlah 53.7 juta meter padu, bagi bulan Mac dan April 50.6 juta meter padu untuk bulan Mei dan Jun 48.9 juta meter padu dan untuk bulan Julai dan Ogos 56.2 juta meter padu. Terima kasih Yang Berhormat. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih. Ahli Kawasan Bukit Tambun (YB. Goh Choon Aik): Soalan tambahan, Terima kasih di atas jawapan daripada Tanjong Bunga. Aktiviti pembalakan di Hulu Muda masih berterusan isu ini telah mengancam kemampanan bekalan air kepada Negeri Pulau Pinang untuk jangka panjang. Oleh yang demikian, kita perlu ada perancangan yang menyeluruh untuk mengurangkan kebergantungan sumber air dari Sungai Muda. Oleh yang demikian, disini soalan saya adalah walaupun hujan telah berlarutan beberapa minggu ini, peningkatan paras air di Empangan Teluk Bahang masih tidak ketara iaitu lebih kurang 27% sahaja. Apakah punca sebenarnya? Soalan kedua, memandangkan majlis penyerahan akan dilakukan di Empangan Mengkuang akan dilaksanakan pada 26 Oktober ini, adakah kelengkapan terutamanya pam berada di Empangan Mengkuang ni berada dalam keadaaan baik. Ketiga, di Pulau Aman terdapat station Kajian Penyahgaraman Air Laut. Adakah station ini masih berfungsi dan apakah hasil kajian tersebut? Terima kasih.

Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Terima kasih Yang Berhormat Bukit Tambun. Mengenai Empangan Teluk Bahang, walaupun dia hujan banyak tapi apa ni, kita nampak peningkatan itu tidak begitu mendadak. Dia sebenarnya Yang Berhormat, Empangan Teluk Bahang ni adalah satu empangan yang besar walaupun tidak sebesar Empangan Mengkuang tapi boleh dikatakan besar juga dan untuk memenuhi Empangan Teluk Bahang sebenarnya kita memerlukan hujan setiap hari untuk enam (6) bulan iaitu setiap hari untuk enam bulan baru kita boleh isi penuh Empangan Teluk Bahang itu betapa banyak air yang diperlukan. Jadi untuk memenemui ataupun memenuhi objektif PBA kita perlukan hujan ataupun capacity sebanyak lebih kurang 45% pada hujung tahun ini agar kita dapat menampung permintaan air bagi tahun depan. Untuk bulan-bulan yang musim kemarau pada tahun depan. Jadi sekarang ni status 27% dan kita amat mengharap bahawa hujan akan berterusan supaya kita boleh dapat mencapai target 45%. Pada masa yang sama sebenarnya agak menarik juga Yang Berhormat, membangkitkan mengenai Empangan Teluk Bahang, dia sebenarnya Empangan Teluk Bahang ni adalah sesuatu kawasan tadahan semula jadi, it’s a natural water catchment area namun, pada sejak daripada tahun lepas kita melihat taburan hujan di kawasan tersebut adalah amat rendah dan tidak. Yang Berhormat ada tanya kenapa berlaku begitu, saya hanya boleh jawab ini adalah kesan daripada perubahan iklim ataupun climate change yang berlaku. Salah satu kesannya juga adalah di kawasan Mengkuang, yang di mana Empangan Mengkuang bukan lah dibina di sebuah kawasan nature water catchment, dia sebenarnya satu empangan strategik yang diguna sebagai storage dam dan Empangan Mengkuang ini kita akan mengisi dengan mengepam air dari Sungai Kulim ke dalam Empangan dan bukan daripada hujan. Namun demikian, Empangan Mengkuang berjaya untuk di isi, kebanyakkan daripadanya dari air hujan sebab corak hujan sudah berbeza dan berlainan di Negeri Pulau Pinang. Di kawasan yang biasa hujan, kurang hujan, di kawasan yang tidak sepatutnya menerima taburan hujan yang banyak, banyak pula dia hujan di situ. Jadi perkara ini tidak boleh dijelaskan oleh saya ini adalah corak climate change yang sukar untuk kita hendak predict. Dan untuk Empangan Mengkuang soalan berkenaan dengan pam, sebenarnya antara salah satu sebab kenapa mengambil masa yang begitu lama bagi Kerajaan Negeri mengambil alih Empangan Mengkuang adalah disebabkan kecacatan pam di rumah Pam Mat Sulung yang berlarutan dan cuma baru sahaja setelah banyak kali kita berbincang dengan pihak kementerian satu penyelesaian telahpun diperolehi dan segala kecacatan diperbaiki. Sepatutnya Empangan Mengkuang ini kita boleh terima lama dahulu tetapi disebabkan kecacatan oleh pihak kontraktor dan perunding oleh Kerajaan Persekutuan maka telah berlaku delay. Akhirnya Yang Berhormat telah bertanya mengenai penyahgaraman. Hasil kajian mendapati bahawa air laut dapat dinyahgaramkan menggunakan teknologi membran. Namun demikian kerja-kerja penambahbaikan sedang dilaksanakan untuk meningkatkan kecekapan operasi sistem tersebut. Jadi Yang Berhormat tanya mengenai sistem di Pulau Aman itu ia perlu ada penambahbaikan dan sedang dilakukan dan dijangka siap pada Mei tahun hadapan baru boleh kita guna balik. Terima kasih. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih. YB. Ahli Kawasan Batu Lancang, silakan.

Ahli Kawasan Batu Lancang (YB. Ong Ah Teong): YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri, soalan saya nombor 29 29. Nyatakan fokus Pelancongan Bertanggungjawab dan Inisiatif-Inisiatif Berkaitan. Ahli Kawasan Paya Terubong (YB. Yeoh Soon Hin): Terima kasih Yang Berhormat Dato’ Speaker dan juga Yang Berhormat Batu Lancang. Pulau Pinang memang merupakan sebuah destinasi pelancongan yang popular dan digemari oleh orang ramai dan telah kembali rancak khususnya pelancongan domestik sejak perjalanan merentas negeri dibenarkan selepas Perintah Kawalan Pergerakan Pemulihan (PKPP). Dalam mengawal penularan wabak COVID-19, langkah-langkah kawalan perlu diambil khususnya dalam sektor pelancongan yang merupakan tunjang penting untuk ekonomi negeri. Dalam usaha memulihkan sektor pelancongan dan juga mempergiatkan aktiviti ekonomi pelancongan, Kerajaan Negeri telah mengambil inisiatif yang dipuji oleh industri dengan memperkenalkan kempen atau pendekatan pelancongan bertanggungjawab (Responsible Tourism) untuk memastikan semua orang sedar tentang tanggungjawab yang dipikul dan harus dijalankan oleh setiap lapisan masyarakat. Ini adalah selari dengan usaha Kerajaan Negeri dalam usaha Penang Lawan COVID-19. Pelancongan bertanggungjawab telah memberi fokus untuk mendidik pelancong dan juga penggiat pelancongan mengenai tanggungjawab masing-masing dan SOP dalam usaha mengurangkan wabak COVID-19. Bagi memberi keyakinan kepada pelancong untuk berkunjung ke Pulau Pinang Kerajaan Negeri telah mewujudkan sistem akreditasi bagi kesiapsiagaan COVID-19 di Pulau Pinang. Akreditasi ini memberikan pengiktirafan kepada penggiat-penggiat industri pelancongan yang telah memenuhi dan mematuhi garis panduan dan Prosedur Operasi Standard (SOP) kebersihan dan keselamatan yang ditetapkan. Pasukan penilaian adalah terdiri daripada Jabatan Kesihatan Negeri dan kedua-dua pihak PBT, Pejabat EXCO dan juga Penang Global Tourism. Proses penilaian yang menyeluruh dan terperinci akan dijalankan di premis penggiat pelancongan untuk memastikan semua garis panduan dan prosedur operasi standard dipatuhi sebelum kelulusan permohonan akreditasi tersebut diberikan. Pihak yang telah memenuhi SOP akan diberikan logo rasmi seperti ini untuk tujuan pemasaran. Logo ini akan dipamerkan dipremis di hotel di tempat tarikan pelancong untuk memberi keyakinan yang tinggi kepada pelancong dan senarai nama penerima ini juga akan disenaraikan dipamerkan dalam laman website pihak Kerajaan Negeri. Secara rumusan kita senantiasa mencari ikhtiar untuk mewujudkan keseimbangan di antara aspek kesihatan dan juga aspek ekonomi, kedua-duanya adalah tunjang penting untuk Pulau Pinang. Sekian terima kasih. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih. Ahli Kawasan Batu Lancang (YB. Ong Ah Teong): Soalan tambahan Dato’ Speaker, saya hendak tahu apakah jangka masa yang akan ditetapkan untuk kempen ini? Ahli Kawasan Paya Terubong (YB. Yeoh Soon Hin): Kempen ini telah dirasmikan dan dilancarkan pada 30 Jun oleh YAB Ketua Menteri dan kempen ini akan diteruskan sehingga Pandemik, walau pun selepas Pandemik. Kita pun berpendapat bahawa kempen begini akan diteruskan untuk memastikan sustainability untuk sektor pelancongan Pulau Pinang. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih YB. Ahli Kawasan Machang Bubuk. 14

Ahli Kawasan Pengkalan Kota (YB. Daniel Gooi Zi Sen): Soalan tambahan. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Sila, satu lagi. Ahli Kawasan Pengkalan Kota (YB. Daniel Gooi Zi Sen): Terima kasih Dato’ Speaker, terima kasih kepada jawapan yang diberikan oleh YB. Paya Terubong, sememangnya ini merupakan satu inisiatif yang amat baik dan saya kira satu-satunya negeri di dalam negara Malaysia ini yang melaksanakan akreditasi ini. Jadi soalan saya yang pertama adalah setakat ini berapakah premis yang telah memperolehi akreditasi ini dan soalan kedua saya, apakah perancangan Kerajaan Negeri untuk mempromosikan lagi tentang akreditasi ini khususnya kepada pelancong-pelancong domestik agar mereka memahami bahawa ini adalah akreditasi yang benar-benar diiktirafkan oleh Kerajaan Negeri dan adalah selamat khususnya untuk pelancong-pelancong domestik untuk datang berkunjung dan melancong di negeri Pulau Pinang ini. Ahli Kawasan Paya Terubong (YB. Yeoh Soon Hin): Terima kasih Pengkalan Kota, memang betul Negeri Pulau Pinang adalah the only satu- satunya negeri yang melancarkan kempen pelancongan bertanggungjawab ini dan setakat ini sejak pelancaran setakat ini lebih kurang 61 permohonan telah diterima oleh pejabat saya dan hampir semua penilaian telah dilaksanakan dan untuk rancangan tempoh panjang Negeri Pulau Pinang memang melalui media sosial untuk mewar-warkan untuk mewujudkan kesedaran pelancong-pelancong domestik terhadap konsep ini dan untuk masa yang lebih panjang kita juga ingin mewujudkan kesedaran ini dikalangan international travel also selepas border kita dibuka. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: YB. Machang Bubuk, silakan Ahli Kawasan Machang Bubuk (YB. Lee Khai Loon): Terima kasih YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri, soalan saya soalan nombor 30 30. Senaraikan bilangan kilang kitar semula plastik mengikut daerah, berlesen dan tidak berlesen. (a) Nyatakan jumlah bilangan penguatkuasaan yang telah dijalankan ke atas kilang- kilang yang beroperasi secara haram serta membakar secara terbuka (b) Terangkan kekangan yang dihadapi oleh pihak penguatkuasa Jabatan Alam Sekitar (JAS), Majlis Bandaraya Seberang Perai (MBSP), Polis Diraja Malaysia (PDRM) serta Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (MACC) ke atas kilang haram tersebut. Ahli Kawasan Datuk Keramat (YB. Jagdeep Singh Deo A/L Karpal Singh): Terima kasih Dato’ Speaker dan rakan saya daripada YB. Machang Bubuk atas satu soalan yang begitu penting sekali iaitu minta disenaraikan bilangan kilang kitar semula plastik di Pulau Pinang dan apakah penguatkuasaan yang sedang ataupun telah dilaksanakan dan apakah kekangan yang kita hadapi di dalam proses tersebut. Dato’ Speaker, saya ringkaskan Kerajaan Negeri telah pun kenalpasti sebanyak 102 buah kilang kitar semula plastik yang beroperasi di Negeri Pulau Pinang. Kesemua kilang tersebut terletak di kawasan Seberang Perai. Sebanyak 91 buah kilang kitar semula plastik adalah berlesen manakala 11 adalah tidak berlesen.

Senarainya adalah seperti berikut, I just can very quickly tell you Dato’ Speaker, untuk makluman YB. Machang Bubuk, di Seberang Perai Utara yang berlesen 34, yang tidak berlesen 1 keseluruhannya 35, di Seberang Perai Tengah 36 berlesen, tidak berlesen 7, Seberang Perai Selatan 21 berlesen 3 tidak berlesen dan Dato’ Speaker, sebanyak 34 operasi penguatkuasaan telah dijalankan sehingga bulan September tahun ini dan di mana Pihak Berkuasa Tempatan telahpun keluarkan sebanyak 16 notis dan 11 tawaran kompaun bagi ketidakpatuhan yang kita dapati. Yang kedua, kekangan yang kita hadapi Dato’ Speaker, oleh pihak berkuasa atau agensi dalam menjalankan tindakan penguatkuasaan kita ada beberapa kekangan. Saya ingin nyatakan nombor 1 ialah kesukaran mendapatkan maklumat lengkap berhubung syarikat yang menjalankan aktiviti operasi kilang bagi tujuan dokumentasi untuk tindakan undang-undang di mahkamah. Nombor 2, kesukaran mendapatkan pembuktian aktiviti ataupun kesalahan yang sedang dijalankan at the end of the day kalau kita hendak pergi ke mahkamah kita mesti ada bukti, I said this from the day one, at the end of the day we have to comply with the laws, so at the end of the day we need the evidence. I think ini adalah satu kekangan yang kita dapati and number 2, number 3 sorry Dato’ Speaker, proses tindakan mahkamah juga mengambil masa. Again we have to comply with the procedure in laws but of course, im very open if you have any idea as we can expedite or overcome this, but this, this is reality that we face. Nombor 4, Dato’ Speaker, infrastruktur dan pembangunan kilang kitar semula yang tidak mengikut ataupun melulus kebenaran merancang juga menjadi kekangan kepada Jabatan Alam Sekitar (JAS) dalam menjalankan penguatkuasaan. Nombor 5 dan yang terakhir tindakan penguatkuasaan yang dijalankan secara berasingan oleh semua jabatan atau agensi berikutan senarai peruntukan undang-undang yang berbeza dan tindakan penguatkuasaan yang menyeluruh, yang tidak menyeluruh. Ingin saya nyatakan di sini apabila saya nyatakan itu, kita ada pelbagai agensi yang perlu lihat kepada kes-kes sebegini di mana saya hendak tegaskan sekarang at the out set bahawasanya kita tidak akan kompromi terhadap mengambil tindakan terhadap mereka kerana ini adalah satu masalah yang tidak boleh kita terima. Sememangnya kita ada perundangan tetapi isunya Dato’ Speaker, kita ada pelbagai peruntukan perundangan yang wujud, yang menyebabkan sekiranya saya mengambil daripada Undang-undang A banding dengan Undang-undang B ataupun Undang-undang C dia punya penguatkuasaan berbeza, penguatkuasaan oleh agensi berbeza, hukuman yang akan dikenakan berbeza, that is the problem. Saya telahpun nyatakan kepada EXCO sebelum ini, and I think Dato’ LA, Penasihat Undang-Undang sedia dan dia tahu ini adalah isu yang kita sedang teliti untuk lihat bagaimana kita boleh seragamkan supaya kita boleh ambil tindakan dengan cepat dan pantas untuk mengatasi keadaan yang tersebut Machang Bubuk. Terima kasih. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih. Ahli Kawasan Machang Bubuk (YB. Lee Khai Loon): Terima kasih YB. Dato’ Speaker, terima kasih YB. Datok Keramat yang telah berikan satu jawapan yang tepat dan saya cuma hendak ada satu pertanyaan lagi sebab tadi YB. Datok Keramat ada sebut tentang kesukaran untuk penguatkuasa, kekangan tersebut dan mempunyai pelbagai agensi-agensi kerajaan, so apakah usaha Kerajaan Negeri dalam mengkoordinasikan semua agensi-agensi penguatkuasaan supaya ia dapat dilakukan dengan lebih berkesan. Kedua, saya juga ingin tahu bahawa kakitangan-kakitangan penguatkuasaan bagi setiap agensi penguatkuasa sama ada mereka ada melakukan pemantauan atau penguatkuasaan pada waktu malam kerana aktiviti-aktiviti yang mencemari udara ini khasnya di kawasan-kawasan

16 terpencil atau di dalam hutan atau di dalam ladang getah, kelapa sawit. Mereka membuat pembakaran secara terbuka pada waktu malam dan tidak dapat dikesan. Itu adalah salah satu cabaran yang saya rasa begitu besar. So adakah penguatkuasaan kita juga dilakukan 24 jam? Jika tidak, ini perlu dipertimbangkan semula. Sekian, terima kasih. Ahli Kawasan Datok Keramat (YB. Jagdeep Singh Deo A/L Karpal Singh): Dato’ Speaker, terima kasih kepada rakan saya daripada Machang Bubuk. Sememangnya seperti mana saya nyatakan dalam jawapan asal saya, sememangnya kita ada banyak, pelbagai agensi yang mempunyai pelbagai peruntukan perundangan yang mana mereka boleh guna dan saya setujulah dengan Machang Bubuk itulah apa yang sedang kita buat, kita cuba koordinasi semua mereka. In fact, seperti mana saya nyatakan, kita sebenarnya sudahpun ada satu jawatankuasa kecil yang saya jemput Pegawai Penasihat Undang-Undang sendiri untuk hadir di mana kita hendak lihat di mana kita boleh coordinate antara satu sama lainlah, agensi-agensi tersebut supaya tindakan yang tertegas boleh diambil. Kita tidak mahu ambil tindakan melalui undang-undang yang begitu, it just a slap on the wrist like I said yesterday, in fact I answered this a bit yesterday comes to the second question. We want to have if there is many peruntukan yang available, kita hendak tegas, kita hendak guna yang tegas sekali and it’s very clear. I’ve discussed this, in fact I think in last assembly sitting, if I’m not mistaken, I’ve already mention this that we’re working on it. But like I said, at the end of the day, kita perlu ikut lunas undang-undang yang wujud. Itulah kekangan yang ada pada kita. Tetapi saya setuju, kita perlu koordinasikan antara semua agensi yang berkenaan. Nombor dua, nombor dua Dato’ Speaker, a very good question. I think semalam atau dua hari sebelum, saya ada jawab berkenaan apabila tindakan-tindakan yang tidak mengikut lunas undang-undang ini berlaku seperti kilang-kilang plastik yang haram ini, yang disebut oleh Machang Bubuk, how do we pantau? Yes, it is very important question but not just for this particular case. Bukan ini sahaja, Dato’ Speaker. Jadi kita perlu lihat dalam kita hendak jadi satu negeri menurut Visi Penang, Pulau Pinang2030 yang berteraskan satu negeri hijau dan bersatu, negeri yang pintar, yang berfokuskan keluarga, yang akan memberangsangkan negara, yang penting kita lihat pada isu pintar. Jadi kita guna teknologi baru, Dato’ Speaker. Kita guna teknologi baru untuk pantau untuk kesan mereka yang melakukan kesalahan. Saya telah nyatakan semalam ataupun dua hari sebelum, kita ada teknologi sekarang seperti CCTV. You cannot have one person there 24 hours. Like you said, Machang Bubuk, at night mereka lakukan kesalahan. That is the problem. It is not one small area, it is very big area. So we need to have new technology, innovation and that is a whole new idea Vision Penang2030 to be a smart state. So we are doing CCTV now, we are also doing drone. And I think we are going to extend it even to these areas that we fine. Ada kesalahan berlaku, Dato’ Speaker. Terima kasih. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih. Yang Berhormat Jawi, sila. Ahli Kawasan Jawi (YB. H’ng Mooi Lye): Terima kasih Dato’ Speaker. Soalan saya soalan nombor 31. 31. Berkenaan kitar sisa plastik dari negara asing. (a) Sila nyatakan jumlah diimport melalui Pengkalan Kontena Butterworth Utara (NBCT) sejak 1 Ogos 2019 sehingga 31 Ogos 2020. (b) Daripada jumlah tersebut berapakah adalah untuk kilang di Negeri Pulau Pinang?

Ahli Kawasan Sungai Puyu (YB. Phee Boon Poh): Terima kasih Yang Berhormat daripada Jawi. Untuk menjawab soalan 31. Sebagai makluman Yang Berhormat, jabatan yang diberi kuasa untuk mengeluarkan lesen import (AP) sisa-sisa pepejal plastik di bawah H.S. Kod 39.15 ialah Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara (JPSPN) di bawah kuasa Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan (KPKT). Bagi maksud ini, JPSPN telah lantik di bawah Seksyen 10, Akta Kastam 1967 (Akta 235), sebagai pegawai kastam yang berhak bagi tujuan menandatangani, meminda dan membatalkan lesen- lesen import (AP) selaras dengan peruntukan butiran berkenaan pada Perintah Kastam (Larangan Mengenai Import) 2017. Jumlah sisa plastik yang diimport melalui Pelabuhan NBCT (P14) bermula dari tarikh 1 Ogos 2019 sehingga 31 Ogos 2020 adalah sebanyak 153,441.26 metrik tan melibatkan 22 kilang yang mempunyai permit import sisa-sisa H.S. Kod 39.15. Daripada jumlah 13 kilang ini adalah daripada Pulau Pinang dan yang lain 9 adalah di luar Negeri Pulau Pinang. Jumlah pengimport sisa-sisa bagi kilang di Negeri Pulau Pinang sahaja hanya ada 95,136.93 metrik tan sepanjang tempoh 1 Ogos 2019 sehingga 31 Ogos 2020. Manakala selebihnya itu 58,304.33 metrik tan adalah untuk kilang dari luar Pulau Pinang. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih. Ahli Kawasan Jawi (YB. H’ng Mooi Lye): Soalan tambahan. Disebabkan kebelakangan ini, seperti apa yang dikatakan oleh Machang Bubuk, saya rasa kilang-kilang plastik haram masih aktif dekat di Negeri Pulau Pinang. So, soalan saya, adakah kontena sisa plastik yang ditahan di dermaga ini, masih dikawal oleh kastam ataupun kontena sisa plastik ini sudah dihantar balik ke negara asal. Sekiranya ada, sila nyatakan jumlahnya yang telah dihantar. Soalan yang kedua, mengapakah Kerajaan Negeri masih mengizinkan sisa plastik kotor ini diimport ke Negeri Pulau Pinang? Thank you. Ahli Kawasan Sungai Puyu (YB. Phee Boon Poh): Jumlah kontena-kontena yang telah ditahan, iaitu kata yang diserah oleh JPSPN kepada JAS Pulau Pinang adalah 116 kontena. Yang telah dihantar balik ke negara asal adalah 81 dan ditarik keluar daripada pelabuhan dengan pelepasan kastam, 10. Baki kontena ada lagi 25. Yang kontena masa di tahanan di dermaga, dalam kawalan kastam iaitu kata, yang 30 hari yang kebelakangan ini adalah 129 kontena. Mereka tidak ada buat pengikraran tetapi sudah 30 hari, mereka tidak tarik keluar, ini berdasar daripada satu perubahan perundangan iaitu kata, wrong declaration and force declaration. Dulunya apabila mereka menggunakan wrong declaration, dendanya hanya tak sampai RM2,000.00. Pada kini sudah naik hingga RM30,000.00 dan force declaration boleh didenda RM50,000.00 tiap-tiap kontena. Itulah dasar yang telah diubah oleh Kerajaan PH. Di sini saya ingin nak menarik perhatian. Perhatian bahawanya Pulau Pinang memang tidak sokong dasar apa yang digunakan pada kini untuk mereka mengimport tanpa rujukan kepada Kerajaan Negeri. Kerajaan Negeri tidak ada kuasa sehingga kini walaupun telah minta daripada Kementerian KPKT. Semua import, semua AP-AP mestilah dapat ulasan daripada Pihak Berkuasa Tempatan, di mana Pihak Kerajaan Tempatan akan siasat. Kilang ini ada kebenaran atau tidak? Kilang ini ada berlesen atau tak ada? Kilang ini ada di zon tak? Selepas itu JAS Pulau Pinang akan menyiasat. Siasat adakah mereka ada kemudahan-kemudahan peralatan yang boleh kawal pelepasan air dan juga udara. Untuk memantau kualiti air mereka kehendak membeli water test discharge. Untuk udara, kita telah mencadangkan bahawa semua

18 pelepasan udara mesti ada alternated air quality report di mana kerana teknologi yang begitu terkini boleh full alert kepada siapa-siapa yang telah diberi kuasa untuk buat siasatan. Selepas itu, Kerajaan Negeri juga ingin bahawanya daripada negara asal, exporting country, dia punya kerajaan mesti bagi satu surat pengesahan bahawa sisa-sisa plastik ini ada yang bersih dan ini adalah pre-consumer waste, bukan daripada municipal waste. Kita hendak surat itu, pengesahan kerana bahasa convention. Kerana bahasa convention, you cannot export any waste at the country without the country to accept. So oleh demikian apabila mereka export keluar, mereka kata ini adalah sumber, resources. Bila sampai negara Malaysia, Pulau Pinang, bila kami confirm ini sisa-sisa telah ditolak, we fight…(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Sungai Puyu, sila ringkaskan. Ahli Kawasan Sungai Puyu (YB. Phee Boon Poh): Saya bagi sudah ringkaskan. Ini amat penting. Udara…(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Sila jawab kepada yang ditanya sudah. Nanti Yang Berhormat masih ada masa untuk…(gangguan). Ahli Kawasan Sungai Puyu (YB. Phee Boon Poh): Dia tanya. Dato’ Speaker, you have got to be fair. This is…(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Very fair. Ahli Kawasan Sungai Puyu (YB. Phee Boon Poh): Okay, let me finish. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Sila finish. Ahli Kawasan Sungai Puyu (YB. Phee Boon Poh): Oleh yang demikian, we will have got to, dengan surat itu, kita baru boleh hantar balik to the exporting country. Itu amat penting. So apabila orang di luar mengatakan bahawa Kerajaan Negeri membenarkan mereka ini tak betul. Langsung tak betul kerana ini semua kehendak dapat kelulusan daripada JPSPN di bawah kuasa KPKT. Itulah sebab-sebabnya dan satu syarat yang juga kita telah minta daripada Kerajaan Pusat, bahawa semua recycling factory jikalau akan lihat kepada kapasitinya. Kapasitinya tidak boleh dibagi 100%, akan tetapi 70% daripadanya kapasiti kerana mereka juga bertanggungjawab untuk bantu pengusaha-pengusaha tempatan. The recyclers yang kutip plastik daripada municipal waste. This is the benefits because dasar adalah mereka kena bring benefits to the local people, local industry. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Okey, terima kasih Sungai Puyu. Saya persilakan Sungai Pinang.

Ahli Kawasan Sungai Pinang (YB. Lim Siew Khim): Terima kasih Dato’ Speaker, soalan saya soalan nombor 32. 32. Data Pecahan Jantina di peringkat pembuat keputusan termasuk penjawat awam dan pewakilan rakyat kini masih menunjukkan terdapat jurang gender yang ketara. (a) Apakah dasar yang telah dan akan diadakan oleh Kerajaan Negeri untuk meningkatkan penyertaan wanita di tahap pembuat keputusan? (b) Apakah program-program yang telah dilaksanakan dalam merapatkan jurang tersebut? Ahli Kawasan Padang Lalang (YB. Chong Eng): Terima kasih kepada Yang Berhormat Sungai Pinang dan Dato’ Speaker. Soalan 32 ialah data, dia minta apakah dasar yang telah dan akan diadakan oleh Kerajaan Negeri untuk meningkatkan penyertaan wanita di tahap membuat keputusan. Ini soalan (a). Jadi antara dasar yang telah dilaksanakan oleh Kerajaan Negeri bagi meningkatkan penyertaan wanita dalam peringkat pembuat keputusan adalah seperti berikut: (i) Kerajaan Negeri telah melancarkan Dasar Keterangkuman Gender pada Mac 2019 yang bertujuan untuk menyediakan kerangka yang jelas bagi memastikan golongan wanita dan lelaki mempunyai akses yang sama melalui pengamalan nisbah 40% wanita, 40% lelaki dan 20% terbuka untuk wanita dan lelaki. Pelaksanaan pendekatan ini adalah untuk mengurangkan dominasi satu golongan serta meningkatkan penyertaan wanita di peringkat pembuat keputusan. (ii) Kerajaan Negeri telah menambah penglibatan wanita di bawah pentadbirannya dengan kini menambah dua orang EXCO. Dahulu seorang, sekarang sudah ada dua orang. (iii) Kerajaan Negeri telah menetapkan sasaran kepada Majlis Pengurusan Komuniti Kampung (MPKK) supaya sekurang-kurangnya 30% keanggotaan terdiri daripada golongan wanita pada tahun 2021 iaitu lima (5) orang ahli wanita daripada jumlah 15 ahli MPKK. Pelaksanaan inisiatif ini, dilaksanakan secara berperingkat di mana MPKK mempunyai sekurang-kurangnya satu (1) seorang ahli wanita pada tahun 2017 dan setelah menambah pada kepada sekurang-kurangnya tiga (3) orang pada 2019; dan tahun depan akan kepada lima (5) orang. (iv) Seterusnya, Kerajaan Negeri pada tahun 2019 telah meluluskan pelaksanaan Jawatankuasa Pembangunan Wanita dan Keluarga di setiap 40 KADUN di Pulau Pinang. Jawatankuasa tersebut dianggotai oleh 15 wanita yang bertanggungjawab untuk melaksanakan Program Pembangunan Wanita dan Keluarga. Jawatankuasa ini juga menjadi platform kepada golongan wanita untuk tampil ke hadapan bagi meningkatkan kemahiran kepimpinan. Kerajaan Negeri telah meluluskan pelanjutan pelaksanaan JPWK disetiap KADUN selama dua (2) tahun sehingga 2021. Sebagai perancangan masa hadapan, Kerajaan Negeri berhasrat untuk menteliti cadangan penggunaan perspektif keterangkuman gender dalam pelantikan Ahli Majlis Pihak Berkuasa Tempatan dan Ahli Lembaga Pengarah di bawah anak syarikat Kerajaan Negeri.

Soalan kedua ataupun bahagian B ialah, apakah program-progam yang telah dilaksanakan dalam merapatkan jurang tersebut? Jadi antara program-program yang telah dilaksanakan oleh Kerajaan Negeri untuk mengurangkan jurang perbezaan jantina adalah seperti berikut: (i) Kerajaan Negeri melalui Perbadanan Pembangunan Wanita Pulau Pinang (PWDC) telah menganjurkan Bengkel Pembangunan Kapasiti Dasar Keterangkuman Gender kepada pengawai agensi Kerajaan Negeri dan Pihak Berkuasa Tempatan. Semua Bahagian, Jabatan Negeri dan Pihak Berkuasa Tempatan didedahkan dengan pelaksanaan Dasar Keterangkuman Gender di Negeri Pulau Pinang. Melalui pelaksanaan dasar ini, Kerajaan Negeri menyasarkan 30% pengisian pengawai wanita dapat dicapai melalui Pihak Berkuasa Melantik; (ii) Pelaksanaan program Sidang Wanita yang dilancarkan pada Julai 2020 yang bertujuan untuk mencungkil bakat kepimpinan wanita di Pulau Pinang serta memberikan pendedahan mengenai peranan dan tanggungjawab sebagai wakil rakyat. Melalui pelaksanaan program ini, dilihat lebih ramai wanita akan berkecimpung dalam bidang politik; (iii) Program Mentor Usahawan Wanita Pulau Pinang telah dilancar pada tahun ini yang bertujuan untuk melahirkan lebih ramai usahawan wanita di Pulau Pinang. Progam ini adalah selaras dengan visi Penang 2030 yang menyasarkan 40% usahawan wanita di Pulau Pinang menjelang tahun 2030; dan (iv) Akhirnya, Kerajaan Negeri melalui PWDC telah menganjurkan empat (4) program pembangunan kapasiti kepada ahli Jawatankuasa Pembagunan Wanita dan Keluarga dan MPKK yang bertujuan meningkatkan kemahiran kepimpinan di kalangan golongan wanita. YB. Yang di-Pertua Dewan undangan Negeri: Terima kasih. Ahli Kawasan.Sungai Pinang (YB. Lim Siew Khim): Soalan tambahan saya. Terima kasih Padang Lalang. Jadi saya nak tanya, apakah cabaran, cabaran untuk merapatkan jurang gender dan nombor dua (2) difahamkan tadi daripada jawapan bahawa Kerajaan Negeri berhasrat untuk meneliti cadangan penggunaan perspektif keterangkuman gender dalam pelantikkan ahli Majlis PBT dan juga Ahli Lembaga Pengarah di bawah anak syarikat Kerajaan Negeri. Jadi, apakah sebarang strategi dirancang untuk melaksanakan cadangan tersebut, begitu juga dengan MPKK membantu mereka jadi Pengerusi MPKK. Terima kasih. Ahli Kawasan Padang Lalang (YB. Chong Eng): Terima kasih Sungai Pinang. Soalan yang bukan senang nak jawab. Cabaran banyak ya, cabaran adalah banyak untuk melaksanakan keterangkuman gender. Tapi nasib baik Pulau Pinang kita sudah ada Dasar Keterangkuman Gender. Jadi sekarang kita boleh pandukan kepada dasar ini dan melaksanakan program-program. Umpamanya, yang tadi saya katakan kita boleh menggunakan dasar ini dan menggunakan dasar ini dalam pelantikan semua pegawai supaya mematuhi 40.40.20. Jadi saya rasa sekiranya lebih ramai lebih ramai orang, khasnya pemimpin dan pemimpin bukan sahaja pemimpin wanita. Sekiranya pemimpin lelaki juga boleh faham keperluan untuk menterangkumkan to include women dalam membuat dasar. Dasar itu akan lebih baik, akan lebih memunafaatkan kepada semua. Jadi adalah bertuah kita ada satu (1) dasar, jadi kita boleh

21 gunakan dasar ini dan saya harap semua orang boleh sokong, Ahli-ahli Yang Berhormat boleh sokong juga. Sekiranya kita meminta supaya pelantikan Ahli Majlis juga mengikut keterangkuman gender ini. Iaitu kita sekiranya kita tak boleh sampai 40% kita sampai 30% dulu dan sidang wanita itu ialah mencungkil bakat. Kita pun lihat bahawa ada ramai bakat hanya wanita sendiri kadang-kadang mereka selalunya. Bukan kadang, selalunya mereka kurang berani untuk tampil ke depan kerana mereka ada keluarga menjaga anak untuk sebelum mereka nak mencimpuni politik. Jadi saya, kita memerlukan lebih banyak awareness supaya wanita sendiri pun tampil ke depan. Apabila wanita tampil ke depan saya harap kerajaan kita, parti kita dan juga pemimpin-pemimpin lelaki boleh menyokong mereka supaya kita boleh mengatasi cabaran ini. Jadi dengan adanya Dasar Keterangkuman Gender ini saya rasa kita we have a very good, very good foundation untuk level the playing ground. Okay...(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan undangan Negeri: Terima kasih, Saya tau cabaran besar tapi boleh diringkaskan. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniady): Soalan tambahan Dato' Speaker. YB. Yang di-Pertua Dewan undangan Negeri: Sila. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniady): Okey. Terima kasih Yang Berhormat Dato’ Speaker. Yang Berhomat Padang Lalang saya hargai usaha-usaha yang dibuat oleh Kerajaan Negeri dan juga YB. Padang Lalang untuk merapatkan jurang di antara gender dalam tahap pembuat dasar. Tetapi untuk satu jawapan soalan bertulis yang saya minta, saya dapat statistik di sini. Syarikat-syarikat milik Kerajaan Negeri dan saya nampak ada juga jurang di antara gender. Saya nak nyatakan saya seperti: Penang Science Cluster: Lelaki 5, Perempuan 11 Penang Green Council (PGC): Lelaki 2, Perempuan 15 Georgetown World Heritage Incorporated: Lelaki 6, Perempuan 25 YB. Yang di-Pertua Dewan undangan Negeri: Maka apa masalahnya? Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniady): So, saya nak tanya di nampak. Ada tak satu dasar di mana at least 50/50. Kita tak nak pula nanti orang lelaki kata, kita nak ada at least 30%. So ada tak apa-apa dasar daripada kerajaan. Saya sokong memang nampak wanita ada kepimpinan tetapi ada ka apa-apa dasar untuk menetapkan 50-50. Kita tidak mahu mana-mana agensi didominasi oleh satu-satu gender. YB. Yang di-Pertua Dewan undangan Negeri: Okey, soalan sudah faham. Ahli Kawasan Padang Lalang (YB. Chong Eng): Terima kasih pada YB. Bagan Dalam memang soalan yang baik supaya kita boleh lihat lebih dekat apakah ini ratio women and men ada dikatakan 3 mention 3 syarikat GLC, Green Council, PAC, and satu lagi?

Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniady): PGT: 3 Lelaki, 16 Perempuan. Ahli Kawasan Padang Lalang (YB. Chong Eng): Ini director, saya rasa bukan director. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniady): dan..tetapi dalam seluruh, bukan director. Ahli Kawasan Padang Lalang (YB. Chong Eng): Komposisi? Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniady): Komposisi.. I think, pekerja.. Ahli Kawasan Padang Lalang (YB. Chong Eng): Komposisi style..okay Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniady): Kita lihat dalam state agensi 64 lelaki dan 125 wanita. It’s good but than is there any, It should be also balance....that is my view. Ahli Kawasan Padang Lalang (YB. Chong Eng): Yes..Yes....saya memang setuju. Kita akan semuanya akan guna ini Dasar Keterangkuman Gender 40.40.20 supaya tak ada satu gender dia akan melebihi 60%. Jadi, yang tetapi yang kita katakan sekarang ialah untuk yang lebih penting ialah untuk membuat keputusan. Kita akan mengadakan dasar. Saya rasa saya akan minta adakan dasar dalam pelantikan directors, Board of Directors or Directors untuk GLC tapi ini mengambilkan proses yang panjang. Kita tak dapat buat dengan selangkah sahaja. Umpamanya dalam Dewan ini, kita hanya ada berapa. Kita ada enam (6) orang wanita. In 1995 kita ada dua (2) orang, saya seorang dan di sebelah sana seorang. Sekarang sebelah sana masih seorang, tapi kita sudah tambah lima (5) orang. Tapi belum cukup lagi juga la. Kalau kita ada 30% means kita perlu ada 12 orang jadi macam mana nak tambah. Sekiranya kita tunggu natural increment dia akan ambil masa yang banyak panjang mungkin 50 tahun. Tetapi sekiranya kita mengadakan Dasar Keterangkuman Gender 40.40.20 ataupun di panggil kotak sistem jadi dia akan dengan cepatnya dia akan menambah untuk membalancekan gender ini. Jadi saya harap semuanya ini akan sokong ini kotak sistem. Terima kasih. YB. Yang di-Pertua Dewan undangan Negeri: Terima kasih, Pulau Betong sila. Ahli Kawasan Pulau Betong (YB.Haji Mohd Tuah Bin Ismail) Speaker, soalan saya nombor 33. 33. Projek pembangunan tanaman Fertigasi atau vertical agro pot bagi yang tiada mempunyai kawasan yang luas. (a) Apakah perancangan untuk membangunkan bidang ini? Mohon diadakan peruntukan khas bagi menggalakkan bidang ini dicebur oleh orang-orang awam baik di bandar di bandar mahupun di luar bandar.

Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Bismillahirrahmanirrahim..Pada masa kini terdapat pelbagai teknologi pertanian yang tidak memerlukan ruang yang luas untuk aktiviti pertanian, antaranya ialah teknik penanaman fertigasi, nutrient film technique (NFT), menggunakan set nutripod, set hygrowpot link tech (HLT) dan vertical farm. Kerajaaan Negeri melalui Jabatan Pertanian Negeri sentiasa menggalakkan orang awam mahu pun para petani untuk menggunakan teknik pertanian sebegini bagi mengatasi masalah ruang atau kawasan pertanian yang terhad. Walau bagaimanapun, teknik pertanian seperti fertigasi memerlukan kos permulaan yang agak tinggi berbandingkan konvensional. Justeru itu, melalui projek pembangunan pertanian, pihak Jabatan Pertanian turut memberi bantu kepada petani yang berhasrat menjalankan projek fertigasi di kawasan masing-masing. Selain bantuan daripada Kerajaan Persekutuan, agihan peruntukan untuk projek fertigasi pada 2020 ialah RM148,750. Selain fertigasi, data dari 2018 sampai 2020 all together RM170,680.00. Selain fertigasi, terdapat juga teknik vertical farming lain yang dilaksanakan oleh Pihak Jabatan Pertanian melalui program Pertanian Bandar. Program Pertanian Bandar atau Perkebunan Komuniti di peringkat negeri telah dilaksanakan dengan menggunakan sebahagian peruntukan di bawah Projek Pembagunan Industri Sayur-sayuran. Namun begitu agihan peruntukan agak terhad dan justeru itu disebabkan oleh SOP dan justeru itu pada tahun 2021 pihak Jabatan Pertanian telah memohon sejumlah peruntukan khas bagi tajuk projek ini. Selain peruntukan Pembangunan Negeri, pihak Jabatan Pertanian Negeri juga menerima peruntukan Kerajaan Persekutuan di bawah program pertanian bandar. Jabatan Pertanian Negeri telah menerima peruntukan berjumlah RM200,000.00 pada tahun 2020 bagi pelaksanaan program ini. Skop program adalah dalam bantuan input pertanian dan peralatan yang berkaitan selain program latihan dan kempen yang berkaitan pertanian bandar. Agihan peruntukan mengikut daerah pada tahun 2020 daerah SPU - RM30,600.00. Yang paling ramai yang mendapat ialah pihak adalah komuniti. Di SPU melibatkan 302 peserta. SPT - 27,800 melibatkan 270 peserta. Dan yang paling ramai yang dapat ialah pihak sekolah dan juga komuniti dan institusi. Di Seberang Perai Selatan, 29,000 dan jumlah 300 peserta paling ramai yang dapat ialah untuk pertanian bandar ini ialah pihak sekolah 150 orang dan komuniti 80 di SPS ini dan institusi 50. Individu juga dapat. Di Barat Daya dan Timur Laut, jumlahnya ialah RM102,350.00 kepada 610 peserta. Yang paling ramai dapat ialah sekolah 270, komuniti 206, institusi 90 dan individu 44. Jumlah besarnya ialah RM189,750.00 kepada 1482 peserta melibatkan 52 bilangan projek. Yang paling besar dapat ialah sekolah 720 peserta, komuniti 461 peserta, institusi 215 dan individu 86. Selain itu Jabatan Pertanian juga menerima agihan peruntukan di bawah Pelan Jana Semula Ekonomi Negara berjumlah RM600,000.00 untuk projek pertanian bandar yang disalurkan sebanyak dua (2) fasa bagi tempoh pelaksanaan tahun 2020 dan 2021. Skop projek pertanian bandar adalah dalam bentuk input pertanian, pembinaan dan naik taraf infrastruktur serta latihan kepada peserta. Agihan peruntukan yang telah diberi kepada SPU ialah RM83,857.00 kepada 276 peserta. Bilangan projek 194 kepada 185 individu dan 91 komuniti. Di SPT jumlah ialah RM90,530.00 kepada 244 peserta dan 171 projek yang paling ramai dapat ialah individu 163 orang, komuniti 81. Seberang Perai Selatan, YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat, saya cadang agar baiknya kalau ada lampiran ataupun jadual statistik yang begitu terperinci. Yang Berhormat boleh membekal kepada Yang Berhormat jawab secara bertulis. Mungkin lebih baik lagi. Kalau nak baca, baca yang tajuk. Sila. Bagi habiskan.

Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela binti Ariffin): Okey. Just jadi maknanya keseluruhan di bawah projek itu yang telah diagihkan pada 2020 saya sebut tadi 300,000 kepada 912 peserta. Bilangan projek 576. Lawatan saya juga telah pergi ke victory farm ataupun rooftop di maknanya di Pulau Pinang kita sudah ada vertical farm di Jelutong. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat, saya rasa saya sendiri rasa sudah jawap soalan yang ditanya oleh Pulau Betong melainkan Pulau Betong ada soalan tambahan. Yang Berhormat boleh stop sini. Ahli Kawasan Pulau Bentong (YB. Hj. Mohd Tuah bin Ismail): Soalan tambahan tentang projek di maksud di sekolah-sekolah ada halangan atau pun sebagainya. Minta pencerahan. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat, soalan tambahan. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela binti Ariffin): Saya sejak perubahan kerajaan ni saya setakat saya ni in terms of project yang ini saya tak ada maklumat tapi setakat ini pihak sekolah masih mengadakan aktiviti bersama saya tetapi melalui PIBG dan di luar sekolah. Jadi saya akan semak dengan Pengarah Pertanian. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih Yang Berhormat. Saya boleh lagi terima satu lagi Yang Berhormat soalan Batu Uban. Sila. Ahli Kawasan Batu Uban (YB. Kumaresan A/L Aramugam): Dato’ Speaker, soalan saya nombor 34. 34. Nyatakan strategic jangka panjang dan pendek Persatuan Bola Sepak Pulau Pinang (FAP). (a) Berapakah peruntukan yang diberikan oleh Kerajaan Negeri dan adakah FAP juga menerima tajaan dari pihak swasta? (b) Apakah perancangan FAP untuk pembangunan program akar umbi? (c) Berapak kos pengurusan FAP untuk sebulan besertakan gaji dan elaun? Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Terima kasih Dato’ Speaker dan rakan saya. Saya menjawab soalan 34. Strategi jangka pendek Persatuan Bola Sepak Pulau Pinang (FAP) adalah untuk mempergiatkan latihan dan perlawanan persahabatan serta menyiapkan pemain dari segi kecergasan dan taktik pemain bagi mempersiapkan pasukan Liga Premier untuk beraksi di Liga Super dan seterusnya menjadi juara pada Liga Super tahun 2021. FAP ingin mendapatkan kembali keyakinan rakyat terhadap pasukan bola sepak Pulau Pinang dan seterusnya menjadikan sukan bola sepak sebagai pilihan utama di Negeri Pulau Pinang untuk rakyat Negeri Pulau Pinang. Strategi jangka panjang FAP adalah untuk memantapkan barisan pemain bagi pasukan Liga Premier, Piala Presiden dan juga Piala Belia. FAP akan bekerjasama dengan akademi- akademi bola sepak di Negeri Pulau Pinang bagi mencungkil dan melahirkan bakat-bakat baru yang berkualiti untuk beraksi bersama FAP pada masa hadapan. Kerajaan Negeri Pulau Pinang telah meluluskan peruntukan berjumlah sebanyak RM8 juta bagi tahun 2020 kepada FAP dan

FAP juga telah menerima tajaan daripada pihak swasta sejumlah RM500,000.00. Perancangan FAP untuk pembangunan program akar umbi seperti mempergiatkan penganjuran liga domestik, berkolaborasi dengan Jabatan Pendidikan Negeri Pulau Pinang untuk mewujudkan pasukan bola sepak di setiap sekolah dengan FAP menyediakan kepakaran dari segi jurulatih, kursus kejurulatihan, peralatan bola sepak dan juga peluang permainan kepada murid dan bekerjasama dengan Jawatankuasa MMK Belia dan Sukan dan juga Majlis Sukan Negeri Pulau Pinang (MSNPP) bagi mempergiatkan Program Klinik Bola Sepak. Secara puratanya kos pengurusan FAP untuk sebulan besertakan gaji dan juga allowance adalah berjumlah RM719,500.00. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih. Batu Uban. Ahli Kawasan Batu Uban (YB. Kumaresan A/L Aramugam): Terima kasih Dato’ Speaker dan juga YB Bagan Jermal tentang jawapan yang diberikan. Pertanyaan saya dengan kejayaan yang telah dicapai oleh FAP ini, adakah peruntukan tambahan akan diberikan kepada FAP dan juga adakah Kerajaan Negeri bercadang untuk bekerjasama dengan badan-badan GLC yang akan membantu juga FAP. Soalan kedua saya adakah Kerajaan Negeri juga akan menyediakan venue sendiri untuk FAP ini? Sekian terima kasih. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Rakan saya yang tanya soalan tambahan. Saya jawab soalan tambahan pertama, Kerajaan Negeri Pulau Pinang masih menunggu permohonan dari segi peruntukan untuk tahun 2021 dan saya percaya Persatuan FAP akan masukan dan kita akan bincang dalam mesyuarat EXCO. Dan juga dari segi latihan buat sementara waktu latihan-latihan semua pemain FAP adalah berlatih di Padang Jawi, daerah Seberang Perai Selatan atas usaha ADUN kawasan dan juga presiden FAP ini telah menyalurkan peruntukan untuk memperbaiki dan juga bantuan dari atas Pejabat Daerah supaya menaiktarafkan jadi satu tempat untuk latihan mereka. Memang FAP juga ada rancangan untuk mewujudkan lagi satu tempat latihan iaitu di Padang Tasek Mutiara belakang GEMS International School, dan rancangan ini masih dijalankan. Pengumuman telah dihantar kepada PBT MBSP dan saya turut telah membuat lawatan saya rasa pada dua bulan sebelum ini untuk minta PBT untuk melaksanakan. Saya percaya dengan adanya tempat-tempat latihan yang elok, bagus dan juga bertaraf antarabangsa ataupun proper maka kita dapat memastikan latihan-latihan untuk pemain yang lebih canggih dan lebih cergas. Dan pada masa yang sama di Negeri Pulau Pinang, kita ada banyak akademi bola sepak. Dan memang saingan diberikan untuk FAP dan juga semua persatuan sukan adalah kita buka pintu FAP untuk bekerjasama dengan semua akademi, seperti contoh Bintang Biru yang setiap Sabtu ada latihan-latihan di kawasan KADUN Bagan Dalam. Saya juga memberikan sokongan jika ada mereka nak pohon. Saya percaya latihan akar umbi memang penting seperti klinik-klinik yang baru-baru dijalankan pada 16 September merujuk dalam buku sukan untuk semua, ada seorang budak umur yang paling muda iaitu umur lima sahaja. Sudah datang ambil bahagian klinik bola sepak. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat sila jawab yang ditanya sudah. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Inilah saya percaya latihan-latihan akar umbi bersama dengan akademi amat penting kerana kita nak mencari lebih banyak bakat. Sekian terima kasih.

Ahli Kawasan Batu Lancang (YB. Ong Ah Teong): Soalan tambahan. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Sila. Ahli Kawasan Batu Lancang (YB. Ong Ah Teong): Adakah Dato yang di-Pertua dimaklumkan bahawa FAM mensyaratkan persatuan bola sepak negeri menubuhkan kelab bola sepak masing-masing. Apakah status penubuhan FC di Negeri Pulau Pinang? Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Terima kasih. Saya menjawab soalan tambahan daripada Batu Lancang. Persatuan Bola Sepak Pulau Pinang telah pun menerima surat daripada FAM dan tubuhkan FC dan kelab FC iaitu Penang Football Club yang turut merangkumi proses perbincangan dari segi persatuan bola sepak FA dan juga FC. Penang Football Club adalah nama baru yang akan digunakan oleh pasukan bola sepak Pulau Pinang di dalam saingan CIMB Liga Premier di musim 2021. Dan setelah FC ditubuhkan di atas nama Presiden FAP, Dr' Pritpal dan juga setiausaha iaitu Encik Dastagie dan peranan yang akan dimainkan oleh FAP dan FC adalah berbeza. Antara FAP akan memberikan tumpuan fokus kepada program akar umbi dan juga latihan-latihan dan juga pembangunan bola sepak akademi maka FC ada peluang secara langsung untuk memfokuskan kepada pasukan utama iaitu pasukan CIMB Liga Super Premier dan juga pasukan Piala Presiden Pulau Pinang dan juga Pasukan Belia Pulau Pinang. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih, terima kasih kepada semua rakan-rakan Yang Berhormat, maka sesi soalan lisan tamat selaras dengan Peraturan Mesyuarat Sub Peraturan 26(7). Silakan, Yang Amat Berhormat. YAB. Ketua Menteri: Terima kasih, Dato’ Yang di-Pertua, jawapan kepada soalan lisan-lisan yang telah dijawab sebentar tadi akan diletakkan atas meja Ahli-ahli yang bertanya dan akan dimasukkan dalam penyata rasmi, Dato’ Yang di-Pertua selaras dengan Peraturan 6A(1), Peraturan-Peraturan Majlis Mesyuarat Undangan Negeri saya mohon supaya masa persidangan hari ini dilanjutkan sehingga 10.00 malam. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Sokongan? YB. Timbalan Ketua Menteri I: Saya mohon menyokong. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih, Ahli-ahli Yang Berhormat, Yang Amat Berhormat Ketua Menteri telahpun kemukakan Usul Dibawah Peraturan 6A(1) untuk melanjutkan tempoh masa persidangan hari ini 15 Oktober 2020 hari Khamis dilanjutkan sehingga jam 10.00 malam. Ahli-ahli Yang Berhormat yang setuju katakan “Ya”, yang tidak setuju katakan “Tidak”. Usul dipersetujui. Ahli-ahli Yang Berhormat terima kasih kita masih dalam sesi perbahasan sebelum ini saya sedikit makluman peringatan kepada semua.

Ahli-ahli Yang Berhormat saya mengikuti kesemua sesi perbahasan melalui live streaming jikalau saya tiada di tempat speaker lalu saya perasan ada antara Yang Berhormat-Yang Berhormat mula bergejala tidak sihat dewan adanya ucapan panas dan saya lihat muka pun sudah merah, saya tahu pernafasan pun cepat dan pendek, ini gejala yang tidak sihat. Baik daripada SOP lawan COVID-19 ataupun SOP Dewan. Maka saya nak tegas di sini rakan-rakan Yang Berhormat kita mesti berbahas dengan mematuhi SOP Dewan, Peraturan Mesyuarat. Dan andaikata Yang Berhormat melanggar SOP maka PKPD Perintah Kawalan Pergerakan Dewan boleh saya kenakan kepada semua kalau serius saya kenakan kuarantin di luar Dewan, sama-sama kita mematuhi SOP Dewan dan sama-sama kita mematuhi SOP lawan wabak COVID-19. Saya ingin persilakan Yang Berhormat yang mengambil bahagian . Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Dato’ Speaker, boleh saya please one peraturan mesyuarat sebelum kita mulakan. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Tak ada orang ucap pun. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Semalam punya, isu semalam semasa Teluk Bahang berucap dia telah melanggar… (gangguan) YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Saya faham, Bagan Dalam duduk, saya ada, nanti mereka yang melanggar SOP yang saya kata tadi, kalau nanti disahkan nanti akan disahkan oleh Timbalan Speaker beliau akan buat perintah ketetapan nanti, agar lebih profesional kalau dia buat ketetapan itu memandangkan saya tidak mempengerusikan sesi tersebut. Sila Ahli-ahli Yang Berhormat yang ingn menyertai sesi perbahasan. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Saya, giliran saya. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Masa, 20 minit, ya. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Masa kecederaan? YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Ikut saya. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Terima kasih kepada Yang Berhormat Speaker, telah memberikan peluang kepada saya untuk berbahas dalam sesi ini dan saya mulakan ucapan perbahasan saya dengan mengucapkan tahniah kepada Yang Amat Berhormat Ketua Menteri dan juga Kerajaan Negeri atas pembentangan bajet terbesar dalam sejarah Negeri Pulau Pinang saya rasa lah melibatkan RM1.2 billion. Ini adalah satu bajet yang begitu besar walaupun merupakan bajet defisit tapi ianya berpatutan dan tepat kerana pasca pandemik ini mana mana kerajaan bertanggungjawab haruslah membelanjakan wang kerana kemelesetan ekonomi memang sudah mula menampakkan bibit-bibitnya. Dan satu laporan dari Khazanah Institut telah gesa kerajaan untuk membelanjakan wang ke atas program keselamatan sosial.

Ini selaras dengan the review of the potty line....(dengan izin) Dato' Speaker dan saya ingin menyentuh di sini di mana Menteri Kewangan telah menyatakan pertumbuhan KDNK kebangsaan dianggarkan mencecah 8% pada tahun depan. Saya tidak tahu bagaimana beliau telah mengira tetapi beliau menyatakan kita boleh mendapat pertumbuhan 8% dan saya membaca satu (1) laporan semalam menyatakan hampir sama 7.5% dinyatakan KDNK Kebangsaan saya harap Pulau Pinang juga akan mencatatkan pertumbuhan positif pada tahun depan dan saya berharap bajet defisit kita bila dalam keadaan realitinya ia tidak akan jadi defisit tetapi surplus seperti tahun-tahun sebelum ini. Dan kita dapat tengok selain daripada Kerajaan Negeri, Pihak Berkuasa Tempatan khususnya Majlis Bandaraya Seberang Perai juga akan menghadapi kekangan kewangaan kerana kurangnya hasil dan saya berharap dua-dua PBT dan Majlis Bandaraya Seberang Perai dan Majlis Bandaraya Pulau Pinang janganlah untuk menambah hasil kita mengeluarkan lebih banyak kompaun atau memperbanyakkan aktiviti-aktiviti yang akan mendatangkan hasil melalui kompaun saman dan sebagainya, ini kerana kita memang tahu kedua-dua Pihak Berkuasa Tempatan menghadapi kesukaran untuk menjana hasil kita pun perlu faham bahawa masyarakat di luar sana khususnya orang marhaen pun menghadapi masalah yang sama kalau boleh kita cuba fleksibel dengan kita selagi seseorang khususnya penjaja atau pun peniaga di tepi jalan selagi dia menjalankan peniagaan aktiviti- aktiviti penjajaan tanpa mendatangkan apa– apa masalah keselamatan kesihatan kepada orang awam boleh lah memberi sedikit keolonggaran kepada mereka. Dan saya meminta Kerajaan Negeri juga memberi sokongan yang dari segi kewangan kepada PBT-PBT untuk menghadapi keadaan pasca pandemik ini khususnya kepada MBSP kerana kita faham MBSP dia cover satu kawasan yang begitu besar daripada dia ada sempadan 3 negeri, 2 Kedah dan Perak sebenarnya. So saya berharap Kerajaan Negeri akan memberikan suntikan dana kepada MBSP dalam tahun yang akan datang ini , dan saya juga ingin menghargai Pakej Bantuan Penang Lawan COVID-19 dan merupakan pakej terbesar sesuatu Kerajaan Negeri. Kerajaan Negeri telah menunjukkan kepimpinan melalui teladan di mana kita tidak tunggu dana daripada persekutuan kita tidak memberikan konsesi balak untuk membantu rakyat. Apa yang ada reserve itu kita bantu rakyat untuk mengurangkan beban rakyat untuk mengurangkan kesannya terhdap rakyat. Walaupun Seberang Jaya kata rizab ini digunakan untuk mengurangkan defisit tapi saya rasa rizab ini digunakan untuk membantu rakyat ia tidak boleh mengambil dua (2) pendirian , bila persekutuan buat itu okey, bila negeri buat itu tidak sihat itu saya tidak setuju....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Yang Berhormat Bagan Dalam. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Saya beri. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Saya rasa tak betul Yang Berhormat kata bahawa Kerajaan Persekutuan ambil reserve Kerajaan Persekutuan tak usik reserve yang saya sebut tu saya akui perlu ada bantuan kepada rakyat dana perlu dibelanjakan kita hargai Kerajaan Negeri mengeluarkan dana cuma dalam sebagai pernah berada dalam anggota pentadbiran, we have to be responsible bila kita nak belanja kerana duit kerajaan ini bukan duit kita duit kerajaan ini kita collect kita kutip daripada hasil cukai. Yang Berhormat boleh semak dalam laporan yang disediakan oleh Kerajaan Negeri hasil cukai kita berkurangan kerana ancaman COVID-19 yang kita hadapi dan beberapa program- program kerajaan. Hasil kita kurang maknanya hasil kita kurang duit masuk kurang tapi kita terpaksa belanja lebih besar dan kita nak belanja separuh daripada reserve yang kita ada

29 pada saya ada cara lain tadi pun Yang Berhormat dengar perbahasan kita pagi perbincangan pagi tadi hutang negeri tidak begitu tinggi hanya RM49 juta, sebab tu pandangan saya begitu bukan saya kata Kerajaan Negeri tidak boleh belanja boleh belanja tapi mekanisme nya itu yang saya maksudkan. Saya harap Yang Berhormat faham cuba study sedikit kenapa kita bangkitkan perkara ini. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Terima kasih Seberang Jaya, itulah tapi Kerajaan Negeri tidak membatalkan apa projek- projek memberi impak kepada rakyat seperti Kerajaan Persekutuan saya lebih setuju mengunakan reserve untuk kebajikan rakyat untuk menjaga kebajikan rakyat. Dato' yang di-Pertua saya juga mengucapkan tahniah kepada Kerajaan Negeri Yang Amat Berhormat Ketua Menteri yang telah menghulurkan dahan zaiton ataupun olive branch kepada Kerajaan Persekutuan untuk bekerjasama demi kebajikan rakyat. Ini satu trend yang positif di mana Kerajaan Negeri tidak mengamalkan sifat konfrontasi dengan Kerajaan Persekutuan tetapi ia juga tidak boleh diambil sebagai kelemahan di pihak Kerajaan Negeri seperti seorang Menteri Persekutuan yang telah mengugut untuk mengambil tindakan undang-undang terhadap Kerajaan Negeri, itu tidak sihat. Kerajaan Persekutuan sepatutnya memahami dalam keadaan pasca pandemik ini meraka perlu bekerjasama dengan semua Kerajaan Negeri jangan pilih bulu dalam bekerjsama. Saya juga ingin menyatakan pendirian saya saya tidak setuju rakyat Malaysia tidak setuju dengan tindakan Kerajaan Persekutuan dengan membuat Mesyuarat Keselamatan Negara Pertama di mana mereka mengadakan Mesyuarat Kerajaan-Kerajaan Negeri Pakatan Harapan tak jemput malah kita nampak dalam peta yang dilampir dalam mesyuarat tersebut mereka keluarkan Pulau Pinang, keluarkan Negeri Sembilan keluarkan Selangor...(gangguan), kita nampak, sekejap biar saya habiskan saya beri laluan nanti Yang Berhormat Seberang Jaya, walau pun selepas itu disalahkan KSU tetapi perkara ini tidak sepatutnya berlaku. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat, isu yang telah bangkit dan telah menjawab dalam dewan ini saya tidak mahu berlarutan dan walaupun dalam hal yang pertama Yang Amat Berhormat Ketua Menteri sendiri sudah bagi penjelasan....(gangguan). Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Ini pendirian saya , pandangan saya. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Seberang Jaya kalau isu yang sama tiada. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Yang Berhormat, I think we have to set the record straight tak betul untuk kata bahawa Kerajaan Negeri tak diberikan peluang untuk terlibat sama dalam usaha memerangi COVID-19, we have to put a record straight Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): I said Mesyuarat pertama saja....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Lain yang di dewan…pertama memang betul (gangguan) koordinasi tentang Mesyuarat Majlis Keselamatan Negara ini dijalankan di peringkat Persekutuan dan Negeri , diperingkat negeri diberikan kuasa sepenuhnya kepada Yang Amat Berhormat Ketua Menteri untuk koordinat

Mesyuarat Majlis Keselamatan Negeri. pertama, keduanya sebelum diumumkan nak buka balik sektor ekonomi Yang Amat Berhormat Ketua Menteri dijemput ke mesyuarat itu dan dimaklumkan. Yang mejadi perbezaan seperi yang saya setuju semalam ialah soal communication SOP itu tidak disediakan lebih awal dan tidak dikongsi itu yang menjadi masalah....(gangguan), sebab itu Kerajaan Negeri ambil keputusan untuk lewat kan pembukaan sektor ekonomi selama seminggu. Masalah dia Yang Berhormat kita....(gangguan). (Mikrophone Dimatikan Oleh Yang di-Pertua Dewan) YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Tak ada masalah lah, duduk...(ganguan), duduk, sila duduk. Bagan Dalam no more isu ini. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Okey, tapi saya just nak nyatakan pandangan saya jangan ambil bahawa Pulau Pinang boleh di buli itu saja, pendirian saya, saya cut part itu YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Dah 15 minit. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Sekejap, sekejap Dato' Speaker, okey. Ini pendirian saya dan saya nak Kerajaan Persekutuan yang adil untuk semua negeri dan kita tidak mahu Pulau Pinang terus dijadikan anak tiri, kami tak minta jadi anak emas tapi jangan jadikan kami anak tiri dan menganiayai kami itulah pendirian saya dan jangan tarik balik peruntukan dan tambahkan Peruntukan Persekutuan kepada negeri kerana kita merupakan penyumbang terbesar sesetengah cukai dan kita juga merupakan negeri yang mendapat FDI paling tertinggi negeri kedua tertinggi. So ini semua perlu diambil kira bila Kerajaan Persekutuan memberikan dana kepada Kerajaan Negeri ini adalah permintaan saya. Seterusnya Dato’Speaker semalam kita nampak ada satu laporan menyatakan bukan semalam, I think selasa satu laporan bahawa suntikan dana ataupun pinjaman kepada Air Asia itu hampir RM1 billion selepas itu Menteri Kewangan sudah menafikan tapi kita harap ini bukan perkara benarlah kalau syarikat swasta dibantu sebegitu kita minta....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang berhormat siapa boleh jawab soalan itu? Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Saya just nyatakan sahaja. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Itu tak perlu pun. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Saya harap Kerajaan Negeri pun akan turut diambil kira apabila keputusan-keputusan kewangan sebegini. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Yang Berhormat tanya Batu Kawan lah. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Seberang Jaya pun jangan ganggu.

Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Saya nak habiskan, no more Kerajaan Persekutuan. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Bukan bukan. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Seterusnya saya beralih kepada isu-isu yang telah dibangkitkan di dalam ucapan bajet Yang Amat Berhormat Ketua Menteri, Yang Amat Berhormat Ketua Menteri telah menyatakan tentang Penang Connectivity Master Plan yang akan meletakkan Pulau Pinang di landasan negeri pintar selaras dengan national NFCP tetapi amat malang sehingga sekarang perkhidmatan jalur lebar di kawasan Seberang Perai khususnya di kawasan saya sendiri tidak begitu memberangsangkan di mana satu jalan utama Jalan Heng Choon Thian, connectivity internetnya tidak mengunakan fiber masih lagi mengunakan Copper lane dan bila mereka mengunakan Copper lane ada satu masalah bila ada kes-kes kecurian khususnya kawasan saya gelandangan banyak dan hampir separuh daripada mereka adalah penagih dan bila mereka tak ada duit nak beli bekalan dadah mereka nampak adalah wayar so mereka pun pergi memotong wayar ini copper dan mereka menjual dan ini menyebabkan pelbagai banyak masalah saya minta Penang Connectivity Master Plan, bila kita bincang tentang Penang Connectivity Master Plan perkara- perkara seperti ini khususnya kawasan bandar seperti Butterworth, Butterworth adalah bandar kedua terbesar di Pulau Pinang selepas George Town, so kita berharap connectivitynya akan bertambah baik dan juga hubungan internet yang selular tidak begitu memuaskan, ada seorang pengundi dari kawasan saya dia kata mungkin saya pun perlu naik atas pokok dan buat video baru syarikat-syarikat telekomunikasi akan menaiktaraf sistem di kawasan saya. Ini adalah komen yang saya terima sendiri so saya berharap kita lihat Penang nak jadi negeri pintar, servis-servis asas seperti ini perlulah dinaik taraf dan saya berharap Kerajaan Negeri akan mengambil serius mengambil perkara ini serius dan membuat sesuatu. Seterusnya Dato’ Yang di-Pertua, saya beralih kepada isu sukan, saya juga mengalu- alukan penyediaan dan perangkaan Pelan Induk Kemudahan Sukan Negeri ataupun Penang Sports Facilities Master Plan dan saya rasa kita adalah satu-satu nya negeri yang ada begitu banyak Master Plan, we have Penang Tourism Master Plan, we have Penang Transport Master Plan, Connectivity Master Plan and now Sports Facilities Master Plan dan saya mengalu-alu Penang Sports Facilities Master Plan oleh Kerajaan Negeri yang akan memperkasakan sukan di Negeri Pulau Pinang dan juga memperkasakan Perbadanan Stadium secara langsung, saya juga mengalu-alukan peruntukan RM15 juta untuk pembangunan sukan dalam bajet 2021 ini dan untuk jawapan daripada YB. EXCO yang saya terima untuk soalan bertulis dinyatakan sebanyak 10 fasiliti sukan baru telah dibina sepanjang dari tahun 2018 sehingga 2020 tetapi hanya dua (2) di SPU dan itu pun di Sungai Dua dan Pokok Sena dan saya rasakan dalam tiga (3) tahun dah 2018, 2019, 2020 Butterworth sudah dipinggirkan dan kita ada dua Ahli EXCO daripada Butterworth juga, saya berharap pada tahun yang akan datang kita akan dapat fasiliti sukan baru di Butterworth dan saya minta kalau boleh kita sudah ada gelanggang Bola Keranjang yang cukup banyak kalau boleh kita minta gelanggang squash pula kali ini sebab orang-orang di Butterworth dia perlu pergi sampai Kepala Batas untuk mengunakan squash facility dan itu tentang sukan dan satu perkara yang saya telah raise dalam apabila saya mencelah, bila Perbadanan Stadium ambil alih kawasan stadium ataupun sport facility seperti Soni Kompleks janganlah kadar sewa itu dinaikkan tiga kali ganda, empat kali ganda jangan jadi seperti Seberang Perai Arena dia haruslah berpatutan kalau boleh sama dengan kadar sewa yang sedia ada.

Dato’ Yang di-Pertua saya beralih kepada isu perumahan, saya menyambut baik usaha Kerajaan Negeri yang memberi keutamaan dalam menyediakan Rumah Mampu Milik kepada rakyat Pulau Pinang dan juga telah menetapkan sasaran tinggi dan merendahkan harga rumah mampu milik menunjukkan sifat prihatin Kerajaan Negeri yang mengambil serius bahawa housing is a basic right of human. So saya menghargai keputusan Kerajaan Negeri ini, saya juga ingin membuat permohonan di Dewan ini supaya Rumah Mampu Milik B iaitu (RM72,500) itu lebih dibanyakkan di kawasan Butterworth kalau boleh di kawasan saya pun ada juga tempat- tempat yang boleh consider by the state...(dengan izin), dan ini kerana kita nampak semua unit di Jiran Residensi telah dibeli, permintaan begitu tinggi Jiran Residensi RMM B, tiada satu unit pun kosong bila seorang itu tak dapat loan sudah ada permohonan daripada orang lain cukup berbeza dengan sesetengah projek di SPU di kawasan lain seperti di Mekar Sari, di Tasek Gelugor, Kepala Batas ataupun Projek Perda Indah di Tasek Gelugor. Kita nampak permohonannya itu tidak begitu tinggi ada yang tidak mahu mereka menolak tetapi di Jiran Residensi semua habis ini menunjukkan kita perlu RMM B kalau boleh di kawasan Butterworth kerana pola penduduknya sebegitu. ....(gangguan). Ahli Kawasan Pulau Tikus (YB. Lee Chun Kit): Minta mencelah sedikit. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Perumahan? Ahli Kawasan Pulau Tikus (YB. Lee Chun Kit): Ya, terima kasih Yang Berhormat Bagan Dalam tadi Bagan Dalam setuju dengan saya tak sekiranya saya cakap Kerajaan Persekutuan patut meneliti model perumahan Pulau Pinang sebagai model untuk persekutuan? Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Saya setuju ini adalah satu dasar yang betul di mana Kerajaan Negeri menetapkan harga Rumah Mampu Milik serendah RM42,000 untuk Kos Rendah berbanding dengan Kerajaan Persekutuan di mana harga Rumah Kos Rendah bermula dari RM100,000, Rm50,000 dan RM60,000 dan RM100,000 so mereka perlu patut mencontohi Pulau Pinang dan mengubah dasar di peringkat Persekutuan. (Ahli Dewan menepuk meja) Terima kasih Pulau Tikus dan saya juga ingin menarik perhatian Dewan ini tentang pengumuman Yang Amat Berhormat Ketua Menteri bahawa kawasan Ujong Batu telah dikenalpasti sebagai salah satu RMM salah satu tapak untuk Rumah Mampu Milik dan saya ingin mendapatkan penjelasan kepastian jika rancangan penempatan semula penduduk Kampung Ujong Batu yang telah kita mengusahakan sejak beberapa tahun lepas dimana mereka akan diberikan satu rumah di Jalan Assumption di projek Jalan Assumption. Adakah ianya akan diteruskan atau mereka akan terpaksa menunggu projek RMM ini? Saya kalau boleh, saya minta Yang Amat Berhormat Ketua Menteri dan Yang Berhormat Datok Keramat kita tidak perlu tunggu projek RMM yang telah diumumkan oleh Ketua Menteri sebab kawasan Ujong Batu ini cukup banyak masalah dia, infra tidak cukup dan sudah menjadi satu kawasan hotsport untuk dadah, so kita perlu kawasan kampung untuk dimajukan dikeluarkan daripada sana untuk mengatasi masalah ini. Ahli Kawasan Seri Delima (YB. Syerleena Binti Abdul Rashid): Yang Berhormat saya ingin mencelah sedikit.

Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Okey. Ahli Kawasan Seri Delima (YB. Syerleena Binti Abdul Rashid): Yang Berhormat saya ingin bertanya sama ada setuju tak memandangkan isu perumahan ini isu yang amat-amat penting jadi memandangkan di Pulau Pinang ini kita sebenarnya ada beberapa lokasi-lokasi perumahan khususnya macam PPR Padang Tembak dan juga kawasan- kawasan flat di Taman Tun Sardon. Jadi setuju tak sekiranya kita cari jalan untuk mengadakan atau mengalirkannya peruntukan-peruntukan itu untuk menambahbaikan in term of facility, renovate di assisting PPR dan also kawasan-kawasan perumahan untuk menjadikan dia lebih livable...(dengan izin). Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Terima kasih Seri Delima saya bersetuju dengan pandangan. Saya nampak Tuan Speaker sudah menunjukan isyarat so saya akan habiskan, ini semua isu kawasan sahaja Dato' Speaker saya akan habiskan okey. Saya juga ingin meminta Kerajaan Negeri untuk kaji balik ataupun membuat satu kajian untuk mengambil alih Wisma Telaga di Jalan Telaga Air di mana kawasan projek perumahan komersial yang di tengah bandar Butterworth itu kawasan yang cukup strategik di antara sempadan Bagan Jermal Bagan Dalam sudah terbengkalai sekian lama dan saya berharap cadang supaya semua unit rumah di Wisma Telaga tersebut dibeli oleh Kerajaan Negeri ataupun selepas itu boleh ditukar jadi PPR ataupun Perumahan Sewa Beli, EXCO jawab perlu kajian terperinci dalam untuk soalan bertulis saya saya harap akan dikaji sebelum Sidang Dewan akan datang dan kita akan move to a step...(dengan izin), Dato’ Speaker. Seterusnya saya beralih kepada isu banjir, terima kasih ke atas pengumuman Yang Amat Berhormat Ketua Menteri bahawa parit dari Sungai Puyu ke Jalan Siram akan dinaik taraf untuk kurangkan banjir. Ini adalah satu masalah yang besar di mana projeknya berkait rapat dengan Projek Rancangan Tebatan Banjir Lembangan Sungai Nyior dan saya mengucapkan terima kasih atas keputusan tersebut. Projek Rancangan Tebatan Banjir Mak Mandin pun hampir selesai yang akan menyelesaikan masalah banjir di Taman Bagan tetapi masalah banjir tidak akan selesai sepenuhnya tambahan ini kerana rising sea water level dan juga taburan hujan yang semakin meningkat ini adalah impak-impak atau kesan-kesan global warming. Kita perlu bersedia lebih awal untuk menghadapi situasi ini dan saya berharap projek selepas habisnya Projek Rancangan Tebatan Banjir Mak Mandin kita perlu buat satu lagi projek tebatan banjir di kawasan Butterworth iaitu Rancangan Tebatan Banjir Lembagan Sungai Nyior yang akan menyelesaikan masalah banjir bukan sahaja di kawasan saya tetapi sehingga ke kawasan Sungai Puyu kerana muara sungai, EXCO pun baru masuk, kerana muara Sungai Nyior ini memang kita nampak menjadi satu punca masalah dan the next flood is going to be there sebab tambah dengan pembangunan yang pesat kita nampak sekarang pun sudah ada banjir di kawasan Taman Mewah bila ada high tide saja sudah ada banjir kalau pun hujan tak lebat. Saya takut kalau ada satu lagi hujan seperti tahun 2017. Kebanyakan kawasan di sepanjang parit yang dimaksudkan oleh Yang Amat Berhormat Ketua Menteri akan menghadapi masalah banjir. So saya berharap saya telah dapat jawapan DUN pada April dinyatakan kajian reka bentuk terperinci untuk projek RTB Lembagan Sungai Nyior ini akan dimulakan pada Jun 2020 tapi saya tidak nampaklah mungkin kerana PKP dan sebagainya dan kebanyakan komponen projek ini dimasukkan dalam RMK-12 dan saya amat positif RMK-12 kita tidak akan dapat fund ini sebab kita tahu dia tidak akan memberikan keutamaan kepada projek-projek sebegini. So saya berharap Kerajaan Negeri untuk mengambil approach yang berbeza iaitu approach out of box dan ada satu konsep baru di mana konsep engineering procurement and construction di mana fi

34 perunding, fi kajian kebersesuaian, fi ukur kejuruteraan, kos penyiasatan semuanya disatukan di mana mereka akan buat semua sekali akan bina semua buat semua sekali dan pembinaan akan ambil masa dalam satu (1) atau dua (2) tahun sahaja. Kalau kita ikut cara convention dia akan ambil lebih kurang lima (5) atau enam (6) tahun kita tidak mampu menunggu untuk lima (5) atau enam (6) tahun sampai isu banjir jadi besar baru kita ambil tindakan. So saya berharap kita akan ambil tindakan preventif dan juga kita ambil satu konsep baru iaitu konsep design and built. Ke semua perkara dapat disatukan dan saya minta Kerajaan Negeri untuk memanggil satu request for proposal berasaskan konsep ini supaya kita dapat menyelesaikan masalah ini sebelum ia jadi masalah besar di mana flood wall, kolam takungan, kolam takungan bawah tanah outlet discharge point utama dan pam with many facilities dan jambatan Chain Ferry semua dibuat sama sekali mungkin boleh siap dalam satu (1) atau dua (2) tahun. Ini adalah konsep engineering procurement and construction yang saya dapat saya telah membuat sedikit research dan dapat tahu bahwa konsep ini pernah digunakan di beberapa projek seperti projek Pulau Pasir di Terengganu so saya berharap EXCO boleh lihat kepada konsep ini itu permintaan saya seterusnya Dato’ Yang di-Pertua ada beberapa helai sahaja dan nak habis dah....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat sudah 30 minit. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Dua isu sahaja lagi. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Saya bagi. Dua isu bagi habis. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Okey, seterusnya adalah isu pendidikan. Dato’ Yang di-Pertua saya ingin melahirkan kekecewaan saya terhadap Kementerian Pendidikan yang tidak begitu serius dalam isu-isu pendidikan. Sejak kebelakangan ini, kita lihat kita tak tau siapa Menteri Pendidikan pun. Keputusan sangat biasa seperti menutup sekolah pun Perdana Menteri yang perlu buat. So, ini tidak begitu memberangsangkan untuk satu negara yang ingin capai status negara maju. Itu pandangan saya dan sebelum ini semasa pemerintahan PH, Menteri Pendidikan adalah individu yang penuh kontroversi memang dia kontroversi tetapi walaupun sering mendapat teguran dan juga komen- komen tetapi beliau nampak ada buat kerja. Kerja itu dapat kontroversi atau tidak dia buat kerja. Apa-apa keputusan kecil atau besar, mereka orang nampak ada seorang Menteri Pendidikan di Kabinet tetapi apa Menteri Pendidikan sekarang sedang buat. Itu persoalan saya kerana kadang kala.....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Kita nampak saya punya isu datanglah ini. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Kalau tak ada nanti. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Isu negeri Pulau Pinang, kita nampak Menteri Pendidikan ini tidak responsif dalam sesetengah isu pendidikan yang melibatkan Kerajaan Negeri Pulau Pinang itu persoalan saya.

Apa dia buat? Saya pun, saya rasa ada dua Timbalan Menteri Pendidikan saya lupa siapa dia. Itu dua isu yang saya nampak kita tidak langsung dapat respon daripada kementerian iaitu SJK(T) Ladang Juru. Kerajaan Negeri ingin menempatkan semula sekolah tersebut yang akan terkesan apabila projek pelebaran jalan di Juru itu akan terkesan, tetapi sehingga sekarang tidak dapat temujanji dengan menteri dan lagi satu isu. YB. Perai dah tulis surat berbulan sudah kepada Kementerian Pendidikan untuk dapatkan temujanji untuk membincangkan tentang untuk pembinaan satu sekolah Tamil baru di kawasan saya, di kawasan Bagan Dalam sebab masa pemerintahan PH, Timbalan Menteri pada masa itu memang bila saya bawa idea ini kepada beliau, beliau setuju beliau kata ada sekolah kurang murid di Kedah yang hanya seorang pelajar pada tahun ini. Lesen itu boleh ditukar ke Pulau Pinang sebab memang selepas ini tidak akan ada pelajar lain yang akan belajar di sekolah sana. Kita dah tulis surat saya pun membuat rayuan beberapa kali kepada Ketua Menteri memang kita buat on the ground kita sedang buat kerja tetapi Menteri Pendidikan tak bagi temujanji langsung jawab surat pun belum. So, ini cukup mengecewakan Menteri Pendidikan dia perlu jaga pendidikan di seluruh negara jangan jaga pendidikan parti politik sahaja. Itu saya punya pandangan. ....(gangguan). Ahli Kawasan Permatang Berangan (YB. Nor Hafizah Binti Othman): Mohon mencelah, Menteri Pendidikan pada ketika itu PH ke ataupun sekarang? Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Menteri Pendidikan sekarang dulu kita dapat, kita SMS sahaja kita boleh dapat temujanji sekarang kita tulis surat ini rasmi dari daripada Exco Pendidikan Negeri sampai sekarang. Ahli Kawasan Permatang Berangan (YB. Nor Hafizah Binti Othman): Sekarang tengah fokus untuk kedudukan sekolah dalam tempoh PKP. Jadi kita kena fokus untuk ini lah. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Sekolah pun tak buka. Apa dia fokus kepada sekolah ....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat last isu. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Sekolah dah nak habis dah isu pendidikan, inilah dulu masa pemerintahan PH senang, semua negeri bukan negeri di bawah.....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Nanti saya telefon Ahli Parlimen Batu Kawan untuk bantu. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Okey, (ketawa) boleh-boleh Batu Kawan boleh. Ada Ahli Parlimen lain....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Juru, sekolah Juru dengan sekolah Perai bawah Parlimen Batu Kawan.

Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Dak, Bagan Dalam. Juru di bawah Batu Kawan. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Betul lah. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Bagan Dalam di kawasan. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Perai. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Nanti saya akan bawa kepada ni tapi....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Sila-sila. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Dato’ Speaker, soalan saya adalah ini EXCO Pendidikan Negeri tulis surat dulu walaupun kontroversi Dr. Maszlee dia buat mesyuarat dia panggil semua Exco Pendidikan Negeri termasuklah Negeri-Negeri Pembangkang, Perlis ada. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Don’t worry. Our Perai champion, so you don’t worry. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): So, so, saya harap perkara ini akan ada kemajuan di mana kalau Kerajaan Persekutuan bersetuju untuk menukar lesen SKM sekolah kurang murid, sekolah Tamil dari Kedah itu ke Pulau Pinang boleh lah kita dapat satu sekolah Tamil di Bagan Dalam ha, ini PAS pun setuju. So, sebab ini satu keperluan yang memang terdesak di kawasan Butterworth di mana satu-satunya sekolah yang sedia ada Sekolah Mak Madin sudah mencapai kapasiti penuhnya dan memang ada permintaan daripada masyarakat India di kawasan tersebut untuk adakan sekolah Tamil ini. Okey, dah nak habis isu saya juga ingin meminta Kerajaan Negeri untuk menyediakan satu tanah untuk di kawasan Pulau kepada untuk Lembaga Wakaf Hindu kerana kita memerlukan satu funeral parlour di kawasan Timur Laut khususnya saya nampak ini ada aduan yang kita terima dari beberapa orang yang berkepentingan yang merasakan tak ada satu funeral parlour untuk masyarakat Hindu di kawasan Pulau dan mereka terpaksa menggunakan funeral- funeral spaces yang begitu kecil dan kadang kala memang walaupun orang Cina dan orang India boleh share tetapi ada juga clashes of cultural clashes. So, saya berharap Kerajaan Negeri boleh menyediakan suatu tanah funeral parlour untuk Lembaga Wakaf Hindu. Ini tentang HAB dan last sekali Dato’ Speaker ....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Bukan dua ja? Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Dah nak habis, dah habis. Okey, ini isu feri so saya minta Dato’ Speaker. Dato’ Speaker, telah menolak usul saya untuk membincangkan isu feri dan telah minta saya untuk membahaskan

37 untuk membincangkannya sesi perbahasan so saya minta masa mungkin 10 minit sahaja lagi, soalan habis dah. 10 minit tetapi terpulang kepada Speaker lah. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Isu ini pun sudah dijawab. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Ini saya, saya just okay sebab saya tidak mahu menyentuh banyak perkara yang sudah pun dibincangkan tetapi saya ingin nyatakan di sini ada rakan-rakan di sini yang bila mereka bercakap mereka menyatakan Feri Pulau Pinang ini iconic dan juga produk pelancongan itu tidak betul dia bukan semata-mata produk pelancongan sahaja. Ini adalah mode pengangkutan awam yang paling utama untuk Pulau Pinang di mana ribuan orang rakyat Pulau Pinang menggunakan perkhidmatan ini untuk berulang alik dari Pulau dan Seberang setiap hari dan selama hampir setengah abad, 50 years kita masih ada masalah ini. Ini saya bawa Penyata Rasmi Dewan Rakyat Parlimen Ke-3 Tahun 1971, Ahli Parlimen Datok Keramat pada masa itu Tuan Vee David dia telah menyatakan “Menteri Pengangkutan sama ada kerajaan akan mengambil tindakan yang patut untuk memperbaiki kelincinan perkhidmatan feri di antara Butterworth dengan Pulau Pinang terutama sekali pada waktu-waktu sibuk dan pada hari-hari cuti”. Masih isu ini kita bincang. Ini bukan kerana perkhidmatan feri ini kita tidak boleh menyalahkan feri itu sendiri katakan feri lama lah, sistem lama lah tapi masalahnya adalah management yang tidak efisien itu perlu kita tidak inovatif tidak cekap dan bila kita Kerajaan Negeri nak ambil alih tak bagi, sekarang masalah bagi dekat Prasarana bagi dekat Rapid tetapi tidak selesai juga masalah ini. Saya berharap akan ada satu penyelesaian untuk masalah feri ini setiap hari. Pengundi-pengundi dari kawasan saya ada menelefon semalam pun ada menelefon. Feri, mereka datang sampai Pengkalan Raja Tun Uda mereka terpaksa patah balik dan dipulangkan fee mereka. So, ini tidak betul lah. So perlu buat sesuatu dan saya berharap Kerajaan Negeri akan terus memberi tekanan kepada Kementerian Pengangkutan untuk menyelesaikan masalah feri ini. Dan akhir sekali, saya ingin mengucapkan tahniah kepada Pengerusi FA Pulau Pinang yang telah tempah tempat di Super League dan saya berharap ini tidak akan berakhir di sana sahaja mungkin kita boleh menang Super League pada masa akan datang dan sila kembalikan zaman kegemilangan Pulau Pinang dalam bola sepak, saya berharap. Saya ingat dulu masa saya sekolah sekali sahaja Pulau Pinang pernah mengumumkan cuti kerana kita menang Piala FA, saya pun tidak ingat berapa tahun 20 tahun sudah. So, saya berharap boleh lah kita rakyat Pulau Pinang dapat satu lagi cuti apabila kita menang kejuaraan besar, itu terpulang kepada Ketua Menteri dan saya berharap, saya berharap Pengerusi FA boleh lah bawa Piala Premier ke Dewan tunjukkan kepada kita, tunjukkan kepada Ketua Menteri dan juga kami pun boleh bergambar bersama piala dan saya ingin mengucapkan tahniah kepada FAP kerana menunjukkan satu sifat kepimpinan di mana FAP adalah satu contoh di mana muhibbah itu berjaya. Di mana kita ada pengurus president FAP daripada keturunan Punjabi, kita ada pengurus pasukan keturunan Cina, kita ada coach daripada keturunan Melayu dan juga assistant manager keturunan India semua ada, tetapi kita berjaya ini yang nak saya nyatakan di sini sports unite us and memang sukan menyatupadukan kita. Kita tidak patut membawa isu-isu perkauman, isu-isu agama ataupun isu-isu politik dalam sukan ini. Ini adalah harapan kita dan kita berharap Pulau Pinang akan terus maju di sukan dan saya berharap EXCO Sukan juga akan memberikan perhatian wajar untuk keseimbangan dalam semua sukan di Pulau Pinang supaya satu-satu sukan itu tidak menjadi identiti mana-mana kaum. Ini sukan perlu menyatupadukan kita dengan itu Dato’ Speaker mohon menyokong. Terima kasih.

YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih Bagan Dalam, Yang Berhormat Penaga. Sila juga 20 minit. Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd Yusni bin Mat Piah): Bismillahirrahmanirrahim Alhamdulillahi Rabbil ‘Alamin Wassalatu Wassalamu ‘Ala- Asyarafil Anbiya’e Wal Mursalin Wa’ala Alihi Wasahbihi Ajma’in. Assamaluaikum Warahmatullah Wabarakatuh dan Salam Sejahtera, Salam Muafakat, Salam Perikatan. Terima kasih kepada Dato’ Yang di-Pertua, Yang Amat Berhormat Ketua Menteri, Ahli- Ahli Mesyuarat Kerajaan Negeri, rakan-rakan Yang Berhormat, pengarah-pengarah dan ketua- ketua jabatan dan seterusnya semua hadirin hadirat yang dikasihi sekalian. Dato’ Yang di-Pertua terima kasih kerana memberi ruang dan peluang kepada Penaga untuk turut serta dalam sesi perbahasan mengenai Rang Undang-Undang Perbekalan 2021 dan Usul Anggaran Pembangunan 2021 dengan tema ‘Pulau Pinang Transformasi Pemulihan Dan Ketahanan Ekonomi Ke Arah Dimensi Baru Terbilang’. Penaga merakamkan ucapan setinggi- tinggi terima kasih kepada Yang Amat Berhormat Padang Kota yang telah menyampaikan ucapan Bajet 2021 bagi Negeri Pulau Pinang pada hari Isnin yang lepas. Dato’ Yang di-Pertua, persidangan kali ini bagi tahun 2020, agak berbeza daripada persidangan sebelumnya. Ini kerana yang pertama persidangan pada hari ini dalam keadaan seluruh dunia berhadapan dengan ancaman pandemik COVID-19 termasuklah negara kita juga tidak terkecuali. Hari ini kita semua berhadapan dengan COVID-19 dan kita masih belum berjaya mengamankan ataupun membebaskan negara kita daripada wabak ini bahkan hari ini kita menyaksikan peningkatan kes-kes baharu COVID-19 sebagaimana yang dilaporkan setiap hari oleh Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM). Maka Tuan Yang di-Pertua, Penaga mengambil kesempatan di dalam Dewan yang mulia ini untuk mengucapkan tahniah dan syabas kepada semua yang terlibat terutama Kerajaan Persekutuan atas inisiatif yang diambil dengan memperuntukkan RM250 billion untuk Pakej Rangsangan Ekonomi Prihatin Rakyat (PRIHATIN) dan juga Kerajaan Negeri Pulau Pinang yang telah menyediakan insentif bagi bantuan COVID-19 berjumlah RM151 juta. Tempias daripada insentif itu juga dapat dinikmati oleh penduduk-penduduk Penaga melalui peruntukan RM30,000 kepada setiap ADUN. Senang main jungkang jungkit, Lari-lari takut dicubit, Yang memberi jangan mengungkit, Yang menerima senyumlah sikit.

Saya juga mewakili seluruh penduduk dan pengundi DUN Penaga mengucapkan terima kasih juga kepada semua pihak terutama pihak swasta, NGO, syarikat dan petugas-petugas di barisan hadapan yang terdiri daripada warga KKM yang bertungkus lumus membantu dalam menangani pandemik COVID-19 ini juga termasuk pihak PDRM dan ATM yang mengawal keselamatan negara. Oleh kerana kita, negara kita masih belum berjaya menangani pandemik COVID-19 ini sepenuhnya, Kempen-kempen perlulah diteruskan dan SOP masih perlu dipatuhi oleh setiap golongan masyarakat.

Tuan Yang di-Pertua, yang keduanya jika sebelum ini hanya tiga (3) orang sahaja berada di blok pembangkang tapi kali ini Alhamdulillah blok pembangkang menerima empay (4) lagi rakan baru yang saya yakin dan percaya mereka juga akan memainkan peranan check and balance kepada Kerajaan Negeri agar kepentingan rakyat diberi keutamaan dan rintihan rakyat juga didengari dengan sebaik mungkin dan ini sememangnya bersesuaian dengan sebuah negara yang mengamalkan sistem demokrasi. Bagi yang terlepas kuasa dan Putrajaya di harap jangan marah dan kecewa lebih baik kita fokus ke arah membangun negeri dan negara dalam mendepani cabaran pasca COVID-19. Jalan-jalan di tepi kuala, Terpijak kaca di tapak kaki, Kucar kacir kestabilan negara, Cepat-cepat taubat sebelum mati. Dato’ Yang di Pertua, bagi memastikan rakyat hidup dalam keadaan baik dengan kemudahan-kemudahan infrastruktur diberi keutamaan, maka Penaga memohon Kerajaan menambah baik infrastruktur di DUN Penaga iaitu yang pertama, memohon lampu isyarat di simpang Tiga Pasir Gebu. Untuk pengetahuan semua, Simpang Tiga Pasir Gebu Permatang Tok Labu merupakan laluan utama keluar ke pekan Penaga dan Kepala Batas. Ketiadaan lampu isyarat di simpang tersebut, telah menyebabkan kesesakan sentiasa berlaku di waktu puncak iaitu di waktu pagi, tengahari dan petang. Ketiadaan lampu isyarat di simpang tersebut mengakibatkan sering berlaku kemalangan. Ahli Kawasan Pulau Tikus (YB. Lee Chun Kit) Penaga. Minta pencelahan. Saya amat tertarik dengan Yang Berhormat Penaga yang meminta infrastruktur di kawasan Penaga dan semua. Tetapi, pada masa yang sama selalu bangkang pula rancangan-rancangan Kerajaan Negeri untuk seluruh Pulau Pinang. Dan juga saya amat tertarik kepada Penaga yang memulakan ucapan dengan Salam Muafakat dan Salam Perikatan. Sebenarnya bilakah muafakat akan keluar dari Perikatan. Terima kasih. Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd Yusni Bin Mat Piah): Terima kasih Yang Berhormat Pulau Tikus. Seperti mana saya sebut pembangkang bukan hanya sekadar membangkang, tetapi kalau ada pembangunan untuk kebaikan bersama kepada rakyat maka, kita sokong dan kita minta supaya ditambah baik. Kalau ada pembangunan yang boleh merosakkan sistem, yang boleh mengakibatkan pencemaran maka, Penaga akan membangkang, seumpama projek zon industri algrikultur di Kawasan Penaga. Dato’ Yang di-Pertua, yang kedua, menaik taraf gelanggang futsal Kampung Guar Tuan Syed kepada dewan tertutup, agar dapat digunakan sebaiknya oleh golongan belia di Penaga. Dewan tertutup ini membolehkan masyarakat khususnya belia untuk beriadah dan bersukan pada bila- bila masa. Bakat yang ada pada belia, haruslah sentiasa dicungkil dan diasah dan tidak disia- siakan agar memberi manfaat kepada Negeri Pulau Pinang. Seperti yang kita tahu, golongan belia adalah golongan yang mampu menggegarkan negeri dan juga negara, jika diasuh dan didik sebaik-baiknya. Ini juga mengambil semangat daripada kejayaan pasukan Bola Sepak Negeri Pulau Pinang, Harimau Kumbang yang telah menjuarai Liga Premier baru-baru ini. Yang melayakkan mereka untuk bermain saingan Piala Malaysia tahun ini, dan melangkah ke Liga Super pada tahun 2021 iaitu pada tahun hadapan.

Maka Penaga juga turut mengambil peluang ini mengucapkan tahniah kepada presiden FAP, pegawai-pegawai jurulatih dan seluruh pemain di atas kejayaan tersebut. “Haria, Penang Haria”. Dengan ini juga, Penaga menyokong agar kerajaan memberi bonus dan penghargaan kepada pemain dan pegawai yang terlibat. Dan Penaga juga mencadangkan agar Presiden FAP dianugerahkan pingat. Dua tiga kucing berlari, Mana nak sama si kucing belang, Bonus dan penghargaan kerajaan beri, Pasti FAP terus cemerlang”. Dan atas pemintaan orang ramai di luar Dato’Yang di-Pertua, Penaga juga memohon agar kerajaan mengumumkan secara rasmi syarikat yang mengambil alih Bola Sepak Pulau Pinang yang menjadi “Penang FC”, supaya cakap-cakap ataupun desas desus di kalangan semua pihak di luar, dihentikan. Yang ketiga, beberapa dewan orang ramai di sekitar DUN Penaga yang sedia ada juga perlu dibaikpulih, agar dapat dimanfaatkan sepenuhnya. Seperti Dewan Kampung Tepi Laut dan Dewan Orang Ramai Permatang Bendahari. Kerosakan dewan-dewan orang ramai ini, menyebabkan ia berubah menjadi tempat aktiviti-aktiviti yang tidak sihat, seperti gejala lepak dan lainnya. Bahkan di kalangan anak-anak muda-mudi, ada yang menjadikan tempat itu sebagai tempat untuk meminum air ketum. Infrastruktur yang sepatutnya memberi manfaat kepada penduduk setempat, telah bertukar menjadi satu keburukan kerana tidak digunakan dengan cara yang betul dan tidak dijaga serta dselenggara dengan baik. Ianya terbiar begitu sahaja. Yang keempat, pemangkasan pokok di sepanjang jalan utama Lahar Kepar ke Penaga. Justifikasi rimbunan daun yang membahayakan pengguna jalan raya dan amat gelap ketika waktu malam. Dato’ Yang di-Pertua, sekali lagi saya bangkitkan dalam Dewan Yang Mulia ini, berkaitan menaik taraf Pondok Polis Pekan Penaga kepada Balai Polis dengan melihat kepada pertambahan penduduk, kewujudan taman-taman perumahan juga perlu kepada baik pulih bangunan yang dilihat daif dan usang sejak dibina era 60an. Dato’ Yang Di-Petua, selain daripada masalah infrastruktur, Penaga juga ingin menarik perhatian dengan beberapa isu dan masalah yang berlaku di DUN Penaga, dan juga di Negeri Pulau Pinang. Isu-isu negeri, yang memerlukan tindakan dan perhatian oleh pihak Kerajaan dan Agensi Penguatkuasaan. Yang pertama, antara isunya adalah masalah penagihan dadah. Di sini, saya ingin merakamkan ucapan terima kasih atas lawatan Ketua Pengarah AADK Kebangsaan ke Penaga dalam Program Lestari@Kuala Muda bersama Ketua Polis Pulau Pinang. Sempena program itu juga, mereka turut meninjau lokasi hot spot penagihan dadah di persisiran pantai bermula daripada Kuala Muda hingga Kampung Pulau Mertajam. Ini memperlihatkan sifat keikhlasan dan prihatinan serta komitmen yang tinggi dalam menangani isu dadah. Pulau Pinang kini berada di tangga yang ketiga, masalah penagihan dadah di antara semua negeri. Pada tahun 2019, sebanyak 2,893 mengikut per kes data penagihan kawasan DUN Penaga yang terkini adalah sebanyak 89 orang. Di Kampung Bakau Tua 25 orang, di Kota Aur 13 orang, di Permatang Janggus 7 orang, Pasir Gebu 3 orang, Permatang Sintok 10 orang, Penaga 25 orang, dan Lahar Kepar 6 orang.

Kerajaan Negeri dicadangkan mengambil inisiatif bagi mengatasi masalah ini, dengan menjadikan tempat tersebut ini di kawasan Kuala Muda dan kawasan sekitarnya sebagai kawasan rekreasi bagi aktiviti riadah, bersukan dan sebagainya. Dalam keadaan pandemik COVID-19 ini juga, kempen-kempen bagi menangani kes dadah, perlu tetap diteruskan dan dipertingkatkan lagi untuk mengurangkan keberangkalian peningkatan bilangan penagih dadah dalam Negeri Pulau Pinang. Pihak AADK juga perlu melakukan penguatkuasaan berjadual seberkala, membuat serbuan di kawasan aktiviti penagihan dadah. Penguatkuasaan berjadual ini mampu mencegah dan membendung, kes dadah yang berlaku secara lebih efficient dan berkesan. Isu yang kedua Dato’ Yang di-Pertua yang saya nak bangkitkan di sini, sebagaimana kita semua sedia maklum, negeri kita Pulau Pinang ini sememangnya mempunyai keunikan dan keistimewaan tersendiri. Kita ada kepelbagaian etnik, kaum, serta kita ada kepelbagaian budaya, bahasa, adat dan agama. Kita semua hidup dalam keadaan harmoni, bertoleransi, saling hormat menghormati antara satu sama lain. Dan setiap kita bebas untuk melakukan upacara keagamaan, perayaan dan lain- lain. Setiap kita mempunyai rumah ibadah untuk upacara dan program-program berbentuk keagamaan. Cuma, di sini saya nak bangkitkan adalah di sana ada rumah-rumah ibadah yang dibina secara haram, yang perlu diambil perhatian yang serius oleh pihak Berkuasa Tempatan ataupun oleh pihak Kerajaan Negeri. Ini kerana kita melihat pertumbuhan rumah-rumah ibadah yang dibina secara haram ini. ....(gangguan). Ahli Kawasan Pengkalan Kota (YB. Daniel Gooi Zi Sen): Yang Berhormat. Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd Yusni Bin Mat Piah): Kalau tidak. ....(gangguan). Ahli Kawasan Pengkalan Kota (YB. Daniel Gooi Zi Sen): Yang Berhormat. Yang Berhormat Penaga. Tadi Yang Berhormat Penaga menggunakan istilah haram itu, saya rasa. ....(gangguan). Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniady): Sekali lagi. Ahli Kawasan Pengkalan Kota (YB. Daniel Gooi Zi Sen): Telah dibangkitkan di dalam Dewan yang mulia ini. Jadi, saya haraplah Yang Berhormat Penaga, boleh tarik balik penggunaan kata haram tu, sebab kita haruslah memberikan penghormatan. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Saya faham. Guna istilah tidak berlesen. Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd Yusni Bin Mat Piah): Terima kasih, Dato’. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Saya faham, kadang–kadang tadi saya pun dengar EXCO guna kilang haram. Tapi kadang-kadang boleh tersilap. Tetapi dalam hal ini, kita guna tidak berlesen lebih baik.

Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd Yusni Bin Mat Piah): Baik, terima kasih kepada Dato’ Yang di-Pertua. Terima kasih kepada sahabat saya. Ahli Kawasan Batu Maung (YB. Dato’ Haji Abdul Halim Bin Haji Hussain): Mungkin kita guna Dato’Speaker, mungkin kita guna tanpa izin kot. Macam pendatang tanpa izin Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd Yusni Bin Mat Piah): Saya....(gangguan). Saya boleh bersetuju. Cuma.....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Itu pun boleh. Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd Yusni Bin Mat Piah): Cuma, Dato’ Yang di-Pertua saya boleh bersetuju. Sebab saya pun tidak maksudkan rumah haram sebab kita mesti menghormati setiap rumah ibadah itu, bagi pegangan agama masing-masing, dia adalah suci. Tempat yang perlu dihormati. Di sana diadakan upacara keagamaan sama ada rumah ibadah orang Islam, masjid surau ataupun rumah-rumah ibadah orang bukan Islam. Itu kita faham, cuma yang saya sebut dibina secara haram, kerana jawapan yang diberi pun istilah itu yang diguna pakai. Apabila ada aduan sama ada aduan itu melalui saya ataupun sahabat saya daripada Sungai Acheh, ini jawapan bertulis yang diterima dari sahabat saya daripada Yang Berhormat Sungai Acheh. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Saya faham, Penaga. Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd Yusni Bin Mat Piah): Jadi kalau saya baca, jawapan yang diberi bagi pihak Ketua Menteri, Yang Amat Berhormat Ketua Menteri pun yang dijawab oleh EXCO kita daripada, tak nampak daripada Datok Keramat kalau tak silap bahawa YB. Chong Eng. Mintak maaf. “Berdasarkan rekod Pejabat Daerah dan Tanah, terdapat sejumlah 69 Rumah Ibadah Bukan Islam (RIBI) yang dibina secara haram”. Jadi kalimah ataupun itu disebut, dan jawapan itu diberi menggunakan kalimah itu. Kalau kita tak setuju, saya boleh bersetuju dengan sahabat-sahabat yang membangkitkan hal ini, kita gunakan. Ahli Kawasan Permatang Berangan (YB. Nor Hafizah Binti Othman): Mohon mencelah. Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd Yusni Bin Mat Piah): Ya. Sila. Ahli Kawasan Permatang Berangan (YB. Nor Hafizah Binti Othman): Dato’ Speaker dan juga YB. Penaga. Bolehkah YB. Penaga bersetuju sekiranya kita sebut RIBI itu ditempatkan di tapak haram. Maksudnya, tapak yang tidak sah. Itu sahaja. Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd Yusni Bin Mat Piah): Terima kasih, Permatang Berangan. Saya bersetuju. Maknanya jawapan yang diberi ini pun mesti ditukar, mesti diubah, supaya dalam simpanan ataupun rekod kita nanti, istilah ini juga tidak disebut.

Ahli Kawasan Padang Lalang (YB. Chong Eng): Minta penjelasan. Saya memang sedar, tentang istilah yang dipakai di dalam jawapan itu. Dan, sekiranya kita semua setuju bahawa kita gunakan istilah yang lebih baik, umpamanya mungkin RIBI yang tanpa kelulusan. Jadi kita boleh secara seragam gunakan term ini, pada masa yang akan datang. Thank you, terima kasih. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Okey. Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd Yusni Bin Mat Piah): Baik, terima kasih. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Sudah, sudah. Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd Yusni Bin Mat Piah): Saya bersetuju dengan EXCO dengan Yang Berhormat. Saya bersetuju, maknanya di sini juga perlu diubah. Cuma saya nak, yang saya bangkitkan sebab bagi Islam juga orang Islam dan kita menghormati setiap agama, dan dalam Islam pun tidak membenarkan tempat beribadah sama ada masjid ataupun surau dibina tanpa kelulusan. Bagi orang Islam, kalau di Pulau Pinang ni nak bina itu pun, Jawatankuasa mesti merujuk dulu kepada Jawatankuasa Fatwa. Mufti akan melihat boleh ataupun tidak. Kalau diluluskan diperingkat Jawatankuasa Fatwa, akan dibawa kepada Majlis Agama dinilai lagi tapaknya, tempatnya, adakah boleh ataupun sebaliknya. Jadi bukan senang, sebab itu kita juga mengambil kira oleh kerana tempat ibadah ni sememangnya adalah hak kepada semua agama. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniady): Boleh, saya minta laluan. Ahli Kawasan Bayan Lepas (YB. Azrul Mahathir Bin Aziz): Minta mencelah. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniady): Saya minta....(gangguan). Ahli Kawasan Bayan Lepas (YB. Azrul Mahathir Bin Aziz): Minta laluan. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Penaga, tapi saya....(gangguan). Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniady): Saya tak cakap tentang istilah, saya nak cakap tentang fakta. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Masa perbahasan. Ahli Kawasan Bayan Lepas (YB. Azrul Mahathir Bin Aziz): Okey, apa tu. Terima kasih kepada Penaga. Jadi, kita dalam DUN yang mulia ini kita ambil ketetapanlah supaya kita lebih berhati-hati apabila berkaitkan dengan rumah ibadah. Seperti juga

44 dalam pertanyaan saya, mengenai surau. Surau yang tidak berdaftar di seluruh negeri Pulau Pinang. Jadi, lebih molek kita tanya, surau yang tidak berdaftar daripada kita berapa banyak surau haram di Negeri Pulau Pinang. Jadi, kita nak elak perkara-perkara itu tidak jadi polimik racist ataupun keagamaan terhadap 70 surau. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniady): Dato’ Yang di-Pertua. Satu saja, saya nak echo what are Bayan Lepas said...(dengan izin), Dato' Yang di-Pertua. Tapi saya nak tarik perhatian Penaga. Bila kita cakap sesuatu rumah ibadat tidak berdaftar, di bina atas tapak haram dan sebagainya. Tetapi kita perlu lihat dari perspektif sejarah. Ada rumah-rumah ibadat ini, wujud sebelum wujud Majlis Bandaraya itu sendiri. Ada rumah-rumah ibadat yang sekarang sedang menghadapi masalah yang terima notis. Kita nampak ada orang, terus cop ini bina atas tanah haram. Tapi tanah itu dulu, tanah milik ladang. Bila British bawa orang India, mereka membina satu kuil untuk mereka sembah. Bila pemilik baru beli, dia terus datang dia nak kata “ooh ini tanah saya dibina atas tanah haram, saya nak roboh”. Itu tak betul. Sama juga di ada di dulu, bila British datang sini seperti Hospital Butterworth dibina pada tahun 1850 something dan pada masa itu 1870, saya ada rekod tapi saya tak bawa. 1870 hampir 90% yang bekerja di Hospital Butterworth adalah mereka yang datang dari India yang beragama Hindu. Mereka bina satu kuil dalam hospital itu sendiri, dan kekal sehingga sekarang. Dan tiba-tiba, kalau ada orang baru datang, kata okey kena roboh, ini di atas tanah haram tak betul. So, ini semua perlu diambil kira. Jangan kita terus cop. Kita perlu lihat kepada perspektif sejarah juga. Bila RIBI itu dibina, kenapa dibina. Itu semua perlu diambil kira. Saya harap....(gangguan), sebagai pembangkang yang responsible tolong bawa perkara ini juga. Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd. Yusni Bin Mat Piah): Baik, terima kasih. Terima kasih Dato’ Yang di-Pertua, terima kasih sahabat saya daripada Bayan Lepas dan juga Bagan Dalam. Saya juga mengambil maklum dan saya juga mengemukakan soalan kepada Jabatan Agama untuk surau-surau yang dibina dan memang dalam pengetahuan saya. Yang saya bawa kali ini adalah untuk rumah ibadat bukan Islam sebab kita nak memastikan keharmonian keadaan masyarakat di negeri kita ini dipelihara daripada semasa ke semasa. Dan apa yang dibangkitkan oleh Yang Berhormat Bagan Dalam sememangnya saya sedia maklum. Yang lama kalau dah diberi kebenaran atau pun telah mendapat kebenaran, itu tidak menjadi masalah. Cuma yang dibangkitkan hari ini kalau tengok kepada soalan pun, statistik yang diberi, yang dibina tahun 2015. Bukan pada zaman British, bukan masa zaman penjajah, tahun 2015 sehingga sekarang. Makna dalam tempoh 5 tahun ini jawapan yang telah diberi oleh Yang Berhormat kita, lebih kurang jumlahnya adalah 69 orang dan di setiap daerah melibatkan Timur Laut, 20. Barat Daya, 6. Seberang Perai Utara, 11. Seberang Perai Tengah, tinggi 27 dan juga Seberang Perai Selatan. Lima. ....(gangguan). Ahli Kawasan Pulau Tikus (YB. Lee Chun Kit): Minta mencelah, minta mencelah sekejap. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat Penaga, kalau nak bagi mencelah saya tolak dari masa perbahasan nanti.

Ahli Kawasan Pulau Tikus (YB. Lee Chun Kit): Bukan, just nak cakap sebab kita sudah ada Jawatankuasa RIBI untuk memutuskan apa tindakan yang diambil, mengapa perlu dibangkitkan lagi. Apa boleh terus rujuk kepada Jawatankuasa RIBI. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Tak apa. Yang Berhormat Penaga sila sambung. Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd. Yusni Bin Mat Piah): Baik, terima kasih. Saya bangkitkan sebab aduan-aduan telah diterima, sebab itu saya minta supaya kerajaan melihat perkara ini dengan serius. Bukan saya minta supaya terus diambil tindakan tetapi mesti ada perbincangan-perbincangan dan saya juga tidak bersetuju kalau kata besok benda tu diambil tindakan. Kalau ada Rumah Ibadah Bukan Islam besok diambil tindakan, mungkin saya akan berada di sana sebagai tanda solidariti saya untuk mempertahankan rumah tersebut. Kita nak supaya kalau yang dibina secara tidak sah itu, disahkan. Sebut istilah haram nanti masalah. Sebab dalam Islam pun memang ada, bukan kata di kalangan bukan Islam. Dalam Islam, tempat-tempat ibadah masjid surau ada yang binaannya tidak betul. Bahkan di zaman Nabi SAW, zaman Nabi Muhammad SAW, di Madinah itu sendiri terbinanya Masjid Dhirar yang akhirnya Nabi Muhammad SAW mengarahkan para sahabat untuk meruntuhkan masjid tersebut sebab ianya dibina tanpa sah dan tidak ke arah matlamat untuk melahirkan insan yang bertakwa pada Allah dan dia lebih kepada perpecahan. Sebab itu saya yakin, Jawatankuasa RIBI ini juga ada dan saya kira kita semua berpegang teguh dengan ajaran agama kita masing-masing. Saya yakin sahabat saya Yang Berhormat Bagan Dalam, orang yang kuat berpegang kepada agama Hindu, yang saya kira dia juga senantiasa ke kuil untuk melakukan upacara. Jadi, isu RIBI yang dibina secara tidak sah ini saya minta supaya kerajaan boleh ambil tindakan, boleh berbincang dan bagaimana cara mengatasi sebab ini statistik yang kita terima yang terkini dalam tempoh lima (5) tahun. Baik Tuan Yang di-Pertua, saya tak nak panjangkan isu ini dan saya nak terus kepada isu pencemaran Sungai Kereh di SPU sebagaimana yang juga telah dibangkitkan oleh sahabat saya Yang Berhormat daripada Permatang Pasir, daripada Permatang Berangan dan juga Ketua Pembangkang sendiri. Pada Khamis yang indah, Pak Tani turun ke sawah, Rakyat semakin gundah, Kerajaan buat tak endah. Saya yakin dan pasti semua telah mengambil kira masalah yang telah timbul sekian lama. Seperti yang semua sedia maklum, punca utama pencemaran Sungai Kereh adalah aktiviti penternakan babi di Kampung Selamat yang tidak mengikut SOP yang ditetapkan dan melanggar Enakmen Penternakan Babi 2016. Najis babi ini bukan hanya memberi kesan kepada kualiti air tapi juga telah menyebabkan pencemaran bau yang teruk sehingga menggangu ketenteraman penduduk. Sungai Kereh merupakan sumber utama ekonomi petani, nelayan sungai dan pesawah setempat. Pencemaran Sungai Kreh yang berpunca daripada sisa pembuangan najis babi yang terhasil dari industri ladang babi di Kampung Selamat ini telah menyebabkan banyak kemusnahan berlaku antaranya yang pertama, pencemaran sungai yang teruk. Kita semua sedia maklum. Yang kedua, pencemaran bau yang memualkan. Yang ketiga, najis babi di sepanjang tebing sungai. Yang keempat, kemusnahan hidupan air dan yang kelima, bercampur najis babi dengan tanaman khasnya pesawah ketika berlakunya banjir.

Dato’ Yang di-Pertua, untuk isu yang seterusnya yang saya juga tidak berhasrat untuk mengambil masa yang panjang adalah isu perkhidmatan feri Pulau Pinang yang dibangkitkan juga oleh sahabat saya daripada Yang Berhormat Bagan Dalam. Sebab kami bagi ADUN-ADUN yang berada di sebelah seberang untuk datang atau untuk hadir ke Persidangan Dewan Undangan Negeri ini memang menggunakan perkhidmatan feri dan kelmarinnya kita tidak boleh guna sebab ada masalah yang telah dibangkitkan. Jadi Dato’ Yang di-Pertua, peristiwa perkhidmatan feri Pulau Pinang yang tergendala selama lebih kurang empat (4) hari kalau tak salah bermula 23 Ogos 2020 sehingga 26 atau 27 Ogos 2020 perlu menjadi teladan kepada kita. Walaupun emergency plan dibuat dengan menggantikan perkhidmatan Rapid Bus tapi ia bukan pilihan yang efektif. Perkhidmatan feri di Pulau Pinang bukan sahaja sebagai ikon pelancongan tapi ia menjadi satu aset, pengangkutan laut yang sangat penting bagi penduduk Seberang Perai yang bekerja dan berurusan di bahagian Timur Laut dan bagi penduduk Pulau yang bekerja atau berurusan di Seberang Perai Utara. Kebanyakan pengguna adalah berpendapatan rendah dan sederhana yang sangat memerlukan perkhidmatan ini untuk urusan harian seperti yang disebutkan tadi. Sebarang penggantungan atau pemberhentian atau perkhidmatan tergendala akan memberi kesan kepada mereka. Urusan penjualan atau pindah milik seharusnya tidak mengganggu perkhidmatan feri ini untuk kebaikan rakyat. Oleh itu, Dato’ Yang di-Pertua, saya kira itulah isu yang saya nak bangkitkan pada sidang kali ini. Moga-moga ia memberi manfaat dan perlu diambil perhatian oleh pihak kerajaan. Ahli Kawasan Pengkalan Kota (YB. Daniel Gooi Zi Sen): Yang Berhormat Penaga, sedikit nak add-on untuk berhubung dengan isu feri ini. Sememangnya saya mengucapkan ribuan terima kasih lah kepada rakan saya Yang Berhormat Penaga kerana membangkitkan isu kelemahan perkhidmatan feri ini yang begitu teruk. Malahan, semalam di Dewan ini juga saya bangkitkan feri itu memang boleh berfungsi, dia sudah bawa penumpang daripada Butterworth tetapi sampai di Pengkalan Tun Raja Uda ini, platform yang rosak. Ini saya rasa sepatutnya tidak patut berlakulah sekiranya kita mempunyai jadual penyelenggaraan yang berkala untuk memastikan fungsi atau pun platform tersebut dapat berfungsi dengan baik. Jadi saya nak minta pandanganlah, setuju kah Yang Berhormat Penaga, Menteri Pengangkutan yang sepatutnya keluar dan jawab tentang isu yang membelenggu rakyat Negeri Pulau Pinang ini tentang pengoperasian feri yang kita terpaksa mengalami ini. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Ya, bagi ringkas dan habiskan. Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd. Yusni Bin Mat Piah): Terima kasih Yang Berhormat Pengkalan Kota. Sememangnya saya bersetuju. G2G. Kerajaan dan kerajaan sepatutnya berbincang supaya masalah-masalah yang dibangkitkan oleh semua berkaitan dengan isu feri ini dapat diatasi dengan sebaik mungkin. Kelmarin kesian, ada sahabat kita, rakan-rakan kita juga, yang telahpun menaiki feri tersebut dah sampai dah sebelah sini tetapi berpatah balik ke Butterworth dan terpaksa menggunakan jambatan pertama Pulau Pinang untuk hadir ke persidangan kita semalam ini. Jadi Dato’ Yang di-Pertua, Ke kedai mamu membeli kari, Untuk diberi kepada jiran Penaga selesai mengundur diri, Permatang Pasir menunggu giliran. 47

Dari seberang menaiki feri, Beli suasa di Batu Uban, Selesai sudah ucapan diberi, Bersambung pula di sidang hadapan. Terima kasih Dato’ Yang di-Pertua.

YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih Yang Berhormat Penaga. Seterusnya, betul..Yang Berhormat Permatang Pasir. Ya, sila. Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Terima kasih Dato’ Yang di-Pertua. Bismillahirrahmanirrahim. Alhamdulillahi rabbil- 'alamin was salatu was salamu 'ala ashrifil anbiya wal-mursalin wa 'ala alihi wa sahbihi ajma'in. Terima kasih juga kepada Yang Berhormat Penaga yang menyebut dua (2) kali nama saya dalam ucapan beliau. Rindu-rinduan. Walaupun berpisah dalam politik. Tahniah kepada Yang Amat Berhormat Ketua Menteri Pulau Pinang yang telah membentangkan satu bajet yang begitu besar. RM1.2 billion demi untuk memastikan kelestarian pembangunan di Pulau Pinang dan juga kesejahteraan hidup rakyat di Pulau Pinang. Apatah lagi sekarang kita berhadapan dengan pandemik COVID-19 yang benar-benar menjerut kehidupan rakyat. Yang benar-benar mengancam pembangunan ekonomi dan juga negara dan saya melihat kepada bajet ini adalah satu langkah yang positif ke arah kita mencapai Visi Penang2030 yang mana ia menitikberatkan aspek pendekatan pelaburan, pembangunan fizikal dan infrastruktur, kesejahteraan hidup rakyat, pendidikan dan juga pembangunan modal insan. Melihat kepada konsistennya sumbangan KDNK Pulau Pinang kepada KDNK negara, ia menunjukkan bahawa tadbir-urus Kerajaan Negeri Pulau Pinang dijaga dengan begitu baik. Tidak ada isu penyelewengan, tidak ada isu pecah amanah dan sebagainya yang merupakan asas penting dalam sebuah governance. Begitu juga dengan FDI ke Pulau Pinang pada tahun ini. Dari Januari ke Jun, kita telah mendapat hampir 8.42 bilion FDI ke negeri ini dan saya yakin konsep CAT yang telah dibawa oleh Kerajaan PH Pulau Pinang Cekap, Accountable dan Transparent ini akan memacu Pulau Pinang sebagai negeri yang maju dan juga negeri yang benar-benar menjaga kehidupan rakyat supaya terus sejahtera dan juga aman dan makmur. Bukan itu sahaja, kita juga yakin bahawa kemampuan Kerajaan Pulau Pinang memacu ekonomi negeri ini kerana kita berpegang kepada konsep integriti juga urus-tadbir yang betul. Kita tidak terpalit dengan unsur-unsur politik murahan sepertimana yang berlaku di Putrajaya. Perikatan Nasional mengambil-alih pentadbiran Putrajaya, tidak ada dasar-dasar ekonomi baru yang diperkenalkan. Mereka hanya sibuk untuk memenuhi temolok politikus-politikus yang membentuk Kerajaan Perikatan Nasional di Putrajaya. Dan inilah bezanya Kerajaan Pakatan Harapan dengan Perikatan Nasional. Sepanjang Pakatan Harapan mentadbir 22 bulan di Putrajaya, banyak polisi-polisi dan dasar reformasi yang telah dilakukan termasuk pembatalan empat konsesi highway, tol Jambatan Pulau Pinang juga dikurangkan, minyak petrol diberikan subsidi dan sebagainya. Dan inilah menunjukkan bagaimana jika sebuah kerajaan itu berpegang pada konsep tadbir-urus yang betul dan bukan terpalit dengan politik-politik murahan apa yang berlaku hari ini yang mendapat manfaat adalah rakyat yang terbanyak. Sebab itu saya begitu berbangga berada bersama-sama dengan rakan-rakan back bencher di sini yang kami yakin dan percaya bahawa Kerajaan Pakatan Harapan Pulau Pinang ini kita akan pertahankan habis- habisan. (Ahli Dewan menepuk meja). 48

Pesanan saya pada rakan-rakan pembangkang, janganlah mengikut bos-bos kamu di Putrajaya. Jangan ikut bos-bos kamu di Johor, di Melaka, di Perak dan di Kedah yang melakukan kudeta atau coup yang menjatuhkan kerajaan bandaraya.....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat, bahas ucapan bajet. Ceramah tak perlu. Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Ya. Ini sebagai…Okey..mukadimah, sebab kita nak mempertahankan Kerajaan Pulau Pinang. Dato’ Yang di-Pertua, bercakap tentang apa yang kita katakan ini, semalam rakan saya menyebut tentang kita berada di sini untuk serve the people tapi saya nak berikan peringatan kepada rakan-rakan pembangkan bahawa we are here not only to serve the people but to protect, to maintain, to preserve the democratic values and principles. Itu tugas kita dalam Dewan Yang Mulia ini. Sebab itu apabila kita meneliti bajet yang telah dibentangkan pada Isnin lepas, saya yakin sebelum itu juga pelbagai pakej bantuan khas berhadapan dengan pandemik yang berjumlah hampir RM155.5 juta adalah untuk memastikan apa yang disebut sebagai keadilan sosial itu dapat dilaksanakan dalam negeri ini. Dan keadilan sosial adalah begitu penting dalam kita merencanakan pembangunan dalam sebuah negeri. Mengambil kata-kata seorang ahli falsafah bernama John Roche yang menaksirkan perkara sosial itu sebagai justice is fairness yang terdapat dua bahagian utama dalam falsafah beliau iaitu keserataan hak dan kebebasan termasuklah undang-undang dan sosial ekonomi yang adil. Dan melihat kepada apa yang berlaku hari ini adakah keadilan sosial itu wujud dalam pentadbiran negara. Kita melihat kepada apa yang telah disumbangkan oleh Kerajaan Negeri Pulau Pinang, waktu berhadapan dengan pandemik Kerajaan Negeri memberikan bantuan RM30,000 kepada setiap ADUN sama adil sama rata pada setiap ADUN tidak kira ADUN pemerintah ataupun ADUN pembangkang. Inilah keadaan sosial yang dibawa oleh Pakatan Harapan berbanding dengan Perikatan Nasional. Kita mendengar banyak perbahasan oleh rakan-rakan kita, Ahli-ahli Yang Berhormat dalam Dewan ini yang mempersoalkan kenapa peruntukan yang telah diluluskan untuk cable car di Bukit Bendera dibatalkan. Ini bertentangan dengan keadaan sosial yang dibawa dalam sesebuah negara. Ini bertentangan dengan semangat federalism yang sepatutnya diamalkan di dalam negara ini. Sepatutnya rakan-rakan pembangkang mempunyai semangat patriotism yang tinggi mempertahankan Pulau Pinang. Sepatutnya rakan-rakan kita di pihak pembangkang yang menyokong kerajaan di Putrajaya membantah apa yang telah dilakukan oleh Kerajaan Pusat ke atas Kerajaan Pulau Pinang. Yang merana bukan Kerajaan Negeri, yang merana bukan EXCO ataupun Ketua Menteri, yang merana adalah rakyat Pulau Pinang....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr Afif Bin Bahardin): Yang Berhormat, beri laluan. Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Kerana kita nak lihat pembangunan di Bukit Bendera ini diteruskan, industri pelancongan dikembangkan yang mendapat manfaat adalah rakyat Pulau Pinang ini tapi diskriminasi yang berlaku ini semangat federalism yang tidak dipertahankan oleh rakan-rakan kita ini harus kita semak betul-betul supaya kita menjadi rakyat yang bertanggungjawab. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr Afif Bin Bahardin): Terima kasih Yang Berhormat Permatang Pasir. Saya amat tertarik dengan emosi dan passion Yang Berhormat Permatang Pasir mempertahankan cable car yang tak dapat buat ni.

Saya ingat kita semua orang politik di sini sebagai pemimpin tahu dalam apa juga keputusan pasti ada juga keutamaan. Takkan lah kerana cable car tak buat langsung hilang semangat federalism. Jangan agak keterlaluan untuk Yang Berhormat Permatang Pasir kerana cable car ni pun bukan daripada Permatang Pasir sampai Bukit Bendera. Cable car ni di Bukit Bendera je tapi saya tengok ADUN Bukit Bendera pun tak sesemangat ini. Untuk kata....(gangguan). Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/l Muniandy): ADUN Bukit Bendera adalah Air Putih, dia dah nyatakan pendirian dia....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr Afif Bin Bahardin): Takpe, tak pe floor diberikan oleh Yang Berhormat Permatang Pasir. Jadi nak kata bahawa takda semangat federalism tak bantu rakyat nak kata tak fikir rakyat saya ingat cukuplah, kalau nak ikut anak tiri banyak juga anak tiri dalam Dewan ini yang dianaktirikan oleh Kerajaan Negeri. Tapi kita tak anggap itu sebagai satu perkara untuk dibincangkan di dalam Dewan ini. Kerana cable car kata anak tiri saya ingat too childish, Yang Berhormat too childish. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat Seberang Jaya, saya selalunya...... (gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr Afif Bin Bahardin): Saya minta maaf. Ahli Kawasan Bagan Dalam(YB. Satees A/l Muniandy): Tarik balik. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Sila tarik balik. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr Afif Bin Bahardin): Saya ingat childish tu....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Jangan perlekehkan peranan wakil rakyat. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr Afif Bin Bahardin): Bukan saya tak perlekehkan tetapi we want to argue. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Childish itu. ....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr Afif Bin Bahardin): Sebab benda itu dah berulang dari hari pertama tak ada cable car adalah satu kezaliman kepada orang Pulau Pinang sebab tak ada cable car, come on. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Tarik baliklah. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr Afif Bin Bahardin): Saya minta maaf lah pasal childish tu, saya minta maaf.

YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat Permatang Pasir, sila sambung. Ahli Kawasan Bagan Dalam(YB. Satees A/l Muniandy): Minta maaf tapi tak tarik balik. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Ada, sudah. Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Terima Kasih, Seberang Jaya. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Permatang Pasir 15 minit sudah lepas, kalau nak pusing nanti isu kawasan tak sempat. Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Jadi berkenaan dengan cable car kita perlu distinguish....(dengan izin) Dato’ Speaker, peruntukan telah diluluskan bukan baru nak pohon. Kalau baru nak pohon itu perkara yang berbeza. Itu telah diluluskan dan telah ditarik balik hanya kerana berlaku pertukaran kerajaan. Kalau nak dilihat kepada ada perkara yang lebih penting, saya tahu ada cubaan untuk mengabungkan Eco World....(dengan izin) UEM yang mana one negara akan digunakan untuk menyelamatkan sebuah syarikat swasta. Ini projek melibatkan kemasalahatan rakyat yang mana wakil-wakil rakyat pembangkang juga menjadi sebahagian daripada rakyat Pulau Pinang. Ini tidak ada satu sikap atau pendirian yang diambil untuk untuk mempertahankan nasib Pulau Pinang sebegini. Sebab itu saya menyatakan bahawa tidak ada semangat patriotism yang tinggi kepada Pulau Pinang dan berkenaan dengan Permatang Pasir jauh dengan Bukit Bendera saya fikir ramai orang Permatang Pasir nak naik ke Bukit Bendera menggunakan kabel. Jadi sumbangan kepada Bukit Bendera itu datang juga daripada warga Permatang Pasir. Begitu juga dengan warga Seberang Jaya, jiran saya. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Okey, Isu yang sabit....(gangguan). Ahli Kawasan Bukit Tengah (Yb Gooi Hsiao-Leung): Penang Hills, cable car saya just nak sambung. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Secara ringkas. Ahli Kawasan Bukit Tengah (Yb Gooi Hsiao-Leung): Isunya di sini saya amat kecewa apabila melihat rakan kita telahpun lompat kepada pihak kepada kerajaan BN memperlekehkan projek-projek Persekutuan yang cukup penting untuk Pulau Pinang. Tapi isunya yang lebih penting adalah semangat consultancy itu, rundingan dengan Kerajaan Negeri walaupun projek ini telah diluluskan, apabila nak tarik balik nak batalkan pula kenalah runding cakap dengan Kerajaan Pulau Pinang. Ini langsung tidak menghormati Kerajaan Pulau Pinang dan rakyat Pulau Pinang. Apa pandangan Permatang Pasir? Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Ya itu....(gangguan).

YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Permatang Pasir isu ini tolong singkatkan kerana masalah ini telah didengar oleh Dewan dan akan nanti dijawab oleh pihak kerajaan....(gangguan). Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Just one statement. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Dah berulang kali. Ahli Kawasan Bagan Dalam(YB. Satees A/L Muniandy): Dato' Speaker sedikit sahaja. Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Just one statement to response to that pertanyaan. Tidak menghairankan kenapa tiada consultancy kerana kerajaan ini yang merampas mandat rakyat tanpa consultancy. Ahli Kawasan Bagan Dalam YB. Satees A/L Muniandy): Dato' Speaker sedikit sahaja, Seberang Jaya berulang kali menyatakan RM100 juta itu ditarik balik untuk spend people centric program... (dengan izin) Dato' Speaker. Tapi saya nak tanya dulu masa kerajaan Pakatan Harapan, Menteri Kewangan terdahulu telah meluluskan lebih RM400juta kepada Kerajaan Negeri Kelantan yang dia beli, dia guna untuk beli Mercedes, adakah Kerajaan Persekutuan, Perikatan Nasional tarik balik at least RM 200 juta dari itu dan spend on something people sanctuary itu pertanyaan saya. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Sebenarnya, no need, no need. Permatang Pasir sila sambung dengan isu yang seterusnya. Ada yang tidak boleh dijawab oleh Dewan ini, yang boleh dijawab pon telah dibangkit dan biar nanti pihak kerajaan jawab yang lain, yang Bukit Bendera sudah. ....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr Afif Bin Bahardin): Kita nak bincang asal Penang, tapi isu ini dibangkitkan and pada saya benda ini....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Seberang Jaya bukan menteri susah nak jawab pun. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr Afif Bin Bahardin): Yelah dia orang pun bukan menteri bukan ahli parlimen....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Ya,ya that's why saya nak hentikan, duduk, Penaga padamkan. Permatang Pasir sila jika tiada isu yang lain sudah 25 minit Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Okey, sedikit ulasan tentang Bajet 2021. Terdapat dua (2) enjin utama iaitu ekonomi negeri iaitu perindustrian dan pelancongan yang terjejas teruk akibat pandemik ini, Dato’ Yang di-Pertua. Satu perindustrian yang didominasi oleh electrical, elektronik, ENE walaupun terus disokong oleh pelaburan domestik dan hasil yang telah diluluskan dan peningkatan peralatan perubatan akibat COVID ini masih menyaksikan destruction atau gangguan kepada rangkaian

52 bekalan atau supply chain sektor pelancongan pula terjejas teruk akibat penutupan sempadan negara walaupun sedikit sebanyak disokong oleh pelancong domestik. Menuju tahun 2021 Kerajaan Pulau Pinang harus bergerak lebih aktif dalam mewujudkan persekitaran yang kondusif untuk perniagaan dan menarik lebih banyak pelaburan asing yang bersifat high tech atau high value. Memandangkan banyak syarikat yang sebelum ini banyak mempunyai operasi di China mencari tempat yang baru untuk mengelakkan kesan perang perdagangan Amerika-China, Pulau Pinang boleh menjadi lokasi yang sesuai untuk menarik pelaburan sebegini. Kita harus bergerak cepat dan mendahului negeri-negeri lain ataupun negara-negara lain yang sentiasa mencari peluang untuk merebut peluang pelaburan. Atas premis ini saya ingin mencadangkan beberapa fokus ataupun tindakan yang boleh dipertimbangkan oleh Kerajaan Negeri dalam usaha ini. Yang pertama usaha menarik pelaburan yang berasaskan teknologi 5G, Sektor ENE mempunyai potensi pertubuhan besar pada masa hadapan, Pulau Pinang harus bergerak menjadi hub serantau untuk semiconductor designing dan bukan sekadar out sorce semiconductor assembly and testing. Yang kedua, mana-mana syarikat yang ingin melabur di dalam sub sector fokus berkenaan harus memberikan insentif kewangan dan bukan kewangan lebih banyak berbanding sub sektor lain. Inisiatif-inisiatif ini harus juga bersifat fleksibal di mana boleh diubah suai mengikut keperluan syarikat-syarikat tempatan yang ingin melabur. Yang ketiga, Kerajaan Pulau Pinang juga harus meningkatkan usaha membantu syarikat- syarikat tempatan dan stock up menjadi peserta penting dalam rantaian bekalan syarikat besar yang melabur. Pulau Pinang boleh menjadi one-stop center bagi penghasilan komponen- komponen ENE dan sebahagiannya diperlukan oleh multinasional companies atau MNC pembuatan yang beroperasi di Malaysia. Kita harus memulakan langkah untuk memfokuskan pembangunan perindustrian kita kepada original design manufactures berbanding dengan original equipment manufactures, dan saya juga ingin mencadangkan untuk Kerajaan Negeri Pulau Pinang, melihat kepada keperluan untuk membiayai pembinaan RND Talent Center khusus bagi beberapa industri induk dan sebagainya. Yang kelima, saya juga berharap operasi syarikat-syarikat di Pulau Pinang ini diwajibkan untuk memuat naik tawaran kerja mereka di portal Penang Care Assistance dan Talent Center. Pada jawapan yang saya perolehi dalam Dewan ini, pengangguran dan pembuangan kerja sepanjang tempoh PKP di Pulau Pinang mencecah sebanyak 5,443 orang mungkin ataupun saya yakin dengan pengiklanan di portal-portal ini dapat membantu rakyat di luar sana mendapatkan pekerjaan. Yang keenam, Kerajaan Pulau Pinang juga harus mewujudkan satu dasar khas bagi menjanjikan Pulau Pinang sebagai hub seranta untuk teknologi hijau terutamanya industri kenderaan cekap tenaga dalam bahasa mudahnya kereta elektrik. Mungkin kita boleh bersama dengan TESTLA dan sebagainya yang akan akhirnya mewujudkan satu synergy dengan Industri ENE di Pulau Pinang. Dalam kesempatan ini, saya juga ingin mengucapkan terima kasih kepada Kerajaan Pulau Pinang di atas pakej-pakej bantuan rakyat yang diberikan, terutamanya kepada golongan B40 dan juga PKS, termasuk faedah RM10 juta kepada perniagaan-perniagaan dalam sektor pelancongan. Dan saya juga mencadangkan agar Kerajaan Negeri melihat kepada satu penerokaan ekonomi baru iaitu ekonomi Gig atau Gig economy ini menjadi satu fenomena baru dalam sektor pekerjaan ketika pandemik melanda negara ini. Ramai anak muda yang terlibat dengan Gig economy tapi tiada pembelaan dari sudut undang-undang, peraturan dan sebagainya

53 tentang masalah keselamatan pekerjaan mereka sosial sekuriti kepada pekerjaan ini harus dilihat oleh Kerajaan Negeri. Mungkin akan ada bermacam-macam insentif untuk membantu golongan ini tapi saya yakin Gig economy ini merupakan satu peluang baru pada anak muda di luar sana dan merupakan satu peluang untuk Kerajaan Negeri menambah pendapatan dari sudut kutipan cukai dan sebagainya. Ini adalah satu penerokaan baru yang harus diambil peluang sebaiknya oleh Kerajaan Negeri dan saya juga melihat kepada pembentangan bajet mungkin saya terlepas pandang namun saya tidak melihat kepada insentif khas atau polisi baru dalam polisi industri perikanan. Kita yakin bahawa industri perikanan adalah cukup penting di dalam sektor pertanian dan juga sektor ekonomi negara. Jadi nelayan harus dibantu, sektor perikanan perlu dibangunkan termasuk peluang-peluang dalam industri agroculture dan sebagainya. Dan saya ingin mendapatkan penjelasan dari Kerajaan Negeri Pulau Pinang, apakah insentif khusus kepada nelayan ataupun inisiatif khusus untuk membangunkan industri perikanan dalam negeri ini. Dan apakah langkah-langkah ataupun polisi ataupun kebijakan baru yang ingin dirancang untuk memajukan industri perikanan. Dan seterusnya Dato Yang di-Pertua, saya juga memuji Bajet ini yang memberikan Bantuan Khusus Tambahan kepada Hal Ehwal Islam. Kita tahun ini mendapat RM64.16 juta meningkat, pada tahun lepas RM60.05 juta dan juga meningkat pada tahun sebelum itu sebanyak RM56.8 juta, dan menunjukkan bahawa Kerajaan Negeri Pulau Pinang begitu prihatian terhadap Hal Ehwal Islam. Dan inilah kerajaan sosial yang ingin ditunjukkan oleh Kerajaan Pakatan Harapan. Siapa yang memerintah, siapa yang menjadi Ketua Pemerintah, itu tidak penting. Tapi apakah polisi, apakah dasar kerajaan dalam menjalankan pentadbiran dalam sesebuah negeri. Kalau agenda kerajaan sosial ini diteruskan, saya yakin bahawa Kerajaan Pakatan Harapan Pulau Pinang akan menjadi kerajaan yang terbaik sektor, dalam sudut urus tadbir dalam negara ini. Dan harapan saya kepada rakan-rakan pembangkang, supaya bersikap adil dengan kerajaan. Jangan mempolitikkan isu-isu agama di luar sana. Pesanlah kepada rakan-rakan kamu diluar sana. Dan jangan mengapi-apikan semangat perkauman ataupun semangat agama yang tidak betul, mengatakan bahawa Kerajaan Negeri ini tidak Islamik dan sebagainya. Sedangkan peruntukan untuk Hal Ehwal Agama Islam meningkat saban tahun. Dan mendapat manfaat juga adalah golongan pembangkang, dan rakan-rakan saya yang baru menyertai Pembangkang, empat (4) orang ini. Harus menasihati mereka supaya bersikap adil terhadap Kerajaan Negeri Pulau Pinang. Sepertimana pantun Penaga tadi, “Yang menerima itu, harus senyum sedikit”. Saya nak tambah sedikit, “Yang menerima itu harus bersikap adil” dengan memuji Kerajaan Negeri Pulau Pinang diluar sana. Berkatalah benar dalam Dewan dan juga diluar Dewan (membaca potongan ayat Al-Quran) “Jangan kamu lakukan, jangan kamu kata perkara kamu tidak boleh lakukan”. Jadi bila kita nak lakukan keadilan, kita bercakap tentang keadilan, kita bercakap tentang kesamarataan, kita bercakap tentang demokrasi, kita bercakap tentang prinsip-prinsip Islam yang luhur, kita juga perlu adil, kita juga perlu jujur pada diri kita iaitu kita mengiktiraf Kerajaan Negeri Pulau Pinang ini yang sentiasa menjaga Hal Ehwal Islam di negeri ini. Ahli Kawasan Pengkalan Kota (YB. Daniel Gooi Zi Sen): Yang Berhormat. Terima kasih kepada rakan saya daripada kawasan Permatang Pasir. Memang tepatlah menyebut tentang khususnya berhubung dengan isu agama ini dan juga peruntukan kepada Hal Ehwal Agama Islam yang kian meningkat di Negeri Pulau Pinang ini. Jadi, saya pun tertariklah tentang hujah yang dikemukakan oleh Yang Berhormat dari Permatang Pasir. Memandangkan semalam salah seorang pemimpin kanan Perikatan Nasional ataupun Barisan Nasional saya pun tak pasti. Setiausaha MCA Pulau Pinang telah mempertikaikan Kerajaan Negeri yang meningkatkan peruntukan kepada peruntukan hal ehwal

54 ini, malah Setiausaha tersebut telah meminta Yang Amat Berhormat Ketua Menteri untuk menjelaskan kenapa peningkatan peruntukan untuk Hal Ehwal Islam ini. Jadi, mungkin saya boleh minta pandanganlah khususnya daripada rakan-rakan kita daripada pembangkang, pada masa yang sama ada kritikan, kutukan terhadap Kerajaan Negeri. ....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat, Pencerahan saja. Bukan bahas. Ahli Kawasan Pengkalan Kota (YB. Daniel Gooi Zi Sen): Nak habis, nak habis dah. Yang kritik Kerajaan Negeri seolah-olahnya menindas dari segi pembangunan Hal Ehwal Islam, tapi disebaliknya membaling batu dan melindung dibelakang, lindung dibelakang ini. Kononnya Kerajaan Negeri pula terlalu banyak menolong di dalam hal ehwal pembangunan Islam ini. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Faham, Permatang Pasir. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Cukup jahat MCA ini ya. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang lain jangan. Ya, Permatang Pasir. Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Terima kasih Dato’ Speaker. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Ada 30 minit ja. Ahli Kawasan Bukit Tengah (YB. Gooi Hsiao-Leung): Saya. saya nak ada satu pencerahan yang tak, tak begitu kontroversial. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Tak begitu kontroversial, then tak payah. Ahli Kawasan Bukit Tengah (YB. Gooi Hsiao-Leung): Tak de. Tak de. Tak kontroversial atau Yang Speaker nak yang kontroversial. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Pendekkan. Ahli Kawasan Bukit Tengah (YB. Gooi Hsiao-Leung): Pasai isu agama. Pasai isu agama ni, kita ada mendengar daripada Pengkalan Kota juga yang selalunya isu agama ni sukar dipermainkan oleh dua-dua pihak. I mean daripada Pembangkang selalu nak kata ini tak betul, itu tak betul, bangsa ini atau kaum agama ini di, apa ni didiskriminasikan terhadap. Cuma saya nak, saya tertarik dengan isu dan saya nak tambah lagi. Baru-baru ini, ABIM telahpun mengadakan satu dialog pertama di Malaysia online, pada 27 September di mana ABIM telahpun menjemput He Holiness Dalai Lama untuk berbuat satu dialog bersama ABIM dan pada masa itu yang dipengerusikan oleh juga Profesor Emeritus Dato’ Dr. Azman Bakar. Itu adalah merupakan satu dialog yang cukup baik, kita melihat religious

55 leaders daripada pelbagai pihak, pelbagai agama. They could talk, and to find a command ground di antara agama-agama ini. Jadi, adakah YB. Permatang Pasir bersetuju bahawa mungkin kita juga boleh bertanya kepada Kerajaan Negeri sama ada kita boleh ada lagi. Kerajaan Negeri boleh ada usaha-usaha tambahan bagaimana kita boleh membuat program-program ke atau to organize more dialogue interface dialogue, supaya kita boleh memperkukuhkan keharmonian, kebahagiaan yang kita ada di Pulau Pinang. Terima kasih. Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Terima kasih. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Permatang Pasir, saya nak.....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: No. No. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Sedikit. Sedikit sahaja. Tak kontroversi, tapi ada fakta. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Permatang Pasir, semua ini saya tolak. Dan Permatang Pasir sudah lebih 30 minit. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): 30 saat sahaja. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Saya kena patuh. Tak adil kepada yang lain. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): 30, 30, 30 second saja. Okay. Permatang Pasir, yang kita nampak bila PAS dan UMNO jadi Pembangkang, dia terus memainkan isu agama dan perkauman ini. Dinyatakan orang Melayu di Pulau Pinang ditindas, orang Islam ditindas. Tetapi, saya nampak statistik di sini jabatan penjawat awam paling tertinggi adalah orang Melayu, 11,000 orang berbanding dengan 8,032 India, 138 Cina dan juga ini ekonomilah. Kita nampak kutipan zakat pada tahun daripada tahun 2009 sehingga 2020, catatan penambahan 300% bermakna, ekonomi orang Islam telah berkembang di bawah pemerintahan Pakatan Harapan, di mana mereka membayar zakat yang lebih. Ini tidak di highlight oleh PAS ataupun UMNO. Tetapi, selalu dinyatakan ooh!! ditindas, ditindas. Tetapi, kita nampak memang orang Melayu, orang Islam lebih maju di kala pemerintahan Pakatan Harapan berbandingkan masa Barisan Nasional. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat sudah. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Ini nanti MCA akan marah kita pula, kenapa orang melayu dapat maju begitu.

Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd Yusni Bin Mat Piah): Dato’ Yang di-Pertua. Terima kasih pada Permatang Pasir. Isu yang dibangitkan oleh sahabat saya Bagan Dalam ni saya kira kontroversi juga, dan tidak ada fakta. Selalu dia bangkitkan PAS, UMNO ni memainkan isu agama. Tapi saya mintalah lagu mana saya kawan baik dengan Bagan Dalam, supaya kalau ada rekod, ada catitan ataupun ada video yang ada ataupun terdapat pimpinan PAS yang mengambil peluang ataupun yang memainkan sentimen agama diselabui dan kita....(gangguan). . Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Saya bagi satu contoh. Menteri, Takiri. Ahli Kawasan Penaga (YB. Mohd Yusni Bin Mat Piah): Sebentar. Sebab dalam PAS, untuk pengetahuan Dato’ Yang di-Pertua dan semua, kita ada bukan hanya orang Islam, bahkan didalam PAS ada ahli kita yang beragama Hindu, ada yang beragama Buddha dan ada Kristian. Lantikan di Sabah sebagai pegawai ADUN kita, beragama Kristian. Sama sahaja Senator yang kita lantik bagi pihak PAS di Dewan Negara, Dato’ Dr. Balasubramaniam itu beragama Hindu. Jadi kita tak pernah bangkitkan soal perkauman ataupun soal isu agama kerana kita menghormati semua hak. Dan orang yang berpegang agama sebagaimana saya dalam ajaran Islam, Al-Quran yang kami pegang tu, memang jelas. (membaca potongan ayat Al-Quran) “Bagi agama kamu, agama kamu. Dan bagi kami, agama kami”. Itu hak. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Okay, terima kasih. Yang lain semua duduk. Saya nak minta Permatang Pasir untuk gulungkan. 5 minit paling maksimun. Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Terima kasih. Terima kasih Dato’ Speaker. Yang pertamanya, saya tertarik dengan Penaga. Sebenarnya dalam PAS, tidak ada ahli non muslim. Dia ahli bersekutu sahaja. Tidak ada ecorights dengan ahli lain. Jadi ia seolah-seolah wujud diskriminasi dalam PAS. In context dalam konteks. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Okey. Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Warganegara. Berkenaan dengan MCA, MIC punya statement dan sebagainya itu, itulah sikap pembangkang ataupun Perikatan Nasional....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang berhormat tidak perlu ulas yang parti-parti yang lain. Susah. Nanti semua masing- masing dok ulas. Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Saya, saya kena jawab. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Nanti parti.

Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Ya. Ya. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Kena pula susah. Sila balik ke isu Bajet. Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Ya, satu minit ja jawapannya. Kedudukan mereka tidak ikhlas dalam perjuangan mereka. Sebelum meraka menjadi kerajaan, mereka mempersoalkan tentang di mana Buy Muslim First Policy. Bagaimana dengan kes pembunuhan Almarhum Adib. Tapi apabila mereka menjadi kerajaan, mereka senyap sepi. Tidak ada pendakwaan dalam kes yang tu. Buy Muslim First tidak menjadi lagi, sebagai agenda perjuangan kerajaan hari ini. Sebab itu kita mengatakan bahawa perjuangan Perikatan Nasional ini, tidak ikhlas. Mereka hanya menggunakan sentimen perkauman, isu agama untuk kepentingan politik. Dan ini yang kita perlu elakkan dalam negara kita. Kita mau menjadi sebuah negara yang makmur, (membaca potongan ayat Al-Quran) “Kita mau jadi sebuah negara yang aman untuk semua”. Sebab itu saya menyokong cadangan untuk dibanyakkan lagi wacana-wacana ilmu ini. Kita face discussion determine course supaya kita sebagai sebuah negara yang unik sebegini ada pelbagai kaum dan agama. Kita tahu tentang agama orang lain juga, tidak ada salah untuk kita belajar tentang agama lain, dan itulah yang kita belajar di universiti-universiti. Dan ya....(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Okey. Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Saya merasakan bahawa dengan peruntukan yang tinggi ini kepada Hal Ehwal Islam ini, suka kita mencadangkan agar wacana ilmu sebegini dianjurkan oleh Jabatan Agama Islam, supaya rakyat di Pulau Pinang ada celik tentang bagaimana kita nak mencari titik pertemuan. Janganlah kita dikalangan rakyat, dikalangan ahli politik mencari titik permusuhan. Untuk kita menyatu, kita bermuafakat, kita hidup dalam aman dan makmur kita harus mencari titik persamaan dan titik persamaan ini harus kita bina dalam negara kita yang berbilang kaum ini. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat. Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Yang, yang, yang terakhir. Isu yang terakhir, isu setempat memang Permatang Pasir ini agak ketinggalan dari sudut pembangunan yang dikategorikan sebagai kawasan luar bandar. Namun, telah banyak pembangunan yang telah disalurkan oleh Kerajaan Negeri Pulau Pinang ke Permatang Pasir, Alhamdulillah, saya ucapkan terima kasih terutamanya dalam Projek-projek Tebatan Banjir Dan saya mengharapkan Kerajaan Negeri Pulau Pinang melalui EXCO Tebatan Banjir meningkatkan lagi dana-dana ataupun peruntukan untuk memastikan masalah banjir di Permatang Pasir ini dapat dimitigatekan mitigated at the minimum level. Jadi yang akan mendapat pujian, bukan saya tetapi EXCO sendiri sebab saya selalu berhadapan dengan rakyat di Permatang Pasir, saya akan menyebut bahawa ini kelulusan EXCO YB. Zairil, ini kelulusan Kerajaan Negeri Pulau Pinang, pimpinan Ketua Menteri, saya hanya menjalankan tugas sebagai ADUN sahaja. Jadi saya ucapkan terima kasih kepada pihak Kerajaan Negeri, dan juga terima kasih juga di atas pembinaan dan juga kelulusan Dewan Orang 58

Ramai Permatang Pasir yang merupakan sebuah lagi iconic structure di Permatang Pasir yang merupakan satu dewan yang pertama di Permatang Pasir. Namun saya juga agak concern tentang keadaan pembangunan perumahan tidak terkawal di kawasan-kawasan kampung yang bukan sahaja wujud di Permatang Pasir, tetapi juga wujud di DUN-DUN lain. Banyak tanah-tanah asal tanah pertanian, kemudiannya dipecah lot, mereka menjual untuk pembinaan lot banglo. Namun pembinaan lot-lot banglo itu tidak dikawal oleh kerajaan. Mungkin pada hari ini tidak ada peraturan-peraturan tertentu untuk mengawal pembinaan lot-lot banglo begini. Namun ia mendatangkan masalah kepada penduduk di masa depan kerana pembinaan lot-lot banglo ini tidak diwujudkan secara komprehensif infrastrukturnya, tidak ada kemudahan jalan raya yang lengkap, tidak ada pembinaan longkang atau parit yang tersusun, tidak ada lampu jalan dan sebagainya dan ini akan mendatangkan ketidak selesaan. Hidup kepada penduduk selepas itu. Jadi saya berharapkan Kerajaan Negeri Pulau Pinang mengambil satu langkah mula dalam negara ini mencari mekanisma-mekanisma baru ataupun meluluskan apa-apa peraturan-peraturan baru dalam mengawal pembinaan rumah lot banglo di kawasan kampong ini. Dan yang terakhir, saya juga ingin menyentuh bahawa saya ingin dalam jawapan bertulis tentang keadaan jalan raya yang begitu sesak akibat banyaknya lori kontena di pekan. Jalan raya yang begitu sesak akibat banyaknya lori kontena di Pekan Permatang Pauh. Yang mana kajian hanya akan selesai pada akhir tahun 2021, dan saya pohon agar perkara ini diberikan pertimbangan semula, supaya kajian dipercepatkan dan juga apa-apa langkah mengatasi masalah ini diambil dengan segera. Jadi itu sahaja yang ingin saya bahaskan dalam Bajet ini, saya ucapkan terima kasih kepada Dato’ Speaker, dan terima kasih juga kepada semua pegawai kerajaan, kakitangan kerajaan terutamanya di dalam barisan hadapan Frontlines yang berusaha bertungkus lumus memastikan penularan wabak COVID-19 dapat dikawal di Pulau Pinang. Dan yang terakhir, mengucapkan itu jutaan tahniah kepada Yang Berhormat Timbalan Speaker dan juga Pasukan Bola Sepak Pulau Pinang diatas kejayaan pasukan ini, dalam kejohanan bola sepak dalam negara ini dan saya mengucapkan setinggi syabas dan selamat maju jaya kepada pasukan bola sepak Pulau Pinang. Insyaallah. Sekian terima kasih. Saya pohon menyokong. YB. Yang di-Pertua Dewan undangan Negeri: Terima kasih Yang Berhormat Permatang Pasir. Ahli-ahli Yang Berhormat saya ingin tangguhkan Dewan ini untuk berhenti rehat dan kita sambung balik pada jam 2.15 petang nanti.

Dewan ditangguhkan pada jam 12.50 tengah hari.

Dewan bersambung semula pada jam 2.15 petang.

Setiausaha Dewan: Ahli-ahli Yang Berhormat, Yang Berhormat Timbalan Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Dewan bersidang dalam sesi perbahasan. Dipersilakan. ADUN Teluk Bahang. Pulau Betong. Teluk Bahang dan jantung dup, dup, dup, dup…. Ahli Kawasan Pulau Betong (YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail): Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh. Salam sejahtera. Yang Berhormat Timbalan Yang di-Pertua Dewan, Ketua Menteri, Barisan EXCO, Ahli Sidang Dewan, para wartawan, hadirin dan hadirat serta penonton di atas talian alam maya yang saya hormati sekalian. Alhamdulillah Syukur kepada Allah SWT kerana diberi peluang, kekuatan, kesihatan untuk bersama pada Sidang Dewan kali ini untuk saya yang datang jauh dari Daerah Barat Daya bagi membahas ucapan pembentangan bajet Yang Amat Berhormat Ketua Menteri. Untuk makluman kita masih dalam mood SOP sudah pastinya, saya sendiri tidak selesa dengan keadaan ini tapi walaubagaimana pun, atas arahan di peringkat awal tadi Dato’ Speaker memastikan supaya kita semua dalam ucapan pun mesti memakai face mask...(dengan izin) supaya kita mematuhi SOP dan semua kita tahu bahawa di atas talian ini ramai netizen yang melihat kita sebagai contoh untuk sama-sama kita mematuhi SOP ini supaya tidak ada penularan wabak COVID-19 ini. Yang Berhormat Timbalan Speaker, saya juga menyokong pembentangan bajet tersebut yang bertemakan “Transformasi Pemulihan Dan Ketahanan Ekonomi Ke Arah Dimensi Baru Yang Terbilang”. Rakyat negeri dalam dilema COVID amat menantikan pembentangan bajet ini, pemangkin kemajuan dan pembangunan rakyat. Cuma harapan saya sebagai wakil rakyat supaya ia fokus khusus bajet bagi pembangunan komuniti di luar bandar iaitu kita mahu supaya Kerajaan Pakatan Harapan berjaya membendung COVID-19 dan kita sama-sama hendak pastikan bahawa masyarakat kita terbela khususnya kita dapat melawan COVID-19 ini merupakan tema Kerajaan Negeri Pulau Pinang. Hari ini saya memilih untuk yang pertamanya tiga fasa membahas Sidang Dewan pada hari ini. Yang pertama bercakap tentang COVID, yang keduanya tentang pembentangan bajet 2021 dan yang ketiganya isu di kawasan. Dengan kekangan waktu, mudah-mudahan tidak ada roadblock yang menghalang supaya kita dapat mematuhi waktu yang ditetapkan tapi saya bagi peluang sekiranya perlu pencerahan dan sebagainya. COVID-19, Kerajaan Pakatan Harapan negeri telah bertindak segera yakni cepat membantu penduduk dalam dilema COVID dengan memperuntukkan Ringgit Malaysia sebanyak RM155.5 juta menerusi pelaksanaan pakej bantuan khas ‘Penang Lawan COVID-19’. Pakej bantuan sesungguhnya amat bantu rakyat ketika kejatuhan ekonomi kerana pandemik. Saya juga melihat iaitu pakej-pakej bantuan segera daripada ZPP iaitu Zakat Pulau Pinang semasa pandemik merupakan tindakan mesra asnaf dalam dilema pandemik. Terima kasih dan tahniah kepada Zakat Pulau Pinang yang tidak ketinggalan dalam menyalurkan bantuan segera ini. Pada ketika PKP pada bulan Mac, pelancaran facebook ‘Penang Lawan COVID’ menjadi media utama untuk rakyat negeri ini mengetahui keadaan semasa dan tahniah di atas kewujudan platform ini. Kecekapan pentadbiran EXCO Kerajaan Negeri dan juga Yang Amat Berhormat Ketua Menteri terbukti dengan tindakan-tindakan pantas,

60 bantuan dan kawalan wabak negeri ini. Tahniah dan syabas, mampu dan berjaya mengawal wabak walaupun ianya pengalaman yang pertama yang agak dasyat ini. Sidang Dewan sekalian, saya menyambut baik ucapan dan pesanan Yang Amat Berhormat Ketua Menteri dalam pematuhan SOP kawalan COVID-19 ini dan ianya wajib diikuti oleh semua peringkat mahupun peringkat kayangan kabinet. Apabila ahli-ahli politik tidak mematuhi SOP dan bergerak bebas maka mereka akan menjadi hos penyebar virus, yang menjadi mangsanya ialah adalah rakyat biasa yang juga menjejaskan kitaran ekonomi termasuk bidang pendidikan. Mai Pulau Betong beli nangka, tengok pemandangan hijau nan indah, sayang pesanan COVID sudah terlupa, kluster kabinet merebak parah. Timbalan Yang di-Pertua, COVID juga sama melanda di Pulau Betong. Pulau Betong PKP telah berjaya dilaksanakan dengan pusat khidmat saya yang telah beroperasi bersungguh-sungguh untuk iaitu menjaga supaya tidak ada penularan wabak ini. Pusat Khidmat bersama dengan MPKK telah keluar bertugas di pasar awam merupakan tempat tumpuan orang ramai khususnya di Pasar Awam Balik Pulau dengan kita mengedar edaran penutup muka, hand sanitizer yang dibekalkan oleh Kerajaan Negeri begitu juga dengan makanan peruntukan khas yang telah diperuntukkan kepada setiap ADUN RM30,000 yang merupakan peruntukan yang kita turun untuk sampai kepada rakyat ataupun warga di Pulau Pinang. Terima kasih banyak kepada agensi-agensi di barisan hadapan. Agensi kerajaan termasuk Polis Diraja Malaysia, JKM, JKN, tentera dan Pejabat Daerah khususnya Daerah Barat Daya, Pejabat Ketua Menteri, pasukan RELA serta juga iaitu di peringkat akar umbi MPKK dan juga JPWK yang telah membantu bersungguh-sungguh untuk memastikan bahawa kawasan DUN Pulau Betong mematuhi PKP ini. Sidang Dewan sekalian, Timbalan Yang di-Pertua, kesan ekonomi COVID pastinya kesan ekonomi ketara semasa PKP khususnya di kawasan luar bandar seperti di Balik Pulau, di Pulau Betong ini secara umumnya ekonomi Balik Pulau merangkumi pertanian, perikanan, penjaja kecil, pelancongan dan lain-lain. Kesemua bidang ini mengalami kesan serius semasa PKP. Pusat Khidmat ADUN Pulau Betong, saya sendiri telah menerima panggilan telefon daripada Persatuan Nelayan ada juga di kalangan petani, penjaja-penjaja kecil dan juga nelayan sendiri dan lain-lain akan iaitu masalah jualan barangan dan juga kehilangan punca pendapatan. Pihak nelayan, apabila hasil tangkapannya tidak dapat dikeluarkan kerana PKP ini menjadi masalah dan pusat khidmat merupakan menjadi tumpuan apakah masalah ini untuk mereka selesaikan. Begitu juga dengan petani, penanam sayur dan sebagainya apabila sampai masanya sayur perlu dipetik dan diedarkan tetapi tidak boleh dipasarkan. Apakah jalan penyelesaiannya? Terima kasih, apa yang saya sebut tadi Kerajaan Negeri telah memperuntukkan kepada setiap ADUN iaitu RM30,000. Duit itulah kita guna untuk membeli hasil tangkapan nelayan dan juga hasil petani dan barangan itu kita edar kepada orang kampung yang masa PKP dapat menikmati untuk mereka sekeluarga boleh makan ikan yang segar, boleh makan sayur yang segar maka pulangan itu dapat kepada rakyat. Terima kasih, inilah di antara kebajikan semasa COVID-19 yang Kerajaan Negeri laksanakan. Kami di peringkat wakil rakyat telah laksanakan sebaik mungkin. Sidang hadirin Dewan sekalian, saya juga menyokong iaitu usaha Kerajaan Negeri dalam Penang Socio Economic Recovery Consultative iaitu bagi merangsang pembangunan ekonomi namun saya mohon fokus khusus pembangunan ekonomi di kawasan luar bandar seperti Balik Pulau ini. Saya syorkan Kerajaan Negeri melakukan pelan tindakan segera untuk perkara ini dalam membantu golongan yang terkesan seperti petani, nelayan penjaja kecil, pelancong dan usahawasan-usahawan kecil. Pembangunan usahawan amat diperlukan di kawasan luar bandar kerana di kawasan kami tiada pusat perindustrian untuk menawarkan pekerjaan. Apabila masalah sumber pendapatan dan penawaran pekerjaan berkurangan maka kadar kemiskinan akan meningkat maka usaha perdayaan usahawan luar bandar amat diperlukan dengan harapan KADUN Pulau Betong menjadi hub usahawan luar bandar untuk produktiviti memaju pertumbuhan ekonomi dan mensejahterakan kualiti hidup rakyat. Saya juga meyokong bajet

Yang Amat Berhormat Ketua Menteri untuk menyokong IKS dan penubuhan Penang Smart Center, Penang SME Center dan Penang SME Village. Moga agensi ini membantu IKS di Pulau Betong. Sidang Dewan sekalian, semasa PKP iaitu musim durian, petani dan usahawan buah- buahan menghadapi masalah dan sumber pendapatan mereka terjejas. Untuk pengetahuan ada sekatan jalan raya di bukit Balik Pulau merupakan jalan keluar untuk mereka memasarkan buah durian mereka maka penduduk tidak dapat keluar mahupun penduduk kawasan lain tidak dapat masuk ke Balik Pulau kerana sekatan tersebut semata-mata mematuhi PKP yang telah diarahkan oleh pihak kerajaan. Sekatan ini bagus, sekatan ini baik, untuk membendung penularan COVID- 19 namun ianya juga telah memberi kesan khususnya kepada perniagaan buah-buahan pada musim buah-buahan seperti durian. Keadaan kritikal ini memerlukan pelan tindakan segera MMK yang berkaitan untuk membantu usahawan yang terjejas. Mengikut statistik Kementerian Pertanian pada tahun 2018, di Negeri Pulau Pinang iaitu tanaman durian keluasan tanaman sebanyak 1,632 hektar dan nilai pengeluaran RM225,560. MMK Kerajaan Negeri bagi merealisasikan KADUN Pulau Betong sebagai hub usahawan luar bandar, saya amat berharap MMK berkaitan melihat perkara ini sebagai serius dan ada perbincangan dengan ADUN di peringkat semua kawasan bagi memastikan perancangan yang amat penting kepada grass root khusunya di kawasan luar bandar seperti Balik Pulau ini. Sidang Dewan sekalian, Timbalan Dato’ Yang di-Pertua penjaja kecil saya juga mengsyorkan di kawasan luar bandar dalam dilema COVID-19 mengharapkan kelonggaran daripada pihak PBT untuk lesen penjaja iaitu penjaja kecil berniaga di depan rumah dan juga di tepi jalan. Penjaja kecil adalah sumber pendapatan paling penting bagi penduduk di luar bandar. Di MBSP ada usaha membuat garis panduan kaedah penjajaan secara mudah alih yang membolehkan penjaja kecil di tepi jalan dengan mematuhi syarat MBSP. Saya ada membaca teks penuh ucapan panduan, garis panduan yang telah disediakan oleh pihak Yang Berhormat Datok Keramat berhubung dengan isu penjaja ataupun usahawan peniaga kecil di tepi jalan. Bagi penduduk kampung Balik Pulau, tidak mampu membeli food truck, mereka hanya mampu letak meja dan mereka mampu hanya meletak kerusi di tepi jalan apabila tiada lesen Majlis, maka mereka tidak boleh memohon bantuan peralatan peniagaan di bawah skim AES di Pejabat Daerah. Sidang Dewan sekalian, di sini kita melihat ada dua perbezaan iaitu undang-undang dan syarat yang sedia ada sedang berkuatkuasa di PBT. Berbeza di antara Majlis Bandaraya dan juga Majlis di MBSP. Majlis Bandaraya Pulau Pinang tidak mengeluarkan lesen baharu bagi penjaja di tepi jalan. Walau bagaimanapun, lesen lama boleh diperbaharui. Ini daripada Yang Berhormat Datok Keramat. Bagi Majlis Bandaraya Seberang Perai, garis panduan kaedah penjajaan lebih mudah alih telah wujud. Maka, ada antara syarat-syarat yang perlu dipatuhi. Perbezaan dua ini, apa yang saya lihat MBSP lebih mesra rakyat di dalam membantu masyarakat iaitu khususnya peniaga kecil selepas COVID ni. Saya nak ucap tahniah kepada Yang berhormat Batu Maung, selepas COVID ini telah melancarkan iaitu bantuan untuk peniaga kecil iaitu payung yang merupakan satu payung yang boleh dihadiahkan sebagai bantuan peniaga kecil bergerak untuk mencari pendapatan selepas daripada COVID-19. Semalam, saya sempat mengamati ucapan-ucapan bahas daripada teman-teman, Bagan Dalam, daripada Bukit Tengah, daripada Bayan Lepas membangkitkan isu yang sama. Berhubung bagaimana untuk nak membela nasib mereka iaitu peniaga-peniaga kecil untuk bantu mereka untuk mencari pendapatan selepas kita ber-PKP iaitu COVID-19 ini. Dua perbezaan yang saya nampak di MBPP dan juga MBSP. Saya mengharapkan supaya pihak Kerajaan Negeri khususnya Yang Amat Berhormat untuk kita melihat kembali supaya perbezaan ini, kita dapat seragamkan demi untuk membantu rakyat kerana di peringkat bawahan, di peringkat rakyat yang kami sering hadapi. Supaya kita melihat diantaranya garis panduan yang tertera di bawah MBSP ialah penjayaan penjajaan yang

62 dijalankan adalah bersifat bungkusan atau take away bergantung kepada akitviti. Maknanya, masih ada kelonggaran untuk MBSP memberi laluan.…(gangguan). Ahli Kawasan Bayan Lepas (YB. Azrul Mahathir Bin Aziz): Minta laluan Pulau Betong. Ahli Kawasan Pulau Betong (YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail): Sila. Ahli Kawasan Bayan Lepas (YB. Azrul Mahathir Bin Aziz): Terima kasih. Kepada Pulau Betong, adakah Pulau Betong bersetuju agar aktiviti penguatkuasaan dilonggarkan untuk ketika ini, ketika rakyat sedang bersusah payah menghadapi pandemik COVID-19 ini dan juga adakah Pulau Betong bersetuju bahawa pihak Majlis Bandaraya Pulau Pinang perlu mendengar juga pandangan daripada ADUN-ADUN kawasan bagi, untuk mengeluarkan kompaun, notis dan sebagainya? Adakah YB. Pulau Betong bersetuju bahawa PBT perlu ambil maklum juga pandangan daripada YB.-YB. kawasan? Terima kasih. Ahli Kawasan Pulau Betong (YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail): Terima kasih kepada Bayan Lepas. Diantaranya ialah apa yang saya sebut diawal tadi bahawa, Batu Maung telah menyumbang kalau diperingkat untuk kawasan Pulau Betong sebanyak 40 unit payung, lebih kurang 10x10 kaki untuk peniaga kecil. Maknanya membantu. Tetapi sekiranya, pihak penguatkuasaan Majlis Bandaraya mengambil tindakan ataupun merampas, makna.…(gangguan). YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Pulau Betong, Pulau Betong penutup mulut. Ahli Kawasan Pulau Betong (YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail): …tidak ada jalan penyelesaian untuk kita bantu masyarakat ataupun di peringkat bawahan. Begitu juga apa yang disebut oleh kawasan Bayan Lepas tentang perlaksanaan ini. Maknanya, Majlis Bandaraya Pulau Pinang boleh mengikuti gerak langkah ataupun tindakan yang dibuat oleh MBSP diantaranya apa dia yang memudahkan meluluskan permit penjajaan secara sementara kepada peniaga dan penjaja tepi jalan mengikut kesesuaian lokasi penjajaan dan tidak menimbulkan kacau ganggu serta mematuhi garis panduan kaedah penjajaan secara mudah alih. Kita bercakap dalam mode ataupun suasana selepas COVID-19. Inilah diantara, apa yang kami berhadapan dengan masyarakat supaya mereka dikembalikan bagaimana untuk meneruskan kesinambungan dalam kehidupan mencari nafkah dalam hidup mereka. Inilah harapan kami, peringkat di kawasan khususnya di KADUN Pulau Betong begitu juga rakan-rakan saya, di Teluk Bahang dan juga di Bayan Lepas untuk kita pastikan bahawa maknanya, pihak PBT boleh melaksanakan ini. Maknanya boleh memberi kelonggaran. Kerana apa, telah terbukti. Perbezaan Majlis Bandaraya Pulau Pinang dengan Majlis Bandaraya Seberang Perai telah melaksanakan. Maknanya, ada satu penglibatan dalam masyarakat yang mesra rakyat. Inilah harapan rakyat. Maknanya, masyarakat terima Kerajaan Negeri, satu kerajaan yang mesra, yang berkebajikan sekiranya dapat PBT melaksanakan apa yang telah dijalankan oleh MBSP ini, sudah pasti rakyat gembira dengan tindakan yang dibuat oleh Kerajaan Negeri Pulau Pinang. Seterusnya ialah berhubung juga dengan selepas ataupun mode PKP iaitu tentang crew cabin. Sempat juga selepas, kami diantaranya yang pergi ke Sabah tapi telah bebas daripada COVID-19, kita lalui test swab dan sebagainya dan selepas kita selesai iaitu kita dikuarantin, selesai Alhamdullillah seperti yang disebut oleh Air Putih, contoh pemimpin di Pulau Pinang semuanya mematuhi SOP dan Alhamdullillah kita terlepas daripada wabak ini dan kita mematuhi SOP dan juga nasihat daripada pihak Kementerian Kesihatan, kita adakan pemeriksaan dan 63 sebagainya. Sempat saya di dalam kapal terbang bertemu dengan crew cabin di mana mengikut statistik Jabatan Perangkaan Malaysia, bagi suku tahun kedua, 2020 di negeri ini, 72.2% penduduk negeri ini berumur 15-64 tahun yang bekerja. Maka ini, peratusan tinggi untuk permintaan pekerjaan dan pendapatan keluarga. Pihak saya ada menerima surat rayuan dan juga dalam bentuk lisan daripada kakitangan AirAsia yang merupakan crew cabin kerana masalah kejatuhan sektor pelancongan akibat pandemik COVID-19. Sebelum ini, mereka bebas boleh terbang ke Singapura, sebelum ini, sebelum COVID melanda mereka boleh terbang ke Thailand, ke Vietnam dan sebagainya tapi hari ini, dengan PKP ini juga kekangan mereka untuk bergerak kerana mematuhi apa yang sama-sama kita alami. Di antara cadangan, mereka memohon Kerajaan Negeri memperuntukkan bantuan khas tunai secara one-of’ untuk crew cabin yang mana telah hilang punca pendapatan dan juga mereka mencadangkan supaya, saya sampaikan Dewan yang mulia ini lanjutkan bantuan moratorium, peranan CAT Penang untuk peluang pekerjaan bagi golongan ini dan kursus pekerjaan di bawah PSDC untuk kursus perniagaan SME di bawah PDC. Pihak saya hanya menjadi jambatan perhubungan diantara agensi-agensi kerajaan dengan crew-crew cabin bagi isu ini dibincangkan dengan lebih serius lagi kerana mereka adalah kumpulan yang cukup terkesan akibat penularan COVID-19 ini. Sidang Dewan sekalian. Timbalan Yang di-Pertua, rumah sewa beli, saya merujuk dan menyokong Bajet 2021 dalam meningkatkan daya huni rakyat khususnya golongan B40. Konsep perumahan sewa beli yang sedang diusahakan oleh Kerajaan Negeri amat baik, amat bagus untuk kawasan luar bandar seperti DUN Pulau Betong kerana kadar kemiskinan di kawasan ini. Kerajaan Pulau Pinang mensasarkan sebanyak 22,000 unit rumah skim sewa beli menjelang 2030 bagi membolehkan pembeli rumah negeri ini mendapatkan rumah yang inisiatif. Membantu rakyat terkesan akibat penularan wabak COVID-19. Oleh kerana harga tanah dan bilangan penduduk meningkat, maka saya syorkan konsep dan jenis perumahan ini dilaksanakan di KADUN ini. saya juga mencadangkan, perbincangan dengan Lembaga Kemajuan Perumahan Negeri Pulau Pinang untuk isu perumahan di Balik Pulau. Mengikut data statistik suku tahun kedua, 2020 penduduk di Barat Daya seramai 237,000 daripada jumlah ini, kawasan Parlimen Balik Pulau adalah kawasan terbesar dan memerlukan fokus perkhidmatan dan Bajet Kerajaan Negeri. Dengan ini saya syorkan, jabatan-jabatan kerajaan meningkatkan perkhidmatan di kawasan Balik Pulau. Begitu juga dengan MMK-MMK dengan perkhidmatan perancangan dan strategik untuk Balik Pulau. Saya mencadangkan agar Kerajaan Negeri ada perbincangan yang lanjut bersama dengan pihak PERDA supaya skim perumahan rakyat termiskin, SPRT, PERDA project iaitu di Kuala Sungai Pinang dimasukkan di bawah skim sewa beli Kerajaan Negeri agar golongan yang telah disasarkan dapat memilik rumah. Sidang Dewan sekalian, isu pelancongan, pemandangan Balik Pulau amat hijau nan indah, saujana mata memandang terpegun dengan keindahan alam flora yang cantik menawan hati manusia. Deretan bukit-bukau, udara nyaman sepoi bahasa dan juga kesegaran flora dan juga pantai-pantai yang bersih yang cantik dengan desiran ombak-ombak laluan yang terbentang luas. Keadaan ini amat sesuai untuk KADUN Pulau Betong dijadikan sebagai hub pelancongan, eco-tourism oleh Kerajaan Negeri. Langkah ini mampu meningkatkan peluang pekerjaan dan ekonomi penduduk tempatan di samping mempromosikan Balik Pulau sebagai eco-tourism bukan hanya di peringkat Negeri malah di peringkat Asia. Sebelum dilema COVID, sektor pelancongan merupakan salah satu sektor utama ekonomi negeri ini. Saya merujuk dan menyokong Bajet 2021 untuk George Town World Heritage Incorporated bagi menganjurkan George Town Festival. Di mana yang Sidang Dewan sedia maklum pada tahun yang lepas, mantan Timbalan Menteri Pelancongan yang juga Ahli Parlimen Balik Pulau telah menganjurkan Balik Pulau Festival dan menarik hampir 10,000 pengunjung di Balik Pulau melebihi iaitu musim buah-buahan. Saya syorkan supaya BPF, Balik Pulau Festival ini dimasukkan dalam kalendar

64 pelancongan negeri. Seni jalanan, ada di KADUN ini dengan lukisan aktiviti tempatan dan lukisan di kontena. Kawasan Pulau Betong di Kem Pasir Panjang juga menjadi tumpuan pelancongan dan juga orang awam sesuai dengan dibangunkan sebagai pusat riadah oleh Kerajaan Negeri. Saya mengucapkan terima kasih kepada pihak EXCO Datok Keramat yang mana telah membiayai projek baik pulih khususnya tanah awam di Pasir Panjang di bawah Pakej Rancangan Ekonomi 2020. Hub Pertanian. Merujuk statistik suku tahun kedua, 2020 Negeri, kadar pertumbuhan KDNK Pertanian menunjukkan 4.9% dengan nilai jumlah RM2.1 billion. Umum diketahui, tanah pertanian ada banyak di Balik Pulau dan saya syorkan supaya KADUN Pulau Betong amat sesuai untuk dijadikan sebagai hub pertanian dan moga ada perancangan Kerajaan Negeri untuk meningkatkan industri ladang, ternakan dan tanaman. Teknologi agro moden seperti projek tanaman fertigasi, penggunaan drone tanaman hidroponik dan lain-lain bimbingan amat diperlukan untuk membangunkan golongan petani, urban farming menjadi permintaan tinggi di kalangan petani dan penduduk-penduduk. Saya juga menyambut baik usaha yang YAB Ketua Menteri dalam urban farming ini pocket land dan juga agrotek. Rancangan Kerajaan Negeri untuk mewujudkan 100 hub komuniti pertanian bandar (urban farm hub community) disambut baik semoga Kerajaan Negeri membantu melaksanakan di KADUN Pulau Betong. Projek ini boleh membantu menjana ekonomi dan pendapatan penduduk dan juga program food bank ini. Pusat khidmat saya telah menjalankan aktiviti food bank yang diedarkan kepada golongan miskin sejak 2017 dengan bantuan bersama iaitu jentera daripada MPKK dan juga jentera daripada JPWK. Sidang Dewan sekalian, nelayan merupakan di antara juga penduduk di Pulau Betong, saya ada menerima rayuan daripada Pen Mutiara mereka telah melihat di talian ini untuk masalah pelabuhan tukun tiruan oleh Jabatan Perikanan Negeri Pulau Pinang iaitu di kawasan N0519705, E10007298 masalahnya ialah kawasan ini tumpuan utama aktiviti penangkapan ikan menggunakan pukat hanyut maka, mereka mencadangkan supaya agar Kerajaan Negeri mempertimbangkan cadangan mereka iaitu dibuat tukun ini di Pulau Kendi yang merupakan tempat sedia ada pembuangan tukun tiruan supaya dipanjangkan rayuan ini untuk tindakan jabatan berkaitan. Timbalan Yang di-Pertua. Bantuan alat perniagaan dan juga baiki rumah. Seperti dinyatakan awal penduduk miskin dan penduduk miskin tegar di KADUN ini memerlukan bantuan. Mereka memerlukan bantuan ekonomi untuk menjana pendapatan seperti bantuan peralatan perniagaan kecil malah termasuk bantuan membaiki dan membina rumah. Pusat khidmat saya mendapati terlalu banyak masalah karenah birokrasi di peringkat Pejabat Daerah dan juga Pejabat MMK khususnya untuk melihat kembali supaya permohonan rakyat untuk melihat kembali supaya pelaksanaan di peringkat pusat…(gangguan). YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Yang Berhormat Pulau Betong, sudah setengah jam. Saya bagi you lagi dua minit. Ahli Kawasan Pulau Betong (YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail): Okey, di mana tadi. Pulau Betong nak minta supaya MMK Bahagian Pembangunan Desa untuk melihat balik supaya pelaksanaan khususnya di peringkat pelaksana Pejabat Daerah membantu pusat khidmat bagaimana kita membantu masyarakat di peringkat bawah untuk memastikan bahawa mereka dapat menikmati iaitu pembaikan rumah dan juga mereka dapat memiliki rumah yang baru.

Okey, seterusnya, berhubung dengan infrastruktur jalan iaitu Puspakom ke Sungai Batu yang menyukarkan laluan penduduk. Saya bangkitkan juga isu ini berkaitan dengan penduduk di Pulau Betong yang terpaksa menggunakan laluan tersebut ke tempat kerja dan sebagainya. Saya mengucapkan terima kasih kepada Kerajaan Negeri dalam Projek Tebatan Banjir di KADUN ini, dan juga ke kawasan yang perlu kita baiki jalan kampung dan juga sebagainya perparitan, supaya masalah ini bertambah untuk kita membaiki kesukaran para penduduk iaitu ketika awal pagi dan malam diantaranya ialah menyebut bahawa kita perlu penambahan kepada lampu jalan dan sebagainya. Saya juga mengucapkan tahniah kepada Kerajaan Negeri kerana telah mewujudkan KADUN angkat yang contohnya seperti di Telok Bahang, saya juga dapat aduan daripada KADUN angkat Telok Bahang yang juga sama-sama kita tadi kelmarin mendengar ucapan daripada ADUN Telok Bahang tentang berhubung dengan kawasan di Telok Bahang, ADUN sentiasa berada di kawasan tersebut. Saya ucapkan tahniah tetapi apa yang dibangkitkan oleh KADUN angkat berhubung dengan isu banjir belum diselesaikan iaitu khususnya di kawasan Simpang Tiga yang menghala kepada Pulau Betong dan juga Telok Bahang yang menjadi satu tempat bila hujan menjadi kawasan tadahan air, menjadi kolam di situ masalahnya ialah pengguna jalan raya tidak dapat menggunakan jalan tersebut di Simpang Tiga kerana banjir kilat di kawasan di situ. Saya memohon dan mewakili KADUN angkat supaya memastikan…(gangguan). Ahli Kawasan Telok Bahang (YB. Zolkifly Bin Md. Lazim): Minta laluan. Ahli Kawasan Pulau Betong (YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail): Bagi saya habiskan ayat dulu tergantung supaya banjir ini kita dapat selesaikan yang merupakan border…(dengan izin) ataupun sempadan antara Pulau Betong dan Telok Bahang, sila. Ahli Kawasan Telok Bahang (YB. Zolkifly Bin Md. Lazim): Masalah banjir di Telok Bahang, di Simpang Tiga ini. Terima kasih ADUN Pulau Betong kerana ambil perhatian kerana dia banjir ini dari sebelum saya jadi ADUN sekarang berapa kali diangkat kepada Mesyuarat Tindakan Daerah dan juga kepada pihak-pihak bertanggungjawab dan lebih kepada bagaimana pelaksanaan itu berlaku tapi sebelum ini pun saya ada Ahli Parlimen merangkap Menteri yang ada di sana jadi tak selesai masalahnya. Sekarang pun saya pun tak tau masalah pejabat aduan angkat ini tang mana sebab ramai penduduk di Telok Bahang masih datang ke pejabat saya walaupun kakitangan sudah ditarik balik oleh Kerajaan Negeri tetapi masih datang untuk cari i-Sejahtera yang ditarik balik daripada saya daripada ADUN Telok Bahang, mereka datang untuk program-program anak emas, ibu tunggal dan sebagainya untuk daftar saya kata saya pun tak tau ADUN angkat dok tang mana gaji pun dapat banyak dah di mana ADUN angkat ini ada dan di mana dia berfungsi senang saya nak bagi tau kepada pengundi-pengundi dan penduduk Telok Bahang untuk jumpa dengan ADUN, terima kasih. Saya nak tanya di mana ADUN tu, pejabat dia? Ahli Kawasan Pulau Betong (YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail): Terima kasih Yang Berhormat Telok Bahang. Pejabat KADUN angkat Telok Bahang ialah terletak di Bandar Baru Air Putih yang minggu lepas telah dilancarkan perasmian dia oleh KADUN angkat iaitu Yang Berhormat Haji Bakthiar. Okey satu lagi ialah berhubung isu bantuan rumah. Aduan yang diterima daripada KADUN angkat bahawa ADUN Telok Bahang di antara iaitu wakil rakyat yang telah menerima sumbangan daripada Kerajaan Pusat mendapat aduan daripada KADUN angkat bahawa ada seorang makcik bernama Che Puteh memohon untuk bantuan

66 rumah tetapi saya difahamkan diabaikan sehinggakan makcik Che Puteh ini meninggal rumah tetapi akhirnya saya difahamkan KADUN angkat telah menyelesaikan permohonan rumah tersebut dan anaknya mengucapkan terima kasih dan gembira dengan bantuan itu jadi saya mohon…(gangguan). Ahli Kawasan Telok Bahang (YB. Zolkifly Bin Md. Lazim): Minta laluan. Che Puteh ini atau nama dia Salmah adalah seorang penduduk di Sungai Rusa sejak saya jadi ADUN tahun 2019, saya dah masuk permohonan untuk repair tetapi rumah dia ni duduk bukan di atas tanah milik dia dan tak mendapat kebenaran tuan rumah, bukan saya nak bagi bumbung saya nak kira bagi rumah untuk dia termasuk pembangunan luar bandar sebab di DUN Telok Bahang banyak dah saya bagi rumah sebuah kepada pemilik yang ada tanah yang rumah dia memang usang, buruk dan sebagainya. Cumanya Che Salmah ini sekarang anaknya Che Bashah atau pun Puteh orang panggil mak dia ni tanah tu bukan tanah dia dan tuan tanah tak ada kebenaran jadi kalau nak guna NGO takpalah bolehlah guna cuma kalau boleh selesai macam mana kalau tuan tanah tak benarkan kita masuk ke kawasan rumah untuk baiki, submission atau permohonan dia kepada kerajaan tahun 2019 lagi tetapi Alhamdulillah boleh diselesaikan tahun ini tapi saya tak tau macam mana dengan kedudukan tuan tanah, saya pun tak mau langgar tuan tanah sebab dia pun ada hak di situ, apa yang saya buat mengikut peraturan dan undang-undang memohon untuk baiki minta kebenaran tuan tanah tak dapat sampai hari ini. Sekian, terima kasih. Ahli Kawasan Pulau Betong (YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail): Saya ada tiga (3) perkara lagi berhubung dengan sukan, berhubung dengan pasar awam Teluk Kumbar dan juga merupakan jiran kepada KADUN Pulau Betong, ada dua perkara lagi dan saya nak mengucapkan tahniah kepada Kerajaan Negeri telah mewujudkan KADUN angkat maknanya Telok Bahang ada ADUN dan ada KADUN angkat yang dapat bantu masyarakat supaya dapat berkolaborasi membantu masyarakat. Saya terus kepada perkara berhubung kepada sukan, saya menyokong Bajet Kerajaan Negeri 2021 sebanyak RM15.45 juta untuk pembangunan sukan di kawasan lapang. Pihak rakyat di Pulau Betong mengharapkan juga satu stadium ataupun trek balapan khususnya untuk anak muda di kawasan Balik Pulau ini, saya nak minta kepada Yang Berhormat iaitu Bagan Jermal untuk bagi perhatian kepada permintaan penduduk iaitu berhubung dengan mini stadium ataupun trek balapan ini bagi memberi ruang kepada anak muda untuk sama-sama dapat menjalankan rekreasi ataupun riadah dengan acara balapan ini. Yang akhir sekali, saya nak masuk atau menyentuh tentang cadangan daripada Pejabat Parlimen Balik Pulau begitu juga dengan ADUN Pulau Betong berhubung dengan mendirikan sebuah Kompleks Pasar Awam Teluk Kumbar, Teluk Kumbar merupakan sebelah kepada sempadan Pulau Betong iaitu di Plot 918, Mukim 9, Jalan Teluk Kumbar, Daerah Barat Daya. Cadangan tapak pembinaan tapak pasar awam ini berada di lokasi strategik dan amat sesuai untuk kegunaan penduduk. Pada masa kini, tiada pasar awam di kawasan Teluk Kumbar dan menyukarkan urusan harian bekalan makanan di kalangan penduduk. Kini di situ telah banyak perumahan baru yang meningkatkan kapasiti penduduk. Maka pembangunan pesat ini memerlukan kemudahan awam untuk memenuhi kehendak komuniti. Ini juga menyebabkan terlalu banyak penjaja kecil tepi jalan tanpa kemudahan lengkap penjaja. Cadangan ini boleh memacu pembangunan usahawan dan penjaja kecil ini, saya difahamkan juga dalam Mesyuarat Jawatankuasa Tetap Perancangan Kemajuan Majlis Bandaraya Pulau Pinang pada 5 Oktober yang lalu bersetuju melaksanakan projek tersebut. Dengan ini, pihak saya mengesyorkan Majlis Bandaraya Pulau Pinang tidak lagi menangguhkan pembinaan pasar ini dan segera melaksanakan pada tahun ini. Semoga bila siap dibina maka pada tahun hadapan rakyat

67 kawasan ini dan juga rakyat di kawasan Bayan Lepas, Teluk Kumbar boleh merasai kemudahan pasar awam di sini setelah berpuluh tahun menanti. Pihak kami khususnya di peringkat Parlimen Balik Pulau kita ada Bayan Lepas, kita ada Pulau Betong amat berharap Majlis Bandaraya Pulau Pinang memahami masalah ini dengan segera membina pasar ini. Ahli Kawasan Bayan Lepas (YB. Azrul Mahathir Bin Aziz): Minta laluan Yang Berhormat Pulau Betong. Terima kasih Yang Berhormat Pulau Betong kerana menyokong cadangan daripada Bayan Lepas supaya projek pasar awam ini dapat dilaksanakan dengan segera dan saya mengharapkan agar tiada lagi perubahan setiap kali dalam sidang DUN atau pun sementara projek ini nak dijalankan. Jadi saya mengharapkan Kerajaan Negeri terus membantu dan saya mengharap juga MBPP bersedia untuk melaksanakan projek ini tanpa ada apa-apa alasan lagi seperti yang saya dengari, cuba dibuat RFP yang mana untuk mencadangkan supaya ada mix project pembangunan dan kemungkinan besar pasar awam ini dibina oleh pihak swasta jadi ia akan mengambil masa yang lama. Jadi saya mengharapkan Yang Amat Berhormat Ketua Menteri campur tangan supaya masalah ini dapat diselesaikan dengan baik, terima kasih. Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): Minta laluan Yang Berhormat Pulau Betong sedikit boleh? Terima kasih Yang Berhormat Pulau Betong. Saya rasa tersentuh dan juga terpanggil untuk minta penjelasan berkenaan pasar awam ini, saya nak tanya sama ada kelulusan ini telah diluluskan bukankah sejak penggal yang lepas ataupun baru diluluskan. Ahli Kawasan Pulau Betong (YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail): Saya difahamkan perkara ini telah mendapat kelulusan dan kita mengharapkan supaya jasa baik Majlis Bandaraya Pulau Pinang untuk melihat isu ini sebab telah kita publish…(dengan izin) kepada masyarakat. Maknanya masyarakat perlu tahu bahawa Kerajaan Negeri akan membina satu pasar dengan harga RM1.0 juta. Jadi saya harap supaya kenyataan ini ataupun hasrat ini menjadi suatu yang realiti kepada masyarakat khususnya, kepada Yang Berhormat Bayan Lepas sudah pastinya mereka lebih suka dengan kewujudan pasar ini dan juga rakyat di kawasan Bayan Lepas ini. Timbalan Yang di-Pertua, saya ada dua (2) isu lagi. Yang pertama tentang, bercakap tentang kera, satu manusia. Okey, kita tak lupa kepada kera, kita tak lupa juga kepada manusia. Berhubung dengan kera ataupun babi hutan sama juga dengan isu rakan saya di Sungai Acheh, di Jawi, di Permatang Berangan. Bangkitkan isu kera dan juga babi hutan ini. Umum ketahui bahawa Balik Pulau khususnya Pulau Betong dikelilingi bukit-bukau dan hutan-hutan kecil sederhana. Andai katanya, binatang-binatang liar ini seperti kera dan juga babi hutan mengancam keselamatan dan menggangu penduduk dan ada yang memasuki rumah penduduk. Ada peringkat sehingga kera menyerang penduduk khususnya apa yang berlaku saya nak bangkitkan ini di kawasan Sungai Burung di KADUN Pulau Betong, begitu juga di Telok Bahang. Berlaku juga di Permatang Pasir, maka isu ini juga dibincangkan dan kita mengharapkan, seperti juga KADUN di Sungai Acheh, rakan saya di Jawi, Permatang Berangan untuk kita melihat apakah cara yang lebih baik untuk kita nak selesaikan isu ini kerana ia boleh melibatkan mengancam nyawa manusia. Diperingkat di Sungai Burung, seorang wanita telah dicederakan oleh kera sebab dengan apa yang berlaku dikawasan mereka adalah hutan dan kita pun faham di Balik Pulau di kawasan Paya Bakau telah membina jalan-jalan untuk kemudahan rakyat tetapi mereka terpaksa berlari. Inilah yang menjadi serangan kera dan juga babi hutan kepada penduduk serangan kepada penduduk yang berlaku di kawasan khususnya Pulau Betong ini. Jadi sekiranya, diperlukan perbelanjaan untuk peralatan menangkap...(gangguan).

Ahli Kawasan Telok Bahang (YB. Zolkifly Bin Md. Lazim): Minta laluan, minta laluan. Ahli Kawasan Pulau Betong (YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail): Sila. Ahli Kawasan Telok Bahang (YB. Zolkifly Bin Md. Lazim): Terima kasih Pulau Betong sebab sebut Telok Bahang memang masalah kera ni dengan babi hutan ni memang masalah kepada sebahagian besar di Pulau Pinang ni. Saya ucap terima kasih juga lah tadi Pulau Betong bahas banyak kerja siap. Masa saya Pakatan Harapan tu tak siap. Sekarang ni daripada BN ni banyak benda siap. Jadi saya nak tanya soalan saya, bolehkah ADUN angkat selesaikan masalah kera dengan monyet ni? Ahli Kawasan Pulau Betong (YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail): Jawi juga antaranya yang telah gunakan pendekatan perangkap untuk babi hutan, kera. Lepas tu bawa pi simpan di Pulau Bentong. Tak betul? Okey kita bagi laluan untuk penjelasan. Ahli Kawasan Jawi (YB. H’ng Mooi Lye): Kalau perangkap babi hutan dengan kera memang dia di bawah Penguatkuasa Jabatan Perhilitan. Sekiranya perangkap itu dapat tangkap sama ada kera ataupun babi hutan, so Jabatan Perhilitan akan datang untuk mengambil. Okey, so dimana mereka lepas saya tak pasti kena rujuk Jabatan Perhilitan. Kemungkinan Bagan Dalam sebelum ini menganjur-nganjurkan, minta letak dekat Bagan Dalam. Ahli Kawasan Pulau Betong (YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail): Bagan Dalam saya tak bagi laluan dah. Untuk makluman...(gangguan). Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Timbalan Speaker. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Satu minit lagi. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Timbalan Speaker saya kena respons...(gangguan). YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Dia bukan soalan kamu. Dia saja...(gangguan). Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Tapi dia nyatakan nama saya, saya kena respons. Bagi saya satu minit sahaja. Boleh ya Pulau Betong? Sebenarnya, isu ini di bangkitkan sekali lagi saya pendirian saya adalah senang manusia ini kita pinjam bumi ini saja, so bila kita you know untuk generasi akan datang, alam semula jadi ini kita perlu tinggalkan jangan pula esok generasi yang tiga, empat generasi yang akan datang dia tak tau macam mana rupa bentuk monyet semua, so jangan kita bunuh semua binatang-binatang liar ini. We should show compassion to the other living things, that’s my point, Dato’ Speaker. Tapi dia minta semua monyet dan babi hutan datang ke Bagan Dalam habis la saya next elections. Ahli Kawasan Pulau Betong (YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail): Okey, okey.

Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Pulau Betong? Ahli Kawasan Pulau Betong (YB. Haji Mohd Tuah Bin Ismail): Okey, saya tak bagi laluan dah. Mewakili saya boleh sebut, Pulau Betong, masyarakat dan Sungai Acheh, Jawi, Permatang Berangan kita nak minta supaya Jabatan Perhilitan atau jabatan-jabatan lain merangka pelan tindakan untuk membantu penduduk bagi menyelesaikan masalah ini. Kita nak sebut di Sungai Burung di KADUN Pulau Betong bila kera masuk dalam sangkar tapi Perhilitan tidak datang mengambil beruk tu jadi masalah kadang-kadang beruk tu mati dalam sangkar kerana tak makan. Jadi saya harap supaya pekara ini tidak berulang dan memastikan bahawa kita ADUN kita bukan saja nak jaga manusia, binatang pun kita nak jaga. Boleh kita sepakat macam tu? Okey, itu diantara yang saya harapkan. Akhir sekali, berhubung dengan wanita, semua wanita penting demi pembangunan keluarga, saya menyokong Bajet 2021 dalam mempertabatkan peranan institusi kekeluargaan dan wanita serta JPWK. Pihak saya amat kagum dengan PWDC dalam meningkatkan kepimpinan dan peranan wanita di peringkat komuniti dan KADUN. Sistem sokongan PWDC amat berguna untuk komuniti dan KADUN. Tahniah dan syabas PWDC dengan ini saya memohon Program Wanita Jana Rezeki boleh dilaksanakan di KADUN ini. Tahniah juga kepada PWDC yang telah merancang dan melaksanakan Sidang DUN Wanita Pulau Pinang 2020 yang akan berlangsung pada 20 Oktober ini dan berharap objektif program ini dapat direalisasikan untuk pembangunan dan pemerkasaan wanita. Bunga Dedap di atas para, Anak dusun pasang pelita, Kalau silap tutur bicara, Jemari disusun maaf dipinta. Saya dengan ini menyokong Pebentangan Bajet 2021, Yang Amat Berhormat Ketua Menteri. Sekian terima kasih. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Terima kasih Pulau Betong. Seterusnya..? Ahli Kawasan Batu Lancang (YB. Ong Ah Teong): Timbalan Yang di-Pertua, boleh tak saya mencelah? YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Boleh. Ahli Kawasan Batu Lancang (YB. Ong Ah Teong): Terima kasih, Timbalan Yang di-Pertua. Kita semua pun hendak mengetahui, apakah keputusan selepas dengar Hansard semalam tentang isu yang telah dibawa oleh Teluk Bahang, Apakah keputusan yang akan dibuat oleh Timbalan Yang di-Pertua? Lagi satu Timbalan Yang di-Pertua saya juga agak kesal sebab Speaker dengan Timbalan Speaker selalu tekankan 20 minutes, bahas dalam Sidang Dewan yang mulia ini saya duduk di sini agak susah hati sedikit sebab apa yang di sebutkan oleh Speaker dan Timbalan Speaker 20 minit tidak diikuti. YB. bahas sampai satu jam. Orang luar sedang dengar melalui siaran langsung Dewan yang mulia ini, mereka akan hilang kepercayaan kepada kita.

YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Terima kasih Batu Lancang. Saya akan baca apa yang akan dikatakan oleh Telok Bahang semalam, satu perkataan yang memang ada sentuh etnik dan perkataan itu adalah menafikan hak satu etnik di dalam Pulau Pinang jadi bila kita bangkit jangan kata kita perkauman. Saya ingat perkataan ini sentuh etnik. So saya minta Telok Bahang untuk tarik balik perkataan ini. Ahli Kawasan Telok Bahang (YB. Zolkifly Bin Md. Lazim): Terima kasih Yang di-Pertua. Pertama kemarin memang saya ada sebut benda etnik tapi saya merujuk kepada buku sukan tapi telah dijelaskan oleh EXCO Sukan bahawa buku ini adalah buku bersiri dan ada dalam siri-siri lain berkemungkinan ada sukan ini dan saya bersetuju dengan EXCO Sukan semalam apabila penjelasan diterima, saya pun terima penjelasan dia dan mengaku. Jadi untuk itu, saya rasa tidak ada masalah sebab saya tak mau dianggap benda tu sebagai perkauman jadi kalau perlu tarik hari ini, saya tarik hari ini. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Terima kasih. Ahli Kawasan Sungai Puyu (YB. Phee Boon Poh): Dan kena minta maaf, kerana ada niat jahat. Kena minta maaf. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Dato’ Speaker. Kalau, saya mohon mencelah...(gangguan). YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: No. Saya ingat… Kita berhenti d isini...(gangguan). Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Dato’ Speaker. Saya nak ditarik balik tanpa satu you know, punitive measures, dengan izin dia akan berterusan begini, at least saya minta sahabat saya dari Telok Bahang menunjukkan sedikit kekesalan. Saya minta panduan Yang Berhormat Timbalan Speaker. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Saya agak dalam isu ini niat jahat tak timbul tetapi dengan cara peritasi yang dibuat dan ADUN Pulau Betong juga telah menarik balik kata-kata itu. Itu sahaja. Ahli Kawasan Sungai Puyu (YB. Phee Boon Poh): Saya tidak bersetuju dengan Timbalan Dato’ Speaker kerana bila buku ini dirujuk. Di sini ada gambar-gambar niat terhadap etnik semua. Dia baca buku ni dan dia juga kata diluar ada orang tekan sama dia terpaksa bangkit di sini, satu. Kedua, dia cakap bohong dalam Dewan yang mulia ini. Macam mana kalau dia cakap bohong. Dia kata sekarang ada pegawai penyelaras KADUN. Sudah banjir saya turun padang, tak nampak mereka hanya ambil duit, ambil wang sahaja. Itu niat jahat kerana sejak dia telah lompat jadi PN tu katak. Bilakah Telok Bahang ada punctual. Dia cakap bohong. Bila ada seorang cakap bohong bermaksud dia ada niat jahat. Ahli Kawasan Telok Bahang (YB. Zolkifly Bin Md. Lazim): Peraturan 46 menyebut peribadi seseorang, katak. (ketawa). Minta tarik balik. Ahli Kawasan Sungai Puyu (YB. Phee Boon Poh): Timbalan Speaker saya mengaku saya ada bercakap dia katak kerana dia sendiri mengaku dia katak. Bila dia katak, saya cakap katak...(gangguan).

Ahli Kawasan Telok Bahang (YB. Zolkifly Bin Md. Lazim): Tengok. Ini bukan niat lagi, ni menuduh terus ni. Ini bukan niat. Kejahatan itu dizahirkan...(gangguan). Ahli Kawasan Sungai Puyu (YB. Phee Boon Poh): Kalau saya kata YB. ni katak, kalau Dato’ Speaker minta saya tarik balik.. (gangguan). Ahli Kawasan Telok Bahang (YB. Zolkifly Bin Md. Lazim): Saya mintak tarik balik. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Yang Berhormat Timbalan Speaker saya minta mencelah, mahkamah dah putuskan...(gangguan).. Mahkamah pernah putuskan satu kes, katak itu bukan satu perkataan, definition...(gangguan). Ahli Kawasan Telok Bahang (YB. Zolkifly Bin Md. Lazim): Sekarang ini saya dituduh katak. Saya orang. ...(gangguan). YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Saya minta semua duduk. Saya minta semua duduk, isu yang dibangkitkan oleh Batu Lancang adalah tentang semalam. So kita pun dah keluarkan minit ataupun statement yang telah dibuat oleh Telok Bahang semalam dan saya telah minta Telok Bahang untuk minta maaf, Telok Bahang telah minta maaf kita habiskan di sini....(gangguan). YB. Timbalan Ketua Menteri II: Saya minta Dato’ Speaker buat satu rolling sama ada perkataan katak. Adakah ini Anti- party hopping ataupun tidak ataupun kita boleh gunakan biasa. Ahli Kawasan Sungai Dua (YB. Dato’ Muhamad Yusoff Bin Mohd Noor): Dato’ Speaker… YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Anti-party hopping dikatakan katak. Ahli Kawasan Sungai Dua (YB. Dato’ Muhamad Yusoff Bin Mohd Noor): Timbalan Speaker dah buat keputusan. So stick pada keputusan. Kita tutupkan benda ni. Dah ditarik balik, ditarik balik. Keputusannya, arahan untuk ditarik balik...(gangguan). YB. Timbalan Ketua Menteri II: UMNO tak bersetuju dengan Bersatu macam mana ini...(gangguan). UMNO tak bersetuju, UMNO mahu keluar dari...(gangguan). YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Saya minta semua duduk. Saya minta semua duduk. Semua duduk...(gangguan). (mikrophone telah dimatikan oleh Timbalan Yang di-Pertua Dewan). Telah ditarik balik, sudah. Kita seterusnya...? Ahli Kawasan Telok Bahang (YB. Zolkifly Bin Md. Lazim): Apa boleh orang katak Prof. Ini sudah pelik Prof, macam mana boleh dapat Prof ni?

Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Okey Yang Berhormat Timbalan Speaker, kalau seorang itu boleh menyatakan suatu perkara yang boleh menyebabkan permusuhan di antara kaum dan lepas tu ditarik balik tanpa sebarang predictive measure...(dengan izin), itu akan membuka laluan kepada perkara-perkara sebegitu in future...(dengan izin). Ramai lagi, at least saya minta sahabat saya daripada Telok Bahang menunjukkan sedikit kekesalan. Saya tersilap, tak salah dia kata, tarik balik tu tak ikhlas itu pandangan saya lah. Saya minta Speaker, advice kepada dia, nasihat kepada dia untuk jangan keluarkan kenyataan-kenyataan...(gangguan). Ahli Kawasan Telok Bahang (YB. Zolkifly Bin Md. Lazim): Patut Bagan Dalam kena minta advice dari sebelah sana, EXCO sebab dia panggil katak. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Perkataan katak ini, sudah...(gangguan). (mikrophone telah dimatikan oleh Timbalan Yang di-Pertua Dewan). YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Saya minta duduk. Saya minta duduk. Kita teruskan dengan Kebun Bunga. Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Janson Ong Khan Lee): Terima kasih Yang Berhormat Timbalan Speaker. Saya merupakan pembahas yang terakhir, so saya memohon mungkin ada sedikit sebanyak kelonggaran masa. Kalau boleh izinkan. Salam sejahtera, salam reformasi dan salam hormat kepada semua yang berada dalam Dewan yang mulia ini. Pertama sekali saya ingin mengucapkan terima kasih kerana diberi peluang juga untuk mengambil bahagian dalam Perbahasan Rang Undang-Undang Perbekalan 2021 dan Usul Anggaran Pembangunan 2021. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri, menurut MDEC iaitu Malaysia Digital Economy Corporation, ekonomi digital merujuk kepada aktiviti urusniaga yang dimulakan oleh sektor awam dan swasta serta warganegara untuk menghasilkan, mengadaptasi dan menginovasi teknologi dan perkhidmatan digital berkaitan dengan fungsi sosio-ekonomi untuk peningkatan taraf hidup, produktiviti dan kualiti hidup. YCP Solidiance, sebuah syarikat konsultan strategi telah membuat sebuah kajian yang disiarkan pada 7 Julai 2020. Kajian tersebut menganggarkan ekonomi digital Malaysia akan bernilai melebihi daripada RM270 billion atau kira-kira 18% daripada Keluaran Dalam Negeri Kasar (KDNK) or GDP negara dan ini dijangka akan mencecah 20% pada akhir tahun ini. Yang Berhormat Timbalan Speaker, sejak penubuhan Penang Free Trade Zone (PFTZ) pada tahun 1969 lebih kurang 50 tahun dahulu negeri Pulau Pinang telah menjadi negeri pertama dalam Malaysia untuk memacu ke arah transformasi digital dengan adanya penyertaan daripada syarikat-syarikat multi-nasional seperti Intel, AMD, Hewlett-Packard, Osram, Bosch dan lain-lain lagi. Daripada sebuah ekonomi pertanian, Pulau Pinang kini telah menjadi sebuah hub perkilangan dalam bidang E & E yang terkenal di seluruh dunia selain pelancongan. Pertumbuhan ekonomi yang pesat ini telah menjana banyak peluang pekerjaan dalam sektor perkilangan dan juga menggalakkan pelajar-pelajar untuk melanjutkan pelajaran dalam bidang sains dan matematik atau lebih dikenali sebagai STEM terutamanya dalam bidang kejuruteraan dan penyelidikan. Amat penting...(gangguan). Ahli Kawasan Pulau Tikus (YB. Lee Chun Kit): Minta mencelah sekejap.

Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): Boleh, silakan. Ahli Kawasan Pulau Tikus (YB. Lee Chun Kit): Yang Berhormat Kebun Bunga, tadi dikatakan stem itu saya rasa itu adalah amat penting untuk masa depan negeri Pulau Pinang, so saya harap bahawa semua juga akan menyokong inisiatif-inisiatif STEM macam Penang Tech Dome semua untuk menjanakan lebih banyak pelajar masuk ke Science Stream. Saya rasa, saya harap semua dan Kerajaan Negeri juga akan terus menyokong inisiatif Penang Tech Dome. Terima kasih. Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): Terima kasih Yang Berhormat Pulau Tikus memang beliau berpandangan jauh bahawa ini merupakan wawasan bukan sahaja negeri Pulau Pinang tetapi untuk seluruh Malaysia dan sebenarnya untuk tahun lepas dan tahun sebelum ini saya ada hantar pelajar-pelajar atau murid- murid di kawasan saya ke Tech Dome, sudah dua, tiga kali kalau tidak silap saya, kalau tahun ini tiada pandemik saya akan hantar juga tetapi cuma malangnya pandemik COVID-19 membantutkan rancangan saya untuk terus menghantar pelajar-pelajar di KADUN Kebun Bunga untuk ke Tech Dome kerana itu merupakan salah satu cara untuk murid-murid yang muda mendapat perhatian dan juga mereka dapat diberi peluang untuk lebih memahami sains dan apakah yang sains boleh lakukan untuk kehidupan masyarakat dan juga negara kita. Yang Berhormat Timbalan Speaker, penubuhan ekonomi yang pesat ini telah menjana banyak pekerjaan seperti yang saya katakan dalam sektor perkilangan. Yang lebih pentingnya lagi satu ialah kemunculan industri-industri tempatan dalam menyokong sektor perkilangan di FTZ iaitu SME-SME yang dapat membekal barangan bahan-bahan mentah dan perkhidmatan (dengan izin), Timbalan Speaker, selain daripada sektor E & E yang lain kekuatan yang kita ada sekarang, these are the supply chain....(dengan izin) yang sedia ada dan ini merupakan satu kelebihan yang dapat dilihat dalam negeri kita without the supply chain even the foreign factory multinational company will not come here, but they see we have the supply chain...(dengan izin) Yang Berhormat Timbalan Speaker, kita kena buat sesuatu we have to come out with the proactive action plan to see how we can move up the value chain kerana SME ataupun E & E yang kita ada sekarang adalah di tahap lower range and medium range so we need to move up to the higher end supaya pendapatan rakyat dan juga Kerajaan Negeri kita juga akan bertambah. Ternyata Pulau Pinang memang mempunyai potensi yang amat besar jika berbanding dengan negeri yang lain dari segi infrastruktur connectivity jalan dan juga internet. Alangkah baiknya sekiranya Hyundai boleh memilih Pulau Pinang untuk membina salah satu base produksi dan R&D di Asia Tenggara. Why do I, kenapa saya hendak bangkitkan isu ini kerana baru-baru ini saya dapati bahawa Hyundai baru sahaja menubuhkan satu research base di Singapura so saya rasa haiya sayang kita tidak dapat tetapi sememangnya Pulau Pinang memang ada potensi juga kelebihan juga so we have to work harder...(dengan izin) on this. Jadi sudah tiba masanya untuk kita bergerak ke hadapan sekali lagi untuk menjadi negeri yang paling berjaya dan ke depan dalam revolusi IR 4.0 (dengan izin)...Industry Revolution. Sebagai contohnya sistem meletak kereta Pulau Pinang telah migrasi sepenuhnya kepada apps iaitu sebahagian daripada Internet of Things (IOT) and this is success for Penang especially for the MBSP and also MBPP. Sebilangan besar organisasi menggunakan teknologi sebagai pemangkin untuk peningkatan operasi termasuk menggunakan sistem IT (HR, perolehan, kewangan) menggunakan pembayaran digital dan mengadopsi kerja berdasarkan cloud. Now days cloud is a new thing, something that is new in the world IoT...(dengan izin) and this is a very-very important yang kita perlu adapt dan adopt dengan secepat mungkin supaya kita tidak ketinggalan zaman. Kalau boleh saya juga cadangkan kepada Kerajaan Negeri we look

74 into this and see if we can also implement this at least at government state level like always Penang said Penang leads. Dengan pelaksanaan GST dan kemudiannya SST hampir semua perniagaan perlu menyediakan laporan penjualan dan hasil melalui software apps Penang Contact Tracer atau lebih dikenali sebagai PGcare dan juga apps Majlis Perbandaran adalah di antara beberapa contoh yang baik dari segi penyediaan kemudahan kepada orang awam. McKinsey & Company pernah melaporkan bahawa digitalization merupakan satu faktor bagi Indonesia untuk pulih daripada pandemik COVID-19. Ekonomi digital sebagai pemacu ekonomi semasa COVID-19, this is the topic now I’m going into....(dengan izin). Yang Berhormat Timbalan Speaker, MOU yang baru ditandatangani di antara Kerajaan Negeri Pulau Pinang dan Maxis untuk mengiktirafkan Maxis sebagai rakan teknologi pada 26 September 2020 yang lepas adalah satu langkah yang strategik dan bakal membawa kemajuan teknologi ke arah cita-cita digital Kerajaan Negeri. Inisiatif Kerajaan Negeri bagi pendigitalan pasar awam dan aspek lain-lain seperti Digital Coach Scheme dan Digital Promoter Scheme juga membawa kesan yang baik dan membawa negeri kita ke arah memenuhi syarat-syarat sebagai sebuah negeri smart city. Walaupun demikian, Kerajaan Negeri masih perlu memastikan kelajuan internet bertambah baik supaya kita tidak ketinggalan dalam bidang pendidikan, teknologi, ekonomi dan lain-lain. Yang Berhormat Timbalan Speaker, kerajaan Pulau Pinang juga harus dipuji kerana prihatin terhadap beban yang dihadapi oleh rakyat jelata semasa pandemik COVID-19 ini tetapi saya juga ingin menarik perhatian Kerajaan Negeri kepada aduan yang saya terima daripada sekumpulan penjaja kecil di Queensbay Mall dimana mereka telah kehilangan deposit utiliti dan juga deposit pinggan mangkuk selain daripada dikehendaki membayar pampasan yang tinggi, kalau tidak silap saya mengikut maklumat yang saya terima mereka dikehendaki membayar pampasan sebanyak enam (6) bulan kepada pihak Pengurusan Mall walau pun mereka tidak mempunyai sebarang hutang utiliti atau hutang pinggan mangkuk, ini berlaku. Ini berlaku jadi penjaja-penjaja tersebut terpaksa menamatkan tempoh kontrak penyewaan di Queensbay Mall berikutan kesan pandemik COVID-19 yang menyebabkan kerugian besar kepada penjaja-penjaja tersebut. Dalam ini saya berharap pihak Kerajaan Negeri dapat mencelah dalam isu ini untuk membela nasib penjaja-penjaja tersebut dengan menubuhkan satu Jawatankuasa Khas untuk membantu, membela dan berunding bagi semua penjaja atau peniaga kecil yang terkesan dengan pihak kompleks atau mall yang berkenaan. Merujuk kepada soalan lisan yang saya terima untuk sesi DUN ini mengenai cukai hasil yang tidak akan dinaikkan, cukai pintu saya amat bersyukur bagi semua rakyat Pulau Pinang dan juga ingin mengucapkan terima kasih terhadap pihak Kerajaan, Kerajaan memahami keadaan rakyat ketika suasana hidup yang sungguh mencabar dan tertekan ini. Yang Berhormat Timbalan Speaker, program-program kebajikan rakyat seperti Mutiara Food Bank....(gangguan). Ahli Kawasan Pengkalan Kota (YB. Daniel Gooi Zi Sen): Minta laluan, sedikit sahaja, tambahan daripada isu yang dibangkitkan. Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): Silakan. Ahli Kawasan Pengkalan Kota (YB. Daniel Gooi Zi Sen): Terima kasih kepada Yang Berhormat Ahli Kawasan Kebun Bunga, Sememangnya saya tertarik tentang isu yang dibangkitkan tadi berhubung dengan nasib, disebabkan peniaga-peniaga kecil kalau tidak silap dalam isu kontrak disebabkan pandemik COVID-19 juga terpaksa ditamatkan ini. Jadi saya rasa Yang Berhormat Ahli Kawasan Kebun Bunga pun faham selaku

75 seorang peguam di mana baru-baru ini di Dewan Rakyat dan Dewan Negara. Terdapat sebuah Rang Undang-Undang langkah sementara untuk membendung COVID-19 ini. Baru sahaja kalau tidak silap dibentangkan di Dewan Negara dan di dalam Rang Undang-Undang tersebut saya rasa terdapat banyak juga cara-cara khususnya dari segi peraturan yang berkaitan kontrak dengan pelaksanaan kontrak timeline dan sebagainya tetapi setujukah Yang Berhormat Ahli Kawasan Kebun Bunga, Kerajaan Persekutuan telah mengambil satu tempoh masa yang terlalu panjang malah kita telah sampai RMCO PKPP ini dan Rang Undang-Undang tersebut masih belum digazetkan lagi untuk membantu golongan-golongan yang benar-benar terjejas akibat daripada pandemik COVID-19 ini, minta pandangan. Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): Terima kasih Yang Berhormat Pengkalan Kota, saya bersetuju bahawa kemungkinan Kerajaan Persekutuan memang slow sikit lambat sikit dengan pelaksanaan Rang Undang- Undang untuk membantu penjaja dan juga peniaga kecil dan saya juga hendak tekankan di sini bahawa saya sendiri walaupun Kerajaan di Persekutuan sudah tukar saya sendiri ada memutuskan menulis surat kepada kementerian-kementerian berkaitan membangkitkan isu ini meminta mereka supaya please look into this kalau boleh masukkan ini dalam Rang Undang- Undang secepatnya kalau boleh secepat mungkin laksanakannya. Saya juga pada masa yang sama mencadangkan tidak perlulah sebenarnya untuk Kerajaan Persekutuan pada masa itu untuk tunggu sampai pergi Parlimen. Ia melalui kementerian sebagai Menteri dia ada power untuk through delegated legislation dia boleh bagi direction terus okay minta semua all the mall complex please reconsider something seperti moratorium supaya peniaga-peniaga kecil dan penjaja-penjaja kecil yang terkesan itu tidak terus terkandas sebab Yang Berhormat Timbalan Speaker, saya pun faham bahawa memang ada perjanjian sewa yang telah dimasuki tetapi pandemik COVID-19 adalah merupakan keadaan luar biasa yang telah melanda seluruh dunia the whole world is affected, so ini satu keadaan yang cukup kita tidak sangka. So in this kind of situation the law is also not clear sebab ia keadaan yang tidak pernah berlaku. Dalam keadaan ini saya percayai kerajaan sama ada Kerajaan Negeri, Kerajaan Pusat sama-sama boleh berganding bahu untuk intercept untuk membantu sebab kalau kita tak bantu mereka, apabila penjaja-penjaja kecil ini jadi muflis atau bankrap they will still come back to us dia akan minta YB. tolong siapa nak bela anak keluarga semua so ini saya juga telah membangkitkan banyak kali dengan EXCO kita, kepada YB. Ahli Kawasan Batu Maung dan beliau tengah berusaha. Beliau juga ada bagi nasihat, juga berunding dengan pihak kompleks. Walau bagaimanapun kita mesti ada satu framework, satu jawatankuasa to look into this. Bukan, kerana bukan semua peniaga kecil dia akan terus ke depan, ada yang terkesan tetapi dia cuba akan sedaya upaya untuk hang on tapi ada yang memang tak boleh hang on, dia terpaksa tamatkan. Then kehilangan semua dia punya deposit dilucutkan, rental deposit dilucutkan, utiliti dilucutkan, yang baru saya tau pinggan mangkuk pun dilucutkan, api pun dilucutkan. Dan selain itu kena bayar pampasan lagi, six (6) months. So, ini sangat teruk and I believe this happen in whole Malaysia, seluruh Malaysia terkesan juga. Okey. Yang Berhormat Timbalan Speaker, setiap kali Dewan bersidang, setiap kali saya terpaksa membangkitkan isu-isu berkenaan dengan Rumah Pangsa Padang Tembak. Flat Padang Tembak adalah rumah pangsa Kos Rendah pertama yang didirikan di Pulau Pinang yang kini berusia lebih daripada 50 tahun. Yang Berhormat Timbalan Speaker, saya belum berusia 50 tahun tapi saya dalam kedaan yang baik, sihat. Namun saya tidak dapat berkata demikian bagi keadaan Flat Padang Tembak yang uzur dan berada dalam kedaan yang teruk sekali. Sekali lagi, saya ingin merayu kepada Kerajaan Negeri supaya penyelenggaraan yang sewajarnya diambil untuk menaiktaraf flat tersebut. Yang lebih pentingnya Kerajaan Negeri mesti ada satu

76 rancangan tindakan yang berkesan untuk memastikan semua masalah penyelenggaraan dapat ditangani sekaligus dalam satu tempoh masa yang ditetapkan. (Dengan izin)....There must be a deadline sebab sejak penggal pertama saya terpilih sebagai ADUN Kebun Bunga, 2008 sampai sekarang, all the issues have not been resolved. Dia akan bangkit semula, again and again. Even when I’m speaking, I believed still things are happening at Rifle Range Flats...(dengan izin), Yang Berhormat Timbalan Speaker. So sekiranya keadaan mewarankan, maka saya memohonlah Kerajaan Negeri untuk teruskan sahaja dengan pelan urban regeneration untuk menaiktarafkan dan kualiti hidup penduduk-penduduk di Padang Tembak melalui kaedah subsidi dan selainnya. This is what I request. Saya memohon. Please look into it because memang tiap-tiap minggu saya terima aduan kerana isu bekalan elektrik terputus, bekalan air terputus, lif rosak orang sangkut dalam, sampah sarap yang tidak diuruskan dengan baik, penduduk buang sana, buang sini, semua. So this is something that we have to be serious....(dengan izin), Timbalan Speaker. Dan sekarang ini saya akan sentuh tentang satu isu berkenaan dengan beberapa soalan bertulis yang saya tanya di Dewan. Ini berkenaan dengan satu projek land swap di antara Kementerian Pertahanan dengan pihak swasta. Merujuk kepada jawapan-jawapan kepada soalan-soalan bertulis saya nombor 19 sehingga 22 mengenai projek land swap di antara Kementerian Pertahanan dengan pihak swasta yang ditandatangani pada 1995. Masih wujud pelbagai tanda tanya walaupun kes ini masih dalam perhatian SPRM. Projek land swap yang bernilai RM82 juta merupakan bayaran kos pembinaan berek sebuah projek yang dikenali sebagai Kompleks Markas 2 Divisyen yang telah disiap pada tahun 2015. Menurut dokumen Laporan Siasatan Projek Cadangan Penswastaan Projek Kompleks Markas 2 Divisyen di Atas Sebahagian Lot 1216 Mukim 12, Jalan Bayan Lepas, Bukit Gedung dan Sungai Ara, Pulau Pinang yang disiarkan di laman web MINDEF (www.mod.gov.my/index.php/ms/land-swap) perjanjian di antara Warisan Pinang dan MINDEF telah ditandatangani pada 1995 secara rundingan terus dan land swap yang dipersetujui dengan pihak Warisan Pinang adalah satu Runnymede, tanah Runnymede: Lot 131, 132 dan 133, Bandar George Town, Daerah Timur Laut, Pulau Pinang; dan lagi satu ialah Lot 2225 di Batu Uban, Mukim 13, Daerah Timur Laut, Pulau Pinang. This is a from the website...(dengan izin), Timbalan Speaker. Akan tetapi menurut laporan Rumusan Laporan Akhir Jawatankuasa Siasatan Tadbir Urus, Perolehan dan Kewangan Kerajaan Mengenai Projek Land Swap di Bawah Kementerian Pertahanan, hasil siasatan Jawatankuasa Siasatan Tadbir Urus, Perolehan & Kewangan yang diterbitkan di laman web MINDEF (www.mod.gov.my/index.php/ms/land-swap) telah mendapati bahawa kedua-dua bidang tanah ini telah dipindahmilikkan sebagai hak milikan pegangan kekal, freehold...(dengan izin). It has been transferred as freehold land...(dengan izin), Timbalan Speaker. Yang mana ia sepatutnya dipindah milik atas pajakan sahaja. Yang Berhormat Timbalan Speaker. Persoalannya, sebagai Kerajaan Negeri, kita bertanggungjawab untuk memastikan bahawa penilaian balasan tanah yang diberi kepada pihak swasta adalah mengikut nilai pasaran semasa dan bukan mengikut penilaian yang basi iaitu penilaian pada tahun 1997 yang sudah tentu banyak merugikan kerajaan. Adakah kita perlu juga menyiasat pelan pembangunan yang telah dikemukakan kepada Kerajaan Tempatan untuk memastikan tanah tersebut tidak digunakan untuk membina tempat kediaman mewah dan sebaliknya harus digunakan untuk kepentingan dan kebajikan awam. Dengan izin, Timbalan Speaker, sepatutnya tanah kerajaan sama ada Kerajaan Negeri atau Kerajaan Pusat sepatutnya digunakan untuk manfaat awam, is for public good or public purpose dan kalau tanah itu yang telah diswap, telah dipindahmilik, ditukar itu digunakan untuk membina rumah mewah, rumah kondo, this is not right. Sepatutnya tanah kerajaan has to go back to the people. Binalah rumah mampu milik, bukan kondo yang mewah atau rumah yang mewah, dengan izin Timbalan Speaker.

Oleh itu saya ingin menggesa supaya pihak Kerajaan Negeri mengambil langkah-langkah wajar termasuk membuat laporan kepada pihak SPRM untuk meneruskan siasatan ke atas projek land swap ini. Saya juga ingin memohon penilaian semasa untuk tanah-tanah yang berkaitan dengan projek ini yang telah dipindahmilik kepada pihak swasta. Menurut satu kontrak yang di award kan oleh Syarikat Kiarafield kepada sebuah syarikat sub-kontrak untuk membina Kompleks Markas 2 Divisyen, nilai projek tersebut adalah cuma RM16 juta manakala nilai yang dilaporkan kepada Kementerian Pertahanan adalah RM45 juta dan nilai keseluruhan tanah yang di mana balasannya adalah RM82 juta, apatah lagi, menurut penilaian yang outdated. Here...(dengan izin), saya ada satu sub-kontrak yang boleh mengesahkan bahawa nilai pembinaan for the purpose Kompleks Markas 2 Divisyen on part of land, 8060, Jalan Bayan Lepas, Bukit Gedung and Lot 8081,61, Jalan Relau, Sungai Ara, Mukim 12, SWD (South West District), iaitu Pulau Pinang is only RM16.4 million. Tetapi yang terlibat, yang telah dilaporkan kepada kementerian adalah RM45 million. Berdasarkan maklumat seperti di atas, pihak kerajaan dipercayai telah mengalami kerugian yang besar iaitu kira-kira RM29 juta, manakala pihak pemaju mendapat keuntungan daripada kerugian pihak kerajaan, ataupun keuntungan at the expense of the government and people. Yang Berhormat Timbalan Speaker, saya nak sentuh sedikit berkenaan dengan Undang- Undang Anti Lompat Parti. Inginkan saya mengulas sedikit mengenai Undang-Undang Anti Lompat Parti. Memandangkan keadaan politik yang tidak menentu, saya percayai bahawa suatu undang-undang Persekutuan perlu digubal supaya Bil Anti Lompat Parti diluluskan dengan secepat mungkin sebagaimana yang telah dilaksanakan oleh Kerajaan Pulau Pinang. Ini adalah untuk memastikan wakil-wakil rakyat tidak melompat parti sesuka hati dan lalu membelakangkan mandat rakyat. Walau bagaimanapun Dato’ Timbalan Speaker, ini terpulang kepada kebijaksanaan pemimpin-pemimpin kita di peringkat Pusat. All the mandate parliamentarian, they have to look into this seriously kerana kalau tidak adanya satu undang-undang Persekutuan yang menghadkan atau mengekang wakil rakyat daripada menukar parti, this will always happen kerana sistem demokrasi kita membenarkan seseorang Yang Berhormat dari satu parti, dia boleh tukar parti and at the moment this is legal. If we don’t have such law, then this is going to continue to happen. It will never be the first and never be the last. Mungkin dengan izin, Timbalan Speaker, buat masa ini kita menghadapi satu pandemik yang cukup serius, COVID-19. Mungkin kita boleh fikirkan, mempertimbangkan, mungkin ini merupakan masa yang sesuai untuk mempertimbangkan untuk satu Kerajaan Kesatuan or in other words known as Unity Government sepertimana yang telah dilakukan oleh Indonesia. Presiden Jokowi telah melantik lawannya Probowo masuk dalam kabinet dan ini juga telah berlaku di…(gangguan). YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Kebun Bunga lagi tiga minit. Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): Amerika Syarikat. Saya akan gulung. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Datang ke isu-isu kawasan kamu. Ahli Kawasan Pulau Tikus (YB. Lee Chun Kit): Jelaskan sedikit saja. Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): Silakan Pulau Tikus, rakan saya Pulau Tikus. 78

Ahli Kawasan Pulau Tikus (YB. Lee Chun Kit): Saya hanya nak tanya, adakah Yang Berhormat Kebun Bunga setuju bahawa pilihanraya lepas rakyat memilih mengikut parti-parti dan bukan seperti individu-individu. Itulah pasal kita mesti ada undang-undang yang menghentikan perlompatan parti ini. Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): Terima kasih Yang Berhormat Pulau Tikus. Itulah saya cadangkan, kalau tanpanya undang-undang sebegitu dan ini akan terus berlaku. This is allowed, ini dibenarkan mengikut sistem demokrasi sedia ada kita. Kita tak boleh salahkan seseorang itu kerana sebab buat masa ini belum ada undang-undang itu. And this has been allowed. Saya pernah keluar satu statement berkenaan dengan isu yang …(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Mohon laluan Yang Berhormat Kebun Bunga. Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): Silakan Yang Berhormat Seberang Jaya. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Terima kasih Yang Berhormat Kebun Bunga. Tadi Yang Berhormat Kebun Bunga bagi contoh tentang Indonesia yang mana Presiden Jokowi melantik Pak Prabowo dalam kabinet beliau. Adakah Yang Berhormat mencadangkan supaya di peringkat Kerajaan Negeri Pulau Pinang, Ahli Pembangkang dilantik sebagai EXCO Kerajaan Negeri untuk gantikan mana-mana EXCO yang tak performed? Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): Terima kasih Yang Berhormat Seberang Jaya. Saya bukan Ketua Menteri. Saya hanya salah seorang wakil rakyat seperti Seberang Jaya. Tapi…(gangguan). YAB. Ketua Menteri: Penjelasan. Bagi pihak Kerajaan Negeri, saya boleh katakan semua EXCO performed dan tak perlu lantik barisan pembangkang untuk mengganti. (Ahli Dewan menepuk meja). Tetapi ini tidak benar bagi peringkat Persekutuan, di mana ramai boleh diganti kerana belum dapat performed. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Teruskan Kebun Bunga. Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): Terima kasih ulasan daripada Ketua Menteri kita dan juga Yang Amat Berhormat Padang Kota. Okey, balik kepada isu ini, Yang Berhormat Timbalan Speaker, mengikut, kalau mengikut sejarah negara maju seperti Amerika Syarikat pun pernah berlaku, di mana Presiden yang amat terkenal dan juga teragung sekali mengikut sejarah Amerika Syarikat, Presiden Franklin Delanore Roosevelt, beliau pernah melantik dua secretary masuk kabinetnya. One secretary of navy, secretary of war and two more undersecretary. Masa itu mereka menghadapi Peperangan Dunia Ke-2 dan Presiden Roosevelt, masa itu beliau nak menyatupadukan seluruh rakyat Amerika Syarikat untuk perangi satu World War 2. So mereka tau siapa yang lebih handal atau lebih bagus, lebih arif dalam peperangan. That’s why he appointed dua secretary…(gangguan). YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Kebun Bunga, terbang balik ke Kebun Bunga.

Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): Saya tau, tak pa, tak pa, sikit saja. Saya akan gulung sekejap lagi. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Gulungkan. Satu minit lagi. Ahli Kawasan Kebun Bunga (YB. Jason Ong Khan Lee): No problem, tak ada masalah..saya janji akan gulungkan dalam 1 minit cuma biar saya habiskan. Okay. So, President Roosevelt pada masa itu dia tau sapa yang lebih arif. Oleh itu, beliau melantik dua-dua orang ini daripada Parti Republikan yang lebih arif dalam isu peperangan. So, okay. Akhir sekali, Yang Berhormat Timbalan Speaker, saya juga ingin merakamkan jutaan terima kasih kepada semua MPKK di KADUN Kebun Bunga, Pejabat Daerah Timur Laut, pasukan service saya termasuk Pihak Polis, RELA, Pasukan BOMBA sukarelawan Mount Erskine, Pejabat Ketua Menteri, Pejabat EXCO dan juga semua. Terutamanya mereka telah mengambil risiko kerana menampil ke depan semasa PKP dan PKPB untuk menghulurkan bantuan makanan, pelitup muka dan lain-lain kepada penduduk-penduduk di seluruh Pulau Pinang termasuklah Kebun Bunga. Dan ini telah berlanjutan sepanjang empat (4) bulan. Pusat Khidmat Kebun Bunga saya percayai antara salah satu pusat khidmat yang buka, walaupun di arahkan tutup masa PKP. Oleh kerana keresahan rakyat, kami terus buka dan beroperasi dan Alhamdulillah..semua selamat. Saya punya service team selamat, semua AJK, MPKK terselamat daripada COVID-19. Sampai hari ini tidak ada seorang yang dijangkiti dan dengan ini saya menyokong bajet yang dibentangkan oleh Ketua Menteri. Sekian terima kasih. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Terima kasih Kebun Bunga..kita masuk ke pembahasan oleh Ahli Dewan Undangan Negeri mengenai Rang Undang-Undang Pembekalan 2021 dan Usul Anggaran Pembangunan 2021. Dipersilakan...? Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Bismillahirrahmanirrahim, Yang Berhormat Timbalan Yang di-Pertua Speaker....(gangguan). YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Sebelum you teruskan saya, nak satu peringatan kalau boleh nak habiskan dalam 40 minit. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Ya..Ya betul. Yang Amat Berhormat Tuan Chow Kon Yeow, Ketua Menteri. Yang Berhormat Ahli-Ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan, dan Ahli-Ahli Dewan Undangan Negeri, Ketua- Ketua Jabatan. Tuan-tuan dan puan-puan yang saya hormati. Assalamualaikum Warahmatullah Hiwabarakatu dan Salam Sejahtera. Yang Berhormat Yang di-Pertua dan Ahli-ahli Yang Berhormat. Izinkan saya untuk merakamkan ucapan terima kasih ke atas kesempatan yang diberikan untuk membuat pengulungan saya yang pertama dan juga untuk Sidang DUN kali ini ke atas ‘Ucapan Bajet 2021 Negeri Pulau Pinang yang bertemakan “Transfomasi Pemulihan dan Ketahanan Ekonomi Ke Arah Dimensi Baharu Terbilang”. Saya yakin dan percaya dengan peruntukan yang telah disediakan dalam belanjawan 2021. Rakyat akan mendapat banyak manfaat daripada pelbagai program yang akan dirancang dan dilaksanakan di bawah portfolio saya yang telah dijenamakan sebagai portfolio MMK Agroteknologi dan Keselamatan Makanan ataupun Food Security Pembangunan Luar Bandar dan Kesihatan pada tahun 2021 kelak. Okey. 80

Merujuk kembali kepada ucapan bajet Yang Amat Berhormat Ketua Menteri, suka saya nyatakan di sini bahawa sektor pertanian telah menyumbang sebanyak RM2.1 bilion atau 2.2% kepada KDNK Negeri Pulau Pinang. Jelaslah disini bahawa sektor pertanian sangat penting kepada Kerajaan Negeri bukan sahaja bagi menjamin keselamatan makanan, walaupun kita negeri yang kecil tetapi sawah kita adalah kedua tertinggi menyumbang kepada yield padi sebagai contohnya dan juga kita adalah pengeluar akuakultur yang terbesar dan juga kita juga adalah pengeluar ikan tuna yang terbesar di Malaysia. Yang Berhormat Timbalan Yang di- Pertua dan Ahli-ahli Yang Berhormat. Sebagai Pengerusi yang bertanggungjawab ke atas Agroteknologi dan Keselamatan Makanan ataupun Food Security Pembangunan Luar Bandar dan Kesihatan. Saya rasa ketiga-tiga portfolio ini saling berkait rapat terutamanya disebabkan saya menjadi EXCO semasa Pandemik COVID. Dengan mengambil Visi 2030 Negeri Pintar Dan Hijau berteraskan keluarga inspirasi negara dibawah strategic initiative, ‘Memodenkan Dan Mempelbagaikan Agrikultur Lestari’ dalam tema meningkatkan ekonomi dengan menaikkan pendapatan isi rumah. Saya akan memastikan ke semua dasar yang dirancang akan mencapai visi negeri ini. Saya nak ucapkan berbanyak terima kasih kepada Ketua Menteri yang telah meluluskan bajet tambahan untuk 2021 untuk tabung usahawan tani sebab untuk pemohon tabung usahawan tani, dia punya syarat-syarat tak susah seperti kalau nak mohon micro credit ataupun mendapatkan daripada bank ia adalah sangat mudah dan kita akan, saya sedang dalam proses telah meluluskan dalam mesyuarat baru-baru ini untuk menukar kaedah supaya duit itu boleh disalurkan dengan lebih cepat. Kerajaan Negeri telah memperuntukkan RM750,000.00 bagi Tabung Usahawan Tani sejak 2015 hingga Oktober 2019 dan telah memberi penambahan lagi RM250,000.00 sehingga kini seramai 156 orang pengusaha industri asas tani telah menerima manfaat daripada program ini. Cadangan Yang Berhormat Sungai Dua untuk meningkatkan taraf ekonomi golongan petani khususnya usahawan industri asas tani dengan penyediaan bajet perlu menyeluruh dan ditujukan kepada semua peringkat termasuk peniaga-peniaga kecil, petani dan golongan belia. Disebabkan oleh itu sebagai contohnya apabila berlakunya pandemik COVID masa bulan Mac apa yang saya telah minta masa tu dalam mesyuarat pada Mac 18 kepada Menteri Pertanian bersama dengan EXCO-EXCO lain ialah supaya sektor pertanian diberi kelonggaran supaya petani-petani dapat merentas daerah dan membuat kerja-kerjanya tanpa halangan sebab kita tidak mahu pada masa itu apabila berlaku makanan-makanan ataupun hasil-hasil pertanian yang terpaksa dibuang. Jadi disebabkan oleh pandemik ini kita di sektor pertanian, Alhamdulillah. Kita dah dapat, kita panggil..dikira sebagai kritikal sektor, kritikal sektor ini meletakkan petani-petani dan juga industri asas tani untuk mereka menghasilkan keluaran mereka tanpa banyak halangan. InsyaAllah.. Sebagai rekod agihan peruntukkan pembangunan bagi 2020 berjumlah RM4.94 juta yang melibatkan 19 butiran projek telah mengambil kira kumpulan sasar di setiap daerah. Selain peruntukan dari Kerajaan Negeri kumpulan sasar juga dibantu melalui agihan peruntukan pembangunan dan dari Kerajaan Persekutuan dengan jumlah keseluruhan peruntukan sebanyak RM2.09 juta. Seramai 993 orang petani telah mendapat manfaat dari pelaksanaan projek dan program di mana sebahagian besar penerima manfaat dari segi khusus mempertingkatkan kemahiran para petani. Bagi peruntukan Pembangunan Negeri tahun 2020 terdapat 3 skop umum yang telah diberi perhatian iaitu intensif dan bantuan insentif dan bantuan kepada kumpulan sasar, penyediaan khidmat sokongan dan kemudahan latihan, penyediaan dan baik pulih kemudahan jabatan.

Di samping itu, pihak Kerajaan Negeri juga telah menubuhkan Jawatankuasa Pemulihan Ekonomi dan saya telah dilantik sebagai Pengerusi task force makanan. Disitu kita telah mempunyai beberapa mesyuarat untuk membentang dan memanggil semua-semua wakil-wakil industri dan persatuan untuk membentang suara mereka di dalam mesyuarat apa yang mereka hadapi semasa pandemik ini berlaku. Sebagai contohnya, kalau kita tengok dari segi akuakultur sebagai contohnya. Saya tahu akuakultur di Negeri Pulau Pinang adalah yang terbesar. Di sini apa yang telah berlaku ialah semasa COVID berlaku tidak ada jualan sebab export kurang ataupun tidak ada dan harga ikan-ikan akuakultur telah turun sebagai contohnya RM36 per kilo ke RM26 per kilo sebagai contoh untuk ikan merah dan ikan kerapu RM80 per kilo sebagai contoh tapi still harga ikan-ikan akuakultur ini masih kalau kita tengok adalah ikan-ikan yang harganya lebih mahal. Jadi para nelayan perbincangan kita dengan saya dengan ketua-ketua unit nelayan mereka juga kita harus beri iktiraf pengiktirafan kepada nelayan....(gangguan). Perbincangan kita dengan ketua-ketua unit nelayan. Ahli Kawasan Sungai Dua (YB. Dato’ Muhamad Yusoff Bin Mohd Noor): Mohon mencelah sikit. Terima kasih Penanti. Saya tertarik dengan apa yang dibangkitkan oleh Penanti tadi berkaitan dengan usaha-usaha untuk membantu golongan- golongan rakyat yang di bawah petani, penternak dan sebagainya dan industri kecil. Cuma kita hanya sekadar memberi bantuan untuk dia melaksanakan program. Finishing dia tak ada untuk kita bantu pasaran. Kalau boleh kita bincangkan sekali untuk bantu memasarkan kerana ini merupakan masalah yang paling penting dihadapi oleh IAT dan sebagainya. Kedua, berkaitan dengan peruntukan tadi RM4.94 juta. Saya cuma nak tekankan di sini kebanyakan sebahagian besarnya kita belanjakan untuk pengembangan ataupun latihan untuk kursus dan untuk pengeluaran produk tak begitu banyak. Tak begitu banyak disalurkan untuk pengeluaran produk atau hasil-hasil pertanian. Jadi kalau boleh diseimbangkan, diagihkan khususnya kepada mungkin organisasi lain boleh buat bantu. Di peringkat agensi Persekutuan juga boleh bantu untuk kita buatkan extension ataupun latihan. Mengapakah dimasukkan peruntukan untuk pembaikan bangunan, pertanian ni dalam peruntukan untuk dalam RM4.94 juta tu. Kita khususkan peruntukan ni untuk petani, nelayan dan sebagainya. Tapi dimasukkan juga dengan pembaikan pejabat, bangunan dan sebagainya. Jadi saya rasa merugikan kalau kita masukkan peruntukan tu, peruntukan tu boleh diambil di tempat lain mungkin daripada Kewangan Negeri dan sebagainya. Tak payah kita sentuh duit yang untuk petani tu kita gunakan untuk yang lain. Terima kasih. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Terima kasih Sungai Dua. Semasa berlakunya COVID ini, yang kita rasa impak yang baiknya ialah sebagai contoh, bila tidak berlaku projek-projek dan tidak ada laut-laut apa ni kapal- kapal dari negeri lain yang datang ramai nelayan mendapat mendapat tangkapan hasil yang lebih baik. Sebagai contohnya kalau sekarang ni dekat Sungai Batu mereka mendapat RM500.00 tangkapan udang sehari dan juga di Teluk Kumbar dan ada beberapa nelayan yang muda even ada wanita macam Syahirah dia meningkatkan online sales sebagai contohnya. Jadi tetapi terdapat juga di beberapa kawasan sebagai contohnya di Bagan Ajam dan beberapa kawasan lain, Changkat di mana nelayan-nelayan menghadapi penurunan hasil ikan. Jadi bila dalam perjumpaan dengan nelayan dengan dan juga dengan koperasi sebagai contohnya ANGKASA dan juga nelayan-nelayan sungai yang menghadapi penurunan hasil ikan dan udang, mereka telah mencadangkan dan memohon agar pendapatan nelayan boleh dipelbagaikan ke arah agropelancongan. Sebagai contoh ada usaha koperasi ANGKASA untuk menambahkan sebagai contohnya dan juga nelayan-nelayan unit nelayan itu sendiri sebagai

82 contohnya di Kampung Tembus, Jeti Kampung Sungai Tembus dan juga Lahar Endin yang ada paya bakau sebagai contohnya untuk mereka membangunkan agropelancongan untuk nelayan dan juga di Changkat sebagai contohnya bawa fishing-fishing trip. Jadi kita juga di peringkat Kerajaan Negeri saya ada bangkitkan perkara ini untuk membantu nelayan-nelayan dan juga pihak aquaculture, mereka juga ada memohon supaya mereka dibenarkan untuk membuat aktiviti agropelancongan. Disebabkan bila berlakunya COVID, eksport yang selalu yang berlaku macam for example aquaculture selalunya dia akan hantar ikan-ikan yang hidup ke Hong Kong dan ada macam dua puluh trip yang akan datang sebagai contoh di Penang. Tapi bila berlakunya pandemik ini, pelanggan-pelangan dari luar negara tidak dapat masuk ke Pulau Pinang. Jadi mereka telah mohon supaya para nelayan dan juga pesawah-pesawah menuju maknanya pelbagaikan ekonomi mereka melalui agropelancongan. Sebagai contohnya kalau kita tengok di Kampung Terus. Di Kampung Terus yang telah dimulakan beberapa tahun lepas sejak 2017 dan actually 2018 dia start dengan tak ada jeti tak ada apa-apa tapi telah pihak mereka telah membangunkan diri mereka sehingga pada tahun ini Penang International Paddy Festival which is actually usaha mereka nelayan-nelayan bersama pesawah padi dengan orang-orang kampung dan mereka telah dinobatkan Penang International Paddy Festival ataupun Pesta Padi Antarabangsa Pulau Pinang telah mendapat excellent award untuk inisiatif hijau dan award yang paling tinggi di Malaysia dari MLAA iaitu Malaysia Landscape Architect Award. Jadi ini salah satu cara untuk membantu penduduk kampung dan nelayan serta pesawah untuk meningkatkan pendapatan mereka sebagai contoh di Langkawi. Langkawi dulu mereka mula dengan dua (2) bot nelayan saja. Lepas tu bila mereka membuat satu koperasi mereka bertambahkan bot mereka menjadi beratuslah. Dan mereka mendapat award daripada UNESCO. Jadi ini adalah sebahagian dari usaha-usaha kami di mana nelayan-nelayan telah mohon supaya prasarana jeti mereka diletakkan tempat jualan ikan, tempat makan supaya ia boleh meningkatkan pelancong-pelancong domestik untuk datang ke kawasan mereka dan menambah pendapatan lagi nelayan dan juga pesawah. Seterusnya, lagi satu untuk nelayan-nelayan muda. Kita juga tengok sebab lesen telah dibekukan oleh Kementerian Pertanian ikut Akta 1982 dan saya telah mohon kepada Menteri untuk bagi lesen kepada 1500 nelayan tanpa lesen. Dan ramai nelayan apa yang mereka minta ialah walaupun kalau pun tak dapat subsidi minyak ataupun tak dapat bantuan sara hidup tetapi bagilah mereka lesen nelayan supaya mereka dapat mencari pendapatan di laut sebab Negeri Pulau Pinang kita ni di blessed kan oleh Tuhan dengan laut yang banyak sangat ikan even sekarang ramai sangat orang-orang dari lain yang datang ke tempat Pulau Pinang untuk tangkap ikan. Jadinya, ikan yang kita ada di Pulau Pinang ialah kita panggil pelagic fish. Pelagic fish ini ialah ikan rakyat. Ikan rakyat ni ialah ikan-ikan murah yang rakyat mampu beli. Macam yang saya katakan tadi, ikan-ikan aquaculture yang diternak mesti adalah untuk eksport ataupun restaurant- restaurant sebab harga dia lebih mahal. Jadi itu yang kita ada mungkin projek-projek nelayan- nelayan minta supaya kita tengok tempat-tempat tangkapan itu dipelihara. Dan saya bersama dengan Penang Institute dan juga World Fish, kami bekerjasama untuk meletakkan tracker- tracker pasang tracker di bot nelayan di Pulau Pinang beberapa bulan ni untuk tengok dimanakah tempat tangkapan ikan yang banyak di Pulau Pinang dan dari situ kita ada satu peta yang live kita boleh pergi tengok online di manakah hasil-hasil ikan ada. Dan sebagai contoh walaupun kita nak buat projek PSR, Jabatan Hutan telah membuat satu pelan untuk tanam pokok-pokok bakau supaya tempat ikan bermain itu dapat dikekalkan, InsyaAllah. Dan juga untuk projek zias sebagai contoh paya bakau, saya juga telah berbincang cara- cara bagaimanakah kita boleh membuat aquaculture projek-projek aquaculture yang lestari tanpa kita perlu menebang pokok-pokok paya bakau. Sebagai contohnya projek ketam nipah.

Projek ini yang telah dilakukan oleh orang orang Malaysia juga dan kami telah melihat bagaimana kita boleh membantu nelayan-nelayan kita untuk tambah pendapatan mereka dengan projek- projek akuakultur seperti ini. Ahli Kawasan Sungai Acheh (YB. Zulkifli Bin Ibrahim): Mohon laluan Penanti. Okey. Terima kasih penjelasan yang telah dibuat oleh Penanti. Cuma sikit yang saya rasa mungkin yang perlu ditekankan atau diberi perhatian. Terdapat jeti- jeti yang lebih daripada 15 tahun 20 tahun yang telah dibina sebelum ini yang masih status tanah tersebut tu masih lagi ada hidup secara tanpa kebenaran. Makna kata tidak ada TOL dan kita juga paham unit-unit nelayan ni ada yang kita dia bukan satu persatuan yang berorientasikan keuntungan sebab dia hanya mengumpulkan persatuan nelayan setempat tu dan kalau boleh dibantu supaya TOL dapat diberikan kepada mereka walaupun ada mungkin unit nelayan yang tidak pohon kita minta untuk mereka pemohon supaya jeti-jeti mereka ni diberikan apa nama kelulusan TOL. Contoh sebagai contoh di Sungai Chenaam dia ada di both side sebelah ada ada ada TOL sebelah lagi tak ada. Di Taman Ilmu juga apa nama. Jadi saya cuba membantu. Cuma kalau kata boleh dipercepatkan ataupun diberi perhatian sebab ia melibatkan komuniti kalau itu salah satu cara untuk bantu nelayan atau unit nelayan itu sendiri. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Semasa perjumpaan saya baru-baru ini dengan nelayan semasa pemberian kotak insolasi, saya beritahu semua nelayan yang kita dalam usaha saya telah bentang juga dalam mesyuarat EXCO untuk membantu nelayan macam saya kata towards agropelancongan maknanya kena ada jeti yang baik supaya orang datang ke situ. Jadi ada beberapa jeti yang telah memohon tanah-tanah TOL dan saya ada consult dengan PTG dan juga beberapa tuan Pegawai Daerah ataupun puan Pegawai Daerah supaya mereka ini memohon satu kebenaran daripada JPS supaya jeti-jeti yang mereka nak buat itu adalah mengikut spesifikasi reka bentuk yang baik. Yang dibenarkan oleh JPS satu. Keduanya untuk memohon TOL. Di samping itu untuk penggunaan teknologi terkini Jabatan Pertanian Negeri telah menyediakan kemudahan ataupun perkakasan seperti dron untuk menjalankan aktiviti pertanian untuk membaja dan meracun di kawasan tanaman padi perolehan dua (2) unit drone bernilai RM142,000.00 dijangka dapat membantu mengurangkan penggunaan sumber manusia. Jabatan Pertanian juga ada projek di mana anak-anak muda diberi tanah sawah dan mereka diberi teknologi-teknologi yang baru seperti drone untuk menjalankan ataupun untuk tanam padi dengan dengan teknologi yang terkini. Ada juga usaha-usaha oleh pihak pertanian untuk mengalakkan guna natural untuk halau, you know pesticide seperti menanam pokok tumera, pokok ros jepun dan lain-lain menggunakan itik untuk you know makan all the siput-siput di sawah padi sebagai contohnya. Yang Berhormat Bukit Tambun, turut mencadangkan yang lagi satu yang pasal pesawah yang saya nak sebut di sini lagi satu cara ialah melalui disebabkan kalau kita tengok climate change, data yang saya telah bentang ke Majlis Pemulihan Ekonomi Pulau Pinang. Saya telah bentang data-data climate change menunjukkan berlakunya lebih kemarau trend lebih kemarau, jadi kita kena tengok kepada cara-cara bagaimana kita nak meningkatkan air di Pulau Pinang. Jadi saya habiskan sentence takut terlupa. Jadi apa yang kita dah mohon pada 2021, I think dah dapat dalam Bajet ialah JPS telah menyarankan deep well ataupun horizontal deep well yang dalam 200 meter supaya air Sungai Muda itu yang lebihan air disebabkan kita punya kita punya yang pantai yang dekat Kuala Kedah itu dia rendah kalau banding dengan Kedah. So, lebihan air itu boleh disimpan sebagai contohnya di Lahar Endin. Itu antara usaha yang kita akan buat dan masukkan dalam Bajet 2021 sebagai contohnya lah. Dan juga kita sekarang dalam dalam usaha untuk membersihkan Sungai Perai. Di Kampung Terus ada pam PBA di situ dan saya kami baru ini telah memohon saya telah memohon duit RM800,000.00 untuk membersihkan

84 untuk buat 3 sabu dam di Sungai Kereh supaya oksigen dapat ditingkatkan bila oksigen dapat ditingkatkan Insyaallah, hasil ikan dan hasil udang akan meningkat di dalam sungai dan ini akan membantu nelayan-nelayan sungai dan juga supaya air yang bersih itu masuk dalam sawah bukannya air yang ada sisa kumbahan khinzir Ahli Kawasan Sungai Dua (YB. Dato' Muhamad Yusoff Bin Mohd Noor): Okey, terima kasih saya tertarik dengan isu berkaitan dengan yang disebut tadi tentang ada anak muda yang diberikan tanah sawah. Saya nak tahu di mana tempat yang diberikan sawah padi ini, anak muda diberikan sawah yang saya tau sawah padi ini memang semua dah diusahakan. Kedua tentang drone memang saya dah pernah tengok drone memang agak berkesan kalau kita kekurangan tenaga untuk uruskan sawah kita gunakan drone. Cuma kalau boleh kita beri perhatian untuk tambah kan drone ini melalui kelompok ataupun mini estet padi yang ada di dalam kawasan Pulau Pinang. Kita kena melalui konsep ini, kelompok, ataupun mini estet padi sebab kelompok dan mini estet padi ini, mereka ada kewangan yang boleh kita gunakan untuk tujuan membeli drone dan depa ambil upah lah, kelompok akan ambil upah atas kelompok dia ahli-ahli kelompok dia. So ini mungkin lebih berkesan kalau kita nak bagi pada individu mungkin kurang berkesan dari segi kelompok padi dan kita satu lagi tentang isu Sungai Perai tadi. Jadi saya sebut Sungai Perai dan ada ura-ura PBA akan Sungai Perai untuk jadi air minuman di proses di loji cuma dia berbalik kepada isu kumbahan khinzir. Air Sungai Perai itu datangnya salah satu cabangnya daripada Sungai Kereh dan masuk ke Sungai Perai. Dan memang ikan banyak mati sebab isu ini saja bukan ada isu lain. Isu pukat- pukat rawan kecil ini tak banyak tapi isu anak-anak ikan yang kita lepaskan berjuta ekor anak udang mati kerana isu ini dan itu yang kita tekankan di sini supaya isu ini diselesaikan. Selesaikan secepat mungkin supaya masalah ini tidak berlaku di sungai dan penduduk di sawah padi. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Soalan berkenaan dengan anak–anak muda yang dimasukkan dalam program Jabatan Pertanian untuk tanaman sawah secara moden ini adalah di Bumbung Lima dan juga isu berkenaan dengan pembersihan Sungai Kereh....(gangguan). Ahli Kawasan Sungai Dua (YB. Dato' Muhamad Yusoff Bin Mohd Noor): Maksudnya bukan diberikan sawah diberikan kursus, kursus tanaman padi di Bumbong Lima tu sekolah tanaman padi tu, kolej tu, saya ingat bagi sawah padi tadi. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Jabatan Pertanian dia ada berapa ekar yang saya difahamkan diberikan pada beberapa anak muda saya tak ingat berapa exactly, yang telah disaring untuk masuk ke program ini. Tapi buat masa ini Kerajaan Negeri ada agro park di Permatang Pauh dan juga di Juru ataupun Batu Kawan dan sekarang ni apa yang saya telah minta daripada Kerajaan Negeri ialah kita nak tingkatkan landbank kita maknanya kalau boleh landbank yang kita ada. Ini sebagai contoh kalaulah kita mula mungkin masa mula-mula kita bagi sewa yang rendah ialah kita nak bantu dia masa dia mula bertapak, masa dia kira baby sampai remaja tetapi bila dia dah besar dah dapat keuntungan yang besar sebagai contoh ada yang jualan dah mencecah RM17juta setahun. So kalau macam tu apa yang saya cadangkan ialah untuk menambah pendapatan Kerajaan Negeri sebab masa kita bantu dia masih baby dia dah remaja dan dia sekarang dah berjaya jadi instead of kita bagi sewa yang masih rendah kepada usahawan-usahawan ini kita buat joint venture sebagai contohnya. Mungkin Kerajaan Negeri ambil sebab tanah itu tanah kita dan juga bagi mereka-mereka yang mungkin boleh pi cari tanah sendiri yang komersial sebab dia dah berjaya, tanah-tanah ini boleh dilepaskan kepada usahawan- usahawan yang baru, usahawan tani yang baru pula untuk masuk ke kawasan-kawasan ini, dan juga saya telah

85 cadangkan dalam majlis economic recovery untuk Penang ialah supaya tanah-tanah pertanian yang tidak produktif sebagai contohnya kita Pulau Pinang adalah negeri yang kecil. Mungkin kita tanah-tanah yang ada kelapa sawit dan getah itu boleh ditukar menjadi tanah-tanah untuk makanan. Biar tanah-tanah kita yang tak ada produktiviti yang tinggi kita convert dan juga mungkin apa yang kami bincangkan juga ialah kita boleh jadi macam negeri-negeri lain yang kecil yang invest di negeri-negeri yang mempunyai tanah yang banyak sebagai contohnya itu salah satu cara untuk menambah hasil pertanian kita dan juga menambah pendapatan bagi Kerajaan Negeri maknanya Kerajaan Negeri bukan hanya bergantung kepada cukai tanah dan sepertinya tapi kita juga invest dan juga buat joint venture sebagai contohnya itu yang saya cadangkan kepada kerajaan. Okey saya akan teruskan kepada soalan berkenaan dengan pertanian bandar untuk MPKK jawapannya ialah sehingga kini sebanyak 14 MPKK telah menerima peruntukan yang disediakan dengan penglibatan seramai 175 orang peserta. Daripada 14 MPKK ini sebanyak tujuh (7) MPKK telah menerima peruntukan berjumlah RM38,000.00, dari PENJANA manakala tujuh (7) MPKK lagi telah menerima sebanyak RM25,850.00 daripada peruntukan projek pertanian bandar bawah Jabatan Pertanian. Berkenaan dengan soalan vertical farming pada 2020 tadi saya ada soalan lisan saya dah bagi banyak data juga anyway sebagai rumusannya Jabatan Pertanian telah mengadakan program Pertanian Bandar di 15 buah sekolah melibatkan 720 orang pelajar dengan peruntukan RM54,875.00. Lagi satu usaha yang dilakukan semasa COVID-19 sekarang ini disebabkan ramai usahawan-usahawan dan juga dalam bidang pertanian industri asas tani sebagai contohnya kena jual melalui online, jadi salah satunya ialah berbagai-bagai platform yang telah dilakukan oleh FAMA dan juga oleh saya sendiri dan juga untuk Halal dan usaha yang dilakukan untuk jual melalui Shopee dan Grab dan sebagainya. Untuk menjawab soalan Sungai Dua dan Yang Berhormat Permatang Berangan berkenaan isu pencemaran Sungai Kereh yang disebutkan tadi itu di kawasan tadi Tasek Gelugor, di sini suka saya maklumkan bahawa tidak ada pelanjutan masa diberikan kepada penternak babi di negeri ini, saya ingin menegaskan bahawa Enakmen Penternakan Babi 2016 telah dikuatkuasakan pada 1 Januari 2020. Di bawah Seksyen 54 Enakmen Penternakan 2016 telah dinyatakan bahawa penternak diberi tempoh peralihan selama dua (2) tahun dari tarikh kuatkuasa Enakmen untuk naik taraf ladang mereka. Dan Jabatan Veterinar mempunyai kuasa untuk mengambil tindakan seperti penutupan dan perobohan ladang yang tidak mematuhi sistem penternakan babi moden bermula 1 Januari 2020. Walau bagaimanapun, Peraturan Pelesenan Penternakan Babi 2020 telah dikuatkuasakan pada 1 Mac 2020. Berdasarkan Peraturan 37, penternak babi perlu memohon lesen di bawah peraturan ini dalam masa 6 bulan daripada tarikh kuatkuasa sehingga kini Jabatan Veterinar telah menerima 112 permohonan lesen daripada penternak di negeri ini yang berakhir pada 7 Oktober. Pemeriksaan ladang babi yang memohon lesen telah mula dilaksanakan bermula pada 26 Ogos 2020 hingga 31 Oktober 2020. Mesyuarat Jawatankuasa Kecil Pelesenan Veterinar telah dijadualkan berlangsung pada 2 hingga 5 November 2020. Bagi tujuan membuat saringan awal hasil pemeriksaan yang telah dijalankan, mereka telah membuat pemeriksaan di Kampung Selamat pada bulan Julai dan terdapat 26 ladang babi yang membuang najis direct discharge ke dalam parit dan MBSP telah mengambil tindakan bawa ke mahkamah. Sementara menunggu penguatkuasaan Enakmen ini pada 1 Januari 2021 oleh Veterinar. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Minta laluan Yang Berhormat Penanti, Yang Berhormat, Enakmen ini kita pun tahu telah dibawa pada 2016 dalam proses untuk menguatkuasakan Enakmen ini kita perlu ikut kepada warta yang mana dua (2) tahun selepas diwartakan barulah penguatkuasaan boleh dijalankan.

Tetapi apabila enakmen ini dibuat dulu semangatnya adalah supaya semua penternakan babi di Negeri di Pulau Pinang ini dijalankan dengan cara modern farming yang mana close house system. Bolehkah Yang Berhormat memaklumkan kepada Dewan berapa banyak sekarang ini up to date? Berapa banyak ladang yang telah melakukan conversion daripada ladang yang terbuka kepada ladang yang tertutup? Kerana kalau kita hanya bercakap soal penguatkuasaan ianya tak akan selesai yang lebih penting adalah apabila semua ladang ini menjadi ladang tertutup, kita harapkan dengan langkah itu semua masalah pencemaran ini akan dapat diselesaikan. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Okey kalau kita tengok data dari Veterinar, sebelum saya sebut data tu saya nak sebut di sini bahawa ladang babi jumlahnya telah menurun dari 2014 hingga 2019 kalau kita tengok graf dia di sini dia dah menurun kalau dulu ada 188 ladang sekarang telah menurun ke 166 ladang babi. Dan hanya kalau kita tengok jumlah ternakan bilangan ekor babi populasinya tidak menurun walaupun jumlah ladang telah menurun. Jadi kalau kita tengok di sini disebabkan jumlah ladang dah menurun tapi jumlah ekor babi tidak menurun disebabkan oleh situ kita nampak dari sini 60% daripada ladang-ladang babi itu over capacity. Dan ini ada impact kepada mereka yang memohon lesen sebab dia kena ikut syarat-syarat yang ditetapkan oleh Jabatan Veterinar. Sekejap saya tengah check jumlah yang memohon lesen. Okey, kalau di sini kita tengok 112 telah memohon lesen mengikut daerah SPS yang paling banyak, 46. Sorry. Yang kedua banyak, SPU 63 yang memohon lesen tetapi mereka menghadapi masalah ladang dengan lebihan SPP ataupun over capacity. Jadi di situ maknanya bila mereka memohon lesen, mereka mesti mengikut syarat-syarat in term of saiz kolam, berapa bilangan ekor babi yang kena ada di situ disebabkan. Oleh itu, saya telah berusaha untuk mencari penyelesaian, sebagai contohnya, selepas mesyuarat pada 1hb September, keputusannya ialah untuk saya berjumpa dengan TNB dan NAHRIM pun datang. NAHRIM sekarang telah membuat satu sensor kawalan mutu air, maknanya untuk check, adakah ladang babi itu mengeluarkan sisa kumbahan daripada ladang dia. Macam saya kata, pada bulan Julai, Veterinar jumpa 26 yang buat direct discharge. Jadi ini adalah usaha bersama dengan MBSP bersama dengan NAHRIM untuk cari jalan untuk pastikan yang tidak ada ladang-ladang babi yang keluarkan effluent yang lebih. Pertemuan saya dengan TNB, TNB sudah ada 30 projek biogas, dan untuk mereka, projek- projek itu fail, jadi mereka mencadangkan untuk saya berjumpa dengan IWK dan kita telah membuat mesyuarat dengan IWK, IWK telah mencadangkan sebab IWK ini pakar tapi najis manusia tapi dia ada beberapa cadangan yang telah diberi. Jadi dalam mesyuarat pada 22 September, apa dicadangkan, satu, ialah menggunakan teknologi supaya sisa babi itu di dalam kolam itu diletak some form of macam, macam something supaya dia tak keluar lagi. Satu, I can’t remember the name, lagi satu ialah supaya ada tempat pembuangan solid final solid, sebab sekarang di Pulau Pinang, kita tidak ada tempat untuk penternak-penternak babi itu untuk buang dia punya final solid. So beberapa penternak yang ada ladang kelapa sawit, dia akan buang di ladang kelapa sawit. Tapi yang the rest itu dia tak ada ladang kelapa sawit, masalah. Jadi ada penternak-penternak yang jumpa saya, mereka tak tahu nak buang, di mana apa yang kita bincang dengan TNB itu, ingatkan TNB boleh ambil the final solid untuk dijadikan masuk dalam biodigester, tapi ada syarikat-syarikat lain yang berminat dan Kerajaan Negeri telah berusaha untuk dapatkan syarikat-syarikat biogas, sebagai contohnya ke Valdor, supaya tahi-tahi babi itu boleh digunakan masuk sebagai biogas.

Ahli Kawasan Sungai Acheh (YB. Zulkifli Bin Ibrahim): Mohon laluan Penanti, okey sebelum nak menyambung soalan daripada Yang Berhormat Seberang Jaya tadi berapa yang dah convert daripada open kepada close sistem ini? Tadi disebutkan 26. Jabatan Veterinar dapat kesan yang membuang direct discharge ke dalam sungai dan ada tindakan sehingga dibawa ke mahkamah. Soalan saya, adakah dalam proses tempoh sehingga ke mahkamah ataupun sehingga dapat keputusan perkara itu masih berlaku? Dan sekiranya masih berlaku dan apakah tindakan yang diambil dan keberkesanan yang buat close system ini, water discharge dia tu zero waste. Maksudnya, kadang-kadang pukul 4.00 pagi ialah boleh kesan so bila dah dapat detect semua ini dalam tempoh proses sehingga mahkamah nak jatuh keputusan jatuh hukum itu, adakah kita membiarkan syarikat ataupun penternakan itu diteruskan berlaku kerana sistem apa nama ini, kumbahan tersebut disalurkan, masih disalurkan terus ke dalam sungai yang dia menjadi kesan kepada penduduk sekitar akibat perkara tersebut. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Sebelum 1.1.2021, yang akan jadi beberapa bulan ini lagi semua kuasa penguatkuasaan adalah terletak di PBT MBSP dan juga MBPP. Maknanya bila Veterinar jumpa kes-kes di mana kita nampak ada direct discharge. Sebab itu NAHRIM sekarang dah bekerjasama dengan MBSP untuk come out with satu sensor kualiti air supaya boleh diletakkan di ladang-ladang itu sendiri. Dan jika sensor itu menunjukkan BOD lebih pada 50, sebagai contohnya, sebab saya tak sure sensor itu dia measure berapa tapi kalau ikut enakmen ini tak boleh dia kena zero discharge allowable hanya boleh 50 BOD sahaja. So diharapkan sebab MBSP sebagai penguatkuasa yang sekarang yang boleh ambil tindakan maknanya lesen premis itu boleh digunakan untuk mengambil tindakan sementara menunggu 1.1.2021. Ahli Kawasan Sungai Dua (YB. Dato’ Muhamad Yusoff Bin Mohd. Noor): YB. mohon mencelah, langkah yang YB sebut TNB dan sebagainya itu satu-satu langkah yang cukup baik untuk menyelesaikan masalah jangka panjang tapi kita nak selesaikan isu pencemaran sungai ini segera dan saya dapat maklumat 120 daripada 166 penternak setuju untuk menyertai program pengecualian kebenaran merancang untuk buat ladang tertutup 120 dan 105 dah hantar Pelan Merancang dan juga Pelan Bangunan ini saya ingat tak ada masalah dah, 105 ini dah melebihi daripada separuh yang bersetuju dan dia perlu buatlah untuk perlu laksanalah, Veterinar kena ambil langkah untuk ke arah nak laksana tu betul-betul tarikhnya 1.1.2021 esok jadi kena terus ke arah itu. Kalau kurang penternak, penternak yang mengikut sistem, dia ikut kriteria kandang tertutup tanpa zon pemampan ada sistem kumbahan sifar dan sebagainya ikut sistem ini, saya ingat tak akan berlaku dah. Pencemaran sungai itu yang penting....(gangguan). Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Ya betul. Ahli Kawasan Sungai Dua (YB. Muhamad Yusoff Bin Mohd. Noor): Jawap soalan itu, saya nak clear. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Sebab itu kita menggunakan Enakmen Ternakan Babi itu, seperti yang saya sebut enakmen itu diluluskan 2016, tetapi dia hanya dikuatkuasakan pada tahun ini, 2020, sebab mengambil kira peraturan-peraturan itu di bawah Seberang Jaya dulu mengambil masa yang sangat lama. Sebab itulah tak boleh nak dibuat apa-apa tindakan yang lebih awal kan. Saya pun dah tanya Pengarah kenapa lambat sangat 2016....(gangguan).

Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Yang Berhormat, Yang Berhormat ....(gangguan). Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): ..2020 baru nak dikuatkuasakan sebab Seberang Jaya dulu telah mengambil masa yang sangat lambat untuk menyiapkan semua peraturan-peraturan ternakan babi. Habis tu, sekarang nak turn kepada saya yang baru masuk jadi EXCO masa COVID tapi saya....(gangguan). YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Yang Berhormat you jolok saja, you jolok tengok dia bangun....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Yang Berhormat Penanti saya mohon laluan. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Ya, tapi saya nak sebut di sini kepada Sungai Dua, saya memang berusaha. Untuk sebab itu, kita masukkan drone semua dalam mesyuarat kita masukkan video drone semua masuk dan saya sendiri masuk ke ladang-ladang babi itu sebab saya sendiri nak tengok macam mana, sebab seperti saya kata selagi sebab penguatkuasaan Enakmen itu walaupun 2016, hanya tahun ini dan 2021 barulah Veterinar boleh ambil tindakan. Jadi sementara waktu itu saya ada dua cara yang saya dok fikir yang kita, kami bincang pada mesyuarat 1hb September, satu ialah menyelesaikan masalah di punca, punca yang menyebabkan pencemaran itu. Maknanya kalau kita boleh stop sisa-sisa kumbahan babi itu dari masuk ke Sungai Kereh, maknanya stop dekat parit itu, ataupun jangan bagi dia masuk, sebab itu sekarang ini kita letak JPS dah letak sabo dam yang kecil di parit supaya tahi-tahi babi itu tak masuk dalam sawah tak masuk dalam air....(gangguan). YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Seberang Jaya boleh duduk dulu. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Sebab itu saya mohon untuk buat....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Saya mohon laluan. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Tak nak mohon laluan, nanti saya lupa, tiga (3) sabo dam bersama dolomit punya tebing supaya dolomit, tebing dolomit itu boleh absorb the organic waste daripada tahi babi itu. Ini usaha- usaha yang kita lakukan sekat dah, kita dah lakukan pun. Dan masalah punca itu, sebab itu saya jumpa IWK dan juga TNB. IWK, I tanya IWK bawa you punya tangki-tangki air itu pi angkut semua tahi-tahi babi itu keluar sebab kita tak ada tempat untuk final discharge of the solid, kat mana nak buang itu. Sebab iyu, saya approach IWK, tetapi saya telah syorkan kepada Kerajaan Negeri, satu ialah pindahkan ladang-ladang, sebab sekarang ini dalam Enakmen, syarat dia ialah 200 meter ladang babi itu kena 200 meter daripada rumah orang. Ia tak boleh dekat, kalau kita pergi ke Kampung Selamat, tak ada ladang babi yang kurang daripada 200 meter kalau kita tak....(gangguan).

Ahli Kawasan Permatang Berangan (YB. Nor Hafizah Binti Othman): Sebab itu saya setuju untuk mencadangkan cadangan daripada Kerajaan Negeri untuk memindahkan tapak ladang tersebut ke tapak lain yang jauh, lebih jauh daripada penempatan penduduk. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Saya ada dalam mesyuarat pada 22 September kami telah jumpa satu site di jauh sangat bukan duduk dekat SPU langsung dan tersangat jauh daripada orang saya tak boleh sebut di sinilah dan kita menengok kepada usaha-usaha ini....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Mohon laluan Yang Berhormat. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Lagi satu, lagi satu perbincangan dengan Presiden Persatuan Ternakan Babi Pulau Pinang dia kata siapa-siapa penternak yang tak boleh ikut syarat-syarat yang telah ditetapkan di dalam enakmen tutupkan, tutup sahaja. Biar kalau dia tak nak spend money untuk buat close house sebab jualan daripada penternak babi di Pulau Pinang ialah RM125 juta, so mereka perlu invest untuk buat close farm dan pastikan mereka mempunyai keluasan tanah yang cukup untuk buat kolam-kolam kumbahan yang tidak akan melepaskan discharge ke sungai dan parit. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Boleh Yang Berhormat? Terima kasih Yang Berhormat, pertama Yang Berhormat YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Seberang Jaya, tujuh (7) tahun lawan dengan tujuh (7) bulan okey. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Terima kasih Dato’ Speaker, soalan saya tadi mudah sahaja. Kita nak tahu berapa jumlah yang telah mohon conversion kepada close house system, kerana matlamat awal kenapa enakmen itu dibuat sebenarnya Yang Berhormat patut bersyukur dalam tempoh tujuh (7) tahun itu saya yang EXCO Pertanian sebab itu enakmen itu lulus dalam Dewan ini, kalau Yang Berhormat saya belum tahu lagi sebab. ....(gangguan). Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Hello, saya yang bahas enakmen itu pada 2016, saya yang the first pembahas pukul 1 pagi. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Bagi saya cakap sekejap. Yang Berhormat enakmen ini niat dia murni, niat dia untuk menyelesaikan masalah pencemaran di Negeri Pulau Pinang ini termasuk di kawasan Kampung Selamat, Kampung Selamat dan Kampung Valdor dan kita juga ada beberapa dalam tempoh daripada 2016 itu sehinggalah kepada hari ini saya percaya Kerajaan Negeri juga maklum dan Ahli Dewan ini maklum beberapa langkah yang telah dibuat sebelum ini iaitu antaranya kita memaksa supaya convertion itu dijalankan sekarang sebab untuk membina close house ini mengambil masa sebab itu saya tanya tadi kita faham penguatkuasaan itu akan berlangsung selepas dua (2) tahun daripada tahun 2020 ini tetapi katalah daripada dua (2) tahun ini tidak ada usaha yang menyeluruh supaya merekan ini convert maknanya dua (2) tahun daripada sekarang masih ada lagi ladang yang akan discharge itu yang kita takut sebab itu saya mulakan soalan saya tadi adakah berapa banyak....(gangguan).

Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Boleh tak saya jawab, jawapan dia adalah Jabatan Veterinar telah mengeluarkan surat sokongan sebanyak 121 surat sokongan untuk ladang naik taraf kepada ladang tertutup. Walau bagaimanapun hanya 112 sahaja ladang yang telah memohon lesen. Setakat yang ada, close house yang saya, yang sudah ada close house, yang saya tahu hanya ada dua (2) ladang babi yang ada close house. Okey. Lagi satu (1), ada lagi satu (1) undang-undang yang mungkin ramai yang tak tahu, ialah bukan setakat di segi Enakmen tu. Nanti penguatkuasaan yang saya sebut 1.1.2021 tu ialah 15,000 saman di bawah Pengarah Veterinar, tetapi boleh sampai ke 30,000 dan tiga (3) tahun penjara. Dan juga untuk kesalahan oleh penghuni tanah pemunya atau penghuni tanah, kalau benarkan penternakan babi secara tidak sah di atas tanah, boleh disabitkan denda tidak melebihi RM100,000 atau penjara tidak melebihi tiga (3) tahun atau kedua-duanya. So kalau tanah itu milik ataupun kita sewa kepada orang lain pun, kita still boleh dikenakan tindakan, saman RM100,000 atau penjara atau kedua-duanya. So untuk merobohkan mana- mana ladang yang tidak ikut syarat maknanya close farm, dan juga mengeluarkan effluent ataupun discharge, tindakan roboh hanya boleh diambil pada 1.1.2022. So sementara waktu tu, penguatkuasaan boleh dilakukan oleh pihak MBSP dan MBPP. Disebabkan itulah MBSP bekerjasama dengan NAHRIM untuk letak sensor di ladang-ladang untuk check water quality yang keluar daripada ladang-ladang babi ini supaya kalau lebih tindakan YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Yang Berhormat, lima (5) minit lagi. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Lima (5) minit ya. Saya nak cakap benda yang penting berkenaan dengan, sebab denggi lah. Sebab sekarang ni ramai orang takut pada COVID tapi orang tak takut kepada denggi. Tapi kalau tengok kematian lebih ramai penduduk Pulau Pinang ialah....(gangguan). Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Jika diizinkan Yang Berhormat EXCO. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Apa dia? Ahli Kawasan Permatang Pasir (YB. Muhammad Faiz Bin Fadzil): Okey. Saya tertarik dengan sikap dan juga pendirian Yang Berhormat tentang perlunya undang-undang yang tegas untuk mengawal pelbagai masalah dalam negeri berkaitan dengan pertanian. Dan juga soalan saya, kita juga mempunyai masalah tentang sawah tadi. Iaitu banyak tanah-tanah sawah ini telah ditambak untuk dijadikan rumah-rumah lot. Jadi adakah Yang Berhormat dalam way forward sebagai EXCO Pertanian yang baru akan mengusulkan apa-apa peraturan ataupun undang-undang baru bagi mengawal tambakan tanah sawah ini, seperti mana peraturan mengawal penternakan babi. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Kalau kita tengok Akta ataupun Enakmen, ada dua (2) Akta di Pulau Pinang yang memberi hukuman yang berat untuk tambakan sawah iaitu RM500,000 dan juga penjara dua (2) tahun. Jadi kita tengah berbincang dengan pihak Pendakwa Raya supaya tindakan ataupun hukuman ni boleh diambil. Sebab sekarang ni hukuman hanya bagi saman RM7,000 boleh pergi ke penjarakan. Tak macam tidak, mereka tak takut. Jadi kalau saman dan hukuman boleh mengikut betul-betul apa yang dibenarkan oleh Enakmen dan yang dua (2) Enakmen yang ada di Pulau Pinang tu dan mungkin orang-orang lain tidak.

Tapi di mesyuarat SPC, kita telah memastikan sapa-sapa yang, macam di kawasan Permatang Pasir kan, banyak sangat tanah-tanah sawah yang orang letak lori berlambak-lambak, tambak semua tu, kami hanya bagi dia dua (2) tahun untuk dia pulihkan balik tanah tu. Kita tak akan bagi lesen. Maknanya sekarang dia beroperasi secara tidak mengikut undang-undang. Dan kami luluskan bagi dia dua (2) tahun untuk dia pulihkan balik tanah tu, keluarkan cari tempat lain untuk letak lori-lori sawah. Yang penting saya nak sebut pasal kes denggi ni apa usaha yang dilakukan....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Yang Berhormat, boleh tanya pasal pertanian ke Yang Berhormat? Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Okey. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Kalau Yang Berhormat nak, sebab saya nak tanya pasal....(gangguan). Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Tak apa, tak apa. Kita tengok Timbalan Speaker dulu tengok dekat saya kan? Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): ZIA ni Yang Berhormat. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Apa? Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Pasal ZIA. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Oh ZIA, ya. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Boleh Yang Berhormat? Boleh tanya? Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Ha, tanya. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Okey. Yang Berhormat, saya difahamkan sebelum ini jawapan Yang Berhormat pun mengatakan kita tunggu EIA. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Ya, betul. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Tetapi dalam ulasan-ulasan Yang Berhormat selepas itu, Yang Berhormat menyebutkan bahawa ada banyak pakar mengatakan ZIA ini tak patut buat. Yang Berhormat sendiri bawa masuk ke PAC, pakar daripada USM sebelum ini. Saya difahamkan anggota PAC maklum saya tak tahu pun tiba-tiba ada datang untuk bentangkan tentang ZIA ini. Itu masa Yang Berhormat sebagai ADUN lah. Saya juga dimaklumkan oleh Yang Berhormat, Pejabat Menteri Pertanian ada

92 surat telah sampai daripada Yang Berhormat minta supaya projek ZIA ini tidak diteruskan. Jadi saya nak tahu apa sebenarnya pendirian Yang Berhormat tentang projek ZIA ini, kerana projek ini dibincangkan begitu lama dan juga tujuan dia adalah untuk kita mengekalkan industri akuakultur ini supaya menjadi satu (1) industri yang lestari atau sustainable. Tetapi saya faham mungkin Yang Berhormat ada pendirian Yang Berhormat sendiri. Mudah untuk kami faham kerana ini juga membolehkan kami terutamanya rakan-rakan saya seperti Yang Berhormat Penaga sendiri dapat turun berjumpa dengan masyarakat di kampung menerangkan sama ada Kerajaan Negeri sebenarnya nak teruskan ke atau tidak teruskan? Dan kalau teruskan apa pendirian Yang Berhormat selaku EXCO Pertanian. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Saya dah turun ke semua unit-unit nelayan dan kampung-kampung di situ. Dan saya telah menerima surat-surat bantahan termasuk daripada Ketua Unit Sungai Tembus yang merupakan hanya dua (2) saja orang kampung....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Maksud Yang Berhormat, Yang Berhormat tak nak teruskan la? Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Dengar kejap. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Tak, saya Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Dengar kejap. Please listen. Hanya ada dua (2) peserta saja yang dari kawasan di antara 19 peserta ZIA. Yang lain-lain tu bukan di kawasan situ. Dan salah seorang daripada peserta iaitu Ketua Unit Sungai Tembus sendiri telah menghantar bantahan sebab, dan saya juga dah pergi ke kampung. Dan bantahan yang mereka, sebagai contoh lah, maknanya kalau dikatakan penduduk kampung nelayan-nelayan nak sangat projek ni, saya telah menerima tujuh (7) surat bantahan pada 9 Jun....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Soalan saya mudah Yang Berhormat. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Tak, sekejap saya nak jawab. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Soalan saya mudah. Saya tanya....(gangguan). Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Timbalan Speaker, boleh suruh dia duduk tak? Kalau tidak saya tidak boleh nak jawab soalan. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Seberang Jaya, tolong duduk. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Seperti yang saya sebut pada awal tadi, nelayan-nelayan kita, unit-unit nelayan di situ, mereka adalah mengambil hasil daripada laut. Dan ikan-ikan tangkapan mereka ialah ikan-ikan

93 pelagic fish yang dimakan kita panggil ialah ikan rakyat. Kalau berbanding dengan ikan akuakultur seperti yang saya sebut tadi, harga dia walaupun COVID telah menurunkan harga tapi masih mahal. Maknanya ikan merah RM35 sekarang dah RM25 per kilo. Ikan, apa lagi yang saya sebut tadi RM80 per kilo. Ini mengikut unit-unit nelayan, mereka tidak mampu untuk buat kolam-kolam ikan akuakultur yang melibatkan kos yang tinggi. Nelayan-nelayan tak mampu. Dan projek ZIA ini memberi 30 ekar untuk setiap peserta. Jadi saya faham keperluan kepada ikan. Tapi kita juga kena tengok pandangan dan mengambil kira bantahan-bantahan daripada unit-unit nelayan di situ. Saya dah terima tujuh (7). Sebab tu tak kan saya nak biarkan. Lagi satu penduduk di situ....(gangguan). Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Yang Berhormat minta laluan. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Boleh saya simpulkan Yang Berhormat tak setuju Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Sekejap, sekejap. Boleh tak dengar kejap? Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Tak, sebab Yang Berhormat (gangguan) Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Dan juga 130 buah rumah dah telah I mean, dia orang kata, kena ada paya bakau tu sebabkan oleh, bila kejadian ribut....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Tak, Yang Berhormat, saya nak bantu Yang Berhormat ....(gangguan). Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Rumah telah kena ribut....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Benda ni Yang Berhormat telah sebut sebelum ni. Saya faham. Saya terima Yang Berhormat punya concern dan juga keresahan tu macam yang saya sebut tadi. Cuma saya tanya pendirian Yang Berhormat sekarang....(gangguan).. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Pendiriannya ialah kita tunggu keputusan EIA. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Okey. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Yang kita akan dapat pada suku pertama 2021. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Kalau EIA lulus, adakah projek ini akan diluluskan?

Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Mengikut, kita juga mengambil kira coastal guideline yang baru. Coastal guideline yang baru ....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Okey. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Apa yang dibentangkan tidak Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Saya faham semua. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Boleh ada Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Saya faham Yang Berhormat. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Ada pembangunan di atas paya bakau....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): EIA lulus, ikut syarat, semua bantahan diterima dan telah diberikan pelan mitigasi semua, contoh, saya bagi contoh. Adakah projek ini akan diteruskan ataupun tidak pada pandangan Yang Berhormat? Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Saya, kita kena tunggu keputusan EIA. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Ya lah saya tanya pendirian Yang Berhormat. Sebab benda ni penting supaya kita tahu hala tuju kerajaan. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Saya tak faham why its so unclear. Kita tunggu keputusan EIA. Lepas tu saya dah kata. Kita dah dapat maklum balas YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Seberang Jaya (gangguan) Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Yang Berhormat Timbalan Speaker, saya nak dapatkan satu (1) kepastian saja sebab Seberang Jaya tadi satu menyatakan yang Yang Berhormat Penanti telah tulis surat kepada Menteri mana Yang Berhormat? Menteri Alam Sekitar? Ataupun dia cakap menterilah. Itu saya nak tanya, adakah itu....(gangguan). YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Menteri Pertanian.

Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Menteri Pertanian. Adakah itu andaian ataupun ada apa-apa bukti sebab ini seolah-olah Seberang Jaya menyatakan EXCO Kerajaan Negeri sendiri tidak setuju dengan projek ZIA. Ini yang saya nak dapatkan penjelasan daripada Seberang Jaya, apa maksud dia? Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Sebab tu saya tanya penjelasan dekat sini Yang Berhormat Bagan Dalam. Bila saya dapat maklumat kata ada surat kata bantah, jadi saya nak sahkan....(gangguan). Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Maklumat ka kira gosip? Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Tak kisahlah. Itu saya tanya Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Gosip atau sahih? Itu yang kita nak tau. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Sebab itu saya tanya Yang Berhormat. Saya bukan tanya pasal pengesahan surat tu hantar ke tidak. Yang saya tanya pendirian Yang Berhormat Penanti sebagai EXCO Pertanian....(gangguan). Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Sebagai EXCO Pertanian saya juga kena mengambil kira....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Saya faham. Saya faham benda tu. Saya akui Yang Berhormat Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Sebab sekarang ni....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Seorang yang sangat berjiwa rakyat dan sayang pada rakyat Pulau Pinang. Saya faham tu. Saya akui. Cuma bila kita sebut tentang projek ni, sebab kita kena tengok pada sejarah....(gangguan). Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Tak. Kita kena tengok jugak apa yang dituntut oleh 19 orang minus 2 orang....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Ya. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): 2 orang tu yang rakyat penduduk tempatan di situ....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Ya. Faham Yang Berhormat. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Yang 17 orang lagi tu ialah usaha-usaha....(gangguan).

Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Sebab tu....(gangguan). Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Dan mereka, saya telah berbincang dengan mereka, kita boleh tukar kepada projek, macam saya sebut tadi masa saya start ialah (gangguan) akuakultur ketam nipah pun boleh ....(gangguan). Kita boleh tak semesti, kita boleh tukar projek tu kepada projek akuakultur yang tidak, yang tidak memusnahkan paya bakau. Kita kena ambil ikhtibar dengan apa yang telah berlaku masa tsunami 2004. Kita kena sebagai Kerajaan, kita kena melindungi semua raykat. Bukan hanya 19, 17 orang peserta ZIA tu. Saya kena tengok keseluruhannya. Tak kan lah bila nelayan-nelayan hantar surat mohon dia punya tempat tangkapan ikan, jabatan hutan for example. Masa kita mesyuarat task force nelayan pun dia recommend kita untuk tanam pokok- pokok bakau supaya ikan, tempat pembiakan ikan tu semua boleh terjaga. Kita kena fikirkan food security untuk penduduk Pulau Pinang yang makan pelagic fish dalam yang mampu dibeli oleh....(gangguan). YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Yang Berhormat lagi dua (2) minit saja. Ikut jam. Pukul 5.00 stop. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Sekarang pukul berapa? Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Timbalan Speaker, saya belum dapat jawapan daripada Seberang Jaya. Adakah itu andaian? Kalau itu satu sangkaan jahat terhadap Yang Berhormat Penanti. Dia tidak, dia beri macam gosip. Dia kata saya dengar. So yang ini satu sangkaan jahat dalam Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Yang Berhormat Bagan Dalam....(gangguan). Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Fahaman saya lah. Kena jelaskan. Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Yang Berhormat duduk dalam Dewan you dengar sendiri apa Yang Berhormat Penanti sebut....(gangguan). Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Tapi yang cakap....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Kejap kejap....(gangguan). Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Hantar surat ni Yang Berhormat Seberang Jaya bukan Penanti....(gangguan). Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Apa Yang Berhormat Penanti sebut....(gangguan). Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Tuan Speaker saya, Dato’ Speaker saya tak ada masa. Boleh tak saya ....(gangguan).

Ahli Kawasan Seberang Jaya (YB. Dr. Afif Bin Bahardin): Jadi kita terima saja lah. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Lagi sikit saja because yang ni sangat penting. (gangguan) Minta Seberang Jaya duduk sekejap. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Seberang Jaya, duduk. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Okey. Untuk memerangi denggi ya, sebab kita telah, tahun ini kita telah berlaku penurunan denggi yang sangat mendadak turun berapa, maknanya dari kalau tahun lepas beribu kes, 3000 kes, 2000 kes sekarang kita hanya beberapa kes denggi sahaja. Jadi dengan itu, kalau ikut sekarang ni berbanding dengan tahun lepas, kita ada penurunan (76.84). Maknanya kalau tahun ni setakat denggi 854 kes denggi berbanding tahun lepas 2834 kes dan dua (2) kematian denggi untuk minggu ni la. Dan chikungunya, berita baik Alhamdulilah minggu ni kita tak ada wabak aktif dilaporkan. Okey, jadi usaha-usaha kita nak masyarakat Pulau Pinang ni melihat denggi seperti dia takot kepada takut kepada COVID. Sebab kematian dari denggi adalah lebih banyak daripada COVID. Tindakan yang telah kita buat ialah satu kita telah meminta supaya MBPP dan MBSP memberi tindakan kepada pemaju dan konsultan yang menghantar pelan merancang dan pelan bangunan untuk memastikan yang reka yang bentuk bangunan tinggi high rise tidak menjadi tempat pembiakan nyamuk sebelum memberi kelulusan. Sebagai contohnya, reka bentuk bumbung yang rata patutnya dia kena design dia kena macam tu. Kalau rata dia akan jadi tempat pembiakan nyamuk. Kena tengok pada kolam air, bata, plant pot, airwall dan struktur dinding. Sistem perparitan yang tidak rata dan tapak pembuangan sampah yang sering menjadi tempat takungan air yang boleh menjadi punca pembiakan nyamuk. Untuk bangunan lama dan sedia ada tempat-tempat air bertakung ini perlu diletakkan bunjut dan yang dipenuhi dengan habuk kayu ataupun sawdust dimasukkan dalam airbed. Tindakan yang lain yang boleh yang paling berkesan ialah supaya pihak Berkuasa Tempatan meningkatkan operasi search and destroy di tempat-tempat pembiakan nyamuk seperti bangunan dan rumah yang terbiar ataupun kosong. Jadi kita telah meminta PBT untuk menggunakan Seksyen 110 Akta Kerajaan Tempatan dan juga Akta Serangga untuk masuk ke rumah yang kotor dan terbiar. Dan di bawah Seksyen 110 jika tuan rumah tidak bagi masuk rumah atau bangunan bagi notis 24 jam untuk masuk rumah ataupun bangunan. Pegawai PBT boleh masuk ke dalam rumah untuk membuat pembersihan dan kos itu boleh diberi balik kepada tuan rumah....(gangguan). YB Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Yang Berhormat. Soalan ini dibangkit oleh ADUN? Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Ya. Tak. Sebab saya tengok. YB Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Dan langkah- langkah yang diambil, ada dimohon oleh...?

Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin) Sebab saya nak sebut di sini, kita nak masyarakat aware yang masalah denggi ini juga adalah satu masalah yang berat. Bukan setakat COVID dan disebabkan itu Pasukan-Pasukan COMBI kita bukan hanya sekarang dia punya skop kerja adalah untuk denggi tapi juga untuk COVID itula tugas dia. Lagi satu nak beritahu, yang apa yang kita, kita, kita bincangkan juga ialah masalah longgokan haram dan juga supaya pihak PBT mengenakan kompaun yang lebih tinggi. Sebagai contohnya MBPP dan naikkan kompaun ke RM1,000, dan kita nak semua parit-parit yang tidak sekata, maknanya tempat pembiakan nyamuk ni harus dimusnahkan. Lagi satu cara ialah pembiakan nyamuk daripada pokok-pokok dalam rumah dan luar rumah. Jadi. Kita nak kempen masyarakat untuk menanam pokok-pokok yang menghalau nyamuk seperti pokok bunga tahi ayam dan pokok jeramin atau pokok halau nyamuk. Pokok-pokok yang boleh menjadi tempat pembiakan jentik-jentik ialah pokok nenas, pandan nipah mengkuang, lidah jin, lidah buaya dan tanaman berpasu. Dan Kementerian Kesihatan telah mengesyorkan penggunaan My Mosquito Home, untuk menarik nyamuk untuk masuk kedalam perangkap beracun supaya nyamuk akan bawa racun ke tempat pembiakan nyamuk. Juga Pulau Pinang adalah satu-satunya negeri yang mempunyai peta denggi dan chikunqunya sepertinya peta COVID. So kalau pergi ke facebook Jabatan Kesihatan kita mempunyai kita mempunyai peta macam COVID juga. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniady): Yang Berhormat, since kesihatan. saya nak tanya jugak apakah status tibi di Pulau Pinang. Adakah sedang meningkat ataupun tuberculosis tibi, penyakit tibi yang juga merupakan sejenis penyakit berjangkit.. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Ya. Saya tak dapat satu soalan pun berkenaan dengan tibi. Saya tak prepare jawapannya. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniady): Okey, terima kasih. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin) Ya. Okey, berkenaan Yang Berhormat Sungai Dua ada tanya soalan bajet RM10 juta yang bagi kepada pihak swasta bagi Projek Tiram tu duit tu pi mana kan. Soalan dia. Jawapannya ialah status Projek Pembenihan Tiram masih di peringkat kajian semula oleh pihak NCIA ekoran terdapat beberapa kes kematian tiram yang diternak dan perubahan terhadap kualiti air semasa. Setakat ini tiada penyerahan peruntukan diberi pada syarikat berkenaan oleh NCIA. Ini ialah peruntukan federal dan bukan peruntukan negeri. In term of perikanan Yang Berhormat Sungai Dua juga tanya bagaimana untuk membantu nelayan sungai. Rekod Jabatan Perikanan menunjukkan 559,000 ekor benih ikan telah dilepaskan sepanjang tahun 2019, dan dengan nilai sebanyak RM77,725.00. Antara spesis yang dilepaskan ialah Udang Galah, ikan Lampam Sungai dan ikan Baung. Tapi macam saya sebut tadilah kita dalam proses pembersihan sungai kalau kita boleh solve problem di punca tu, InsyaAllah kita boleh bersihkan sungai dan menyumbang 136,000, sorry 136 juta liter air dari Sungai Perai. Kalau kita boleh bersihkan sungai dan InsyaAllah kita boleh pesan benih ikan dan udang tu boleh hidup. Instead of mati ja sekarang.

Mengikut rekod Jabatan Perikanan terdapat 88 orang nelayan yang dilesenkan dan 171 tidak dilesenkan. Semasa COVID saya beri kotak insulasi kepada nelayan sungai yang berlesen dan juga tidak berlesen seramai 270 orang nelayan sungai dan lesen-lesen nelayan sungai boleh dimohon diperingkat Jabatan sahaja. It is because of COVID diorang nak kena buat interview tu semua ada, ada SOP untuk macam saya kata nelayan laut untuk Zon A persisiran pantai saya telah memohon kepada Menteri untuk memberi lesen kepada nelayan-nelayan yang tidak ada lesen. Sebab ramai kita nampak penduduk-penduduk di luar bandar dan juga penduduk- penduduk yang kerja kilang yang hilang pekerjaan, mereka melihatkan Pulau Pinang ni dikelilingi oleh laut dan disebabkan, sebab COVID banyak sangat ikan dan hasil ikan udang ketam di laut. Ramai yang pergi ke laut tapi saya dah mohon dalam mesyuarat MKN supaya apa ni, diberi fleksibiliti jangan tangkap nelayan-nelayan kita yang cuba yang nak mencari rezeki, sebabkan lesen tu telah dibekukan since 1982 dan 2018 hanya 64 62 lesen diberi kepada nelayan-nelayan yang berumur 60 tahun ke atas semasa PRU 14. Jadi saya telah memohon sebab ini di bawah kuasa Menteri untuk memberi lesen. Kalau tak nak bagi subsidi pun kalau tak nak bagi sara hidup bulanan pun, sekurang-kurangnya bagi lesen supaya bot mereka tidak ditangkap oleh Polis Maritim dan Perikanan. Bilangan nelayan di Negeri Negeri Pulau Pinang seramai 4974 orang terdiri daripada 2743 orang Melayu (55.2%), 1900 kaum Cina (39.6%), 46 dia dan lain-lain 285. 90% nelayan di Pulau Pinang adalah nelayan pantai tradisional manakala baki 10% adalah nelayan komersial. Seperti saya sebut, kita adalah pengeluar Akuakultur terbesar di Malaysia dan juga pengeluar ikan tuna terbesar di Malaysia. Kita terdapat 2,421 buah Vesel di Pulau Pinang mostly 2308 adalah Zon A. Pengeluaran adalah 77,000 tan metrik. Hasil perikanan bernilai RM1.45 billion setahun untuk seluruh Pulau Pinang. Sebab tu saya telah banyak kali mohon pada berbincang dengan rakan- rakan EXCO saya betapa pentingnya hasil laut kita di Pulau Pinang. Sebab ia adalah satu nikmat dan khazanah yang diberikan oleh kita dikelilingi oleh laut walaupun kita negeri yang kecil. In term of aquaculture pengeluaran adalah sebanyak 35,312 metrik tan bernilai RM698.4 juta berbanding maknanya kita punya pengeluaran telah naik pada 2019 berbanding dengan 2018. Ikan hiasan kita mempunyai sedikit peningkatan kepada RM1.2 million iaitu nilai RM10.8 juta pengeluaran ikan hiasan. Untuk ternakan ikan sangkar ialah 32,152 metrik tan dengan nilai RM685 juta. Pengeluaran benih ikan dan udang adalah RM809.89 juta pada 2019. Lagi satu Pulau Pinang terkenal dengan durian. Semasa COVID eksport durian kita dari bulan Februari sampai Julai ke Ogos adalah RM9 juta. Walaupun kita dalam keadaan COVID kita masih boleh mengeluarkan eksport durian, dan yang paling penting, bila saya bincang dengan pengusaha durian kita sebab Pulau Pinang ini ramai orang datang sebab nak makan durian. Dia orang duduk kat hotel dia nak datang ke Balik Pulau ataupun kalau kat tempat lain pun ada bukan Balik Pulau ja la. Orang datang ke Pulau Pinang sebab nak makan durian. Tapi mengikut pengusaha-pengusaha durian yang paling penting ialah kenapa durian kita bagus ialah sebab kita dekat dengan laut dan apa ni kita perlu jaga paya-paya bakau kita sebab bunga-bunga durian ini di.....(gangguan). YB Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Luruh. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Ya. depopulate kan oleh bat. Kelawar. Dan kelawar-kelawar akan berehat di paya bakau so paya bakau memang penting untuk industri durian kita. Sekarang ni kita punya ada durian yang kita eksport ke China pun kita ada sijil COVID sebab durian yang dieksport adalah durian yang kita bekukan dengan nitrogen. Dan juga semasa mesyuarat pemulihan ekonomi untuk sektor makanan, kami telah mengadakan macam oh. Kalau jual durian boleh boleh berganding

100 bahu sama-sama jual dengan pengusaha kelulut. Maknanya bila kita adakan sebab saya punya approach ialah sebagai EXCO, saya akan duduk berbincang dengan pengusaha-pengusaha dan pergi melawat mereka dan berbincang bagaimana industri kita dapat makanan kita dapat dipelihara sebab bila berlaku COVID seperti baru ni import-import bahan sebagai contohnya, makanan-makanan dia import dia punya ingredients tu daripada Amerika Selatan. Jadi bila berlaku COVID, terdapat masalah. Jadi kita perlu sebagai sebuah negeri mempunyai jaminan makanan kita sendiri. Apa pun berlaku kalau ada block negara lain tak nak hantar beras kepada kita pun, kita kena cuba juga. Some of the technique yang kita tengah tengok sekarang ialah sebagai contoh padi darat seperti yang dibuat di Indonesia. Maknanya penanaman padi di tanah- tanah kelapa sawit. Kita tengah tengok bagaimana kita boleh mengurangkan air...(gangguan). YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Yang Berhormat, cukup masa dah kot. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Oh, dah cukup masa. Okey. Saya dah jawab semua orang ke? Oh, yang response time pasal ambulan tu. Okey nak jawab ye yang kata ambulan tak datang-datang tu kan. Response time bagi Hospital Sungai Bakap untuk kes keutamaan ialah 68% dalam masa 15 minit. Hospital Sungai Bakap ada 7 buah ambulan dan 15 orang pemandu ambulan yang bertugas secara tiga (3) syif. Lima (5) pemandu ditugaskan, okey ada ambulan di Klinik Kesihatan Bukit Panchor, Sungai Acheh dan Bandar Tasek Mutiara. Hanya Sungai Acheh sahaja yang beroperasi 24 jam, yang lain berkhidmat sewaktu waktu pejabat sahaja. Lepas tu, tiada perkhidmatan tetap St. John di Seberang Perai. Namun, St. John ada menyediakan sukarelawan di Valdor namun hanya beroperasi pada malam minggu. Agensi lain seperti bomba dan APM bertumpu untuk aktiviti penyelamat dan kecemasan bencana. Peningkatan kes-kes kecemasan dan limitasi yang ada menyebabkan perkhidmatan ambulan di Seberang Perai Selatan agak terhad dan ini dapat dilihat dalam pencapaian response time. Namun begitu, perkhidmatan mencapai standard bagi response time yang ditetapkan iaitu standardnya ialah 50%, sekarang ini dia orang punya response time ialah 68%. Oh Projek Rintis yang saya cerita tu, masa saya buat tu saya belum jadi EXCO sebab saya buat tahun Ogos 2019 sebab Penanti kita mempunyai empat (4) hotspot masa itu. Dan pada masa itu kita ada 20 OKT di Guar Perahu sahaja. Jadi disebabkan itu, AADK dia jadikan..dan saya pun berusaha dan masa itu Ahli Parlimen saya YB. Nurul Izzah sudah mempunyai program methadone. Dia ada mobile methadone di masjid-masjid. Jadi disebabkan itu, sebab tu kita mulakan hanya by co-incident saya juga jadi EXCO Kesihatan. So, dalam mesyuarat yang terbaru ini, kita dah bincang supaya Program Rintis ini diperluaskan sebab masalah dadah ini dia bukan hanya kita boleh, sebab most of the orang yang ambil dadah ini adalah orang yang kalau kita tengok statistik dia, dia penganggur, lelaki, muda, kerja tak berapa ada, ini ialah statistiknya. Jadi, bila kita berbincang dengan kita ada buat design thinking baru ini dengan 15 agensi dan NGO semua, kita tengok maknanya cara dia ialah satu, kita kena fikirkan bagaimana nak tingkatkan sebagai contohnya ekonomi di tempat itu. Mungkin mereka pergi kepada dadah, satu ialah sebab kawan tapi dia tak ada kerja sebab mostly of them dia punya pendidikan pun setakat PMR. Jadi, ataupun tak belajar. Jadi kita kena fikirkan bagaimana kita boleh meningkatkan ekonomi. Saya nak sebut di sini sebagai contohnya di kawasan yang kita menang ini, dekat Kampung Terus ini, dulu tempat ini adalah kawasan gelap yang siapa pun tak nak pergi. Tak ada apa. Tapi sekarang, kita dapat you know, landskap terbaik dan Kerajaan Negeri pun bagi dua (2) bot pelancong kepada..sebab as.. untuk memberi semangat dan sokongan kepada penduduk dan pesawah dan nelayan di Kampung Terus.

101

Jadi, kita bagi dua (2) bot pelancong 25 seater dan dua (2) bot pelancong tu nelayan bersetuju untuk bagi kepada Koperasi Ibu Tunggal dan Wanita. Maknanya, wanita-wanita kampung memiliki bot ini, bekerjasama dengan Kelab Rekreasi Nelayan dan Unit Nelayan Kampung Terus untuk meningkatkan dan membangunkan agro-pelancongan di situ. Jadi, maknanya masalah-masalah dadah ini bukan hanya boleh ditengok dari segi you know bagi ubat ke macam tu, kita kena bangunkan tempat itu. Tingkatkan ekonomi dan aktiviti-aktiviti yang disukai oleh penduduk di situ supaya mereka ada alternatif lain daripada menjual dadah. Terima kasih. Oh belum lagi ye. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Yang Berhormat.... Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Oh dah nak habis dah kan? Okey. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Dah habis dah. Satu jam setengah dah you menggulung. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Okey, okey. Final..final one yang dibangkitkan oleh soalan. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: PRU-15 jauh lagi. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Okey, satu je sebab tadi Yang Berhormat (kurang jelas) dia bangkitkan pasal isu rumah untuk orang miskin yang pembaikan rumah tu semua. Saya dah..actually dah ada kat sini tapi dah hilang. Anyway, pada 20 haribulan kita akan buat bengkel di mana masalah-masalah yang dibangkitkan sebagai contohnya bila berlaku ribut, orang susah tak ada duit untuk baiki rumahnya dan kita ada bengkel untuk bagi bantuan peralatan ekonomi pada orang yang susah juga bantuan bina rumah baru dan juga bantuan baiki rumah dan cara yang kita nak buat, kita nak bagi benda tu secara mudah. Sebagai contohnya, masa COVID..sebelum COVID, berlaku ribut yang sangat teruk. Lepas tu dia tak ada geran tanah tu bawah nama dia, nama tok, tok, tok dia. So masa kita nak baiki rumah dia tu, kita kumpulkan duit zakat sikit, duit saya sikit sebagai ADUN dan bersama dengan beberapa syarikat, kita tukar rumahnya yang kena ribut, yang tak boleh duduk, yang habis hancur itu jadi rumah yang kita boleh bina dalam masa yang sangat cepat. Jadi macam completely new house. So sekarang ini pada 20 haribulan ini, saya dah panggil semua daerah, kita duduk memikirkan bagaimana kita nak bantu orang-orang yang susah ini yang rumah dia rosak, kena anai-anai, kena tukar wiring tu semua, dan juga dia tak ada duit untuk berniaga, macam mana kita nak bantu dia dengan mengurangkan kerenah birokrasi...(gangguan). Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Yang Berhormat, Yang Berhormat, penjelasan. Ini di bawah portfolio apa? Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): MMK Luar Bandar. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): ..luar bandar. Ya okey. Saya jelas. Saja nak kepastian.

102

Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Untuk..ini untuk rumah-rumah di kampung. Jika dalam Mesyuarat Jawatankuasa Kemiskinan, untuk rumah-rumah di bandar macam flat, macam rumah perumahan, boleh juga masuk dalam mesyuarat itu tapi dibiayai oleh KPKT. Ahli Kawasan Bayan Lepas (YB. Azrul Mahathir Bin Aziz): Yang Berhormat, adakah Yang Berhormat setuju dengan cadangan Bayan Lepas supaya fund untuk rumah baru ditingkatkan kepada RM42,000 menjadi RM60,000. Lebih praktikal buat masa ini. Terima kasih. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Sekarang ini kita kena fikir kita ini di zaman kita kena cari jimat kos. Kita tak boleh buat cara yang kalau macam saya kata, rumah Mak Su tu kalau tengok rumah dia tu macam impossible kita boleh buat dengan kalau pergi melawat rumah dia macam impossible kita buat rumah tu dengan harga RM35,000 sahaja. This is a real case just sebelum COVID dan cara yang kita buat tu. Jadi, kalau cara yang dulu kita nak kena hantar ke BPEN, BPEN nak kena lantik, you know macam ramai-ramai buat macam cara yang normal yang biasa tapi untuk COVID kita kena cari pendekatan yang cepat, yang boleh membantu tukang-tukang rumah, yang tukang buat-buat rumah dekat kawasan. Kita nak cari cara macam tu. Kita decentralize maknanya bagi duit tu kepada Pejabat Daerah, peringkat Pejabat Daerah, once dia orang dah buat keputusan yang dia ini layak dan boleh dibantu dan menunjukkan katalah rumah tu rumah tok, tok, tok dia, tapi dia ada macam surat perjanjian ataupun menunjukkan dia yang bayar sewa sebab zakat pun walaupun dia ada syarat geran tanah tu kena nama tapi kalau menunjukkan memang dia yang dok bayar cukai semua tu, ada kelonggaran daripada prosedur InsyaAllah. Kita akan memikirkan benda tu. Ahli Kawasan Sungai Acheh (YB. Zulkifli Bin Ibrahim): Okey Yang Berhormat Penanti, sikit lagi. Saya setuju hat yang Yang Berhormat Penanti kata. Saya cuma minta satu sahaja, hat berkaitan dengan yang dibangkitkan oleh Sungai Acheh ini ada jawapan kah ataupun macam mana? Kalau ada jawapan, kalau saya rasa panjang lagi, boleh hantar bertulis kepada saya. Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): ..yang 60,000 tu ke? Ahli Kawasan Sungai Acheh (YB. Zulkifli Bin Ibrahim): Yang pasal berkaitan dengan sawah bendang, yang sistem perparitan yang dibuat oleh IADA...(gangguan). Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Oh oh..okey..okey. Ahli Kawasan Sungai Acheh (YB. Zulkifli Bin Ibrahim): Okey tak apa sebab saya tau dengan masa, kalau rasa ni bagi secara bertulis kepada saya untuk ini sebab saya tengok dah panjang tengok Speaker pun dah ni dah. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: ..bagi surat bertulis kepada Yang Berhormat Sungai Acheh.

103

Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Okey. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Sudah? Ahli Kawasan Penanti (YB. Dr. Hajah Norlela Binti Ariffin): Sudah ha? dengan itu..okay, Timbalan Yang di-Pertua dan Ahli-ahli Yang Berhormat, akhir kata ayuhlah kita maju Kerajaan Pulau Pinang ke arah mencapai wawasan Pulau Pinang 2030 bagi membangun negeri yang hijau, pintar dan mesra keluarga. Yang Berhormat Timbalan Yang di-Pertua dan Ahli-ahli Yang Berhormat, dengan lafaz Bismillahirahmanirrahim, Yang Berhormat Penanti mohon menyokong. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Terima kasih. Seterusnya, Yang Berhormat Bagan Jermal. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Yang Berhormat Timbalan Dato’ Speaker, Yang Amat Berhormat Ketua Menteri Pulau Pinang, Yang Berhormat Ahli-ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan dan ADUN-ADUN, Ketua-Ketua Jabatan Kerajaan, tuan-tuan dan puan-puan yang saya hormati. Selamat petang dan salam sejahtera. Di kesempatan ini, saya mengambil peluang menzahirkan rasa syukur dan terima kasih kerana dibagi peluang untuk menyampaikan ucapan penggulungan bagi isu-isu yang telah dibahaskan oleh Yang Berhormat Ahli-ahli Dewan Undangan Negeri berkaitan dengan isu belia dan isu sukan. Saya ingin merakamkan penghargaan dan terima kasih kepada semua-semua Ahli Yang Berhormat yang telah mengambil bahagian dalam perbahasan pada kali ini terutamanya melibatkan portfolio saya. Saya percaya bahawa isu-isu yang dibangkitkan adalah untuk memantapkan lagi mutu sukan dan memperkasakan pembangunan kewangan belia di Negeri Pulau Pinang. Terima kasih yang tidak terhingga kepada Kerajaan Negeri yang telah memperuntukkan sebanyak RM15.4 juta bagi pelaksanaan keseluruhan program di bawah pembangunan sukan dan kawasan lapang serta peruntukan sebanyak RM1.0 juta kepada PYDC untuk perbelanjaan pengurusan pentadbiran dan juga pelaksanaan Program Pembangunan Sukan Berprestasi Tinggi Negeri. Timbalan Yang di-Pertua Dato’ Speaker, apabila pandemik COVID-19 melanda hampir seluruh dunia, penjagaan penjarakan sosial diberi keutamaan malah Perintah Kawalan Pergerakan (PKP) diisytiharkan kepada semua urusan perniagaan, pendidikan, aktiviti kehidupan serta sosial manusia pada 18 Mac lalu. Langkah ini dilihat sebagai satu langkah yang efektif dalam membendung pandemik ini. Namun, ia juga telah meninggalkan kesan yang ketara kepada industri sukan di negara ini. Program latihan dan penganjuran kejohanan-kejohanan terpaksa ditunda ekoran penularan wabak ini termasuk Olimpik tahun 2020. Kejohanan Sukan Malaysia (SUKMA) edisi ke-20 Johor yang sepatutnya dilangsung dari 15 hingga 19 Julai tahun ini telah ditunda ke bulan April pada tahun 2021. Berikutan daripada penangguhan latihan atlet, ianya telah menyebabkan proses periodisasi bagi persediaan atlet yang dijalankan selama dua tahun terjejas usahanya dan perlu bermula semula dengan tempoh baki yang terhad sebelum kontinjen negeri bertanding di SUKMA Johor. Walau bagaimanapun, Majlis Sukan Negeri Pulau Pinang telah menyediakan rangka kerja kesinambungan program latihan dan penyediaan atlet berprestasi tinggi pasca COVID-19 bagi persiapan atlet Negeri Pulau Pinang untuk menghadapi SUKMA Johor 2021. Rangka kerja tersebut melibatkan pelaksanaan secara berfasa iaitu fasa pertama penyesuaian latihan. Fasa

104 kedua, pra pembukaan latihan penuh dan fasa ketiga, iaitu pembukaan latihan penuh mengikut tarikh-tarikh yang ditetapkan dan adalah tertakluk kepada arahan dan Prosedur Operasi Standard (SOP) yang telah dikeluarkan oleh pihak berkuasa. Majlis Sukan Negeri Pulau Pinang gigih meneruskan jalinan kerjasama dengan Persatuan-Persatuan Sukan Negeri yang terlibat untuk memperkukuhkan lagi penyediaan 725 atlet negeri daripada 31 disiplin sukan di bawah skuad latihan Sukan Malaysia ke 20, Johor 2021. Sasaran utama Kontinjen Negeri Pulau Pinang untuk SUKMA yang akan datang tahun 2021 adalah untuk mengatasi sasaran pungutan pingat emas yang dicapai pada Sukan SUKMA yang ke 19, Perak tahun 2018 iaitu 32 emas, 30 perak, 31 gangsa dan meletakkan Negeri Pulau Pinang dalam tempat kelima. Bagi pembangunan sukan di peringkat akar umbi, MSN telah menubuhkan satu (1) unit khas yang diberi nama Unit Program Atlet Muda dan Atlet Akar Umbi. Unit ini bertujuan untuk melahirkan bakat-bakat baru di seluruh pelusuk Negeri Pulau Pinang bagi memastikan keseimbangan program atlet berprestasi tinggi tidak tertandus untuk mendapatkan bekalan atlet yang berkualiti pada masa yang akan datang. Inisiatif Sukan Untuk Semua. Terima kasih kepada KADUN Air Putih, yang menekankan pentingnya aktiviti sukan rakyat dalam memupuk persahabatan dan perpaduan dalam kalangan rakyat berbilang kaum. Kerajaan Negeri sememangnya komited untuk mempromosikan gaya hidup sihat dan aktif secara holistik dan menyeluruh di samping memupuk perpaduan kaum dalam kalangan penduduk Pulau Pinang melalui penganjuran program Sukan Untuk Semua atau seperti laporan yang ada di dalam edisi pertama ini. Sukan Untuk Semua, pelaksanaan program bersama Persatuan Sukan Negeri akan diperluaskan sepenuhnya dengan penganjuran Klinik Pengenalan Sukan, Klinik Kejurulatihan dan Klinik Pengadilan. Dengan adanya lebih banyak klinik sukan ini, kita juga harap dapat mencungkil bakat-bakat baharu untuk diketengahkan ke persada yang lebih tinggi. Berhubung cadangan penganjuran klinik sukan di kawasan luar bandar seperti yang dibangkitkan oleh ADUN Bertam, walaupun beliau tak ada di sini saya jawab juga. Sememangnya di bawah inisiatif Sukan Untuk Semua, pelbagai program sukan yang melibatkan penganjuran klinik sukan di daerah-daerah masing-masing termasuk kawasan luar bandar telah dilaksanakan. Pada tahun 2019 sebanyak 13 program sukan klinik telah dianjurkan dan pada tahun 2020 adalah lapan (8) program kerana atas COVID-19 kita terpaksa tundakan banyak program. Program- program seperti Chess for all, Bola Keranjang, Softball seperti yang ada dalam laporan sukan semua ini. Saya pergi ke untuk tahun 2020, Chess for all, klinik tennis, bola sepak dan lain-lain kita juga menjalankan promosi-promosi atlet-atlet kita di kalangan semua lapisan. Selain sukan berprestasi tinggi, MMK Belia dan Sukan juga berhasrat untuk mempromosikan sukan tradisional yang semakin dilupakan oleh orang ramai dalam era digital ini di bawah inisiatif Sports For All...(dengan izin) Dato’ Speaker. Sukan tradisional ini termasuk sepak raga tuju, layang-layang dan sebagainya. MMK Belia dan Sukan akan bekerjasama dengan MSN Negeri Pulau Pinang, Perbadanan Stadium dan Kawasan Lapang dan juga PYDC untuk menganjurkan Pesta Layang-Layang pada bulan Disember ini di Stadium Negeri Pulau Pinang di Batu Kawan. Pesta Layang-layang ini termasuk juga bengkel untuk mengajar anak- anak muda kita untuk belajar macam mana untuk membuat layang-layang, pameran wau dan pertunjukan layang-layang generasi. Walau bagaimanapun, penganjuran pesta ini masih tertakluk kepada keadaan dan situasi semasa pandemik COVID-19. Selain itu, satu klinik dan pertandingan sepak raga tuju akan diadakan pada bulan Disember dengan kerjasama MPKK Guar Kepah di KADUN Penaga bertempat di Dewan MPKK tersebut dan dewan ini juga akan dijadikan sebagai sebuah Pusat Belia Penaga.

105

Program PACE, Penang Athlete Career Education (Program Pendidikan, Kerjaya dan Kebajikan Atlet Negeri Pulau Pinang) MSN telah mewujudkan program PACE iaitu program yang menyokong hasrat dalam melahirkan atlet prestasi tinggi dalam sukan dan juga berpendidikan tinggi serta membina laluan kerjaya kepada atlet. Untuk merealisasikan program ini Akaun Tabung Amanah Sukan Majlis Sukan Negeri Pulau Pinang akan diwujudkan. Tabung ini akan menjadi sumber kewangan utama dalam membantu atlet-atlet Negeri Pulau Pinang dalam bidang pendidikan, kerjaya dan kebajikan. MSNPP akan memperuntukkan sebanyak RM200,000.00 bagi menggerakkan program PACE ini. Dalam menyediakan ruang dan peluang pendidikan kepada atlet-atlet negeri, MSNPP juga bekerjasama dengan beberapa Institusi Pengajian Tinggi Awam (IPTA) dan Institut Latihan Kemahiran Awam (ILKA) di dalam Negeri Pulau Pinang yang bertujuan untuk memudahkan penempatan belajar atlet dengan pusat latihan serta menjadikan IPTA yang dipilih berperanan sebagai pusat latihan negeri dan dalam masa yang sama lebih ramai atlet negeri dari pelbagai jenis sukan dapat ditempatkan di tempat tersebut untuk melanjutkan pengajian. Melalui inisiatif ini, Unit PACE telah setakat ini berjaya membantu lima (5) orang atlet Negeri Pulau Pinang mendapatkan tawaran penempatan di IPTA tempatan iaitu seperti Kambeswaran a/l Mohanaraja dari Sukan Memanah di USM, Nor Atikah binti Zaini dari Sukan Bola Jaring, Mohamad Hafiz bin Halim dari Sukan Pencak Silat, itu Teluk Bahang tak ada dia berminat dengan silat, Muhammad Hazwan bin Abdul Wahab dari Sukan Angkat Berat dan Muhammad Haziq bin Mohamad Sa’audi dari Sukan Olahraga di UiTM Cawangan Pulau Pinang. Melalui kerjasama ini, MSNPP akan berkolaborasi dengan syarikat-syarikat atau agensi- agensi yang berminat untuk mendapatkan tenaga kerja muda yang boleh bertoleransi dengan masa latihan sukan di mana terdapatnya keperluan untuk atlet menjalani latihan secara separuh masa atau sepenuh masa dan bekerja pada waktu yang sama. Dari segi kerjaya dalam sukan….(gangguan). Ahli Kawasan Pengkalan Kota (YB. Daniel Gooi Zi Sen): Yang Berhormat sikit-sikit sahaja penjelasan. Terima kasih kepada jawapan yang diberikan ataupun penggulungan yang diberikan oleh Yang Berhormat Bagan Jermal berhubung dengan bagaimana Kerajaan Negeri berusaha untuk membantu khususnya atlet-atlet negeri di dalam era pandemik COVID-19 ini termasuk juga mendapatkan peluang pekerjaan untuk membantu para-para atlet negeri ini. Jadi saya ingin tanyalah pandangan Yang Berhormat Bagan Jermal ini, setakat kini selepas Kerajaan Persekutuan Perikatan Nasional ini ditubuhkan kita macam kurang nampaknya Kementerian Belia Dan Sukan memberikan sokongan ataupun dorongan khususnya di Negeri Pulau Pinang ini kepada atlet-atlet ataupun pembangunan sukan ini. Malah kita juga turut dikecewakan dengan sikap Timbalan Menteri Belia Dan Sukan, Wan Ahmad Fsyhsal Wan Ahmad Kamal dalam satu (1) video viral pada bulan Ogos yang terang- terangnya beliau sebut dan saya quote, saya keluarkan surat sokongan saya Timbalan Menteri sebagai Ketua ARMADA, saya akan buat salinan kepada Yang Amat Berhormat Tan Sri Perdana Menteri, itu guna jawatan" saya quote. Seolah-olahnya kita tengok Menteri dan Timbalan Menteri Belia Dan Sukan lebih minat main politik daripada berminat untuk menjaga sukan dan juga pembangunan sukan di negara ini. Jadi saya nak tanya dua (2) soalan. Satu (1) apakah bantuan yang telah disalurkan oleh Kementerian Belia Dan Sukan selepas Perikatan Nasional mengambil alih Kerajaan Persekutuan dan kedua adakah Yang Berhormat Bagan Jermal setujukah perangai Timbalan Menteri Belia Dan Sukan ini menggunakan jawatan beliau untuk kuasa dan politik semata-mata sahaja?

106

Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Terima kasih kepada pencerahan daripada, pandangan daripada Pengkalan Kota rakan saya. Memang saya setuju di mana dari segi pembinaan ataupun pembangunan sukan kita kena letakkan isu ataupun portfolio politik background ke tepi seperti yang Teluk Bahang sebut ini kerana isu untuk pembangunan sukan seperti saya yang jumpa Dato’ Sri Reezal Merican, Menteri Belia Dan Sukan pada bulan lepas semasa berjumpa dan juga bermesyuarat bersama untuk SUKMA di Johor. Saya minta Dato’ Sri kerana Dato’ Sri juga MP di Kepala Batas. Saya minta beliau kerana ada permintaan daripada ADUN Bertam untuk penaiktarafan dan juga pembaikan lawn ball dan gelanggang lawn ball dan juga pemasangan lampu limpah di padang Stadium Bertam. Supaya mempercepatkan kalau boleh luluskan permohonan tersebut dan tanpa tunggu sampai RMK yang akan datang. Maka beliau setuju bahawa tak apa ada masa turun kita boleh jumpa bersama berbincang. Saya turut berpendapat bahawa sebagai MP untuk kawasan Parlimen Kepala Batas, beliau jugalah patutlah menyumbang untuk pembangunan sukan di kawasan Kepala Batas ini atas permintaan Bertam. Bertam sudah masuk. Okey, saya setuju semua ahli-ahli politik termasuk ADUN-ADUN dari segi pihak pembangkang kalau kita nak membangunkan sukan kita sama-sama membangun tanpa kira politik seperti gambar-gambar yang ada di sini. Bertam gambar pun ada di sini, walaupun masa beliau mengambil bahagian klinik bola jaring pada tahun lepas. Tetapi masa kita cetak laporan ini kita masuk juga tidak kira siapa. Ahli Kawasan Bertam (YB. Khaliq Mehtab Bin Mohd Ishaq): Terima kasih sebab masukkan gambar saya. Laku lagi lah gambar saya, terima kasih. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Indeks Sukan dan Sports Master Plan Dato’ Speaker...(dengan izin), MMK Belia dan Sukan telah memohon maklumat kompleks sukan, kemudahan sukan dan gelanggang sukan di Negeri Pulau Pinang daripada semua ADUN dan agensi kerajaan temasuk Pihak Berkuasa Tempatan, Pejabat Daerah, Majlis Sukan Negeri Pulau Pinang, Perbadanan Ketua Menteri Pulau Pinang (CMI), Perbadanan Stadium dan Kawasan Lapang Pulau Pinang, Perbadanan Pembangunan Pulau Pinang (PDC) dan Jabatan Belia dan Sukan Pulau Pinang pada surat bertarikh 17 Julai tahun 2020. Maklumat yang dikumpul telah dihantar kepada pihak Bahagian Teknologi Maklumat Dan Komunikasi Negeri Pulau Pinang untuk melaksanakan pemetaan supaya orang awam boleh mendapat maklumat dan lokasi kemudahan-kemudahan sukan di Negeri Pulau Pinang iaitu mapping. Walau bagaimanapun, saya ingin sekali lagi memohon kerjasama dari semua pihak dan jasa baik ADUN-ADUN yang ada yang masih belum hantar maklumat-maklumat kemudahan sukan di KADUN masing-masing minta hantar, supaya emel kan maklumat-maklumat tersebut bersama gambar kepada pejabat saya sebelum 1 November tahun 2020....(gangguan). Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees a/l Muniandy): Yang Berhormat saya nak mencelah sikit, hari ini baru dapat emel baru dapat emel hari ini bukan sebelum ini. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Emel ini adalah emel reminder emel ketiga emel yang pertama kita emel adalah pada bulan kalau tak silap adalah bulan Jun dan silakan Pulau Tikus....(gangguan). Ahli Kawasan Pulau Tikus (YB. Lee Chun Kit): Yang Berhormat saya nak mencelah sekejap, Yang Berhormat saya faham saya difahamkan di negara-negara lain seperti US semua semua bandaraya mereka ada stadium. 107

YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Yang Berhormat Pulau Tikus dekat sikit dengan mic. Ahli Kawasan Pulau Tikus (YB. Lee Chun Kit): Okey, macam ni boleh dengar Yang berhormat Bagan Jermal saya nak just nak jelas sikit mengenai sukan-sukan yang berada dalam arena indoor lah di banyak-banyak negara seperti US dan UK juga. Banyak-banyak bandar-bandar kecil mereka ada satu (1) arena semua dan adakala arena-arena mereka ada bukan sahaja sukan macam tinju atau gusti atau apa semua tetapi pun ada konsert-konsert di arena-arena kecil dan arena-arena di setiap bandar lah tetapi di Pulau Pinang, walaupun kita sudah berterima kasih kepada Kerajaan Negeri Pulau Pinang yang telah mendapatkan membina semula dan menaik taraf Penang International Sport Arena dan jadikan SPICE sekarang tetapi I think at the same time yang dia punya root of purpose of SPICE or PISA last time was for sport sporting event also,you know concert and things like that. Tetapi, saya rasa kita mesti membawa balik you know, the root purpose of SPICE dan mungkin kita boleh membawa sukan dan juga konsert-konsert ke SPICE dan semua untuk rakyat Negeri Pulau Pinang. Terima kasih. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Penerangan daripada Pulau Tikus. Dan saya teruskan pemetaan kemudahan sukan ini, akan membantu dalam perancangan pembangunan kemudahan sukan di bawah Penang Sport Master Plan, kerana kita dapat tau ada banyak fasiliti-fasiliti sukan di setiap kawasan. Maka, saya percaya ADUN-ADUN boleh membantu menghantarkan maklumat-maklumat terkini. Ada gelanggang yang telah rosak, lama ataupun ditinggalkan, tak tau siapa nak menyelenggarakan. Tapi kalau boleh hantarkan maklumat-maklumat kepada kita untuk membuat pemetaan. Pada masa yang sama, kita juga akan kumpulkan maklumat ini untuk mengkaji masa tibanya untuk penaiktarafan. Dan kita boleh menggunakan peruntukan- peruntukan untuk mengkaji semula untuk penaiktarafan, dan juga pembaikan ataupun pembinaan-pembinaan gelanggang baru di tempat-tempat daerah yang memang tak ada gelanggang fasiliti tersebut. Menyahut.....(gangguan). Ahli Kawasan Seri Delima (YB. Syerleena Binti Abdul Rashid): Yang Berhormat. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Ya, silakan Seri Delima. Ahli Kawasan Seri Delima (YB. Syerleena Binti Abdul Rashid): Okey, Yang Berhormat Bagan Jermal. Saya cukup tertarik ya dengan konsep “Sport, Sukan Untuk Semua” dan juga konsep ya Bandar, Pulau Pinang Bandar Sukan. Jadi, memandangkan kita ke arah ya untuk membangkitkan juga dan juga untuk meningkatkan kesedaran kesihatan, adakah Kerajaan Negeri Pulau Pinang ya, dapat memperuntukkan idea ya cadangan iaitu untuk membina sebuah gym, gym rakyat sebagai contohnya di setiap KADUN? Saya rasa dan juga pada masa yang sama mungkin boleh kita lihat ya untuk memakai guna sebuah lokasi ya, di KOMTAR untuk jadikan sebuah gym. Jadi ia dapat digunakan oleh semua, semua yang bekerja di KOMTAR dan sebagainya, dan saya rasa ini adalah satu cara ya untuk meningkatkan kesedaran.

108

Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Terima kasih atas pandangan daripada Seri Delima. Memang untuk pembinaan gym yang seperti yang saya cadangkan pada tahun lepas, masa penggulungan dan Batu Lancang kawan saya, rakan saya juga bangkit soalan lisan. Saya telah jawab di mana kita nak bekerjasama dengan setiap KADUN menggunakan kawasan-kawasan yang sedia ada, dewan-dewan MPKK yang sedia ada, wujudkan gym center dan cadangan yang baik kita tengah hubungi Pengurusan KOMTAR cuba dapatkan tempat yang kosong, yang kita boleh wujudkan gym supaya kakitangan- kakitangan yang bekerja, mereka nak lepas waktu kerja bolehlah bersenam. Memang ada satu gym. Tapi mungkin fasiliti-fasiliti itu haruslah ditambah dan juga dibaiki memang untuk menjaga kesihatan untuk semua. Menyahut seruan Yang Amat Berhormat Ketua Menteri, MMK Belia dan Sukan juga akan bekerjasama dengan Penang Institute untuk menyediakan Index Sukan Negeri Pulau Pinang bagi mengumpul dan menganalisis data-data mengikut keperluan dan kegemaran aktiviti sukan semua golongan lapisan masyarakat. Berdasarkan hasil Index Sukan ini, Kerajaan Negeri Pulau Pinang akan mendapat mengenalpastikan serta menyediakan fasiliti sukan yang masih kekurangan dan diingini oleh rakyat di Negeri Pulau Pinang. Dengan adanya Index Sukan Negeri Pulau Pinang, Kerajaan Negeri akan menyediakan Penang Sport Master Plan supaya dapat menggalakkan rakyat Negeri Pulau Pinang untuk bergiat dalam bidang sukan di bawah Penang Sport Master Plan yang akan merangkumi pembangunan atlet, pembangunan kemudahan fasiliti sukan, pembangunan sukan massa atau sukan komuniti. Di bawah inisiatif ini, MSN dan Perbadanan Stadium beserta Agensi Kerajaan yang lain sedang merangka plan untuk Induk Kemudahan Sukan Negeri Pulau Pinang, tujuannya adalah untuk memastikan Negeri Pulau Pinang mempunyai kemudahan sukan yang mencukupi serta kesiapsediaan untuk kegunaannya bagi penganjuran pertandingan sukan berperingkat kebangsaan dan antarabangsa. Satu perancangan pembangunan yang sempurna akan disediakan berdasarkan keperluan rakyat dan pembangunan sukan. Ia akan dibahagikan kepada jangka pendek, jangka sederhana dan jangka panjang. Untuk maklumat, Kerajaan Negeri mensasarkan untuk menjadikan Batu Kawan sebagai Hab Sukan Utama yang akan menempatkan pelbagai infrastruktur dan kemudahan sukan dengan memastikan adanya kemudahan-kemudahan sukan bertaraf dunia. Negeri Pulau Pinang sebagai sebuah bandar sukan akan lebih berpeluang untuk menjadi tuan rumah kepada lebih banyak kejuaraan dunia pada masa hadapan. Pada masa yang sama, ia juga dapat dijadikan pusat latihan utama kepada atlet-atlet negeri dan negara, serta memastikan kibaran Jalur Gemilang di podium pemenang sentiasa berkumandang bersama dengan Lagu Kebangsaan “Negaraku”. Di bawah cadangan Sport City, Perbadanan Stadium Dan Kawasan Lapang Pulau Pinang kini juga dalam rancangan untuk memanggil RFP dalam tahun ni bagi cadangan pembinaan litar perlumbaan di Batu Kawan, yang merupakan salah satu Manifesto Pakatan Harapan pada tahun 2018. MMK Belia dan Sukan bersama Perbadanan Stadium, MBSP, serta Persatuan Basikal juga sedang mengenalpastikan laluan basikal yang akan menjadi Green Connectivity di Batu Kawan. Dan kita mulakan di Batu Kawan, KADUN Bukit Tambun dan kita harap juga connectivity untuk laluan basikal ini dapatlah dipanjangkan di tempat-tempat lain, KADUN-KADUN lain seperti yang dibangkitkan juga oleh ADUN Air Itam. Perbadanan Stadium Dan Kawasan Lapang Pulau Pinang. Untuk maklumat ADUN Bukit Tambun, permohonan peruntukan bagi menaiktaraf Stadium Negeri Pulau Pinang di Batu Kawan telah dimasukkan dalam senarai permohonan Projek Rancangan Malaysia Ke-12

109

(RMK12). Untuk maklumat ADUN Bukit Tambun, cadangan Karnival Batu Kawan 2021 adalah satu satu kilang, satu sekolah. Satu kilang, satu Kelab Bola Sepak. Toyota Gazzo Racing, Petronas Cubprix, Penang International Flower, Fruits and Festival 2021, Karnival Sukan Batu Kawan Industrial Park dan Penang Science Park, Karnival Jualan Ramadhan, Acara-Acara Sukan Pelancongan seperti Fun Run dan juga Penang Ultra Marathon. Bagi menjawab pertanyaan ADUN Bukit Tambun, buat masa sekarang Perbadanan Stadium tidak bercadangkan untuk menjadikan Stadium Negeri Pulau Pinang di Batu Kawan sebagai Home Ground bagi Liga Super tahun 2021. Walau bagaimanapun, Perbadanan Stadium bersedia untuk membenarkan pihak FAP untuk menjalankan latihan dan juga untuk perlawanan Liga Super tahun 2021. Pada masa yang sama, Stadium Batu Kawan juga mengalu-alukan sesiapa Kelab-Kelab Bola Sepak ataupun Persatuan Bola Sepak yang lain ingin menganjurkan pertandingan diwar-warkan untuk datang menggunakan atau menyewa dengan Perbadanan Stadium. Seterusnya saya akan menjawab kepada isu yang berkaitan dengan penyerahan kemudahan sukan oleh PBT kepada Perbadanan Stadium dan Kawasan Lapang yang dibangkitkan oleh banyak ADUN. Ada ADUN Batu Lancang, ADUN Bagan Dalam, Machang Bubuk dan juga Berapit. Ahli Kawasan Sungai Acheh (YB. Zulkifli Bin Ibrahim): Mohon laluan Bagan Jermal. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Ya. Ahli Kawasan Sungai Acheh (YB. Zulkifli Bin Ibrahim): Mohon laluan. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Silakan. Ahli Kawasan Sungai Acheh (YB. Zulkifli Bin Ibrahim): Terima kasih Bagan Jermal. Saya sini, saya ada dua soalan. Hari tu yang pertama sekali berkaitan dengan naik taraf stadium apa semua ni. Ada tak cadangan untuk membina bumbung di kawasan-kawasan apa padang-padang futsal di kawasan Pulau Pinang yang telah dibina ni. Saya ucap terima kasih sebab di Sungai Acheh dah dapat satu. Dan supaya kawasan ataupun padang yang cantik dibina macam di Sungai Acheh tu, tidak rosak dengan cepat bila kita tengok pembinaan bola-bola keranjang ada bumbung sekali, itu yang pertama. Yang kedua, Stadium Batu Kawan tu adalah Stadium Negeri, tapi di kawasan daerah SPT dia ada Kompleks Sukan apa Jalan Betik. Di Kepala Batas dia ada stadium apa Kompleks Sukan apa nama. Tapi kalau di SPS ni, sama ada Kerajaan Negeri bercadang untuk naik taraf di Padang Jawi itu sendiri menjadikan Kompleks Sukan Daerah di Padang Jawi dengan apa nama astaka yang dibuat balik dengan, dengan elok dengan begitu. Saya mohon jawapan. Ahli Kawasan Permatang Berangan (YB. Nor Hafizah Binti Othman): Mohon mencelah, Yang Berhormat Bagan Jermal. Saya boleh bersetuju dengan pandangan daripada Yang Berhormat Sungai Acheh kerana saya nak ucap terima kasih pada Kerajaan Negeri yang telah meluluskan naik taraf gelanggang futsal di Pokok Machang tahun lepas, sama juga cadangan sekiranya boleh diadakan bumbung bagi mengelakkan kerosakan padang tersebut. Terima kasih.

110

Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Terima kasih daripada soalan dan pertanyaan dan juga cadangan daripada Sungai Acheh dan Permatang Berangan. Saya jawab kepada Sungai Acheh dulu. Memang tahun lepas kita telah menaiktarafkan gelanggang futsal di Sungai Acheh, dan pada masa ini pada masa itu memang Sungai Acheh ada minta supaya kalau boleh ada peruntukan yang lebih kita boleh menaiktarafkan jadikan ada bumbung. Buat masa sekarang, memang kita projek-projek penaiktarafan tak sempat, tak cukup untuk naiktarafkan jadi bumbung. Dan memang pada masa akan datang, kita akan mengkaji untuk menaiktarafkan jadikan ada bumbung termasuk dengan Permatang Berangan. Dan untuk Daerah SPS, kawasan lama saya Jawi, dan Jawi ADUN baru pun ada di sini. Memang di kawasan Jawi, kita ada banyak fasiliti sukan seperti yang padang bola sepak yang telah dinaiktaraf dan diguna oleh latihan FAP, pemain FAP di sana dan juga gelanggang tenis yang telah dinaiktaraf pada kalau tak silap dua tahun yang lepas, dan juga ada gym center dan juga gelanggang bola sepak, gelangang bola keranjang dan juga gelanggang futsal. Memang tempat itu sesuai untuk dijadikan tempat satu Kompleks Sukan atau Mini Stadium Sukan. Saya tengah minta Pejabat Tuan DO, tahun lepas kalau tak silap masa mesyuarat MSN, saya minta Tuan DO untuk mengepilkan cadangan-cadangan macam mana untuk menguruskan sama ada kita tukar gunakan tempat letak kereta, carpark tersebut dijadikan multipurpose storey carpark. Dan jadikan tempat itu lebih luas untuk kompleks-kompleks sukan atau fasiliti-fasiliti sukan yang lain dan saya masih tunggu cadangan daripada Tuan DO, Pejabat Daerah SPS mungkin ahli-ahli atau ADUN-ADUN kawasan SPS seperti Jawi, Bukit Tambun, Sungai Acheh dan juga Sungai Bakap bolehlah bantu untuk dalam masa Tindakan Daerah Mesyuarat tu, mintalah secepat mungkin hantarkan kertas cadangan kepada pejabat saya dan kita boleh kaji bersama-sama untuk membangunkan tempat ini sebagai Kompleks Sukan atau Mini Sport. Ya. Silakan Bukit Tambun. Ahli Kawasan Bukit Tambun (YB. Goh Choon Aik): Minta laluan. Memandangkan Bagan Jermal bagi pihak Kerajaan Negeri telah menaiktaraf atau membina futsal atau kemudahan sukan tanpa mengira kawasan kerajaan ataupun blok pembangkang. Oleh yang demikian saya berharap, rakan-rakan kita dari blok PH atau BN dapat membantu untuk mendapatkan kelulusan permohonan daripada Kerajaan Negeri untuk menaiktaraf Stadium Batu Kawan dalam RMK-12 iaitu lebih kurang RM60 juta. Kerajaan Negeri Pulau Pinang membangunkan, kelengkapan atau kemudahan sukan tanpa ikut fahaman politik, Kerajaan Persekutuan juga perlu membantu menaiktaraf satu-satunya stadium yang bertaraf antarabangsa di Pulau Pinang ini. Sekian. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Terima kasih. Ahli Kawasan Jawi (YB. H’ng Mooi Lye): Minta laluan, Bagan Jermal. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Ya, silakan Jawi. Ahli Kawasan Jawi (YB. H’ng Mooi Lye): Terima kasih Bagan Jermal. Saya menyambut baik atas cadangan cadangan tersebut. Semasa buat lawatan dekat Padang Jawi, tapak Basketball Court memang saya ada bersama disana. Tapi buat sementara, DO dekat SPS baru tukar. So, saya akan bangkitkan isu ini kepada Pegawai Daerah yang baru, di mana saya cuma nak minta Bagan Jermal atas pandangan sama 111 ada satu jogging track ataupun walkway perlu dibina di atas di kawasan Padang Jawi. Di mana memang kami pun harap-harap. Sebelum ini minta Ahli Parlimen. Tetapi malangnya Ahli Parlimen pun sudah tukar, berhijrah ke Perikatan Nasional. Maka peruntukan tersebut pun ditarik balik dan kawasan itu pun saya rasa tiga (3) ADUN atau empat (4) ADUN sebelum ini kami pun pernah memberi peruntukan untuk membaiki padang-padang tersebut untuk bagi pasukan FAP untuk buat latihan dekat kawasan sana. So atas permintaan orang awam juga kami harap dapat membina satu jogging trek ataupun walkway untuk senaman bagi orang-orang di kawasan SPS. Sebenarnya saya ada satu soalan berkenaan dengan Stadium Badminton Bukit Panchor, saya tidak pasti sama ada sempat dapat dijawab atau tidak. Kalau tidak, saya minta Bagan Jermal, selaku EXCO Belia dan Sukan sediakan jawapan-jawapan tersebut untuk saya. Terima kasih. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Terima kasih rakan saya Jawi. Memang satu cadangan yang baik kerana mungkin Tuan DO yang baru, Puan DO yang baru mungkin tidak diambil maklum. Saya minta mungkin Pegawai Daerah boleh aturkan satu mesyuarat saya akan turun bersama dengan ADUN-ADUN kawasan SPS. Kita duduk bersama-sama berbincang untuk projek penaiktarafan sama ada jogging track ataupun fasiliti-fasiliti yang lain patut dibangunkan kerana kawasan Jawi ini memang unik di depan Pejabat Daerah, di tepi Pejabat Daerah ada satu fasiliti sukan yang tidak begitu complete tapi memang lebih baik daripada tempat-tempat yang lain. Saya rasa sempat untuk menjawab soalan lisan untuk saya teruskan untuk ucapan saya. Tadi Bukit Tambun, saya tidak jawab lagi. Memang saya bantu dari segi pembinaan ataupun pembangunan sukan, tidak kira kaum, tidak kira bangsa, tidak kira latar belakang politik, walaupun kawasan pembangkang. Contohnya, tahun lepas, Permatang Berangan kita bangunkan Gelanggang Futsal tahun 2019 masa beliau duduk di Dewan sebagai kerusi pembangkang sehingga hari ini. Tahun ini Ketua Pembangkang ADUN Sungai Dua juga dapat projek pembinaan satu gelanggang futsal. Saya rasa inilah inisiatif Sukan Untuk Semua. Bukan seperti yang dikatakan oleh Teluk Bahang walaupun tadi beliau tarik balik tetapi saya harap beliau bertanggungjawab untuk minta maaf kepada semua warga Negeri Pulau Pinang atau Negara Malaysia kerana sukan adalah untuk menyatupadukan dan semangat sukan. Kita tidak mahu kerana isu-isu ini dirosakkan untuk semangat perpaduan ataupun semangat sukan. Saya rasa Ketua Pembangkang juga setuju sukan kita sama-sama bangun. Saya minta Ketua Pembangkang kalau boleh hantarkan hasrat ataupun Bertam minta hantar mesej ini kepada Menteri Belia dan Sukan, MP Kawasan Kepala Batas untuk tolongkan pembangunan Stadium Negeri Batu Kawan RM60 juta ini. Jangan kita tunggu sehingga RMK-12 dan juga lampu limpah gelanggang di kawasan Bertam. Thank you. Saya sambung. Untuk menjawab isu yang dibangkit oleh ADUN Berapit mengenai pengambilalihan. ADUN Berapit adakah? Tiada. Tidak mengapa. Saya jawab juga. Pengambilalihan tanah-tanah lapang di bawah PBT iaitu di bawah MBSP atau MBPP ada dimaklumkan bahawa buat masa ini Perbadanan Stadium belum bersedia untuk mengambilalih semua tanah lapang milik PBT disebabkan ini akan meningkatkan beban kewangan untuk Perbadanan Stadium dan juga tenaga kerja yang belum mencukupi. Untuk makluman Ahli-ahli Yang Berhormat, Perbadanan Stadium Dan Kawasan Lapang Pulau Pinang (PSDKLPP) telah mula beroperasi pada 1 Januari 2020. Misi penubuhan Perbadanan Stadium Dan Kawasan Lapang Pulau Pinang adalah untuk menjadikan kemudahan- kemudahan sukan dan rekreasi di bawah pengurusan Perbadanan Stadium Dan Kawasan Lapang Pulau Pinang sebagai pilihan utama penggunaan dan penganjuran acara sukan dan rekreasi di peringkat antarabangsa.

112

Penyelenggaraan Pengurusan dan Perbadanan Stadium Dan Kawasan Lapang Pulau Pinang adalah untuk membangun, mengurus, mengawal dan menyelenggara stadium dan kawasan lapang di Pulau Pinang selaras dengan objektif penubuhan Perbadanan. Sehingga kini, terdapat empat (4) buah kemudahan sukan dan sebuah dewan telah diserahkan kepada perbadanan iaitu Stadium Negeri Pulau Pinang Batu Kawan, Dewan Milenium Kepala Batas, Kolam Renang Awam Seberang Jaya, Kompleks Sukan dan Rekreasi Sony Seberang Jaya, Kompleks Sukan Balik Pulau. Saya percaya pada masa akan datang ada lagi kompleks-kompleks sukan atau pun stadium akan diserah kepada Perbadanan Stadium Negeri Pulau Pinang termasuk City Stadium. Buat masa ini kadar sewaan di Stadium Negeri Pulau Pinang Batu Kawan masih dikekalkan sepertimana kadar yang dicajkan oleh PDC kepada pengguna sebelum ini. Tadi Bagan Dalam ada bangkit sama ada charge itu kerisauan sama ada akan dinaikkan melambung tinggi supaya warga tidak dapat untuk menyewa. Perbadanan juga senang merangka strategi bagi menjana pendapatan daripada kemudahan yang telah diambil alih tersebut. Saya amat menyokong permintaan daripada ADUN Batu Lancang yang memohon pembukaan Stadium Bandaraya kepada penggunaan orang awam tanpa bayaran setiap hari terutamanya penggunaan trek larian sekiranya MBPP tidak bersedia untuk berbuat demikian, Perbadanan Stadium bersedia untuk mengambilalih pengurusan Stadium Bandaraya tersebut. Untuk makluman Ahli-ahli Yang Berhormat, Stadium Negeri Pulau Pinang di Batu Kawan yang telah dibuka kepada orang awam untuk senaman jogging dan aktiviti harian sejak bulan Ogos tahun 2020, 1st August telah mendapat sambutan yang baik. Pengguna trek balapan pada bulan Ogos adalah seramai 2,551 orang. Pada bulan September adalah seramai 2,351 orang dan setakat 13 Oktober adalah seramai 823 orang. Saya percaya jika City Stadium dibuka orang ramai untuk guna maka banyak warga Negeri Pulau Pinang ini akan ada peluang menggunakan. Malahan saya juga menyeru MBPP agar buat masa ini setuju untuk penyerahan pengurusan kepada Perbadanan Stadium untuk mengkaji semula kebenaran membuka Stadium Bandaraya yang kini banyak dipohon oleh orang ramai untuk menggunakan satu-satu stadium yang ada di Bandaraya Georgetown untuk aktiviti. Ahli Kawasan Bagan Dalam (Y.B. Satees A/L Muniandy): Minta laluan. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Ya. Silakan Bagan Dalam. Ahli Kawasan Bagan Dalam (Y.B. Satees A/L Muniandy): Isu-isu bukan Stadium Bandaraya. Sebelum itu. Kadar sewaan. Yang Berhormat Bagan Jermal terima kasih atas penggulungan itu tapi saya dengar tentang kadar sewaan. Saya bukan sahaja merujuk kepada kadar sewaan di Stadium Batu Kawan saja. Concern saya adalah tempat- tempat seperti Kolam Renang Awam Seberang Jaya dan juga Kompleks Padang Sony. Di mana Kompleks Padang Sony ini memang terkenal di kalangan kelab-kelab bola sepak, akademik bola sepak di Seberang Perai. Hampir semuanya datang berlatih di sana menganjurkan perlawanan di sana. Tetapi apa concern ialah bila perbadanan ambil alih adakah ianya akan di outsource kepada mana-mana syarikat swasta sebab saya dengar gossip ataupun ura-ura. Kita dengar bahawa ada satu syarikat yang akan masuk dan akan membuat padang sintetik pula menggantikan padang sedia ada. So ini sesuatu yang membimbangkan ke semua kelab tersebut, termasuk saya sebab itu adalah satu-satunya padang asal yang ada rumput, so ada tidak ini akan

113 menjadi dan kalau sesuatu syarikat itu ambil alih outsource dia hendak naik taraf. Adakah kadar sewa akan tetap sama seperti sedia ada ataupun dinaikkan? Kita tidak mahu dilambung naik. Itu tujuan soalan saya semasa perbahasan Yang Berhormat. Terima kasih. Ahli Kawasan Air Itam (Y.B. Joseph Ng Soon Siang): Dato’ Speaker, minta jalan. Yang Berhormat Bagan Jermal. Saya hendak tanya di sini. Saya rasa ada ADUN-ADUN di sini pun ada kekeliruan tentang macam mana atau apakah cara atau macam mana agensi contohnya MBPP untuk serahkan stadium itu kepada Perbadanan Stadium. Apakah syarat yang hendak ditetapkan sebab kita tengah bincang MBPP patut buka untuk digunakan tetapi dengan syarat mereka tidak membenarkan sekarang tapi macam mana kita hendak so we know that how they want to surrender to perbadanan. Adakah perbadanan ada satu kuasa untuk meminta terus daripada Majlis untuk diserahkan? Terima kasih. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Terima kasih kepada soalan dan juga pandangan daripada rakan saya Bagan Dalam dan Air Itam. Saya jawab kepada Bagan Dalam dulu. Memang charge setelah diambil alih kompleks- kompleks sukan ini oleh Perbadanan Stadium memang ada di facebook Perbadanan Stadium. Saya lihat di sini memang buat masa sekarang masih kekal di Sony Kompleks dan juga buat masa sekarang kita masih tidak buka untuk diurus oleh sesiapa Sony Kompleks masih diurus oleh Perbadanan Stadium dan masih tidak ada sebarang proposal daripada pihak swasta dan termasuk dengan Kompleks Sukan Kolam Renang Seberang Jaya memang kita telah buka RFP dan syarat-syarat tertakluk sesiapa swasta yang datang untuk penaiktarafan dan juga pembinaan pembaikan dan pembinaan caj yuran masuk tertakluk kepada caj yang asal jika hendak dinaikkan kena mendapat keizinan daripada MBSP dan juga stadium board. So buat masa sekarang memang kekal dengan rate yang sama. Jangan risau. Untuk jawab soalan daripada Air Itam, memang ada satu senarai semasa akta ini diluluskan di mana stadium-stadium di Negeri Pulau Pinang haruslah diserah kepada Perbadanan Stadium dan mungkin kerana Perbadanan Stadium baru ditubuh dan akan ditambahkan kakitangan pekerja dan juga staf professional dan City Stadium adalah salah satu stadium yang akan diserah kepada Perbadanan Stadium yang mungkin tunggu saja masa bila akan diserahkan kepada stadium board dan sementara waktu sebelum diserahkan maka kita harap ada segala permohonan yang untuk menggunakan stadium tidak boleh dibuka untuk sewa dan kalau boleh kita buka untuk orang ramai untuk menggunakan stadium di bandaraya ini untuk masuk bersenam jogging saja. Kalau hendak main bola di atas padang itu kena sewa, kalau hendak guna trek balapan saja, saya rasa seperti Stadium Batu Kawan kita buka ikut masa. Sesi pagi berapa jam, sesi petang berapa jam dan kita boleh hadkan sesiapa yang tidak memakai pakaian sukan atau sport shoes maka tidak dibenarkan masuk untuk mengguna trek tersebut. Untuk makluman, Majlis Sukan Negeri Negeri Pulau Pinang, baru-baru ini juga memohon kepada pihak MBPP untuk menempah trek Stadium Bandaraya bagi tujuan latihan atlet sukan olahraga pada setiap hari Isnin, Rabu, Jumaat, Sabtu dan Ahad dari jam 7.30 pagi ke hingga 10.00 pagi dan petang, 4.30 petang hingga 7.30 petang dengan kadar sewaan diskaun 50% dari kadar asal RM150 sehari iaitu dengan pembayaran sebanyak RM75 sehari untuk penggunaan trek balapan untuk menjalankan latihan olahraga untuk pembangunan sukan Negeri Pulau Pinang. Berkenaan dengan Taman Bandaraya Youth-Park....(dengan izin), surat juga dimohon kepada MBPP untuk menyediakan pengurusan kawasan Youth-Park tersebut kepada Perbadanan Stadium Dan Kawasan Lapang Pulau Pinang. Pembanguan kemudahan sukan, untuk menjawab hasrat pembangunan kemudahan sukan di Seberang Perai Utara yang dibangkitkan oleh ADUN Bagan Dalam ada dimaklumkan bahawa terdapat tiga projek pembinaan

114 gelanggang futsal di daerah SPU dari tahun 2018 hingga 2020 iaitu tahun 2018 di Telok Air Tawar, tahun 2019 di Permatang Berangan dan tahun 2020 adalah di Sungai Dua yang sedang proses pembinaan. Pembinaan dan pembangunan kemudahan sukan tertakluk kepada permohonan dan permintaan daripada kawasan dan KADUN adalah berdasarkan bajet yang disediakan dan saya harap saya telah menerima surat permintaan daripada Bagan Dalam untuk pembinaan futsal tapi atas lawatan tersebut, tempat tidak sesuai, minta kita boleh minta ADUN kawasan Bagan Dalam mencadangkan tempat yang lain, kita akan masukkan untuk bajet 2021. Untuk makluman ADUN Bertam, dewan badminton di Kompleks Sukan Titi Mukim kini sedang dinaik taraf semula melalui peruntukan yang disalurkan oleh Kerajaan Negeri Pulau Pinang melalui Bahagian Perancang Ekonomi Negeri (BPEN) dalam projek-projek Pembangunan Negeri di bawah P01.59 berjumlah RM396,990.00 yang melibatkan kerja-kerja menaik taraf semula permukaan lantai dewan gelanggang, penukaran pintu dewan, kerja naik taraf tandas, membaiki bumbung dewan dan mengecat semula dewan di situ. Selain itu, Kompleks Sukan Titi Mukim ini turut digunakan penuh masa sebagai tempat latihan atlet-atlet SUKMA dan Pelapis Negeri untuk sukan sofbol, sukan petanque dan sukan tinju. Majlis Sukan Negeri Pulau Pinang sedang berusaha untuk menjadikan kompleks ini sebagai pusat pembangunan sukan berprestasi tinggi untuk daerah SPU. ADUN Bertam juga mengemukakan pertanyaan berhubung permohonan peruntukan untuk pemasangan lampu limpah seperti saya tadi katakan minta bantu dari MP untuk mempercepatkan. Untuk makluman Dewan yang mulia, permohonan yang telah dimasukkan ke RMK-11 ini kita MBSP telah juga menghantar surat kepada Kementerian Belia Dan Sukan berkaitan perasmian Stadium Hoki MBSP yang dibangkitkan oleh ADUN Bertam. Certificate Of Practical Completion (CPC) telah diterima pada 8 Oktober tahun 2020 dan proses serah hakmilik akan diadakan pada 7 November tahun 2020 mengikut perancangan Kementerian Belia dan Sukan. Tuan Yang di-Pertua, Timbalan Speaker, berkenaan dengan isu projek penaiktarafan Kompleks Kolam Renang Seberang Jaya yang dibangkit oleh ADUN Seberang Jaya, adalah dimaklumkan bahawa penerimaan RFP Kolam Renang Awam Seberang Jaya telah ditamatkan pada 28 September 2020. Hanya terdapat satu (1) kontraktor yang menghantar dokumen RFP. Pihak perbadanan stadium akan mengambil tindakan selanjutnya untuk mengkaji dan melantik penender yang berjaya. Untuk menjawab isu yang dibangkitkan oleh ADUN Air Itam mengenai pembinaan gelanggang futsal dan dewan terbuka di Padang Suria adalah dimaklumkan saya telah memohon dengan pejabat daerah untuk menyemak status pembangunan tanah dan untuk tunggu sahaja, pejabat daerah untuk kemukakan pembangunan tanah tersebut dan juga ada apa rancangan untuk pembinaan gelangang futsal atau kemudahan sukan di atas tapak tersebut. Sama ada ada rancangan atau sama ada pejabat daerah sudi serah kepada stadium untuk mengurus dan juga pembangunan sukan. Timbalan Yang di-Pertua. Selaras dengan Visi Penang2030, Kerajaan Negeri sentiasa menggalakkan rakyat negeri Pulau Pinang untuk bersukan memainkan peranan utama dalam memupuk minat bersukan dalam kalangan rakyat. Kini, padang permainan, dewan badminton, gelanggang olahraga dan kemudahan sukan yang lain telah dibina di kawasan-kawasan tertentu. Kesediaan pihak kerajaan berbuat demikian adalah atas kesedaran bahawa sukan bukan sahaja mendatangkan manfaat kepada individu tetapi juga memberikan sumbangan ke arah pembangunan negara.

115

Untuk makluman Dewan yang mulia ini dan semua ADUN-ADUN, mulai tahun 2021, Butiran Projek 1 KADUN 1 Futsal dan peruntukan ini akan ditukar kepada Butiran Naiktaraf Gelanggang Sukan Awam. Tidak semestinya untuk penaiktarafan ataupun pembinaan futsal dan bukan untuk kegunaan pembangunan sukan untuk fasiliti yang lain juga. Peruntukan yang dibawa ini adalah RM1.5 juta disalurkan untuk kerja-kerja pembinaan dan penaiktarafan kemudahan sukan selain daripada gelanggang futsal. Ini juga dengan Visi Penang2030 bagi mempelbagaikan kemudahan rekreasi dan sukan di negeri ini. Persatuan Bola Sepak Pulau Pinang. Timbalan Dato’ Speaker, saya ingin mengucapkan setinggi-tinggi penghargaan dan ucapan tahniah kepada Persatuan Bola Sepak Pulau Pinang (FAP) di atas pimpinan Timbalan Dato’ Speaker sebagai presiden dan juga jurulatih, ahli jawatankuasa dan juga pemain-pemain yang telah menjuarai Liga Premier pada tahun ini dan layak bertanding di Liga Super pada tahun 2021. Saya juga ingin merakamkan ucapan ribuan terima kasih atas ADUN Air Putih, ADUN Air Itam, ADUN Batu Uban dan ADUN-ADUN lain yang amat prihatin terhadap usaha sokongan bagi memantapkan pencapaian yang cemerlang oleh FAP ini. Berkenaan isu MUFA yang mendapatkan pengikhtirafan dari FAM yang dibangkit oleh ADUN Batu Uban, adalah dimaklumkan bahawa satu perjumpaan MUFA telah diadakan pada 8 Oktober. Memandangkan MUFA adalah berpengalaman dalam program pembangunan bola sepak, saya telah bercadang supaya MUFA boleh bekerjasama dengan FAP untuk menjalankan program-program pembangunan bola sepak di Negeri Pulau Pinang. Inisiatif belia untuk masa depan (dengan izin), Timbalan Dato' Speaker, Youth For Future. Belia adalah tonggak masa hadapan Negara dan aset penting untuk pembangunan negara. Sehubungan dengan itu, kita perlu menumpukan kepada pembangunan belia untuk masa depan yang telah dilancarkan oleh MMK Belia dan Sukan pada 23 November untuk membangunkan dan memperkasakan golongan belia di Pulau Pinang melalui inisiatif Youth For Future kita memberikan fokus kepada 3P. Pembangunan diri belia merangkumi aspek kecerdasan, emosional, kepimpinan, pembangunan kemahiran, pendidikan dan minat belia. P - yang kedua adalah pembangunan penyertaan sosial, merangkumi aspek kesukarelawan dan kesedaran terhadap masalah sosial. P - yang ketiga, pembangunan ekonomi merangkumi bidang keusahawan belia dan pendedahan belia terhadap peluang kerjaya. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Minta laluan Yang Berhormat Bagan Jermal. Nampaknya YB. sudah beralih ke isu belia. So, saya nak ada satu pertanyaan tentang sukan infrastruktur sukan iaitu arena sukan kabaddi di tanah lapang MSNPP. YB. telah menjawab saya untuk soalan bertulis saya bahawa perancangan untuk pembinaan ini dimasukkan membina baru sebuah arena sukan kabaddi di perkarangan kawasan tanah lapang Majlis Sukan Negeri Pulau Pinang tetapi menurut maklumat yang saya terima daripada persatuan mereka menyatakan, mereka hanya dapat persetujuan daripada Majlis Sukan Negeri untuk menggunakan tanah lapang mereka dan mereka perlu membina arena tersebut. Untuk sebuah persatuan sukan yang tidak begitu popular, sukan kabaddi adalah bukan satu sukan yang popular di mana baru masuk sukan Asia sahaja. So, memang untuk mereka mendapatkan dana RM300,000, RM400,000 untuk membina arena itu memang tidak cukup. So, kalau boleh saya minta Yang Berhormat Bagan Jermal membawa balik perkara ini kepada Kerajaan Negeri dan untuk dapatkan ataupun menyalurkan dana untuk membina arena ini. Sebab mereka tidak akan dapat mengumpul dana sebegitu banyak itu untuk membina arena. Kita perlu dapatkan satu arena sebegini untuk sukan kabaddi dan saya minta Yang Berhormat Bagan Jermal ambil perhatian isu ini. Terima kasih.

116

Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Terima kasih rakan saya dari Bagan Dalam. Memang permintaan daripada Persatuan Kabaddi saya rasa tengah lebih kurang 10 tahun untuk satu tempat latihan ataupun sukan Kabaddi dan saya bersama dengan MSN, pengarah baru Encik Harry tengah berbincang dan mereka sudah menguruskan satu tapak di MSN dan untuk pembangunan kabaddi kerana kabaddi di sana untuk latihan dan memang MSN sedang berusaha untuk meminta peruntukan daripada Kerajaan Negeri untuk membantu pembinaan gelanggang kabaddi tersebut di tapak MSN, Majis Sukan Negeri. Bukannya seperti yang mungkin tersilap faham, mereka kena cari dana untuk sendiri bina kerana ini adalah tempat di Majlis Sukan Negeri. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Adakah itu bermakna Kerajaan Negeri akan memberikan dana tersebut? Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): ...di Pulau Pinang sedang meminta peruntukan daripada Kerajaan Negeri dan projek ini akan dijalankan mungkin pada tahun hadapan. So, masih menunggu kelulusan itu tapi kita tengah maklum ke mereka supaya kita memberikan satu tempat untuk pembangunan kabaddi. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Terima kasih. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Di kesempatan ini saya juga ingin merakamkan ucapan terima kasih kepada ADUN Sungai Dua dan juga ADUN Machang Bubuk yang menekankan aspek latihan kemahiran yang bertindak sebagai salah satu wadah bagi memperkasakan golongan belia di negeri kita. Untuk makluman Ahli-ahli Yang Berhormat, meskipun dunia dilanda pandemik COVID-19, usaha dalam perancangan dan pelaksanaan program-program membangunkan golongan belia Negeri Pulau Pinang masih perlu diteruskan lagi. Kerajaan Negeri Pulau Pinang melalui Perbadanan Pembangunan Belia Pulau Pinang (PYDC) menawarkan program latihan kemahiran kepada golongan belia kita yang merupakan satu platform bagi membantu mereka menceburi cabang laluan kerjaya yang diminati. Antara program yang telah berjaya dijalankan oleh PYDC pada tahun 2020 termasuklah Bengkel Memasak yang mampu mengasah bidang kemahiran kulinari dalam kalangan belia, Peraduan Video Kreatif Belia bertemakan Pemandu Mabuk yang bertujuan memperkasakan kemahiran sinematografi dan penyuntingan video serta program penulisan lajur sempena Bulan Kebangsaan dan Bulan Pencegahan Bunuh Diri Sedunia bagi memantapkan kemahiran menulis. Tambahan pula, PYDC akan menganjurkan Sesi Muzik Jam Atas Talian yang menawarkan platform bagi memperkasakan golongan belia dalam kemahiran bidang seni muzik. Bertitik tolak daripada hal ini, PYDC sedang merancang untuk menandatangani MOU bersama YMCA sebagai usahasama dalam perkara tersebut dan juga pihak Hack Rock Hotel untuk pembangunan belia dari segi muzik dengan melahirkan lebih banyak pemuzik muda. Program-program seperti Bengkel Seni, Lakaran Pensil serta Bengkel Latte Art dengan kerjasama dengan 2F Coffee Roaster dan lain-lain telah dirancangkan oleh PYDC untuk dilaksanakan pada tahun 2020 untuk memperkasakan golongan belia dalam kemahiran bidang seni. PYDC juga menawarkan siri topik Bengkel Pemantapan Kerjaya, Career Enhancement Program bagi memperkasakan dan meningkatkan kemahiran insaniah serta daya saing para belia dalam pasaran kerjaya. Antara contoh bengkel tersebut adalah seperti Bengkel Memahami kehendak Majikan, Persediaan Resume dan Tip Efektif Untuk Menghadiri Temuduga, Bengkel Empowering Youth Through Digital Economy, Bengkel IR 4.0 Awareness Workshop, Live KOL Livestreaming Training Program, Communication & Interpersonal skill dan lain-lain. 117

Dari segi pembangunan diri belia, PYDC juga telah menganjurkan Kursus Pertolongan Cemas pada tahun 2020 bagi menggalakkan golongan belia untuk dilengkapi dengan kemahiran pertolongan cemas. PYDC juga menganjurkan Program Youth Coaching Clinic yang bertemakan Coaching for High Performance iaitu one to one coaching oleh panel coach dari segi akademik, kerjaya dan kemahiran-kemahiran yang berkaitan dengan para belia dalam menghadapi cabaran hidup mereka. Contohnya kemahiran menghadapi tekanan hidup. Program ini akan dijalankan pada 25 Oktober, 22 November dan 20 Disember tahun 2020. Kita sudah ada lebih 10 panel professional coach yang ada sijil yang bersedia memberikan bantuan dari segi belia-belia menghadapi tekanan hidup. Ahli Kawasan Seri Delima (YB. Syerleena Binti Abdul Rashid): Yang Berhormat. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Ya, silakan Seri Delima. Ahli Kawasan Seri Delima (YB. Syerleena Binti Abdul Rashid): Terima kasih Yang Berhormat Bagan Jermal. Saya memang ternyatalah bahawa pihak PYDC mempunyai banyak program-program dan bengkel yang memang bermanfaat terutamanya bagi golongan belia tapi mungkin ada juga di luar sana yang mungkin merasakan mereka tidak tahu bahawa tentang kewujudan program-program dan bengkel-bengkel ini. Jadi, saya minta pencerahan sikit dari segi promosi. Bagaimanakah pihak PYDC mempromosikan bengkel-bengkel dan juga program-program tersebut. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Terima kasih dari segi pandangan daripada Seri Delima. Memang PYDC menggunakan platform dari segi facebook, daripada PYDC, facebook, saya dan juga kita ada hantar e-mel kepada semua ADUN dan juga kita ada hantar kepada persatuan-persatuan belia, information- information termasuk kepada colleagues-colleagues dan universiti yang ada di Negeri Pulau Pinang. Setiap kali ada program-program tersebut, kita hantar e-mel ke semua dari program dan untuk minta mereka mengalu-alukan penyertaan. Dan era untuk jawab untuk ADUN Seri Delima dan ADUN Machang Bubok yang telah mengemukakan cadangan berhubung perniagaan atas talian ataupun e-commerce dan era digitalisasi ini, PYDC telah melancarkan program Platform Bakat Digital Belia Pulau Pinang bagi melahirkan 1,000 orang belia yang dilengkapi dengan bakat digital dalam tempoh masa dua (2) tahun. Program ini adalah bertujuan untuk mewujudkan 1,000 peluang pekerjaan baharu untuk belia dan membangunkan ekonomi Gig di negara kita secara amnya dan Pulau Pinang secara khususnya. Platform ini turut berfungsi sebagai medium untuk memadankan bakat digital dengan permintaan pasaran melalui portal laman PYDC. ADUN Seri Delima juga memberikan cadangan untuk berhubung bidang keusahawanan dalam kalangan belia. Untuk makluman Dewan yang mulia ini, bagi menggalakkan penglibatan golongan belia dalam bidang keusahawan, Program Youth Entrepreneurship Challenge yang telah dianjurkan dibawah inisiatif “Belia Untuk Masa Depan” bertujuan menerapkan minat belia terhadap keusahawan dan melahirkan golongan usahawan belia. Program ini terbuka kepada golongan belia Pulau Pinang yang berasal atau bermastautin di Negeri Pulau Pinang, berumur 18 tahun hingga 30 tahun yang berkreativiti dan berminat untuk dalam bidang keusahawanan.

118

Untuk makluman Ahli-ahli Yang Berhormat, terdapat sebanyak 19 kumpulan yang telah mengambil bahagian dan hantarkan proposal program mereka tersebut. Antaranya termasuklah Peninsula College, KDU College, Han Chiang University College, Kolej Vokasional Batu Lanchang, dan lain-lain. Di samping itu, program ini juga berperanan sebagai satu (1) platform antara golongan ini dan perusahaan-perusahaan dari industri profesional. Pusingan akhir pertandingan ini akan diadakan pada 28 November tahun 2020 yang akan dirasmikan oleh Yang Amat Berhormat Ketua Menteri kita dan surat jemputan saya percaya tengah letak ke meja-meja setiap ADUN dan telah e-mel kepada semua. Isu berkaitan penempatan kerja mahasiswa-mahasiswi, terutamanya golongan graduan telah mendapat perhatian ADUN Seri Delima dan ADUN Batu Lanchang. Seperti mana yang kita sedia maklum, golongan mahasiswa-mahasiswi yang telah menamatkan pengajian juga adalah golongan yang terkesan akibat pandemik COVID-19. Kerajaan Negeri Pulau Pinang amat prihatin terhadap isu ini dan komited untuk membantu golongan graduan ini yang masih menganggur selepas tamat pengajian. Untuk makluman Ahli-ahli Yang Berhormat, PYDC telah melancarkan satu (1) portal kerjaya yang dinamakan Platform “We Want You”...(dengan izin) Dato' Speaker, melalui laman web rasmi PYDC pada 6hb Jun masa itu, masa COVID-19 yang telah dirasmikan oleh Yang Amat Berhormat Ketua Menteri Pulau Pinang semasa tempoh PKPB bagi membantu golongan belia Pulau Pinang untuk memohon pekerjaan-pekerjaan yang bersesuaian dengan mereka. Setakat ini, sebanyak 404 buah syarikat telah mengiklankan kekosongan jawatan, terdapat 421 jenis jawatan pekerjaan dan 1,451 bilangan kekosongan jawatan boleh didapati atas portal kerjaya PYDC ini. Website ini akan update setiap hari dan syarikat-syarikat yang berminat, mereka bolehlah hantar kepada platform kita untuk paparkan iklan untuk pengambilan pekerja ini. Platform ini adalah percuma, sesiapa pun boleh paparkan termasuk ADUN-ADUN dari segi nak ambil pegawai sementara, pegawai khas. Mereka juga boleh paparkan iklan tersebut. Setakat ini, syarikat-syarikat yang mengiklankan peluang pekerjaan atas laman web PYDC adalah berasal dari pelbagai bidang industri, termasuk MMC dan IKS, termasuk juga ada kedai runcit yang mereka nak ambil juruwang, satu juruwang ataupun hawing driver, mereka juga diwar-warkan untuk memaparkan supaya sesiapa yang berminat bolehlah datang ke web ini untuk cari kerja. Untuk makluman Ahli Dewan Yang Mulia ini, saya menjawab kepada persoalan yang dibangkitkan....(gangguan). Ahli Kawasan Machang Bubok (YB. Lee Khai Loon): Bagan Jermal. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Ya, silakan Machang Bubuk. Ahli Kawasan Machang Bubuk (YB. Lee Khai Loon): Terima kasih Bagan Jermal. Tadi YB. Bagan Jermal ada sebut tentang gig ekonomi dan adakah Bagan Jermal juga berpendapat setuju dengan saya iaitu ramai pekerja-pekerja Gig economy ini, mereka tidak ada perlindungan yang mencukupi khasnya mereka tidak dilindungi dalam undang-undang pekerja atau akta pekerja yang sedia ada. So adakah Kerajaan Negeri akan menggubal satu (1) undang-undang untuk melindungi pekerja-pekerja Gig ekonomi ini khasnya dalam memastikan keselamatan mereka serta apabila berlakunya apa-apa kemalangan dan juga termasuk skim-skim insurans pekerja gig ekonomi ini perlu diberikan kepada semua khasnya mereka yang terdiri daripada golongan belia. So, apa pandangan Bagan Jermal tentang cadangan ini?

119

Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Cadangan daripada Machang Bubok. Memang kita masih tunggu Kerajaan Persekutuan untuk menggubalkan satu (1) akta atau pun undang-undang untuk pembantuan dan juga perlindungan untuk golongan belia yang terlibat dalam Gig economy ini. Dan kita boleh kaji dan dari segi di Negeri Pulau Pinang apa yang kita boleh membantu, supaya dapat memberikan lebih banyak confidency dan juga comfortable untuk setiap belia yang melibatkan diri dalam pembangunan Gig economy ini. Untuk makluman untuk ADUN Permatang Berangan, demi membangunkan golongan mahasiswa dan mahasiswi di Pulau Pinang, siri Program Pemerkasaan Pelajar Institusi Pengajian Tinggi Pulau Pinang telah dianjurkan dengan kerjasama Institusi-institusi Pendidikan Tinggi di Pulau Pinang untuk menjalankan pelbagai program yang bertujuan untuk memperkayakan pengalaman pembelajaran dan meningkatkan kemahiran mahasiswa-mahasiswi dari segi kemahiran insaniah supaya bersedia untuk menghadapi dunia pekerjaan dan turut membantu mengurangkan isu-isu pengangguran dalam kalangan graduan. Program ini dijalankan bermula bulan September hingga ke bulan Disember tahun ini. Professional trainer atau coach...(dengan izin) Dato' Speaker, pakar-pakar daripada industri telah dijemput untuk menjayakan program ini bersama dengan PYDC dan pejabat saya. Fokus untuk program ini adalah untuk meningkatkan kebolehpasaran graduan melalui bengkel-bengkel dan projek sama usaha dengan prinsip problem-based and activity-based learning. Jadual pelaksanaan program telah ditetapkan dengan banyak institusi termasuk USM, KDU, Disted College dan lain-lain. Memang panjang tapi saya untuk menjimatkan masa, saya takkan baca semua dan selain golongan mahasiswa yang terkesan bagi mendedahkan golongan belia kepada pelbagai bidang kerjaya, Program Bengkel Penerokaan Kerjaya juga telah diadakan pada tahun ini sebelum penularan wabak COVID-19. Seperti program di KADUN Sungai Puyu - Sekolah Menegah Jenis Kebangsaan Chung Ling Butterworth, Bagan Jermal, SMK Mak Mandin, KADUN Batu Lanchang - SMK Jelutong, KADUN Pulau Tikus - St George Girl’s School dan juga KADUN Seri Delima - SMK Hamid Khan. Program telah ditangguhkan disebabkan penularan pandemik COVID-19 dan telah dilaksanakan secara atas talian. Sebanyak 47 sesi perkongsian kerjaya atas talian telah dijalankan melalui laman facebook PYDC sepanjang tempoh PKP hingga bulan Oktober. Program ini telah berjaya menarik jumlah view sebanyak 64,227 atas laman Facebook PYDC. Timbalan Tuan Yang di-Pertua, berhubung cadangan yang diutarakan oleh ADUN Seri Delima bagi membangunkan potensi dan nilai kepimpinan golongan belia, Kerajaan Negeri sememangnya sentiasa komited untuk menerapkan nilai-nilai kepimpinan dalam diri setiap belia. Mesyuarat MMK pada bulan Ogos 2020 telah meluluskan cadangan penetapan kuota dua (2) orang belia dalam keanggotaan Majlis Pengurusan Komuniti Kampung iaitu MPKK. Penetapan kuota dua (2) orang belia ini terdiri daripada seorang belia lelaki dan seorang belia perempuan yang berumur 21 tahun hingga 35 tahun. Kuota wanita adalah termasuk dalam syarat pelantikan anggota MPKK iaitu 30%. Keanggotaan adalah terdiri daripada kalangan wanita. Selain itu, Biro Belia, memang di MPKK ada banyak biro. Salah satu (1) adalah Biro Beli dan Sukan NGO dalam MPKK hendaklah diketuai oleh biro sama ada lelaki atau wanita belia tersebut. Untuk makluman ADUN Seri Delima dan ADUN Pengkalan Kota yang telah bertanyakan berkenaan perhubungan dua (2) hala antara belia dan kerajaan, penglibatan golongan belia dalam MPKK ini dapat membantu pemuda pemudi tempatan untuk bersama-sama Kerajaan Negeri dalam menyuarakan isu-isu berbangkit isu semasa, serta menggerakkan program- program aktivit-aktiviti pembangunan belia bersama-sama dengan kita dalam kawasan. Di samping itu, juga dapat menerapkan nilai-nilai nilai kepimpinan dalam diri mereka. Saya harap dengan adanya Biro Belia dan dua (2) belia ini, lebih dua (2) pun boleh, so kita dapatlah

120 bekerjasama untuk menganjurkan lebih banyak program untuk pembangunan belia dan juga memberikan satu (1) ruang platform supaya belia bolehlah memahami lebih aktiviti-aktiviti sukan dan juga SOP-SOP di kalangan kerajaan. Ya, silakan Pengkalan Kota. Ahli Kawasan Pengkalan Kota (YB. Daniel Gooi Zi Sen): Sedikit, sedikit. Terima kasih Yang Berhormat Bagan Jermal di atas jawapan ataupun ulasan yang diberikan tadi dan di sini juga ingin saya ucapkan tahniah dan syabaslah kepada Kerajaan Negeri kerana akhirnya berjaya memasukkan sebahagian peruntukan di kalangan Ahli Jawatankuasa MPKK ini, khususkan untuk golongan belia. Jadi saya rasa daripada ini, melalui saluran MPKK ini, mungkin Yang Berhormat Bagan Jermal boleh mempertimbangkan supaya satu (1) jawatankuasa ataupun satu (1) saluran induk yang dapat mengumpul ulasan-ulasan ataupun maklumbalas daripada biro-biro belia di peringkat MPKK ini. Supaya saluran ataupun komunikasi secara terus ini dapat disampaikan kepada Kerajaan Negeri dan ini seterusnya dapat membantu untuk memantapkan lagi penyampaian perkhidmatan Kerajaan Negeri. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Terima kasih kepada cadagan dan juga pandangan. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Yang Berhormat Bagan Jermal, panjang lagikah? Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): About tujuh (7) muka surat. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Kita boleh terus bersambung. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Saya habis pukul 7.00 petang. Sambung? YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Okey, sambung. Ahli Kawasan Bagan Jermal (YB. Soon Lip Chee): Terima kasih atas pandangan daripada Pengkalan Kota. Memang PYDC bersiap sedia pada tahun depan mulai Januari akan mengadakan perjumpaan dengan ketua-ketua Biro Belia ini supaya bermesyuarat dan juga menerangkan lebih lanjut program-program yang kita boleh membantu dari segi 3P yang kita sediakan. So, kita sama-samalah untuk membangunkan program-program tersebut. Di samping itu, bagi meningkatkan pendedahan belia dalam bidang politik serta memupuk nilai kepimpinan, Bengkel Demokrat Muda telah diteruskan pada tahun ini dan diadakan pada 15 hingga 16 Februari 2020 dan 7 Hingga 8 Ogos 2020. Kedua-dua sesi Bengkel Demokrat Muda telah menarik penyertaan sebanyak 30 orang peserta. Para peserta yang berprestasi baik dipilih untuk menyertai Sidang Muda bagi membahas usul simulasi pada 2 hingga 3 Oktober 2020. PYDC juga telah menghantar surat kepada ADUN-ADUN setiap kali sebelum Bengkel Demokrat Muda diadakan supaya pihak ADUN boleh mencadangkan calon- calon belia untuk menyertai bengkel tersebut. Setakat kini, sebanyak tiga (3) KADUN telah menghantar calon belia untuk menghadiri program ini termasuk KADUN Seri Delima - 1 calon, KADUN Komtar - 2 calon dan KADUN Bagan Jermal - 1 calon. PYDC akan mengkaji dan menukar modul Bengkel Demokrat dan Sidang Muda seperti yang dicadangkan oleh ADUN Seri Delima untuk menjadikan lebih banyak tarikan untuk menggalakkan penyertaan golongan belia dalam program ini seperti yang dicadangkan. PYDC

121 juga akan memperluaskan program ini dengan memohon setiap ADUN Kawasan mencalonkan tiga (3) hingga lima (5) orang belia di KADUN masing-masing untuk menghadiri Bengkel Demokrat Muda dan pada bulan Februari dan Julai 2021 dan Sidang Muda sebelum Sidang DUN 2021. Saya ingin merakamkan ucapan terima kasih kepada Dato' Speaker, Seri Delima, Pengkalan Kota dan juga Pulau Tikus, dan juga memberikan jadi mentor untuk Program Sidang Muda dan kita sama-samalah menjayakan untuk menggalakkan lebih banyak pemuda-pemuda untuk ambil bahagian. Mungkin kita boleh cadangkan belia-belia di setiap KADUN dari segi Biro Belia untuk mengambil bahagian. Berkenaan persoalan yang dibangkitkan ADUN Permatang Pasir, sememangnya agak sukar untuk mengangkat golongan belia sebagai pemimpin utama di arena politik berikutan kekurangan pengalaman dalam bidang ini. Justeru itu, penglibatan golongan belia dalam MPKK serta Program Sidang Muda ini mampu dijadikan sebagai titik permulaan atau medium dalam membentuk mereka sebagai pemimpin utama. Kempen Undi 18 juga dianjurkan untuk memberi pendedahan yang lebih lanjut kepada golongan belia tentang pelaksanan Kempen Undi 18, hak mengundi, pindaan umur pengundi, serta umur Ahli Dewan Rakyat dan Ahli Dewan Undangan Negeri, serta mengumpulkan pandangan belia atas pelaksanaan kempen ini. Usul pindaan umur calon Ahli Dewan Undangan Negeri daripada umur 21 tahun ke 18 tahun akan dikemukakan dalam Sidang Dewan Undangan Negeri tahun depan. Setakat ini, Kempen Undi 18 telah dijalankan bersama dengan SPR taklimat di Seberang Perai Utara dan Seberang Perai Tengah dan akan masuk kepada Daerah Seberang Perai Selatan, Daerah Timur Laut dan Daerah Barat Daya pada hujung tahun ini. Merujuk kepada inisiatif belia untuk masa depan dari segi pembangunan sosial. Objektifnya adalah untuk menggalakkan penyertaan belia dalam aktiviti sosial dan pembangunan masyarakat, serta meningkatkan kesedaran belia terhadap isu-isu gejala sosial. Untuk makluman ADUN Batu Uban, Bagan Dalam dan juga Permatang Berangan, bagi memberi pendedahan awal kepada golongan belia terhadap kebahayaan penyalahgunaan dadah. Program Pendidikan dan Kerjaya 2020 bersama murid dan pelajar yang tertumpu kepada kumpulan pelajar sekolah menengah telah dianjurkan oleh pihak PYDC bersama ADUN, PDRM, AADK, Jabatan Penjara pada tahun 2019 dan diteruskan lagi pada bulan Januari dan Februari pada tahun ini. Namun begitu kerana atas pandemik COVID-19, program ini diberhenti sementara. Program tersebut telah dianjur bersama dengan KADUN Sungai Bakap, KADUN Batu Uban, KADUN Air Itam, KADUN Batu Lancang, KADUN Seri Delima, KADUN Penanti dan akhirnya KADUN Bagan Jermal. Projek Pemeriksaan Air Kencing di sekolah-sekolah menengah juga telah dianjurkan oleh ADUN Ayer Itam bersama PYDC dengan kerjasama AADK dan SMK Air Itam, di SMK George Town dan SMK Chung Ling. Timbalan Yang di-Pertua, saya juga ingin merakamkan penghargaan kepada ADUN Sungai Dua dan ADUN Bertam yang prihatin dengan pembangunan belia di luar bandar. Untuk makluman Ahli-ahli Yang Berhormat, Kerajaan Negeri Pulau Pinang melalui PYDC bersama dengan sukarelawan belia telah menjalankan Kajian Pembangunan Belia Untuk Masa Depan melalui kaedah soal selidik di kawasan luar bandar. Tujuannya adalah untuk memahami keperluan dan minat belia agar dapat meningkatkan kemahiran dan pengetahuan mereka. Setakat ini, Kajian Pembangunan Program Belia Untuk Masa Depan, telah dijalankan di kawasan KADUN Penaga, di Kampung Padang Tembusu 19 Julai 2020, Kampung Guar Tuan Syed 24 Julai 2020, di KADUN Bertam Kampung Datuk, Kampung Setol dan Kampung Kovil 20 hingga 25 September 2020.

122

Sebanyak 214 hasil kajian yang telah dikumpulkan dalam ketiga-tiga kajian tersebut. Sehubungan dengan itu, pelbagai Program Belia Untuk Masa Depan akan dijalankan di kawasan- kawasan luar bandar termasuk di kawasan-kawasan rumah pangsa. Selepas hasil soal selidik tersebut, maka kita menganjurkan Bengkel Memasak dan Taklimat E-dagang dan juga Bengkel Penjenamaan dan Pemasaran atas permintaan daripada golongan belia yang berada di kawasan luar bandar ini dan juga banyak program-program bengkel akan dianjurkan berterusan atas permintaan golongan-golongan belia tersebut. Untuk makluman Dewan yang mulia ini, Rancangan MMK Belia dan Sukan dan PYDC untuk mewujudkan 40 Pusat Belia di Negeri Pulau Pinang di mana satu (1) Pusat Belia akan diwujudkan di setiap KADUN. Ini adalah inisiatif untuk bekerjasama dengan ADUN kawasan dengan ambil Dewan MPKK kita wujudkan, jadikan untuk Pusat Belia. Sehubungan dengan itu, di bawah kerjasama ini, PYDC, MPKK Guar Kepah dan Pejabat Penyelaras Khas Penaga, iaitu tengah bersetuju mewujudkan pusat belia untuk merangsang penglibatan belia dalam program- program dan aktiviti-aktiviti komuniti di Dewan MPKK Guar Kepah. Membekalkan satu (1) ruang aktiviti untuk para belia bagi berinteraksi dan berkongsi idea-idea kreatif serta menggalakkan penganjuran program belia di kawasan tersebut. Pusat Belia Penaga dijangka akan sedia guna pada bulan November dan akan menjemput YAB. Ketua Menteri untuk menghadiri program perasmian. Masa itu kita juga akan menjemput ADUN Penaga untuk bersama kita untuk dalam masa perasmian. Berhubung dengan Sukarelawan Belia Pulau Pinang yang dinyatakan tadi, ianya telah dilancarkan pada 1 Mac tahun 2020 dan merangkumi tujuh (7) kategori, iaitu sukan, pendidikan, seni budaya, pertolongan cemas, bencana alam, kerja amal, dan alam sekitar. Setakat ini, program ini telah mencatatkan seramai 410 orang sukarelawan belia. Aktiviti dan latihan diadakan setiap bulan untuk memberi pendedahan kepada sukarelawan belia dan meningkatkan kemahiran mereka. Sekiranya terdapat penganjuran program dan aktiviti oleh ADUN-ADUN atau agensi-agensi kerajaan, bolehlah mengemukakan permohonan kepada PYDC bagi kerjasama dengan sukarelawan belia ini. Timbalan Yang di-Pertua, ADUN Sungai Dua juga menyarankan agar melahirkan modal insan berkemahiran dan berkepasaran tinggi. Kerajaan Negeri amat mengalu-alukan saranan tersebut dan untuk makluman ADUN Sungai Dua, PYDC sentiasa terbuka untuk bekerjasama dengan persatuan-persatuan belia bagi melaksanakan program-program pembangunan belia. Pihak persatuan juga boleh mengemukakan kertas kerja kepada PYDC bagi kerjasama program- program yang dirancang. Untuk makluman juga, Kerajaan Negeri telah meluluskan peruntukan sebanyak RM500 secara one-off kepada persatuan-persatuan belia yang aktif di Pulau Pinang untuk memohon dalam menghadapi situasi pandemik COVID-19 ini. Selaras dengan visi Kerajaan Negeri bagi memupuk minat belia serta melahirkan atlet-atlet e-Sukan yang berdaya saing dan bertaraf antarabangsa dengan mempromosikan e-Sport secara positif sebagai satu (1) elemen pembinaan kerjaya, peningkatan kemahiran dan keusahawanan terutamanya kepada golongan belia, PYDC juga menganjurkan siri program E-Sport bagi mencungkilkan bakat-bakat belia dan bidang tersebut seperti Pertandingan DOTA Dua, Pulau Pinang, Pertandingan CSGO Pulau Pinang, Liga Duduk Rumah, Kejohanan E-Sports Pulau Pinang. PYDC adalah sebuah agensi Kerajaan Negeri yang memberi fokus kepada pembangunan belia. Pelbagai program pembangunan belia telah dilaksanakan di bandar mahu pun luar bandar. PYDC akan terus berusaha untuk melaksanakan inisiatif belia untuk masa depan, youth for future demi pembangunan belia di Pulau Pinang.

123

Timbalan Yang di-Pertua Dewan, sekali lagi saya mengucapkan setinggi-tinggi penghargaan dan ucapan terima kasih di atas keprihatinan, teguran dan sokongan yang berterusan oleh Ahli-ahli Yang Berhormat, khasnya terhadap usaha-usaha yang dijalankan oleh Kerajaan Negeri Pulau Pinang bagi menambah nilai dan memperkukuhkan lagi mutu penyampaian di bawah portfolio Belia dan Sukan untuk pembangunan menyeluruh di peringkat negeri. Sekian, terima kasih. Saya memohon menyokong. YB. Timbalan Yang di-Pertua Dewan: Terima kasih Bagan Jermal. Dewan ditangguhkan, Dewan akan sambung dalam sesi penggulungan pada pukul 8.00 malam.

Dewan ditangguhkan pada jam 6.55 petang.

Dewan bersambung semula pada jam 8.00 malam

Setiausaha Dewan Ahli-ahli Yangh Berhormat, Yang Berhormat Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Ahli-ahli Yang Berhormat, Dewan disambungkan dengan sesi perbahasan. Peringatan sekali lagi semua Ahli-ahli Yang Berhormat EXCO cuma diperuntukkan sebanyak 40 minit untuk membuat penggulungan. Bila sampai 40 minit, minta Yang Berhormat EXCO untuk membuat rumusan terakhir dan tamatkan ucapan penggulungan, dengan izin saya boleh membenarkan perkara yang belum disempat jawab diberi dengan jawapan bertulis kepada Ahli-ahli Yang Berhormat ataupun saya akan menamatkan ucapan. Sila Paya Terubong. Ahli Kawasan Paya Terubong (YB. Yeoh Soon Hin): Terima kasih Yang Berhormat Dato’ Yang di-Pertua, Yang Berhormat Ahli-ahli Dewan, Ketua-Ketua Jabatan Kerajaan, tuan-tuan dan puan-puan yang saya hormati sekalian. Salam sejahtera. Saya ingin merakamkan setinggi-tinggi penghargaan kepada Dewan yang mulia ini kerana diberi peluang untuk membentangkan ucapan penggulungan bagi menjawab soalan- soalan tambahan berkaitan isu pelancongan dan creative economy yang merangkumi seni budaya, warisan dan sebagainya yang telah dibangkitkan sepanjang sesi perbahasan. Saya ingin merakamkan ucapan penghargaan terima kasih kepada semua Ahli-ahli Yang Berhormat yang membahaskan isu-isu berkaitan dengan portfolio yang di bawah seliaan saya, portfolio Pelancongan Dan Ekonomi Kreatif. Yang Berhormat Dato’ Yang di-Pertua, untuk makluman Yang Berhormat Ahli-ahli Dewan, portfolio Ekonomi Kreatif telah diwujudkan di bawah tanggungjawab saya dan digabungkan dengan portfolio Pelancongan. Ekonomi Kreatif, merupakan suatu konsep ekonomi baharu yang meliputi sektor kesenian, kebudayaan dan warisan yang juga merupakan hasil evolusi daripada industri kebudayaan dan industri kreatif. Pembentukan portfolio Ekonomi Kreatif adalah bertujuan merangsang dan meningkatkan kreativiti warga Pulau Pinang serta inovasi teknologi berkaitan dengan warisan, seni dan budaya Pulau Pinang yang unik.

124

Ekonomi Kreatif ini kini menjadi industri yang berkembang pesat di seluruh dunia. Pendapatan tahunan industri ini adalah sebanyak USD2,250 billion setahun kepada ekonomi dunia dan telah mencapai lebih daripada USD250 billion bagi eksport sejagat. Berdasarkan kepada laporan yang diterbitkan oleh UNESCO pada tahun 2018 bertajuk ‘Re-Shaping Cultural Policies’…..(dengan izin) industri ini telah menyumbang 10% GDP kepada ekonomi seluruh dunia. Selain daripada itu, industri ini telah mewujudkan 30 juta peluang pekerjaan di seluruh dunia. Industri ini merupakan pemandu utama bagi ekonomi dan perniagaan untuk negara- negara maju serta negara-negara yang sedang membangun. Kerajaan Negeri Pulau Pinang telah menubuhkan portfolio Ekonomi Kreatif untuk memperkasakan industri seni, budaya dan warisan dengan rancangan dan dasar-dasar ekonomi. Ini adalah kali pertama dalam sejarah di Malaysia di mana Pulau Pinang merupakan negeri yang pertama mengangkat sektor seni budaya dan warisan ke satu tahap yang lebih tinggi, yang setaraf dengan sektor-sektor ekonomi lain seperti sektor industri dan sektor perkhidmatan. Dengan Ekonomi Kreatif ini, industri kesenian persembahan sebagai salah satu tonggak utama industri kesenian berupaya menjadi penjana ekonomi yang boleh mewujudkan peluang pekerjaan, menarik pelaburan, meningkatkan kualiti kehidupan serta memperkayakan kemudahan tempatan. Ekonomi Kreatif ini memberi definisi dan perspektif baharu kepada sektor kesenian bahawa bidang kesenian dan kreativiti tidak harus dianggap sebagai sejenis hobi sahaja tetapi sesuatu yang boleh mendatangkan rezeki dan menyumbang kepada Gross Domestic Product…(dengan izin) GDP Pulau Pinang ini. Ini termasuklah seni persembahan seperti tarian, nyanyian dan sebagainya. Ini merupakan satu langkah dan pemikiran yang ke hadapan forward thinking di mana Kerajaan Negeri memang mengambil langkah yang berani dan inovatif untuk mengubah atau transform pandangan orang awam dan juga dari segi Kerajaan terhadap sektor seni budaya dan warisan. Negeri Pulau Pinang mempunyai potensi yang besar dalam sektor Ekonomi Kreatif kerana mempunyai pelbagaian seni budaya dan warisan. Kerajaan Negeri akan menggandakan usaha untuk menerokai sektor Ekonomi Kreatif dan pada 30 September baru-baru ini, mesyuarat MMK telah meluluskan Agenda Ekonomi Kreatif Negeri. Bagi tujuan ini, Kerajaan Negeri akan menubuhkan Pasukan Kerja Ekonomi Kreatif Pulau Pinang untuk merangka strategi dan pelan tindakan dalam bidang industri kreatif ini. Pasukan kerja tersebut akan mengenal pasti sasaran jangka pendek, jangka sederhana dan jangka panjang untuk meningkatkan pembangunan dan kelestarian bidang industri kreatif ini. Yang Berhormat Dato’ Yang di-Pertua, saya amat berterima kasih kepada Yang Berhormat Seri Delima dan Yang Berhormat Pulau Tikus yang menunjukkan keprihatinan yang tinggi dalam aspek kesenian negeri. Kerajaan Negeri amat memandang berat ke atas pembangunan kesenian negeri serta menyediakan bakat-bakat tempatan yang berupaya menggalas tanggungjawab untuk memastikan kesenian negeri terus terpelihara dan tidak dilupakan zaman. Kerajaan Negeri memberikan sokongan penuh kepada industri kesenian negeri melalui perancangan berikut: Pertama, Meneruskan penganjuran program-program seni persembahan yang menjadi ikon dan simbolik kepada Pulau Pinang sebagai platform untuk komuniti seni berkumpul dan berkongsi pengalaman program seperti George Town Festival dan George Town Heritage Celebrations sejak tahun 2010 telah menyediakan platform antarabangsa kepada bakat dan artis tempatan untuk bergiat dalam seni persembahan Kerajaan Negeri juga ingin mewujudkan generasi pelapis bagi mewarisi seni persembahan di Pulau Pinang. Kerajaan Negeri menggalakkan penglibatan pelajar-pelajar sekolah dalam seni warisan dan kebudayaan melalui jemputan persembahan dalam majlis rasmi atau program-program atau aktiviti yang dianjurkan oleh Kerajaan Negeri dan program seperti

125

Penang Celebrates pada tahun lepas dan Penang Grand Parade pada awal tahun ini turut melibatkan pelajar-pelajar sekolah dengan tujuan memupuk minat serta mencungkil bakat baharu dan berikutan segala aktiviti dan program tidak dapat dianjurkan secara perhimpunan secara fizikal pada masa penularan wabak COVID-19 ini, Program Pemerkasaan Sektor Kesenian Pulau Pinang (Show Penang)…(dengan izin), telah dilaksanakan untuk menggalakkan kumpulan kesenian, artis, individu untuk menganjurkan aktiviti dan program kesenian secara atas talian (online). Dengan bangganya, Pulau Pinang adalah negeri yang tunggal the only state in Malaysia yang memperuntukkan platform sebegini. Pihak Kerajaan Negeri Pulau Pinang juga telah meneruskan penganjuran program George Town Festival 2020 secara atas talian, secara online atau virtual…(dengan izin), walaupun program ini terpaksa dibatalkan dianjurkan secara fizikal pada peringkat awal pihak Kerajaan Negeri telah membuat keputusan untuk meneruskan penganjuran program GTF tahun 2020 ini kerana program ini adalah satu program kesenian yang significant dan boleh membawa manfaat kepada industri kesenian persembahan Pulau Pinang. Program kesenian persembahan atas talian yang disediakan dalam George Town Festival tahun 2020 secara online ini termasuklah berbagai persembahan yang terdiri daripada pelbagai bangsa termasuklah muzik klasik kaum India, tarian tradisi kaum Melayu, persembahan nyanyian lagu kampung, opera Teochew dan sebagainya dan ini telah memberi sedikit ruang untuk artis- artis atau kumpulan kesenian dalam negeri untuk membawa rezeki, peluang pekerjaan serta peluang persembahan. Ahli Kawasan Pulau Tikus (YB. Lee Chun Kit): Minta celah sedikit. Terima kasih Yang Berhormat Paya Terubong kerana telah menjawab soalan-soalan dan isu-isu yang kita bangkit pada beberapa hari dua semalam, sorry. So untuk ini kesenian persembahan ini saya pun perasan bahawa Pulau Pinang hanya ada Dewan Sri Pinang ataupun Teater P. Ramlee, tempat-tempat yang agak kecil untuk membuat persembahan. So oleh itu saya juga ingin merayu kepada Kerajaan Negeri untuk mencari tempat lagi untuk persembahan ini semua kerana Dewan Sri Pinang masa saya kanak-kanak 10 tahun, 11 tahun datang ke sini untuk membuat persembahan. Dan sejak itu masih hanya Dewan Sri Pinang yang benar-benar satu tempat yang kita boleh buat satu persembahan. Saya berharap Kerajaan Negeri boleh mempertimbangkan untuk mencari tempat juga untuk kesenian ini. Terima kasih Ahli Kawasan Paya Terubong (YB. Yeoh Soon Hin): Terima kasih Pulau Tikus, saya memang setuju dan juga saya mempunyai visi yang sama juga, saya juga ingin mewujudkan satu teater yang besar yang icon yang really world class yang bertaraf dunia seperti yang kita nampak di Australia atau di mana-mana tempat di negara Eropah yang mempunyai satu tempat persembahan kesenian yang bertaraf antarabangsa dan kalaulah kedudukan kewangan mengizinkan dan resources tanah kita ada, memang Kerajaan Negeri akan mengambil rancangan untuk melaksanakan, merealisasikan mimpi kita semua ini, visi kita semua ini. Dan dalam usaha membantu sektor kesenian, Kerajaan juga telah memberikan bantuan kewangan kepada penggiat-penggiat bidang kesenian untuk meringankan beban kewangan dan memperbaiki aliran tunai mereka dan juga menggalakkan persatuan dan organisasi kesenian menganjurkan program kesenian di Pulau Pinang. Antaranya Kerajaan Negeri turut memberi bantuan kewangan kepada Performing Arts Centre of Penang (PenangPAC) sebagai Pusat Performing Arts di Pulau Pinang termasuk Penang House of Music, Pertubuhan Tarian Moden Pulau Pinang atau dikenali sebagai Euphoria yang mempamerkan gaya tarikan kontemporari dan juga Penang Philharmonic Orchestra juga menerima mendapat bantuan kewangan daripada

126

Kerajaan Negeri dan Kerajaan Negeri juga memang mempunyai visi untuk menjadikan Pulau Pinang sebagai hub kesenian. Kerajaan Negeri mempunyai rancangan jangka masa panjang untuk membangunkan projek Penang Art District sebagai pemangkin dalam bidang kesenian dan kebudayaan dan sementara menunggu Tapak PAD di Gat Lebuh Macallum ini, Kerajaan Negeri sedang mencari tempat sementara untuk dijadikan tapak sementera bagi PenangPAC supaya artis-artis mempunyai ruang untuk menonjolkan bakat mereka. Perkara ini adalah masih dalam perbincangan bersama pihak Penang Development Corporation (PDC) untuk menggunakan premis-premis yang sedia ada, di samping berupaya membawa urban rejuvenation melalui industri kreatif ke kawasan yang berpotensi. Berkenaan dengan pandangan Seri Delima bahawa terdapat keperluan kepada Standard Operating Procedure (SOP) yang lebih jelas bagi aktiviti kesenian dan persembahan dalam tempoh COVID-19 ini. Selain daripada mematuhi SOP yang dikeluarkan oleh MKN, Kerajaan Negeri telah mengambil inisiatif tambahan untuk memperhalusi SOP tersebut melalui kerjasama dengan penggiat-penggiat industri dan pihak persatuan. Kerajaan Negeri telah mengarahkan Lembaga Muzium dan Balai Seni Lukis Pulau Pinang dan Penang Convention & Exhibition Bureau (PCEB) untuk menyediakan SOP untuk pameran dan persembahan kesenian dan kebudayaan dalam tempoh wabak penularan COVID-19 ini. Lembaga Muzium Negeri Pulau Pinang telah menyediakan SOP Balai Seni Lukis Negeri Pulau Pinang dan keratan akhbar telah dilaporkan pada 5 Jun tahun ini. Manakala PCEB telah menyediakan garis panduan bertajuk “Public Health Safety Operations Guidelines for Arts & Culture Spaces” kepada pengusaha-pengusaha tempat pameran serta persembahan kesenian dan kebudayaan sebagai persiapan kepada mereka untuk membuka semula aktiviti kesenian pada 8 Mei 2020 tahun ini. Kedua-dua SOP ini boleh dilayari di laman web Penang Art District dan juga laman web Lembaga Muzium dan Balai Seni Pulau Pinang masing-masing. Cadangan Seri Delima supaya Kerajaan Negeri mewujudkan Pusat Seni Setempat juga amatlah bernas. Konsep Pusat Seni Setempat ini adalah sebagai sebuah pusat informasi atau rujukan kepada penggiat-penggiat kesenian yang ingin mendapatkan maklumat berkenaan aktiviti kesenian di Pulau Pinang. Selari dengan visi menuju kearah digitalisasi Kerajaan telah memberi fokus kepada penyampaian maklumat aktiviti kesenian melalui saluran digital. Pejabat saya sedang dalam tindakan untuk mewujudkan satu shared online platform iaitu sebuah portal laman web yang mempunyai pangkalan data dan senarai artis individu dan organisasi dalam bidang kesenian. Pangkalan data ini berfungsi untuk mempromosikan kesenian Pulau Pinang dan sebagai platform untuk menghubungkan penggiat industri seni kepada pengusaha perniagaan, pelanggan dan masyarakat dan juga berfungsi sebagai virtual one stop center untuk semua artis-artis…(gangguan). Ahli Kawasan Seri Delima (YB. Syerleena Binti Abdul Rashid): Yang Berhormat saya ingin meminta laluan ya? Tadi saya cukup tertariklah dengan inisiatif- inisiatif Yang Berhormat Paya Terubong mengambil dan kita nampaklah keprihatinan dan juga serius ya in term of creating hub untuk seni dan budaya. Saya ingat lagi waktu di masa saya menjadi Ahli Majlis di MBPP kita telah melakukan satu lawatan, lawatan ke Bandung dan apa yang saya masih teringat sampai hari ini masa dekat Bandung itu, masa kami buat lawatan ke salah sebuah Majlis Bandaraya mereka, mereka ada macam satu kugiran gamelan and that’s was their own hired council, council staff hire by the council. Kugiran gamelan life performance bukan lagu pasang apa whats it is it wasn’t plus minus one audio is was actual live performance, and saya….(dengan izin) dan saya difahamkan live performance itu diadakan hari-hari tiap-tiap hari jadi idea itu datanglah apabila kita melihat kat Pulau Pinang ini, sebenarnya Pulau Pinang

127 we have all the resources…(dengan izin), jadi bila kita sebut tentang mewujudkan satu pusat seni setempat ia bukannya hanya sebuah tempat rujukan tapi it should be the one place were the art everything do with arts and heritage come to unite….(dengan izin) jadi salah satu idea lah yang di mana saya rasa Pulau Pinang boleh ya we can capitalize is that we focus on making sure that all everything to do with the art, kalaulah siapa-siapa yang perlukan resources, perlukan persembahan, perlukan NGO dan apa-apa lagi talent dan sebagainya boleh buat rujukan di under the state under the suppose side. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Okey, terima kasih. Ahli Kawasan Paya Terubong (YB. Yeoh Soon Hin): Cadangan diambil maklum dan Yang Berhormat sebagai Ahli dalam MMK Kesenian juga kita boleh bincang dalam masa MMK dan Kerajaan Negeri mempunyai satu hasrat untuk meletakkan aspek seni, budaya dan warisan di bawah satu bumbung Ekonomi Kreatif supaya sektor ini dapat dikembangkan untuk menjadi hab ekonomi. Kerajaan Negeri kini dalam perancangan untuk melancarkan satu program atau kursus keusahawanan seni kreatif atau in English, creative entrepreneurship. Program tersebut bertujuan memberi bimbingan kepada penggiat-penggiat seni kreatif di Pulau Pinang untuk menceburkan diri dalam bidang keusahawanan. Ini ada kerana sebilangan daripada penggiat seni ini memang mahir dalam bidang seni yang diceburi tetapi mungkin dalam aspek keusahawanan mereka mungkin adalah agak ketinggalan. Jadi, kami mahu golongan penggiat seni ini mampu menjana lebih pendapatan dengan melibatkan diri dalam bidang keusahawanan dan seterusnya dapat menjadi salah satu penyumbang ekonomi Negeri Pulau Pinang. Ini adalah satu ultimate vision Kerajaan Negeri untuk menjadikan artis-artis dapat self-sustain. Ahli Kawasan Sungai Dua (YB. Dato’ Muhamad Yusoff Bin Mohd Noor): Mohon celahan. Terima kasih kepada EXCO jadi saya tertarik bila disebut tentang kesenian saya pun terlibat dalam bidang kesenian dalam menjaga Portfolio Kesenian Dan Warisan jadi cuma saya nak minta pandangan daripada YB kaw...... saya lupa… YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Paya Terubong. Ahli Kawasan Sungai Dua (YB. Dato’ Muhamad Yusoff Bin Mohd Noor): Paya Terubong tentang kesenian setiap etnik Melayu, India, Cina perlu kita dapatkan satu senarai database untuk semua jenis kesenian khususnya yang lama-lama kesenian yang lama- lama orang Melayu, orang Cina dan juga India. Wayang Cina Tai Cu punya wayang, saya tengok golongan muda tak minat langsung saya pernah pergi wayang tu, yang ada orang tua-tua sahaja yang muda-muda tak faham kadang tak faham ayat tu bahasa yang disebut walaupun dia keturunan Tionghua tetapi dia tak faham jadi kalau boleh kita kembalikan sejarah ataupun kesenian warisan ini kesenian lama-lama ini untuk kita cantumkan dan kita gabungkan jadikan satu bentuk kesenian untuk tujuan pelancongan dan sebagainya dan satu lagi kesenian Islam saya rasa juga ada kesenian. Islam ada kesenian yang juga boleh kita masukkan sebagai salah satu dalam perkara yang dimasukkan dalam bidang kesenian ini supaya dia merangkumi semua kaum, semua peringkat masyarakat di Pulau Pinang dan satu lagi JKKN, Jabatan Kesenian dan Kebudayaan saya rasa memang dimasukkan dalam senarai jawatankuasa kot ada atau tidak kalau tak dak boleh boleh

128 dimasukkan JKKN sebagai salah satu jawatankuasa dalam MMK untuk dia sama-sama menyumbang kepada isu ini. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Okey, terima kasih. Paya Terubong. Ahli Kawasan Paya Terubong (YB. Yeoh Soon Hin): Terima kasih pandangan diambil maklum dan memang JKKN sentiasa bekerjasama rapat dengan Kerajaan Negeri dalam membangunkan satu kesenian dan isu ini terikat dengan penubuhan majlis kesenian yang telah dibentangkan, dibangkitkan oleh ADUN-ADUN dan memang di sini saya ingin acknowledge, mengesahkan bahawa Kerajaan Negeri memang dalam proses untuk menubuhkan majlis kesenian yang akan merangkumi kesenian dan juga individu artis yang, termasuk semua etnik dan termasuk dan termasuk semua kesenian lama dan kesenian kontemporari semua. Dan untuk pelancongan Yang Berhormat Dato’ `Yang di-Pertua, sejak saya mengambil alih Portfolio Pelancongan Kerajaan Negeri memang berusaha untuk memastikan keseimbangan dalam pembangunan pelancongan di bahagian Pulau dan juga Seberang. Kerajaan Negeri telah menyediakan peruntukan sebanyak RM2 juta di bawah Bajet tahun ini bagi pembangunan Robina Eco Park Fasa II sebagai lokasi tarikan pelancong terbaharu di Seberang Perai. Kerajaan Negeri juga merancang untuk melaksanakan Projek Pembangunan Eko-Pelancongan Sungai Muda yang melibatkan enam (6) kawasan sasaran di Seberang Perai iaitu Pasar Bisik Kuala Muda, Jeti Permatang Bendahari, Empangan Sungai Muda, Jambatan Merdeka, Pantai Kamloon, Jambatan Keretapi Pinang Tunggal. Projek Pembangunan Eko-Pelancongan Sungai Muda dijangka memerlukan kos sebanyak RM33 juta dengan tempoh pelaksanaan lima (5) tahun. Memandangkan kos ini agak besar, Kerajaan Negeri telahpun memohon peruntukan daripada Kerajaan Persekutuan di bawah Rolling Plan Pertama, Rancangan Malaysia Kedua Belas (RMK-12) pada tahun depan. Kerajaan Negeri juga melalui Penang Global Tourism telah mempromosikan Seberang Perai seperti berikut melalui risalah dan peta pelancongan yang dicetak selain daripada versi digital yang boleh dimuat turun daripada portal laman web. PGT juga telah menghasilkan video promosi “The Other Side of the Island” yang mempromosikan Seberang Perai untuk pelancongan domestik. Pelancaran video tersebut sebenarnya telah disediakan dan telah bersedia untuk dilancarkan tetapi ditangguhkan sementara waktu berikutan peningkatan kes COVID-19, dan Yang Berhormat-Yang Berhormat di Seberang Perai juga akan dijemput untuk majlis pelancaran tersebut yang akan diadakan pada masa yang sesuai. PGT juga secara berterusan mengadakan sesi Familiarization Trip bersama ejen-ejen pelancongan, barisan media dan Key Opinion Leaders. PGT akan memastikan Seberang Perai dirangkumi dalam jadual lawatan dan dijadikan sebagai destinasi mesti dilawati untuk penggiat- penggiat industri pelancongan. PGT juga mempromosikan daya tarikan Seberang Perai melalui radio dan media sosial. Kerajaan Negeri juga telah menganjurkan acara-acara pelancongan mega di Seberang Perai. Beberapa acara telah dirancang termasuk Penang International Food Festival dan Penang International Container Art Festival termasuk juga Penang International Container Art Festival Run. Namun kesemua ini terpaksa ditangguh pada masa ini susulan wabak COVID-19 dan Pesta Pulau Aman juga telah dianjurkan selama dua (2) tahun berturut-turut daripada tahun 2018 untuk mempromosikan pelancongan di Seberang Perai Selatan dengan hala tuju untuk menerokai produk pelancongan baru di Seberang Perai, Kerajaan Negeri yang diketuai oleh Ketua Menteri sendiri telah baru-baru ini membuat lawatan ke Pinang Tunggal. Dan terdapat pelbagai

129 pengalaman unik yang berpotensi dibangunkan sebagai kawasan agro-pelancongan seperti memetik sendiri tanaman jagung dan kelapa muda dan juga pemandangan cantik kawasan desa yang boleh dipakejkan sebagai eko dan agro pelancongan untuk pengunjung ke kawasan tersebut. Aktiviti agro dan ekopelancongan Seberang Perai berupaya menyokong komuniti kecil kawasan perkampungan serta menjana pendapatan daripada pelancongan. Pada masa yang sama, ini juga dapat mempelbagaikan pengalaman pelancong di Pulau Pinang seiring dengan kempen Experience Penang. Kerajaan Negeri menyambut baik cadangan Yang Berhormat Permatang Berangan untuk membangunkan sektor pelancongan di kawasan Sungai Labuh Banting seperti River Cruise dan mempromosikan produk tempatan di kawasan tersebut. Dan Kerajaan Negeri akan mengarahkan Majlis Bandaraya Seberang Perai untuk membuat siasatan dan juga membuat kajian secara lebih lanjut mengenai potensi pelancongan di kawasan sungai Labuh Banting tersebut. Tempoh pemulihan pelancongan pasca COVID -19…(gangguan). Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Yang Berhormat minta laluan Dato’ Speaker. Terima kasih kepada Yang Berhormat Paya Terubong yang memberi keutamaan kepada Seberang Perai sejak mengambil alih Portfolio Pelancongan ini cukup banyak program-program termasuk di kawasan saya dan saya ingin mencadangkan kepada EXCO Pelancongan supaya walaupun pelbagai program diadakan untuk memperkasakan lagi Seberang Perai sebagai produk-produk pelancongan di Seberang Perai. So, saya juga minta Kerajaan Negeri bukan sahaja EXCO Pelancongan lain-lain Exco ataupun apa-apa convention ataupun conference yang bertaraf antarabangsa boleh juga dianjurkan di Seberang Perai. Selalunya Seberang Perai International Conference on the ecotourism and conservation dua (2) tahun sekali diadakan dianjurkan oleh MPSP dan kita minta lain-lain conference begitu juga di bawa ke Seberang Perai. Kita ada satu sahaja hotel lima(5) bintang dan sekarang ada dewan banquet baru yang dibina di Ampang Jajar. So, saya berharap akan ada program-program atau conference convention sedemikian di masa hadapan. Terima kasih. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih. Ahli Kawasan Paya Terubong (YB. Yeoh Soon Hin): Yang di-Pertua, Pulau Pinang merupakan sebuah destinasi pelancongan yang popular dan telah mula kembali rancak khususnya pelancongan domestik sejak perjalanan merentas negeri dibenarkan selepas PKP Pemulihan. Dalam mengawal penularan wabak COVID-19 ini, langkah-langkah kawalan perlu diambil khususnya dalam sektor pelancongan. Responsible Tourism dan Sistem Akreditasi yang saya telah mengucap pada hari ini dan juga hari kelmarin dan Kerajaan Negeri ingin menitikberatkan Pulau Pinang sebagai destinasi pelancongan bertanggungjawab dan selamat melalui peranan semua pihak termasuk pelancong, dan membina keyakinan pelancong untuk masa yang akan datang. Ini adalah seiring dengan usaha pelancongan Negeri Pulau Pinang dalam jangka masa panjang untuk membina kebertahanan (resilience) dan mempromosikan kemapanan (sustainability). Apabila situasi pandemik COVID-19 beransur pulih, Kerajaan Negeri akan menggerakkan semula pembangunan pelancongan melalui program-program pelancongan dan promosi. Kalendar pelancongan tahunan “Penang Tourism Calenders of Events” juga akan dikemaskini untuk tahun depan. Untuk makluman Yang Berhormat Pulau Betong, Festival Balik Pulau

130 telahpun disenaraikan dalam kalendar pelancongan tahun edisi ini tetapi telah ditangguhkan oleh sebab COVID-19 juga dan. …(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Habis? Ahli Kawasan Paya Terubong (YB. Yeoh Soon Hin): Belum-belum dan saya juga mengakui bahawa kedua-dua warisan sejarah dari era kolonial dan juga era pra kolonial haruslah dipelihara. Untuk makluman YB.-YB., Kerajaan Negeri juga telah bersetuju untuk memasukkan pembangunan Guar Kepah Fasa II iaitu pembinaan galeri dengan anggaran kos RM10 juta melalui Rolling Plan 1, Rancangan Malaysia Kedua Belas (RMK- 12). Permohonan tersebut adalah melalui Northern Corridor Economic Region (NCER). Dan selaras dengan Archaeology Implementation Plan, NCER telah membentangkan tapak Guar Kepah bersama-sama dengan rangkaian tapak arkeologi Lembah Bujang, Kedah dan Lembah Lenggong, Perak sebagai Archeo-Tourism Link Project pada bulan Jun tahun ini kepada Kementerian Hal Ehwal Ekonomi dan Kementerian Kewangan Malaysia. Perkara ini sedang dalam pertimbangan Kementerian tersebut. Yang Berhormat Dato’ Yang di-Pertua, bagi memastikan kelestarian pelancongan Pulau Pinang perlu mempunyai daya tarikan yang tinggi melalui pembangunan produk pelancongan baharu dan mempelbagaikan tarikan pelancong. Kerajaan Negeri mempunyai idea untuk memajukan semula pesisir pantai Butterworth dan George Town untuk lebih berdaya saing dan berdaya huni serta mengambil kira jaringan antara bandar (network city model) di bawah Projek Penang Bay. Kawasan pesisir pantai di Weld Quay akan ditransformasikan sebagai George Town Central Business District (CBD) dengan presint kreatif dan teknologi dengan diselaraskan dengan Pembangunan Projek Gurney Wharf, manakala kawasan pesisir pantai di Butterworth akan ditransformasikan sebagai hab inovasi, pendidikan dan rekreasi. Yang Berhormat, Dato' Yang di-Pertua. Dengan sempadan antarabangsa masih ditutup pada masa ini, kita hanya boleh memfokuskan pelancongan domestik. Untuk menjadikan satu destinasi pelancongan yang unggul, Pulau Pinang perlu mempamerkan kepelbagaian produk pelancongan. Negeri Pulau Pinang bukan suatu destinasi yang boleh habis dijelajahi dalam beberapa hari, dan kita harus menonjolkan keindahan Pulau Pinang dari George Town ke tempat- tempat lain termasuk Daerah Barat Daya dan juga Seberang Perai. Saya juga ingin mengambil kesempatan ini untuk berkongsi bahawa pelancongan dan industri kreatif boleh membentuk satu rangkaian synergy di mana kedua-dua sektor berupaya membawa satu jalinan symbiotic untuk memperkasakan kedua-dua sektor pelancongan dan industri kreatif ini. Kajian telah menunjukkan kajian yang dilakukan oleh UNESCO telah menunjukkan bahawa pelancongan berupaya empower (memperkasa) industri kreatif dalam membawa perubahan dalam gaya hidup, menjana idea dan kreatif baru serta pencetus bagi evolusi dan inovasi melalui teknologi. Pada masa yang sama, sektor pelancongan boleh menjadi sejenis sumber pendapatan kepada industri kreatif dan uplift (menaiktaraf) kepentingan kesenian, kebudayaan, dan warisan dalam masyarakat. Ini boleh membantu mempertahankan seni budaya dan warisan pada masa yang akan datang melalui peranan unik yang dapat dimainkan oleh sektor pelancongan dalam memelihara dan mempromosikan budaya setempat dan menjana pendapatan melalui pelancongan negeri. Kesimpulannya, Kerajaan Negeri akan membangunkan pelancongan dan sektor ekonomi kreatif untuk meningkatkan pendapatan dan juga ekonomi untuk rakyat. Dan oleh itu, saya berharap supaya penduduk tempatan akan dapat merasai hasil pembangunan sektor pelancongan dan sektor ekonomi kreatif yang merangkumi seni budaya dan warisan. Ya ini adalah logo yang baru untuk office saya, PETAC. Dan “E” ini adalah mewakili art culture, heritage, iaitu seni budaya dan warisan yang akan menjadi tunjang penting untuk sektor ekonomi kreatif

131 yang akan juga memainkan peranan sebagai penjana ekonomi untuk Negeri Pulau Pinang. Ini adalah satu idea yang memang forward thinking. Sebelum ini, tidak pernah ada orang yang menganggap bahawa seni budaya dan warisan boleh dijadikan sebagai satu penjana ekonomi juga tetapi dengan konsep ekonomi kreatif ini. Kita haruslah mempelajar dan mendidik orang Pulau Pinang dan juga termasuk seluruh Malaysia bahawa sektor ekonomi kreatif iaitu seni budaya dan warisan juga boleh memainkan peranan untuk menyumbang kepada GDP. Jadi dengan ini, saya mematuhi arahan daripada Dato’ Yang di-Pertua, tak melebihi 40 minit. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Cantik Ahli Kawasan Paya Terubong (YB. Yeoh Soon Hin): Jadi itu, sekian terima kasih dan saya memohon menyokong. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih Paya Terubong. Saya ingin persilakan Batu Maung. 40 minit juga. Kalau boleh seperti Paya Terubong. Ahli Kawasan Batu Maung (YB. Dato’ Haji Abdul Halim Bin Haji Hussain): Okey.. Alhamdulillah, Yang Berhormat Dato’ Speaker bersyukur ke hadrat Allah SWT kerana diberi kesempatan untuk kita berkumpul di dalam Dewan yang mulia ini untuk menghadiri Mesyuarat Kedua Penggal Ketiga Dewan Undangan Negeri Yang Keempat Belas pada malam ini dan membawa harapan dan amanah rakyat Negeri Pulau Pinang. Dato’ Yang di-Pertua, saya ingin merakamkan ucapan setinggi tahniah kepada Ahli-ahli Yang Berhormat yang telah turut serta mengambil bahagian dalam sesi perbahasan ke atas Ucapan Belanjawan Tahun 2021 oleh Yang Amat Berhormat Ketua Menteri Pulau Pinang ketika membentangkan Rang Undang-Undang Pembekalan dan Usul Anggaran Pembangunan Pulau Pinang Tahun 2021 sempena Mesyuarat Kedua Penggal Ketiga Dewan Undangan Negeri Yang Keempat Belas Negeri Pulau Pinang dengan Tema: Pulau Pinang: “Transformasi Pemulihan dan Ketahanan Ekonomi ke arah Dimensi Baharu Terbilang”. Belanjawan 2021 akan memberi tumpuan untuk membantu rakyat dalam mendepani cabaran getir ekonomi selepas dunia dilanda musibah COVID khususnya yang melibatkan portfolio Perdagangan dan Industri dan Pembangunan Keusahawanan yang telah diamanahkan kepada saya. Untuk makluman Ahli-ahli Yang Berhormat, mulai 15 September 2020, portfolio baharu yang telah dipertanggungjawabkan kepada saya adalah Jawatankuasa MMK Perdagangan dan Industri dan Pembangunan Keusahawanan. Portfolio Perdagangan Dalam Negeri dan Antarabangsa dan Hal Ehwal Pengguna telah digabungkan di bawah MMK Perdagangan. Manakala MMK Industri merupakan merupakan portfolio yang baharu. Sementara itu, MMK Pembangunan Keusahawanan dikekalkan manakala portfolio MMK Koperasi telah dipindahkan kepada Yang Berhormat Pinang Tunggal, Timbalan Ketua Menteri 1. Dengan portfolio ini juga saya juga akan mencadangkan penubuhan sebuah agensi atau suatu majlis bagi menggerakkan inisiatif di bawah portfolio-portfolio ini. Yang Berhormat Dato’ Yang di-Pertua, seperti Ucapan Belanjawan Tahun 2021 Pulau Pinang oleh Yang Amat Berhormat Ketua Menteri pada 12 Oktober 2020, pertumbuhan ekonomi di seluruh dunia termasuk Malaysia amnya dan Pulau Pinang khususnya telah terkesan akibat Pandemik COVID-19 dan PKP. Pada awal Januari 2020, Perang Perdagangan antara Amerika Syarikat dan China tambah merosotkan lagi ekonomi dunia. Pulau Pinang turut terjejas apabila merekodkan nilai ditambah hanya RM94.7 bilion iaitu pertumbuhan sederhana sebanyak 3.8% pada tahun 2019 berbanding 5.1% pada tahun 2018.

132

Yang Berhormat Dato’ Yang di-Pertua, COVID-19 bermula pada penghujung 2019 di China dan hingga ke saat ini tidak menampakkan wabak ini akan surut atau dapat dihapuskan dalam tempoh terdekat sedangkan vaksin pun belum diedar kepada pesakit. COVID-19 dan PKP memaksa kita mengamalkan norma-norma baharu yang akan menjadi budaya baharu kepada seluruh rakyat Malaysia, Pulau Pinang dan seluruh dunia. Pemakaian pelitup muka dan pembersihan diri, penjarakan fizikal, penggunaan hand sanitizer dan pengukur suhu badan adalah antara norma baharu yang perlu diaplikasi oleh semua individu. Oleh itu, Kerajaan Negeri akan memberikan perhatian yang serius dalam mengambil langkah-langkah untuk mengangkat ekonomi Pulau Pinang supaya dapat bangkit semula dan membantu golongan yang terkesan dan memulihkan ekonomi negeri. Saya ingin membentangkan bagaimana apa ni COVID-19 dan PKP atau MCO memberi kesan yang teruk. Ada survey yang dibuat oleh Jabatan Statistik Negara pada 10 April hingga 1 Mei. Ini ialah tempoh PKP, pengurungan ya, kepada 4094 buah syarikat di mana daripada 4094, 43% adalah mikro, 46% adalah kecil (9.1 medium) dan besar 7.2% daripada 4094 company ini. Daripada survey ini didapati company yang membayar dalam tempoh MCO ini dia bayar full time dan half pay kepada pekerja mereka, 53.4% hanya akan survive dalam tempoh dua (2) bulan. 67.8% pada masa 10 April ke 1 Mei itu tidak ada revenues, sales revenues. Hanya 12.3% menggunakan online sales dan 9% jualan secara fizikal. So mereka terpaksa menanggung pembayaran gaji, tidak ada customer dan mereka terpaksa menanggung sewa. So apa yang nak kita paparkan di sini kebanyakan company bila berlaku MCO, cash flow mereka hanya bertahan tak sampai 6 bulan. Ini masalah syarikat. Jadi kita kena berusaha sungguh-sungguh untuk supaya kita, COVID-19 ini dapat kita apa mengekang COVID-19 ini dan seterusnya mengelakkan dari berlakunya PKP. Ahli Yang Berhormat, saya ingin memulakan dengan laporan di bawah MMK Perdagangan. Menurut statistik Jabatan Perangkaan Malaysia yang dikeluarkan pada September 2020, nilai penjualan borong dan runcit Malaysia sedang melalui fasa pemulihan. Adalah dicatatkan dengan nilai jualan pada Julai 2019 ialah 5.7% nilai jualan ya Julai 2019, manakala pada Jun 2020, setahun lepas itu kemuncak MCO mencatatkan -8.4% dan pada Julai 2020 ialah -3.5%. Nampak peningkatan bila datang bulan Julai, pengurangan maknanya ada sikit pemulihan dari segi apa jualan seluruh Malaysia. Prestasi jualan mengikut subsektor perdagangan borong pada Jun 2020 adalah RM49 bilion iaitu ni Jun 2020 -8.7% dan Julai 2020, sebulan bulan ke bulan adalah RM50 bilion (-4.5%). Prestasi jualan perdagangan runcit pada Jun 2020 adalah RM41.8 bilion iaitu -9.2% dan Julai 2020 ialah RM44.7 bilion (-3.8%). Kalau kita lihat prestasi kenderaan bermotor pada Jun 2020 adalah RM12.1 bilion (-4.5%) dan bulan Julai 2020 ialah RM13.9 bilion (1.7%). Seterusnya, saya ingin menjawab soalan yang dibangkitkan oleh ADUN-ADUN yang bertanya. ADUN Bayan Lepas tentang penglibatan usahawan Bumiputera berbanding dengan bukan Bumiputera dalam Penang Halal International. Untuk makluman ADUN Bayan Lepas, oh tak ada nak jawab. Okey sikit saya jawab. Program yang dianjurkan oleh Penang Halal International adalah sama ada e-dagang ataupun bersama shopee dan foodpanda serta kursus- kursus halal dan keusahawanan, adalah terbuka kepada semua pihak tanpa mengira latar belakang kaum dan bangsa. Namun, program-program anjuran PHI banyak. Secara keseluruhan, daripada 327 peserta dalam semua kursus yang dianjurkan oleh PHI, peserta Bumiputera adalah setakat ini adalah seramai 289 orang (88.3%) dan bukan Bumiputera 38 orang ataupun 11.7%. Okey itu sahaja. Seterusnya, Sungai Dua saya dah jawab semalam. Kita akan terokai apa ni kebolehlaksanaan untuk menceburi bidang gelatin halal dan jika ianya praktikal dengan metodologi pelaburan yang bersesuaian setelah mengambil kira faktor kos, kepakaran, penilaian risiko dan model yang sewajarnya, perkara ini akan dipertimbangkan untuk dilaksanakan.

133

Untuk saya juga dah jawab daripada Bertam tentang jumlah pelaburan yang telah berjaya dibawa masuk daripada hasil MOU yang lepas. Soalan Kebun Bunga, Kebun Bunga menyebut tadi tentang satu jawatankuasa untuk menangani isu penyewa-penyewa di ‘High-end-Malls’. Menyebut tadi Kebun Bunga dan ‘High-end-Malls’ bagaimana mereka tidak mendapat dari segi pengecualian sewa dan sepertimana yang disebut oleh Kebun Bunga, saya akan mengambil maklum perkara yang disebut oleh Kebun Bunga, saya akan mengambil maklum perkara yang disebut oleh Kebun Bunga ini dan jika ada keperluan, satu jawatankuasa untuk menangani isu akan ditubuhkan. Bagaimanapun, saya ingin melaporkan, bagi Mass Market Mall ini seperti Sunshine, Bukit Jambul, Kompleks Mydin, Alhamdullillah terdapat kerjasama yang baik, pihak pengurusan mall dan juga retailer yang ada situ untuk, dalam segi pengurangan, diskaun kepada penyewa dan kita juga telah adakan program-program rangsangan, Belilah Barangan Malaysia untuk menarik pembeli ke mall-mall ini dan juga untuk memastikan retailers, peruncit mall ini tidak menutup kedai. Seterusnya, untuk menjawab soalan ADUN Air Putih tentang apakah dana yang telah disediakan untuk menarik pelabur ke Pulau Pinang. Kerajaan Negeri memberi memberi diskaun sebanyak 10% kepada tanah industri milik PDC untuk sebarang pelaburan bernilai RM1 billion ke atas. Selain daripada itu, kita juga telah memohon dana di bawah RMK-12 untuk penubuhan satu pusat R&D center atau technology enabler bagi melestarikan Pulau Pinang sebagai pusat industri teknologi tinggi di rantau ini. Bukit Tambun seterusnya mengesyorkan PDC menyediakan tanah yang mencukupi untuk industri IKS dan mengembangkan industri E&E agar dapat mewujudkan lebih banyak peluang pekerjaan dan lebih pendapatan kepada penduduk. Kerajaan Negeri melalui PDC telah merancang untuk memastikan tanah perindustrian adalah mencukupi di samping menyediakan infrastruktur yang bertaraf global bagi menarik pelabur dari industri teknologi tinggi dan pengeluaran produk yang mempunyai nilai tambah. Berdasarkan trend penjualan tanah industri bagi tahun-tahun sebelum ini, dijangka tanah perindustrian PDC yang sedia ada, mampu menanggung permintaan pelabur untuk tempoh 10 tahun lagi. Selain itu, projek PSR, Penang South Reclamation bakal menjadikan tanah seluas 800 ekar di atas pulau A, untuk industry high technology dan E&E. Setakat bulan Oktober 2020, bekalan tanah industri adalah lebih kurang 481 ekar, iaitu Taman Perindustrian Batu Kawan 258 ekar, Penang Science Park 26 ekar, dan Penang Science Park North 197 ekar. Selain itu, kawasan BKIP2, Batu Kawan Industrial Park 2 yang berkeluasan 1162 ekar telah dikenal pasti sebagai tapak perindustrian PDC yang baharu. Menjawab soalan daripada Jawi, projek tambahan tanah di Ladang Byram untuk menjadikan kawasan perindustrian. Sejak 10 tahun yang lalu, Taman Perindustrian Batu Kawan telah menjadi jenama antarabangsa dan lokasi pilihan utama kepada pelabur asing, ini dapat dibuktikan dengan kehadiran syarikat terkemuka seperti Lam Research, Dexcom, Smith & Nephew, Jabil, Micron, Hotayi, Boston Scientific dan lain-lain lagi. Sehubungan dengan itu, Kerajaan Negeri mengambil peluang ini untuk memasarkan kawasan perindustrian yang dirancang di Byram sebagai BKIP2 iaitu sebagai extension kepada kawasan BKIP yang sedia ada. Berikutnya adalah soalan YB. ADUN Jawi. YB. ADUN Jawi mencadangkan PDC membina dua (2) buah rumah pam kawasan Byram sebagai langkah pencegahan banjir. Kerajaan Negeri mengambil maklum akan cadangan tersebut dan untuk maklumat YB. ADUN Jawi, terdapat perunding yang telah dilantik oleh PDC untuk mengkaji sistem perparitan di kawasan perindustrian baru di Byram dan akan mengambil kira ulasan JPS termasuk naik taraf tidal control gate Pulau Burung sebagai langkah pencegahan banjir.

134

Seterusnya daripada Ahli ADUN Machang Bubuk. Berkaitan isu scammer. Scammer yang terutamanya golongan warga emas yang sering menjadi sasaran mangsa penipuan pembelian atas talian. Bermula 1 Januari 2020 sehingga 15 Oktober 2020, KPDNHEP Pulau Pinang telah menerima sebanyak 434 aduan berkaitan transaksi atas talian, online purchase dari jumlah tersebut 173 aduan diterima oleh Pejabat Negeri, 167 aduan diterima oleh KPDNHEP Cawangan Timur Laut dan 94 aduan diterima KPDNHEP Cawangan Seberang Perai Utara. Daripada sejumlah 434 aduan yang diterima, sebanyak 260 aduan di bawah sub kategori iaitu tidak menerima barang perkhidmatan yang ditawarkan, 64 aduan di bawah sub kategori barang-barang perkhidmatan yang diterima tapi tidak seperti yang ditawarkan, 13 aduan di bawah sub kategori harga barang perkhidmatan mengelirukan, empat (4) aduan di bawah sub kategori barang tiruan dalam talian, satu (1) aduan di bawah sub kategori tidak mempamerkan, lapan (8) perkara urus niaga perdagangan elektronik dan empat (4) aduan di bawah sub kategori lain-lain. Daripada jumlah 434 aduan tersebut, sebanyak 170 aduan telah selesai dan tutup, 95 aduan telah dipanjangkan untuk tindakan Tribunal Tuntutan Pengguna Malaysia, 70 aduan yang melibatkan pertanyaan, 83 aduan di luar bidang kuasa, dan 3 aduan yang memberikan maklumat tidak lengkap dan 12 aduan masih dalam siasatan. Aduan-aduan tentang love scammer misalnya, itu ditipu wang ringgit. Love scammer itu dirujuk kepada PDRM. Ahli Kawasan Machang Bubuk (YB. Lee Khai Loon): YB. Batu Maung, dah habis berkenaan dengan scam itu? Jawapan sudah habis? Atau ada lagi? Ada lagi, habiskan nanti saya tanya. Ahli Kawasan Batu Maung (YB. Dato’ Haji Abdul Halim Bin Haji Hussain): KPDNHEP sentiasa mengambil inisiatif untuk memastikan pengguna dilengkapkan dengan maklumat dan pengetahuan semasa melakukan pembelian dalam talian untuk mengelakkan ditipu oleh peniaga yang tidak beretika. Langkah-langkah yang diambil oleh KPDNHEP untuk memastikan pengguna dilindungi adalah seperti berikut: (i) Melaksanakan pelbagai sesi libat urus dan program kesedaran pengguna bersama Badan-Badan Bukan Kerajaan (NGO) seperti FOMCA dan meningkatkan kesedaran ke atas Peraturan-peraturan Perlindungan Pengguna iaitu Urus Niaga Perdagangan Elektronik 2012 untuk memastikan, untuk memberikan pendedahan kepada pengguna mengenai hak-hak mereka semasa membuat pembelian barang/mendapatkan perkhidmatan atas talian; (ii) Menerbitkan buku “Panduan Dalam Menjalankan Transaksi Elektronik Untuk Pengguna” yang telah diedarkan kepada orang ramai serta dimuat naik di laman web Kementerian sebagai sumber rujukan kepada pengguna; (iii) Menyediakan satu platform kepada peniaga dengan mewujudkan BizTrust untuk memberikan pengiktirafan kepada entiti yang menjalankan perniagaan dalam talian oleh SSM. Pengiktirafan di atas memberikan keyakinan kepada pelanggan yang entiti perniagaan yang menawarkan barang atau perkhidmatan melalui transaksi secara atas talian mematuhi peraturan yang ditetapkan oleh Kerajaan; dan akhir sekali (iv) Menerbitkan Panduan Menjalankan Perniagaan e-Dagang Untuk Peniaga menjalankan pemantauan perniagaan dalam talian untuk memastikan peraturan kepada perlindungan pengguna oleh peniaga dalam talian dipatuhi.

135

Ahli Kawasan Machang Bubuk (YB. Lee Khai Loon): Terima kasih YB. Batu Maung. Batu Maung semalam saya ada bangkitkan beberapa isu lah berkaitan dengan scammer ini. Dan salah satu isu yang saya rasa tadi Batu Maung sudah memperjelaskan dengan begitu jelas sekali lah tentang e-dagang. Tapi mengikut apa soalan bertulis yang telah dijawab oleh Ketua Menteri, ada lima (5) jenis scammer yang utama iaitu telecommunication fraud iaitu orang yang sekarang selalu sebut tentang Macau Scam. Panggilan daripada pihak Polis, SPRM, mahkamah dan itu adalah panggilan yang menipu lah, yang ingin mendapatkan transaksi wang yang begitu besar dan kedua adalah e-financial fraud. Ini juga salah satu penipuan yang begitu banyak juga di negeri Pulau Pinang dan love scam tadi YB. Batu Maung ada sebut, dan juga pinjaman yang tidak wujud. So, ada lima (5) jenis scam yang berlaku secara online dan saya rasa, saya nampak gejala ini atau masalah ini tidak dapat dibendung dan setiap kali ini walaupun kesedaran itu dibuat tapi masih setiap bulan, setiap hari penipuan itu masih tetap berlaku. So, saya nak minta pandangan daripada YB. Batu Maung, apakah yang boleh kita lakukan sebab semalam saya pun juga ada sebut tentang bagaimana penglibatan Bank Negara dalam segi transaksi wang itu boleh dipantau dengan lebih rapi untuk menghalang warga emas tertipu atau membuat transaksi wang yang banyak. So, peranan Bank Negara macam mana boleh kita minta mereka supaya dapat membendung masalah ini, selain daripada pihak Polis. Ahli Kawasan Batu Maung (YB. Dato’ Haji Abdul Halim Bin Haji Hussain): Isu-isu yang disebut oleh atas itu ialah di bawah kendalian KPDNHEP, Kementerian Hal Ehwal Perdagangan Dalam Negeri dan kalau di Pulau Pinang, di Bangunan Syed Putra dia ada nombor hotline dia. Dan satu lagi adalah kempen kesedaran, Bahagian Hal Ehwal Pengguna, MMK masih di bawah Perdagangan boleh, kita ada peruntukan untuk YB. ADUN untuk kempen kesedaran lebih-lebih lagi kepada warga emas ini yang selalu mereka yang ditumpukan, mereka yang tinggal seorang, yang dia punya kefahaman tentang ini amat kurang dan kita dapati banyak mereka daripada warga emas yang terkena penipuan ini. So, MMK Perdagangan sedia bekerjasama, kita akan panggil pihak Polis, kita akan panggil pihak Bank Negara dan juga KPDNHEP untuk memberi taklimat dalam kelompok-kelompok, kumpulan yang dibenarkan di bawah SOP. Kempen kesedaran. Ahli Kawasan Jawi (YB. H’ng Mooi Lye): Minta laluan. Berkenaan dengan Macau Scam ini, saya rasa dalam tangan saya, sejak MCO sehingga hari ini sekurang-kurang saya terima lebih kurang lima (5) kes. Yang ada kena tipu sehingga RM400,000 lebih masa MCO start I think during, earlier April. Macau Scam ini dia ada macam-macam, ada pelbagai jenis. Dan saya tertarik dengan apa yang dicadangkan oleh Machang Bubuk. Memang saya sering kali, saya bawa pengadu pergi buat laporan polis. Berapa kali laporan polis yang kita buat apabila akaun, akaun yang kita bank-in, yang kita deposit duit itu, dia memang ada tercatat dalam sistem PDRM. Tetapi pihak Polis tidak ada hak untuk bekukan akaun tersebut sebab yang kalau nak bekukan akaun tersebut, dia perlu tangkapan. Lepas tangkapan, perlu cas dekat mahkamah baru mereka berani nak bekukan kalau tidak pihak PDRM tidak berani untuk… setelah menerima laporan, dia terus beku, dia tiada hak untuk bekukan. Di sini saya cuma nak cadangkan kepada Batu Maung supaya dapat bangkitkan kepada samada pihak PDRM ataupun jabatan yang berkaitan setelah PDRM menerima tiga (3) laporan untuk, laporan daripada Macau Scam terhadap akaun tersebut, akaun nombor yang sama, nama yang sama, minta PDRM supaya dapat link dengan pihak Bank Negara supaya dapat bekukan walaupun tanpa membawa kes ini terhadap ke mahkamah sekiranya tidak memang, setiap hari kita dapat lihat memang, memang kes ini berlaku dan saya memang, memang selalu terima panggilan daripada orang awam berkenaan dengan Macau Scam ini walaupun saya di Jawi,

136 tetapi kadang-kadang orang daripada Butterworth, daripada pulau pun ada juga memberi hubungi saya untuk menerima pandangan. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Okey sudah. Masalah jelas. Ahli Kawasan Batu Maung (YB. Dato’ Haji Abdul Halim Bin Haji Hussain): Saya akan mengambil maklum dan kita juga akan bawa perkara ini ke Mesyuarat Majlis Keselamatan Negeri. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Jelas. The scam ini bagi EXCO jawab sudah. Pi mai pi mai pun scam. Contoh yang berbeza saja. So tak perlu. EXCO, sila. Ahli Kawasan Batu Maung (YB. Dato’ Haji Abdul Halim Bin Haji Hussain): Seterusnya bagi menjawab soalan Permatang Pasir dan Kebun Bunga saya ingin memetik laporan kajian oleh Oliver Tonby and Kaushik Das daripada consultant McKinsey & Company pada April 2020 di bawah tajuk (dengan izin)...‘Reimagining Emerging ASEAN 5 Levers To Boots Economic Recovery’ yang mendapati pandemik COVID-19 ini telah merancakkan ataupun (dengan izin)...accelerate satu potensi atau satu resepi untuk pemulihan ekonomi. (Dengan izin),...five levers ini ialah manufacturing hubs, greeninfrastructure, investments in digital, talent reskilling dan high value food industries that could speed up the recovery kepada negeri-negeri di ASEAN khususnya Malaysia, Indonesia, Thailand, Vietnam dan Philippine. Ini, apa ni adalah asas untuk penubuhan negeri-negeri ini. Kalau lihat daripada kajian ini, ini adalah selaras dengan Visi Kerajaan Negeri Penang2030 di bawah Tema B iaitu ‘to upgrade the economy’ B1: ‘Advanced readiness of local manufacturing industries for the digital age and the green economy’ dan B2: Modernize and diversity sustainable agriculture’. Oleh itu, saya ucapkan tahniah kepada Yang Amat Berhormat Ketua Menteri yang telah menunjukkan kepimpinan untuk mencapai visi ini. Tanpa kepimpinan, keberanian, courage and innovation, keberanian dan inovasi, kita tak mampu mencapai Visi 2030 ini. Untuk itu, saya ingin menarik perhatian Ahli-ahli Yang Berhormat kepada pencapaian pelaburan Pulau Pinang yang mencatatkan pelaburan sebanyak RM16.85 bilion dan daripada jumlah tersebut, RM15.0 bilion adalah FDI (Foreign Direct Investment) pelaburan daripada luar negara. Manakala RM1.854 adalah pelaburan dalam negeri, Domestic Direct Investment. Manakala untuk tempoh enam (6) bulan Januari hingga Jun 2020, Pulau Pinang mencatatkan pelaburan pembuatan yang diluluskan berjumlah RM6.12 bilion. Daripada jumlah tersebut, sebanyak RM8.42 bilion adalah pelaburan asing, manakala RM694 juta adalah pelaburan tempatan. Daripada angka ini, kita dapati ketidakseimbangan antara FDI dan DDI. FDI mencatat purata 95% untuk kedua tempoh tersebut. Oleh itu, sampai lah masanya untuk Kerajaan Negeri dan Kerajaan Pusat untuk membantu SME’s tempatan yang terlibat dalam pembuatan untuk mengurangkan kebergantungan sepenuhnya kepada pelaburan luar, FDI. Saya bersetuju dengan Yang Berhormat ADUN Permatang Pasir yang menyebut bahawa kebanyakan SME’s adalah contract manufacturer atau istilah teknikalnya Original Equipment Manufacturer (OEM) dan bukan Original Design Manufacturer...(dengan izin) ataupun ODM. Apatah lagi sebagai Original Brand Manufacturer (OBM). Macam Huawei lah. Huawei tu dia brand. Kita di Pulau Pinang belum sampai lagi. Oleh itu, kesenjangan itu iaitu the gap, jurang ataupun the imbalance perlu di bridge, perlu di apa ni, kurangkan gap itu. Trend ini agak membimbangkan disebabkan Pulau Pinang telah memulakan Revolusi Industri ini sejak 1970 dan pada tahun ini kita telah mencapai tahun ke-50 yang meletakkan Pulau Pinang sebagai Silicon Valley of the East dan hub E&E di Asia. Tetapi kalau kita bandingkan Wilayah Shenzen, China

137 yang memulakan inisiatif perindustrian hanya pada tahun 1990 tetapi telah menjadi pusat hi-tech dunia dengan pelbagai jenama OBM. Oleh itu, adalah dicadangkan usaha-usaha yang lebih gigih ke arah menghasilkan SME’s bertaraf dunia dengan penumpuan kepada R&D untuk membantu SME’s memperbanyakkan inisiatif design seterusnya menjadi ODM dan akhir sekali OBM. Saya yakin dan percaya bahawa Pulau Pinang mempunyai talent ataupun bakat untuk mencapai, pakar-pakar industri anak tempatan untuk mencapai hasrat ini. Walau bagaimanapun, usaha ini memerlukan peruntukan yang agak besar antara RM25 hingga RM50 juta, yang tidak mampu digerakkan oleh SME’s. Oleh itu, penglibatan dan kerjasama Kerajaan Negeri dan Kerajaan Pusat penting bagi mencapai hasrat ini. Usaha ini, akan menggalakkan talent development...(dengan izin) melalui latihan teknikal kepada graduan TVET dan universiti yang akan mengisi keperluan tenaga manusia oleh SME’s tempatan. Ini akan mengurangkan kebergantungan kepada pekerja asing di mana Industri 4.0, Automation, Robotic, Machine Learning, AI dan Blockchain serta Semiconductor dapat dikuasai oleh pekerja tempatan. Kekuatan Pulau Pinang selama ini adalah dalam bidang E&E dan Semiconductor. Kerajaan Negeri bagaimanapun akan memberi juga tumpuan kepada potensi pertumbuhan yang tinggi industri-industri baru seperti industri perubatan (medical devices), IOT, sains kesihatan, mesin dan peralatan (machinery & equipment), automatif, aeroangkasa, aerospace, defence, pertahanan, rail dan avionik. Selain itu, tumpuan juga dipelbagaikan kepada sektor perkhidmatan seperti ‘Global Business Services’, ‘R&D’, ‘Design & Development & Software Development’. Untuk mencapai usaha ini, kerjasama agensi negeri dan pusat seperti Invest Penang, NCER, MITI, MIDA, MATRADE dan sesi libat urus dengan stakeholders seperti Frepenca, FMM, CREST, EEPN perlu ditingkatkan. Justeru, seterusnya Kerajaan Negeri melalui Invest Penang telah menyediakan peruntukan khas bagi menjawab soalan tentang apakah insentif Kerajaan Negeri membantu syarikat-syarikat baharu atau start-ups. Kerajaan Negeri melalui Invest Penang telah menyediakan peruntukan khas bagi membantu syarikat-syarikat baru atau start-ups teknologi dengan menawarkan bantuan kewangan. Pada awal tahun 2018, Kerajaan Negeri telah melancarkan ‘Penang i4 Seed Fund’ dengan nilai USD1 juta untuk pembangunan projek-projek start-ups. Seterusnya untuk menjawab soalan Permatang Pasir lagi. Walaupun misi pelaburan antarabangsa tidak dapat diadakan pada tahun ini berikutan penularan wabak COVID, Invest Penang telah menyertai beberapa sesi webinar untuk mempromosikan Pulau Pinang sebagai destinasi utama, pelaburan utama di rantau ini. Invest Penang setakat ini telah menganjurkan sesi webinar yang mensasarkan pelaburan strategik dari negara China dengan usahasama pihak China Chamber of International Commerce dan MIDA pada 23 September 2020 yang lalu. Untuk cadangan 5G dan E&E perlu dipentingkan dalam pelaburan dan rantai bekalan terutamanya One Stop Centre untuk syarikat multinasional di Pulau Pinang. Untuk makluman YB., 5G dan E&E memang dijadikan salah satu daripada industri galakan yang dipentingkan dalam aktiviti pelaburan, selari dengan aktiviti-aktiviti industri galakan yang lain seperti medical devices semiconductor yang saya sebutkan tadi. Seterusnya untuk MMK Pembangunan Keusahawanan. Untuk Pulau Betong, sebelum itu COVID-19 dan PKP telah mencetuskan keperluan penguasaan ilmu teknologi maklumat dan ekonomi digital serta adaptasi Industri 4.0. Gaya hidup berubah dengan budaya Norma Baharu. Justeru itu, business model juga berubah. Setiap tahun, graduan lepasan universiti, kolej dan sekolah dianggarkan 300,000 orang masuk pasaran tenaga buruh tetapi pasaran tenaga kerja tetapi tidak mampu untuk menampung penyediaan peluang pekerjaan di pihak kerajaan mahupun swasta. Oleh itu, MMK Pembangunan Keusahawanan akan menjadi pemangkin kepada pengwujudan peluang-peluang pekerjaan. MMK Pembangunan Keusahawanan akan menjadikan

138 keusahawanan sebagai satu budaya yang akan menjana pendapatan khususnya kepada orang muda dan meningkatkan pendapatan isi keluarga selaras dengan Visi2030. Penubuhan Digital Penang yang memulakan role out Digital Coach dan Digital Promoter untuk membantu peniaga melaksanakan e-payment/e-wallet adalah langkah awal membantu peniaga menguasai dan membiasakan diri dengan ilmu digital. Selain itu, peniaga atau usahawan akan digalakkan untuk menceburi perniagaan atas talian/e-dagang atau e-commerce, bagi meluaskan perkhidmatan dan produk mereka menggunakan platform e-dagang supaya pasaran mereka sampai ke peringkat dunia. Setakat ini, Kerajaan Negeri telah memulakan inisiatif dengan kerjasama Shopee dan telah memperuntukkan RM500,000.00 untuk membantu peniaga/usahawan memasarkan perniagaan mereka di atas platform Shopee. Sepanjang COVID-19 dan PKP ini...(gangguan). YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat, lima (5) minit lagi. Ahli Kawasan Batu Maung (YB. Dato’ Haji Abdul Halim Bin Haji Hussain): Okey, terima kasih. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Perkara yang telahpun dijawab. Soalan lisan boleh lah diringkaskan. Ahli Kawasan Batu Maung (YB. Dato’ Haji Abdul Halim Bin Haji Hussain): Okey, terima kasih Yang Berhormat Speaker. Sepanjang tempoh COVID-19 dan PKP ini, sungguhpun dengan SOP yang ketat, MMK Pembangunan Keusahawanan telah berjaya melatih seramai 385 orang usahawan untuk tempoh sepanjang COVID ini. Seterusnya menjawab soalan Yang Berhormat Bertam, apakah jenis bantuan yang boleh disalurkan kepada peniaga kecil yang tidak mempunyai lesen perniagaan dan tidak berdaftar, saya dah sebutkan awal tadi. Menjawab soalan YB. KOMTAR, syor unit niaga di KOMTAR dibuka semula kepada orang ramai yang datang berurusan di KOMTAR memandangkan terdapat UTC Pulau Pinang di KOMTAR. Kerajaan Negeri melalui PDC sememangnya sentiasa berusaha untuk memasarkan unit-unit kosong di KOMTAR yang dimiliki oleh PDC, untuk disewakan kepada mana-mana penyewa yang berminat. Dalam masa yang sama, berdasarkan dari pemerhatian PDC, dengan adanya UTC Pulau Pinang di KOMTAR, didapati bahawa terdapat peningkatan dari segi bilangan pertanyaan/permohonan oleh peniaga yang berminat ke atas unit-unit kosong di KOMTAR. Seterusnya ADUN KOMTAR turut mengesyorkan supaya PDC menawarkan pakej sewa yang menarik untuk menyewa unit sewaan ruang niaga PDC. PDC disyorkan untuk menaik taraf jaringan internet di KOMTAR untuk kemudahan orang ramai dan untuk membangunkan semula KOMTAR Walk. Kerajaan Negeri melalui PDC bersedia untuk mempertimbangkan berkenaan kadar sewa yang bersesuaian dan berpatutan bagi menarik penyewa untuk menyewa unit-unit kosong di KOMTAR. Berkenaan dengan KOMTAR Walk, Kerajaan Negeri menyambut baik cadangan ini dan PDC sedang mengkaji, menimbangkan option yang bersesuaian bagi tujuan pembangunan semula KOMTAR Walk. Seterusnya soalan daripada Machang Bubuk....(gangguan). Ahli Kawasan KOMTAR (YB. Teh Lai Heng): Batu Maung.

139

Ahli Kawasan Batu Maung (YB. Dato’ Haji Abdul Halim Bin Haji Hussain): Silakan. Ahli Kawasan KOMTAR (YB. Teh Lai Heng): Sedikit penjelasan. KOMTAR Walk memang dibiarkan kosong begitu lama. So saya menyambut baik tentang respond oleh Yang Berhormat Batu Maung. Tetapi bilakah, boleh bagi satu (1) time bila boleh mula kerja kerana tempat itu memang membebankan PDC dan juga membebankan saya sebagai ADUN kawasan. Terima kasih. Ahli Kawasan Batu Maung (YB. Dato’ Haji Abdul Halim Bin Haji Hussain): Terima kasih KOMTAR. Seberapa segera kita akan memanggil satu mesyuarat untuk bincang hal ini, PDC dan juga stakeholder yang terlibat. Dan akhir sekali menjawab ADUN Machang Bubuk tentang adaptasi e-commerce. Saya, kita dah sebut awal lagi tentang kerjasama dengan Shoppe kerjasama dengan Food Panda dan juga daripada program Jom Beli Online MBPP di mana kita membiasakan peniaga dengan perniagaan online atas talian dan kita ada tiap-tiap bulan ada kursus ini untuk meniaga. Akhir sekali Yang Berhormat Dato’ Yang di-Pertua, sebelum saya akhiri penggulungan saya pada hari ini. Saya ingin merakamkan ucapan penghargaan kepada frontliners khususnya, Jabatan Kesihatan Negeri Pulau Pinang, Majlis Keselamatan Negeri semua pasukan keselamatan PDRM, ATM, Jabatan Bomba dan Penyelamat, Angkat Pertahanan Awam, Jabatan Sukarelawan Negara serta semua petugas barisan hadapan atas khidmat bakti dan pengorbanan mereka di dalam mengekang penularan wabak COVID-19. Saya juga mengucapkan ucapan penghargaan terima kasih kepada Yang Berhormat Setiausaha Kerajaan Negeri, hari ini birthday “happy birthday SS”, Pegawai Kewangan Negeri, Yang Berhormat Pegawai Undang-Undang yang banyak membantu mejayakan dasar Kerajaan Negeri. Tidak lupa kepada semua penjawat awam daripada Kerajaan Negeri dan Kerajaan Persekutuan termasuk semua jabatan-jabatan dan seterusnya saya yakin dan percaya dengan kepimpinan Yang Amat Berhormat Ketua Menteri yang melakarkan Visi 2030 Hasrat “Transformasi Pemulihan dan Ketahanan Ekonomi Ke Arah Dimensi Baharu Terbilang” di bawah belanjawan ini dapat kita capai. Yang Berhormat Dato’ Yang di-Pertua, saya dengan ini mengakhiri ucapan saya penggulungan saya. Terima kasih, sokong. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Sokong, terima kasih Batu Maung cantik juga. Sila Yang Berhormat, peringat Yang Berhormat banyak soalan dalam sesi lisan. Kalau boleh tolong. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Baik, Dato’ Speaker terima kasih banyak-banyak dan saya setuju mana-mana soalan yang sudah pun dijawab ataupun ada dalam soalan bertulis atau lisan saya akan skip la. Terlebih dahulu Yang Berhormat Dato’ saya ingin merakamkan ucapan syabas dan penghargaan kepada semua Ahli- ahli Yang Berhormat yang telah pun mengambil bahagian dalam sesi perbahasan bajet 2021 Pulau Pinang. Saya juga ingin menyampaikan ucapan terima kasih kepada semua frontliners kita, penjawat- penjawat awam, para sukarelawan serta semua pihak yang telah secara langsung atau tidak langsung membantu berganding bahu untuk menghadapi wabak Pandemik COVID-19. Dato’ speaker, sudah tentu COVID-19 ini telah mengakibatkan banyak kesan terhadap ekonomi kita. Oleh kerana itu Kerajaan Negeri pun telah mengambil banyak langkah proaktif antaranya adalah untuk menubuhkan Penang Socio-Economic Recovery Consultative Council (PSERCC) dan di bawah PSERCC ini ada satu jawatankuasa kerja sektor infrastruktur dan pengangkutan yang telah diwujudkan untuk meneliti isu-isu berkaitan pembangunan sektor infrastruktur termasuk infrastruktur digital dan juga

140 pengangkutan di Pulau Pinang agar kita dapat memacu pertumbuhan ekonomi yang mampan serta mengurangkan impak negatif kepada sektor ini. Dato’ Yang di-Pertua saya terus ke pada soalan-soalan yang dibangkitkan. Saya bermula dengan soalan yang dibangkitkan oleh Yang Berhormat Sungai Dua berkenaan pembinaan jalan susur dari Jalan Sungai Dua ke Nyiur Sebatang. Sebagai makluman Yang Berhormat, pihak JKR telahpun melantik perunding bagi melaksanakan kajian impak trafik ataupun TIA bagi mengurangkan kesesakan lalu lintas di Jalan Sungai Dua. Susulan daripada itu, cadangan penambahbaikan akan dibentangkan oleh pihak JKR dalam Mesyuarat Jawatankuasa Lalu Lintas MBSP pada 11 November yang akan datang. Jadi kita harap ada tindakan yang akan di menyusul daripada pembentangan tersebut. Saya beralih pula kepada soalan yang dibangkitkan oleh Yang Berhormat Bukit Tambun, bermula dengan permohonan untuk menaik taraf jalan-jalan utama di Kawasan Seberang Perai. Untuk makluman Yang Berhormat, pihak JKR sentiasa berusaha memperbaiki jalan-jalan demi keselamatan pengguna jalan raya. Pihak JKR juga telah mengenal pasti jalan-jalan Persekutuan dan negeri untuk dinaik taraf. Antara cadangan penaiktarafan jalan yang telah dimohon menerusi RMK12 adalah seperti berikut: Yang pertama, menaik taraf Laluan Persekutuan FT001 dari Persimpangan Permatang Keling (Seksyen 720) ke Jambatan di atas Sungai Junjung (Seksyen 740) Simpang Ampat, Seberang Perai Selatan (SPS) dengan kos RM248,703,083.00. Kedua, Cadangan Pelebaran Jalan dan Persimpangan Laluan Persekutuan FT149 dari Persimpangan FT001 sehingga Persimpangan Jalan Kendi, Simpang Ampat dengan kos RM235,000,000.00. Yang Berhormat juga telah membangkitkan keperluan meneruskan kerja-kerja menaik taraf Jalan Persekutuan ke persimpangan Jalan Gemelang berhampiran Kompleks V3 setelah pelaksanaan Fasa 5 disiapkan oleh pihak JKR. Untuk makluman Yang Berhormat, Projek Menaik taraf Laluan Persekutuan FT001 sepanjang 23 kilometer di Daerah SPS telah dipecahkan kepada beberapa fasa dengan mengambil kira kawasan-kawasan kritikal seperti di persimpangan yang perlu dinaik taraf terlebih dahulu bagi memastikan kelancaran trafik sedia ada. Pada masa yang sama, kawasan Nibong Tebal juga merupakan kawasan yang pesat membangun dan menghadapi masalah kesesakan trafik khususnya di persimpangan USM dan jalan FT001. Oleh kerana terdapat keperluan mendesak untuk melebarkan jambatan yang merentasi Sungai Kerian dan untuk menaik taraf persimpangan USM- FT001 tersebut, pihak JKR telah membuat permohonan susulan dan Projek Menaik Taraf Jambatan Sungai Kerian serta membina jejambat merentasi Sungai Kerian telahpun diluluskan di dalam RMK-11. Pada masa yang sama, pihak JKR telah memohon sambungan kerja-kerja menaik taraf laluan FT001 dari JPJ Valdor ke Kompleks V3 menerusi RMK-12. Berkenaan kerja-kerja menaik taraf jalan di Seberang Perai Selatan (SPS), khususnya di kawasan Valdor, Yang Berhormat Bukit Tambun telah membangkitkan berkenaan isu penyuraian trafik di Kawasan Bandar Tasek Mutiara dan mencadangkan untuk menaik taraf Jalan Tasek dan Jalan Valdor sebagai Lingkaran Luar Valdor ataupun Valdor Outer Ring Road. Untuk makluman Yang Berhormat, pihak JKR sedia maklum berkenaan kesesakan trafik di sepanjang Jalan Tasek dan Jalan Valdor serta Kawasan Bandar Tasek Mutiara secara keseluruhan dan pihak JKR pun telah memajukan cadangan untuk menaik taraf rangkaian jalan di sekitar kawasan ini kepada JKR Malaysia dan juga kepada pihak Kerajaan Negeri. Tindakan susulan juga dilaksanakan secara konsisten bagi memastikan kelulusan peruntukan diperolehi. Di samping itu, cadangan Yang Berhormat untuk mempertimbangkan kerja-kerja menaik taraf untuk menjadikan satu Outer Ring Road dari Jalan Valdor dia akan menghubung kepada Jalan Tasek. Suatu laporan TIA sebenarnya sedang disediakan seperti mana Yang Berhormat sedia maklum bagi

141 kawasan tersebut dan sekiranya didapati sesuai, maka cadangan jalan lingkaran ini sebagai satu alternatif penyuraian trafik akan diberi perhatian yang serius oleh Kerajaan Negeri. Seterusnya, Yang Berhormat Bukit Tambun bangkit isu kesesakan trafik yang teruk di sebahagian Jalan Perusahaan Valdor yang disebabkan oleh kerja-kerja naik taraf yang tidak dilaksanakan sepenuhnya. Walaupun jambatan merentasi Sungai Jawi telah dibina oleh pihak PDC. Untuk makluman Yang Berhormat, kerja-kerja naik taraf Jalan Perindustrian Valdor melibatkan jajaran sepanjang 1.2km dan memerlukan kos yang tinggi. Maka, pihak JKR mencadangkan skop naik taraf Jalan tersebut dimasukkan di bawah Projek Persimpangan Jalan Persekutuan FT001 dan akan tertakluk kepada kelulusan Kementerian Kerja Raya. Merujuk kepada soalan yang diajukan oleh Yang Berhormat Jawi berkenaan isu Persimpangan Tol Kawi yang sesak, Yang Berhormat telah memaklumkan berkenaan persetujuan pihak Lembaga Lebuhraya Malaysia (LLM) untuk membuat penambahbaikan namun tiada pelaksanaan kerja-kerja tersebut sehingga ke hari ini. Berkenaan isu ini, pihak LLM telah memaklumkan bahawa pihak PLUS bercadang untuk menyediakan lorong tambahan bagi aliran masuk ke lebuh raya secara konsep Lane Conversion dengan mengguna pakai teknologi Identifikasi Frekuensi Radio (RFID) yang dijangka dilaksanakan pada Disember 2020. Pada masa yang sama, pihak PLUS telah melaksanakan inisiatif tol secara berlapis pada waktu puncak bagi pagi bagi membantu melancarkan aliran trafik. Dato’ Speaker, Yang Berhormat Bayan Lepas membangkitkan isu masalah trafik di persimpangan Jalan Sungai Batu dan memohon pemantauan oleh pihak Pihak Berkuasa Tempatan. Untuk makluman Yang Berhormat, pihak MBPP telah mensyaratkan pemaju-pemaju projek pembangunan baharu di Kawasan Teluk Kumbar untuk menaik taraf persimpangan tersebut dan melebarkan sebahagian Jalan Teluk Kumbar. Sebagai maklumat tambahan, kerja-kerja menaik taraf yang melibatkan pelebaran persimpangan Jalan Sungai Batu dan Jalan Teluk Kumbar akan disiapkan serentak dengan pembangunan-pembangunan yang terlibat supaya aliran trafik lebih lancar di kawasan ini. Selanjutnya, Yang Berhormat Pulau Tikus telah membangkitkan permohonan...(gangguan). Ahli Kawasan Bayan Lepas (YB. Azrul Mahathir Bin Aziz): Minta laluan, terima kasih YB. EXCO. Apa yang sebenarnya saya cuba sampaikan bahawa kesesakan ini, hari-hari jadi saya mohon jika boleh ditempatkan anggota PDRM ataupun Warden Lalu Lintas MBPP untuk buat kawalan manual kerana saya fikir dengan adanya traffic light sekarang pun dia tak boleh nak tentu masa tak boleh nak set time. Jadi atas penyelesaian sementara saya rasa itu wajar untuk kita sediakan. Terima kasih. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Terima kasih Yang Berhormat Bayan Lepas. Okey, saya ambil maklum cadangan kawalan manual dan mungkin saya akan bincang dengan pihak MBPP dan juga JKR kita lihat ada tak cara-cara yang kita boleh bantulah khususnya pada waktu puncak. Selanjutnya, Yang Berhormat Pulau Tikus mengenai isu meminta pihak Kerajaan Negeri menyegerakan kelulusan garis panduan berkaitan Universal Design. Untuk makluman Yang Berhormat, pada ketika ini Pihak Berkuasa Tempatan mengguna pakai MS1184 Universal Design and Accessibility in the Built Environment – Code of Practice sebagai panduan dan rujukan bagi semua pelaksanaan projek pembinaan infrastruktur awam. Kerajaan Negeri komited mempertimbangkan apa-apa garis panduan yang baharu berkenaan reka bentuk sejagat dan menyegerakan keputusan atau kelulusan yang berkaitan di dalam Majlis Mesyuarat Kerajaan serta jawatankuasa yang relevan untuk diguna pakai oleh Pihak Berkuasa Tempatan dan agensi-agensi lain. Saya rasa kita cuma menunggu kertas tersebut dibentangkan di dalam EXCO. Pulau Tikus...(gangguan).

142

Ahli Kawasan Pulau Tikus (YB. Lee Chun Kit): Terima kasih, Yang Berhormat Tanjong Bunga saya just nak buat tambahan pada apa yang telah dikatakan. Untuk pengetahuan semua yang garis panduan tersebut yang saya telah bangkit pada perbahasan saya hari itu adalah sebuah garis panduan yang membawa spesifikasi yang terperinci terhadap semua-semua reka bentuk sejagat dan MS1184 sudah ada kat situ dan memang sudah ada untuk beberapa tahun tapi ini adalah untuk memberi data yang lebih terperinci kepada apa yang patut dibuat. Kita tidak mahu satu (1) ramp untuk kereta kerusi roda macam ini dan tidak boleh dipakai. Oleh itu, saya harap Kerajaan Negeri dan saya difahamkan bahawa kertas, I mean saya harap Kerajaan Negeri akan mempertimbangkan apabila ia dibawa ke Mesyuarat EXCO. Terima kasih. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Terima kasih Pulau Tikus. Pulau Tikus memang amat prihatin mengenai isu-isu yang membabitkan OKU dan saya yakin Kerajaan Negeri akan mempertimbangkan dengan positif cadangan daripada Yang Berhormat Pulau Tikus sepertimana yang saya sebut bakal dibentangkan dalam Mesyuarat EXCO. Dato’ Speaker, saya ingin menjawab isu yang dibangkitkan oleh Yang Berhormat Bukit Tambun, balik kepada Bukit Tambun berkaitan cadangan untuk menyediakan pelan induk lalu lintas di kawasan Seberang Perai agar tidak hanya tertakluk kepada kajian TIA semata-mata. Sebagai makluman Yang Berhormat, pada ketika ini pihak MBSP telah melantik tiga (3) perunding untuk melaksanakan kajian lalu lintas yang lebih terperinci iaitu di Kawasan Sungai Dua dan Pekan Bukit Mertajam serta 44 lokasi kesesakan lain di Seberang Perai. Perancangan pelan induk lalu lintas pula telah dimasukkan ke dalam Draf Rancangan Tempatan Seberang Perai. Merujuk pula kepada permohonan Yang Berhormat Penaga untuk menambah baik infrastruktur dan lampu isyarat di simpang tiga Pasir Gebu dan Permatang Tok Labu. Untuk makluman Yang Berhormat pihak JKR mengambil maklum perkara ini dan sebagai cadangan jangka masa pendek pihak JKR akan melaksanakan kajian lalu lintas di kawasan berkenaan agar kita boleh tentukan keperluan lampu isyarat dan seterusnya sekiranya perlu kita akan bertindak untuk melaksanakanlah. Beralih kepada permohonan menaik taraf jalan dari Puspakom ke Jalan Sungai Batu oleh Yang Berhormat Pulau Betong berikutan penggunaan tinggi jajaran jalan ini khususnya oleh penduduk dari Balik Pulau dan Sungai Betong. Untuk makluman Yang Berhormat, pihak JKR sedia maklum tentang perkara ini dan telah pun memohon peruntukan di bawah RMK-11 (Rolling Plan 4) serta RMK-12 untuk memohon projek menaik taraf Jalan Teluk Kumbar di bawah tajuk Menaik Taraf Jalan Tunggal 2 Lorong dan Membina Lorong Mendaki Di Laluan Persekutuan 6 Dari Teluk Kumbar (Seksyen 28.0) Ke Pekan Genting Balik Pulau (Seksyen 29.5). Dato’ Speaker, antara sumber pembiayaan bagi penyelenggaraan infrastruktur jalan raya di Negeri Pulau Pinang adalah peruntukan daripada Kerajaan Persekutuan di bawah geran MARRIS. MARRIS ini adalah Malaysian Road Records Information System. MARRIS merupakan satu pangkalan data yang mempunyai maklumat semua jalan-jalan di Malaysia. Peruntukan pula akan disalurkan secara tahunan oleh Kerajaan Persekutuan kepada Kerajaan Negeri berdasarkan formula yang mengambil kira jumlah panjang serta jenis jalan-jalan di sesebuah negeri. Sebagai makluman, projek-projek yang dilaksanakan melalui peruntukan MARRIS adalah terbahagi kepada tiga kategori utama: (i) Yang pertamanya adalah penyelenggaraan rutin iaitu penyelenggaraan secara berjadual; (ii) Penyelenggaraan berkala; dan (iii) Penyelenggaraan kecemasan iaitu kerja-kerja di luar jangka.

143

Bagi makluman Yang Berhormat, jumlah penerimaan peruntukan MARRIS oleh Kerajaan Negeri bagi tahun-tahun kebelakangan ini adalah seperti berikut: Pada tahun 2016, terimaan daripada Kementerian Kewangan adalah sebanyak RM107 juta, pada tahun 2017 dia naik sedikit, RM110 juta, pada tahun 2018 RM114 juta dan bagi tahun 2019 RM183 juta dan pada tahun 2020, dijangka mencecah RM200 juta. Seperti mana yang jelas dinyatakan, peningkatan peruntukan MARRIS bagi tahun 2016 hingga 2018, sikit sahaja cuma dalam RM3 – RM4 juta setahun. Tapi bila kita pergi ke tahun 2019 jumlah peruntukan telah meningkat hampir RM70 juta daripada RM114 hingga kepada RM183 juta, dan pada tahun ini seperti saya sebut hampir RM200 juta. Jadi peningkatan secara mendadak ini sebenarnya saya nak maklumkan pada Dewan yang mulia ini, sebenarnya tidak berlaku secara sendiri. Sebenarnya ia adalah hasil inisiatif Kerajaan Negeri yang telah melaksanakan projek pencerapan jalan bermula pada tahun 2019. Skop projek ini merangkumi pengumpulan dan pemprosesan data jalan baru dan jalan lama serta pendaftaran ke dalam sistem MARRIS. Kita dapati bahawa sebenarnya banyak kawasan mungkin dalam satu taman perumahan hanya setengah daripada jalan didaftarkan dalam sistem MARRIS. Setengah lagi tidak. Dan kita dapati bahawa banyak jalan-jalan kampung, jalan-jalan JPS, jalan-jalan Perbandaran yang tidak termasuk ataupun speks yang ada dalam MARRIS adalah salah. Maka dengan membuat pengemaskinian kita berjaya untuk meningkatkan peruntukan MARRIS dengan begitu ketara sekali dengan hanya membuat audit jalan. (Ahli Dewan menepuk meja) Ahli Kawasan Machang Bubuk (YB. Lee Khai Loon): Minta penjelasan. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Sila Machang Bubuk. Ahli Kawasan Machang Bubuk (YB. Lee Khai Loon): Terima kasih Tanjong Bunga, saya juga ingin mengucapkan syabas kepada Tanjong Bunga dan Kerajaan Negeri. Inilah cara macam mana nak mencari hasil, untuk mempertingkatkan hasil untuk Negeri Pulau Pinang ini. Saya cuma nak tanya adakah jalan-jalan di belakang rumah, lorong itu juga boleh dicerap sebagai rekod jalan sebab di taman-taman perumahan biasanya jalan-jalan tersebut diberi nama hanya jalan di depan rumah sahaja. Tetapi di belakang rumah ada lorong-lorong kecil. Adakah ia juga boleh dimasukkan sebagai jalan yang boleh dikategorikan sebagai MARRIS? Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Dia dalam MARRIS ni, dia ada banyak kategori jalan dan dia ada minimum speks dan sebagainya. Jadi kalau dia punya width jalan tersebut ada ikut speks maka boleh dimasukan ke dalam sistem MARRIS juga. Saya boleh bagi details kepada Yang Berhormat. Tadi saya sebut jadi fasa pertama…(gangguan). Ahli Kawasan Bukit Tengah (YB. Gooi Hsiao-Leung): Yang Berhormat Tanjong Bunga…(dengan izin), atas isu yang sama, saya juga terlebih dahulu mengucapkan tahniah atas usaha Kerajaan Negeri mengemaskini data jalan raya di Pulau Pinang. Cuma saya nak tanya lagi dengan peningkatan ini adakah jangkaan daripada mungkin tahun depan, 2021, 2022, adakah ini juga akan meningkat, maksud saya is the data sudah complete, or we are still in the process membuat pengemaskinian. Terima kasih.

144

Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): That is a good question. Soalan yang baik saya baru nak jelaskan sebenarnya. Fasa pertama yang kita buat tahun 2019 melibatkan pencerapan sebanyak 500 km di kelima-lima daerah dan hasilnya, terdapat pertambahan sebanyak 35.9% atau 201 km yang berjaya didaftarkan dalam sistem MARRIS. Fasa kedua kita sedang buat pada tahun ini dan sekiranya berjaya kita akan teruskan sehingga semua jalan di Pulau Pinang siap. Saya rasa boleh menjangkakan peruntukan MARRIS akan naik lagi pada tahun depan dan tahun-tahun seterusnya sehingga kita habiskan projek ini dan seperti mana Machang Bubuk kata tadi, inilah antara cara-cara Kerajaan Negeri mencari pendekatan untuk meningkatkan dana Kerajaan Negeri untuk penyelenggaraan infrastruktur. Kalau nak bergantung kepada Kerajaan Negeri sahaja memang tidak mencukupi. Dato’ Yang di-Pertua, kita masuk kepada isu Tebatan Banjir. Pulau Pinang sememangnya sebuah negeri yang senantiasa berhadapan dengan risiko banjir kilat, dan saya rasa semua Yang Berhormat pun sedia maklum risiko ini sukar dielak atas sebab keadaan geografi negeri kita, faktor pembangunan yang pesat dan juga fenomena perubahan iklim (climate change). Walau bagaimanapun, Kerajaan Negeri senantiasa peka terhadap keperluan untuk menangani masalah banjir kilat yang kerap menyusahkan rakyat. Oleh itu, Kerajaan Negeri sedang dalam proses pembinaan enam (6) Rancangan Tebatan Banjir (RTB) berimpak tinggi di mana empat (4) projek dijangka siap pada awal tahun hadapan, yakni RTB Mak Mandin, RTB Parit 4, RTB Parit 5 dan juga RTB Sungai Nipah. Satu lagi RTB berimpak tinggi iaitu Kolam Takungan Alma di kawasan Machang Bubuk akan dimulakan dalam masa yang terdekat setelah pihak kontraktor menerima surat setuju terima. Jadi mungkin kita boleh buat majlis pada bulan depan ya, Yang Berhormat. Selain daripada RTB yang dilaksanakan Kerajaan Negeri, Kerajaan Persekutuan juga telah meluluskan pelbagai RTB pada tahun 2018 dan 2019 sepereti berikut: - RTB Sungai Pinang, di mana statusnya berada reka bentuk terperinci; RTB Teluk Kumbar, statusnya berada dalam pembinaan; - RTB Pondok Upeh, conceptual report; - RTB Teluk Bahang, Laporan konsep; - RTB Sungai Kechil, Seberang Perai Selatan, laporan konsep - RTB Sungai Dua Besar, Daerah Timur Laut, lantikan perunding; dan juga satu laporan ataupun kajian yang dipanggil Kajian Keberkesanan Penyelesaian Banjir Jangka Panjang di Negeri Pulau Pinang termasuk Daerah Kulim dan Bandar Baharu di Negeri Kedah. Ini sebenarnya adalah satu kajian di mana RM10 juta telah diperuntukkan oleh JPS Malaysia yang amat penting. Sebab dia akan melihat secara menyeluruh kawasan Seberang Perai termasuk kawasan-kawasan hulu di Negeri Kedah. Sebab apa-apa penyelesaian yang kita buat di Seberang Perai pun, sekiranya air tidak ditakung di kawasan hulu maka tidak ada penyelesaian jangka panjang yang boleh dicapai. Maka kajian ini adalah sangat penting dan Kerajaan Negeri pun berterima kasih pada JPS Malaysia, kerana telah meluluskan pada tahun lepas projek ini. Yang Berhormat Sungai Dua, telah memuji keberkesanan projek Rancangan Tebatan Banjir (RTB) Sungai Perai yang mampu meminimakan impak banjir. Beliau menyarankan di masa hadapan agar pihak Kerajaan Negeri turut memberi perhatian terhadap isu banjir di Sungai Jarak

145 dan Pekan Sungai Dua. Selain itu, yang berhormat Sungai Dua juga berhasrat agar RTB turut dipanjangkan ke Sungai Maklom dan sungai-sungai yang berdekatan. Untuk makluman Yang Berhormat, bagi isu banjir di Sungai Jarak, pihak JPS telahpun mengemukakan permohonan peruntukan Persekutuan RMK Ke-12 bagi pelaksanaan RTB Sungai Jarak Fasa 2 sebanyak RM27 juta dan RTB Sungai Maklom sebanyak RM45 juta yang tertakluk kepada kelulusan di peringkat Kerajaan Persekutuan. Mungkin sebagai ahli parti yang berkuasa di peringkat Persekutuan, Yang Berhormat pun boleh membantu untuk mendapat kelulusan. Sebagai makluman Yang Berhormat juga, isu banjir di pekan Sungai Dua telah dapat dikurangkan setelah Rumah Pam Sungai Pengkalan Machang disiap dibina pada bulan Mei 2017 di mana rumah pam ini dapat membantu memberi tahap perlindungan sehingga 50 ARI. Namun sekiranya ada hujan yang lebat yang melebihi 50 ARI seperti mana yang telah berlaku pada bulan November 2017 sememangnya tidak dapat dielakkan banjir. Memandangkan kawasan tadahan Sungai Perai merentasi dua (2) negeri iaitu bahagian hulu di Kedah dan bahagian hilir di Pulau Pinang, maka kajian menyeluruh yang saya sebut tadi, kajian yang mengambil kira kawasan Pulau Pinang dan juga Kedah, amat-amat diperlukan. Dan hasil syor daripada kajian pula akan dirujuk bagi penyediaan permohonan peruntukan persekutuan RMK- 12 bagi RTB Sungai Perai Fasa 2 dan juga RTB Sungai Makloom. Berkaitan isu banjir kilat, Yang Berhormat Bukit Tambun ada bangkit isu masalah banjir di kawasan Sungai Bakap, Batu Kawan dan kawasan sekitar. Untuk makluman Yang Berhormat, pihak JPS telah menerbitkan Pelan Induk Tebatan Banjir dan Sistem Saliran Mesra Alam ataupun juga dipanggil Drainage Master Plan. Bagi kawasan Seberang Perai Selatan pada tahun 2017, kajian ini telah mengenal pasti isu banjir di kawasan Sungai Bakap dan Batu Kawan serta menggariskan cadangan-cadangan mengurangkan risiko banjir bagi kawasan tersebut. Berdasarkan kepada kajian ini, JPS telah mengemukakan dua (2) cadangan projek tebatan banjir melalui RMK-12, iaitu RTB Anak Sungai Junjung, SPS dan RTB Sungai Jawi, SPS. Antara cadangan yang disyorkan oleh kajian yang dijalankan adalah untuk menaik taraf pembetung oleh JKR; menaik taraf sistem saliran di kawasan Valdor, Taman Sri Aman dan Kampung Titi Hitam; serta membina rumah pam berkapasiti 20m3/s di Sungai Badak Mati. Manakala bagi kawasan Batu Kawan pula adalah dengan menaik taraf rumah pam di Pintu Tanjung Ketupat kepada kapasiti 28.5m3/s; menaik taraf Pintu Tidal Control Gate; menaik taraf Sungai Simpang Ampat; dan menaik taraf Parit A1. Seterusnya Yang Berhormat Batu Lancang memohon pertimbangan pihak Kerajaan Negeri untuk membina dua (2) kolam takungan air jenis vertical tube dan pada masa yang sama mencadangkan agar syarikat perunding dilantik bagi membuat kajian dan penilaian di kawasan Jalan Van Praagh, Jalan Teh Ewe Lim dan Jalan Sir Ibrahim. Untuk makluman Yang Berhormat, JPS telahpun melantik perunding bagi Kajian Reka Bentuk Terperinci Bagi Cadangan Membina Struktur Takungan Bawah Tanah di Solok Van Praagh, pada 9 Oktober 2020. Kajian ini akan mengenal pasti kesesuaian lokasi bagi pembinaan struktur takungan bawah tanah yang dapat mengurangkan kekerapan banjir di Solok Van Praagh dan persimpangan Jalan Sir Ibrahim dan Jalan Van Praagh. Kajian ini turut akan mengenal pasti punca serta syor penyelesaian bagi banjir di kawasan Jalan Teh Ewe Lim kepada agensi bertanggungjawab. Terima kasih Yang Berhormat dan juga Dato’ Yang di-Pertua. Yang Berhormat Sungai Dua ada menyarankan kekosongan kakitangan sokongan JPS dapat dipenuhi bagi memudahkan kerja-kerja yang dihadapi di setiap daerah. Untuk makluman Yang Berhormat, JPS Pulau Pinang melalui Bahagian Pengurusan Sumber Manusia (BPSM) pernah mengemukakan permohonan

146 penstrukturan semula jawatan pada tahun 2009 dan juga pada tahun 2015, namun permohonan tersebut tidak diluluskan oleh JPA. Kini, pihak JPS sedang bercadang mengemukakan draf kertas cadangan pengukuhan perjawatan JPS untuk penelitian Pihak Berkuasa Negeri dan kertas tersebut sedang dalam proses penyediaan akhir sebelum dikemukakan kepada pihak JPA melalui BPSM. Dato’ Seri SUK pun ada terlibat dalam proses ini. Yang Berhormat Sungai Dua turut membangkitkan isu tawaran pelantikan sub-kontraktor kepada warga asing oleh pihak JPS. Untuk makluman Yang Berhormat, semua pelantikan kontraktor adalah kepada syarikat yang layak dan berdasarkan lesen syarikat yang sah sama ada berdaftar dengan Lembaga Pembangunan Industri Pembinaan (CIDB) ataupun Kementerian Kewangan. Pada masa kini, penawaran sub-kontrak kerja yang ditawarkan oleh pihak kontraktor utama kepada kontraktor bawahan, mungkin ini adalah kes sub-kon. Jadi ini sebenarnya adalah di luar kuasa Jabatan. Walau bagaimanapun, pengambilan pekerja warga asing adalah tertakluk kepada ketetapan garis panduan dan syarat oleh pihak CIDB bagi memastikan pengambilan tenaga kerja asing adalah sah dari segi undang-undang dan juga kompeten untuk melaksanakan kerja-kerja yang berkaitan. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri, YB. Jawi membangkitkan isu-isu mengenai pencemaran sampah...(gangguan). Silakan Sungai Dua. Ahli Kawasan Sungai Dua (YB. Dato’ Muhamad Yusoff Bin Mohd Noor): Berkenaan tentang isu pelaksanaan kerja oleh syarikat warga asing or warga asing, cuma ini berkaitan dengan sub-kontraktor lah. Kontraktor yang dapat, dia nak mudah kerja dia, dia bagi. Dan warga asing ini dia ambil memang murah. Harga dia cukup murah, orang lain tak boleh buat. Tapi kualiti kerja dia pun memang bermasalah, jadi kalau boleh kita tengok baliik daripada situ, maknanya kualiti kerja perlu menepati spec di atas dan juga di tepi-tepi itu. Kalau tidak dia akan satu (1) pusingan nak masuk pusingan kedua, sebulan dah penuh dengan rumput. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Terima kasih YB. Sungai Dua. Saya setuju dengan YB. Sungai Dua dan akan mengingatkan pihak Jabatan Pengarairan dan Saliran (JPS) untuk memastikan segala kerja yang dibuat oleh kontraktor mahu pun sub-kontraktror adalah memenuhi spec dan syarat-syarat yang ditetapkan. Kalau tidak, tindakan semestinya akan diambil. Dato’ Yang di-Pertua, Yang Berhormat Jawi membangkitkan isu mengenai pencemaran sampah, sisa pepejal di Ban Sungai Tengah. Untuk makluman Yang Berhormat, lawatan antara agensi telah pun diadakan pada 2 September 2020. Dan berikut adalah hasil perbincangan bagi mengatasi masalah pembuangan sampah di kawasan tersebut. Pertamanya, pihak Majlis Bandaraya Seberang Perai (MBSP) akan membuat pemantauan dan penguatkuasaan ke atas lori-lori yang membuang sampah haram dan kedua, pihak JPS akan membina palang kekal bagi menghalang kemasukan lori ke kawasan ini setelah kerja-kerja pembersihan sampah sedia ada diselesaikan. Kita harap boleh berjayalah, kadang-kadang kita letak palang pun, lori akan langgar seperti di Kawasan Tanjong Bunga. Seterusnya, Yang Berhormat Bukit Tengah membangkitkan isu banjir di Kampung Dock. Saya rasa ini pun telah dibangkitkan semasa soalan lisan, maka nanti saya bagi jawapan bertulislah. Sebab basically, kita akan cuma buat something. Dato’ Yang di-Pertua, yang Rancangan Tebatan Banjir (RTB) Sungai Junjung dilaksanakan. Yang Berhormat juga memohon agar pihak JPS untuk melaksanakan RTB Kilang Ubi dan penaiktarafan rumah pam di Sungai Junjung Mati. Untuk makluman Yang Berhormat, bagi mengurangkan isu banjir di Lembangan Sungai Junjung, JPS akan memohon peruntukan Persekutuan di bawah RMK Ke-12 hingga RMK Ke-13 dalam tiga (3) fasa pelaksanaan.

147

Permohonan secara berfasa ini adalah kerana faktor geografi sub lembangan dan syor penemuan daripada laporan Kajian Keberkesanan antara dua (2) negeri tersebut. Jadi kita akan berdasarkan syor selepas kita mendapat hasil laporan tersebutlah, yang saya sebut tadi. Sebab dia memang akan ada dia punya kesan terhadap penyelesaian yang kita nak buat. Ketiga-tiga fasa tersebut merangkumi RTB Sungai Junjung Mati di bawah RMK-12, RTB Sungai Junjung Fasa 2 di bawah RMK-13 dan RTB Sungai Machang Bubuk di bawah RMK-13. Buat masa ini, JPS telah mengemukakan permohonan peruntukan Persekutuan di bawah RMK-12 bagi RTB Sungai Junjung Mati sebanyak RM60 juta, tetapi tertakluk kepada kelulusan. Manakala bagi isu banjir di Lembangan Sungai, Juru di sub Lembangan Sungai Kilang Ubi, permohonan sebanyak RM40 juta telah pun dikemukakan di bawah RMK-12. Yang Berhormat Sungai Acheh membangkitkan isu masalah banjir...(gangguan). Ahli Kawasan Machang Bubuk (YB. Lee Khai Loon): Terima kasih YB. Tanjong Bunga, cuma satu (1) cadangan atau pandangan untuk minta kerajaan untuk mempertimbangkan kerana Sungai Junjung merupakan satu (1) sungai yang mempunyai begitu banyak pasir dan salah satu sebab iaitu mengapa banjir sering berlaku di Lembangan Sungai Junjung adalah disebabkan pasir yang terlalu banyak di dalam sungai tersebut. So, adakah kerajaan boleh mempertimbangkan bagaimana untuk mengeluarkan pasir daripada sungai, tetapi kena memastikan cara pengeluaran pasir itu adalah dengan cara yang betul, profesional, memastikan tidak merosakkan tebing sungai, maka ia boleh dilakukan dan itu juga boleh mendapatkan hasil kepada Kerajaan Negeri. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Terima kasih Yang Berhormat, saya akan bincang dengan jabatan. Yang Berhormat Sungai Acheh ada membangkitkan beberapa isu, tapi beliau tidak ada dalam Dewan, beliau ada urusan anak dan beliau minta jawapan bertulis. Saya akan berikan kepada beliau, ada beberapa soalan Sungai Acheh, saya akan skip. Yang Berhormat Machang Bubuk sekali lagi bertanya mengenai kerja-kerja yang dilaksanakan bagi penyelenggaraan Sungai Junjung. Untuk makluman Yang Berhormat, kerja- kerja penyelenggaraan Sungai Junjong telah dilaksanakan hampir setiap tahun melibatkan kerja- kerja penstabilan tebing, pemuliharaan sungai, kerja-kerja mengorek, mendalam dan juga pemotongan rumput. Kerja penyelenggaraan sungai ini dilaksanakan secara bersama oleh JPS Daerah Seberang Perai Tengah (SPT) dan juga JPS Seberang Perai Selatan (SPS). Ringkasan kos bagi kerja penyelenggaraan Sungai Junjung bagi tiga (3) tahun ini adalah sebanyak RM594,000 bagi tahun 2018, RM698,000 bagi tahun 2019 dan RM600,000 bagi tahun 2020. Untuk makluman Yang Berhormat, bagi tahun terkini iaitu tahun 2020, sebanyak lima (5) projek telah dikenalpasti dan sedang dilaksanakan iaitu kerja-kerja persediaan untuk menghadapi banjir seperti mendalam dan membaiki Sungai Junjung, SPT dan juga SPS. Serta kerja-kerja penyelenggaraan Lembangan Sungai Junjung bagi Pakej 24 dan Pakej Enam di Daerah SPT. Saya beralih kepada Yang Berhormat Bagan Dalam, yang meminta agar RTB Lembangan Sungai Nyior dilaksanakan dengan kadar segera. Yang Berhormat pun sedia maklum, yang perancangan perancangan RTB Lembangan Sungai Nyior pada asalnya adalah menggunakan peruntukan Persekutuan RMK-12, di samping menggunakan peruntukan caruman perparitan Kerajaan Negeri bagi pelaksanaan kerja-kerja awalan seperti pelantikan perunding, kerja-kerja ukur dan penyiasatan tanah. Yang ini Kerajaan Negeri boleh membiayai. Status semasa kajian reka bentuk terperinci bagi RTB Lembangan Sungai Nyior adalah dalam peringkat penyediaan dokumen pelawaan bagi pelantikan perunding, dan kita jangka akan melantik perunding pada bulan Disember lah 2020. JPS Pulau Pinang telah mengemukakan permohonan peruntukan Persekutuan bagi pelaksanaan RTB Sungai Nyior sebanyak RM60 juta dan ini sudah tertakluk

148 kepada kelulusan di peringkat Persekutuan. Tapi kita akan buat reka bentuk lah at least sebelum, supaya dapat membantu apabila kita bid for the project di peringkat Persekutuan. Ahli Kawasan Bagan Dalam (YB. Satees A/L Muniandy): Yang Berhormat Tanjong Bunga, terima kasih. Tetapi seperti yang saya cadangkan dalam sesi perbahasan tadi, masalahnya ini dia semakin kronik. Masalah banjir ini, kerana Lembangan Sungai Nyior ini menjadi punca banjir, bukan sahaja untuk kawasan saya, sampai ke Taman Bunga Raya, di kawasan Yang Berhormat Sungai Puyu. Walaupun Kerajaan Negeri telah sediakan peruntukan untuk menaik taraf parit dari Sungai Puyu sampai ke Jalan Sidam, dia tidak akan menyelesaikan masalah banjir dan dengan raising sea level water and also, taburan hujan yang semakin meningkat, itu yang concerned. Lagi satu, ada dua (2) sekolah di kawasan tersebut yang sering mengalami banjir iaitu Sekolah Kebangsaan Convent Butterworth dan juga Sekolah Kebangsaan Sungai Nyior. Bila saja air pasang, kalau hujan sikit, 15 minit pun kita boleh nampak air banjir masuk ke dalam kawasan sekolah. So, ini yang saya bimbang. So, saya minta kalau boleh, ikut conventional way, dia akan ambil masa kena buat designing kajian kebersesuaian, step by step. Dia akan ambil masa lima (5) tahun. Itu yang saya cadangkan. Kalau boleh engineering procurement construction seperti yang dibuat di Terengganu. Dia buat semuanya sekali, orang yang membuat designing dia akan build dan kadar bayaran itu kita kena tengok macam mana kita oleh laksanakan. Adakah kita mahu gunakan? Tapi saya amat pasti Kerajaan Persekutuan yang sedia ada, kita tidak akan dapat dalam masa terdekatlah. Kena cari satu (1) penyelesaian yang out of box. Itu yang saya nyatakan. Terima kasih. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Okey terima kasih. Saya ambil maklumlah, saya ada dengar cadangan Yang Berhormat juga semasa perbahasan, cuma yang itu kita perlu mungkin perlu perbincangan yang lebih sedikit, saya rasa Kerajaan Negeri pun sedia untuk mempertimbangkan sebarang cadangan out of the box walaupun out of the box dan supaya kita boleh menyelesaikan isu tersebutlah. Seterusnya, Yang Berhormat Pulau Betong membangkitkan isu banjir di simpang tiga di Pulau Betong dan Teluk Bahang. Untuk makluman Yang Berhormat, sebab utama banjir di Simpang Tiga Pulau Betong adalah disebabkan oleh flap gate yang gagal berfungsi kerana kapasitinya adalah terlalu kecil di samping sampah sarap yang sering tersangkut di permukaan flap gate tersebut. Jadi, pihak saya ada minta pihak JPS untuk menyediakan kertas untuk dibawa kepada Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri Pulau Pinang (MMK) Tebatan Banjir. YB. Yang di-Pertua, untuk isu bekalan air, Yang Berhormat Sungai Dua membangkitkan isu kenaikan tarif air bagi menampung kos dan pelaburan Perbadanan Bekalan Air Pulau Pinang (PBA). Untuk makluman Yang Berhormat, tarif air tidak akan dinaikkan dalam tahun 2020. Pada 21 Julai 2020, Menteri Alam Sekitar dan Air telah mengumumkan bahawa tiada penyelarasan tarif air dalam tempoh terdekat akan berlaku kerana bebanan ekonomi kepada rakyat berikutan situasi pandemik COVID-19. Namun demikian, PBA akan terus melaksanakan projek-projek kritikal untuk menjamin keselamatan bekalan air di Negeri Pulau Pinang dengan cara-cara yang lain, iaitu dengan menggunakan dana PBA sendiri, memohon pinjaman kewangan daripada Kerajaan Negeri, ataupun memohon peruntukan daripada agensi-agensi kewangan yang lain. Yang Berhormat Bukit Tambun membangkitkan soalan apakah tindakan Kerajaan Negeri dalam menangani isu pencemaran sektor akuakultur ikan ternakan di Sungai Udang, dan tindakan lanjutan daripada Perbadanan Bekalan Air Pulau Pinang (PBAPP)? Untuk Makluman Yang Berhormat, dalam hal ini pihak pengusaha akuakultur perlulah melantik jurutera perunding untuk memohon bekalan air yang diperlukan, supaya PBAPP boleh memberi pertimbangan dan mengambil tindakan yang sewajarnya.

149

Dato’ Speaker, Yang Berhormat Teluk Bahang membangkitkan soalan berkenaan punca peningkatan paras air empangan di Teluk Bahang yang tidak ketara, yang walaupun hujan, masih tidak naik dengan ketara. Saya rasa ini pun ada sudah saya sebut dalam jawapan lisan, maka saya akan bagi jawapan lisanlah kepada Yang Berhormat. Saya merujuk pula kepada persoalan Yang Berhormat Batu Lancang, sama ada pihak PBAPP atau Majlis Bandaraya Pulau Pinang (MBPP) boleh meletakkan syarat kepada Badan Pengurusan Bersama ataupun Joint Management Body, untuk mewajibkan pengemukaan laporan kerja-kerja penyelenggaraan tangki air di kawasan strata untuk menjamin bekalan air yang selamat. Pihak PBAPP sebenarnya ada mencadangkan untuk mewajibkan pemeriksaan dan penyelenggaraan mandatori secara tahunan ke atas sistem retikulasi paip dalaman selepas meter pukal termasuk sistem pengepaman dan tangki-tangki air bagi kediaman bertingkat di Negeri Pulau Pinang. PBAPP telahpun bentangkan isu ini kepada Majlis Mesyuarat Kerajaan melalui Bahagian Kerajaan Tempatan (BKT). Dan pada masa ini, BKT sedang dalam perancangan untuk mengemukakan cadangan ini kepada Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan (KPKT), melalui Majlis Mesyuarat Negara Kerajaan Tempatan (MNKT) untuk dipersetujui dan seterusnya dibentangkan kepada Jemaah Menteri, kerana ia membabitkan Akta Persekutuan. Dato’ Speaker, Yang Berhormat KOMTAR membangkitkan isu berkaitan pemuliharaan kawasan tadahan air khususnya empangan dan sungai-sungai yang perlu dijaga dengan baik dan rapi. Untuk makluman Yang Berhormat, kebanyakan kawasan tadahan air meliputi kawasan bukit dan hutan yang luas. Justeru, tidak mudah untuk membuat pengawasan yang teliti, namun pemantauan sememangnya ada dilakukan secara berkala oleh agensi-agensi yang berkaitan. Namun begitu, sekiranya Yang Berhormat mendapat aduan atau maklumat mengenai pencerobohan, bolehlah panjangkan kepada Kerajaan Negeri dan tindakan akan diambil. Dato’ Speker, seterusnya Yang Berhormat Air Putih membangkitkan soalan berkenaan projek pemindahan air mentah Sungai Perak, ini pun sudah dijelaskan dalam soalan lisan. Saya terus kepada isu-isu pengangkutan. Dato’ Speaker, sejak 15 September 2020, terdapat rombakan portfolio, dan kini saya dipertanggungjawabkan dengan Portfolio Pengangkutan, dan kerana itu YAB. Ketua Menteri pun banyak kurang menjawab soalan setiap pagi. Justeru, ada beberapa perkara yang ingin saya tekankan dalam ucapan ini yang berkaitan dengan Pelan Induk Pengangkutan Pulau Pinang (PTMP), Projek Tambakan Penang South Reclamation (PSR), Lapangan Terbang Antarabangsa Pulau Pinang, perkhidmatan feri dan juga perkhidmatan bas. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Yang Berhormat, kalau boleh ringkaskan. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Okey. Dato’ Speker, saya akan ringkaskanlah. Terus kepada soalan. Soalan yang dibangkitkan oleh Yang Berhormat Sungai Dua, perhatian yang sewajarnya Yang Berhormat, akan diberikan berkaitan reka bentuk PIL1 untuk memastikan kesan dan impak yang minimum kepada alam sekitar dan juga komuniti setempat. Pembinaan jalan pada paras tanah sedia ada iaitu at-grade akan dikurangkan dan reka bentuk secara bertingkat dan terowong akan diguna pakai sebanyak yang mungkin. Jadi daripada panjang keseluruhan, sejauh 19.5km, lebih setengah ataupun 52% adalah terowong manakala 39% adalah jenis bertingkat. Dalam erti kata lain, dia meminimakan pemotongan bukit. Hanya 9% adalah jalan dengan reka bentuk jenis embankment. Pelan mitigasi juga dirancang, umpamanya penyediaan penghadang bunyi (noise barriers) di kawasan-kawasan yang sensitif serta menaik taraf dua (2) taman rekreasi utama yang berada di sekitar jajaran PIL1.

150

Untuk isu Penang South Reclamation (PSR), saya rasa Dato’ Speker, hari itu pun dah jawab semasa sesi soalan lisan. Saya terus kepada perkhidmatan bas. Perkhidmatan bas percuma I Love Penang, Congestion Alleviation Transport (CAT) telah beroperasi selama 29 bulan sejak dilancarkan pada 1 April. Perkhidmatan ini telah memberi manfaat kepada penduduk Negeri Pulau Pinang di kawasan Seberang Perai dan Bahagian Pulau. Susulan daripada Perintah Kawalan Pergerakan (PKP) yang telah diumumkan oleh Kerajaan Persekutuan pada 18 Mac 2020 yang lalu, perkhidmatan bas percuma CAT juga turut terkesan. Seperti mana Yang Berhormat semua sedia maklum, bas CAT telah dihentikan operasi sepenuhnya bermula pada 4 April 2020 dengan tujuan untuk membendung penularan wabak COVID-19. Sehingga kini, ke semua 12 laluan bas CAT tidak dioperasikan semula memandangkan kita masih di bawah Perintah Kawalan Pergerakan Pemulihan (PKPP). Merujuk kepada Yang Berhormat Air Itam, yang memohon agar CAT Air Itam dioperasikan semula memandangkan jumlah ridership laluan tersebut adalah yang tertinggi. Hakikat ini memang benar, kerana demografi kawasan Air Itam sendiri yang mempunyai jumlah kepadatan penduduk yang tinggi berbanding kawasan-kawasan yang lain. Tapi untuk makluman Yang Berhormat, Kerajaan Negeri buat masa ini tidak perancangan untuk mengoperasikan semula laluan CAT Air Itam, dan sebagai alternatif, penduduk mempunyai pilihan untuk menggunakan bas berbayar yang disediakan oleh Rapid Penang. Pada masa yang sama, Kerajaan Negeri juga dalam proses mengkaji semula keberkesanan perkhidmatan bas percuma CAT yang jelas tidak dapat mencapai ridership yang diingini. Ada kemungkinan terdapat kaedah-kaedah lain yang boleh dipertimbangkan untuk meningkatkan penggunaan bas. Pun begitu, Kerajaan Negeri masih lagi komited untuk meneruskan subsidi bas kepada rakyat Pulau Pinang seperti mana yang telah diumumkan oleh YAB. Ketua Menteri dalam pembentangan belanjawan, di mana RM15 juta akan diperuntukkan untuk perkhidmatan bas CAT. Jadi cuma kaedahnya kita akan kaji dan lihat, bagaimana kita boleh menggunakan dengan sepenuh-penuhnya RM15 juta itu bagi manfaat seramai rakyat Pulau Pinang yang mungkin. Dato’ Speaker, Yang Berhormat Bukit Tambun membangkitkan cadangan agar CAT Bridge dapat melalui Jambatan Kedua. Untuk makluman Yang Berhormat, perkhidmatan CAT Bridge di Jambatan Pertama Pulau Pinang merupakan laluan percubaan selama empat (4) bulan. Sekiranya terdapat buy-in dari segi penggunaan CAT Bridge, perkhidmatan ini akan diteruskan sebagai salah satu alternatif selain daripada perkhidmatan feri. Sebagai maklumat tambahan, jumlah bilangan penumpang ataupun ridership bagi perkhidmatan CAT Bridge kini semakin meningkat iaitu pada mulanya puratanya dalam 400 orang sehari untuk dua (2) hala, tapi dalam kita lihat baru-baru ini, sudah meningkat sehingga 650 ke 700 sehari. Tetapi dengan berlakunya baru-baru ini third wave gelombang ketiga pandemik COVID-19, kita lihat ridership pun turun sekalilah. Walau bagaimanapun, ada beberapa usaha sedang dirancang Bersama-sama dengan pihak operator Rapid Penang untuk mempromosikan perkhidmatan CAT Bridge. Sebab sebenarnya kita dapati bahawa ramai rakyat Pulau Pinang yang tidak tahu mengenai perkhidmatan CAT Bridge ini. Dato’ Speaker, Yang Berhormat Bayan Lepas membangkitkan aduan mengenai bas awam di kawasan Gertak Sanggul yang tidak mengikut jadual dan laluan yang ditetapkan. Untuk makluman Yang Berhormat, Jalan Gertak Sanggul mempunyai satu (1) laluan bas iaitu 308 dengan kekerapan selama satu (1) jam. Kerajaan Negeri telah memanjangkan aduan Yang Berhormat kepada pihak Rapid Penang. Dan menurut mereka, kekerapan bas akan terjejas sekiranya terdapat masalah teknikal yang tidak dapat dielakkan. Kerajaan Negeri akan menjalankan pemantauan berkala dan akan terus bekerjasama dengan pihak Rapid Penang, namun kalau Yang Berhormat ada makluman yang lain, yang boleh diberi kepada Kerajaan Negeri, kita juga boleh ambil tindakan bersama-sama dengan pihak Rapid.

151

Yang Berhormat Dato’ Speaker, Yang Berhormat Bukit Tambun memohon agar pembinaan terminal bas ekspres di kawasan Design Village dipercepatkan dan dikecualikan daripada Kebenaran Merancang. Perkara ini akan disusuli oleh pihak Majlis Bandaraya Seberang Perai (MBSP) dengan pihak Design Village dalam masa yang terdekat. Untuk perkhidmatan feri, Yang Berhormat Dato’ Speaker, ada juga isu-isu yang telah diulas semasa sesi lisan, saya tidak akan ulas kembali. Tapi untuk isu perkhidmatan feri yang telah tergendala semalam pada 14 Oktober, pihak Rapid Ferry telah mengemukakan laporan teknikal kepada Kerajaan Negeri pada hari yang sama. Dan berdasarkan laporan tersebut, kejadian ini berlaku kerana sambungan paip ke tangki utama pam hydraulic telah mengalami kerosakan di terminal Pengkalan Raja Tun Uda di Weld Quay. Kejadian ini telah menyebabkan feri dari Pengkalan Sultan Abdul Halim, Butterworth terpaksa berpatah balik memandangkan ramp di terminal Pengkalan Raja Tun Uda tidak dapat berfungsi. Walaupun sebenarnya terdapat dua (2) pam hydraulic di jeti tersebut, namun secara kebetulan pam yang lagi satu (1) sedang dalam proses penyelenggaran berkala. So, dia orang tengah buat maintenance. Jadi bila pam ini rosak memang tiada pam yang boleh berfungsilah. Ini explanation yang telah diberi oleh Rapid Ferry. Dan kejadian ini telah berlaku pada jam 8.00 pagi dan sempat dibaiki pada jam 4.00 petang pada hari yang sama. Dan sepanjang tempoh pembaikan, pihak Rapid Ferry telah menyediakan tiga (3) buah bas Rapid Penang dari Penang Sentral ke Weld Quay sebagai perkhidmatan alternatif. Yang Berhormat Dato’ Speaker, mengenai lapangan terbang juga telah diulas semasa sesi lisan. Saya terus kepada Pengkalan Kota. Yang Berhormat Pengkalan Kota telah membangkitkan mengenai penggunaan kenderaan micro mobility seperti e-bike dan e-scooter di laluan-laluan basikal. Untuk makluman, Menteri Pengangkutan telah mengumumkan bahawa kementeriannya akan menguatkuasakan pendaftaran lesen micro mobility di bawah Akta Pengangkutan Jalan (Pindaan) 2020. Pindaan ini telah diluluskan dalam Dewan Rakyat dan akan dibentangkan ke Dewan Negara untuk kelulusan sebelum diwartakan. Walau bagaimanapun, keselamatan pengguna basikal dan pejalan kaki juga perlu diambil kira sekiranya kenderaan micro mobility digunakan di laluan khas basikal. Jadi saya rasa kita tunggu undang-undang secara rasmi dan kemudian kita boleh berbincang bersama-sama dengan agensi-agensi yang berkaitan mengenai bagaimana kita boleh membenarkan permohanan tersebut. Ahli Kawasan Pengkalan Kota (YB. Daniel Gooi Zi Sen): Penjelasan sedikit, terima kasih Yang Berhormat Tanjong Bunga terhadap response ataupun maklum balas terhadap isu berhubung dengan micro mobility yang telah dibangkitkan oleh saya tempoh hari itu. Jadi sebenarnya di Bandar George Town pada ketika ini, kita boleh nampak selain daripada penggunaan basikal khususnya di kawasan-kawasan tarikan pelancongan, kita juga ternampak terdapat operator yang kini telah menggunakan e-scooter juga ataupun basikal dengan kuasa elektrik. Tapi saya rasa setakat ini kita tidak mempunya satu undang-undang yang lebih spesifik khususnya untuk mengawal selia penggunaan kenderaan micro mobility ini. Jadi sebelum Rang Undang-Undang tersebut boleh diluluskan di peringkat Dewan Negara, mungkin dari segi Pihak Berkuasa Tempatan, kita boleh mula untuk merangka supaya peraturan-peraturan yang sewajarnya dapat melihat kepada isu ini, memandangkan khususnya penggunaan kenderaan micro mobility ini di kawasan tarikan pelancong kerana ia membahayakan pengguna jalan raya yang lain. Jadi saya harap perkara ini boleh dipertimbangkan dan ditelitikan oleh Kerajaan Negeri. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Terima kasih Yang Berhormat, saya sendiri ada satu (1) basikal elektrik tapi jarang gunalah, tiada masa.

152

YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Tanjong Bunga, rumuskan. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Okey baik. Isu itu dah habis, Yang Berhormat Dato’ Speker. Isu yang last iaitu Pembangunan Infrastruktur Telekomunikasi. Saya cuba ringkaskan juga Yang Berhormat Dato’ Speaker. Saya terus kepada soalan, Yang Berhormat Sungai Dua ada bangkitkan soalan sekali dengan Yang Berhormat Bayan Lepas dan Yang Berhormat Bagan Dalam. Semua soalan yang hampir serupa. Mereka telah membangkitkan isu capaian internet di kawasan masing-masing. Untuk makluman Yang Berhormat semua, menurut data liputan telekomunikasi suku pertama tahun 2020 daripada Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (MCMC), kadar penembusan jalur lebar mudah alih 4G bagi kawasan Sungai Dua dan Tasek Gelugor secara puratanya adalah sebanyak 99.08%. Manakala kawasan seperti Mutiara Perdana telah dikenal pasti sebagai kawasan underserved area dengan kadar penembusan jalur lebar mudah alih sebanyak 97%. Dan sebenarnya melihat kepada perangkaan Negeri Pulau Pinang pun, kita mempunyai coverage yang sangat bagus, melebihi daripada purata kebangsaan. Namun coverage itu adalah satu isu. Lagi satu adalah isu kapasiti. Jadi kadang-kadang kita ada coverage, maksudnya kita lihat pada phone, ada bar. Jadi bila kita nak download, dia lambat. Bila kita nak guna YouTube ka apa ka, dia jadi lambat. Itu adalah masalah kapasiti dan bukan masalah coverage. Dan untuk menyelesaikan masalah kapasiti, penyelesaiannya cuma untuk menaiktaraf infrastruktur telekomunikasi iaitu kita memerlukan lebih banyak lagi menara telekomunikasi dan juga kita perlu menaiktaraf menara telekomunikasi yang sedi ada. Jadi, Kerajaan Negeri Pulau Pinang pun amat komited untuk memastikan penaiktarafan dan pembangunan infrastruktur telekomunikasi, dan saya berharap Yang Berhormat-Yang Berhormat semua pun boleh bekerjasama supaya struktur-struktur ini boleh didirikan tanpa banyak masalah Yang Berhormat. Jadi Yang Berhormat Dato’ Speaker..(gangguan). Ahli Kawasan Permatang Berangan (YB. Nor Hafizah Binti Othman): Mohon laluan, terima kasih YB. Tanjong Bunga. Untuk tujuan tersebut juga, bagaimanakah Kerajaan Negeri dapat membantu utuk membincangkan perkara ini dengan syarikat penyedia fasiliti? Terima kasih. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Sekiranya Yang Berhormat ada kawasan-kawasan tertentu yang ingin diliputi ataupun dinaiktaraf, Yang Berhormat berhubung boleh dengan pejabat saya dan kita boleh bincang dengan syarikat penyedia perkhidmatan bagi melihat sama ada boleh dinaik taraf. Yang Berhormat Permatang Berangan dan Yang Berhormat Bagan Dalam juga telah membangkitkan isu mengenai kelemahan internet jalur lebar atau fixed broadband di kawasan Pokok Machang, Pokok Tampang, Permatang Indah, Pengkalan Batu dan juga Butterworth. Sebagai makluman Yang Berhormat, Kerajaan Negeri berkerjasama rapat dengan syarikat Telekom Malaysia Berhad (TM) untuk menaik taraf kabel copper, perkhidmatan Streamyx di seluruh Pulau Pinang secara berperingkat dan akan digantikan kepada gentian optik ataupun fiber optic. Berdasarkan perancangan TM, bagi kawasan Pengkalan Batu, projek penaiktarafan fiber ini akan dilaksanakan pada suku kedua tahun 2021, manakala kawasan seperti Pokok Machang, Pokok Tampang dan Permatang Indah juga Butterworth akan dilaksanakan pada suku ketiga 2021. Secara keseluruhannya, pelaksanaan naik taraf internet jalur lebar tetap oleh TM di seluruh Negeri Pulau Pinang akan siap sepenuhnya pada tahun 2022. Dalam erti kata lain, TM telahpun telah memperuntukkan, kalau tak silap saya dalam RM80 juta lebih untuk menggantikan existing copper network kepada fiber optic. Jadi kita nak supaya dalam beberapa tahun, sudah tidak ada streamyx, semua digantikan dengan Unifi.

153

Okey Yang Berhormat Dato’ Speaker, saya cuma nak satu (1) minit sahaja. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Okey. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Okey, saya pilihlah satu last isu kemudian kita habiskan. Okey, mungkin 5G yang last. Yang Berhormat Dato’ Speaker, ada beberapa Yang Berhormat menyentuh mengenai isu 5G di Negeri Pulau Pinang. Dan sebenarnya Kerajaan Persekutuan telah membuat sedikit pivert ataupun pertukaran dalam dasar kebangsaan, dasar nasional mengenai luputan teknologi 5G. Dengan perancangan jendela ataupun jaringan yang baru, jendela yang telah diumumkan oleh Kerajaan Persekutuan, keutamaan adalah diberi kepada pengukuhan network 4G yang sedia ada. Dan setelah 4G dikukuhkan, dan 3G pula kerajaan akan keluarkan, maka selepas itu baru 5G akan diperkenalkan. Sebab 5G pun, bagaimanapun, dia akan berdasarkan kepada infrastruktur telekomunikasi yang sedia ada. Jadi untuk memperkukuhkan teknologi 4G, dia memang akan memerlukan infrastruktur yang sama iaitu infrastruktur gentian optik, dan sekiranya kita dapat melaksanakan infrastruktur gentian optik dengan berjayanya, maka bila masanya datang untuk melaksanakan 5G, dia sebenarnya mudah dan tidak perlu banyak infrastruktur yang baru.

YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Tanjong Bunga, mohon menyokong. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Okey, Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Tiada masa untuk Tanjong Bunga. Ahli Kawasan Tanjong Bunga (YB. Zairil Khir Johari): Saya nak ucapkan terima kasih YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri dan kepada semua Yang Berhormat yang telah mengambil bahagian dalam perbahasan ini dan saya mohon menyokong, YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri. YB. Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri: Terima kasih Tanjong Bunga, yang jawapan yang masih perlu dihantar kepada Yang Berhormat, saya izinkan untuk hantar secara bertulis. Terima kasih Tanjong Bunga. Rakan- rakan Yang Berhormat, Dewan ditangguhkan dan kita bersidang semula esok pada jam 9.00 pagi.

Dewan ditangguhkan pada jam 10.20 malam.

154