Archeologisch Onderzoek Gasselternijveen: Ijsbaan En Schuttevaer
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Archeologisch onderzoek Gasselternijveen: ijsbaan en Schuttevaer Inventariserend Veldonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 1496 Archeologisch onderzoek Gasselternijveen: ijsbaan en Schuttevaer Inventariserend veldonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 1496 Definitief ISSN 1573-5710 Opdrachtgever: Gemeente Aa en Hunze Grontmij Nederland B.V. Groningen, 17 juli 2014 339079, revisie 0 Administratieve gegevens Datum opdracht : 1 juli 2014 definitief : 17 juli 2014 Opdrachtgever : Gemeente Aa en Hunze Uitvoerder : Grontmij Nederland B.V. Beheer documen- tatie en/of vond- sten Grontmij Nederland B.V., Groningen/Assen Bevoegde over- : Gemeenten Aa & Hunze heid Contactpersoon dhr. C. Houx Locatie : gemeente : Aa & Hunze plaats : Gasselternijveen RD-coördinaten : N x: 252.875 / y: 556.300 IJsbaan Oude Weer O x: 252.925 / y: 556.140 Z x: 252.780 / y: 556.096 W x: 252.730 / y: 556.255 RD-coördinaten : N x: 253.675 / y: 556.850 IJsbaan Oude Weer O x: 253.690 / y: 556.810 Z x: 253.560 / y: 556.730 W x: 253.540 / y: 556.815 kaartblad 12H IJsbaan Oude Weer: 2,6 ha; afm. plangebied Schuttevaer: 1 ha AMK : monumentnr. : 8934 Archis2 : CIS-code : 62317, 62320 Archeoregio NOaA 2 Drents zandgebied 339079, revisie 0 Pagina 3 van 14 Inhoudsopgave 1 Inleiding ......................................................................................................................... 5 1.1 Algemeen ...................................................................................................................... 5 1.2 Onderzoekslocatie ........................................................................................................ 5 1.3 Huidig en toekomstig gebruik van het plangebied ........................................................ 5 1.4 Onderzoeksdoel ............................................................................................................ 5 1.5 Onderzoeksvragen ........................................................................................................ 5 2 Bureauonderzoek .......................................................................................................... 6 2.1 Inleiding ......................................................................................................................... 6 2.2 Aardwetenschappelijke waarden .................................................................................. 6 2.2.1 Geomorfologie .............................................................................................................. 6 2.2.2 Bodem ........................................................................................................................... 6 2.3 Archeologische waarden ............................................................................................... 7 2.4 Historische situatie ........................................................................................................ 8 2.5 Archeologische waarden- en beleidskaarten ................................................................ 9 2.6 Gespecificeerde archeologische verwachting ............................................................ 10 3 Veldwerk ..................................................................................................................... 11 3.1 Methode ...................................................................................................................... 11 3.2 Resultaten ................................................................................................................... 11 3.2.1 IJsbaan Oude Weer .................................................................................................... 11 3.2.2 Schuttevaer ................................................................................................................. 12 4 Evaluatie ..................................................................................................................... 13 4.1 Conclusies................................................................................................................... 13 4.2 Aanbevelingen ............................................................................................................ 13 5 Literatuur ..................................................................................................................... 14 Bijlage 1: Locatie plangebied Bijlage 2: Archeologische Basiskaart Bijlage 3: Plankaarten Bijlage 4: Locatie boringen Bijlage 5: Boorprofielen 339079, revisie 0 Pagina 4 van 14 Inleiding 1 Inleiding 1.1 Algemeen In opdracht van de gemeente Aa en Hunze heeft Grontmij Nederland B.V. een archeologisch onderzoek uitgevoerd op twee plangebied in de plaats Gasselternijveen. Het onderzoek heeft bestaan uit een bureauonderzoek, het uitvoeren van een inventariserend veldonderzoek door middel van boringen (IVO-O) en de rapportage hierover. Op basis van de resultaten van het onderzoek wordt een nader advies gegeven met betrekking tot de noodzaak van eventueel ar- cheologisch vervolgonderzoek en, indien dit het geval is, in welke vorm dit zou moeten worden uitgevoerd. Dit advies dient ter bekrachtiging te worden voorgelegd aan de bevoegde overhe- den. De betreffende werkzaamheden zijn conform de richtlijnen van het handboek Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA, versie 3.3) uitgevoerd. Grontmij beschikt over een eigen op- gravingsvergunning afgegeven door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). 1.2 Onderzoekslocatie Plangebied IJsbaan Oude Weer betreft de locatie van de nieuwe ijsbaan van Gasselternijveen gelegen aan de Boerdijk. Plangebied Schuttevaer betreft een te herontwikkelen woonwijk gele- gen binnen de bebouwde kom van Gasselternijveen, aan de Schuttevaerstraat De exacte ligging van de plangebieden wordt weergegeven in (Bijlage 1). Het maaiveld ter plaatse van het plangebied ligt gemiddeld op 2,5 m NAP. 1.3 Huidig en toekomstig gebruik van het plangebied Plangebied ijsbaan Oude Weer bestaat uit grasland. Hier wordt de nieuwe ijsbaan gerealiseerd. Hiervoor zal de bouwvoor tot circa 0,25 m worden afgegraven. Plangebied Schuttevaer bestaat uit een woonwijk die herontwikkeld zal worden. Hierbij zullen verschillende grondroerende werkzaamheden worden uitgevoerd, zoals onder meer het slopen en de nieuwbouw van woningen. 1.4 Onderzoeksdoel De bodemingrepen die gepaard gaan met de geplande realisatie zullen eventueel aanwezige archeologische resten in de bodem verstoren en/of vernietigen. Doel van het onderhavige on- derzoek is het in kaart brengen van de bodemopbouw en de mate van gaafheid ervan. Tevens zal worden gelet op de aanwezigheid van archeologische resten. Specifiek geldt voor plangebied ijsbaan Oude Weer vast te stellen of de voorgenomen ingrepen de hier ter plaatse gelegen archeologische vindplaats kan verstoren. Hoewel de ingreep binnen de vrijgestelde zone ligt (bouwvoor) bestaat de kans dat deze afdekkende toplaag plaatselijk minder dik is waardoor de top van het archeologisch relevante niveau aangetast kan worden bij graafwerkzaamheden. 1.5 Onderzoeksvragen 1. wat is de bodemopbouw in het plangebied? 2. wat is de mate van gaafheid van de bodemopbouw? 3. zijn er aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische vindplaatsen? Zo ja, waaruit bestaan deze? 4. is er reden voor archeologisch vervolgonderzoek? Zo ja, uit welk onderzoek dient dit te be- staan? 339079, revisie 0 Pagina 5 van 14 Bureauonderzoek 2 Bureauonderzoek 2.1 Inleiding Het doel van het bureauonderzoek is om de bekende en de potentiële archeologische waarden van het plangebied in kaart te brengen. Hierbij is gebruik gemaakt van bodemkaarten en van geologische, geomorfologische, topografische en historische kaarten. Met behulp hiervan wordt de bodem en het landschap beschreven. De tweede categorie bronnen betreft het Archeolo- gisch Informatiesysteem (Archis2) van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), de Ar- cheologische Monumentenkaart (AMK) en overige relevante archeologische publicaties en lite- ratuur. Aan de hand van de analyse en interpretatie van deze gegevens wordt een specifieke archeologische verwachting voor het onderhavige plangebied opgesteld. 2.2 Aardwetenschappelijke waarden 2.2.1 Geomorfologie De plangebieden liggen in verschillende geomorfologische zones (zie afb. 2.1).1 IJsbaan Oude Weer ligt in het beekdal van de Hunze en Schuttevaer ligt in het dekzandgebied van de Hunze- vlakte. In het noordwestelijk deel van het plangebied Oude Weer komen volgens de geomorfologische kaart beekdalbodems met veen voor (eenheid 2R4) en in het zuidoostelijk deel een ontgonnen veenvlakte (eenheid 2M46). Het plangebied Schuttevaer is niet gekarteerd, vanwege de ligging binnen de bebouwde kom. In het aangrenzende gebied komen bodems voor die op de geomorfologische kaart worden ge- typeerd als veenkoloniale ontginningsvlakte/dekzandvlakte (eenheid 2M44) en dekzandruggen (eenheid 3K14). 2.2.2 Bodem De bodems die ter plekke van beide locaties voorkomen zijn sterk beïnvloed door de aanwezig- heid van de Hunze en de daaruit ontstane veengroei en -ontginningen. De locatie ijsbaan Oude Weer is door de bodemkaart2 gekarteerd als moerige eerdgronden met een moerige bovengrond op zand en madeveengronden op zand zonder humuspodzol (een- heid vWz en aVz) Het plangebied Schuttevaer ligt volgens de bodemkaart ter plekke van moerige eerdgronden met een veenkoloniaal dek en een moerige tussenlaag op zand (eenheid iWz) direct noordelijk daarvan ligt een geïsoleerd gebied bestaande uit gooreerdgronden met leemarm en zwak lemig fijn zand (eenheid pZn21). 1 Geomorfologische kaart