UITGAVE VAN DE VERENIGING 'VRIENDEN VAN HET ZAANSE Huis'

JULI 1995 NO. 134 NUMMERT DI N I : .•"V""'.'~.V-. -.*.- '.-- v ND ZAANS HISTORISCH MUSEUM - VbRLlE D - f I H. KERBER 10F.F.F.DR N NVA T - DE LANGEllISTORIP. VAN EEN KOOGS WOONHUIS - WOOSNAP'|\' DUPI.O B«UMAS AD E D \ PRIJ- S SCHILDERS BEHANGERS MEESTER SCHILDERS nationale schilders school

schilderwerken Gespecialiseerd in: IJSBRAND KUIPER oostzijde 391 Hout marmerimitatin -e e zaandam telefoon 163084 Werkplaats: Zuideinde 63 1551 EB Westzaan Tel. 075-280315

Cor Kolen Meubelen adrew U s voo sfeervon ree l interieur Westzijd4 e7 Visser 1506 EG Zaandam Zet alle zeilen bij om aan de groeiende Tel. 075-700848 vraa degelijn gva k Zaans timmerwerke t blijven voldoen. Telefoon (075) 177 984 Zaandam Uitgave van de vereniging 'Vrienden van het Zaanse Huis' jul4 i 13 199. no 5-

Inhoud VERENIGING 'VRIENDEN VAN HET ZAANSE HUIS' Voorzitter: juni-nummeHet inmiddelris juli-nummeseen r geworden. Zo'n vertraging hoort eigenlijk niet, maar R. Sman, Lagedij, k88 kopij-perikelen speelden ons parten. Soms zit het mee, soms zit het tegen. Inmiddels zijn de voor- 1544 B J Zaandijk, tel. 075-284388 bereidingen voor het komende gezamenlijke Sail-nummer van Met Stoom en Anno in volle gang. Secretaris: Het belooft een pracht uitgave te worden met een scala aan onderwerpen. A. Bol. In dit nummer belicht dr. F. van Soeren de vooruitstrevende ideeën van de Zaanse medicus dr. J.J. Wakkerstraa' 17 t Kerbert op het gebied van de hygiëne. Voort in dit nummer een diepgravend onderzoek naar het wel 1097 EB Amsterdam, en wee van een dubbel woonhuis aan het voormalige Domineespad te Koog aan de Zaan. tel. 020-6683911 Penningmeester: D. Schoen, Prins Hendrikkad, e86 . EmmeriJ 3 98 g e d doo n i k zijn artikee ld nadep o n i r Word niet the t eens tijm do 150ZaandamG 1A , archieve geschiee d m no - frisse wind die Kerbert de Tsaa rpake t goe n -daa Postgiro: 742899 t.n.v. denis van een dubbel door de Zaanse woningen ken? De tweede reactie is penningmeester Vereniging 'Vrienden van het Zaanse woonhuis uit te pluizen, wilde laten waaien. van Ge Sombroek. Zo Huis' geleget voormalihe n naa - maar, zonder sla stootf go , ge Domineespad te Koog e stor.D m9 ron98 t Zaandhe s verdwene e d panden n REDACTIE 'ANNO 1961' Voora e eigenaard l n e s Historisch Museum lijkt Hoogstraat 42-44-46 van Alic Diepenn eva , bewoners hadden zijn bedaard geplande D . e ver- he t e grontoneeld t d Me . Titia de Groot, Seiny Klopper-Bruijn belangstelling. Bijna twee koo n Lagedijva p k num- gelijkgemaakt. Was dat nu (secretariaat) eeuwen bewonershistorie baane d lijk0 n .8 va tr me nodig, vraagt Sombroek Eindredactie: en tientallen namen H. Pielkenrood blikt terug zich af. Kon dat niet Peter Roggeveen, kome zijn ni n artikel voor op de historie van het anders, niet beter worden JJ. van der Horst het voetlicht museum en de commotie opgelost? Kopij voor ANNO van die de aangekondigde ver- augustus 199 opgave5n e n n 186I 7 198 hiel e Zaansd e koop veroorzaakte. voor de rubriek 'Annonces' arts J.J. Kerber redn ee te Verde t nummedi n i r e vastd r e inleveren vóó jul5 r1 i 1995 bij: voor leden van de Maat- 991 De woosnap wordt popu- rubrieken: e d Nieuw n va s Redactie ANNO 1961, schappij tot Nut van 't Al- lair. Dit maal twee reacties Weiver 5, 1546 LA Jisp, Vereniging t Vriendehe n va n tel. 02982-1371. gemeen. Hij verraste zijn op wonderlijke gebeurte- Zaanse Huis (977), Stichting de gehoo t opmerkelijkme r e nissen in de Zaanstreek. Zaanse Schans (993), Boeken- De redactie van 'ANNO 1961' en uiterst moderne denk- Ger Jan Onrust neemt nieuws (995), Kroniek (997) en behoudt zich het recht voor bin- beelden over de inrichting Tsaar Peter onder vuur. de Culturele agenda (1000). nengekomenartikele redigee nt - va wonine nd betrekt gme - Wa tocs i t redee hd n waar- ren. kin t gezondheito g n e d e oZaankanterd m e d s Druk/vormgeving: leven. Kerbert hield er een Russische grootvorst al Drukkerij Knijnenberg, uiterst friss. ena kijp o k drie eeuwe e d hann d Krommenie. Soeren va . F n . gaaDr n i t boven het hoofd houden?

Illustratie omslag: Het Zaans Historisch Museum Nieuws van de Vereniging Vrienden van het Zaanse Huis gezien vanaf de Zaan. Zelden was het museum zo vaak het middelpunt belangstel-de van Genealogie familie 'De Lange' afgelopende in ling als maan- walvisvaarders, daarna houtkopers enz. In het den. gemeenteDe Zaanstad Va. F.K.R.Cnmr . Sassen, Oude Kleefsebaan 165, boek, dat 126 bladzijden telt, is een aantal illustra- bewees zichzelf een slechte Bere 657t Daln L ge 2 A , tel: 08895-41069 ontvin- ties als wapens, geschilderde portretten (enkele in dienst door het museum in een gen we bericht dat in september de genealogie van Zaans Historisch Museum), oude advertenties e.d. opportunistische ver-de in bui dit uit Jisp komend geslacht uitkomt. Deze gene- opgenomen, waarva kleurn i 7 n1 . Exclusief even- koop te gooien. Elders in dit alogie beva jaa0 r45 t geschiedeni familiee d n sva , tuele verzendkoste prije . f75,d l s ca boer nza — pe k nummer wordt nader ingegaan beginnen eeue 16 Jispwt midde n i e he d .n dn i nva bedragen e belangstellingWi . heefhiervoon ka t r op de bestuurlijke uitglijder. Hier ware eerste nd e generaties burgemeestern se inschrijven bij de heer Sassen.

977 Oral History Zaans Historisch Museum Tentoonstelling 'Verbor- In de Zaanstreek is een historisch interviewproject gen Pracht', stoffen en van start gegaan. Het betreft een meerjarenproject, kostuums uit de collectie met als doel het vastleggen van de recente geschie- t vaZaanhe n s Historisch denis van de Zaanstreek via mondelinge documen- Museum. tatie t interviewprojecHe . t wordt begeleid doon ree Gedurende de zomer- stuurgroep. Het project is opgedeeld in deelprojec- maanden zullen het Zaans ten. Ieder jaar zal een ander thema behandeld wor- Historisch Museum en den. Gestar t eerstt wordhe t e deelprojectme t , geti- het Noorderhuie d p (o s teld 'Het menselijk bedrijf. Door middel van inter- Zaanse Schans) ons een blik gunnen in de kleren- view t (ex)sme - werknemer Zaansn sva e bedrijven kast van de welgestelde Zaanse vrouw uit het eind hoopn informatime t e verkrijget e n over onder van de 18e en 19e eeuw. Omdat de fraaie kostuum- mee t dagelijkhe r s bedrijfn leveee n e relatini d , e collectie van het Zaans Historisch Museum wegens werknemer-werkgever en oude bedrijfstechnieken. ruimtegebrek doorgaans 'verborgen' lig depotn i t s i , Dit project sluit aan bij de voorbereiding van het besloten om een keer flink 'uit te pakken'. De ten- Zaans Museum, waa e industriëld r e geschiedenis toonstelling 'Verborgen Pracht' bestaat uit twee van de Zaanstreek een belangrijke plaats zal gaan delen: innemen e stuurgroeD . zoep o s kpi naar vrijwilli- * Verborge n begie n e Prachn 18 19e-eeuws: 1 t e t gerbelangstellinme s g voor (bedrijfsgeschiede- stoffe collectie t Zaand t he ui nn s Historisceva h nis. Indie hieraanu n wilt meewerken, kun zicu t h Museum, te zien van 18 juni t/m 31 augustus in opgeven bij de museumcoördinator Alice van het Zaans Historisch Museum, Diepen, telefoon: 075-552391. Bij geen gehoor, * Verborgen Pracht 2: 19e-eeuwse japonnen uit de graag inspreken op het antwoordapparaat. collectit Zaanhe n s va eHistorisc h Museume t , 1 oktobe 3 t Noor jun8 he m 1 t/ n ii r -zien va n Ontwerp Zaans Museum derhuis. Vi gemeente ad e Zaanstad ontvinge inforn ee e -nw matie-bulletin over het ontwerp van het nieuwe In het Zaans Historisch Museum zal men kunnen Zaans Museu n i 199 t 7mda klaa r moet zijn. geniete fraain nva e stoffe vrouwenkledinn va n t gui Architect C. van Hillo wilde wat met het unieke de 18e en het begin van de 19e eeuw. Getoond wor- Zaanse slagenlandscha plaate d t e p sdi doe me n ne den jakken en rokken, in de Zaanstreek 'kassekien' het museu Zaanse d mn i e samenleving moet krij- en 'wagd' genoemd, gemaakt van diverse soorten gen. Een oplopende zalenreeks eindigt uiteindelijk zijde, sits, bedrukte katoen en wollen damast. De ruimtn inee waaruin eva bezoekee td fraan ree i uit- stoffen vertone bontn nee e overdaa patronen daa n zicht heeft over de Zaanse Schans, de Gortershoek, en kleuren en zijn een lust voor het oog. het slagenlandscha e Kalverpolded n va pe d n e r industrie van Wormerveer en Wormer in de verte. In het Noorderhuis wordt een klein aantal 19e- De heer van Hillo heeft zich bereid verklaard in een eeuwse japonnen tentoongesteld eeue 19 w e d n I . van de volgende ANNO's zijn ontwerp voor onze veranderd japoe ed n voortduren silhouetn dva e D . Het ontwerp voor het lezers nader toe te lichten. tentoongesteld kledingstukken zijn geselecteerdp o nieuwe Zaans Museum. t oogspringendihe n e modieuze details, zoale d s 'schapebout'-mou 'queue'e d n we .

Zaans Historisch Museum, Lagedijk 80, 1544 B J te Zaandijk, 075-217626. Open; di/vr 10.00-12.00 uur en 14.00-16.00 uur, zo. 14.00-16.00 uur. Volw. f 2,50; kind f 1,50; mjk gratis. t NoorderhuisHe , Kalverringdij 7 (Zaans1 k e Schans), Zaandam150e t T 9B , 075-173237. Open mrt-juni en sept-okt. di t/m zo 10.00-17.00 uur. juli-aug ook ma. Volw. f l,-; kind/65+/cjp f 0,50; mjk gratis. Wie beide tentoonstellingen bezoekt, krijgt op ver- toon van toegangsbewijs korting. 20 jaar Stichting Oude Hollandse Kerken Ope Stichting nda g Oude Hollandse Kerket me n mix theater, muzie excursien ke Westzaann si . De Stichting Oude Hollandse Kerken viert op zaterdag 16 september 1995 haar 20-jarig bestaan rondon e n i ope n mg ee nda t haa me r eerste kerke ,d Zuidervermanin Westzaann gi e restauratiD . n eva

978 het deels uit 1817 daterende orgel van deze kerk is gekoze t lustrumprojectnto e SOHD . K stelt zich ten doel historische kerkgebouwe provincie d n ni e Noord- en Zuid-Holland in stand te houden en de belangstelling ervoor te bevorderen. De Stichting heeft op dit moment zeven kerken in haar bezit. Op deze OPEN DAG wil de Stichting informatie geven over haar werkzaamheden, met het accent op verschillende aspecten van het restaureren. Het thema van de dag is: '20 jaar Oude Hollandse Kerken, Restaureren, kuns vakwerk'& t . Binnen en buiten de kerk vinden manifestaties

orgelWestzaansede Het in Doopsgezinde Vermaning. Het orgel is gebouwd in 1778 in een kastMatthijsvan Verhofstadt.

Voorafgaand aan Sail '95, zal van 2 t/m 9 augustus de 'Cutty Sark Tall Ship Race' op de Noordzee gehouden worden. Startpunt van de wedstrijd is De Doopsgezinde plaats. Binnen, vanaf 11.00 uur lezing over de Frederikshavn (Denemarken) t eindpunhe , s i t Vermaning in Westzaan. bouwgeschiedenis van de Zuidervermaning en de Umuiden. Mennonisten, diverse videopresentaties, rondlei- Amsterdam, Haarle Zaanstamn e d hebben besloten dingen, van 12.00 - 13.30 uur lunch-orgelconcer jongerenprojecn tee t me e speciaad p o t l voot di r met toelichting, door dr. Hans van Nieuwkoop, op doel gehuurde driemaster-schoener 'Oosterschelde' het gerestaureerde orgel n 14.0va ; 0- 15.0 r 0uu deel te nemen aan deze race. Van elk van deze theater-optreden onder leidin Caron gva l Linsen, gemeenten zullen maximaal 8 jongeren in de leef- verbonden aan het Appeltheater te Den Haag. tijd van 16 t/m 20 jaar op dit authentieke schip de Buiten, vanaf 11.00 uur rondvaart door beschermd race mogen meebeleven. natuurgebied onder leiding van ornitholoog, excur- De driemasttopzeilschoener 'Oosterschelde' is in naas bu r r papiermolepe e si Schoolmeester'e n'D . 1918 gebouwd s vrachtvaardeAl . t schihe pn ko r 'Restauratie markt', waaro zevee pd n kerkee d n nva vierhonderd ton laden. In 1930 begon de aftakeling Stichting zich presenteren. De open dag duurt van als zeilschip r wer E zwaarder.n dee betrouwn e - 10.3 t 15.00to 0 uur. Mogelijkhei gebruiket he t dto n baardere dieselmotor geplaatst, de stengen en de van een lunch. Lokatie Open Dag; Zuiderverma- boegspriet werden verwijder ache d laten dk -e roo ning, Zuideinde 231, Westzaan. terste mast. In 1939 werd het schip verkocht aan Deensn ee e rederi omgedoopn e j t 'Fuglen'to t n I . Sail 1995 1954 werd het schip verkocht aan een Zweed. Daar Dat Amsterdam dit jaar koos voor het thema water werd de Oosterschelde grondig verbouwd tot ligt voo hande d r aanleidine D . uiteraars gi d Sail, moderne motorcoaster en voer zij onder de naam e vijkeen d fee n i jaart da r wordt gehoudent He . 'Sydlvan' hoofdzakelijk op de Oostzee. In 1988 themajaar schenkt o.a. veel aandach VOCe d n aa .t wer t schidhe p door Dic Anden kde l gekochtt me , t Nederlandhe k Oo s Scheepvaartmuseum brengt het plan om de Oosterschelde in haar oude glorie te weeC t leven to VO re glorietij d e d . Elkn va de herstellen. Vanuit Rotterdam werden de plannen maand staa themn VOC-tije d ee tt ui a d centraal, ontwikkeld. Na grondig historisch onderzoek werd bijvoorbeeld scheepsbouw, zeilmakerij, voeding en een plan voor de restauratie gemaakt. Op 21 gezondheid en Oostindische koopwaar. Aan boord augustus 1992 werd het schip door HKH Prinses t vaVOC-schihe n p Amsterdam t naast da , he t Margriet officiee gebruin i l k gesteld s grootstAl . e museum ligt afgemeerd, brengen bemanningsleden gerestaureerd zeilslchi drielande ons is d- pvan een zeereis naar de Oost tot leven. Info: VVV masttopzeilschoener 'Oosterschelde n monuee ' - Amsterdam, Postbus 3901, 1001 AS Amsterdam. ment voo e Nederlandsrd e scheepsbou zeie d -wn e PLannen die Zaanstad heeft in het kader van Sail lende zeescheepvaart. '95. Voor Zaanstad doeManue nme é Gerrits, Cindy

979 Bruyn n WilleJa , m Verkade, in de Beemster. Een vouwblad in de reeks fietsrou- Marjolein Brinkman, Joep de s ondete e naa d re Stol m'D e kijk'pt , uitgegeven Groot, Madeion Kunst, Melle door Toer-in/ANWB/VVV en samengesteld door Lelievel Inekn de e v.d. Heidej Zi . de Boerderijenstichting Noord-Holland. De fiets- zullen e bemanninsamed t nme g route in de Beemster is 34 kilometer lang. zorgen voor alle werkzaamheden Natuurlijk worden Beemster's specialiteitee d n ni aan boord. We wensen deze jeug- stolpenbouw beschreven route D . voos ei r3,5f e t 0 dige Zaankanters veel succes in koo j VVVp bi ANWB-kantoren n e - w u p o u s Al . deze 'jongeren zee-zeilrace'. tocht gelijk uw fototoestel meeneemt kunt u deel- nemewedstrije d n naa d 'Kie stolp'n kee . In het kader van Sail'95 werkt dbehout ehe m dO onde aandache rd brengene t , orga- redacti ANNn eva T O ME 196 n e 1 nisere t Historische n h Genootschap J.A. Leegh- STOOM aan een speciale uitgave water, de VVV Beemster en de 'Vrienden van de over de maritieme geschiedenis in Stolp n samenwerkini ' t Noord-hollandhe t me g s de Zaanstreek. In verband met Weekbla fotowedstrijn dee stole d onder s t pal dme - Sai n augustui l e d n i s t lighe t werp uiterste D . e inzenddatu augustu5 2 ms i m so bedoeling dat de gebruikelijke 18.00 uure foto'D .V s VV kun e stureu d t n aa n september-uitgav einu en d juli uit- Beemster, Middenweg 171 A, 1462 H J Midden- komt met deze editie. beemster t westrijdreglemenHe . s teveni t s bijlage va brochure nd t fietsrouteeme s lang stolpee sd n i Contactdag Noord-Holland. Betreft historische verenigingen in de provincie Noord-Holland. e Stichtind l n 199i za 5k g Oo De schoener Oosterschelde Regionale Geschied-beoefening Noord-Holland, ditmaal in samenwerking met de historische ver- eniginge n Castricumva n , Heemskern e k Beverwijk historischn ee , e markt organiserenp O . zaterdag 30 september zal deze markt worden gehouden in de Grote Kerk te Beverwijk. Er zijn geen kosten aan het inrichten van een stand ver- bonden. Een kraam heeft een lengte van drie meter. mogelijk oo s i halvn t kee He e kraa mnemene t f o , Subsidie voor Waterlandse kleuren t verschillendme e plaatselijke verenigingen ee n kraa e mbemannent n onzi r ee verenigins Al . g Het Recreatieschap Waterland heeft voor 1995 mensen zijn die ons op zo'n stand willen vertegen- wee e subsidiemogelijkheid r d ingesteld voot he r woordigen ,t graahoredi e gnw onde r tel: 02982- onderhoud aan schilderwerk van houten gebouwen zicn telefonisck ka hoo n 1371Me . h aanmeldej nbi en bouwwerken e subsidiemogelijkheiD . d bestaat het bureau van de Stichting, telefoon: 023-318436. voor eigenaren/bewoners van alle gemeenten die participeren in het recreatieschap Waterland. Architectuur voor kinderen Hieronder valt voor ons gebied Oostzaan, Zaandam Koninklijke D e Maatschappi t Bevorderinto j r gde (alleen het gedeelte Haaldersbroek-Kalverpolder- Bouwkuns e Bond n Nederlands va n d va t e Zaanse Schans), en Wormerland. Indien meer dan Architecten BNA heeft een gratis lesboekje uitge- 50% van het (gevel-)oppervlak van een bouwwerk geven voor kinderen van ca. 11-14 jaar. Het boek- uit hout bestaat, kunt u in aanmerking komen voor leere j t kinderen kijken naa gebouwde d r e omge- eenmalign ee e premi 250,f n -e va wanneet he j bi ru ving en het werk van architecten. Het boekje is te schilderen verfkleuren gebruik e karakteristiedi t k bestelle BNAe d j n,bi Keizersgracht 321, 101E E 6 zijn voor het dorp of streek waarin u woont. De Amsterdam. Telefoon: 020-555366. minimale materiaalkoste e potte(d n n verf dus) moeten wel minimaal f 250,—bedragen. Een aan- Arcam vraagt... vraagformulier kan (telefonisch) worden aange- Een baan via Anno. Het Architectuurcentrum vraag f afgehaaldo e technischd j dbi e dienst/buro Amsterdam ARCAM zoekt: een secretariaatsmede- bouw woningtoezichn -e woonplaatw u n j tva bi f so werk(st)eweekr pe r . uu Werktijde 0 r2 vooa 6 1 r n i het beheerskantoor van het Recreatieschap, tel: elk geval maandagochtend, woensdag en vrijdag- 02903-3606/3186. middag. Men rekent op interesse voor en enige ken- nis van architectuur en cultuur. Scheepswerf aan de Schans? Brieven naar ARCAM, Waterlooplein 211-213, Zaane 'Keed n 'g aa gaat stichtingsbestuuhe t n rva 101AmsterdamG P 1 . de Zaanse Schans een plan aanbieden dat een onderzoek omvat naa haalbaarheie rd hisn -ee n dva Fietsen langs stolpe Beemstee d n i r torische scheepswer e Zaansd n aa ef Schans. Ter gelegenheid van het gehouden symposium ver- Volgens directeur Keegstra behels t voorgestelhe t - scheen een beschreven fietsroute langs boerderijen onderzoee d k meedere variante prioriteitenn ne .

980 hartelijn Ee k welkon maa OproeI pI de volgende nieuwe leden: Wie wil meedoen met het project Sporen van Mevr. R. Priestnall-Kempenaar, Assendelft Nijverheid? heee D Dukker. rF , Oostknollendam. t Industrieehe t jaan 199he va r s 6i l Erfgoede D . Stichting Kunst en Cultuur Noord-Holland, heeft Oproep industrieel erfgoe thema'e d n d va gekozes n ee s nal decemben Inva ANN0 12 . r Onr 199 1 schreee d f va Toer-ie nd n 1996. Open Monumentendag 1996 heer P. Helsloot een artikel onder de naam t them 'Het kadedi he n tan rva i staan k zabeger oo l .Te - Zaanse hui t niesda t gebouwd t artikewerd'di j Bi l. leiding van de deelnemers zal door de Stichting werd een foto geplaatst van 'De Dam' in Zaandam Regionale Geschiedbeoefening Noord-Holland omstreeks 1875, gefotografeerd en afgedrukt door een speciaal traject worden ontwikkeld. Daarbij D. Engel, 'peintre et photographe', Rozengracht wordt gedacht aam een cursus en/of een handlei- 209 Zaandam. De heer Helsloot is deze foto kwijt- ding voor dergelijk onderzoek. Het project zal tot geraakt. Het kan zijn dat hij per abuis op een ver- en met september 1996 lopen. Belangstellenden keerd adres is terechtgekomen. Als men deze foto kunnen zich opgeven bij het bureau van de tegenkomt, dan gaarne een berichtje aan Stichting, Postbus 5212, 200 C HaarlemG 0 . Gondellaan 20, 1503 KR Zaandam, Telefoon: 023-318436. tel: 075-172420.

Reactie Vanuit Egmond-Binnen ontvingen wij een brief Reactie op reactie van J.C. Duyvis waarin hij enige kanttekeningen zet bij een passage in de Kroniek van het maart- Annemieke Emond en Jan Pieter Woudt, de trouwe nummer. samenstellers van de Kroniek, delen de zienswijze In ANNO 1961, nummemaarn va 3 t 199513 r s la , niet van de heer J. Duyvis. Onderstaand de reactie bladzijdp ik o 'Kronie n i 4 e97 kDri- e maandee nd van de beide Zaanse chroniqueurs: Zaanstreek': e e Kronieinhoud D n va dk wordt bepaald door l december berichtgeving in de Zaanse kranten - waar deze Vereniging "De Hollandsche Molen" is een berichten een cultuur-historisch belang raken, ledenwerfactie begonnen onde mottt rhe o "Ook nemen wij ze over. We achten onze lezers prima in molen?e d n va "k Alleeti n ee n doo groeienn ree d staat te onderscheiden welke berichten van meer of aanta doelstellinle d lede n molene nka d m go s minder specifiek-Zaans belang zijn (wijzelf ont- draaiende te houden ook daadwerkelijk gereali- houden ons bij het samenstellen van de Kroniek seerd worden. dergelijbewusn ee n va tk waarde-oordeel) vere D . - onderstelling dat opname van een klein berichtje Jammer dat plaatsing van deze oproep bij de lezers ove e HollandschD r e Mole e Kronieklezend e d r van ANNO 1961 de indruk kan wekken dat lid indru u geve t zo kdez da n e vereniging voot he r worden van vereniging "De Hollandsche Molen" Zaanse molenbehou n groteva d r n belanda s i g va nwindmolene d belan m o s Zaanstreege i d n si k Verenigin Zaansche gD e Molen, verbaas daars ton - draaiende te houden ... . LezerKroniee d om n sva k kome onzn ni e kolom- jammers i t Da , wan aktieve d t e verenigin daae gdi r men met zeer grote regelmaat Vereniging De sinds jaar en dag volledig zorg voor draagt is ver- Zaansche Molen en haar nuttige werk tegen. enigin Zaansche g"D e Molen", waarva hondere nd - Afwegin hoeveelheie d n gva d vermeldingen maakt den leden naast het toonaangevende Molen- meteen duidelijk dat De Zaansche Molen voor het museu f maalvaardigel e md e industriewindmolens Zaanse molenbehoud van het grootste belang is. Zaanstreee ind k bezitten stann i , d houde gaann ne - Zolan verenigine gd t wergdi k voortzet, zullej nwi de houden. daarove onzn i r e kroniek berichten mogelijke D . - Voor zove j beken e verhoudinmi rd s i d g tussen heid ook lid van andere - wellicht op andere terrei- beide molenvereniginge l goednwe , maar hebben nen actieve, maar eveneens nuttige - verenigingen beide een verschillend werkterrein. Vandaar mijn wordene t , wille j onznwi e lezers echter niet ont- mening dat lezers van ANNO 1961 met belangstel- houden. ling voor oude bouwwerke e Zaanstreed n ni n ke daarbi k voooo j r molens behored li , e wordet n n Annemieke Emond/Jan Pieter Woudt gemaak vereniginn va t Zaansche g"D e Molenn "e alméée sz r voor molens oven va r s hebbepa n nda "De Hollandsche Molen", in het belang van molens elders.

Duyvib Jo s

981 Heer BoumanDe Ads mede-oprichterwas verenigingde van 196!in (tot 1978 'Vrienden van de Zaanse Schans' geheten). Hij bekleedde het voorzitterschap vanaf de oprichting tot 1981 en was gedurende al die jaren het boegbeeld van de vereniging. Reden genoeg om zijn naam aan deze prijs te verbinden. HeerDe Bouman overleed 1985.in

De Vereniging Vrienden van het Zaanse Huis stelt zich ten doel de aandacht voor en de kennis van het Zaanse culturele erfgoed te stimuleren en te vergroten, met als speciaal aandachtsgebied Zaanstreee d woons kal werkgebiedn -e . aanmoediginr Te initiatieven gva terreit di p ndooo s n i bestuut Boumas rhe Ad e rd n Prijs ingesteld. Deze prijs wordt een twer spe e jaar uitgeloof bestaageldbedran n de ee t ui t1.500,ƒ n gva - plus oorkonden ee prije D . s wordt toegeken diegenn daa e die, naa deskundign t oordeeee rhe n va l e jury, in de betreffende periode de beste prestatie heeft geleverd in de vorm van:

studin ee betrekkine aedi ) g heef bouwep to wonen n e Zaanstreek e d n i f o , b) een restauratie van een historisch pand in de Zaanstreek.

Het Reglement voor toekenning van de Ads Bouman Prijs kan opgevraagd worden bij het secretariaa vereniginge d n va t :

mevrouw A. A. Bol, Wakkerstraat 171 109 AmsterdaB 7E m

Hierin staat vermeld waaraan studie of restauratieve prestatie moet voldoen en tevens hoe indiening en toekenning is gereglementeerd.

Voor meer informatie kunt U zich telefonisch melden tot:

1 1 9 3 8 66 - 0 02

982 onderzoen Ee k naa verledet dubben rhe ee n lnva woonhuis staande aan het voormalige Domineespad t eZaae Kood n ngaa Inleiding opeenvolgendeInzes maandagavonden werd afgelopen winter door cursusgroepeen van de Stichting Regionale geschiedbeoefening Noord-Holland, onder leiding van mw. drs. K. W.M. Bossaers onderzoekeen gedaan naar verledenwoonbuurtjehet een van rondde kerk van Koog aan de Zaan. Mijn taak was het onderzoek naar het verleden van een dubbel woonhuis, aangegeven met kadasternummer sectie 411 Naast B. raadplegenarchievende het deel de een van van van voormalige gemeente Zaan de Koog zijnaan literatuur kaartenen gebruikt verledenhet om te achterhalen. Daar tijdde voor onderzoekhet relatief kort beeld het was,nodige de zal hiaten vertonen. Echter alles overziend projectdit aanzetis een geweest geschiede-de om nis van oude wijken en verdwenen buurten te ontsluieren en de belangstelling voor dat wat geweest is weer op te wekken. Met dank aan de cursusleider mw.Bossaers voor de deskun- dige wijze waarop haarzij kennis cursistende op heeft overgebracht. werkendeAl ontdek je: "Alles staat te boek, maar waar vind je het en hoe vertaal je het?" Hiermede bijdrage hoopeen ik hebben te geleverd Kogerde aan geschiedenis.

Ing. J.Emmerig

Beschrijvin perceet he n glva De paden vielen onder verantwoordelijkheid van Banne d Westzaanden eva n (waartoe e Kood n gaa Plaatsbepaling: t betreffendHe woonhuin ee e s perceei t B s1 me l41 Zaan eertijds behoorde). Voor de paden werden Voormalig erf bestaande uit een bebouwde oppervlakte van 'padreglementen' opgesteld. Om de naleving hier- Domineespadte onbebouwdn ee n e 2 m 2 e6 , oppervlakt2 m 0 11 n eva van te controleren werden er opzichters, de pad- Zaande Koog aan samen dus 172 m2. meesters, aangesteld. Veel Zaanse paden kregen de Locatie: De bebouwde oppervlakte: Een dubbel woonhuis molen naaee n naartond m va waapa t erhe voerde. Kadasternummer en twee secreten (dit zijn houten huisjes boven de padmeesten e nameee d Maa n n k va nee oo r f o r vanaf 1832411 nr. sloot geplaatst zogenaamde d , e plee' f schijthuiso - eigenaar werden erin teruggevonden. sectie B zen). Daar dominee-zijt n he onvoldoend n i m o s wa e Wijzigingen: Straatnaam: Huidige Zuiderkerkstraat Kadasternummer vanaf541 1899C nr.

t woonhuiHe gezies si gevondee nd n omschrijving levensonderhou voorziee dt n hadden deze perso- en bestaand fotomateriaal te dateren als: gebouwd nen vaak bijbanen. In dit geval was de dominee rond 1750. De uitvoering is voor die bouwtijd een- tevens padmeester; hij had aanzien en kon lezen, voudi redelijn ge k comfortabel. schrijven en rekenen. Voorts was hij brie vengaar- der. Het Domineespad dankt dus de naam aan de De toenmalige arbeiderswoningen werden in de padmeester. Zaanstreek veelal gebouw p stukjeo d s weiland haaks op de Lage Dijk (oorspronkelijke waterke- De opstal bestond uit een geheel uit hout opgetrok- Zaan)e d rinn g va dee.t Koo n Latedi n va ln i g aa r- ken dubbel woonhuis, elk perceel was ongeveer Zaae d nRaadhuisstraa- t geheten slotee D . n langs 5 meter breed en 6 meter aan de kopgevel. Omtrent zo'n weiland waren vaarsloten en dienden tevens de indeling is alleen vast te stellen dat er een woon- als open riool. kookgedeeltn enee e was, voort bedstedn see n eaa

983 e kamerzijded n laddertrapjee a n luiVi ee .k n e e alsmed el weduwnaa weduwen2 n re . kwam men op de zolder. Hier waren op eenvoudi- Vermeldenswaard is de kerkelijke gezindte, name- wijze g e slaapmogelijkheden aangebracht. Boven lijk 23 hervormden en 3 doopsgezinden. de zolder bevond zich een vliering die eveneens via De woningen werden hoofdzakelijk bewoond door een laddertrapje bereikbaar was. Bij grote gezinnen personeel (knechts Smitn betem va ) O . r personeel werd deze ruimt l een s extrwe eal s a slaapvertrek te kunnen krijgen en vast te houden was het in die benut, hoewe amper e e l j staan nief n ro ko t . Gezien tijd een normale zaak dat werkgevers ook voor t extrhe a e topgeveraad j mn dezi bi s ei l woning huisvesting zorgden. Tegenwoordig noemt men dit optimaal gebruik gemaakt van de beschikbare 'secundaire arbeidsvoorwaarden'. ruimte. Voor de verwarming werd gebruik gemaakt van de schouw. Smit verkocht zijn bezit in 1835 aan: Wietse Op de middenscheiding achter het pand was de Veldhuys. Dez s getrouw zusten ewa ee n t va r dme waterput, waaruit het drink- en kookwater geput Smit, namelijk Cornelia Smi derhalvn e t e zijn zwa- t aangeslotewerdpu e d . p Somo s doo nn wa see r ger. Veldhuy gebores novembe4 swa 1 p no r 1784e t leidin mogelijkheie gd d aanwezikooke d n i - m go Westzaan j houthandelaan beroehi s Va . wa p n e r ruimte met de hand water uit deze put te pompen. parteigenaar van de zaagmolen "De Lindeboom", t Galgenveldhe gelege p o p no t vel Di .d ontleende Eigenaars t terreida zijp no nopgesteldee d naa n maa galgen, Wat de eigenaars betreft ben ik uitgegaan van ca. constructies die ten doel hadden om hout verticaal 1830. Door middel van het raadplegen van de op te slaan. Het lag iets ten oosten van het kadastrale leggers, de oorspronkelijke aanwijzende Domineespad j eigenaa. hi Voort s olien wa va sr - tafels met bijlagen, de kiezerslijsten en een aantal molen "De Oude Zwan" aan het Kalf te Zaandam. andert archiehe n i e f (GAZ) berustende stukken. Na 28 jaar verkocht Veldhuys zijn bezit aan: Albert Albertsz, Smit. novembeDeze0 1 p ,o r 182 Koo3n i g aa Zaae nd n geborene d schippe neen n ee fva s rwa echtgenot Wietsn va e e Veldhuys. Hoewek ta e d l van looSmie jarer d pn de ti n door financiële tegen- slagen ernstig verarmd molee d inmiddel s e- nwa s verkocht en Cornelis werkte als verfmaalder op de verfmolen "Het Gekroonde Zeepaard" alias "De Mok blee"- desondankr ke voldoendg no s e fami- liekapitaa t perceehe n i zije t l m kope e no t l we n ne 1866. e volgendD e nieuwe eigenaar werd: Klaas Veldhuys. Dit was een zoon van Wietse, geboren op februar5 2 i 181 Westzaae 7t beroen va n npe pelder. looe jarer d t perceepn de i waard n He i s wa l e ach- teruit gegaan, getuig e belastingheffind e n va g f 18,1 tiee 7di n jaar daarvoo f46,0g rno 3 bedroeg. Wegens teruglopende middelen werd het onder- houd ook niet verricht wat mede bepalend zal zijn geweest voor de lage belastingaanslag. Na l jaar verkocht Klaas Veldhuys zijn bezit weer aan: Gerrit Cornelis Honig. Deze was op 2 april 1842 geboren te Koog aan de Zaan en van beroep Voorgevel dubbel-het van Als eerste eigenaar wordt genoemd: Cornelis Smit. houtkoper. G.C.Honig was mede-eigenaar van par- woonhuis Domineespad Deze op 26 oktober 1797 geboren Koger was van ten van verschillende molens, o.a. oliemolen "De beroep fabrikant in patentolie. Hij was ondermeer Jonker Zaandam-Oostn "i t "Windei"ehe , oliee nd - parteigenaar van de oliemolen "Het Pink" (een van molen "De Ooyevaar", beide in Zaandam. de weinig overgebleven oliemolens in Nederland) G.C.Honig was lid van een zeer gefortuneerde en deelgenoot in enkele andere molens. Zoals de Koger familie welke omstreeks deze tijd in totaal papiermole e Kaarsenmaker"D n e peld n n -e e " 21 molens in hun bezit hadden. Nadat het bezit 32 papiermole Zwarte "D n e Bonsem". Deze stonden jaa n handei r n Gerriva n t Cornelis Honis wa g elkaaeerstgenoemde n d va ; nier af r ve tt wa n eaa geweest, werd het overgedragen aan een ander nMuseumlaae ud tegenoves ni t Molenmuseurhe m familielid namelijk Hendrik Cornelis Honig.j Hi en de tweede aan de Stationsstraat waar nu de werd in 1899 de nieuwe eigenaar en was gehuwd Christelijke school staat, in Koog aan de Zaan. met Maartje de Goede die na het overlijden van Behalve van nr. 411 was hij eigenaar van vrijwel haar echtgenoo boedelscheidinde 191in tna 0en g alle woninge Domineespadt he p no . Overigens swa in 1911, de nieuwe eigenaar werd. hier , e volkstellind zoal t ui s n 183va g 0 bleek, slecht n bebouwinee s n 5 percele ee n t va g me n Maartje de Goede verkocht op haar beurt in 1913 bewoning van 7 gezinnen, bestaande uit: 4 echtpa- haar bezit aan Jacob Carbaat. Deze liet de wonin- totaat re kinderen(nme 5 1 l 6 jongen meisjes9 n se ) gen opknappen, waarto t gehelehe e perceee d t to l

984 fundering werd afgebroke vervolgenm no s weee rt 1932, de woningen slopen en gebruikte hij het ter- worden herbouwd. Jacob Carbaat was familie van reizijm no n nieuwe hui latee st n bouwen. Diverse één der Honigtelgen. Van beroep was hij manufac- onderdelen zijn behouden gebleven en o.a. gebruikt turier in Koog aan de Zaan. Lang duurde zijn eige- voor reconstructies in het Openlucht Museum in naarschap niet want binne jaan néé r gin totalt ghe e Arnhem. Bij het afbreken van de schouw kwam bezit (du t gehees he panden aa l vooe ndi r honderd daarachter een kostbaar tegeltableau te voorschijn bezi n jaai Smioven 2 l m a rva t rt 0 waren)48 n va dat per tegel en tegen zeer hoge prijs werd ver- naar Nelly Adriana Honig voor 50% en Pieter e dichtbid kocht k Oo j. staand en 192i kere 0di k Sybmndsz Keyzer, w^Jke eveneens voor 50% te doo brann ee r d grotendeel s verwoesn wa s va n e t boek stond j wareZi . feitn i e echte beheerdere rd s zijn spits beroofd, werd herbouwd,n maaee n i r vat bezit nhe t inmiddel da , overgebrachs swa t naar gewijzigde en modernere versie. beheerstichtine d familie d n gva e Honig. Opvallen e eigenaredd t hierida t s dusverrni nto e Het verkeersnet vroeg eveneens zijn tol. Nabij de Kooe alld n ei g woonachtig waren beide .D e nieuw kerk werde snelwee nd g naa Coentunnee d r e d n e l benoemde beheerders woonden echter elders: afritten aangelegd. Dit moderne kunstwerk ver- Nelly A. Honig te Maassluis, waar zij woonde met fraaide de omgeving allerminst. Eerder al was ten haar echtgenoot Henderik Cornelis van der Lely en behoeve van het plaatselijk verkeer rond 1921 de Pieter S.Keyzer beroen va , p commie effectenn si , wegsloot gedempt alsook een deel van de sloten dat woonachtis wa Amsterdamn gi . hierop uitkwam. Daardoor verdwene padee nd n ni Het sociale aspec woningem to bezittee nt perm no - hun oude vor werden me t stratento n omgedoopt. sonee huisvestene t n i l , begon inmiddels plaate t s o wer Z e naad m Domineespad verleden tijn e d maken voor het in bezit hebben van objecten. Beide vervangen doo t deftighe r e Zuiderkerkstraate D . laatste eigenaars moeten dan ook meer worden Lage Dijk werd Raadhuisstraat, het Kerkpad werd Noorderkerkstraat en door de aanleg van het via- duct verdween het Koperslagerspad. Voordien omgevine d ware n i e nd g staand ronn e e eeuwe dd - wisseling gesloopte molens verdwenen t terreiHe . n werd gebruik t n "Openbarevoo ee bou e n d r va w Badinrichting". Einde Galgenvel aanlee n de d n gva Badhuisstraat. De diverse naar de paden en molens aangebrachte bruggetjes over de "Dijksloot" waren na het dempen van de wegsloot uiteraard verdwe- nen zodat in amper een halve eeuw tijd een gehele historie en de nostalgie van een buurtje in de Koog verdween n sneI . l tempo worden e panded n aa n Raadhuisstraat hede n dagte n e aangekochn te t behoeve van winkelbouw of moderne woning- bouw. Vrijwel niets herinnert meer aan vroeger, jamme vaarwen re l moo iZaan e Kood n .gaa De bewoners t gehelhe m e O verhaal complee makee t t n dienen we ook een indruk te verkrijgen van diegenen die er in de huizen woonden. Omdat het een dubbel Achtergevelhet van gezie deskundigs nal e adviseur "bezitters"s al n sda . woonhuis was, woonden er veelvuldig twee gezin- dubbele woonhuis In 1924 werd het beheer overgedragen aan: Nelly nen in, soms met inwonende familieleden, soms Adriana Honig voor 100% j beheerdZi . bezite ed - met commensaals (kostgangers). tingen tot 1927 toen er een nieuwe eigenaar kwam Van 1819 tot 1830: Gerrit Vet, van beroep pelder, en wel: Arend Hendrik Does. Deze bij Honig geboren 1798 te Westzaan die in 1819 huwde met werkzame procuratiehouder s begon, waawa j -hi r Vrouwtje Munnik, gebore 179n i Zaandan 2i mn e s neal kantoorbedienden s gehuwwa t , me d hun gezin van vijf kinderen. Respectievelijk Elsje Johanna Carbaat, een dochter van één van de vori- 1820)D ( , Jannetj 1822)D ( e , Adriaa Z 1825)( n , ge eigenaren en zijdelings familie van de Honig's. Man 1828Z s( Albern )e 1830)Z ( t j verhuisdeZi . n Hij koch gehele d t ebedoeline d kave t me l g daar op l mei 1830 naar een andere woning in Koog aan een nieuw en modern van steen opgetrokken groot de Zaan (kad.nr. 368). In het andere deel woonden: herenhui bouwene st . Doe blijkbaad sha r weinip go de weduwe Maartje Leblou geboren in Zaandam- met de historie. Het pand, met het voormalige West in 1765, tezamen met de weduwe Maartje kadasternummer 409, was een zeer fraai Zaans Mars gebore Zaandam-Oosn i n t n 176i tme n 9e n houteee pant n me dgeve l opgetrokken i n Grietje van Dijk, ongehuwd en geboren in 1792 te Lodewij I stijlkXV . Vermeldenswaar s daaridwa n Koog aan de Zaan. Van deze laatste weten we de de schouw, een schitterende smuiger die fraai was dag van overlijden, namelijk 27 juli 1830. Al deze betegeld. Ondanks veel proteste monumenn nva - bewoners waren protestant. tenliefhebbers en diverse instanties, liet Does in

985 kinderen Cornelis werde,n AntjJa n e n geboren. De zijgevel van het woon- Op 30 juni 1860 werd inwonend de uit huis. Krommenie afkomstige Jacob Haan, olieslagers- knech gebores Zaan e wa Koon d i t j n p nHi .o g aa 21.04.183 n Krommenii 6 n verkeerde e t me e dochter Antje. Jacob en Antje traden in het huwe- lijk en vertrokken van het Domineespad om zich e vestiget Zaandijkn i n . Deze gebeurtenis vond plaat 08.05.186p o s nieuwn hu n 1e haardstede was het perceel W2 N247 in Zaandijk. 25.04.185p Eerdeo s rwa nieuwe 6d e buurvrouw, weduwe d e Trijntje Nieuwenhui Duitslann i e sdi d in Menslage was geboren op 12.04.1794, naar het Domineespad verhuisd. Zij kwam van Zaandam en overleed op 06.08.1880 op 74-jarige leeftijd.

t vertreNeerdere d ahe n kva e bewoners vestigde zic p 16.07.188ho t gezi Alber0n he nva t Willem Olie in de woning. Albert was stoker van beroep, wat in die tijd een nieuw beroep werd. De wind- molens hadden afgedaan en de stoommachine In 1839 waren er woonachtig Hendrik Stad, van was in opkomst. Hiervoor waren stokers nodig, beroep papiermaker, geboren in 1794 in Koog aan een overigens zeer zwaar beroep. Albert was de Zaan, tezamen met zijn echtgenote Neeltje Sil, gebore n Zaandai n p 13.11.1849mo t zijMe n. gebore 179n ni West-Zaandan 7i drin ehu kinmn e - echtgenote Maartje Focke e geboren i di r s wa n deren: Dir Z 1822( k ) papiermaker, WilleZ m( Wormerveer op 02.07.1845, betrokken ze het huis 1824) leerling-papiermaker en Greetje (D 1827) met hun vier kinderen Nicolaas (Z 18.02.1875), scholiere, allen geboren in Westzaan. Het gezin was Jansje (D 09.09.1876), Albert Willem (Z Doopsgezinde d n lidva e gemeente. 22.07.1878 Willen )e 09.10.1879)mZ ( j wareZi . n In het andere gedeelte woonden toen: Gerrit Heyn, Nederlands Hervormd. Lang blevet di niee nz p o t olieslager, geboren in 1813 in Zaandijk adres, wan 09.05.188p o t 1 verhuisde e naaz n r (Doopsgezind) en zijn echtgenote Elisabeth van der Zaandijk. Meulen, geboren in 1811 in Zaandam. Haar kerke- lijke gezindt s Luthersewa . De verkrotting van de woning was er mede de Inwonen weduwnaae d s dwa r Jacob Kleyn, oliesla- oorzaat leegstanda n kva d afgewisseld wert dme ger, gebore n 181ni Zaandan 7i doopsgezinn me d korte, tijdelijke bewoningene d t to t hiel n Di . daa t zijnme twee kinderen, namelijk Neeltj 1837D e( ) eerste renovati t n gerestaureerd1913i e he n I . e Grietjn e 1839)D e( . pand woonde daarna geruime tije familid d e Jacob Kleyn was een collega van Gerrit Heyn. De Goezinne. Na de aankoop van het pand door vrouw van Jacob was bij de geboorte van hun laat- Does, die er zelf in trok, is het verhaal in feite tot ste kind in het kraambed gestorven en het kinderlo- een einde gekomen. Het stenen pand staat nog ze echtpaar Heyn nam hen liefdevol op. De echtge- steeds fier overeind aan de Zuiderkerkstraat als note van Gerrit Heyn nam de verzorging van de zinnebeel t voorbijhe n va de n verledeee n va n pasgeborene en het 2-jarig dochtertje op zich. Koogs pad en zijn bewoners.

Uit de gegevens van 1840/1850 blijkt er wederom n aantaee l andere bewoner beidn i s e percelee t n zijn gehuisvest. Op 10 mei 1841 kwam het gezin van Pieter Romijn n beroeva , p pelde n geboree r p o n 17.04.180 e Zaandat 6n vijhu f n kinderenme . Cornelis (Z 13.08.1831) die peldersleerling was op dezelfde molen als zijn vader en helaas op jonge Annonce leeftijd namelijk op 20.08.1858 overleed. Voorts relatin Ee ebiedene t verzoch n aa j : mi t Antj 24.11.1833)D ( e , dienstbod n eZaandiji n ke e twed e bundels 'Zaens skoonn va ' ongehuwd Z 03.12.1839( n Ja , ) scholiep o n e r Remmet Ouwejan. Vaste prijs: f 1500,-. 02.04.1859 opgeroepen voor militaire dienst waar- uit hij wegens gezondheidsredenen op 09.10.1859 Nadere informatie: Jan Pieter Woudt, werd ontslagen. Tenslotte Dirk (Z 30.11.1842) en Lagedijk 73a, 154C ZaandijkB 4 , Hendri 04.07.1845)Z k( . telefoon en fax: 075 - 280853

t geziHe n woonde vóór 184 Westzaan 1i n waae d r Anno 1861. De Woning van den mensch in hare betrekking tot gezondheid en leven

Onder deze titel hield op 8 januari 1861 dr. Jacobus Johannes Kerbert, Med. Chir. et Art. Obst. Doctor te Koog aan de Zaan, zijn populaire voorlezing op het gebied der gezondheids- leer in de vergadering van de afdeling Koog en Zaandijk der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. De tekst van deze voordracht, gedrukt bij J. Heynis Tzn. te Zaandijk, was niet in de handel. Een exemplaar bevindt zich in de bibliotheek van het Gemeentearchief Zaanstad.

medische wereld bewust geworde t grothe en nva e verbeterinbeland n levensomstane gva d n gva - digheden door toepassing van de wetten van de . J . J . redee dr d t k nda oo n da s hygiënewa t da n E . Kerbert Jr. zijn verhaal hield voor het Nut. Zuivere lucht Hij begon zijn voordrach t zijme nt gehooe d r vraag voo leggene rt : 'Aan welke eisen en voorwaarden moet de woning bewonervoldoende om gezondheid levenen te waarborgen?' t antwoordHe : „Een eerste voorwaarde, allen va de volstrekt onmisbare voor goedeene woning,is een voldoende mate zuiverevan lucht vervul-ter ling onzer behoefte ademhalingaan bloedver-en nieuwing."

Hij vermeldt de samenstelling van de dampkring- lucht met 21 delen zuurstof, 79 delen stikstof, 172500ste deel koolzuur en grote hoeveelheden waterdamp. Hij wijst aan de hand van voorbeelden op de noodzaak van luchtstroming en luchtverver- sing en hij beschrijft de gaswisseling in de longen, waarbij een mens per uur alle zuurstof verbruikt in 90 Nederlandse kannen( = liter) ademhalingslucht en per 24 uur 870 gram koolzuur produceert, het- geen betekent dat de kubieke ruimte-inhoud ener wonin doelmatign gi e verhouding moet staat nto het aantal der bewoners.

„Ook wij getuigen, dat vele ons bekende gezinnen slechts kamer,één enkeleen daarvan slechtsook bedstedeéén hebben, waarin nagenoeg3-4 vol- wassen personen des nachts liggen verspreid, ter- s Jacobuwa e s Wi Johannesn i Kerbert d ha j ?Hi evenzowijlwij enkele weteneen van hier bestaan- Titelblad van de voor- 182 t levenslichhe 2 t aanschouw e Kooe d t n gaa de arbeiderswoning, vertrekken5 in verdeeld,die dracht, gehouden door dr. Zaan, waar zijn vader Jacobus Johannes Kerbert tot dagelijks verblijf moet dienen voor ongeveer J. J. Kerbert op 8 januari Sr. als Med. Dr. praktizeerde. Zijn grootvader 36 personen." Zaan Koogde te aan J 861 Coenraad Kerber s heelmeestewa t e Koot r g geweest k zijn 185i nOo . 7 overleden broeder „In slaapkamers zoude minstensmen over 14-15 Coenraad Jr. had als Med. Dr. te Koog praktijk kubieke ellen meter)= ( ruimte inhoud hoofdper gevoerd. Zijn zuster Aagj s getrouwwa e t me d moeten kunnen beschikken. Zorgt mogelijkzo dan Jacob Honigehuws wa Gertrudt j g dJszHi me . .Jr e voor een ruim en luchtig slaapvertrek, liefst hoog Carterete d t echtpaaHe . twed rha e dochters. boven de grond, waar binnen door ene schoor- zija N n dissertati 184n ei 6 publiceerd 185n i j 9ehi steenopening, door luchtgaten, of door wijdge-de handin ee g alfabetisch vademecum onde titee d r l opende deur, luchtstrooming en luchtvernieuwing Klinische Memoranda. In die tijdsperiode ontbrak mogelijk zijn. Plaats geen kribben binnen de ruim- enen te ng malno kennioorsprone e ed d n sva n gva bedsteden,teder waarin zelvenge slaapt, voor de meeste ziektebeelden, maar dank zij de invoe- kinderen,uwe schadelijkis dit zowel voorals U burgerlijke d rinn gva e stan toee 181n di d -n 1e voor hen, en terecht heeft een geacht tijdgenoot passing van de statistiek, was men zich in de kribjesdie doodkistjesde genoemd kinderen."der

987 „Bouwt nieuweeen ge woning, voor zelvenU of aan de Zuidzijde, en voor ene eetkamer aan de voor den arbeider, voorziet de deuren dan van een Westzijde moeten zijn geplaatst. dorpelsDe der onkostbaar gevensterd paneel, dat willekeurig lichtramen moeten niet hoger dan 8 d 9 palm wordenkan geopend of gesloten." boven den vloer zijn geplaatst en val- of boven- lichtramen moeten in woonvertrekken worden ver- Kerbert wijst nog op het luchtverbruik in kerken meden. " j concerteebi n n doo e menigtd r e gasvlammen. Hij vermeld e enormd t e sterft Engelann i e n daa Kamerpot ziekten der luchtwegen en vooral aan longtering. Als vierde voorwaarde noemt Kerbert de netheid en zindelijkheid der woning, waarbij hij zijn erva- „Die onzuivere lucht, zij is de nimmer rustende ringen als medicus verhaalt, die immers alle worgengel bijzonder arbeidershet de in van en woningen betreed e uitoefenind n i t n zijva ng van hunne kinderen." beroep.

Dierlijke warmte „Hoe vaak evenwel wordt gevoelons voor schoon- „Een tweede onmisbare voorwaarde dezeis dat heid gekwetst bij het binnentreden ener woning, zo zij gene vochtige maar droge woning zijn moet. het oog daar midden in het vertrek een kamerpot vochtigeDie woning min-den ontsteeltook dan ziet, gevuld met stankverspreidende en luchtbeder- dergegoeden in het bijzonder zo dikwerf' de dier- vende uitwerpselen der bewonen; zo een blik, op lijke warmte zijns lichaams en wordt aldus ene bodem en wanden en ramen, schier overal de belangrijke dienstot oorzaak instinctma-hem bij onmiskenbare sporen ontwaart slofheidvan en tige trek naar sterken drank." morsigheid, of van wanorde en haveloosheid. Bevordering netheid,orde die zin-die en van van „Vochtigheid belemmert de uitwaseming van delijkheid, daar binnen die woningen van den koolz.uurgas en waterdamp uit het bloed. arbeider vooral, alleenzij zoude krachtigeen Nierlijden, diarrhee, slijmvloeüng, eeuwigduren- hulpmiddel kunnen zijnvoorkomingter dat van de verkoudheden, rheumatismen en hardnekkige beursen aan bruggen en wegen, van dat straatslij- tussenpoz.ende koortsen, zijnzij vele schakelsin pen, helaas onder onze dagloners zo dikwerf op te de keten menselijkeder ellende, vooral armeder merken, en dat vaak ene bron is van boze samen- bewoners van vochtige verblijven." spreking aankwekingvan verkeerdevan denkbeel- den voornemens."en „Niet zonder grond wordt daarom door weten- schap en ervaring dringend geëist, dat ene „Nogmaals moetenzo gewagenwij die van woning hoog moet zijn gebouwd boven den bega- belangrijke oorzaak ongezondheidvan niet slechts nen grond, dat zij liefst van steen moet zijn gemet- doch ook van onzedelijkheid, en als gewichtige seld, of zo zij uit hout is opgetrokken, voorzien voorwaarde voor ene goede woning nog daaraan moet zijn van dubbele houten beschotten met ene herinneren: mogelijkheidde zij dat moet opleve- verticale laag lucht daartussen. Dat de vloer ener ren, dat de verschillende bewoners, overeenkom- woning, vooral in moerassige streken, uitsluitend stig leeftijd en sexe, in afzonderlijke bedsteden moet zijn vervaardigd van hout, en minstens 25 kunnen worden gehuisvest. opzichtdit in tochOok Ned. duimen centimeters),= ( doch liever palm4 verdienen woningen de arbeidende den van stand ( = decimeter) boven den begane grond moet zijn hoogsteinde mate verzorgendede belangstelling aangelegd. Voor stenen gebouwen moet overde van eiken waarachtige mensenvriend!" gehele breedte der muren een trasraam worde aangelegd ter belemmering van de voortleiding Enge heils de l s der vochtigheid. Terwijl het onderhouden van een Verdere voorwaarden noemt Kerber e eenged t - brandend vuur verschillendein vertrekkenkan zinswoning, een behoorlijke waterberging met een bijdragen luchtde hare vochtigheid ontnemen."te goede inrichting van daken en goten, een doelma- tige aanle r privatengde t vrihe ,j gelegen zijn nva Daglicht de woning, en de aanwezigheid van een stukske Kerbert noemt als derde voorwaarde, dat daarbin- grondj besluithi n E . : nen de woning ene voldoende mate van daglicht moet kunnen doordringen. ,, Wat konde, wat moest een woning zijn voor haren bewoner? vriendelijkeDe gastvrouw,hem die „Gene menselijkewoningals mag woning gelden, bindt trekten door haar vrolijk wezen. EngelEen wier raamvlakte, behoorlijk voorzien van venster- des heils, die met den glans van een vriendelijk glas, niet minstens gelijk is aan het l/6de van den zijnende en lichtdagelijkshem omschijnt;bij die vlakken inhoudverlichtente der vertrekken;dat zoetnacht,hij bij en vertrouwelijkals dag ligtin het daarbij wenselijk is, dat ieder raam een afme- de armen van de slaap, hem het leven onderhoudt ting vierkante50 bezitte2, van Ned. Ellen= ( en vernieuwt door zuivere lucht, verkoelingdie meter)ramendie en allen moeten kunnen worden biedt, wanneer het daarbuiten schroeiend heet is, geopend. zoudeZo voorontbijtkamerene het en die verwarmend en beschermend zijne vleuge- licht raam aan de Oostzijde, voor ene z.itkamer len over hem uitbreidt, wanneer de snerpende

988 koude daarbuiten levensstroomde dreigt doente „Wij koesteren den wens dat ene meer algemene stollen, stormen of regen, hagel of sneeuw,het ook verspreiding dezer voorlezing vroegerde door gedierte doet vluchten en zoeken naar een veilig haar opgewekte geestdrift krachtigeene tot over- dak." tuiging doenzal overgaan velen,aldusbij zij en bevorderlijk moge wezen aan de vestiging alhier „De christelijke phüantropie sticht voor wezenen vanverenigingeen verbeteringtot wonin-de van ouden dagenvan voortreffelijke gebouwen, maar gen van de arbeiders." in de onmiddelijke omgeving ziet men de onvrien- delijke bouwvalligeen woningen nijverede van De hygiënist Kerbert was hiermede een pionier, arbeider, donkerzo eng,en dikwerfen onreinzo die zijn tijd ver vooruit was. Ook in andere opzich- van binnen." ten was hij als medicus zijn tijd vooruit. Hij schreef een Repertorium voor Geneeskundige ,, Wet geving en bijzondere verenigingen dienen de Praktijkn vollediee t da ,g overziche td geefn va t levensvraag woningen der arbeidendede van medische kennis en praktij k voering in het midden stand harteter nemen.te onzeWat hand vindtom van de negentiende eeuw, en hij was één van de te doen, dat wij het doen!" oprichter e krind n g va sZaanlane d n va d Nederlandse Maatschappij tot Bevordering der En zo eindigt Kerbert zijn verhaal over de arbei- Geneeskunst voorvaden Ee . zijne trott m ro p . so derswoontoestanden in 1861 en de eisen die aan een woning gesteld dienen te worden. t he Bie publikatin i d j t verhaalk di oo n t va eda , Dr. F. van Soeren Frans verscheen, zegt hij:

Commotie rond het Zaans Historisch Museum

e afgelopeId n n maanden haald t Zaanhe e s e ZaanlandsD e Oudheidkundige Verzameling Historisch Museum regelmati voorpagine gd n ava "Jb.Honig Jz.Jr." (Z.O.V.) was van 1892 tot 1940 de lokale pers. De oorzaak: de voorgenomen ver- gehuisves t raadhuihe n Zaandijki tn sva t daarda , - koop van het museumgebouw Lagedijk 80 te mede tevens 'museum' (oorspronkelijk Zaandijk door de eigenaresse, de gemeente Zaanlandsche Oudheidkamer, red.) was. Door Zaanstad. Dit besluit oogstte een storm van kritiek gestage uitbreidin collectie d n gva e werden steeds n velva e zijden zoals lede t n bestuue nhe n va r meer vertrekken van het raadhuis in gebruik geno- museum, bewonersvereniging Gortershoek, diver- men. Wegens plaatsgebrek moest de boekerij ech- Het Zaans Historisch Zaanse s e cultuur-historische instellingen, diverse ter worden ondergebracht in het voormalig wees- Museum aan de Lagedijk Nederlandse musea en - "last but not least" - de huis te Zaandijk terwijl de inmiddels in gebruik dat door het gemeentebe- rechtsopvolger toenmalige d n sva e schenksten rva genomen zolderverdiepin t raadhuihe n gva s weer stuur Zaanstadvan de in het museumgebouw. Hieronde n (voorlopigeee r ) ontruimd moest worde verbann ne vestii d t - dme aanbieding werd gedaan. terugbli historiscn ki h perspectief. ging van het gemeente-archief aldaar. In 193 r sprake 7 s geweesn i collectie eva d t da t e ondergebracht zou worden in een naar de Museumlaan te Koog aan de Zaan over te plaatsen woonhuis, maa t pla di rnimmes ni t uitvoerinto r g gebracht. Schenking Het zal niemand verbazen dat onder deze omstan- digheden de schenking in 1940 aan de gemeente Zaandijk van het ruimere, monumentale koop- manshuis Lagedij Zaandijke t 0 k8 enthousiast me , - me werd begroet. Het huis was tot haar overlijden, januar1 1 p o i 1940, bewoond door mejuffrouw N.de Jager. Mejuffrouw De Jager had grote belang- stelling voor de historie van de Zaanstreek en had destijds zelf reeds de voorkamer van de woning ingerich soorn ee ts persoonlijtal k museum waaj rzi belangstellenden rondleidde. De woning werd ten geschenke aangeboden door de N. V. Zaanlandsche Stoomdrukkeri Everh v/ j t Smit, onder meer onder de bepaling dat, indien daarin de Z.O.V. zou wor-

989 ondergebrachtn de schenkstee d , kostee e d rd n nva bekende Zaanse geslachten van fabrikanten en n centralaanleee n va eg verwarming voor haar kooplieden. rekenin nemenu gzo . De behuizing van het museum is - zoals gezegd - als het ware een museum op zichzelve. Een derge- Alvoren t museu sdecembehe 4 1 p mo r 1940 werd lijke situatie treffen wij bijvoorbeeld ook aan in geopend, vonden herstelwerkzaamheden alsmede Haarlem met het Teylers Museum, zij het dat dat noodzakelijkn ee e verbouwing plaats onder leiding museus al eeue gebouk 18 w oo me d gebouwwn i d van een architect van de vereniging Hendrick de is. Keyser. De gelden hiervoor zijn bijeengebracht Lagedijk 80 biedt in dit opzicht mogelijkheden die door diverse particuliere schenkstee d t n ne he n rva in welk ander (nieuw) museum dan ook niet te eve- pand n kleiEe . n tekort werd aangevuld dooe d r naren zijn. gemeente Zaandijk. t beleidsplahe n i k t ZaanOo nhe 199n s- 199va 4 7 n uitgebreidEe e beschrijvin t museuhe n n va gme Historisch Museum, dat in de jaarlijkse algemene e n t collectispeciald ee he n n i aa een aa tref u t ledenvergaderin 199n aangenomens i gva 4 vasts i , - museum gewijde aflevering van ANNO 1961, gelegd dat het Zaans Historisch Museum het aan de nummer 5, september 1992, welke nog in het collecti breideee t verplicht ui e zicd n nm e p o h o s i t museum te verkrijgen is. toekoms richtene t t t geenszin, da maa t da r s bete- kent dat het huidige pand aan de Lagedijk verlaten Ruimtegebrek t Zaanwordthe n s"I : Historisch Museu zijn mi n In de jaren na de oorlog bleek echter dat ook huidige vorm komt met name de functie wonen het Lagedijk 80 niet groot genoeg was om de volledi- best tot z'n recht. Het bestuur van het museum wijst ge collectie te herbergen. Zo werden in 1973 e toekomsdd e n i r nadrukkelijk e too dez t da e p o k boekeri collectie d n e j e prenten, foto' archivan e s - t functigeboudi n i e w behouden moet blijven". lia ondergebracht in het gerestaureerde pand "Het (Beleidsplan, bladzijde 23). huy e Cardinaelend s e Hogendijd n aa " e t k Zaandam waa e afdelind r g "Heemkundee d n va " Aanvankelijk (voorjaar 1994) ston e gemeentd e gemeente gevestigd was197n I 8. werden plannen Zaansta rechtsopvolgstes al e di d- gemeene d n rva - ontwikkel t voormalihe m do g doopsgezinde wees- Zaandije t k eigenaress t museumpanhe n va s ei d- huis van Koog aan de Zaan te herbouwen aan de positief ten opzichte van het idee om Lagedijk 80 Lagedijk (Zaanzijde), hoek Guisweg te Zaandijk, een openbare functie te laten behouden. Er werd welk pand uitgebreid zou worden met ondermeer toe ieden i n r geval geen rekening gehoudet nme twee nieu bouwee wt n pande t daame nr tussenin een opbrengst van het pand bij eventuele verkoop. een glazen loods als expositieruimte. De gedachte Het bestuur van het Zaans Historisch Museum t compledi n i t museuxm he o s me vestigent wa . werd desgevraagd uitgenodigd om met een plan te Wegens geldgebrek is het ontwerp echter nimmer voorzieu kome zo voon t gemeentee e nd rda n ni e uitgevoerd. budgettair neutrale exploitatie van het pand. Een dergelijk plan is na het nodige voorwerk opgesteld. Nieuw museum t voorzie t behouHe museale he d n n i t dva e functie Naderhand werden de plannen om te komen tot een van tenminst e benedenverdiepind e - ge e di g nieuw, breed opgezet museum gekanaliseerd via de ëxploiteer kunneu dzo n worde samenhann ni t gme Stichting "Steun Musea Zaanstreek", waarin het nieuwe museum op de Zaanse Schans. Dit sluit ondermeer vertegenwoordiger diversn sva e Zaanse ook volledig aan op het Inhoudelijk programma cultuur-historische instellinge n musealee t me en van eisen Zaans Museum, dat ondermeer uitgaat achtergrond zitting hebben. van "het leveren van een bijdrage aan de monu- mentenzorg in de Zaanstreek door het presenteren, k doo t ZaanOo he r s Historisch Museue d n i ms i zowet museuhe situn cultuur-histon n i i l s va ,m al - "Stichting Steun" geijverd voo oprichtine d r n gva rische monumenten middels opnam vanui, ein t he t een nieuw museum dat onderdak kan bieden aan museum, georganiseerde cultureel-recreatieve meerdere Zaanse collecties en dat ruimere moge- arrangementen". lijkheden biedt om voorwerpen, schilderijen, pren- ten, enzovoorts te exposeren. Hierbij dient bedacht Verkoop? te worden dat bij het Zaans Historisch Museum de In februari 1995 is bovenbedoeld exploitatieplan behoefte bestaazeee d r m uitgebreido t kostban ee - door het bestuur van het Zaans Historisch Museum collectie r t publiee betehe n kunnee kraa t n tonen. aan de wethouder van culturele zaken van Zaanstad gepresenteerd. Tot een inhoudelijke Bimedewerkine d j plannee d n gaa n voo t nieurhe - beoordeling is het echter niet gekomen omdat die e museuw mt t Zaanbestuu he he heef j n sbi tva r doorkruist werd doot collegt besluihe he r n eva t Historisch Museum steeds voorop gestaae d t nda van burgemeeste wethoudern e r Lagedijm so 0 k8 openbare toegankelijkheid van Lagedijk 80 behou- te verkopen zonder waarborge aanziet n nte he n nva den zou blijven, dit te meer daar het een museum behoud van de openbare functie. De verkoop van zichzelvp e unieko d n e e, mogelijkheieis d biedt het pand zou noodzakelijk zijn om mede met de eeue 19 w n e e 18 e beleve d e ziet e t n i n ne m e o nho opbrengst daarvan de aankoop- en inrichtingskos- aa Zaae nd n gewoond werd door lede enkeln nva e t nieuwhe n teneva museu mdekkene t .

990 In reactie hierop heef t t Zaanbestuuhe he t n s va r en ander is niet zonder gevolg gebleven. Het Historisch Museum ogenblikkelijk bij de gemeen- besluit tot verkoop van Lagedijk 80 lijkt van de te Zaansta t kleme dm geprotesteerd tegee d n baan. bovengeschetste gann zakenva g n heefe j , zi t In gezamenlijk overleg tusse e gemeentd n e bevriende musea - zoals het Rijksmuseum, het Zaanstad, het bestuur van het Zaans Historisch Amsterdams Historisch Museum, het Zuiderzee Museum en het bestuur van het Zaans Museum zal Museum en het Openluchtmuseum te Arnhem - p korto e termij n pla t exploitatiee nto n t he n va e verzoch steum o tt e betuiget Zaannhe n s aa n pand nader uitgewerkt dienen te worden. Historisch Museu j haambi r streve Lagedijm no k 80 haar openbare functie te laten behouden. H. Pielkenrood Inmiddels werd ook door de plaatselijke bevolking en Zaanse cultuur-historische instellingen krachtig geprotesteerd tege voorgenomee nd n verkoon pva het museumpand, terwijl de rechtsopvolgers van de toenmalige schenker van het pand een aantal juri- dische obstructies naar voren hebben gebracht. Eén

De Woosnap

Een hoosvat werd vroeger door Zaankanters een Tsaat He r Peter-jaa TsaaB r(N r 'Tst schrijn e me ' e fj woosnap genoemd. Door woosnapde toe afen zo niet met het archaïsche 'Cz', ook al houd je vast aan te gebruiken werdlekkeeen boot voor zinken deze spelling voor een aantal straten in de behoed. Gaat de Zaanstreek naar de haaien, of Russische Buurt) is een uitgelezen mogelijkheid heeft hozen nog zin ? n grooee e mythed t m o deen e ront va di sl he d bezoek van de Russische Grootvorst aan de Anderhalv voon eto r Zaanstreek voor een groot publiek te ontzenuwen. zeven-en-halve dag Lezers van Anno weten dat ik bijvoorbeeld doel op De gemeenteraad van Zaanstad heeft in al haar leerervarine d scheepswere Petee d gdi p o r n va f wijsheid besloten 150.000 gulden vrij te maken Lijns Teeuwisz Rogge zou hebben gehad. Ook het voor de Tsaar Peterfeesten die tussen 1996 en 1997 eigenlijke (waarschijnlijke) doel van de reis - het worden gehouden. Een wijs besluit? Ach ja, dat ronselen van vakbekwaam personeel en kopen van moet nog blijken. Men hoopt namelijk op een veel kennis met als doel de Russische economie onaf- grotere spin-off in de richting van economisch pro- hankelijk van de Westerse economie te maken - fijtelijke contacten met het zo vol met groei-poten- mag wel eens aan de kaak worden gesteld. Een gezegende ti e Rusland anderhalve D . voon n eto ree klein deel van het beschikbare budget zou ingezet groots feest, daar hoef s niegetornn du aa t e dt kunnen wordekritischn ee m no e historische publi- worden, zeker niet als je bedenkt dat de katie te kunnen voorbereiden en te publiceren. Zaanstedelijke bijdrage slechtt fractin he see n va e totale bedrag is dat door Nederlandse en Russische Tot op heden is Anno een van de podia geweest overheden en particulieren gaat worden uitgege- waar aan de poten van de Tsaar Peter mythes is ven. Pikant detail: ook bij zijn eerste bezoek aan de gezaagd. Ook in de Encyclopedie van de Zaan- Zaanstreek kostte Peter de Grote Westzaandam al Lievh streeAc en k e Tij d hebbe enigj nwi e kritische een flinke duit. Om opdringerige toeschouwers te noten kunnen plaatsen Arik Braan Oo va s. n me weren werden in 1697 hekwerken gemaakt en Klaas Woudt hebben zich uitgesproken voon ee r wachters geplaatst, die een investering van het niet kritischer houdin opzichtn Tsaristischt gte he n eva e geringe bedrag van f 110,- vereisten. bezoek. Landelijk lijkt het er echter nog steeds op dat het Zaanse verblijf belangrijker wordt geacht Voor alle duidelijkheid n 199i s n nieuw6al ee , e dan bijvoorbeel maandee dd Amsterdan i e ndi mp o Peter Michailo Voorzaae vd komp no t roeienj hi s i , e Admiraliteitswerfd werden doorgebracht. eigenlij jaan vroege kee t r . Pete I kwar mn 169i 7 Nu is de kans om daar iets aan te doen. naa Zaanstreeke d r vanzelfsprekens i t Di . e d j dbi Manifestatie-leiding daa e t aando ,rwa ! bedenker e manifestatid n va s e bekend e herD . - nieuwde kennismakin t dezme ge pseudo- OnrusJan t Ger Michailo echtes vi r onderdee programmn ee n va l a heen ee lt Tsaada r Peter-jaar beslaat. Zaanstas di voornemet he maa t blit me jrwa t evenemennhe t tdi jaa Zaandan i r me latet n beginnen l worda k too , daarmee de historie een klein beetje onrecht gedaan.

991 De woosnaI pI spantconstructi (bijzonden eva r gave) eiken krom- mers en stond met de langsgevel aan de weg. Dit De gemiste kans deel was een met blauw geglazuurde pannen bedekt Wat voesome j e lj s toch machteloot trieshe n se m to zadelda t afgewolfdkme e einden noklijn ee e n e ,ndi verdwijnen van een stukje tastbare Zaanse historie. parallestraae d n t aa lliep linkerzijgevee D . e d p o l In dit geval bedoel ik Hoogstraat 42-44-46 te Koog begane gron blin dbestonwas den horizontaaduit l aan de Zaan. In het linkergedeelte was tot voor kort geplaatste houten dele vooe ndi r oudere, bredn e bloemenzaan ee k gevestig rechtergedeelt he n i n de - gepotdekselde delen aangebracht waren teerlaae .D g te een theehuis. De monumentenstatus was komen te dezp o e oude wand bouwjaaduiddn ee p eo r voor vervallen omdat het vleethuis dat achter op het erf 1800, aangezien teren in de achttiende eeuw nog van dit perceel stond, was gesloopt om elders weer algemeen werd toegepast maar later in onbruik raak- wordee t n herbouwd eigenaresse D . bloee d n - eva te. De top van de gevel was bedekt met staand schot- voorgevelsDe de van menwinkel kon nu eindelijk het pand met tuin (zon- hout en had op de eerste en tweede etage een klein voormalige panden bebouwingr de ) verkopen. schuifvenster t achterstHe . gevee ed s deen wa l va l Hoogstraat 42-44-46 opgetrokke n lateree t bakstees eui n aanwa n e n- oorspronn bouwva e D . g gepotdekselde voorgevel was rond 1900 verander bakstenen ee n di n gevel. Deze geve doorgetrokkes wa l t voorbinto gooe d j t meem o r ruimt krijge e eeerstt e d p eno verdieping. Vat interieu tegelwert keldee nhe d he s p ro rwa a kn volledig intac verden e t aantan ee r g lwareno r ne zeer fraaie deuren aanwezig.

Voor de aan de rechterzijde gelegen boerderij (thee- contack huisi b )he t gezoch eigenaae t d t da n tme rva restauratie-aannes gedeeltal j vertelb wi he t n ede da - mer graag het linkerpand wilde kopen om te restau- reren maar dan ook gelijk het rechterpand (zijn boer- derij) wilde restaureren. Daarvoon zelee k i l a fd rha schetsmatig plannetje gemaakt waardoo visueet rhe l wat concreter werd e eigenaaD . s hiewa r zeer enthousiast over en zegde mij toe dat als ik eigenaar werd van het ene gedeelte hij mee zou doen voor zijn gedeelte, mits het financieel passend gemaakt kon worden. De boerderij mocht ik daarna ook bezichtigen en deze verkeerde nog in een zeer behoorlijke staat, zeker de hoofdconstructie was nog gaaf te noemen met ongekantrechte vierkant balken doorsneden i m c va 0 e boerderin4 D . j bezag no t steeds een sporenkap waar naderhand dakhout over- heegespijkerds nwa constructieonderdelee D . n nva t vierkanhe t waren gemerkgroon ee t t vlotmerme t k of timmersteken van 60 cm lang en 35 cm hoog. Het houten voorhuis van de boerderij was gelijktij- dig met de houten voorgevel van het naast gelegen pand gesloopt en ook voorzien van een stenen gevel, zijachtergevee n d e - l ware steedg houtnno n se va .D kap van de stolp was gedekt met rode oud-Hollandse dakpannen. Dit pand had een grote schoorsteen (met rookluik op de verdieping) welke tot beneden aan toe nog aanwezig was. De ligging van de boerderij was ook uniek te noemen omdat het zelden of nooit De drie pandenhun in Mijn interesse voor dit pand en de daarnaast gelegen voorkwa boerderin Zaanzijdee e d t mn da aa j e werd nadagen. boerderij (theehuis) bestond al lang en ik ben toen gebouwd, altijd aan de andere kant van de weg gaan informeren naa prije rd s koo e voot t prhe staan- (dijk). de gedeelte. Tegelijkertijd heb ik namens het bouw- bedrijf en Stichting Zaans Schoon een verzoek inge- Helaas is het linkerpand uiteindelijk aan een ander diend voor plaatsing op de monumentenlijst, voor verkocht die weliswaar onze plannen wilde overne- zowel het linker- als het rechterpand, omdat ik na men, maar evenals de eigenaar van de boerderij toch bezichtigin e bloemenwinked n va g t l he von t da d niet wilde wachten op de uitkomst van de monu- hiervoo aanmerkinn i l rwe g kwam t panm 5 He . d8, mentencommissi pande e nief d o statue f l etd o nwe s diem lanp7 bevattn ge zeen eee r zware gebintcon- van gemeentelijk monument zouden verkrijgen. structie (jukbalken 19 x 45 cm) met daarop een Jammer, jammer, jammer, te meer omdat daaruit financiëlk oo e steun toegeken kunned dha n worden. Zeker ook jammer omdat er al meer mensen zich belangeloo t inzettehe e d n aa nk s oo ware m o n gemeente en monumentencommissie te overtuigen van het grote belang van dit geheel en daarbij samen met de eigenaren tot een verantwoord financieel plaatj komene et . Ik weet niet of je nu iemand iets kunt verwijten. Eigenaren mogen uiteindelijk zelf beslissen wat er met hun eigendom gedaan wordt. Je kunt de monu- mentencommissie ook niet dwingen maar....waar is t vij t besehe f t he vooda f r situatie twaalD ? is s fei niet meer zo als 25 jaar geleden toen er nog genoeg selecteree t n was zule J . t veel zorgvuldiger moeten zijn met wat er nog gered kan worden. Voor gemeenten is het moeilijk als je jaarlijks een te klein budget beschikbaar stelt voor monumentenherstel hiermem o doee eigenlijt t nwa k gedaan moet wor- den. Maar voor mij persoonlijk is een ding zeker, dit had gerestaureerd moeten worden, wat ook zeker had kunnen lukken als er door alle partijen meer was nagedacht en daardoor slagvaardiger gehandeld had kunnen worden.

Ge Sombroek. The point ofno return.

Stichting De Zaanse Schans meldt..... Toeristenseizoen Zaanse Schans Het toeristenseizoen op de Zaanse Schans is nu in Voor vragen van administratieve aard en voor pun- volle hevigheid losgebarsten nies i t t alleenDi . e t ten van beleidsmatig karakter die men zou willen merken aan het toenemend aantal bussen en per- voorleggen aan de directeur of aan het bestuur, kan sonenauto' grote d p eso parkeerplaats, maak oo r contact worden opgenomen met de administratie groee d aanvragen n i i aa n voor rondleidingen ne van Stichtin Zaanse gD e Schan bovenste d p o s e groepsarrangementen. verdiepin t bezoekerscentrumhe n gva - , tel5 07 . Voor het bezoekerscentrum betekenen deze maan- 162862. den de vuurdoop. In de komende periode zullen zoveel mogelijk kinderziektes worden genezenr E . Groepsarrangementen wordt vooral veel aandacht besteed aan een goede Op dit moment wordt er gewerkt aan het uitvoeren doorstroming van de toeristen die de Zaanse van enkele groepsarrangementen. Er wordt door Schans in groepsverband bezoeken. Daarbij wordt heel veel mensen gebeld naar het bezoekerscen- uitgant bezoen e he - n in situatie -gd va e d k j eoo bi trum met de vraag of het mogelijk is om een pro- kerscentrum onder de loupe genomen. gramma inclusief rondleiding doon gidee e rt s reserveren. Om goed op de bestaande vraag te kun- Organisatie bezoekerscentrum nen inspelen is ervoor gekozen om voorlopig vier Nu het bezoekerscentrum enige tijd draait is vast- basis-arrangemente e biedent n r bestaaaa E n. n gesteld hoe de diverse verantwoordelijkheden ver- mogelijkhede e reserveret m o n n voon koree rt deeld zijn. uur) 5 middellanbezoen l, t ee , to l k( g bezoet to 3 k( 4 uur), een schoolprogramma en een zakelijk Voor vragen van algemene strekking betreffende de arrangement. Dit laatste arrangement richt zich Zaanse Schans (openingstijden, toeristische infor- voornamelij t bedrijfslevenhe p ko . Veel bedrijven matie, gidsenhuur, reserveringen etcetera) kunnen zoeken voor zakelijke relatie goedn see e gelegen- mensen zic verbindinn hi g balie stelled p t eo nme heid om een diner of zakenlunch te combineren de begane grond van het bezoekerscentrum, tel. met een bezoek aan iets karakteristiek Hollands. 075- 168218. Het zakelijk arrangement voorziet hierin. Als deze programma's eenmaal goed op de rails zijn gezet Voor kwestie e maket e n e di sn R hebbeP t me n zal worden gewerkt aan speciale arrangementen communicatie kan contact opgenomen worden met waarbij meer gedacht wordt vanui themn ee t s aal afdeline d g Publiekszaken, tel-1682185 07 . . bijvoorbeeld architectuur of cultuurhistorie.

993 Activiteiten n brochure/wandelkaaree make n va n t vooe d r Naast de arrangementen wordt er ook een activitei- Stichting De Zaanse Schans. Deze zal worden tenbelei grone d n bedoeline dd va getilds i t He .g gebruikt voor PR-doeleinde daarnaasn ne t vooe d r dat de Zaanse Schans in de toekomst meer aan- bezoeker die de Zaanse Schans aandoet en zich dacht besteed t ontplooiehe n aa teige n nva n activi- snel en goed wil oriënteren op wat er is te zien. teiten. Vooral in het voor- en naseizoen zijn er wandelkaare D twen i l e za ttweetalig e versies wor- mogelijkhede festiviteitem no organiseree t n e ndi uitgevoerdn de : Nederlands/Engel Frans/Duitsn se . zich richten op een meer regionaal publiek. Voor Het is de verwachting dat de brochure begin juli dit jaar zij r reede n s enkele activiteiten gepland, beschikbaar is. zoals hieronder vermeld. Bewegwijzering Sail 1995 derde D e opdracht voo combinatie d r e Meete& r Een activiteit die in het kader van Sail '95 plaats Breme n Kapee r Rieke& r n betref e opdrachd t t gaat vinden is de intocht van een vloot van onge- voor het maken van een ontwerp voor bewegwij- veeplatbodem0 10 r andern se e historische schepen zerinZaanse d p go e Schans. Doo toekomstige rd e op vrijdag 11 augustus 1995. De schepen arriveren bewegwijzering, gecombineerd met de informatie- ochtene d loo e Zaansie n d d pva p do e Schansj .Zi verstrekking in het bezoekerscentrum zal de bezoe- zullen hier enige tijd aangemeerd liggen iZaanse nd dn e va e r Schanke s zic kortn hi e tijd kunnen omgeving van 't Glop. beleven e ziet e t n s ne i oriënterer e .t wa p no t wee's t toelaaMiddaghe s rhe indrukal n r tee e s si - wekkend schouwspel te zien in de vorm van een Voortgang Zaans museum demonstratie admiraalzeilen vlooe D . t vertrekm o t De planvoorbereiding voor het nieuwe museum bij ongeveer 15.3 weer 0uu r richting Amsterdam. Zaanse d e Schan volln i s si e gang. Door Stichting De Zaanse Schans, die optreedt als opdrachtgever Folkloredag 1995 voot museum boue he d r n w va samenwerkinn i , g Er heeft overleg plaatsgevonden met de VVV, de met Stichting Zaans Museum i.o., die verantwoor- Ondernemers-verenigin Zaanse d n gva e Schann se delij voos ki ontwikkeline rd t museuhe n s gva m al Stichtine d gonderzoekee t Zaandij m o 0 e kd 50 f no instelling, en de gemeente Zaanstad is heel hard traditionele Folkloredag voor dit jaar kan worden getrokken aan de totstandkoming van het museum. verplaatst naar een datum die niet in het hoogsei- Door het via de gemeente Zaanstad beschikbaar zoen valt. De Folkloredag wordt tot heden gehou- komen van een substantiële subsidie door het Rijk den op de derde zaterdag van augustus. Voor vele n stroomversnellinanden n e ee n n ri s éé g gekomen. verban n i grote d t it sdi e dme toeristenstroo n mee architecn ee s i r tE aangetrokke gedachtee d m no n niet gunstig tijdstip. Voo t jaadi r r blee t niehe k t e ove t museudi he r m bestaa e gevennt t ontHe . - mogelijk om de Folkloredag te verplaatsen in ver- werp voo t gebouwhe r n ,va afkomstir Co n va g ban t reeddme s gemaakte afspraken t betekenDi . t Hillo, is op 28 april gepresenteerd tijdens een pers- dat deze dag op zaterdag 19 augustus doorgang conferentie. Van Hillo heeft ook het Museonder op vindt. Voor 1996 wordt onderzoch Folkloree d f o t - de Hoge Veluwe ontworpen. verplaatsg da worden junin ka ti g .n da naa n ree De plek voor het nieuwe museum is vastgesteld. Het moderne gebouw komt grotendeel grote d p eso Kerstmarkt parkeerplaat l geheee liggent za s t l He . worden De mogelijkheid wordt onderzocht om nog in de omringd door water. periode vlak voor kerst 1995 een Kerstmarkt op de Zaanse Schans te organiseren. Herstructurering grote parkeerterrein Huisstijl In verband met de realisatie van het museum dient Stichting De Zaanse Schans beschikt sedert de de grote parkeerplaats opnieuw te worden inge- oprichtin e Stichtind n steedg gva no g s over het- richt. Door de bouw zal een aantal parkeervakken zelfde groene briefpapier verouders i t Di . pasn de t moeten verdwijnen. Dit betekent dat de voorzie- niet meer bij de uitstraling die de Stichting, onder anderningen ee p eno plek worden uitgebreide D . andere door de vestiging van het nieuwe bezoe- gemeente Zaanstad is in opdracht van Stichting De kerscentrum, voor ogen staat. Meeter & Bremer Zaanse Schans bezig met een schets van hoe het (het bureae publieksruimted t uda t bezoehe n i s- parkeerterrei toekomse d n i r nkome t tui ziene t n I . kerscentrum heeft ingericht) heeft samet me n verban voorgenomee d t dme n veranderingen wordt bureau Kaper & Rieken de opdracht gekregen om ook onderzocht of het huidige, arbeidsintensieve nieuwn ee e huisstijl voo Zaanse rd e Schan onte st - parkeerbeheersysteem kan worden omgevormd tot wikkelen t ingan Me n .begi va ge d n l julza i een ander betaalsysteem. Stichtin nieup go w briefpapier naar buiten kunnen treden. Wandelroute/brochure De combinatie Meeter & Bremer en Kaper & Rieken heeft ook opdracht gekregen voor het

994 Boekennieuws - Topografi e westelijkd n va e e Zaanstree- om k streeks 1600; een samenvatting van een lezing, Begin 1995 bleek weer t een jammee da s ho i t rhe gehouden voor de Probusclub Zaanstreek in De Zaende nooit verder dan de zesde jaargang is oktober 1994. In dertien kaartjes (met toelich- gekomen Braan va . mA . kwam namelij t zijnkme ting) laat Van Braam zijn visie zien op de topo- Fragmente Zaanse d n nva e geschiedenis reekn ,ee s grafie van de streek tussen Zaan, Y en brochures die qua inhoud zeer goed hadden aange- Krommenie (het water), waarbij vooral het sloten bij hetgeen in De gebruik van namen om ontwikkelingen te Zaende werd gepubliceerd. beschrijven en verklaren, opvalt; Nu heef e Zaandammed t r - Alfabetisme en ongeletterdheid te Zaandam in de gekozen voor het in eigen zeventiende eeuw; eigenlij t eersthe k e verhaal beheer make uitbrengen ne n over een dergelijk onderwerp in de Zaanstreek; vaserin nee e brochures over baanbrekend dusBraan Va : m heeft honderden e d streekgeschiedenis. notariële akte handtekeningep no f huismerno - Vanzelfsprekend blinken nagespeurn ke hien de r conclusie getrokkent sui ; boekjee d degelijkn i t ui s - - Burgemeester n e vroedschappes n va n hein vormeee n d e o z e nz Westzaandam 1640-1794; in deze brochure welkome aanvulline d p go onderzoekt Van Braam wat voor soort personen Zaanse historiografie. de hoogste publieke functies in Westzaandam hebben bekleed en wat je kan zeggen over de e heefn to Va u t n t To period dezedat e manne pluchhet op ne zaten; Braam vier brochures Van Braam gaapersoonlijke d tp nieo n i t e carriè- uitgebracht t zijnDi . : n personenva s re , maa l welkwe r e conclusies - Zaanda e midd mn i - getrokken kunnen worden uit de statistische ver- deleeuwen ingeleide d ; werking van de gegevens; het geheel is verdui- Braam'n Va teks n sva t flinn delijkee kt aantame t l grafieken. inleiding bij de pre- sentatie van zijn boek Dit jaar zulle ieden ni r geva vieg no lr andere deel- Zaanda e midd mn i - tjes in deze reeks verschijnen. Het betreft de vol- deleeuwe- zo s al n ne gende brochures e overheidsuitgaveD : n va n danig een leesbare Zaandam 1630-1879, Topografie van de oostelijke inleiding op dit Zaanstreek omstreeks 1600, De burger-ambtenaren boek; van Westzaandam 1640-1794 en De Doperse bewegin Zaanstreee d n gi zestiende d n ki e eeuw. Daarna zullen nog andere deeltjes, waarvoor Van t Braaogenblihe p mo k onderzoek doet, verschij- nen.

Tot mijn spijt meldt ik u dat de serie Cahiers voor lokale en regionale geschiedenis is gestopt. Kennelij e markd s t wa kvoo r dergelijke uitermate handige inleidingen op deelonderwerpen van de plaatselijke geschiedschrijving niet groot genoem go Walburg Pers tot continuering te doen besluiten.

Ter signalering: Hoogleraren J. de Vries en A. van r Woudde e hebben tiea n , n jaar studi schrijfn e - wer t vuistdikkhe k e Nederland 1500-181e D 5- eerste ronde van moderne economische groei, gepubliceerd n echEe .t standaardwerkg no t me , meer informatie dan in Jonathan Israel's Nederland Titelbladenvan als centrum van de wereldhandel. De Zaanstreek de door A. van figureer flinn ee k p aantao t l pagina's s i maa t da r Braam gestarte niet verwonderlijk als je bedenkt dat Van der reeks brochures Woude de auteur van Het Noorderkwartier is. Wel over facettenvan paperback-editiprijzign ee n e voorlopir e t ezi n g(i de Zaanse geschie ieder geval t boee d krache )he s D kniei n . va in t denis integratie van zeer vele gegevens, op een heldere wijze beschreven en met een visie - de Nederlandse economie als voorloper van de industriële maat- schappi gepresenteerd- j . Geïnteresseerde vakn ne - genote nabin e n zullejm o honder e nd d gulder ne zeker voor over hebben.

995 Zaandammer Swip Stolk begint langzamerhand Zaanse economische geschiedenis in een politiek een fenomeen in vormgeversland te worden (of is en geografisch kader wordt geplaatst. t al?)hida j . Zijn produkties voo t Groninghe r s t gewel'Alhe s t comt... natuurlijs i ' dissertatin kee e Museum zijn even opvallend als museumdirecteu- rzo e j t nie boekjt n maakt ehe nee da tda t s i eda t Frans Haks en architect Allesandro Mendini. Eind maar wegleest. Toch zitte r genoene g nieuwighe- maart-begin april hiel Bijenkore dd f (Amsterdam) den en anecdotes in om geboeid te kunnen lezen. een verkoop-expositie van Stolk's Business Art. Hier werden werkstukken geëxposeern i j hi e ddi Lang t vijftida e p tijgo djaar e lee t r bevrijdinkhe g 1993 maakte voo expositin ee r were edi k toonde op het boekenfront in de Zaanstreek ongemerkt van kunstenaars voo kunse rwi t make geln ne d ver- voorbij zou gaan. Zover is het echter, dankzij de dienen zeesamengaanl rwe . Stolk interpreteerde ed herinneringen van verzetstrijder Jaap Boot en de opdracht noga museaw l ne rui kwaA n m' le t mme gemeente Oostzaan niet gekomen. marketing concept', waarbinne e grend n s tussen Boot - ook zeer bekend door 'zijn' Instituut Boot - kunst en zaken is verdwenen. Het nieuwe tijd- geeft in zestig persoonlijke artikeltjes een beeld van schrift 'Dutch' wijdde in het tweede nummer zo'n het (gewapend) verzet in de Zaanstreek. Met zijn twintig pagina' Stolk'n aa s s echn projectee ts Al . prettige schrijfstij week i - l t niet waarom, maar mijn 'glossy' betaamd is de drukkwaliteit zeer hoog en ietk gevoei st echlezinj da bi ls tt Zaangwa he n saa vormgevine d t deedi ln g i eigenzinnig t mishe -s I . lezen was - en door het noemen van vele namen f schieandero n ideetjn ee nee eStol m o ep o k (waaronde velk roo e bekende Zaanse nament he s )i maniet nieuwhe j bi re Zaanse museu mbetreke t - boeienn ee d boekje geworden t vonDa . d Dagblad ken? Zaanstreek (tegenwoordig eigenlijk Noordhollands Dagblad geheten n publiceerd) me ook n e , n ee e Dat de appel nog steeds niet ver van de boom valt groot aantal van deze verhaaltjes. is recentelijk door Diederik Aten bewezenn i e D . Het pleit voor de realiteitszin van Boot dat hij geen e RijD p woonachtig Wormerveen i n e r geboren historisch verslag heeft gemaakt t zijnHe . „bepaalde historicus is een kleinzoon van J. Aten, die herinneringe persoonlijk i t wa n kaa n beleefdn e e 'Wormervee Zaanr en lang ' heefsweg t geschreven. mijn persoonlijke visie op bepaalde gebeurtenissen". Diederik Aten promoveerde e onlangd n aa s Zodoend t verderhe s ei e aankledin boekee d n gva n Universitei Amsterdan tva onderzoen ee mp o k naar Swarovem oorloe J.Jrd n Wi e t n Hoent .' gva . de banden tussen politiek en economie in het Noorderkwartier tussen 150 1800n 0e . allp o et adressehe k Oo Oostzaan ni n gratis ver- t promotie-onderzoeHe k spits p tweto zice to h spreidde en niet in de handel te verkrijgen 'Waar onderwerpen: de verhoudingen tussen de steden rech t onrechto t t wordt, wordt verze t plichtto t ' onderling en de verhouding stad-platteland. Dat heeft niet de pretentie een afgerond oorlogsverhaal laatste is voor Zaankanters het meest interessant. over de gemeente Oostzaan te brengen. De brochu- Duidelijk komt naar voren dat de steden (en dan re (26 blz.) geeft een beeld van het verzet in met name Amsterdam) de plattelandsnijverheid Oostzaan andern da n ee , gebeurtenismeldu n o z t - banden aa n hebben willen leggen ,toc e maaz t h rda sen, maar gaat niet verder. Dat mag ook niet ver- ook zo afhankelijk waren van de economische bij- wacht worden van het 4/5 mei-comite en zeker niet drage van dat platteland, dat vrijwel altijd slechts vauitgavn nee gratie edi s wordt verspreid. halfslachtige maatregelen genomen werden (wel- Omdat vrij vee t mondeui l n betrokkeneva n s i n e beschuitbakkerid t lichme t s uitzondering)al j . opgetekend leest het vlot weg. Aardig detail is dat Daarnaast maakt Aten aannemelij adele d e t d , kda t boekjhe Drukkerij ebi Wijn gedrukts jVa ki . Deze vertegenwoordigers van het platteland in de Staten drukkeri je oorlod heef n i gt honderduizenden van Holland eeue ,17 w zekee sterkd n ri e vertegen- exemplare t illegalhe n eva n blad Trouw gedrukt. woordigers voor dat platteland waren. De steden e titeD l verwijst naa t e teks d he e rstaa di p t o t konden e d strekeZaanstreet s he al n n e k Herdenkingsmonument aan de Ds. Nanne Schermereiland ook nog niet eens zo maar links Zwiepsingel. laten liggen vanwege de bevolkingsconcentratie en de economische kracht die daar nu eenmaal aan- Tenslott boen eee k waa Zaanstreee rd voorn i l -kwe wezig was. Aten: „Had Amsterdam effectief maat- komt, nieu maagaat- m n o tj VU r. mi waa t he r regelen tege e Zaansd n e scheepsbouw genomen, n Deursehoogleraava . Th n . heefA r t jarenlang waardoor scheepsbou e Zaad n waa onmogelij k onderzoek gedaan naar e zeventiendGrafd n i t e t repercussie gewordens da wa d ha n mondip da ,s o - eeuw t resultaa.He neergelegs ti aantan ee n di l deel- aal niveau gehad." n ee poldere dorn s d i Ee t n p i n i He studie. u n n se Een aardige bijkomstigheid van Aten's dissertatie is magistraal boek geworden, knap geschreven, maar dat hij ook een aantal nieuwe gegevens over de vooral zeer brongebruikt knahe n pi n .da Graf g ma t Zaanse geschiedenis op heeft gediept. Zo schrijf eeuwse t17 l e goed e we n archiefstukkedi n zitten, hij onder meer over een structuureel samenwer- maa t neem da rt vee da t l g nieontbreektwe t e D . kingsverband tussen een aantal dorpen tegenover manier waarop Van Deursen gebruik maakt van de de steden. Ook heeft hij nieuwe zaken over rosmo- bronnen om het leven in een plattelandsgemeente len n ventjagerie s e archieved t ui j n opgediept. te schetsen is innovatief en opvolging zeker waard. Natuurlij t boek interessanhe oo ks i k t omdae d t Maar waarom dit boek hier genoemd? Graft was,

996 e Zaanstreed s neal t k afhankelij handen va k n e l groei. Uitgeverij Balans. ISBN 90 50 18 281 X. zeevaart. Voo Zaanstreee rd k kwam daa nijvere rd - Prijsl septembe t to : r85,-f , daarn af 110,- . heibijg d.no Graf nabijgelegee d t kendes al t ne , n . StolkS , Rainbow Creations,w Stolp ne wi kA S Zaanstreek, een flinke doopsgezinde minderheid museal marketing concept : DutchIn . , quarterly en een minder op de voorgrond tredende katholie- magazin , apri2 o len 1995 (guest pages). Inclusief ke bevolkingsgroep vreemn da t verone dt he s I . - exclusieve grafiek en horloge-aanbieding. derstellen dat wat voor het volksleven in Graft gold Prijs: f 12,50. ook voor een groot deel voor de Zaanse bevolking Aten. D , 'Alsgewelft he comt...' Politie econon ke - op is gegaan? Hierin schuilt voor Zaankanters dHollann ei e mi d benoorde , 150IJ - t 18000 nhe . extra Deursen' n waardVa n eva s onderzoek. Uitgeverij Verloren, Hilversum, 1995. Deel V in de N.W. Posthumus Rees. ISBN 90-6550-392-7. Met Onrusn Ja r tGe illustraties, noten, literatuur, registe samenvatn e r - ting. Prijs: f 79,-. Besproken zijn: J. Boot, Na vijftig jaar. Herinneringen aan de twee- A. van Braam, Zaandam in de middeleeuwen inge- de wereldoorlog Zaanstreek.e d n i Westzaan, Amor leid. Zaandam 1994. 12 blz. Fl. 7,50. Vincit Omnia, z.j. (1995). 76 blz. met een gering A. van Braam, Topografie van de westelijke aantal zwart-wit illustraties. Prijs: f25,-. Zaanstreek omstreeks 1600. Zaandam 1994 blz0 2 . G. Vleeshakker, J. Slop, J. Velthuis, W. Buis Fl. 10,-. (samenstellers), Waar recht t onrechtto wordt, Braamn va . A , Alfabetisme ongeletterdheidn e n i wordt verzet plicht.t to Verhale Oostzanern nva t sui Zaandam zeventiendee d n i eeuw. Zaandam 1994. e Tweedd e Wereldoorlog t n uitgavhe Ee .n va e blz. 11,-0 2 Fl . . Gemeentelijk 4 en 5 mei-comite, Oostzaan, A. van Braam, Burgemeesters en vroedschappen Oostzaan 1995t zwart-wiblz6 2 me . t illustraties. van Westzaandam 1640-1794. Zaandam 1994. 36 Niet in de handel te koop. blz. Fl. 15,-. Deursenn va . polder. e dorpn d Th n . ,Ee i A Grafn i t e brochureD n Braamva s . kunneA , j bi n de zeventiende eeuw. Bert Bakker, Amsterdam Kalverringdij , 15019 k T Zaanda9B m (075- 1995. ISBN 90 351 1443 4 (paperback), 90 351 179794) worden besteld. 1447 7 (gebonden). 379 blz. met illustraties, noten, J. de Vries, A. van der Woude, Nederland 1500- literatuur en register. Prijzen: f 49,90 en f 65,-. eerste1815De - ronde modernevan economische

Kroniek

Drie maanden de Zaanstreek, samengesteld uit de 11 februari flinn Ee .k aantal leden sta handee kd t nui . BonifatiuskerorganisSt e d n Oostzijde tva d n kaa n ei Zaanse kranten Dagblad Zaanstreek en De Zaanse de mouwen om daadwerkelijk de verruiging van het Zaandam. Klitsie is een van de vaste bespelers van Gezinsbode. natuurgebied een halt toe te roepen. het unieke orgel, dat in 1786 door de Oostenrijker Johannes Mittenreither werd gebouwd. februar6 i 16 februari Woningbouwverenigin Arbeie gD d maakte bekend Ron e watertored Assendelfe nt t breekt ween ee r 18 februari mogelijkheie d onderzoekee dt boue d der n t wn-va to 'kort gedingen-seizoen' aan e Verenigin.D t to g Zaanstad krijg u zeke n n tnieu ee r w theatere D . tig woningen achter het herenhuis Zaan weg 51, waar- Ongeschonden Behoue Watertored n e d va d n e n gemeenteraad zei 'ja' tegen de langdurig voorbereide in eerde IVVO-schooe rd gehuisvests wa l t panHe . d families Biersteke Boogern re t kondigde afzonn naa - theaterbouw aan de Voorzaan te Zaandam. Het maakt deel uit van een karakteristieke villawand uit derlijk van elkaar een rechtsgang te maken. Zij eisen Zaantheater kwam voor 28 miljoen gulden op de verden ee n i r s verlede191wa n 0e n onderdeet he n lva dat gemeente Zaansta noodwoningee d n naase d t gemeentelijke begroting. hoofdkantoo Wessanenn va r . watertoren laat verwijderen. 21 februari 10 februari 18 februari Het bewonersoverleg Willis-Indij e Krommenit k e Een sterk verwaarloosd houten pand aan de Parkstraa openine td t Grann Me gva d Caf Barrage éL e were dd overwoog naar de rechter te gaan als gemeente in Zaandam krijgt een nieuwe gevel. De huidige win- restauratie van het monumentale pand Dam 2 te Zaansta t voornemedhe i doorzetteu nme zo n i m no kelpui, bestaande uit twee etalages met een deur in het Zaandam voltooid Zaandamse D . ontwikkelm eDa t 199t zan me gaa5e dt n eerst e rijded m eno fasn eva midden, verdwijnt plaate d n I .s hiervageven ee l l nza zich in snel tempo tot horeca-centrum; met regelmaat Plan Willis bouwrij makene pt bewonersoverlet He . g verrijzen die sterk doet denken aan de oorspronkelij- valt de aanduiding 'Zaans Leidseplein'. steld t gemeentda e e Zaanstad eerdere afspraken ke pant puiHe .d krijg woonbestemmingn ee t . breekt, namelijk: geen werkzaamheden te doen uit- 18 februari voeren zolan inspraakproceduree gd s niet zijn afge- februar3 1 i In Wormer wer e eerstd e paal geslagen voot he r rond. De gemeente liet weten dat het om slechts een De OBW (Vereniging tot Ongeschonden behoud gebou Zaanslinger'e w'D complen ee , hondern xva d klein stukje gaat, waar eerder zand moet worden Westzijderveld) voert al gedurende veertien jaar strijd woningen dat wordt gebouwd in het kader van het gestorbodee d m mlatee to t n inklinken. oWestzanervelt mhe behoudene dt ruie D .m zeshon- Zaanoeverproject. derd leden voerden acties op juridisch en planolo- februar1 2 i gisch gebied, vergaderden, maakten plannen en 18 februari t bestuuHe Stichtinn rva gReght ' t Huy Westzaae st n namen besluiten. Maar: alleen op papier. Tot zaterdag Koos Klitsie (39) vierde zijn 25-jarig jubileum als wil bijeenkomste vrienden nva dezn nva e stichtine gd

997 naam 'Westzaner soos' geven Westzanee D . r soos si tijdelijk voorzitter van Rotaryclub Zaandam, H. Op- 21 maart gepland op elke laatste vrijdag van de maand. denvelde dooe d , r deze club ingestelde prijs voot rhe Zaandan i t beel Czaan m He va d Da mr e Peted p o r Behoud van Zaans Erfgoed. Een belangrijke erken- n telekraawert behulee me dn va pn wee p zijo r n 21 februari ning voor zijn grote specialistische kennis van de plaats gezet. December vorig jaar wer t beelhe d d Gedeputeerde Staten van Noord-Holland stelden het Zaanse houtbou zijn we n hoog aangeschreven reeks door een vrachtwagen geramd waardoor het zo'n 20 besluit over vestiging van een provinciaal archeolo- boeken en artikelen die hij hierover publiceerde. Het centimete zijn nva r sokkel schoof. gisch depot in het fabriekspand Mercurius aan d eerste d s e wa kee dezt rda e nieuwe jaarprijs werd uit- Veerdij Wormee kt r uitt voorste.He t aankooto l n pva gereikt. 21 maart het pan DE/Lassin va d eagende d wer n dva a afge- t haventerreiHe t tusseda n n Assendelf Beverwijn e t k voerd, mogelijk doordat bekend wer t nadeda d r 7 maart moet worden aangelegd in de Wijkerpolder mag in bodemonderzoek noodzakelij. kis Het gebruik van hardhout blijft bij een gebrek aan eerste instantie niet grote ; lateha r r 0 worde20 n nda goede alternatieven moeilij e bannent e d t ui km O . kan het verder groeien. Dat schreef het college van februar4 2 i tropische regenwoude e sparet n n ondertekende d e Gedeputeerde Stuurgroee Stated n naa p Masterplan De aula bij de begraafplaats aan de Zaandamse gemeente Zaanstad het zogenoemde Noordzee-kanaalhaven benadrukteS G . n voortt da s Zuiddijk wordt door de coöperatie PC per l maart Klimaatverbond, waarmee zij zich min of meer ver- niets mag worden afgedaan aan de monumentale 1995 gesloten cret openine d aulhe e -a j d aN n bi . gva plichtte geen hardhout meer te gebruiken. Zaanstad waarde Assendelved n va e r Zeedij e Stellind n e k g matoriu n uitvaartcentrume m Vijfhoe e oudd s i ek slaagde hier redelijk in, maar blijft bijvoorbeeld voor van Amsterdam. aula overbodig geworden. beschoeiinge Zaanse d n ni e Schans hardhout gebrui- februar4 2 i ken. 29 maart e opknapbeurD Westzaanse d n va t e pelmolet He n Provincie Noord-Holland besloot Mercurius aan de Prinsenhof kon voor een deel worden bekostigd door 14 maart Veerdij provinn Wormeee e t k koper e t e -n m naa o r e verkood 'Walviswijnn va p ' door AH-winkeln e s Technisch bureau Aquatower overweeg schadn ee t e ciaal depot voor bodemvondsten in te vestigen. De in restaurant d'Hoop op de Swarte Walvis, in verband van 'ettelijke tonnen' te claimen bij Assendelver J. Statee d n vertegenwoordigde partijen gingen ermee me heropenine td t restauranhe n brane gd va n a dtn va Biersteker. Dat bleek tijdens het kort geding van akkoor t voo dda kooe d bedran r pee 310.00n gva 0 januari. Biersteker tegen gemeente Zaanstad s eisal t : me , gulden wordt uitgetrokken; restauratie en inrichting verwijdering van de noodwoningen naast de water- zullen zeven miljoen gulden kosten. februar5 2 i tore Assendelfte nt . Aquatowe watertoree d n i l wi r n In Zaandijk werd de Stichting Zaan & Dijk opge- bedrijn ee f vestige naasn e n toree d t n twee directie- 31 maart richt, die de gave structuur aan weerszijden van de woningen. De directeuren van het bedrijf zeggen met Vogelbeschermers plaatsten in hun blad De Grutter Zaan bij het noorden van Koog aan de Zaan, de Vereniging tot Ongeschonden Behoud van de grote vraagtekens bij de plannen om in de Zaandijk, de Zaanse Schans, de Kalverpolder, de Watertoren daarover overeenstemming te hebben Zaandamse Kalverpolde n 'natuurattractieparee r k Enge Worme buurtschae d n re p Bartelslui ondern si - bereikt, terwijl de vereniging zich nadien toch tegen van nationaal belang e richtent n i ' . Deze plannen ling verban l beschermenwi d n MaatschappiEe . j de bouw van de woningen keerde. Biersteker is onderzoeksbureakomen kokee ee d t n nui rva n i t uda voor stadsherstel is een onderdeel van de stichting. secretaris van de vereniging, maar procedeerde dit opdracht van de provincie de mogelijkheden bekeek keer op persoonlijke titel. 'Waar is het u dit keer n vrijetijdslandschaee e Zaansd t me ep Schans al s 28 februari eigenlijk om te doen?', werd hem door een wanhopi- middelpunt in te richten, mogelijk al in 1996. De Zaandijker kerk kwam wederom te koop. De ge rechter gevraagd. voormalige hervormde kerk werd aangeboden met 31 maart café, lasergame, goodwill en inventaris voor negen 16 maart vijfdn Biaanlee d ee j n e gbaava n voor Schiphol zul- ton. e HoutwerkerD t roemruchthe , e beel Slavomin dva r len vooral bewoners van houten huizen in de toe- Miletic, wordt vrijwel zeker geplaatse d n aa t komst meer overlast van het vliegverkeer ondervin- februar8 2 i Zaandamse Houthaven-kade, nabi e Provincialed j - den. Dat zei Kees Keizer, coördinator van de Zaanstad krijgt een zogeheten 'oral history project' weg t beelHe . dbronn i moe n s da tworde n gegoten. Werkgroep Vliegverkeer van Kontakt Milieubeheer (mondeling overgeleverde geschiedenis), met de Dat werd bekendgemaakt door de stichting die zich Zaanstreek. Vooral in Assendelft-Zuid zal dit pro- bedoeling leemte n bijvoorbeelni geschiedenie d s beijvert voor eerherstel van beeld en kunstenaar. bleem gaan spelen. van bedrijve vullene t p o n . Geschoolde, vrijwillige interviewers gaan vraaggesprekken houden met (ex- 17 maart 3 april )werknemers van Zaanse bedrijven. Zij hebben dik- De zeventig jaar oude Vereniging De Zaansche Oud-wethouder Brinkma . BakkerJ n e n , beided li n wijls een schat aan informatie in hun hoofd, die zon- Molen is op zoek naar een geschikte opvolger voor van het Stedelijk 5 Mei-comité, sloegen de eerste der de interviews verloren zou gaan. voorzitte . MeursJ r e vereniginD . l verjongewi g n paal voo t nieuwhe r e oorlogsmonumen t verhe -n i t omdat inmiddels bijna eenderd e leded n n eva bijn a Savornie zetsplantsoed F A. ne d Lohmanstraa n naa t 2 maart vereniginge d s al s i d . ou Financiël neo z t toerisn e - in Zaandam. Omdat men voor de aanleg van het Korenmole Bleeke nD e Doo Zaandijn di k kreen gee tische ontwikkelingen maken het nodig de toekomst nieuwe monumen e t bomeplantsoed t he n i nd ha n nieuw dak. De dikte van de oude rieten bedekking goed tegemoe tredene t . gekapt zonde buure lichtene d rt n i t , werd gerekend veertia n s gwa jaar inmiddel oorspronkelijke d n sva e op protesten bij het slaan van de eerste paal. Deze twinti t zeveto g n centimeter geslonken. Hierdoor 18 maart bleven uit. dreigden lekkage e tredent p o s . Verenigine d g Eerste Zaanse kievitsei. Zaansche Molen verwachtte dat de klus zo'n vier 4 april weke beslagn ni l nemenza . 18 maart Ii worden verban me activiteitee d 5 t nn e dme 4 p no De grote natuurstenen voetstukken van 't Reght Huys alle achttien gemeentelijke oorlogsmonumenten 3 maart te Westzaan werden gerestaureerd en vervangen. De opgeknapt. Deze operatie zal zo'n dertigduizend gul- Bouwkundige Sikk Jone ed g (di Annen i o 1961 geen honderd jaar oude stenen waren door het op korte den gaan kosten. nadere introductie behoeft) ontving uit handen van afstand passerende verkeer gaan scheuren. 6 april Kroniek-supplement Een meer dan vijftig jaar oude hijskraan werd van de 20 april kade bij Genius Klinkenberg in Wormerveer per dek- De restauratie van de in 1920 naar Amerikaans model Tijdens de in deze kroniek behandelde drie maanden schuit naa t Zee-ehe r n Havenmuseu Umuidemn i n gebouwde windmolen Hercule s begonneni s e D . kwam minstens eens per week het nieuwe Zaanse vervoerd. De 73-jarige technisch vrijwilliger bij het windmolen stond aanvankelijk op de nominatie ges- Museum in het nieuws. De foto (van Annemieke museum J.Bus (als 15-jarige werknemer van loop wordee t t n maa groern doo ee acti n pn ree eva Emond) toont de plek waar dit museum moet komen, Klinkenber vurin ee l gga bewonderaa kraane d n )rva enthousiaste Zaankanters kon de windmolen behou e parkeerplaat d n hoe-n ee va k p e Zaanso d j bi s e gaat het gevaarte restaureren. Over een half jaar den blijven restauratie D . e gaat 230.000 gulden kos- Schans. Inmiddels ontstond grote ophef ovet he r maakt de kraan als speelobject voor kinderen deel uit ten. voornemen van gemeente Zaanstad om het Zaans van de nieuwe buitenkade die het museum thans Historisch Museum van de hand te doen. Heel inricht. 21 april Zaandijk stond op z'n kop en bijvoorbeeld ook de 6 april Vijfti gbevrijdine d jaa a n r g krijgt Assendelft einde- groep die sponsors voor het nieuwe theater te Molenmakerij Polan Oterleet dui spoedil kza here gd - n blijvenlijee k d oorlogsmonument. St e d j Bi . Zaandam trach vindene tt , lie twert wetedi p t ko nme stelwerkzaamheden aan de paltrokmolen De Held Odulphusker e dodenherdenkind e to k u wern t dto g houdee t Zaanstas nal d gelijktijdig cultuur verkwan- Jozua weer ter hand nemen en de houtzager wind- en gehoude verplaatsbarn ee t nme e houten plaquettt eme selt. Nog net aan het einde van april keerde Zaanstad waterdicht maken. e StichtinD g Vriendee d n va n daarop een paard (het wapen van Assen-delft). op haar schreden. Om de veelheid aan ontwikkelin- Held Jozu daaf aga r opdracht toe, alhoewe eigenr e l - Dankzij de inspanningen van het Herdenkingscomitë gen rond de musea nog enigermate overzichtelijk te lijk geen geld voor in kas was. Uitstel van de werk- Assendelft komt er nu een verzetsmonument van de rangschikken, lichtten wij alle vermeldingen erover zaamheden zou echter tot schade kunnen leiden. Assendelftse beeldhouwer Bert Neelen. uit de Kroniek en plaatsten wij ze hier achter elkaar.

10 april 26 april Birestauratie d j t Doopsgezindhe n eva e Weeshuin si Vereniging De Zaansche Molen heeft de gemeente Stationsstraae d Zaandan ti m bleke houtee nd n wan- gevraagd een 'bos' van circa vijftien populieren dicht den van het pand in minder goede staat dan verwacht. ten noorden van oliemolen De Ooievaar te verwijde- Deze tegenvaller zal de begrote kosten van 457.518 ren, aangezien de bomen de windvang van de molen gulden zeker doen overschrijden. Eind e 199d l 5za belemmeren. De Ooievaar, waarin de laatste veertig restauratie volgens verwachting voltooid zijn. jaar rui miljoen mee n gulde gestokens ni , staat tocl ha ongunstign ee p o e plemeese d k- t heersende zuid- 10 april westen wind wordt tegengehouden doo e nabid r j Uit handen van de voorzitter van Tafelronde staande notenfabriek van Duyvis. De Zaansche Zaanstreek '72, Hans Bosma, ontving voorzitter E.H. Molen zou De Ooievaar daarom het liefst naar het baro Tuyln Serooskerken nva va l e Stichtind n nva g vrije veld verplaatsen, maar daarvoor ontbreken de Op 22 februari werd duidelijk dat de plannenmakerij Oudhollandse Kerke bedran n ee 25.00 n gva 0 gulden. middelen. ove t centralhe r e Zaanse Museu gevorderds i r mve . Het bedrag is bedoeld voor de restauratie van de fun- De eerste ontwerpen voor het gebouw, dat in 1997 z'n Zuidervermaninderine d n gva Westzaann gi . 26 april deuren moet openen, werden gemaakt door architect J. Biersteker werd tijdens een algemene ledenverga Boschn Hilln De - t va o.ui r VolgenCo s diens plannen 11 april dering afgezet als secretaris van de Vereniging tot krijgt het museum, dat 8,6 miljoen gaat kosten, een Het monumentale scheepvaartbaken op het parkeer- Ongeschonden e BehouWatertorend n va d m He . oppervlakt 350n eva 0 vierkante glooin meteee n -re Hogendije terreid n naa Zaandan i k t moemda t ver- werd eigenmachti ondemocratiscn ge h optreden ver- kopered en nenkela n dak t eda , jaren groe l uitnza - dwijnen in verband met de bouw van het Zaantheater weten, (zie ook: 16 februari en 14 maart). slaan. Het gebouw, waarin veel glas wordt verwerkt, is een belangrijke herinnering aan het historische ver- wordt omringd door wate bereikbaan re houn ee -a rvi voer over water. Daaro andern mee p moeeo t plethe k apri7 2 l ten brug. Tijdens de presentatie van de definitieve worden woordvoerdsten herbouwdee i ze t Da . n va r Het Comité tot Behoud Dorpsschoon Oud Koog planne apri9 2 p l no blee Hilln kVa o weini zijn gnaa provincie d e Noord-Holland. heeft steun gevonden bij architect J. Schipper in z'n eerste plan veranderd te hoeven hebben. Bij deze pre- strijd tegen sloop van verzorgingstehuis Parkzicht. sentatie bleek eens temeer het enthousiasme van de 13 april Gemeente Zaanstad wil dit verzorgingstehuis slopen betrokkenen bij de museumbouw en -inrichting. De klompenmakeri Zaanse d p o j e Schans wern dee en doen vervangen door een complex van 87 senio- Toekomstig directeur K. de Jong sprak van een muse- nieuwe aanwinst rijker. Brabander Harr Aarln va y e renwoningen - met onder meer twee 25 meter hoge um van 'Europese allure'. 'De Zaanstreek heeft name- jaan kil0 heefee r 50 a ower n twegendn kee e klomp woontorens. Schipper, in 1969 ontwerper van lijk iets uniek biedene st industriëln :ee e ontwikkeling afgeleverd die hij uit een wilgenstam hakte. De klomp Parkzicht, heeft een plan voor ten dele renovatie en vanae zestiend d t eind he n f va e e eeuw', aldue D s beloof grotn ee t e toeristische trekpleiste wordene rt . ten dele vervangende nieuwbouw voor Parkzicht Jong. geschetst. De aandacht voor het nieuwe museum werd echter 18 april overschaduwd doo e ontwikkelinged r n ront he d Ter herinnerin oliefabrien gaa Vrede kD ewaa- r eens stukjn t begi ee datu e he n e D n va verwijsm aa t naar Zaans Historisch Museu 1 e m1 Zaandijkt p o l A . het halve dorp werkte, maar die een jaar gelede npublikatin wer va s nie dg du t da n vanzelfspreken e e d d maart kondigde gemeente Zaansta rapporn ee n dtaa gesloten - werden in het hart van Westknollenda gebeurtenise d mn va g naarda .e Tentoonstellinged n ne uit te brengen waarin de toekomst van dit museum twee maalstene eerdere d t nui e mole Vrede nD e ont- dergelijke, alsmede het verschijnen van boeken en nader zou worden beschouwd. De jaarlijkse subsidie huld. De stenen wegen tezamen met een metalen as en proefschriften, zijn buiten deze kroniek gehouden. van 100.00 0e d voormaliggulde n aa n e houder naar schatting zo'n 14.000 kilogram. Behalve Daarvoor zij verwezen naar respectievelijk de rubrie- Oudheidkamer wordt overgeheveld naa t museurhe m dorpsbewoners droegen ook de familie Kaars ken Culturele Agend Boekennieuwsn ae . bij de Zaanse Schans en de gemeente twijfelde aan de Sijpesteij Lodern e n s Croklaan (voorheen eigenaars mogelijkhede t Zaandijksnhe e museu zelfstann mda - van De Vrede) financieel bij aan de plaatsing van het Annemieke Emond dig voort te doen bestaan. Vier weken later, 7 april, monument. werden de plannen bekend. Voor een bedrag van

999 n wildto e gemeentd 2 e 1/ 4 t ooihe e t dooe d r miljoen. Verkoot Historische n pva h Museuu mzo Zaanstad keerde geschrokken terug op haar schre- gemeente Zaandijk als geschenk aanvaarde pand het eerst t bedraeda deen gva l opleveren. Maae d r den en liet weten samen met Stichting de Zaanse waarin het museum is gevestigd, verkopen. Dat Zaanse bevolking reageerde furieuplannene d p o s . Schans en het nieuwe Zaans Museum naar 'een bedrag zou dan mooi gebruikt kunnen worden voor In Zaandijk hing vrijwel hui huin vlae saa sd g half- goede oplossing' te gaan zoeken, waarbij de publie- het museum bij de Schans. Daar was namelijk spra- sto werden ke ramen ni n biljetten gehangee d t nme functike e behoude blijvennzou vertrouweHet . nin ke van 'onvoorziene tekorten'. Bij het voor veel geld tekst Schande!'. En het was niet alleen de Zaandijker de culturele betrokkenheid van het gemeenstebe- door Twijnstra Gudde uitgevoerde haalbaarheidson- dorpsbevolking die te hoop liep. Tijdens een actie- stuur werd doo hele rd e affaire flink geknauwd, her- derzoe bijvoorbeels wa k d vergete t bouwehe t nda n vergadering die de bewonersvereniging Gortershoek stel daarvan zal tijd kosten. van het museum ook aanpassingen van het parkeer- belegdd ha , keerden zo'n beetje alle Zaanse cultuur- terrein noodzakelijk maakte - dat kost liefst l 1/2 historische verenigingen zich tegen deze plannen. Annemieke Emond

Culturele agenda 13 mei-23 juli 1995 23 juli 1995 septembe0 3 r 1995 Expositie 'Verrassend Verkade'. Een expositie over het Fietsexcursie 'Bodem' t betref t rondriHe .n he ee t m o t Zaanse Molendag. Traditiegetrou waarog da n pwee bekende bedrijf Koninklijke Verkade Fabrieken N.V. Wormer- en Jisperveld met als thema de bodem van dit groon ee t aantal molen bedrijn si ziee t f n zijn. e zie T n museui n m Beeckestijn, Rijksweg 136, gebied t ondedi , r deskundige leiding. Georganiseerd (open: 10.00-17.00 uur) Velsen-Zuid, op de bovenverdieping, door de Poelboerderij, Veerdijk 106 te Wormer. (open: woensda zondam gt/ g 12.00-17.00 uur) Picknick-spullen en laarzen meenemen, 17 oktober 1995 (aanvang 13.00 uur, kosten f2,50 p.p.) Lezing van Prof. Dr. Van Deursen over de resultaten 19 mei sept-3 . 1995 van zijn onderzoek over Graft; 'Het dorp Graft in de Tentoonstelling 'Bande VOC'e d t ,nme georganiseerd 11 augustus 1995 17e eeuw'. Georganiseerd door de Nederlandse e Toer-I t d kade ihe nn va nr e Stichtin199d n 5va g Grote Vlootschouw, in het kader van Sail '95. Genealogische Vereniging afd. Zaanstreek-Waterland, Kuns Cultuun e t r Noord-Holland, doo e Stichtind r g Party-centrum Vlaar, Koemarkt 13 te Purmerend. Provinciale Atlas Noord-Holland in samenwerking 19 augustus 1995 (aanvang: 20.00 uur, toegang gratis) t Westfriehe t me s Museum. Westfries Museum, Rode Zaanse d Jaarfeesp o e V SchansVV t . Inlichtingej nbi Steen l, Hoorn, de VVV, tel: 075-162221 mei t/m september (open: ma/vr. 11.00-17.00 uur, za/zo 14.00-17.00 uur) (Open: 10.00-17.00 uur) Luchtoorlogmuseum Icarus et Mars en Fort Veldhuis. Georganiseerd door de Stichting Aircraft Recovery 6 juni-augustus 1995 20 augustus 1995 Group '40-'45. Expositie 'Foto' n Oostzaava s n Oostzaners'e n . Aankomst van Czaar Peter. Georganiseerd door hore- Fort Veldhuis, Genieweg l te Heemskerk, Georganiseerd doo e fotoclud r b Oostzaae d n i n caondernemingen. (open septembem zondaget/ p i o : me 10.0n n rva nva 0 Openbare Bibliotheek Oostzaan, Zuideinde 101, tot 17.00 uur). Oostzaan. 9 september 1995 Icarus et Mars, Zeedijk (tegenover no. 7) te Assendelft. Open Monumentendag. Woonhuizen, pakhuizen o.a. (open: elke eerste sep zondam maane t/ d -i n gdva me 10 juni-28 juli 1995 pakhuis 'Koningsbergen' te Oostknollendam, kerken tember van 10.00 tot 17.00 uur) Voor excursies bellen Expositie 'Landschappen n i Ja aquareln n va ' en andere monumenten worden opengesteld voot rhe 02987-4678. Groenhart. Plaats t NoordhollandHe : s Landschap, publiek. Dorpsstraat 65 te Castricum. (open: van 10.00-17.00 uur) (open: elke werkdag van 13.30-17.00 uur) 13 september 1995 juli-augustus 1995 Lezing ovee veenweidene d natuud r n va r . Expositie 'Zaandam onder zeil', Historische beelden Georganiseerd door Staatsbosbeheer. Plaats: De jareuie d t n 1880-1900 toe Zaandan ni blikkeg mno n Lindenboomzaal aan de Raadhuisstraat 55 te en barken binnen voeren. Daarnaast is een verzame- Koog aan de Zaan. ling flessen-scheepje e collecti d e ziet t s ui n n va e (aanvang: 20.00 uur, toegang f5,— p.p.) . R Aafjes. Plaats: Molenmuseum, Museum- Permanent laan 18 te Koog aan de Zaan. 17 september 1995 ledere eerste zondagmiddan maanee e d r e n s di gva (open: di/v 10-113.00-17.0n n e rva r 2uu n 0 uurva a z , Historische vaarexcursie, onder leiding van een diaserie ove bepaaln ree d onderwer natuure d t t pui .He 13.00-17.0n 14.00-17.0va o z n e r 0 0uur)uu . Zaanse archeoloo zoep go k naar aanwijzingen ee t nui Natuurhistorisch Museum E. Heimans, Thijssestraat l ver verleden. Georganiseerd doo e Poelboerderijd r , te Zaandam. jul9 i 1995 Veerdij Wormere t 6 10 k . Elke eerste zondag van de maand een doorlopende Boekenmarkt. Op enige honderden kramen zullen (aanvang: 14.15 uur. Kosten volw. f 12,50, kinderen dia-voorstelling, aangepas seizoenee d n taa iedern ne e antiquaren, tweedehands boekverkopers, nieuwe f 5,-p.p.) zondag de vaste collectie, boekhandels, uitgevers, bibliotheken, musea, druk- (open: van 13.30-17.00 uur) kers-in-de-marge,boekbinders, prenthandelaren etc. septembe0 2 r 1995 hun aanbod ten toon spreiden in het centrum van Lezing van de heer J.C. Kort over 'Onderzoek in leen- Haarlem (Grote Markt, Spaarne etc.) Gehouden in het registers'. Georganiseerd doo e Nederlandsd r e t 750-jarikadehe n rva g bestaa stae d dn Haarlemnva , Genealogische Vereniging afd. Zaanstreek-Waterland (open: zondag van 11.00 tot 18.00 uur. in 'De Aansporing', Stationsstraat 15, Zaandam, (aanvang: 20.00 uur, toegang gratis)

1000 HVM&S Restauratie - Verkoop van historische bouwmaterialen o.a. deuren ramen schouwen hang en sluitwerk plavuizen tegels

Klop eens aan op het adresp o waa g no r Kamoi**n Va \ 0""- __———.——— ambachtelijke wijze wordt gerestaureerd Amelan8 d1 EEN BEST 1506 ZW Zaandam tel : 075-160518 b.g.g : 06-52 92 54 28 ADRES

Utiliteitsbouw ÜSP Woningbouw Renovatie/Restauratie Onderhoudswerken **"&» KLASSIEK EM MODERN s______UIT&3EN

EU LEVERING VAM tf 00T; bouwers

ALSINANPHRE

ACHTERSLUISPOLDER- braan va m minnesm• a RUSHOUTWE 6ZAANDAM3 . TEL075-164222-16422S. FAX 075-701285.

jonge arnoldusstraa 0 zaanda2 t m tel. 075-178655 GEOPEN ZATERDAD R 17.3T 8.3UU 0TO 0 G R 12.3 T 9.0UU 0TO 0 EET U HET NOG?

oP DEZE PAGINA STOND DE VERTROUWDE ADVERTENTIE VAN ALBERT HEIJN MET DE AFBEELDING VAN HET WINKELTJE SCHANS.DE AAN

GRAAG ZOUDEN WIJ DEZE RUIMTE WEER OPVULLEN

METFRAAIEEEN ADVERTENTIE.

LNTERESSE?

WlE OH WIE?

VOOR NADERE INFORMATIE KUNT CONTACTU OPNEMENMET MEVR. . KLOPPER,S WEIVER, 5

154-6 LA JISP, TELEFOON 02982-1371