KOMENTARZ Cały Obszar Objęty Arkuszem Mapy Tuchola Pokrywaj Ą Utwory Rzeczywistosci Obciążenie Oczyszczalni Jest Znacznie Mniejsze (Tab
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
utworami czwartorzędowymi (np. w pobliżu Płazowa i Tucholi). Miąższość osadów Tabela 3. Stany charakterystyczne Brdy w profilu Tuchola w latach 1981-2010 (wg STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH bytowo-gospodarcze m.in. z miasta i gminy Tuchola, a także z gminy Cekcyn i mioceńskich jest zróżnicowana (60 – 120 m). IMGW-PIB). Kęsowo. Maksymalny dobowy przepływ ścieków wynosi ponad 6200 m3/dobę, w KOMENTARZ Cały obszar objęty arkuszem mapy Tuchola pokrywaj ą utwory rzeczywistosci obciążenie oczyszczalni jest znacznie mniejsze (tab. 12). Po uru- XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X Rok Na podstawie wyników badań rzeki Brdy w profilu Piła Młyn czwartorzędowe. Największa ich miąższość (ponad 70 m) występuje w kopalnej chomieniu tej ważniej inwestycji (nie tylko dla Tucholi, ale także dla dolnej części DO MAPY HYDROGRAFICZNEJ NNW 70 78 80 81 77 74 68 62 61 64 69 72 61 przeprowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w dolinie Brdy, a najmniejsza (ok. 10 m) w południowej części. Niewielką miąższość zlewni Brdy) rzeka Kicz nadal pozostaje odbiornikiem ścieków, lecz oczyszczonych. Bydgoszczy należy stwierdzić, że rzeka ta charakteryzuje się dobrym potencjałem utworów czwartorzędowych (20 – 60 m) stwierdzono także na Pojezierzu Praca oczyszczalni pozytywnie wpłynęła na jakość wód Kiczy i Brdy. W 2000 roku, W SKALI 1:50 000 SNW 93 93 95 97 97 93 83 75 73 77 84 89 88 ekologicznym oraz zadowalającym poziomem sanitarnym (tab. 8 i 9). Krajeńskim. Z okresu plejstocenu udokumentowano obecność osadów z okresu pomimo stwierdzonych pozytywnych zmian jej parametrów jakościowych, stężenia Jakość wód Bielskiej Strugi odpowiada najlepszej, I klasie, odmiennie niż jej zlodowacenia północnopolskiego oraz środkowopolskiego. SSW 103 105 114 112 107 103 94 85 84 87 94 99 99 związków fosforu oraz skażenie bakteriologiczne nadal wykraczały poza normy ARKUSZ N-33-96-B stan sanitarny, który jest niezadowalający. Zauważalna jest jednak wyraźna Spośród kilku struktur geologicznych do najbardziej charakterystycznych dopuszczalne dla wód powierzchniowych. Struga Kicz przyczyniała się do obniże- SWW 111 123 145 135 122 112 104 95 97 98 103 108 113 tendencja do polepszania stanu sanitarnego tego cieku od co najmniej 2003 roku. należy kopalna dolina Brdy pochodząca najprawdopodobniej z interglacjału nia jakości wody w Brdzie do III klasy czystości (Jutrowska i Goszczyński 2002). TUCHOLA Jakość wód rzeki Kicz na podstawie wskaźników fizyko-chemicznych oceniono kromerskiego (Butrymowicz i in. 1978), która została powiększona podczas Szczegółowe badania rzeki Kicz przeprowadzone w latach 2008-2009 z jednej WWW 147 210 242 234 253 132 119 114 131 117 133 130 253 poniżej stanu dobrego z uwagi na podwyższone stężenie fosforanów. Ponadto we interglacjału wielkiego. Miąższość piasków w tej kopalnej dolinie wynosi od 20 do strony wykazały wysoki efekt oczyszczania ścieków w Tucholi, z drugiej jednak wszystkich porach roku stwierdzano wysoką liczbę bakterii coli typu kałowego. Opracował: nawet 80 m. Interesującą strukturę stanowi także Pojezierze Krajeńskie z dwoma lub wskazano nadal nie do końca zadowalającą jakość tej rzeki (Lewandowska-Robak Średni roczny przepływ Brdy w profilu Tuchola wynosi 19,2 m3/s (tab. 3), co Pomimo tego następuje powolna poprawa stanu sanitarnego Kiczy (Raport...2012). Włodzimierz Marszelewski trzema poziomami glin zwałowych rozdzielonych piaskami fluwioglacjalnymi. W M. i inni 2011), zwłaszcza pod względem BZT5, azotu azotanowego, azotu amono- odpowiada odpływowi jednostkowemu 9,6 l/s/km2. Wartość odpływu jednostkowego Przyczyną słabej jakości i słabego stanu sanitarnego Kiczy jest zarówno rolniczy niektórych miejscach strop piasków międzymorenowych o miąższości kilkunastu wego i ChZT. Jako główne tego przyczyny wskazano m.in. chemizację rolnictwa, jest więc wysoka i świadczy o dużych zasobach wodnych w górnej części zlewni. charakter zagospodarowania jej zlewni jak i fakt, iż jest ona odbiornikiem ścieków metrów znajduje się blisko powierzchni terenu, na rzędnej ok. 100 m n.p.m. składowiska odpadów i zanieczyszczenie atmosfery. Wnioskowano o opracowanie Na przestrzeni roku przepływ Brdy w Tucholi jest najwyższy w marcu (średnio 23,6 oczyszczonych z Tucholi i okolic. (Oficjalska i in. 2000). programów wprowadzających regulacje prawne w zakresie technologii, rozwiązań m3/s) i w miesiącach sąsiednich (kwiecień oraz styczeń i luty), a najniższy w sierpniu Wyjątkowo dobrymi cechami wyróżnia się Szumionka, najprawdopodobniej z OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PRZYRODNICZA OBSZARU wodooszczędnych, produkcji bezściekowej, a także o zmianę koncepcji zaopatrze- i lipcu (odpowiednio 14,4 i 14,5 m3/s). W poszczególnych miesiącach różnice uwagi na typowo leśny charakter zlewni (tab. 8 i 9). Jej wody wykazują cechy nia w wodę. TOPOGRAFICZNE DZIAŁY WODNE między średnimi przepływami są więc małe, co wynika z dużego (jednego z charakterystyczne dla I klasy w zakresie wskaźników fizyko-chemicznych, dobry jest najwyższych w skali kraju) udziału wód podziemnych w odpływie całkowitym Brdy, także stan sanitarny cieku. Warto podkreślić, że wysoka jakość wody Szumionki Tabela 12. Podstawowe dane dotyczące oczyszczalni ścieków w Tucholi. obserwowana jest niezmiennie od wielu lat. Cały analizowany obszar znajduje się w zlewni rzeki Brdy – lewostronnego który wynosi ok. 80%. Znaczne różnice natężenia przepływu są widoczne jedynie w 3 Rodzaj Ilość Urządzenia Kierunek dopływu Wisły. Stąd też działy wodne ograniczające zlewnie dopływów tej rzeki przypadku wartości ekstremalnych z całego okresu obserwacyjnego (49,5 m /s oraz 3 3 posiadają rząd III i zdecydowanie przeważają na całym obszarze. Przebieg działów 7,28 m /s, tab. 4). Tabela 8. Wybrane parametry fizykochemiczne rzeki Brdy (B) w profilu Piła Młyn Miejscowość Zakład ścieków m /d oczyszczające zrzutu wodnych jest prawie wszędzie pewny. W wielu miejscach znajdują się oraz Szumionki w profilu Piła Młyn w 2013 roku – wartości średnie z dwunastu (lub Tabela 4. Przepływy charakterystyczne Brdy w profilu Tuchola w latach 1981-2010 bezodpływowe zagłębienia chłonne (szczególnie na obszarach zbudowanych z 6-8) pomiarów w ciągu roku (wg WIOŚ w Bydgoszczy). Objaśnienia: B – Brda; S – Tuchola Przedsiębiorstwo Komunalne 2 250,00 Kompleksowe Kicz utworów piaszczystych) oraz ewapotranspiracyjne (głównie w obrębie utworów (wg IMGW-PIB). Szumionka. Komunalne Brda gliniastych). XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X Rok NNQ 11,4 10,0 7,81 12,1 14,2 11,7 10,7 9,90 7,54 7,28 7,69 8,88 7,28 Do obiektów silnie przekształconych należy jezioro Głęboczek (powierzchnia OPADY 17,4 ha, głębokość maksymalna 5,5 m, średnia 3,0 m). Ze względu na presję SNQ 17,0 17,3 17,3 18,8 20,2 18,4 15,3 12,5 11,4 11,8 13,4 15,0 15,7 spowodowaną jego położeniem w granicach administracyjnych miasta Tucholi, w Średnia (1971-2000) suma roczna opadów atmosferycznych wynosi nieco tym intensywne wykorzystywanie rekreacyjne, zostało ono zdegradowane już w SSQ 20,4 21,5 22,0 22,8 23,6 22,2 18,7 15,7 14,5 14,4 16,4 18,5 19,2 elektrolit. (S/cm) poniżej 550 mm (Lorenc 2005). W poszczególnych latach jest ona znacznie ść latach 80. XX wieku. Od początku lat 90. XX wieku podjęto kilka rodzajów prac SWQ 23,6 25,2 27,3 27,4 27,8 26,3 22,4 19,2 18,4 17,7 19,8 21,7 23,1 parametru i klasa rekultywacyjnych mających na celu przywrócenie temu obiektowi dobrego stanu zróżnicowana. Ekstremalne jej wartości zanotowane na stacji IMUZ w Bydgoszczy ść wyniosły 809 mm oraz 396 (Bąk 2003). Najwięcej opadów atmosferycznych ekologicznego. Początkowo rozpoczęto budowę ochronnego rowu opaskowego WWQ 36,5 37,4 49,5 48,3 44,9 34,8 28,4 26,0 29,6 24,8 30,5 29,6 49,5 występuje w półroczu ciepłym (V-X), średnio 350 mm, w tym w lipcu 72 mm, a pH Odczyn Azot amonowy (mg N-NH4/l) Azot azotanowy (mg N-NO3/l) Azot ogólny (mg N/l) Fosforany (mg PO4/l) Fosfor ogólny (mg P/l) (Cieściński 1991), która nie została ukończona. Każdego roku wykaszano trzcinę i Rzeka Warto Pt) (mg/l Barwa Zawiesina ogólna (mg/l) Tlen rozpuszczony (mg O2/l) BZT5 (mg O2/l) Nasycenie wody tlenem (%) Przewodno najmniej w półroczu chłodnym (XI-IV), średnio 200 mm, w tym 27 mm w lutym (tab. B min 9 4,0 8,2 0,8 90 285 7,4 <0,004 0,34 0,84 0,12 0,10 usuwano ją poza jeziora, co nie przyniosło oczekiwanego rezultatu. W 1993 roku 1). Średnio w roku występuje 171 dni z opadem atmosferycznym powyżej 0,1 mm, Zasoby wodne pozostałych cieków są znacznie mniejsze. Średnie roczne ich rozpoczęto napowietrzanie jeziora oraz zainstalowano biostruktury w celu ułatwienia 3 3 w tym 11 dni z opadem powyżej 10 mm. Pokrywa śnieżna w latach 1970-2000 przepływy wynoszą od 0,11 do 0,86 m /s, a odpływy jednostkowe od 3,0 do 6,9 dm B max 20 7,40 13,3 1,6 98 358 8,7 0,11 0,77 1,64 0,28 0,39 samooczyszczania jeziora. W latach 2001-2003, ze względu na słabe efekty (tab. 5). Wyniki chwilowych wartości przepływów z miesiąca września 2014 roku dotychczasowych zabiegów, podjęto próby inaktywacji fosforu koagulantem występowała średnio 55 dni w roku, a jej grubość wynosiła średnio 7 cm (Lorenc B śred 15,0 5,5 10,8 1,1 94 315 7,8 0,07 0,51 1,16 0,20 0,14 2005). zestawiono w tab. 6. polichlorku glinu. W latach następnych zanotowano obniżenie stężenia związków B klas I I I I --- I I I I I I I fosforu w jeziorze, jednak wartości innych wskaźników charakterystycznych dla Tabela 1. Średnie (1981-2010) sumy miesięczne opadów atmosferycznych w Tabela 5. Wskaźniki odpływu wody mniejszych cieków – dopływów Brdy (wg WIOŚ jezior silnie eutroficznych nie uległy zasadniczym zmianom (Gawrońska i in. 2007; S min 8,3 0,9 87 342 7,1 0,02 0,08 0,70 0,07 0,06 Płazowie (wg IMGW-PIB). w Bydgoszczy, za Jutrowską 2007).