ÝSTANBUL/2013 RAPOR NO: 9 ÝSTANBUL/2013 REPORT NO: 9

ANAYASA REFERANDUMU SÜRECÝNDE MISIR IN THE PROCESS OF EGYPT CONSTITUTION REFERENDUM

ULUSLARARASI HAK ÝHLALLERÝ UHÝM ÝZLEME MERKEZÝ INTERNATIONAL CENTER FOR WATCHING VIOLATION OF RIGHTS w w w . u h i m . o r g 5 MISIR RAPORU ÝÇÝNDEKÝLER

GÝRÝÞ 5 DÜNDEN BUGÜNE KISA MISIR TARÝHÝ 8 MISIR’DA YENÝ YÖNETÝMÝN ve DESTEKÇÝLERÝN GENEL YAPISI 16 MISIR’DA MUHALEFET, ORDU ve YARGI ERKÝNÝN GENEL YAPISI 19 a. Muhalefet 19 b. Ordu ve Yargý Erki 21 ANAYASA REFERANDUMU SÜRECÝ 24 SONUÇ ve ÖNERÝLER 26

CONTENTS

INTRODUCTION 5 A SHORT HISTORY OF EGYPT 8 GENERAL STRUCTURE OF NEW REGIME AND SUPPORTERS IN EGYPT 16 GENERAL STRUCTURE OF OPPOSITION, ARMY AND JUDICIARY IN EGYPTI 19 a. Opposition 19 b. Army and Judiciary 21 PROCESS OF CONSTITUTION REFERENDUM 24 CONCLUSION and SUGGESTIONS 26

ULUSLARARASI HAK ÝHLALLERÝ UHÝM ÝZLEME MERKEZÝ INTERNATIONAL CENTER FOR WATCHING VIOLATION OF RIGHTS w w w . u h i m . o r g 5 MISIR RAPORU giriþ foreword

‘Arap Baharý’ olarak adlandýrýlan sürecin kuþkusuz en önemli Egypt is undoubtedly the most important stop in the duraðý Mýsýr... Gerek tarihi, gerek Arap ve Ýslam dünyasý process known as ‘Arab Spring’… Egypt is crucially üzerindeki etkileri, gerek jeopolitik ve jeostratejik önemi important both at regional and global level, not only in terms of its history and effects on Arab and Islamic bakýmýndan Mýsýr, sadece bölgesel deðil küresel ölçekte büyük world but also of its geopolitical and geostrategic önem taþýyor. Tunus’ta baþlayan olaylarýn ardýndan Kahire’deki importance. Following the happenings in Tunisia Tahrir Meydaný da benzer talepleri seslendiren farklý görüþlere hundreds of thousands of people varying in their views mensup yüzbinlerce insan tarafýndan doldurulmuþ, protestolar had packed Tahrir Square in Cairo; protests had resulted 11 Þubat 2011’de Hüsnü Mübarek’in devrilmesiyle in the overthrow of Hosni Mubarak in 11 February sonuçlanmýþ ve Mýsýr için ne getireceði kestirilemeyen yeni 2011 and a new era had started which was unpredictable bir süreç baþlamýþtý. about what it would yield to Egypt. Hüsnü Mübarek’in devrilmesinin ardýndan yapýlan parlamento Parliamentary and presidential elections following the overthrow of Hosni Mubarak had the feature of being ve cumhurbaþkanlýðý seçimleri Mýsýr için demokratik ortamda first elections which were realized in a democratic yapýlan ilk seçimler olma özelliði taþýyordu. Parlamento environment. Freedom and Justice Party of Muslim seçimlerini Müslüman Kardeþler’in partisi Hürriyet ve Adalet, Brotherhood won parliamentary elections while cumhurbaþkanlýðý seçimlerini ise yine Müslüman Kardeþler’in Mohamed Morsi, also the candidate of Muslim adayý Muhammed Mursi kazandý. Kasým 2011-Ocak 2012 Brotherhood, won presidential runoff. In the tarihleri arasýnda üç tur þeklinde yapýlan parlamento parliamentary elections which were held in three rounds seçimlerinde Hürriyet ve Adalet Partisi oylarýn yaklaþýk between November 2011 and January 2012 Freedom and Justice Party reveived about 40% of votes while %40’ýný, Selefi cemaatine baðlý Nur Partisi ise oylarýn yaklaþýk Salafi Al-Nour Party won about 30%. Freedom and %30’unu kazandý. 23-24 Mayýs ve 16-17 Haziran 2012 Justice Party candidate Mohamed Morsi who won first tarihlerinde iki tur þeklinde yapýlan cumhurbaþkanlýðý round by 25% of votes won by 51.7% over his rival seçimlerinin ilk turundan %25’lik oy oranýyla birinci çýkan Ahmed Shafik and became president. Hürriyet ve Adalet Partisi’nin adayý Muhammed Mursi, iki However dictatorship circles ruling for years did not adayýn yarýþtýðý ikinci turda ise, %51.7’lik oy oranýyla rakibi want to leave administration to Morsi and the parliament Ahmed Þefik’i geride býraktý ve cumhurbaþkaný seçildi. that came to power in accordance with people’s will in Ancak uzun yýllar devam eden diktatörlük kadrolarý, yönetimi Egypt; thereby Egypt had entered a dangerous path. Mýsýr halkýnýn tercihleri doðrultusunda iþbaþýna gelen Mursi’ye It is not known what this situation that brought the status quo against new cadres as well as Egyptian people ve meclise býrakmak istemedi. Böylece Mýsýr, tehlikelerle dolu bring about and how long this instability would last. bir yola girmiþ oldu. Hem statükocu yapýlarla yeni kadrolarý, This situation renders more valuable the approach which hem de Mýsýr halkýný karþý karþýya getiren bu sürecin nelere is to take “Arab Spring” into consideration in a more gebe olduðu, Mýsýr’daki bu istikrarsýz ortamýn daha ne kadar critical manner. In this regard Yusuf Kaplan says: devam edeceði bilinmiyor. Bu durum ‘Arap Baharý’ný “(…) the thing that was experienced was not an sorgulayýcý bir gözle ele alan yaklaþýmý daha dikkate deðer independence wave, but a strong endeavor to deceive and kýlýyor. Bu konuda Yusuf Kaplan þunlarý söylüyor: be deceived. When I defined this situation as “history’s being accelerated” in Arab world, it was not understood “(…) yaþanan þey, bir baðýmsýzlýk dalgasý deðil, tam anlamýyla well. bir ayartma ve ayartýlma çabasýydý. Bu durumu, Arap dünyasýnda (…) 'History’s being accelerated' is that: If Arab world 'tarihin hýzlandýrýlmasý' olarak tarif ettiðimde, söylediklerim pek would have been left alone, it would have thrown all anlaþýlmadý. dictatorship to trash bin of history within the next quarter

EGYPT IN THE PROCESS OF CONSTITUTION REFERENDUM 5 (…) 'Tarihin hýzlandýrýlmasý' þu: Eðer Arap dünyasý, kendi hâline by virtue of its own dynamics. It is because western rule býrakýlacak olursa, önümüzdeki çeyrek asýrda, bütün diktatörlükleri in the Middle East which was lasting for at least hundred years bestowed only blood, tears and a huge body of kendi iç dinamikleriyle tarihin çöp sepetine gönderebilirdi. Çünkü multiple problems. It was impossible this would go on as Ortadoðu'daki en az yüzyýllýk Batý hâkimiyeti, yalnýzca kan, gözyaþý such. Socialist and nationalist projects had ended up in ve katmerlenen devâsâ bir sorunlar yumaðý armaðan etmiþti. the Middle East. During the post-colonialist period, West- Bunun böyle gitmesi mümkün deðildi. Ortadoðu'da sosyalist ve deployed satellite elites in the Middle East lost their legitimacy in the Middle East which was weak enough to milliyetçi projeler bitmiþti. Sömürgecilik sonrasý süreçte Ortadoðu'ya protect interests of the West. yerleþtirilen Batýlýlarýn uydusu elitler, Batýlýlarýn çýkarlarýný artýk This period would have ended up with that Islamic koruyamayacak kadar Ortadoðu'daki meþrûiyetlerini yitirmiþlerdi. movements, in all parts of Arab world, came to be the Bu sürecin sonu, Ýslâmcý hareketlerin, Arap dünyasýnýn her bir strongest intellectual, political, cultural and social bölmesinde en güçlü entelektüel, siyasî, kültürel ve sosyal hareketler movements and reached to a level capable of determine the fate of Arab world. At this very moment, culturally hâline gelmesi ve bu hareketlerin Arap dünyasýnýn kaderini accelerated history since 1989 was accelerated politically belirleyebilecek bir konuma ulaþmasý olacaktý. Ýþte tam bu noktada, as well. Button was pressed in Arab world finally: Arab 1989'dan itibaren kültürel olarak hýzlandýrýlan tarih, siyasî olarak world was suddenly engulfed in an upheaval and poured da hýzlandýrýldý. Arap dünyasýnda nihâî olarak düðmeye basýldý: into streets as flocks. (…) The process of hsitory’s being accelerated was started Arap dünyasý, bir anda karýþtý ve sokaða döküldü kitleler hâlinde. with the end of Cold War in 1989 and accelerated after (…) Tarihin hýzlandýrýlmasý süreci, 1989 yýlýnda Soðuk Savaþ'ýn 2001 conspiracy.” bitirilmesiyle baþlatýldý ve 2001 tezgâhýndan sonra ise ivme Higher Military Council declared to limit presidential kazandýrýldý.” power upon anticipated win of Mohamed Morsi while Yüksek Askeri Konsey, cumhurbaþkanlýðý seçimlerini voting for second round had not even ended. In line Muhammed Mursi’nin kazanacaðý netleþince, henüz ikinci with this, legislative prerogative passed onto generals’ hands. “Post-revolutionary parliament”, composed of turda oy verme iþlemleri sürerken cumhurbaþkanýnýn yetkilerini elected MPs by the public, had already been abolished sýnýrlandýrdýðýný açýkladý. Buna göre yasama yetkisi generallerin by the Supreme Court just before the elections. eline geçiyordu. Zaten seçimden kýsa süre önce, halk tarafýndan Inaugurating in 30 June 2012, Morsi cancelled the seçilen milletvekillerinden oluþan ‘Devrim Meclisi’ Anayasa aforementioned termination decision within about one month, he dismissed General Tantawi, Head of Higher Mahkemesi tarafýndan feshedilmiþti. 30 Haziran 2012’de Military Council and acknowledged the election results göreve baþlayan Mursi, yaklaþýk bir ay sonra sözkonusu fesih and the parliament; however, channels under control kararýný iptal etti, Yüksek Askeri Konsey Baþkaný General of the status quo did not behave idly during this process. Tantavi’yi azletti ve seçim sonuçlarýný geçerli ve meclisi meþru After a short while Morsi took decisions excluding the kabul etti; fakat statükonun kontrolündeki kanallar da bu Higher Military Council from politics. Overtaking süreçte boþ durmadý. legislative prerogative from the Higher Military Council Morsi dismissed Abdal Majid Mahmod, the Attorney Kýsa bir süre sonra Mursi, Yüksek Askeri Konsey’i siyasetin General, from his office and appointed to the Embassy dýþýnda býrakan kararlar aldý. Böylece yasama yetkilerini Yüksek of Vatikan. Askeri Konsey’den devralan Mursi, Baþsavcý Abdülmecid While these happening, first committee working on

28 Þubat Postmodern Darbe sürecinin Some connections can be established bürokratik uygulamalarýyla, bugün between enforcements of today’s Mýsýr’daki statükocu uygulamalar status quo in Egypt and bureaucratic arasýnda baðlantýlar kurulabilir. Öte implementations of February 28 post yandan anayasa referandumu modern coup d’état process. On the other hand, happenings between sürecinde Mýsýr’da yeni anayasa proponents and opponents of new taraftarlarý ile muhalifleri arasýnda constitution in Egypt during the process yaþananlarýn da Türkiye’nin 12 Eylül of constitution referendum also bear 2010 Referandumu öncesi yaþadýðý resemblance to the process preceding süreçle benzerlikler taþýdýðý September 12, 2010 Referendum in söylenebilir. Turkey.

6 ANAYASA REFERANDUMU SÜRECÝNDE MISIR Mahmud’u da görevden alarak Vatikan Büyükelçiliði’ne atadý. preparing a new constitution was abolished by the Bütün bunlar olurken, yeni bir anayasa hazýrlamak için çalýþma administrative court and second committee made it yapan birinci komisyon idarî mahkeme tarafýndan feshedildi ready for the public completing their work at the ve ikinci komisyon çalýþmalarýný Kasým ayý baþlarýnda beginning of November. While the constitutional referendum was expected to be held within one month, tamamlayarak halka sunulacak hale getirdi. Anayasa the judiciary attempted once again to cancel the second referandumunun bir ay içerisinde yapýlmasý beklenirken, yargý committee. Was put on the agenda of some Egyptian erki bir kez daha harekete geçerek ikinci komisyonu da people a question that “Does a new dictator emerge?” feshetmek için giriþimlerde bulundu. Mursi’nin, Þura after Morsi took the authority from the Constitutional Meclisi’nin feshedilme ihtimaline karþý, bu yetkiyi Anayasa Court, gave it to the Presidency in the case of abolition Mahkemesi’nden alarak Cumhurbaþkanlýðý uhdesinde of Shura Council and decided that presidential decisions toplamasý, cumhurbaþkanýnýn kararlarýnýn iptal edilemeyeceði could not be cancelled. Even if Morsi declared to hand kararýný almasý, Mýsýr halkýnýn bir bölümünde “Yeni bir over these prerogatives after the period of referendum, diktatör mü doðuyor?” sorusunu gündeme getirdi. Her ne opponents had strongly criticized that prerogatives be kadar Mursi, bu yetkileri referandum sürecinden sonra gathered in the hands of President Morsi by a snap decision after long years Mubarak’s hold. As a devredeceðini ifade ettiyse de, yýllardýr Hüsnü Mübarek’in consequence, Morsi cancelled the decree entitling uhdesinde olan bu yetkilerin ani kararlarla Cumhurbaþkaný aforementioned prerogatives to himself by a dialogue Mursi’de toplanmasý, muhalifler tarafýndan þiddetle meeting that was held in 9 December. eleþtirilmiþti. Nitekim Mursi 9 Aralýk tarihinde gerçekleþtirilen These happenings in Egypt bears significant similarities bir diyalog toplantýsýyla sözkonusu yetkileri kendisine veren with the events in Turkey experienced 15 years ago, kararnameyi iptal etti. during February 28 process. Some connections can be Mýsýr’da yaþanan bu geliþmeler, Türkiye’nin bundan 15 yýl established between enforcements of today’s status quo önce 28 Þubat sürecinde yaþadýklarýyla önemli benzerlikler in Egypt and bureaucratic implementations of February taþýyor. Uzun yýllar devam eden asker-yargý vesayetinin toplum 28 post modern coup d’état when oppressive practices nezdinde meþruiyetini kaybettiði ve halkýn demokratik talepleri of status quo peaked due to democratic demands of the karþýsýnda statükonun baskýcý uygulamalarýnýn zirveye çýktýðý public and long years military-judiciary tutelage lost its legitimacy in the eye of people. On the other hand, 28 Þubat Postmodern Darbe sürecinin bürokratik happenings between proponents and opponents of new uygulamalarýyla, bugün Mýsýr’daki statükocu uygulamalar constitution in Egypt during the process of constitution arasýnda baðlantýlar kurulabilir. Öte yandan anayasa referendum also bear resemblance to the process referandumu sürecinde Mýsýr’da yeni anayasa taraftarlarý ile preceding September 12, 2010 Referendum in Turkey. muhalifleri arasýnda yaþananlarýn da Türkiye’nin 12 Eylül There are some examples for today’s situation in Egypt 2010 Referandumu öncesi yaþadýðý süreçle benzerlikler taþýdýðý in the democratization process in Turkey which lasted söylenebilir. Ancak, Türkiye’de uzun yýllar alan ve hâlâ devam for years and still continues, in what phases it went eden demokratikleþme sürecinin hangi aþamalardan geçtiði through and how it took steps in order to have the ve askerî vesayet ve yargý erkine karþý topluma nefes aldýracak public relieve against military-judiciary tutelage. adýmlarýn nasýl atýldýðý, bugün Mýsýr’da yaþanan sürece örneklik This report have been prepared by UHIM in the light taþýyan kimi noktalar barýndýrýyor. of observations, findings and interview notes of our committee to have been in Egypt in December 2012 in UHÝM olarak Aralýk 2012’de Mýsýr’da bulunan ve yaþanan order to investigate the happenings on site. It aims at geliþmeleri yerinde takip eden heyetimizin gözlemleri, tesbitleri understanding the happenings correctly and developing ve görüþme notlarý ýþýðýnda hazýrlanan bu rapor, Mýsýr’da solution suggestions as regards the process. We have yaþananlarý doðru anlamayý ve sürece dair çözüm önerileri to support with our experiences and suggestions newly geliþtirmeyi amaçlýyor. ‘Arap Baharý’ olarak adlandýrýlan sürece emerging political formations both in Egypt and other ülkemizde verilen siyasî ve toplumsal desteðin kalýcý ve anlamlý countries over different regions so that political and olabilmesi için, gerek Mýsýr, gerek bölgedeki diðer ülkelerde social support given in our country to the process called yeni oluþan siyasî yapýlanmalarý, öneri ve tecrübelerimizle as “Arab Spring” becomes permanent and meaningful. desteklemeliyiz. Baþýndan beri bölge ile ilgili çalýþmalarýný From the very beginning UHIM has been carrying its activities related to the region with an endeavor to well süreci saðlýklý anlama çabasýyla sürdüren UHÝM, bundan understand the process and it will also continue with sonra da Mýsýr’ýn önümüzdeki dönemde vereceði sýnavlara an understanding that provides positive contribution olumlu katký saðlayacak bir anlayýþla çalýþmalarýna devam for Egypt in its future exams. We hope that with such edecektir. Dileðimiz; toplumun, sivil yapýlanmalarýn ve siyasî an understanding society, nongovernmental institutions mercilerin de ‘Arap Baharý’yla köklü bir deðiþim sürecine and political authorities also continue to pay attention giren Mýsýr ve bölge ülkeleriyle bu anlayýþla ilgilenmeye devam to Egypt and regional countries having entered into a etmesidir. radical process of change with “Arab Spring”. EGYPT IN THE PROCESS OF CONSTITUTION REFERENDUM 7 dünden bugüne kýsa mýsýr tarihi* a short history of egypt*

Mýsýr yeryüzünün en eski medeniyetlerinden birine ev sahipliði Egypt has come to be a geo-strategically important yapmak yanýnda jeo-stratejik deðer açýsýndan her devirde country at all periods of history besides hosting one of önemli bir ülke olmuþtur. Ortadoðu, Afrika, Doðu Akdeniz the oldest civilizations in the earth. Located in a key position over the route to Indian Ocean via the Middle ve Kýzýldeniz yoluyla Hint Okyanusu’na açýlan güzergâh East, Africa, Eastern Mediterranean and Red Sea üzerinde kilit bir mevkide bulunan Mýsýr, bölgesel ve küresel Egypt has been in the limelight of regional and global güçlerin ilgi odaðýndadýr. powers. Mýsýr, Ýslam öncesi devirde bir süre Bizans ile Ýran arasýndaki For a while during pre-Islamic era Egypt was scene for competition of rule between Byzantine and Iran. After hâkimiyet yarýþýna sahne oldu. Müslüman Araplar tarafýndan it was conquered by Muslim Arabs in AD 639, it 639 yýlýnda fethedildikten sonra Ortaçað boyunca, ticarî ve continued to be the center of culture and trade along kültürel açýdan çekim merkezi olma özelliðini sürdürdü. the middle ages. Soon after Arab conquest of Egypt Araplarýn Mýsýr’ý fethetmelerinden kýsa bir süre sonra, askerî Turks began to play a major role in determining Egypt’s teþkilat kanalýyla, Türkler Mýsýr’ýn kaderini belirlemede rol fate through military organization. Ahmad of Tulunid oynamaya baþladý. Tolunoðlu Ahmed, 868 yýlýnda Türk declared independence in Egypt in 868 with the support of Turk Mamluks. After dissolution of this state in Memlûklarýnýn desteðini alarak Mýsýr’da baðýmsýz bir devlet 905, Ikhshidid Mohamed ibn Tugc took over the power kurdu. Bu devletin 905 yýlýnda yýkýlmasýnýn ardýndan Ihþîd in 935 in Egypt with the support of eight thousands Muhammed b. Tuðc, 935 yýlýnda s8 bin Türk Memlûðunun Turk Mamluks. With the Fatýmid’s overthrow of the desteðini alarak Mýsýr’da iktidarý ele geçirdi. Ihþîdîler’i yýkýp Ikhshidid and capture of Egypt in 969 the Fatýmid Mýsýr’ý 969 yýlýnda ele geçiren Fâtýmîler özellikle Suriye ve began to rule over particularly Syria and Egypt until Mýsýr üzerindeki hâkimiyetlerini 1171’e kadar sürdürdü. 1171. Salahudin Ayyubi provided stability for the region by establishing his rule under cover of the weakness Fâtýmîler’in zayýf durumundan istifade ederek Mýsýr’da of the Fatýmid (1169-1193). Mamluks saved the political egemenlik kuran Selâhaddin Eyyûbî (1169-1193) bölgede unity of Egypt after Salahudin era (1250-1517). yeni bir istikrar ortamý kurdu. Selâhaddin’den sonra, Mýsýr’ýn Economic and commercial activities fostered. Mamluks siyasî bütünlüðünü Memlûk Devleti (1250-1517) korudu. became an regional power in the eastern Mediterranean Ekonomik ve ticarî faaliyetler geliþti. Memlûk Devleti, Doðu and their rule exceeded the boundaries of Red Sea and expanded over the islands in the Pacific Ocean. Akdeniz’de bölgesel bir güç oldu ve hâkimiyet alaný Kýzýldeniz’i Annexation of Egypt in 1517 by the Ottoman State aþarak Pasifik Okyanusu’ndaki adalara kadar uzandý. changed balances in the eastern Mediterranean and Osmanlý Devleti’nin Mýsýr’ý 1517 yýlýnda topraklarýna katmasý, Red Sea. All land routes of the Islamic pilgrimage (Damascus-Makah, Cairo-Makah) came under the * Raporumuzdaki “Dünden Bugüne Kýsa Mýsýr Tarihi” bölümü Prof. Dr. Süleyman Kýzýltoprak tarafýndan hazýrlanmýþtýr. * This part has been prepared by Prof. Süleyman Kýzýltoprak.

8 ANAYASA REFERANDUMU SÜRECÝNDE MISIR Doðu Akdeniz ve Kýzýldeniz’deki dengeleri deðiþtirdi. Mekke, control of Istanbul following the capture of Makah, Medine ve Kudüs’ün Osmanlý egemenliðine geçmesi ile hac Medina and Jerusalem by the Ottoman State. Egypt yollarýnýn tüm kara baðlantýlarý da (Þam-Mekke, Kahire- had an effective administrative mechanism by the virtue of administrative regulations implemented in this era. Mekke) Ýstanbul’un kontrolüne girdi. Bu dönemde State authority which once was limited with Cairo gerçekleþtirilen idarî düzenlemelerle Mýsýr, çok etkin bir idare expanded over a larger area. The Ottoman State’s main mekanizmasýna sahip oldu. Kahire ile sýnýrlý kalan devlet principle of the administrative politics over the region otoritesi zamanla çevreye yayýldý. Osmanlý Devleti’nin bölgeye was to supervise economic and commercial activities iliþkin idarî siyasetinin temel ilkesi, ekonomik ve ticarî faaliyetleri and to provide security and justice. Security in the main kontrol etmek, adalet ve güvenliði saðlamaktý. Güvenli bir arteries and larger cities was attached great importance þekilde ticarî faaliyetlerin sürdürülmesi ve vergilerin toplanmasý so as to provide a secure environment for commercial activities and farming taxes. This policy was implemented için, ana yollar ve büyük þehirlerin güvenliðine önem successfully for a long time in Egypt. veriliyordu. Bu siyaset, Mýsýr’da uzunca bir süre baþarýyla However, especially from the end of 18th century there uygulandý. began to appear a lack of authority -except Cairo- over Ancak, özellikle XVIII. yüzyýlýn sonundan itibaren Kahire Mamluk Beys and governors of Egypt who had key dýþýnda, idarî ve askerî kilit görevleri olan Memlûk beyleri ve positions in the administration and the military. This Mýsýr valileri üzerinde otorite boþluklarý doðmaya baþladý. Bu forced Napoleon to take action who struggled to circumvent the British over the route to India and the durum, Mýsýr’ý ele geçirip Hindistan yolu üzerinde ve Doðu eastern Mediterranean by capturing Egypt. The French Akdeniz’de Ýngiltere’ye karþý öne geçmeye çalýþan Napolyon’u occupying Egypt during 1798-1801, had to retreat from harekete geçirdi. 1798-1801 arasýnda Mýsýr’da iþgalci durumda the region after that the Ottomans counteracted by olan Fransýzlar, Osmanlý Devleti’nin Rusya ve Ýngiltere ile allying with Russia and the British. ittifak içine girip karþý atak yapmasýyla burada çekilmek On the other hand, the Ottoman rule in Egypt entered zorunda kaldýlar. a new process with the invasion of Napoleon in 1798. Mahmad Ali Pasha became a major actor of the 19th Öte yandan, Mýsýr’daki Osmanlý egemenliði 1798 yýlýnda century by accomplishing to take over the governor’s Napolyon’un iþgaliyle yeni bir sürece girdi. 1805 yýlýnda office in 1805 putting an end to lack of governance in Mýsýr’daki otorite eksikliðine son verip valilik makamýna Egypt. Mahmad Ali Pasha went into action immediately oturmaya muvaffak olan Mehmed Ali Paþa, XIX. yüzyýlýn in order to make Egypt the powerful center of the region önemli aktörlerinden biri oldu. Mehmed Ali Paþa Mýsýr’ý again and yielded success within a short time. He yeniden bölgenin güç merkezi yapmak için hýzlý bir þekilde established an influential political authority away from harekete geçip kýsa zamanda baþarýlý neticeler aldý. Osmanlý intervention of the Ottoman State and implemented significant reforms in the fields of education, military, Devleti’nin müdahalesinden uzak olarak güçlü bir siyasî otorite politics, industry, trade and agriculture. Until 1830s kurdu, ardýndan eðitimden baþlayarak askerî, siyasî, sýnaî, he accomplished to some degree to keep foreign powers ticarî ve ziraî alanda çok önemli reformlarý gerçekleþtirdi. away from Egypt and regions under its influence through 1830’lu yýllara kadar izlediði dýþ siyasetle yabancý güçleri Mýsýr his foreign policy. That Pasha’s establishing a powerful

Mýsýr, Ýslam öncesi devirde bir süre Egypt became a scene for ruling Bizans ile Ýran arasýndaki hâkimiyet competition between Byzantine and Iran. yarýþýna sahne oldu. Müslüman Araplar After conquest of Muslim Arabs in 639 tarafýndan 639 yýlýnda fethedildikten it continued to be attraction center sonra Ortaçað boyunca, ticarî ve throughout the Middle Age in terms of trade and culture. kültürel açýdan çekim merkezi olma özelliðini sürdürdü.

EGYPT IN THE PROCESS OF CONSTITUTION REFERENDUM 9 ve Mýsýr’ýn etkili olduðu bölgeden uzak tutmayý bir ölçüde structure in Egypt caused the French and the British baþardý. Paþa’nýn Mýsýr’da güçlü bir yapý oluþturmasý, Fransýz to hold off their political pretensions over the lands ve Ýngilizlerin Mýsýr-Sudan-Suriye üçgeninde yer alan located in Egypt-Sudan-Syria triangle until the end of World War I. When his politically incapable and weak topraklara iliþkin siyasî hesaplarýný I. Dünya Savaþý sonrasýna successors, sons and grandsons, became governors, kadar ertelemelerine neden oldu. Daha sonra, onun siyasî Egypt’s position in the region began to receive wounds. becerisinden ve enerjisinden yoksun olan oðullarý ve torunlarý Finally, Egypt was subjected to de facto British vali olduklarýnda Mýsýr’ýn bölgedeki pozisyonu bazý yaralar occupation gradually in 1882. almaya baþladý. Neticede, Mýsýr, 1882 yýlýnda fiilen gerçekleþen London government declared that this military attack Ýngiliz iþgaline adým adým maruz kaldý. was not an occupation but aimed at collecting debts for European states and protecting financial investments, Londra hükümeti bu askerî saldýrýnýn bir iþgal olmayýp Avrupa and made promises for many times to evacuate the devletlerinin verdiði borçlarý tahsil etmek ve ekonomik troops within a short while. Nevertheless, when several yatýrýmlarýný korumak amacý taþýdýðýný beyan etti ve kýsa bir years passed after the occupation, it was understood süre içinde askerlerini tahliye edeceðine dair defalarca söz that promises made did not reflect the truth. The British could declare officially to occupy Egypt only when verdi. Ancak iþgalin üzerinden birkaç yýl geçince verilen World War I started. In December 1914 Abbas Hilmi sözlerin gerçeði yansýtmadýðý anlaþýldý. Ýngiltere Mýsýr’ý resmen II was dismissed from the office of Khidiv. Egypt came iþgal ettiðini ancak Birinci Dünya Savaþý baþladýðý zaman ilan under the British patronage and Prince Hussein Kamel, edebildi. Aralýk 1914’te II. Abbas Hilmi hýdivlikten azledildi. the uncle of Abbas Hilmi II, was acceded to the throne Mýsýr Ýngiltere himayesine alýndý ve II. Abbas Hilmi’nin with the title of “Sultan of Egypt”. Ahmad Fuad I amcasý Prens Hüseyin Kâmil ‘Mýsýr Sultaný’ unvanýyla tahta (1868-1936) succeeding Hussein Kamel reigned for about 19 years in Egypt. His title was “Sultan of Egypt” çýkarýldý. Hüseyin Kamil’den sonra Ahmed Fuad I (1868- between 1917 and 1922; from then on he was entitled 1936) yaklaþýk 19 yýl Mýsýr tahtýnda kaldý. 1917-1922 arasýnda “King” until he died in the year of 1936. King Fuad unvaný ‘Mýsýr Sultaný’ idi. Bundan sonra 1936 yýlýnda ölene whose era passed with political turmoil abolished 1923 kadar ‘Kral’ unvaný aldý. Dönemi siyasî çalkantýlarla geçen Constitution in 1930 and made acknowledged the one Kral Fuad, 1930’da 1923 Anayasasý’ný kaldýrdý ve kendi that was to increase his own power weakening the power güçlerini artýrýp parlamentonun güçlerini zayýflatan bir anayasayý of the parliament. He could not counter pressures five years later in the way that previous constitution was put kabul ettirdi. Beþ yýl sonra eski anayasanýn yeniden uygulanmasý into effect again and Wafd Party under the leadership ve Sa’d Zaðlul liderliðindeki Vefd Partisi’nin iktidara gelmesi of Sa’d Zaghlul came to power. He appointed a konusundaki baskýlara direnemedi. Ýngiltere’yle Mýsýr delegation composed of members from all political sorununu görüþmek üzere Mýsýr’ýn bütün partilerinden seçilmiþ parties of Egypt in order to negotiate Egypt question üyelerden oluþan bir delegasyona görev verdi. Ancak Ýngiliz- with the British. Unfortunately, Anglo-Egyptian Treaty Mýsýr Antlaþmasý onun 28 Nisan 1936’da ölümünden dört could be signed on August 26, 1936 in London six months later than his death on April 28, 1936. ay sonra Londra’da 26 Aðustos 1936’da imzalandý. King Fuad’s successor was King Farooq (1920-1965). Kral Fuad’dan sonra, Kral Faruk (1920-1965) baþa geçti. Trying to win sympathy of the Islamic world, especially

Osmanlý Devleti’nin Mýsýr’ý 1517 yýlýnda topraklarýna katmasý, Doðu Akdeniz ve Annexation of Egypt in 1517 by the Kýzýldeniz’deki dengeleri deðiþtirdi. Ottoman State changed balances in the eastern Mediterranean and Red 1798-1801 arasýnda Mýsýr’da iþgalci Sea. The French occupying Egypt durumda olan Fransýzlar, Osmanlý during 1798-1801 had to retreat from Devleti’nin Rusya ve Ýngiltere ile ittifak the region after that the Ottomans içine girip karþý atak yapmasýyla burada counteracted by allying with Russia çekilmek zorunda kaldýlar. Mehmed Ali and the British. Mahmad Ali Pasha Paþa,1805 yýlýnda Mýsýr’daki otorite took over the governor’s office in 1805 eksikliðine son verip valilik makamýna putting an end to lack of governance oturdu. Mýsýr, 1882 yýlýnda Ýngiliz iþgaline in Egypt. Egypt was subjected to British maruz kaldý. occupation in 1882.

10 ANAYASA REFERANDUMU SÜRECÝNDE MISIR Karizmatik yapýsý ve popülaritesiyle baþta Araplar olmak üzere Arabs, with his charismatic personality and popularity, tüm Ýslam dünyasýnda sempati toplamaya çalýþan Kral Faruk, he involved in a power competition with Wafd. He Vefd ile iktidar mücadelesine giriþti. 1937’de Abidin Sarayý dismissed Wafd government on the ground that they organized a demonstration near Abidin Palace in 1937 yakýnlarýndaki bir gösteriyi organize ettiði gerekçesiyle Vefd and appointed another cabinet composed of politicians Hükümetini görevden aldý ve baþka partilerin politikacýlarýndan from other parties. Later on a rigged poll was voted oluþan kabineyi hükümete atadý. Ardýndan, Vefd tarafýndan which was boycotted by Wafd. The given proponent boykot edilen hileli bir seçim yapýldý. Sözkonusu yandaþ partiler parties took over the control of the parliament in April Nisan 1938’de parlamentonun kontrolünü ele geçirdi. 1938. When England declared war against Germany in 1939, Ýngiltere 1939’da Almanya’ya savaþ ilan ettiðinde Mýsýr’ýn the British requested Egypt to follow them and send kendilerini takip etmesini ve Süveyþ Kanalý’ný savunmak üzere provisional forces in defending Suez Channel. King ek kuvvetler göndermesini talep etti. Kral ve bakanlarý and his ministers refused to join the war against Almanya’ya karþý savaþa girmeyi reddetti. Savaþ Müttefikler Germany. While the war continued on the detriment için 1940-42 arasýnda kötü devam ederken, Ýngiltere’nin Mýsýr of the Allies during 1940-1942 Sir Miles Lampson, büyükelçisi olan Sir Miles Lampson, 1936 Ýngiliz-Mýsýr the British ambassador to Egypt, suggested a cabinet Antlaþmasý’ný destekleyen Mustafa el-Nahhas baþkanlýðýnda to be appointed under leadership of Mostafa Al Nahhas who was to support 1936 Anglo-Egyptian Treaty. King bir kabinenin atanmasýný öne sürmeye baþladý. Kral Faruk, Farooq appointed Ali Maher as the prime minister and Ali Mahir’i baþbakaný yaparak Mýsýr’ýn etkili politikacýlarýný tried to unify influential politicians of Egypt against Ýngiltere’nin baskýlarýna karþý birleþtirmeye çalýþtý. Süveyþ pressures from the British. Sir Miles Lampson, the Kanalý üzerinde Ýngiltere kontrolünü temin edebilmek için British ambassador to Egypt, increased pressures in Ýngiltere’nin Mýsýr Büyükelçisi Sir Miles Lampson baskýlarýný order to establish British control over Suez Channel. artýrdý. Kral Faruk’tan ya Nahhas’ý baþbakan atamasýný ya da He requested King Farooq either to appoint Nahhas tahttan çekilmesini talep etti. Faruk bu þantaj sonrasýnda pes as prime minister or to withdraw from the throne. Farooq succumbed upon this blackmail. He had a car etti. 1943’te bir araba kazasý geçirdi. Ýngiliz Askerî accident in 1943. Because of his long-lasting treatment Hastanesi’ndeki uzayan tedavisi süresince Mýsýr’ýn baðýmsýzlýðý period in the British Military Hospital new discussions yeni tartýþmalarý alevlendirdi. about Egypt’s independence burst out. Saðlýðýna kavuþtuktan sonra Kral Faruk, 1944 Ekim’inde After restoring his health King Farooq dismissed pro- Vefdci kabineyi görevden aldý ve politik yýpranmayý üzerine Wafd cabinet from office in October 1944 and shouldered all burdens of the politics. He had to çekti. Birbiri ardýna gelen saray yanlýsý görünen ama Ýngilizlere collaborate again with successive seemingly proponent yakýn olan hükümetlerle tekrar çalýþmaya maruz kaldý. Ýngiltere governments but pro-British in fact. There appeared a güçlerinin Mýsýr’dan çekilmesi ve Ýngiliz-Mýsýr Sudan’ýnýn public expectation about the British forces to retreat Mýsýr’a baðlanmasýný içeren 1936 Ýngiliz-Mýsýr Antlaþmasý’nýn from Egypt and 1936 Anglo-Egyptian Treaty to be put yeniden yürürlüðe sokulmasý yönünde kamuoyunda bir beklenti into effect again, which included Sudan’s being doðdu. Ýkinci Dünya Savaþý’ndan sonra bu tür talepler yeniden dependent state of Egypt. This kind of demands began artmaya baþladý. to increase again following World War II. After the UN General Assembly approved the plan BM Genel Kurulu 1947’de Filistin’i bölme planýný partitioning the Palestine in 1947, all Arab governments onayladýktan sonra, bütün Arap hükümetleri Araplara went in for a race against each other to show their desteklerini göstermek ve BM kararýna meydan okumak için support and challenge the resolution of the UN. Even birbirleriyle yarýþa girdiler. Faruk’un bakanlarý ve generalleri ministers and generals of Farooq took part in this race. bile bu yarýþta yer aldý. Ancak, özel olarak ona Mýsýr ordusunun But, they particularly informed him about that Egyptian army was not ready to enter a war. Despite that, Farooq bir savaþa hazýr olmadýðý bilgisini de veriyorlardý. Buna karþýn, took the decision to enter the Palestinian War. Bad- Faruk Mýsýr’ýn Filistin Savaþý’na girmesine karar verdi. run Egyptian army equipped with primitive weapons Ýngilizlerin askerlik mesleðini unutturduðu kötü donanýmlý which made forgotten how to fight by the British was ve kötü yönetilen Mýsýr ordusu, ibtidaî silahlarla giriþtiði repelled soon. As an Arab state Egypt agreed first savaþta kýsa sürede geri püskürtüldü. Þubat 1949’da bir Arap ceasefire with Israel in February 1949. devleti olarak Ýsrail’le ilk ateþkesi kabul etti. In the late 1949 Farooq gave permission for free EGYPT IN THE PROCESS OF CONSTITUTION REFERENDUM 11 1949’un sonlarýnda Faruk en sonunda serbest parlamento parliamentary elections and Wafd took the power again. seçimlerine izin verdi ve Vefd tekrar gücü eline geçirdi. Vefd Even if Wafd changed his title as “King of Egypt and onun unvanýný ‘Mýsýr ve Sudan’ýn Kralý’ olarak deðiþtirse de Sudan” Farooq began to be considered marginal as Nahhas and his cabinet sustained reforms. Appointing Nahhas ve kabinesi reformlara devam ettikçe Faruk marjinal different cabinets successively King Farooq could not olarak görülmeye baþlandý. Birbiri ardýna deðiþik hükümetler establish political order anymore. Traditionally pro- atayan Kral Faruk, bir daha siyasî düzeni saðlayamadý. kingdom Egyptian army moved gradually away from Geleneksel olarak Kraliyet taraftarý olan Mýsýr ordusu yavaþ him. That he appointed Ismail Shirin, his brother-in- yavaþ kendisinden uzaklaþtý. Son olarak kayýnbiraderi Ýsmail law, as Minister of War as a final attempt was the last straw. Free Officers took the control on 22-23 June Þirin’i Savaþ Bakaný olarak atamasý bardaðý taþýrdý. 22-23 1952 and declared to dismiss Farooq. Leaving Egypt Haziran 1952’de Özgür Subaylar kontrolü ele geçirdiler ve King Farooq spent the rest of his life in Europe. In Faruk’un görevden alýndýðýný bildirdiler. Mýsýr’dan ayrýlan March 1965, his death in a night club of Rome was Kral Faruk, hayatýnýn geri kalanýný Avrupa’da geçirdi. 1965 described as an operation launched by secret services Mart ayýnda Roma’da bir gece kulübünde ölümü Nasýr’ýn of Nasser. gizli servisi tarafýndan düzenlenen bir operasyon olarak After 1952 Jamal Abdal Nasser claimed the first native nitelendirildi. Egyptian government to come to power in Egypt and gained lots of sympathy both in Egypt and the world. 1952’den sonra, Cemal Abdülnasýr ilk yerli Mýsýr hükûmetinin The expectations as to that Egypt became a country of Mýsýrlýlarýn baþýna geçtiðini iddia ederek, hem Mýsýr’da hem welfare and peace by carrying out modernization reforms de dünyada büyük bir sempati kazandý. Mýsýr’ýn çaðdaþlýk proved unfruitful soon enough. Nasser who carried out social reforms to narrow gap between the rich and the reformlarý yaparak refah ve huzur ülkesi olacaðý yönünde poor in Egypt could not succeed to establish beklentiler çok geçmeden boþa çýktý. Mýsýr’da zenginler ile communication between the governed and the governors. fakirler arasýndaki makasýn daralmasý için sosyal reformlar As in all governments which came to power previously yapan Nasýr, yönetenler ve yönetilenler arasýndaki iletiþimi interest of the majority was ignored; an authoritarian saðlayamadý. Mýsýr’da daha sonra iþbaþýna gelen tüm and oppressive form of government was adopted. iktidarlarda olduðu gibi, çoðunluðun çýkarlarý göz ardý edildi Diplomatic success against Israel in 1965 yielded popularity for Nasser. However, defeat in 1967 became ve otoriter ve baskýcý bir yönetim tarzý benimsendi. Ýsrail the end of Nasserism. Regime getting oppressive against karþýsýnda alýnan 1956 diplomatik baþarýsý Nasýr’a popülerlik the opposition put a limit on freedoms of Egypt’s people. kazandýrdý. Ancak 1967’de alýnan yenilgi Nasýrizm’in sonu Despite defeats, Nasser did not give up dealing with oldu. Ancak muhalefete karþý sertleþen rejim Mýsýr halkýnýn the Palestinian Question. In 1970 he tried to mediate özgürlüklerini kýsýtladý. Nasýr, yenilgilere raðmen Filistin between Palestinian groups and King Hussein of Jordan Sorunu’yla ilgilenmekten vazgeçmedi. 1970’de Filistinli gruplar and became successful. He had a severe heart attack two days later than the summit in September 1970 ile Ürdün Kralý Hüseyin arasýnda arabulucu olmaya çalýþtý solving the question and died leaving a people that faced ve bunda baþarýlý oldu. 1970 Eylül’ünde sorunu çözen zirveden serious political and economic problems due to the iki gün sonra, aðýr bir kalp krizi geçirdi ve ardýnda Ýsrail feeling of being tortured after heavy defeat by Israel.

Nasýr ve Sedat, himaye iliþkilerine Nasser and Sadat sustained their aðýrlýk veren küçük bir grubun power with support of a small group desteðiyle iktidarýný sürdürdü. Hüsnü that saved their interests and put weight on patronage relations. Hosni Mübarek de, kendisinden önceki Mubarak governed the country with a yöneticilere benzer þekilde ülkeyi dictatorship in a similar way to previous diktatörlükle yönetti. governors.

12 ANAYASA REFERANDUMU SÜRECÝNDE MISIR karþýsýnda alýnan maðlubiyetin ezikliði ile çok ciddi siyasal ve Following the death of Jamal Abdal Nasser Anwar ekonomik sorunlarla yüz yüze kalan bir halk býrakarak öldü. Sadat came to power in Egypt. Both Nassser and Sadat personally kept themselves distant from corruption Cemal Abdülnasýr’ýn ölümünden sonra Mýsýr’da yönetimin –unlike Mubarak. But actually both of them ignored baþýna Enver Sedat geçti. Gerek Nasýr gerekse Sedat, -daha those corrupting with the purpose of strengthening sonra Mübarek’in dikkat etmediði þekilde- kiþisel olarak –pro-government- political and military unity, getting yolsuzluklardan uzak durdular. Ancak her ikisi de aslýnda support, gain the opponents, rewarding proponents and allies. But, the worse thing than corruption for the iktidarlarýna yanaþan askerî, siyasî bütünlüðü saðlamlaþtýrmak, people was political oppression of the government. destek edinmek, muhalifleri kazanmak, dostlar müttefiklerini There was a real decay in the bureaucracy. Even if it ödüllendirmek amacýyla, yolsuzluk yapanlara göz yumdular. was the simplest issue, appointments to governmental Fakat halk için yolsuzluktan da kötüsü, hükümetin siyasal positions was made according not to an established baskýsýydý. Bürokraside de ciddi bir çürüme vardý. En sýradan regulation but thanks to the acquainted in the bile olsa, memuriyet makamlarýna yapýlan tayinler, bilinen government and their loyalty to government. Natural unease caused by the situation reached to an unacceptable herhangi bir kurala göre deðil, iktidardaki yakýnlar sayesinde level and so Sadat declared that all police files, listening ve rejime sadakat nedeniyle oluyordu. Bu durumdan doðan to phone calls and oppressive precautions would be rahatsýzlýk had safhaya ulaþtýðýndan, Sedat baþa geçince, tüm ended when he came to power. Another goal of him polis dosyalarýnýn, telefon dinlemelerinin ve baskýcý önlemlerin was to build a liberal government in Egypt and establish son bulacaðýný ilân etti. Bir baþka hedefi de Mýsýr’da liberal closer ties with the west. Therefore an anti-Nasserization bir yönetim inþa etmek ve Batý’yla daha yakýn baðlar kurmak process of Egypt had been launched. idi. Böylece Mýsýr’ýn gayri-Nâsýrlaþtýrýlma süreci baþlatýlmýþtý. On the other hand Sadat was blamed to act cowardly against Israel. The day Sadat planned to prove himself Diðer taraftan Sedat, Ýsrail’e karþý korkak davranmakla came during the month of Ramadan, on October 6, suçlanýyordu. Sedat’ýn kendisini kanýtlamak için beklediði 1973. This day was also Jewish Yom Kippur Day. gün kutsal ramazan ayý sýrasýnda, 6 Ekim 1973’de geldi. Bu Egyptian and Syrian forces launching attacks tarih ayný zamanda Yahudi Kefaret Günü olan Yom Kippur synchronically passed rapidly over Israel localities and idi. Eþzamanlý saldýrýya geçen Mýsýr ve Suriye kuvvetleri hýzla the entire world watched amazed first Arab triumph and the dispersed Israeli army. However, although this Ýsrail mevzilerini aþtý ve tüm dünya hayretle ilk Arap zaferlerini war destroyed the Israeli legend of being undefeated, ve daðýlmýþ bir Ýsrail ordusunu seyretti. Ancak savaþ Ýsrail’in it did not mean the victory of Arabs. It is because some yenilmezlik efsanesini yerle bir etse de, Araplarýn zaferi Israeli troops crossed the lines and surrounded the anlamýna da gelmiyordu. Zira Ýsrail birliklerinin bir kýsmý Third Army. While two super powers made bridges to Mýsýr hatlarýný yarmýþ ve Üçüncü Ordu’yu çevirmiþti. Ýki send weapons to their affiliated states the UN decided süper güç, baðlý devletlerine silahlar göndermek üzere hava a ceasefire on October 22, sixteen days later than outburst of war. The Israelite did not acknowledge ceasefire for köprüsü kurarken, Birleþmiþ Milletler de savaþýn baþlamasýndan several days and ended their actions by winning the war 16 gün sonra, 22 Ekim’de ateþkes kararý çýkardý. Ýsrailliler militarily. Nevertheless, it was a symbolic victory for birkaç gün ateþkes kararýna uymadý ve savaþý askerî olarak Arabs to cross Suez and take Bar Lev. kazanarak eylemlerine son verdi. Fakat Süveyþ’i geçmek ve After this war Sadat’s image changed in Egypt and the Bar Lev Hattý’ný almak, Araplar açýsýndan simgesel bir zafer Arab world; he was respected as an esteemed leader. oldu. Incapable and ignoble image of Sadat disappeared. He had succeeded to be “head” on his own like Nasser. Bu savaþtan sonra, Sedat’ýn Mýsýr ve Arap dünyasýndaki imgesi 1979 Camp David Agreement was not late to raise a deðiþti; deðerli bir lider olarak saygý görmeye baþladý. Sedat’ýn political hostility towards Sadat regime. Sadat made his þahsiyetsiz ve yeteneksiz imajý kaybolup gitti. Nasýr gibi artýk allies the Muslim Brotherhood -he acquitted when kendi baþýna ‘reis’ olmayý baþarmýþtý. 1979 Camp David coming to power- against current Nasserist ideology. Antlaþmasý, Sedat rejimine karþý siyasal düþmanlýk Islamist organizations started gradually to oppose westernization movements that had been influencing uyandýrmakta gecikmedi. Sedat iktidara geldiðinde hapisten the country since 1977. Pan-Arabism, Nasserism and salýverdiði Müslüman Kardeþler’i, o sýrada yürürlükteki Nâsýrcý finally Sadatism lost power at a considerable amount. ideolojiye karþý kendi müttefiki yapmýþtý. Yavaþ yavaþ Ýslamî From then on, Islamist discourses started to be praised EGYPT IN THE PROCESS OF CONSTITUTION REFERENDUM 13 örgütler 1977’den sonra ülkeyi kasýp kavuran Batýlýlaþma among ordinary people. The Muslim Brotherhood akýmlarýna karþý muhalefet etmeye baþladýlar. Pan-Arabizm, began to find more supporters for their discourses that Nasýrizm ve son olarak Sedatizm büyük güç kaybýna uðradý. took religion as reference for salvation from poverty, corruption, unemployment, all kinds of economic and Artýk, sýradan insanlar arasýnda Ýslamcý söylemler raðbet political problems. görmeye baþladý. Müslüman Kardeþler, fakirlik, yolsuzluk, Nasser and Sadat governed the country with autocracy iþsizlik ve tüm ekonomik ve siyasal sorunlardan kurtuluþ için exclusive of themselves without grounding on any dini referans alan söylemlerine daha fazla taraftar bulmaya institution which was influential and temporary and baþladý. even without any feeling of necessity for this. Both of them sustained their power with support of a small Nasýr ve Sedat, ülkeyi kendilerine özgü tarzlarýyla, etkili ve group that saved their interests and put weight on kalýcý olabilen hiçbir kuruma dayanmadan ve buna ihtiyaç patronage relations. dahî duymadan otokrasiyle yönettiler. Her ikisi de, kendi When Hosni Mubarak came to power after Sadat’s çýkarlarýný kollayan, himaye iliþkilerine aðýrlýk veren bir yapý death as a result of assassination in 1981, he allowed olan küçük bir grubun desteðiyle iktidarýný sürdürdü. political parties to make reforms and organization of parliamentary elections. However, parties except one Hüsnü Mübarek, 1981’de Sedat’ýn suikast sonucu ölümünden single big party that supported the regime became sonra iktidara geldiði zaman, siyasal partilerin reform yapmasýna minorities. Parliament was a décor for Mubarak ve parlamento seçimlerinin yapýlmasýna izin verdi. Bununla government. According to tradition of Mubarak regime birlikte, rejimi destekleyen bir tek büyük parti dýþýndakiler inherited from the past, government is responsible not azýnlýk partileri oldu. Parlemento Mübarek iktidarý için bir to parliament but to president. dekordan ibaretti. Mübarek rejiminde önceden devralýnan President Mubarak who governed the people with geleneðe göre, hükümet parlamentoya deðil, devlet baþkanýna dictatorship in his first three terms had promised the people not to enter the elections in fourth term anymore. karþý sorumluydu. The small interest group that was compradors of the Ýlk üç döneminde halký diktatörlükle yöneten Baþkan Mübarek, regime –family members and high military personnel- dördüncü dönem artýk seçimlere katýlmayacaðýna dair halka launched an impressive campaign to make promise of loyalty to Mubarak on July 1999. Mubarak had renewed söz vermiþti. Rejimin ortaklarý olan küçük çýkar grubu, yani his term of duty for one more term with a so-called aile bireyleri ve üst düzey askerî kadro, Mübarek’e baðlýlýk election in October 1999. Newspaper headlines yemini etmek üzere Temmuz 1999’da muazzam bir kampanya celebrating the victory of the president were written two baþlattý. Mübarek, tek gerçek aday olduðu Ekim 1999’daki days before voting started. The president promised göstermelik seçimle, görev süresini bir dönem daha uzatmýþ major changes that were realized only few of them oldu. Baþkan’ýn zaferini kutlayan manþetler, oy vermenin during his term. baþlamasýndan iki gün önce atýldý. Baþkan, görev süresi boyunca Mubarak declared not to be presidency candidate for pek azý gerçekleþmekte olan büyük deðiþimler vaat etti. the fifth term but then he changed his mind. Ayman Nour, who was the only rival, was imprisoned finally Mübarek, beþinci dönem baþkanlýða adaylýðýný koymayacaðýný in 2005 and Mubarak elected as president for fifth

Mýsýr’ýn 1952 devrim öncesi ve As is seen, elections in Egypt both sonrasýnda tanýk olduðu seçimler hep preceding and succeeding 1952 Revolution were always haunted, kurgulu, kontrollü, hatta açýkçasý controlled and even fraudulent. hileli idi. Ortada seçim, parlemento, Although there were positions and milletvekili gibi isim ve kurumlar vardý institutions such as elections, ama hepsi ismen vardý. parliament, members of parliament, they were only on paper.

14 ANAYASA REFERANDUMU SÜRECÝNDE MISIR ilan etti, ama ardýndan fikrini deðiþtirdi. 2005’te tek rakibi time. Nothing changed in terms of freedoms and Eymen Nur sonunda hapse atýldý ve Mübarek baþkanlýk democracy in Egypt. Hosni Mubarak stayed in power seçimini beþinci kez kazandý. Mýsýr’da demokrasi ve from 1981 until January 2011. While he dreamt to be candidate or make his son a candidate in the coming özgürlükler açýsýndan hiçbir þey deðiþmedi. Hüsnü Mübarek elections, Arab Spring burst our in Tunisia prevailed 1981’den 2011 Ocak ayýna kadar iktidarý elinde tuttu. Yaklaþan into Egypt; he could not prevent demonstrations in baþkanlýk seçimlerine aday olmak veya oðlu Cemal’i aday Tahrir Square although he retreated continuously and yapma hayallerini kurarken Tunus’ta baþlayan ‘Arap Baharý’nýn partly resisted, then he resigned from his office. Egypt Mýsýr’a sýçramasýyla, üst üste geri adýmlar atmasýna ve kýsmen was introduced democratic elections in June 2012 while de direnmesine raðmen, Tahrir Meydaný’ndaki gösterilere Mubarak accounted for his 30-year-rule in the counrt. As of 1 July 2012 Mohamed Morsi became the first engel olamayýp görevinden istifa etti. Mübarek 30 yýllýk civil president of Egypt. iktidarýnýn hesabýný mahkemede verirken, Mýsýr, 2012 As is seen, elections in Egypt both preceding and Haziran’ýnda demokratik seçimlerle tanýþtý. 1 Temmuz 2012 succeeding 1952 Revolution were always haunted, tarihinden itibaren Mýsýr Cumhurbaþkaný olarak Muhammed controlled and even fraudulent. Although there were Mursi ilk sivil Cumhurbaþkaný seçildi. positions and institutions such as elections, parliament, members of parliament, they were only on paper. Egypt Görüldüðü gibi Mýsýr’ýn 1952 devrim öncesi ve sonrasýnda could be able to make the most honest and democratic tanýk olduðu seçimler hep kurgulu, kontrollü, hatta açýkçasý only in 2012. hileli idi. Ortada seçim, parlemento, milletvekili gibi isim ve kurumlar vardý ama hepsi ismen vardý. Mýsýr tarihinin en temiz ve demokratik seçimini ancak 2012’de yapmaya muvaffak oldu.

KAYNAKÇA / BIBLIOGRAPHY

• Kýzýltoprak, Süleyman; Mýsýr’da Osmanlý’nýn Son Yüzyýlý; TBBD Yayýnlarý; Ýstanbul; 2010. • Kýzýltoprak, Süleyman; Mýsýr’da Ýngiliz Ýþgali; Osmanlý’nýn Diplomasi Savaþý: 1882-1887; Tarih Vakfý Yayýnlarý; Ýstanbul; 2010. • King, Joan Wucher; Historical Dictionary of Egypt; The Scarecrow Press Inc.; Londra; 1984. • Marsot, Afaf Lutfi al-Sayyid; (Çev.: Gül Çaðalý Güven, Yay. Haz.: Süleyman Kýzýltoprak) Mýsýr Tarihi: Araplarýn Fethinden Bugüne; Tarih Vakfý Yurt Yayýnlarý; Ýstanbul; 2010.

EGYPT IN THE PROCESS OF CONSTITUTION REFERENDUM 15 mýsýr’da yeni yönetimin ve destekçilerin genel yapýsý general structure of new regime and supporters in egypt

Hüsnü Mübarek sonrasý yapýlan seçimlerden birinci olarak The winner of post-Hosni Mubarak elections, Freedom ayrýlan Hürriyet ve Adalet Partisi, bugün Mýsýr’ýn en büyük and Justice Party represents the Muslim Brotherhood, ve en organize yapýsý Müslüman Kardeþler’i temsil ediyor. today the biggest and the most organized structure in Mýsýrlý düþünür-aktivist Hasan el-Benna tarafýndan 1928 Egypt. The organization of Muslim Brotherhood which was established in 1928 by Egyptian thinker-activist yýlýnda kurulan Müslüman Kardeþler teþkilatý, Mýsýr’daki Hassan Al Banna had been oppressed by dictatorships diktatörlük yönetimleri tarafýndan baský görmüþ ve siyasî in Egypt and left out of political arena. Despite that, alanýn dýþýnda tutulmuþtu. Buna karþýn 2005 yýlýnda baðýmsýz candidates who were members of the Muslim aday olarak seçimlere katýlan Müslüman Kardeþler’e mensup Brotherhood run for elections in 2005 as independent adaylar parlamentoda 88 koltuk elde etmiþlerdi. candidates and obtained 88 seats in the parliament. Bu köklü geçmiþine raðmen Müslüman Kardeþler’in devlet Despite its deep-rooted past it can be said that Muslim Brotherhood is quite inexperienced in state yönetiminde oldukça tecrübesiz olduðu söylenebilir. Bu durum administration. This bears great risks for democratization Mýsýr’da henüz emekleme döneminde olan demokratikleþme process in Egypt which is in its infancy yet. As a result süreci için oldukça büyük riskler taþýyor. Alýnan her kararýn of the court’s cancelling all decisions taken the mahkeme tarafýndan iptal edilmesi sonucu iþ yapamaz hale government cannot do work; however, because it gelen yönetim, yargý erkini aþarak bazý icraatlar yapmaya struggles to carry out some activities by exceeding the çalýþmasýndan dolayý ‘anti demokratik’ bulunarak eleþtirilmeye judiciary, it began to be considered antidemocratic and baþlandý. criticized. Although Morsi holds convincing arguments as regards Mursi, Mýsýr halkýnýn talepleri doðrultusunda hareket ettiðine behaving in accordance with demands of Egyptian dair ikna edici sebepler taþýyorsa da, kimi karar ve people, he cannot get rid of being considered as a dictator uygulamalarýyla, muhalifleri tarafýndan yeni bir diktatör adayý candidate by his opponents because of some decisions olarak görülmekten kurtulamýyor. Mýsýr’ýn yeni bir anayasaya and practices of him. It must not be surprising to see kavuþmasý sürecinin saðlýklý ilerleyebilmesini gerekçe that Morsi’s decisions are criticized by those not thinking göstererek, pek çoðu Hüsnü Mübarek’in kullandýðý yetkileri in the same direction with Morsi who hold many uhdesine alan Mursi’nin bu kararlarýnýn, kendisi gibi prerogatives of Hosni Mubarak on the grounds that the new constitutional process would develop in a healthy düþünmeyenlerce eleþtirilmesine þaþýrmamak gerekiyor. way. Despite it is obviously a necessity to struggle against Yýllardýr Mýsýr halkýnýn kaynaklarýný sömüren statüko ile the status quo which has come to exploit the resources mücadelenin gerekliliði açýk olmakla birlikte, bu süreçte Mursi of Egypt’s people for years, success of Morsi and the ve onun temsil ettiði Müslüman Kardeþler’in kriz yönetimi Muslim Brotherhood represented by himself in crisis konusundaki baþarýsý soru iþaretleri taþýyor. Zira, bu süreçte management during this process have some question

16 ANAYASA REFERANDUMU SÜRECÝNDE MISIR Mursi, Mýsýr halkýnýn talepleri Although Morsi holds convincing doðrultusunda hareket ettiðine dair arguments as regards behaving in ikna edici sebepler taþýyorsa da, accordance with demands of Egyptian kimi karar ve uygulamalarýyla, people, he cannot get rid of being muhalifleri tarafýndan yeni bir considered as a dictator candidate by diktatör adayý olarak görülmekten his opponents because of some kurtulamýyor. decisions and practices of him.

atýlacak adýmlarýn ve alýnacak kararlarýn, zaten uzun yýllardýr marks. It is because the steps being taken and decisions bedel ödeyen Mýsýr halkýna yeni bedeller ödetmemesi gerekiyor. being made during this process must not have the Egypt’s people pay a price again, that have already been Bu noktada Mýsýr halkýnýn öncelikli taleplerinin ve ihtiyaçlarýnýn paying a price for long years. doðru tesbit edilmesi ve adýmlarýn bu doðrultuda atýlmasý At that point, it is necessary to ascertain correctly the gerekiyor. Gazeteci Fehim Taþtekin’in 4 Aralýk 2011 tarihinde demands and needs of first priority of Egypt’s people Radikal gazetesinde yayýmlanan ‘Nasýr Tutan Alýnlar ve and take steps in line with them. Following sentences in the article “Foreheads Callused and Resurrection of Musa’nýn Diriliþi’ baþlýklý yazýsýndaki þu cümleleri, bu konuda Moses”of journalist Fehim Taºtekin published in önemli ipuçlarý veriyor: newspaper Radikal dated December 4, 2011 give important clues regarding this: “Metroya binmeden önce atladýðýmýz taksinin sürücüsü Nebil “The driver Nebil Salah whose taxi we took before getting Salah yeni Mýsýr’ý gayet iyi özetledi: ‘Bina yapmaya çalýþýyoruz in the metro made a good summary of the situation in ama temelimiz yok. O yüzden iþler karýþýk. Ama halk ilk kez gerçek Egypt: ‘We are trying to construct building but we do not anlamda oy kullanýyor, ilk kez gerçek partilere oy veriyor. Kimin have grounds. For that reason things are complicated. gerçekten güçlü olduðu þimdi anlaþýlacak. Oyum Ýhvan’a. Fakat However, people will vote for the first time in real sense, yollarý temizlemezler, ekonomiyi düzeltmezlerse sonraki seçimde vote for the real parties. We will see who is really the onlarý da deviririz. Artýk yeni Mübarekler istemiyoruz.’ Ýþte Tahrir powerful. My vote is for the Brotherhood. But if they don’t ruhunun halk içindeki karþýlýðý.”1 clean the roads and recover economy, we overthrow them too in next elections. We don’t want new Mubaraks Star gazetesi yazarý Fadime Özkan’ýn 3 Aralýk 2012 tarihli anymore.’ This is the equivalent of Tahrir soul among yazýsý ise, Mursi’ye destek vermek için Nahda Meydaný’nda the public.”1 toplanan ve çoðunluðunu gençlerin oluþturduðu topluluðun The article dated December 3, 2012 of Fadime Özkan, görüþlerini yansýtmasý bakýmýndan ilginç örnekler sunuyor: author in newspaper Star, gives striking examples about people’s opinions that gathered in Nahda Square and of “Bir grup genç kýz neþeli bir telaþla meydana doðru ilerliyor, which the majority is young: yollarýný kesiyorum. Hepsi okumuþ kýzlar, ikisi mühendis, biri “A group of girls move toward the square in a joyful rush, iletiþim okumuþ, biri arkeoloji, biri sosyoloji. Mursi’yi sevdiklerinden, I block them. All is educated, two of them engineers, one ona inandýklarýndan bahsediyorlar. ‘Mýsýr’a demokrasi gelmesini attended school of communication, one archeology, one istiyoruz, onu bu yüzden destekliyoruz’ diyorlar. sociology. They talk about they like Morsi and believe him. ‘We want democracy come to Egypt, that is why we -Tahrir’dekilerin neden orada olduklarýný anlayabiliyor musunuz? support him.’

1 http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=Radi kalYaz 1 http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=Radi a r & A r t i c l e I D = 1 0 7 1 4 3 3 & Y a z a r = F E H I M - kalYaz ar&ArticleID=1071433&Yazar=FEHIM- TASTEKIN&CategoryID=100 TASTEKIN&CategoryID=100 EGYPT IN THE PROCESS OF CONSTITUTION REFERENDUM 17 Yýllardýr Mýsýr halkýnýn kaynaklarýný Despite it is obviously a necessity to struggle against the status quo which sömüren statüko ile mücadelenin has come to exploit the resources of gerekliliði açýk olmakla birlikte, bu Egypt’s people for years, success of süreçte Mursi ve onun temsil ettiði Morsi and the Muslim Brotherhood Müslüman Kardeþler’in kriz yönetimi represented by himself in crisis konusundaki baþarýsý soru iþaretleri management during this process have taþýyor. Zira, bu süreçte atýlacak some question marks. It is because the steps being taken and decisions adýmlarýn ve alýnacak kararlarýn, zaten being made during this process must uzun yýllardýr bedel ödeyen Mýsýr halkýna not have the Egypt’s people pay a price yeni bedeller ödetmemesi gerekiyor. again, that have already been paying a price for long years.

Onlarýn görüþlerini söylemeleri normal, saygýmýz var ama onlar -Could you understand why those in Tahrir are there? çok azlar, çoðunluk biziz ama onlarýn sesi çok çýkýyor. Tahrir’dekiler It is quite normal they declare their opinions, we respect de bize saygý duymayý öðrenmeli. Mursi’yi halk seçti. but they are so few, we are the majority but their voice is heard loudlier. Those in Tahrir must learn to respect us. -Sizler kapalýsýnýz ama Tahrir’deki kadýnlarýn bazýlarý kapanmaya It is the people who elected Morsi. zorlanacaklarýndan korkuyor? -You wear hijab but some women in Tahrir are afraid of being forced to wear hijab? No, no, no… (arkadaþlarý da bu no’ya katýlýyorlar.) Mursi çok No, no, no… (Their friends joined this ‘no’. Morsi is a demokratik bir insan, böyle birþey yapmayacaktýr. Onlarý democratic personality, he will never do such a thing. He korkutacak bir þey sosyal hayata müdahale edecek bir þey will not make them frightened and do something to yapmayacaktýr. Bütün siyasi görüþlere saygýlý. intervene social life. He respects all kinds of political -Baradey için ne düþünüyorsun? opinions. -What do you think about Baradei? (Kýzlar korosu hem cevap veriyor hem de baþ parmaklarýyla aþaðýyý (Girls’ chorus answer and show ‘out’ with their hands as gösteriyorlar)… O Ýsrail’i dstekliyor, Amerika ile iletiþim kuruyor, well)… He supports Israel, contacts with America, he o Mýsýr’ý bilmiyor, sevmiyor. Baradey çok kötü biri…” 2 doesn’t know Egypt and love. Baradei is a very bad personality…”2 Öte yandan seçimlerde Müslüman Kardeþler’in partisi Hürriyet On the other hand, representing Salafi wing Al Nour ve Adalet’in ardýndan ikinci olan ve Selefî akýmý temsil eden Party which came in second following Freedom and Nur Partisi de, bu beklenmedik seçim baþarýsýnýn ardýndan Justice Party of the Muslim Brotherhood will be one Mýsýr’da yeni dönemin aktörlerinden biri olacak. Son dönemde of new actors in the new era of Egypt by virtue of its yapýsal deðiþikliklerle muhatap kitlesini geniþleten ve ülkenin unexpected success in elections. Attitude and approach siyasî hayatý içerisinde yer almaya baþlayan Selefi kanadýn tavýr of Salafi wing that enlarged its audience with recent structural changes and began to take part in the political ve yaklaþýmý da ülke siyaseti ve geleceði açýsýndan belirleyici life of the country will also be a determining factor of olacak. national politics and in country’s future.

2 http://haber.stargazete.com/yazar/gobegini-kasiyan-reformistlerle- 2 http://haber.stargazete.com/yazar/gobegini-kasiyan- mursi-karsiti-elitler-savasiyor/yazi-708700 reformistlerle-mursi-karsiti-elitler-savasiyor/yazi-708700

18 ANAYASA REFERANDUMU SÜRECÝNDE MISIR mýsýr’da muhalefet, ordu ve yargý erkinin genel yapýsý general structure of opposition, army and judiciary in egypt

a. Muhalefet a. Opposition Today it seems impossible to say that the opponent Bugün meydanlarda Mursi’ye muhalefet eden halk kitlesinin public group to Morsi in squares has a homogenous homojen bir yapýya sahip olduðunu söylemek mümkün character. Some of the various groups that gathered in gözükmüyor. ‘Arap Baharý’ sürecinde meydanlarda toplanarak squares during the Arab Spring and made Hüsnü Mübarek’in yönetimi býrakmasý için gösteriler yapan demonstrations for Hosni Mubarak to leave the farklý kesimlerin bir kýsmý, bugün Mursi’ye karþý da benzer administration display a similar attitude towards Morsi bir tavýr sergiliyor. Bu kesimlerin içerisinde solcu, liberal, too. Among these groups can be counted leftists, liberals, milliyetçi, seküler kesimler ve Hristiyanlar yer alýyor. Mursi’yi nationalists, seculars and Christians. Circles protesting protesto eden çevreler, özellikle 22 Kasým’da çýkartýlan 7 Morsi claimed that especially the law including seven maddelik yasanýn yeni bir diktatörün doðuþu anlamýna geldiðini articles issued in November 22 meant the emergence of a new dictator. They thought that these prerogatives iddia ediyorlardý. Nitekim yargýnýn müdahale ettiði bu yetkilerin intervened by the judiciary were those of Hosni Hüsnü Mübarek’in yetkileri olduðunu savunuyorlardý. Her Mubarak. Although in different circles Morsi stated ne kadar Mursi çeþitli platformlarda bu yetkileri yeni anayasanýn that he gathered prerogatives in his hands contemporarily çýkartýlmasý sürecinde referandumun saðlýklý bir þekilde so that the referendum be carried out in a healthy way yapýlabilmesi için geçici olarak kendisinde topladýðýný ve during new constitution process and he would delegate referandumdan sonra yetkileri tekrar devredeceðini ifade etse them following the referendum, he was not considered de, kendisi ile ayný düþünceyi paylaþmayan farklý dünya realistic by those whose world views were different from görüþüne mensup insanlar tarafýndan gerçekçi bulunmuyordu. him. In December 9, upon reactions received Morsi organized a dialog meeting and cancelled resolutions Mursi, gelen tepkiler üzerine farklý parti mensuplarýnýn made in the framework of constitutional regulations in katýldýðý bir diyalog toplantýsý düzenledi ve 22 Kasým’da November 22. anayasal düzenlemeler çerçevesinde aldýðý bu kararlarý, 9 But on the other hand, it cannot be accepted by the Aralýk’ta iptal etti. aforesaid circles that acting in Islamic references Ancak öte yandan Ýslamî referanslarla hareket eden Ýhvan-ý Freedom and Justice Party of the Muslim Brotherhood Müslimin’in Hürriyet ve Adalet Partisi ile Selefîlerin Nur and Al Nour Party of Salafis received about 70% of the Partisi’nin seçimlerde %70’e yakýn bir oy oranýna sahip olmasý votes in the elections. Over against reflecting democratic choices of millions of electorates in Egypt aforesaid ise sözkonusu çevrelerce kabul edilemiyor. Mýsýr’daki circles utter that people are ignorant and they cannot milyonlarca seçmenin demokratik tercihlerinin sandýða bu decide what is good for Egypt. In the meetings of our þekilde yansýmasý karþýsýnda sözkonusu çevreler halkýn cahil committee in Tahrir Square, the center of protests in olduðunu, Mýsýr için neyin iyi olacaðýna halkýn karar Cairo, claims were made such that the majority of people EGYPT IN THE PROCESS OF CONSTITUTION REFERENDUM 19 Uzun yýllardýr hukuk dýþý yetkiler ve ayrýcalýklarla donatýlan yargý erki, The judiciary bestowed with illegal bugün hem elinde bulundurduðu bu prerogatives and privileges for years ayrýcalýklardan vazgeçmek istemiyor, do not desire to give up privileges in hem de sahip olduðu hukukdýþý its hands and intervenes in the lay out yetkileri kullanarak halkýn demokratik designed by democratic choices of the tercihleri doðrultusunda oluþan people through using illegal tabloya müdahale ediyor. prerogatives that it owns

veremeyeceðini dile getiriyorlar. Heyetimizin Kahire’de voted by putting thumbprint and the Muslim protestolarýn merkezi konumundaki Tahrir Meydaný’nda Brotherhood increased its vote potential by giving money gerçekleþtirdiði görüþmelerde, halkýn büyük çoðunluðunun to the people and exploiting religious sentiments. This parmak basarak oy kullandýðý, Ýhvan-ý Müslimin’in halka approach has similarities with view of the pro-status para vererek ve dini duygularý istismar ederek oylarýný arttýrdýðý quo mentality in Turkey in the way that they also cannot accept democratic choices of the people. gibi iddialar ortaya atýldý. Bu yaklaþým biçimi, Türkiye’de halkýn demokratik tercihlerini kabullenemeyen statükocu Akif Emre, author of newspaper Yeni Þafak, makes following comments on this process in his article “A zihniyetin bakýþ açýsýyla benzerlik arzediyor. February 28 Trap to Morsi?”: Yeni Þafak gazetesi yazarý Akif Emre, ‘Mursi’ye 28 Þubat “It is hard to say now what amount of the last step taken Tuzaðý mý?’ baþlýklý yazýsýnda bu sürece iliþkin olarak þu by Morsi and the reaction shown against him was a plot deðerlendirmelerde bulunuyor: and planned. However it is obvious such groups that are pro-statusquo supporting post-modern coup d’etat, “Mursi'nin attýðý son adým ve ona karþý verilen tepkinin ne kadarý Western, at least anti-Islamist, even leftist and liberal komplo ve planlýydý; bunu þimdiden söylemek zor. Ancak unified along the same line. With different sort of demands postmodern darbeye destek veren statükocu, Batýcý, en azýndan and ideological reasons, a common front had been Ýslamcý karþýtý, hatta sol ve kimi liberal kesimlerin belli bir çizgide established successfully.”1 birleþtikleri malum. Kimi talepler ve ideolojik gerekçelerle ortak Even if large audiences do not support these views, 1 bir cephe, baþarýlý bir þekilde oluþturulmuþtu.” people expressing them continue their protests against Her ne kadar geniþ kitlelerce savunulmasa da bu görüþleri Morsi in Tahrir Square. dillendiren kesimler, Mursi karþýtý protestolarýný Tahrir Demonstrators, who attack the police, throw molotov Meydaný’nda sürdürüyorlar. bombs and set fire to public buildings as well as offices of Freedom and Justice Party, try to have their voices Gösterilerde polise saldýran, Molotof kokteyli atan, kamu heard through sensational actions. Loss of life during binalarýný ve Hürriyet ve Adalet Partisi bürolarýný kundaklayan conflicts with the police is instrumentalized in the göstericiler, sansasyonel eylemlerle sesini duyurmaya çalýþýyor. opponents’ taking masses to streets that can be considered Polisle yaþanan çatýþmalarda can kayýplarýnýn yaþanmasý ise as neutral indeed. Level of income of the group who count themselves as “elites” is quite high and they are muhaliflerin tarafsýz sayýlabilecek kitleleri de sokaða dökebilmek not inclusive of the whole people of Egypt since they için bir araç olarak kullanýlýyor. Kendilerini ‘elit tabaka’ olarak live isolated from the people in general. Therefore they niteleyen bu kesimin gelir seviyesi oldukça yüksek ve describe the illiterate, of which the number amounts to

1 http://yenisafak.com.tr/yazarlar/AkifEmre/mursiye-28-subat-tuzagi- 1 http://yenisafak.com.tr/yazarlar/AkifEmre/mursiye- mi/35238 28-subat-tuzagi-mi/35238

20 ANAYASA REFERANDUMU SÜRECÝNDE MISIR genel olarak halktan kopuk yaþadýklarýndan Mýsýr halkýnýn around 30%, in an insulting and degrading manner. tamamýný kuþatýcý ve kapsayýcý deðiller. Bundan dolayý yüzde Despite the fact that these people hold different world otuzlara varan okuma yazma bilmeyen halký rencide edici ve views, they form the common feature of the groups who are mostly reluctant to share their privileges inherited aþaðilayýcý bir uslupla tasvir ediyorlar. Her ne kadar deðiþik from ancien regime with the Egypt’s people. dünya görüþüne sahip olsalar da bu kiþiler daha çok eski The article of Fadime Özkan, from which above we rejimden kalan yaþantý ve imtiyazlý haklarýný Mýsýr halký ile quoted her observations in Nahda Square, also feels the paylaþmak istemeyen kesimlerin ortak noktasýný teþkil pulse of Tahrir and following sentences reflect down etmektedir. on her notes: Fadime Özkan’ýn yukarýda Nahda Meydaný’ndan izlenimlerini “-Are there order and equality in Egypt? aktardýðýmýz yazýsý, Tahrir’in nabzýný da tutuyor ve Özkan’ýn No, there is a big economic gap in the society. Youth is notlarýna þu cümleler yansýyor: unemployed. Welfare is at the hands of a group of 2%. Morsi desires to be like Erdogan but Turkey’s economy “-Mýsýr’da adil düzen ve eþitlik var mý? is very good. They have a good leader and stand on a true Yok, halk arasýnda büyük ekonomik uçurum var. Gençler iþsiz. political line. People are rich, government is transparent. Egypt is not so. Therefore we don’t trust in Morsi. Moreover Ekonomi yüzde ikilik bir kesimin elinde. Mursi, Erdoðan gibi his comment of religion is wrong, we are muslim as well. yapmak istiyor ama Türkiye’nin ekonomisi çok iyi. Ýyi bir lideri We want him to leave, so are we here. ve doðru bir politik çizgisi var. Halk zengin, devlet þeffaf. Mýsýr -But Morsi is the person people elected? öyle deðil. Bu yüzden Mursi’ye güvenmiyoruz. Ayrýca Mursi dini yanlýþ yorumluyor, oysa biz de Müslümanýz. Mursi’nin gitmesini We didn’t elect Morsi, uneducated, uncultured people, who voted by putting thumbprint, elected. We don’t want istiyoruz, o yüzden buradayýz. Morsi to change the order in Egypt. Morsi must go!”2 -Ama Mursi halkýn seçtiði isim?

Mursi’yi biz seçmedik, eðitimsiz-kültürsüz insanlar, parmaðýyla b. Army and Judiciary oy kullananlar seçti. Biz Mursi’nin Mýsýr düzenini deðiþtirmesini Army has an influential position in the Egypt which istemiyoruz. Mursi gitmeli!” 2 has come to be governed by a military dictatorship for more than half a century. Increasing its influence during the periods of Jamal Abdal Nasser, Anwar Sadat and b. Ordu ve Yargý Erki Hosni Mubarak military do not want to give up Yarým yüzyýldan uzun bir süre askerî diktatörlüklerle yönetilen substantial social, political and economic privileges Mýsýr’da ordu, ülkede oldukça baskýn bir etki gücüne sahip acquired at previous times. This causes military to bulunuyor. Cemal Abdünnasýr, Enver Sedat ve Hüsnü emerge as one of the most important powers in face of Mübarek dönemlerinde nüfuzunu giderek arttýran ordu, Morsi government and thereby the public. As is known, sosyal, siyasal ve ekonomik açýdan büyük ayrýcalýklara sahip while elections still continue Higher Military Council which was in the government during post-Hosni olduklarý dönemlerin kazanýmlarýndan vazgeçmek istemiyor. Mubarak period had issued an additional constitutional Bu da Mursi yönetiminin dolayýsýyla halkýn karþýsýna en önemli decree limiting presidential prerogatives. Military saved güçlerden biri olarak ordunun çýkmasýna sebebiyet veriyor. its attitude towards Morsi in the following period as Bilindiði gibi, Hüsnü Mübarek sonrasý süreçte yönetimde well. bulunan Yüksek Askeri Konsey, Mýsýr’da yapýlan seçimler In Egypt, power of military has reached really frightening esnasýnda daha oy verme iþlemleri sürerken cumhurbaþkanýnýn levels. Information given by Fehim Taþtekin reveals yetkilerini daraltan ek bir anayasa kararnamesi çýkarmýþtý. this reality: Takip eden süreçte de ordu, Mursi karþýsýndaki tavrýný “‘Military Inc.’ governs 17% of the economy, who set sürdürdü. hands to almost all sectors from production of bread

2 A.y 2 Ibid EGYPT IN THE PROCESS OF CONSTITUTION REFERENDUM 21 Cemal Abdünnasýr, Enver Sedat ve Hüsnü Mübarek dönemlerinde Increasing its influence during the nüfuzunu giderek arttýran ordu, periods of Jamal Abdal Nasser, Anwar sosyal, siyasal ve ekonomik açýdan Sadat and Hosni Mubarak army does büyük ayrýcalýklara sahip olduklarý not want to give up substantial social, dönemlerin kazanýmlarýndan political and economic privileges vazgeçmek istemiyor. Bu da Mursi acquired at previous times. This causes yönetiminin dolayýsýyla halkýn military to emerge as one of the most karþýsýndaki en önemli güçlerden biri important powers in face of Morsi olarak ordunun çýkmasýna sebebiyet government and thereby the public. veriyor.

Mýsýr’da ordunun gücü gerçekten de ürkütücü boyutlara and milk to oil. ‘Renaissance Project’ of the Brotherhood ulaþmýþ durumda. Fehim Taþtekin’in verdiði bilgiler, bu which encourages free market and private ownership will 3 gerçeði gözler önüne seriyor: be blocked by ‘Military Inc.’ sooner or later.” Taþtekin explains in the following sentences of another “Ekmek ve süt üretiminden petrole kadar hemen hemen bütün article that the military is the biggest boss in Egypt’s sektörlere el atmýþ ‘Ordu AÞ’ ekonominin yüzde 17’sine hükmediyor. economy: Ýhvan’ýn serbest piyasa ve özel mülkiyeti teþvik eden ‘rönesans “Military is the biggest boss not only of politics and projesi’ eninden sonunda ‘Ordu AÞ’nin diþlilerine takýlacak. 3 bureaucracy but also economy in Egypt. This reality every Taþtekin, bir baþka yazýsýnda ise ordunun Mýsýr’da ekonominin ordinary Egyptian citizen knows has become ultimately en büyük patronu olduðunu þu cümlelerle ifade ediyor: apparent. According to MediaLine, a telephone seller in Cairo gives 20% of his income to a general “owning “Mýsýr’da siyaset ve bürokrasinin deðil, ekonominin de en büyük property”. This is one of the sectors that the military patronu ordu. Her sýradan Mýsýrlýnýn günlük yaþamýndan bildiði involved in –from factories of olive oil, bread, milk and bu gerçek, prizmanýn düþmesiyle tüm çýplaklýðýyla sýrýtýr hale geldi. water to gas stations and oil refineries, from MediaLine’a göre Kahire’de bir telefon satýcýsý gelirinin yüzde restauranteurship to tourism and civil engineering- and 20’sini ‘yer sahibi’ bir generale veriyor. Bu, zeytinyaðý, ekmek, süt can be publicly visible, beyond corporate business network. ve su fabrikalarýndan petrol istasyonlarý ve rafinerilere, It is rumored that military has a partnership with Jeep 4 lokantacýlýktan turizm ve inþaat sektörüne kadar kurumsaliþ aðýnýn to manufacture Cherokee and Wrangler.” ötesinde askerin sokaða yansýyan kollarýndan biri. Ordunun In Egypt another institution representing the status quo Cherokee ve Wrangler üretmek üzere Jeep ile ortak olduðu da is judiciary. The judiciary bestowed with illegal söyleniyor.”4 prerogatives and privileges for years do not desire to give up privileges in its hands and intervenes in the lay Mýsýr’da statükoyu temsil eden bir diðer yapý ise yargý. Uzun out designed by democratic choices of the people through yýllardýr hukuk dýþý yetkiler ve ayrýcalýklarla donatýlan yargý using illegal prerogatives that it owns. Privileges granted erki, bugün hem elinde bulundurduðu bu ayrýcalýklardan to judiciary in Egypt have reached dreadful levels. vazgeçmek istemiyor, hem de sahip olduðu hukukdýþý yetkileri Following information is given in the article

3 http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=Radik 3 http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=Radik a l Y a za r &A r t ic l e I D= 10 94 37 3& Ya z a r =F E HI M- alYazar&ArticleID=1094373&Yazar=FEHIM- TASTEKIN&CategoryID=100 TASTEKIN&CategoryID=100 4 http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=Radikal 4 http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=Radikal Y a z a r & A r t i c l e I D =1 0 7 6 8 0 0 & Y a z a r = F E H I M - Yazar&ArticleID=1076800&Yazar=FEHIM- TASTEKIN&CategoryID=100 TASTEKIN&CategoryID=100

22 ANAYASA REFERANDUMU SÜRECÝNDE MISIR kullanarak halkýn demokratik tercihleri doðrultusunda oluþan “Background of Conflict in Egypt” by the journalist tabloya müdahale ediyor. Mýsýrda yargý erkinin sahip olduðu Abdullah Aydoðan Kalabalýk that was published in Dünya Bülteni: ayrýcalýklar korkunç boyutlara ulaþmýþ bulunuyor. Gazeteci Abdullah Aydoðan Kalabalýk’ýn Dünya Bülteni’nde yayýmlanan “Judiciary has been exploited for years like a private resource of judges in Egypt. A judge is able to appoint ‘Mýsýr’daki Kavganýn Arka Planý’ baþlýklý makalesinde konuyla 10 people from his own family as prosecutors, judges ilgili olarak þu bilgiler veriliyor: and counselors. Salaries of these three amount at least “Yargý, Mýsýr’da yýllardan beri yargýçlarýn çiftliði gibi kullanýlmakta. to 25 thousand Egyptian Ginis (USD 4166). Working hours are even more astonishing. They work once a Bir yargýç ailesinden 10 kiþiyi savcý, hakim ve müsteþar olarak week or one week a month. Moreover, they can go to atayabilmekte. Bu üç grubun maaþlarý, en az 25 bin Mýsýr Gini’si bay countries and work for 20 thousand US dollars on (4166 ABD dolarý). Çalýþma süreleri ise çok daha ilginç. Haftada average; they became rich quickly. Of course, in the 1 gün veya ayda bir hafta çalýþýrlar. Dahasý Körfez ülkelerine gidip meantime they are able to reserve their positions in their istedikleri kadar ortalama 20 bin dolar maaþla çalýþmakta, köþeyi own country…” dönüp gelmekteler. Tabii bu arada ülkedeki kadrolarýný da Acquisitions of the structures, which were obtained via 5 muhafaza edebilmekteler…” exploitation of rights of Egypt’s people for years, came Demokratikleþme sürecinde halkýn taleplerini daha rahat ve under danger during democratization period by virtue daha güçlü bir þekilde dile getirmesiyle, yýllardýr Mýsýr halkýnýn of people’s expressing their demands in a more haklarýný sömürerek elde ettikleri kazanýmlarý tehlikeye düþen comfortable and strong way; therefore it is obvious that these structures will do their best in order to sabotage yapýlarýn, bu süreci baltalamak adýna elinden geleni yapacaðý this process. Judiciary authorities bestowed with utopist aþikardýr. Nitekim ütopik yetkilerle donatýlmýþ yargý mercileri, prerogatives made illegal decisions and practices so as Hüsnü Mübarek sonrasý yaþanan süreçte statükoyu korumak to save the status quo during post-Hosni Mubarak adýna hukuk dýþý kararlara ve uygulamalara imza attýlar. Bu period. In this respect, judicial authorities applied to çerçevede seçimi geçersiz saymaktan parlamentoyu feshetmeye, many methods -including cancelling elections, annulling yeni anayasa hazýrlama çalýþmalarýný baltalamaktan referandum the parliament, sabotaging the work for new constitution, sürecini boykot etmeye kadar pek çok yola baþvuran yargý boycotting election process- and it is highly probable mercilerinin, önümüzdeki süreçte de benzer uygulamalar that they carry out similar implementations in next process. gerçekleþtirmesi muhtemel görünüyor.

5 http://www.dunyabulteni.net/?aType=haber&ArticleI D=236737 5 http://www.dunyabulteni.net/?aType=haber& ArticleI D=236737

EGYPT IN THE PROCESS OF CONSTITUTION REFERENDUM 23 anayasa referandumu süreci process of constitution referendum

Mýsýr’da uzun süren tartýþmalarýn ve yaþanan sýkýntýlý sürecin Following the long lasting discussions and tensed period sonunda anayasa referandumu iki tur halinde gerçekleþtirildi. in Egypt constitution referendum was organized in two Hâkimler Odasý referandumda görev yapmayý boykot rounds. Since the Chamber of Judges boycotted working, ettiðinden, seçimler iki aþamalý olarak yapýldý. Çünkü Mýsýr’da elections were done in two rounds. It is required by law kanun gereði her seçim sandýðýnda mutlaka bir yargý in Egypt that there has to be a member of judiciary at mensubunun bulunmasý gerekiyor. Bu sebeple, boykota every poll. For that reason, this referendum had to be done with members of judiciary who did not boycott. katýlmayan yargý mensuplarý ile bu referandum yapýlmak Despite the judiciary’s attempt of sabotage, proportion zorunda kalýndý. 15 Aralýk 2012’de gerçekleþtirilen ilk tur of those saying ‘yes’ was 56.5% while those saying ‘no’ sonunda, deðiþikliðe ‘Evet’ diyenlerin oraný %56,5, ‘Hayýr’ was 43.5 in the first round on 15 December; in the diyenlerin oraný ise %43,5 olarak gerçekleþti. 22 Aralýk 2012’de second round on 22 December, proportion of those gerçekleþtirilen ikinci tur sonucunda ise ‘Evet’ oylarý %71, saying ‘yes’ was 71 while those saying ‘no’ was 29. At ‘Hayýr’ oylarý %29 olarak gerçekleþti. Ýki tur sonunda ülke the end of two rounds, the rate of votes for ‘yes’ was genelindeki ‘Evet’ oylarýnýn oraný %64, ‘Hayýr’ oylarýnýn oraný 64%, those for ‘no’ was 36% over the country. ise %36 olarak gerçekleþti. Böylece iki aþamada tamamlanan In the referendum that was completed in two rounds, referandumda toplam 10 milyon 655 bin 332 Mýsýrlý ‘Evet’, 10.655.332 Egypt citizens voted for yes and 6.029.617 6 milyon 29 bin 617 kiþi ‘Hayýr’ oyu kullandý. 17 ilde yapýlan citizens voted for no in total. 7.291 members of judiciary referanduma, 104 seçim merkezinde 6 bin 724 sandýkta 7 bin at 6.724 polls in 104 election centers took part in the 291 yargý mensubu gözlemci olarak katýldý. 80 milyon nüfusa referendum held over in 17 provinces. In Egypt having

Mýsýr’daki yargý erkinin süreci Besides attempts of judiciary in Egypt olumsuz etkileyen giriþimlerinin to influence the process negatively yanýsýra, Batý’nýn yaklaþýmý da the western attitude aims at ülkedeki demokratikleþme transforming democratization process in the country into a crisis. sürecini krize dönüþtürme amacý güdüyor.

24 ANAYASA REFERANDUMU SÜRECÝNDE MISIR Yargý erkinin süreci kilitleme giriþimlerine karþýn, 15 Aralýk’ta Despite the judiciary’s attempt of gerçekleþtirilen ilk tur sonunda, sabotage, proportion of those saying deðiþikliðe evet diyenlerin oraný ‘yes’ was 56.5% while those saying %56,5, hayýr diyenlerin oraný ise ‘no’ was 43.5 in the first round on 15 %43,5 olarak gerçekleþti. 22 Aralýk’ta December; in the second round on 22 gerçekleþtirilen ikinci tur sonucunda December, proportion of those saying ise ‘Evet’ oylarý %71, ‘Hayýr’ oylarý ‘yes’ was 71 while those saying ‘no’ %29 olarak gerçekleþti. Ýki tur was 29. At the end of two rounds, the sonunda ülke genelindeki ‘Evet’ rate of votes for ‘yes’ was 64%, those oylarýnýn oraný %64, ‘Hayýr’ oylarýnýn for ‘no’ was 36% over the country. oraný ise %36 olarak gerçekleþti. ve 50 milyonun üzerinde seçmene sahip olan Mýsýr’da, anayasa a population of 80 million and electorates more than 50 referandumuna katýlým %30 oranýnda kaldý. million, rate of participation in the constitution referendum was 30%. Mýsýr’daki yargý erkinin süreci olumsuz etkileyen giriþimlerinin Besides attempts of judiciary in Egypt to influence the yanýsýra, Batý’nýn yaklaþýmý da ülkedeki demokratikleþme process negatively the western attitude aims at sürecini krize dönüþtürme amacý güdüyor. Nitekim Avrupa transforming democratization process in the country Birliði, Mýsýr’daki referandumu þaibeli bulduðu ve anayasa into a crisis. The EU denied to send representative on maddelerini demokratik bulmadýðý için temsilci göndermeyi the condition that they considered the referendum as reddetti. ‘Arap Baharý’ sürecini yakýndan takip eden ve speculative and the articles in the constitution as Mýsýr’daki demokratikleþme sürecini memnuniyetle undemocratic. The US, that has been following the karþýladýðýný her fýrsatta dile getiren ABD de, Mýsýr’daki Arab Spring process closely and expressing its content referandum sürecine olumsuz yaklaþýyor. ABD Savunma regarding the democratization process in Egypt in every Bakanlýðý Sözcüsü George Little, Mýsýr’da anayasaya getirilen occasion, displays a negative attitude as regards düzenlemelere dair derin kaygý duyduklarýný dile getirirken, referendum process in Egypt. While George Little, spokesman of the US Ministry of Defence, uttered that Temsilciler Meclisi Dýþ Ýliþkiler Komitesi Baþkaný Irena Ros- they are deeply concerned about new regulations in Lehtinen, “Referandum sonucu Mýsýr halký için bir yenilgi. constitution in Egypt, Irena Ros-Lehtinen, Head of Otokratik bir rejimin Ýslami diktatörlükle takas edilmesini Foreign Affairs Committee of the House of kabul edemeyiz!” dedi. Representatives, said “The result of the referendum is Benzer bir tavýr da uluslararasý kredi derecelendirme kuruluþu a defeat for Egypt’s people. We cannot accept to Standart & Poor's (S&P)’tan geldi. S&P, Mýsýr'ýn uzun exchange an autocratic regime with an Islamic dictatorship”. vadeli kredi notunu bir basamak indirerek ‘B’den ‘B-’ye çekti, A similar attitude came from Standard’s&Poor’s. S&P not görünümünü de ‘negatif’ olarak belirledi. S&P’den yapýlan degraded Egypt’s long-term credit from ‘B’ to ‘B-’ and açýklamada, son geliþmelerin ülkenin kurumsal çerçevesini determined its mark as ‘negative’. S&P made a statement zayýflattýðý kaydedildi, not indiriminin ülkedeki siyasî ve that recent developments weakened institutional toplumsal gerginlikleri yansýttýðý belirtildi. framework of the country and degrading its mark Mýsýr’daki referandum süreci ile ilgili yaþanan bütün bu reflected political and social tensions in the country. All geliþmeler, Batý’nýn Mýsýr’da yeni sürece çeþitli vesilelerle these happenings related to constitutional process in Egypt reveals that the West will interfere under different müdahale edeceðini ortaya koyuyor. reasons in the new process in Egypt.

EGYPT IN THE PROCESS OF CONSTITUTION REFERENDUM 25 sonuç ve öneriler conclusion and suggestions

• Muhammed Mursi’nin öncelikli hedefi, Mýsýr’da halkýn • Principal goal of Mohamed Morsi must be to meet ekonomik beklentilerine cevap vermek ve iktisadî geliþimi economic demands of the people in Egypt and foster saðlamak olmalýdýr. economic development. Mohamed Morsi should not use his electorates’ • Muhammed Mursi, sahip olduðu seçmen desteðini bir • support as a tool for imposition and not give up dayatma aracý olarak kullanmamalý, yeni anayasa gibi ülke negotiations and dialog related to vital issues for geleceði açýsýndan hayati öneme sahip konularda müzakere the future of the country such as new constitution. ve diyalogdan vazgeçmemelidir. • New government in Egypt should behave like an • Mýsýr’daki yeni yönetim cemaat mantýðýyla deðil devlet institutional organization instead of a community kurumsallýðýyla hareket etmeli, ülkedeki tüm unsurlarý and embrace a comprehensive and inclusive attitude kucaklayýcý ve kuþatýcý bir yaklaþým biçimini benimsemelidir. towards all members of the society. • Devleti ve devlet yönetimini ilgilendiren konularda • Regarding issues about state and state management Müslüman Kardeþler yöneticileri deðil devlet yöneticileri statesmen, not administers of the Muslim Brotherhood, should make an explanation. açýklama yapmalýdýr. Although there is a change among personalities at Mýsýr’da üst yapýda kiþiler düzeyinde deðiþiklik olsa da, • • the top in Egypt, the bureaucratic military oligarchy bürokratik askerî oligarþi varlýðýný devam ettirmektedir. still continues to exist. New government should Yeni yönetim bu oligarþik yapý ile mücadelesini toplumun carry out a struggle against the oligarchic structure bütün kesimlerini yanýna alarak ve süreç içerisine yayarak by taking all segments of society with it and along yürütmelidir. a process, not immediately. • Mýsýr’daki yeni yönetim yýllardýr zulüm gördüðü iç • New government in Egypt should pay attention to dinamiklerle ve rejimle hesaplaþmak yerine, dikkatlerini global system that has long been making pressure uzun yýllardýr Mýsýr’ý baský altýna alan küresel sisteme over the country instead of settling accounts with internal dynamics and the regime that it suffered yöneltmelidir. for years. Süveyþ Kanalý ve Nil Nehri gibi stratejik öneme sahip • • Because of strategically important issues such as konular, sahip olduðu jeopolitik konum ve Ýsrail’in güvenliði Suez Channel and the Nile River, geo-political sebebiyle, Mýsýr’ýn küresel sistem tarafýndan rahatsýz position and security of Israel, that it will be bothered edileceði dikkate alýnmalýdýr. by global system should be paid attention.

26 ANAYASA REFERANDUMU SÜRECÝNDE MISIR • AB’nin yeni anayasayý kendince uygun bulmadýðýndan • Departing from that the EU did not send representative referanduma temsilci göndermemesi, ABD yetkililerinin since they considered new constitution as konu ile ilgili açýklamalarý ve kredi kuruluþlarýnýn inconvenient, related explanations of the US officials referandum sonrasýnda Mýsýr’ýn kredi notunu düþürmesi and decreasing Egypt’s mark by credit institutions gibi örneklerden hareketle, Mýsýr’ýn önümüzdeki süreçte after referendum it can be said without hesitation that Egypt will be exposed to antidemocratic and küresel sistemin antidemokratik ve baskýcý müdahalelerine oppressive interventions of global system in the maruz kalacaðý rahatlýkla söylenebilir. future. • Muhalif unsurlar, taleplerini açýk ve net bir þekilde dile • Opponents should utter their demands openly and getirmeli, kin, nefret ve aþaðýlama içeren söylemlerinden clearly; they should avoid using a language of hatred, ve þiddet eylemlerinden vazgeçmelidir. Muhaliflerin anger and humiliation and leave violence acts. antidemokratik olarak deðerlendirdiði uygulamalar Attitude of opponents against antidemocratic karþýsýndaki tutumu, kamu binalarýna, güvenlik güçlerine practices should not be acting violently against ve karþýt görüþe sahip insanlara karþý þiddet içeren public buildings, security forces and people holding eylemlerde bulunmak olmamalýdýr. Benzer þekilde opposing views. Similarly, the opposition claiming to give a democracy struggle should not act with a demokrasi mücadelesi verdiði iddiasýndaki muhalefet, pro-status quo attitude such as demanding help mevcut yönetime karþý ordudan yardým istemek gibi from army against current government. statükocu bir yaklaþýmla hareket etmemelidir. • Any groups in Egypt should be open to negotiation • Mýsýr’da her kesim diyalog ve müzakereye açýk olmalý, and dialog; interests of the people and the country halkýn ve ülkenin çýkarlarý esas tutulmalýdýr. Her ne kadar should be of priority. Although the referendum referandum süreci yeni yönetimin istediði þekilde process ended in a way that new government desired, sonuçlanmýþ olsa da, Mýsýr gibi 80 milyonluk nüfusa sahip it should be take into consideration that rate of bir ülkede, referanduma katýlýmýn %33 düzeyinde kalmasý participation in the referendum remained at a level önemsenmelidir. Bu oran, Mursi yönetimince dikkate of 33% in a country having a population of 80 million. Morsi government should pay attention to alýnmalý ve daha güçlü bir toplumsal mutabakatýn tesis the proportion and ways to negotiation and dialog edilebilmesi için müzakere ve diyalog yollarý açýk for establishing a stronger social agreement should tutulmalýdýr. be kept open. • Mýsýr, demokratik ülkelerin uzun onyýllar hatta asýrlar • Egypt faces with an expectation to rise to a level that sonunda eriþtiði seviyeye birkaç yýlda ulaþmak gibi bir democratic countries reached after decades or even beklentiyle karþý karþýyadýr. Bugüne kadar sabýrlý bir duruþ centuries. It might be possible for Egypt’s people sergileyen Mýsýr halkýnýn, bundan sonra biraz sabýrsýzlýk to get impatient, that has come to be patient until göstermesi sözkonusu olabilir. Bu konuda Mýsýr’da iktidarý now. At that point, those holding the power in Egypt elinde bulunduranlar halký eski rejimin refleksleriyle should display much endeavor to keep themselves yönetmekten uzak durmaya azamî gayret gösterme away from governing the people with old regime’s reflexes. durumundadýrlar.

EGYPT IN THE PROCESS OF CONSTITUTION REFERENDUM 27 nil nehri / the nile river

Dünyanýn en uzun nehridir (6.650 km) The longest river of the world (6.650 km). Geniþliði 2.8 km’dir. The width is 2.8 km. 3 Ortalama debisi 3.100 m3/sn’dir. The average flow rate is 3.100 m /sec. 2 Su toplama havzasý 3.400.000 km2’dir. The catchment basin is 3.400.000 km ’. Nil Nehri’nin Geçtiði Ülkeler: Brundi, Ruanda, The countries surrounding the River Nile are Burundi, Kongo, Tanzanya, Uganda, Kenya, Etiyopya, Rwanda, Kongo, Tanzania, Uganda, Kenya, Ethiopia, Güney Sudan, Sudan ve Mýsýr South Sudan, Sudan and Egypt.

‘Nil’ sözcüðü (Arapça en-nîl), Yunanca ‘nehir yataðý’ anlamýna The word Nile (Nîl, Ar.) derives from Greek word “neilos” gelene ‘neilos’ sözcüðünden gelmektedir. Antik Mýsýr dilinde Nil meaning riverbed. In ancient Egyptian language the Nehri ‘büyük nehir’ anlamýna gelen ‘Ýteru’ ismiyle anýlmýþtýr. Kýpti word iteru was used meaning “big river”. The name of the river in Copt language is piaro meaning “river”. dilinde de ise Nil Nehri’nin ismi ‘nehir’ anlamýna gelen ‘Piaro’dur. Its basin spreading over one tenth of the African continent Havzasý Afrika kýtasýnýn onda birini kaplayan Nil Nehri, güneyden the River Nile divides into three branches as “White kuzeye doðru akarak Beyaz Nil Nehri, Mavi Nil Nehri ve Atbera Nile”, “Blue Nile” and “the River Atbera” flowing from Nehri olarak üç ana kola ayrýlýr. Nehrin en uzaktaki kaynaðý south to north. The remotest spring of the river springs Burundi'deki Doðu Afrika Göller Bölgesi'ndeki Kagera Nehri olarak as the Kagera River in the region of Eastern African doðar ve Tanzanya, Ruanda ve Uganda sýnýrlarýný oluþturarak Victoria Region of Lakes in Burundi and joins Victoria Lake drawing the borders of Tanzania, Rwanda and Uganda. Real Nile Gölü'ne katýlýr. Asýl Nil Nehri bu gölden Victoria Nili olarak çýkar. springs from this lake as the Nile of Victoria. It continues Kyoga ve Albert Göllerinden geçtikten sonra Albert Nili olarak to flow as Nile of Albert after Kyoga and Albert Lakes. yoluna devam eder. Nimule'de Sudan'a giren nehrin ana kolu, The main branch of the river entering Sudan in Nimule Melekal yakýnýnda Bahrü'l Gazal ve Sobat Nehirleriyle birleþtikleri is named as Bahr al Ghazal near Melekal, as Bahr al yere kadar Bahrü'l Cebel, Mavi Nil Nehri ile birleþtiði yere kadar Jabal at crossing point with the River Sobat and as da Beyaz Nil Nehri olarak anýlýr. Mavi Nil Etiyopya'nýn orta kesiminde White Nile until when joining the Blue Nile. The Blue Nile springs in the middle parts of Ethiopia and and joins doðar ve Beyaz Nil'e Hartum yakýnlarýnda doðu kýyýsýndan katýlýr. the White Nile from the eastern side near Hartum. It is Mýsýr'daki taþkýnlara yol açan suyu ve bereketli çamuru Mavi Nil the Blue Nile that carries the water and fertile mud getirir. Asýl Nil son büyük kolu olan Atbera Nehri’ni Hartum'un causing floods in Egypt. Real Nile takes its last branch, kuzeydoðusunda ve doðu kýyýsýndan alýr. Daha sonra kuzeybatýya the River Atbera, from eastern side in the northeastern doðru geniþ bir S çizer. Bu arada üç çaðlayaný aþarak "Nasýr Gölüne" of Hartum. It draws an “S” here towards the northwest. katýlýr. Bu gölü oluþturan Assuan Barajý'nýn aþaðýsýnda Mýsýr içlerinde Crossing over three waterfalls it joins in the Lake Nasser. It flows into inner parts of Egypt in the below of the kuzeye doðru akar ve Kahire yakýnlarýnda "Nil Deltasý"ný oluþturur Assuan Dam, forming this lake. It forms “Nile Delta” ve Ýskenderiye ile Dimyat'tan Akdeniz'e dökülür. Denize dökülen near Cairo and empties to the Mediterranean Sea passing yer olan aðýz kýsmý yaklaþýk olarak 300 km uzunluðundadýr. through Alexandria and Damietta. Te length of the part Mýsýr'da Nil Nehri'nin sulama amacýyla kullanýlmasý çok eski bir where it empties to the sea is approximately 300 km. geçmiþe dayanýr. 19. yüzyýlda baraj ve kanallarýn yapýmý ile daha The use of the River Nile for irrigational purposes has a long history. With building of dams and channels in geniþ bir alanda ve sürekli sulama olanaðý saðlanmýþtýr. Nil Nehri th üzerinde bulunan Assuan Barajý hem sulama, hem de elektrik the 19 century, the capacity of continuous irrigation on a wider area became possible. The Assuan Dam on üretiminde Mýsýr için hayati bir önem taþýmaktadýr. Nil Nehri tarih the River Nile carries a vital importance both for irrigation boyunca ve günümüzde taþýmacýlýkta da yoðun olarak and electricity production. The River Nile has been used kullanýlmaktadýr. (Kaynak: Wikipedia) intensively for transportation. (Source: Wikipedia) raporlarýmýz reports a. yýllýk raporlar a. annual reports

YÝRMÝNCÝ YÜZYILDA BM GÜVENLÝK KONSEYÝ DAÝMÝ TEMSÝLCÝSÝ GENOCIDE AND MASSACRES COMMITTED IN THE 20TH CENTURY 5 DEVLETÝN ÝÞLEDÝÐÝ SOYKIRIM ve KATLÝAMLAR BY THE 5 PERMANENT REPRESENTATIVES OF THE UN SECURITY COUNCIL 14x23 cm. / 240 s. 14x23 cm. / 240 s. TARÝHTEN BUGÜNE ÜLKE ÝHLAL KARNELERÝ HISTORICAL REPORT CARDS ON THE VIOLATIONS OF CIVIL RIGHTS 19.5x25.5 cm. / 216 s. 19.5x25.5 cm. / 216 s. DÜNYA HAK ÝHLALLERÝ RAPORU - 2012 WORLD RIGHTS VIOLATIONS REPORTS-2012 19.5x25.5 cm. / 232 s. 19.5x25.5 cm. / 232 s.

DÜNYA HAK ÝHLALLERÝ RAPORU - 2011 WORLD RIGHTS VIOLATIONS REPORTS-2011 19.5x25.5 cm. / 232 s. 19.5x25.5 cm. / 232 s. DÜNYA HAK ÝHLALLERÝ RAPORU - 2010 WORLD RIGHTS VIOLATIONS REPORTS-2010 19.5x25.5 cm. / 232 s. 19.5x25.5 cm. / 232 s. b. süreli raporlar b. term reports

ANAYASA REDERANDUMU SÜRECÝNDE MISIR EGYPT IN THE PROCESS OF CONSTITUTION REFERENDUM EGYPT 19.5x25.5 cm. / 32 s. 19.5x25.5 cm. / 32 s.

SÖMÜRGEDEN SOYKIRIMA ARAKAN FROM COLONY TO GENOCIDE ARAKAN 19.5x25.5 cm. / 36 s. 19.5x25.5 cm. / 36 s.

SOMALÝ’DEKÝ AÇLIK KADER MÝ? SÖMÜRGE MÝ? FAMINE IN SOMALIA FATE OR COLONIZATION? 19.5x25.5 cm. / 32 s. 19.5x25.5 cm. / 32 s. BU DEVLETLERÝN YARGILANMASINI ÝSTÝYORUM! I WANT THE PROSECUTION OF THESE STATES! 19.5x25.5 cm. / 48 s. 19.5x25.5 cm. / 48 s.

YOKSULLUÐA SEBEP OLAN ve VIOLATIONS OF RIGHTS RESULTING IN POVERTY AND KALKINMAYI ENGELLEYEN ÝHLALLER THEIR EFFECTS ON DEVELOPMENT 19.5x25.5 cm. / 24 s. 19.5x25.5 cm. / 24 s.

YENÝ SÖMÜRGECÝLÝÐÝN HAYAT DAMARI THE CORE OF NEW COLONIALISM ETHNIC NATIONALISM ETNÝK MÝLLÝYETÇÝLÝKve STATÜKO: TÜRKÝYE ÖRNEÐÝ AND THE STATUS QUO: THE TURKISH EXAMPLE 19.5x25.5 cm. / 24 s. 19.5x25.5 cm. / 24 s. SOSYAL PAYLAÞIM SÝTELERÝ SORUÞTURMASI AN INVESTIGATION OF SOCIAL NETWORKING SITES 19.5x25.5 cm. / 24 s. 19.5x25.5 cm. / 24 s.

KÜRESEL SERMAYE ve DOMUZ GRÝBÝ GLOBAL CAPITAL AND SWINE INFLUENZA 19.5x25.5 cm. / 16 s. 19.5x25.5 cm. / 16 s. TOPHANE ÖRNEÐÝ’NDE SANAT ALGISI ve KENTSEL DÖNÜÞÜM THE PERCEPTION OF ART IN THE TOPHANE EXAMPLE AND URBAN TRANSFORMATION 19.5x25.5 cm. / 24 s. 19.5x25.5 cm. / 24 s.