Balıkesir Yangın Yönetim Planı

T.C. TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BALIKESİR ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ

BALIKESİR ORMAN İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ

YANGIN YÖNETİM PLANI (2020- 2024 )

İÇİNDEKİLER PLAN ÖZETİ ...... 4 1.GİRİŞ ...... 10 1.1. Alan Tanımı ...... 10 1.2 Fiziki Özellikler ...... 12 1.2.1 Eğim ...... 12 1.2.2 Bakı ...... 14 1.2.3 Yükselti ...... 16 1.2.4 Hidroloji ...... 18 1.2.5 Ulaşım ...... 20 1.2.6 İklim ve Hava Halleri ...... 22 2. YANICI MADDE TİPLERİ ...... 23 2.1 Orman Altı Florası ...... 26 2.2 Orman...... 27 2.2.1 İbreli Orman ...... 29 2.2.3 Yapraklı Orman ...... 29 2.2.4 Karışık Orman ...... 29 3. PLANLAMA GEREKSİNİMİ ...... 31 4. PLANIN AMACI...... 31 5. PLANLAMA BİRİMİ ORMAN YANGINI RİSK VE TEHLİKESİNİN ...... 34 DEĞERLENDİRİLMESİ ...... 5.1. Yangın Riskinin Değerlendirilmesi ...... 34 5.1.1 Yangın İstatistikleri ...... 34 5.1.2 Yangınların Konumsal Risk Analizi ...... 36 5.1.3 Potansiyel Yangın Başlama Noktaları ...... 37 5.2 Yangın Tehlikesinin Değerlendirilmesi ...... 39 5.2.1 Potansiyel Yangın Şiddeti ...... 39 5.2.2 Yayılma Oranı ...... 41 5.2.3 Tepe Yangını Potansiyeli ...... 43 5.2.4 Yangın Tehlikesi Altındaki Yerleşim Alanları ...... 45 5.3 Balıkesir OİM Orman Yangın Risk ve Tehlike Durumu ...... 46 6. PLANLAMA BİRİMİ YANGIN YÖNETİM ZONLARI ...... 48 6.1 Planlama Birimi 1. Yangın Yönetim Zonu ...... 50 6.1.1 Öncelikler ...... 50 6.1.2 Yapılacak uygulamalar ...... 50 6.2 Planlama Birimi 2. Yangın Yönetim Zonu ...... 54 6.2.1 Öncelikler ...... 55 6.2.2 Yapılacak uygulamalar ...... 55 6.3 Planlama Birimi 3. Yangın Yönetim Zonu ...... 55 6.3.1 Öncelikler ...... 55 6.3.2 Yapılacak uygulamalar ...... 56 7. PLANLAMA ÜNİTESİNDE YANGINLARI ÖNLEME, YANGINLARA KARŞI ...... 56 HAZIRLIKLI OLMA VE YANGINLARLA MÜCADELE ...... 56 7.2 Yangınlara Karşı Hazırlıklı Olma ...... 57 7.2.1 Orman Yangınlarıyla Mücadelede Kullanılacak İlk Müdahale Ekipleri ...... 59 7.2.2 Su Kaynakları ...... 60 7.2.3 Yangın Gözetleme Kuleleri ...... 62 7.2.4 Meteorolojik Yangın İndeksi Sisteminin Kullanımı ...... 65 7.2.5 Balıkesir OİM Yangınlara Karşı Hazırlıklı Olma ...... 66 8. YANGINLARLA MÜCADELE ...... 68 9. İŞ TAKVİMİ ...... 69 10. BÜTÇE ...... 69 1

TABLOLAR DİZİNİ

Tablo 1. Balıkesir OİM Orman Yangını Yönetim Zonları (YYZ) İçin Yangın Tehlike Özeti Tablosu ...... 5 Tablo 2. Yangın Yönetim Zonları İçin Yapılacak Uygulamaların Özet Tablosu ...... 7 Tablo 3. Balıkesir OİM Orman İşletme Şeflikleri Tablosu ...... 10 Tablo 4. Balıkesir OİM Orman Eğim GruplarıTablosu ...... 12 Tablo 5. Balıkesir OİM Meşcere Bakı GruplarıTablosu ...... 14 Tablo 6. Balıkesir OİM Hidroloji Tablosu ...... 18 Tablo 7. Balıkesir OİM Ulaşım Altyapı Tablosu...... 20 Tablo 8. Aylık Ortalama Yağış Miktarları ...... 22 Tablo 9. Balıkesir OİM Yanıcı Madde Grupları ...... 23 Tablo 10. Balıkesir OİM Yangın Yönetim Planının Amaçları ...... 32 Tablo 11. Orman Yangını Yönetim Zonları İçin Yangın Tehlike Özeti Tablosu ...... 48 Tablo 12. Silvikültürel Müdahale Zonlarında Yer Alan Yol Kenarı Bakımı Yapılacak Potansiyel Yollar ...... 53 Tablo 13. Silvikültürel Müdahale Zonlarında Yer Alan Yol Kenarı Bakımı Yapılacak Potansiyel Yolların Yıllara Göre Dağılımı ...... 53 Tablo 14. Balıkesir OİM Yangın Önleme Plan Faaliyetleri ...... 57 Tablo 15. Balıkesir OİM Yangın İlk Müdahale Ekipleri ...... 59 Tablo 16. Balıkesir OİM Çıkabilecek Yangınlara Müdahale Faaliyet Cetveli ...... 59 Tablo 17. Hava ve Kara Araçları İçin Su Kaynakları ...... 61 Tablo 18. Balıkesir OİM Yangın Gözetleme Kuleler ...... 63 Tablo 19. Balıkesir OİM Yangınlara Karşı Hazırlıklı Olma Plan Faaliyetleri ...... 67 Tablo 20.Yapılacak Faaliyetlerin Zaman Planlaması ...... 69

ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil 1. Balıkesir OİM Yangın Yönetim Zonları Haritası ...... 6 Şekil 2. Balıkesir OİM Şeflikleri Haritası ...... 11 Şekil 3. Balıkesir OİM Meşcere Eğim GruplarıHaritası ...... 13 Şekil 4. Balıkesir OİM Meşcere Bakı GruplarıHaritası ...... 15 Şekil 5. Balıkesir OİM Meşcere Yükselti Grupları Haritası ...... 17 Şekil 6. Balıkesir OİM Hidroloji Haritası ...... 19 Şekil 7. Balıkesir OİM Ulaşım – Altyapı Haritası ...... 21 Şekil 8. Balıkesir OİM Sıcaklıkların Aylık Ortalama Dağılımları ...... 22 Şekil 9. Yanıcı Madde Grupları (YMG) Tablosu ...... 24 Şekil 10. Balıkesir OİM Yanıcı Madde Grupları (YMG) Haritası ...... 25 Şekil 11. Balıkesir OİM Yanıcı Madde Gruplarının Alan Olarak Dağılımı ...... 26 Şekil 12. Balıkesir OİM Orman Durumu ...... 27 Şekil 13. Balıkesir OİM Orman Durumu Haritası ...... 28 Şekil 14. Balıkesir OİM Orman YapısıTablosu ...... 98 Şekil 15. Balıkesir OİM Orman YapısıHaritası ...... 30 Şekil 16. Balıkesir OİM Plan Ünitesi Haritası ...... 33 Şekil 17. Balıkesir OİM 2014-2019 Yılları Arasında Gerçekleşen Yangın Bilgileri (adet olarak) ...... 35 Şekil 18. BOİM 2014-2019 Yılları Arasında Gerçekleşen Yangın Bilgileri (alan olarak) ………..……….……35 Şekil 19. Çekirdek Yoğunluk Tahmini Yöntemine Göre Mekansal Hassasiyet Düzeyi ...... 37 Şekil 20. Balıkesir OİM Potansiyel Yangın Başlama Noktaları Haritası ...... 38 Şekil 21. Balıkesir OİM Potansiyel Yangın Şiddeti Grafiği ...... 39 Şekil 22. Balıkesir OİM Potansiyel Yangın Şiddeti Haritası ...... 40 Şekil 23. Balıkesir OİM Potansiyel Yangın Yayılma Oranı Grafiği ...... 41 Şekil 24. Balıkesir OİM Potansiyel Yangın Yayılma Oranı Haritası ...... 42 Şekil 25. Balıkesir OİM Tepe Yangını Potansiyeli Grafiği ...... 43 Şekil 26. Balıkesir OİM Tepe Yangını Potansiyeli Haritası ...... 44 Şekil 27. Balıkesir OİM Yangın Tehlikesi Altındaki Yerleşim Alanları Haritası ...... 45 Şekil 28. Balıkesir OİM Yangın Risk ve Tehlike Potansiyeli Grafiği ...... 46 Şekil 29. Balıkesir OİM Yangın Risk ve Tehlike Potansiyeli Haritası ...... 47 Şekil 30. Balıkesir OİM Yangın Yönetim Zonları Haritası ...... 49 Şekil 31. Balıkesir OİŞ 158 no’lu bölme, Yol Kenarı Yanıcı Madde Temizliği Çalışması ...... 51 Şekil 32. Balıkesir OİM Silvikültürel Müdahale Zonları Haritası ...... 52 Şekil 33. Planlama Birimi Su Temin Noktaları ve İlk Müdahale Ekipleri Haritası ...... 58 Şekil 34. Kulelere İlişkin Görünürlük Analizi Sonuçları ...... 64 Şekil 35. Türkiye Meteorolojik Yangın İndeksi Sistemi Arayüzü Haritası ...... 65

TANIMLAR VE KISALTMALAR KISALTMA AÇIKLAMASI BAKANLIK Tarım ve Orman Bakanlığı İDARE Balıkesir Orman İşletmeMüdürlüğü BOİM Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü OİŞ Orman İşletme Şefliği CBS Coğrafi Bilgi Sistemleri YYZ Yangın Yönetim Zonu YYP Yangın Yönetim Planı GEF Küresel Çevre Fonu

PLAN ÖZETİ Ormancılığımızın temel hedeflerinden olan “ormanlarımızın flora ve fauna türlerinin biyolojik çeşitliliğinin korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması” ve “orman ekosistemleri üzerine olan tehdit ve baskıların (orman yangını, kompaktlaşma vb.) önlenmesi” esaslarına göre hazırlanan Yangın Yönetim Planı ile Balıkesir OİM sınırlarında çıkabilecek yangınları önlemeye ve çıkan yangınları en az zarar verecek şekilde müdahale etmeyi planlama yoluna giderek alanın sahip olduğu ekolojik, biyolojik (flora, fauna), peyzaj ve kültürel kaynak değerlerinin korunması ile ekosistem yapının devamlılığının sağlanması öngörülmüştür. Balıkesir OİM Yangın Yönetim Planı ile; yangın önleme, yangınlara karşı hazırlıklı olma, yangınla mücadele ve yangını bir yönetim aracı olarak kullanma faaliyet ve uygulamaları düzenlenmektedir. Bu kapsamda yangın öncesi süreçte gerçekleştirilmesi gereken eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri (önleme) ile yangın emniyet yol ve şeritlerinin planlanması, yol kenarı yanıcı madde düzenlemeleri, ekip organizasyonları, ekiplerin eğitimleri ve farklı Kurum/Kuruluş işbirlikleri (yangınlara karşı hazırlıklı olma) faaliyet ve uygulamaları ile yangınla mücadele ve yangının bir araç olarak kullanılma hususları ele alınmaktadır.

Yangın Yönetim Planı kapsamında gerçekleştirilmesi öngörülen tüm faaliyet ve uygulamalar, Balıkesir OİM ormanlarının sahip olduğu biyolojik çeşitliliğin, doğal orman yapısının ve ekosistemlerin bütüncül bir yaklaşımla korunması, bölgede doğa bilincinin yükseltilmesi, yerel halkın zorunlu ve temel ihtiyaçlarının karşılanması suretiyle korumakullanma dengesinin tesis edilerek ormanların kaynak değerlerinin devamlılığının sağlanması temel gayesine hizmet etmektedir.

Mevcut plan entegre yönetim prensiplerine uygun bir şekilde hazırlanmıştır. Plan yapım aşamalarında işletmenin sınırları, fiziki özellikleri, iklim ve hava halleri, geçmiş yangın verileri, fauna ve flora gibi hususlar ve mevcut durum tespitleri öncelikle gerçekleştirilmiştir. Yapılan arazi ve büro çalışmalarında elde edilen veriler ve mevcut duruma ilişkin bilgiler ile planlamalar için gerekli harita, grafik ve tablo verileri hazırlandıktan sonra paydaş görüşleri de alınarak entegre bir yönetim planı oluşturulmaya çalışılmıştır.

6831 Sayılı Orman Kanunun 68. maddesinden 76. Maddesine kadar olan maddelerde yangın öncesi alınması gereken önleyici tedbirler, çıkabilecek yangınlara karşı hazırlık çalışmaları ve yangınla mücadele çalışmaları kapsamında Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşları ile işbirliği ve koordinasyonun nasıl sağlanacağı düzenlenmektedir. Bu çerçevede, 6831 sayılı Orman Kanunun 75. Maddesi ile yangınları önlemek amacıyla, her türlü tedbirin alınması konusunda Orman Genel Müdürlüğü görevlendirilmiştir.

Bu yönetim planı, Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü’nün Orman Yangınlarının Önlenmesi ve Yangınlarla Mücadele kapsamında tüm imkan ve faaliyetleri öngörmektedir.

Plan kapsamında, Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü ormanları yönetim zonlarına ayrılmış (Şekil 1) ve her bir zon ayrı-ayrı, fizyografik faktörler, yangın risk ve tehlike durumu, yangın davranış potansiyeli, yerleşim alanlarının risk durumu ve müdahale zorluğuna göre Tablo 1-2’de değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler, öncelikler ve yapılacak uygulamalar olarak plana yansıtılmıştır. Yangın Yönetim Planının hazırlanması aşamalarında Balıkesir Altıeylül Karesi Konakpınar Ilıca Savaştepe Sarıbeyler Kepsut Çataldağ Gelendost Boztepe orman şeflikleri Planlarından, geçmiş orman yangını verilerinden, planlama birimi içerisinde yer alan Köy Muhtarları, Sivil Toplum Kuruluşları, İlgili Kurum ve Kuruluş Temsilcilerinin plan ile ilgili görüş ve önerilerinden yararlanılmıştır.

Planın en temel amacı; potansiyel orman yangını risk ve tehlikesini; eğitimler, bilinçlendirme faaliyetleri ve alana özel yanıcı madde uygulamaları ile en aza indirmek, yangın kaynaklı karbon salınımını azaltmak, ormanların tabiat değerlerini korumak ve planlama ünitesi içerisinde yaşayan halkın herhangi bir yangından zarar görmelerini engellemektir.

Tablo 1. Bigadiç OİM Orman Yangını Yönetim Zonları (YYZ) İçin Yangın Tehlike Özeti Tablosu

Orman Yangını Yangın Orman Yerleşim Alanları Toplam Yangın Davranışı* Yangın Risk ve Tehlikesi Yönetim Zonu Risk Durumu Riski 1 ÇY ÇY ÇY ÇY 2 Y Y O Y 3 D O D D ÇD= Çok Düşük D= Düşük O= Orta Y= Yüksek ÇY= Çok Yüksek *Yangına Hassas Dönemlerde

Şekil 1. Balıkesir OİM Yangın Yönetim Zonları Haritası

Yangın YYZ Risk ve Birinci Öncelik Yapılacak Uygulamalar Tehlikesi • Potansiyel yangın risk ve • Balıkesir OİM’nin her kademedeki personeli, tehlikesi, fizyografik, çevre köylerde ve rekreatif amaçlı alanı klimatik ve yanıcı madde kullanan kişilere Yangın öncesi bilgilendirme özelliklerine bağlı olarak çok ve bilinçlendirme faaliyetleri yüksek olan ormanlar. Ayrıca gerçekleştirecektir. zon içerisinde Yangın Tehlikesi altındaki yerleşim • Gezici ekipler ile meteorolojik faktörlere bağlı alanlarını yangınlara karşı olarak yangın tehlikesinin yüksek olduğu korunması gerekmektedir. zamanlarda devriye faaliyeti gerçekleştirilecektir.

• Yol trafiğinin fazlalığına • Balıkesir OİM sınırlarında Orman bağlı olarak, yol Yangınları konusunda farkındalığı artırmaya kenarlarındaki yangına hassas yönelik levhaların sayı ve görsellikleri genç meşcerelerde arttırılacaktır. çıkabilecek yangınların

önlenmesi gerekmektedir.

• Belirlenen yol kenarı silvikültürel uygulama

zonlarında (20-30m) müdahalelerin gerçekleştirilmesi, budama ve diri örtü 1 • Zon içerisinde çıkabilecek bir temizleme çalışmaları ile yanıcı maddenin yangına hızlı müdahalenin kontrollü olarak azaltılması

ÇOK YÜKSEK gerçekleştirilmesi gerçekleştirilecektir. Belirlenecek uygun gerekmektedir. zamanlarda yanıcı madde temizliği yapılan alanlarda kontrollü yakmalar ile yanıcı maddenin belirlenen alanlarda azaltılması • Yerleşim alanlarının orman gerçekleştirilecektir. içlerinde yer alması sonucu, bir ev veya bir tesiste • Yerleşim alanlarının tehlike durumuna göre meydana gelebilecek bir belirlenecek genişlikteki zonlarda yanıcı yangının ormana sirayet maddelerin kontrollü olarak azaltılması etmesinin önlenmesi sağlanacaktır. gerekmektedir. • Arıcıların kullandıkları alanlarda gerekli silvikültürel bakımların yapılması sağlanacaktır.

• Orman içerisinde arıcı • Gereken durumlarda ormana giriş ve çıkışlar kaynaklı çıkabilecek orman yasaklanacaktır. yangınlarının önlenmesi gerekmektedir. Tarım • Tarımla uğraşan malikler uyarılacak, izinsiz alanlarında yapılan temizlikler sonucunda anız yakmalarına izin verilmeyecek ve hava ormana sirayet edecek anız hallerinin kritik olduğu dönemlerde tarla-bağ- yangınların önlenmesi bahçe çevrelerinde devriye faaliyetleri gerekmektedir. gerçekleştirilecektir.

• Balıkesir OİM’nin her kademedeki personeli • Meşcerelerin aktüel durumuna tarafından çevre köylerde ve rekreatif amaçlı bağlı olarak yapılacak yanıcı olarak alanı kullanan kişilere yangın öncesi 2 madde amenajmanı bilinçlendirme faaliyetleri gerçekleştirecektir. çalışmaları ile yangın risk ve YÜKSEK tehlikesi azaltılmalıdır.

• Ormanlarda ateşli piknik • Gezici ekipler ile yangın tehlikesinin yüksek yapmaya gelen ziyaretçilerin olduğu zamanlarda devriye faaliyeti dikkatsizlikleri sonucu gerçekleştirilecektir. oluşabilecek orman yangınlarının engellenmesi • Balıkesir OİM sınırlarında Orman Yangınları gerekmektedir. konusunda farkındalığı artırmaya yönelik

levhalar yerleştirilecektir. • Yerleşim alanları ve Ziraat

alanlarının orman içlerinde • Gerek duyulması durumunda meşcereler ve yer alması sonucu, meydana yol kenarlarında aralama ve budama yapılarak gelebilecek anız ve bahçe yanıcı maddenin kontrollü olarak azaltılması. temizlik yangınlarının ormana Gerektiğinde kontrollü yakmalarla yanıcı sirayet etmesinin önlenmesi maddenin belirlenen alanlarda azaltılması. gerekmektedir.

• Yerleşim alanlarının tehlike durumuna göre • Yerleşim alanlarını belirlenen genişlikteki zonlarda yanıcı çıkabilecek orman maddelerin kontrollü olarak azaltılması yangınlarına karşı korumak sağlanacaktır. gerekmektedir.

• Balıkesir OİM’nin her kademedeki personeli

tarafından çevre köylerde ve rekreatif amaçlı olarak alanı kullanan kişilere yangın öncesi  Hava hallerindeki ekstrem bilinçlendirme faaliyetlerinin durumlara bağlı gerçekleştirilmesi. olarakyangın riskini

ÜŞÜK

D azaltma. 3 • Balıkesir OİM sınırlarında Orman Yangınları konusunda farkındalığı artırmaya yönelik levhaların yerleştirilmesi.

• Gezici ekipler ile yangın tehlikesinin hava hallerine bağlı olarak yüksek olduğu zamanlarda devriye faaliyeti gerçekleştirilecektir.

Tablo 2. Yangın Yönetim Zonları İçin Yapılacak Uygulamaların Özet Tablosu

1.GİRİŞ 1.1. Alan Tanımı Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü (OİM) 5 Orman İşletme Şefliğinden (OİŞ) oluşmaktadır. Bunlar; Balıkesir Altıeylül Karesi Konakpınar Ilıca Savaştepe Sarıbeyler Kepsut Çataldağ Gelendost Boztepe İşletme Şeflikleridir (Tablo 3, Şekil 2)

Tablo 3. Balıkesir OİM Orman İşletme Şeflikleri Tablosu

ŞEFLİK ADI ALAN (Ha) ALTIEYLUL 27674,5 BALIKESİR 60824,3 BOZTEPE 23634,3 CATALDAG 11113,5 GELENDOST 14597,2 ILICA 32608,0 KARESİ 34817,1 KEPSUT 21596,1 KONAKPINAR 18302,2 SARIBEYLER 18185,3 SAVAŞTEPE 19040,7 ULUPINAR 11178,1 293571,3

Toplam 293 571.3 Hektar toplam alanı bulunan Balıkesir OİM’nin alansal olarak en büyük Şefliği Balıkesir OİŞ. en küçük Şefliği Çataldağ OİŞ’dir.

Balıkesir OİM’nin genelinde yerleşim alanlarına bitişik veya yakın konumlarda tarım arazileri olarak arazi kullanımı söz konusudur. Özellikle kırsal kesimlerde halkın geçiminin büyük bir kısmı tarımdan karşılanmaktadır. Alçak rakımlardaki kırsal mahallelerde tarım alanları ormana yakın mesafelerde bulunmakta iken, yüksek rakımlı dağlık kesimlerde ise ormana bitişik veya orman içi açıklık alanlar şeklindedir. Bu durum orman alanlarını yangınlara karşı daha hassas bir niteliğe dönüştürmektedir.

Şekil 2. Balıkesir OİM Orman İşletme Şeflikleri Haritası

Plan ünitesi Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü’nün kuzeyinde Ilıca , Karesi Kepsut ,Çataldağ OİŞ. . ile Bandırma OİM’ye bağlı , susurluk OİŞ doğusunda Dursunbey OİM’ye bağlı Kireç OİŞ.;güneyinde ve Akhisar OİM’ye bağlı şeflikler ve batısında ise İvrindi OİM’ye bağlı Balya Akbaş İvrindi OİŞ. bulunmaktadır.

1.2 Fiziki Özellikler 1.2.1 Eğim Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü’nün sınırlarındaki meşcerelerin alan ağırlıklı eğim değerleri hesaplatılmıştır. Bu hesap ile Balıkesir OİM meşcerelerin sahip olduğu en yüksek eğim değeri % 81 ve üstü, en düşük eğim değeri % 1 ortalama eğim değeri ise %28’dir. Orman alanlarının %24.28'lik kısmı %0-20 eğim gurubunda, %42,11'lik kısmı %21-40 eğim grubunda, %24.38’lik kısmı %41-60 eğim grubunda ve geriye kalan %9.23’lük kısmı ise %61< eğim grubunda yer almaktadır (Tablo 4, Şekil 3).

Tablo 4. Balıkesir OİM Orman Eğim Grupları Tablosu

EĞİM GRUBU ALAN (Ha) %0-20 165717,1 %21-40 95965,5 %41-60 26074,3 %61-80 4655,9 %81< 1158,5 TOPLAM 293571,3

Şekil 3. Balıkesir OİM Orman Eğim Grupları Haritası

1.2.2 Bakı Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü’nün sınırlarındaki meşcerelerin sahip olduğu ağırlıklı bakı kuzey bakı’dır. (Tablo 5, Şekil 4).

Tablo 5. Balıkesir OİM Orman Bakı Grupları Tablosu

BAKI MEŞCERE ALAN (Ha) SAYISI BATI 14763 DOGU 12572 GÜNEY 7845 GÜNEYBATI 6957 GÜNEYDOGU 11465 KUZEY 19640 KUZEYBATI 17845 KUZEYDOGU 15397 DÜZ ALANLAR 9865 TOPLAM 116 349

Şekil 4. Balıkesir OİM Meşcere Bakı Grupları Haritası

1.2.3 Yükselti Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü’nün sınırlarındaki meşcerelerin sahip olduğu en yüksek yükselti değeri Gelendost OİŞ. Piyade Dağı ile 1.262 metre, en düşük yükselti değeri Kepsut çayı 60 metre olup, ortalama yükselti değeri ise 462 metredir (Şekil 5).

Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü’nün topografyası başta Çataldağ ve Gelendost OİŞ.olmak üzere oldukça engebeli olup kaya topluluklarının sertliği nedeniyle sarp yamaçlı vadi ve tepeler oluşmuştur. Yöredeki bu dağlık ve engebeli yapı, yangının hem yayılma hızını hem de mücadele derecesini zorlaştırmaktadır. Yani yangın her yamaçta farklı davranış ve yayılma biçimi gösterme eğilimindedir.

Ayrıca vadi ve dağların doğal birer engel olması nedeniyle ulaşım da zorlaşmaktadır.

Şekil 5. Balıkesir OİM Meşcere Yükselti Grupları Haritası

1.2.4 Hidroloji Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü’nün sınırlarındaki toplam dere uzunluğu 2632 km’dir. Bu derelerin büyük çoğunluğu kuru dere vasfındadır. Yaklaşık 1510 km. sulu dere bulunmaktadır. (Tablo 6, Şekil 6)

Tablo 6. Balıkesir OİM Orman Hidroloji Tablosu

UZUNLUK HİDROLOJİ SAYISI (Km) KURU DERE 1.284 1122,086

SULU DERE 1.454 1510,620

TOPLAM 2.738 2632,706

Doğal yapının bir gereği olarak çok fazla engebeli ve dağlık olan alanlar neticesinde, söz konusu birimin içerisinde fazlasıyla dere mevcuttur. Bu derelerin genel uzantısı kuzey yamaçlardan güneye ve doğu yamaçlardan batı istikametinde yoğunlaşmaktadır.

Mevsimsel olarak değişen su taşıma kapasitelerine sahip olup bu derelerin birçoğu yaz aylarında sıcaklıklar nedeniyle kurumaktadır. Geri kalan sulu dereler ise yörenin temel su kaynaklarını oluşturmaktadır.

Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü’nün sınırlarında İkizce tepeler barajı ve sulama göletleri ve önemli olarak Kepsut Çayı bulunmaktadır.

Şekil 6. Balıkesir OİM Hidroloji Haritası

1.2.5 Ulaşım Balıkesir OİM sınırlarındaki ulaşım altyapı bilgileri Tablo 7 ve Şekil 7’de verilmiştir.

Tablo 7. Balıkesir OİM Ulaşım Altyapı Tablosu

UZUNLUK YOL TİPİ SAYISI (KM)

ASFALT YOL 322 628,585

STABİLİZE YOL 302 654,428

TOPRAK YOL 1243 1497,499

YANGIN ŞERİDİ 181 127,912

TOPLAM 2048 2908,426

Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü Balıkesir Altıeylül ,Karesi, Savaştepe, Kepsut İlçeleri sınırlarından teşekkül etmektedir . Ulaşım yönünden herhangi bir sorun bulunmamakta olup mahallelerin tamamına yakını asfalt yollarla birbirine bağlantılıdır. Yani ilçeler ve mahalleler arası asfalt yollarla birbirine bağlanmaktadır. Bunun dışındaki alanlar ise genelde dağlık ve sarp araziler olup doğal şartların bir gereği olarak yollar stabilize ve toprak yollardır.

İlgili alanların % 67’sinde toprak (ham) yollar mevcut olup, bunların çoğunluğu teşkilatımız tarafından gerek üretim gerekse yangınlara karşı önlem niteliğinde inşa edilmiş yollardır. Bu yollar orman yangınlarda etkili bir şekilde kullanılmakta olup, her yıl yangın sezonundan önce düzenli olarak yıllık bakımları yapılmaktadır.

Şekil 7. Balıkesir OİM Ulaşım-Altyapı Haritası

1.2.6 İklim ve Hava Halleri Balıkesir’te Akdeniz Makro İklim Bölgeleri Haritasına göre; Akdeniz Makro İklim bölgesinin alt tip olan Marmara iklimi etkilidir.

Balıkesir’te yıllık ortalama sıcaklık 14,2 °C olarak tespit edilmiştir (Şekil 8). Aylık ortalama sıcaklık eğrisinin yıl içerisindeki seyrine bakıldığında, en soğuk ayların Aralık, Ocak ve Şubat (4,6 – 6,0 ºC); en sıcak ayların ise Temmuz (26,5 ºC) ve Ağustos (25,5 ºC) olduğu görülür. Ayrıca Şubat ayından Temmuz’a kadar sıcaklıkta sürekli bir artma, Temmuz ayından itibaren de sürekli bir azalma dikkati çeker.

Şekil 8.Balıkesir OİM sıcaklıkların aylık ortalama dağılımları

Balıkesir’de, yıllık ortalama yağış 606,7mm’dir (Tablo 8). En fazla yağış Kasım (83,9 mm), en az yağış Temmuz ayında (5,3 mm) görülür. Yağış miktarı Aralık’tan Temmuz’a kadar düşer ve Ağustos’tan itibaren de artmaya başlar. Yağışın mevsimlere dağılışına bakıldığında, yağışların büyük bir kısmı kış mevsiminde düşmektedir. Bigadiç’te, kış mevsiminde polar ve tropikal hava kütleleri Akdeniz üzerinde karşılaştıkları için, burada, polar cepheye bağlı frontal yağışlar meydana gelmektedir.

Tablo 8. Balıkesir Yağış Görülme Sıklık ve Olasılıkları AYLAR OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN (mm) 79,0 76,1 65,3 52,9 36,7 30,8 AYLAR TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK (mm) 5,3 5,7 35,0 55,1 83,9 80,9

2. YANICI MADDE TİPLERİ Balıkesir OİM Bünyesinde aşağı rakımlarda saf ve karışık halde kızılçam-meşe meşçereleri ile makilik alanlar bulunmaktadır. Tarım arazileri eğimin az olduğu aşağı kısımlardaki alanlarda yoğunlaşmış olup, yangın tehlikesi oluşturan araziler aşağı rakımlardaki tarım arazileridir. Yüksek kesimlerde ise karaçam saf olarak ya da karaçam-kayın karışık ve saf kayın meşcereleri mevcuttur. Yanıcı maddeler belirli yanıcı madde özellikleri dikkate alınarak 34 farklı gruba ayrılmıştır. Bu bağlamda, plan ünitesi içerisindeki her bir meşcere tipi, meşçere özelliklerine bağlı olarak bu yanıcı madde gruplarından birine atanmıştır. Orman Yangınları için önem teşkil eden yanıcı madde grupları Şekil 9’da gösterilmiştir.

GEF- V Projesi YANICI MADDE GRUPLARI

KOD DEĞERLERİ

BOZUK MEŞCERELER NORMAL MEŞCERELER

SAF MEŞCERELER SAF MEŞCERELER

Kızılçam Karaçam Kızılçam Karaçam Diğer Maki Diğer Yapraklı Maki Diğer İbreli Diğer Yapraklı İbreli Genç Yaşlı( Genç Yaşlı ( Genç Genç Yaşlı ( c,cd,d) Yaşlı ( c,cd,d) (a,ab,b,bc) c,cd,d) (a,ab,b,bc) c,cd,d) (a,ab,b,bc) (a,ab,b,bc) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

KARIŞIK MEŞCERELER KARIŞIK MEŞCERELER

Kızılçam+İbreli Kızılçam+Yapraklı Karaçam+ Karaçam+ Kızılçam+İbreli Kızılçam+Yapraklı Karaçam+İbr Karaçam Yapraklı İbreli Yapraklı eli Diğer Diğer Diğer Diğer Genç Yaşlı Genç Yaşlı İbreli Yapraklı Genç Yaşlı Genç Yaşlı İbreli Yapraklı Tüm Tüm Tüm Tüm (a,ab,b,bc) ( c, cd, d) (a,ab,b,bc) ( c, cd, d) (a,ab,b,bc) ( c, cd, d) (a,ab,b,bc) ( c, cd, d)

15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

AÇIK ALAN

Orman Toprağı Z İskan Diğer (OT) 31 32 33 34

Şekil 9. Yanıcı Madde Grupları (YMG) Tablosu

İlgili Tablo değerleri ile Balıkesir OİM meşcere tipleri gruplandırılmış ve Tablo 9 ve Şekil 10’de gösterilmiştir.

Tablo 9. Balıkesir OİM Yanıcı Madde Grupları MESCERE ALAN YMG AÇIKLAMA* SAYISI (HA) 1 Saf Kızılçam Genç 859 9181,5 2 Saf Kızılçam Yaşlı 1356 9099,5 3 Saf Karaçam Genç 58 317,5 4 Saf Karaçam Yaşlı 369 2098,9 5 Normal Maki 6 Saf Diğer İbreli 535 7913 7 Saf Diğer Yapraklı 2176 21744,3 8 Bozuk Saf Kızılçam Genç 9 Bozuk Saf Kızılçam Yaşlı 415 3459,8 10 Bozuk Saf Karaçam Genç 11 Bozuk Saf Karaçam Yaşlı 94 617,3 12 Bozuk Saf Maki 13 Bozuk Saf Diğer İbreli 10 47,2 14 Bozuk Saf Diğer Yapraklı 1706 17171,3 15 Kızılçam İbreli Karışık Genç 282 4101,4 16 Kızılçam İbreli Karışık Yaşlı 45 311,5 17 Kızılçam Yapraklı Karışık Genç 241 2139,2 18 Kızılçam Yapraklı Karışık Yaşlı 105 835,4 19 Karaçam İbreli Karışık 20 Karaçam Yapraklı Karışık 523 3248,3 21 Diğer Yapraklı Karışık 1531 11112,9 22 Diğer İbreli Yapraklı Karışık 28 588,9 23 Bozuk Kızılçam İbreli Karışık Genç 24 Bozuk Kızılçam İbreli Karışık Yaşlı 25 Bozuk Kızılçam Yapraklı Karışık 332 2554,5 26 Bozuk Kızılçam Yapraklı Karışık Yaşlı 27 Bozuk Karaçam İbreli Karışık 13 59,5 28 Bozuk Karaçam Yapraklı Karışık 159 1062,5 29 Bozuk Karışık Diğer İbreli 30 201,1 30 Bozuk Karışık Diğer Yapraklı 1495 18487,1 31 Orman Toprağı (OT) 3614 15316,3 32 Ziraat 3960 141648,8 33 İskan 710 11012,1 34 Diğer (Tesis, Depo vb.) 638 9241,5 TOPLAM 21284 293571,3 * Genç ifadesi gelişim çağları itibari ile a, ab, b, bc meşcerelerini, Yaşlı ifadesi c, cd, d, de, e meşceleri için kullanılmıştır.

Şekil 10. Balıkesir OİM Yanıcı Madde Grupları (YMG) Haritası

Yanıcı madde grupları değerlendirildiğinde Balıkesir OİM alanının % 40 Orman, % 60 ise açıklık alan olduğu görülmektedir. Ormanlık alan içerisinde en büyük payı %23,4 ile 4 YMG kodlu Saf Kızılçam Yaşlı Ormanlar oluşturmaktadır. İkinci en büyük payı %17,6 ile 14 YMG kodlu Bozuk Saf Diğer Yapraklı Ormanlar, üçüncü en büyük payı ise %7,9 ile 3 YMG kodlu Saf Karaçam Genç Ormanlar oluşturmaktadır. Bu değerler incelendiğinde Balıkesir OİM’nün yanıcı madde tipleri itibari ile Yaşlı ve Genç Saf Karaçam alanlarının fazla olduğu ve plan ünitesinin orman yangınlarına fazla hassas bir yapıda olmadığı kabul edilmektedir. (Şekil 11). Açıklık alanlar değerlendirildiğinde ise; alanın %72,9’unun Ziraat, %4,0’ünün İskan, %7,4’ünün orman toprağı ve %15,7’sinin ise diğer alanlar tarafından oluştuğu görülmektedir. Bu açıdan Ziraat alanlarının ormanla bitişik veya çok az mesafede olduğu bölümlerde anız yakmaları, orman yangınları açısından problem olarak ortaya çıkmaktadır.

Yanıcı Madde Grupları 160000

140000 Hektar 120000

100000

80000

60000

40000

20000

0 1 2 3 4 6 7 9 11 13 14 15 16 17 18 20 21 22 25 27 28 29 30 31 32 33 34

Şekil 11. Balıkesir OİM Yanıcı Madde Gruplarının Alan Olarak Dağılımı

2.1 Orman Altı Florası Planlama birimi orman altı florasını, meşe türleri, ardıç ve yıllık otsu bitkiler gibi türler oluşturmaktadır.

2.2 Orman Planlama ünitesi çerisindeki toplam ormanlık alan 293 571,37 hektardır. Bu ormanlık alanın 72 692.27 hektarı normal koru, 43 660.35 hektarı bozuk koru ormanı vasfındadır. (Şekil 12 ve 13)

80.000,00

70.000,00 Hektar 60.000,00

50.000,00

40.000,00

30.000,00

20.000,00

10.000,00

0,00 Bozuk Verimli

MEŞCERE TİPİ TOPLAM ALAN

Bozuk 43.660,35 Verimli 72.692,27 Açıklık 177.218,74 Genel Toplam 293.571,37

Şekil 12. Balıkesir OİM Orman Durumu

Şekil 13. Balıkesir OİM Orman Durumu Haritası

2.2.1 İbreli Orman Balıkesir OİM İbreli ormanlarını oluşturan ana ağaç türleri; Kızılçam (Pinusbrutia), Karaçam (Pinusnigra), Fıstıkçamı (Pinuspinea), Sedir (Cedruslibani) ve Ardıç türleridir. (Juniperusspp.) Bu türlerin oluşturduğu saf ormanların alansal toplamı 32.695,08 hektardır. Toplam ormanlık alanın % 28’ini oluşturur. (Şekil 14 ve Şekil 15) 2.2.3 Yapraklı Orman Balıkesir OİM Yapraklı ormanlarını oluşturan ana ağaç türleri ise; Meşe türleri (Quercus ssp.), ve Kayın (Fagus orientalis) türlerdir. Bu türlerin oluşturduğu saf ormanların alansal toplamı 38.915,63 hektardır. Toplam ormanlık alanın % 34 ünü oluşturmaktadır. (Şekil 14 ve Şekil 15) 2.2.4 Karışık Orman Balıkesir OİM ormanlarında İbreli+İbreli, İbreli+Yapraklı ve Yapraklı+Yapraklı meşcere tipinde karışık ormanlara rastlanılmaktadır. Bu karışık ormanların alansal toplamı 44.739,14 hektardır. Toplam ormanlık alanın % 38 ini oluşturur. (Şekil 14, Şekil 15)

ORMAN YAPISI TABLOSU 200000 180000

Hektar 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Açık Alan İbreli Orman Yapraklı Orman Karışık Orman

Şekil 14. Balıkesir OİM Orman Yapısı Tablosu.

Şekil 15. Balıkesir OİM Orman Yapısı Haritası.

3. PLANLAMA GEREKSİNİMİ

Genel olarak Balıkesir İli’nde bulunan orman ekosistemleri yangına hassas alanlar içerisinde yer almakta olmasına karşın, diğer ormanlık alanlara göre Balıkesir OİM sınırlarındaki ormanlar hassaslık yönünden çok fazla hassas değildir. Fakat Balıkesir OİM ormanlarının son yıllardaki kullanım potansiyelinin artması ve ağaçlandırma-koruma faaliyetleri ile birlikte orman içi tarım arazilerinin terk edilmesiyle; mevcut orman alanlarının meşçere yapısının kapalılık ve yanıcı madde sürekliliği bakımından değişmesi sonucu yangın potansiyeli önemli ölçüde artmıştır. Ayrıca farklı arazi kullanımları sonucunda da yangın risk ve tehlikesi her zaman mevcuttur. Bu sebeple yangın riskinin daha da azaltılması ve çıkabilecek orman yangınlarında zararın hafifletilebilmesi için yangın önleme ve yangınlara karşı hazırlıklı olmayla ilgili bir planlamaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Hazırlanan bu plan Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü için Güvenlik, Yangınların Önlenmesi, Yangına Hazırlıklı Olma ve Yangınla Mücadele konularını içermektedir. Plan hazırlık sürecinde İlgili Kamu Kurumları ve Yerel Halk ile bir araya gelinerek görüş alışverişlerinde bulunulmuş ve kullanıcı ihtiyaç ve istekleri de dikkate alınmıştır.

4. PLANIN AMACI Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü Yangın Önleme ve Yangınlara Karşı Hazırlıklı Olma Planının amacı potansiyel orman yangını risk ve tehlikesini, eğitimler, bilinçlendirme faaliyetleri ve alana özel uygulamalar ile en aza indirmek, yangın kaynaklı karbon salınımı nı azaltmak, ormanların tabiat değerlerini korumak ve planlama ünitesi içerisinde yaşayan halkın yangınlara karşı güvenliğini sağlamaktır.

Planın amaçları Tablo 10’da ve bu amaçların uygulamalarının yapılacağı alansal bilgiler Şekil 16’da gösterilmiştir.

Tablo 10. Balıkesir OİM Yangın Yönetim Planının Amaçları

AMAÇ FAALİYETLER

 Planlama birimi sınırlarında yaşayan insanların güvenliği birinci Güvenlik önceliktir. Yapılacak bütün uygulamalar bu önceliğe yönelik olacaktır.

• Uyarı levhaları • İlköğretim ve Ortaöğretim okullarına ve ziyaretler • Yazılı ve görsel medyanın kullanımı Yangın Önleme • Doğa/yangın temalı yarışmalar • Diğer bilinçlendirme faaliyetleri

• Çıkabilecek bir yangına hızlı ve etkin müdahaleyi sağlayacak ekip ve ekipmanların tedariki sağlanacaktır. • Yapılacak uygulamalar yangını erken tespit etme ve hızlı müdahale Yangına Hazırlıklı Olma prensibine göre gerçekleştirilecektir. • Yapılacak yanıcı madde düzenlemeleri ile tepe yangını ve yangın şiddeti potansiyeli azaltılmaya çalışılacaktır.

 İletişim ve eğitim programları aracılığıyla planlama birimi yerleşim Eğitim alanlarında yangın yönetim politikaları ve uygulamaları hakkında bilgi ve anlayış geliştirmeye yönelik çalışmalar yapılacaktır

Şekil 16. Balıkesir OİM Plan Ünitesi Haritası.

5. PLANLAMA BİRİMİ ORMAN YANGINI RİSK VE TEHLİKESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Yangın Risk ve Tehlikesi, orman yangınlarının çıkış, yayılma ve gelişimini etkileyen faktörlerin analiz edilmesi ile ortaya konulmaktadır. Bu analiz ve değerlendirmeler sonucunda, belirlenmiş bir alanda orman yangın risk ve tehlikesine ilişkin farklı yönetim faaliyetlerinin olası etkilerini Planlama Birimi yöneticilerine sunmak mümkün olabilmekte ve karar vericilerin kararlarını daha sağlıklı vermelerine yardımcı olunmaktadır. Yangın Risk ve Tehlikesinin değerlendirilmesinde Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) yazılımı olan ArcGIS - ArcMAP yazılımı kullanılmıştır. Bu değerlendirme ile yangın tehlikesine göre özel yangın yönetim bölgeleri oluşturularak, ilgili bölgelere ayrıntılı reçeteler sunulmaya çalışılmıştır. Yangın Yönetim Zonları (YYZ), Balıkesir OİM meşcere lerinin durumu temel alınarak potansiyel yangın şiddeti, yangın yayılma oranı, tepe yangını potansiyeli, potansiyel yangın başlangıç noktaları, yangın tehlikesi altındaki tesisler ve geçmiş yangınların konumsal risk analizi değerlendirilerek oluşturulmuştur.

5.1. Yangın Riskinin Değerlendirilmesi Yangın risk potansiyeli; belirli bir alanda insan ya da doğal nedenlerin (yıldırım) varlığı ve etkisi ile belirlenen yangının başlama durumunun olasılığını ifade eder. Balıkesir OİM yangın risk potansiyelinin belirlenmesinde dikkate alınan hususlar; meşçere özellikleri (tür kompozisyonu), topoğrafik özellikler (eğim faktörü, bakı faktörü) yangın istatistik analizleri, nüfus yoğunluğu, yol ağı, tarım alanlarına yakınlık ve yerleşim alanlarına yakınlık olarak sıralanabilir. Bu alanlar daha sonra Yangın Yönetim Zonlarının (YYZ) oluşturulmasında altlık olarak kullanılmıştır.

5.1.1 Yangın İstatistikleri

Planlama birimi içerisinde gerçekleşen son 5 yıla ait yangınlar (2015-2019 yılları) veri tabanına işlenmiştir. Balıkesir OİM sınırlarında son 5 yılda 93 adet yangın gerçekleşmiş olup, toplamda 191,16 Hektar orman alanı zarar görmüştür.

Yangın nedenlerine bakıldığında son beş yılda gerçekleşen yangınların; Adet olarak % 35,48’i İhmal ve Dikkatsizlik (anız, çoban ateşi), % 2,15’i Kaza , % 8,60’ı Kasıt, % 5,38’i Doğal Nedenler (yıldırım) ve % 48,39’ Nedeni Bilinmeyen sebeplerdendir. (Şekil 17)

48,39 50 45

40 35,48 33

30 YANGIN ADETİ ORAN (%) 20

8,60 10 8 5 5,38 2 2,15 0 İHMAL VE KAZA KASIT NEDENİ DOĞAL DİKKATSİZLİK BİLİNEMEYEN NEDENLER

Şekil 17. Balıkesir OİM 2015-2019 yılları arasında gerçekleşen yangın bilgileri (adet olarak)

Alan olarak ise % 18,31’i İhmal ve Dikkatsizlik (anız, çoban ateşi), % 13,13’ü Kaza, % 0,36’sı Kasıt, % 0,06’sı Doğal Nedenler (yıldırım) ve % 68,14 ünün de Nedeni Bilinmeyen sebeplerden meydana geldiği görülmüştür. (Şekil 18)

140,00 130,26

120,00

100,00

80,00 68,14 YANAN ALAN 60,00 ORAN (%) 40,00 34,99 25,10 18,31 20,00 13,13 0,690,36 0,120,06 0,00 İHMAL VE KAZA KASIT NEDENİ DOĞAL DİKKATSİZLİK BİLİNEMEYEN NEDENLER

Şekil 18. Balıkesir OİM 2015-2019 yılları arasında gerçekleşen yangın bilgileri (alan olarak)

Yıllar itibari ile değerlendirme yapılırsa; 2015 yılında gerçekleşen 21 adet yangında toplam 2,50 Ha., 2016 yılında gerçekleşen 19 adet yangında toplam 162,54 Ha., 2017 yılında gerçekleşen 8 adet yangında toplam 0,93 Ha., 2018 yılında gerçekleşen 19 adet yangında toplam 9,89 Ha. ve 2019 yılında gerçekleşen 26 adet yangında ise toplam 15,30 hektarlık orman alanı etkilenmiştir. Son 5 yıl içerisinde Balıkesir OİM sınırlarında gerçekleşen en büyük yangın 2016 yılında Balıkesir OİŞ’ye bağlı Ovabayındır Mahallesinde gerçekleşen 96,10 Hektarlık yangındır. Sebebi ve Faili bilinmeyen söz konusu yangın 09 Kasım 2016 tarihinde çıkmış olup, soğutma çalışmaları dâhil 13 Saat 20 dakika sürmüş, toplam 2 adet bölmede ki Fıstıkçamı Ağaçlandırma sahaları yanarak zarar görmüştür.

5.1.2 Yangınların Konumsal Risk Analizi Balıkesir OİM’de 2014-2018 yıllarında çıkmış olan beş yıllık orman yangın verileriyle yoğunluk analizi (Kernel Density) gerçekleştirilmiştir. Faktör sınıflarına düşen yangın sayısı ile hesaplanan alansal oranların toplamı, çekirdek yoğunluk tahmini analizlerinde ağırlık değerleri olarak kullanılmıştır. Bu yöntemler belirlenen bir yarıçap etrafındaki nokta yoğunluklarını hesaplamaktadır. Bu yöntemdeki temel amaç, yangına hassas yörelerin nerelerde kümelendiğini belirlemektir. (Şekil 19)

Şekil 19. Çekirdek yoğunluk tahmini yöntemine göre mekânsal hassasiyet düzeyi

Harita incelendiğinde, 5 yıllık yangın verilerine göre yangınların Konakpınar ve Savaştepe OİŞ’de yoğunlaştığı görülmektedir.

5.1.3 Potansiyel Yangın Başlama Noktaları

Balıkesir OİM’de potansiyel yangınların çoğu insan faaliyetleri sonucu meydana gelmektedir. Ateş kaynağı olarak; iyice söndürülmemiş mangal artıkları, söndürülmeden atılmış sigara izmaritleri, enerji hatlarından kaynaklanan arklar ve tarla-bağ-bahçe temizliği sırasında çıkarılan yangınların ormana sirayet edebilme potansiyeli değerlendirilmiştir. Bu katman oluşturulurken yoğun kullanım alanları, asfalt ve orman yolları, tesisler, yerleşim alanları-orman arakesiti, ziraat alanları-orman arakesiti, rekreasyon bölgeleri ile 1, 5 ve 8 kodlu Yangın Mücadele Grup (YMG) meşcerelerinin durumları dikkate alınmıştır.(Şekil 20)

Şekil 20. Balıkesir OİM Potansiyel Yangın Başlama Noktaları Haritası

5.2 Yangın Tehlikesinin Değerlendirilmesi

Yangın Tehlikesi, bir yangın durumunda, yanıcı maddelerin tipi, miktarı, istiflenme düzeni ve nemi gibi özelliklerine bağlı olarak, yangının kontrol altına alınabilme güçlüğü ve meydana getireceği zarar potansiyelini ifade eder. Yangın tehlikesinin değerlendirilmesinde 4 değişken dikkate alınmıştır. 1. Potansiyel Yangın Şiddeti, 2. Yangın Yayılma Oranı, 3. Tepe Yangını Potansiyeli, 4. Yangın Tehlikesi Altındaki Yerleşim Alanları İncelenen 4 bileşen farklı katmanlar halinde CBS ortamında değerlendirilmiştir. Her katmanın planlama biriminde yangın tehlikesi üzerine olabilecek potansiyel etkisi dikkate alınarak planlama birimi Yangın Yönetim Zonlarına ayrılmıştır. Bu sayısal ağırlıklarla yangın tehlikesi Çok Düşük, Düşük, Orta, Yüksek ve Çok Yüksek olarak sınıflandırılarak uygulama bölgelerine ayrılmıştır.

5.2.1 Potansiyel Yangın Şiddeti

Bu katman, bir yangının birim yangın hattında açığa çıkardığı ısı enerjisini ifade eder. Değerler tahmini yayılma oranı ve yanıcı madde tüketimi değerlerine dayanmaktadır. Yangın şiddeti yangının kontrol güçlüğü ve ekolojik etkilerinin önemli bir göstergesidir. (Şekil 21, Şekil 22)

Potansiyel Yangın Şiddeti 200000

150000

100000

50000

0 Çok Yüksek Yüksek Orta Düşük Çok Düşük Açıklık

Şekil 21. Balıkesir OİM Potansiyel Yangın Şiddeti Grafiği.

Şekil 22. Balıkesir OİM Potansiyel Yangın Şiddeti Haritası.

5.2.2 Yayılma Oranı

Yangın yayılma oranı bir yangının birim zamanda yatayda kaydettiği mesafe olarak değerlendirilir. Girdi parametresi olarak; Balıkesir OİM yanıcı madde tipleri ve Balıkesir OİM meşcere eğim değerleri temel alınmıştır. (Şekil 23, Şekil 24)

Potansiyel Yangın Yayılma Oranı 200000 180000 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Çok Düşük Düşük Orta Yüksek Çok Yüksek Açıklık

Şekil 23. Balıkesir OİM Potansiyel Yangın Yayılma Oranı Grafiği.

Şekil 24. Balıkesir OİM Potansiyel Yangın Yayılma Oranı Haritası.

5.2.3 Tepe Yangını Potansiyeli

Bu katman, mevcut orman ağaçlarının canlı tepe yanıcı madde yoğunluğuna bağlı olarak, tepe altı yüksekliği ve yanıcı maddenin yatay sürekliliği değerlendirilerek oluşturulmuştur. Ayrıca Balıkesir OİM meşcere eğim değerleri, meşcere kapalılığı ve meşcere gelişim çağları da analizlere dahil edilmiştir. (Şekil 25, Şekil 26)

Tepe Yangını Potansiyeli 200000 180000 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Çok Düşük Düşük Orta Yüksek Çok Yüksek Açıklık

Şekil 25. Balıkesir OİM Tepe Yangını Potansiyeli Grafiği.

Şekil 26. Balıkesir OİM Tepe Yangını Potansiyeli Haritası.

5.2.4 Yangın Tehlikesi Altındaki Yerleşim Alanları

Bu katman olası bir yangında tahrip ve zarar potansiyeline sahip yaşam alanlarını içermektedir. Bu alanlar, yangına hassas yanıcı maddelerin bulunduğu alanlar ve yangın çıkma ihtimali yüksek olan alanlar değerlendirilerek belirlenmiştir. Değerlendirme sonucunda YMG, Eğim ve Yakınlık parametreleri kullanılarak planlama ünitesindeki yerleşim alanları 3 (üç) farklı hassasiyet kategorisine ayrılmıştır. (Şekil 27)

Şekil 27. Balıkesir OİM Yangın Tehlikesi Altındaki Yerleşim Alanları Haritası

5.3 Balıkesir OİM Orman Yangın Risk ve Tehlike Durumu

Elde edilen katmanlar değerlendirilerek Balıkesir OİM Yangın Risk ve Tehlike Haritası oluşturulmuştur. (Şekil 28, Şekil 29)

Yangın Risk ve Tehlike Durumu 200000 180000 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Çok Düşük Düşük Orta Yüksek Çok Yüksek Açıklık

Şekil 28. Balıkesir OİM Yangın Risk ve Tehlike Potansiyeli Grafiği

Şekil 29. Balıkesir OİM Yangın Risk ve Tehlike Potansiyeli Haritası

6. PLANLAMA BİRİMİ YANGIN YÖNETİM ZONLARI

Balıkesir OİM için Yangın Risk ve Tehlike oranlarına göre 3 adet Yangın Yönetim Zonunun (YYZ) oluşturulmasına karar verilmiştir. (Tablo 11) Bu bölgeler için yapılacak uygulamalar her bir YYZ için ayrı ayrı verilmiştir. (Şekil 30)

Tablo 11. Orman Yangını Yönetim Zonları İçin Yangın Tehlike Özeti Tablosu

Orman Orman Yangını Yangın Yerleşim Alanları Toplam Yangın Yangın Yönetim Zonu Davranışı* Risk Durumu Risk ve Tehlikesi Riski 1 ÇY ÇY ÇY ÇY 2 Y Y O Y 3 D O D D

ÇD= Çok Düşük D= Düşük O= Orta Y= Yüksek ÇY= Çok Yüksek (*Yangına Hassas Dönemlerde)

Şekil 30. Balıkesir OİM Yangın Yönetim Zonları Haritası

6.1 Planlama Birimi 1. Yangın Yönetim Zonu Yangın tehlike oranlarına göre, bu zonun toplam yangın tehlikesi “Çok Yüksek” (ÇY) olarak belirlenmiştir. (Şekil 30) Bu zonun tamamında 1, 2, 3, 4, 6, 8 ve 9 nolu Yanıcı Madde Grubuna dâhil meşcereler ile Potansiyel yangın riski Çok Yüksek olan diğer ormanlar yer almaktadır. Ayrıca eğim artışına bağlı olarak yangın yayılma potansiyelinin yükselmesi ile birlikte, güney bakı grubunda yer alan meşcerelerdeki yanıcı maddelerin güneşlenme sürelerinin fazla olması da nem kaybını kolaylaştırmaktadır. Bu durumlar dikkate alınarak Balıkesir OİM ormanları için öncelikler ve yapılması gereken uygulamalar belirlenmiştir.

6.1.1 Öncelikler Bu zonda potansiyel yangın risk ve tehlikesi, fizyografik, klimatik ve yanıcı madde özelliklerine bağlı olarak çok yüksektir. Ayrıca 1. Dereceden Yangın Tehlikesi altındaki yerleşim alanları bu zon içerisine yer almaktadır. Bu amaçla öncelikler tespit edilerek, yapılacak uygulamalar belirlenmiştir.

6.1.2 Yapılacak uygulamalar Bu zonda yangın tehlikesini azaltmaya yönelik silvikültürel uygulamalara gerek duyulmaktadır. Yapılacak çalışmalarda amaç; iskan ve ziraat alanlarında çıkabilecek bir yangının ormana sıçramasını önleme ve muhtemel bir yangının yollardan karşıya geçmesini önlemeye yönelik olacaktır. Ziraat-Orman, İskan-Orman arakesitlerinde yanıcı madde azaltma çalışmaları gerçekleştirilecek, olası bir yangının ormana sirayet etmesinin önüne geçilmeye çalışılacaktır. Bu zon içerisinde bulunan yangın risk ve tehlikesinin yüksek olduğu yolların sağ ve sol kenarlarında 20-30 metrelik tampon zonlar planlanmıştır. Bu zonlarda yangın tehlikesini azaltmaya yönelik yanıcı maddenin kontrollü olarak azaltılması ve yanıcı madde dikey sürekliliğinin kırılması amacıyla silvikültürel uygulamalar gerçekleştirilecektir. Yapılacak uygulamalar bu zonlardaki ağaçların yerden belirli bir yüksekliğe kadar budanması ile ölü ve diri örtünün uygun şekilde bertaraf edilmesi suretiyle gerçekleştirilecektir. (Şekil 31) Kontrollü yakma uygulamaları uygun alanlarda bir yönetim aracı olarak kullanılacaktır.

Şekil 31. Balıkesir OİŞ 158 no’lu bölmede yol kenarı yanıcı madde temizliği çalışması

Ayrıca bu zon içerisinde yer alan yerleşim alanları içi ve civarında yangın risk ve tehlike potansiyeline göre belirlenecek 20 - 50 m’ lik tampon zonlarda (belirlenen Ziraat-Orman, İskan- Orman arakesitlerinde) ağaçların tepe altı yüksekliğinin düşük olduğu alanlarda budamalarla birlikte, mevcut diri örtü temizliği ve yanıcı madde temizliği yapılarak yanıcı maddelerin düşey sürekliliği azaltılmaya çalışılacaktır.

Orman yangınlarına yönelik bilinçlendirme ve eğitim faaliyetleri gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda İşletme Müdürlüğü Personelince, orman içi ve civarı köylerde yaşayanlar için yangın öncesi sezonda bilinçlendirme ve eğitim faaliyetleri gerçekleştirilecektir.

Yangın öncesi bilinçlendirme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi, uygun alanlara uyarı levhalarının yerleştirilmesi ve gezici ekipler ile meteorolojik şartlar sonucunda (Yüksek sıcaklık, Düşük Bağıl Nem ve Yüksek Rüzgâr Hızı) yangın tehlikesinin yüksek olduğu zamanlarda devriye faaliyeti gerçekleştirilecektir. Mevcut ve gelecek günler için yangın tehlike durumu, Türkiye Meteorolojik Yangın İndeksi Sisteminden de takip edilecektir.

Şekil 32. Balıkesir OİM Silvikültürel Müdahale Zonları Haritası

Silvikültürel müdahale zonlarında işletme şefliklerine göre belirlenen potansiyel yollara ilişkin bilgiler Tablo 12’de verilmiştir.

Tablo 12. Silvikültürel Müdahale Zonlarında yer alan yol kenarı bakımı yapılacak potansiyel yollar Orman ŞEFLİK Yangın Emn. Yolu Köy Yolu Şehirler Arası Yol Genel Toplam Yolu Altieylül 10.571,73 62.529,49 20.129,97 7.465,55 100.696,73 Balikesir 36.541,90 39.212,01 6.303,57 7.439,57 89.497,06 Boztepe 4.143,86 24.569,74 29.479,51 8.257,67 66.450,77 Çataldağ 30.185,04 35.165,51 65.350,55 Gelendost 7.562,01 57.881,83 26.170,61 3.335,02 94.949,48 Ilıca 9.668,19 70.858,70 20.192,13 8.883,50 109.602,53 Karesi 5.811,53 58.074,34 29.844,57 13.240,22 106.970,67 Kepsut 55.201,40 62.579,80 7.539,65 14.185,15 139.506,01 Konakpınar 36.622,85 51.994,52 18.757,55 39,48 107.414,40 Sarıbeyler 34.908,25 58.314,79 14.448,33 2.452,70 110.124,06 Savastepe 687,52 71.879,68 4.837,84 7.286,79 84.691,84 Ulupınar 392,90 62.145,15 18.921,41 81.459,46 Genel Toplam 202.112,15 650.225,10 231.790,65 72.585,66 1.156.713,56

Yol kenarı budama ve diri örtü temizliği yapılacak yollar, potansiyel alanları ifade etmektedir. Yapılacak uygulamalar belirlenen güzergâh boyunca ana yolların tamamında veya kullanımı az ve yangın tehlikesi düşük olan tali yolların belirli bir kesiminde (yapılan değerlendirmelerde potansiyel alanların % 20' ye kadar olan kısmında) yapılacaktır. (Tablo 13)

Tablo 13. Silvikültürel Müdahale Zonlarında yol kenarı bakımı yapılacak yolların yıllara göre dağımı ŞEFLİK YILLAR BAKIM ZON GENİŞLİĞİ(m) TOPLAM (m) Altıeylül 2020 20 6000 2021 20 6000 2022 20 6000 2023 20 6000 2024 20 6000 Balıkesir 2020 20 3000 2021 20 3000 2022 20 3000 2023 20 3000 2024 20 3000 Boztepe 2020 20 2000 2021 20 2000 2022 20 2000 2023 20 2000 2024 20 2000

Çataldağ 2020 20 4000 2021 20 4000 2022 20 4000 2023 20 4000 2024 20 4000 Gelendost 2020 20 6000 2021 20 6000 2022 20 6000 2023 20 6000 2024 20 6000 Ilıca 2020 20 7000 2021 20 7000 2022 20 7000 2023 20 7000 2024 20 7000 Kepsut 2020 20 5000 2021 20 5000 2022 20 5000 2023 20 5000 2024 20 5000 Karesi 2020 20 6000 2021 20 6000 2022 20 6000 2023 20 6000 2024 20 6000 Konakpınar 2020 20 6000 2021 20 6000 2022 20 6000 2023 20 6000 2024 20 6000 Savaştepe 2020 20 6000 2021 20 6000 2022 20 6000 2023 20 6000 2024 20 6000

6.2 Planlama Birimi 2. Yangın Yönetim Zonu Yangın tehlike oranlarına göre, bu zonun toplam yangın tehlikesi “Yüksek” (Y) olarak belirlenmiştir. (Şekil 30) Bu amaçla öncelikler ve yapılacak uygulamalar belirlenmiştir.

6.2.1 Öncelikler Bu zonda potansiyel yangın risk ve tehlikesi, fizyografik, klimatik ve yanıcı madde özelliklerine bağlı olarak ortadır. Bigadiç OİM Yangın Yönetim Zonları içerisinde alansal olarak en yüksek zondur. Zon içerisinde yerleşim alanları, ulaşım tesisleri yoğun olarak bulunmaktadır. Bu amaçla öncelikler tespit edilerek, yapılacak uygulamalar belirlenmiştir.

6.2.2 Yapılacak uygulamalar Bu zonda yangın tehlikesini azaltmaya yönelik kısmı silvikültürel uygulamalara gerek duyulmaktadır. Arazide gerek duyulacak Ziraat-Orman, İskan-Orman arakesitlerinde ve orman içlerinde yanıcı madde azaltma çalışmaları gerçekleştirilecek, olası bir yangının ormana sirayet etmesinin ve yangınları büyümesinin önüne geçilmeye çalışılacaktır. Bu zon için yol kenarı ve yerleşim alanı etrafı tampon zonlaması yapılmıştır. Ancak; gerekli görülen alanlarda bu silvikültürel müdahaleler gerçekleştirilebilir. Orman yangınlarına yönelik bilinçlendirme ve eğitim faaliyetleri işletme personeli, orman içi ve ormana yakın çevre köylerde yaşayanlar dikkate alınarak gerçekleştirilecektir. Yapılacak faaliyetlerin bir parçası olarak, uygun alanlara uyarı levhalarının yerleştirilmesi ve yangın tehlikesinin yüksek olduğu kritik zamanlarda gezici ekiplerle devriye faaliyeti gerçekleştirilecektir.

6.3 Planlama Birimi 3. Yangın Yönetim Zonu Yangın tehlike oranlarına göre, bu zonun toplam yangın tehlikesi “Düşük” (D) olarak belirlenmiştir. (Şekil 30) Bu zonun tamamında yüksek rakımda yer alan Karaçam ile Kayın ağacının oluşturduğu saf ve karışık meşçereler hâkim olup, özellikle karaçamın bulunmadığı alanlarda yangın tehlikesi oldukça düşüktür. Bu durum dikkate alınarak öncelikler ve yapılacak uygulamalar belirlenmiştir.

6.3.1 Öncelikler Bu zonda potansiyel yangın risk ve tehlikesi, fizyografik, klimatik ve yanıcı madde özelliklerine bağlı olarak düşüktür. Bu amaçla öncelikler tespit edilerek, yapılacak uygulamalar belirlenmiştir.

6.3.2 Yapılacak uygulamalar Bu zonda yangın tehlikesini azaltmaya yönelik kısmi silvikültürel uygulamalara gerek duyulmaktadır. Arazide gerek duyulacak Ziraat-Orman, İskan-Orman arakesitlerinde ve orman içlerinde yanıcı madde azaltma çalışmaları gerçekleştirilecek, olası bir yangının ormana sirayet etmesinin ve yangınları büyümesinin önüne geçilmeye çalışılacaktır. Bu zon için yol kenarı ve yerleşim alanı etrafı tampon zonlaması yapılmıştır. Ancak; gerekli görülen alanlarda bu silvikültürel müdahaleler gerçekleştirilebilir. Orman yangınlarına yönelik bilinçlendirme ve eğitim faaliyetleri işletme personeli, orman içi ve ormana yakın çevre köylerde yaşayanlar dikkate alınarak gerçekleştirilecektir.

7. PLANLAMA ÜNİTESİNDE YANGINLARI ÖNLEME, YANGINLARA KARŞI

HAZIRLIKLI OLMA VE YANGINLARLA MÜCADELE

Yukarıdaki bölümlerde gerçekleştirilen analiz ve değerlendirmeler ışığında ortaya konulan yangın tehlike ve risk haritaları, yangın yönetim zonları ve bunlara ilişkin faaliyet ve uygulamalar çerçevesinde yangınların önlenmesi, yangınlara karşı hazırlıklı olma ve yangınla mücadele faaliyetleri gerçekleştirilecektir.

7.1 Yangınların Önlenmesi

Yangınların önlenmesi faaliyetleri; orman yangınlarına karşı farkındalık oluşturma çalışmaları ile birlikte eğitim ve bilinçlendirme faaliyetlerini kapsamaktadır. Faaliyetler tüm Yangın Yönetim Zonları için geçerli olacaktır. Ancak ağırlık yangın risk ve tehlikesinin yüksek olduğu alanlara verilmelidir. Tablo 14 yangın önleme ile ilgili faaliyetleri göstermektedir.

Tablo 14. Balıkesir OİM Yangın Önleme Plan Faaliyetleri

AMAÇ FAALİYETLER

 İlköğretim öğrencilerine yönelik eğitim ve bilinçlendirmefaaliyetleri kapsamında tanıtım araçlarının tasarımı, yaptırılması vekullanılması

 Yazılı ve görsel basında orman yangınlarıyla ilgili olarak hazırlanacak olan kamu spotlarınınyayınlanması

 Market poşetleri üzerine orman yangınları ile ilgili bilgilendirici ibarelerin basılarakdağıtılması Yangın Önleme  Doğa/yangın temalı yarışmalar (Şiir,resim)

 Uyarı levhaları (Elektronik ve uyarıcılevhalar)

 Diğer bilinçlendirme faaliyetleri (köy toplantıları, doğa ve festivalyürüyüşleri)

 Yangınların önlenmesi eğitimleri (eğitici eğitimi)

7.2 Yangınlara Karşı Hazırlıklı Olma Yangınlara karşı hazırlıklı olma, bir yangının başladıktan sonra ortaya koyacağı potansiyelin azaltılmasına yönelik yapılan faaliyetlerdir. Bu faaliyetler, yangın öncesi meşcerelerde yapılacak budama, diri örtü temizliği, kontrollü yakma gibi yanıcı madde düzenlemeleri, yangın emniyet yol ve şeritlerinin tesisi ve bakımının yapılması ile birlikte yangınla mücadelede kullanılacak kaynakların yangın öncesi organizasyon faaliyetlerini içerir. Bu kapsamda Balıkesir OİM için elde edilen veriler ışığında Planlama biriminde konuşlu ve planlama biriminde çıkabilecek bir yangına müdahale edebilecek en yakın müdahale araçları ve su kaynakları, yangın gözetleme kulelerinin konumu ve görünürlük analizi ile ormanın görülebilme potansiyeli değerlendirilmiştir (Şekil 33, Şekil 34)

Şekil 33. Planlama birimi su temin noktaları ve ilk müdahale ekipleri haritası

7.2.1 Orman Yangınlarıyla Mücadelede Kullanılacak İlk Müdahale Ekipleri

BOİM Sınırlarında çıkabilecek yangınlara hızlı ve etkili müdahale edilebilmesi için konuşlandırılmış İlk Müdahale Ekiplerine ilişkin bilgiler Tablo 15’de ve hareket önceliklerine ilişkin bilgiler Tablo 16 da gösterilmektedir.

Tablo 15. Bigadiç OİM Yangın İlk Müdahale Ekipleri FAALİYET BİNA MÜLKİYET ŞEFLİĞİ İLK MÜDAHALE EKİP ADI UTM X UTM Y DURUMU DURUMU ALTIEYLÜL SOĞUCAK 557935 4373449 Aktif OGM BALIKESİR DEĞİRMENBOĞAZI 582772 4395138 Aktif OGM BALIKESİR TAMİRHANE 578971 4389938 Aktif OGM

BOZTEPE TİLKİCİK 603077 4379186 Aktif OGM

GELENDOST (Çataldağ) DERELİ 608512 4402648 Aktif OGM ILICA BÜYÜKPINAR 559447 4405035 Aktif OGM

KEPSUT KÖPRÜBAŞI 597891 4393826 Aktif OGM

KONAKPINAR ÇANAKÇI 582402 4359215 Aktif OGM KONAKPINAR KONAKPINAR 572282 4365796 Aktif OGM

SAVAŞTEPE KARAÇAM 556537 4356240 Aktif OGM

Tablo 16. BOİM Çıkabilecek Yangınlara Müdahale Faaliyet Cetveli

İŞL. İLK HAREKET EDECEK TAKİBEN HAREKET EDECEK

ŞEFLİĞİ EKİP ADI ARAZÖZ (KODU) DOZER ADI SU İKM. ARACI KODU TEKNİK ELEMAN

Tamirhane (Balıkesir) 10 A 14 Balıkesir Tamirhane Karesi İşl. Şefi 10 S 10 Değirmenboğazı (Balıkesir) 10 A 10 Dozer (Balıkesir) Ilıca İşl. Şefi

Köprübaşı (Kepsut) 10 A 13 Bandırma Kocamezarlık Balıkesir İşl. Şefi Karesi 10 S 21 Kızık Dp. (K.kaya/Bandırma) 10 A 26 Dozer (Karşıyaka/Bndrm) Altıeylül İşl. Şefi

Çanakcı (Konakpınar) 10 A 11 İvrindi Köprübaşı Konakpınar İşl. Şefi 10 S 13 İvrindi Depo (İvrindi/İvrindi) 10 A 17 Dozer (Kepsut) Balıkesir Müd. Yrd.

Tamirhane (Balıkesir) 10 A 14 Balıkesir Tamirhane Ilıca İşl. Şefi 10 S 10 Danişment (Danişment/İvrindi) 10 A 16 Dozer (Balıkesir) Karesi İşl. Şefi Ilıca Değirmenboğazı (Balıkesir) 10 A 10 İvrindi Köprübaşı Altıeylül İşl. Şefi 10 S 13 Müstecap (Balya/İvrindi) 10 A 15 Dozer (Kepsut) Balıkesir Müd. Yrd.

Köprübaşı (Kepsut) 10 A 13 Balıkesir Köprübaşı Kepsut İşl. Şefi 10 S 13 Tilkicik (Boztepe) 10 A 12 Dozer (Kepsut) Boztepe İşl. Şefi Kepsut Tamirhane (Balıkesir) 10 A 14 İvrindi Mezitler Gelendost İşl. Şefi 10 S 40 Suçıktı (Kavacık/Alaçam) 10 A 46 Dozer (Kireç/Alaçam) Balıkesir Müd. Yrd.

Tilkicik (Boztepe) 10 A 12 Balıkesir Köprübaşı Boztepe İşl. Şefi 10 S 13 Köprübaşı (Kepsut) 10 A 13 Dozer (Kepsut) Kepsut İşl. Şefi Boztepe Tamirhane (Balıkesir) 10 A 14 Alaçam Mezitler Gelendost İşl. Şefi 10 S 40 Mezitler (Kireç/Alaçam) 10 A 45 Dozer (Kireç/Alaçam) Balıkesir Müd. Yrd.

Köprübaşı (Kepsut) 10 A 13 Balıkesir Köprübaşı Çataldağ İşl. Şefi 10 S 13 Tamirhane (Balıkesir) 10 A 14 Dozer (Kepsut) Gelendost İşl. Şefi Çataldağ Tilkicik (Boztepe) 10 A 12 Alaçam Kocamezarlık Ulupınar İşl. Şefi 10 S 21 Suçıktı (Kavacık/Alaçam) 10 A 46 Dozer (Karşıyaka/Bndrm) Balıkesir Müd. Yrd.

Köprübaşı (Kepsut) 10 A 13 Balıkesir Köprübaşı Gelendost Şefi 10 S 13 Suçıktı (Kavacık/Alaçam) 10 A 46 Dozer (Kepsut) Çataldağ İşl. Şefi Gelendost Tamirhane (Balıkesir) 10 A 14 Alaçam Tamirhane Ulupınar İşl. Şefi 10 S 10 Tilkicik (Boztepe) 10 A 12 Dozer (Balıkesir) Balıkesir Müd. Yrd.

Köprübaşı (Kepsut) 10 A 13 Balıkesir Köprübaşı Ulupınar İşl. Şefi 10 S 13 Suçıktı (Kavacık/Alaçam) 10 A 46 Dozer (Kepsut) Gelendost İşl. Şefi Ulupınar Tamirhane (Balıkesir) 10 A 14 Alaçam Tamirhane Çataldağ İşl. Şefi 10 S 10 Tilkicik (Boztepe) 10 A 12 Dozer (Balıkesir) Balıkesir Müd. Yrd.

Konakpınar (Konakpınar) 10 A 08 Balıkesir Tamirhane Konakpınar İşl. Şefi 10 S 10 Çanakcı (Konakpınar) 10 A 11 Dozer (Balıkesir) Altıeylül İşl. Şefi Konakpınar Tamirhane (Balıkesir) 10 A 14 Karaçam Köprübaşı Savaştepe İşl. Şefi 10 S 13 Gölcük (Kertil/Sındırgı) 10 A 62 Dozer (Kepsut) Balıkesir Müd. Yrd.

Karaçam (Savaştepe) 10 A 19 Karaçam Tamirhane Savaştepe İşl. Şefi 10 S 10 Karaçam (Savaştepe) 10 A 07 Dozer (Balıkesir) Sarıbeyler İşl. Şefi Sarıbeyler Konakpınar (Konakpınar) 10 A 08 Balıkesir İvrindi Depo Konakpınar İşl. Şefi 10 S 17 Tamirhane (Balıkesir) 10 A 14 Dozer (İvrindi/İvrindi) Balıkesir Müd. Yrd.

Karaçam (Savaştepe) 10 A 19 Karaçam Tamirhane Sarıbeyler İşl. Şefi 10 S 10 Karaçam (Savaştepe) 10 A 07 Dozer (Balıkesir) Savaştepe İşl. Şefi Savaştepe Konakpınar (Konakpınar) 10 A 08 Balıkesir İvrindi Depo Konakpınar İşl. Şefi 10 S 17 Tamirhane (Balıkesir) 10 A 14 Dozer (İvrindi/İvrindi) Balıkesir Müd. Yrd.

7.2.2 Su Kaynakları Çıkabilecek bir yangında hava ve kara araçlarının su alabileceği yakın konuşlu su kaynakları Tablo 17’de gösterilmiştir.

Tablo 17. Hava ve Kara Araçları İçin Su Kaynakları İŞLETME ŞEFLİK HAVUZ, GÖLET, STÇ KAPASİTE UTM X UTM Y Altıeylül Kirazköy Y.S.Ç. 565872 4372474 Balıkesir Küpeler Y.S.Ç. 565023 4382349 Balıkesir Kalaycılar Y.S.Ç. 1.000 568953 4391072 Ilıca Tatlıpınar Ağaoğlu YSÇ 1.000 567408 4404347 Kepsut Danasihar Y.S.Ç. 1.000 610728 4391322 Boztepe Akçakertil Y.S.Ç 635 607507 4378061 Boztepe Kalburcu Y.S.Ç. 900 598993 4378717 Boztepe Mahmudiye Y.S.Ç. 1.000 596132 4382893 Boztepe Sarfaklar Y.S.Ç. 800 606199 4384119

Boztepe Tilkicik Y.S.Ç. 800 603302 4379730 Gelendost Dalköy Y.S.Ç. 600 617165 4398836 Gelendost İsaalanı Y.S.Ç. 500 611522 4395486 Gelendost Keçidere Y.S.Ç. 400 604635 4396635 Gelendost Mestanlar Y.H. 960 605591 4399128 Ulupınar Kayaeli Y.S.Ç. 1.000 611822 44402740

BALIKESİR Konakpınar Çınarlıdere Y.S.Ç. 569159 4365356 ORMAN Konakpınar Çakıllık Y.S.Ç. 574283 4359924 İŞLETME MÜD. Konakpınar Çanakçı Y.S.Ç. 800 582303 4359043

Sarıbeyler Bozalan Y.S.Ç 560 558523 4370261 Savaştepe Hıdırbalı Y.S.Ç. 563119 4364195 Savaştepe Karaçam Y.S.Ç. 559906 4356183

Balıkesir Kabakdere Y.H. 569570 4391698 Ilıca Tatlıpınar H.S.G.(Özel İdare) 566754 4403086 Boztepe Çaldere Mah. Y.H 603079 4378256 Gelendost Küçükkatrancı Havuzu 621794 4398046 Kepsut Köprübaşı Y.H. 597843 4393883 Sarıbeyler Esenköy Y.H. 548352 4365511 Savaştepe Karaçam Depo Y.H. 556524 4356194 Altıeylül Çinge Göleti 1.530.000 570450 4372702

Çayırhisar Askeriye Göleti Balıkesir 70.000 577875 4383895 (Bakım Okulu ve Eğ.Mrk. Kom.) Balıkesir BAÜN Göleti 100.000 586651 4376757 Balıkesir Akarsu Göleti 2.302.000 589811 4395258

Balıkesir Ayvatlar H.S.G. 5.250 584524 4397304

Balıkesir Gökköy Göleti 992.000 567253 4384000 Balıkesir Kaletepe Regülatörü 100.000 595033 4379304 Balıkesir Küpeler Göleti 924.000 562514 4385937 Balıkesir Ortaca H.S.G. 10.110 572681 4398769 Balıkesir Ovacık Göleti 583.000 567535 4396971 Balıkesir Manyas Barajı (Balya Tarafı) 404.000.000 560528 4415204 Ilıca Armutalan Göleti 1.024.000 567740 4409254 Ilıca Deliktaş Göleti 794.000 566837 4399724 Ilıca Gökmusa Göleti 416.000 560991 4406953 Ilıca Ilıca Göleti 1.790.000 566660 4416015

Ilıca Karakol Göleti 900.000 576228 4403249 Ilıca Kavaklı Göleti 903.000 575657 4402568 Ilıca Ortaca Göleti 720.000 572323 4400882 Karesi Boğazköy Göleti 460.000 572953 4412142 Karesi Düzoba Göleti 1.488.000 574034 4418073 Karesi Halkapınar Göleti 930.000 578519 4406812 Karesi İbirler Göleti 2.200.000 581367 4402988 Karesi Karacaören Göleti 520.000 577666 4405228 Karesi Şamlı Göleti 2.690.000 571055 4405517 Karesi Yağcılar Göleti 562.000 578462 4414440 Karesi Yenikavak Göleti 624.000 568766 4421052 Boztepe Tekke Işıklar (Köprüaltı-Bent) 1.000 600654 4395980 Çataldağ Yeşildağ H.S.G. 11.316 620511 4410844 Gelendost Seçdere Göleti 15.000 620398 4402433

Konakpınar Bayat Şehit Aydın Nazillioğlu Göleti 539.000 578005 4363260 Konakpınar İkizcetepeler Barajı 164.500.000 580687 4370382 Sarıbeyler Sarıbeyler Barajı 15.600.000 552690 4362957 Sarıbeyler Tütünlük Göleti 1.719.000 558102 4364320

7.2.3 Yangın Gözetleme Kuleleri Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü sınırlarındaki meşcereleri görebilen yangın gözetleme kulelerine ait bazı bilgiler Tablo 18’de verilmiştir.

Tablo 18. Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü Yangın Gözetleme Kuleleri ŞEFLİK K ULE İ ŞÇİ ADAM/AY TELEFON NO UTM X UTM Y ADI ADI SAYISI Altıeylül Kurutepe 2 577315 4356453 Balıkesir D.boğazı 2 (535) 511 5823 582677 4394834 Boztepe Akçakertil 2 (536) 557 6040 604980 4378300 Çataldağ Sazak 2 (542) 552 3879 608015 4405262 Gelendost Göztepe 2 (535) 357 0248 618858 4393334 Gelendost Seçtepe 2 (536) 698 7201 618253 4400140 Ilıca Ürküttepe 2 (539) 302 7119 561936 4405492 Konakpınar Kaletepe 2 (555) 652 0891 565745 4365935 Sarıbeyler Türkmentepe 2 (546) 257 1177 546666 4362251 Savaştepe Dumanlı 2 571250 4357351

2 Adet Aktif olarak kullanılan, 4 adet Pasif olarak kullanılan olmak üzere Balıkesir OİM’de yer alan 6 adet yangın kulesinin UTM Koordinatlarından yararlanılarak kulelerin yerlerini gösteren veri katmanı üretilmiştir. ArcGIS Programında “Viewshed Analysis” özelliği kullanılarak görünürlük analizi gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla, yangın kulelerinin yerlerini gösteren veri katmanının öznitelik Tablosuna görünürlük analizi için gerekli olan veri alanları eklenmiştir. Yangın kulelerinden tüm alanının taranabilmesi için görüş açısı 360º olarak kabul edilmiş ve kule yüksekliklerinden görüş yüksekliği 10 metre olarak belirlenmiştir (Şekil 36)

Çalışma alanına ait görünürlük analizi sonuçlarına göre mevcut yangın kulelerinin görüş alanına giren alanlar Şekil 36’da görülmektedir. Buna göre, toplam alanın %56,6’sı kuleler tarafından görülebilmekte, %43,4’ü ise görülememektedir. Ormanlık alanın %67,7’sı kulelerin görüş alanına girmektedir. Ayrıca, bazı alanlar sadece bir kule tarafından izlenebilirken, bazı alanlar 2 veya 3 kule tarafından görülebilmektedir.

Şekil 34. Kulelere ilişkin görünürlük analizi sonuçları

7.2.4 Meteorolojik Yangın İndeksi Sisteminin Kullanımı Türkiye Meteorolojik Yangın İndeksi Sistemi, orman yangınları ile mücadelede erken uyarı sistemi olarak geliştirilen bir karar destek sistem yazılımıdır. Bu sistem hava hallerine bağlı olarak orman yanıcı maddelerin nem içeriklerini gün boyu her saat için tahmin ederek potansiyel yangın tehlikesini derecelendirir. Sistem saatlik Sıcaklık (ºC), Bağıl Nem (%), Rüzgâr Hızı (km/s) ve Yağmur Miktarı (mm) verileri ile çalışmaktadır. (Şekil 35)

Şekil 35. Türkiye Meteorolojik Yangın İndeksi Sistemi Arayüzü

Sistem, hava hallerine bağlı olarak, saatlik ve 3 günlük yangın risk ve tehlike potansiyelini vermektedir. Sistem tahminlerinden yararlanarak;

• Ekiplerin yangınlara karşı hazırlıklı bulundurulması, • Gerektiğinde ormana giriş-çıkış ve piknik alanlarının kontrol altına alınması, • Halkın tarla, bahçe temizlikleri ve anız yakmalarına karşı uyarılması, • Yangına riski yüksek alanlarda ilave gözetleme ve devriye faaliyeti ile • İlk müdahale ekiplerinin en uygun konum ve durumda bulundurulması sağlanacaktır.

Ayrıca ölü örtü (ince yanıcı madde ve humus) nem tahminlerinden faydalanarak yanıcı madde düzenlemesine yönelik kontrollü yakmalar planlanacaktır.

7.2.5 Balıkesir OİM Yangınlara Karşı Hazırlıklı Olma Mevcut durum itibari ile Balıkesir OİM’de bir kaynak eksikliği görülmemekle birlikte ekiplerin eğitim ve kondisyon durumlarının arzu edilen seviyelerde tutulabilmesi için teknik ve uygulamalı eğitimlerin sürekliliğinin sağlanması, ulaşım yol bakım-onarımının özellikle yangın sezonu içerisinde titizlikle yapılması, yangın tehlike potansiyelinin yüksek olduğu yol kenarlarında yanıcı madde düzenlemelerinin yapılması ve mobil ekiplerin yangın tehlikesinin yüksek olduğu zamanlarda konuşlandırılacakları alanların çok iyi belirlenmesi önem arz etmektedir. Yanıcı madde düzenlemeleri ile ilgili hususlar yukarıda Yangın Yönetim Zonları uygulamalarında (6. Bölüm) ifade edildiği şekilde gerçekleştirilmelidir. Bu uygulamalar genel olarak ana yol kenarları başta olmat üzere tüm yollarda 20-30 metrelik bir zonda budama ve diri örtü temizliği yapılarak gerçekleştirilecektir. Orman içi yerleşim alanları, orman-ziraat arakesitleri ve ev kenarı temizlikleri de titizlikle yapılacaktır. Balıkesir OİM’de tarım yapılan ziraat alanlarında artıklarının temizlenmesi için yakılan ateşlerin ormana sirayet etmesi büyük problem oluşturmaktadır. Maliklerin bu duruma karşı uyarılması ve kontrollü yakmanın eğitimleri verilmelidir. Ayrıca bu tip yakmalar hava hallerinin kritik olduğu dönemlerde yasaklanmalı ve devriye faaliyeti arttırılmadır. Balıkesir’de arıcılık faaliyetlerin bulunan Arıcıların orman yangınlarına karşı bilinçlendirilmesi ve belirlenecek (belirli kovan sayısının üzerinde olan) arıcıların orman yangınları ile mücadelede kullanabilecekleri basit el aletleri ve sırt pompası ile donatılmaları önem arz etmektedir. Ayrıca, arı kovanlarının konulacağı yerlerin önceden belirlenerek bu alanların ulaşımı kolaylaştırılmalı ve silvikültürel bakımları yapılmalıdır. Uygun bakımı (aralama) yapılmış alanlarda hem bal üretimi artmakta hem de yangın risk ve tehlikesi azalmaktadır.

Balıkesir OİM Yangınlara Karşı Hazırlıklı Olma Plan Faaliyetleri Tablo 19'da verilmiştir.

Tablo 19. Balıkesir OİM Yangınlara Karşı Hazırlıklı Olma Plan Faaliyetleri AMAÇ FAALİYETLER • İşletmede görev alan teknik eleman, orman muhafaza memuru ve araç operatörlerinin uluslararası ormancılık eğitim merkezinde, hazırlanacak eğitim programı çerçevesinde eğitime tabi tutulmaları, mahalli idarecilerin de aynı eğitimden faydalandırılmaları

• Proje kapsamında kişisel koruyucu donanım malzemelerinin kullanımını sağlamak üzere tüm personele iş güvenliği uzmanlarınca eğitim verilmesinin sağlanması

• Teknik personele insan psikolojisi üzerine eğitim verilmesinin sağlanması • Orman içi yerleşim yerlerinde vatandaşlara ait alanlarda yanıcı maddeye Yangınlara Karşı yönelik uygulamalara yönelik prensiplerin ortaya konulması ve uygulanması Hazırlıklı Olma • Tarım yapılan ziraat alanlarının orman arakesitinde yanıcı madde düzenlemeleri yapılması

• Entegre yangın yönetim planlama eğitimi ( Yabancı Uzmanlarla) • Yangın tehlikesi olan (ana)yol kenarlarında 20-30 metrelik bir zonda diri örtü temizliği ve budama yapılarak yanıcı maddenin azaltılması

• Arıcıların eğitimi ve orman yangınları ile mücadelede kullanılabilecek basit el aletleri ve sırt pompası ile donatılması

• Arı kovanlarının konulacağı yerlerin ulaşımı ve silvikültürel bakımlarının yapılması

• Denetimli ve kontrollü yakmaların eğitimlerinin verilerek yaygınlaştırılmasının sağlanması (Yabancı eğiticilerin katılımıyla)

• Yangın yönetim planlarının her yıl gözden geçirilmesi ve revize edilmesi

8. YANGINLARLA MÜCADELE Yangınlarla mücadele işletmeleri mevcut yangın organizasyonu çerçevesinde icra edilecektir. Yangınlarla mücadelede kaynak yönetimi, mevcut ve tahmini hava hallerine bağlı olarak tahmin edilecek yangın davranış potansiyeline göre belirlenecek strateji ve taktikler çerçevesinde, yangın amirince icra edilecektir.

Gerekli durumlarda başka Bölge Müdürlüklerinden Genel Koordinasyon Merkezi (OGM Yangınla Mücadele Daire Başkanlığı) oluru ile yardım alınabilecektir. Gerekli görülen durumlarda Orman Yangınlarıyla Mücadele İl/İlçe Komisyonlarının da katılımı sağlanmalıdır. Bu husus gerek organizasyonun sağlanması gerekse mücadelede son derece önem arz etmektedir. Keza gerekli ekipman ve desteğin sevk edilmesinde ve bunların güvenli bir şekilde seyir edip yangın mahalline ulaşması son derece düzenli ve sorunsuz olmalıdır.

Zaman kavramı da dikkate alındığında Komisyon Kararlarının Mülki İdare Amirince uygulanması ve kolluk birimlerinin bu hususta ekiplerimize destek olması işleyişi kolaylaştıracak ve etkili bir müdahale şansı tanıyacaktır. Yangın sezonunun başladığı dönemde; yangın risk haritasında yer alan özellikle Balıkesir Savaştepe devlet yolu, Balıkesir-İvrindi devlet yolu başta olmak üzere tehlike arz eden yollar boyunca, Değirmenboğazı mesire yeri civarında ve izinsiz piknik yapılabilecek göletlerin civarında özellikle kritik saatlerde devriye gezilmesi önem arz etmektedir.

9. İŞ TAKVİMİ Yapılacak faaliyetlerle ilgili zaman planlaması Tablo 20'de verilmiştir.

Tablo 20. Yapılacak Faaliyetlerin Zaman Planlaması EYLEMLERİN AYLARA DAĞILIMI

YAPILACAK FAALİYETLER

tos

iran

Ocak

Mart

Şubat

Eylül

Ekim

Nisan

Mayıs

Kasım Aralık

Tem

Ağus

Haz İlköğretim eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri Orman yangınlarıyla ilgili kamu spotlarının yayınlanması Market poşetleri basılarak dağıtılması Doğa/yangın temalı yarışmalar (Şiir, resim) Uyarı levhaları (Elektronik ve uyarıcı levhalar) Diğer bilinçlendirme faaliyetleri (köy

Yangın Önleme toplantıları, festival yürüyüşleri) Yangınların önlenmesi eğitimleri (eğitici eğitimi) Teknik eleman, orman muhafaza memuru ve araç operatörleri eğitimi İş güvenliği eğitimi Teknik personele insan psikolojisi eğitimi Teknik personele bilgi teknolojileri eğitimi (CBS)

Orman içi yerleşim yerlerinde yanıcı madde uygulamaları için prensiplerin ortaya konulması ve uygulanması Tarım arazileri/orman arakesitinde yanıcı madde düzenlemeleri yapılması Entegre yangın yönetim planlama eğitimi ( Yabancı Uzmanlarla) Arıcıların eğitimi, basit el aletleri ve sırt pompası ile donatılması ve arı kovanlarının konulacağı alanların silvikültürel bakımlarının yapılması Yangın tehlikesi olan (ana)yol kenarlarında 20- Yangına Karşı Hazırlıklı Olma 50 metrelik bir zonda diri örtü temizliği ve budama yapılarak yanıcı maddenin azaltılması Denetimli ve kontrollü yakmaların eğitimlerinin verilerek yaygınlaştırılmasının sağlanması (Yabancı eğiticilerin katılımıyla) Yangın yönetim planlarının her yıl gözden geçirilmesi ve revize edilmesi

10. BÜTÇE Plan giderleri GEF 5 ve OGM tarafından karşılanacaktır.