MİLLİ MÜCADELEDE KADIN KAHRAMANLARIMIZ (1919-1922) Hazırlayan Aynur İSLAM
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ T.C. CUMHURİYET ANABİLİM DALI MİLLİ MÜCADELEDE KADIN KAHRAMANLARIMIZ (1919-1922) Hazırlayan Aynur İSLAM YÜKSEK LİSANS TEZİ Danışman Dr. Öğr. Üyesi Ergün ÖZ AKÇORA BİNGÖL-2021 T.C. BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ T.C. CUMHURİYET ANABİLİM DALI MİLLİ MÜCADELEDE KADIN KAHRAMANLARIMIZ (1919-1922) Hazırlayan Aynur İSLAM YÜKSEK LİSANS TEZİ Danışman Dr. Öğr. Üyesi Ergün ÖZ AKÇORA BİNGÖL-2021 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER ........................................................................................................... i BİLİMSEL ETİK BİLDİRİMİ ................................................................................ iv TEZ KABUL ve ONAY ............................................................................................. v BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ ........................................................................................ v SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE ....................................... v ÖNSÖZ ....................................................................................................................... vi ÖZET ......................................................................................................................... vii ABSTRACT………………………………………………………………………………….......viii GİRİŞ .......................................................................................................................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM TÜRK KADINI 1.İslamiyet Öncesi Toplumunda Kadın ..................................................................... 10 2.Türk İslam Toplumunda Kadın ............................................................................... 14 3.Selçuklu Toplumunda Kadın................................................................................... 18 4.Osmanlı Toplumunda Kadın ................................................................................... 21 5.Cumhuriyet Döneminde Kadın ............................................................................... 27 İKİNCİ BÖLÜM KAHRAMAN TÜRK KADINLARIMIZ 1.İsimleri İle Tarihe Mal Olmuş Kadın Kahramanlar ......................................... 33 1.1. Şerife Bacı ........................................................................................................... 34 1.2. Süreyya Sülün Hanım ......................................................................................... 34 1.3. Fatma Karadeniz ................................................................................................. 35 1.4. Halide Onbaşı (Halide Edip Adıvar) ................................................................... 36 i 1.5. Kılavuz Hatice ..................................................................................................... 43 1. 6. Küçük Nezahet (Türk Jan Dark) ........................................................................ 43 1.7. Mudurnulu Fatma Kadın .................................................................................... 45 1.8. Tayyar Rahmiye .................................................................................................. 46 1.9. Binbaşı Ayşe ....................................................................................................... 46 1.10. Kara Fatma( Fatma Seher Hanım) .................................................................... 47 1.11. Nazife Kadın .................................................................................................... 50 1.12.Asker Saime ....................................................................................................... 50 1.13. Gördesli Makbule .............................................................................................. 51 1.14.Gül Hanım .......................................................................................................... 52 1.15. Elif Bacı ........................................................................................................... 53 1.16. Adile (Hala) Onbaşı ......................................................................................... 54 1.17. Halime Çavuş .................................................................................................... 54 1.18. Bitlis Defterdarının Eşi ..................................................................................... 55 1.19. Ayşe Hanım (Mehmet Çavuş) ........................................................................... 56 1.20. Şerife Ali Kübra (Çiftlikli Kübra) ..................................................................... 57 1.21. Ayşe Çavuş ....................................................................................................... 58 1.22. Maraşlı Senem Ayşe ......................................................................................... 61 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM MİLLİ MÜCADELEDE KADINLARIMIZIN DİĞER FAALİYETLERİ 1. Milli Mücadelede Yıllarında (1919-1922) Türk Kadının Mitinglerdeki Yeri ve Önemli Rolü .............................................................................................................. 63 1.1. Fatih Mitingi (Halide Edip Mitingi) .................................................................... 64 1.1.a. Fatih Nutku- (19 Mayıs 1919) .................................................................. 67 1. 2. Üsküdar Mitingi ................................................................................................. 69 1.3. Kadıköy Mitingi .................................................................................................. 70 1.3.a. Kadıköy Nutku (22 Mayıs 1919) ............................................................ 72 1.4 Sultan Ahmet Mitingi .......................................................................................... 74 ii 1.4.a. Sultanahmet Nutku (6 Mayıs 1919) ....................................................... 84 1. 5. Edirne Mitingi .................................................................................................... 86 1. 6. Alaşehir Mitingi ................................................................................................. 86 1. 7. Kızılcahamam Mitingi ....................................................................................... 87 1. 8. Kastamonu Kadınlar Mitingi.............................................................................. 87 1.9. Konya Kadınlar Mitingi ...................................................................................... 87 2. Millî Mücadele Döneminde(1919-1922) Kurulan Kadın Dernekleri............. 88 2.1. Asrî Kadınlar Cemiyeti ....................................................................................... 88 2.2.Kızılay (Hilâl-i Ahmer) Cemiyeti Hanımlar Merkezi ......................................... 88 2.3. Müdafaa-i Hukuk Hanımlar Cemiyeti ................................................................ 90 2.4. Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti ................................................. 91 3. Millî Mücadele’ye Türk Kadınlarının Diğer Katkıları .................................... 92 3.1. Yardım Toplama Faaliyetleri .............................................................................. 92 3.2. Cephane Taşıma Faaliyetleri ............................................................................... 93 3. 3. Mühimmat Üretimi ............................................................................................ 96 3.4. Erzak ve Giysi üretimi yapmaları ...................................................................... 98 SONUÇ .................................................................................................................... 100 KAYNAKÇA .......................................................................................................... 103 EKLER .................................................................................................................... 117 ÖZGEÇMİŞ ............................................................................................................ 148 iii BİLİMSEL ETİK BİLDİRİMİ Yüksek Lisans tezi olarak hazırladığım “MİLLİ MÜCADELEDE KADIN KAHRAMANLARIMIZ(1919-1922)” adlı çalışmanın öneri aşamasından sonuçlanmasına kadar geçen süreçte bilimsel etiğe ve akademik kurallara özenle uyduğumu, tez içindeki tüm bilgileri bilimsel ahlak ve gelenek çerçevesinde elde ettiğimi, tez yazım kurallarına uygun olarak hazırladığım bu çalışmamda doğrudan veya dolaylı olarak yaptığım her alıntıya kaynak gösterdiğimi ve yararlandığım eserlerin kaynakçada gösterilenlerden oluştuğunu beyan ederim. …/…/2021 Aynur İSLAM iv TEZ KABUL ve ONAY BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE Aynur İSLAM tarafından hazırlanan “MİLLİ MÜCADELEDE KADIN KAHRAMANLARIMIZ (1919-1922) ” başlıklı bu çalışma, ….. /….. / 2021 tarihinde yapılan tez savunma sınavı sonucunda oybirliği ile başarılı bulunarak jürimiz tarafından Cumhuriyet Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir. TEZ JÜRİSİ ÜYELERİ (Unvanı, Adı ve Soyadı) Başkan : imza: Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Ergün ÖZ AKÇORA İmza: Üye : İmza: ONAY Bu Tez, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim Kurulunun ..... /.... / 2020 tarih ve ........... sayılı oturumunda belirlenen jüri tarafından kabul edilmiştir. Doç. Dr. Yaşar BAŞ Enstitü Müdürü v ÖNSÖZ Türkiye devletinin kurucusu olan Gazi Mustafa Kemal’in söylemlerinde belirttiği gibi: “Dünyada hiçbir ulusun kadını, ben Anadolu kadınından daha fazla çalıştım, ulusumu kurtuluşa ve zafere götürmekte Anadolu kadını kadar hizmet gösterdim diyemez”. Türk insanı ulusal kurtuluş mücadelesinde kadın- erkek, çocuk, yaşlı