Wetenschappelijke Verhandeling
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT POLITIEKE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN Hero’s… of zero’s? Een kwalitatief publieksonderzoek rond bekendheid bij reality-tv-deelnemers met een focus op talentenjachten Wetenschappelijke verhandeling aantal woorden: 26494 SARAH VAN DROOGENBROECK MASTERPROEF COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN afstudeerrichting FILM- EN TELEVISIESTUDIES PROMOTOR: PROF. DR. HANS VERSTRAETEN COMMISSARIS: KHAEL VELDERS ACADEMIEJAAR 2012 – 2013 Deze pagina is niet beschikbaar omdat ze persoonsgegevens bevat. Universiteitsbibliotheek Gent, 2021. This page is not available because it contains personal information. Ghent Universit , Librar , 2021. Abstract De focus in deze masterproef ligt op een beschrijving van bekendheid bij reality-tv-deelnemers, aangezien studies in Vlaanderen hierover eerder schaars zijn. De centrale vraag in deze masterproef is dan ook of het publiek een (ex-)deelnemer aan reality-tv in Vlaanderen definieert als bekend of onbekend en wat de criteria hiervoor zijn. Hierbij gaan we specifiek in op deelnemers aan talentenjachten vanaf het jaar 2010 tot en met het voorjaar van 2013. Uit de gemaakte literatuurstudie kunnen we besluiten dat er bij de hedendaagse celebrities dikwijls wordt uitgegaan van zomaar verkregen bekendheid, zonder het daarbij hebben uitgeoefend van ook maar enig talent. Volgens Rojek (2001) bestaat er binnen de wereld van de bekende personen een categorie ‘celetoids’, personen die erin slagen om op een bepaalde wijze aandacht te krijgen en zo voor een beperkte periode, meestal de duur van een televisieseizoen, als celebrity door het leven te gaan. Reality-tv zou hierbij een groot aandeel hebben in de productie van het aantal celetoids. Daarom wilden we in het praktische gedeelte van deze masterproef op een kwalitatieve wijze onderzoeken of dit volgens enkele kijkers in Vlaanderen ook geldt voor deelnemers uit Vlaamse reality-tv. We zullen daarom de resultaten van vier focusgroepen uit twee verschillende generaties bespreken en die terugkoppelen aan de theoretische bevindingen uit de literatuurstudie. Er wordt door de meerderheid van de respondenten een onderscheid gemaakt in het talentgehalte tussen de deelnemers aan reality-tv waarbij tevens een verschil zou heersen in de motieven van deelname. We kunnen daarnaast stellen dat de ondervraagde respondenten zeer weinig deelnemers uit Vlaamse talentenjachten als een bekende Vlaming (BV) zien, waardoor er dus meer celetoids dan celebrities uit zouden voortkomen. Tot slot wordt door alle respondenten in het proces rond het worden van een BV, een grote macht aan de media gegeven. 3 Voorwoord Als kind al keek ik geïnteresseerd naar tv-programma’s en bewonderend naar het leven van de mensen die op het scherm kwamen. Met de komst van reality-tv in de Vlaamse huiskamer kregen we er intussen een rist nieuwe bekende koppen bij. ‘Gewone mensen die gewoon zichzelf waren’ en als gevolg van hun tv-debuut willens nillens of maar al te graag een bekende status genoten. Welke indruk ze nalieten en de manier waarop ze in beeld werden gebracht, was meer dan eens voer voor discussie. Het fascineerde me hoe Jan met de pet op tv kwam, de dag na uitzending een hot issue was, korte tijd later in de media verscheen en zich zo bij het selecte clubje beroemdheden mocht plaatsen. Meestal was dat dan ook tijdelijk, want enkele maanden of jaren later was die persoon vaak alweer uit de schijnwerpers verdwenen. Nog intensiever beleefde ik dat proces wanneer er mensen uit de streek of kennissenkring deelnamen. Het is boeiend om te zien dat een beetje televisie- aandacht, iemand plots de grote ster van het dorp en ver daarbuiten maakt. Wat de gevolgen zijn voor het professioneel en persoonlijk leven van zo’n deelnemer vormt ook vaak stof tot nadenken. Daarom wil ik in de eerste plaats professor Verstraeten bedanken dat ik over dit zeer interessante onderwerp een masterproef mocht maken en dat hij me advies gaf bij de uitwerking ervan. Ook de heer Olivier Driessens bedank ik hartelijk voor al zijn hulp bij het praktische gedeelte. Alle respondenten ben ik ontzettend dankbaar voor hun medewerking en inzet tijdens de focusgroepgesprekken. Mijn ouders gaven me de kans om in alle vrijheid mijn studie Communicatiewetenschappen aan de Universiteit Gent te volgen, iets waar ik hen mijn hele leven dankbaar voor zal zijn. De laatste persoon die hier meer dan een woord van dank verdient, is mijn zus. Dank je wel, Ellen, om me te steunen, niet alleen tijdens het maken van deze masterproef, maar om er gewoon altijd te zijn. 4 Inhoudstafel Inleiding ................................................................................................. 7 DEEL I: HET THEORETISCHE GEDEELTE ............................... 10 1. Celebrity ............................................................................................................. 10 1.1 Een korte geschiedenis ................................................................................. 10 1.2 Van held tot celebrity ................................................................................... 11 1.3 Celebrity vandaag ........................................................................................ 14 1.3.1 Naar een definitie ............................................................................. 14 1.3.2 Definitie weerlegd ............................................................................ 15 1.4 Bestemd zijn om bekend te worden ............................................................. 18 2. Celebrity, media en publiek ............................................................................... 20 2.1 Het celebrity-apparaat: de drie lagen van de beroemde constructie ........... 20 2.2 De drie personen in beroemdheid X ............................................................ 21 2.3 Kroning tot ‘celebrity’ door media .............................................................. 22 3. Reality-tv ............................................................................................................ 27 3.1 Populaire cultuur .......................................................................................... 27 3.2 Ontstaan reality-tv ........................................................................................ 28 3.3 Een poging tot het definiëren van reality-tv ................................................. 28 3.4 Banaliteit of cultuur? .................................................................................... 29 3.5 Het publiek: de kijkers van reality-tv ........................................................... 32 3.6 Fabricage ...................................................................................................... 34 3.6.1 Hoe echt is ‘echt’? ........................................................................... 34 3.6.2 Vervaardiging van celebs ................................................................. 36 3.7 Talentenjachten ............................................................................................ 41 3.7.1 Van ‘Popstars’ tot ‘Idol’ .................................................................. 42 3.7.1.1 American Idol ............................................................................ 43 4. Besluit ................................................................................................................ 45 DEEL II: METHODOLOGISCHE STUDIE ................................... 46 1. Inleiding ............................................................................................................. 46 2. Methode ............................................................................................................. 46 2.1 Steekproef .................................................................................................... 46 2.2 Opzet ............................................................................................................ 48 5 2.3 Materiaal en procedure ................................................................................ 49 3. Resultaten en bespreking ................................................................................... 52 3.1 Algemene opvatting over reality-tv ............................................................. 52 3.1.1 Kritisch tegenover genre .................................................................. 52 3.1.2 Deelnemers ...................................................................................... 53 3.2 Talentenjachten ............................................................................................ 56 3.2.1 Betrokkenheid .................................................................................. 56 3.2.2 Rol jury ............................................................................................ 57 3.2.3 De beste wint niet............................................................................. 57 3.2.4 Tweede wordt succesvoller .............................................................. 58 3.2.5 Houdbaarheidsdatum ....................................................................... 59 3.2.6 Motivatie deelname .......................................................................... 59 3.2.7 Fabricage .......................................................................................... 61 3.3 Wanneer BV? ............................................................................................... 63 3.3.1 Idool ................................................................................................. 63 3.3.2 BV of geen BV: that’s the question ................................................