PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO GMINNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI OBSZARÓW MIEJSKICH I POPRZEMYSŁOWYCH DLA MIASTA KO ŚCIANA

Kościan 2017 r.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020

Opracowanie:

Future Green Innovations S.A. ul. Podole 60 30-394 Kraków

Telefon: 508 002 242 E-mail: [email protected]

Opracował zespół w składzie:

mgr Agnieszka Borcz mgr in ż. Sylwia Skoczylas mgr in ż. Justyna Kutek

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020

Spis tre ści: 1. Wprowadzenie ...... 5 1.1. Podstawa prawna ...... 5 1.2. Cel sporz ądzenia Prognozy ...... 8 1.3. Zakres prognozy wymagany prawem i tryb post ępowania ...... 9 1.4. Zastosowane metody przy sporz ądzaniu Prognozy...... 11 2. Charakterystyka ocenianego dokumentu ...... 13 2.1 Informacje podstawowe ...... 13 2.2. Cele programu i wizja obszaru rewitalizacji ...... 13 3. Charakterystyka terenu Miasta Ko ścian oraz obecnego stanu środowiska ...... 14 3.1 Analiza i ocena aktualnego stanu środowiska oraz problemy jego ochrony istotne z punktu widzenia realizacji projektu GPROMP z uwzgl ędnieniem obszarów podlegaj ących ochronie ...... 14 3.1.1. Poło żenie administracyjne ...... 14 3.1.2. Poło żenie fizyczno-geograficzne ...... 17 3.1.3. Budowa geologiczna, morfologia terenu oraz zło ża ...... 19 3.1.4. Gleby ...... 22 3.1.5. Wody powierzchniowe i podziemne ...... 23 3.1.6. Warunki klimatyczne ...... 24 3.1.7. Walory krajobrazowe i kulturowe ...... 26 3.1.8. Bioró żnorodno ść : szata ro ślinna i świat zwierz ęcy ...... 30 3.1.9. Formy ochrony przyrody ...... 32 3.2. Struktura demograficzna ...... 33 4. Ocena skutków realizacji projektu GPROMP dla Miasta Ko ściana z uwzgl ędnieniem oddziaływania na poszczególne elementy środowiska ...... 37 4.1. Przewidywane znacz ące oddziaływania na ró żnorodno ść biologiczn ą, w tym: ro śliny i zwierz ęta, le śnictwo i rolnictwo ...... 40 4.2. Przewidywane znacz ące oddziaływania na obszary chronione, w tym obszary Natura 2000 ...... 41 4.3. Przewidywane znacz ące oddziaływania na zdrowie ludzi ...... 43 4.4. Przewidywane znacz ące oddziaływania na jako ść i zasoby wód...... 45 4.5. Przewidywane znacz ące oddziaływania na jako ść powietrza ...... 47 4.6. Przewidywane znacz ące oddziaływania na powierzchni ę ziemi ...... 49 4.7. Przewidywane znacz ące oddziaływania na krajobraz ...... 51 4.8. Przewidywane znacz ące oddziaływania na klimat ...... 53 4.9. Przewidywane znacz ące oddziaływania na zabytki ...... 55 4.10. Podsumowanie potencjalnego oddziaływania na środowisko ...... 56 4.11. Transgraniczne oddziaływanie projektu GPROMP dla Miasta Ko ścian na środowisko ...... 59 4.12. Oddziaływania skumulowane ...... 59 5. Rozwi ązania maj ące na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj ę przyrodnicz ą negatywnych oddziaływa ń na środowisko, mog ących by ć rezultatem realizacji projektowanego dokumentu ...... 60 6. Analiza wariantowa ...... 63 6.1 Analiza wariantu „zero” – zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu GPROMP dla Miasta Kościana na środowisko ...... 63 6.2 Analiza mo żliwych wariantów alternatywnych w stosunku do działa ń zaproponowanych w GPROMP dla Miasta Ko ściana ...... 65

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020

7. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym informacji zawartych w Prognozie ...... 66 8. Materiały źródłowe ...... 68 9. Spis rysunków ...... 69 10. Spis tabel ...... 70

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020

1. Wprowadzenie 1.1. Podstawa prawna

Ustawa z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. 2016 poz. 353 ze zm.) nakłada obowi ązek przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla m.in. skutków realizacji dokumentów strategicznych opracowanych przez organy administracyjne. W tym celu organ opracowuj ący projekt dokumentu sporz ądza prognoz ę oddziaływania na środowisko. Niniejszy dokument – Prognoza Oddziaływania na Środowisko (zwana dalej Prognoz ą) do Gminnego Programu Rewitalizacji Obszarów Miejskich i Poprzemysłowych dla Miasta Ko ściana (zwany dalej GPROMP), został przygotowany, jako pierwszy element w procesie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, skutków realizacji tego rodzaju dokumentów. Dokument ma na celu identyfikacj ę przewidywanych ewentualnych skutków wpływu ustale ń GPROMP na środowisko, ocen ę zaproponowanych w nim rozwi ąza ń funkcjonalno- przestrzennych, a tak że ich zgodno ść z przepisami prawa z zakresu ochrony środowiska. Zapisy Ustawy z 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko stanowi ą odzwierciedlenie wdro żenia do polskich regulacji prawnych ustale ń podj ętych na poziomie mi ędzynarodowym w dyrektywach Wspólnot Europejskich, w tym: • Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz. Urz. WE L 197 z 21.07.2001); • Dyrektywy Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsi ęwzi ęcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne (Dz. Urz. WE L 175 z 05.07.1985); • Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. Urz. WE L 206 z 22.07.1992);

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 5

• Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/4/WE z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dost ępu do informacji dotycz ących środowiska i uchylaj ąca dyrektyw ę Rady 90/313/EWG (Dz. Urz. WE L 41 z 14.02.2003); • Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r. przewiduj ąca udział społecze ństwa w odniesieniu do sporz ądzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniaj ąca w odniesieniu do udziału społecze ństwa i dost ępu do wymiaru sprawiedliwo ści dyrektywy Rady 85/337/EWG (Dz. U. UE L 156 z 25.06.2003); • Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z dnia 15 stycznia 2008 r. dotycz ącej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (Dz. U. UE L 24 z 29.01.2008). Oprócz wymienionych dokumentów podstaw ą opracowania prognozy oddziaływania na środowisko s ą równie ż inne ustawy, rozporz ądzenia krajowe, oceny jako ści oraz Instytucje Pa ństwowe w tym przede wszystkim: • Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 (Dz. U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483 z pó źn. zm.); • Ustawa z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. 2016 r. poz. 353 z pó ź. zm.); • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r. poz. 6519 z pó ź. zm.); • Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko (Dz. U. z 2016 r. poz. 71); • Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2013 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 817); • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie nale ży spełni ć przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1800);

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 6

• Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r. poz. 112); • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. z 2003 r. Nr 192 poz. 1883); • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1031); • Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2009 r. w sprawie przyj ęcia dokumentu „Polityka ekologiczna Pa ństwa w latach 2009—2012 z perspektyw ą do roku 2016” ( M.P. 2009 nr 34 poz. 501) • Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2014 r. poz. 1789 z pó ź. zm.); • Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2016 r. poz. 1987 z pó ź. zm.); • Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469 z pó ź. zm.); • Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290 z pó ź. zm.); • Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2016 r. poz. 778 ze zm.); • Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2016 r. poz. 2134); • Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks post ępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 23 ze zm.). • Europejska Konwencja Krajobrazowa, sporz ądzona we Florencji dnia 20 pa ździernika 2000 r. (Dz.U. 2006 nr 14 poz. 98) • Ocena jako ści wód podziemnych w punktach pomiarowych w ramach monitoringu operacyjnego stanu chemicznego wód podziemnych w 2013-2015 wg bada ń PIG • Roczna ocena jako ści powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2014 i 2015 • Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu http://poznan.wios.gov.pl/ • Pa ństwowa Słu żba Hydrologiczna http://www.psh.gov.pl/ • Pa ństwowy Instytut Geologiczny https://www.pgi.gov.pl/

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 7

1.2. Cel sporz ądzenia Prognozy

Wprowadzenie w życie planów i inwestycji zawartych w GPROMP mo że powodowa ć oddziaływanie na środowisko. Niniejsza Prognoza ma zdiagnozowa ć mo żliwe szkody dla środowiska, jakie mog ą mie ć miejsce na skutek realizacji przedsi ęwzi ęć , dla których GPROMP wyznacza ramy i kierunki rozwoju, mi ędzy innymi poprzez ocen ę relacji pomi ędzy przyj ętymi w GPROMP rozwi ązaniami o charakterze planistycznym i organizacyjnym, a uwarunkowaniami środowiska przyrodniczego, a tak że aspektami gospodarczymi i społecznymi, zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju. Ze wzgl ędu na brak mo żliwo ści przeanalizowania na tym etapie wszystkich działań w zakresie rozwi ąza ń technicznych, etap dokładnej identyfikacji zagro żeń zwi ązanych z realizacj ą inwestycji powinien zosta ć przeprowadzony na szczeblu uzyskiwania potrzebnych decyzji, na szczeblu lokalnym. Tym samym okre ślenie dokładnej skali oddziaływania poszczególnych inwestycji nie było przedmiotem niniejszej Prognozy. Sporz ądzony dokument sygnalizuje jedynie ewentualne potencjalne zagro żenie środowiska. Dokument ten umo żliwia wskazanie na wczesnym etapie potencjalnych kolizji z obszarami przyrodniczymi, kulturowymi oraz ewentualnych konfliktów społecznych. Ponadto jednym z głównych celów tego opracowania jest przedstawienie rozwi ąza ń maj ących na celu kompensacj ę negatywnych oddziaływa ń, mog ących by ć rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, jak równie ż ocena potencjalnych zmian w środowisku w przypadku braku realizacji zada ń zawartych w GPROMP. Prognoza ma za zadanie dostarczy ć informacje zainteresowanym mieszka ńcom w procesie konsultacji społecznych oraz organom Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Poznaniu i Wielkopolskiemu Pa ństwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu w Poznaniu celem jej zaopiniowania. Prognoza zawiera informacje o mo żliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko. Podczas jej opracowania starano si ę zidentyfikowa ć i oceni ć bezpo średnie, po średnie oraz skumulowane oddziaływanie na wszelkie komponenty środowiska zwi ązane z ustaleniami GPROMP. Ponadto przeanalizowano zgodno ść danego dokumentu z celami środowiska ustanowionymi na szczeblu mi ędzynarodowym, wspólnotowym i krajowym.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 8

1.3. Zakres prognozy wymagany prawem i tryb post ępowania

Zgodnie z wytycznymi art. 51 ust. 2 Ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko niniejsza Prognoza powinna: 1) zawiera ć: • informacje o zawarto ści, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powi ązaniach z innymi dokumentami, informacje o metodach zastosowanych przy sporz ądzaniu Prognozy, • propozycje dotycz ące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowie ń projektowanego dokumentu oraz cz ęstotliwo ści jej przeprowadzania, • informacje o mo żliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, • streszczenie sporz ądzone w j ęzyku niespecjalistycznym; 2) okre śla ć, analizowa ć i ocenia ć: • istniej ący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, • stan środowiska na obszarach obj ętych przewidywanym znacz ącym oddziaływaniem, • istniej ące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególno ści dotycz ące obszarów podlegaj ących ochronie na podstawie Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, • cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu mi ędzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzgl ędnione podczas opracowywania dokumentu, • przewidywane znacz ące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno ść tego obszaru, a tak że na środowisko, a w szczególno ści na: ‹ ró żnorodno ść biologiczn ą,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 9

‹ ludzi, ‹ zwierz ęta, ‹ ro śliny, ‹ wod ę, ‹ powietrze, ‹ powierzchni ę ziemi, ‹ krajobraz, ‹ klimat, ‹ zasoby naturalne, ‹ zabytki, ‹ dobra materialne, z uwzgl ędnieniem zale żno ści mi ędzy tymi elementami środowiska i mi ędzy oddziaływaniami na te elementy; 3) przedstawia ć: • rozwi ązania maj ące na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj ę przyrodnicz ą negatywnych oddziaływa ń na środowisko, mog ących by ć rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególno ści na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno ść tego obszaru, • bior ąc pod uwag ę cele i geograficzny zasi ęg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru – rozwi ązania alternatywne do rozwi ąza ń zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadz ącej do tego wyboru albo wyja śnienie braku rozwi ąza ń alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudno ści wynikaj ących z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. Informacje zawarte w niniejszej Prognozie zostały opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny. Równie ż stopie ń jej szczegółowo ści został dostosowany do szczegółowo ści zało żeń projektu Gminnego Programu Rewitalizacji Obszarów Miejskich i Poprzemysłowych dla Miasta Ko ściana. W przedmiotowej Prognozie uwzgl ędniono informacje zawarte w prognozach sporz ądzonych dla innych, przyj ętych ju ż dokumentów, powi ązanych z projektem poddawanym procedurze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. W niniejszej Prognozie uwzgl ędniono informacje zawarte w dokumentach: Program Ochrony Środowiska

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 10

dla Miasta Ko ścian na lata 2015-2018 z perspektyw ą do 2022 oraz Strategią Rozwoju Gminy Ko ścian na lata 2016-2023.

1.4. Zastosowane metody przy sporz ądzaniu Prognozy

Opracowuj ąc Prognoz ę korzystano z unormowa ń z ustawy o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 pa ździernika 2008 r. (Dz.U. 2016 poz. 353). Sporz ądzaj ąc Prognoz ę wykorzystano nast ępuj ące dokumenty strategiczne, szczebla regionalnego i lokalnego, odnosz ące si ę bezpo średnio, jak i po średnio do ochrony środowiska: • Gminny Program Rewitalizacji Obszarów Miejskich i Poprzemysłowych dla Miasta Ko ściana, • Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku, • Regionalny Program Operacyjny Województwa Wielkopolskiego na lata 2014-2020, • Wizja Strategiczna dla miasta Ko ściana,, • Program Ochrony Środowiska dla Miasta Ko ścian na lata 2015-2018 z perspektyw ą do 2022. • Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego miasta

Ko ściana z dnia 16 wrze śnia 2010 roku wraz z Prognoz ą Oddziaływania na Środowisko • Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe na potrzeby zmiany Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Ko ścian, 2009 r., J. Postaremczak PLANOS Consulting, 2009 r. Przy opracowywaniu Prognozy na podstawie udost ępnionych materiałów i wizji w terenie dokonano analizy oraz oceny środowiska przyrodniczego i zurbanizowanego, identyfikuj ąc główne cele ochrony środowiska oraz potencjalne oddziaływania ze strony przedsi ęwzi ęć wynikaj ących z GPROMP. Nast ępnie dokonano oceny wpływu oraz ich skutków w środowisku i krajobrazie, wynikaj ących z realizacji celów i działa ń. Oceny dokonano w formie tabelarycznej. W

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 11

kolumnach wpisano wska źniki charakteryzuj ące i opisuj ące środowisko, natomiast w wierszach wpisano działania i zamierzenia projektów w realizacji GPROMP. Wyst ępowanie wzajemnego oddziaływania pomi ędzy składnikami przeciwstawnych osi zaznaczono nast ępuj ącymi symbolami: + dominuj ące oddziaływanie pozytywne 0 brak oddziaływania / oddziaływanie neutralne +/- realizacja celu mo że spowodowa ć zarówno pozytywne, jak i negatywne oddziaływania i skutki w zakresie analizowanego zagadnienia. Obydwa rodzaje skutków mog ą by ć znacz ące. - dominuj ące oddziaływanie negatywne. Na koniec podsumowano i omówiono wszystkie wa żniejsze oddziaływania poszczególnych inwestycji na elementy środowiska.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 12

2. Charakterystyka ocenianego dokumentu

2.1 Informacje podstawowe

Gminny Program Rewitalizacji Obszarów Miejskich i Poprzemysłowych dla Miasta Ko ściana jest dokumentem planistycznym, zawieraj ącym kluczowe, z punktu widzenia lokalnej społeczno ści oraz władz Miasta, zadania. Stanowi tak że narz ędzie kontroli i koordynowania ich realizacji dla osi ągni ęcia celów stawianym rewitalizacji. Program składa si ę z kilkunastu cz ęś ci. Pierwsz ą z nich stanowi opis jego powi ąza ń z dokumentami strategicznymi i planistycznymi Gminy Ko ścian. Druga cz ęść dokumentu obejmuje pogł ębion ą diagnoz ę istniej ącego stanu na obszarze Miasta, w podziale na 5 sfer (przestrzenno-funkcjonaln ą, środowiskow ą, techniczn ą, gospodarcz ą i społeczn ą). Trzecia cz ęść dokumenty zawiera metodologi ę wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, z uwzgl ędnieniem zjawisk kryzysowych w poszczególnych sferach. W kolejnych rozdziałach przedstawiono cele rewitalizacji wraz ze wskazanymi kierunkami działa ń oraz opis planowanych przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych, a tak że wskazano mechanizmy słu żą ce zapewnieniu komplementarno ści mi ędzy poszczególnymi projektami rewitalizacyjnymi oraz plan finansowy rewitalizacji. Nast ępne rozdziały zawieraj ą opis mechanizmów słu żą cych wł ączeniu mieszka ńców, przedsi ębiorców, jak równie ż innych podmiotów i grup w proces rewitalizacji, a tak że system wdra żania Gminny Programu Rewitalizacji Obszarów Miejskich i Poprzemysłowych dla Miasta Ko ściana. W ostatniej cz ęś ci przedstawiono system monitoringu i oceny skuteczno ści działa ń rewitalizacyjnych.

2.2. Cele programu i wizja obszaru rewitalizacji

Zało żono, że Gminny Program Rewitalizacji b ędzie dokumentem długookresowym. W perspektywie tej został wyznaczony cel strategiczny rewitalizacji na terenie Gminy Ko ścian. Cel ten to:

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 13

Osi ągni ęcie trwałego i zrównowa żonego rozwoju miasta Ko ściana oraz poprawa jako ści życia lokalnej wspólnoty poprzez podj ęcie działa ń w sferze przestrzennej, społecznej i gospodarczej zmierzaj ących do wyprowadzenia obszarów zdegradowanych miasta z sytuacji kryzysowej.

Główny cel realizowany zostanie przez cele strategiczne, które zostały wyznaczone w kontek ście poszczególnych terenów obj ętych rewitalizacj ą. Cele operacyjne dotycz ą poszczególnych sfer życia. Wizja strategiczna jest koncepcj ą zagospodarowania i zmiany sposobu u żytkowania terenów zdegradowanych w mie ście. Na podstawie zdiagnozowanych problemów wyst ępuj ących na obszarze rewitalizacji sformułowano wizj ę stanu obszaru jako planowany efekt oraz po żą dany stan rewitalizacji przy jednoczesnym osi ągni ęciu jej celów oraz odpowiadaj ącym im kierunkom działa ń:

Zrównowa żony rozwój społeczny, gospodarczy i środowiskowy w całym obszarze rewitalizacji. Rozwój miasta oparty na zwi ększeniu aktywno ści i przedsi ębiorczo ści mieszka ńców, przy jednoczesnej poprawie atrakcyjno ści i infrastruktury w mie ście.

3. Charakterystyka terenu Miasta Ko ścian oraz obecnego stanu środowiska

3.1 Analiza i ocena aktualnego stanu środowiska oraz problemy jego ochrony istotne z punktu widzenia realizacji projektu GPROMP z uwzgl ędnieniem obszarów podlegaj ących ochronie

Poni żej scharakteryzowano poszczególne komponenty odnoszące si ę do aktualnego stanu środowiska na obszarze Miasta Ko ścian. Podczas oceny szczególnie uwzgl ędniono obszary obj ęte przewidywanym znacz ącym oddziaływaniem na środowisko.

3.1.1. Poło żenie administracyjne

Administracyjnie Miasto Ko ścian poło żone jest w zachodniej cz ęś ci województwa wielkopolskiego, w powiecie ko ścia ńskim.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 14

Miasto Ko ścian

Źródło: opracowanie własne Rysunek 1. Poło żenie miasta Ko ścian na tle powiatu ko ścia ńskiego

Miasto Ko ścian jest samodzielnym organem administracyjnym, stolic ą i siedzib ą władz powiatu ko ścia ńskiego. Przez Miasto przebiega linia kolejowa relacji Wrocław-Pozna ń nr 271, droga krajowa Nr 5 relacji Lubawka – Grudzi ądz oraz droga wojewódzka Nr 308 Nowy Tomy śl – Kunowo. Dodatkowo na zachód od Miasta Ko ścian b ędzie przebiega ć droga ekspresowa S5 relacji Wrocław – Pozna ń – Gniezno - Bydgoszcz, która obecnie jest w budowie (Rys. 2). Ponadto, znajduje si ę tam nieczynna ju ż linia kolejowa Opalenica – Ko ścian – Grodzisk Wielkopolski. Miasto Ko ścian zajmuje powierzchni ę 8,8 km 2.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 15

Rysunek 2 Droga ekspresowa, krajowa oraz wojewódzka znajdująca si ę na omawianym obszarze Źródło: Opracowanie własne

Źródło: Strategia Rozwoju Turystyki Rysunek 3. Plan przestrzenny miasta Ko ścian

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 16

W obr ębie Miasta wyodr ębnia si ę dziewi ęć jednostek pomocniczych: • Osiedle Wesołe Miasteczko, • Osiedle Śródmie ście, • Osiedle Wolno ści, • Osiedle Błonie, • Osiedle Generała Władysława Sikorskiego, • Osiedle Piastowskie, • Osiedle Jagiello ńskie, • Osiedle Konstytucji 3 Maja, • Osiedle Gurostwo. Miasto otacza wyodr ębniona administracyjnie gmina wiejska Ko ścian, w skład której wchodzi 37 wsi sołeckich: Bonikowo, Chory ń, Czarkowo, Darnowo, Gra żyna, Januszewo, Katarzynin, Kawczyn, Kiełczewo, Kobylniki, Kokorzyn, Krzan, Kurowo, Kurza Góra, Łagiewniki, Mikoszki, Nacław, Niel ęgowo, Nowe, Nowy D ębiec, Nowy Lubosz, Osiek, Pelikan, Pianowo, Ponin, Racot, Siepienko, Sierakowo, Spytkówki, Stare Oborzyska, Stary Lubosz, Szczodrowo, Turew, Widziszewo, Witkówki, Wławie, Wysko ć.

3.1.2. Poło żenie fizyczno-geograficzne

Według regionalizacji fizyczno-geograficznej (Kondracki J.) obszar Miasta Ko ściana znajduje si ę w prowincji Ni ż Środkowoeuropejski, południowej cz ęś ci podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego, w makroregionie Pojezierze Leszczy ńskie, natomiast mezoregionie Równina Ko ścia ńska. Na południe od Ko ściana rozpo ściera si ę mezoregion Pojezierze Krzywi ńskie. Od północno-zachodniej cz ęś ci obszar graniczy z makroregionem Pradoliny Warcia ńsko-Odrza ńskiej i jednocze śnie mezoregionem Doliny Środkowej Obry.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 17

Źródło: J. Kondracki „Geografia regionalna Polski”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001 Rysunek 4. Regionalizacja fizyczno – geograficzna pojezierza i pradoliny wielkopolskiej

Równina Ko ścia ńska jest bezjeziorn ą wysoczyzn ą morenow ą po wewn ętrznej stronie marginalnych form i osadów fazy leszczy ńskiej. Od północy jest ona ograniczona Pradolin ą Warcia ńsko-Odrza ńsk ą. Na zachodzie za granic ę przyjmuje si ę dolin ę Samicy (dopływ Obry). Przez sam środek krainy przepływa w kierunku północno-zachodnim Obra, przekształcona w kanał. Powierzchnia regionu wynosi 561 km². Jest to kraina rolnicza z niewielkim udziałem lasów i ł ąk. Zgodnie z podziałem geobotanicznym (Matuszkiewicz J.M.), Miasto Ko ścian nale ży do: Pa ństwa Holarktydy Obszaru Europejskich Lasów Li ściastych i Mieszanych Prowincji Środkowoeuropejskiej Podprowincji Środkowoeuropejskiej Wła ściwej Działu Brandenbursko-Wielkopolskiego, Krainy i podkrainy Środkowowielkopolskiej, Okr ęgu Ko ścia ńsko-Opalenickiego i Podokr ęgu Ko ścia ńskiego. Według regionalizacji przyrodniczo-le śnej (Trampler i in.), Miasto Ko ścian poło żony jest w: Krainie Wielkopolsko-Pomorskiej III, Dzielnicy Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej i Mezoregionie Pojezierza Wielkopolskiego.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 18

3.1.3. Budowa geologiczna, morfologia terenu oraz zło ża

Pod wzgl ędem geologicznym Miasto Ko ścian znajduje si ę w obr ębie monokliny przedsudeckiej, która ograniczona jest uskokiem środkowej Odry na południu, natomiast jej północn ą granic ę stanowi linia przebiegaj ąca przez Niemodlin, Strzelce Opolskie i Lubiniec. Monoklina przedsudecka stanowi główny element strukturalny podło ża kenozoicznego i znajduje si ę na pograniczu dwóch jednostek regionalnych paleomorfologiczno – tektonicznych: wyniesienia (wału) wolszty ńskiego oraz zapadliska pozna ńskiego. Monoklina przedsudecka reprezentowana jest przez osady trzecio – oraz czwartorz ędowe. Najstarszymi utworami na tym obszarze s ą osady górnego karbonu, gdzie wyst ępuj ą iłowce, mułowce oraz piaskowce zalegaj ące na gł ęboko ści do 3000m. Powierzchnia osadów karbo ńskich przykryta jest kompleksem utworów permskich, do których zaliczaj ą si ę rzeczne, limniczne lub eoliczne wykształcenia czerwonego sp ągowca o zmiennej mi ąż szo ści, jak równie ż porowate wapienie i dolomity organodetrytyczne cechsztynu. Nad nimi zalega (około 2100 m p.p.m) seria anhydrytowa oraz tzw. dolomit główny. W obr ębie wapieni cechszty ńskich, jak równie ż w dolomitach wyst ępuj ą zło ża gazu ziemnego. Bezpo średnio na utworach cechszty ńskich zalegaj ą utwory triasu o mi ąż szo ści 1622 m. Osady triasu wykształciły si ę w formie: pstrego piaskowca (450 – 480 m mi ąż szo ści), margli dolomitycznych z wkładkami wapieni, anhydrytów i dolomitów (120 m mi ąż szo ści), wapienia muszlowego (250 m mi ąż szo ści), iłowców z wkładkami piaskowców (400 – 460 m mi ąż szo ści) oraz iłów, iłowców oraz mułowców (380 – 450 m mi ąż szo ści). W okresie jury wykształciły si ę tam utwory piaszczysto - iłowcowe. Utworami kredowymi na tym obszarze są iłowce, mułowce oraz piaskowce o mi ąż szo ści do 3000m. Nast ępnie cały obszar monokliny przedsudeckiej został przykryty niezgodnie osadami trzeciorz ędowymi, których mi ąż szo ść waha si ę pomi ędzy 200 - 300m. Do utworów paleogenu mo żna zaliczy ć mułki i mułowce ilaste oligocenu dolnego – warstwy czempi ńskie (strop zalega na 124 – 168 m gł ęboko ści), natomiast oligocen górny reprezentowany jest przez piaski kwarcowo – glaukonitowe, iły oraz mułki piaszczyste – warstwy mosi ńskie górne, leszczy ńskie i d ąbrowskie. Neogen dolny wykształcił si ę w formie serii piaskowców kwarcowych, iłów, mułków ilastych wraz z pokładami w ęgla brunatnego

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 19

(126 – 153 m ł ącznej mi ąż szo ści). Sedymentacj ę osadów trzeciorz ędowych zamykaj ą szaroniebieskie i szarozielone iły i mułki ilaste z wkładkami piasków (do 87 m mi ąż szo ści).

Rysunek 5 Poło żenie Miasta Ko ściana na tle Mapy Geologicznej Polski (przekształcona) Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Pokrywa osadów czwartorz ędowych charakteryzuje si ę zmienn ą mi ąż szo ści ą 50 - 100 m. Głównymi osadami plejstoce ńskimi s ą piaski, żwiry wodnolodowcowe oraz gliny zwałowe starszego i młodszego okresu glacjalnego zlodowace ń południowopolskich, poprzedzielane utworami zastoiskowymi. Holocen reprezentowany jest przez rozległe, piaszczyste tarasy zalewowe, nadbudowane przez namuły oraz pokłady gytii i torfów. Miasto Ko ścian i okolice du żej cz ęś ci jest bezjeziorn ą wysoczyzn ą morenow ą oraz stanowi najbardziej zwarty i dominuj ący powierzchniowo obszar wysoczyzny w okolicach Ko ściana, wzniesiony na 70-80 m n.p.m., o bardzo łagodnym nachyleniu terenu, wysoko ści wzgl ędne nie przekraczaj ą 10 m. Wa żną cech ą opisywanego obszaru jest rozci ęcie wysoczyzny przez szereg krzy żuj ących si ę rynien polodowcowych, w efekcie dziel ą one ten obszar na szereg wysp

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 20

wysoczyznowych. Świadczy to o młodoglacjalnym charakterze rze źby, który powstał w wyniku działania du żej ilo ści wód roztopowych w strefie marginalnej l ądolodu fazy leszczy ńskiej. Oprócz form pochodzenia lodowcowego na tym obszarze, wyst ępuj ą tak że do ść licznie głazy narzutowe, które osi ągaj ą rozmiary od 0,5 do 1,0 m średnicy. Dodatkowo na analizowanym obszarze wyst ępują formy antropogeniczne, takie jak: wały przeciwpowodziowe, groble i nasypy. Rozci ągaj ą si ę one fragmentarycznie wzdłu ż kanału Obry, na odcinku Ko ścian-Bonikowo i Ko ścian-Racot, s ą wyra źnym elementem morfologicznym den dolinnych. Cały obszar Miasta Ko ścian nale ży zaliczy ć pod wzgl ędem rze źby terenu do terenów słabo urozmaiconych, charakteryzuj ących si ę nieznacznym zró żnicowaniem wysoko ści bezwzgl ędnych. Najni żej poło żony jest poziom lustra wody w Ko ścia ńskim Kanale Obry (około 64,8 m n.p.m.), a najwy ższy punkt znajduje si ę na obszarze wysoczyzny i poło żony jest w rejonie Osiedla Ogrody (ok. 75,9 m n.p.m.), w północnej cz ęś ci Miasta, zatem deniwelacje terenu wynosz ą około 11 metrów. Na obszarze gminy wiejskiej i miejskiej Ko ściana znajduje si ę 12 złó ż kopalin.

1. Zło ża gazu ziemnego: Bonikowo, Bro ńsko, Ko ścian S, Ko ścian S – Ca 2, Racot 2. Zło ża w ęgla brunatnego: Czempin, Krzywin 3. Zło ża kruszywa naturalnego: Bonikowo MS, Kobylniki, Kobylniki DK, Kurowo KR 4. Zło że surowców ilastych ceramiki budowlanej: Szczodrowo W najbli ższym s ąsiedztwie Miasta Ko ścian znajduje si ę zło że gazu ziemnego „Ko ścian S” (Rys. 5), którego zasoby udokumentowane s ą w kategorii B oraz C i wynosz ą 9,5 mld m 3. Zło że „Ko ścian S” o całkowitej powierzchni 2131 ha obejmuje południow ą cz ęść miasta Ko ścian. Skał ą zbiornikow ą zło ża jest niezawodniony wapie ń cechszty ński (2092,0 – 2207,5 m p.p.m.). Wyst ępuj ący w zło żu gaz ziemny jest gazem metanowo – azotowym bez siarkowodorów i innych szkodliwych domieszek. Zasoby gazu ziemnego znajduj ą si ę równie ż w wy żej ległym dolomicie głównym

(2006,3 – 2111,5 m p.p.m.) udokumentowane jako zło że „Ko ścian S-Ca 2” (Rys. 5). Całkowita powierzchnia zło ża wynosi 812 ha, a samo zło że składa si ę z sze ściu pól (kulminacji) o powierzchniach 45 – 230 ha. Skał ą zbiornikow ą dla tego zło ża jest seria anhydrytowa, natomiast jego mi ąż szo ść waha si ę 5,75 – 24,84 m. Z powodu małych zasobów gazu oraz niekorzystnego składu (nadmiar azotu i domieszek H 2S) zło że „Ko ścian S-Ca 2” okre ślono jako drugorz ędne o pozabilansowych zasobach gazu ziemnego.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 21

Na obszarze Ko ściana zrobiono odwierty o gł ęboko ści 114,0 m oraz 123,0 m, w których stwierdzono wyst ępowanie cienkich pokładów w ęgla brunatnego o mi ąż szo ści odpowiednio 0,3 m oraz 1,2 m. Na podstawie ich pozycji w profilu stratygraficznym stwierdzono, że pokłady w ęgla przynale żą do grupy lubi ńskiej. Zło że „Ko ścian S” obj ęte jest Koncesj ą Ministra Środowisk nr / 2000 z dnia 15.05.2000 r., natomiast zło że „Czempin” oraz „Krzywin” znajduj ą si ę w wykazie złó ż strategicznych w Białej Ksi ędze Ochrony Złóż Kopalin.

Źródło: Centralna Baza Danych Geologicznych PIG Rysunek 6 Lokalizacja na mapie zło ża gazu ziemnego „Ko ścian S” oraz „Ko ścian S-

Ca 2”

3.1.4. Gleby

Na terenie Miasta Ko ścian stwierdzono wyst ępowanie gleb zarówno pochodzenia mineralnego, jak i organicznego. Zasadnicza ró żnica pomi ędzy nimi opiera si ę na zawarto ści materii organicznej.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 22

Typy gleb wyst ępuj ących na terenie Ko ściana przedstawiono poni żej: • gleby semihydrogeniczne (dział), czarne ziemie (rz ąd), czarne ziemie (typ gleby) • gleby autogeniczne (dział), gleby brunatnoziemne (rz ąd), gleby brunatne kwa śne i gleby płowe (typ gleby) • gleby hydrogeniczne (dział), gleby bagienne (rz ąd), gleby mułowe (typ gleby). Grunty orne zajmuj ą około 38% powierzchni Miasta. Na badanym obszarze w wi ększo ści wyst ępuj ą gleby mineralne i organiczne kompleksów żytniego dobrego 5, żytniego słabego 6 oraz zbo żowo-pastewnego słabego 9, które ł ącznie zajmuj ą 60% wszystkich gruntów ornych. Natomiast najmniejsze powierzchni ę zajmuj ą gleby kompleksu żytniego bardzo dobrego 4 i zbo żowo-pastewnego mocnego 8, co stanowi 12% powierzchni ogólnej. Kompleksy pszenny bardzo dobry 1 i pszenny wadliwy nie wyst ępuj ą w Ko ścianie. Struktura gruntów charakteryzuje si ę wyst ępowaniem gleb klasy II, IIIa, IIIb, IVa, IVb, V, VI. Najwi ększe powierzchnie zajmuj ą gleby klas IVa i V, które ł ącznie stanowi ą 43% powierzchni gruntów ornych. Na terenie Ko ściana wyst ępuj ą nast ępuj ące klasy gleb: • klasa II – wyst ępuje równie ż w południowej cz ęś ci po obu stronach ul. Śmigielskiej, a tak że w rejonie ul. Ka źmierczaka, Północnej oraz Przemysłowej. • klasa IIIa i IIIb zlokalizowano w cz ęś ci zachodniej Miasta, rozci ągaj ącą si ę w gór ę od prawej strony ul. Wielichowskiej do ul. Sierakowskiego oraz w północnej cz ęś ci Miasta pomi ędzy ul. Grodzisk ą, a Pozna ńsk ą. • klasa IVa i IVb oraz sporadycznie klasa V i VI i najsłabsza klasa VI wyst ępuje na Os. Gurostwo, głównie w rejonie gdzie wyst ępuj ą gleby mułowe, a tak że bardzo małe powierzchnie przy ul. Kołł ątaja, Sierakowskiego i Przemysłowej.

3.1.5. Wody powierzchniowe i podziemne

Ko ścian le ży w zlewni Ko ścia ńskiego Kanał Obry. Obra przepływa przez Miasto w kierunku NW-SE, przekształcona w kanał niesie cz ęść zebranej wody ku Warcie, a pozostał ą ku Odrze (zjawisko bifurkacji). Przez Ko ścian, Ko ścia ński Kanał Obry przepływa na długo ści około 3,5 km, kształtuj ąc obszar śródmiejski miasta na wyspie z zachowanym do dzisiaj średniowiecznym układem lokacji. Poza tym na terenie Miasta znajduje si ę 5 zbiorników wodnych i 10 mniejszych cieków, pełni ących funkcj ę rowów melioracyjnych. Do

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 23

najwi ększych (prawy dopływ Obry) nale ży Rów Kurza Góra o długo ści 3 106 m, a najwi ększy zbiornik to Staw Czarkowski o powierzchni około 2 500 m 2. Jedynym naturalnym zbiornikiem wodnym jest jezioro Wonie ść , które znajduje si ę na terenie gminy Ko ściana. Długo ść jeziora dochodzi do 3 km, przy gł ęboko ści od 6,2 do 14,5 m. Gł ęboko ść zalegania wód gruntowych nawi ązuje do morfologii terenu. W obni żeniach dolinnych, w bliskim s ąsiedztwie cieków wyst ępuj ą do ść płytko, do 1 m p.p.t. Ich poziom odzwierciedla stany wody w ciekach i jeziorach. Na terenie obj ętym planem rewitalizacji wody gruntowe zalegaj ą na gł ęboko ści od 1 do 2 m p.p.t. lokalnie gł ębiej. Zasilanie zachodzi na drodze infiltracji opadów, miejscami z infiltracji wód powierzchniowych oraz z drena żu poziomów wgł ębnych. Wody mi ędzyglinowe wyst ępuj ą w osadach piaszczysto-żwirowych rozdzielaj ących gliny morenowe. Poziom ten cechuje subartezyjskie zwierciadło wody, tylko miejscami swobodne. Zasilanie nast ępuje poprzez przes ączanie si ę wód z poziomów nadległych na obszarach wysoczyzn, a drena ż w dolinach. Obszar opracowania le ży w granicach czwartorz ędowego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 150 „Pradoliny Warszawsko-Berli ńskiej”. Zbiornik ten usytuowany jest w nizinnej prowincji hydrogeologicznej w pa śmie zbiorników wód czwartorz ędowych, pojeziernych (Pp). Wody podziemne znajduj ą si ę tu w ośrodku porowym (czwartorz ędowy zbiornik pradoliny – Qp). Zbiornik charakteryzuje si ę szacunkowymi zasobami dyspozycyjnymi rz ędu 456 tys. m3/d, przy średniej gł ęboko ści uj ęć około 25-30 m p.p.t. Wody cechuj ą si ę tu stosunkowo wysok ą jako ści ą – klasy I b, c (odpowiednio: b – czyste, do u żytku bez uzdatniania, c – nieznacznie zanieczyszczone, odbiegaj ące od normy, łatwe do uzdatniania). Lokalnie wody zbiornika nr 150 maj ą obni żon ą jako ść (klasa I d), co oznacza, że ich zanieczyszczenie jest na tyle du że, i ż wymagaj ą uzdatniania. W SE cz ęś ci Miasta Ko ścian i na S od Miasta wydzielony został w obr ębie GZWP obszar wymagaj ący najwy ższej ochrony (ONO). Jako ść wód podziemnych na omawianym obszarze okre ślona jest jako wody II klasy, średniej jako ści o nieznacznym zanieczyszczeniu (wymagaj ą uzdatnienia).

3.1.6. Warunki klimatyczne

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 24

Omawiany teren według podziału Polski na regiony klimatyczne A. Wosia (1993 r.) nale ży do regionu środkowowielkopolskiego (XV) i jest to obszar o najni ższym w Polsce opadzie rocznym (około 550 mm). Najwi ększej liczbie dni słonecznych – ponad 50 oraz najmniejszej ilo ści dni pochmurnych – poni żej 130. Liczba dni mro źnych waha si ę od 30 do 50, a dni z przymrozkami od 100 do 110. Średni czas trwania pokrywy śnie żnej wynosi około 50 dni. Średnia temperatura w subregionie w latach 1951-1990 wynosiła 8,2 oC, natomiast średnie temperatury w latach 1996-2002 kształtowały si ę w granicach 6,9 – 10,0 oC. Okres wegetacyjny trwa przeci ętnie 200 do 220 dni. Na obszarze przewa żaj ą wiatry słabe i bardzo słabe, północno-zachodnie, zachodnie, co świadczy o wpływie mas oceanicznych i polarno-morskich na warunki pogodowe omawianego terenu, a wi ęc stosunkowo małe roczne amplitudy powietrza, wczesna wiosna, długie lato, łagodna i krótka zima z mał ą trwał ą pokryw ą śnie żną oraz wiatry południowo-zachodnie i rzadziej wschodnie. Na lokalne warunki klimatyczne składa si ę wiele czynników. S ą to: ukształtowanie powierzchni, pokrycie i u żytkowanie terenu, obecno ść wód, a tak że stan czysto ści powietrza atmosferycznego. Na omawianym terenie wyst ępuj ą tereny zabudowane o ró żnej intensywno ści zabudowy oraz ci ągi komunikacyjne. Tereny zabudowane cechuje podwy ższona temperatura, utrudnione przewietrzanie terenu, natomiast ci ągi komunikacyjne mimo, że cz ęsto s ą źródłem zanieczyszcze ń, stanowi ą równie ż lokalne korytarze ułatwiaj ące przewietrzanie Miasta. Proste ulice usytuowane na przewa żaj ących kierunkach wiatrów wprowadzaj ą na tereny zabudowane powietrze z terenów otwartych. Na omawianym terenie na stan czysto ści powietrza atmosferycznego ma wpływ emisja niska, pochodz ąca ze spalania paliw do celów grzewczych, przyczyniaj ąca si ę do wzrostu st ęż eń w atmosferze: dwutlenku siarki (SO 2), tlenku w ęgla (CO), tlenków azotu i niemetanowych lotnych zwi ązków organicznych oraz emisja ze źródeł mobilnych, z której zanieczyszczenia koncentruj ą si ę w korytarzach ulicznych głównych ci ągów komunikacyjnych Miasta. Ko ścian wchodzi w skład strefy ko ścia ńsko-śremskiej dla celów oceny jako ści powietrza pod k ątem zawarto ści dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenków azotu, tlenku węgla i benzenu, pyłu zawieszonego PM 10 oraz zawartego w tym pyle ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu. Zarówno pod k ątem ochrony zdrowia jak i ochrony ro ślin stref ę zaliczono do klasy A. Jedynie dla substancji takiej jak pył i benzo(a) piren obszar został

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 25

zaklasyfikowany do strefy C. Szczegółowe dane znajduj ące si ę w Rocznej Ocenie Jako ści Powietrza w Województwie Wielkopolskim za rok 2015 przedstawiono w tabeli (tab. 1).

Tabela 1 Symbol klasy dla poszczególnych substancji wpływaj ących na jako ść powietrza w województwie Wielkopolskim Symbol klasy dla poszczególnych substancji Pył Pył Substancja NO 2 SO 2 CO C6H6 BaP As Cd Ni Pb O3 PM2,5 PM10 Klasa A A A A C C C A A A A A Źródło: opracowanie własne na podstawie Rocznej Oceny Jako ści Powietrza w woj. Wielko polskim za rok 2015

Dla celów ochrony powietrza pod k ątem zawarto ści ozonu Ko ścian zalicza si ę do strefy wielkopolskiej. Na terenie strefy wielkopolskiej odnotowano przekroczenia poziomów dopuszczalnych ozonu, w zwi ązku z tym została ona zakwalifikowana do klasy C, z uwagi na ochron ę zdrowia jak i ochron ę ro ślin. Ozon jest zanieczyszczeniem wtórnym powstaj ącym w wi ększych st ęż eniach przy sprzyjaj ących warunkach meteorologicznych, w atmosferze zawieraj ącej substancje uczestnicz ące w procesie powstawania ozonu w troposferze (tlenki azotu, w ęglowodory). Wyniku nie nale ży uto żsamia ć ze stanem jako ści powietrza na terenie całej strefy, gdy ż klasa C cz ęsto oznacza lokalny problem z dan ą substancj ą - klasa wynikowa zawsze odpowiada najmniej korzystnej z uzyskanych klasyfikacji.

3.1.7. Walory krajobrazowe i kulturowe

Ko ścian jest miastem ze znacznym udziałem terenów zieleni. Najwi ększe powierzchnie zieleni stanowi ą parki oraz ogródki działkowe. Powierzchnia zieleni urz ądzonej wynosi 115,25 ha, z czego na mieszka ńca przypada 48 m 2. Najwi ększ ą powierzchnie zieleni stanowi Park Miejski im. Kajetana Morawskiego, którego wiek szacuje si ę na 220 lat. Powierzchnia Parku wraz z przyległym Ogrodem Jordanowskim wynosi ok. 20 ha. Drugi co do wielko ści park o powierzchni ok. 9 ha ( z zespołem urbanistycznym) zlokalizowany jest w obr ębie Wojewódzkiego Szpitala Neuropsychiatrycznego im. Oskara Bielawskiego. Stanowi cenny teren z uwagi na umiejscowienie bliskie centrum Miasta i zabytkowy charakter.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 26

Trzeci i zarazem najmniejszy park znajduje si ę na zapleczu Ko ścia ńskiego O środka Kultury, pomi ędzy ul. Mickiewicza a Placem Wolno ści. Zajmuje on powierzchni ę 0,6 ha. W parku znajduje si ę d ąb szypułkowy o obwodzie 318 cm i wysoko ści 18 m. W mie ście znajduje si ę tak że 7 ziele ńców o ł ącznej powierzchni 3,95 ha. Nale żą do nich: skwer im. Jana Pawła II (0,79 ha), Zieleniec na Placu Wolno ści (1,0 ha), Zieleniec na Placu Paderewskiego (0,3 ha), Zieleniec na Placu Niezłomnych (0,04 ha), Zieleniec na Placu Szarych Szeregów (0,45 ha), Skwer Krimpen (1,13 ha) i Zieleniec przy ul. Ks. P. Bączkowskiego (0,24 ha). Poło żone s ą one wśród zwartej zabudowy centrum Miasta i jako ogólnodost ępne stanowi ą miejsca odpoczynku ludno ści. Ziele ń przyuliczna wyst ępuje wzdłu ż szeregu głównych ulic Miasta m.in. ul. Śmigalska, al. Ko ściuszki, Pozna ńskiej, Sierakowskiego, Nacławskiej, a tak że pomniejszych ulic osiedlowych np. Żeromskiego, Traugutta, Żwirki i Wigury. Ziele ń osiedlowa zajmuje ł ączn ą powierzchni ę 17,7 ha i stanowi zielone enklawy w śród wielorodzinnych budynków osiedlowych. Ogrody działkowe stanowi ą najwi ększy obszar zielony w mie ście, którego ł ączna powierzchnia wynosi ponad 43 ha. Składa si ę na niego 15 ogrodów, rozmieszczonych w przewa żaj ącej mierze w s ąsiedztwie koryta kanału Obry, linii kolejowej Poznań-Wrocław, a tak że terenów powysypiskowych. W 2014 r. na terenie Miasta Ko ścian znajdowało si ę 40 obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków: • Zało żenie urbanistyczne miasta Ko ściana (poł. XII w.), nr rej. 119/541 A z dnia 1 lutego 1956 roku, XII w., centralna cz ęść miasta, teren poło żony pomi ędzy ramionami rzeki Obry, • Ko ściół pw. NMP Wniebowzi ętej, nr rej. 6/31A z dnia 25 lutego 1932 roku (nowy numer rejestru 507/Wlkp/A) Ko ściół murowany, 1333 – 1356 r., • Ko ściół pw. Ducha Świ ętego, nr rej. 7/32 z dnia 25 listopada 1932 roku. Ko ściół murowany, 2 poł. XV w., przebudowany ok. 1615- 1620 r., zniszczony 1655 odbudowany k. XVII w., restaurowany 1972 r., • Ko ściół pw. Św. Krzy ża, rozebrany 1941 r., nr rej. 33 decyzja z dnia 25.11.1932r. Budynek nie istnieje, powstał pod koniec XVII wieku, • Ko ściół Ewangelicki, obecnie Biblioteka Miejska, nr rejestru 526/A decyzja z dnia 15.02.1955 r. Budynek murowany, 1839 – 1846, przebudowany po 1970 roku,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 27

• Prezbiterium ko ścioła pw. Pana Jezusa, nr rej. 116/531A z dnia 11 lutego 1955 r. murowany po 1666 r., • Kaplica cmentarna wraz z murem otaczaj ącym dawny cmentarz ewangelicki, ul. Bączkowskiego 46, nr rej. 1314 A z dnia 30 czerwca 1992 r., 4 ćw. XIX w., • Cmentarz rzymsko - katolicki, nr rej. 968/A z dnia 4 maja 1981 r. XVIII – XIX w., • Pozostało ści murów miejskich, nr rej. 506/1172A z dnia 17 lipca 1970 r. Murowane, XIV i XV w., wzmocnione wałami ziemnymi XVII w., częś ciowo rozebrane XIX w., • Ratusz, Rynek nr rej. 1335 A z dnia 10 wrze śnia 1992 r., poł. XIX w. przebudowany na pocz. XX w., • Zało żenie przestrzenne i zespół budowlany Wojewódzkiego Szpitala Neuropsychiatrycznego, Al. Ko ściuszki 10, nr rej. 1313/A z dnia 3 czerwca 1992 r. zespół klasztorny: XV w., przebudowany XVII w. i w 1839r., wille szpitalne – 1893 – 1903r., • Kaplica p.w. Matki Boskiej Anielskiej nr rej. 522 decyzja z dnia 18.02.1953r. Koniec XVII w., rozbudowana 1907 – 1909 r. (w zało żeniu urbanistycznym Wojewódzkiego Szpitala Neuropsychiatrycznego), • Budynek I Liceum Ogólnokształc ącego Al. Ko ściuszki 3, nr rej. 1461 A. z dnia 11 pa ździernika 1993 r., XX w., • Fasada domu, Al. Ko ściuszki 6, nr rej 1302 A z dnia 5 maja 1992 r. XX w, • Willa ul. Mły ńska 3, nr rej. 1644 A z dnia 16 pa ździernika 1997 r. wybud. 1904r., • Dom mieszkalny ul. Piłsudskiego 55/Grodziska 1, nr rej. 1270/A z dnia 27 maja 1992 r., 4 ćw. XIX w., • Dom mieszkalny, Rynek 2, nr rej. 382/594A z dnia 26 maja 1969 r. Murowany,1 ćw. XIX w., remontowany 1977-1978 r., • Dom mieszkalny, Rynek 4, nr rej. 384/597A z dnia 26 maja 1969 r. Murowany, 1 poł. XIX w., • Dom mieszkalny, Rynek 7, nr rej. 385/598A z dnia 26 maja 1969 r. Murowany, 1840 r., • Dom mieszkalny, Rynek 13, nr rej. 386/599A z dnia 26 maja 1969 r. Murowany, 1850 r., cz ęś ciowo przebudowany pocz. XX w., • Dom mieszkalny, Rynek 14/15, nr rej. 387/600A z dnia 26 maja 1969 r.,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 28

• Dom mieszkalny, Rynek 18, nr rej. 183/642 A z dnia 1 kwietnia 1959 r. Murowany, 2 ćw. XVII w., rozbudowany, przebudowa parteru XIX w., • Budynek mieszkalno – usługowy, Rynek 23, nr rej. 388/601/A decyzja z dnia 27.05.1969r., • Dom mieszkalny, Rynek 24, nr rej. 399/602A z dnia 27 maja 1969 r. Murowany, 1 ćw. XIX w., • Dom mieszkalny, Rynek 25, nr rej. 400/603A z dnia 27 maja 1969 r. Murowany, 1 poł. XIX w., • Dom mieszkalny, Rynek 28, nr rej. 632/1561A z dnia 24 lipca 1974 r., • Dom mieszkalny, Rynek 30, nr rej. 401/604A z dnia 27 maja 1969 r., • Dom mieszkalny, Rynek 31, nr rej. 633/1562A z dnia 24 lipca 1974 r., • Dom mieszkalny, Rynek 32, nr rej. 402/605A z dnia 27 maja 1969 r., • Dom mieszkalny, ul. Szczepanowskiego 1, nr rej. 404/607A z dnia 27 maja 1969 r. (obecnie siedziba O środka Pomocy Społecznej), • Dom mieszkalny, ul. Szczepanowskiego 7, nr rej. 495/608A z dnia 27 maja 1969 r., • 2. Dom mieszkalny, ul. Szczepanowskiego 11, nr rej. 406/609A z dnia 27 maja 1969 r., • Dom mieszkalny, ul. Szewska 16, nr rej. 407/610 A z dnia 27 maja 1969 r. • Dom mieszkalny, ul. Wrocławska 4, nr rej. 403/606A z dnia 27 maja 1969 r. Murowany, XVIII – XIX w., • Dom mieszkalny ul. Wyszy ńskiego 1, nr rej. 411/614A z dnia 27 maja 1969 r., • Dom mieszkalny, ul. Wyszy ńskiego 18, nr rej. 412/615 A z dnia 27 maja 1969 r., • Zespół wodoci ągów przy ul. Czempi ńskiej 2 wraz z otoczeniem nr rej. 238/Wlkp/A z dnia 7 lipca 2005 r., • Wiatrak Ko źlak na Skwerze Krimpen, nr rej. 1098 A z dnia 29 lutego 1988 r., • Wiatrak Ko źlak, ul. Kruczkowskiego, nr rej. 1096 A z dnia 29 lutego 1988 r., • Wiatrak Ko źlak, ul. Podgórnej, nr rej. 1097 A z dnia 29 lutego 1988 r. Na terenie Miasta Ko ścian odnotowano 16 zabytków archeologicznych. Zabytki te s ą to zabytki nieruchome lub ruchome, b ędące wynikiem działalno ści człowieka, zło żone z powierzchniowych, podziemnych lub podwodnych nawarstwie ń kulturowych i ich wytworów albo śladów. Stanowi ą one przede wszystkim pozostało ści terenowe pradziejowego i

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 29

historycznego osadnictwa, cmentarzyska, kurhany, relikty działalno ści gospodarczej, religijnej i artystycznej. Zabytki ruchome obecne na terenie Ko ściana to obiekty wpisane do rejestru zabytków, stanowi ące wyposa żenie ko ściołów. Ze wzgl ędu na ich szczególn ą warto ść i ochron ę nie podano szczegółowego wykazu obiektów a jedynie wskazano w których ko ściołach si ę znajduj ą m.in. w Ko ściele – parafii p.w. NMP Wniebowzi ętej, Ko ściele – parafii p.w. Ducha Świ ętego, Ko ściele – parafii p.w. Pana Jezusa oraz Kaplicy p.w. NMP Anielskiej – szpital.

3.1.8. Bioró żnorodno ść : szata ro ślinna i świat zwierz ęcy

Miasto Ko ścian le ży w pobli żu Krajowego Korytarza Ekologicznego 24K, zwi ązanego z obni żeniem Pradoliny Warszawsko-Berli ńskiej o przebiegu SE-NW. Z ww. struktur ą ł ączy si ę Lokalny Korytarz Ekologiczny (LKE) przechodz ący przez Ko ścian, o przebiegu E-NW wzdłu ż doliny Obry, stanowi ący swego rodzaju kanał przewietrzania dla tworzenia sprzyjaj ącego topoklimatu centralnej cz ęś ci Miasta. Układ ten stanowi integraln ą cz ęść wysokiej aktywno ści przyrodniczej terenów o charakterze dolinnym. W zdelimitowanym LKE znalazły si ę nast ępuj ące struktury biotyczne (fragmenty ro ślinno ści naturalnej i półnaturalnej oraz synantropijnej) i abiotyczne: Ko ścia ński Kanał Obry i dolina Obry, obszar zalewowy – łąk (poza granicami Miasta), Wały Żegockiego oraz Park Miejski do granicy Miasta oraz inne, mniejsze struktury. Szat ę ro ślinn ą Miasta w wi ększo ści stanowi ą wybitnie synantropijne zbiorowiska ro ślin jednorocznych i wieloletnich zwi ązanych z nieu żytkami, które towarzysz ą osadom ludzkim, zajmuj ąc stanowiska głównie na przydro żach, śmietniskach, nasypach i wzdłu ż torów kolejowych, linii energetycznych, na obrze żach. Najbardziej rozpowszechnionym jest zespół nawłoci pospolitej, ro ślinno ści trawiastej, bylicy pospolitej oraz wrotycza zwyczajnego. Jego płaty wykształcaj ą si ę na zasobnych w biogeny nieu żytkach, przydro żach, przypłociach i gruzowiskach. Płaty tego zespołu buduje przewa żnie: bylica pospolita, wrotycz zwyczajny, perz wła ściwy, ostro żeń polny, krwawnik pospolity. Zabiegi piel ęgnacyjne na terenach zieleni synantropijnej nie s ą prowadzone lub s ą wykonywane w sposób niezwykle ograniczony. Jedynie w parkach o charakterze le śnym przewa ża ro ślinno ść drzewiasta. Wyst ępuje te ż powierzchnia zakrzewiona i szcz ątkowo trawiasta. Rosn ą w nich głównie: d ąb szypułkowy, klon zwyczajny, klon srebrzysty, sosna zwyczajna, wi ąz szypułkowy, grab pospolity,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 30

kasztanowiec zwyczajny, buk zwyczajny, sosna wejmutka, klon polny, jawor i jesionolistny, czeremcha pó źna, brzoza brodawkowata i omszona, jarz ąb pospolity, świerk pospolity, robinia akacjowa, sosna zwyczajna, lipa drobnolistna i szerokolistna, wi ąz polny, d ąb czerwony, jesion pensylwa ński i wyniosły, wi ąz górski, grusza pospolita, głóg jednoszyjkowy, jabło ń domowa, olsza czarna, morwa biała, orzech czarny. Świat zwierz ęcy wg podziału zoogeograficznego Polski A.S. Kostrowickiego nale ży do Podokr ęgu Wielkopolsko-Podlaskiego w Okr ęgu Środkowopolskim w Podregionie Środkowym w Regionie Środkowoeuropejskim. Ze wzgl ędu na brak danych dotycz ących fauny na terenie Miasta (nie przeprowadzono dot ąd dla Ko ściana inwentaryzacji w tym zakresie, prace s ą w tej chwili zlecone) informacje o zwierz ętach oparto na obserwacjach autorów Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Ko ściana (2004). Na terenie Miasta stwierdzono wyst ępowanie nast ępuj ących gatunków: • owady: ko ścia ńska fauna charakteryzuje si ę bardzo bogatym światem owadów. Z gromady tej wyró żni ć mo żna: miedziak sosnowiec, bogatek, chrab ąszcz majowy, żuk, biegacz, kasztanowiec, turku ć podjadek, rohatyniec nosoro żec, kału żnica czarnoziemna, m ącznik młynarek, biedronka siedmiokropka, komarnica, szrotówek kasztanowcowiaczek, trzmiel, szersze ń, osa zwyczajna, mucha domowa, pszczoła oraz z grupy motyli latolistek cytrynek, rusałka pokrzywnik, pa ź królowej, • mi ęczaki: ślimak winniczek, błotniarka stawowa, • ryby: kara ś, oko ń, leszcz, pło ć, ukleja, w ęgorz, szczupak, • płazy: rzekotka drzewna, żaba wodna, ropucha szara, • gady: jaszczurka zwinka, padalec zwyczajny, zaskroniec zwyczajny, • ptaki: bardzo powszechnie wyst ępuj ą: kruk, sroka, gawron, wrona, szpak, wróbel, jaskółka, goł ąb miejski, perkoz, kukułka, orzechówka, kawka, zi ęba, szczygieł, trznadel, dzika kaczka, a tak że przelotnie sokół pustułka, jastrz ąb, myszołów oraz łab ędź niemy, • ssaki: wiewiórka ruda, kuna domowa, , nietoperz, mysz domowa, norka ameryka ńska mysz polna, szczur w ędrowny, szczur wodny, kret, je ż. Na teren Miasta mo że wkroczy ć także lis oraz jenot których populacja jest bardzo zag ęszczona w pobliskich lasach.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 31

3.1.9. Formy ochrony przyrody

W s ąsiedztwie omawianego obszaru znajduje si ę Agroekologiczny Park Krajobrazowy im. Gen. Dezyderego Chłapowskiego o całkowitej powierzchni 17 200 ha (Rys. 6). Na opisywanym terenie znajduje si ę jego zachodnia cz ęść stanowi ąca 1/5 całego terytorium. Głównym zadaniem Agroekologicznego Parku Krajobrazowego im. Gen. Dezyderego Chłapowskiego jest ochrona krajobrazu rolniczego, który zawiera unikatowy na skal ę krajow ą kulturowy krajobraz z zachowan ą sieci ą zadrzewie ń śródpolnych. Zadrzewienia pełni ą funkcj ę ochronn ą przed erozj ą i nadmiernym wysuszaniem gleb, a tak że posiadaj ą walory ekonomiczne, biologiczne oraz estetyczne. Ponadto, w bliskim s ąsiedztwie Miasta Ko ścian znajduj ą si ę dwa, wzajemnie uzupełniaj ące si ę systemy sieci ekologicznej: ECONET - POLSKA oraz Natura 2000 (Rys. 6). W układzie krajowej sieci ekologicznej ECONET omawiany teren znajduje si ę w obr ębie obszaru korytarza ekologicznego o znaczeniu krajowym - Kanału Mosi ńskiego. Natomiast w przypadku sieci Natura 2000, znajduje si ę: „Wielki Ł ęg Obrza ński” PLB 300004 oraz „Zbiornik Wonie ść ” PLB 300005. Wielki Ł ęg Obrza ński nale ży do obszaru specjalnej ochrony ptaków (OSO) i stanowi ostoj ę wodno - błotnych gatunków. Znajduje si ę tam jeden z ostatnich obszarów l ęgowych kulika wielkiego (Numenius arquata ) w Wielkopolsce, a liczebno ść zatrzymuj ących si ę tam migruj ących stad siewki złotej ( Pluvialis apricaria ), nale ży do najwi ększej w Polsce. Zbiornik Wonie ść równie ż nale ży no obszaru specjalnej ochrony ptaków (OSO). Jest to jedno z najwi ększych obszarów l ęgowych b ączka Ixobrychus minutus, gęgawy Anser anser, krakwy Anas strepera oraz podró żniczka Luscinia svecica w Polsce.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 32

Źródło: geoserwis GDO Ś; mapa przekształcona Rysunek 7 Formy ochrony przyrody w otoczeniu Miasta Ko ścian

3.2. Struktura demograficzna

Według danych BDL GUS w 2015 roku Miasto Ko ścian zamieszkiwało 23 745 osób (stan na 01.10.2015 r.). Tym samym stanowi ą oni 30% mieszka ńców całego powiatu ko ścia ńskiego. Liczba ludno ści w Mie ście od 2010 roku ulega nieustannemu spadkowi. Bior ąc pod uwag ę ostatnich pi ęć lat (od roku 2010), liczba ludno ści zmniejszyła si ę o 471 osób, czyli o 1,9%.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 2016 Rysunek 8. Liczba mieszka ńców w Mie ście Ko ścian w latach 2010-2015

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 33

Według danych BDL GUS w 2015 r. struktura ludno ści według ekonomicznych grup wieku w Mie ście Ko ścian jest niekorzystna w porównaniu ze struktur ą ludno ści w powiecie ko ścia ńskim i w województwie wielkopolskim. Odsetek liczby osób w wieku przedprodukcyjnym (16,9%) jest ni ższy ni ż w powiecie ko ścia ńskim (19,0%) i w województwie wielkopolskim (19,2%). Równie ż procent mieszka ńców w wieku produkcyjnym w Mie ście (62,3%) jest ni ższy ni ż w województwie wielkopolskim (62,6%). O procesach starzenia si ę społecze ństwa Miasta Ko ścian świadczy ć mo że tak że wysoki odsetek osób w wieku poprodukcyjnym (20,9%), podczas gdy w powiedzie ko ścia ńskim i w województwie wielkopolskim jest on zdecydowanie ni ższy, odpowiednio o 3,3% i 2,7%.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 2015 Rysunek 9. Struktura mieszka ńców według ekonomicznych grup wieku (wiek przedprodukcyjny, wiek produkcyjny, wiek poprodukcyjny) w Mie ście Ko ścian na tle powiatu ko ścia ńskiego i województwa wielkopolskiego w 2015 r.

Pod wzgl ędem wieku w Mie ście najwi ęcej osób zamieszkuje w przedziale 30-34 lat, tj. w wieku produkcyjnym, a tak że w wieku poprodukcyjnym 60-69 lat. Świadczy to o post ępuj ących procesach starzenia społecze ństwa ko ścia ńskiego.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 34

Źródło: www.polskawliczbach.pl Rysunek 10. Piramida wieku mieszka ńców Ko ściana na koniec roku 2015

Przyrost naturalny w 2015 r. w Mie ście wynosił 36, była to znacznie ni ższa warto ść w porównaniu do powiatu, dla którego warto ść ta wynosi 153. Wska źnik obci ąż enia demograficznego przedstawiaj ący stosunek ludno ści w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym w 2015 r. w mie ście Ko ścian wynosił 59,7 osób. Warto ść ta była zbli żona do warto ści dla całego województwa wielkopolskiego (59,8 osób). Pod k ątem migracji wewn ętrznych i zewn ętrznych w mie ście Ko ścian w 2015 r. wi ęcej osób si ę wyprowadziło ni ż wprowadziło do Gminy. Saldo migracji wewn ętrznych wynosiło -49 osób. Zameldowania w ruchu wewn ętrznym wynosiły 179 osób, jest to mniej w porównaniu z rokiem poprzednim w którym warto ść ta wynosiła 219 osób. Od 2012 r. liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych w Mie ście Ko ścian zmniejszyła si ę. Pod koniec czwartego kwartału 2015 r. na terenie Miasta zarejestrowanych było 469 osób bezrobotnych, o 280 osób mniej ni ż w 2012 r. Tak niski poziom bezrobocia mo że by ć konsekwencj ą wyjazdu mieszka ńców z Miasta w celu znalezienia pracy poza miejscem zamieszkania.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 35

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 2016 Rysunek 11. Liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych w Mie ście Ko ścian w latach 2006-2015

Wśród zarejestrowanych osób bezrobotnych w stosunku do ludno ści w wieku produkcyjnym wi ększy procent stanowi ą kobiety. W 2015 r. bezrobotnych kobiet w Mie ście było 272 osoby, o 75 wi ęcej ni ż bezrobotnych m ęż czyzn.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 36

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 2016 Rysunek 12. Liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych według płci w Mie ście Ko ścian w latach 2010-2015

4. Ocena skutków realizacji projektu GPROMP dla Miasta Ko ściana z uwzgl ędnieniem oddziaływania na poszczególne elementy środowiska

Dokonano szczegółowej oceny oddziaływania w odniesieniu do celów i działa ń okre ślonych w ramach projektów planowanych do realizacji w ramach GPROMP. Ocen ą obj ęto nast ępuj ące elementy środowiska: zdrowie ludzi, przyrod ę, w tym ro śliny, zwierz ęta, ró żnorodność biologiczn ą i spójno ść obszarów Natura 2000, jako ść wód, jako ść powietrza i klimat, powierzchni ę ziemi i gleby, krajobraz i dziedzictwo kulturowe. Potencjalne przedsi ęwzi ęcia realizowane w GPROMP mog ą spowodowa ć, bezpo średnio lub po średnio efekty długofalowe w sferze gospodarczej, społecznej oraz środowiskowej Miasta Ko ścian. Po średnie i długofalowe skutki działa ń w środowisku formułowano w oparciu o przeprowadzon ą identyfikacj ę potencjalnego wpływu tych przedsi ęwzi ęć oraz analiz ę powi ąza ń pomi ędzy nimi.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 37

Przewidywany poziom potencjalnych wpływów na środowisko jest adekwatny do przedstawionej charakterystyki działa ń, jakie maj ą by ć podejmowane w ramach GPROMP na potrzeby osi ągni ęcia zało żonych celów, w tym środowiskowych. Analiz ę potencjalnego wpływu GPROMP na poszczególne komponenty środowiska przeprowadzono w odniesieniu do przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych.

Tabela 2. Przedsi ęwzi ęcia rewitalizacyjne uj ęte GPROMP dla Miasta Ko ściana Nr Nazwa przedsi ęwzi ęcia przedsi ęwzi ęcia Rozbudowa infrastruktury sportowo-basenowej przy basenie miejskim w 1 Ko ścianie 2 Rewitalizacja Ratusza 3 Rewitalizacja Rynku wraz z ulicami przyległymi Przedsi ęwzi ęcia wła ścicieli i u żytkowników wieczystych nieruchomo ści obejmuj ące roboty budowlane, prace konserwatorskie oraz prace 4 restauratorskie w tym termomodernizacyjne i obni żaj ące koszty zu życia energii 5 Budowa ko ścia ńskiego traktu rekreacyjnego etap VI-VII Rewitalizacja Obiektów Wojewódzkiego Szpitala Neuropsychiatrycznego 6 im. Oskara Bielawskiego w Ko ścianie Rewitalizacja po kolejowych terenów wokół dworca kolejowego w 7 Ko ścianie 8 Rewitalizacja terenów po byłych zakładach tytoniowych Rozbudowa Ko ścia ńskiego O środka Kultury wraz z rewitalizacj ą 9 przyległych terenów zielonych Źródło: opracowanie własne

W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, i ż żadne z przedsi ęwzi ęć zaproponowanych do realizacji w ramach GPROMP dla Miasta Ko ściana nie kwalifikuj ą si ę do kategorii przedsi ęwzi ęć mog ących zawsze znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, okre ślonych w § 2 rozporz ądzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 roku w sprawie przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko (Dz. U. z 2016 r. , poz. 71). Natomiast realizacja niektórych z nich, mo że kwalifikowa ć si ę, zgodnie z § 3 w/w rozporz ądzenia, do grupy przedsi ęwzi ęć mog ących potencjalnie znacz ąco oddziaływa ć na środowisko. W zwi ązku z tym, dla tych przedsi ęwzi ęć mo że zaj ść potrzeba uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przed ich realizacj ą. Oddziaływania klasyfikuje si ę głównie ze wzgl ędu na ich charakter (negatywne b ądź pozytywne), typ (bezpo średnie, po średnie, wtórne, czy skumulowane) i stopie ń odwracalno ści

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 38

(odnosi si ę do mo żliwo ści przywrócenia zasobów/przedmiotów oddziaływania do stanu sprzed wyst ąpienia oddziaływania). W niniejszej Prognozie jako znacz ące uznano tak że okre ślenie prawdopodobie ństwa wyst ąpienia, czasu trwania (krótkoterminowe, średnioterminowe, długoterminowe; stałe lub chwilowe) i cz ęstotliwo ści oddziaływa ń, a tak że prawdopodobie ństwa wyst ąpienia oddziaływa ń skumulowanych lub transgranicznych oraz prawdopodobie ństwa wyst ąpienia ryzyka dla zdrowia ludzi. Definicje poszczególnych rodzajów oddziaływa ń wykorzystanych do sporz ądzenia prognozy oddziaływania na środowisko przedstawiono poni żej: • oddziaływania negatywne – oddziaływanie uwa żane za powoduj ące niekorzystn ą zmian ę w stosunku do sytuacji wyj ściowej lub wprowadzaj ące nowy niepo żą dany czynnik; • oddziaływania pozytywne – oddziaływanie uwa żane za powoduj ące popraw ę w stosunku do sytuacji wyj ściowej lub wprowadzaj ące nowy po żą dany czynnik; Zazwyczaj zakwalifikowanie oddziaływania jako 100% pozytywnego lub w 100% negatywnego jest dyskusyjne, st ąd przyj ęto mo żliwo ść przenikania si ę obydwu charakterów oddziaływa ń. • oddziaływania bezpo średnie – powstaj ą w zwi ązku z realizacj ą i funkcjonowaniem przedsi ęwzi ęcia; najcz ęś ciej maj ą miejsce w bezpo średnim otoczeniu przedsi ęwzi ęcia, wyznaczonym przez zasi ęg prowadzonych robót lub rozprzestrzeniania si ę emisji. Skutki identyfikowane s ą m.in., przez okre ślenie powierzchni przekształconych u żytków rolnych lub le śnych, utraconych siedlisk przyrodniczych, wielko ść emisji zanieczyszcze ń powietrza, nat ęż enie emitowanego hałasu, wprowadzanych do środowiska ścieków, odpadów itp. Oddziaływanie bezpo średnie jest na ogół odwracalne – zanika po ust ąpieniu czynnika – „źródła oddziaływania”; • oddziaływania po średnie – okre ślane s ą, jako wpływy drugiego, trzeciego stopnia w zale żno ści od tego jak powstaj ą. Zasi ęg oddziaływania po średniego mo że by ć bardzo rozległy i dotyczy ć poza bliskim otoczeniem tak że obszarów znacznie oddalonych od źródła oddziaływania. Charakterystyk ę zdiagnozowanych potencjalnych oddziaływa ń na komponenty środowiska przedstawiono w kolejnych rozdziałach.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 39

4.1. Przewidywane znacz ące oddziaływania na ró żnorodność biologiczn ą, w tym: ro śliny i zwierz ęta, le śnictwo i rolnictwo

W trakcie realizacji zada ń zwi ązanych z rewitalizacj ą obiektów architektonicznych, porz ądkowaniem istniej ących lub urz ądzaniem nowych terenów zielonych nast ąpi niewielki wpływ na faun ę (głównie ptaki) i flor ę, zwi ązany głównie z usuni ęciem cz ęś ci istniej ących drzew i krzewów. Usuwanie drzew i krzewów z obszarów rewitalizowanych b ędzie miało miejsce jedynie w przypadkach: ich złego stanu zdrowotnego, konieczno ści korekty nieprawidłowo przeprowadzonych wcze śniejszych nasadze ń oraz usuwaniem samosiewu. Wszelkie działania w obr ębie zieleni b ędą miały na celu przede wszystkim jej uporz ądkowanie, nadanie terenom zieleni urz ądzonej nowej, atrakcyjnej formy oraz radykaln ą popraw ę stanu zdrowotnego i żywotno ści porastaj ącej je ro ślinno ści dzi ęki dokonanym ci ęciom sanitarnym i nowym nasadzeniom. Przewidywane oddziaływania poszczególnych przedsi ęwzi ęć planowanych do realizacji w ramach GPROMP, przedstawiono w tabeli poni żej.

Tabela 3. Przewidywane oddziaływania przedsi ęwzi ęć na ró żnorodno ść biologiczn ą Nr Oddziaływanie Oddziaływanie przedsi ęwzi ę Nazwa przedsi ęwzi ęcia po średnie bezpo średnie cia Rozbudowa infrastruktury 1 sportowo-basenowej przy 0 +/- basenie miejskim w Ko ścianie 2 Rewitalizacja Ratusza 0 +/- Rewitalizacja Rynku wraz z 3 0 +/- ulicami przyległymi Przedsi ęwzi ęcia wła ścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomo ści obejmuj ące roboty budowlane, prace 4 konserwatorskie oraz prace 0 +/- restauratorskie w tym termomodernizacyjne i obni żaj ące koszty zu życia energii Budowa ko ścia ńskiego traktu 5 0 +/- rekreacyjnego etap VI-VII Rewitalizacja Obiektów Wojewódzkiego Szpitala 6 0 +/- Neuropsychiatrycznego im. Oskara Bielawskiego w

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 40

Ko ścianie Rewitalizacja po kolejowych 7 terenów wokół dworca 0 +/- kolejowego w Ko ścianie Rewitalizacja terenów po 8 0 +/- byłych zakładach tytoniowych Rozbudowa Ko ścia ńskiego Ośrodka Kultury wraz z 9 0 +/- rewitalizacj ą przyległych terenów zielonych Źródło: opracowanie własne

Działania przewidziane do realizacji w ramach wszystkich realizowane b ędą w wi ększo ści na terenie w wi ększo ści zabudowanym, gdzie tylko niewielkie przestrzenie zajmuj ą tereny zielone, aczkolwiek wtórnie urz ądzone przez człowieka. Na obszarach przewidzianych do rewitalizacji zlokalizowane s ą tereny zieleni urz ądzonej, takie jak: skwery, czy ci ągi zieleni przydro żnej. Ziele ń t ą tworz ą trawniki, zadrzewienia, krzewy oraz byliny. W kontek ście centrum Miasta poj ęcie ró żnorodno ści biologicznej nie mo że by ć rozumiane w klasycznym znaczeniu, gdy ż z zało żenia zarówno świat zwierz ąt, jak i ro ślin jest bardzo ograniczony, dlatego te ż przedmiotowe przedsi ęwzi ęcia nie wpłyn ą negatywnie na ró żnorodno ść biologiczn ą. Przedsi ęwzi ęcia planowane do realizacji nie powinny przyczyni ć się do redukcji liczby gatunków, jak te ż nie powinny przyczyni ć si ę do redukcji populacji zwierz ąt, czy liczby obiektów przyrodniczych – zakłada si ę raczej, że dojdzie do porz ądkowania, estetyzacji i wzbogacania terenów zielonych (a wi ęc nawet do wzrostu bioró żnorodno ści – nale ży jednak uwzgl ędni ć fakt, że b ędą to procesy sztuczne).

4.2. Przewidywane znacz ące oddziaływania na obszary chronione, w tym obszary Natura 2000

Na terenie obj ętym Gminnym Programem Rewitalizacji, ani w jego otoczeniu nie ma obiektów i terenów obj ętych ochron ą na mocy przepisów prawa, zgodnie z tre ści ą Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody, na które realizacja któregokolwiek z przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych mogłaby mie ć wpływ.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 41

Realizacja przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych nie b ędzie zwi ązana ze znacz ącym oddziaływaniem na najbli żej poło żony obszar chroniony – obszar Natura 2000 Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Wielki Ł ęg Obrza ński (PLB300004). W mie ście Ko ścian nie wyst ępuj ą tak że zbiorowiska ro ślinne podlegaj ące ochronie prawnej. Działania planowane w GPROMP nie b ędą powodowa ć: • obni żania si ę poziomu wód gruntowych, co mogłoby prowadzi ć do okresowego podsychania lub wysychania obszarów ostoi, • Wycinki drzew przy Kanale Obry, co mogłoby prowadzić do nadmiernego wzrostu żyzno ści wody, a przez to do zmian w składzie gatunkowym i strukturze ro ślinno ści, a zatem nie b ędą miały wpływu na miejsca wyst ępowania i siedliska ptaków. W ramach przedsi ęwzi ęcia „Budowa ko ścia ńskiego traktu rekreacyjnego etap VI-VII” zostan ą przeprowadzone zabiegi piel ęgnacyjne drzewostanu, wykonane zostan ą nasadzenia wielopi ętrowe od warstwy wysokiej, któr ą buduj ą drzewa, przez warstw ę podszytu i warstw ę zieleni niskiej, okrywowej oraz obszary tworz ące ł ąki kwietne i trawniki prowadzone i uprawiane ekstensywnie. Na terenach nad Kanałem Ulgi Ko ścia ńskiego oraz Kanału Obry – Wały Żegockiego - zostan ą wybudowane ście żki piesze z nawierzchni mineralnej oraz oświetlenie. Dzi ęki zapewnianiu dodatkowej ochrony, przewidywane na tym terenie prace w kierunku przyrodniczym oraz gospodarczym opartym głównie na przeznaczeniu obszaru pod usługi nieuci ąż liwe, w tym m.in.: rozwijania aktywno ści zaliczanej do tzw. „sportów nieekstremalnych”, rozwijania turystyki pieszej i rowerowej nie b ędą znacz ąco negatywnie oddziaływa ć na siedliska, tym bardziej, że zostan ą podj ęte wszelkie niezb ędne działania na rzecz zapewniania niezmienionych warunków siedliskowych wyst ępuj ącym w pobli żu gatunkom ro ślin.

Tabela 4. Przewidywane oddziaływania przedsi ęwzi ęć na obszary chronione Nr Oddziaływanie Oddziaływanie przedsi ęwzi ę Nazwa przedsi ęwzi ęcia po średnie bezpo średnie cia Rozbudowa infrastruktury 1 sportowo-basenowej przy 0 0 basenie miejskim w Ko ścianie 2 Rewitalizacja Ratusza 0 0 3 Rewitalizacja Rynku wraz z 0 0

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 42

ulicami przyległymi Przedsi ęwzi ęcia wła ścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomo ści obejmuj ące roboty budowlane, prace 4 konserwatorskie oraz prace 0 0 restauratorskie w tym termomodernizacyjne i obni żaj ące koszty zu życia energii Budowa kościa ńskiego traktu 5 0 0 rekreacyjnego etap VI-VII Rewitalizacja Obiektów Wojewódzkiego Szpitala 6 Neuropsychiatrycznego im. 0 0 Oskara Bielawskiego w Ko ścianie Rewitalizacja po kolejowych 7 terenów wokół dworca 0 0 kolejowego w Ko ścianie Rewitalizacja terenów po 8 0 0 byłych zakładach tytoniowych Rozbudowa Ko ścia ńskiego Ośrodka Kultury wraz z 9 0 0 rewitalizacj ą przyległych terenów zielonych Źródło: opracowanie własne

Tym samym przewidywane w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji działania nie będą znacz ąco negatywnie oddziaływa ć na obszary chronione, w tym obszary Natura 2000.

4.3. Przewidywane znacz ące oddziaływania na zdrowie ludzi

Realizacja przedsi ęwzi ęć wskazanych w Gminnym Programie Rewitalizacji nie będzie mie ć wpływu na pogorszenie stanu zdrowia ludzi. Przewidywane oddziaływanie na zdrowie ludzi – po średnie i bezpo średnie w skali lokalnej w odniesieniu do poszczególnych typów przedsi ęwzi ęć w ramach Programu zostało przedstawione w poni ższej tabeli:

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 43

Tabela 5. Przewidywane oddziaływania przedsi ęwzi ęć na zdrowie ludzi Nr Oddziaływanie Oddziaływanie przedsi ęwzi ę Nazwa przedsi ęwzi ęcia po średnie bezpo średnie cia Rozbudowa infrastruktury 1 sportowo-basenowej przy + +/- basenie miejskim w Ko ścianie 2 Rewitalizacja Ratusza + +/- Rewitalizacja Rynku wraz z 3 + +/- ulicami przyległymi Przedsi ęwzi ęcia wła ścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomo ści obejmuj ące roboty budowlane, prace 4 konserwatorskie oraz prace + +/- restauratorskie w tym termomodernizacyjne i obni żaj ące koszty zu życia energii Budowa ko ścia ńskiego traktu 5 + +/- rekreacyjnego etap VI-VII Rewitalizacja Obiektów Wojewódzkiego Szpitala 6 Neuropsychiatrycznego im. + +/- Oskara Bielawskiego w Ko ścianie Rewitalizacja po kolejowych 7 terenów wokół dworca + +/- kolejowego w Ko ścianie Rewitalizacja terenów po 8 + +/- byłych zakładach tytoniowych Rozbudowa Ko ścia ńskiego Ośrodka Kultury wraz z 9 + +/- rewitalizacj ą przyległych terenów zielonych Źródło: opracowanie własne

Bezpo średnie oddziaływanie negatywne b ędzie wyst ępowa ć w przypadku przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych zwi ązanych z inwestycjami wymagaj ącymi podejmowania prac budowlanych, modernizacyjnych i monta żowych. Oddziaływanie b ędzie zwi ązane z pojawieniem si ę takich czynników negatywnych jak hałas, drgania (oddziaływanie chwilowe), pylenie, emisje do gruntu oraz wód, utrudnienia komunikacyjne.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 44

Nale ży jednak podkre śli ć, że wymienione uci ąż liwo ści b ędą wyst ępowa ć tylko w najbli ższym s ąsiedztwie prowadzonych robót budowlanych, a emisja zanieczyszcze ń b ędzie mie ć charakter krótkoterminowy, okresowy, chwilowy i odwracalny, poniewa ż ustanie po zako ńczeniu realizacji prac. Realizacja kilku inwestycji jednocze śnie przebiegaj ących w bliskim s ąsiedztwie, w tym samym czasie stwarza prawdopodobie ństwo wyst ąpienia oddziaływania skumulowanego, gdzie uci ąż liwo ści m.in. hałas, drgania (oddziaływanie chwilowe), pylenie, utrudnienia komunikacyjne, mog ą mie ć znaczny wpływ na stan zdrowia ludzi. Przedsi ęwzi ęcia rewitalizacyjne uwzgl ędnione w Gminnym Programie Rewitalizacji będą miały pozytywny wpływ na zdrowie ludzi, zwłaszcza w perspektywie długoterminowej. Wszystkie typy działa ń b ędą przekłada ć si ę w efekcie na popraw ę warunków życia i wzrost dobrobytu społecze ństwa. Wdro żenie Gminnego Programu Rewitalizacji pozwoli ograniczy ć proces dezintegracji struktur społecznych, wpłynie na wzmocnienie lokalnej integracji i poczucia to żsamo ści mieszka ńców z Miastem Ko ścian. Realizacja zało żeń Programu przyczyni si ę do ograniczenia skali wykluczenia społecznego mieszka ńców poprzez realizacj ę projektów ukierunkowanych na aktywizacj ę zawodow ą młodzie ży, a tak że wzrost ich aktywno ści.

4.4. Przewidywane znacz ące oddziaływania na jako ść i zasoby wód

Przewiduje si ę, że zadania planowane do realizacji w ramach GROMP dla Miasta Ko ściana – obejmuj ące zadania, w ramach których b ędą wykonywane prace (w ró żnym zakresie w zale żno ści od przedsi ęwzi ęcia rewitalizacyjnego), tj. modernizacja istniej ących obiektów w ramach przedsi ęwzi ęć 2, 3, 5 i 9 modernizacja obiektów rekreacyjnych – przedsi ęwzi ęcie 1, czy poprawa stanu technicznego dróg i przestrzeni wokół dworca – przedsi ęwzi ęcie 6 b ędą miały w niewielki wpływ na środowisko gruntowo-wodne oraz gospodark ę wodno-ściekow ą Miasta. Na obecnym etapie planowania, szacuje si ę, że charakter zada ń nie wskazuje na konieczno ść prowadzenia gł ębokich wykopów wymagaj ących odwodnienia, w zwi ązku z czym wpływ na wody powierzchniowe i podziemne w trakcie robót ziemnych nie b ędzie wyst ępował.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 45

Wi ększy wpływ na warunki wodne mo że mie ć działanie podj ęte na rzecz realizacji przedsi ęwzi ęcia 4 budowa ko ścia ńskiego traktu rekreacyjnego w ramach, którego planowane jest zagospodarowanie terenu w strefie brzegowej Kanału Ulgi i Ko ścia ńskiego Kanału Obry – Wały Żegockiego. W trakcie prowadzenia prac istnieje potencjalne niebezpiecze ństwo zanieczyszczenia gruntów substancjami ropopochodnymi pochodz ącymi ze sprz ętu budowlanego i środków transportu (potencjalne mikrowycieki olejów przekładniowych, silnikowych, paliwa, itp.). Aby zminimalizowa ć niebezpiecze ństwo ska żenia zaplecze budowy, na którym b ędzie parkował ten sprz ęt powinno zosta ć zorganizowane na terenie utwardzonym, zabezpieczonym warstw ą nieprzepuszczaln ą. Oprócz tego stan sprz ętu budowlanego i środków transportu powinien by ć na bie żą co monitorowany. Zminimalizuje to potencjalne zagrożenie dla środowiska gruntowo-wodnego. Na etapie opracowania organizacji budowy powinno się zapewni ć odpowiednie warunki sanitarne pracownikom (np. poprzez ustawienie kabin przewo źnych). Na etapie eksploatacji, w obiektach wskazanych do rewitalizacji w ramach realizacji wszystkich przedsi ęwzi ęć będzie wykorzystywana woda do celów socjalno-gospodarczych i w zwi ązku z tym b ędą powstawa ć ścieki sanitarne. Ścieki sanitarne b ędą odprowadzane do zewn ętrznej sieci kanalizacji sanitarnej i kierowane do oczyszczalni ścieków. Wody opadowe z terenów utwardzonych b ędą odprowadzane do kanalizacji deszczowej.

Tabela 6. Przewidywane oddziaływania przedsi ęwzi ęć na jako ść i zasoby wód Nr Oddziaływanie Oddziaływanie przedsi ęwzi ę Nazwa przedsi ęwzi ęcia po średnie bezpo średnie cia Rozbudowa infrastruktury 1 sportowo-basenowej przy 0 +/- basenie miejskim w Ko ścianie 2 Rewitalizacja Ratusza 0 +/- Rewitalizacja Rynku wraz z 3 0 +/- ulicami przyległymi Przedsi ęwzi ęcia wła ścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomo ści obejmuj ące 4 roboty budowlane, prace 0 +/- konserwatorskie oraz prace restauratorskie w tym termomodernizacyjne i

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 46

obni żaj ące koszty zu życia energii Budowa ko ścia ńskiego traktu 5 + +/- rekreacyjnego etap VI-VII Rewitalizacja Obiektów Wojewódzkiego Szpitala 6 Neuropsychiatrycznego im. 0 +/- Oskara Bielawskiego w Ko ścianie Rewitalizacja po kolejowych 7 terenów wokół dworca 0 +/- kolejowego w Ko ścianie Rewitalizacja terenów po 8 0 +/- byłych zakładach tytoniowych Rozbudowa Ko ścia ńskiego Ośrodka Kultury wraz z 9 0 +/- rewitalizacj ą przyległych terenów zielonych Źródło: opracowanie własne

Projekty rewitalizacyjne uwzgl ędnione w Gminnym Programie Rewitalizacji nie b ędą negatywnie oddziaływa ć na jako ść wód powierzchniowych ani podziemnych w perspektywie długoterminowej. Zapewnienie odpowiednich działa ń ochronnych podczas realizacji prac dotycz ących rewitalizacji przestrzennej centrum Miasta oraz rewitalizacji dworca PKP powinno zminimalizowa ć ryzyko incydentalnego zanieczyszczenia wód. Realizacja przedsi ęwzi ęć maj ących na celu zagospodarowanie terenów wzdłu ż brzegów Kanału Ulgi i Kanału Obry wpłynie pozytywnie na środowisko i nie przyczyni si ę do zwi ększenia emisji zanieczyszcze ń i w konsekwencji zanieczyszczenia wód podziemnych, ani powierzchniowych.

4.5. Przewidywane znacz ące oddziaływania na jako ść powietrza

Wszystkie realizowane w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji przedsi ęwzi ęcia rewitalizacyjne powinny charakteryzowa ć si ę neutralnym oddziaływaniem na środowisko. Przewidywane wpływy projektów rewitalizacyjnych realizowanych z ramach GPROMP w odniesieniu do po średnich i bezpo średnich typów oddziaływania przedstawione zostały w tabeli poni żej.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 47

Tabela 7. Przewidywane oddziaływania przedsi ęwzi ęć na jako ść powietrza Nr Oddziaływanie Oddziaływanie przedsi ęwzi ę Nazwa przedsi ęwzi ęcia po średnie bezpo średnie cia Rozbudowa infrastruktury 1 sportowo-basenowej przy 0 +/- basenie miejskim w Ko ścianie 2 Rewitalizacja Ratusza 0 +/- Rewitalizacja Rynku wraz z 3 0 +/- ulicami przyległymi Przedsi ęwzi ęcia wła ścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomo ści obejmuj ące roboty budowlane, prace 4 konserwatorskie oraz prace 0 +/- restauratorskie w tym termomodernizacyjne i obni żaj ące koszty zu życia energii Budowa ko ścia ńskiego traktu 5 + +/- rekreacyjnego etap VI-VII Rewitalizacja Obiektów Wojewódzkiego Szpitala 6 Neuropsychiatrycznego im. 0 +/- Oskara Bielawskiego w Ko ścianie Rewitalizacja po kolejowych 7 terenów wokół dworca 0 +/- kolejowego w Ko ścianie Rewitalizacja terenów po 8 0 +/- byłych zakładach tytoniowych Rozbudowa Ko ścia ńskiego Ośrodka Kultury wraz z 9 0 +/- rewitalizacj ą przyległych terenów zielonych Źródło: opracowanie własne

W zwi ązku z realizacj ą wszystkich przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych zostaną wygenerowane do atmosfery emisje pyłów oraz innych gazów. Zwi ązane b ędzie to z podejmowanymi robotami budowlanymi, przestrzennym zagospodarowaniem terenu itp. Oddziaływanie to b ędzie miało negatywny charakter, jednak że: krótkotrwały, chwilowy, odwracalny, wyst ępuj ący w miejscach realizowanych prac (lokalnie). Mo żna spodziewa ć si ę równie ż krótkoterminowych, chwilowych i odwracalnych oddziaływa ń

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 48

zwi ązanych z transportem zakupionych elementów małej architektury, materiałów budowlanych czy innych elementów niezb ędnych do wykonania projektów rewitalizacyjnych. Przedsi ęwzi ęcia rewitalizacyjne uwzgl ędnione w Gminnym Programie Rewitalizacji nie będą negatywnie oddziaływa ć na jako ść powietrza w perspektywie długoterminowej. Pozytywnym rezultatem wdro żenia projektu rewitalizacyjnego b ędzie zmniejszenie negatywnych oddziaływa ń na atmosfer ę, takich jak: hałas, drgania czy pylenie spowodowane pracami budowlanymi. Realizacja przedsi ęwzi ęcia maj ącego na celu zagospodarowanie terenów wzdłu ż brzegów Kanału Ulgi i Kanału Obry wpłynie pozytywnie na środowisko i nie przyczyni si ę do zwi ększenia emisji zanieczyszcze ń i w konsekwencji zanieczyszczenia powietrza.

4.6. Przewidywane znacz ące oddziaływania na powierzchni ę ziemi

Zakres działa ń proponowany do realizacji w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji dla Miasta Ko ściana nie powinien w sposób istotny negatywnie oddziaływa ć na ogólne cechy charakteryzuj ące powierzchni ę ziemi. Przewidywane oddziaływanie na powierzchni ę ziemi – po średnie i bezpo średnie w skali lokalnej w odniesieniu do poszczególnych typów przedsi ęwzi ęć w ramach Programu zostało przedstawione w kolejnej tabeli:

Tabela 8. Przewidywane oddziaływania przedsi ęwzi ęć na powierzchni ę ziemi Nr Oddziaływanie Oddziaływanie przedsi ęwzi ę Nazwa przedsi ęwzi ęcia po średnie bezpo średnie cia Rozbudowa infrastruktury 1 sportowo-basenowej przy 0 +/- basenie miejskim w Ko ścianie 2 Rewitalizacja Ratusza 0 +/- Rewitalizacja Rynku wraz z 3 0 +/- ulicami przyległymi Przedsi ęwzi ęcia wła ścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomo ści obejmuj ące roboty budowlane, prace 4 0 +/- konserwatorskie oraz prace restauratorskie w tym termomodernizacyjne i obni żaj ące koszty zu życia

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 49

energii Budowa ko ścia ńskiego traktu 5 0 +/- rekreacyjnego etap VI-VII Rewitalizacja Obiektów Wojewódzkiego Szpitala 6 Neuropsychiatrycznego im. 0 +/- Oskara Bielawskiego w Ko ścianie Rewitalizacja po kolejowych 7 terenów wokół dworca 0 +/- kolejowego w Ko ścianie Rewitalizacja terenów po 8 0 +/- byłych zakładach tytoniowych Rozbudowa Ko ścia ńskiego Ośrodka Kultury wraz z 9 0 +/- rewitalizacj ą przyległych terenów zielonych Źródło: opracowanie własne

Bezpo średnie oddziaływanie negatywne mog ą wyst ępowa ć w przypadku przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych zwi ązanych z inwestycjami wymagaj ącymi podejmowania prac budowlanych, modernizacyjnych (przedsi ęwzi ęcia 1-7). Oddziaływanie negatywne, mog ące wyst ąpi ć jedynie na etapie prowadzenia robót budowlanych, b ędzie zwi ązane z pojawieniem si ę takich czynników jak pylenie, emisje do gruntu oraz wód. Nale ży podkre śli ć, że wymienione uci ąż liwo ści b ędą wyst ępowa ć tylko w najbli ższym s ąsiedztwie prowadzonych prac budowlanych, a emisja zanieczyszcze ń b ędzie mie ć charakter krótkoterminowy, okresowy, chwilowy i odwracalny, poniewa ż ustanie po zako ńczeniu realizacji prac. Realizacja projektów infrastrukturalnych i budowlanych mo że spowodowa ć naruszenie struktury i profilu przypowierzchniowej warstwy ziemi oraz zniszczenie biologicznych funkcji gleby. Zakres negatywnych oddziaływa ń zwi ązany z pracami budowlanymi, w tym składowanie odpadów, deniwelacja terenu, b ędzie mie ć charakter trwały, ale ograniczony jedynie do zagospodarowanej danej powierzchni. Działania rewitalizacyjne przewidziane w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji, szczególnie w przypadku polegaj ące na ochronie i wzmacnianiu bioró żnorodno ści oraz usuwania zanieczyszcze ń z gruntu, wzmocnienia naturalnej odporno ści gleb na degradacj ę będzie oddziaływa ć pozytywnie na powierzchni ę ziemi.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 50

Ze wzgl ędu na charakter przedsi ęwzi ęć realizowanych w ramach GPROMP nastawionych na racjonalne i optymalne wykorzystanie istniej ącej b ądź planowanej infrastruktury oraz zasobów przyrodniczych nie przewiduje si ę negatywnych oddziaływa ń Programu na powierzchni ę ziemi i gleby. Podczas realizacji GPROMP przewiduje si ę, i ż wszystkie działania prowadzone b ędą z zachowaniem zasad zrównowa żonego rozwoju, a co za tym idzie b ędą pozytywnie wpływały na powierzchni ę ziemi i gleb ę. Ich celem b ędzie takie prowadzenie prac zwi ązanych z nowopowstaj ącą b ądź modernizowan ą infrastruktur ą, aby działania te nie przyczyniały si ę do degradacji gleby.

4.7. Przewidywane znacz ące oddziaływania na krajobraz

Realizacja projektów rewitalizacyjnych w ramach GPROMP, zwi ązanych z modernizacj ą infrastruktury w bezpo średni sposób b ędzie oddziaływa ć na krajobraz, dotyczy to działa ń w ramach wszystkich planowanych przedsi ęwzi ęć . Wszystkie działania rewitalizacyjne maj ą na celu porw ę warunków przestrzennych (w tym estetyk ę przestrzeni publicznych), społecznych oraz gospodarczych dlatego te ż nie przewiduje si ę znacz ącego negatywnego oddziaływania na krajobraz realizowanych projektów. Przewidywane oddziaływanie na krajobraz – po średnie i bezpo średnie w skali lokalnej w odniesieniu do poszczególnych typów przedsi ęwzi ęć w ramach Programu zostało przedstawione w kolejnej tabeli:

Tabela 9. Przewidywane oddziaływania przedsi ęwzi ęć na krajobraz Nr Oddziaływanie Oddziaływanie przedsi ęwzi ę Nazwa przedsi ęwzi ęcia po średnie bezpo średnie cia Rozbudowa infrastruktury 1 sportowo-basenowej przy + +/- basenie miejskim w Ko ścianie 2 Rewitalizacja Ratusza + +/- Rewitalizacja Rynku wraz z 3 + +/- ulicami przyległymi Przedsi ęwzi ęcia wła ścicieli i użytkowników wieczystych 4 + +/- nieruchomo ści obejmuj ące roboty budowlane, prace

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 51

konserwatorskie oraz prace restauratorskie w tym termomodernizacyjne i obni żaj ące koszty zu życia energii Budowa ko ścia ńskiego traktu 5 + +/- rekreacyjnego etap VI-VII Rewitalizacja Obiektów Wojewódzkiego Szpitala 6 Neuropsychiatrycznego im. + +/- Oskara Bielawskiego w Ko ścianie Rewitalizacja po kolejowych 7 terenów wokół dworca + +/- kolejowego w Ko ścianie Rewitalizacja terenów po 8 + +/- byłych zakładach tytoniowych Rozbudowa Ko ścia ńskiego Ośrodka Kultury wraz z 9 + +/- rewitalizacj ą przyległych terenów zielonych Źródło: opracowanie własne

W przypadku przebudowy przestrzeni publicznych oraz obiektów infrastruktury takich jak: budynki, parkingi, ście żki, stanowi ące bardzo cz ęsto dominanty krajobrazowe o wiod ącym oddziaływaniu wizualnym w krajobrazie, a tak że elementów małej architektury m.in. promuj ącej b ądź informuj ącej o danym przedsi ęwzi ęciu, ich umiejscowienie i ilo ść będzie miało wpływ na krajobraz. Zrewitalizowane przestrzenie oraz zmodernizowana infrastruktura przyczyni si ę do poprawy wizerunku Miasta Ko ścian. Wszystkie przedsi ęwzi ęcia maj ą równie ż na celu ochron ę obszarów cennych kulturowo i przyrodniczo. Pami ęta ć jednak nale ży, aby obiekty modernizowane komponowały si ę z otoczeniem, nie powoduj ąc konfliktów z aktualnym zagospodarowaniem przestrzeni (w pełnej zgodno ści z ustaleniami obowi ązuj ących dokumentów planistycznych). Jedyne oddziaływanie negatywne mo że wyst ąpi ć na etapie realizacji prac budowlanych i b ędzie ono miało charakter przej ściowy, krótkotrwały (dotycz to przede wszystkim przedsi ęwzi ęć . Zakłada si ę, i ż realizowane w ramach GPROMP przedsi ęwzi ęcia, poprzez uwzgl ędnion ą w Programie zasad ę zrównowa żonego rozwoju, b ędą minimalizowa ć negatywne oddziaływanie działalno ści człowieka na środowisko, a tak że charakteryzowa ć si ę

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 52

będą innowacyjno ści ą oznaczaj ącą konieczno ść transformacji w kierunku zielonej gospodarki co bezpo średnio przeło ży si ę na pozytywne oddziaływanie Programu na krajobraz. Podczas realizacji Programu przewiduje si ę, i ż wszystkie działania prowadzone b ędą z zachowaniem poszanowania krajobrazu, a prace zwi ązane z budow ą b ądź modernizacj ą infrastruktury b ędą przyczynia ć si ę do poprawy jako ści estetycznej krajobrazu. Wdro żenie GPROMP b ędzie oddziaływa ć pozytywnie na środowisko tylko wtedy, gdy będą przestrzegane zasady oraz przepisy prawa zwi ązane z ochron ą krajobrazu. Nie przestrzeganie tych zasad spowoduje pogł ębiaj ący si ę chaos przestrzenny i degradacj ę krajobrazu w skali lokalnej i regionalnej, a tym samym wdro żenie GPROMP b ędzie oddziaływa ć negatywnie na środowisko.

4.8. Przewidywane znacz ące oddziaływania na klimat

Przewiduje si ę, i ż przedsi ęwzi ęcia rewitalizacyjne realizowane w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji nie b ędą znacz ąco negatywnie oddziaływa ć na klimat. Przewidywane wpływy projektów rewitalizacyjnych realizowanych z ramach GPROMP w odniesieniu do po średnich i bezpo średnich typów oddziaływania przedstawione zostały w tabeli poni żej.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 53

Tabela 10. Przewidywane oddziaływania przedsi ęwzi ęć na klimat Nr Oddziaływanie Oddziaływanie przedsi ęwzi ę Nazwa przedsi ęwzi ęcia po średnie bezpo średnie cia Rozbudowa infrastruktury 1 sportowo-basenowej przy 0 +/- basenie miejskim w Ko ścianie 2 Rewitalizacja Ratusza 0 +/- Rewitalizacja Rynku wraz z 3 0 +/- ulicami przyległymi Przedsi ęwzi ęcia wła ścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomo ści obejmuj ące roboty budowlane, prace 4 konserwatorskie oraz prace 0 +/- restauratorskie w tym termomodernizacyjne i obni żaj ące koszty zu życia energii Budowa ko ścia ńskiego traktu 5 0 +/- rekreacyjnego etap VI-VII Rewitalizacja Obiektów Wojewódzkiego Szpitala 6 Neuropsychiatrycznego im. 0 +/- Oskara Bielawskiego w Ko ścianie Rewitalizacja po kolejowych 7 terenów wokół dworca 0 +/- kolejowego w Ko ścianie Rewitalizacja terenów po 8 0 +/- byłych zakładach tytoniowych Rozbudowa Ko ścia ńskiego Ośrodka Kultury wraz z 9 0 +/- rewitalizacj ą przyległych terenów zielonych Źródło: opracowanie własne

Specyfika prac realizowanych w ramach przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych nie przyczyni si ę do znacznych emisji zanieczyszcze ń, czy te ż gazów cieplarnianych, które miałyby wpływ na stan klimatu. Potencjalnie wyst ępuj ące negatywne oddziaływania mog ą mie ć charakter krótkotrwały, chwilowy i odwracalny. Skala oddziaływania projektów rewitalizacyjnych b ędzie przyjmowa ć charakter lokalny.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 54

Realizacja projektów rewitalizacyjnych wynikaj ących z wdro żenia Gminnego Programu Rewitalizacji b ędzie miała neutralny wpływ na zmiany klimatu. Wdro żenie projektów zwi ązanych z odtworzeniem zasobów ro ślinnych, zagospodarowaniem terenów o wysokich walorach przyrodniczych czy te ż budową zielonej przestrzeni rekreacyjnej nie przyczyni się do znacznych emisji zanieczyszcze ń, czy te ż gazów cieplarnianych w perspektywie długoterminowej. Rewitalizacja w ramach projektu dotycz ącego „Przedsi ęwzi ęcia wła ścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomo ści obejmuj ące roboty budowlane, prace konserwatorskie oraz prace restauratorskie w tym termomodernizacyjne i obni żaj ące koszty zu życia energii” nie wpłynie negatywnie na środowisko omawianego obszaru. Potencjalnie wyst ępuj ące negatywne oddziaływania mog ące wyst ąpi ć w trakcie termomodernizacji miałyby charakter krótkotrwały, chwilowy i odwracalny. Zwa żywszy na obecny, zły stan proponowanych obiektów do termomodernizacji, realizacja projektu termomodernizacyjnego skutkowa ć b ędzie trwał ą oraz znacz ącą popraw ą stanu środowiska w Ko ścianie.

4.9. Przewidywane znacz ące oddziaływania na zabytki

Projekty realizowane w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji nakierowane s ą w wi ększo ści na popraw ę przestrzeni publicznej, poprzez przebudow ę obiektów infrastruktury społecznej i technicznej, a tak że modernizacj ę zespołów dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego Miasta. Planowane inwestycje maj ą za zadanie chroni ć, zachowywa ć i promowa ć tradycje zwi ązane z histori ą Miasta Ko ścian. Działania zwi ązane z ingerencj ą w sfer ę kulturow ą to przede wszystkim: Rewitalizacja Ratusza (przedsi ęwzi ęcie 2). Przeprowadzenie prac konserwatorskich poprawi wizerunek budynku, a zarazem całej jednostki urbanistycznej. Prace remontowe b ędą prowadzone pod nadzorem Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, co pozytywnie przeło ży si ę na walory estetyczne obiektów, dodatkowo wzmacniaj ąc rang ę oraz znaczenie Miasta Ko ściana w przestrzeni krajowej i europejskiej. Specyfika prac modernizacyjnych wpłynie korzystnie na zabytek, nie powoduj ąc negatywnych oddziaływa ń i nie ingeruj ąc bezpo średnio w środowisko przyrodnicze.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 55

Charakter zada ń inwestycyjnych okre ślany jest mianem pozytywnego, bezpo średniego i długoterminowego.

4.10. Podsumowanie potencjalnego oddziaływania na środowisko

Tabela poni żej zawiera wyniki analiz przeprowadzonych dla poszczególnych komponentów środowiska oraz aspektów oddziaływa ń (rozdziały 5.1 – 5.9). Zawiera tak że informacje o mo żliwych bezpo średnich oddziaływaniach negatywnych, jakie mog ą pojawi ć si ę w trakcie realizacji Programu lub w wyniku jego realizacji. Gminny Program Rewitalizacji zgodnie z zało żeniami b ędzie realizował cel główny Programu tj.: Osi ągni ęcie trwałego i zrównowa żonego rozwoju miasta Ko ściana oraz poprawa jako ści życia lokalnej wspólnoty poprzez podj ęcie działa ń w sferze przestrzennej, społecznej i gospodarczej zmierzaj ących do wyprowadzenia obszarów zdegradowanych miasta z sytuacji kryzysowej. Negatywne oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska mog ą by ć zwi ązane przede wszystkim z realizacj ą projektów inwestycyjnych. Wyst ąpienie ewentualnych negatywnych oddziaływa ń mo żliwe b ędzie jedynie na etapie prowadzenia prac budowlanych i b ędą to oddziaływania krótkotrwałe i odwracalne. Ponadto, maj ąc na uwadze zasad ę przezorno ści nale ży zachowywa ć wszelkie procedury prawne w zakresie wymaga ń ochrony środowiska zwi ązane z planowaniem i realizacj ą działa ń inwestycyjnych oraz posiłkowa ć si ę konkretnymi ocenami oddziaływania na środowisko dla poszczególnych inwestycji.

Tabela 11. Przewidywane potencjalne bezpo średnie oddziaływania przedsi ęwzi ęć na poszczególne komponenty środowiska

ść

Nr

przedsi ęwzi ęc Nazwa przedsi ęwzi ęcia i zasoby

ść ść

ia norodno ż Ró biologiczna Obszary chronione Zdrowie ludzi Jako wód Jako powietrza Powierzchnia ziemi Krajobraz Klimat Zabytki Rozbudowa infrastruktury 1 sportowo-basenowej przy basenie +/- 0 +/- +/- +/- +/- +/- +/- 0 miejskim w Ko ścianie 2 Rewitalizacja Ratusza +/- 0 +/- +/- +/- +/- +/- +/- +/- Rewitalizacja Rynku wraz z 3 +/- 0 +/- +/- +/- +/- +/- +/- +/- ulicami przyległymi 4 Przedsi ęwzi ęcia wła ścicieli i +/- 0 +/- +/- +/- +/- +/- +/- 0

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 56

użytkowników wieczystych nieruchomo ści obejmuj ące roboty budowlane, prace konserwatorskie oraz prace restauratorskie w tym termomodernizacyjne i obni żaj ące koszty zu życia energii Budowa ko ścia ńskiego traktu 5 +/- 0 +/- +/- +/- +/- +/- +/- 0 rekreacyjnego etap VI-VII Rewitalizacja Obiektów Wojewódzkiego Szpitala 6 Neuropsychiatrycznego im. +/- 0 +/- +/- +/- +/- +/- +/- 0 Oskara Bielawskiego w Ko ścianie Rewitalizacja po kolejowych 7 terenów wokół dworca +/- 0 +/- +/- +/- +/- +/- +/- 0 kolejowego w Ko ścianie Rewitalizacja terenów po byłych 8 0 +/- +/- +/- +/- +/- +/- +/- +/- zakładach tytoniowych Rozbudowa Ko ścia ńskiego Ośrodka Kultury wraz z 9 +/- 0 +/- +/- +/- +/- +/- +/- 0 rewitalizacj ą przyległych terenów zielonych Źródło: opracowanie własne Jak wynika z przeprowadzonych analiz wdro żenie przedsi ęwzi ęć w ramach GPROMP w dłu ższej perspektywie czasu b ędzie wi ązało si ę z pozytywnym oddziałaniem na zdrowie ludzi, bioró żnorodno ść biologiczn ą, krajobraz, zasoby naturalne oraz zabytki i zasoby materialne. Przedsi ęwzi ęcia rewitalizacyjne wpłyn ą na zwi ększenie potencjału kulturowego i przyrodniczego, a tym samym pozytywne oddziaływa ć b ędą na krajobraz oraz środowisko przyrodnicze poprzez przywracanie terenom warto ści u żytkowych. Zasadniczo przedsi ęwzi ęcia zmierza ć b ędą do podkre ślenia atrakcyjnych warunków przyrodniczych (w tym ochrony i rozwoju bioró żnorodno ści) oraz kulturowych wyst ępuj ących na terenie Miasta Ko ścian. Realizacja działa ń, polegaj ących na budowie bezpiecznych ogólnodost ępnych, wielofunkcyjnych przestrzeni publicznych b ędzie miała pozytywny wpływ na realizacj ę potrzeb mieszka ńców w zakresie rekreacji i wypoczynku oraz przyczyni si ę do wzmocnienia poczucia to żsamo ści i lokalnej integracji społecznej. Ka żde z zamierzonych przedsi ęwzi ęć pozytywnie oddziaływa ć b ędzie zarówno na sfer ę społeczn ą, jak i ekonomiczn ą, a ponadto przyczyni si ę do poprawy lokalnej infrastruktury oraz pokonywania barier społecznych.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 57

Rys.13. Przedstawienie graficzne przedsi ęwzi ęć opisanych w prognozie oddziaływania na środowisko

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 58

4.11. Transgraniczne oddziaływanie projektu GPROMP dla Miasta Ko ścian na środowisko

Ko ścian i jego najbli ższe otoczenie nie s ąsiaduje bezpo średnio z terytoriami pa ństw ościennych. Zgodnie charakterystyk ą działa ń, jakie mog ą by ć realizowane w ramach GPROMP, skutki realizacji Programu nie b ędą mie ć znaczenia transgranicznego.

4.12. Oddziaływania skumulowane

Przy zachowaniu ostro żno ści i uwzgl ędnieniu zasad zrównowa żonego rozwoju podczas realizacji poszczególnych przedsi ęwzi ęć , a tak że zastosowaniu proponowanych rozwi ąza ń (rozdział 6) maj ących na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj ę przyrodnicz ą negatywnych oddziaływa ń na środowisko, mi ędzy wi ększo ści ą zaplanowanych działa ń nie będą wyst ępowały znacz ące interakcje (lub b ędą pomijalne w skutkach dla środowiska). W celu unikni ęcia uci ąż liwo ści zwi ązanych z oddziaływaniami skumulowanymi nale ży ustali ć harmonogram prac oraz informowa ć zainteresowane strony o zamiarze prowadzenia prac budowlanych. Zatem realizacja GPROMP nie powinna powodowa ć oddziaływa ń skumulowanych.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 59

5. Rozwi ązania maj ące na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj ę przyrodnicz ą negatywnych oddziaływa ń na środowisko, mog ących by ć rezultatem realizacji projektowanego dokumentu

Propozycje zapobiegania lub ograniczania oddziaływań negatywnych uwzgl ędniaj ą zasad ę przezorno ści, zgodnie z któr ą w przypadkach, gdy negatywne oddziaływanie na środowisko dla danych działa ń nie jest możliwe do jednoznacznego okre ślenia (ze wzgl ędu na deficyt informacji), wszelkie prawdopodobie ństwo wyst ąpienia negatywnych skutków traktuje si ę tak, jak pewno ść ich wyst ąpienia. Dlatego te ż przedstawiono ramowe zasady maj ące na celu zapobieganie lub ograniczanie negatywnych oddziaływa ń: Przedsi ęwzi ęcia przewidziane do realizacji w projekcie GPROMP mog ą powodowa ć głównie przej ściowe uci ąż liwo ści dla środowiska. Dotyczy to przede wszystkim przedsi ęwzi ęć infrastrukturalnych na etapie ich realizacji, należy zatem zwróci ć szczególn ą uwag ę na przebieg prac budowlanych (oddziaływania te b ędą miały w wi ększo ści charakter odwracalny i b ędą wyst ępowały krótkoterminowo). Negatywne oddziaływanie na środowisko wynikaj ące z realizacji przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych mo żna ograniczy ć poprzez podj ęcie i zastosowanie odpowiednich kroków zapobiegawczych (np. poprzez prawidłowe sporz ądzenie projektu, uwzgl ędniaj ącego potrzeby ochrony środowiska zarówno na etapie budowy, jak i w fazie eksploatacji oraz w ko ńcowej fazie życia obiektu - likwidacji budowli/budynku/infrastruktury oraz analiz ę cyklu życia). Do ogólnych działa ń ograniczaj ących oddziaływanie środowiskowe prac budowlanych nale żą : • stosowanie odpowiednich technologii, materiałów i rozwi ąza ń konstrukcyjnych, • prawidłowe zabezpieczenie techniczne sprz ętu i placu budowy w czasie realizacji inwestycji, • dostosowanie prac do harmonogramu robót, • nadzór nad skuteczno ści ą i jako ści ą realizacji, • stosowanie wysokiej klasy rozwi ąza ń technicznych (zgodnych z KET/FET i odnoszonych do poziomów referencyjnych okre ślonych w dokumentach BAT i BREF i uwzgl ędniaj ących aktualny stan wiedzy oraz wyzwania technologiczne), • racjonalne gospodarowanie materiałem budowlanym,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 60

• ograniczanie i oszcz ędzanie podczas budowy surowców (woda, piasek, energia), • segregacja odpadów powstaj ących na terenie budowy, • wła ściwe zagospodarowanie odpadów. Istotne jest zachowanie dro żno ści korytarzy ekologicznych oraz utrzymanie głównych szlaków migracji zwierz ąt. Nale ży d ąż yć do ochrony przed zabudow ą lub znacz ącym przekształceniem terenów zadrzewionych, elementów krajobrazowych o warto ści kulturowej bądź przyrodniczej (takich jak niewielkie starorzecza i mokradła, nadrzecznych drzew i zadrzewie ń) oraz obszarów niele śnych stanowi ących ostoje cennych gatunków ro ślin i zwierz ąt oraz siedlisk przyrodniczych obszarów wa żnych. Budynki po przeprowadzonych modernizacjach powinny komponowa ć si ę z otoczeniem i były dostosowane architektonicznie do pozostałych obiektów, nie powoduj ąc dysharmonii krajobrazu. Aby zminimalizowa ć negatywne oddziaływanie realizowanych przedsi ęwzi ęć zwi ązanych z usuwaniem cz ęś ci istniej ących drzew i krzewów, nale ży stosowa ć kilka podstawowych zasad: • generalnie usuwanie drzew i krzewów z obszarów rewitalizowanych powinno by ć podyktowane ich złym stanem zdrowotnym lub korekt ą nieprawidłowo przeprowadzonych nasadze ń oraz usuwaniem samosiewu; • dopuszcza si ę usuwanie drzew koliduj ących z planowan ą zabudow ą, przy braku mo żliwo ści ich przesadzenia oraz po rozwa żeniu wariantów lokalizacyjnych obiektów. W trakcie prac budowlanych nale ży te ż zwróci ć uwag ę na odpowiednie zabezpieczenie drzew w bezpo średnim s ąsiedztwie przeprowadzanych prac budowlanych. Mo żna to osi ągn ąć poprzez owini ęcie pni jut ą, mchem lub innym mi ękkim materiałem, a nast ępnie deskami oraz obwi ązanie sznurem lub drutem zabezpieczaj ącym przed odkryciem. Uszkodzenie korzeni mo że tak że nast ąpi ć przy wykonywaniu instalacji podziemnych. Najbardziej niebezpieczne dla ro ślin jest wykonywanie prac ziemnych latem (przesuszenie) oraz zim ą (przemarzni ęcie). Najbezpieczniej, gdy ro śliny s ą w okresie spoczynku. Poniewa ż ci ęż ki sprz ęt budowlany mo że zniszczy ć korzenie drzew w obr ębie wykopów, wszelkie roboty ziemne powinny by ć wykonywane z odpowiednio szczególn ą ostro żno ści ą w obr ębie systemów korzeniowych. Odsłoni ęte korzenie drzew na czas budowy powinny zosta ć okryte np. matami ze słomy lub tkanin workowatych.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 61

Ze wzgl ędu na mo żliwo ść wyst ępowania gatunków ptaków obj ętych ochron ą oraz nietoperzy w dziuplach drzew stanowi ących kryjówki, dla ich ochrony konieczne jest zachowanie starodrzewia oraz wskazane jest wieszanie specjalnej konstrukcji budek lęgowych. Normalnym tokiem post ępowania jest w takim przypadku zawiadomienie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska i post ępowanie zgodnie z jego wskazaniami.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 62

6. Analiza wariantowa

W niniejszym dokumencie przyj ęto mo żliwo ść wyst ąpienia nast ępuj ących wariantów: • Wariant „zero” – polegaj ący na zaniechaniu realizacji działa ń wynikaj ących z GPROMP (skutki środowiskowe opisano w rozdziale 7.1), • Wariant realizacyjny polegaj ący na poszukiwaniu innych sposobów wdra żania dla zaplanowanych typów przedsi ęwzi ęć . Realizacja niektórych zamierze ń GPROMP mo że skutkowa ć wyst ąpieniem negatywnych oddziaływa ń na środowisko, jednak b ędą one znacz ąco mniejsze w porównaniu ze skutkami jakie mogły by wyst ąpi ć w przypadku odst ąpienia od realizacji Programu, co potwierdza analiza wariantu „zero” przeprowadzona w rozdziale 7.1. Nale ży mie ć na uwadze, że realizacja Programu jako cało ści jest nie tylko szans ą na uzyskanie wymiernych, pozytywnych skutków środowiskowych, ale tak że wzajemne zale żno ści planowanych do realizacji działa ń umo żliwi ą osi ągni ęcie efektu synergii. Ewentualne negatywne oddziaływania poszczególnych przedsi ęwzi ęć na środowisko mog ą zosta ć zminimalizowane poprzez zastosowanie odpowiednich rozwi ąza ń technologicznych lub/i odpowiedniej, uwzgl ędniaj ącej specyficzne uwarunkowania lokalizacji.

6.1 Analiza wariantu „zero” – zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu GPROMP dla Miasta Ko ściana na środowisko

Zidentyfikowane w mie ście Ko ścian obszary problemowe zwi ązane s ą przede wszystkim z funkcjonowaniem oraz organizacj ą przestrzeni publicznej (m.in.: słabo rozwini ęta infrastruktura rekreacyjno-sportowa, turystyczna, brak urz ądzonych terenów zielonych) oraz pogł ębiaj ącymi si ę problemami w sferze społecznej (zjawiska „starzenia si ę społecze ństwa”, ubo żenia społecze ństwa, wyst ępowania patologii społecznych). Problemy zidentyfikowane w sferze gospodarczej utrudniaj ą zrównowa żony rozwój Miasta. Problemy te nie koncentruj ą si ę w jednym z jego obszarów (dzielnicy), maj ą raczej charakter rozproszony i dotycz ą skali całego Miasta.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 63

Zaplanowane działania rewitalizacyjne zdiagnozowane zostały w oparciu o przeprowadzon ą diagnoz ę stanu istniej ącego i odpowiadaj ą na zidentyfikowane potrzeby społeczne, gospodarcze, przestrzenne, środowiskowe Ko ściana. Działania rewitalizacyjne Programu stanowi ą sie ć zintegrowanych działa ń infrastrukturalnych, które wraz z terenami zielonymi i rekreacyjnymi, w przestrzeni Miasta utworz ą sie ć bezpiecznych ogólnodost ępnych, wielofunkcyjnych przestrzeni publicznych. Odst ąpienie od wdro żenia działa ń rewitalizacyjnych w zakresie infrastruktury społecznej, gospodarczej i technicznej nie pozwoli na realizacj ę celu głównego Gminnego Programu Rewitalizacji tj. przyczyni si ę do poprawy jako ści życia mieszka ńców, a tym samym nie wpłynie na popraw ę warunków przestrzennych, społecznych, środowiskowych oraz gospodarczych. Zaniechanie realizacji działa ń rewitalizacyjnych uniemo żliwi aktywizacj ę dzielnic/obszarów Miasta poprzez dostosowanie ich programu funkcjonalno-użytkowego do potrzeb mieszka ńców oraz popraw ę estetyki przestrzeni publicznych Miasta co jest niezb ędnym elementem dla wzmocnienia to żsamo ści lokalnej mieszka ńców, jak i dla dalszego rozwoju Ko ściana jako Miasta otwartego dla turystów. Odst ąpienie od realizacji postanowie ń Programu mo że zahamowa ć proces zwi ększenia potencjału kulturowego i przyrodniczego. Brak działa ń rewitalizacyjnych uniemo żliwi rozwój gospodarczy oraz społeczny Miasta. Wraz z wdro żeniem Programu mo żna zatem oczekiwa ć pozytywnych skutków środowiskowych, które mog ą wpływa ć na spowolnienie lub zahamowanie niekorzystnych tendencji poszczególnych elementów środowiska. Nale ży mie ć jednak na uwadze, że sam GPROMP mo że przynie ść pozytywne efekty środowiskowe w dłu ższej perspektywie czasowej pod warunkiem, że stan środowiska nie b ędzie ulegał pogorszeniu w wyniku innych planowanych działa ń programowych w przyszło ści, szczególnie projektów infrastrukturalnych o du żym zakresie i skali oddziaływania na środowisko. Podsumowuj ąc, efekt niewdro żenia samego GPROMP mógłby pogł ębi ć zjawiska środowiskowe zmierzaj ące w negatywnym kierunku oraz wpłyn ąć co najwy żej neutralnie na te komponenty, w których nast ępuje poprawa. Skumulowania pozytywnych efektów środowiskowych upatruje si ę w kompleksowo ści i integralno ści zaplanowanych projektów, zgodnym z wymogami ochrony środowiska

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 64

wdro żeniu inwestycji oraz z precyzyjnym monitoringiem skutków ich wdra żania w oparciu o zdefiniowane wska źniki zrównowa żonego rozwoju.

6.2 Analiza mo żliwych wariantów alternatywnych w stosunku do działa ń zaproponowanych w GPROMP dla Miasta Ko ściana

Gminny Program Rewitalizacji jest bardzo konkretnym opracowaniem okre ślaj ącym szczegółowo planowane działania zmierzaj ące do zmian w sferze społecznej, gospodarczej i przestrzennej Ko ściana. W GPROMP uj ęte zostały zadania inwestycyjne, ukierunkowane na popraw ę stanu przestrzeni miejskiej, a tak że na jako ść funkcjonowania i wzmocnienie kapitału ludzkiego. W kontek ście powy ższego, trudno wskazywa ć rozwi ązania alternatywne. Przedstawiona w GPROMP dla Miasta Ko ściana koncepcja działa ń jest spójna i cało ściowa, której poszczególne elementy ł ącz ą si ę ści śle z innymi, pozwalaj ąc osi ągn ąć efekt synergii. Poszukiwanie rozwi ąza ń alternatywnych byłoby de facto kwestionowaniem całej, kompleksowej wizji przebudowy/rozwoju zaprezentowanej w Programie i wymagałoby stworzenia zupełnie nowej koncepcji rozwoju. O rozwi ązaniach alternatywnych nie mo żna, wi ęc mówi ć w kontek ście ogólnej koncepcji rewitalizacji obszarów Miasta Ko ściana, ale na etapie wdra żania GPROMP mo że si ę pojawi ć potrzeba/celowo ść wariantowania, uwzgl ędniaj ąca: • wybór innych od pierwotnie zakładanych, funkcji dla poszczególnych obiektów/obszarów; • wybór nieco innej koncepcji zagospodarowania/funkcjonowania poszczególnych obiektów/obszarów; • zmiana priorytetów (kolejno ść działa ń); Metodologia opracowania Prognozy nakazuje dokonanie propozycji rozwi ąza ń alternatywnych w stosunku do przewidywanych w projekcie dokumentu - rozwi ązań, które pozwoliłyby osi ągn ąć zamierzone cele przy mniejszej skali uci ąż liwo ści i oddziaływa ń na ró żne aspekty środowiska (realizacja zamierzonych celów byłaby wówczas z punktu widzenia oddziaływa ń na środowisko bardziej efektywna – zostałaby osi ągni ęta przy ni ższych kosztach).

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 65

Zadania przewidziane w GPROMP maj ą tylko nieznaczny wpływ na analizowane aspekty środowiska – wi ększo ść ma charakter neutralny, a spo śród tych oddziałuj ących na środowisko, obserwuje si ę przewag ę oddziaływa ń pozytywnych, nad negatywnymi. Oceniaj ąc wpływ na ró żne elementy środowiska nale ży zauwa żyć, że zmiany pozytywne b ędą „silne” – to znaczy istotne i zauwa żalne, podczas gdy prognozowane zmiany negatywne b ędą raczej „słabe” (skala ich oddziaływania b ędzie raczej niewielka). Uwzgl ędniaj ąc powy ższe, nale ży wi ęc stwierdzi ć, że poszukiwanie rozwi ąza ń alternatywnych (istotnych z punktu widzenia ograniczania oddziaływania na środowisko) jest bezcelowe – gdy ż zaproponowane działania pozwalaj ą na realizacj ę zakładanych celów przy niewielkich kosztach środowiskowych. Maj ąc na celu zapobieganie i ograniczanie negatywnych oddziaływa ń na środowisko, w ramach niniejszej Prognozy zaproponowano zasady oraz rozwi ązania jakie nale ży wzi ąć pod uwag ę podczas oceny poszczególnych przedsi ęwzi ęć : • oszcz ędzanie zasobów terenowych, nie wolno dopuszcza ć do wył ączania jakichkolwiek terenów z u żytkowania; u żytkowanie tymczasowe jest lepsze ni ż pozostawienie terenu niezagospodarowanego, wykorzystanie terenów uprzednio zagospodarowane, a nie tereny zielone, • trwało ść rozwi ąza ń (urz ądze ń i kompozycji przestrzennych), • wspieranie rozwi ąza ń technologicznych minimalizuj ących negatywne oddziaływanie na środowisko, • wzmacnianie przedsi ęwzi ęć generuj ących efekty i korzy ści długoterminowe, • wspieranie przebudowy obszarów funkcjonalnych i problemowych, • ochrona obszarów i stref wra żliwych i chronionych.

7. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym informacji zawartych w Prognozie

Prognoza oddziaływania na środowisko została przygotowana w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji Obszarów Miejskich i Poprzemysłowych dla Miasta Ko ściana, w celu oceny oddziaływania skutków realizacji planowanych przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych na środowisko. Głównym celem rewitalizacji jest osi ągni ęcie trwałego i zrównowa żonego rozwoju Miasta Ko ściana oraz poprawa jako ści życia lokalnej wspólnoty poprzez podj ęcie

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 66

działa ń w sferze przestrzennej, społecznej i gospodarczej zmierzaj ących do wyprowadzenia obszarów zdegradowanych miasta z sytuacji kryzysowej. Prognoza oddziaływania na środowisko dotyczy oceny realizacji o śmiu przedsi ęwzi ęć : Rozbudowa infrastruktury sportowo-basenowej przy basenie miejskim w Ko ścianie; Rewitalizacja Ratusza; Rewitalizacja Rynku wraz z ulicami przyległymi; Przedsi ęwzi ęcia wła ścicieli i u żytkowników wieczystych nieruchomości obejmuj ące roboty budowlane, prace konserwatorskie oraz prace restauratorskie w tym termomodernizacyjne i obni żaj ące koszty zu życia energii; Budowa ko ścia ńskiego traktu rekreacyjnego etap VI-VII; Rewitalizacja Obiektów Wojewódzkiego Szpitala Neuropsychiatrycznego im. Oskara Bielawskiego w Ko ścianie; Rewitalizacja po kolejowych terenów wokół dworca kolejowego w Ko ścianie Rewitalizacja terenów po byłych zakładach tytoniowych. Przedsi ęwzi ęcia maj ą by ć zlokalizowane w województwie wielkopolskim, powiecie kościa ńskim, gminie Miejskiej Ko ścian. Potencjalne negatywne oddziaływanie planowanych przedsi ęwzi ęć mo że pojawi ć si ę jedynie w okresie ich realizacji. Takie oddziaływanie mo że wyst ąpi ć w trakcie wszelkich robót zwi ązanych z przebudow ą lub budow ą nowej infrastruktury czy te ż termomodernizacji. Potencjalne negatywne oddziaływanie b ędzie miało charakter krótkotrwały i odwracalny. Przewiduje si ę, że skutkiem rewitalizacji w ramach Gminnego Projektu Obszarów Miejskich i Poprzemysłowych dla Miasta Ko ściana, b ędzie trwała poprawa sfery zarówno środowiskowej, społecznej, jak i gospodarczej omawianego obszaru.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 67

8. Materiały źródłowe

1) Bank Danych Regionalnych GUS – dane statystyczne. 2) Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET – Polska. Fundacja IUCON Poland. Warszawa 1995. 3) Obja śnienie do Mapy Geo środowiskowej Polski 1:50 000 (MGsP) Plansza A - Arkusz: Ko ścian, 2005 4) Obja śnienie do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1: 50 000 – Arkusz Ko ścian, 5) Podstawowe opracowanie ekofizjograficzne dla terenu miasta Ko ściana. LexUrbi. Wrocław 2006. 6) Program ochrony środowiska i plan gospodarki odpadami dla miasta Ko ściana. 7) Program ochrony środowiska Miasta Ko ścian Strategia Rozwoju Gminy Ko ścian na lata 2016-2023. 8) Program Ochrony Środowiska dla Miasta Ko ścian na lata 2015-2018 z perspektyw ą do 2022. 9) Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2005 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, których wprowadzanie w ściekach przemysłowych do urz ądze ń kanalizacyjnych wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego (Dz.U. 2008 nr 229 poz. 1538). 10) Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. (Dz.U. 2014 poz. 112). 11) Rozporz ądzeniu Ministra Gospodarki z dnia 29 stycznia 2016 r. w sprawie rodzajów i ilo ści substancji niebezpiecznych, których znajdowanie si ę w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwi ększonym ryzyku albo zakładu o du żym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej (Dz.U. z 2016 r., poz. 138). 12) Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Ko ściana. PZMiO „Teren”. Łód ź 2001. 13) Stupnicka E., Geologia Regionalna Polski. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007. 14) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2016 r., poz. 2134 z pó źn. zm.). 15) Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne. (Dz.U. z 2015 r., poz. 469 z pó źn. zm.).

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 68

16) Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2016 r., poz. 1987). 17) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2017 r., poz. 519). 18) Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2016 r., poz. 778 z pó źń . zm.). 19) Ustawa z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. 2016 poz. 353 z pó źń . zm.).

9. Spis rysunków

Rysunek 1. Poło żenie miasta Ko ścian na tle powiatu ko ścia ńskiego ...... 15 Rysunek 2 Droga ekspresowa, krajowa oraz wojewódzka znajduj ąca si ę na omawianym obszarze ...... 16 Rysunek 3. Plan przestrzenny miasta Ko ścian ...... 16 Rysunek 4. Regionalizacja fizyczno – geograficzna pojezierza i pradoliny wielkopolskiej ... 18 Rysunek 5 Poło żenie Miasta Ko ściana na tle Mapy Geologicznej Polski (przekształcona).... 20 Rysunek 6 Lokalizacja na mapie zło ża gazu ziemnego „Ko ścian S” oraz „Ko ścian S-Ca 2” .. 22 Rysunek 7 Formy ochrony przyrody w otoczeniu Miasta Ko ścian ...... 33 Rysunek 8. Liczba mieszka ńców w Mie ście Ko ścian w latach 2010-2015 ...... 33 Rysunek 9. Struktura mieszka ńców według ekonomicznych grup wieku (wiek przedprodukcyjny, wiek produkcyjny, wiek poprodukcyjny) w Mie ście Ko ścian na tle powiatu ko ścia ńskiego i województwa wielkopolskiego w 2015 r...... 34 Rysunek 10. Piramida wieku mieszka ńców Ko ściana na koniec roku 2015 ...... 35 Rysunek 11. Liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych w Mie ście Ko ścian w latach 2006- 2015 ...... 36 Rysunek 12. Liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych według płci w Mie ście Ko ścian w latach 2010-2015 ...... 37

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 69

10. Spis tabel

Tabela 1 Symbol klasy dla poszczególnych substancji wpływaj ących na jako ść powietrza w województwie Wielkopolskim ...... 26 Tabela 2. Przedsi ęwzi ęcia rewitalizacyjne uj ęte GPROMP dla Miasta Ko ściana ...... 38 Tabela 3. Przewidywane oddziaływania przedsi ęwzi ęć na ró żnorodno ść biologiczn ą ...... 40 Tabela 4. Przewidywane oddziaływania przedsi ęwzi ęć na obszary chronione ...... 42 Tabela 5. Przewidywane oddziaływania przedsi ęwzi ęć na zdrowie ludzi ...... 44 Tabela 6. Przewidywane oddziaływania przedsi ęwzi ęć na jako ść i zasoby wód ...... 46 Tabela 7. Przewidywane oddziaływania przedsi ęwzi ęć na jako ść powietrza ...... 48 Tabela 8. Przewidywane oddziaływania przedsi ęwzi ęć na powierzchni ę ziemi ...... 49 Tabela 9. Przewidywane oddziaływania przedsi ęwzi ęć na krajobraz ...... 51 Tabela 10. Przewidywane oddziaływania przedsi ęwzi ęć na klimat...... 54 Tabela 11. Przewidywane potencjalne bezpo średnie oddziaływania przedsi ęwzi ęć na poszczególne komponenty środowiska ...... 56

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020