De Zelfzwichter31 3 83 Bij De Voorplaat
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
de zelfzwichter31 3 83 Bij de voorplaat : Op de voorplaat ziet U de bovenkant van de molen 1 /\eolus ' te Adorp. Deze molen i s in 1851 voor B. G. Costerhuis door molen mal~er Kortholt van Huis c n er bru~ gebouwd . De vlucht is 22 meter en de werktuigen bestaan uit e~n kopoel maalstenen en Lwue pelstenen. neostal wordt deze molen bemalen door molenaar/eigenaar t) . 1\ruijer samen met vrijwilli ger- in- opleidine '·:artin van ·;)oornik. 0artin hoopt binnenkort z ' n diplo~a als vrijwillig molenaar te behalen. \f arderop in oe za Zelfzwicn ter, in de rubrielt molennieuws , kunt U meer over deze molen lezen. l"o to: :: . ·· • van i)oornik. Oe Zelfzwichter --jaargang 8, nummer 3 1 Hedakt ie: september 1983 B. Jongsma , Groningen l)erk Jan Tinga, Groningen Henk Berends , Sebaldebur en !'.artin E. van Doornik, Rasquert Druk: Gron. Stichting voor Sociaal en Cultureel 1'/ erk Redaktie- adres: ~ostbus 213 , 9700 AE Groningen Dit i s het adres voor alle post, bestemd voor de Verenigi ng Vrienden van de Groninger Molens en de Stichting Groninger Molen vrienden. ' De Zelfzwichter' is het orgaan van de Vereniging en de Stichting en versc h~nt in de maanden maart, j uni, september en december. In deze zelfzwichter: Najaarsvergadering 10 nov. 2 Afscheid P. O. Lindenberg 2 Molenaar Rienks overleden 3 De Langelandster 4 Stoomgemaal Winschoten 7 Excursie Friesland 9 Nogmaals Lattrap 9 Oude begroting Pewsum 13 Molennieuws 17 Molenaar Garst 20 Over een molenverzameling 23 de zelfzwichter 383 Najaarsvergadering 10 november in Delfzijl Onze najaarsvergadering zal wo r den gehouden o p donderdag 10 november 1983 , te weten in de zaal •De Schans' van het ontmoetings centrum ' De Molenberg'. Onze vereniging bestaat dan 10 jaar en we mogen aanname:, , dat de verschillende s prekers die avond dat heugelijke feit zullen memoreren. Ook komt het bestuur deze a vond met het voorstel de heer L. B. Buiskool uit Blijham te benoemen in de t ussentijds ontstane vacature Derk Jan Tinga. Nadere bijzonderheden over deze avond zullen nog volgen. Noteert U de datum alvast in Uw agenda! Kopij voor het laatste nummer van de Zelfzwicht er van dit jaar gaarne inleveren vóór ~~9yembeL ! P.O. Lindenbergh In verband met het bereiken van de vijf-en-zestigjarige leeftijd i s de heer P. O. Li ndenbergh te Nieuwol da met ingang van 1 juli 1983 met pensioen gegaan. Onder voorzitterschap van de heer Lindenbergh deed h et Wa t ers chap Oldamb t o.a. veel a an vertletering en modernis ering van de wa ter staatkundige voorzieningen in het uitgestrekte üldambster gebied. Daa rbi j had men niettemin oog voor de historische en monumentale waarde van windwatermolens. I n 1963 werd e en bijdrage aan de heer s. Gr aaf huis gegeven in de restauratiekosten van De Noordermol en te Noordbroeksterhamrik (nr 82). De molens, die verder konden wor den behouden zijn: nr 93 .- De Westerse Watermolen te Nieuw ScHeemda en nr 95 - - De Dellen te •t Waar. 2 Om de laatste mo lens met me er zekerheid te behouden nam de heer Lindenbergh in 1979 het initiatief voor de ?Prichting van de Molenstichting Oldambt. Het voorzitterschap van deze stichting heeft hij voorshands op aandrang aangehouden, hoewel hij vele andere 'bijbaantjes' heeft beëindigd. Op 30 juni 1983 bezochten zeer veel mensen de afscheidsreceptie in het dorpshuis de EsbÖrg te Scheemda. Ingewijden weten , dat ze afscheid namen vaneen energieke water schapsvoorzitter, die zich bovendien gesteund wist door bekwame medewerkers. In het mooie waterschapshuis te Scheemda kan men rekenen op een pr ettige sfeer, Dat is een gunstig uitgangspunt voor de nieuwe voorzitter,de heer J . Slim, B. J • Mulder Rienks overleden Op 24 juni 1983 is overleden Hendrik A. Rienks , oud- molenaar van de Koningslaagte, in de ouderdom van 80 jaar. Voordat Rienks als watermulder aan de Koningslaagte was verbonden, zorgde hij voor de bemaling van het waterschap De Vereniging te Onderdendam, met de molen Zilvermeeuw. Later gingen de polders Koningslaagte en De Vereniging op in het waterschap Hunsingo, waarmede toen de watermolens, in het Groninger molenboek de nrs. 13 en 10, in eigendom overgingen naar het grote waterschap, weer later aan de Molenstichting Hunsingo en Omstreken, , Het is dus niet verwonderlijk, dat de heer R. J . Clavering in zijn toespraak tijdens de crematieplechtigheid een en ander over de levensgeschiedenis van de heer Rienks wist te vertellen. Doch ook vele anderen kennen de overledene als een toegewijde watermulder met veel technisch inzicht. Hij was bovendien een knutselaar van formaat. In de molen Koningslaag te s tonden diverse houtbewerkingsmachines opgesteld. Vele modelmolens zijn daar gemaakt. Als men daar met hem over sprak, bleek wel dat hij ook best molenmaker had willen worden. Zonder twijfel had hij daarvoor talent. Het echtpaar 1;, Dijk en 14 , ?ijk- •h enks (doch t er van de overledene) hadden hun · ~olus ' aan het Aduarderdiep l anee tijd in de rouwstand , 3 Postrekening Stichting De Stichting Groninger Molenvrienden heeft sinds enige tijd een eigen postgirorekening gekregen, te weten nr. 4005957. Penningmeester is de heer J . van Di _jk, Naluslaan 100, 9741 LN Groningen. Het gironummer van de Vereniging van Vrienden van de Groninger Molens is onveranderd 3866034. Penningmeester is Lammert Groene wold, watermolen Koningslaagte, Wolddijk 91 , 9785 TC Zuidwolde. Voorheen gold het laatst e nummer zowel voor de Vereniging als voor de Stichting. Conservering De Langelandster door T. de Jong. Deze molen staat aan de zuidoostzijde van het Kardingermaar tussen Garmerwolde en Thesinge. In het Groninger t1olenboek staat hij vermeld als nummer 21. Al enkele jaren kijken we met grote zorg naar deze mooie ranke molen. De t oestand werd steeds slechter; het _riet was er voor een groot deel aîgewaaid en je keek dwars door de molen heen. De beide Pot- roeden waren erg slecht; de hoekijzers, die de r uggagraa t vormen,waren in belangrijke mate weggeroest. De windpeluw was al voor de helft weggerot, de halssteen ~ weggezakt en de staande r oede s tond letterli jk op de grond. Dankzi j de as van de zelfzwichting , die door de molenas loopt en bij de s taart naar buiten komt , kwam het geheel niet naar beneden. I n overleg met de eigenaar, de Holenstichting Hunsingo heeft onze stichting ingegrepen. Nu restauratie steeds moeilijker wordt door de minderwordende f inanciën , zijn we tot conservering overgegaan. Eerder hadden we enige ervaring in deze geest opgedaan met de molen van de Zwakkenburger- en Ellertsvelderpolder, (nr 141 in het l<io len boek) . Door de onderhoudsplqeg , gevormd door enige vrijwi l ligers, werd het resterende· r iet eraf gehaald en verbrand, vermolmd 4 Cl riet en s t of van 150 j aar . He t i s ni et moeil ijk t e raden , hoe we er na de ze klus uit zagen ! Voor he t ver der e werk we rd molenmaker :Jedenäor p uit Zuidlaren , geholpen door de onderhoudspl oeg , ingeschakeld, De liggende roede wer d met een s lijpschij f doorgesl apen, Een beeld van de werkzaamheden waar na de beide helften naar beneden vi elen, D:i.t durfden we me t de s t aande r oede ni e t r iskeren. Een kraan werd er bij gehaald, die de a s met roede en al uit de molen takelde . Boven het we i l and klapt e het bovenste dee l naar beneden ; een / raar ge zicht de t we e hel f ten zo naas t elkaar om de as te zi en hangen ! Na verwi jdering is de a s weer, s tevig ges t ut, boven i n ti e mo l en gel ep;d, !je mol enmaker heef t het achtkan t bekl eed :ne t wa tervas t t ripl ex, Ook i s er een •noodka p ' op gemaakt en he t geheel is i n de ca rbolineum gezet. De s tenen vel dmu r en war en ook ere; s lecht. l)e ramen en oolt een deur zijn helemaa l dichte;erne t s el d . !)e molen s t aat nu t e wacht en op be t er e t i j den ; ee!E per j aar er naar toe voor controle en om bij t e verven en nu maar nopen , dat !'tij het niet t e l a ng zo hoeft vol t e houden, en missc hi en n o ~ eens helemaal in de oude ~ uis t e r ka n wor den her stel d ! Voorlopig ka n hij er i n elk geva l weer tegen. Volgens het Gr oninger i;olenboek zou de mo.hen een r oeJe l er.e ce 5 Na het werk hebben van 21 . 6 me t er, maar volgens onze scha t t ing haalt hij de 17 meter niet. Er zijn in de molen veel namen en data gesneden en het leek ons wel interessant er enkele van in ons blad te bes chr i j ven . In a chtien honderd en negentwintig is deze molen gezedt , G.D. van D ijl~ I CD 1829, I DV 1868 , E.D. v . Dijk 1860, :i!: D v Dijk 1864 , D K Vink 1&32 , E D v Dijk 1856. De Van Dijk' s waren eigenaar van deze molen; nazaten wonen te Bovenrijge, op de boerderij waar ook onze houtzaagmolen vandaan komt . Ook s taa t er een gedicht in de korbelen gesneden : HAD HEN OOIT I NT LAGELAND WAT J.;RNOLEN'S BRACHT TOT S'rAim DAN ZOUDEN I N DI E WATERPLASSEN I'IEINIG BES'rl!': VR UCH'rl;;N WASS EN ZAAG8N NU DJ:~ BATAAS ZOONBN DH Vft:Ll!:ER DIT LAND BEWOOND.8N 6 0 ZAAG EN ZALLES I N T VBRSCH I E:T NEEN DIT LAND ZIJ KBNDEN T NIET ALLES WAS TOEN WIL DERNIS WAAR NU BLOEI EN WELVAART IS D K VINK 1836 Wie deze Vink geweest is , misschien de ee·r ste mulder of de molenmaker , mo~elijk kan de heer Van der Veen Czn daarover opheldering geven.