XXXX XXXXXXXXXXX XXXXXXXXX

1 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105

XXXX XXXXXXXXXXX XXXXXXXXX

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY

Koszalin 2016

3 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 XXXX XXXXXXXXXXX XXXXXXXXX

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 4 WSTĘPY

Szanowni Państwo,

od momentu swojego powstania obecne Centrum Kultury 105, w przeszłości zna- ne jako Miejski Ośrodek Kultury, jest placówką, która na trwałe wpisała się w życie kulturalne Koszalina – kolejne pokolenia mieszkańców rozwijają tu swoje talenty, pa- sje, zainteresowania, uczestniczą w wydarzeniach artystycznych. Miniony czas to piękne przeżycia dzieci, młodzieży i dorosłych. To codzienna praca dla wartości uniwersalnych, osobowych, niezwykle ważnych dla każdego człowieka. Widać wyraźnie, że stały wysoki poziom imprez i zajęć, a także konsekwentnie realizo- wany, zaplanowany długoterminowo program zyskał akceptację odbiorców. CK 105 ciągle się zmienia, ewoluuje, podobnie jak zmieniają się potrzeby odbior- ców – systematycznie pojawiają się nowe formy zajęć, nowe formuły imprez. Przez 40 lat toczą się nieustanne zmagania tradycji z nowoczesnością, młodości z dojrzałością. Kolejne wynalazki współczesnej cywilizacji: telewizja, komputer, wideo, internet, loku- jąc się w naszych domach, mogły skutkować mniejszym zainteresowaniem kulturalną ofertą miasta. Ale mocne fundamenty Centrum sprawiają, że wychodzi ono z tych konfrontacji zwycięsko. Zmieniło się też samo jego oblicze, zwłaszcza po ostatnim remoncie, kiedy wnę- trza Centrum zyskały nowocześniejszy i bardziej przyjazny wygląd. CK 105 to nie tylko budynek, to przede wszystkim ludzie, którzy je tworzą i odwiedzają. Pracują i działają tu bowiem osoby o niespożytej energii i wielkich zdolnościach organizacyjnych, a przy tym nieustannie otwarte na nowe idee i pomysły. To pod ich opieką Centrum rozkwitło i na dobre wrosło w koszaliński krajobraz, stając się jednym z głównych filarów kultu- ralnych naszego miasta. Dziś, kiedy Centrum Kultury 105 obchodzi swe święto, składam jego pracownikom serdeczne gratulacje oraz podziękowania za dotychczasową działalność i sukcesy. Jednocześnie jestem przekonany, że to dopiero początek drogi, bo koszalińska kultura ma się dobrze i CK 105 ma przed sobą jeszcze wiele wyzwań. Wierzę, że te wyzwania będą impulsem do coraz szerszego rozwijania skrzydeł. Wszystkiego najlepszego!

Piotr Jedliński prezydent Koszalina

5 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 WSTĘPY

Zapraszam do Centrum Kultury 105

Na mnie spadł splendor kierowania Centrum Kultury 105 w chwili, gdy obchodzi ono tak piękny jubileusz. Jednak ta rocznica to tylko moment, krótki błysk w życiu placówki, na której obecny kształt złożyły się działania całej rzeszy ludzi. Zorganizowanie i wprawienie w ruch naszej lokalnej machiny kultury, kilka prze- prowadzek, otwarcie kina, kolejne przekształcenia struktur... Jest jasne, że nie byłoby tu mnie, gdyby nie ciężka praca moich poprzedników. Na konsumpcję tej dawki histo- rii zapraszam do monografii. Teraz jednak pragnę podziękować przede wszystkim tym, dzięki którym ta „karu- zela” kręci się teraz – i jednocześnie jestem pewny, że nie udałoby mi się tu wszystkich wymienić, dlatego poprzestanę na szybkim podsumowaniu. To CK 105 organizuje dzisiaj festiwal „Młodzi i Film”, którego pierwsza edycja od- była się w 1973 roku; to naszym dzieckiem jest festiwal „Generacja” i Hanza Jazz Festiwal, Festiwal Akordeonowy i wiele innych wydarzeń kulturalnych. Oferta kina Kryterium zaspokaja i te rozrywkowe, i te wysmakowane gusty koszalinian. Tych, którzy chcą nie tylko uczestniczyć, ale też tworzyć, zapraszamy do naszych zespołów artystycznych: tanecznych, wokalnych, instrumentalnych, teatralnych, re- cytatorskich. Oto z dumą kontynuujemy działalność równolatka centrum – zespołu „Bałtyk”. Dni Koszalina, Majówka Miejska, Sylwester, działalność Bałtyckiej Galerii Sztuki – to także ciężka praca ludzi z CK 105. Nie tylko kierowników, odpowiedzialnych za koncepcje, ale i pracowników technicznych, którzy w praktyce dopinają wszystko na ostatni guzik. O skali rozwoju niech świadczą liczby: w 2010 roku bilans imprez CK 105 zamknął się niecałą setką, w 2014 roku – było ich już trzy razy więcej, niemal 300! W kulturze zawsze można więcej i lepiej. Zapewniam, że z całym zespołem dalej jestem głodny sukcesów, dalej głodny wyzwań, które ubarwią nasz koszaliński pejzaż kulturalny. Co więc po „Trendach”, Clubie 105, realizowanych z sukcesem produkcjach filmowych? Przed nami przygotowanie oferty skrojonej pod potrzeby grupy 55+ (o ludziach tych – patrząc na ich aktywność i pasje – coraz niezręczniej mówić seniorzy). Kolejnym krokiem będzie uruchomienie filmowego kanału internetowego. Co do dalszych planów: szukam potrzeb, które Centrum Kultury 105 będzie mogło zaspokoić. A te na pewno się pojawią – i na nie czekamy.

Paweł Strojek dyrektor Centrum Kultury 105

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 6 HISTORIA MOK

Historia MOK/CK 105 (1976 – 2016)

oczątki długich i barwnych historii bywają niepozorne. Przypuszczalnie nie byłoby dzisiejszego Centrum Kul- tury 105 (CK 105), gdyby nie decyzja sprzed 40 lat ówczesnego prezydenta Koszalina. 16 stycznia 1976 roku Bernard Kokowski powołał, w miejsce Wydziału PKultury Fizycznej i Turystyki (WKFiT) Urzędu Miejskiego, Miejski Ośrodek Kultury (MOK). Stanowisko dyrektora MOK objął do- tychczasowy kierownik WKFiT, a późniejszy wiceprezydent i pre- zydent miasta – Eugeniusz Żuber.

7 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 HISTORIA MOK / CK 105

Zarządzenie numer dwa i sekcji, a następnie poszerzył zakres działalności o opiekę nad zakłado- O znaczeniu kultury dla rozwoju Koszalina również w tamtym syste- wymi klubami i świetlicami. mie najlepiej świadczy fakt, że utworzenie MOK było drugim zarządze- niem Bernarda Kokowskiego po objęciu przez niego stanowiska prezy- Udany eksperyment denta w grudniu 1973 roku. Miejski Ośrodek Kultury miał dwa zadania: koordynował wszyst- – Pierwszą strukturę organizacyjną MOK stanowiły wówczas trzy kie działania artystyczne, również w znaczeniu administracyjnym oraz działy, w tym: organizacji imprez, upowszechniania wiedzy i amator- upowszechniał kulturę, co było połączeniem unikalnym w skali kraju. skiej twórczości artystycznej – wspomina Eugeniusz Żuber. – Poza in- – Prawo dopuszczało takie rozwiązanie, ale stanowiło ono rodzaj struktorami o różnych specjalnościach, w ośrodku pracowały trzydzie- eksperymentu, z którego wyszliśmy obronną ręką – mówi Eugeniusz ści trzy osoby. Żuber. W „Głosie Pomorza” z tamtego okresu czytamy: „Zadaniem nowej Trudno porównywać rzeczywistość kulturalną lat 70. ubiegłego placówki jest koordynowanie poczynań kulturalnych w mieście, zarzą- stulecia do obecnej. W „Głosie Pomorza” z tamtego okresu czytamy: dzanie nimi i inspirowanie. MOK będzie współdziałał z instytucjami „Duży nacisk położy MOK na wolne soboty. Zazwyczaj (...) placówki kultury, a ponadto zajmie się organizacją życia kulturalno-oświatowego kulturalne zamknięte były na (...) cztery spusty, gdyż ich pracownicy w mieście. (...) MOK będzie gospodarzem wszystkich obiektów kultu- uważali, że jest to dzień odpoczynku również dla nich. Tymczasem nic ralnych podlegających prezydentowi miasta”. 1 nie stoi na przeszkodzie, by zorganizować ciekawą imprezę właśnie Po raz pierwszy w swojej historii, ale nie ostatni, MOK przejął wtedy w wolną sobotę, a odpocząć – w któryś dzień tygodnia”. 2 kompetencje – istniejącego od 1957 roku – Wojewódzkiego Domu Kul- W latach 70., a później 80. ubiegłego stulecia MOK zasłynął w kra- tury, w tym prowadzenie amatorskich zespołów artystycznych, klubów ju zespołami tworzonymi przez utalentowanych artystów amatorów,

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 8 HISTORIA MOK / CK 105 a kierowanymi przez zdolnych instruktorów profesjonalnych. Z tamtego Kilka przeprowadzek okresu pochodzą sukcesy Zespołu Pieśni i Tańca „Bałtyk” i Dziecięcego Eugeniusz Żuber przyznaje dzisiaj, że ówczesne władze Koszalina Zespołu Pieśni i Tańca „Mały Bałtyk”, Chóru „Sta allegra”, Amatorskiego stawiały na „kulturalne wizytówki” miasta, które nie tylko zdobywały Zespołu Estradowego „Koszalin”, Klubu Tańca Towarzyskiego „Astra”, nagrody i przyciągały widzów, lecz również urzeczywistniały ambicje Polskiego Teatru Pantomimy Blik, Zespołów Tańca Nowoczesnego „Zyg- urzędników. zak” i „Top Toys”. – Właściwie w każdej dyscyplinie sztuki mieliśmy coś do powiedze- nia – uważa. – Nasze artystyczne „towary eksportowe” były rozpo- Taniec w stanie wojennym znawalne na festiwalach w kraju. Wszystko to działo się pod dachem „Bałtyk” do dzisiaj pozostaje dumą Eugeniusza Żubera, który wspo- i opieką MOK. mina: – Wszędzie, gdzie występował, a zaznaczył swoją obecność na Pod dachem MOK nie zawsze jednak było wygodnie. Mimo przyzna- największych międzynarodowych festiwalach folklorystycznych, zespół nia siedziby przy ulicy Mickiewicza, ośrodek przez wiele lat zmagał się był kojarzony z Koszalinem. Wybraliśmy drogę promocji miasta poprzez z problemami lokalowymi, w pierwszym okresie dysponując zaledwie sukcesy artystyczne jego mieszkańców. czterema pomieszczeniami, zarządzając – wykorzystywanym głównie w sezonie letnim – amfiteatrem i korzystając gościnnie między innymi z obiektów Wojewódzkiego Domu Kultury, I Liceum Ogólnokształcące- go im. Stanisława Dubois, klubu pocztowego „Łącznościowiec”, Bałtyc- kiego Teatru Dramatycznego. Rozwojowi sekcji i zespołów MOK towarzyszyły zatem częste przeprowadzki. Placówka kolejno zajmowała obiekty przy ulicach: Orlej, Kościuszki i Grodzkiej, część pomieszczeń mając swoich, a inne dzierżawiąc.

Wielka reorganizacja lat 90. Sytuację MOK zmieniła dopiero transformacja i powstanie samorzą- du terytorialnego, który – w kadencji 1990-1994 – między innymi pro- wadził niezbędne dla normalnego funkcjonowania i dalszego rozwoju miasta inwestycje, porządkował sytuację prawną jednostek ratusza, przeprowadzał prywatyzację. W 1992 roku ówczesny wojewoda koszaliński, Stanisław Socha, przekazał samorządowi miejskiemu zespół obiektów po zlikwidowa- Miejski Ośrodek Kultury równolegle postawił na współ- lub orga- nym Wojewódzkim Domu Kultury, na który składało się dziewięć bu- nizację wydarzeń o zasięgu ogólnopolskim. W ten sposób odbyły się dynków, w tym amfiteatr i kino Zacisze na Rokosowie. Samorząd kilka pierwsze edycje imprez, które w zmienionej formule przetrwały do miesięcy później podjął decyzję o przeniesieniu MOK do – opuszczo- dzisiaj: Koszalińskich Spotkań Filmowych „Młodzi i Film”, Światowego nego przez WDK – zabytkowego obiektu przy ulicy Zwycięstwa. Festiwalu Chórów Polonijnych, Festiwalu Organowego, a nieco później „Te decyzje władz uratowały dla miasta i jego mieszkańców ważne – „Generacji”, czyli przeglądu kapel rockowych. miejsce tworzenia i popularyzowania kultury” – mówiła na łamach „Gło- „Generacja” stała się ważnym epizodem dla całego pokolenia su Koszalińskiego” ówczesna dyrektor MOK Elżbieta Szafarz-Marczyk.3 muzyków, którzy wreszcie mogli oficjalnie – poza garażami, piw- MOK opiekował się 20. zespołami i kilkunastoma sekcjami, które nicami, szkolnymi i osiedlowymi salkami prób – spotkać się z pu- skupiały ponad 400 osób. Ośrodkowi podlegało również 14 filii biblio- blicznością. tecznych. O tym jak zdeterminowani do działania byli instruktorzy MOK świad- czy fakt, że pierwszy Turniej Tańca Towarzyskiego w amfiteatrze odbył się w stanie wojennym (28 sierpnia 1982 roku). Wymagał specjalnych 1„Głos Pomorza”, nr 35/7562 A z 12 lutego 1976 roku pozwoleń sięgających podstawą prawną do słynnego dekretu o wpro- 2„Głos Pomorza”, tamże wadzeniu stanu nadzwyczajnego. 3„Głos Koszaliński”, nr 4/473 z 5 stycznia 1993 roku

9 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 HISTORIA MOK / CK 105

„Dzięki nowej lokalizacji placówki i impresariatowi możemy prowa- Trudna była przede wszystkim sama odbudowa; zespół budynków dzić szeroką działalność imprezową” – mówiła Elżbieta Szafarz-Marczyk.4 składał się z 14 obiektów z przełomu XIX i XX wieku, wielokrotnie prze- budowywanych, modernizowanych, w ostatnich latach silnie zawilgo- Remont, właściwie odbudowa conych, w konsekwencji źle posadowionych. Wszystkie prace wymagały Budynek WDK wymagał gruntownego remontu. Decyzja o rozpo- ścisłej współpracy inwestora i wykonawcy z konserwatorem zabytków. częciu prac budowlanych zapadła w 1993 roku. Koncepcja architekto- – Wbrew temu, co stało się w kraju normą, przyjęliśmy założenie, że niczna była konsultowana ze środowiskami i specjalistami, a projekt placówek kulturalnych nie buduje się na dziesięć lub piętnaście lat, lecz techniczny uzyskał wysoką ocenę między innymi Stowarzyszenia Archi- na co najmniej kilkadziesiąt lat, dlatego przy robotach wykończenio- tektów Polskich. Roboty podzielono na sześć etapów. wych oraz wyposażaniu obiektów postawiliśmy na najlepsze materiały i dokładne wykonawstwo – zaznacza Ryszard Urbański. Choć koszt był duży, większy od zaplanowanego, co wzbudziło kontro- wersje, z dzisiejszego punktu widzenia opłaciło się – większość elementów wyposażenia nie wymaga wymiany; służy bez zastrzeżeń.

Koszalińskie Centrum Kultury Budynek został rozbudowany o pomieszczenia administracyjne i nowe, zlokalizowane od strony parku, które zajęła Filharmonia Koszaliń- ska przez lata dzieląca gmach z MOK, a następnie z CK 105. Sala widowi- skowo-kinowa przeszła gruntowny remont, kino Kryterium doczekało się W tym samym czasie powstały nowe sekcje, zespoły, a od 1992 roku nowoczesnego wyposażenia. MOK został skomputeryzowany, powstała do kalendarza miejskich imprez kulturalnych na stałe zostały wpisane nowa kotłownia, co zmniejszyło koszty eksploatacyjne obiektu. Dni Koszalina. W 1995 roku odnowiony został dach amfiteatru, a rok Z tamtego czasu datuje się pierwszy pomysł na zmianę nazwy – na później wyremontowana jego scena. Koszalińskie Centrum Kultury. Po tym zamyśle, nigdy nie wprowadzo- Remont samego gmachu MOK okazał się jednak trudniejszy niż nym w życie, pozostał nawet namacalny ślad – napis na podświetlo- ktokolwiek mógłby wówczas przypuszczać. Ryszard Urbański, jako ów- nych progach schodowych w kinie. czesny zastępca dyrektora MOK – a w latach późniejszych kierownik kina i dyrektor festiwalu „Młodzi i Film” – nadzorował prace budowlane Trudne lata dla kultury koszalińskiej w latach 1995-1999. – Tylna ściana kina Kryterium – i jednocześnie całego MOK – groziła Krystyna Kościńska, obecna przewodnicząca Rady Miejskiej katastrofą budowlaną – wspomina. – Stan techniczny całego obiektu był Koszalina, w latach 1994-1995, a później 1998-2002 – jako wice- poniżej jakichkolwiek norm budowlanych. W grę wchodził nie remont, prezydent miasta – była odpowiedzialna między innymi za działa- lecz odbudowa gmachu i restauracja fasady, wraz ze sztukaterią, od ulicy nia instytucji kultury. Zwycięstwa. Wiedzieliśmy, że to potrwa i będzie drogie. – Remont MOK był wtedy jedną z najważniejszych i najtrudniej- Koszt czteroletnich prac wyniósł 20 milionów złotych. szych inwestycji, a przemiany nie sprzyjały kulturze – wspomina. – Młody samorząd stał przed dużymi wyzwaniami i jeszcze większy- Drożej, ale na dłużej mi wydatkami, dysponując wyłącznie własnymi pieniędzmi. Zanim powstały nowe ściany, budynek został praktycznie rozebrany Podział na kulturę miejską (MOK) i wojewódzką (WDK) również do fundamentów. Mimo tak dużego zaawansowania prac, MOK czę- utrudniał tworzenie nowego programu kulturalnego dla miasta. ściowo funkcjonował normalnie. – Osobnym problemem było rozproszenie obiektów kultural- – Kino przenieśliśmy do sali konferencyjnej Koszalińskiej Biblioteki nych na mapie Koszalina i utrzymanie MOK w działaniu podczas remontu – dodaje Krystyna Kościńska. – Wszystkie trudności, dzię- Publicznej, sekcje miały okresowe przerwy w zajęciach – wyjaśnia Ry- ki wysiłkom wielu ludzi, udało się pokonać. Największą radością szard Urbański. – Od strony budowlanej było to niezwykle skompliko- było oddanie do użytku nowoczesnego kina Kryterium, co dzisiaj, wane, wymagało stałej kontroli zabezpieczeń. z perspektywy lat, uważam za podwaliny pod późniejsze sukcesy Centrum Kultury 105. 4„Głos Koszaliński”, nr 4/473 z 5 stycznia 1993 roku

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 10 HISTORIA MOK / CK 105

11 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 HISTORIA MOK / CK 105

W 2000 roku, uroczyste otwarcie nowej sali MOK (na zdjęciu obok), W 2000 roku MOK zasłynął organizacją Mistrzostw Świata i Europy a co za tym idzie – kina Kryterium, odnotował nawet „Teleexpres” (TVP 1). w Tańcu Nowoczesnym, w których wzięło udział 800. tancerzy. W wydarzeniu, które poprowadził Tomasz Kamel, uczestniczyło ponad 400. gości. Ówczesny wojewoda zachodniopomorski Władysław Lisewski żartował, że „Koszalin swoje kryterium wygrał, tworząc luksusowe kino”. Jego operatorem pozostał MOK, o repertuar miała zadbać – zarządzająca siecią polskich kin – firma „Echo Cinema” (sześć seansów dziennie). W tym samym roku w MOK otwarta została Bałtycka Galeria Sztuki, przystosowana również do prezentacji dzieł multimedialnych i audio- wizualnych. Kompleksowy remont przeszedł amfiteatr i pozostający w zarządzaniu Miejskiego Ośrodka Kultury – Domek Kata, siedziba Sto- warzyszenia Teatr Propozycji „Dialog”.

MOK w remoncie, województwo przed likwidacją

W pamięci Leszka Laskowskiego – w latach 1998-1999 dyrekto- ra MOK – rok 1998 był czasem kontynuacji wielkiej inwestycji, czyli remontu, a właściwie przebudowy siedziby ośrodka. Środowiska kul- turalne wiązały duże nadzieje z zakończeniem prac w sali kinowej. W tamtym okresie ośrodek organizował między innymi: Noce Syl- Ponowne jej uruchomienie dawało perspektywę znaczącego zwięk- westrowe, finały Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, imprezy ple- szenia dochodów własnych MOK, co nastąpiło w latach kolejnych. nerowe z okazji wyzwolenia Koszalina, Majówki Miejskie, Dni Dziecka, – Koszalin był miastem, którego społeczność broniła się przed Noce Świętojańskie, cykle: Lato w Amfiteatrze i Pożegnanie Lata oraz administracyjną degradacją, czyli zniesieniem statusu miasta woje- Festiwal Wojskowych Zespołów Rockowych „Ro©k w armii”, Kosza- wódzkiego – mówi Leszek Laskowski. – Koszalińska „żaba”, to termin liński Konkurs Poezji i Piosenki Lwowskiej oraz Spotkania Polonijne. ukuty przez mózg tej reformy, ministra Michała Kuleszę, protestowa- – Wiele inicjatyw kulturalnych z tamtego okresu przetrwało – pod- ła, co jakiś czas odbywały się głośne wiece i zebrania, słano petycje. sumowuje Paweł Strojek, dyrektor CK 105. – Z perspektywy czasu wi- Wj rodzącej się nowej sytuacji miasta rolę MOK widzieliśmy jako in- dać, że był to czas działań entuzjastycznych; instruktorzy, animatorzy stytucji pełniącej zadania wobec całego subregionu koszalińskiego. uczyli się nowej rzeczywistości, ale trafiali w potrzeby odbiorców. Leszek Laskowski dodaje, że był zwolennikiem pomysłu rozwi- Po uruchomieniu obiektu po remoncie, od początku lat dwutysięcz- nięcia działalności wydawniczej MOK. nych, datuje się najbardziej dynamiczny rozwój MOK. – Z inicjatywy nieżyjącego już profesora Tadeusza Gasztolda Częste zmiany dotyczyły również stanowiska dyrektora ośrodka. zebrała się grupa inicjatywna opracowania i wydania monografii Elżbietę Szafarz-Marczyk na rok zastąpił Leszek Laskowski, po którym dziejów Koszalina – dodaje. – Prace programowe były zaawanso- nastał Jan Bastrzyk, po niespełna dwóch latach zastąpiony przez Miro- wane. Przyjechał do nas i podjął się zadania głównego redaktora sława Kroma. profesor Zygmunt Boras, nieodżałowanej pamięci wybitny histo- ryk Pomorza. Monografia została zrealizowana w innej formie, CK 105 zamiast MOK z innymi redaktorami, kilkanaście lat później. – Planowaliśmy przekształcenie MOK w nowoczesne i wielofunk- cyjne centrum kulturalne na miarę dwudziestego pierwszego wieku – wspomina Mirosław Krom. – Zależało mi jednak na rozwoju ruchu Okres działań entuzjastycznych amatorskiego, który zawsze wysoko ceniłem. Dopiero w drugiej ko- W 1994 roku powstał nowy – pierwszy po transformacji – statut lejności stawiałem na tak zwaną kulturę wysoką, z założenia wysoką, MOK, który już w 1997 roku został zmieniony. W 1998 roku, decyzją a więc niestety niedostępną dla wszystkich. samorządu, nastąpiło połączenie upadającej Agencji Artystycznej „Es- Dopiero kolejny dyrektor, Jacek Paprocki, otrzymał szansę dłuższego trada Pomorska” z Miejskim Ośrodkiem Kultury. W praktyce jednak ta działania. W 2007 roku MOK zmienił nazwę na Centrum Kultury 105 fuzja niczego w działalności MOK nie zmieniła. (od adresu: ulica Zwycięstwa 105).

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 12 HISTORIA MOK / CK 105

atrze” (na scenie Bałtyckiego Teatru Dramatycznego). Zmieniała się for- Koniec modernizacji i pięć kierunków działania muła niektórych imprez cyklicznych, np. festiwalu „Młodzi i Film”, który w latach 2005-2010 na tyle skutecznie walczył o miejsce na filmowej Mirosław Krom, znany dziennikarz, wspomina, że z kulturą mapie Polski, że dzisiaj – w ocenie filmowców, krytyków, widzów – jest związany był od zawsze; jako instruktor teatralny, aktor, a później jednym z najważniejszych polskich festiwali filmowych. prezes „Dialogu”. – Znaczne zmiany nastąpiły również w finansach instytucji – przyznaje – Przez pół roku zapoznawałem się ze specyfiką działalności Monika Modła, zastępca dyrektora CK 105 – Nie ma dzisiaj miejsca na Miejskiego Ośrodka Kultury – wyjaśnia. – Placówka była w tym decyzje nieprzemyślane. Każdy rok i każde działanie są zaplanowane, a czasie w trakcie modernizacji. Stanowisko objąłem w styczniu wydatki zbilansowane. Organizacja wydarzeń musi co najmniej wyjść na dwutysięcznego roku, a dwa tygodnie później zostało oddane do zero, inaczej projekt nie przejdzie do realizacji. Nie chcemy na imprezach użytku pierwsze w Koszalinie kino premierowe [Kryterium]. wyłącznie zarabiać, lecz nie możemy na nich tracić. Mirosław Krom wymienia pięć kierunków działania, na które Paweł Strojek przyznaje, że z tamtego okresu najbardziej pamięta postawił: rozwój zespołów i grup artystycznych, ruchu amator- wielokrotnie większą niż w latach poprzednich ilość koncertów. skiego o nowe formacje, reaktywowanie imprez artystycznych, – Nawet dzisiaj niewiele miast może sobie pozwolić na sfinansowa- które zanikły, nawiązanie współpracy z różnymi środowiskami nie artystów z najwyższej półki muzycznej – przyznaje – a koszalińska oraz z podobnymi ośrodkami gminnymi w powiecie. publiczność miała okazję zobaczyć i posłuchać klasyków rocka, popu, – Po pół roku wygrałem konkurs na stanowisko dyrektora – mówi. jazzu, etno, w tym także wielu zagranicznych. Koszalinianie poczuli, że – W ciągu następnych trzech lat zwiększyliśmy ilość zespołów, posze- są częścią międzynarodowej widowni. rzyliśmy ofertę artystyczną, zaprosiliśmy do współpracy, organizacji imprez i prowadzenia grup twórczych uznanych twórców: Krzysztofa Rotnickiego, Jerzego Domina, Wacława Dąbrowskiego, Artura Zaj- kowskiego, Mikołaja Borka, Romana Filusa i wielu innych. W latach 2000-2003 została zakończona modernizacja siedzi- by placówki, wraz z wyposażeniem pomieszczeń i pracowni me- rytorycznych. Nie powiodła się natomiast próba przekształcenia MOK w Koszalińskie Centrum Kultury. – Cieszę się, że udało się tego dokonać moim następcom – do- daje Mirosław Krom, nawiązując do zmiany nazwy na CK 105.

– MOK to nazwa kojarząca się niektórym z inną epoką – przyznaje Paweł Strojek. – Zależało nam – i wciąż zależy – na pozyskaniu młodych ludzi. Postanowiliśmy odmłodzić nazwę, żeby otworzyć kolejny rozdział w historii placówki z tradycjami. Nową nazwę konsultowaliśmy z mło- dzieżą, opinie były bardzo pozytywne. CK 105 wzbogaciło swoją bazę techniczną między innymi o nowo- czesne studio technik audiowizualnych, z systemem nagrywania opar- tym na technologii cyfrowego przetwarzania dźwięku. – Studio ma charakter nagraniowy i produkcyjny – mówił po jego otwarciu Jacek Paprocki. – Umożliwia produkcję audio i wideo w do- wolnym metrażu spełniającą najwyższe parametry materiału finalnego.

Rock, pop, jazz, etno W połowie lat dwutysięcznych Centrum Kultury 105 sprofesjonalizo- wało ofertę kulturalną, dodając do niej nowe elementy, między innymi niezwykle ceniony przez fanów tego gatunku cykl koncertów „Jazz w Te-

13 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 HISTORIA MOK / CK 105

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 14 HISTORIA MOK / CK 105

dostęp do premier repertuarowych, odnowionych starszych kopii, ła- Ludzie to podstawa każdego działania twiejszy transport i przechowywanie filmów. Klimatyzowana sala Kry- terium ma ekran perełkowy oraz profesjonalne projektory i aparaturę Jacek Poprocki wspomina, że gdy obejmował stanowisko dyrek- akustyczną Dolby Digital Surround EX. Poza projekcjami odbywają się tora, jego założeniem było zbudowanie trwałych ram finansowych w niej inne imprezy, w tym przygotowywanie przez organizatorów ze- Miejskiego Ośrodka Kultury, zmniejszenie kosztów organizacyj- wnętrznych. nych tak, aby większą część przychodów przeznaczać na działania kulturalne, pozyskanie środków zewnętrznych i nadanie flagowej Animator, producent, wydawca imprezie, czyli festiwalowi „Młodzi i Film”, rangi krajowej. Obecnie w CK 105 działa kilkadziesiąt sekcji artystycznych: mu- – Po roku działalności, udało się wypracować niewielki zysk – zycznych, plastycznych, tanecznych, filmowych. Centrum kontynuuje mówi. Stało się tak nie tylko dzięki pomocy miasta, lecz również współ- lub organizację największych wydarzeń kulturalnych Koszali- obniżeniu kosztów funkcjonowania placówki bez likwidowania na, wciąż dopisując do listy imprez z długoletnią tradycją nowe – Fe- jakiejkolwiek formy działalności kulturalnej. Zaczęliśmy zdoby- stiwal Kulinarny „Ulica Smaków”, Hanza Jazz Festiwal, festiwal- mu wać środki z wielu źródeł zewnętrznych. Byliśmy pierwszą ko- zyczny „Na Fali”. szalińską instytucją kultury, która pozyskała i rozliczyła pieniądze W ostatnich latach CK 105 stało się producentem filmowym, wy- unijne. dawcą informacyjnego miesięcznika kulturalnego „Trendy Koszalin”, W ciągu kilku lat budżet „Młodych i Film” zwiększył się z dwustu a po zakończeniu budowy – pierwszej w historii miasta i koszalińskiej pięćdziesięciu tysięcy złotych do prawie miliona. Festiwal stał się orkiestry symfonicznej – samodzielnej siedziby Filharmonii Koszaliń- jedną ze sztandarowych imprez Stowarzyszenia Filmowców Pol- skiej, w ramach zagospodarowania opuszczonych pomieszczeń, uru- skich. chomiło Club 105 – miejsce kameralnych koncertów i spotkań. – Za najważniejsze w tamtym okresie uważam stworzenie zgra- W październiku 2015 roku, odwiedzająca koszalińskie instytucje kul- nego zespołu ludzi, dla których organizacja nawet największych tury, ówczesna minister kultury i dziedzictwa narodowego Małgorzata imprez, Polsko-Niemieckiego Festiwalu Młodzieży, koncertu Jana Omilanowska, powiedziała między innymi: „Koszalin bardzo dobrze wy- Garbarka, cyklu „Jazz w Teatrze”, nie stanowiła problemu – pod- pada na mapie Polski, jeśli chodzi o skuteczność pozyskiwania funduszy kreśla Jacek Paprocki. – Ludzie to podstawa każdego działania; to ministerialnych w różnych programach kulturalnych. Ma w tym zakre- uważam za największy sukces. sie znacznie lepszy współczynnik niż inne miasta (...). Znanym w całej Polsce zjawiskiem jest przede wszystkim festiwal „Młodzi i Film”, który Cyfryzacja kina Kryterium ma swoją bardzo długą tradycję. Ale dzieje się też wiele rzeczy dobrych W 2010 roku Jacek Paprocki zrezygnował ze stanowiska dyrektora. w innych dziedzinach”. Kilka kolejnych miesięcy jego obowiązki pełnił dotychczasowy zastęp- ca, Paweł Strojek, który na początku 2011 roku został dyrektorem. Od „Wiadomości Koszalińskich” do „Trendów Koszalin” W następnym roku Monika Modła, która w MOK przepracowała ponad 15 lat, objęła wakat zastępcy dyrektora CK 105. Wydawane przez Centrum Kultury 105 „Trendy Koszalin” nie są – Jestem menedżerem, człowiekiem przygotowanym do szybkiego po- pierwszym ani jedynym doświadczeniem wydawniczym dawnego dejmowania wyzwań i nowych zadań – mówił Paweł Strojek w 2010 roku. MOK. W 1995 roku samorząd postanowił wskrzesić pismo, które – Upowszechnianie kultury, organizacja imprez i sprawy administracyj- swoją historią sięgało pierwszych lat powojennych – „Wiadomości no-organizacyjne – to zakres moich działań – tłumaczyła Monika Modła. Koszalińskie”. Kino Kryterium nadal utrzymuje status jednego z najnowocześniej- Wydawcą dwutygodnika informacyjno-publicystycznego, pre- szych na Pomorzu, a przy tym jest jednym z najlepiej prosperujących zentującego głównie tematykę miejską i samorządową, został kin samorządowych. Ważną decyzją ostatnich lat była cyfryzacja Kryte- Miejski Ośrodek Kultury. Pismo miało dwóch redaktorów naczel- rium, wsparta finansowo przez Polski Instytut Sztuki Filmowej, który za nych: Jerzego Rudzika (1995-1998) i Agnieszkę Czajkowską (1998- jeden z priorytetów swojego działania uznaje pozyskanie pieniędzy na 1999). Redagowane przez grono doświadczonych dziennikarzy program cyfryzacji kin polskich. i kilkudziesięciu współpracowników „Wiadomości Koszalińskie” – Technologia cyfrowa w kinie to już nie przyszłość, to obowiązująca ukazywały się przez cztery lata – do 1999 roku. teraźniejszość – przekonywał Paweł Strojek w 2012 roku. – Umożliwia

15 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 HISTORIA MOK / CK 105

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 16 XXXX XXXXXXXXXXXHISTORIA MOK XXXXXXXXX

CK 105 dom wszystkich muz

entrum Kultury 105 (CK 105) jest multidyscyplinarną, samorządową placówką kultury, która funkcjonuje w trzech pionach organizacyjnych; sześć działów od- powiada za sprawną działalność zespołów i sekcji, organizację imprez, kreację nowych wydarzeń i ob- Csługę obiektów, które pozostają w dyspozycji CK 105, dwa pozo- stałe mają charakter kadrowo-administracyjny.

17 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 CK 105 – DOM WSZYSTKICH MUZ

Ludowość i multimedia – Stawiam na płaszczyznę edukacyjną, zwłaszcza w odniesieniu CK 105 zajmuje się wszystkimi dziedzinami kultury, począwszy od do ludzi młodych – wyjaśnia Paweł Strojek. – Młodzież należy uczyć tańca, muzyki i kina, a kończąc na plastyce i teatrze. Centrum występu- odbioru i pojmowania kultury. Dobrym przykładem jest kino. Młodzi je w roli wydawcy, producenta filmowego i wynajmuje swoje obiekty chcą poznać język filmu, konstruować przyszłość zawodową w prze- innych organizatorom. strzeni sztuki filmowej. Dlatego organizujemy warsztaty, na przykład – Większość wydarzeń przygotowujemy samodzielnie – wyjaśnia dotyczące produkcji filmowej, współpracujemy z największymi szko- Paweł Strojek, dyrektor CK 105. – Centrum jest placówką nowoczesną, łami wyższymi. która może trochę zatraciła elementy historyczne swojego działania, CK 105 słynie w regionie ze współ- i organizacji dużych festiwali. Do ale trzeba iść z duchem czasu. Istnieją jeszcze w Polsce ośrodki, w któ- najpopularniejszych i największych należą: Koszaliński Festiwal Debiutów rych funkcjonują jedynie zespoły ludowe. Poszliśmy w innym kierunku. Filmowych „Młodzi i Film”, Hanza Jazz Festiwal, Festiwal Zespołowej -Mu Zespoły – tak, ale również na przykład multimedia, dron. zyki Akordeonowej, Festiwal Rockowy „Generacja”, Festiwal Kulinarny „Ulica smaków” i Międzynarodowy Festiwal Filmów Dokumentalnych o Włodzimierzu Wysockim „Pasje według św. Włodzimierza”. – Festiwale są naszą wizytówką, niektóre – jak „Młodzi i Film” – mają wieloletnią tradycję, a inne – jak „Ulica smaków” – powstały niedawno; wszystkie tłumnie przyciągają koszalinian – mówi Monika Modła.

Centralna instytucja kulturalna Koszalina

W ocenie Przemysława Krzyżanowskiego, zastępcy prezydenta Koszalina – odpowiedzialnego między innymi za politykę kulturalną – Centrum Kultury 105 pełni rolę centralnej instytucji kulturalnej miasta. – Centrum ma niezwykle bogaty wachlarz propozycji: prowa- dzi zajęcia artystyczne dla wszystkich grup wiekowych, z niemal wszystkich dziedzin, organizuje wydarzenia, wspiera innych orga- nizatorów i zarządza obiektami, w których odbywają się imprezy Ponad 30 amatorskich zespołów i sekcji artystycznych cieszy się – wymienia. – Wszystko to sprawia, że trudno dzisiaj wyobrazić wśród koszalinian ogromną popularnością (koszt udziału: 10-50 złotych sobie życie kulturalne koszalinian bez CK 105. za godzinę). Świadczy o tym nie tylko rosnąca liczba uczestników zajęć, Przemysław Krzyżanowski z sentymentem wspomina czasy obecnie jest ich ponad 500, lecz także wciąż zgłaszane przez samych Miejskiego Ośrodka Kultury. zainteresowanych propozycje tworzenia nowych grup. – Tata mój, wówczas pracownik kuratorium, zabierał mnie na – Musimy się zmieniać i unowocześniać ofertę programową – mówi rozmaite imprezy: muzyczne, recytatorskie, taneczne – mówi. Monika Modła, zastępca dyrektora CK 105. – Ludzie szukają nowych – Pamiętam poranki filmowe w kinie Kryterium, a później, już doznań. Postanowiliśmy na przykład uruchomić zajęcia filcowania weł- gdy byłem nastolatkiem, powiew świeżości w postaci koncertów ny czesankowej. Popołudniami i wieczorami Centrum Kultury codzien- i przeglądów kapel rockowych. Na seanse chodziliśmy również nie tętni życiem. do kina w amfiteatrze. Wielu koszalinian wychowało się w miej- scach, które dzisiaj mają już swoją historię. Festiwale są wizytówkami W najbliższej przyszłości CK 105 – zdaniem zastępca prezyden- Sercem Centrum Kultury 105 jest oczywiście impresariat, czyli ta – powinno nawiązać ściślejszą współpracę między innymi ze miejsce, gdzie luźne pomysły nabierają kształtów organizacyjnych. stowarzyszeniami, grupami inicjatywnymi, spółdzielniami miesz- Osobny dział dba o kino Kryterium, które oferuje widzom pokazy kaniowymi; po to, by znaleźć się bliżej potrzeb koszalinian. premierowe i kilka cykli tematycznych oraz projekcje w ramach Dys- – CK 105 już teraz coraz częściej wychodzi poza swoją siedzibę, kusyjnego Klubu Filmowego. Kolejne działy zajmują się między inny- tam, gdzie organizowane są przedsięwzięcia nie tylko kulturalne, lecz mi technikami audiowizualnymi, nowymi mediami, rozwojem i upo- również społeczne – przyznaje Przemysław Krzyżanowski. wszechnianiem kultury.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 18 CK 105 – DOM WSZYSTKICH MUZ

19 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 CK 105 – DOM WSZYSTKICH MUZ

Dla każdego coś kulturalnego zło się prawie 300 wydarzeń. Centrum przygotowuje lub w jakikolwiek Dyrektorzy CK 105 zgodnie mówią, że dla sprawnego funkcjonowa- sposób uczestniczy w 90 procentach koszalińskich imprez plenerowych nia centrum najważniejsi są jego pracownicy. – to najlepiej świadczy o rozmachu działania. – Impresariat tworzą młodzi ludzie, ukształtował się dobry, sprawnie – Wszystko się zmienia – dodaje Paweł Strojek. – Organizujemy trzy działający zespół, który kreuje program działania instytucji – podkre- razy więcej imprez niż sześć lat temu, kiedy w Miejskim Ośrodku Kultury śla Monika Modła. – Ważnym elementem są zupełnie nowe pomysły pracowało sześćdziesiąt osób, a wcześniej nawet ponad siedemdziesiąt. i wydarzenia, jak choćby, organizowany od dwóch lat, Zombie Walk, czy Wśród instytucji kulturalnych, jesteśmy regionalnym liderem w pozyski- współorganizowany festiwal „Na Fali”. Młodzi ludzie szukają inspiracji waniu pieniędzy zewnętrznych. Wokół nas dzieje się wiele dobrego. u swoich rówieśników, w środowiskach, wiedzą, co ludzi interesuje i co Rozszerzona, uaktualniona i unowocześniona w ostatnich latach jest modne. oferta CK 105 trafia dzisiaj do wielu potencjalnych odbiorców i znajduje W 2010 roku Centrum Kultury 105 było organizatorem niespełna ich w różnych środowiskach oraz we wszystkich grupach tematycznych 100 imprez, ale już w 2014 roku w ofercie kulturalnej CK 105 znala- i wiekowych.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 20 CK 105 – DOM WSZYSTKICH MUZ

– W City Boxie częściowo zlokalizowaliśmy naszą Galerię Scenę – Sekcje i zespoły CK 105 informuje Paweł Strojek. – Tego lata przygotowane przez Centrum Kultury koncerty cieszyły się wśród koszalinian dużą popularnością. Balet dla dzieci; rytmika; zajęcia plastyczne dla dzieci; zajęcia W działalności polskich instytucji kultury najwięcej zmieniło wpro- malarskie dla dorosłych; taniec nowoczesny dla dzieci młodszych wadzenie kilkanaście lat temu tak zwanych budżetów zadaniowych, i dla dzieci starszych; „Zumba kids”; zumba dla dorosłych; „Wysep- co w praktyce oznaczało zdyscyplinowanie przychodów, wydatków ka przedszkolaka” – angielski dla dzieci; angielski dla dorosłych; i dysponowania dotacjami miejskimi. Wcześniej wiele instytucji tworzenie biżuterii; Mini Studio Poezji i Piosenki; rękodzieło dla w kraju było stale na minusie, niektóre tonęły w długach. Pieniądze dzieci i młodzieży; nauka gry na pianinie i na gitarze; Teatr 105; Te- mają zasadniczy wpływ na przyszłość i rozwój polskiej kultury. atr Seniora „Zwierciadło”; Teatr Rodzinny; Koszaliński Korpus Per- – Co najważniejsze, trzeba sprostać wymaganiom mieszkańców, kusyjny; Zespół Tańca Ludowego „Bałtyk”; Zespół Taneczny Szyk; zwłaszcza młodych – uważa Monika Modła. Zespół Wokalny „Forte”; zespoły rockowe; Studium Wokalne; za- – W najbliższej przyszłości chcemy zachować funkcjonowanie jęcia ruchowe dla osób z niepełnosprawnością; zajęcia taneczne wszystkich sekcji amatorskich i półprofesjonalnych, adresowanych dla pań 50+; Studio Artystyczne im. Ziembińskich; Chór Canzona; do średniego pokolenia, a równocześnie rozwijać zajęcia związane Chór Frontowe Drogi; Chór Koszalin Canta; Orkiestra Akordeonowa z nowymi technologiami – tłumaczy Paweł Strojek. – High-tech wiąże Akord, Zespół Recytatorski Proscenium. się z dużymi wydatkami, na które trzeba zarobić innymi dziedzinami działalności. „Sieciowanie” i efekt synergii Jacek Paprocki uważa, że przyszłość samorządowych instytucji kul- Dyrektorzy Miejskiego Ośrodka Kultury tury zależy w dużej mierze od potrzeb społeczności lokalnych. Eugeniusz Żuber (1976-1979) – Tego, co ludzie lubią, w czym chętnie biorą udział, oczywiście li- Fred Wojtan (1979-1980) kwidować nie można, ale nadszedł czas na realizowanie projektów Paweł Tomaszewski (1980-1984) społeczno-kulturalnych przy aktywnej współpracy z mieszkańcami Bogdan Jankowski (1985-1986) i organizacjami pozarządowymi – uważa były dyrektor MOK i CK 105. Jadwiga Cieślińska (1987-1991) – Projektów realizowanych pośród ludzi, w środowiskach, w społeczno- Elżbieta Szafarz-Marczyk (1991-1998) ściach, na styku różnych pasji, działań, zainteresowań. Jacek Paprocki wspomina, że usiłował podobną ideę realizować po- Leszek Laskowski (1998-1999) przez program „Magiczne podwórka”. Jan Bastrzyk (1999-2000) – Ale nie udało się – przyznaje. – Centra kultury powinny współpra- Mirosław Krom (2000-2003) cować z mieszkańcami, grupami formalnymi i nieformalnymi, oferując Dyrektorzy Centrum Kultury 105 pomoc organizacyjną i merytoryczną – dodaje. – Modnie to się teraz nazywa „sieciowaniem”. Jacek Paprocki (2003-2010) Polega to na budowaniu sieci ludzi, organizacji, liderów, miejsc, która Paweł Strojek (od 2011) nie jest tworzona dla pojedynczego projektu, lecz pozostaje siecią trwałą, umożliwiającą bezustanne wpuszczanie do niej nowych przedsięwzięć. Zastępcy dyrektora MOK/CK105 – W ten sposób powstaje efekt synergii – mówi Jacek Paprocki. Ryszard Derliński (1976-1978) – W przyszłości, centra kultury powinny być inicjatorem i naturalnym Marian Mól (1977-1979) liderem działań na polu edukacji kulturalnej i integracji środowiskowej. Paweł Tomaszewski (1978-1980) Tradycyjnie i nowocześnie Bogdan Jankowski (1980-1982) Oferta CK 105 systematycznie poszerza się również dlatego, że przy- Ryszard Urbański (1997-1999) bywa nowych elementów działalności, w ostatnim okresie – opieka nad Anna Zalewska (2000-2004) City Boxem na Rynku Staromiejskim. Centrum Kultury, reprezentując Paweł Strojek (2004-2010) samorząd, organizuje w nowo powstałym obiekcie wielofunkcyjnym na Monika Modła (od 2012) placu przed ratuszem wystawy i koncerty.

21 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 XXXX XXXXXXXXXXX XXXXXXXXX

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 22 XXXX XXXXXXXXXXXHISTORIA MOK XXXXXXXXX

Kino klasyki, premier i debiutantów

ryterium jest najdłużej funkcjonującym – i z największy- mi tradycjami – kinem koszalińskim. Działało najpierw w strukturach organizacyjnych Wojewódzkiego Domu Kultury, a po jego likwidacji stało się częścią Miejskiego KOśrodka Kultury / Centrum Kultury CK 105.

23 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 XXXX XXXXXXXXXXX XXXXXXXXX KINO KLASYKI, PREMIER I DEBIUTANTÓW Dyskusyjny Klub Filmowy 105

Koszaliński Dyskusyjny Klub Filmowy (DKF) jest jednym z najstar- mieści się w nim Teatr Variete Muza] i kinie Towarzystwa Przyjaźni Pol- szych w Polsce. W poczet Polskiej Federacji DKF został przyjęty już sko-Radzieckiej [nieistniejącym]. Od 1958 roku DKF znalazł swoje stałe w grudniu 1956 roku (pod numerem 82), a powstał w marcu tego sa- miejsce w – zlokalizowanym w Wojewódzkim Domu Kultury (WDK) – mego roku. kinie Kryterium. Podczas spotkania organizacyjnego powołana została rada DKF. Na Podczas pierwszej projekcji, widzowie obejrzeli „Światła wielkiego jej przewodniczącego klubowicze wybrali Józefa Grossa. O wyborze po- miasta” Charlie Chaplina, podczas kolejnych – produkcje filmowe z USA, dobno zadecydował fakt, że był on jedynym wojskowym na sali. Józef Francji, Włoch, Hiszpanii. Tylko w 1957 roku, DKF zaprezentował 37 ob- Gross kierował klubem przez 33 lata. razów, w tym: 26 archiwalnych, cztery powtórkowe i siedem przedpre- mierowych. W latach 1959-1960 liczba klubowiczów przekroczyła 400. W ciągu pierwszych 10 lat widzowie DKF obejrzeli 440 filmów.

Od września do maja Sezon DKF trwa od września do maja, a spotkania odbywają się cztery razy w miesiącu, we wtorki. Klub miał lepsze i gorsze czasy. W pierwszych latach ludzie wprost szturmowali salę kinową WDK. Zda- rzyło się nawet, że zniszczyli ścianę kasy i poturbowali kasjerkę. Ogrom- ne zainteresowanie kinem trwało jeszcze 20 lat. – Na początku lat osiemdziesiątych sale były pełne, ale równocześnie zaczęła się tak zwana „rewolucja widelca”, czyli inwazja filmów wideo i ludzie bardzo gwałtownie odpłynęli z kin – wspomina Dana Jurszewicz. – Później nastał czas przełomu; widzowie byli, ale za to my nie mieliśmy im co pokazywać. Nie było repertuaru, a przecież – poza DKF – musiało jeszcze normalnie działać kino. Kinoman z intuicją Józef Gross (rocznik 1930) pochodził z Malborka. Do Koszalina prze- niósł się w 1950 roku. Z zawodu wojskowy, z pasji kinoman. Przez lata spisywał filmy, które obejrzał (do 1950 roku było ich tysiąc). W latach 1974-1982 był kierownikiem – studyjnego wtedy – kina Kryterium. Do końca 1990 roku pozostawał prezesem DKF. Przez dwadzieścia lat czło- nek Rady Polskiej Federacji DKF. Zmarł 17 stycznia 1993 roku. – Kochał kino i wszelkie jego zjawiska – wspomina Dana Jurszewicz, wieloletnia szefowa DKF i kina Kryterium, współpracowniczka Józefa Grossa. – Miał rzadką intuicję w doborze filmów, a pamiętajmy, że kie- dyś były to często strzały w ciemno. W czasach kinowej posuchy wy- dobywał filmy niemal z podziemia. Był niezwykle kontaktowy, zawsze gromadziła się wokół niego grupa zapaleńców.

Z Muzy do Kryterium Historia DKF wzięła początek o notki prasowej, że szczeciński DKF planuje utworzenie w Koszalinie bliźniaczego klubu. Na apel zgłosiło się 220 osób. Początkowo projekcje odbywały się w kinie Muza [dzisiaj

25 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 KINO KLASYKI, PREMIER I DEBIUTANTÓW

– Ciężko było przetrwać, ale nie zdarzyło się, żeby DKF przestał dzia- łać choćby na chwilę, nawet w zimie stulecia czy w stanie wojennym – dodaje Dana Jurszewicz.

Filmowa edukacja widza Klub nie przerwał działalności również podczas długotrwałego re- montu kina Kryterium oraz sali konferencyjno-kinowej w Koszalińskiej Bibliotece Publicznej (KBP). Ideą DKF jest edukacja widza. Nie tylko prezentowanie najciekaw- szych zjawisk w kinie i kinematografii, ale także kształtowanie postawy świadomego i aktywnego uczestnictwa w odbiorze sztuki. Stąd trady- cja wygłaszania prelekcji przed projekcjami, dyskusji widzów i zaprasza- nych gości, organizowanie tematycznych cykli filmowych oraz niezwy- kle staranny dobór repertuaru. Formuła spotkań nie zmienia się od lat; to bardziej zaleta niż wada. Każdy seans poprzedzany jest krótkim wprowadzeniem w tematykę fil- mu, twórczość reżysera, informacjami o aktorach. Niestety, dyskusji po – Ciekawy był cykl „Gniewni bohaterowie”, zestawiający filmy ra- filmach nie ma już od lat. dzieckie z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego stulecia i młodych gniewnych z Anglii – podkreśla Dana Jurszewicz. – Dużym Jarmusch, Kurosawa i inni powodzeniem cieszyły się kilkukrotnie wznawiane retrospektywy kina Do końca lat 90. ubiegłego stulecia, DKF wydawał własny program japońskiego. miesięcznych projekcji. Organizował przeglądy, np. kina rumuńskie- go, filmów Jima Jarmuscha, Akiry Kurosawy, konkursy, np. na plakat Kilka tysięcy obrazów filmowy, ze znajomości „wielkich artystów radzieckich”, spotkania Choć sposób realizacji tych założeń zmieniał się wraz z postępem z krytykami, np. Leonem Bukowieckim, Konradem Eberhardtem, czasu i zmianami potrzebwidzów, DKF niezmiennie promuje kino am- twórcami filmowymi, np. Alicją Jachiewicz (na zdjęciu obok), Aliną Ja- bitne. Przez 60 lat pokazał kilka tysięcy obrazów: fabularnych, doku- nowską, Wiesławem Gołasem, Emilem Karewiczem, Janem Machul- mentalnych, animowanych i krótkometrażowych. Dzieła klasyki filmo- skim, Olgierdem Łukaszewiczem, a nawet pokazy mody i koncerty wej, produkcje niszowe, filmy niedostępne w regularnej dystrybucji. muzyki filmowej. Członkowie DKF uczestniczyli w festiwalach filmo- Kopie filmów pierwotnie pozyskiwano przede wszystkim ze specjal- wych, np. w Łagowie, Gdyni. nej puli przeznaczonej wyłącznie dla DKF zrzeszonych w federacji. Znaj- dowały się w niej obowiązkowe produkcje z krajów bloku wschodniego, ale także interesujące pozycje kinematografii światowej. Obecnie 90 Popularność DKF stale rośnie proc. filmów zamawianych jest bezpośrednio od dystrybutorów. Trudne chwile DKF przeżył w 1992 roku po likwidacji WDK. Zabytko- Paweł Strojek, dyrektor Centrum Kultury 105: – DKF przeżywał wy, wymagający gruntowego remontu, budynek po WDK przejął Miej- kryzys. Dziesięć lat temu, przez kilka sezonów, klub odwiedzało ski Ośrodek Kultury (MOK). niewielu widzów. Bywało, że wyświetlaliśmy filmy dla dziesięciu osób. Trudno cokolwiek powiedzieć o przyczynach tamtej niskiej DKF Non Popcorn frekwencji. Na szczęście od kilku lat, w imponującym tempie, Mimo obaw, DKF zadomowił się w murach MOK. „Na swoim miej- wzrasta popularność DKF. Ceny biletów nie są wysokie, w ostat- scu [w budynku przy ulicy Zwycięstwa 105] pozostało kino Kryterium nich latach wzrosły zaledwie o złotówkę, a repertuar – premie- i Dyskusyjny Klub Filmowy, z czego jesteśmy bardzo zadowoleni” – rowy. Pokazujemy filmy polskie, oscarowe, kontrowersyjne, nie- uspokoiła klubowiczów – na łamach „Głosu Koszalińskiego” – Elżbieta dostrzeżone przez dystrybutorów, krytyków. Kilkanaście projekcji Szafarz-Marczyk, ówczesna dyrektor MOK.1 w roku przyciąga po ponad czterystu widzów. 1„Głos Koszaliński”, nr 4/473 z 5 stycznia 1993 roku

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 26 KINO KLASYKI, PREMIER I DEBIUTANTÓW

W 1995 roku DKF został przeniesiony do sali KBP, gdzie później po- Do 2006 roku klub pozostawał – jako jeden z niewielu w kraju – wstało kino Alternatywa. W październiku 2008 roku powrócił do kina bezimienny. W rocznicę 50-lecia, podczas jubileuszowej gali, oficjalnie Kryterium. nadano mu imię: Non Popcorn. Dzisiaj ta nazwa nie jest stosowana. – Nazwa została wybrana spośród kilkunastu innych, zaproponowa- nych przez widzów – mówiła Katarzyna Mondroń, ówczesna szefowa DKF. – Jest angielska, ale mam nadzieję, że zrozumiała nawet dla tych, którzy języka nie znają.

Jeden z kilku w kraju W 1983 roku prowadzenie DKF przejęła Dana Jurszewicz, a we wrze- śniu 2005 roku – Katarzyna Mondroń. W latach późniejszych jego kierownikami byli: Joanna Pyżanowska i Paulina Zgrzebnicka. Obecnie – Dorota Tarasiewicz z zespołem: Olga Muryn i Tomasz Badowski. Cała trójka, wspomagana przez Pawła Stroj- ka i Monikę Modłę, zajmuje się również programowaniem DKF i kina Kryterium. Dzisiaj klub jest jednym z kilkunastu wciąż istniejących, stanowią- cych trzon założycielski Polskiej Federacji DKF. Stał się instytucją, która nie tylko przyciąga wiernych i wciąż nowych kinomanów, lecz również przynosi zyski. W 2014 roku na seanse DKF zostało sprzedanych ponad 10 tysięcy biletów. W sezonie 2014/2015 było o 45 proc. więcej wi- dzów, niż w sezonie 2013/2014.

27 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 KINO KLASYKI, PREMIER I DEBIUTANTÓW Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”

Pomysł na festiwal młodego kina pojawił się na początku lat zostanie sekretarz komitetu miejskiego, a zastępcą – prezydent miasta. 70. ubiegłego stulecia. Piotr Jaroszyk, dzisiaj nieżyjący, wielolet- Ten układ przetrwał przez siedemnaście lat, do końca festiwalu i dlate- ni dyrektor Koszalińskich Spotkań Filmowych (KSF) „Młodzi i Film”, go niektórzy mocno się krzywili, że Koszalin jest ”. w monografii festiwalu wspominał: „Alfons Nowak, młody i energicz- „Młodzi i Film” były swoistym wentylem bezpieczeństwa dla wi- ny dyrektor koszalińskiej Centrali Wynajmu Filmów, postanowił ruszyć dzów i twórców nie zawsze zgadzających się z polityczną dyktaturą do ataku. Pomysł zorganizowania festiwalu, który przede wszystkim ówczesnych władz. Do historii przeszły nocne rozmowy „Szczerość za promowałby najmłodszych twórców kina, reżyserów-debiutantów, szczerość”, w których wziął udział między innymi generał Wojciech trafił na podatny grunt”. Jaruzelski, ostro i odważnie krytykowany przez młodzież festiwalową. Życzliwie do propozycji odniosły się władze Koszalina, znacznie trud- Dyskusje realizatorów z młodym audytorium prowadzili: Mikołaj Koza- niej, w czasach decyzji centralnych, przebiegały rozmowy w Warszawie. kiewicz, Zygmunt Kałużyński, Leon Bukowiecki, Aleksander Kwaśniew- „Trzeba było wymyślić jakiś dobry sposób, który pomógłby przeła- ski, prof. Jerzy Toeplitz. mać opór władz – mówił były dyrektor KSF we wspomnianej publikacji. Nowatorska formuła festiwalu, o charakterze seminaryjnym, zyskała – Postanowiono więc, że przewodniczącym komitetu organizacyjnego wielu sympatyków również wśród filmowców, krytyków. Nowością były

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 28 KINO KLASYKI, PREMIER I DEBIUTANTÓW

tzw. jury nieprofesjonalne – wywodzące się z grona najaktywniejszych seminarzystów – z jednej strony nieprzewidywalna chluba festiwalu, z drugiej – sól w oku środowiska filmowego i władz. KSF nie były festiwalem gwiazd, lecz premier, debiutów i utalento- wanych debiutantów. Werdykty jury do dzisiaj zadziwiają trafnością. W Koszalinie nagrodzono filmy: Agnieszki Holland, Krzysztofa Kieślow- skiego, Krzysztofa Zanussiego, Piotra Szulkina, Feliksa Falka, Filipa Bajo- na, Janusza Kondratiuka, Antoniego Krauze. Nazwę „Młodzi i Film” wymyśliła Maja Komorowska, która – pod- czas dyskusji – udowadniała, że obowiązujące przy I KSF hasło „Mło- dzież na ekranie” nie oddaje klimatu koszalińskich spotkań. Po latach Grand Prix „Wielki Jantar” dla „Ostatniego dzwonka” Mag- daleny Łazarkiewicz, był ostatnią nagrodą dawnych KSF. W burzliwym 1989 roku, na fali transformacji, festiwal przestał istnieć. Feniks powstał z popiołów dokładnie dziesięć lat później. W 1999 roku, z inicjatywy prywatnej Bałtyckiej Wyższej Szkoły Filmowej, KSF z powodzeniem powróciły na afisz. Rok później imprezę przejął Miejski Ośrodek Kultury i samorząd Ko- szalina. Od tamtej pory odbyło się 16. edycji festiwalu, który przeszedł kilka istotnych zmian, włącznie ze zmianą nazwy – na Koszaliński Festi- wal Debiutów Filmowych „Młodzi i Film” (2007). Jego organizatorami Producenci festiwalu „Młodzi i Film” pozostają niezmiennie: Stowarzyszenie Filmowców Polskich, miasto Koszalin i Centrum Kultury 105. 2004-2010 – Paweł Strojek Dzisiaj, „Młodzi i Film” to wyjątkowe wydarzenie na mapie kultural- 2011 – Joanna Pyżanowska nej, jeden z największych polskich festiwali filmowych, jedyny w kraju od 2012 – Monika Modła – i jeden z niewielu w Europie – skupiający uwagę na debiutach. Widzowie mają okazję zobaczyć najciekawsze fabuły, animacje i doku- menty w reżyserii obiecujących twórców, a młodzi filmowcy – skonfron- tować swoje dokonania z odbiorcami i wziąć udział w konkursie pełno- i krótkometrażowych debiutów filmowych, w których jury i jury młodzie- żowe dostrzegają i nagradzają najzdolniejszych debiutantów. Festiwal promuje polską kinematografię, pozostaje szerokim forum ludzi filmu, krytyków i publiczności oraz miejscem dyskusji o kondycji kina polskiego.

Dyrektorzy festiwalu „Młodzi i Film”

1973-1989 i 1999 – Piotr Jaroszyk 2000 – Ryszard Kirejczyk (dyrektor programowy) 2001-2003 – Ryszard Urbański 2004-2006 – Mariusz Raniszewski 2007-2010 – Jacek Paprocki 2007-2008 – Jerzy Kapuściński (dyrektor programowy) od 2009 – Janusz Kijowski (dyrektor programowy) od 2011 – Paweł Strojek

29 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 KINO KLASYKI, PREMIER I DEBIUTANTÓW

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 30 KINO KLASYKI, PREMIER I DEBIUTANTÓW

31 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 KINO KLASYKI, PREMIER I DEBIUTANTÓW Kino Kryterium

Kryterium jest najdłużej funkcjonującym – i z największymi trady- mą 35-milimetrową oraz – dzięki wsparciu Polskiego Instytutu Sztuki cjami – kinem koszalińskim. Działało najpierw w strukturach organi- Filmowej – cyfrowy sprzęt do projekcji, również w formacie 3D (trój- zacyjnych Wojewódzkiego Domu Kultury, a po jego likwidacji stało się wymiar). częścią Miejskiego Ośrodka Kultury (MOK). – Urządzenia, którymi Kryterium obecnie dysponuje, odpowiada- Przez dziesiątki lat oczekujące na remont generalny, na początku lat ją najnowszym światowym standardom i wymaganiom – mówi Paweł 90. ubiegłego stulecia popadło w ruinę. Ściana tylna budynku (za ekra- Strojek, dyrektor Centrum Kultury 105 (CK 105). – Właściwie filmów na nem) groziła katastrofą budowlaną. taśmie trzydzieści pięć milimetrów już nie wyświetlamy. Zakup, dosta- wa i emisja odbywają się drogą elektroniczną, co obniża koszta funk- cjonowania kina. Kino nie przynosi strat, co uchodzi za wyjątek wśród miast, w któ- rych obok kin miejskich działają multipleksy generujące największe zyski na rynku filmowym. Statystycznie każdego roku Kryterium odwie- dza 500 tysięcy widzów. Dochodowe jest także funkcjonowanie DKF, chociaż za bilet klubowicze płacą tylko dziewięć złotych, a za karnet miesięczny – 30 złotych (dane z 2015 roku). – Tajemnicą sukcesu jest zróżnicowanie oferty filmowej, podzie- lenie jej na cykle tematyczne i przygotowywanie z uwzględnieniem zainteresowań poszczególnych grup widzów – zdradza Monika Mo- dła, zastępca dyrektora CK 105. – Ponad sto osób kupuje karnety DKF przed ogłoszeniem repertuaru. Oznacza to, że nie brakuje w Koszali- nie ludzi, którzy chcą oglądać dobre kino, a nasze wybory spotykają się z uznaniem widzów. – Sala kina była wówczas jednocześnie salą widowiskową Miejskiego Kryterium należy do Sieci Polskich Kin Cyfrowych, Sieci Kin Studyj- Ośrodka Kultury – przypomina Ryszard Urbański, który w latach 90. był nych i Lokalnych oraz Europa Cinemas. Od dziesięcioleci jest gospo- zastępcą dyrektora MOK, dwukrotnie pełnił obowiązki jego dyrektora, darzem Koszalińskiego Festiwalu Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”. a później został kierownikiem kina i dyrektorem Koszalińskich Spotkań Filmowych „Młodzi i Film”. – Dalsze jej użytkowanie nie było możliwe. Kino, podobnie jak cały obszerny zespół zabytkowych obiektów MOK, zostało – w ciągu pięciu lat – rozebrane, w całości odbudowane, a w 1999 roku oddane do użytku jako jedno z najnowocześniejszych na Pomorzu. W czasie prac budowlanych, Kryterium nie zaprzestało jed- nak działalności, projekcje odbywały się w sali Koszalińskiej Biblioteki Publicznej, która wiele lat później otrzymała nazwę: kino Alternatywa. Kryterium było i pozostaje siedzibą – działającego od 1956 roku – Dyskusyjnego Klubu Filmowego (DKF). Obecnie oferta kina to również między innymi cykle: „Kino małego widza”, „Szminka movie”, „Kryte- rium movie”, „Kryterium śmiechu” oraz „Kino z rodziną”, a także Kosza- lińska Akademia Filmowa i projekcje dla szkół, przedszkoli i seniorów. Kino wyposażone jest w 425 miejsc (301 na parterze i 124 na bal- konie), sprzęt akustyczny Dolby Digital Surround EX, projektor na taś-

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 32 KINO KLASYKI, PREMIER I DEBIUTANTÓW Kino Alternatywa

Najmłodsze, niestety już nieistniejące, koszalińskie kino miejskie, zlokalizowane w Koszalińskiej Bibliotece Publicznej (KBP) przy placu Polonii, początkowo noszące nazwę Kryterium – Alternatywa. Powstało w 2005 roku w nowoczesnej sali konferencyjnej na 110 miejsc. W nowym kinie znalazł przystań Dyskusyjny Klub Filmowy (DKF). O repertuar Alternatywy dbał Miejski Ośrodek Kultury/Centrum Kul- tury 105. – Zależało nam na rozszerzeniu oferty i – poprzez wynajęcie sali od biblioteki – stworzenie prawdziwej alternatywy wobec kina popu-

larnego – mówi Paweł Strojek, dyrektor CK 105, a wówczas zastępca dyrektora Miejskiego Ośrodka Kultury. – W Alternatywie organizowali- śmy projekcje filmów artystycznych, czasami niszowych, trudniejszych w odbiorze i adresowanych do wymagającego widza. W 2009 roku, wobec spadku przychodów ze sprzedaży biletów i perspektywy powstania w mieście kina wielosalowego, Alternatywa została zlikwidowana. DKF wrócił do Kryterium. W dawnym kinie dzisiaj odbywa się między innymi Europejski Festiwal Filmowy Integracja Ty i Ja; to miejsce spotkań z pisarzami, twórcami filmowymi. – Sala służy również do pokazów filmów krótkometrażowych uczest- niczących w konkursie Koszalińskiego Festiwalu Debiutów Filmowych „Młodzi i Film” – dodaje Andrzej Ziemiński, dyrektor KBP. – Ponadto raz w miesiącu organizujemy projekcje filmów o tematyce integracyjnej, związanej z różnymi przejawami niepełnosprawności. Kino Zacisze

W latach 80. i 90. ubiegłego stulecia ulubione kino koszalinian, któ- rzy szukali filmowych powtórek, kameralnego klimatu i zapachu stare- go kina. Zlokalizowane na osiedlu Rokosowo, na końcu krótkiego dep- taka przy ulicy Ruszczyca, pozostawało w administracji Wojewódzkiego Domu Kultury (WDK). W 1991 roku, po likwidacji WDK, kino – razem ze znajdującym się w nim ośrodkiem kultury, przejął Miejski Ośrodek Kultury (MOK). Na przełomie stuleci, decyzją samorządu, Zacisze zostało zamknięte. Obiekt stał nieużywany, a Rada Osiedla Rokosowo ubiegała się o jego zago- spodarowanie na własne potrzeby. Dopiero po wyodrębnieniu ze struktur roku. W nowym Zaciszu znajduje się filia biblioteczna, swoje siedziby MOK, rozpoczął się remont dawnego Zacisza. Pochłonął milion złotych. mają również: Związek Emerytów i Rencistów, Związek Nauczycielstwa Otwarcie zmodernizowanego budynku odbyło się w styczniu 2009 Polskiego, Rada Osiedla Rokosowo i Zespół Śpiewaczy „Zacisze”.

33 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 34 XXXX XXXXXXXXXXXHISTORIA MOK XXXXXXXXX

Przestrzenie wypełniane emocjami

entrum Kultury 105 (CK 105) to nie tylko obszerna siedziba przy ulicy Zwycięstwa 105, do niedawna dzielona z Filharmonią Koszalińską, lecz również kilka innych obiektów w różnych częściach miasta. Obec- nie CK 105 zarządza amfiteatrem w parku i Domkiem CKata, w którym od lat działa Stowarzyszenie Teatr Propozycji „Dialog”, a od niedawna dba także o wydarzenia muzyczne i pla- styczne w City Boxie na Rynku Staromiejskim.

35 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 PRZESTRZENIE WYPEŁNIANE EMOCJAMI Amfiteatr

Koszaliński amfiteatr im. Ignacego Jana Paderewskiego, od 1976 roku zarządzany przez Miejski Ośrodek Kultury (obecnie: Centrum Kul- tury 105), został oddany do użytku w 1973 roku. Inicjatorem jego bu- dowy było – popierane przez ówczesne władze miejskie i wojewódzkie – środowisko związane ze Światowym Festiwalem Chórów Polonijnych. W pobliżu miejsca powstania amfiteatru, do początku lat 70. ubie- głego stulecia, funkcjonowała restauracja i strzelnica sportowa. Inwe- stycja była realizowana w kilku etapach, w pierwszej kolejności po- wstała scena z zapleczem i widownia, a następnie – dach o wyjątkowej konstrukcji. Kilka osób przyczyniło się do budowy amfiteatru, który dzisiaj okre- ślany jest mianem „perły koszalińskiej architektury”, przyciąga do mia- sta turystów i fotografów obiektowych, dokumentujących najciekaw- sze budowle w powojennej historii Polski. Projekt stworzyli: Marian Czerner i Andrzej Katzer, którzy wykorzy- stując naturalne ukształtowanie terenu (wysokie zbocze wieńczące dzisiejszy Park Książąt Pomorskich), zaaranżowali przestronną scenę z widownią na około cztery i pół tysiąca miejsc. Wykonawcą inwestycji było Koszalińskie Przedsiębiorstwo Budowlane, a pracami bezpośred- nio kierował Andrzej Boniek.

Gdy okazało się, że miasto będzie gospodarzem dożynek central- nych w 1975 roku, zapadła decyzja o zadaszeniu obiektu. Projekt dachu opracował prof. Jan Filipkowski z Wyższej Szkoły Inżynierskiej (obecnie: Politechnika Koszalińska). Powstała budowla nie mająca sobie równych, jedyna w swoim rodzaju. Trzy lata później w Meksyku została uznana za jedną z najciekawszych konstrukcji lat 70. na świecie. – O naszym dachu szybko zrobiło się głośno, chociaż w jego zamyśle nie ma wielu nowych pomysłów – przyznaje dzisiaj prof. Jan Filipkow- ski. – Przykrycie amfiteatru jest jednak konstrukcją doskonałą. Chroni dużą przestrzeń, bez problemów pracuje od kilkudziesięciu lat i przy- ciąga oko efektownym wyglądem. Przypominający elipsę łuk dachu, o długości 100 metrów i szero- kości 60 metrów, ma tylko dwa punkty podparcia i są nimi grube liny stalowe, które wyglądają jakby powstrzymywały konstrukcję od unie- sienia się w powietrze. Szkielet dachu został wykonany z masywnych rur stalowych, stalowe jest również jego pokrycie. – Grube rury w dachu są dla bezpieczeństwa najważniejsze – doda- je prof. Jan Filipkowski. – Konstrukcję dopełniają linowe odciągi, które

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 36 XXXX XXXXXXXXXXX XXXXXXXXX

jednak nie podtrzymują jej, a tylko stanowią dodatkowe zabezpiecze- nie na przykład przy silnych wiatrach lub obfitych opadach śniegu. W ścianie budynku znajduje się tablica upamiętniająca patrona am- fiteatru – Ignacego Jana Paderewskiego.

Jeden z największych w kraju

Koszaliński amfiteatr pozostaje jednym z największych w kra- ju. Pod jego, wciąż wzbudzającym zachwyt, dachem (często nazy- wanym „chipsem”) odbywają się koncerty, festiwale, uroczystości miejskie, regionalne. Osobną atrakcją architektoniczną obiektu jest obrotowy dach nad budynkiem sceny. Po zmianie położenia o 90 stopni może słu- żyć jako potężny ekran do projekcji filmowych w sezonie letnim (np. podczas Koszalińskich Spotkań Filmowych „Młodzi i Film” w latach 70. i 90. oraz „Konfrontacji Filmowych” w latach 80. ubiegłego stule- cia, a współcześnie – podczas projekcji sezonowego „Kina letniego”).

37 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 PRZESTRZENIE WYPEŁNIANE EMOCJAMI Bałtycka Galeria Sztuki

– To ma być w założeniu galeria profesjonalna – mówiła przy oka- tografia), Lidii Popiel (fotografia), Waldemara Marszałka (malarstwo) zji otwarcia Bałtyckiej Galerii Sztuki (wówczas: Galerii Bałtyckiej) czy Rafała Olbińskiego, który podarował CK 105 kolekcję plakatów. Agnieszka Sieńkowska, jej pierwsza szefowa. Miejski Ośrodek Kultury/ BGSz jest miejscem świętowania jubileuszy koszalińskich artystów Centrum Kultury 105 (CK 105) pachnące świeżością główne wnętrze i grup twórczych. Cyklicznie odbywały się w niej wystawy wspomnianej galerii położone na parterze prawej części budynku oddał do użytku „Złotej Muszli”, Group4, a przede wszystkim autorskiego projektu reali- we wrześniu 2000 roku. Pierwsza wystawa – pokonkursowy przegląd zowanego nieprzerwanie od 2005 roku, interdyscyplinarnej wystawy prac V Międzynarodowego Przeglądu Fotografii „Złota Muszla” – od- „Fala”. Pierwsza wystawa cyklu odbyła się w 2005 roku pod nazwą „Rap- była się 8 grudnia 2000 roku. sa i przyjaciele”, bowiem obok Pawła Strojka, ówczesnego wicedyrektora Na wspomniany profesjonalizm składał się nie tylko planowany CK 105 i Izabeli Madajczyk, która w 2005 roku objęła stanowisko kurato- program galerii, ale także nowoczesne wyposażenie – specjalistyczne ra galerii, pomysłodawcą „Fali” był koszaliński abstrakcjonista, Krzysztof oświetlenie, infrastruktura przystosowana do multimediów – umoż- Rapsa. Aktualna nazwa lepiej oddaje ideę przedsięwzięcia. „Fala” stano- liwiające prezentację dzieł wszelkich dziedzin sztuki od tradycyjnych wi największy w Koszalinie przegląd nowych trendów w sztuce współ- po współczesne. Interdyscyplinarny charakter udało się Bałtyckiej czesnej. Co roku uczestniczy w nim około 40 osób Początkowo na wysta- Galerii Sztuki (BGSz) zachować przez wszystkie lata działalności. Eks- wę zapraszani byli artyści z Polski. W 2008 roku dołączyli do nich także ponowana była tu fotografia, malarstwo, rysunek, grafika, rzeźba, twórcy zagraniczni, jednak „Fala” dziś jest przede wszystkim przeglądem ceramika, tkanina, instalacje, performance’y, gościły dzieła twórców dorobku koszalińskich twórców, bardziej lub mniej doświadczonych. Ma wybitnych: Jerzego Dudy-Gracza (malarstwo), Joana Miró (plakaty), charakter spotkania środowiskowego, forum wymiany doświadczeń, Jana Kantego-Pawluśkiewicza (malarstwo), Wacława Wantucha (fo- konfrontacji postaw, koncepcji artystycznych i poglądów na sztukę.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 38 XXXX XXXXXXXXXXX XXXXXXXXX

Kalendarz BGSz powstaje z niemal rocznym wyprzedzeniem. Izabe- la Madajczyk zaznacza: – Galeria ma charakter otwarty, dynamiczny, pokazujący sztukę we wszelkich jej przejawach: formach tradycyjnych i bardziej nowoczesnych, ale jest też polem inspirowania dialogu mię- dzy nimi. Istotne, by sztukę upowszechniać, dlatego regularnie prowa- dzimy zajęcia edukacyjne dla młodzieży. Swego rodzaju genius loci sprawia, że poza przeznaczeniem wysta- wienniczym BGSz doskonale sprawdza się w roli miejsca rozmaitych ini- cjatyw. Spotykali się w niej widzowie Dyskusyjnego Klubu Filmowego, a od wielu lat dyskusji „Szczerość za szczerość” festiwalu „Młodzi i Film”. Organizowane były tu debaty miejskie, panele dyskusyjne i spo- tkania różnych grup społecznych. Przestrzeń galeryjną uzupełnia hol kina Kryterium (w pierwszych latach działalności BGSz wystawy można było oglądać w salach am- fiteatru). W przeciwieństwie do głównego wnętrza przeznaczonego dla artystów uznanych lub ze znaczącym dorobkiem, hol pełni rolę „wylęgarni” artystów nieprofesjonalnych, młodych, uczniów, stu- dentów.

39 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 PRZESTRZENIE WYPEŁNIANE EMOCJAMI

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 40 PRZESTRZENIE WYPEŁNIANE EMOCJAMI Club 105

W maju 2014 roku Centrum Kultury 105 (CK 105) – w swoim obiek- tystami, spektakle teatralne. W zależności od potrzeb możemy zbudo- cie – uruchomiło nową salę koncertową. Stało się to możliwe po opusz- wać widownię z krzeseł. Nowa sala umożliwiła nam poszerzenie oferty czeniu części pomieszczeń zajmowanych dotychczas przez Filharmonię kulturalnej. Koszalińską, która przeniosła się do własnego budynku. Club 105 po- Otwarcie Clubu 105 uświetnił koncert Dawida Podsiadło. Scena klu- wstał w dawnej sali prób orkiestry. Scena została na stałe wyposażona bowa gości między innymi formacje uczestniczące w Hanza Jazz Festi- w profesjonalne nagłośnienie i oświetlenia. wal i Festiwalu Rockowym „Generacja” oraz wykonawców cyklu „105 % – Sala pomieści dwieście osób – wyjaśnia Paweł Strojek, dyrektor mocy”. Co miesiąc odbywają się koncerty artystów znanych lub debiu- CK 105. – Mogą w niej odbywać się kameralne koncerty, spotkania z ar- tujących (np. Komety, Lao Che, Pablopavo i Ludziki).

41 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 PRZESTRZENIE WYPEŁNIANE EMOCJAMI Domek Kata

Najstarsza koszalińska kamienica gotycka – z drugiej połowy XV wie- ku – położona w centrum miasta przy ulicy Grodzkiej, na wzniesieniu Domek Kata zawsze tętnił życiem i sztuką ponad Parkiem Książąt Pomorskich. W sierpniu 1956 roku obiekt został Domek Kata był – i pozostaje – nie tylko z inicjatywy „Dialogu” wpisany do rejestru zabytków (pozycja 104). Od 1964 roku – siedziba i Centrum Kultury 105, lecz także innych organizatorów, miejscem Stowarzyszenia Teatr Propozycji „Dialog” im. Henryki Rodkiewicz. Rap- niezwykłych wydarzeń kulturalnych. sodyczny „Dialog” jest amatorskim teatrem poezji. Poza spektaklami teatralnymi, wieczorami poezji i kameralny- – Teatrem słowa i gestu, teatrem aż do ascezy oszczędnym w środki mi koncertami, w zabytkowym budynku odbywały się premiery aktorskie – precyzuje Maria Ulicka, prezes stowarzyszenia. – Każde wy- nowych programów koszalińskiego kabaretu „Koń Polski”, impre- powiedziane słowo, wyszlifowane i wyważone przez aktorów, spełnia zy Klubu Muzycznego, koncerty Rock i Jazz Party, ogólnopolskie swą funkcję jednoznacznie i celnie. eliminacje zespołów rokowych do festiwalu Antena Polska Prin- Kameralna scena Domku Kata otwarta jest na różne inicjatywy kul- temps de Bourges we Francji. turalne: przeglądy, koncerty, spotkania (np. cykle: „Dialogi o kulturze”). W Domku Kata odbywały się słynne „Noce Kata”, organizowa- Od 1995 roku, w „Dialogu” działa „Teatr przy stoliku”. Od 2013 roku ne z inicjatywy – i z udziałem – między innymi Bartosza Brzeskota, stowarzyszenie jest organizatorem Koszalińskich Ogólnopolskich Dni reżysera filmowego, byłego członka Quasi Kabaretu Rafała Kmity, Monodramu – Debiuty „Strzała Północy”. Grzegorza Halamy (wtedy jeszcze z przydomkiem „Oklasky”), ka- Właścicielem Domku Kata jest Centrum Kultury 105, odbywają się bareciarza i aktora, Szymona Zychowicza, wokalisty Piwnicy pod tutaj zajęcia Teatru Rodzinnego i Teatru Seniora, a stowarzyszenie – Baranami oraz Marcina Wasilewskiego, pianisty, lidera Simple jednym z wieku użytkowników obiektu. Acoustic Trio, a obecnie Marcin Wasilewski Trio.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 42 PRZESTRZENIE WYPEŁNIANE EMOCJAMI Galeria Scena

Pojawienie się Galerii Scena (GS) w przestrzeni Koszalina jest jed- W 2009 roku rolę kuratora GS przejął współpracujący z Robertem nym z najważniejszych wydarzeń kulturalnych minionej dekady. Od Knuthem od 2006 roku Ryszard Ziarkiewicz, historyk i kurator sztuki, momentu powstania w 2005 roku do dziś zachowała swój niepokorny kontynuując pierwotne kierunki działań galerii, a w kolejnych latach charakter, pozostając miejscem prezentacji sztuki współczesnej w jej poszerzając zakres jej działań (Robert Knuth rozstał się z Galerią Scena najbardziej alternatywnym wydaniu. Również jedynym, któremu udało w październiku 2008 roku). się stworzyć niewielkie, ale wyraziste środowisko twórcze. – Scena to jedyne w Koszalinie miejsce propagujące i podtrzymują- Podtrzymanie tradycji koszalińskiej awangardy i jej wieloletnich do- ce sztukę nowoczesną, ale ma też inne, ważne znaczenie – mówi. – Jest konań (np. plenerów osieckich) od początku było jednym z głównych łącznikiem między przeszłością kulturalną miasta: plenerami osiecki- celów powołania Galerii Scena, obok stworzenia przestrzeni młodym mi, działalnością muzeum oraz ówczesnym środowiskiem twórczym twórcom i nowym, nieobecnym dotąd, w mieście dziedzinom sztuki. – ukształtowanym przez wybitnych artystów polskich – a pokoleniem Oba te założenia, a także trudny do zdefiniowania program, doskonale najmłodszym. Możemy się sprzeczać, czy robi to dobrze, czy źle, jednak określało hasło „Scena dla eksperymentu”. jeśli chodzi o zachowanie ciągłości historycznej, nitki kulturalno-twór- Oficjalne otwarcie GS miało miejsce 21 października 2005 roku. czej budującej tożsamość miasta, niewątpliwie gra kluczową rolę. Pierwsze lata działalności GS wypełniły przede wszystkim wydarzenia Do stycznia 2015 roku siedzibą Galerii Scena było pomieszczenie po performatywne połączone z muzycznymi jam sessions i projekcjami kotłowni Koszalińskiej Biblioteki Publicznej. Surowe, niewyremontowa- multimedialnymi. Liderem został pomysłodawca galerii, Robert Knuth: ne piwniczne wnętrza stały się miejscem niezliczonej ilości wydarzeń: artysta, performer, muzyk, wówczas wykładowca Instytutu Wzornic- wystaw, koncertów, spektakli, spotkań, performance’ów, happeningów, twa Politechniki Koszalińskiej. Jego zamierzeniem było skupienie wo- przeglądów filmowych, warsztatów edukacyjnych. Ponadto ważnych kół galerii studentów kierunku i umożliwienie im artystycznych coming miejskich debat: „Sztuka w przestrzeni publicznej” (2007), „Czy w Ko- outów. „To będzie żywe miejsce prób, działań intuicyjnych, czucia sztu- szalinie jest miejsce dla sztuki nowoczesnej?” (2009), „Co to jest sztu- ki, a nie jej wyjaśniania. Rodzaj forum piszących, filmujących, fotogra- ka nowoczesna?” (2013), będących pokłosiem często prowokacyjnych fujących, tańczących, występującego przeciw konwenansom i konwen- działań Galerii Scena definiującej się jako przedstawiciela nowoczesno- cjom” – podkreślał.1 ści w sztuce i jako takiego poddawanego mocnej krytyce. Kontrowersje

43 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 PRZESTRZENIE WYPEŁNIANE EMOCJAMI

wpisane były w aktywność Galerii Scena począwszy od wystawy „Jesus roku – projekcje filmów Docs Against Gravity Film Festival. Wcześniej Christ King of Poland” z udziałem Petera Fussa, przez akcję billboar- – projekcje pofestiwalowe WRO in Tour i Art in Cinema. dową „Kocham Koszalin” (2007) czy performance „Śpiewające kury” – Starałem się tworzyć program być może mało efektowny, ale Paula Pozzozy (2008). skierowany na Koszalin i promujący tutejszych artystów nowocze- Wśród wydarzeń Galerii Scena znalazły się: Grupa Sędzia Główny snych – mówi Ryszard Ziarkiewicz. – „Performance 87” (2009), wystawy Tadeusza Rolkego i Chrisa Nie- Z GS współpracowali: Zdzisław Pacholski, Andrzej Ciesielski, Stani- dethala – „Sąsiadki” (2013), Marty Frej „Memy” (2015), prace Doroty sław Wolski, Zbigniew Taszycki, Weronika Teplicka, Ewa Zarzycka, Maria Nieznalskiej w ramach ekspozycji „Myślę o sobie, kiedy myślę o so- Stafyniak i Paweł Kula (zajęcia edukacyjne), Tomasz Rogaliński. Wraz bie” (2015; wystawa zbiorowa), prezentacja dokumentacji Mirosława z Weroniką Teplicką Ryszard Ziarkiewicz jest twórcą Festiwalu Sztuki Bałki i filmów Katarzyny Kozyry, kilka koncertów znakomitego klar- w Przestrzeni Publicznej „Koszart”, którego kolejne edycje odbyły się necisty Mazzolla, pefromance Michała Bałdygi (2013). Cyklicznie od- w 2011, 2012 i 2013 roku. bywały się przeglądy filmowe „Euroshorts”, „WatchDocs”, a w 2015 Od stycznia 2015 roku Galeria Scena nie ma stałej siedziby i jest – jak podkreśla jej kurator – galerią w rotacji. Korzysta z wnętrz Centrum Kuratorzy Galerii Scena Kultury 105, City Boxu oraz innych, w zależności od charakteru organi- zowanych wydarzeń. 2005-2008 – Robert Knuth od 2009 – Ryszard Ziarkiewicz 1 Wojciech Ciesielski „>Scena< w Koszalinie, „Kultura Koszalińska. Almanach 2005”, s. 84

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 44 PRZESTRZENIE WYPEŁNIANE EMOCJAMI

45 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 PRZESTRZENIE WYPEŁNIANE EMOCJAMI „Trendy Koszalin”

„Trendy Koszalin” to – wydawany od 2014 roku przez Centrum Kultury (skład i opracowanie graficzne) i Radosław Brzostek (zdjęcia). 105 (CK 105) – informacyjny miesięcznik kulturalny, z programem imprez – W centrum pracuje kilka osób z doświadczeniem dziennikarskim organizowanych przez kilkadziesiąt podmiotów, w tym: kluby muzyczne, – mówi Monika Modła. – Nie mieliśmy więc problemów ze zbudowa- osiedlowe i sportowe, miejskie instytucje kulturalne, szkoły, uczelnie. niem profesjonalnej redakcji. Wobec „Miesiąca w Koszalinie” poszerzy- „Trendy Koszalin” są kontynuatorem koncepcji innego miesięczni- liśmy formułę o informacje związane ze sportem, sprawami społeczny- ka – „Miesiąca w Koszalinie”, wydawanego do końca 2013 roku przez mi i tym, co dzieje się w miejscowościach sąsiadujących z Koszalinem. Koszalińską Bibliotekę Publiczną. „Trendy Koszalin” są pismem bezpłatnym, wydawanym w nakładzie Kierownikiem zespołu redakcyjnego „Trendów” jest Monika Modła, dziewięciu tysięcy egzemplarzy, dostępnym w formie drukowanej w kilku- zastępca dyrektora CK 105, a pismo współtworzą: Kuba Grabski (redak- dziesięciu miejscach miasta oraz jako dodatek do gazety lokalnej, a także tor wydania), Emilia Wójcik (zastępca kierownika), Monika Karczewska w formie elektronicznej (pdf do pobrania ze strony głównej CK 105).

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 46 XXXX XXXXXXXXXXXHISTORIA MOK XXXXXXXXX

Festiwale, przeglądy, koncerty

entrum Kultury 105 (CK 105) od lat pozostaje naj- większym organizatorem imprez kulturalnych w re- gionie koszalińskim. Niemal co roku do długiej listy wydarzeń z tradycjami, dopisywane są nowe, wzbo- gacając i tak już bogatą ofertę artystyczną. Ale CK 105 Cto również ceniony współorganizator imprez, które mają swoich pomysłodawców, liderów i osobną historię. W trzeciej odsłonie swojej działalności CK 105 jest podmiotem wspomagającym lub wynajmującym swoje obiekty na wydarzenia przygotowywane przez innych organizatorów.

47 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 FESTIWALE, PRZEGLĄDY, KONCERTY Bezpieczne Wakacje

Pierwsza edycja imprezy, stworzonej z myślą o dzieciach i młodzieży spędzających wakacje w Koszalinie, ruszyła 1 lipca 2003 roku. Pomysło- Dla dzieci, z pasją i wyobraźnią dawcą i patronem Akcji Lato Bezpieczne Wakacje jest były prezydent miasta, Mirosław Mikietyński wraz z Miejską Komisją Rozwiązywania Małgorzata Borek, koordynator akcji: – Bezpieczne Waka- Problemów Alkoholowych. Od początku inicjatywę z wielkim zaanga- cje są takim rodzajem imprezy, która z jednej strony jest czymś żowaniem i sercem koordynuje Małgorzata Borek, pełnomocnik prezy- dobrze już znanym, bo przecież odbywa się od wielu lat, a jed- denta ds. uzależnień. nocześnie co roku czymś zupełnie nowym. Cały czas staram się W organizację wydarzeń Bezpiecznych Wakacji włączają się insty- znaleźć jakiś ciekawy wątek, wyszukuję pomysły, miejsca, ludzi, tucje kultury – Koszalińska Biblioteka Publiczna, Bałtycki Teatr Drama- coś co może wzbogacić program. Gdy jedna edycja Bezpiecznych tyczny, Pałac Młodzieży, Muzeum – a także kluby osiedlowe, sportowe, Wakacji się kończy, zaczynam snuć plany na kolejną. Praca ma służby miejskie, ośrodki społecznej. Są to wycieczki, koncerty, spotka- tryb całoroczny i wymaga sporej wyobraźni. Mam satysfakcję, nia, warsztaty, wycieczki, zajęcia artystyczne i rozgrywki sportowe, mi- że cykl nie utknął w miejscu, ale wciąż się rozwija i wciąż cieszy ni-kolonie, zwiedzanie ciekawych miejsc w Koszalinie i okolicy. dzieci i rodziców, a w końcu nie robimy tego dla siebie, ale dla Centrum Kultury 105 w Bezpieczne Wakacje zaangażowane mieszkańców Koszalina. Robię to niezmiennie z ogromną pasją jest w dwójnasób: jako promotor imprezy oraz organizator tema- i przyjemnością. tycznych imprez plenerowych i seansów za złotówkę w kinie Kry- terium. Obie te propozycje mają miejsce w ciągu dnia. Bloki zajęć z nauką. Tematy bywają różne: od cyrku po bajkę. Przedpołudniem pod chmurką odbywają się co tydzień w różnych miejscach mia- mali kinomani mogą wybrać się na seans bajek, kreskówek lub fil- sta: przed koszalińskim ratuszem, na orlikach, na Sportowej Doli- mów dla dzieci. nie, na boiskach klubów osiedlowych. Są przeznaczone zwłasz- Co roku we wszystkich imprezach składających się na program Bez- cza dla maluchów, mają charakter interaktywny, łączą zabawę piecznych Wakacji bierze udział 20 tysięcy dzieci.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 48 XXXX XXXXXXXXXXX XXXXXXXXX

49 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 FESTIWALE, PRZEGLĄDY, KONCERTY Dni Koszalina

Po raz pierwszy w historii Dni Koszalina obchodzone były w 1958 nawet w pobliżu jego terminu, inne mniejsze lub większe wydarzenia, roku, w otwartym z tej okazji amfiteatrze na Górze Chełmskiej. Ze często cykliczne. Wszystko wpisuje się w ideę wielkiego miejskiego względu na okoliczności polityczne miały oczywiście zupełnie inny wy- świętowania z jak największą ilością propozycji kulturalnych i rozrywko- miar niż współcześnie i uświetniały inny moment w historii miasta. wych dla każdego mieszkańca – od najmłodszego po seniora, – mają- W obecnym kształcie Dni Koszalina organizowane są od 1992 cego urzeczywistniać hasło „Koszalin – pełnia życia”. roku. Obchody usankcjonowała uchwałą Rada Miejska, ustalając Miejski Ośrodek Kultury/Centrum Kultury 105 (CK 105) w orga- ich termin od 23 maja do 1 czerwca. Na pierwszy dzień przypada nizację Dni Koszalina zaangażowany był od samego początku. Jego rocznica nadania Koszalinowi praw miejskich (w 1266 roku biskup głównym zadaniem jest obecnie logistyka całego wydarzenia, po- Hermann von Gleichen lokował miasto), uznawana symbolicznie za cząwszy od przygotowania ramowego programu, koordynowanie urodziny miasta. działań wszystkich podmiotów, przez promocję imprezy, zabezpie- Na pękający w szwach program składają się wydarzenia, inicjatywy czenie jej pod względem technicznym, po udostępnienie podległych i imprezy przygotowywane niezależnie przez kilkanaście podmiotów – pomieszczeń i obiektów: wnętrz siedziby, kina Kryterium, amfiteatru placówki, ośrodki, organizacje, stowarzyszenia, szkoły, kluby osiedlowe czy Domku Kata. Ponadto CK 105 jest organizatorem koncertu gwiazd i sportowe, osoby indywidualne, a przede wszystkim instytucje kultu- w amfiteatrze, wśród których znaleźli się: Kate Ryan, Kombii, - Elek ralne; są to wystawy, spektakle, spotkania, konkursy, koncerty, kierma- tryczne Gitary, LemON, Margaret, Dawid Kwiatkowski, Monika Brod- sze, jarmarki, biegi, rajdy rowerowe, ka, Dawid Podsiadło, Mela Koteluk. Stałymi punktami są: koncert „Przedszkolaki miastu” w amfiteatrze Do 2014 roku główne obchody urodzin miasta trwały aż dziesięć dni i uroczyste obchody dnia godności osób z niepełnosprawnością inte- (plus imprezy komplementarne). W tym roku Rada Miejska uchwaliła lektualną. Zdarzało się, że w harmonogram imprez włączane były np. że „uroczystym dniem miasta jest 23 maja. Dni Koszalina obchodzone Juwenalia czy Noc Muzeów oraz przypadające na okres obchodów, a są w najbliższą sobotę i niedzielę”.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 50 XXXX XXXXXXXXXXX XXXXXXXXX

51 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 FESTIWALE, PRZEGLĄDY, KONCERTY Festiwal Kulinarny „Ulica Smaków” / Festiwal Pełnia Życia

Tuż zanim Polskę opanowała moda na gotowanie, Centrum Kultury przed ratuszem, plac przed amfiteatrem, a ze względu na kapryśną po- 105 wpadło na pomysł zorganizowania w Koszalinie festiwalu dla mi- godę raz festiwal gościł nawet pod dachem jednej z galerii handlowych. łośników kulinariów. W lecie, pod gołym niebem, wzdłuż ulicy Kaszub- Wśród mistrzów gotowania w kolejnych latach pojawili się uznani skiej aspirującej wówczas do klimatycznego deptaku miejskiego, 19 kucharze, szefowie kuchni i miłośnicy sztuki kulinarnej: Andrzej Polan, sierpnia 2006 roku, ustawiły się stragany z lokalnymi i regionalnymi wy- Bożena Dykiel, Teo Vafadis, Jan Kuroń, Maciej Kuroń, Izabela Kapiasova, robami spożywczymi przygotowanymi do degustacji dla mieszkańców Pascal Brodnicki, Daniel Hucik, Tomasz Deker czy Mikołaj Rey. Wśród oraz stoiska kilku koszalińskich restauracji mierzących się w konkursie tematów przewodnich były: ryby, kuchnia grecka, miód i zdrowa kuch- na najlepsze danie, nawiązujące do – zmienianego co rok – motywu nia. Kuchennym popisom zawsze towarzyszą występy zespołów i jar- przewodniego festiwalu. Oceniali je dziennikarze – miłośnicy kuchni. mark lokalnego rękodzieła. Impreza okazała się strzałem w dziesiątkę, ulicę Kaszubską odwiedzi- Od 2014 roku „Ulica Smaków” jest częścią powołanego w tym sa- ły tysiące koszalinian. Atrakcją był pokaz gotowania na scenie – w roli mym roku do życia Festiwalu Pełnia Życia (FPŻ) nawiązującego, czy – jak prowadzącego warsztaty wystąpił Karol Okrasa. Finałem była wspólna podkreślają organizatorzy – uzasadniającego hasło promocyjne miasta, degustacja. ale też zachęcającego do aktywnego wypoczynku i dbania o zdrowie. Mniej więcej w tej formule Festiwal Kulinarny „Ulica Smaków” od- Program FPŻ wypełniają głównie imprezy rekreacyjne i sportowe orga- bywa się od dziewięciu edycji jako stały element i atrakcja letniego pro- nizowane w wielu miejscach Koszalina – rajdy piesze i rowerowe, biegi, gramu imprez. Zmieniła się data, festiwal organizowany jest w lipcu, kil- zajęcia jogi, zumby, marsze nordic walking, mistrzostwa aquathlonu, kakrotnie zmieniło się również miejsce wielkiego gotowania. Był to plac zawody wakeboardingu oraz wystawy plenerowe, koncerty.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 52 FESTIWALE, PRZEGLĄDY, KONCERTY Festiwal Pieśni Religijnej im. św. Jana Pawła II „Cantate Domino”

Inspiracją do zorganizowania pierwszej edycji Festiwalu Pieśni Religijnej „Cantate Domino” (FPR) była rozpoczynająca się w 1991 roku IV pielgrzym- ka papieża Jana Pawła II do Polski. Na scenie Wojewódzkiego Domu Kultu- ry (WDK) 8 grudnia 1990 roku zaprezentowało się niemal pięćdziesięciu uczestników, a w sumie 500 wykonawców. Organizatorami – poza WDK – był Wydział Duszpasterski Kurii Biskupiej w Koszalinie, Komenda Chorą- gwi ZHP, Oddział Polskiego Związku Chórów i Orkiestr i Oddział Miejski PAX w Koszalinie. Jury przyznało pierwsze laury i skromne nagrody rzeczowe – puchary, albumy i egzemplarze Biblii. Od czwartej edycji laureatom wrę- czane są Złote Witraże, najpierw w formie plakiety, a potem statuetek. Od lat 90. ubiegłego stulecia do tej pory w FPR wzięło udział ponad dwa tysiące uczestników: solistów, zespołów wokalnych, instrumentalnych i chórów z obszaru dawnego województwa koszalińskiego. Idea festiwalu

Nieustanny problem z werdyktem obecnie organizowanego przez Katolickie Stowarzyszenie Civitas Christiana w Koszalinie, Kurię Biskupią Koszalińsko-Kołobrzeska oraz Centrum Kultu- Ryszard Pilich, przewodniczący Rady Oddziału Okręgowego Ci- ry 105 – pozostała niezmienna: ma prezentować i popularyzować utwory vitas Christiana w Koszalinie: – Festiwal jest jednym z najstarszych religijne oraz integrować wykonawców sceny chrześcijańskiej. Udaje się to w regionie, organizowanym nieprzerwanie, a przy tym integrującym znakomicie od ponad dwudziestu pięciu lat, FPR ma dziś rangę najważniej- środowisko regionu dawnego województwa koszalińskiego. Wpływ szej imprezy poświęconej tematyce sakralnej w regionie. na ten sukces ma – w moim przekonaniu – mnogość zaangażowa- Nie zmieniła się formuła konkursowa: FPR poprzedzają elimina- nych środowisk, osób, ośrodków, w Koszalinie i miejscach, gdzie cje prowadzone w Koszalinie, Pile, Słupsku, Szczecinku i Świdwinie prowadzimy eliminacje konkursowe. Powstaje w ten sposób rodzaj w dwóch kategoriach: wiekowej (dziecięca, młodzieżowa, dorośli) i wy- twórczego porozumienia. Siłą festiwalu jest na pewno różnorodność konawczej (soliści, duety i tercety, a’capella, zespoły wokalne, zespoły wykonawców. Wielu z nich nie miało wcześniej możliwości zaistnieć wokalno-instrumentalne). Uczestnicy przygotowują dwa utwory religij- na scenie i zdarza nam się odkrywać prawdziwe talenty. Mało tego ne w języku polskim, lub łacińskim, staro-cerkiewno-słowiańskim, ro- – w trakcie festiwalu powstają nowe formacje, duety, chóry, utwory syjskim, ukraińskim. Wybrani muzycy spotykają się w finale, rywalizując piszą nam najlepsi aranżerzy w kraju, zatem ma on wymiar nie od- o nagrodę główną – statuetkę Złotego Witraża. Osobom i instytucjom twórczy, ale prawdziwie kulturotwórczy. Staramy się pokazywać jak zaangażowanym w upowszechnianie pieśni religijnej przyznawana jest najwięcej twórców lokalnych, nie tylko wokalistów, ale też poetów, nagroda im. prof. Ireny Maculewicz-Żejmo. Jej pierwszym laureatem kompozytorów, akompaniatorów, opiekunów artystycznych związa- był Andrzej Cwojdziński, kompozytor i muzyk, wieloletni przewodniczą- nych z nurtem i nagradzamy ich. Dbamy o wymiar ekumeniczny, wy- cy jury festiwalu, dziś przewodniczący nagrody. soki poziom artystyczny. Mamy nieustannie problem z werdyktem Cantate Domino zachowując wymiar duchowy, jest festiwalem właśnie dlatego. Festiwal jest dziś potężną instytucją, co zadziwia pełnym energii, w czasie którego wybrzmiały dźwięki wszelkich sty- mnie nieustannie, kiedy przypominam sobie skromne początki. Wy- lów muzycznych, także reggae, hip-hopu i rapu, dotrzymujący tempa daje się, że FPR przypisany jest wyłącznie wzniosły nastrój i muzycz- rozwojowi popkultury. Koncertowali w Koszalinie wybitni polscy wo- ny konserwatyzm – nic bardziej mylnego. kaliści i instrumentaliści tacy jak: Viola Brzezińska, Darek Malejonek, New LifeM, Stanisław Soyka, Mieczysław Szcześniak.

53 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 FESTIWALE, PRZEGLĄDY, KONCERTY

Festiwal Rockowy „Generacja”

Festiwal Rockowy „Generacja”, nieoficjalnie nazywany „koszaliń- częły brać udział zespoły z Polski. W 2006 roku „Generacja” na chwilę skim odpowiednikiem Jarocina”, pierwszą edycję miał w 1980 roku (na- zyskała status festiwalu polsko-niemieckiego. Ostatecznie pozostała zywał się pierwotnie Miejskim Przeglądem Zespołów Instrumentalnych przy zasięgu krajowym. „Generacja”). Jego organizatorem był Wojewódzki Dom Kultury, potem W latach współczesnych „Generacja” ma dwa etapy. Z nadesła- Miejski Ośrodek Kultury, a obecnie Centrum Kultury 105 (CK 105). nych zgłoszeń selekcjonerzy (muzycy, dziennikarze) wybierają zespoły Koncerty natomiast odbywały się – poza salą kina Kryterium – także zapraszane potem do przeglądu w Koszalinie. Spośród nich wybie- w Domku Kata, amfiteatrze, a na początku lat dwutysięcznych w daw- rany jest zwycięzca, który występuje w czasie koncertu finałowego nym kinie Zacisze. Raz wiosną, raz u progu lata, wczesną lub późną je- z udziałem gwiazdy. Do tej pory były to: TSA, Proletariat, Armia, Acid sienią. Najczęściej dwa dni, choć zdarzały się edycje jednodniowe. Drinkers, Illusion, Coma, Flapjack, Pogodno (z udziałem Wojskowej Generacja zawsze szukała dla siebie formuły dostosowanej do Orkiestry Dętej z Koszalina!), Lipali, Luxtorpeda, Chassis, Hunter. oczekiwań kolejnych pokoleń odbiorców. Przez wiele lat festiwal Trzydziestolecie „Generacja” w 2010 roku uczciła super koncertem skupiał się na pokazywaniu lokalnych zespołów grających na terenie z udziałem zespołów Vader i Napalm Death w amfiteatrze. Nagrody dawnego województwa koszalińskiego. W konkursie sukcesywnie za- przyznaje jury i publiczność.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 54 FESTIWALE, PRZEGLĄDY, KONCERTY

Radosław Czerwiński, kierownik impresariatu CK 105, uczestnik z czasem zakres muzyczny poszerzał się o nowe gatunki (reggae, hip- „Generacji”: – Zabrzmi to przekornie, ale największym sukcesem, -hop), festiwal pozostał świętem szeroko pojętej muzyki rockowej. a właściwie fenomenem, jest, że Generacja przetrwała tyle lat, będąc W trakcie przeglądu, początkowo jednodniowego, z czasem trwające- imprezą mocno sprofilowaną, jednak dość niszową, raz popularną, raz go dwa dni, przez ponad trzy dekady można było zobaczyć wszystkie mniej, przechodzącą po drodze mnóstwo kryzysów. Jestem przekona- najważniejsze zespoły z Koszalina, Szczecinka, Połczyna Zdroju, Świd- ny, że gdyby zniknęła z afisza, natychmiast powstałby w jego miejsce wina, Białogardu czy Drawska Pomorskiego. Wiele grup – z regionu podobny festiwal, bo rock zawsze miał w Koszalinie swoją publiczność. i Polski – które na przestrzeni lat brały udział w części konkursowej Od samego początku „Generację” określało mocne granie i choć festiwalu, odniosło sukces w branży muzycznej.

55 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 FESTIWALE, PRZEGLĄDY, KONCERTY

Festiwal „Na Fali”

Organizowany przez warszawską firmę Festival Group, przy wspar- ciu samorządu Koszalina i Centrum Kultury 105, pod patronatem ho- norowym prezydenta Koszalina, festiwal „Na Fali” to nowy punkt na koncertowej mapie muzycznej Polski. Podczas tego wydarzenia, które od swoją pierwszej edycji w 2014 roku, ma charakter cykliczny, wrę- czane są dwie statuetki: Na Fali – dla młodego artysty, pragnącego roz- począć swoją drogą muzyczną oraz Bursztynowa Fala – za całokształt pracy artystycznej.

Laureaci statuetki Bursztynowa Fala

2014 – Edyta Górniak 2015 – Beata i Bajm

Jednym z elementów „Na Fali” jest koncert pod nazwą „Przebojowe duety”, który wszedł w skład sezonowej trasy koncertowej „Lata Zet i Dwójki”. Publiczność amfiteatru w Koszalinie oraz telewidzowie TVP i organizatorów koncertów z udziałem gwiazd, transmitowanych przez 2, mają okazję zobaczyć oryginalne duety. Gwiazdy sceny muzycznej media ogólnopolskie. Współpracował między innymi z Polsatem przy występują wspólnie z wokalistami – amatorami, którzy walczyć o wspo- festiwalu Top Trendy, którego również jest pomysłodawcą. mnianą statuetkę „Na Fali” oraz nagrodę pieniężną. – Koszaliński festiwal ma zupełnie inny charakter niż plenerowe kon- certy w innych miastach – wyjaśnia Piotr Jedliński, prezydent Koszali- Laureaci statuetki Na Fali na. – Choć jest to wydarzenie wpisane w trasę koncertową, mówimy o festiwalu, a nie koncercie. W ten sposób Koszalin każdego lata jest go- 2014 – Karolina Nawrocka z Bobolic za – zaśpiewany wspólnie spodarzem kolejnej – po na przykład „Kabaretonie”, festiwalu „Młodzi z zespołem LemONem – utwór „Wkręceni (nie ufaj mi)” i Film” – wielkiej imprezy muzycznej. 2015 – Aleksandra Andrukajtis z Wałcza za – wykonany wspólnie Autorem statuetek wręczanych podczas festiwalu jest koszaliński z zespołem Najlepszy Przekaz w Mieście – utwór „Zawsze do celu” artysta Arkadiusz Wesołowski, twórca między innymi: statuetki dla Eu- ropean Veterans Athletic Association (Szwajcaria), medalu na I Olim- Wokaliści, którzy współtworzą duety z gwiazdami, zostają wybrani piadę Młodzieży w Singapurze i medalu dla Koszalin z okazji nadania w drodze castingu, a w finale konkursu o zwycięstwie decydują głosy miastu Flagi Europejskiej, a także statuetki dla Bałtyk Festiwal „Media oddawane za pośrednictwem bramki esemes. Zanim jednak na sce- i Sztuka” w Darłówku. nie pojawiają się duety, przed koszalińską publicznością prezentują się młodzi artyści, którzy triumfują na listach przebojów. Koncert wieńczy Wykonawcy festiwalu „Na Fali” wydarzenie – recital znanego i utytułowanego artysty, który z rąk pre- zydenta Koszalina otrzymuje wspomnianą statuetkę Bursztynowa Fala. 2014 – Edyta Górniak, Cezary Pazura, Ewa Farna, Cleo & Donatan, Festiwal „Na Fali” to duże przedsięwzięcie, z ogólnopolską promo- Bracia, Margaret, Mesajah, Ewelina Lisowska, Lombard, LemOn cją. 150 osób pracuje przy budowie sceny i scenografii oraz przy usta- 2015 – Beata i Bajm, Ania Wyszkoni, Afromental, LemOn, De wieniu 200. ton sprzętu. Mono, Red Lips, Sound’n’Grace, Najlepszy Przekaz w Mieście, Inicjatorem festiwalu jest Marcin Perzyna, szef Festival Group, je- Piotr Bałtroczyk den z najbardziej znanych i doświadczonych menedżerów muzycznych

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 56 Finaliści konkursu „Przebojowe duety”

2014 LemON & Karolina Nawrocka Ewelina Lisowska & Patrycja Zarychta Margaret & Eddie E-Five Lombard & Kuba Leciej Bracia & Igor Marinow Mesajah – Dawid Albaaj Ewa Farna & Patrycja Nowicka 2015 Anna Wyszkoni & Klaudia Wieczorek De Mono & Lucky Najlepszy Przekaz w Mieście & Aleksandra Andrukajtis Red Lips & Tomasz Karc Sound’n’Grace & Paula Brzóska

Pierwszą edycję poprowadzili: Anna Popek i Damian Michałowski, a gościnnie towarzyszył im Cezary Pazura. Kamil Nosel z Radia Zet, pod- czas koncertu, rozdawał publiczności jabłka w ramach akcji „Jedz jabłka na złość Putinowi”. Prowadzącymi drugiej edycji byli: Halina Mlynkova i Damian Mi- chałowski, a okazjonalnie na scenie pojawiał się Piotr Bałtroczyk. Ka- mil Nosel w zamian za każde dodatkowe pięć tysięcy lajków na profilu facebookowym trasy koncertowej z poświęceniem zakładał kolejne kurtki i futra.

„Na Fali” w ślad za „Fatamorganą”

W ocenie Marcina Perzyny, koszaliński amfiteatr niczym nie ustę- puje opolskiemu. Stwarza właściwy klimat do organizacji i przeży- cia dużych imprez muzycznych. Najważniejszą inspiracją do zorganizowania „Na Fali” był sukces koncertu z okazji 20-lecia rock opery „Fatamorgana” Adama Szta- by (pierwotnie zrealizowanej na deskach Bałtyckiego Teatru Dra- matycznego). – Jubileuszowa „Fatamorgana” przekonała nas, że warto w Ko- szalinie stworzyć wydarzenie muzyczne rangi ogólnopolskiej – wspomina Marcin Perzyna, współtwórca „Fatamorgany”. – Posta- nowiliśmy przyciągnąć znanych i utalentowanych wykonawców, pokazać publiczności debiutantów, wszystko to okrasić humorem i umieścić w ramach letniej trasy koncertowej, a następnie prze- prowadzić z tego transmisję telewizyjną. FESTIWALE, PRZEGLĄDY, KONCERTY

Hanza Jazz Festiwal

W porównaniu do innych imprez cyklicznych organizowanych przez Centrum Kultury (CK 105) życiorys Hanza Jazz Festiwal (HJF) jest krót- Konfrontacje mistrzów z debiutantami ki, tym niemniej – treściwy. W 2005 roku festiwal był odpowiedzią na niezwykłe zainteresowanie koszalinian jazzem, szczelnie zapełniających Ideą pierwszej edycji HJF (16-19 listopada 2005 roku) było skon- widownie koncertów, w tym cyklu „Jazz w teatrze”, wspólnej inicjatywy frontowanie początkujących muzyków z mistrzami w czasie warsz- CK 105 i Bałtyckiego Teatru Dramatycznego. Pomysł, by zaproponować tatów – instrumentalnych i wokalnych. Współfinansowany przez im kilkudniową ucztę muzyczną musiał spotkać się z entuzjazmem i tak Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego miał połączyć w jednym się w istocie stało. HJF to poważany w środowisku ogólnopolskim jeden projekcie młodzież sąsiadujących regionów Polski i Niemiec. Stąd z najważniejszych festiwali w Koszalinie. Dość dodać, że odbywa się pod w nazwie festiwalu słowo hanza, nawiązujące do średniowieczne- patronatem pisma „Jazz Forum”, którego redaktor naczelny, Paweł Bro- go związku hanzeatyckiego. W pierwszej edycji wzięło udział 50. dowski, był stałym gościem Hanzy i prowadzącym jej koncerty. uczestników, w tym 20. z Niemiec. W ciągu dnia, pod okiem za- wodowców, doskonalili warsztat w kilku klasach instrumentalnych i wokalnych, wieczorami występowali w koszalińskich pubach, czę- sto po raz pierwszy w życiu, a w końcu na nocnych jam sessions. Program uzupełniały koncerty gwiazd jazzu. W finale na scenie kina Kryterium uczniowie spotkali się z wykładowcami, by w com- bach zaprezentować efekt warsztatów.

Kolejne edycje odbywały się według podobnego przepisu, utrwala- jąc markę HJF jako koszalińskiego święta jazzu oferującego naukę mło- dym i wrażenia z najwyższej półki fanom gatunku. W gronie profesor- skim od początku pojawiały się wybitne osobowości: Krystyna Prońko, Anna Serafińska, Danuta Błażejczyk, Adam Wendt, Leszek Kułakowski, Maciej Grabowski, Przemysław Raminiak, Mariusz Bogdanowicz, Ja- nusz Stefański, Zbigniew Lewandowski, Artur Dutkiewicz, Marcin Jahr, Krzysztof „Puma” Piasecki, Stan Michalak, Sibel Kose, Tomasz Grabo- wy, Jan Ptaszyn Wróblewski, Yvone Sanchez. Na scenie gwiazdorskiej grali: Mike Russel, Maciej Grzywacz, Ray Blue, Marcin Wasilewski Trio, NSI Quartet, Zbigniew Namysłowski, Bernard Maseli, Takuya Kuroda, o prowadzących zajęcia znakomitych profesorach nie wspominając. Z czasem HJF musiał zmierzyć się przeszkodami finansowymi. Organi- zatorzy szukali dla festiwalu nowych rozwiązań, zmuszeni byli wprowadzić częściowe płatności za dotychczas bezpłatne warsztaty. W 2014 roku festi- wal obchodzący jubileusz dziesięciolecia zyskał formułę konkursową (po- został jeden warsztat – wokalny) dla wykonawców z Polski i zagranicy. Na chwilę. Tego pomysłu nie kontynuowano w 2015 roku. Ponownie ważną częścią festiwalu stały się warsztaty, choć w innym kształcie. Niezmienne pozostały natomiast znakomite koncerty. Po raz trzeci – na scenie sąsia- dującej z CK 105, akustycznie adekwatnej do muzyki jazzowej, Filharmonii Koszalińskiej i jak zawsze wypełnionej do ostatniego miejsca.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 58 FESTIWALE, PRZEGLĄDY, KONCERTY

59 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 XXXX XXXXXXXXXXX XXXXXXXXX

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 60 FESTIWALE, PRZEGLĄDY, KONCERTY Międzynarodowy Festiwal Filmów Dokumentalnych o Włodzimierzu Wysockim „Pasje według świętego Włodzimierza”

Pierwsza edycja festiwalu – niemającego swojego odpowiednika nie tylko w Polsce, ale i świecie – miała miejsce w 2003 roku. Jest dziełem Marleny Zimnej, wybitnej znawczyni biografii i twórczości Włodzimie- rza Wysockiego, tłumaczki jego utworów, autorki książek o życiu rosyj- skiego barda, w końcu twórczyni i kustoszki prywatnego Muzeum Wy- sockiego powołanego do życia w Koszalinie w 1995 roku. Rok wcześniej powstał pomysł imprezy „Z przyjaciółmi o Wysockim”, zre- alizowany w listopadzie 1994 roku pod skrzydłami Miejskiego Ośrodka Kul- tury w formie koncertu z udziałem aktorów Bałtyckiego Teatru Dramatycz- nego, a także Leona Pietraszaka i Mariana Opani. Ogromne zainteresowanie i entuzjastyczne recenzje zachęciły organizatorów do powtórzenia imprezy w 1995 roku – już w poszerzonej o warsztaty, konkurs dla interpretatorów oraz promocje książek i projekcję filmu formule – i w latach kolejnych. skiego, Piotra Fronczewskiego, Wojciecha Młynarskiego, Jana Nowickiego Po drodze do „Pasji według świętego Włodzimierza” pojawiły się też kon- i zespołu Perfect w reżyserii Laco Adamika, będące niejako przyczynkiem im- ferencje naukowe, spotkania, konkursy dla młodzieży, a w 2000 roku – wielki prezy, która nada Koszalinowi status „Wysockiej stolicy Polski”. koncert transmitowany w telewizji publicznej z udziałem Daniela Olbrych- Międzynarodowy Festiwal Filmów Dokumentalnych o Włodzimierzu Wysockim „Pasje według świętego Włodzimierza” odbywa się zawsze Wielka osobowość Włodzimierza Wysockiego w styczniu, w weekend poprzedzający rocznicę urodzin artysty (25 stycznia; pierwsza edycja uświetniła 65-lecie tego wydarzenia). Obec- Marlena Zimna: „W pewnym momencie zdaliśmy sobie sprawę, że nie jego główną część wypełniają konkursowe projekcje dokumentów. organizowane dotychczas imprezy, zmierzające do utrwalania spuści- Co roku jest ich kilkanaście. Selekcja niezbędna była od pierwszej edy- zny Wysockiego w świadomości społecznej, stają się masową rozryw- cji festiwalu. Do konkursu głównego napływa rokrocznie mnóstwo ką. Niewiele miały wspólnego z wielką poezją. (...) Z czasem postać filmów – źródło inspiracji Wysockim zdaje się nie wysychać. Jurorem artysty, którego promocję traktujemy jako swoistą misję, stawała się jest publiczność przyznająca nagrody – w tym Grand Prix – najlepszym coraz bardziej nieobecna. To była smutna konkluzja. Szukaliśmy więc twórcom. Od 2011 roku wręczana jest także nagroda specjalna za cało- form, które przybliżą fenomen Wysockiego, umożliwią widzom obco- kształt osiągnięć artystycznych oraz wyróżnienie „Najlepiej o Wołodii”. wanie z unikatowymi na skalę światową materiałami, jakie gromadzi- Seansom towarzyszy paleta wydarzeń towarzyszących: wysta- my w naszym muzeum. Tak narodził się pomysł festiwalu filmowego, wy fotografii i malarstwa, koncerty, panele dyskusyjne, spotkania gdyż – obok zachowanych dokumentów – wciąż powstają nowe ob- z pisarzami, reżyserami i artystami, projekcje specjalne, prezentacje razy. Pragnęliśmy stworzyć imprezę pozwalającą na delektowanie się książek i archiwalnych nagrań, coraz to nowych dokumentów, a po- wielką osobowością Wysockiego (...). Mieliśmy również ambicje wyty- nadto – a może przede wszystkim – rozmowy miłośników Włodzimie- czenia pewnych trendów i odkrywania artystów uprawiających sztukę rza Wysockiego, zjeżdżających do Koszalina z najbardziej odległych elitarną (...). Myślę, że wszystkie te pragnienia udało się spełnić i teraz i egzotycznych zakątków świata, tworzących zintegrowaną wspólną festiwal jest naszym ukochanym dzieckiem”. pasją społeczność. Izabela Nowak, „Kultura Koszalińska Almanach 2012”, „Pasje według świętego Włodzimierza” zawsze miały charakter ka- Koszalin 2013, s. 101 meralny, jednak jego światowa sława jest odwrotnie proporcjonalna.

61 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 FESTIWALE, PRZEGLĄDY, KONCERTY

Międzynarodowy Festiwal Zespołowej Muzyki Akordeonowej

Inicjatorem stworzenia imprezy, która promowałaby zespołową – Była bardzo skromna – wspomina Artur Zajkowski. – Przygotowa- grę akordeonową, jest Artur Zajkowski. Muzyk, absolwent Akademii łem ją właściwie samodzielnie i bez pieniędzy. Zaprosiłem wtedy do Muzycznej w Poznaniu w 1996 roku wrócił do Koszalina, rodzinnego udziału swoich przyjaciół z Polski, przyjechali na własny koszt. Koncerty miasta i podjął pracę pedagoga w Zespole Szkół Muzycznych im. Gra- miały miejsce w dawnym kinie Zacisze. Nie miały – siłą rzeczy – żadnego żyny Bacewicz. Rozpoczął również popularyzację akordeonu, instru- prestiżu, a przyszło mnóstwo osób. Drugi festiwal był już nieporówny- mentu wówczas niedocenianego. walnie większy. Późniejsze edycje miewały różny rozmach, jak choćby W październiku 1996 roku w ówczesnym Miejskim Ośrodku Kultu- jubileuszowa, dziesiąta, do której powstała nawet specjalna scenografia. ry powstała Koszalińska Orkiestra Akordeonowa „Akord”, będąca nie- MFZMA odbywa się nieprzerwanie co rok, we wrześniu. Ideą festi- jako reaktywacją orkiestry działającej w Koszalinie w latach 80. ubie- walu jest prezentacja akordeonu jako instrumentu zespołowego, po- głego stulecia. Zespół o wymiennym składzie – złożony w większości pularyzacja muzykowania w zespołach, umożliwienie zaprezentowania z amatorów – wykształcił wielu znakomitych muzyków, przez niemal dorobku zespołów akordeonowych, integracja środowiska akordeono- dwie dekady gościł na niezliczonej ilości festiwali i przeglądów w Pol- wego, a także wymiana pomysłów, repertuaru i doświadczeń płynących sce i zagranicą, dopisując do listy nagród kolejne pozycje. Właśnie te z tego typu działalności. Festiwal nigdy nie miał charakteru konkurso- wizyty w pierwszych latach istnienia „Akordu” zainspirowały Artura wego, choć wyróżniającym się uczestnikom instruktorzy przyznają dy- Zajkowskiego do stworzenia w Koszalinie festiwalu, na jaki akordeon plomy i nagrody rzeczowe. Biorą w nim udział formacje akordeonowe – według muzyka – zasługiwał. działające przy szkołach, ośrodkach i placówkach kultury, niezależne, W 2000 roku, z inicjatywy Artura Zajkowskiego, przy logistycznym profesjonalne i amatorskie z Polski i spoza kraju. i organizacyjnym wsparciu Centrum Kultury 105 oraz ówczesnej wi- ceprezydent miasta, Krystyny Kościńskiej, odbyła się pierwsza edy- Akordeonowa stolica Polski cja Międzynarodowego Festiwalu Zespołowej Muzyki Akordeonowej (MFZMA). Trwała dwa dni. Artur Zajkowski, inicjator festiwalu: – Myślę, że stwierdzenie jakobyśmy byli akordeonową stolicą Polski nie jest na wyrost. Przez piętnaście lat zagrali u nas najwięksi i najlepsi akordeoni- ści z Polski i świata. Festiwal jest w środowisku doskonale znany, szanowany, muzycy przyjmują zaproszenie do Koszalina zawsze entuzjastycznie. Wydawałoby się, że to wydarzenie niszowe, a zapełnia każdego roku wszystkie miejsca koncertowe.

Na program festiwalu składają się zajęcia warsztatowe dla młodych muzyków – uczniów szkół muzycznych i amatorów oraz koncerty. W ciągu dwudziestu lat w roli prowadzących warsztaty w Koszalinie pojawili się wykładowcy prestiżowych akademii muzycznych: Elżbieta Rosińska, Jerzy Siemiak, Zbigniew Ignaczewski, Jerzy Pater, Joachim Pi- chura, Victor Novikow, wybitne zespoły akordeonowe. Niezmiennie każdy MFZMA zaczyna koncert koszalińskich akorde- onistów, a kończy – występ największej orkiestry akordeonowej, jaką można sobie wyobrazić, złożonej ze wszystkich uczestników festiwalu.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 62 XXXX XXXXXXXXXXX XXXXXXXXX

63 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 WSZYSCY LUDZIE CENTRUM KULTURY 105

„Perkusja”, Hubert Hawryluk, lat 5 „Kino”, Lena Tarasiewicz, lat 6

„CK 105”, Agata Owczarzak, lat 4 „Budynek CK 105”, Marek Czerwiński, lat 5 „Sala kinowa CK 105”, Paweł Czerwiński, lat 9

„Zajęcia śpiewu”, Martyna Modła, lat 6 „CK 105”, Alicja Asanowicz, lat 6

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 64 XXXX XXXXXXXXXXXHISTORIA MOK XXXXXXXXX

Wszyscy ludzie CK 105

dziewięciu działach Centrum Kultury 105 (CK 105) oraz w kilkudziesięciu sekcjach i zespo- łach pracuje – i z placówką współpracuje – po- nad 80 osób (dane z 2015 roku), wśród nich Wsą: instruktorzy, menedżerowie, technicy.

65 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 WSZYSCY LUDZIE CENTRUM KULTURY 105

Siła lidera tkwi w zespole – Wpływ na działalność instytucji ma cały zespół, ponieważ pracuje- my zespołowo – tłumaczy Paweł Strojek, dyrektor Centrum Kultury 105 (CK 105). – Dla nas to duży powód do dumy. W największych instytu- cjach liczy się wysiłek grupy. – Poszczególne zadania mają swojego lidera, ale większość pomy- słów powstaje kolegialnie – dodaje Monika Modła, zastępca dyrekto- ra CK 105. – Czasami słyszę, że mamy młody zespół, ponieważ młodzi ludzie są na pierwszej linii kontaktu z odbiorcami naszej oferty. W rzeczywistości, w CK 105 pracują instruktorzy w różnym wieku. Młodsi, którzy prowadzą na przykład taniec współczesny czy zespoły rockowe, ale są również starsi, wychowawcy kilku pokoleń artystów, z ogromnym dorobkiem zawodowym. – Proporcje są w tym przypadku w pełni zachowane – mówi dy- rektor CK 105. – Stawiamy na kilka cech: wrażliwość, poczucie este- tyki, zmysł artystyczny, kreatywność, dobrą organizację pracy, łatwość w komunikacji. instrumentów dętych, jednak dostałem szansę zajęcia się sekcją zespo- łów rockowych. Robiłem to na tyle długo, że MOK zdążył zmienić szyld Od pracy do... pracy na Centrum Kultury 105 – żartuje Radosław Czerwiński, dzisiaj znany Radosław Czerwiński, kierownik impresariatu CK 105 wspomina, rockman, utalentowany wokalista o wyjątkowej barwie głosu i front- że o ówczesnym Miejskim Ośrodku Kultury (MOK) i o możliwościach men najciekawszych koszalińskich kapel ostatnich lat. rozwoju zainteresowań muzycznych, które instytucja zapewnia, napisał Z funkcji instruktora przeszedł do impresariatu, później był szefem pracę magisterską. działu technicznego, aby powrócić do impresariatu, ale już na stanowi- – Wykazałem w niej, że tak się dzieje, bo sam w MOK grałem rocka sko jego kierownika. – przypomina. – Otrzymałem później ofertę pracy w ośrodku jako in- – Wydaje mi się, że jestem chodzącym dowodem na możliwości roz- struktor, który miał stworzyć big band. Nie udało się nic ponad kwartet woju zawodowego w tej instytucji – puentuje Radek.

Tak powstają festiwale Marta Grzegorczyk, kierownik działu upowszechniania kultury, pra- cę w CK 105 zaczynała od stażu w kadrach. – Przez kilka miesięcy powoli poznawałam strukturę firmy – wspo- mina. – Stamtąd przeszłam do działu promocji i marketingu. Początkowo na stanowisko specjalisty, a później kierownika, nato- miast od grudnia 2014 roku Marta realizuje program związany z rozwo- jem i upowszechnianiem kultury. – Praca w Centrum Kultury to przede wszystkim różnorodność, nowe znajomości i wyzwania – wylicza i potwierdza słowa Radka: – Je- stem przykładem, że rozwój w jednej firmie jest jak najbardziej możliwy. Paulina Zgrzebnicka, kierownik działu technik audiowizualnych mówi, że jej życie, głównie zawodowe, ale w pewnych okresach również pry- watne, organizuje rytm działań związanych z festiwalem „Młodzi i Film”. – Nie chcę, żeby zabrzmiało to górnolotnie, ale to naprawdę dość niezwykłe doświadczenie: z dziesiątek małych, żmudnie realizowanych, często pozornie nieznaczących działań wynurza się to wielkie wydarze- nie – opowiada.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 66 WSZYSCY LUDZIE CENTRUM KULTURY 105

Sekcje artystyczne i ich instruktorzy

Angielski dla dorosłych – Grażyna Wojdan-Szymczak Angielski dla dzieci – Marta Miszczor-Jobda Balet dla dzieci – Pola Grabska Koszaliński Korpus Perkusyjny – Zosia Karbowiak, Tomasz Karbowiak Mini Studio Poezji i Piosenki – Ewa Turowska Nauka gry na gitarze – Leszek Konieczny Nauka gry na pianinie – Sławomir Drywa Chór Kameralny „Canzona” – Radosław Wilkiewicz Chór „Frontowe Drogi” – Franciszek Huruk Chór „Koszalin Canta” – Ewa Szereda Orkiestra Akordeonowa „Akord” – Artur Zajkowski Plastyka dla dzieci – Henryk Maciejewski Plastyka dla młodzieży – Henryk Maciejewski Rękodzieło (dzieci i młodzież) – Barbara Bieniek Rytmika – Olga Słobodzian Studio Artystyczne im. Ziembińskich – Ewa Czapik-Kowalewska Studium Wokalne – Dorota Słobodzian Taniec nowoczesny (5-10 lat) – Oliwia Olech Taniec nowoczesny (od 11 lat) – Kacper Wojcieszek Teatr 105 – Marcin Borchardt Teatr Rodzinny – Marzena Wysmyk Teatr Zwierciadło – Marzena Wysmyk Tworzenie biżuterii – Anna Stefanowska Zajęcia malarskie dla dorosłych – Barbara Bieniek Zajęcia ruchowe dla osób z niepełnosprawnością – Oliwia Olech Zajęcia taneczne dla pań 50+ – Grażyna Mulczyk-Skarżyńska Zespół Recytatorski „Proscenium” – Wacław Dąbrowski Zespół taneczny „Szyk” – Grażyna Mulczyk-Skarżyńska Zespół Tańca Ludowego „Bałtyk” – Bernadetta Durbacz Zespół wokalny „Forte” – Maria Dąbrowska Zespoły rockowe – Adam Stefański Zumba dla dorosłych – Martyna Gradus Zumba kids – Anna Wojnarowska

W centrum wydarzeń – Nie ma czasu i miejsca na monotonię – mówi. – Unikanie rutyny Organizowanie tak dużych imprez, w tym przypadku: ogólnopolskie- umożliwia stały rozwój, a ponadto mogę doświadczać, dotykać i kre- go festiwalu z długoletnią tradycją, ma swój osobny schemat. ować, namawiać do udziału i oceny kultury o wielu różnych twarzach – Im bliżej czerwca i kolejnej edycji, tym więcej pracy i napięcia z nią i brzmieniach. związanego – dodaje Paulina. – Rośnie poziom adrenaliny i motywacja. Emilia podkreśla, że jej życie zawodowe ma właściwe tempo; ta po- Jak myślę o efektach tego ogromu pracy, mojej i całego zespołu ludzi, dróż, choć momentami wyczerpująca, jest przygodą. bo to wysiłek zbiorowy wszystkich, dosłownie wszystkich ludzi zatrud- – Co ważne, spotykam zdolnych ludzi – wyjaśnia. – Młode, nieskrę- nionych w centrum, to naprawdę czuję satysfakcję. powane talenty, ale i siłę mądrego doświadczenia. Wymiana tego, co Emilia Wójcik, kierownik działu promocji i marketingu, ceni wyzwa- w nas dobre, pomysłów i umiejętności, jest fundamentem kreatywno- nia, a tych nie brakuje w pracy w CK 105. ści. Pracuję w centrum wydarzeń, a to wartość bezcenna.

67 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 WSZYSCY LUDZIE CENTRUM KULTURY 105 Dyrekcja

Od lewej: Paweł Strojek, dyrektor; Monika Modła, zastępca dyrektora.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 68 WSZYSCY LUDZIE CENTRUM KULTURY 105 Impresariat

Od lewej: Karolina Asanowicz, Jakub Staniak, Radosław Czerwiński, Anna Stefanowska. U góry: Piotr Owczarzak.

69 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 WSZYSCY LUDZIE CENTRUM KULTURY 105 Dział Księgowości

Od lewej: Marta Hawryluk, Grażyna Ostrogłowa, Joanna Pałuczak, Teresa Żurowska, radca prawny, Danuta Rzepka, specjalista do spraw kadr i płac, Lilianna Lamparska, Jolanta Kwiatkowska.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 70 WSZYSCY LUDZIE CENTRUM KULTURY 105 Dział Organizacyjny

Od lewej: Ewa Walker, Na dole od lewej: Kazimierz Urbanowicz, Jarosław Góral, Agnieszka Walczak, Zbigniew Szczęsny. Na górze od lewej: Marianna Straszak, Maria Ozga, Violetta Peryga, Stanisław Sobieraj, Marian Kuliński, Roman Hordyjewski.

71 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 WSZYSCY LUDZIE CENTRUM KULTURY 105 Dział Promocji i Marketingu

Od lewej: Sandra Bochnak, Monika Karczewska, Emilia Wójcik.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 72 WSZYSCY LUDZIE CENTRUM KULTURY 105 Dział Rozwoju i Upowszechniania Kultury

Od góry od lewej: Ryszard Ziarkiewicz, Henryk Maciejewski, Małgorzata Mackiw, Barbara Bieniek. Od dołu od lewej: Marta Grzegorczyk, Izabela Wilke, Bernadetta Durbacz, Izabela Madajczyk.

73 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 WSZYSCY LUDZIE CENTRUM KULTURY 105 Dział Rozwoju i Upowszechniania Kultury

Od góry od lewej: Leszek Konieczny (z gitarą), Artur Zajkowski, Sławomir Drywa, Adam Stefański, Zosia Karbowiak, Tomasz Karbowiak. Od lewej od dołu: Radosław Wilkiewicz, Rafał Kowalewski, Dorota Helbik-Słobodzian, Ewa Turowska, Franciszek Huruk, Ewa Szereda.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 74 WSZYSCY LUDZIE CENTRUM KULTURY 105 Dział Rozwoju i Upowszechniania Kultury

Od lewej: Oliwia Olech, Wacław Dąbrowski, (wyżej) Marta Miszczor-Jobda, (niżej) Marzena Wysmyk, Marcin Borhardt, (wyżej) Martyna Gradus, (niżej) Ewa Czapik-Kowalewska, (wyżej) Anna Stefanowska, (niżej) Grażyna Mulczyk-Skarżyńska, Pola Grabska, Kacper Wojcieszek, Anna Wojnarowska.

75 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 WSZYSCY LUDZIE CENTRUM KULTURY 105 Dział Techniki Audiowizualnej

Od lewej: Paulina Zgrzebnicka, Patryk Brzeskot, Jarosław Wilczek, Marek Karoń. U góry: Katarzyna Stenzel.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 76 WSZYSCY LUDZIE CENTRUM KULTURY 105 Dział Upowszechniania Kultury Filmowej

Od lewej: Mateusz Fabiniak, Tomasz Badowski, Dorota Tarasiewicz, Marcin Świerczyński, Olga Muryn.

77 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 KALENDARIUM Kalendarium wydarzeń 1956 – powstanie Dyskusyjnego Klubu Filmowego 1995 – wydanie przez MOK pierwszego numeru samorządowego dwutygodnika informacyjnego „Wiadomości Koszalińskie” 1973 – pierwsza edycja Koszalińskich Spotkań Filmowych „Młodzi i Film” (wówczas: Międzynarodowe Spotkania Filmowe „Młodzież na Ekranie”) 1996 – wydanie pierwszej monografii MOK na 20-lecie

1973 – oddanie do użytku amfiteatru (bez dachu) 1996 – powstanie Koszalińskiej Orkiestry Akordeonowej „Akord”

1974 – zmiana nazwy: Międzynarodowe Spotkania Filmowe „Młodzież 1996 – zawarcie porozumienia pomiędzy MOK a Filharmonią na Ekranie” na: Międzynarodowe Spotkania Filmowe „Młodzi i Film” Koszalińską dotyczącego wspólnego korzystania z obiektu przy ulicy Zwycięstwa 105 1975 – zadaszenie sceny i widowni amfiteatru 1998 – połączenie upadającej Agencji Artystycznej „Estrada 1976 – powołanie Miejskiego Ośrodka Kultury (MOK), decyzją Pomorska” z MOK ówczesnego prezydenta Koszalina, Bernarda Kokowskiego 1999 – zaprzestanie wydawania „Wiadomości Koszalińskich” 1976 – powstanie Zespołu Pieśni i Tańca „Bałtyk” 1999 – reaktywowanie Koszalińskich Spotkań Filmowych „Młodzi 1976 – zmiana nazwy: Międzynarodowe Spotkania Filmowe „Młodzi i Film” przez Bałtycką Wyższą Szkołę Humanistyczną (BWSH) i Film” na: Koszalińskie Spotkania Filmowe „Młodzi i Film” 1999 – wystąpienie MOK o dofinansowanie organizacji tzw. Ogrodu 1980 – pierwsza edycja Festiwalu Rockowego „Generacja” Różanego, znajdującego się w sąsiedztwie siedziby

1989 – ostatnia edycja (przed 10-letnią przerwą w organizacji) 1999 – podjęcie przez samorząd uchwały w sprawie wyłączenia z MOK Koszalińskich Spotkań Filmowych „Młodzi i Film” Miejskiej Biblioteki Publicznej i jej 14. filii bibliotecznych oraz włącze- nie tych podmiotów w struktury Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej 1990 – pierwsza edycja Festiwalu Pieśni Religijnej im. św. Jana Pawła II „Cantate Domino”, współorganizowanego przez Kurię Koszalińsko- 2000 – podjęcie przez MOK organizacji festiwalu „Młodzi i Film” -Kołobrzeską, stowarzyszenie Civitas Christiana i MOK 2000 – zmiana nazwy Koszalińskie Spotkania Filmowe „Młodzi i Film” 1992 – zajęcie przez MOK obiektu przy ulicy Zwycięstwa 105 na: Przegląd Debiutów Filmowych Koszalińskie Spotkania Filmowe „Młodzi i Film” 1992 – włączenie do MOK Domku Kata, amfiteatru i kina Zacisze 2000 – zakończenie najważniejszej części remontu budynku MOK, 1992 – nadanie amfiteatrowi imienia Ignacego Jana Paderewskiego uruchomienie nowoczesnej sali widowiskowo-kinowej

1992 – wpisanie do kalendarza imprez miejskich Dni Koszalina, 2000 – otwarcie Bałtyckiej Galerii Sztuki (wówczas: Galerii Bałtyckiej) organizowanych zwykle w maju każdego roku w MOK

1993 – rozpoczęcie remontu generalnego i przebudowy budynku 2000 – kompleksowy remont amfiteatru i Domku Kata MOK przy ulicy Zwycięstwa 105 2001 – pierwsza edycja Międzynarodowego Festiwalu Zespołowej 1995 – remont amfiteatru: odnowienie dachu, sceny z zapleczem Muzyki Akordeonowej

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 78 KALENDARIUM

2001 – wydanie drugiej monografii MOK na 25-lecie w konkursie na „Najlepszy produkt turystyczny Pomorza Środkowego 2007” 2000 – zmiana nazwy: Przegląd Debiutów Filmowych Koszalińskie Spotkania Filmowe „Młodzi i Film” na: Międzynarodowy Festiwal 2007 – zmiana nazwy: Koszalińskie Spotkania Filmowe „Młodzi Debiutów Filmowych Koszalińskie Spotkania Filmowe „Młodzi i Film” i Film” na: Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”

2002 – nieudana próba zmiany nazwy: Miejski Ośrodek Kultury na 2008 – przyznanie laureatowi festiwalu „Młodzi i Film” specjalnej Koszalińskie Centrum Kultury nagrody prezesa TVP w wysokości 900 tysięcy złotych na produkcję drugiego filmu 2003 – pierwsza edycja Międzynarodowego Festiwalu Filmów Dokumentalnych o Włodzimierzu Wysockim „Pasje według świętego 2009 – wyłączenie kina Zacisze ze struktur CK 105 Włodzimierza”, współorganizowanego przez MOK i Prywatne Muzeum Włodzimierza Wysockiego 2009 – likwidacja kina Alternatywa

2003 – zakończenie modernizacji siedziby MOK, wraz z wyposażeniem 2009 – przyznanie Hanza Jazz Festiwal trzeciego miejsca w konkursie pomieszczeń i pracowni merytorycznych na „Najlepszy produkt turystyczny Pomorza Środkowego 2009”

2003 – pierwsza edycja Bezpiecznych Wakacji 2011 – pierwsza edycja Festiwalu Sztuki w Przestrzeni Publicznej „Koszart” 2005 – uruchomienie – zarządzanego przez MOK – kina Alternatywa w sali konferencyjnej Koszalińskiej Bibliotece Publicznej 2012 – cyfryzacja kina Kryterium

2005 – zwarcie pomiędzy samorządem Koszalina, MOK 2013 – zmiana siedziby Galerii Scena (z KBP do CK 105) a Stowarzyszeniem Filmowców Polskich porozumienia o współpracy przy organizacji festiwalu „Młodzi i Film” 2014 – pierwsza edycja Festiwalu Pełnia Życia i włączenie do niego Festiwalu Kulinarnego „Ulica Smaków” 2005 – pierwsza edycja wystawy „Fala” w Bałtyckiej Galerii Sztuki 2014 – wydanie przez CK 105 pierwszego numeru informacyjnego 2005 – otwarcie Galerii Scena (wówczas: w Koszalińskiej Bibliotece miesięcznika kulturalnego „Trendy Koszalin” Publicznej) 2014 – oddanie do użytku – pierwszej w historii miasta – 2005 – pierwsza edycja Hanza Jazz Festiwal samodzielnej siedziby Filharmonii Koszalińskiej i opuszczenie przez nią pomieszczeń w CK 105 2006 – pierwsza edycja Festiwalu Kulinarnego „Ulica Smaków” 2014 – uruchomienie – w dawnej sali prób muzycznych Filharmonii 2006 – wydanie monografii festiwalu „Młodzi i Film” Koszalińskiej – Clubu 105

2007 – zmiana nazwy: MOK na: Centrum Kultury (CK) 105 2015 – przyznanie Tomaszowi Opasińskiemu, autorowi plakatu (od adresu: Zwycięstwa 105) festiwalu „Młodzi i Film”, srebrnej statuetki na Clio Key Art Awards 2015 w Los Angeles 2007 – przyznanie laureatowi festiwalu „Młodzi i Film” specjalnej nagrody prezesa TVP w wysokości 900 tysięcy złotych na produkcję 2015 – przyznanie festiwalowi „Młodzi i Film” Lauru Made in Koszalin drugiego filmu 2015 w kategorii „kultura i design”.

2007 – przyznanie festiwalowi „Młodzi i Film” trzeciego miejsca 2016 – 40-lecie Miejskiego Ośrodka Kultury/Centrum Kultury 105

79 CZTERDZIEŚCI LAT MOK I CK 105 Spis treści

Wstęp prezydenta Koszalina Piotra Jedlińskiego ...... 3 Wstęp dyrektora CK 105 Pawła Strojka ...... 4

Historia MOK/CK 105 (1976-2016) ...... 5

CK 105 – dom wszystkich muz ...... 15

Kino klasyki, premier i debiutantów ...... 21 Dyskusyjny Klub Filmowy ...... 23 KFDF „Młodzi i Film” ...... 26 Kino Kryterium ...... 30 Kino Alternatywa ...... 31 Kino Zacisze ...... 31

Przestrzenie wypełniane emocjami ...... 33 Amfiteatr ...... 34 Bałtycka Galeria Sztuki ...... 36 Club 105 ...... 39 Domek Kata ...... 40 Galeria Scena ...... 41 „Trendy Koszalin” ...... 44

Festiwale, przeglądy, koncerty ...... 45 Bezpieczne Wakacje ...... 46 Dni Koszalina ...... 48 Festiwal Kulinarny „Ulica Smaków”/Festiwal Pełnia Życia ...... 50 Festiwal Pieśni Religijnej im. św. Jana Pawła II „Cantate Domino”...... 51 Festiwal Rockowy „Generacja” ...... 52 Festiwal „Na Fali” ...... 54 Hanza Jazz Festiwal ...... 56 Międzynarodowy Festiwal Filmów Dokumentalnych o Włodzimierzu Wysockim ...... 59 Międzynarodowy Festiwal Zespołowej Muzyki Akordeonowej ...... 60

Wszyscy ludzie CK 105 ...... 62

Kalendarium wydarzeń ...... 76

XXXX XXXXXXXXXXX XXXXXXXXX

„Zawsze w centrum kultury” Monografia 40-lecia Miejskiego Ośrodka Kultury i Centrum Kultury 105 w Koszalinie

Koszalin 2016 Copyright © by Centrum Kultury 105 Wszelkie prawa zastrzeżone Egzemplarz bezpłatny

Teksty i redakcja: Anna Makochonik, Piotr Pawłowski

Współpraca: Radosław Czerwiński, Sandra Bochnak, Anna Kowal, Danuta Rzepka, Emilia Wójcik Konsultacja: Monika Modła, Paweł Strojek, Marzena Śmigielska, Eugeniusz Żuber

Zdjęcia: Radosław Brzostek, Kazimierz Jurkowski, Ilona Łukjaniuk, Jerzy Łaryonowicz, Izabela Rogowska, Krzysztof Sokołów, Wojtek Szwej, Karol Wysmyk, archiwum MOK/CK 105, archiwum Galerii Scena

Skład i łamanie: Piotr Witkowski

Koordynacja projektu: Piotr Pawłowski Produkcja: Monika Modła

Druk: drukarnia Pasaż, ulica Rydlówka 24, 30-363 Kraków Wydawca: Centrum Kultury 105 w Koszalinie, ulica Zwycięstwa 105, 75-001 Koszalin, tel. 94/347 57 01, e-mail: [email protected]

Źródłem informacji o Dyskusyjnym Klubie Filmowym, działającym przy kinie Kryterium, był między innymi tekst „Pół wieku Dyskusyjnego Klubu Filmowego w Koszalinie” Anny Makochonik, opublikowany w wydawnictwie „Kultura koszalińska. Almanach 2006”.

Źródłem wybranych informacji o Koszalińskich Spotkaniach Filmowych (obecnie: Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych) „Młodzi i Film” była monografia festiwalu „Karnet na wszystkie seanse” Anny Makochonik i Piotra Pawłowskiego (MOK, 2006).

Autorzy szczególnie dziękują Ilonie Łukjaniuk za życzliwe wsparcie w dokumentowaniu historii MOK/CK 105 oraz możliwość wykorzystania w niniejszej publikacji zdjęć Jerzego Łaryonowicza, pochodzących z ich archiwum domowego.

Kopiowanie, rozpowszechnianie, przedruk i publikacja informacji zawartych w niniejszym wydawnictwie, w jakiejkolwiek formie, również elektronicznej, do celów komercyjnych i prywatnych, bez zgody wydawcy i autorów tekstów oraz bez podania źródła pochodzenia jest zabronione. Zdjęcia i inne elementy składające się na układ graficzny stron, chronione są prawem autorskim.

Dotychczas wydane monografie MOK:

„20 lat Miejskiego Ośrodka Kultury” (styczeń 1996), Marlena Zimna, wydawca: Miejski Ośrodek Kultury w Koszalinie; „25 lat Miejskiego Ośrodka Kultury w Koszalinie” (maj 2001), praca zbiorowa pod redakcją Agnieszki Czajkowskiej, wydawca: Wydawnictwo Miejskiego Ośrodka Kultury w Koszalinie.

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 82

XXXX XXXXXXXXXXX XXXXXXXXX

ZAWSZE W CENTRUM KULTURY 84