TİHV Türkiye İnsan Hakları Vakfı

Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Hazırlayanlar TİHV Dokümantasyon Merkezi: Eylem Yıldızer, Cihan Deniz Zarakolu, Coşkun Üsterci

Ankara, Kasım 2019 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Yayınları 134

Türkiye İnsan Hakları Vakfı, Türk Medeni Yasası’na göre kurulmuş, hükümet dışı ve bağımsız bir kuruluştur. Statüsü 30 Aralık 1990 tarihli ve 20741 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

ISBN: 978-605-9880-25-1

Bu rapor, TİHV’in Ankara, Cizre, Diyarbakır, İstanbul, İzmir ve Van Temsilciliklerinin ve vakıfta gönüllü olarak çalışan birçok insanın katkısıyla hazırlanmıştır.

TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VAKFI Mithatpaşa Cad. 49/11 6. Kat 06420 Kızılay, Ankara Tel: (312) 310 66 36 • Faks: (312) 310 64 63 E-posta: [email protected] Web: http://www.tihv.org.tr

BULUŞ Tasarım ve Matbaacılık Hizmetleri San. Tic., Ankara Tel: (312) 222 44 06 • Faks: (312) 222 44 07 www.bulustasarim.com.tr

-II- İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ...... IX 1. YAŞAM HAKKI...... 1 1.1. Operasyonlar ve Saldırılar ...... 1 1.1.1 Afrin’e Yönelik Askeri Operasyon...... 18 1.2. Yargısız İnfaz, Dur İhtarı, Rastgele Ateş Açma Olayları Sonucu Meydana Gelen Ölümler ve Yaralanmalar...... 21 1.3. Kara Mayınları ve Sahipsiz Patlayıcılar Sonucu Yaşamını Yitiren veya Yaralanan Kişiler...... 24 1.4. Polis veya Jandarmaya Ait Araçların Çarpması Sonucu Yaşamını Yitiren veya Yaralanan Kişiler...... 25 1.5. Gözaltında Şüpheli Ölümler ...... 27 1.6. Şüpheli Asker Ölümleri...... 28 1.7. Yasadışı Örgüt Cinayetleri...... 29 1.8. İş Cinayetleri...... 30 1.9. Kadın ve Nefret Cinayetleri...... 30 1.10. Yargısız İnfaz ve Diğer Davalar...... 31 1.11. Doksanlar Faili Meçhul, Yargısız İnfaz Davaları...... 39 1.12. Bombalı Saldırı Davaları...... 41 1.13. Diğer Davalar...... 44

2. KİŞİ GÜVENLİĞİ...... 45 2.1. İşkence ve Diğer Kötü Muamele...... 45 2.2 Kaçırılma...... 63

3. CEZAEVLERİ...... 67 3.1. Yaşam Hakkı...... 71 3.2. İşkence ve Diğer Kötü Muamele...... 75 3.3. Sağlık Hakkı İhlalleri...... 94 3.4. Disiplin Cezaları...... 102 3.5. Sosyal, Kültürel, Sportif Hakların Kısıtlanması...... 107 3.6. Açlık Grevleri...... 115 3.6.1. PKK lideri Abdullah Öcalan Üzerindeki Tecridin Sona Ermesi Talebiyle Başlatılan Açlık Grevi...... 119 3.6.2. Açlık Grevi Yapan Trans Kadın Mahpuslar...... 120

4. ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ...... 121 4.1. Gözaltı ve Tutuklamalar...... 122 4.1.1. Gözaltına Alınan Milletvekilleri, Belediye Eş Başkanları, Belediye Meclis Üyeleri ve Muhtarlar...... 123

-III- 4.1.1.1 Milletvekilleri...... 123 4.1.1.2. Belediye Eş Başkanları ve Belediye Meclis Üyeleri...... 123 4.1.1.3. Muhtarlar...... 124 4.1.2. Gözaltına Alınan HDP Üye ve Yöneticileri...... 124 4.1.3. Gözaltına Alınan DBP Üye ve Yöneticileri...... 137 4.1.4. Gözaltına Alınan Diğer Parti Üye ve Yöneticileri...... 140 4.1.4.1. Devrimci Parti...... 140 4.1.4.2. ESP...... 140 4.1.4.3. ÖDP...... 141 4.1.4.4. EMEP...... 142 4.1.4.5 TKP...... 142 4.1.4.6 SYKP...... 142 4.1.4.7. CHP...... 142 4.1.5. Gözaltına Alınan HDK Üyeleri...... 142 4.1.6. Gözaltına Alınan DTK Üyeleri...... 142 4.1.7 Gözaltına Alınan Dernek, Vakıf ve Örgüt Üye ve Yöneticileri...... 143 4.1.7.1. İHD...... 143 4.1.7.2. Furkan Vakfı...... 143 4.1.7.3. TJA...... 143 4.1.7.4. Devrimci Gençlik Dernekleri...... 144 4.1.7.5. Halkevleri...... 144 4.1.7.6. Pir Sultan Abdal Kültür Derneği...... 144 4.1.7.7. TUHAD-DER...... 144 4.1.7.8. SGDF...... 144 4.1.7.9. Anadolu Kültür...... 145 4.1.7.10. DÎSA-DER...... 145 4.1.7.11 DEDEF...... 145 4.1.8. Gözaltına Alınan Sendika ve Meslek Örgütü Üyeleri...... 145 4.1.9 Diğer Gözaltı ve Tutuklamalar...... 146 4.2. 24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Yaşanan Hak İhlalleri...... 159 4.3. Siyasi Parti Eş Başkanları, Milletvekilleri, Belediye Eş Başkanları, Muhtarlar Hakkındaki Davalar, Soruşturmalar...... 180 4.3.1. 26. Dönem Milletvekilleri Hakkında Açılmış Davalar...... 180 4.3.2. 27. Dönem Milletvekilleri Hakkında Açılmış Davalar...... 190 4.3.3. Milletvekilleri Hakkında Açılan Soruşturmalar, Hazırlanan Fezlekeler...... 194 4.3.4. Düşürülen Milletvekillikleri...... 195 4.3.5. Belediye Eş Başkanları Hakkında Açılmış Davalar...... 195 4.3.6. Parti Yöneticileri Hakkında Açılmış Davalar...... 202 4.3.6.1. HDP ve DBP...... 202 4.3.6.2. EMEP...... 203 4.3.6.3. İYİ PARTİ...... 203 4.3.7. Diğer Parti, Dernek ve Kurum Üye ve Yöneticilerinin Yargılandığı Davalar...... 203

-IV- 4.4. Siyasi Parti Üye ve Yöneticilerinin Yargılandığı Davalar...... 204 4.4.1. İstanbul KCK Ana Davası...... 204 4.4.2. Diyarbakır KCK Ana Davası...... 204 4.4.3. HDP ve DBP Üye ve Yöneticilerinin Yargılandığı Davalar...... 204 4.4.4. ESP Üye ve Yöneticilerinin Yargılandığı Davalar...... 209 4.4.5. Devrimci Parti Üye ve Yöneticilerinin Yargılandığı Davalar...... 211 4.4.6 EMEP Üye ve Yöneticilerinin Yargılandığı Davalar...... 211 4.4.7. İYİ Parti Üye ve Yöneticilerinin Yargılandığı Davalar...... 211 4.5. Hak Savunucularının Yargılandığı Davalar...... 212 4.6. Sendika, Dernek, Vakıf Üye ve Yöneticilerinin Yargılandığı Davalar...... 214 4.7. Diğer Davalar...... 218 4.8. Kapatılan Dernek Vakıf ve Diğer Kurumlar...... 224 4.9. Güvenlik Güçleri Tarafından Basılan ve Arama Yapılan Parti, Sendika, Dernek, Kültür Merkezi Binaları ve Ofisleri...... 226 4.9.1. Siyasi Partiler...... 226 4.9.2. Halkın Hukuk Bürosu...... 227 4.9.3. BEKSAV...... 227 4.9.4. İdil Kültür Merkezi...... 227 4.9.5. Halkevleri...... 227 4.9.6. İdilcan Kültür Merkezi...... 227 4.10. Kayyum Atamaları...... 228 4.10.1. Belediyeler...... 228 4.10.2. Muhtarlıklar...... 228

5. TOPLANTI VE GÖSTERİ ÖZGÜRLÜĞÜ...... 229 5.1. “İşimi Geri İstiyorum Eylemleri”...... 230 5.1.1. Ankara-Yüksel Caddesi...... 230 5.1.2. Ankara’daki Diğer “İşimi Geri İstiyorum Eylemleri...... 258 5.1.3. İstanbul’daki “İşimi Geri İstiyorum Eylemleri...... 260 5.1.4. İstanbul’da Türkan Albayrak’ın “İşimi Geri İstiyorum” Eylemleri...... 262 5.1.5. Düzce’deki “İşimi Geri İstiyorum” Eylemleri...... 263 5.1.6. Bodrum’daki “İşimi Geri İstiyorum” Eylemleri...... 263 5.2. Cezaevinde Yaşanan Hak İhlalleri ile İlgili Eylemler...... 264 5.2.1. Tek Tip Elbise Uygulamasına Yönelik Tepkiler...... 264 5.2.2 F Oturumu...... 266 5.2.3. Diğer Eylemler...... 266 5.3. Kadın Eylemleri...... 267 5.3.1. 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü...... 267 5.3.2. 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele ve Dayanışma Günü...... 267 5.4. LGBTİ+ Eylemleri...... 268 5.5. Cumartesi Anneleri...... 269 5.6. Newroz Kutlamaları...... 273 5.7. 1 Mayıs İşçi Bayramı Kutlamaları...... 274

-V- 5.8. 1 Eylül Dünya Barış Günü...... 274 5.9. Siyasi Parti ve Diğer Örgütlerin Eylemleri...... 275 5.10. İşçi ve Memur Eylemleri...... 280 5.10.1. 3. Havalimanı Eylemleri...... 280 5.10.2. İşçi ve Memur Sendikalarının Eylemleri...... 281 5.10.3. Diğer İşçi ve Memur Eylemleri...... 282 5.11. Kent ve Çevre Hakkı Eylemleri...... 284 5.12. Çeşitli Toplantı ve Gösteriler...... 285 5.13. Davalar ...... 288 5.14. Eylem ve Etkinliklerin Yasaklandığı İller...... 292 5.15. Yasaklanan Etkinlikler ...... 295 5.16. Ertelenen Grevler...... 300

6. DÜŞÜNCE VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ ...... 301 6.1. Afrin Operasyonuna Tepkilere Yönelik Müdahaleler, Gözaltılar ve Tutuklamalar...... 301 6.1.1 Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi’nin “Savaş Bir Halk Sağlığı Sorunudur” Açıklaması...... 301 6.1.2. Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi Üyelerinin Gözaltına Alınmasına Yönelik Tepkiler...... 303 6.1.3. Gözaltına Alınan ve Tutuklanan Siyasi Parti ve Diğer Kurum Üye ve Yöneticileri...... 303 6.1.4 Kıbrıs’ta Afrika Gazetesine Yönelik Düzenlenen Saldırı...... 311 6.1.5. Gözaltına Alınan Gazeteciler...... 311 6.1.6. Gözaltına Alınan ve Tutuklanan Boğaziçi Üniversitesi Öğrencileri...... 312 6.1.6.1. Boğaziçi Üniversitesi Öğrencileri Hakkında Açılan Dava...... 313 6.1.6.2. Boğaziçi Üniversitesi Öğrencileri Hakkında Açılan Dava...... 313 6.1.7. Eylem ve Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Gösterilerek Gözaltına Alınan ve Tutuklananlar...... 313 6.1.8. Cezaevlerindeki Eylem ve Protestolar...... 317 6.1.9 Afrin’e Yönelik Tepkiler ile İlgili Açılan Davalar...... 318 6.2. Basın Özgürlüğü...... 322 6.2.1. Basın Çalışanlarına Yönelik Gözaltılar ve Tutuklamalar...... 322 6.2.2. Basın ve Yayın Kuruluşlarına, Basın Çalışanlarına Yönelik Tehdit ve Saldırılar ...... 330 6.2.3. Gazeteci ve Basın Çalışanlarının Yargılandığı Davalar...... 333 6.3. Barış Akademisyenlerinin Yargılandığı Davalar...... 359 6.4. Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçesiyle Gözaltına Alınan ve Tutuklanan Kişiler...... 390 6.5. Cumhurbaşkanı’na Hakaret Gerekçesiyle Gözaltına Alınan ve Tutuklanan Kişiler...... 401 6.6. Sosyal Medya Paylaşımları ve Diğer Gerekçelerle Yargılanan Kişiler...... 405 6.7. Cumhurbaşkanı’na Hakaret Gerekçesiyle Yargılanan Kişiler...... 410 6.8. Atatürk’e Hakaret Gerekçesiyle Gözaltına Alınan, Tutuklanan ve Yargılanan Kişiler...... 413 6.9. İnternet Sitelerine ve Sosyal Medya Hesaplarına Getirilen Erişim Engelleri...... 414

7. 15 TEMMUZ DARBE GİRİŞİMİ ...... 417 7.1. Darbe Girişimiyle İlişkilendirilerek Gözaltına Alınan ve Tutuklanan Kişiler...... 419 7.2. Darbe Girişimiyle İlişkilendirilerek Yargılanan Kişiler...... 454

-VI- KISALTMALAR

AGİT Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ÖHD Özgürlükçü Hukukçular Derneği AİHM Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ÖHP Özgürlükçü Hukukçular Platformu AİHS Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ÖSO Özgür Suriye Ordusu AKP Adalet ve Kalkınma Partisi PJAK Kürdistan Özgür Yaşam Partisi AYM Anayasa Mahkemesi PKK Kürdistan İşçi Partisi BES Büro Emekçileri Sendikası SEGBİS Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi BM Birleşmiş Milletler SES Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri BTK Bilgi Teknolojileri ve İletişim Sendikası Kurumu SGDF Sosyalist Gençlik Dernekleri CHP Cumhuriyet Halk Partisi Federasyonu CPT Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi SKM Sosyalist Kadın Meclisi ÇHD Çağdaş Hukukçular Derneği SODAP Sosyalist Dayanışma Platformu DBP Demokratik Bölgeler Partisi SOHR Suriye İnsan Hakları Gözlemevi DHKP-C Devrimci Halk Kurtuluş Partisi– SP Saadet Partisi Cephesi SYKP Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi DÎSA-DER Dil Kültür ve Sanat Araştırmaları TAYAD Tutuklu ve Hükümlü Aileleri ile Derneği Dayanışma Derneği DİSK Devrimci İşçi Sendikaları TBMM Türkiye Büyük Millet Meclisi Konfederasyonu DTK Demokratik Toplum Kongresi TİHV Türkiye İnsan Hakları Vakfı Eğitim-Sen Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası TİP Türkiye İşçi Partisi EMEP Emek Partisi TJA Özgür Kadın Hareketi ESP Ezilenlerin Sosyalist Partisi TKP Türkiye Komünist Partisi GBT Genel Bilgi Toplama TKP/ML - TİKKO Türkiye Komünist Partisi/Marksist- Leninist - Türkiye İşçi Köylü Haber-Sen Basın Yayın İletişim ve Posta Emekçileri Sendikası Kurtuluş Ordusu HDK Halkların Demokratik Kongresi TMMOB Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği HDP Halkların Demokratik Partisi TOHAV Toplum ve Hukuk Araştırmaları HPG Halk Savunma Güçleri Vakfı IŞİD Irak ve Şam İslam Devleti TOMA Toplumsal Olaylara Müdahale Aracı İHD İnsan Hakları Derneği TSK Türk Silahlı Kuvvetleri JİTEM Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele TTB Türk Tabipleri Birliği KCK Kürdistan Topluluklar Birliği TUHAD-DER Tutuklu ve Hükümlü Aileleri ile Dayanışma Derneği KESK Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu TUHAD-FED Tutuklu Hükümlü Aileleri Hukuk Dayanışma Dernekleri Federasyonu KHK Kanun Hükmünde Kararname MEYA-DER Mezopotamya Yakınları Tüm Bel-Sen Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Kaybedenlerle Yardımlaşma ve Hizmetleri Emekçileri Sendikası Dayanışma Derneği YJA-STAR Star Özgür Kadın Birlikleri MHP Milliyetçi Hareket Partisi YPG Halk Savunma Birlikleri MLKP Marksist Leninist Komünist Parti YPJ Kadın Savunma Birlikleri ÖDP Özgürlük ve Dayanışma Partisi YSK Yüksek Seçim Kurulu

-VII- -VIII- ÖNSÖZ

2018, Türkiye’de her alanda insan hakları ve demokrasi sorununun daha da ağırlaştığı bir yıl oldu. Türkiye, 2018 yılının ilk yarısını 15 Temmuz 2016’daki darbe girişiminin ardından ilk kez 21 Temmuz 2016’da ilan edilen ve yedi kez uzatılan Olağanüstü Hâl (OHAL) yönetimi altında geçirdi. Bu koşullar altında, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) 20 Ocak 2018 tarihinde Suriye’nin Afrin bölgesine yöne- lik bir askeri harekat başlattı. Böylelikle başta yaşam hakkı olmak üzere ifade özgürlüğünden, toplantı ve gösteri özgürlüğüne kadar çok çeşitli ve yoğun hak ihlallerinin yaşandığı ve etkisi yıl boyu devam eden bir süreç de başlamış oldu. 24 Haziran 2018 tarihinde yapılan genel seçimler ile birlikte Türkiye’de rejim değişikliği oldu ve Cumhur- başkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildi. Seçimlerin hemen ardından 18 Temmuz 2018 tarihinde ise OHAL kaldırıldı. Ancak OHAL’in kaldırılması, bekleneceği gibi, insan hakları ve demokrasi alanında yaşanmakta olan geriye gidişin sona ermesi anlamına gelmedi. Aksine, Cumhurbaşkanı tarafından 31 Temmuz 2018 günü onay- lanarak yürürlüğe giren 7145 sayılı “Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile OHAL, tüm sonuçlarıyla birlikte kalıcı hâle getirilmiş oldu. Bu bağlamda, başta yaşam hakkı, kişi güvenliği hakkı, cezaevleri, örgütlenme özgürlüğü, düşünce ve ifade özgürlüğü, toplantı ve gösteri özgürlüğü gibi hak kategorilerinde yaşanan ihlallere, yanı sıra barış imzacısı aka- demisyenler hakkında açılan davaların ve darbe girişimi sonrası yaşanan gözaltı, tutuklama ve yargılamaların seyrine baktığımızda resmiyette kaldırılmış olsa bile OHAL uygulamalarının yıl boyu fiilen nasıl ve ne ölçüde kalıcılaştığına şahitlik ettik. Türkiye İnsan Hakları Vakfı Dokümantasyon Merkezi tarafından hazırlanan “2018 İnsan Hakları Raporu”nun takip eden sayfalarında bu süreçleri tüm ayrıntıları ile görebilmek mümkün. Rapor’un yüzlerce sayfayı bulmuş olması bile tek başına hak ve özgürlükler açısından ne kadar zorlu bir yıl geçtiğinin gösterge- sidir.

TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VAKFI DOKÜMANTASYON MERKEZİ

-IX- -X- 1. YAŞAM HAKKI

Asker 173 Polis 6 Ölü Köy Korucusu 17 Sivil 20 Militan 441 Operasyonlar ve Saldırılar Asker 318 Polis 22 Yaralı Köy Korucusu 13 Sivil 104 Militan - Ölü 19 Yargısız İnfaz, Dur İhtarı, Rastgele Ateş Açma Yaralı 7 Ölü 2 Kara Mayınları ve Sahipsiz Patlayıcılar Yaralı 22 Ölü 7 Polis, Jandarma Araçlarının Çarpması Yaralı 31 Gözaltında Şüpheli Ölüm Ölü 6 Ölü 5 Şüpheli Asker Ölümü Yaralı 1 Yasadışı Örgüt Cinayetleri Ölü 10 İş Cinayetleri Ölü 1923 Kadın/Nefret Cinayetleri Ölü 299

1.1. OPERASYONLAR ve SALDIRILAR

2018 yılı içinde yurt içinde, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırları içinde ve Suriye’de yapılan operasyonlarda, saldırılarda ve hava bombardımanlarında en az 173 asker, 6 polis ve 17 köy korucusu, 441 militan ve 20 sivil kişinin öldüğü; en az 318 asker, 22 polis ve 13 köy korucusu ve 105 sivil kişinin yaralandığı tespit edilmiştir.

Tablo 1: 2018 yılı içinde yaşamını yitirenler ve yaralananlar

Asker Polis Köy Korucusu Sivil Kişi Militan Toplam Ölü 173 6 17 20 441 657 Yaralı 318 22 13 104 - 457

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 1 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Tablo 2: Aylara Göre Yaşamını Yitirenler ve Yaralananlar

Asker Polis Köy Korucusu Sivil Kişi Militan Yaralı Ölü Yaralı Ölü Yaralı Ölü Yaralı Ölü Ölü Ocak 34 12 - - - - 66 5 3 Şubat 48 38 2 - - 1 23 3 9 Mart 40 28 - - 3 9 4 2 47 Nisan 25 15 1 - 7 1 2 1 57 Mayıs 14 16 - - 1 1 1 1 30 Haziran 35 18 2 1 - 1 1 1 67 Temmuz 11 4 - 1 2 1 1 5 74 Ağustos 24 12 9 1 - - - - 61 Eylül 7 2 6 1 - 2 - - 44 Ekim 25 14 1 - - - 1 1 14 Kasım 35 11 - 1 - 1 5 1 33 Aralık 20 3 1 1 - - - - 2

Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırları içinde yaptığı operasyonlarda ve hava bombardımanlarında 2018 yılı içinde az 20 asker ve 61 militan ölmüş; 20 asker ise yaralanmıştır. TSK’nin Suriye’nin Afrin bölgesine yönelik başlattığı askeri operasyonu sırasında en az 51 askerin ve 2 sivil kişinin öldüğü; 60 asker ve 6 sivil kişinin yaralandığı tespit edilmiştir. Yaşamını yitiren 2 kişi ile yaralanan 4 kişi Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde çalışan sivil personeldir. Yaralanan diğer iki kişinin ise gazeteci olduğu öğrenilmiştir.

5 Ocak 2018 tarihinde Irak Kürdistan Bölgesel 22 Ocak 2018 tarihinde Hakkari’nin Çukurca Yönetimi sınırları içinde yer alan Kanireş bölge- ilçesi kırsal alanında bulunan bir askeri üs bölge- sinde sürmekte olan askeri operasyon sırasında 1 sine yönelik havanlı saldırıda 3 askerin yaralandığı askerin kaza sonucu öldüğü açıklandı. öğrenildi. 8 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- 27 Ocak 2018 tarihinde Diyarbakır Valiliği yakın- lerden 1 Ocak 2018 tarihinde Şırnak’ın Uludere larındaki bir çöp konteynerine önceden yerleşti- ilçesi kırsal alanındaki bir karakola yönelik YJA- rilmiş bir el yapımı bombanın patlatıldığı; patlama STAR militanlarının saldırısı sonrasında yaşanan sonucu ölen ya da yaralanan olmadığı öğrenildi. çatışmada 2 militanın öldüğü öğrenildi. 27 Ocak 2018 tarihinde Adana’nın Seyhan ilçesin- 8 Ocak 2018 tarihinde Şırnak’ın Küpeli Dağı’nda deki bir polis karakoluna el yapımı bomba atıldığı; arazi taraması sırasında yaşanan bir patlama saldırıda ölen ya da yaralanan olmadığı bildirildi. sonucu 1 askerin yaralandığı öğrenildi. 31 Ocak 2018 tarihinde Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesi 14 Ocak 2018 tarihinde Hakkari’nin Çukurca ilçesi kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG militan- kırsal alanında HPG militanları tarafından düzen- ları arasında çıkan çatışmada 1 askerin öldüğü ve 1 lenen bir saldırıda 1 askerin öldüğü ve 3 askerin ise askerin ise yaralandığı öğrenildi. yaralandığı öğrenildi. Bitlis Valiliği, 21 Ocak 2018 tarihinde yaptığı 1 Şubat 2018 tarihinde Hakkari’nin Çukurca ilçesi açıklamada Bitlis’in Hizan ilçesi kırsal alanındaki kırsalında bulunan bir askeri üs bölgesine HPG askeri operasyon sırasında askerlerin üzerine çığ militanları tarafından düzenlenen saldırıda 1 düşmesi sonucu 5 askerin öldüğü ve 14 askerin ise askerin öldüğü ve 5 askerin yaralandığı öğrenildi. yaralandığını duyurdu.

2 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

1 Şubat 2018 tarihinde yine Hakkari’nin Şemdinli 21 Şubat 2018 tarihinde Irak Kürdistan Bölgesel ilçesi kırsal alanında bulunan bir askeri üs bölge- Yönetimi sınırları içinde yer alan Kanireş bölge- sine HPG militanları tarafından düzenlenen saldı- sinde önceden konulmuş bir patlayıcıların patlatıl- rıda 2 askerin öldüğü ve 2 askerin ise yaralandığı ması sonucu 2 askerin öldüğü açıklandı. öğrenildi. 3 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden 1 Şubat 2018 tarihinde Hakkari’nin Çukurca ilçesi Hatay’ın Hassa ilçesine bağlı Yolçatı mıntıkası kırsalındaki bir askeri üsse yönelik saldırıda ağır civarında 27 Şubat 2018 tarihinde güvenlik güç- yaralanan 1 askerin 3 Şubat 2018 tarihinde tedavi leri ile HPG arasında yaşanan çatışmalarda 1 HPG gördüğü hastanede öldüğü öğrenildi. militanının yaşamını yitirdiği öğrenildi. 6 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- 3 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden lerden 1 Şubat 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Lice Şırnak ili Gabar dağı kırsalında güvenlik güçleri ile ilçesi kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG HPG’li militanlar arasında yaşanan çatışmalarda 1 militanları arasında çıkan çatışmada 3 militanın HPG’li militanın yaşamını yitirdiği öğrenildi. öldüğü öğrenildi. 7 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- Diyarbakır Valiliği 7 Şubat 2018 tarihinde yaptığı lerden, Şırnak’ın Bestler Dereler bölgesinde açılan açıklama ile Lice ilçesi kırsalında devam etmekte ateş sonucunda ağır yaralanan Engin Kenanoğlu olan askeri operasyon sırasında silahının kazayla (17) adlı çocuğun, kaldırıldığı Şırnak Devlet Has- ateş alması sonucu yaralanan 1 korucunun kaldı- tanesi’nde yaşamını yitirdiği öğrenildi. rıldığı hastanede öldüğünü duyurdu. Bitlis’in merkeze bağlı Kayalıbağ köyü kırsalında TSK 9 Şubat 2018 tarihinde yaptığı açıklama ile odun toplamaya giden 5 kişinin 19 Mart 2018 tari- Hakkari’nin Çukurca ilçesi kırsalında HPG mili- hinde PKK militanları oldukları iddia edilen bir tanlarının düzenlediği saldırı sonucunda 1 askerin grubun saldırısına uğradığı ve saldırıda Nurullah öldüğünü duyurdu. Kılıçaslan isimli bir kişinin yaşamını yitirdiği ve 4 kişinin ise yaralandığı öğrenildi. 13 Şubat 2018 tarihine Diyarbakır’ın Kayapınar ilçesinde bulunan bir polis yol kontrol nokta- 12 Mart 2018 tarihinde Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesi sına kimliği belirsiz kişi ya da kişiler tarafından el kırsalında çıkan çatışmada 1 askerin öldüğü bildi- yapımı bir patlayıcı ile saldırı düzenlendi. Saldırıda rildi. ölen ya da yaralanan olmadığı bildirildi. 13 Mart 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Dicle ilçesi 16 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- kırsal alanında yaşanan bombalı saldırıda 3 askerin lerden 1 HPG militanının 2 Şubat 2018 tarihinde öldüğü ve 4 askerin ise yaralandığı öğrenildi. Osmaniye kırsal alanında çıkan çatışmada öldüğü 14 Mart 2018 tarihinde Van’ın Edremit ilçesinde öğrenildi. 1 korucu evinin önünde uğradığı silahlı saldırı 17 Şubat 2018 tarihinde Hakkari’nin Şemdinli ilçe- sonucu yaşamını yitirdi. sinde HPG militanları tarafından gerçekleştirilen 14 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- saldırıda 1 askerin öldüğü ve 1 askerin ise yaralan- lerden 6 Mart 2018 tarihinde Osmaniye’ye bağlı dığı açıklandı. Feni yaylasında güvenlik güçleri ile HPG militan- 17 Şubat 2018 tarihinde Malatya’da Özel Harekat ları arasında çıkan çatışmada 1 militanın öldüğü Şube Müdürlüğü’nde meydana gelen patlamada öğrenildi. 2 özel harekat polisi yaralandı. Malatya Emniyet 17 Mart 2018 tarihinde Van’ın İpekyolu ilçesinde Müdürlüğü’nden yapılan açıklamada patlamanın 1 korucu uğradığı silahlı saldırı sonucu yaşamını rutin silah bakım ve temizleme işlemleri sırasında yitirdi. meydana geldiği belirtildi. 18 Mart 2018 tarihinde Şırnak’ın Silopi ilçesindeki 20 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- Hisar Tank Taburu’na HPG militanları tarafından lerden 16 Şubat 2018 tarihinde Mardin’in Kızıltepe düzenlenen saldırıda 6 askerin yaralandığı bildi- ilçesinde güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- rildi. sında çıkan çatışmada 3 militanın öldüğü öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 3 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

19 Mart 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Hani ilçe- 31 Mart 2018 tarihinde Tunceli kırsalında çıkan sinde sivil bir araca HPG militanları tarafından çatışmada 1 askerin yaralandığı öğrenildi. düzenlenen saldırıda 1 askerin ve gönüllü koru- 30 Mart 2018 tarihinde Siirt merkeze bağlı Orma- culuk yapan sivil bir kişinin öldüğü öğrenildi. nardı köyün yakınlarında askeri üs bölgesine yönelik 22 Mart 2018 tarihinde Bitlis kırsalında devam yapılan sonucu 6 korucunun öldüğü, 3 korucu ile 4 eden askeri operasyon sırasında gerçekleştirilen askerin de yaralandığı öğrenildi. Daha sonra yara- bombalı saldırı sonucunda 1 askerin öldüğü ve 1 lanan 1 askerin ise 1 Nisan 2018 tarihinde tedavi askerin ise yaralandığı öğrenildi. gördüğü hastanede yaşamını yitirdiği bildirildi. 23 Mart 2018 tarihinde Batman’ın Hasankeyf ilçe- 2 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- sindeki Mava Dağı’nda güvenlik güçleri ile HPG lerden 29 Mart 2018 tarihinde Diyarbakır’ın kırsal militanları arasında çıkan çatışmada 1 askerin alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- öldüğü ve 2 askerin yaralandığı öğrenildi. Aynı sında çıkan çatışmada 3 militanın öldüğü öğrenildi. bölgede 24 Mart 2018 tarihinde çıkan çatışmada 1 3 Nisan 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Kulp ilçesine askerin öldüğü öğrenildi. bağlı Bayır köyü yakınlarında içinde korucuların 27 Mart 2018 tarihinde Hatay’daki Amanos dağla- bulunduğu odun taşıyan bir araca yönelik düzen- rında güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında lenen saldırıda 1 korucu öldü ve 4’ü korucu, 1’i çıkan çatışmada 1 askerin öldüğü bildirildi. emekli korucu ve 1’i sivil olmak üzere 6 kişi yara- landı. 27 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, 26 Mart 2018 tarihinde Mardin’in Dar- 4 Nisan 2018 tarihinde Iğdır’daki Gökaya Hudut geçit ilçesine bağlı Tanyeri kırsal mahallesinde ilan Taburu’na yönelik HPG militanları tarafından ger- edilen sokağa çıkma yasağı sonrası gerçekleştirilen çekleştirilen saldırıda 1’i ağır olmak üzere 2 askerin operasyon sonrasında Dargeçit Devlet Hastane- yaralandığı bildirildi. si’ne HPG militanı oldukları iddia edilen 3 cena- 4 Nisan 2018 tarihinde Tunceli’nin Çemişgezek zenin getirildiği öğrenildi. ilçesinde askeri bir aracın geçişi sırasında ger- 27 Mart 2018 tarihinde Tunceli’nin Pülümür ilçe- çekleştirilen bombalı saldırı sonucunda 1 askerin sinde güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında yaralandığı; saldırıyı takiben başlatılan operasyon çıkan çatışmalarda 1 militanın öldüğü bildirildi. sonrasında çıkan çatışmada da 2 askerin yaralan- dığı öğrenildi. 28 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden 18 Mart 2018 tarihinde Şırnak’taki Gabar 5 Nisan 2018 tarihinde Gümüşhane’de güvenlik Dağı’nda güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- güçleri ile HPG militanları arasında çıkan çatış- sında çıkan çatışmalarda 2 militanın öldüğü öğre- mada 1 askerin yaralandığı öğrenildi. nildi. 6 Nisan 2018 tarihinde Hakkari’nin Çukurca 2 Kasım 2017 tarihinde Hakkari’nin Şemdinli ilçesi ilçesindeki bir askeri üs bölgesine yönelik HPG kırsalında çıkan çatışmada yararlanan 1 askerin 29 militanları tarafından gerçekleştirilen saldırıda 2 Mart 2018 tarihinde öldüğü öğrenildi. askerin öldüğü ve 1 askerin yaralandığı öğrenildi. 29 Mart 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Hazro ilçesi 6 Nisan 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Kulp ilçesi kırsalında askeri araca yönelik düzenlenen saldı- kırsalında güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- rıda 6 askerin yaralandığı bildirildi. sında çıkan çatışmada ise 2 korucunun yaralandığı bildirildi. 30 Mart 2018 tarihinde Siirt’in Eruh ilçesi kırsa- lındaki askeri bir üz bölgesine HPG militanları 9 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- tarafından gerçekleştirilen saldırıda 6 korucunun lerden 31 Mart 2018 tarihinde Siirt kırsalında öldüğü, 3 korucu ile 4 askerin ise yaralandığı öğre- güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında çıkan nildi. çatışmalarda 3 militanın öldüğü öğrenildi. 30 Mart 2018 tarihinde Şırnak’ın İkizce köyü kırsa- 9 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- lında güvenlik güçlerine yönelik HPG saldırısında lerden 31 Mart 2018 tarihinde Tunceli kırsalında 1 askerin yaralandığı bildirildi. çıkan çatışmada ise 3 militanın öldüğü öğrenildi.

4 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

10 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- ları arasında çıkan çatışmalarda 3 militanın öldüğü lerden 3 Nisan 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Kulp öğrenildi. İlçesi kırsalında güvenlik güçleri ile HPG militan- 18 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- ları arasında çıkan çatışmada 2 militanın öldüğü lerden 13 Nisan 2017 tarihinde Şırnak kırsalında öğrenildi. çıkan çatışmada 1 militanın öldüğü öğrenildi. 10 Nisan 2018 tarihinde Bitlis kırsalında devam 20 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- eden askeri operasyon sırasında daha önceden yer- lerden 31 Mart 2018 tarihinde Tunceli’de güvenlik leştirilmiş bir patlayıcının infilak etmesi sonucu 1 güçleri ile HPG militanları arasında çıkan çatışma- askerin öldüğü öğrenildi. larda 3 militanın öldüğü öğrenildi. 10 Nisan 2018 tarihinde Hakkari’nin Çukurca 21 Nisan 2018 tarihinde Tunceli’de yol yapım çalış- İlçesi kırsalında devam etmekte olan bir askeri masına HPG militanı olduğu iddia edilen bir grup operasyon sırasında 1 askerin uçurumdan düşerek tarafından düzenlenen saldırıda dozer operatörü öldüğü öğrenildi. Mehmet Özdemir’in yaşamını yitirdiği öğrenildi. 11 Nisan 2018 tarihinde Hakkari’nin Irak Kür- 21 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- distan Bölgesel Yönetimi sınırları içindeki Kanireş lerden TSK tarafından Irak Kürdistan Bölgesel bölgesinde TSK tarafından yürütülen operasyon Yönetimi içindeki bölgelere yönelik bombardı- sırasında güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- manda 7 militanın öldüğü öğrenildi. sında çıkan çatışmada 1 askerin öldüğü ve 3 askerin ise yaralandığı öğrenildi. 22 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden 6 ve 16 Nisan 2018 tarihlerinde Hatay’daki 11 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- Amanos Dağları’nda güvenlik güçleri ile HPG lerden 4 Nisan 2018 tarihinde Tunceli’nin Pülümür militanları arasında çıkan çatışmalarda 8 militanın ilçesi kırsalında güvenlik güçleri ile HPG militan- öldüğü öğrenildi. ları arasında çıkan çatışmada 7 militanın öldüğü öğrenildi. 22 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden 17 Nisan 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Kulp 11 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- ilçesi kırsalında çıkan çatışmalarda 3 militanın lerden 17 Mart 2018 tarihinde Irak Kürdistan öldüğü öğrenildi. Bölgesel Yönetimi sınırları içindeki Bradost böl- gesinde TSK tarafından yürütülen operasyon 24 Nisan 2018 tarihinde Şırnak kırsalında devam sırasında çıkan çatışmalarda 2 militanın ve TSK eden bir operasyon sırasında daha önceden yer- tarafından 22 Mart 2018 tarihinde aynı bölgede leştirilmiş bir el yapımı patlayıcının infilak etmesi gerçekleştirilen hava operasyonu sırasında ise 1 sonucu 1 asker öldü. militanın öldüğü öğrenildi. 24 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- 12 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Tunceli kırsalında güvenlik güçleri ile TKP/ lerden 2 ile 10 Nisan 2018 tarihleri arasında Cudi ML TİKKO militanları arasında çıkan çatışmada Dağı’nda güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- 2 militanın öldüğü öğrenildi. Tunceli Valiliği sında çıkan çatışmalarda 5 militanın öldüğü öğre- tarafından yapılan açıklamada 1 militanın yaralı nildi. bir halde yakalandığı duyuruldu. Yaralı militanın nereye götürüldüğü ise öğrenilemedi. 14 Nisan 2018 tarihinde Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesi kırsalında güvenlik güçleri ile HPG militan- Diyarbakır Valiliği yaptığı açıklama ile 25 Nisan ları arasında çıkan çatışmalarda 2 askerin öldüğü 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Lice ilçesi kırsalında ve 3 askerin ise yaralandığı öğrenildi. güvenlik güçleri HPG militanları arasında çıkan çatışmada 1 askerin öldüğü ve 4 askerin ise yara- 15 Nisan 2018 tarihinde yine basında yer alan landığını duyurdu. haberlerden 24 Mart 2018 tarihinde Siirt’te çıkan çatışmada 2 militanın öldüğü öğrenildi. 27 Nisan 2018 tarihinde Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırları içindeki Kanireş bölgesinde 18 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- güvenlik güçlerine yönelik HPG militanları tara- lerden 26 Mart 2018 tarihinde Mardin’in Dargeçit fından gerçekleştirilen saldırıda 1 askerin öldüğü ilçesi kırsalında güvenlik güçleri ile HPG militan- ve 1 askerin ise yaralandığı öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 5 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

27 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 14 Mayıs 2018 tarihinde Şırnak’ın İdil ilçesi kırsa- den 31 Mart 2018 tarihinde Osmaniye kırsalında lında güvenlik güçlerine yönelik gerçekleştirilen çıkan çatışmada 6 HPG militanının öldüğü öğre- saldırıda 1’i ağır 2 asker yaralandı. nildi. 15 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- 28 Nisan 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Ergani il- lerden, Urfa’nın Halfeti ilçesinde Göklü Jandarma çesinde bulunan bir yol kontrol noktasına yönelik Karakolu’na yapılan roketatarlı saldırı sonucunda HPG militanları tarafından gerçekleştirilen saldı- 2 askerin yaralandığı öğrenildi. rıda 1 polisin yaralandığı öğrenildi. 15 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- 29 Nisan 2018 tarihinde Şırnak’taki Kuyu Tepe as- lerden, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırları keri üs bölgesine yönelik saldırıda 1 askerin öldüğü içinde bulunan Barzan bölgesinde güvenlik güçleri öğrenildi. ile HPG militanları arasında çıkan çatışmalarda 5 29 Nisan 2018 tarihinde Van’ın Çaldıran ilçesinde askerin öldüğü, 5 askerin ise yaralandığı öğrenildi. askeri bir aracın devrilmesi sonucu 3 askerin yara- 20 Mayıs 2018 tarihinde Ağrı’nın Doğubayazıt il- landığı öğrenildi. çesi kırsalında askeri bir aracın geçişi sırasında ön- 29 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haberler- ceden döşenmiş patlayıcı ile gerçekleştirilen saldı- den 27 Nisan 2018 tarihinde Kandil bölgesine yö- rıda 2 asker öldü. nelik hava saldırısında 1 militanın, 19 Nisan 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Lice ilçesi kırsalında yaşa- 21 Mayıs 2018 tarihinde Irak Kürdistan Bölgesel nan çatışmada 2 militanın öldüğü öğrenildi. Yönetimi sınırları içindeki bölgede süren askeri operasyon sırasında güvenlik güçleri ile HPG mi- 30 Nisan 2018 tarihinde Tunceli’nin Pülümür il- litanları arasında çıkan çatışmada 2 askerin öldüğü çesi kırsalında çıkan çatışmada 3 askerin yaralan- ve 2 askerin ise yaralandığı öğrenildi. dığı öğrenildi. 22 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- 30 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Tunceli’nin Pülümür ilçesi kırsal alanında lerden 14 ve 15 Nisan 2018 tarihlerinde Ağrı’nın güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında çıkan Doğubayazıt ilçesi kırsalında çıkan çatışmalarda 2 çatışmada 7 militanın öldüğü öğrenildi. HPG militanının öldüğü öğrenildi. 23 Mayıs 2018 tarihinde Batman’ın Kozluk ilçesine 7 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde, Kaletepe Askeri Üs Bölgesi’nden atılan havan topu bağlı Gümüşgörgü köyü yakınlarında koruculara mermilerinin Şırnak’ın Güçlükonak ilçesine bağlı yönelik düzenlenen bombalı saldırıda 1 korucu ya- Fındık beldesi kırsal alanında otlatılan hayvanların ralandı. bulunduğu alana düşmesi sonucu, çok sayıda hay- 23 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- vanın telef olduğu iddia edildi. Olayda hayvanları den 20 Mayıs 2018 tarihinde Hakkari’nin Şemdinli otlatan çobanların ise yaralanmadığı bildirildi. ilçesi kırsalında güvenlik güçleri ile HPG militan- 8 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- ları arasında çıkan çatışmada 2 militanın öldüğü den Irak’ın kuzeyinde bulunan Sare Batin bölge- öğrenildi. sinde çıkan çatışmada 1 askerin öldüğü öğrenildi. 24 Mayıs 2018 tarihinde Şırnak’ın Beytüşşebap il- 8 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- çesine bağlı Taşarası köyünde Faik Ecer ve Sipan den, 18 Mart 2018 tarihinde Bingöl’ün Genç ilçesi Ecer isimli 2 kişinin bulunduğu araca silahlı bir kırsalında güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- saldırı düzenlendi. Saldırı sonrasında Faik Ecer’in sında çıkan çatışmada 3 militanın öldüğü öğrenildi. yaşamını yitirdiği ve oğlu Sipan Ecer’in ise ağır ya- 11 Mayıs 2018 tarihinde Şırnak’ın Bestler Dereler ralandığı öğrenildi. Basında yer alan haberlerden bölgesinde süren askeri operasyon sırasında önce- HPG militanları tarafından gerçekleştirildiği iddia den yerleştirilmiş bir bombanın patlaması sonucu edilen olayla ilgili olarak 26 Mayıs 2018 tarihinde 1 asker öldü, 1 asker ise yaralandı. HPG’nin bir açıklama yaptığı ve olayın kendileri tarafından gerçekleştirilmediğini ifade ettiği öğre- 11 Mayıs 2018 tarihinde Tunceli Erzincan yolu nildi. üzerinde askeri bir araca yönelik bombalı saldırıda 1 asker yaralandı.

6 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

26 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 4 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- den 22 Mayıs 2018 tarihinde Siirt’in Baykan ilçesi lerden, Hakkari’nin Şemdinli ilçesine bağlı Şapa- kırsalında güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- tan köyü yakınlarında devam etmekte olan karakol sında çıkan çatışmada 4 militanın öldüğü öğrenildi. inşaatına yönelik HPG militanları tarafından dü- zenlenen saldırı sonrası çıkan çatışmada, Şapatan 26 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- köyünde yaşayan R. T. (15) isimli bir çocuğun aya- den 18 Mayıs 2018 tarihinde Tunceli’nin Ovacık ğından yaralandığı öğrenildi. Haberde, R. T.’nin ilçesi kırsalında güvenlik güçleri ile HPG militan- özel harekat polisleri tarafından rastgele açılan ateş ları arasında çıkan çatışmada 2 militanın öldüğü sonucu yaralandığı iddia edildi. öğrenildi. 4 Haziran 2018 tarihinde Batman’ın Sason ilçesi 29 Mayıs 2018 tarihinde Irak Kürdistan Bölgesel kırsalında güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- Yönetimi sınırları içinde TSK tarafından yürütülen sında çıkan çatışmada 1’i ağır olmak üzere 2 aske- operasyon sırasında çıkan çatışmada 1 askerin öl- rin yaralandığı öğrenildi. düğü öğrenildi. 5 Haziran 2018 tarihinde Tunceli’deki Çiçekli Ka- 29 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- rakolu’na HPG militanları tarafından bir saldırı den 26 Mayıs 2018 tarihinde Hakkari’nin Şemdinli düzenlendiği; saldırıda ölen ya da yaralanan olma- ilçesi kırsalında çıkan çatışmada 2 HPG militanı- dığı öğrenildi. nın öldüğü öğrenildi. Hakkari Valiliği 7 Haziran 2018 tarihinde yaptığı 30 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- açıklamayla, 6 Haziran 2018 tarihinde Çukurca il- lerden Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırları çesinde seyir halindeki bir askeri konvoya düzen- içinde TSK tarafından yürütülen askeri operasyon lenen saldırı sonucunda 4 askerin yaralandığını sırasında yaşanan çatışmalarda 1 HPG militanının duyurdu. öldüğü öğrenildi. 8 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- 31 Mayıs 2018 tarihinde Irak Kürdistan Bölgesel lerden 25 Mayıs 2018 tarihinde Şırnak’ın Şemdinli Yönetimi sınırları içinde TSK tarafından yürütülen ilçesi kırsalında çıkan çatışmada 5 militanın öl- operasyon sırasında çıkan çatışmada 3 askerin öl- düğü öğrenildi. düğü öğrenildi. 9 Haziran 2018 tarihinde Bingöl kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında çıkan 31 Mayıs 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Hani ilçesi çatışmada 1 askerin öldüğü ve 3 askerin ise yara- kırsalında çıkan çatışmada 1 korucunun öldüğü landığı öğrenildi. öğrenildi. 9 Haziran 2018 tarihinde Şırnak kırsal alanında gü- 2 Haziran 2018 tarihinde Irak Kürdistan Bölgesel venlik güçlerine yönelik HPG militanları tarafın- Yönetimi sınırları içinde TSK tarafından yapılan dan düzenlenen saldırıda 1 özel harekat polisinin yol inşaatına yönelik roketatarlı saldırıda 2 askerin öldüğü ve 1 askerin ise yaralandığı bildirildi. öldüğü ve 1 askerin ise ağır yaralandığı öğrenildi. 24 Mayıs 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Lice ilçesi 3 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- kırsalında çıkan çatışmada ağır yaralanan 1 aske- lerden 17 Nisan 2018 tarihinde Siirt’te çıkan çatış- rin 9 Haziran 2018 tarihinde tedavi gördüğü hasta- mada 6 HPG militanının öldüğü öğrenildi. nede öldüğü bildirildi. 3 Haziran 2018 tarihinde Hakkari’nin Şemdinli il- 4 Haziran 2018 tarihinde Hakkari’nin Şemdinli il- çesi kırsalında yol yapım çalışmasının güvenliğini çesinde görevli olduğu karakola yönelik HPG mili- alan askerlere yönelik HPG militanları tarafından tanlarının gerçekleştirdiği saldırıda ağır yaralanan gerçekleştirilen saldırıda 3 askerin öldüğü ve 1 as- özel harekat polisi Sinan Türkoğlu’nun 11 Haziran kerin ise yaralandığı Hakkari Valiliği tarafından 2018 tarihinde tedavi gördüğü hastanede öldüğü açıklandı. öğrenildi. 3 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- 11 Haziran 2018 tarihinde Şırnak’ın Bestler Dere- lerden 29 Mayıs 2018 tarihinde Tunceli’nin Hozat ler Bölgesinde güvenlik güçleri ile HPG militanları ilçesi kırsalında çıkan çatışmada 1 HPG militanın arasında çıkan çatışmada 1 askerin ağır yaralandığı öldüğü öğrenildi. öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 7 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

8 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- 19 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Van’ın Başkale ilçesinde yaşamını yitiren lerden 9 Haziran 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Lice Mustafa Güneri isimli kişinin ölümünün HPG ta- ilçesi kırsalında güvenlik güçleri ile HPG militan- rafından üstlenildiği öğrenildi. ları arasında çıkan çatışmada 4 militanın öldüğü öğrenildi. 12 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan ha- berlerden 9 Haziran 2018 tarihinde Hakkari’nin 20 Haziran 2018 tarihinde Hakkari’nin Çukurca il- Yüksekova ilçesinde çıkan çatışmada 1 militanın çesine bağlı Uzundere köyü yakınlarında askeri bir öldüğü öğrenildi. araca HPG militanları tarafından düzenlenen sal- dırıda 2 askerin öldüğü ve 1 askerin ise yaralandığı 13 Haziran 2018 tarihinde basına yansıyan haber- öğrenildi. lerden Diyarbakır’ın Lice ilçesi kırsalında bir askeri üs bölgesine yönelik HPG militanları tarafından 20 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- gerçekleştirilen saldırıda 2 militanın öldüğü öğre- lerden 1 Haziran 2018 tarihinde Şırnak kırsal ala- nildi. nında güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında çıkan çatışmada 2 militanın öldüğü öğrenildi. 14 Haziran 2018 tarihinde Hakkari’nin Çukurca ilçesi kırsalında HPG militanları tarafından ger- 14 Haziran 2018 tarihinde Hakkari’de güvenlik çekleştirilen saldırıda 1 askerin öldüğü ve 4 askerin güçlerine yönelik HPG militanları tarafından ger- yaralandığı öğrenildi. çekleştirilen saldırıda yaralanan 1 askerin 21 Ha- ziran 2018 tarihinde tedavi gördüğü hastanede öl- 16 Haziran 2018 tarihinde Siirt’te özel harekat po- düğü öğrenildi. lislerini taşıyan zırhlı bir aracın devrilmesi sonucu 2 polis memuru yaralandı. 25 Haziran 2018 tarihinde Bitlis kırsalında güven- lik güçlerine yönelik HPG militanları tarafından 11 Haziran 2018 tarihinde Şırnak’ta çıkan bir çatış- düzenlenen saldırıda 1 askerin öldüğü ve 2 askerin mada ağır yaralanan 1 askerin 16 Haziran 2018 ta- ise yaralandığı öğrenildi. rihinde tedavi görmekte olduğu hastanede öldüğü öğrenildi. 26 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan ha- berlerden 17 Haziran 2018 tarihinde Hakkari’nin 17 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- Şemdinli ilçesi kırsalında güvenlik güçleri ile HPG lerden 7 Haziran 2018 tarihinde Siirt’in Eruh ilçesi militanları arasında çıkan çatışmada 5 militanın öl- kırsalında çıkan çatışmada 1 militanın; 8 Haziran düğü öğrenildi. 2018 tarihinde Şırnak kırsal alanında çıkan çatış- mada 5 militanın öldüğü öğrenildi. 27 Haziran 2018 tarihinde Maraş’ın Çağlayancerit ilçesi kırsalındaki askeri operasyon sırasında çıkan 19 Haziran 2018 tarihinde Siirt’in Eruh ilçesi kır- çatışmada 1 asker ile 1 korucunun öldüğü ve 4 as- salında askeri bir araca yönelik bombalı saldırıda kerin ise yaralandığı öğrenildi. 1 askerin öldüğü ve 2 askerin ise ağır yaralandığı öğrenildi. 30 Haziran 2018 tarihinde Ardahan’ın Göle ilçe- sine bağlı Samandöken köyü kırsalında hayvan- 19 Haziran 2018 tarihinde Şırnak’taki Gabar Da- larını otlatan çoban İsmail Karakaş’ın güvenlik ğı’nda daha önce yerleştirilmiş bir el yapımı bom- güçlerinin açtığı ateş sonucu yaşamını yitirdiği öğ- banın patlaması sonucu 1 asker öldüğü 2 askerin renildi. Ardahan Valiliği yaptığı açıklama ile İsmail ise yaralandığı bildirildi. Karakaş’ın ölümüyle ilgili adli ve idari soruşturma 19 Haziran 2018 tarihinde Şırnak’ın Güçlükonak açıldığını duyurdu. ilçesi kırsalında gerçekleştirilen bombalı saldırıda 5 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- 1 askerin öldüğü ve 1 askerin ise yaralandığı öğ- lerden Diyarbakır’ın Lice ilçesindeki Abalı Kara- renildi. kolu ile Bingöl’ün Genç ilçesindeki Tapantepe Ka- 19 Haziran 2018 tarihinde Hakkari’nin Çukurca rakolu arasında kalan bölgede 10 ayrı yerde orman ilçesinde askeri bir konvoya HPG militanları tara- yangını çıktığı ve köylülerin bu yangınlara müda- fından düzenlenen saldırıda 6 askerin yaralandığı hale etmesine güvenlik güçleri tarafından engel Hakkari Valiliği tarafından açıklandı. olunduğu öğrenildi.

8 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

6 Temmuz 2018 tarihinde basına yansıyan haber- 16 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan ha- lerden, 18 Haziran 2018 tarihinde Şırnak’taki Cudi berlerden, 27 Haziran 2018 tarihinde Bitlis kırsal Dağı’nda güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- sında çıkan çatışmada 6 militanın öldüğü öğrenildi. sında çıkan çatışmada 7 militanın; 15 Temmuz 2018 tarihinde Gümüşhane’nin Kürtün ilçesi kırsal 8 Temmuz 2018 tarihinde Ağrı’daki Kozluk Kara- alanında 2 militanın öldüğü öğrenildi. kolu’nda bir el bombasının patlaması sonucu 1 as- kerin öldüğü ve 2 askerin ise yaralandığı öğrenildi. 17 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- Basında yer alan haberlerde, patlamanın kaza so- lerden Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırları nucu olduğu iddia edildi. içindeki Kandil bölgesine yönelik, Türk Hava Kuv- vetleri tarafından gerçekleştirilen bombardımanda 9 Temmuz 2018 tarihinde Giresun’un Güce ilçesi 3 militanın öldüğü öğrenildi. kırsalında güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- sında çıkan çatışmada 1 askerin öldüğü öğrenildi. 17 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerde Şırnak’ın Cizre ilçesindeki Gabar Dağı’nda 10 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- çevre karakollardan atılan top mermileri sonu- lerden 11 Haziran 2018 tarihinde Şırnak’ın Besta cunda bir orman yangını çıktığı ve bu yangına mü- bölgesinde güvenlik güçleri ile HPG militanları dahale edilmediği iddia edildi. arasında çıkan çatışmada 9 militanın öldüğü öğre- nildi. 15 Temmuz 2018 tarihinde Van’da bir eve düzen- lenen baskın sırasında çıkan çatışmada yaralanan 11 Temmuz 2018 tarihinde Muş’un Bulanık ilçe- 1 polis memuru (Ahmet Altun) 18 Temmuz 2018 sine bağlı Karaağıl köyü yakınlarında bir askeri tarihinde tedavi gördüğü hastanede öldü. zırhlı aracın bilinmeyen bir nedenle devrilmesi so- nucu 4 askerin yaralandığı öğrenildi. 19 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, 7 Temmuz 2018 tarihinde Hakkari kırsal 12 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- lerden, güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- sında çıkan çatışmada 7 militanın öldüğü öğrenildi. sında 2 Haziran 2018 tarihinde Tunceli’de çıkan çatışmada 2 militanının, 26 Haziran 2018 tarihinde 19 Temmuz 2018 tarihinde Giresun’da sürmekte Bitlis’te çıkan çatışmada 3 militanın, 30 Haziran olan askeri operasyon sırasında Recep Öncebe 2018 tarihinde Van’da çıkan çatışmada 2 militanın isimli 1 askerin güvenlik güçlerine ait zırhlı araç- öldüğü öğrenildi. tan açılan ateş sonucunda öldüğü bildirildi. Recep Öncebe’nin, zırhlı araç içindekiler tarafından HPG 12 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- militanı sanıldığı için, bulunduğu bölgenin ateş al- lerden Diyarbakır’ın Kulp ilçesi kırsalında devam tına alındığı öğrenildi. eden askeri operasyon sırasında Lis Dağı’nda or- manlık alanda yangın çıktığı öğrenildi. Haberde 20 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- köylülerin yangına müdahale etmesine güvenlik lerden, Şırnak’taki Cudi Dağı’nda başlatılan askeri güçleri tarafından izin verilmediği iddia edildi. operasyon sırasında orman yangını çıktığı öğre- nildi. Haberde orman yangının çevredeki karakol- 13 Temmuz 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Silvan lardan yapılan top atışları nedeniyle çıktığı iddia ilçesinde güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- edilmektedir. sında çıkan çatışmada 1 korucunun öldüğü ve 1 korucunun ise yaralandığı bildirildi. 21 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan ha- berlerden, 9 Haziran 2018 tarihinde Şırnak kırsal 14 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- lerden, 2 Temmuz 2018 tarihinde Tunceli’de çıkan sında çıkan çatışmada 2 militanın; 5 Temmuz 2018 çatışmada 2 HPG militanının, 5 Temmuz 2018 ta- tarihinde Mardin’in Ömerli ilçesi kırsalında çıkan rihinde Hakkari’de çıkan çatışmada 3 militanın, 11 çatışmada 2 militanın; 11 Temmuz 2018 tarihinde Temmuz 2018 tarihinde Şırnak’ın Uludere ilçesi Diyarbakır’ın Kulp ilçesi kırsalında çıkan çatış- kırsalında çıkan çatışmada 2 militanın, 11 Tem- mada 3 militanın; 11 Temmuz 2018 tarihinde Bitlis muz 2018 tarihinde Bitlis’te 1 militanın öldüğü kırsal alanında Türk Hava Kuvvetleri’nin bombar- öğrenildi. dımanı sonucu 1 militanın öldüğü öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 9 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

22 Temmuz 2018 tarihinde Şırnak’ın Şemdinli il- 31 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- çesi kırsal alanında güvenlik güçlerine yönelik ger- lerden, 18 Haziran 2018 tarihinde Diyarbakır’ın çekleştirilen bir saldırıda 1 korucunun öldüğü, 1 Hani ilçesinin kırsal alanında güvenlik güçleri ta- korucu ve 2 askerin ise yaralandığı öğrenildi. rafından yapılan bombardımanda 2 HPG milita- nının; 3 Temmuz 2018 tarihinde Şırnak’taki Ga- 22 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan ha- bar Dağı’nda güvenlik güçleri tarafından yapılan berlerden 8 Temmuz 2018 tarihinde Hakkari kırsal bombardımanda 4 HPG militanının; 21 Temmuz alanında çıkan çatışmada 2 militanın; 11 Temmuz 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Lice ilçesinin kırsal 2018 tarihinde Şırnak kırsal alanında çıkan çatış- alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- mada 2 militanın öldüğü öğrenildi. sında çıkan çatışmada 1 militanın; 24 Temmuz 10 Haziran 2018 tarihinde Hakkari’de askeri bir 2018 tarihinde Mardin’in Nusaybin ilçesinin kırsal operasyon sırasında yaralanan bir askerin 23 Tem- alanında çıkan çatışmada 3 militanın; 25 Temmuz muz 2018 tarihinde öldüğü bildirildi. 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Kulp ilçesinin kırsal 23 Temmuz 2018 tarihinde Siirt’e bağlı Bağgöze alanında güvenlik güçleri tarafından yapılan bom- köyü yakınlarındaki devriye görevi yapan bir ara- bardımanda 1 militanın öldüğü öğrenildi. cın şarampole yuvarlanması sonucu 4 askerin ya- 31 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- ralandığı öğrenildi. lerden, 26 Temmuz 2018 tarihinde Ağrı’nın Doğu- 24 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- bayazıt ilçesinin kırsal alanında güvenlik güçleri ile lerden 29 Ocak 2018 tarihinde 1 HPG militanının HPG militanları arasında çıkan çatışmada 2 milita- Irak Kürdistan Bölgesel yönetimi sınırları içindeki nın öldüğü öğrenildi. Kandil bölgesinde öldüğünü öğrenildi. Hakkari Valiliği 31 Temmuz 2018 tarihinde yaptığı 25 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- açıklamayla Yüksekova ilçesinin Büyükçiftlik bel- lerden Mardin Valiliği tarafından, gerçekleştirile- desinde bir sivil aracın geçişi sırasında, yola daha cek operasyonlar gerekçesiyle sokağa çıkma yasağı önceden yerleştirilmiş patlayıcı maddenin infilak ilan edilen, Nusaybin ilçesine bağlı Yavruköy ve etmesi sonucunda, aracı kullanan ve askeri perso- İlkadım köyleri çevresinde, sokağa çıkma yasağı nel eşi olan Nurcan Karakaya’nın (25) öldüğünü sonrasında orman yangını çıktığı öğrenildi. duyurdu. Araçta bulunan 11 aylık M. B. K.’nin ise ağır yaralı halde kaldırıldığı Yüksekova Devlet Iğdır Valiliği 28 Temmuz 2018 tarihinde yaptığı Hastanesi’nde öldüğü öğrenildi. açıklama ile Korhan Yaylası’nda 28 Temmuz 2018 tarihinde İl Özel İdaresi’nde çalışan Nurettin Ka- 28 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- radeniz isimli iş makinası operatörünün öldüğünü lerden 13 Şubat 2018 tarihinde Irak Kürdistan Böl- duyurdu. Valilik açıklamasında su arızası proble- gesel Yönetimi sınırları içindeki Kandil bölgesine mini gidermek üzere söz konusu yere giden Iğdır İl yönelik TSK tarafından gerçekleştirilen hava ope- Özel İdaresi ekiplerine önceden düzenlenen mayı- rasyonunda Ali Durç isminde 1 militanın öldüğü nın infilak ettirilmesi ve sonrasında uzun namlulu öğrenildi. silahlarla ateş edilmesi biçiminde bir saldırı ger- 2 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- çekleştirildiği belirtildi. lerden 1 Temmuz 2018 tarihinde Şırnak kırsal ala- 28 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- nında güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında lerden, Siirt’in Pervari ilçesi kırsal alanında süren çıkan çatışmada 4 militanın öldüğü öğrenildi. askeri operasyon sırasında meydana gelen patlama 3 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- sonucu 1 korucunun yaralandığı öğrenildi. lerden 1 Ağustos 2018 tarihinde Şırnak kırsal ala- 29 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan ha- nında güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında berlerden, Şırnak’ın merkez ilçesine bağlı Balve- çıkan çatışmada 2 militanın öldüğü öğrenildi. ren beldesinin kırsal alanlarında, askeri operasyon 3 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- kapsamında süren bombardıman nedeniyle yangın lerden 1 Ağustos 2018 tarihinde Şırnak kırsal ala- çıktığı ve yangına müdahale edilmediği öğrenildi. nında güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında çıkan çatışmada 2 militanın öldüğü öğrenildi.

10 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

3 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- alanında yaşanan çatışmada ise 2 militanın öldüğü lerden 1 Ağustos 2018 tarihinde Şırnak kırsal ala- öğrenildi. nında güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında 9 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- çıkan çatışmada 2 militanın öldüğü öğrenildi. lerden, Hakkari’nin Çukurca ilçesine bağlı Üzümlü 4 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- köyü yakınlarında çıkan orman yangınına müda- lerden 28 Temmuz 2018 tarihinde Şırnak kırsal ala- hale etmek isteyen köylülerin güvenlik güçleri nında güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında tarafından engellendiği; itfaiyenin ise sadece köy- çıkan çatışmada 3 militanın öldüğü öğrenildi. deki Karataş Jandarma Karakolu’nun çevresindeki alanda yangına müdahale etmesine izin verildiği 4 Ağustos 2018 tarihinde Hakkari’nin Yüksekova öğrenildi. ilçesi kırsal alanında polisleri taşıyan bir araca yö- nelik bombalı saldırıda 1 polisin öldüğü ve 1’i ağır 31 Temmuz 2018 tarihinde Hakkari’nin Yükse- 9 polisin yaralandığı bildirildi. kova ilçesinde görevli asker eşini ziyaretten dönen Nurcan Karakaya ile bebeği Mustafa Bedirhan 6 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haberler- Karakaya’nın ölümüne yol açan patlama ile ilgili den Tunceli’nin Ovacık ilçesi kırsalında güvenlik olarak Halkların Demokratik Partisi (HDP) mil- güçleri ile TKP/ML - TİKKO militanları arasında letvekilleri, İnsan Hakları Derneği (İHD) temsil- çıkan çatışmada 6 militanın öldüğü öğrenildi. cileri ve Özgürlükçü Hukukçular Derneği (ÖHD) 8 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- üyesi avukatlardan oluşan bir heyet, olayın ya- lerden, 21 Temmuz 2018 tarihinde Hakkari kırsal şandığı yerde incelemelerde bulundu. İnceleme alanında Türk Hava Kuvvetleri’nin gerçekleştirdiği sonucunda hazırlanan raporda, patlamaya neyin bombardımanda 8 HPG militanının öldüğü öğre- sebep olduğuna dair net bir bilgi ve belgeye ulaşı- nildi. lamadığı; olaya ilişkin delillerin halen olay yerinde 8 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- mevcut olduğu belirtildikten sonra, maddi gerçek- lerden, 3 Ağustos 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Lice liğin ortaya çıkarılması için deliller karartılmadan ve Hani ilçeleri kırsal alanlarında güvenlik güçleri TBMM’de bir komisyon kurulması önerisi yapıldı. ile HPG militanları arasında çıkan çatışmalarda 2 10 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- militanın öldüğü öğrenildi. lerden, 7 Ağustos 2018 tarihinde Van’ın Gürpınar 8 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- ilçesi kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG mi- lerde, 6 Ağustos 2018 tarihinde Tunceli’nin Ova- litanları arasında çıkan çatışmada 2 militanın öl- cık ilçesi kırsal alanında yaşanan çatışmada ölen 6 düğü öğrenildi. TKP/ML - TİKKO militanına ait cenazelerin tü- 13 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan ha- müyle yanmış olmalarından dolayı Malatya Adli berlerden, 11 Ağustos 2018 tarihinde Tunceli’nin Tıp Kurumu’na giden aileler tarafından teşhis edi- Pülümür ilçesi kırsal alanında güvenlik güçleri ile lemediği belirtildi. HPG militanları arasında çıkan çatışmada İbrahim 8 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- Çoban isimli bir militanın öldüğü öğrenildi. lerden Erzurum’un Karayazı ilçesi kırsal alanında 13 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- çıkan çatışmada 2 askerin yaralandığı öğrenildi. lerden, Tunceli’nin Hozat ilçesi kırsalında yaklaşık 9 Ağustos 2018 tarihinde Hakkari’nin Çukurca il- 1 hafta önce başlayan orman yangının yayılarak çesindeki Güven Dağı’ndaki askeri birliğe yönelik devam ettiği, yangına müdahale etmek isteyen HPG militanları tarafından gerçekleştirilen havan köylülere güvenlik güçleri tarafından izin veril- toplu saldırıda 1 askerin öldüğü ve 5 askerin ise ya- mediği öğrenildi. Haberlerde söz konusu yangının ralandığı öğrenildi. güvenlik güçleri tarafından yerden ve havadan ya- pılan bombardıman sonucu çıktığı iddia edildi. 9 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden 24 Temmuz 2018 tarihinde Mardin’in Nu- 15 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan ha- saybin ilçesi kırsal alanında güvenlik güçleri ile berlerden 11 Ağustos 2018 tarihinde Tunceli’nin HPG militanları arasında çıkan çatışmada 3 mili- Pülümür ilçesi kırsal alanında çıkan çatışmada 1 tanın; 1 Ağustos 2018 tarihinde Diyarbakır kırsal militanın öldüğü öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 11 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

15 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- 27 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan ha- lerden, TSK’nin Irak’taki Şengal bölgesini bomba- berlerden, 9 Ağustos 2018 tarihinde Hakkari kır- ladığı öğrenildi. sal alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında çıkan çatışmada 2 militanın; 11 Ağustos 16 Ağustos 2018 tarihinde Adıyaman’ın merkez 2018 tarihinde Tunceli’nin Pülümür ilçesi kırsal ilçesine bağlı Kömür beldesi kırsal alanında gü- alanında yaşanan çatışmada 3 HPG militanının ve venlik güçleri tarafından gerçekleştirilen operas- 1 DKP-BÖG militanının öldüğü öğrenildi. yon sırasında daha önceden yola koyulan el yapımı patlayıcının infilakı sonucu 1 asker öldü 3 asker Hakkari Valiliği, 28 Ağustos 2018 tarihinde Hak- ise yaralandı. Daha sonra yaralanan askerlerin ta- kari’nin Şemdinli ilçesinde askeri bir aracın devril- şındığı sivil araca güvenlik güçleri tarafından ateş mesi sonucu 2 askerin öldüğünü ve 5’i ağır olmak açılması sonucu 3 asker öldü, 3 asker de yaralandı. üzere 7 askerin ise yaralandığını açıkladı. 17 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- 28 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan ha- lerden, 11 Temmuz 2018 tarihinde Osmaniye kır- berlerden 30 Temmuz 2018 tarihinde Tunceli’nin sal alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları Pülümür ilçesi kırsalında TSK tarafından gerçek- arasında çıkan çatışmada 6 militanın; 14 Ağustos leştirilen bombardıman sonucu 6 HPG militanının 2018 tarihinde Tunceli kırsal alanında güvenlik öldüğü; 22 Mart 2018 tarihinde Irak Kürdistan Böl- güçleri ile YJA STAR militanları arasında çıkan ça- gesel Yönetimi sınırları içindeki Kandil bölgesine tışmada 1 militanın öldüğü öğrenildi. Türk Hava Kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen bombardıman sonucu 1 HPG militanının öldüğü 25 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- öğrenildi. lerden, 24 Temmuz 2018 tarihinde Mardin kır- sal alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları 28 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- arasında çıkan çatışmada 1 HPG militanının, 7 lerden, Tunceli’nin merkez ilçesine bağlı Cığ Köyü Ağustos 2018 tarihinde Van kırsal alanında çıkan kırsal alanında 2 farklı yerde orman yangını çık- çatışmada 1 HPG militanının, 15 Ağustos 2018 tığı; yangına müdahale etmek isteyenlerin güven- tarihinde Tunceli kırsal alanında çıkan çatışmada lik güçleri tarafından bir süre engellendiği ve daha 3 HPG militanının öldüğü; 21 Ağustos 2018 tari- sonra yangına müdahale etmelerine izin verildiği hinde Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesi kırsal alanında öğrenildi. Haberde orman yangınının aynı gün çıkan çatışmada 1 askerin öldüğü; 25 Ağustos 2018 içinde kontrol altına alındığı belirtildi. tarihinde Bingöl’ün Karlıova ilçesi kırsal alanında 30 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan ha- çıkan çatışmada 1 askerin öldüğü ve 2 askerin ise berlerden Hakkari’nin Yüksekova ilçesi kırsalında yaralandığı öğrenildi. güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında çıkan 26 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- çatışmada 1 militanın öldüğü öğrenildi. lerden, 7 Ağustos 2018 tarihinde Şırnak kırsal ala- 30 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- nında çıkan çatışmada 4 HPG militanının öldüğü; lerde, Şırnak’taki Cudi Dağı’nda bulunan 2 böl- 17 Ağustos 2018 tarihinde Hakkari kırsal alanında gede, çevredeki karakollardan yapılan top atışla- çıkan çatışmada 2 militanın öldüğü öğrenildi. rının sebep olduğu orman yangınları çıktığı iddia 26 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- edildi. Haberde yangına henüz müdahale edilme- lerden, Tunceli’nin merkez ilçesi kırsalında çıkan diği belirtildi. orman yangınının yayılarak devam ettiği öğrenildi. 30 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- Yine 26 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan lerden Diyarbakır’ın Lice ilçesi kırsal alanında 29 haberlerden, Şırnak’ın Silopi ilçesindeki Hisar Ka- Temmuz 2018 tarihinde güvenlik güçleri ile HPG rakolu’ndan yapılan top atışları sonrasında Cudi militanları arasında çıkan çatışmada 2 militanın; Dağı’ndaki ormanlık bölgede yangın çıktığı öğre- 17 Ağustos 2018 tarihinde Siirt kırsal alanında nildi. Haberde bölgedeki askeri operasyonun de- yaşanan çatışmada 2 militanın; 25 Ağustos 2018 vam ettiği ve yangına müdahale edilmediği bildi- tarihinde Bingöl’ün Karlıova ilçesi kırsal alanında rildi. yaşanan çatışmada 2 militanın öldüğü öğrenildi.

12 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

31 Ağustos 2018 tarihinde Batman’ın Kozluk ilçesi mış pek çok panzerden de silahla yoğun atışların kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları yapıldığı, havadan helikopterlerle ve panzerlerden arasında çıkan çatışmada 2 askerin öldüğü öğre- yapılan atışlar sonrası 3-4 helikopterden köye ha- nildi. vadan birliklerin indirildiği, çatışmanın köyün orta yerinde ve köyde yaşayan sivil insanların güvenliği 31 Ağustos 2018 tarihinde Hakkari’nin Yüksekova hiçe sayılarak operasyonun yürütüldüğü, çatışma ilçesi kırsal alanında daha önceden döşenmiş bir boyunca kimsenin evinden çıkmaması ve sokağa bombanın patlaması sonucu 1 askerin öldüğü bil- çıkma yasağı olduğuna dair anonsların yapıldığı, dirildi. pek çok evde, bahçede ağır silahlara ait mermi izle- 31 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan ha- rinin bulunduğu, köylülere ait bazı hayvanların da berlerden Şırnak kırsal alanında 2 Ağustos 2018 mermilerin hedefi olduğu” ifadelerine yer verildi. tarihinde çıkan çatışmada 2 HPG militanının, 18 3 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde, Ağustos 2018 tarihlerinde çıkan başka bir çatış- Diyarbakır’ın Hazro ilçesi kırsal alanında güvenlik mada ise 2 militanın öldüğü ve 26 Ağustos 2018 güçleri ile HPG militanları arasında çıkan çatışma- tarihinde Tunceli’de gerçekleştirilen hava bombar- larda 3 militanın öldüğü iddia edildi. Aynı çatış- dımanı sonucu 1 HPG militanın öldüğü öğrenildi. maya ilişkin olarak Diyarbakır Valiliği ise 2 milita- 1 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- nın öldüğünü açıkladı. den 22 Ağustos 2018 tarihinde Van’ın Gürpınar il- 4 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- çesi kırsal alanında çıkan çatışmada 2 militanın; 28 den, Hakkari’nin merkez ilçesine bağlı Çeltik ve Ağustos 2018 tarihinde Tunceli’de gerçekleştirilen Armutlu köyleri arasındaki ormanlık alanda yan- hava bombardımanı sonucu 1 MLKP militanının gın çıktığı ve Özel Güvenlik Bölgesi sınırları içinde öldüğü öğrenildi. yer aldığı gerekçesiyle köylülerin yangına müdaha- 1 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde, lesine güvenlik güçleri tarafından izin verilmediği 31 Ağustos 2018 tarihinde Tunceli’nin merkez il- öğrenildi. çesine bağlı Kutudere bölgesine yapılan hava bom- 5 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- bardımanı sonrasında bölgede orman yangını çık- den, 31 Ağustos 2018 tarihinde Batman’ın Kozluk tığı ve yangına müdahale etmek isteyen köylülere ilçesi kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG mi- güvenlik güçleri tarafından izin verilmediği iddia litanları arasında çıkan çatışmada 1 militanın öl- edildi. düğü öğrenildi. 1 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 5 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde, den, 30 Ağustos 2018 tarihinde Şırnak’ın Cudi Tunceli’nin Mazgirt ilçesine bağlı Güleç ve Zeri- Dağı bölgesinde başlayan ve yetkililerin söndür- kan köyleri arasındaki bölgede bulunan ormanlık mek için müdahale etmediği iddia edilen orman alanda henüz öğrenilemeyen bir nedenden orman yangınının vatandaşlar tarafından 1 Eylül 2018 ta- yangını çıktığı öğrenildi. rihinde söndürüldüğü öğrenildi. Haberde yangına çevre karakollardan yapılan top atışlarının neden Tunceli’de sürmekte olan orman yangınlarını ye- olduğu iddia edildi. rinde incelemek üzere 5 Eylül 2018 tarihinde Pülü- mür yolu üzerindeki Kutudere bölgesine gitmek is- Diyarbakır’ın Hazro ve Lice ilçelerine bağlı 6 köyde teyen İHD yöneticilerinden oluşan heyet, jandarma ilan edilen sokağa çıkma yasağı sonrasında bölgede tarafından “Valinin talimatı olduğu” gerekçesiyle başlatılan askeri operasyon kapsamında güvenlik engellendi. İHD Eş Genel Başkan Yardımcısı Raci güçleri tarafından ablukaya alınan Hazro’ya bağlı Bilici, basında yer alan açıklamasında, engelleme Çiftlibahçe köyüne giden HDP Diyarbakır millet- ile ilgili olarak vali ile görüşmek istediklerini fakat vekillerinden oluşan heyetin hazırladığı raporda bu taleplerine bir yanıt alamadıklarını belirtti. operasyonun sivil insanların güvenliğini gözetme- den yapıldığı belirtildi. Söz konusu raporda “sabah 6 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 05.00 saatlerinden itibaren 4-5 helikopterin köyün den 20 Ağustos 2018 tarihinde Gümüşhane’de gü- çeşitli noktalarına yoğun biçimde ateş etmeye baş- venlik güçleri ile HPG militanları arasında çıkan ladığı, eşzamanlı olarak köy çevresine konumlan- çatışmada 2 militanın öldüğü öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 13 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

7 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- militanları arasında çıkan çatışmada 4 militanın öl- den, 3 Eylül 2018 tarihinde Hakkari’nin Çukurca düğü öğrenildi. ilçesi kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG mi- 25 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- litanları arasında çıkan çatışmada 3 militanın öl- den, 13 Eylül 2018 tarihinde Bingöl kırsal alanında düğü öğrenildi. güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında çıkan 8 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- çatışmada 4 militanın öldüğü öğrenildi. den, Tunceli’nin Kutudere bölgesinde yaklaşık 25 Eylül 2018 tarihinde Siirt’in Kurtalan ilçesinde bir haftadır devam eden orman yangının, yağmur askeri bir aracın devrilmesi sonucu 3 askerin yara- sonucunda söndüğü öğrenildi. Orman yangınına landığı öğrenildi. müdahale etmek isteyenlere güvenlik güçleri ta- rafından, söz konusu alanın özel güvenlik bölgesi 26 Eylül 2018 tarihinde Şırnak’ın Silopi ilçesi kırsal olduğu gerekçesiyle engel olunmuştu. alanında bir el yapımı patlayıcının infilak etmesi sonucu 2 köy korucusunun öldüğü öğrenildi. Hakkari Valiliği, 9 Eylül 2018 tarihinde Hakkari’de askeri bir zırhlı aracın devrilmesi sonucu 1 askerin 26 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- öldüğünü açıkladı. den, Şırnak’taki Cudi Dağı’nda orman yangını çık- tığı öğrenildi. Haberde müdahale edilmeyen yan- 3 Eylül 2018 tarihinde Hakkari’de güvenlik güçleri gına bölgede bulunan karakollardan yapılan top ile HPG militanları arasında çıkan çatışmada yara- atışlarının neden olduğu iddia edildi. lanan 1 özel harekat polisinin 10 Eylül 2018 tari- hinde tedavi gördüğü hastanede öldüğü bildirildi. 26 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Bitlis Merkez ilçeye bağlı kırsal alanlarda 10 Eylül 2018 tarihinde Batman’ın Hasankeyf ilçesi orman yangını çıktığı öğrenildi. Orman yangının kırsalında operasyona giden özel harekat polisle- Bitlis Valiliği tarafından 22 Eylül 2018 tarihinde rini taşıyan aracın devrilmesi sonucu 6 polisin ya- saat 18.00 ile 07.00 arasında sokağa çıkma yasağı ralandığı öğrenildi. ilan edilen bölgede çıktığı bildirildi. Sokağa çıkma 12 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- yasağının ilanının ardından bölgede askeri bir ope- den, 11 Ağustos 2018 tarihinde Şırnak’ın Uludere rasyon başlatılmıştı. ilçesi kırsal alanına yönelik hava bombardıma- 27 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- nında 1 HPG militanının öldüğü öğrenildi. lerde Tunceli’nin Merkez, Ovacık ve Mazgirt ilçe- 14 Eylül 2018 tarihinde Giresun’un Yağlıdere ilçesi lerine bağlı birçok bölgede orman yangını çıktığı kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları öğrenildi. Haberde, Tunceli’de devam eden askeri arasında çıkan çatışmada 1 militanın öldüğü öğre- operasyonlar sırasında çıktığı iddia edilen orman nildi. yangılarına müdahale edilmediği belirtildi. 18 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- 28 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, 17 Ağustos 2018 tarihinde Irak Kürdistan lerden, 29 Ağustos 2018 tarihinde Hatay’ın Payas Bölgesel Yönetimi sınırları içindeki Zap bölgesine ilçesi kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG mi- yönelik TSK tarafından gerçekleştirilen hava bom- litanları arasında çıkan çatışmada 2 militanın öl- bardımanında 1 MLKP militanının öldüğü öğre- düğü öğrenildi. nildi. Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırları içindeki 19 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- Gara bölgesinde devam eden askeri operasyon sı- den, Tunceli’nin Nazmiye ilçesinde bulunan Zel rasında gerçekleştirilen bombalı saldırıda 1 askerin Dağı’nda orman yangını çıktığı öğrenildi. Haberde öldüğü ve 4 askerin ise yaralandığı öğrenildi. yangının güvenlik güçlerinin bölgeyi bombalaması 29 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- sonucu çıktığı ve yangına müdahale edilmediği id- den, 23 Eylül 2018 tarihinde Siirt’in Baykan ilçesi dia edildi. kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları 21 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- arasında çıkan çatışmada 3 militanın öldüğü öğre- den, 14 Eylül 2018 tarihinde Şırnak’ın Beytüşşebap nildi. ilçesindeki Kato Dağı’nda güvenlik güçleri ile HPG

14 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

29 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- 10 Ekim 2018 tarihide basında yer alan haberler- lerden, 24 Eylül 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Lice den 21 Mart 2018 tarihinde Kuzey Irak Bölgesel ilçesi kırsal alanında çıkan çatışmada 2 HPG mili- Yönetimi sınırları içinde Kandil bölgesinde HPG tanının öldüğü öğrenildi. militanları ile TSK’ye bağlı askeri birimler arasında yaşanan bir çatışmada 4 militanın öldüğü öğre- 2 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- nildi. den, 17 Ağustos 2018 tarihinde Bingöl’ün Adaklı ilçesi kırsalında güvenlik güçleri ile HPG ve YJA- 13 Ekim 2018 tarihinde Şırnak’ın Kumçatı beldesi STAR militanları arasında çıkan çatışmada 5 mili- kırsal alanında askeri bir zırhlı aracın şarampole tanın öldüğü öğrenildi. yuvarlanması sonucu 12 askerin yaralandığı öğre- nildi. 4 Ekim 2018 tarihinde Batman’ın Gercüş ilçesi kır- sal alanında güvenlik güçleri tarafından yürütülen 13 Ekim 2018 tarihinde Mardin’in Savur ilçesi kır- operasyon sırasında askeri bir araca yönelik bom- sal alanında devam eden bir askeri operasyon sıra- balı saldırıda 8 askerin öldüğü ve 1 askerin ise ya- sında yıldırım düşmesi sonucu 4 askerin yaralan- ralandığı öğrenildi. dığı öğrenildi. 4 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 13 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- den 17 Eylül 2018 tarihinde Tunceli kırsal alanında lerden, 11 Ekim 2018 tarihinde Siirt’in Eruh ilçesi güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında çıkan kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları çatışmada 4 militanın; 28 Eylül 2018 tarihinde Şır- arasında çıkan çatışmada 2 militanın öldüğü öğre- nak’ın Beytüşşebap ilçesi kırsal alanında çıkan ça- nildi. tışmada 1 militanın öldüğü öğrenildi. 15 Ekim 2018 tarihinde Ağrı’nın Doğubayazıt il- 7 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- çesi kırsal alanında mayın patlaması sonucu 1 as- den, 6 Eylül 2018 tarihinde Mardin’in Nusaybin il- kerin yaralandığı öğrenildi. çesi kırsal alanında TSK tarafından gerçekleştirilen 17 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- hava bombardımanında 1 HPG militanının öldüğü lerden 20 Ağustos 2018 tarihinde Şırnak kırsal öğrenildi. alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- 7 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- sında çıkan çatışmada 2 militanın; 30 Eylül 2018 den, Diyarbakır’ın Lice ve Hani ilçelerinde 4 Ekim tarihinde Mardin’de çıkan çatışmada ise 1 milita- 2018 tarihinde ilan edilen sokağa çıkma yasağının nın öldüğü öğrenildi. ardından başlayan operasyonlar nedeniyle bölgede 20 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- yaşayan halkın askerler tarafından tehdit edildiği, den, 2 Ekim 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Lice ve köylerine ve hayvanlarına ulaşmalarının engellen- Hani ilçeleri arasındaki kırsal alanda güvenlik güç- diği öğrenildi. Ayrıca, söz konusu haberlerde, Li- leri ile HPG militanları arasında çıkan çatışmada 2 ce’nin Şenlik köyünde 5 Ekim 2018 tarihinde gözal- militanın öldüğü öğrenildi. tına alınan Ramazan Nergiz adlı bir kişinin serbest bırakıldığı, ancak aynı köyden gözaltına alındıkları 21 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- bildirilen Tuba Nergiz ve Aysel Nergiz’den haber lerden, 13 Kasım 2017 ve 28 Haziran 2018 tarih- alınamadığı ifade edildi. Sokağa çıkma yasağı ve lerinde Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırları askeri operasyonlar nedeniyle bölge halkıyla gö- içinde toplam 5 militanın öldüğü öğrenildi. rüşmek isteyen HDP heyetinin askerlerin hakaret- 22 Ekim 2018 tarihinde Hakkari’ye bağlı Derecik lerine ve engellemesine maruz kaldığı öğrenildi. beldesi kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG Hakkari Valiliği yaptığı açıklama ile 9 Ekim 2018 militanları arasında çıkan çatışmada 1 askerin öl- tarihinde Çukurca ilçesinde bulunan Güven Dağı düğü öğrenildi. üs bölgesine yönelik bir güdümlü füze saldırısında 23 Ekim 2018 tarihinde Mardin’in Dargeçit ilçesi 1 askerin öldüğünü, 3 asker ile 1 iş makinesi opera- kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları törünün yaralandığını duyurdu. Aynı gün yapılan arasında çıkan çatışmada 1 askerin öldüğü ve 1 as- ikinci bir açıklama ile yaralı 1 iş makinesi operatö- kerin yaralandığı öğrenildi. rünün hastanede öldüğü bildirildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 15 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

23 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- kendisinden haber alınamayan diğer kişinin ise 3 lerde, Şırnak’ın Uludere ilçesine bağlı Şenoba bel- çocuk babası Edip Uzan olduğu belirtildi. Haberde desi kırsal alanında Kokel Babat isimli 1 kişinin saat yaklaşık 16.00’da köyden çıkan aracı takip sırtından vurularak yaralandığı öğrenildi. Basında eden korucuların aracı durdurduktan sonra araçta- yer alan haberlerde, Kokel Babat’ın askeri operas- kilerin üzerine ateş açtığı iddia edildi. Söz konusu yon alanında vurulduğu fakat kim tarafından vu- haberlerde ayrıca, Sedat Uzan’ın adli kontrol uygu- rulduğunun bilinmediği belirtildi. Şırnak’ın Ulu- laması nedeniyle karakola giderek imza verdiği de dere ilçesine bağlı Şenoba beldesi kırsal alanında belirtildi. Haberlerden, araçta oldukları iddia edi- devam eden askeri operasyon sırasında güvenlik len Veysel Uzan ve Ahmet Uzan’ın gözaltına alın- güçleri tarafından açıldığı iddia edilen ateş sonucu dığı ve Bingöl Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü sırtından yaralanan Kokel Babat (38) isimli 1 kişi, öğrenildi. hastanede süren tedavisinin tamamlanmasının ar- 3 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- dından 1 Kasım 2018 tarihinde mahkeme tarafın- lerden, 1 Kasım 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Lice dan tutuklandı. ilçesi kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG mi- 24 Ekim 2018 tarihinde Erzincan’ın İliç ilçesinde litanları arasında çıkan çatışmada 4 militanın öl- devriye görevi yapan bir aracın henüz belirleneme- düğü öğrenildi. yen bir nedenle şarampole yuvarlanması üzerine 4 Kasım 2018 tarihinde Şırnak’ın Beytüşşebap il- 1 askerin öldüğü ve 3 askerin ise yaralandığı öğ- çesi kırsal alanında yürütülen bir askeri operasyon renildi. sırasında 1 köy korucusunun güvenlik güçlerinin 26 Ekim 2018 tarihinde, Tunceli’nin Nazımiye il- açtığı ateş sonucu öldüğü öğrenildi. çesinin kırsal alanında süren operasyon sırasında 5 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberler- hipotermiye giren 2 askerin kaldırıldıkları Tunceli den, 29 Ekim 2018 tarihinde Bingöl’ün Genç ilçesi Devlet Hastanesi’nde öldükleri öğrenildi. kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları 29 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- arasında çıkan çatışmada 2 militanın öldüğü öğre- den, 14 Ekim 2018 tarihinde Hakkari’nin Çukurca nildi. ilçesine yönelik hava bombardımanında 1 milita- Milli Savunma Bakanlığı, 9 Kasım 2018 tarihinde nın, 28 Ekim 2018 tarihinde Hakurk bölgesine yö- Hakkari’nin Şemdinli ilçesi kırsalında bulunan nelik hava bombardımanında 1 militanın öldüğü Süngü Tepe üs bölgesinde ağır silahların atışı sıra- öğrenildi. sında mühimmatın infilak etmesi sonucu 7 askerin 30 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- öldüğünü ve 25 askerin ise yaralandığını açıkladı. den, 20 Eylül 2017 tarihinde Irak Kürdistan Böl- Diğer yandan Şemdinli Sulh Ceza Hakimliği 9 Ka- gesel Yönetimi sınırları içindeki Kandil bölgesinde sım 2018 tarihinde olaya ilişkin yayın yasağı kararı güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında çıkan aldı. Medyada olayla ilgili birtakım yanlış bilgiler çatışmada 5 militanın öldüğü öğrenildi. ve görüntülerin yayımlandığı belirtilen mahkeme kararında ayrıca “Bu durumun soruşturmanın 31 Ekim 2018 tarihinde Batman’ın Beşiri ilçesinde sağlıklı yürütülmesine engel olmaması, toplumun güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında çıkan olumsuz etkilenmemesi, olayın vehameti, kamu çatışmada 1 polisin yaralandığı öğrenildi. düzeni ve güvenliği göz önünde bulunduruldu- 1 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- ğunda 5187 sayılı yasanın 3/2 maddesi uyarınca lerden, Bingöl’ün Genç ilçesine bağlı Büyükçağ soruşturma tamamlanıncaya kadar soruşturma köyünde korucuların bir araca ateş açması sonucu dosyası kapsamı hakkında yazılı, görsel ve sosyal 1 kişinin yaşamını yitirdiği öğrenildi. Bingöl Vali- medya ile internet ortamında faaliyet gösteren liği araçta bulunanlarla korucular arasında çatışma medyada her tür haber, röportaj, eleştiri, görüntü çıktığını ve 1 kişinin öldüğünü, 1 kişinin ise araçla vb. yayınların yapılmasına yayın yasağı getirilmesi kaçtığını açıkladı. Valilik yaşamını yitiren kişinin talebi, yasaya ve usule uygun olduğundan Şemdinli kimliği ile ilgili bilgi vermedi. Öte yandan basında Cumhuriyet Başsavcılığı’nın talebinin kabulüne yer alan haberlerde ise, ölen kişinin sivil ve 6 ço- karar vermek gerekmiştir” denildi. cuk babası Sedat Uzan olduğu, araçta bulunan ve

16 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

9 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberler- yaşanan çatışmada 1 özel harekat polisi ile 1 HPG den, 31 Ekim 2018 ile 3 Kasım 2018 tarihleri ara- militanının öldüğü öğrenildi. sında Şırnak kırsal alanında çıkan çatışmalarda 7 28 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberler- militanın öldüğü öğrenildi. den 1 Kasım 2018 tarihinde Batman’ın Beşiri ilçesi 11 Kasım 2018 tarihinde Şırnak’taki Gabar Da- kırsal alanında HPG militanları ile güvenlik güçleri ğı’nda devam eden bir askeri operasyon sırasında arasında çıkan çatışmada 1 militanın öldüğü öğre- gerçekleştirilen bombalı saldırıda 2 askerin öldüğü nildi. ve 5 askerin ise yaralandı öğrenildi. 29 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- 13 Kasım 2018 tarihinde Hakkari’nin Çukurca il- lerden, 27 Kasım 2018 tarihinde Hakkari’nin Zap çesinde HPG militanı olduğu iddia edilen bir grup bölgesine yönelik TSK’nin hava operasyonu sonu- tarafından, yol inşaatında çalışan işçilere yönelik cunda 3 militanın öldüğü öğrenildi. gerçekleştirilen saldırıda 3 işçinin yaralandığı öğ- 29 Kasım 2018 tarihinde ise Hakkari’nin Zap böl- renildi. gesinde güvenlik güçleri ile HPG militanları ara- 14 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberler- sında çıkan çatışmada 1 militanın öldüğü öğrenildi. den, 1 Kasım 2018 tarihinde Şırnak kırsal alanında 5 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haberler- güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında çıkan den, Şırnak’ın Uludere ilçesine bağlı Karaçalı ve çatışmada 1 militanın öldüğü öğrenildi. Radar tepesi alanlarında güvenlik güçleri ile HPG 17 Kasım 2018 tarihinde Şırnak’ın Uludere ilçesine arasında çıkan çatışmalarda 24 Kasım 2018 tari- bağlı Şenoba beldesi kırsal alanındaki bir askeri üs hinde 2, 29 Kasım 2018 tarihinde 1 HPG militanı- bölgesinde havan topu atış eğitimi sırasında yaşan- nın öldüğü öğrenildi. dığı belirtilen patlama sonucu 1 askerin öldüğü ve 8 Aralık 2018 tarihinde Hakkari-Van karayolunun 4 askerin ise yaralandığı öğrenildi. Çanaklı köyü yakınında şarampole yuvarlanan bir 17 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberler- askeri araçta bulunan 3 askerin yaralandığı öğre- den, 17 Ekim 2018 tarihinde Adıyaman’ın Kömür nildi. beldesi kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG TSK 13 Aralık 2018 tarihinde açıklama yaparak Af- militanları arasında çıkan çatışmada 2 militanın rin’de görevli 1 askerin Tel Rıfat bölgesinden açılan öldüğü öğrenildi. ateş sonucu öldüğünü duyurdu. 18 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- 13 Aralık 2018 tarihinde Hakkari’nin Çukurca ilçesi lerden, TSK’nin Kandil bölgesine yönelik 11 Kasım kırsal alanındaki 3 ayrı üs bölgesine yıldırım isabet 2018 tarihinde düzenlediği hava operasyonunda 2 etmesi sonucu 6 askerin yaralandığı öğrenildi. HPG militanının öldüğü öğrenildi. 16 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- 22 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, TSK tarafından Kandil bölgesine 14 Aralık lerden, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırları 2018 tarihinde yapılan hava operasyonunda 2 mili- içinde yer alan Kandil bölgesine yönelik 14 Ekim tanın öldüğü öğrenildi. 2018 tarihinde TSK tarafından gerçekleştirilen hava operasyonunda 3 HPG militanının öldüğü 16 Aralık 2018 tarihinde Siirt’in Şirvan ilçesi kır- öğrenildi. sal alanında devam eden bir operasyon sırasında, buzlanma nedeniyle 10 askerin düşerek yaralandığı 23 Kasım 2018 tarihinde Van’ın Çaldıran ilçesinde öğrenildi. zırhlı bir askeri aracın devrilmesi sonucu 1 asker öldü. 17 Aralık 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Hani ilçe- sinde HPG militanları ile güvenlik güçleri arasında 26 Kasım 2018 tarihinde Iğdır’da bulunan bir sınır çıkan çatışmada 1 polis memurunun öldüğü ve 1 karakoluna HPG militanları tarafından düzenle- polis memurunun ise yaralandığı öğrenildi. nen roketli saldırıda 1 asker yaralandı. 21 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- 27 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, TSK tarafından 24 Kasım 2018 tarihinde lerden Batman’ın Merkez ilçesine bağlı Hilal Ma- Kandil bölgesine yönelik gerçekleştirilen hava ope- hallesi’ndeki bir eve düzenlenen baskın sonrasında rasyonunda 3 HPG militanının öldüğü öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 17 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

24 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- 21 Ocak 2018 tarihinde Suriye’den atıldığı iddia lerden, 6 Eylül 2018 tarihinde Mardin’in Nusaybin edilen 4 roketin kent merkezindeki evlere isabet ilçesi kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG mi- ettiği ve olayda 2’si Suriyeli 7 kişinin yaralandığı litanları arasında çıkan çatışmada 1 militanın öl- öğrenildi. düğü öğrenildi. 22 Ocak 2018 tarihinde Afrin’e yönelik askeri 25 Aralık 2018 tarihinde Iğdır’ın Aralık ilçesinde operasyon sırasında çıkan çatışmalarda 1 askerin zırhlı askeri aracın devrilmesi sonucu 1 askerin öl- öldüğü bildirildi. düğü ve 5 askerin ise yaralandığı öğrenildi. 23 Ocak 2018 tarihinde Afrin’e yönelik askeri ope- 28 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haberler- rasyon sırasında çıkan çatışmalarda bir piyade den, 20 Temmuz 2018 tarihinde Tunceli kırsal ala- üsteğmenin öldüğü bildirildi. nında güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında TSK, 24 Ocak 2018 tarihinde yaptığı açıklamayla çıkan çatışmada 1 HPG militanının öldüğü; 6 Eylül Afrin’e yönelik askeri operasyonda ölen 2 askere 2018 tarihinde Mardin’in Nusaybin ilçesinde çıkan ait cenazelere, çatışmaların devam etmesi ve hava çatışmada 1 HPG militanının öldüğü öğrenildi. koşullarının uygun olmaması nedeniyle ulaşılama- 29 Aralık 2018 tarihinde Hakkari’nin Şemdinli il- dığını duyurdu. çesi Tekeli köyünde çığ düşmesi sonucu 1 askerin Sağlık Bakanı Ahmet Demircan, 26 Ocak 2018 tari- öldüğü 1 askerin ise yaralandığı öğrenildi. hinde, Afrin’e yönelik askeri operasyonda TSK’den 15 Nisan 2018 tarihinde Ağrı’da güvenlik güçleri 3 asker ve 11 ÖSO mensubu 14 kişinin öldüğünü, ile HPG militanları arasında çıkan çatışmada 1 mi- çatışmalarda yaralanan 130 kişinin Türkiye’deki litanın; 22 Mayıs 2018 tarihinde Kars’ta çıkan ça- hastanelere getirildiğini ve bunlardan 82’sinin tışmada 3 militanın; 5 Eylül 2018 tarihinde Ağrı’da tedavilerinin ardından taburcu edildiğini açıkladı. çıkan çatışmada ise 2 militanın öldüğü öğrenildi. 26 Ocak 2018 tarihinde Hatay’ın Reyhanlı ilçesin- Güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında Irak deki pazar yerine, yine Hatay’ın Kırıkhan ilçesine Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırları içindeki Suriye’den atıldığı ileri sürülen roketler düştü. Kandil Bölgesi’nde 3 Temmuz 2018 ve 13 Ağustos Olaylarda ölen ya da yaralanan olmazken, Kırık- 2018 tarihinde çıkan 2 ayrı çatışmada 2 militanın han ilçesine düşen roketten sonra valilik vatandaş- öldüğü öğrenildi. lara evlerinden çıkmama uyarısında bulundu. Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırları içindeki 27 Ocak 2018 tarihinde Afrin’e yönelik askeri ope- Kandil bölgesinde 17 Kasım 2018 tarihinde çıkan rasyonda çıkan çatışmalarda 2 askerin öldüğü ve çatışmalarda 3 militanın ve 19 Kasım 2018 tari- 11 askerin ise yaralandığı açıklandı. hinde çıkan çatışmada ise 2 militanın öldüğü öğ- 27 Ocak 2018 tarihinde Kilis kent merkezindeki 6 renildi. katlı bir evin teras katına Suriye’den atıldığı ileri sürülen bir roket isabet etti. Kilis Valiliği olayda 1.1.1. Afrin’e Yönelik Askeri Operasyon ölen ya da yaralanan olmadığını açıkladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 20 Ocak Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 28 Ocak 2018 2018 tarihinde Kütahya’da Adalet ve Kalkınma tarihinde partisinin Amasya il kongresinde yaptığı Partisi’nin (AKP) 6. İl Olağan Kongresi’nde yaptığı konuşmada yaptığı Afrin’e yönelik askeri operas- konuşmada “Afrin operasyonu sahada fiilen başla- yonda 7’si TSK mensubu ve 13’ü ise ÖSO mensubu mıştır. Bunu Münbiç takip edecek” dedi. 20 kişinin öldüğünü açıkladı. 21 Ocak 2018 tarihinde Hatay’ın Reyhanlı ilçesine 30 Ocak 2018 tarihinde Kilis’e Suriye tarafından yönelik olarak Suriye’den yapılan roket saldırı- atıldığı iddia edilen 3 roketin düştüğü öğrenildi. sında 1 sivilin yaşamını yitirdiği ve 46 sivilin ise 30 Ocak 2018 tarihinde TSK’ye ait bir askeri kon- yaralandığı açıklandı. Hatay Valiliği yaşamını yiti- voya İdlib’in kuzeyinde bombalı araçla düzenlenen ren 1 kişinin ve yaralanan 16 kişinin Suriyeli oldu- saldırıda 1 sivil personelin öldüğü ve 1’i sivil perso- ğunu belirtti. nel ve diğeri asker 2 kişinin yaralandığı açıklandı.

18 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

31 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde 3 Şubat 2018 tarihinde Afrin’e yönelik askeri ope- TSK’nin Afrin’e yönelik gerçekleştirdiği harekâtın rasyon sırasında çıkan çatışmalarda 2 askerin başladığı tarihten itibaren Kilis kent merkezine 22 öldüğü; TSK’ye ait bir tanka yönelik roketli saldı- kez, Hatay’ın Reyhanlı, Hassa ve Kırıkhan ilçele- rıda 5 askerin öldüğü; Kilis Suriye sınır üzerindeki rine ise 30 kez roket ve/veya havan topu ile saldırı Burseya Dağı eteklerinde bir karakola yönelik sal- yapıldığı belirtildi. Afrin yönünden ve PYD güç- dırıda 1 askerin öldüğü, 1’i ağır olmak üzere 5 aske- leri tarafından yapıldığı iddia edilen bu saldırılar rin ise yaralandığı bildirildi. sonucunda aralarında 1’i çocuk, 2’si Suriyeli olmak 3 Şubat 2018 tarihinde Afrin’e yönelik askeri ope- üzere toplam 5 sivilin yaşamını yitirdiği ve arala- rasyon sırasında çıkan çatışmalarda 2 askerin rında çocukların da bulunduğu 73 kişinin ise yara- öldüğü; TSK’ye ait bir tanka yönelik roketli saldı- landığı öğrenildi. rıda 5 askerin öldüğü; Kilis’in Suriye sınırı üzerin- 31 Ocak 2018 tarihinde Hatay’ın Reyhanlı ilçesine deki Burseya Dağı eteklerinde bir karakola yönelik yapılan roketli saldırı sonucu Fatma Avlar isminde saldırıda 1 askerin öldüğü, 1’i ağır olmak üzere 5 17 yaşındaki bir çocuğun yaşamını yitirdiği ve 1 askerin ise yaralandığı bildirildi. kadının da yaralandığı öğrenildi. Gün içinde Rey- 4 Şubat 2018 tarihinde Hatay’ın Hassa ilçesindeki hanlı’ya toplamda 5 adet roket düştüğü bildirildi. Erol Çavuş Sınır Karakolu’na yönelik saldırıda 2 1 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- askerin öldüğü ve 5 askerin ise yaralandığı öğre- lerden 30 Ocak 2018 tarihinde Afrin’e bağlı Raco nildi. köyünde çekim yapan İran merkezli Press Tv eki- Başbakan Binali Yıldırım 4 Şubat 2018 tarihinde binin yakınlarına TSK’ye bağlı uçaklardan atılan yaptığı açıklamada Afrin ve çevresinden atılan 94 bir füzenin düştüğü öğrenildi. Olay sonucu gaze- roket veya havan mermisinin Hatay ve Kilis’e düş- teci ekibinden yaralananların olduğu bildirildi. tüğünü, bu saldırılar sonucunda 7 sivilin yaşamını 1 Şubat 2018 tarihinde Suriye’den atıldığı iddia yitirdiğini ve 113 sivilin yaralandığını duyurdu. edilen bir roket, Kilis kent merkezindeki bir lokan- 30 Ocak 2018 tarihinde İdlib’e giden TSK konvo- taya isabet etti. Saldırı sonucu 5 kişinin yaralandığı yuna yönelik saldırıda ağır yaralanan Devlet Su öğrenildi. işleri (DSİ) personeli 1 kişi, 5 Şubat 2018 tarihinde 2 Şubat 2018 tarihinde Suriye’den atıldığı iddia tedavi gördüğü hastanede öldü. edilen 2 roketin isabet ettiği Kilis’te 5 sivil kişinin 5 Şubat 2018 tarihinde TSK’nin Afrin’e yönelik yaralandığı öğrenildi. gerçekleştirdiği operasyon sırasında çıkan çatışma- 2 Şubat 2018 tarihinde Suriye’den atıldığı ifade larda 2 askerin öldüğü öğrenildi. edilen 6 roketin isabet ettiği Hatay’ın Reyhanlı 5 Şubat 2018 tarihinde İdlib’de inşaatı devam eden ilçesinde 2 sivilin yaşamını yitirdiği ve 2’si ağır 16 6 numaralı gözlem noktasındaki TSK mensupla- sivilin ise yaralandığı bildirildi. rına yönelik saldırıda 1 askerin öldüğü, 5 asker ve 1 Afrin’e yönelik TSK operasyonunu takip eden sivil personelin ise yaralandığı öğrenildi. Anadolu Ajansı muhabiri Sarp Özer, 2 Şubat 2018 7 Şubat 2018 tarihinde TSK’nin Afrin’e yönelik tarihinde bulunduğu noktanın yakınına düşen düzenlediği operasyon sırasında güvenlik güçle- roket ve havan topu mermisi nedeniyle elinden ve rine düzenlenen saldırıda 2 askerin öldüğü öğre- bacağından yaralandı. nildi. 2 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde 8 Şubat 2018 tarihinde TSK’nin Afrin’e yönelik Barin Kobani isimli bir YPJ militanı kadının cena- düzenlediği operasyon sırasında çıkan çatışma- zesine ÖSO mensupları tarafından cinsel ve fiziksel larda 5 askerin yaralandığı öğrenildi. işkence yapıldığı ve cenazenin teşhir edildiği iddia edildi. Uluslararası basında çıkan haberlerden 10 Şubat 2018 tarihinde TSK’nin Afrin’e yönelik Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’nin (SOHR) söz operasyonu sırasında bir helikopterin düşmesi konusu iddiaya ilişkin olarak ellerine bir videonun sonucu 2 askerin öldüğü; aynı gün içinde çıkan geçtiğini açıkladığı öğrenildi. ÖSO’nun iddiaları çatışmalarda ise 10 askerin öldüğü ve 11 askerin de kabul ettiği ve soruşturma için bir komite kurula- yaralandığı açıklandı. cağını açıkladığı öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 19 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

TSK’nin Afrin’e yönelik düzenlediği operasyon TSK’nin Afrin’e yönelik operasyonu sırasında 12 sırasında 15 Şubat 2018 tarihinde çıkan çatışma- Mart 2018 tarihinde 1 askerin öldüğü, 1 askerin larda 7 askerin yaralandığı öğrenildi. yaralandığı; 13 Mart 2018 tarihinde çıkan çatış- mada ise 1 askerin öldüğü öğrenildi. TSK’nin Afrin’e yönelik operasyonu sırasında çıkan çatışmalarda 1 askerin öldüğü açıklandı. 22 Mart 2018 tarihinde Afrin’de meydana gelen bir patlama sonucu 3 askerin öldüğü ve 3 askerin ise 17 Şubat 2018 tarihinde Hatay’ın Kırıkhan ilçe- yaralandığı öğrenildi. sinde bulunan ÖSO mensuplarının toplanma mer- kezine yönelik yapılan saldırıda 2’si asker ve 5’i 26 Mart 2018 tarihinde Afrin’de meydana gelen ÖSO mensubu 7 kişinin yaralandığı öğrenildi. patlamalarda 2 asker öldü. 17 Şubat 2018 tarihinde Suriye’den ateşlendiği 22 Mart 2018 tarihinde Afrin’de bombalı bir saldırı iddia edilen 4 roketin Kilis’e düştüğü öğrenildi. 1 sonucu ağır yaralanan 1 asker 29 Mart 2018 tari- roketin Kilis’in Kocabeyli köyündeki bir eve isabet hinde tedavi gördüğü hastanede öldü. ettiği saldırılarda ölen ya da yaralanan olmadığı 1 Nisan 2018 tarihinde Afrin’de askeri bir aracın bildirildi. geçişi sırasında yaşanan patlama sonucu 1 sivil per- 21 Şubat 2018 tarihinde Hatay’ın Kırıkhan ilçesin- sonel öldü ve 3 asker ise yaralandı. deki 3 ayrı noktaya Suriye’den atıldığı iddia edi- TSK’nin Afrin’e yönelik operasyonu sırasında 19 len 5 roket düştü. Olaylarda ölen ya da yaralanan Nisan 2018 tarihinde 1 askerin öldüğü öğrenildi. olmadığı öğrenildi. 3 Mayıs 2018 tarihinde, Afrin’e yönelik sürmekte TSK’nin Afrin’e yönelik düzenlediği operasyon olan operasyon kapsamında yapılan arama ve sırasında 24 Şubat 2018 tarihinde çıkan çatışma- tarama faaliyetleri sırasında mayın patlaması larda 1 askerin öldüğü öğrenildi. sonucu 1 asker öldü ve 1 asker ise yaralandı. TSK’nin Afrin’e yönelik düzenlediği operasyon 2 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- sırasında 1 Mart 2018 tarihinde çıkan çatışmalarda lerden, TSK’nin Kuzey Suriye’deki Girê Spî (Tel yaralanan 13 askerden 1’inin tedavi gördüğü has- Abyad) kentine yönelik top atışları nedeniyle 2 tanede 6 Mart 2018 tarihinde yaşamını yitirdiği gazetecinin (Hawar Haber Ajansı (ANHA) muha- öğrenildi. birleri Gülistan Mihemed ve İbrahim Ehmed) yaralandığı öğrenildi.

20 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

1.2. YARGISIZ İNFAZ, DUR İHTARI, RASTGELE ATEŞ AÇMA OLAYLARI SONUCU MEYDANA GELEN ÖLÜMLER VE YARALANMALAR

2018 yılı içinde 16 ayrı olayda yargısız infaz, dur ihtarı, rastgele ateş açma sonucu 19 kişinin yaşamını yitirdiği ve 7 kişinin ise yaralandığı tespit edilmiştir.

Volkan T ilgili olarak İçişleri Bakanlığı tarafından yapı- lan açıklamada, “Erzurum-Karayazı İlçesi Geven 14 Ocak 2018 tarihinde İstanbul Avrasya Tüne- Tepe Mahallesinde, İl J. Komutanlığı unsurla- li’nde polisin ‘dur ihtarına uymayıp kaçmaya rınca bugün gerçekleştirilen operasyonda 4 BTÖ çalıştığı’ iddiasıyla içinde 4 kişinin bulunduğu oto- mensubu 4 adet AK-47 kalaşnikof silah ile birlikte mobile ateş açması sonucu aracı süren Volkan T. ölü olarak ele geçirildi. Bölgede operasyonlar hâlâ isimli bir kişinin öldüğü ve araçta bulunan Meh- devam ediyor” denildi. Karayazı Devlet Hastane- met Ç. isimli bir başka kişinin ise ağır yaralandığı si’ne kaldırılan cenazelerin 3 Mart 2018 tarihinde öğrenildi. Araçta bulunan E. T. ve O. B. isimli 2 Adli Tıp Kurumu’na götürüldüğü bildirildi. Ayrıca kişinin gözaltına alındığı bildirildi. mahalledeki taziye evi önünde toplanan kişiler ara- Ekrem Görkem sından 7’sinin gözaltına alındığı belirtildi. Gözal- 31 Aralık 2017 gecesi Gaziantep’te polis kontrol tına alınanlardan Mehmet Emin Oran, Mensur noktasında durmayıp kaçmaya çalıştığı iddia edi- Oran, Ekrem Oran ve Yavuz Oran’ın Karayazı İlçe len bir araca H. B. isminde polis memuru tara- Jandarma Komutanlığı’na, Yıldız Oran, Abdullah fından uzun namlulu silah ile ateş açılmıştı. Ateş Oran ve N. Y.’nin (17) Karaçoban İlçe Jandarma sonucu aracı kullanan Ekrem Görkem isimli 16 Komutanlığı’na götürüldüğü öğrenildi. yaşındaki bir çocuk ağır yaralanmıştı. Gaziantep Güven Kahil Üniversitesi Hastanesi yoğun bakımında tutulan 12 Mart 2018 tarihinde Hatay’ın Samandağ ilçe- Ekrem Görkem 13 Ocak 2018 tarihinde yaşamını sinde polisin dur ihtarına uymayıp kullandığı araç yitirdi. Olayla ilgili ifadesi alınan polis memurunun ile yoluna devam ettiği iddia edilen Güven Kahil serbest bırakıldığı öğrenildi. Konuyla ilgili basında (20) isimli bir kişi, polisin açtığı ateş sonucunda yer alan haberlerde Ekrem Görkem’in yaralanma- vücuduna isabet eden 3 mermi ile olay yerinde sından sonra ilk önce ambulansın değil bomba yaşamını yitirdi. Olay anına ilişkin güvenlik kame- imha ekiplerinin çağrıldığı ve bu nedenle Ekrem rası görüntülerini izleyen Kahil ailesinin avukatı Görkem’in hastaneye geç götürüldüğü iddia edildi. şu açıklamada bulundu: “Güven Kahil polis aracı- Ekrem Görkem’in ehliyetsiz araç kullandığı için nın yanından geçiyor durdurmuyorlar. Kaçmasın polis kontrol noktasında korkuya kapılarak kaç- diye aracı kıstırabilirlerdi. Şahsın 5-6 metre arka- maya çalıştığı belirtildi. sına park ediyorlar. Polisler araçtan silahla iniyor, Erzurum’da Yaşamını Yitiren 4 Kişi aracın yanına vardıklarında araç hareket ediyor. 4 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- Ondan sonra arkadan ateş başlıyor. Polis araca 6 lerden, Erzurum’un Karayazı ilçesi Geventepe kurşun sıkıyor. Kurşunlardan biri sol tekere diğeri mahallesinde 2 Mart 2018 tarihinde zırhlı araç- de şoför mahalline denk gelecek şekilde arka camın larla baskın yapıldığı, içerisinde 4 kişinin bulun- iki santimetre altına isabet ediyor. Şahsın sırtından duğu bir evin ateşe verildiği ve daha sonra kepçe- giren kurşun göğüs mesafesinden çıkıyor. Olayın lerle yıkıldığı öğrenildi. Yakılan evden çıkarılan ve olduğu yer kontrol noktası değil çarşı merkezi.” HPG’li olduğu ileri sürülen 4 kişinin cenazesinin Resul Ersan köy meydanına getirilerek fotoğraflarının çekildiği 11 Nisan 2018 tarihinde Urfa – Antep karayolu ve sosyal medyada paylaşıldığı iddia edildi. Olayla üzerindeki bir kontrol noktasında bir araca ‘dur

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 21 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 ihtarına uymadığı’ iddiasıyla jandarma tarafından 15 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- ateş açılması sonucu aracı kullanan Resul Ersan lerden, 12 Temmuz 2018 tarihinde Manisa’da ger- isimli 1 kişinin başından ağır yaralandığı öğre- çekleştirilen polis operasyonunda yaşamını yitiren nildi. Birecik Devlet Hastanesi’ne kaldırılan Resul kişinin HPG üyesi olduğu iddia edilen Naci Dayan- Ersan’ın hayati tehlikesinin bulunduğu bildirildi. gaç olduğu öğrenildi. Haberde, valilik açıklaması- nın aksine operasyonun bir narkotik operasyonu Davut A. ve Mehmet İ. olmadığı ve görgü tanıklarının beyanlarına daya- 13 Nisan 2018 tarihinde Adana’nın Seyhan ilçe- nılarak iddia edildiği gibi bir çatışma yaşanmadığı sinde dur ihtarına uymadığı gerekçesiyle polisin belirtildi. bir araca ateş açması sonucu Davut A. ile Mehmet Aynı operasyonda gözaltına alınan Adem Bozkurt İ. isimli iki kişinin yaralandığı öğrenildi. Araçta isimli bir kişinin ise gözaltına işkenceye maruz kal- bulunan Hakan K. isimli bir kişinin ise olay yerin- dığı, buna bağlı olarak her iki gözünde de morluk- den kaçmaya çalışırken gözaltına alındığı bildirildi. lar oluştuğu öğrenildi. V. T. Bu soruşturma ile bağlantılı olarak Manisa, İstan- 24 Mayıs 2018 tarihinde Muş’ta evinin önünde bul ve Diyarbakır’da düzenlenen operasyonlarda oynayan V. T. (10, e) isimli bir çocuk polis zırhlı 14 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. aracından açılan ateş sonucu ağır yaralandı. Muş Ahmet Boğaakça ve Diğerleri Devlet Hastanesi’ne kaldırılan V. T.’nin hayati teh- likesinin devam ettiği öğrenildi. Olayla ilgili bir Urfa’nın Suruç ilçesine bağlı Höyükyanı köyünün açıklama yapan Muş Valiliği, polis zırhlı aracın muhtarı ve korucu Müslüm Toraman ve yine ken- kulesindeki silahın aracın yoldaki bir çukura gir- disi gibi koruculuk yapan 2 oğlunun, 13 Temmuz mesi sonucu kazara ateş aldığını ve konuyla ilgili 3 2018 tarihinde Eyyubiye ilçesine bağlı Yolbilir personelin açığa alındığını bildirildi. köyünde sulama konusunda tartıştığı aynı aile- den 3 kişiyi (Ahmet Boğaakça, Murat Boğaakça, Rasim Sabah ve Fatih Çepniler Salih Boğaakça) öldürdüğü ve 1 kişiyi de (İmam 9 Temmuz 2018 tarihinde Samsun’un İlkadım Boğaakça) ağır yaraladığı öğrenildi. Yaşanan olay ilçesinde Adem Y. isimli polis memuru ile Rasim sonrasında Müslüm Toraman’ın muhtar olduğu Sabah (34) ve Fatih Çepniler (36) isimli sivili kişiler Höyükyanı köyüne askeri bir operasyon düzen- arasında park etme yüzünden tartışma çıktığı; tar- lendiği öğrenildi. Müslüm Toraman ve 2 oğlunun tışmanın büyümesi üzerine polis memuru Adem baskın sonrasında gözaltına alınıp alınmadığı ise Y.’nin silahı ile rastgele ateş ettiği öğrenildi. Rasim öğrenilemedi. Sabah ve Fatih Çepniler’in açılan ateş sonucu ağır Van’da Yaşamını Yitiren Kişiler yaralandığı ve Rasim Sabah’ın kaldırıldığı has- tanede yaşamını yitirdiği bildirildi. Olayla ilgili 15 Temmuz 2018 tarihinde Van’ın İpekyolu ilçe- olarak gözaltına alınan Adem Y., sevk edildiği sinde bir eve düzenlenen baskında 2 kişinin öldüğü, mahkeme tarafından 10 Temmuz 2018 tarihinde 3 polis memurunun yaralandığı ve evde bulunan 6 tutuklandı. kişinin ise gözaltına alındığı öğrenildi. Van Vali- liği tarafından yapılan açıklamada, ölen 2 kişinin Naci Dayangaç eylem hazırlığı içinde olduğu iddia edildi. 12 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- İbrahim Devrim Top lerden, Manisa’nın Şehzadeler ilçesinde “uyuş- turucu satıcılarına yönelik” olduğu iddia edilen 13 Eylül 2018 tarihinde İstanbul’un Sarıyer ilçe- bir soruşturma kapsamında bir eve yapılan polis sindeki Küçükarmutlu mahallesinde bir eve polis baskınında çıkan çatışmada 1 kişinin öldüğü öğre- tarafından düzenlenen baskında İbrahim Devrim nildi. Aynı operasyonda evde bulunan 1 kişinin ise Top (25) isimli bir kişi yaşamını yitirdi. yakalanarak gözaltına alındığı bildirildi. Manisa İstanbul Emniyet Müdürlüğü tarafından yapılan Emniyet Müdürlüğü yaşamını yitiren kişinin ve açıklamada DHKP-C’ye yönelik bir operasyon gözaltına alınan kişinin kimliğini açıklamadı. kapsamında baskın yapılan evde polise ateş açıldığı ve çıkan çatışma sonucu İbrahim Devrim Top’un yaşamını yitirdiği belirtildi.

22 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

Baskında ev sahibi Hakan Yıldız ve Sevgi Yıldız’ın Abdullah Arat gözaltına alındığı ve İstanbul Emniyet Müdürlü- Abdullah Arat (25) isimli 1 kişi 11 Aralık 2018 tari- ğü’ne götürüldüğü öğrenildi. hinde Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde bulunan bir A. S. polis kontrol noktasında ‘dur ihtarına uymadığı’ gerekçesiyle polisin açtığı ateş sonucu yaşamını 16 Ekim 2018 tarihinde traktör şoförü A. S.’nin yitirdi. (45, e) Ankara’da TBMM önünde dur ihtarına uymadığı gerekçesiyle polisin açtığı ateş sonucu Cihan Seyhan bacağından yaralandığı öğrenildi. Cihan Seyhan (17) isimli 1 kişi 12 Aralık 2018 tari- Sedat Polat hinde İstanbul’un Ataşehir ilçesinde dur ihtarına uymadığı gerekçesiyle polisin açtığı ateş sonucu 21 Kasım 2018 tarihinde Urfa’nın Birecik ilçesinde yaşamını yitirdi. Araçta bulunan A. S. isimli bir polis kontrol noktasında durdurulan bir otobüste kişinin gözaltına alındığı bildirildi. bulunan Sedat Polat (32) isimli yolcu, kimlik kont- rollerinin yapıldığı sırada arama noktasında bulu- nan “Akrep” tipi zırhlı polis aracıdan açılan ateş sonucu yaşamını yitirdi. Urfa Valiliği olayla ilgili soruşturma başlatıldığını açıkladı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 23 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

1.3. KARA MAYINLARI VE SAHIPSIZ PATLAYICILAR SONUCU YAŞAMINI YITIREN VEYA YARALANAN KIŞILER

2018 yılında sahipsiz patlayıcı maddeler sonucu 17’si çocuk olmak üzere toplam 22 kişi yaralandı. 2 çocuk ise yaşamını yitirdi.

19 Şubat 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Sur ilçesinde 4 Temmuz 2018 tarihinde Urfa’nın Akçakale ilçe- 2 çocuk, yerde buldukları bir cismin patlaması sinde Emine Badem (45) ile çocukları E. B. (12, k) sonucu yaralandı. ve A. B.’nin (15, e) buldukları bir cismin patlaması sonucu yaralandıkları ve hastaneye kaldırıldıkları 10 Mart 2018 tarihinde Hakkari’nin Yüksekova öğrenildi. ilçesinde oyun oynarken bulduğu cismin elinde patlaması sonucu ağır yaralanan Berat Oktay (10) 16 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan isimli bir çocuk, 11 Mart 2018 tarihinde tedavi haberlerden, Kütahya’nın Tavşanlı ilçesinde İtfa- gördüğü Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastane- iye Müdürlüğü’nün bahçesinde buldukları top si’nde yaşamını yitirdi. mermisinin patlaması sonucu 4 çocuğun yaralan- dığı öğrenildi. Patlama nedeniyle, çocuklardan E. 11 Mart 2018 tarihinde Hakkari’nin Yüksekova N.’nin (16) elinin koptuğu, Ö. F. D. (16), H. Y. ilçesinde yerde bulunan bir cismin patlaması (13) ve H. G. (9) isimli çocukların çeşitli yerlerin- sonucu İbrahim Akdağ (19) isimli bir kişinin ağır den yaralandıkları bildirildi. Tavşanlı Cumhuriyet yaralandığı ve tedavi için Yüksekova Devlet Hasta- Başsavcılığı’nın olayla ilgili soruşturma başlattığı nesi’ne kaldırıldığı öğrenildi. öğrenildi 13 Mart 2018 tarihinde Şırnak’ın Uludere ilçesine 14 Ağustos 2018 tarihinde Batman’ın Merkez ilçesi bağlı Kalemli köyü yakınlarındaki askeri üs bölge- Yeşiltepe mahallesindeki bir evin bahçesinde yaşa- sinde koyunlarını otlatan Narinç Yaman isimli bir nan ve nedeni belirlenemeyen bir patlama sonucu kişinin mayın olduğu iddia edilen bir cismin pat- 2’si ağır olmak üzere 4 çocuk [H. D. (12), M. D. laması sonucu ağır yaralandığı öğrenildi. Uludere (6), S. D. (4) ve E. D. (9)] yaralandı. Batman Vali- Devlet Hastanesi’ne kaldırılan Narinç Yaman’ın 16 liği, patlamada yaralanan 4 çocuktan 2’sinin ayakta Mart 2018 tarihine kadar yoğun bakımda kaldığı tedavi edildikten sonra taburcu edildiğini, 2 çocu- bildirildi. ğun ise tedavisinin halen hastanede devam ettiğini Hasan Hüseyin Kılınç isimli bir kişinin 7 Mayıs ve bu 2 çocuğun hayati tehlikesinin bulunmadığını 2018 tarihinde Tunceli’nin Pülümür ilçesine bağlı açıkladı. Balpayam köyü yakınlarında mantar toplarken 21 Ağustos 2018 tarihinde Tunceli’nin Nazmiye araziye önceden döşenmiş bir mayının patlaması ilçesine bağlı Ramazan köyü ile Doğantaş köyü ara- sonucu yaralandığı ve daha sonra Erzincan Men- sındaki patika yolda meydana gelen bir patlamada gücek Gazi Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne kal- Gönül Parlak isminde bir sivil kişi ağır yaralandı. dırıldığı öğrenildi. 22 Aralık 2018 tarihinde Mersin’in Erdemli ilçe- 12 Mayıs 2018 tarihinde Mardin’in Nusaybin ilçe- sinde kayalık bir arazide buldukları cimin patla- sinde, yıkılan binalara ait molozların döküldüğü ması sonucu H. D., Y. D., C. D., S.T. ve M. R. isimli alanda bulduğu bir cismin patlaması sonucu yara- 5 çocuğun yaralandığı öğrenildi. Çocuklardan biri- lanarak Nusaybin Devlet Hastanesine kaldırılan nin durumunun ağır olduğu bildirildi. Hogir Kayran (11) isimli çocuk yaşamını yitirdi.

24 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

1.4. POLIS VEYA JANDARMAYA AIT ARAÇLARIN ÇARPMASI SONUCU YAŞAMINI YITIREN VEYA YARALANAN KIŞILER

2018 yılı içinde polis veya jandarmaya ait araçların sebep olduğu tespit edilen 17 ayrı olayda top- lam 31 kişi yaralanmış ve 7 kişi yaşamını yitirmiştir. İki olay hariç tüm olaylar operasyonların yoğun yaşandığı bölgelerde meydana gelmiştir.

23 Ocak 2018 tarihinde Şırnak’ın Cizre ilçesinde 6 Haziran 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Bağlar bir araca polis zırhlı aracının çarpması sonucu 3 ilçesinde Mehmet Tektekin (85) isimli bir kişinin kişinin ağır yaralandığı öğrenildi. Yaralanan kişi- polise ait bir toplumsal olaylara müdahale aracı- lerin isimleri: aracı kullanan Halit Alpkan ile Meh- nın (TOMA) çarpması sonucu ağır yaralandığı ve met Sait Alpkan ve Hişyar Alpkan. tedavi gördüğü hastanede 11 Haziran 2018 tari- hinde yaşamını yitirdiği öğrenildi. Olayı protesto 16 Mart 2018 tarihinde Hakkari’nin Şemdinli ilçe- edenlere havaya ateş açarak müdahale eden poli- sinde jandarmaya ait bir zırhlı aracın çarpması sin, Mehmet Tektekin’in torununu da fiziksel şid- sonucu İsmail Fırat (72) isimli bir kişi yaralandı. det kullanarak gözaltına aldığı öğrenildi. Yaralanan İsmail Fırat’ın Şemdinli Devlet Hasta- nesi’ne kaldırıldığı bildirildi. 12 Haziran 2018 tarihinde Aydın’ın Söke ilçesinde Ahmet Barışık (74) isimli bir kişinin jandarma 7 Nisan 2018 tarihinde Şırnak’ın Silopi İlçesi’ndeki minibüsünün çarpması sonucu yaşamını yitirdiği Yenişehir mahallesinde karşıdan karşıya geçen öğrenildi. Nesrin Kılıç ve çocuğu S. K.’ye (4, e) zırhlı bir araç çarptı. Nesrin Kılıç’ın hafif yaralandığı olayda, 13 Haziran 2018 tarihinde Tunceli’de Akrep tipi oğlu S. K.’nin ise ağır yaralandığı ve yapılan ameli- polis zırhlı aracının çarpması sonucu Ali Sezer (92) yat sonucu sol ayağının kesildiği öğrenildi. Basına isimli bir kişinin yaşamını yitirdiği öğrenildi. yansıyan haberlerden zırhlı aracın hızlı seyrettiği Halil Artık (56) isimli bir kişi 28 Haziran 2018 tari- ve çarpmanın sonrasında hemen olay yerinden hinde Hakkari’nin Yüksekova ilçesinde polis zırhlı uzaklaştığı öğrenildi. Ayrıca ailenin araçta bulunan aracının çarpması sonucu ağır yaralandı. Halil polisler hakkında suç duyurusunda bulunduğu bil- Artık’ın zırhlı aracın çarpması sonucu yaralanma- dirildi. sına tepki gösteren vatandaşların polisin hakaret ve Süphiye Yakut (50) isimli bir kişi, 22 Nisan 2018 tehditlerine maruz kaldığı bildirildi. tarihinde Mardin’in Dargeçit ilçesinde bir polis 29 Haziran 2018 tarihinde Şırnak’ın Uludere ilçe- zırhlı aracının çarpması sonucu ağır yaralandı. sine bağlı Andaç köyünde ‘kaçakçılık yaptıkları’ Basında yer alan haberlerden bel, bacak ve kalça iddiasıyla gözaltına alınan 12 köylüyü taşıyan kemiklerinde kırıklar olan ve iç kanama geçiren askeri zırhlı aracın devrilmesi sonucu A. Ö. (16, e) Süphiye Yakut’un hayati tehlikesinin olmadığı isimli bir çocuğun yaşamını yitirdiği ve 2’si asker öğrenildi. 13 kişinin yaralandığı öğrenildi. 21 Mayıs 2018 tarihinde Kilis’te polis zırhlı ara- 26 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- cının çarptığı motosikletin sürücüsü Halil İbra- lerden, Ali Şab (69) isimli yürüme engelli bir kişi- him Karadaş yaşamını yitirdi. Olayda Karadaş’ın nin 14 Temmuz 2018 tarihinde Kilis’teki Öncüpı- torunu H. İ. K. (14, e) ise ağır yaralandı. nar sınır kapısı yakınlarında polis zırhlı aracının 28 Mayıs 2018 tarihinde Tunceli’de polis zırhlı ara- çarpması sonucunda öldüğü öğrenildi. Haberde, cının çarpması sonucu Hasan Hüseyin Çimen (60) Ramazan bayramı için gittiği Suriye’den dönen ve isimli bir kişinin ağır yaralandığı ve Tunceli Devlet giriş işlemlerinin yapıldığı alanda tekerlekli san- Hastanesi’ne kaldırıldığı öğrenildi. dalyesiyle bekleyen Ali Şab’a çarparak ölümüne

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 25 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 neden olan zırhlı aracın, olaydan sonra bölgeden 15 Eylül 2018 tarihinde Van’ın Tuşba ilçesinde uzaklaştığı bildirildi. Ayrıca Kilis Emniyet Müdür- devriye gezen bir askeri zırhlı aracın sivil bir araca lüğü’nün olayla ilgili adli ve idari soruşturma baş- çarptığı öğrenildi. Basında yer alan haberlerde, lattığı belirtildi. askeri zırhlı aracın hızının yüksek olduğu iddia edildi. Kaza sonrasında askeri zırhlı aracın şofö- 31 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- rünün polis tarafından ifadesi alınmak üzere kara- lerden, Mardin’in Kızıltepe ilçesinde 30 Temmuz kola götürüldüğü bildirildi. 2018 tarihinde bir sivil araç ile Toplumsal Olaylara Müdahale Aracı’nın (TOMA) çarpışması sonu- 18 Aralık 2017 tarihinde Şırnak’ın İdil ilçesinde cunda 5 kişinin yaralandığı öğrenildi. Yaralananla- sivil bir polis aracının çarpması sonucu ağır yara- rın isimleri öğrenilemezken 2 kişinin durumunun lanan Umut Özalp (5) isimli bir çocuk 23 Eylül ağır olduğu bildirildi. 2018 tarihinde yaşamını yitirdi. Basında yer alan haberlerden, Umut Özalp’ın Aralık ayında Batman 15 Eylül 2018 tarihinde Şırnak’ın İdil ilçesindeki Devlet Hastanesi’nde yapılan tedavisinin ardından Adile Naşit Sokağı üzerinde geri geri giden bir evde cihazlara bağlı olarak yaşamını sürdürdüğü zırhlı aracın, karşıdan karşıya geçen 1’i kız ve 2’si öğrenildi. erkek 3 kardeşe (Z. Ü., B. Ü. ve Y. Ü.) çarptığı öğrenildi. Yaralanan 3 çocuğun İdil Devlet Hasta- 14 Kasım 2018 tarihinde Bolu’nun Gerede ilçe- nesi’ne kaldırıldığı ve aynı gün içinde taburcu edil- sinde dur ihtarına uymadığı iddia edilen bir aracı diği öğrenildi. takip eden polis arabasının Ö. F. Y. (13, e) isimli bir çocuğa çarptığı öğrenildi. Haberde Abant İzzet Basında yer alan haberlerde, zırhlı aracın 3 çocuğa Baysal Tıp Fakültesi’ne götürülen çocuğun hasta- çarpmasına tepki gösterenlere özel harekat polis- nede beyin ölümünün gerçekleştiği iddia edildi. lerinin müdahale ettiği ve bu kişileri fiziksel şiddet Olayda Ö. F. Y.’nin annesi Sevgi Yıldırım’ın da kullanarak kaza mahalinden uzaklaştırdığı belir- yaralandığı fakat hayati tehlikesinin olmadığı bil- tildi. dirildi.

26 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

1.5. GÖZALTINDA ŞÜPHELI ÖLÜMLER

2018 yılı içinde gözaltına alındıktan sonra şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdiği tespit edilen kişi sayısı en az altıdır.

Ceyda G. B. 24 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- 29 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerde, Ceyda isminde bir trans kadının gözaltına lerden, 26 Temmuz 2018 tarihinde İstanbul’un alındıktan sonra götürüldüğü Zeytinburnu Mer- Maltepe ilçesinde G. B. isimli bir kişiyi linç ederek kezefendi Karakolu’nda tarım ilacı içerek intihar ölümüne sebep oldukları gerekçesiyle 3 kişinin girişiminde bulunduğu iddia edildi. Konuyla ilgili gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltına alınanlardan bir açıklama yapan İstanbul LGBTİ Dayanışma 1 kişinin savcılık sorgusunun ardından, 2 kişinin Derneği Yönetim Kurulu üyesi Kıvılcım Arat, ise çıkarıldıkları mahkeme tarafından adli kont- “Polisler, Ceyda’nın ağzından köpük çıkana kadar rol şartıyla serbest bırakıldıkları bildirildi. Çocuk bekliyor ve hastaneye kaldırıyorlar. Gözaltı işlemi kaçırma girişiminde bulunduğu iddia edilen G. yapılırken ayakkabı bağcıklarını dahi alan kolluk, B., kalabalık bir grubun fiziksel şiddetine uğramış, nasıl oluyor da tarım ilacını görmüyor?” dedi. daha sonra polis tarafından alınarak hastaneye götürülmüştü. İstanbul Emniyet Müdürlüğü’n- Abdülkadir A. den yapılan açıklamada, G. B.’nin “tedaviyi red- 4 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- detmesi” üzerine Cumhuriyet Polis Karakolu’na lerden Urfa’nın Birecik ilçesinde eşine şiddet uygu- götürüldüğü, burada sağlık durumunun kötüleş- ladığı için gözaltına alınan ve Fırat Polis Merke- mesi üzerine ambulansla hastaneye götürülürken zi’ne götürülen Abdulkadir A. isimli bir kişinin, 1 öldüğü bildirilmişti. Temmuz 2018 tarihinde nezarethanede boynuna Hüseyin T. ip geçirilmiş şekilde ve demir parmaklıklara asılı halde bulunduğu öğrenildi. İntihar ettiği iddia 5 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- edilen Abdulkadir A.’nın kaldırıldığı hastanede 4 lerde, izinli çıktığı cezaevine zamanında dönme- Temmuz 2018 tarihinde yaşamını yitirdiği bildi- diği için Çorum’da jandarma tarafından gözaltına rildi. alınan Hüseyin T. (34) isimli bir kişinin götürül- düğü Cemilbey Jandarma Karakolu’ndaki neza- Yusuf Topal rethanede pijama ipiyle kendini astığı iddia edildi. 29 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- Hüseyin T.’nin ölümüyle ilgili Çorum Cumhuriyet lerden, 24 Temmuz 2018 tarihinde Giresun’da, 15 Başsavcılığı tarafından adli ve Çorum İl Jandarma Temmuz Şehitler Aile Sağlığı Merkezi’ne başvu- Komutanlığı tarafından da idari soruşturma başla- ran Yusuf Topal (82) isimli bir kişinin, doktorla tıldığı öğrenildi. tartışması üzerine, merkeze gelen polislerin ken- Turgut B. disine ters kelepçe takarak biber gazı sıkmaları sonucunda kalp krizi geçirerek öldüğü öğrenildi. 31 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- Giresun Valiliği’nin olayla ilgili olarak 29 Tem- lerden, Osmaniye’nin Kadirli ilçesinde, tartıştığı muz 2018 tarihinde yaptığı açıklamada adli ve idari komşusunu yaraladığı gerekçesiyle gözaltına alı- soruşturmanın başlatıldığı ve 2 polisin açığa alın- nan Turgut B. isimli kişinin, gözaltında tutulduğu dığı bildirilirken, Sağlık Bakanlığı da Yusuf Topal Kadirli İlçe Emniyet Müdürlüğü’nde kendisini ile tartışma yaşayan doktorun açığa alındığını asarak intihar girişiminde bulunduğu iddia edildi. duyurdu. Turgut B.’nin kaldırıldığı hastanede öldüğü bildi- rildi. Konuyla ilgili olarak adli soruşturma başlatıl- dığı öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 27 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

1.6. ŞÜPHELI ASKER ÖLÜMLERI

2018 yılı içinde en az 5 kişinin zorunlu askerlik hizmetini yaparken şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdiği tespit edilmiştir. 1 kişinin ise askerlik görevi yaparken diğer askerler tarafından linç edil- diği tespit edilmiştir.

Fikret Aydemir Ömer Faruk Demirkol 9 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- 15 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerde, Ağrı’da zorunlu askerlik hizmetini yapan lerde, zorunlu askerlik hizmetini Kilis Jandarma Fikret Aydemir adlı kişinin Kürtçe şarkı söylediği Komutanlığı’nda yapan Ömer Faruk Demirkol için linç edildiği iddia edildi. Olayla ilgili olarak isimli bir askerin nöbet tuttuğu sırada intihar ettiği dönemin HDP Van milletvekili Lezgin Botan sos- iddia edildi. yal medya hesabında şunları paylaştı: “Ağrı Dağı 9. Mehmet Boztepe Bölüğe bağlı Fehmi Altınordu Karakolu’nda asker- lik yapan Vanlı er Fikret Aydemir, Kürtçe şarkı 17 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- söylediği gerekçesi ile rütbeli askerler tarafından lerde, zorunlu askerlik görevini Ankara’nın Altın- linç edilerek Iğdır Devlet Hastanesi’ne terk edilmiş. dağ ilçesinde bulunan Kara Kuvvetleri Komu- Şu an yaşam mücadelesi veriyor. Milli Savunma tanlığı’na bağlı Mehmetçik Gazinosu’nda yapan Bakanlığı’ dan açıklama bekliyoruz”. Ayrıca, Lez- Mehmet Boztepe isimli bir kişinin gece nöbeti sıra- gin Botan’ın İçişleri Bakanlığı’nın yanıtlaması sında intihar ettiği iddia edildi. amacıyla soru önergesi verdiği öğrenildi. H. A. Öte yandan yine dönemin HDP Iğdır Milletvekili 19 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- Mehmet Emin Adıyaman, basında yer alan açık- lerde, zorunlu askerlik görevini Kars’ın Sarıkamış lamalarında, hastanede ziyaret ettiği Fikret Ayde- ilçesindeki Orbay Kışlası’nda yapan H. A. isimli bir mir’in olayla ilgili olarak “İki asker uzun zaman- kişinin nöbet sırasında silahının ateş alması sonucu dır bana sürekli sataşıyordu. Pazar günü gazinoya kafasından ağır yaralandığı ve kaldırıldığı hasta- indiğimde bana çelme taktı biri. Orada kavga ettik nede yaşamını yitirdiği öğrenildi. Haberde, silahın ve beni dövdüler. Beni neden sürekli tehdit ettikle- H. A. ile bir arkadaşının şakalaşması sırasında kaza rini bilmiyorum” dediğini belirtti. ile ateş aldığının iddia edildiği belirtilmektedir. Yasin Yiğit M. Ç. 11 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- 20 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerde, Batman’ın Beşiri ilçesinde zorunlu askerlik lerde, zorunlu askerlik görevini Afyon Ordue- hizmeti yapan er Yasin Yiğit’in tartıştığı bir başka vi’nde yapan M. Ç. isimli bir kişinin nöbet tuttuğu asker tarafından vurularak öldürüldüğü iddia sırada başından vurulmuş bir halde ölü bulunduğu edildi. öğrenildi.

28 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

1.7. YASADIŞI ÖRGÜT CINAYETLERI

2018 yılında toplam 10 kişinin PKK/HPG tarafından infaz edildiği 8 ayrı olay tespit edilmiştir.

15 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 5 Ağustos 2018 tarihinden beri kendisinden haber den 12 Mayıs 2018 tarihinde Hakkari’ye bağlı Oğul alınamayan köy korucusu Ahmet Nebi’nin 6 Ağus- köyü yolu üstünde başından vurulmuş bir şekilde tos 2018 tarihinde Bingöl’ün Sancak Beldesi’ne bulunan Kadir Aslan isimli kişinin ölümünün bağlı Sudüğün köyü yakınlarında ölü olarak bulun- HPG tarafından üstlenildiği öğrenildi. duğu öğrenildi. 24 Haziran 2018 tarihinde Ağrı’nın Doğubayazıt 20 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- ilçesine bağlı Çiftlik köyünde kimliği belirsiz kişi- lerden, 17 Eylül 2018 tarihinde Şırnak’ın Uludere ler tarafından kaçırılan Mevlüt Bengi’nin cenazesi, ilçesi kırsak alanında Übeyid Adıyaman ve Selman 27 Haziran 2018 tarihinde aynı ilçeye bağlı Yaygın- Adıyaman isimli 2 sivil kişinin PKK tarafından yurt köyü yakınlarında elektrik direğine bağlanmış öldürüldüğü öğrenildi. bir vaziyette bulundu. Basında yer alan haberlerde, 28 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- köylülerin Mevlüt Bengi’nin yanında PKK imzalı den, Hakkari’nin Şemdinli ilçesinde öldürülen Erol bir not bulduğu iddia edildi. Tekin isimli bir kişinin ölümünün PKK tarafından 8 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- üstlenildiği öğrenildi. Hakkari Valiliği’nin 1 Ekim lerden Van’ın Başkale ilçesinde yaşamını yitiren 2018 tarihinde yaptığı açıklamada, basında yer alan Mustafa Güneri isimli kişinin ölümünün HPG ve Erol Tekin’in 20 Eylül 2018 tarihinde kaçırılarak tarafından üstlenildiği öğrenildi. öldürüldüğü yönündeki haberlerin doğru olma- dığı, “kaçırılma ve infaz olayının 12 Eylül 2018 şah- 7 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- sın yasal yollarla Kuzey Irak bölgesine kendi ira- lerden, bir süredir kendilerinden haber alınamayan desiyle geçmesinden sonra” gerçekleştiği belirtildi. ve 5 Temmuz 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Lice ilçesine bağlı Yalımlı köyü yakınlarında başların- dan vurulmuş bir şekilde bulunan Remzi Güler (48) ve oğlu Mahmut Güler’in (26) ölümlerinin HPG tarafından üstlenildiği öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 29 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

1.8. İŞ CINAYETLERI

İş Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG) tarafın- 201 işçi, Ağustos ayı içinde en az 185 işçi, Eylül ayı dan açıklanan rakamlara göre 2018 yılı içinde en içinde en az 167 işçi, Ekim ayı içinde en 179 işçi, az 1923 işçi iş cinayeti sonucu yaşamını yitirmiştir. Kasım ayı içinde en az 154 işçi ve Aralık ayı içinde en az 126 işçi şeklindedir. 1923 iş cinayetinin aylara göre dağılımı Ocak ayı içinde en az 144 işçi, Şubat ayı içinde en az 128 işçi, İSİG’nin bulgularına göre, 2018 yılı içinde iş cina- Mart ayı içinde en az 130 işçi, Nisan ayı içinde en yetleri sonucu yaşamını yitiren 1923 işçiden 119’u az 189 işçi, Mayıs ayı içinde en az 169 işçi, Haziran kadın, 67’si 18 yaşından küçük çocuk ve 110’u mül- ayı içinde en az 151 işçi, Temmuz ayı içinde en az teci/göçmendir.

2018 Yılı İçindeki İş Cinayetlerinin Aylara Göre Dağılımı

1.9. KADIN VE NEFRET CİNAYETLERİ

Bianet tarafından yapılan tespitlere göre, 2018 yılı Yine Bianet’in rakamlarına göre, 2018 yılı içinde içinde en az 255 kadın erkekler tarafından öldürül- en az 4 trans kadın nefret cinayeti sonucu yaşamını müştür. Şüpheli bir şekilde ölen veya intihar ettiği yitirmiştir. iddia edilen kadın sayısı ise en az 40’tır.

30 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

1.10. YARGISIZ İNFAZ VE DIĞER DAVALAR

Takip edilen 18 davadan 8’i 2018 yılı içinde karara bağlandı. 10 davanın görülmesine ise 2019 yılı içinde devam edilecek. Karara bağlanan 8 davanın 7’sinde mahkumiyet kararı çıktı. Bu davalarda yargılanan 8 sanıktan 7’si 11 yıl 1 ay 10 gün ile 1 yıl 1 ay 10 gün arasında değişen oranlarda hapis cezası ile cezalandırıldı, 1 sanık hakkında ise beraat kararı verildi. Bir davada ise yargılanan 1 sanık hakkında beraat kararı verildi. Yapılan 3 suç duyurusu hakkında ise savcılıkların takipsizlik kararı verdiği tespit edildi.

Muhammed Yıldırım ve Furkan Yıldırım Davası sonra mahkeme yeniden olay yerinde keşif yapıl- masına karar verdi ve duruşmayı 12 Temmuz 2018 Muhammed Yıldırım (7) ve Furkan Yıldırım (6), tarihine erteledi. 3 Mayıs 2017 tarihinde Şırnak’ın Silopi ilçesinde, bir polis panzerinin evlerinin duvarını yıkması Davanın 12 Temmuz 2018 tarihinde görülen sonucu yaşamını yitirmişti. Muhammed Yıldırım duruşmasında olayın olduğu tarihte Silopi İlçe ve Furkan Yıldırım’ın ölümü hakkında zırhlı aracı Emniyet Müdürlüğü’nde görevli iki polis memu- kullanan Ömer Yeğit ve onu görevlendiren polis runun tanık olarak dinlendi. Daha sonra Yıldırım amiri Murat Maden hakkında Cizre 2. Ağır Ceza ailesinin avukatları, tanık polislerden Tuncay Taş- Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 demir ile dönemin Silopi İlçe Emniyet Müdürü yılı içinde devam edildi. Selçuk Erdoğan’ın da sanık olarak davaya dahil edilmesini talep etti. Mahkeme, daha önce karar İddianamede sanık iki polis memurunun ‘taksirle altına alınmasına rağmen üç kez yapılmayan olay birden fazla kişinin ölümüne neden olma’ suçun- yeri keşfinin 19 Eylül 2018 tarihinde yapılmasına, dan 2 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası ile cezalan- tanık polis Tuncay Taşdemir ile dönemin Silopi dırılması istenmektedir. Olaydan sonra tutuklanan İlçe Emniyet Müdürü Selçuk Erdoğan’ın da sanık polis memuru Ömer Yeğit, davanın 17 Ekim 2017 olarak davaya dahil edilmesi ve sanıkların tutuk- tarihinde görülen ilk duruşmasında tahliye edil- lanması taleplerini reddine karar verdi ve duruş- mişti. mayı 25 Ekim 2018 tarihine erteledi. Davanın 11 Ocak 2019 tarihinde görülen duruş- Davanın 25 Ekim 2018 tarihinde görülen duruşma- masında gazeteciler mahkeme salonuna alınmadı. sında tanık olarak dinlenen Ahmet Karaaslan isimli Duruşmada Silopi Emniyet Müdürü Selçuk Erdo- bir polis memuru, eğitim ve sertifikasına bakıl- ğan tanık olarak ifade verdi ve kendisiyle ilgili ola- maksızın personel görevlendirilmesi konusunda rak “eğitim ve sertifikasına bakılmaksızın personel Silopi İlçe Emniyet Müdürü Selçuk Erdoğan’ın görevlendirme” iddiasını, bu yönde bir talimatı talimatı olduğunu fakat sertifikasız personel çalış- olmadığını belirterek reddetti. Müşteki avukatları tırılıp çalıştırılmadığı noktasında herhangi bir bil- sanıkların tekrar tutuklanmasını ve zırhlı aracın giye sahip olmadığını belirtti. Sanık polis memur- sertifikası olmayan kişiler tarafından kullanılma- ları Ömer Yeğit ve Murat Maden, savunmalarında sına müsaade ettiği ve bu yönde talimat verdiği olayın sorumlusunun İlçe Emniyet Müdürü Selçuk gerekçesiyle Silopi Emniyet Müdürü ve diğer amir- Erdoğan olduğunu ifade etiler. Müşteki avukat- ler hakkında da dava açılmasını ve dosya ile birleş- ları ise olaya ilişkin keşif raporunda panzerin asli tirilmesini talep etti. Mahkeme, Bursa Barosu’nun ve şoförün tali kusurlu olarak gösterilmesini eleş- davaya katılma talebinin reddine, 14 Mart 2018 tirdi. Mahkeme, İstanbul Teknik Üniversitesi’nden tarihinde yeniden olay yerinde keşif yapılmasına seçilecek iş sağlığı ve güvenliği konusunda uzman, karar verdi ve duruşmayı 19 Nisan 2018 tarihine makine, elektrik ve karayolları konusunda uzman- erteledi. lıkları bulunan 3 kişilik bilirkişi heyetinden sorum- Davanın 19 Nisan 2019 tarihinde görülen duruş- luların kusur durumlarının tespiti konusunda masında da gazeteciler mahkeme salonuna alın- rapor hazırlanmasının istenmesine karar verdi ve madı. Tanık polis memurlarının beyanlarından duruşmayı 25 Aralık 2018 tarihine erteledi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 31 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Davanın 25 Aralık 2018 tarihinde görülen duruş- verme’ suçundan 6 yıla kadar hapis cezası talebiyle masında savunmaların ardından mahkeme duruş- Lice Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan dava 2018 mayı 14 Şubat 2019 tarihine erteledi. yılı içinde karara bağlandı. Serhat Buldan ve Diğerleri Davası Davanın 14 Şubat 2018 tarihinde görülen ilk duruşmasında mahkeme savunmasının alınması 8 Ekim 2016 tarihinde Hakkari’nin Yüksekova için S. K. hakkında yakalama kararı çıkartılmasına, ilçesinde Kobra tipi bir zırhlı araçtan açılan ateş 2 tanığın bir sonraki duruşmaya zorla getirilmesine sonucu Serhat Buldan, Rahmi Safhalı, Necdet İşözü karar verdi ve duruşmayı 23 Mayıs 2018 tarihine ve Aydın Tümen isimli 4 kişinin ölümü ve 2 kişi- erteledi. nin yaralanmasıyla ilgi polis memuru İlyas Mekikli hakkında Diyarbakır 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Davanın 23 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- açılan dava 2018 yılı içinde karara bağlandı. masında Mahkeme, Pakize Hazar’ın oğlu Veysi Hazar’ın davaya katılma talebini kabul etti ve İddianamede polis memuru İlyas Mekikli’nin ‘tak- duruşmayı 6 Haziran 2018 tarihine erteledi. sirle birden çok kişinin ölümüne ve yaralanmasına sebep olma’ suçundan 15 yıla kadar hapis ile ceza- Davanın 6 Haziran 2018 tarihinde görülen karar landırılması istenmektedir. duruşmasında mahkeme S. K.’yi ‘taksirle ölüme neden olma’ suçundan 2 yıl hapis cezası ile ceza- Davanın 8 Şubat 2018 tarihinde görülen duruş- landırdı ve daha sonra bu cezayı 1 yıl 8 aya indirdi masında Savunma Bakanlığı Savunma Müsteşarlı- ve erteledi. ğı’nın olayla ilgili bilirkişi atanması talebine yanıt olarak söz konusu araç ile ilgili bilirkişilik yapabi- Karar ile ilgili olarak yapılan itirazı bir üst mah- lecek bir personellerinin olmadığını belirttiği öğre- keme olan Diyarbakır 7. Ağır Ceza Mahkemesi nildi. Mahkeme sanık polis memurunun yeniden kabul etti. Diyarbakır 7. Ağır Ceza Mahkemesi’nin tutuklanması talebinin reddine, 3 kişiden oluşan bu kararı sonrası yargılamanın tekrar Lice Asliye bir bilirkişi heyetinin olay yerinde keşif yapmasına Ceza Mahkemesi’nde görüleceği bildirildi. karar verdi ve duruşmayı 19 Temmuz 2018 tari- Şahin Öner Davası hine erteledi. Şahin Öner, 10 Şubat 2013 tarihinde Diyarbakır’da Davanın 18 Temmuz 2018 tarihinde görülen PKK lideri Abdullah Öcalan’ın Türkiye’ye geti- duruşmasında duruşma savcısı esas hakkındaki rilişinin yıldönümü ile ilgili düzenlenen protesto mütalaasını açıkladı ve sanık polis memuru İlyas gösterileri sırasında polis zırhlı aracının çarp- Mekikli’nin ‘bilinçli taksirle insan öldürme’ suçun- ması sonucu hayatını kaybetmişti. Şahin Öner’in dan 15 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmasını hayatını kaybetmesiyle ilgili olarak zırhlı aracın talep etti. Mahkeme duruşmayı 11 Ekim 2018 tari- sürücüsü polis memuru S. K. hakkında ‘kasten hine erteledi. öldürme’ iddiasıyla Diyarbakır 1. Ağır Ceza Mah- Davanın 11 Ekim 2018 tarihinde görülen karar kemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı duruşmasında mahkeme İlyas Mekikli’yi ‘taksirle içinde başlandı. birden çok kişinin ölümüne ve yaralanmasına Şahin Öner’in ölümüyle ilgili olarak ilk dava ‘tak- sebep olma’ suçundan 11 yıl 1 ay 10 gün hapis cezası sirle ölüme neden olma’ iddiasıyla Diyarbakır ile cezalandırdı. Mahkeme sanık polis memurunun 7. Asliye Mahkemesi’nde açılmıştı. Davanın 29 tutuklanması yönündeki talebi ise reddetti. Haziran 2017 tarihinde görülen ilk duruşmasında Pakize Hazar Davası mahkeme, S. K.’nin ‘kasten öldürme’ suçundan yargılanması gerektiği gerekçesiyle dava ile ilgili Pakize Hazar (85), 14 Haziran 2017 tarihinde yetkisizlik kararı vermiş ve dosyayı Diyarbakır Diyarbakır’ın Lice ilçesinde trafiğe kapalı Mümin 1. Ağır Ceza Mahkemesi’ne göndermişti. Diyar- Ağa Caddesi üzerinde Uzman Çavuş S. K. tarafın- bakır 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nin 16 Ekim 2017 dan kullanılan zırhlı bir aracın çarpması sonucu tarihinde olayın kaza olmasından dolayı sanığın yaşamını yitirmişti. ‘taksirle öldürme’ suçundan yargılanması gerektiği Pakize Hazar’ın ölümüne neden olan Uzman yönünde karar vermesi üzerine, görev uyuşmazlı- Çavuş S. K. hakkında ‘taksirle ölüme sebebiyet ğının çözümü için dava dosyası Antep Bölge Adliye

32 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

Mahkemesi 10. Ceza Dairesi’ne gönderilmişti. 10. 2014 tarihinde hayatını kaybeden Berkin Elvan’ın Ceza Dairesi, 15 Aralık 2017 tarihinde davanın ağır vurulmasıyla ilgili İstanbul 17. Ağır Ceza Mah- ceza mahkemesinde görülmesine karar vermişti. kemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. Davanın 15 Şubat 2018 tarihinde görülen ilk duruş- masına sanık polis memuru S. K. duruşmaya katıl- İddianamede ‘olası kastla adam öldürme’ suçun- madı. Sanık avukatı, sanığın İstanbul’da görevli dan polis memuru Fatih Dalgalı’nın müebbet hapis olması ve güvenlik gerekçeleri ile davanın İstanbul cezası ile cezalandırılması istenmektedir. ya da Sakarya’ya nakledilmesini talep etti. Müşteki Davanın 27 Şubat 2018 tarihinde görülen duruş- avukatları ise S. K.’nin tutuklu yargılanmasını talep masında İstanbul Barosu’nun hak ihlallerini engel- etti. Mahkeme, Şahin Öner’in babasının davaya lemek için hastanelerde görevlendirdiği avukatlar katılma talebinin kabulüne, bilirkişi incelemesinin Kaan Kıvılcımer ve Onur Lengerli tanık olarak din- yapılması için Şahin Öner’in ölümüne yol açan ara- lendi. Daha sonra, söz konusu olay sırasında sanık cın Diyarbakır Adliyesi’ne getirilmesine, sanığın polis ile birlikte görev yapan, ardından Diyarbakır, bir sonraki duruşmada SEGBİS üzerinden hazır Bitlis, Erzincan’a gönderilen polisler tanık olarak edilmesine ve S. K.’nin tutuklanması ile davanın dinlendi. Mahkeme, henüz dinlenmeyen tanık Sakarya’ya nakledilmesi taleplerinin reddine karar polislerin dinlenmesi için talimat yazılmasına karar verdi ve duruşmayı Mayıs 2018 tarihine erteledi. vererek duruşmayı 10 Mayıs 2018 tarihine erteledi. Davanın 29 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- Davanın 10 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- masında SEGBİS aracılığıyla katılan sanık polis masında polis memurları tanık olarak ifade verdi. memuru savunmasını yaptı. Daha sonra tanık Mahkeme sanık polis memuru F. D.’nin tutuklan- beyanları dinlendi. Tanık ifadesinde “Panzer ile ması talebinin reddine karar verdi ve duruşmayı 19 ölen arasında 5-6 metre vardı. Sokağın ortasında Eylül 2018 tarihine erteledi. duran ölen, her iki elini havaya kaldırdığı anda panzer üstünden geçti ve sürükledi. İkinci binanın Davanın 19 Eylül 2018 tarihinde görülen duruş- yanına kadar götürdü. İkinci panzer geldi ölenin masına sanık polis memuru Fatih Dalgalı SEG- başından durdu. Ellerinden ve ayaklarından tuta- BİS aracılığıyla görevli olduğu Van’dan katıldı. rak araca bindirip götürdüler” dedi. Mahkeme Duruşmada tanık olarak polis memurları din- sanık polis memurunun tutuklanması talebinin lendi. Mahkeme’nin daha önce yazdığı yazıya Adli reddine karar verdi ve duruşmayı 18 Eylül 2018 Tıp Kurumu tarafından “kendilerine gönderilen tarihine erteledi. kamera kayıtlarının görüntü kalitesinin düşük olduğu, sanığın güvenlik kamerasına uygun pozis- Davanın 18 Eylül 2018 tarihinde görülen duruşma- yon ve yakınlıkta bulunmadığı, görsel bilginin sına sanık polis memuru katılmadı. Esas hakkın- yeterli düzeyde olmadığı ve görev kapsamı dışında daki mütalaasını açıklayan duruşma savcısı, sanık olduğundan rapor düzenlenmediği” yanıtı veril- polis memurunun ‘olası kast ile öldürme’ suçun- diği öğrenildi. Mahkeme, yeniden bilirkişi raporu dan 25 yıla kadar hapisle cezalandırılmasını talep hazırlaması için Adli Tıp Kurumu’na müzekkere etti. Avukatların sanığın tutuklanması yönündeki yazılmasına, sanık polis memuru ile ilgili tutukla- talebini reddeden mahkeme, duruşmayı 29 Kasım nama talebinin reddine karar verdi ve duruşmayı 2018 tarihine erteledi. 28 Kasım 2018 tarihine erteledi. Davanın 29 Kasım 2019 tarihinde görülen duruş- Davanın 28 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- masında mahkeme zırhlı aracın Şahin Öner’e masına sanık polis memuru Fatih Dalgalı SEGBİS çarptığı yerde uzman bilirkişi eşliğinde keşif yapıl- aracılığıyla görevli olduğu Van’dan katıldı. Duruş- masına karar verdi ve duruşmayı 14 Mart 2019 mada tanık olarak polis memurları dinlendi. Mah- tarihine erteledi. keme, sanık polis memurunun tutuklanması ve Berkin Elvan Davası kamera görüntülerinin Ulusal Kriminal Büro’ya gönderilmesi taleplerinin reddine karar verdi ve Gezi Parkı eylemleri sırasında İstanbul Okmeyda- duruşmayı 23 Ocak 2019 tarihine erteledi. nı’nda 16 Haziran 2013’te polisin attığı gaz fişeği ile yaralanan ve tedavi gördüğü hastanede 11 Mart

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 33 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Feray Şahin Davası İddianamede olay anına ilişkin polis telsiz konuş- malarının bant çözüm tutanağı yer almaktadır. Üniversite öğrencisi Feray Şahin’in 19 Eylül Tutanaklardan, aracın taranmasından 10 dakika 2017’de Mersin’de öldürülmesiyle ilgili olarak önce polisin araç hakkında yapılan ihbarın asılsız polis memuru Fatih Burak Aykut hakkında Mersin olduğunu bildiği anlaşılmaktadır. 5. Ağır ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- mesine 2018 yılı içinde devam edildi. Dava dosyasına ayrıca İstanbul Adli Tıp Kurumu 2. İhtisas Kurulu tarafından olayda yaralanan Davanın 8 Mayıs 2018 tarihinde duruşmasında Ramazan Altürk’ün durumuna ilişkin hazırlanan tutuklu yargılanan sanık polis memuru Fatih 20 Haziran 2018 tarihli sağlık raporu sunulduğu Burak Aykut duruşmaya SEGBİS aracılığıyla öğrenildi. Raporda, Gaziosmanpaşa Adli Tıp Şube katıldı. Savunmaların ardından mahkeme daha Müdürlüğü tarafından 1 Kasım 2017 tarihinde önce İstanbul Adli Tıp Kurumu (ATK) Fizik İhti- hazırlanan raporun aksine, Ramazan Altürk’ün sas Kurulu ile Apple Teknoloji ve Satış Ltd. şirke- vücudundaki yaralanmaların kişinin yaşamını teh- tine yazılan müzekkerelerin cevaplanmasının bek- likeye sokan nitelikte olduğu belirtilmektedir. lenmesine ve sanığın tutukluluk halinin devamına karar verip duruşmayı 19 Haziran 2018 tarihine Davanın 21 Mart 2018 tarihinde görülen ilk duruş- erteledi. masında müşteki avukatların duruşmanın ses ve görüntü kaydının alınması talebi mahkeme tarafın- Davanın 19 Haziran 2018 tarihinde görülen duruş- dan müsait salon olmadığı gerekçesiyle reddedildi. masında mahkeme duruşmayı 19 Temmuz 2018 Mahkeme, olayda yaralanan 18 yaşından küçük 2 tarihine erteledi. çocuğun pedagog eşliğinde ifade vermesine karar Davanın 19 Temmuz 2018 tarihinde görülen verdi. Mahkeme yine müşteki avukatların tanık duruşmasında mahkeme duruşmayı 18 Eylül 2018 polis memurlarının ayrı ayrı ifadelerinin alın- tarihine erteledi. ması talebinin de reddine karar verdi. Sanık polis Davanın 18 Eylül 2018 tarihinde görülen karar memurlarının ardından olayda yaralanan Rama- duruşmasında mahkeme polis memuru Fatih zan Altürk tanık olarak verdiği ifadede piknik için Burak Aykut’u ‘taksirle öldürme’ suçundan 6 yıl ormana gittiklerini, yanlarında saz olduğunu, poli- 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve daha sonra bu sin dur ihtarına uyduklarını belirtti. Savunmalar ile cezayı iyi halden 5 yıl 3 aya indirdi. tanık ve müşteki ifadelerinin ardından mahkeme sanık polislerin tutuklanması talebini reddetti ve Ethem Sarısülük Davası duruşmayı 27 Haziran 2018 tarihine erteledi. Ethem Sarısülük’ün ölümüyle ilgili polis memuru Davanın 27 Haziran 2018 tarihinde görülen duruş- Ahmet Şahbaz hakkında Aksaray Ağır Ceza Mah- masında aracın içinde bulunan Demirhan Erkul kemesi’nde açılan davada verilen karar Yargıtay tanık olarak dinlendi. Demirhan Erkul ifadesinde tarafından bozulmuştu. 21 Mart 2018 tarihinde aracı durdurduktan sonra polislerin onlara doğru yeniden görülen davada mahkeme Ahmet Şahbaz’ı hızla geldiklerini, küfür ettiklerini ve bu yüzden olası kast ile öldürme’ suçundan 2 yıl 1 ay hapis paniklediklerini ve gaza bastıklarını ve arkalarında cezası ile cezalandırdı ve daha sonra bu cezayı 15 polisin ateş ettiğini belirtti. Daha sonra yine araçta bin 200 TL adli para cezasına çevirdi. bulunan Birkan Yüksel tanık olarak dinlendi. Barış Kerem ve Oğuzhan Erkul Davası Duruşmada ayrıca tanık olarak polis memurları dinlendi. Mahkeme duruşmayı 8 Kasım 2018 tari- Barış Kerem ve Oğuzhan Erkul, 14 Nisan 2017 tari- hine erteledi. hinde İstanbul’un Sultangazi ilçesinde polisin araç- larına ateş açması sonucu yaşamını yitirmişti. Barış Davanın 8 Kasım 2018 tarihinde görülen duruşma- Kerem ve Oğuzhan Erkul’un ölümüyle ilgili olarak sında Davayı izlemeye gelen milletvekili danışman- polis memurları E. E., K. A., Z. S., ve D. B. hakkında ları ve gazeteciler mahkemenin kararıyla duruşma ‘bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümüne ve bir- salonuna alınmadı. Duruşmada tanık polisler din- den fazla kişinin yaralanmasına sebep olma’ iddia- lendi. İfadelerin ardından mahkeme duruşmayı sıyla İstanbul 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ileri bir tarihe erteledi. davanın görülmesine 2018 yılı içinde başlandı.

34 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

Er Gökhan Kılıç Davası 10 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmasını ve TSK’den ihraç edilmesini talep etti. Mahkeme Bursa’nın Gemlik ilçesinde Askeri Veteriner Oku- Osman Hancı’nın tutukluluk halinin devamına lu’nda zorunlu askerlik yapan er Gökhan Kılıç’ın karar verdi ve duruşmayı 5 Şubat 2019 tarihine ölümüyle ilgili olarak Başçavuş Osman Hancı hak- erteledi. kında Bursa 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. Sürmi İnce Davası Gökhan Kılıç, 7 Ekim 2017 tarihinde nöbet sıra- 18 Temmuz 2016 tarihinde Hakkari’nin Yükse- sında annesi ile telefonda konuşurken kendisini kova ilçesine bağlı Büyükçiftlik beldesinde ot biçen yakalayan Başçavuş Osman Hancı tarafından ailesine kahvaltı götürürken askerlerin açtığı ateş başına miğferle defalarca vurması sonucu fenalaş- sonucu yaşamını yitiren Sürmi İnce’nin (55) ölü- mış ve 54 gün komada kaldıktan sonra 29 Kasım münden sorumlu er Ali Dağkıran hakkında Yük- 2017 tarihinde yaşamını yitirmişti. Başçavuş sekova Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Osman Hancı ise tutuklanmıştı. görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. İddianamede Osman Hancı’nın ‘kötü muamele Davanın 10 Nisan 2018 tarihinde görülen duruş- sonucunda ölüme sebebiyet verme’ suçundan 10 masında İnce ailesinin avukatı, er Ali Dağkıran’ın yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılması isten- ‘kasten adam öldürme’ suçundan yargılanmasını mektedir. talep etti. Mahkeme duruşmayı 15 Mayıs 2018 tari- hine erteledi. Davanın 27 Mart 2018 tarihinde görülen duruş- masına tutuklu yargılanan Osman Hancı katıldı ve Davanın 15 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- savunma yaptı. Gökhan Kılıç’ın eşi ise ifadesinde masında Sürmi İnce’nin ailesi ve avukatları dava- eşinin ölümü üzerine gittikleri hastanede kendi- nın tek sanığı Ali DaMayıs ğkıran’ın tutuklanması lerine Gökhan Kılıç’ın düştüğünün söylendiğini ve mahkemenin adil bir karar vermeyeceği sebe- fakat daha sonra arayan asker arkadaşlarının onun biyle reddi hakim taleplerinde bulundu. Mahkeme düşmediğini, başına vurulduğunu söylendiğini iki talebi de reddederek duruşmayı 29 Mayıs 2018 belirtti. Duruşmada ayrıca Gökhan Kılıç ile bir- tarihine erteledi. likte askerlik yapan er Yiğit Kahraman da tanık Davanın 29 Mayıs 2018 tarihinde görülen karar olarak dinlendi. Yiğit Kahraman ifadesinde şunları duruşmasında mahkeme er Ali Dağkıran’ı ‘taksirle belirtti: “Olay günü tüm gün Gökhan’la birliktey- ölüme neden olma’ suçundan 3 yıl 4 ay hapis cezası dim. Gayet iyiydi, akşam ondan nöbeti devralmaya ile cezalandırdı. gittiğimizde rengi solmuş, canı sıkkındı. Biz tele- fonu kaptırdığını biliyorduk. Yanımdaki arkada- Medeni Yıldırım Davası şım ona ‘Telefonu kaptırdığın için mi canın sıkkın’ Er Adem Çiftçi hakkında Medeni Yıldırım’ın 28 diye sordu. O da ‘Telefonu kaptırmanın cezası Haziran 2013 tarihinde Diyarbakır’ın Lice ilçesine yetmezmiş gibi bir de dayak yedik. Osman başça- bağlı Kayacık köyünde yapılan kalekol inşaatının vuş kafama vurdu, başım çatlıyor’ dedi”. İfadelerin protesto edildiği eylemde karakoldan açılan ateş ardından mahkeme duruşmayı 7 Ağustos 2018 sonucu öldürülmesiyle ilgili Diyarbakır 7. Ağır tarihine erteledi. Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine Davanın 7 Ağustos 2018 tarihinde görülen duruş- 2018 yılı içinde devam edildi. masında Adli Tıp Kurumu’nda gelen rapor açık- İddianamede Adem Çiftçi’nin ‘haksız tahrik altında landı. Raporda, ölüme neden olan beyin kana- olası kastla öldürme’ suçundan 18 yıla kadar hapis masına, Gökhan Kılıç’ın kafasına miğfer ile cezası ile cezalandırılması istenmektedir. vurulmasının yol açabileceğinin belirtildiği öğre- nildi. Savunmaların ardından mahkeme Osman Diyarbakır 7. Ağır Ceza Mahkemesi’nin daha önce Hancı’nın tutukluluk halinin devamına karar verdi. verdiği beraat kararı Gaziantep Bölge Adliye Mah- kemesi 1. Ceza Dairesi tarafından bozulmuştu. Davanın 27 Aralık 2018 tarihinde görülen duruş- masında Duruşmada esas hakkındaki mütalaasını Davanın 22 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- açıklayan savcı, Osman Hancı’nın ‘kötü muamele masında mahkeme Adem Çiftçi’nin duruşma- sonucunda ölüme sebebiyet verme’ suçundan lardan vareste tutulmaması yönündeki talebin

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 35 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 reddine, güvenlik gerekçesiyle iptal edilen keşfin rapor istenmesine, Büro’nun rapor hazırlamaması yapılmasına karar verdi ve duruşmayı 27 Eylül durumunda, İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Ensti- 2018 tarihine erteledi. tüsü’nden oluşturulacak bilirkişi heyetinden rapor istenilmesine karar verdi ve duruşmayı 28 Şubat Davanın 27 Eylül 2018 tarihinde görülen duruş- 2019 tarihine erteledi. masında mahkeme olay yerinde keşif yapıldığını belirtti ve bilirkişinin raporunu beklenmesi için Kemal Kurkut’un Ölümü ile İlgili Olarak Polis duruşmayı 13 Kasım 2018 tarihine erteledi. Memurları Hakkında Açılan Soruşturma Davanın 13 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- Kemal Kurkut’un yaşamını yitirdiği yerde görev masında mahkeme bir önceki duruşmada olduğu yapan 72 polis memuru hakkında ‘görevi kötüye gibi bilirkişinin raporunu beklenmesi için duruş- kullanma’ ve ‘suç delillerini karartma ve gizleme’ mayı 7 Şubat 2019 tarihine erteledi. suçlarından soruşturma açılması için Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yapılan baş- Kemal Kurkut Davası vuru Diyarbakır Valisi tarafından reddedildi. Kur- Üniversite öğrencisi Kemal Kurkut, 21 Mart 2017 kut ailesinin avukatlarının itiraz ettiği bu kararın tarihinde Diyarbakır’daki Newroz kutlamaları sıra- kesinleşmesi durumunda, savcılık tarafından dosya sında polisin açtığı ateş sonucu yaşamını yitirmişti. hakkında takipsizlik kararı verilecek. Kemal Kurkut’u arkadan ateş ederek öldüren polis Enes Ata ve Mahsum Mızrak Davası memuru Y. Ş. hakkında Diyarbakır 7. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ‘olası kastla öldürme’ suçlamasıyla Diyarbakır’da 28 Mart 2006 tarihinde çıkan olay- ömür boyu hapis cezası istemiyle açılan davanın larda gaz bombası fişeğiyle yaşamını yitiren Enes görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. Ata’nın (8) ve Mahsum Mızrak’ın (14) ölümüne neden oldukları iddiasıyla Özel Harekât Şubesi’nde Davanın 26 Nisan 2018 tarihinde görülen duruş- görevli polis memurları Bilal Özkara, Hayrettin masında sanık polis memurunun duruşma salo- Akar ve Nuri Özgenç hakkında Diyarbakır 1. Ağır nuna hakim ve savcıların kullandığı kapıdan Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- alındığı öğrenildi. Kemal Kurkut’un annesi Ser- ması 26 Nisan 2018 tarihinde görüldü. can Kurkut’un sözü mahkeme başkanı tarafından kesildi. Daha sonra sanık polis memuru savunma- Savunmaların ve müşteki beyanlarının ardından sını yaptı. Mahkeme Kurkut ailesinin avukatları- mahkeme Enes Ata ve Mahsum Mızrak’ın sanık nın sanık polis memurunun tutuklanması yönün- polis memurları tarafından öldürüldüğünün sabit deki taleplerinin reddine karar verdi ve duruşmayı olmadığı gerekçesiyle 3 sanığın beraatına karar 20 Eylül 2018 tarihine erteledi. verdi. Davanın 20 Eylül 2018 tarihinde görülen duruşma- Yargılama sürecinde, davanın en önemli delili olan sına sanık polis memuru Y. Ş. katılmadı. Mahkeme, gaz fişeği adli emanette kaybolmuştu. Konuyla müşteki avukatların dinlenmesini istediği polis ilgili bir polis memuru hakkında açılan soruşturma memurlarının tespiti için Emniyet Müdürlüğü’ne zaman aşımı gerekçesiyle takipsizlikle sonuçlan- müzekkere yazılmasına ve sanık polis memuru ile mıştı. Yine yargılama sürecinde, Enes Ata’nın yaşa- ilgili tutuklanma talebinin reddine karar erdi ve mını yitirdiğinde üstünde olan giysilerin ve olay duruşmayı 20 Aralık 2018 tarihine erteledi. gününe ait polis telsizi kayıtlarının da mahkeme kararı olmaksızın imha edildiği ortaya çıkmıştı. Davanın 20 Aralık 2018 tarihinde görülen duruş- masında Kemal Kurkut’un ölümüne ilişkin Adli Mehmet Ayvalıtaş Davası Tıp Kurumu’nun (ATK) hazırladığı raporun mah- Gezi Parkı direnişi döneminde Ümraniye’de TEM kemeye ulaştığı öğrenildi. Basında yer alan haber- otoyolu üzerinde gerçekleşen yürüyüş sırasında bir lerden, raporda Kurkut’un sert zemine çarpan aracın çarpması sonucu yaşamını yitiren Mehmet merminin vücuda girmesi sonucu yaşamını yitirdi- Ayvalıtaş’ın ölümüne ilişkin İstanbul Anadolu 8. ğinin ileri sürüldüğü öğrenildi. Sanık polis memuru Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- Y. Ş. duruşmada hazır bulundu ve savunma yaptı. mesine 2018 yılı içinde devam edildi. Sanık polis memuru ile ilgili tutuklanma talebinin reddeden mahkeme, Ulusal Kriminal Büro’dan

36 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

Davanın 9 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- Mazlum Tura’nın Ölümü ile İlgili Yargılanan masına tutuksuz yargılanan sanıklardan Mehmet Polis Memuru Görkem katıldı. Mahkeme olay yerinde yeniden 28 Ağustos 2015 tarihinde dur ihtarına uymadığı keşif yapılması talebini reddederken, Mehmet gerekçesiyle polis tarafından vurulan Mazlum Ayvalıtaş’ın ailesinin avukatları tarafından yapılan Tura’nın (16) ölümüyle ilgili olarak polis memuru bilirkişi raporunun yenilenmesi talebini kabul etti. Süleyman E. hakkında Mardin 1. Ağır Ceza Mah- Ayrıca sanıkların tutuklanması talebini de redde- kemesi’nde açılan davanın görülmesine 9 Kasım den mahkeme, duruşmayı 24 Eylül 2018 tarihine 2018 tarihinde devam edildi. Savcı esas hakkın- erteledi. daki mütalaasında sanık polis memurunun ‘olası Davanın 24 Eylül 2018 tarihinde görülen duruşma- kasıtla öldürme’ suçundan müebbet hapis cezası ile sında mahkeme müşteki avukatların sanıklar Meh- cezalandırılmasını talep etti. Mahkeme avukatların met Görkem Demirbaş ve Cengiz Aytaç’ın tutuk- sanığın tutuklanması yönündeki talebini reddetti lanması yönündeki talebini reddetti ve duruşmayı ve duruşmayı 18 Ocak 2019 tarihine erteledi. 28 Ocak 2019 tarihine erteledi. Hrant Dink Davası Abdullah Cömert Davası Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Gezi Parkı eylemleri devam ederken 3 Haziran Dink’in öldürülmesiyle ilgili olarak 9’u tutuklu, 2013 tarihinde Hatay’da katıldığı eylemde yaşa- 10 firari 85 sanık hakkında İstanbul 14. Ağır Ceza mını yitiren Abdullah Cömert’in (22) ölümüyle Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 ilgili polis memuru Ahmet Kuş hakkında Balıkesir yılı içinde devam edildi. 2. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından ‘kastın aşıl- Davanın sanıkları arasında Fetullah Gülen, eski ması suretiyle öldürme’ suçundan verilen 13 yıl 4 savcı Zekeriya Öz, dönemin Trabzon İl jandarma ay hapis cezasının Yargıtay 1. Ceza Dairesi tarafın- Komutanı Ali Öz, dönemin Emniyet İstihba- dan bozulması üzerine yargılamaya 26 Eylül 2018 rat Dairesi Başkanı Ramazan Akyürek, İstanbul tarihinde yeniden başlandı. Mahkeme duruşmayı İl Emniyet Müdürü Celalettin Cerrah, İstanbul 19 Kasım 2018 tarihinde erteledi. İstihbarat Şube Müdürü Ahmet İlhan Güler de yer Davanın karar duruşması 19 Kasım 2019 tari- almaktadır. hinde görüldü. Mahkeme polis memuru Ahmet 2018 yılı içinde davanın 5 duruşması görüldü. İlk Kuş’u ‘bilinçli taksirle öldürme’ suçundan 6 yıl 10 duruşma 12 – 16 Mart 2018 tarihleri arasında, ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme, ikinci duruşma 14 – 17 Mayıs 2018 tarihleri ara- hükümle birlikte sanığın tutuklanmasına karar sında, üçüncü duruşma 10 – 12 Temmuz tarihleri vermedi. arasında, dördüncü duruşma 24 – 28 Eylül tarihleri Bursa’da TOMA’dan Sıkılan Su Sonucu Bir arasında ve beşinci duruşma 18 - 21 Aralık 2018 Kişinin Yaralanması ile İlgili Yargılanan Polis tarihleri arasında görüldü. 21 Aralık 2018 tarihinde Memurları görülen duruşmada mahkeme duruşmayı 12 – 14 Mart 2019 tarihleri arasında görülmek üzere erte- 2014 yılında Berkin Elvan ile ilgili bir eyleme yöne- ledi. lik polis müdahalesi sırasında TOMA’nın sıktığı basınçlı su sonucu Nergis Ş. isimli bir kişi yara- Dilan Alp’in Polisin Gaz Fişeği Sonucu lanmıştı. Nergis Ş.’nin yaralanması ile ilgili ola- Yaralanması İle İlgili Açılan Soruşturmada rak TOMA’yı kullanan Vahit Fatih K. ile operatör Takipsizlik Kararı Süleyman A. hakkında Bursa 16. Asliye Ceza Mah- Dilan Alp, 2013 yılında İstanbul’daki 1 Mayıs kut- kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 2 Ekim lamalarına yönelik polis müdahalesi sırasında poli- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme, tazyikli suyu sin attığı biber gazının başına isabet etmesi sonucu sıkan TOMA operatörü Süleyman A.’yı ‘yaralama’ yaralanmıştı. Dilan Alp’in yaralanması ile ilgili açı- suçundan 1 yıl 10 ay ve 15 gün hapis cezası ile ceza- lan soruşturma hakkında, ‘gaz fişeğini sıkan polisin landırdı ve cezayı erteledi. Mahkeme Vahit Fatih kimliğinin tespit edilememesi’ gerekçesiyle savcılık K.’nin ise beraatına karar verdi. tarafından takipsizlik kararı verildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 37 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Dilan Alp’in İçişleri Bakanlığı aleyhinde açtığı Mehmet Tunç’un Ölümü ile İlgili Takipsizlik tazminat davası da İstanbul 10. İdare Mahkemesi Kararı tarafından reddedilmişti. Şırnak’ın Cizre ilçesinde 14 Aralık 2015 ile 2 Mart Cizre’de Sokağa Çıkma Yasakları Sırasındaki 2016 tarihleri arasında ilan edilen sokağa çıkma Ölümlere Dair Soruşturma yasakları sırasında mahsur kaldığı bir binanın bodrumunda yaşamını yitiren Cizre Halk Meclisi 6 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- Eş Başkanı Mehmet Tunç’un ölümüyle ilgili Cizre lerden, Şırnak’ın Cizre ilçesinde sokağa çıkma Cumhuriyet Başsavcılığı’na yapılan suç duyurusu yasakları sırasında çok sayıda kişinin ölümüne hakkında takipsizlik kararı verildiği 16 Nisan 2018 ilişkin olarak açılan Cizre Cumhuriyet Başsavcı- tarihinde basında yer alan haberlerden öğrenildi. lığı tarafından yürütülen soruşturma dosyaların- Tunç ailesinin avukatlarının karar itiraz edeceği dan 72’sine “takipsizlik” kararı verildiği, 7’si hak- öğrenildi. kında ise “daimi arama kararı” alındığı öğrenildi. TİHV’in 18 Mart 2016 tarihinde yayınladığı rapora göre, Şırnak’ın Cizre ilçesinde 4-12 Eylül 2015 ve 14 Arlık 2015-2 Mart 2016 tarihleri arasında ilan edilen sokağa çıkma yasakları sırasında aralarında çocukların da bulunduğu en az 183 kişi ölmüştü.

38 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

1.11. DOKSANLAR FAILI MEÇHUL, YARGISIZ İNFAZ DAVALARI

1990’lı yıllarda yaşanan faili meçhul, yargısız infaz ve kayıp olayların ilişkin açılan Ankara JİTEM, Kızıltepe JİTEM, JİTEM (Diyarbakır)/ Musa Anter, Lice ve Kulp davalarının görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. Görülen bu 5 davadan Lice davasında ve Kulp davasında mahkemeler beraat kararı verdi. Diğer 3 davanın görülmesine ise 2019 yılı içinde devam edilecek.

Ankara JİTEM Davası rından sonra mahkeme, Tansu Çiller, eşi Özer Çil- ler ve Mesut Yılmaz’ın mahkemede dinlenmesine Ankara 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Ankara yönelik talebin reddine, çıkarılan kısımların devlet JİTEM davasının görülmesine 2018 yılı içinde sırrı olduğuna dair kararın mahkemeye gönderil- devam edildi. mesinin istenmesine karar verdi ve duruşmayı 2 İddianamede 1993 ile 1996 yılları arasında Ankara Ekim 2018 tarihine erteledi. ve çevresinde işlenmiş faili meçhul cinayetlerle Davanın 2 Ekim 2018 tarihinde görülen duruşma- ilgili olarak sanıklar Mehmet Ağar, İbrahim Şahin, sında gizli tanığın dinleneceği gerekçesiyle mahke- Korkut Eken, Ayhan Çarkın, Ayhan Akça, Ziya menin gizli duruşma kararı verdiği ve buna bağlı Bandırmalıoğlu, Ercan Ersoy, Ahmet Demirel, olarak duruma salonundan gazetecilerin ve izleyi- Ayhan Özkan, Seyfettin Lap, Enver Ulu, Uğur cilerin çıkartıldığı öğrenildi. Mahkeme tanık ifade- Şahin, Alper Tekdemir, Yusuf Yüksel, Abbas sinin ardından duruşmayı 31 Ocak 2019 tarihine Semih Sueri, Lokman Külünk, Mahmut Yıldırım, erteledi. Nurettin Güven, Muhsin Korman’ın “cürüm işle- mek için oluşturulan silahlı teşekkülün faaliyeti Kızıltepe JİTEM Davası kapsamında insan öldürmek” suçlarından cezalan- Mardin’in Kızıltepe ilçesinde 1992 ile 1996 yılları dırılması istenmektedir. arasında JİTEM mensuplarınca işlenen suçlara iliş- Davanın 2 Şubat 2018 tarihinde görülen duruşma- kin olarak 4 asker ile 5 geçici köy korucusu hak- sında ifade veren Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) kında Ankara 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Mersin Milletvekili Fikri Sağlar, Meclis Susurluk davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. Komisyonu raporu ile 1997’de Başbakanlık Teftiş Mahkemenin 5 Şubat 2019 tarihinde görülen Kurulu Başkanı olarak görev yapan Kutlu Savaş duruşmasında Mahkeme bir sonraki duruşmada tarafından hazırlanan raporlarda faili meçhul Zeynep Yalçınkaya’nın tanık olarak dinlenmesine cinayetlerle ilgili bilgilerin bir kısmının o dönem karar verdi ve duruşmayı 26 Nisan 2018 tarihine iktidarda olan koalisyon hükümetinde yer alan erteledi. partilerin liderleri tarafından devlet sırrı oldukları gerekçesiyle rapordan çıkartıldığını belirtti. Müş- Mahkemenin 26 Nisan 2019 tarihinde görülen teki avukatları dosyada yargılanan sanıklar hak- duruşmasında mahkeme, tanık Zeynep Yalçın- kında ‘insanlığa karşı suç işledikleri’ gerekçesiyle kaya’nın ifadesinin alınması kararını yineleyerek ek iddianame hazırlanmasını talep etti. Mahkeme duruşmayı 13 Eylül 2018 tarihine erteledi. ek iddianame hazırlanması talebini reddetti ve Mahkemenin 13 Eylül 2019 tarihinde görü- duruşmayı 4 Mayıs 2018 tarihine erteledi. len duruşmasında mahkeme, avukatların Yusuf Davanın 4 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- Çakar’ın ölümüyle ilgili olarak tanık ifadelerinin masında mahkeme başkanı, Başbakanlık Teftiş dinlenmesi talebinin reddine karar verdi ve duruş- Kurulu’ndan talep edilen “Susurluk Olayları Rapo- mayı 18 Aralık 2018 tarihine erteledi. ru”nun “devlet sırrı” niteliğinde olduğu gerekçe- Mahkemenin 18 Aralık 2019 tarihinde görülen siyle bazı kısımlar çıkarılmış bir halde mahkemeye duruşmasında mahkeme esas hakkındaki mütala- ulaştığını açıkladı. Müşteki avukatlarının beyanla- asını hazırlaması için duruşma savcısına süre veril-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 39 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 mesine karar verdi ve duruşmayı 11 Nisan 2019 ve reddi hakim talebi ile ilgili bir üst mahkemenin tarihine erteledi. kararının beklenmesi için duruşmayı 7 Aralık 2018 tarihine erteledi. JİTEM (Diyarbakır)/ Musa Anter Davası Davanın 7 Aralık 2018 tarihinde görülen karar Ankara 6. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Musa duruşmasında mahkeme davanın tek sanığı olan, Anter ve JİTEM Ana Davası’nın görülmesine 2018 dönemin Diyarbakır Jandarma Alay Komutanı yılı içinde devam edildi. emekli Albay Eşref Hatipoğlu’nun beraatına karar Diyarbakır 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen ve verdi. “JİTEM Ana Davası” olarak bilinen dava ile Musa Kulp Davası Anter’in öldürülmesine ilişkin dava Yargıtay’ın 29 Ocak 2016 tarihli kararıyla birleştirilmişti. Aralarında dönemin Bolu Dağ Komanda Tugayı Komutanı Yavuz Ertürk’ün de olduğu sanıklar Davanın 11 Temmuz 2018 tarihinde görülen hakkında Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde 11 yurttaşın duruşmasında mahkeme davanın firari sanıkla- kaybedilmesiyle ilgili Ankara 7. Ağır Ceza Mah- rından Mahmut Yıldırım’ın (Yeşil) yaşadığına ve kemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı Türkiye’de olduğuna dair beyanı basında yer alan içinde devam edildi. Genelkurmay İstihbarat Daire eski Başkanı İsmail Hakkı Pekin’in ve “Yeşil” ile ilişkisi olduğu iddia Davaya konu edilen kaybedilen 11 kişinin isim- edilen “Zakir Selvi” olarak tanınan Bedirhan Esen- leri: Mehmet Salih Akdeniz, Celil Aydoğdu, Beh- lik’in tanık olarak dinlenmesi talebini kabul etti ve çet Tutuş, Mehmet Şerif Avar, Hasan Avar, Bahri duruşmayı 14 Kasım 2018 tarihine erteledi Şimşek, Mehmet Şah Atala, Turan Demir, Abdo Yamuk, Nusreddin Yerlikaya, Ümit Taş (16 Davanın 14 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- yaşında). masında Genelkurmay İstihbarat Daire eski baş- kanı İsmail Hakkı Pekin tanık olarak ifade verdi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, kaybedilen 11 davanın firari sanığı olan “Yeşil kod adlı Mahmut kişinin ailelerinin yaptığı başvuruya ilişkin olarak Yıldırım’ın yaşadığını biliyorum, sağlık problem- (Akdeniz ve diğerleri davası: 23954/94), 31 Mayıs leri olduğuna dair bilgi geldi” dedi. Duruşmada 2001 tarihli kararında, Türkiye’nin 11 kayıp kişi- ayrıca Serdar Ekingen tanık olarak dinlendi. Mah- nin ölümünden sorumlu olduğuna hükmetmiş keme Anter ailesinin avukatının “Yeşil kod adlı ve etkili bir soruşturma yürütmediği için Avrupa Mahmut Yıldırım’ın tanık koruma programında İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 2., 3. ve 5 (1) olup olmadığının araştırılması” talebini kabul etti maddelerini ihlalden Türkiye’yi mahkum etmişti. ve duruşmayı 20 Mart 2019 tarihine erteledi. Davanın 24 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- Lice Davası masında esas hakkındaki mütalaasını açıklayan savcı, ‘cürüm işlemek için teşekkül oluşturma’ suç- Diyarbakır’ın Lice ilçesinde 22 Ekim 1993’te lamasının zaman aşımı süresi dolduğu gerekçesi ile çıkan olaylarda 14 sivilin, bir askerin ve dönemin düşürülmesini ve diğer suçlamalar ile ilgili olarak Jandarma Bölge Komutanı Tuğgeneral Bahtiyar da sanıkların beraatını istedi. Mahkeme, müdafi Aydın’ın öldürülmesiyle ilgili olarak İzmir 1. Ağır avukatların Yavuz Ertürk’ün tutuklanması talebi- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine nin reddine karar verdi ve duruşmayı 19 Eylül 2018 2018 yılı içinde devam edildi. tarihine erteledi. Davanın 28 Mart 2018 tarihinde görülen duruşma- Davanın 19 Eylül 2018 tarihinde görülen duruş- sında savcısı esas hakkındaki mütalaasını açıkladı masında “suç örgütü” suçlamasının “zamanaşı- ve tutuksuz yargılanan sanık emekli Albay Eşref mından” düşmesine karar veren mahkeme, sanık Hatipoğlu’nun beraatını istedi. Mahkeme duruş- Ertürk’ün “11 kişiyi öldürmek” ve “halkı isyana ve mayı 6 Temmuz 2018 tarihine erteledi. birbirini öldürmeye teşvik” suçlarından ise beraa- Davanın 6 Temmuz tarihinde görülen duruşma- tına karar verdi. sında müşteki avukatları yargılama sürecinde tüm taleplerinin reddedildiği gerekçesiyle reddi hakim talebinde bulundu. Mahkeme bu talebi reddetti

40 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

1.12. BOMBALI SALDIRI DAVALARI

Çeşitli tarihlerde gerçekleştirilen bombalı saldırılar ile ilgili olarak açılan 6 davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. Bu davalardan sadece 1 tanesinde mahkeme kararını açıkladı. 5 davanın görülmesine 2019 yılı içinde devam edilecek.

10 Ekim Ankara Katliamı Davası avukatların soruşturmanın genişletilmesi talebini kabul etmeyen savcılık mütalaasını açıkladı. Savcı 10 Ekim Ankara Katliamı ile ilgili 19’u tutuklu, 9 sanığın ‘Anayasa’yı ihlal’ ve 100 kişiyi kasten 16’sı firari 36 kişi hakkında Ankara 4. Ağır Ceza öldürme suçundan toplam 101 kez ağırlaştırılmış Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 müebbet hapis cezası ile cezalandırılmasını talep yılı içinde devam edildi. etti. 9 sanığın İŞİD örgütüne olma suçundan 15 Davanın 31 Ocak ve 1 Şubat 2018 tarihleri arasında yıl hapis cezası ile cezalandırılması; 1 sanığın ise görülen duruşmasında mahkeme, dava ile ilgili ‘vahim silah ve mermi bulundurma’ ve ‘örgüt faa- Gaziantep Cumhuriyet Başsavcılığı’na ve Gazian- liyeti çerçevesinde izinsiz tehlikeli madde bulun- tep Emniyet Müdürlüğü’ne yazılan müzekkerelere durma ve nakletme’ suçlarında 24 yıl hapis cezası yanıt gelmediğini belirtti. Daha sonra beyanda ile cezalandırılması istendi. Savcılık ayrıca firari 16 bulunan müşteki avukatları dava soruşturmasının sanığın dosyasının ayrılmasını ve ölmüş bir sanık eksik yürütüldüğünü, birçok delilin karartıldığını hakkında açılan davanın düşürülmesini talep etti. ve yok edildiğini belirtip soruşturma yürüten sav- Mahkeme duruşmayı 31 Temmuz ile 3 Ağustos cılar hakkında suç duyurusunda bulunulmasını 2018 tarihleri arasında görülmek üzere erteledi. talep etti. Duruşmada müşteki avukatları ayrıca Davanın karar duruşması 31 Temmuz ile 3 Ağustos 102 kişinin yaşamını yitirdiği saldırıyla ilgili olarak 2018 tarihleri arasında görüldü. Mahkeme müş- 36 sanığın mevcut suçlamaların yanı sıra insanlığa teki avukatların sanıklar hakkında eksik bilgiler karşı suç işlemekten de yargılanmasını talep ettiler. olduğu ve dosyaya yeni deliller geldiği gerekçesiyle Sanık ve avukatlarının savunmalarının ardından kararın açıklanmayıp yargılamaya devam edilmesi ara kararını açıklayan mahkeme, eksik evraklarla yönündeki talebini kabul etmedi ve kararını açık- ilişkin ilgili kurumlara müzekkere yazılmasına, ladı. Mahkeme 9 sanığı (Abdülmuttalip Demir, soruşturmayı yürüten savcılar ile ilgili suç duyu- Talha Güneş, Metin Akaltın, Yakub Şahin, Hakan rusu talebinin reddine, tutuklu sanıkların bu hali- Şahin, Halil İbrahim Alçay, Resul Demir, Hacı Ali nin devamına karar verdi ve duruşmayı 4 – 5 Nisan Durmaz ve Hüseyin Tunç) 1 kez ‘Anayasal düzeni 2018 tarihine erteledi. ihlal’ ve 100 kez ‘100 kişiyi kasten öldürme’ suçun- Davanın 4 ile 5 Nisan 2018 tarihleri arasında görü- dan olmak üzere toplam 101 kez ağırlaştırılmış len duruşmasında müşteki avukatlarının beyanla- müebbet ve olayda yaralanan 391 kişiyi ‘öldür- rının ve sanık avukatlarının savunmalarının ardın- meye teşebbüs’ suçundan toplam 10 bin 557 yıl dan mahkeme duruşmayı 12 - 13 Haziran 2018 hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 5 sanığı tarihine erteledi. ‘örgüt faaliyeti çerçevesinde izinsiz tehlikeli madde Davanın 12 ile 13 Haziran 2018 tarihleri arasında bulundurma’ suçundan 10 yıl hapis ve 40 bin TL görülen duruşması sırasında bir müştekinin “Ben adli para cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 5 sanığı anayım. Dayanamıyorum. Buradaki katiller kadar (Burak Ormanoğlu, Suphi Alpfidan, Mehmedin bize söz vermediniz” demesi üzerine mahkeme Baraç, Nihat Ürkmez ve Yakup Karaoğlu) ‘örgüt başkanının “Ne yapalım anaysan. Ne bağırıyor- üyesi olma’ suçundan 12 yıl; 4 sanığı (Esin Altın- sun avukatın konuşuyor işte” diye yanıt verdiği ve tuğ (Durgun), Hatice Akaltın, Yakup Yıldırım ve yaşanan tartışma sonrasında mahkeme başkanı- Abdulhamit Boz) aynı suçtan 7 yıl 6 ay hapis cezası nın duruşma salonunu terk ettiği öğrenildi. Daha ile cezalandırdı. Mahkeme firari sanıkların dos- sonra avukatlar sanıkların ‘insanlığa karşı suç işle- yalarının ayrılmasına ve ölen 1 sanık hakkındaki mekten’ yargılanması gerektiğini belirtti. Müşteki davanın düşürülmesine karar verdi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 41 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

10 Ekim Ankara Katliamı Davası – Suruç Katliamı Davası – Polis Memurları Firari Sanıklar 20 Temmuz 2015 tarihinde Urfa’nın Suruç ilçe- 10 Ekim Ankara Katliamı ile ilgili 16 firari sanık sinde gerçekleştirilen ve 33 kişinin yaşamını yitir- hakkında Ankara 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açı- diği Suruç Katliamı ile ilgili Ali Koçak ve Ahmet lan davanın görülmesine 8 Kasım 2018 tarihinde Oğuz Davarcı isminde 2 polis memuru hakkında devam edildi. Mahkeme duruşmayı 18 Nisan 2019 Suruç Asliye Ceza Mahkemesi’nde ‘görevi kötüye tarihine erteledi. kullanma’ iddiasıyla açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. Suruç Katliamı Davası Davanın 21 Eylül 2018 tarihinde görülen duruşma- 20 Temmuz 2017 tarihinde Urfa’nın Suruç ilçe- sında tutuksuz yargılanan iki polis memuru duruş- sinde gerçekleştirilen ve 33 kişinin yaşamını yitir- maya katılmadı. Mahkeme tanık olarak dinlenecek diği Suruç Katliamı ile ilgili Urfa 5. Ağır Ceza Mah- polis memurlarının adreslerine tebligat gönderil- kemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı mesine karar verdi ve duruşmayı 5 Şubat 2019 tari- içinde devam edildi. hinde erteledi. Davanın 8 Şubat 2018 tarihinde görülen duruşma- Diyarbakır 5 Haziran Davası sına davanın tek tutuklu sanığı Yakup Şahin SEG- BİS aracılığıyla katıldı. Sanık duruşmada hiçbir Diyarbakır’da 5 Haziran 2015 tarihinde HDP’nin soruya cevap vermeyerek susma hakkını kullandı. düzenlemiş olduğu mitinge yönelik bombalı saldı- Tanık ifadelerinin dinlenmesinin ardından mah- rıyla ilgili olarak Ankara Batı Adliyesi 2. Ağır Ceza keme, Yakup Şahin’in tutukluluk halinin devamına Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 karar verdi ve duruşmayı 29 Mayıs 2018 tarihine yılı içinde devam edildi. erteledi. Davanın 14 Şubat 2019 tarihinde görülen duruş- Davanın 29 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- masında sanıklardan Orhan Gönder duruşmaya masında müşteki beyanlarından ve sanığın savun- bizzat katılırken diğer sanıklar tutuklu bulunduk- masının ardından mahkeme, duruşmanın Urfa T ları cezaevlerinden SEGBİS aracılığıyla katıldı. Tipi Cezaevi Kampüsü içindeki duruşma salonu Duruşmada davanın sanıklarında Burhan Gök yerine adliye binasında görülmesi yönündeki tale- ifade verdi. Sanıkların ve avukatlarının savunmala- bin reddine, Yakup Şahin’in tutukluluk halinin rının ardından mahkeme tutuklu sanıkların tutuk- devamına karar verdi ve duruşmayı 28 Ağustos luluk halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 2018 tarihine erteledi. 10 Nisan 2018 tarihine erteledi. Davanın 28 Ağustos 2018 tarihinde görülen duruş- Davanın 10 Nisan 2018 tarihinde görülen duruş- masında mahkeme müşteki beyanlarından ve masında sanıklardan Orhan Gönder duruşmaya sanığın savunmasının ardından mahkeme, Yakup bizzat katılırken diğer sanıklar tutuklu bulunduk- Şahin’in tutukluluk halinin devamına, Suruç Asliye ları cezaevlerinden SEGBİS aracılığıyla katıldı. Ceza Mahkemesi’nde 2 polis hakkında ‘görevi Sanıkların ve avukatlarının savunmalarının ardın- kötüye kullanma’ iddiasıyla açılan davanın bu dan mahkeme tutuklu sanıkların tutukluluk hali- davayla birleştirilmesi talebinin reddine karar verdi nin devamına karar verdi ve duruşmayı 31 Mayıs ve duruşmayı 22 Kasım 2018 tarihine erteledi. 2018 tarihine erteledi. Davanın 22 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- Davanın 31 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- masında mahkeme müşteki beyanlarından ve masında sanıklardan Orhan Gönder duruşmaya sanığın savunmasının ardından mahkeme, Yakup bizzat katılırken diğer sanıklar tutuklu bulunduk- Şahin’in tutukluluk halinin devamına, Suruç ları cezaevlerinden SEGBİS aracılığıyla katıldı. Asliye Ceza Mahkemesi’nde 2 polis hakkında Sanıkların ve avukatlarının savunmalarının ardın- ‘görevi kötüye kullanma’ iddiasıyla açılan davanın dan mahkeme tutuklu sanıkların tutukluluk hali- bu davayla birleştirilmesi talebinin reddine karar nin devamına karar verdi ve duruşmayı 20 Haziran verdi ve duruşmayı 12 Şubat 2019 tarihine erteledi. 2018 tarihine erteledi.

42 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Yaşam Hakkı

Davanın 20 Haziran 2018 tarihinde görülen duruş- Davanın 13 Aralık 2018 tarihinde görülen duruş- masında sanıklardan Orhan Gönder duruşmaya masında sanıklardan Orhan Gönder duruşmaya bizzat katılırken diğer sanıklar tutuklu bulunduk- bizzat katılırken diğer sanıklar tutuklu bulunduk- ları cezaevlerinden SEGBİS aracılığıyla katıldı. ları cezaevlerinden SEGBİS aracılığıyla katıldı. Sanıkların ve avukatlarının savunmalarının ardın- Mahkeme, Uğur G.’nin tanık olarak dinlenmesine dan mahkeme tutuklu sanıkların tutukluluk hali- ve tutuklu sanıkların tutukluluk halinin devamına nin devamına karar verdi ve duruşmayı 25 Tem- karar verdi ve duruşmayı 7 Şubat 2019 tarihine muz 2018 tarihine erteledi. erteledi. Davanın 25 Temmuz 2018 tarihinde görülen Merasim Sokak Davası duruşmasında sanıklardan Orhan Gönder duruş- 16’sı tutuklu 68 kişi hakkında 17 Şubat 2016 günü maya bizzat katılırken diğer sanıklar tutuklu Merasim Sokak’ta 29 kişinin yaşamını yitirdiği bulundukları cezaevlerinden SEGBİS aracılığıyla bombalı saldırı ile ilgili olarak Ankara 14. Ağır Ceza katıldı. Sanıkların ve avukatlarının savunmalarının Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 10 ardından mahkeme tutuklu sanıkların tutukluluk Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sanıklar- halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 4 Ekim dan Kubbettin Onur, Ahmet Karaman, Muhar- 2018 tarihine erteledi. rem Canikli, Hayrettin Tomak, Hüseyin Karadaş, Davanın 4 Ekim 2018 tarihinde görülen duruşma- Metin Aslan’ı ‘devletin birliğini bozma’ suçundan sında sanıklardan Orhan Gönder duruşmaya biz- birer kez, 29 kişiyi öldürmekten 29’ar kez olmak zat katılırken diğer sanıklar tutuklu bulundukları üzere 30’ar kez ağırlaştırılmış ömür boyu hapis cezaevlerinden SEGBİS aracılığıyla katıldı. Sanık- cezası ile cezalandırdı. Mahkeme bu 6 sanığı ayrıca ların ve avukatlarının savunmaları ile müşteki ‘75 kişiyi öldürmeye teşebbüs etme’ ve ‘patlayıcı avukatları bombalı saldırıda iki ayağını da kaybe- madde imal etme ve taşıma’ suçlarından 1185’er yıl den Lisa Çalan’ın davaya katılma talebini yineledi. hapis cezası ile 33 bin 320 liralık adli para cezası Mahkeme tutuklu sanıkların tutukluluk halinin ile cezalandırdı. Mahkeme 2 sanığı (Fahri Deniz devamına karar verdi ve duruşmayı 23 Ekim 2018 ve Bahri Onur) ‘örgüt üyesi olma’ suçundan 9 yıl tarihine erteledi. hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme diğer suç- lardan beraat eden 7 sanığı (Mustafa Bulut, Turgut Davanın 23 Ekim 2018 tarihinde görülen duruş- Kahraman, Hüseyin Gökduman, Murat Karaca, masında sanıklardan Orhan Gönder duruşmaya İsmail İpar, Hasan Avsan, Metin Cura) ‘nitelikli bizzat katılırken diğer sanıklar tutuklu bulunduk- dolandırıcılık’ suçundan 6 yıl hapis cezası ile ceza- ları cezaevlerinden SEGBİS aracılığıyla katıldı. landırdı. Mahkeme 2 sanığın tüm suçlamalardan Mahkeme tutuklu sanıkların tutukluluk halinin beraatına, 1 sanıkla ilgili davanın reddine, yargı- devamına karar verdi ve duruşmayı 13 Aralık 2018 lama sırasında ölen 4 sanık hakkındaki dosyala- tarihine erteledi. rın düşürülmesine ve firari 46 sanığın dosyasının ayrılmasına karar verdi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 43 Yaşam Hakkı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

1.13. DİĞER DAVALAR

Soma Davası Derik Kaymakamının Öldürülmesiyle İlgili Yargılanan Kişiler 13 Mayıs 2014 tarihinde Manisa’nın Soma ilçesin- deki bir maden ocağında yaşanan ve 301 maden- Derik Kaymakamı ve aynı zamanda İçişleri Bakan- cinin ölümüne yol açan iş cinayeti ile ilgili ola- lığı tarafından Derik Belediyesi’ne kayyım olarak rak aralarında madenin sahibi Can Gürkan’ın da atanmış olan Muhammet Fatih Safitürk’ün 10 olduğu 5’i tutuklu 51 sanık hakkında Akhisar Ağır Kasım 2016 tarihinde makamında bombalı saldırı Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- sonucu öldürülmesiyle ilgili olarak 6’sı tutuklu 15 ması 11 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. sanık hakkında Mardin 3. Ağır Ceza Mahkeme- si’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde Mahkeme madenin sahibi olan Soma Kömür İşlet- devam edildi. meleri AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Can Gürkan’ı ‘taksirle birden fazla kişinin ölümüne sebep olma’ Davanın 24 Eylül 2018 tarihinde görülen duruşma- suçundan 15 yıl hapis cezası ile cezalandırdı ve sında savunma yapan tutuklu sanık Mehmet Deniz tutukluluk halinin devamına karar verdi. Mah- gözaltında iken savcının huzurunda kafasına poli- keme diğer 4 tutuklu sanığı 22 yıl 6 ay ile 15 yıl sin silah dayadığını ve bu şekilde ifadeyi imzalamak arasında değişen oranlarda hapis cezası ile cezalan- zorunda kaldığını belirtti. Esas hakkındaki müta- dırdı. Tutuksuz 9 sanık ise 10 yıl 10 ay ile 6 yıl 3 laasını açıklayan savcı, 6 sanığın beraatını, diğer ay arasında değişen oranlarda hapis cezası ile ceza- sanıkların ise ‘devletin birliği ve ülke bütünlüğünü landırıldı. Mahkeme aralarında şirketin eski yöne- bozma’, ‘kişiyi yerine getirdiği kamu görevi nede- tim kurulu başkanı Alp Gürkan’ın da aralarında niyle tasarlayarak öldürme’, ‘kişiyi yerine getirdiği olduğu 37 sanık hakkında ise beraat kararı verdi. kamu görevi nedeniyle tasarlayarak öldürmeye teşebbüs etme’, ‘örgüt üyesi olma’, ‘kamu malına Karar okunurken bazı müştekilerin tepki gös- zarar verme’, ‘tehlikeli maddeleri izinsiz olarak termesi üzerine duruşma salonun boşaltıldığı ve bulundurma veya el değiştirilmesi’ ve ‘ateşli silah duruşmaya ara verildiği öğrenildi. bulundurma kanuna muhalefet’ suçlarından ayrı Gazeteci Can Dündar’a Silahlı Saldırı İle ayrı üçer kez ağırlaştırılmış müebbet ile 23 yıldan Yargılanan Kişiler 54 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmasını 6 Mayıs 2016 tarihinde Çağlayan’da bulunan talep etti. İstanbul Adliyesi önünde gazeteci Can Dündar’a Davanın karar duruşması 22 Ekim 2018 tarihinde düzenlenen ve gazeteci Yağız Şenkal’ın yaralandığı görüldü. Mahkeme, Kaymakamlık Yazı İşleri Şefi silahlı saldırı ile ilgili olarak, saldırıyı gerçekleşti- Şerif Mesutoğlu’nu iki kez ağırlaştırılmış müebbet ren Murat Şahin, azmettirdiği iddia edilen Habip ve 18 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme Ergün Celep ve silahı temin ettiği iddia edilen Sabri Fatih Safitürk’ün öldürülmesi ile ilgili 14 sanığın Boyacı hakkında İstanbul 28. Asliye Ceza Mahke- beraatına karar verdi. Mahkeme 1 sanığı ‘kamu mesi’nde açılan davanın karar duruşması 2 Ekim malına zarar verme’ suçundan 1 yıl 10 ay ve diğer 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Habip Ergün 1 sanığı ise ‘Ateşli Silahlar Kanunu’na muhalefet’ Celep ve Sabri Boyacı’nın beraatına karar verdi. suçundan 5 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. Murat Şahin ise ‘kasten yaralama’ suçundan 4 bin 500 TL adli para cezası ile cezalandırıldı. Murat Şahin ayrıca ‘ruhsatsız silah taşıma’ suçundan 10 ay hapis ve 500 TL adli para cezası ile cezalandı- rıldı.

44 Türkiye İnsan Hakları Vakfı 2. KİŞİ GÜVENLİĞİ

2.1. İŞKENCE VE DIĞER KÖTÜ MUAMELE

Bu kısımda 2018 yılı içinde güvenlik güçleri kaynakları işkence ve diğer kötü muamele iddialarına ilişkin yapılan tespitler, Türkiye İnsan Hakları Vakfı Dokümantasyon Merkezi tarafından hazırlanan günlük insan hakları raporlarına dayanmaktadır. Türkiye’de basının içinde bulunduğu durum ve doğru bilgi kaynaklarına ulaşmada yaşanan sıkıntılar düşünüldüğünde, burada yapılan tespitlerin Türkiye’de yaşanan işkence ve diğer kötü muamele olgusunda resmin ancak küçük bir kısmını yansıttığını söylemek yanlış olmayacaktır. 2018 yılı içinde güvenlik güçleri kaynakları işkence ve diğer kötü muamele iddialarına ilişkin toplam 66’sı polis ve 6’sı jandarma olmak üzere 72 vaka tespit edilmiştir. Bu olaylarda işkence ve diğer kötü muameleye maruz kalan kişi sayısı 173’tür. Tespitlerimize göre 2018 yılı içinde meydana gelen işkence ve diğer kötü muamele vakalarının 32’si resmi gözaltı merkezlerinde gerçekleşirken, 42 vakada işkence ve diğer kötü muamele gözaltına alınma sırasında evde, yolda veya başka yerlerde yaşanmıştır (4 vakada hem gözaltına alınırken hem de sonrasında gözaltı merkezinde işkence ve kötü muamele yapıldığı tespit edilmiştir).

Çankırı’da Polis Şiddetine Maruz Kalan Kişiler kır’da gözaltına alınan müvekkilleri Ceren Züleyha Albay’ın parmak izi alma işlemi sırasında fiziki şid- 4 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberler- dete maruz kaldığını ve buna bağlı olarak Albay’ın den Çankırı’da Selim Akdoğan, Yavuz Akdoğan, parmaklarının kırıldığını duyurdu. Ali Salih Metin ve Burçin Dombaz’ın ‘uzun saç’ nedeniyle yaşanan bir tartışma sonucu ters kelep- Maraş’ta Polis Amirinin Şiddetine Maruz Kalan çelenerek gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltında Polis Memuru maruz kaldığı polis şiddeti hakkında Selim Akdo- 4 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden ğan şunları belirtti: “Emniyette en az 10 polisin şid- Maraş’ın Afşin ilçesinde İlçe Emniyet Müdürü M. detine maruz kaldık. Merdivenlerden başlayarak 4. A.’nın 1 Ocak 2018 tarihinde bir polis memuruna kata kadar dayak yedik. Burnum kırıldı. Koridorda fiziki ve sözlü şiddet uygulandığı öğrenildi. Şiddete saçlarımdan sürükleyip yumruk attılar ve suratıma maruz kalan polis memuru A. A.’nın darp raporu tekme vurdular, copladılar. Burçin’in kafasında çat- aldığı ve Emniyet Müdürü M. A.’dan şikayetçi ol- lak, ağabeyim Yavuz’un sırtında morluklar var. Ali duğu bildirildi. Afşin Kaymakamlığı M. A.’nın gö- de şiddete uğradı”. Polis tarafından hazırlanan tuta- revden uzaklaştırıldığını ve hakkında soruşturma nakta ise gözaltına alınanlar ile ilgili olarak ‘Cum- açıldığını duyurdu. hurbaşkanı’na hakaret’ ettiklerinin yazdığı bildiril- di. Çankırı Valiliği’nin olayla ilgili olarak polisler İstanbul’da Polis Şiddeti hakkında soruşturma başlatıldığı öğrenildi. 11 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberler- Diyarbakır’da Gözaltında İşkence ve Diğer Kötü den, yılbaşı gecesi İstanbul’un Beyoğlu ilçesindeki Muamele İstiklal Caddesi’nde kız arkadaşı N. K. ile beraber yürüyen M. M. isimli bir kişinin polisin fiziksel şid- Halkın Hukuk Bürosu 8 Ocak 2018 tarihinde yap- detine maruz kaldığı iddiasıyla polis hakkında suç tığı açıklama ile 7 Ocak 2018 tarihinde Diyarba- duyurusunda bulunduğu öğrenildi. M. M., basında

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 45 Kişi Güvenliği Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 yer alan beyanında İstiklal Caddesi üzerinde yaşa- Güvenlik kamerasına yansıyan olay sonrasında 4 nan ve sivil bir polis memurunun da dahil olduğu polis memurunun ifadelerinin alındığı; olaya karı- bir tartışma sonrasında yürümeye devam ederken, şan E. E. ile B. Ş. Hakkında adli ve idari soruşturma arkadan gelen bir polis memurunun kendisini ke- başlatıldığı ve Komiser Yardımcısı E. E.’nin silahı- lepçelediğini ve konulduğu bir arabanın içinde 1’i na el konulduğu öğrenildi. sivil 5 kadar polisin fiziksel şiddetine maruz kaldı- Adana’da Gözaltında İşkence ve Diğer Kötü ğını belirtti. Maruz kaldığı fiziksel şiddeti belgele- Muamele İddiası yen bir rapor alan M. M.’nin yaptığı suç duyurusu ile beraber bir iş yerine ait güvenlik kamerası gö- ‘Örgüt üyesi olduğu’ iddiasıyla 8 Şubat 2018 tari- rüntülerini de delil olarak sunduğu öğrenildi. hinde İstanbul’da gözaltına alınan ve daha sonra soruşturmanın yapıldığı Adana’ya getirilen Özcan İzmir’de Polisin İşkence ve Kötü Muamelesine Yıldız adlı bir kişiye Adana Emniyet Müdürlüğü Maruz Kalan Kişiler Terörle Mücadele Şubesi’nde işkence yapıldığı 13 Ocak 2018 tarihinde İzmir’in Buca ilçesinde ya- iddia edildi. Gözaltındaki müvekkili ile görüşen pılan ev baskınlarında aynı aileden 7 kişinin gözal- Avukat Sevil Aracı, 13 Şubat 2018 tarihinde basına tına alındığı öğrenildi. Ev baskınları sırasında özel yansıyan açıklamasında Özcan Yıldız’a yüzleri açık harekat polislerinin evde bulunanların başına silah üç kişinin işkence yaptığını ifade etti. Sevil Aracı dayadığı, aramalar sonrasında onlara ait tüm tele- daha sonra ise şunları belirtti: “Bu şahıslar müvek- fonlara ve bilgisayarlar ile evde bulunan bir miktar kilimin başını kapıya vurarak, kendisini çırılçıplak paraya el koyduğu bildirildi. Gözaltına alınanla- soymuş ve makatına cisim sokmakla tehdit etmiş- rın isimleri: Yusuf Türk, Mehmet Mahfuz Türk, ler. Müvekkilimi ‘Konuş, biz zaten neyin ne oldu- Yılmaz Türk, Rüstem Türk, İrfan Türk, Emrullah ğunu biliyoruz. Hiç belli olmaz belki de bir sabuna Türk ve Zekeriya Türk. basarsın, ayağın kayar’ diyerek tehdit etmişler.” Avukatları işkencenin belgelenmesi için Özcan İstanbul’da Polis Tarafından Çıplak Arama Yıldız’ın Adli Tıp Kurumu’na sevkini talep etti. Uygulamasına Maruz Bırakılan Kişi İstanbul’da Gözaltında İşkence ve Kötü H. Ç. isminde bir kişi 27 Ocak 2018 tarihinde İs- Muamele tanbul’daki Söğütlüçeşme metrobüs durağında polis tarafından Genel Bilgi Taraması’ndan geçiril- 26 Şubat 2018 tarihinde basına yansıyan haberler- mek üzere durduruldu. Kimlik kontrolü sonrasın- den, 23 Şubat 2018 tarihinde İstanbul’da gözaltına da polisin “Senin kalbin hızlı atıyor. Şüphelendim alınan Ezilenlerin Sosyalist Partisi (ESP) üyeleri- arayacağım” diyerek onu durağın yakınlarındaki nin gözaltında işkence ve kötü muameleye maruz bir mescitte çıplak aradığı iddia edildi. Çıplak ara- kaldığı öğrenildi. Kadıköy’de Afrin operasyo- ma sonrasında polis H. Ç’.yi serbest bıraktı. nunu protesto etmek amacıyla pankart açtıkları için gözaltına alınan ESP üyesi 5 kişinin parmak Karaman’da Polis Tarafından Fiziksel Şiddete izi alınması sırasında ve sağlık kontrolüne götü- Maruz Kalan Kişiler rülürken polislerin fiziksel şiddetine ve işkenceye 3 Şubat 2018 tarihinde basına yansıyan haberler- maruz kaldıkları iddia edildi. Ayrıca gözaltındaki den Konya Emniyet Müdürlüğü Bosna Hersek ESP üyelerinden Özgür Baykara’nın omurgasında Polis Merkezi’nde görevli komiser yardımcısı E. çatlak/kırık şüphesiyle Haseki Eğitim Hastanesi’ne E. ile Gaziantep Emniyet Müdürlüğü’nde görevli götürüldüğü bildirildi. özel harekât polisi B. Ş.’nin 28 Ocak 2018 tarihin- Şırnak’ta Gözaltında Ajanlık Teklifi İddiası de Karaman’da, beraberlerinde iki polis memuru arkadaşları da olmak üzere gittikleri bir lokantada 24 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- tartıştıkları lokanta sahibi ile bir garsona şiddet de Şırnak’ta gözaltına alınan S.K. isimli kişiye ajan- uyguladıkları öğrenildi. Haberlerde komiser yar- lık dayatması yapıldığı iddia edildi. 14 Şubat 2018 dımcısı E. E.’nin “Neden bizimle daha çok ilgilen- tarihinde yapılan ev baskınlarında gözaltına alınan miyorsunuz?” diyerek garsonun kulağını çekerek 48 kişiden biri olan S.K.’nin serbest bırakılmasın- tokatladığı; daha sonra ise lokantanın sahibi Fatih dan önce sivil giyimli iki kişi tarafından maddi Taşkıran’ı yumrukladığı ve silahını başına doğrult- yardım teklifi ve cezaevine gönderilme tehdidi ile tuğu belirtildi. ajanlığa zorlandığı bildirildi.

46 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Kişi Güvenliği

Gözaltında İşkence ve Diğer Kötü Muamele Ankara’da Gözaltında Ajanlık Dayatması 27 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- 28 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberler- lerden 26 Şubat 2018 tarihinde gözaltına alınan den 20 Mart 2018 tarihinde Ankara’da gözaltına mimar Alev Şahin’in, gözaltında saatlerce susuz alınan gazeteci Duygu Erol’un gözaltında iken ken- bırakıldığı, mehter marşı dinletildiği ve hakaret dilerini “Kamu Güvenlik Kurumu” olarak adlan- edildiği öğrenildi. Düzce Çevre ve Şehircilik İl Mü- dıran kişilerin ajanlık dayatmasına maruz kaldığı dürlüğü’nde görevliyken KHK ile ihraç edilen, 30 iddia edildi. Konuyla ilgili İHD Ankara Şubesi’nde Ocak 2017 tarihinden bu yana oturma eylemi ya- düzenlenen basın toplantısında Duygu Erol şunları pan Alev Şahin 26 Şubat 2018 tarihinde Düzce’de belirtti: “Avukat görüşme odasına götürüldüm ve gözaltına alınmıştı. üzerimden kapı kilitlendi. Kamu Güvenlik Kuru- mu’ndan geldiklerini ve gözaltına alınan Kamu İstanbul’da Gözaltında Ajanlık Dayatması çalışanları, gazeteciler ile görüşmek istediklerini İddiası belirterek benimle de kahve içmek istediklerini 13 Şubat 2018 tarihinde İstanbul’da ‘eylem yapaca- söylediler. Eğer bu isteklerini kabul edersem ser- ğı’ iddiasıyla gözaltına alınan ve 21 Şubat 2018 tari- best bırakılacağımı, aksi takdirde yaklaşık bir yıl hinde serbest bırakılan Hicran Kaya (20) isimli bir cezaevinde kalabileceğimi söylediler.” kişinin gözaltı sırasında polisin psikolojik işken- İzmir’de Polis Şiddeti cesine ve ajanlık dayatmasına maruz kaldığı iddia edildi. Polisin “Bize yardımcı ol, hayatını değiştiri- 3 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- riz. Kabul etmezsen 2 hafta sonra tekrar alacağız” lerden 30 Aralık 2017 tarihinde İzmir’in Dikili il- diyerek tehdit ettiği Hicran Kaya’nın 14 Mart 2018 çesinde gözaltına alınan 2 kişinin götürüldükleri tarihinde tekrar gözaltına alındığı öğrenildi. hastanede polisin ağır fiziksel şiddetine maruz kal- dığı öğrenildi. Kameralara yansıyan görüntülerde 1 İstanbul’da Baskın Yapılan Evde Darp Edilen kişinin hastane acil servisine götürüldüğü ve diğer Kişi kişinin ise araçtan çıkarılarak elleri arkadan kelep- 20 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberler- çeli bir halde tekme ve yumruklarla dövüldüğü gö- den, İstanbul’un Bahçelievler ilçesindeki bir eve rülmektedir. Dakikalarca dövülen bu kişiye toplam yapılan baskın sırasında polisin evde bulunanlara 51 yumruk, 18 tekme ve 1 tokat atıldığı bildirildi. hakaret ettiği ve silah dipçikleriyle vurduğu öğre- Diğer kişinin de daha sonra acil servise gelen polis nildi. Turan Yobaş (35) isimli bir kişinin başına memurları tarafından fiziksel şiddete maruz bıra- aldığı darbeler sonucu yaralandığı ve Bahçelievler kıldığı bildirildi. Görüntülerin basına yansıması Devlet Hastanesi’ne kaldırıldığı bildirildi. Baskın üzerine bir açıklama yapan İzmir Valiliği olaya ka- sonrasında Gökhan Yobaş isimli 1 kişi gözaltına rışan 3 polis memurunun açığa alındığını ve hakla- alındı. rında soruşturma başlatıldığını belirtti. İstanbul’da Gözaltında İşkence İddiası İstanbul’da Ev Baskınlarında Polis Şiddeti 24 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- İddiası lerde, 20 Mart 2018 tarihinde İstanbul’da gözal- 3 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haberler- tına alınan HDP Parti Meclisi Üyesi Berat Kıran’a den 19 Mart 2018 tarihinde Boğaziçi Üniversite- gözaltında işkence yapıldığı iddia edildi. İddialarla si’nde Afrin’e yönelik TSK operasyonu ile ilgili da- ilgili olarak avukatı, basına yansıyan açıklama- ğıtılan lokumu “Katliamın lokumu olmaz’ diyerek sında, Berat Kıran’ın ilk önce gözaltına alındıktan protesto edenlere yönelik soruşturma kapsamında sonra bindirildiği araç içinde fiziksel şiddete maruz yapılan ev baskınlarda üniversite öğrencilerinin kaldığını, daha sonra götürüldüğü İstanbul Emni- polisin fiziksel ve sözlü şiddetine maruz kaldığı id- yet Müdürlüğü’nde 3 saat boyunca kaba dayak dia edildi. Haberlerde, baskın yapılan bir evde po- işkencesine maruz kaldığını belirtti. Avukatı Berat lisin beraber kalan öğrencilere “evli misiniz” diye Kıran’ın ayrıca “Savcılık seni bıraksa da biz seni bir sorduğu, “Hayır” cevabı üzerine de bir erkek öğ- iki hafta sonra tekrar alırız” denilerek tehdit edildi- renciye tokat attığı ifade edilmektedir. ğini de ekledi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 47 Kişi Güvenliği Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Van’da İşkence ve Diğer Kötü Muamele İddiası isimli polis memuru hakaret etti. ‘Lan vatan haini şikâyet etmekle eline ne geçti. 10-15 gün önce bir 3 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- Alevinin kafasını kırdım şimdide senin kafanı lerde, 31 Mart 2018 tarihine Van’ın Erciş ilçesinde kıracağım’ dedi. Ben de kendisine ‘işine git hem- Abdülmuttalip Dursun (25) ve babası Yaşar Dur- şerim’ dedim. Bana kimliğimi vermemi söyledi. sun’un (53) kendilerini polis olarak tanıtan sivil Ben de ‘Siz henüz görevli değilsiniz, çağırın görevli giyimli kişilerin fiziksel ve sözlü şiddetine maruz memurlara vereyim kimliğimi’ dedim. Olay yerine kaldığı iddia edildi. Fiziksel şiddetin götürüldük- polisler gelmeden yakamdan tutarak yere fırlattı. leri hastanede de devam ettiği bildirildi. Abdül- Yere düştüğümde üzerime çöktü. Gelen polisle- muttalip Dursun, basında yer alan açıklamasında rin bana yardım edeceğini umuyordum meğer şunları belirtti: İki kişi beyaz renkli kornet araçtan gelenlerde bana zor kullanmaya başladılar. Birileri indikleri gibi kalaşnikof silahlarını çıkararak, küfür ayaklarımı tutarken iki sivil polis ise rast gele darp ve hakaretler savurdu. Sorgulama falan olmadı. etmeye ve küfürler savurmaya devam ettiler. (…) Konuşmamıza bile izin vermediler. Ağır küfür ve Beni Mecitözü İlçe Devlet Hastanesi’ne götürdüler. hakarette bulundular. ‘Arabaya yaslanın’ dedi- Ancak hastaneye yine beni dövenler götürdü. Dok- ler, kimliklerimizi istediler. Yine bize küfür ede- torlarla benden çok onlar konuştu. Tedavi almamı rek ‘Sicilleri ne kadar temiz. Siciliniz kötü olsaydı ve doktorların rapor vermesini engellemeye çalış- akşama kadar sizi burada linç ederdim’ dediler. (… tılar.” ) Ben de ‘Devlet kapısında çalışan insanlarsınız, size bunlar yakışmıyor’ dedim. Bunları söyledikten Çorum Emniyet Müdürlüğü’nün polis memuru M. sonra ‘Sen bize akıl mı veriyorsun’ deyip ellerimi Mustafa Seyhan hakkında idari soruşturma başlat- arkadan kelepçelediler, dipçikle yüzüme vurarak tığı öğrenildi. dişlerimi kırdılar. Yüzümü resmen parçaladılar. Van’da Polisin Fiziksel Şiddetine Maruz Kalan Babamın burnu kırıldı. (…) Hastanede polis oda- Kişiler sına koydular. Polis odasında kanepede oturuyor- dum. ‘Kalk orayı, kirletme yerde otur. Devletin 12 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haberler- malını kirletiyorsun’ dedi. Yüzümü bu kez yere den 8 Nisan 2018 tarihinde Van’ın Erciş ilçesinde vurdu, ayağını kafamın üstüne koyup yetmemiş bir kafeye giden sivil bir polis ile kafe sahibi Yunus gibi o anda doktoru çağırdı. Doktor gelip yüzüme Güneş arasında yaşanan tartışma sonrasında, kafe baktı. Doktor ‘Ben ona bir rapor yazarım’ dedi. sahibinin aralarında İlçe Emniyet Müdürü C. C., Polis de doktora ‘Rapora benzer bir şey yaz’ dedi.” aynı zamanda belediye kayyum vekili de olan İlçe Emniyet Müdür Yardımcısı M. H.’nin de olduğu Abdülmuttalip Dursun ve Yaşar Dursun’un götü- polisler tarafından dövüldüğü öğrenildi. Kafe sahi- rüldükleri Jandarma karakolundan ifadeleri alın- binin polislerin fiziksel şiddetine uğradığı anların dıktan sonra serbest bırakıldıkları ve olayla ilgili güvenlik kamerasına yansıdığı belirtildi. Kame- şikayette bulundukları öğrenildi. ra kayıtlarında Yunus Güneş’in bindirildiği polis Öte yandan HDP Van milletvekili Adem Geve- aracının C. C. ve M. H. tarafından durdurulduğu, ri’nin işkence ve kötü muamele iddialarını araçtan indirilen Yunus Güneş’in dakikalarca dö- TBMM’ye taşıyarak İçişleri ve Sağlık Bakanlığı vüldüğü görülmektedir. tarafından cevaplanması amacıyla soru önergesi Gözaltına alınan Yunus Güneş’in aynı gün içinde verdiği öğrenildi. serbest bırakıldığı, maruz kaldığı şiddeti belgeleyen Çorum’da Polisin Fiziksel Şiddetine Maruz rapor alan Güneş’in savcılığa suç duyurusunda bu- Kalan Kişi lunduğu öğrenildi. 12 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- Antalya’da Mahkemede Fiziksel Şiddete Maruz lerden Çorum’un Mecitözü ilçesinde Zafer İlhan Kalan Kişiler isminde yüzde 84 görme engeli olan bir kişinin 25 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haberler- bir sivil polislerin fiziksel şiddetine maruz kaldığı den, Emrecan Demir isimli kişinin hakkında An- öğrenildi. Zafer İlhan, basında yer alan açıklama- talya 8. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılmış davanın sında şunları belirtti: “Bana, bankamatikte işlem 11 Nisan 2018 tarihinde görülen duruşmasında yaparken yanımdan geçen M. Mustafa Seyhan jandarma ve polisin fiziksel şiddetine maruz kal-

48 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Kişi Güvenliği dığı öğrenildi. Tutuklu olarak yargılanan Emrecan bilgi ver, yoksa siz burada çalıştıkça biz daha çok Demir, duruşmada savunma yaparken sözünün kapınızı çalarız” denilerek tehdit edildiği öğrenildi. mahkeme başkanı tarafından kesilmesi üzerine Konuyla ilgili olarak İnsan Hakları Derneği (İHD) çıkan tartışma nedeniyle kolluk güçlerinin müda- Diyarbakır Şubesi tarafından düzenlenen basın halesine maruz kaldığı ve bu duruma itiraz eden açıklamasında gazetecilere yönelik ajanlık dayat- Demir’in babası Hasan Demir’in de fiziksel şiddete ması ve tehditlerin ciddi bir boyuta ulaştığı ifade maruz kaldığı bildirildi. Yaşananlardan sonrasında edildi. Basına yansıyan açıklamasında Nurcan Emrecan ve Hasan Demir’i duruşma salonundan Yalçın, 5 Mayıs 2018 tarihinde ifade için çağrıldığı çıkartan mahkeme, Emrecan Demir’in tutukluluk Terörle Mücadele Şubesi’nde, avukatının yanından halinin devamına, yaptığı savunması nedeniyle ayrılması üzerine 2 kişi tarafından ajanlık dayat- Emrecan Demir hakkında suç duyurusunda bulu- masına maruz kaldığını belirtti. Durket Süren 1 nulmasına karar verdi ve duruşmayı 11 Mayıs 2018 Mart 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Lice ilçesinde tarihine erteledi. gözaltına alındıktan sonra 5 Mart 2018 tarihinde mahkeme tarafından denetimli serbestlik koşulla- Hasan Demir’in daha sonra gözaltına alındığı ve 1 rıyla serbest bırakılmıştı. gün sonra sevk edildiği mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. Ankara Tabip Odası’ndan Gözaltı Süreçlerine Dair Açıklama Urfa’da Jandarmanın Fiziksel Şiddetine Maruz Kalan Kişiler Ankara Tabip Odası (ATO) İnsan Hakları Komis- yonu, gözaltı süreçlerinde yaşanan hak ihlalleri CHP İstanbul milletvekili ve aynı zamanda TBMM raporunu 14 Mayıs 2018 tarihinde yaptığı basın İnsan Hakları İnceleme Komisyonu üyesi Mah- açıklamasıyla duyurdu. Açıklamada raporun, 30 mut Tanal, 26 Nisan 2018 tarihinde, sosyal medya Ocak 2018 tarihinde gözaltına alınan TTB Merkez hesapları üzerinden Urfa’nın Harran İlçesi’ne bağlı Konsey üyeleri ve 9 Şubat 2018 tarihinde gözaltına Aydınlar köyü yakınlarında jandarmanın fiziksel alınan ve halen tutuklu bulunan TTB Toplum ve şiddetine maruz kalan 2 kişiye ait bir video pay- Hekim Dergisi Editörü Prof. Dr. Onur Hamzaoğ- laştı. Videoda 2 kişinin jandarmalar tarafından lu’nun gözaltı sürecine dair deneyimleri ile ATO tekme, yumruk ve coplarla dövüldüğü görülmek- İnsan Hakları Komisyonu’na yapılan hak ihlalleri tedir. Yaşananları “arbede” olarak tanımlayan Urfa ile ilgili başvuru ve şikâyetlerin değerlendirilmesi Valiliği tarafından konuyla ilgili bir idari soruş- sonucu oluşturulduğu belirtildi. Söz konusu ra- turma başlatıldığı öğrenildi. porda, gözaltı süreçlerinin Ankara Emniyeti Te- İstanbul’da Gözaltında İşkence rörle Mücadele Şubesi bünyesinde “spor salonu” TSK’nin Afrin’e yönelik operasyonu ile ilgili olarak olarak anılan bir mekânda daha çok bir toplama Boğaziçi Üniversitesi’nde dağıtılmak istenen loku- kampı niteliği taşıyan ortam ve koşullarda yürü- mu protesto ettikleri gerekçesiyle gözaltına alınan tüldüğü; bunun kişiler açısından adeta işkenceye ve daha sonra tutuklanan Boğaziçi Üniversitesi öğ- dönüştüğü ve bu uygulamaya derhal son verilmesi rencisi 2 kişinin avukatları, 7 Mayıs 2018 tarihinde gerektiği dile getirildi. Ayrıca bu ortamda mahre- yaptıkları açıklama ile müvekkillerinin gözaltın- miyet içerisinde “avukata erişim hakkı” ve “insan da işkenceye maruz kaldığını duyurdu. Avukatlar haklarına uygun şekilde muayene olma hakkı”- müvekkillerinin götürüldükleri İstanbul Emniyet nın yanı sıra gözaltı ortamının ışıklandırmasının Müdürlüğü’nde çıplak arama ve fiziksel şiddetin uygun olmaması, nezaret alanının büyüklüğünün yanı sıra ırkçı ve cinsiyetçi hakaretlere de maruz ortamdaki kişi sayısının sağlıklı şekilde yaşamasına kaldıklarını belirtti. Ayrıca avukatlar, rutin sağlık uygun olmaması, günlük ihtiyaçlar için kullanılan kontrolleri sırasında polis memurlarının muayene gereçlerin temizliğinin uygun olmaması ve bireyle- odasında bulunduğunu ve muayenelere müdahale rin hijyeni için uygun şartların sağlanmaması gibi ettiğini dile getirdiler. ihlallerin yaşandığı ifade edildi. Yanı sıra gözaltı ortamının, Avrupa İşkence Önleme Komitesi’nin Diyarbakır’da Tehdit Edilen Gazeteciler (CPT) belirlediği standartlar ile Birleşmiş Milletler 8 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- (BM) Mandela Kuralları bağlamında gözaltında den, Jinnews muhabirleri Durket Süren ve Nurcan olanlar için uygulanmak zorunda olunan standart- Yalçın’ın polisler tarafından “Bize yardımcı ol, lara aykırılık gösterdiği de vurgulandı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 49 Kişi Güvenliği Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

İstanbul’da Karakolda Polis Şiddeti İddiası ca, Emin Anlayıcı’nın şiddet kullanılarak gözaltına alınmasını protesto eden vatandaşları dağıtmak 14 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- için polisin havaya ateş açtığı ve bu sırada bir polis den, yönetmen Fatih Ahmet Akıncı’nın kayıp kö- memurunun “Ben devletim bana saygı gösterecek- peği ile ilgili olarak 9 Mayıs 2018 tarihinde gittiği sin” diye bağırdığı ifade edildi. İstanbul’un Kağıthane ilçesindeki Çağlayan Polis Karakolu’nda bir polis memur ile tartıştığı, daha Hakkari’de Askerlerin İşkencesine Maruz Kalan sonra bu polis memurunun sözlü ve fiziksel şidde- Köylüler tine maruz kaldığı ve sağ elinden yaralandığı öğre- 31 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- nildi. Fatih Ahmet Akıncı’nın maruz kaldığı polis lerden, Hakkari’nin Şemdinli ilçesine bağlı Yufkalı şiddeti ile ilgili olarak savcılığa şikayette bulundu- köyü Binhane mezrasında koyunlarını otlatmaya ğu bildirildi. götüren Nasır Taş ve Ramazan Aktaş isimli 2 ço- Hakkari’de İşkence İddiası bana Şemdinli Durak Karakolu’nda görevli bir grup askerin işkence yaptığı öğrenildi. Nasır Taş 17 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- ve Ramazan Aktaş’ın baygın bir halde bulunduğu lerde Hakkari’nin Şemdinli ilçesine bağlı Şapa- ve hastaneye kaldırıldığı bildirildi. Söz konusu ha- tan (Altınsu) köyünde yaşayan Temer Şengül ve berlerde Nasır Taş’ın yanak kemiğinde çatlak, vü- Mehmet Ali Avcı isimli iki kişinin polis tarafın- cudunun çeşitli yerlerinde ise morluk ve şişliklerin dan işkenceye maruz bırakıldığı iddia edildi. Söz olduğu ifade edildi. Ayrıca maruz kaldığı fiziksel konusu haberlerde 16 Mayıs 2018 gecesi evleri şiddetin izlerini belgeleyen birrapor alan Ramazan zırhlı araç eşliğinde polis tarafından basılan Temer Aktaş’ın hastaneden taburcu edildiği, Nasır Taş’ın Şengül ve Mehmet Ali Avcı’nın ailesinin de polisin ise halen hastanede tutulduğu belirtildi. Söz konu- fiziksel şiddetine uğradığı bildirildi. Ayrıca Temer su haberlerde Nasır Taş’ın yeğeni Müslüm Taş’ın Şengül’ün ve Mehmet Ali Avcı’nın kendi imkânla- şu açıklamalarına yer verildi: “6-7 kişilik bir grup rıyla gittikleri hastaneden maruz kaldıkları işkence uzman çavuş (Şemdinli’deki Durak Karakolu’na uygulamalarını belgeleyen herhangi bir rapor bağlı uzman çavuşlar) amcamların yanına gidiyor verilmediği, Şemdinli İlçe Emniyet Müdürlüğü’ne (…) askerler ‘PKK’liler nerede, onları gördünüz şikâyet için gittiklerinde ise ifadelerinin alınmadığı mü, kim onlara yardım ediyor’ gibi sorular sor- öğrenildi. Temer Şengül ve Mehmet Ali Avcı’nın, 7 maya başlıyor. Amcam ve diğer çoban bilgileri Ağustos 2017 tarihinde yine Şapatan köyünü basan olmadığını söyleyince askerler bunları dövmeye polis tarafından işkenceye maruz bırakılan yüze başlıyor. Amcamın elindeki sopayla, tüfek dipçik- yakın köylü arasında bulunduğu öğrenildi. leriyle, tekmelerle, tokatlarla uzun süre dövüyorlar İstanbul’da Polis Tarafından Tehdit Edilen (…) Sonra amcamı dere kenarına götürüp başını Gazeteci suya sokuyorlar. Öldürmekle tehdit ediyorlar. Seni 21 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- öldüreceğiz diyorlar. Yaklaşık iki saat süren işken- den İstanbul Şişhane metro çıkışında GBT uygu- cenin ardından amcamı ağaçlık, kuytu bir yere atıp laması yapan polislerin gazeteci İrem Afşin’i boy- gidiyorlar. Diğer çobanı da ayrı bir yerde aynı şe- nuna taktığı puşiyi gerekçe göstererek durdurduğu kilde dövüyorlar.” ve ona kıyafetinin sakıncalı olduğunu söylediği Hakkari’nin Şemdinli ilçesine bağlı Yufkalı köyü öğrenildi. Haberde, GBT kontrolü sonrasında ise Binhane mezrasında koyunlarını otlatmaya götür- bir polis memurunun İrem Afşin’in arkasından dükleri sırada Şemdinli Durak Karakolu’nda “Dikkat et de kuytu bir yerde kesmesinler” diye ba- görevli bir grup askerin işkencesine maruz kalan ğırdığı iddia edildi. Nasır Taş ve Ramazan Aktaş’ın durumuyla ilgili Batman’da Polis Şiddeti olarak Diyarbakır, Van, Hakkari barolarına bağlı avukatlardan oluşan bir heyetin Yufkalı köyünde 29 Mayıs 2018 tarihinde Batman’ın Kültür mahal- incelemelerde bulunduğu bildirildi.1 İnceleme lesinde Emin Anlayıcı isimli bir kişinin polis tara- fından fiziksel şiddet kullanılarak gözaltına alındığı öğrenildi. Anlayıcı’nın, HDP seçim bürosu önünde 1 İşkence iddiasına ilişkin Van Barosu tarafından hazırlanan inceleme raporu için bakınız http://www. içinde sivil polislerin bulunduğu bir araca yol ver- vanbarosu.org.tr/semdinlide-yasanan-iskenceye-iliskin- mediği iddiasıyla gözaltına alındığı bildirildi. Ayrı- inceleme-raporu-h-371.html

50 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Kişi Güvenliği sonrasında bir açıklama yapan Diyarbakır Baro eil Fattahi’yi aradığı ve onunla görüşmek istediği, Başkanı Ahmet Özmen, “Darp edilen, işkence olumsuz yanıt alınca da onu tehdit ettiği belirtil- görenlerden birinin durumu çok ağır, yataktan kal- mektedir. kamayacak durumda. Sol şakağının üst kısmında Cizre’de Polis Şiddeti kırık var. 3 dikiş atılmış. Sol elmacık kemiğinde kırık var. Sırtında, vücudunda morluklar, ekimoz- 1 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- lar mevcut. Durumu en ağır olan Nasır Taş. Diğer lerden, Şırnak’ın Cizre ilçesinde bir eve yapılan 3 kişi de darp edilerek kötü muamele görmüş. baskında 2 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. Onlar ayakta tedavi edilmiş (…) İşkence bize göre Baskın sırasında polisin Ali Özdal (20) ve Hamza sabittir. Ağır fiziki ve psikolojik işkence ve kötü Özdal’a (21) fiziksel şiddet uyguladığı öğrenildi. muamele olduğunu söyleyebiliriz. Görevlilerin adli Anne Gül Özdal, basına yansıyan açıklamasında, ve idari soruşturmayla açığa alınmalarını, işkence “Oğlum Ali 10 aylık çocuğunu öpmek istedi ona suçunun ağır hak ihlali olması ve kabul edilemez- da tekme atarak engel oldular. Diğer çocuklarımı liği doğrultusunda tutuklu yargılanmalarını talep da sürükleyerek merdivende dövdüler. Küçük ço- ediyoruz. Savaş hali de dahil olmak üzere işkence cuklarım çok korktu. Oğlum Hamza’nın ayağına yasaklanmıştır, ağır bir insan hakkı ihlalidir” dedi. dipçikle vurdular” dedi. Gül Özdal, ayrıca maruz kaldıkları şiddeti açıklamamaları için polis tarafın- 2 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- dan tehdit edildiklerini de ekledi. lerden, 31 Mayıs 2018 tarihinde Şemdinli Durak Karakolu’nda görevli bir grup askerin işkencesine İstanbul’da Polis Şiddeti maruz kalan çobanların sayısının dört olduğu öğ- 1 Haziran 2018 tarihinde İstanbul’un Sancaktepe renildi. Haberde, Nasır Taş ve Ramazan Aktaş’ın ilçesinde HDP adına seçim çalışması yürüten Rıd- yanı sıra İran vatandaşı İsmail Arap ve Muhsin van Abravcı, Olgun Kahraman ve Mahmut Onyıl Çavşi isimli 2 çobanın da işkenceye maruz kaldığı isimli 3 kişi ile polis arasında yaşanan gerginlik belirtilmektedir. sonrasında polisin 3 kişiyi fiziksel şiddet kullana- Denizli’de Polis Şiddetine Maruz Kalan rak gözaltına aldığı; gözaltı sırasında polisin halkın Sığınmacı tepkisi üzerine havaya ateş ettiği öğrenildi. Mah- mut Onyıl, basında yer alan açıklamasında polisin 2 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- kendisine “Ben devletim. İki tane sıkarım ayağına. lerden polis tarafından evi basılan İranlı sığınmacı En fazla mahkemeye çıkarım, ona bile çıkmam Esmaeil Fattahi’nin gözaltına alındığı öğrenildi. belki” dediğini belirtti. Yüzlerinde ve vücutlarının Baskın sırasında, polisin Fattahi’ye fiziksel şid- farklı yerlerinde maruz kaldıkları fiziksel şiddetin det uyguladığı bildirildi. Fattahi, basına yansıyan izleri ve morluklar oluşan Rıdvan Abravcı, Olgun açıklamasında şunları belirtti: “Üniformalı polisler Kahraman ve Mahmut Onyıl’ın aynı gün içinde zili çalmadan kapının menteşelerini sökerek gizli- serbest bırakıldığı bildirildi. ce evime girdiler. Odamda uzanırken bir baktım kafama silah dayamışlar. Ne olmuş ne yapmışım İstanbul’da Gözaltında İşkence dedim ve gözüme biber gazı sıktılar. Elim telefona 5 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- gitti tekme atarak telefonumu kırdılar. Giysilerimi lerden, 16 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul’un Bağcı- yırttılar ve kelepçe takıp yumruklayarak araca gö- lar ilçesinde yol kontrolü sırasında içinde oldukları türdüler”. Ayrıca Fattahi, polis şiddetinin götürül- araçta bulunduğu iddia edilen pompalı bir tüfek düğü Emniyet Müdürlüğü’nde de devam ettiğini nedeniyle gözaltına alınan 4 kişiye, götürüldükle- ifade etti. ri Bağcılar 100. Yıl Kemalpaşa Polis Merkezi’nde Haberde, maruz kaldığı polis şiddeti sonucu başı kameraların olmadığı bir odada işkence yapıldığı ve vücudunun çeşitli yerlerinde yara ve morluklar öğrenildi. Gözaltındayken çekildiği ileri sürülen 4 oluşan Fattahi‘yi muayene eden doktorun işkence kişiye ait fotoğraflar basına yansıdı. Fotoğraflarda ve kötü muamele izlerinin olmadığına dair rapor gözaltına alınanlardan birinin işkence görmüş bir verdiği belirtilmektedir. halde kalorifer peteğine kelepçelendiği görülmek- tedir. Bir başka fotoğrafta ise, polis şiddetine maruz Haberde ayrıca olaydan birkaç ay önce kendini kalan dört kişinin yüzlerindeki morluklar ve maruz polis olarak tanıtan birinin gizli numaradan Esma- kaldıkları fiziksel şiddetin izleri görülmektedir.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 51 Kişi Güvenliği Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Ertesi gün serbest bırakılmadan önce sağlık mua- üzerime su döktüler. Cinsel organım, testisler ve yenesi için hastaneye götürülen 4 kişiye doktorla- ayak parmaklarımdan elektrik verdiler.” rın maruz kaldıkları fiziksel şiddeti belgeleyen ra- İşkence iddiası ile ilgili olarak S. D.’nin avukatının poru vermediği öğrenildi. Ceylanpınar Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyu- Siirt’te Gazetecinin Evine Polis Baskını rusunda bulunduğu bildirildi. Basında yer alan haberlerden hakkında kesinleşmiş Norveç’ten Sınır Dışı Edilerek Türkiye’ye İade hapis cezası bulunan gazeteci Hülya Emeç’in ailesi- Edilen Kişi nin Siirt’teki evine 4 Temmuz 2018 tarihinde polis 5 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- tarafından baskın düzenlendiği öğrenildi. Baskın lerden, siyasi sığınma talebi kabul edilmeyen Güli- sırasında evde bulunan 1 kişinin polisin fiziksel zar Taşdemir isimli bir kişinin Norveç tarafından şiddetine maruz kaldığı ve ayrıca Hülya Emeç’i sınır dışı edilerek Türkiye’ye iade edildiği öğre- evde bulamayan polisin, Emeç’in annesini “Nereye nildi. Gülizar Taşdemir’in Atatürk Havalimanı’nda giderse gitsin bizden kurtulamaz. Onu, gittiği yer- gözaltına alındığı ve İstanbul Emniyet Müdürlü- den getirmesini biliriz. Aradan 5 yıl geçse bile onu ğü’ne götürüldüğü öğrenildi. bulup getireceğiz” diyerek tehdit ettiği öğrenildi. Hülya Emeç, 20 Ocak 2018 tarihinden bu yana Gülizar Taşdemir ile görüşmek için, tutulduğu iltica talebinde bulunduğu İsviçre’de yaşamını sür- İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne giden avukatlara dürüyor. polis tarafından izin verilmediği öğrenildi. Güli- zar Taşdemir’in avukatları, basında yer alan açık- Urfa’da Gözaltında İşkence İddiası lamalarında “Hukuka aykırı süreç devam ediyor. 7 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- İşkence ihtimali çok yüksek. Hiçbir şekilde görüş- lerde, 6 Haziran 2018 tarihinde Urfa’nın Ceylan- türmedikleri için bir şey yapamadık. Pazartesi pınar ilçesinde bindiği araç durdurularak ‘örgüt günü savcıya başvuracağız” dediler. üyesi olma’ iddiası ile gözaltına alınan S. D. isimli Antep’te İşkence İddiası kişinin, götürüldüğü Ceylanpınar İlçe Jandarma Komutanlığı’nda işkenceye maruz kaldığı iddia TSK’nin Afrin’e yönelik askeri operasyonu sıra- edildi. Haberde açık işkence izlerine rağmen, S. sında Afrin’de yakalanan Ziynet Sağlam isimli bir D.’ye sağlık kontrolü için götürüldüğü doktor tara- kişinin, yakalandıktan sonra sırasıyla götürüldüğü fından işkence gördüğüne dair rapor verilmediği Azez’de ve Antep’te işkenceye maruz kaldığı öğre- belirtildi. nildi. Ziynet Sağlam avukatları aracılığıyla yaptığı açıklamada, Azez’de ve Antep’te kendisini MİT Basına yansıyan ifadelerinde S. D.’nin avukatına mensubu olarak tanıtan kişilerin ona askı, falaka, maruz kaldığı işkenceye dair şunları belirttiği öğre- kafes, elektrik gibi yöntemlere işkence yaptığını nildi: “Suçlamaları kabul etmemem üzerine ‘Dayı’ ifade etti. dedikleri kişi bana yumruklarla vurmaya başladı. Duvara asılı olan demir copu alarak onunla sal- 2 ay 20 gün sonra Kilis’te mahkemeye sevk edilen dırdı. Sırt, kol, baldır kısmıma vurmaya devam etti. Ziynet Sağlam, örgüt üyesi olduğu iddiasıyla tu- (…) Ayaklarımı sandalyeden geçirerek falakaya tuklandı. Kilis Cezaevi’nde 23 gün kaldıktan sonra yatırdılar. (…) Falakadan sonra biraz ara verildi. Tarsus Kadın Cezaevi’ne sevk edilen Ziynet Sağ- Sırt üstü zorla yere yatırılarak pantolon ve külot- lam’ın tutulduğu tek kişilik hücreden koğuşlara larımı zorla diz kısmıma kadar indirdiler. İlk önce geçmek için 11 gündür açlık grevinde olduğu bil- bacak kısmımı, sonrasında ise cinsel organım ve dirildi. testislerimi sıkmaya başladılar. Sıkmanın hemen HDP Urfa Milletvekili Adayına Yönelik Ajanlık akabinde elektrik vermeye başladılar. Bu yaklaşık Dayatması 10-15 dakika kadar sürdü. Sonra 5-10 dakikalık bir ara verdiler, aradan sonra elektrikle işkenceye 11 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- devam ettiler. İkincisinde ayrıca göğüs, kol ve lerde, HDP Urfa milletvekili adayı Özgür Can ağzımdan elektrik verildi. (…) Arkadan kelepçeli Altıngül’e (23) kendini polis olarak tanıtan kişiler ellerim ve sırt arasından bir cisim geçirdiler. O tarafından, biri seçim öncesinde diğeri ise sonra- cisim aracılığı ile havaya kaldırıldım. Havada iken sında olmak üzere 2 kez ajanlık teklifi yapıldığı,

52 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Kişi Güvenliği kabul etmemesi üzerine fiziksel şiddete maruz öldüğü, 2 polisin yaralandığı baskında evde bulu- kaldığı ve ölümle tehdit edildiği iddia edildi. nanlar gözaltına alınmıştı. Van Özgürlükçü Hu- kukçular Platformu, 19 Temmuz 2018 tarihinde Maruz kaldığı dayatma ve ölüm tehdidi ile ilgili yaptığı açıklama ile gözaltına alınan ve aralarında olarak basında yer alan açıklamasında Özgür Can 2 çocuğun da olduğu 6 kişiye polisin işkence yaptı- Altıngül şunları belirtti: “Beni aracın içine çektiler. ğını iddia etti. İşkence sonucu Abdülbaki Şahin’in Aracın içinde 3 kişi vardı. Yüzleri maskeliydi. Bana (56) kaburgasında kırık ve sağ kalça kemiğinde ‘HDP’de olup bitenleri bize aktar. Başka bir şey çatlak olduğu; arama sırasında ve sonrasında gö- yapmana gerek yok. Bizim için çalış. Bize isim ver- türüldüğü Emniyet Müdürlüğü’nde polisin işken- men yeterli. Hiç bir şeye karışma, biz sana maddi cesine maruz kalan Ayfer Şahin’in (46) vücudunda yönden destek veririz’ diyerek ajanlık teklifinde ve yüzünde morluklar olduğu, gözünün şiştiği öğ- bulundular. Onlara bunu kabul etmeyeceğimi söy- renildi. F. Ş. (16) ile gözaltında görüşen avukatlar, ledim. O an kaba dayak ve hakarete maruz kaldım. F. Ş.’nin kafası ve kolu sargılı bir şekilde ifadeye ge- Daha sonra beni kırsal bir yerde araçtan attılar.” tirildiğini, işkence sonucu yaşadığı şoku atlatama- 25 Haziran 2018 tarihinde yaşanan ikinci olay ile dan ifadesinin alındığını belirtti. D. G. (16) isimli ilgili olarak ise Altıngül şunları ifade etti: “Aracıma çocuğun ise tutulduğu Çocuk Şube’ye gelen, başka gelerek başımı eğmemi istediler. Polis olduklarını şubelerde görevli polis memurları tarafından teca- belirttiler. Bana ‘Seni kaçıncı kez uyarıyoruz. Rahat vüz edilmekle tehdit edildiği iddia edildi. durmuyorsun. Sanma ki seni ortadan kaldırama- 19 Temmuz 2018 tarihinde mahkeme sevk edilen 6 yız. Öyle bir kaldırırız ki kimsenin ruhu duymaz’ kişi (Abdulbaki Şahin, Ayhan Şahin, Ayfer Şahin, dediler ve başıma silah dayadılar. Onlara istedik- F. Ş., D. G. ve Şehriban Mamuk) ‘örgüte yardım lerini yapmayacağımı söyledim. O sırada silahın ve yataklık etme’ iddiasıyla tutuklandı. Avukatlar, kabzası ile bir kaç kez kafama vurdular. Daha sonra müvekkillerinin Van T Tipi Cezaevi’ne girişte çıp- beni bıraktılar”. lak arama dayatmasına maruz kaldığını, götürül- Özgür Can Altıngül’ün bu olaylarla ilgili savcılığa dükleri koğuşlarda gardiyanların işkence düzeyine suç duyurusunda bulunduğu öğrenildi. varan fiziksel şiddetine maruz kaldığını belirtti. Van’da Polis Şiddetine Maruz Kalan Kişi Baskın sırasında ev de bulunan bir kişi yaşananlara 18 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- ilişkin basına şu açıklamada bulundu: lerden 15 Temmuz 2018 tarihinde Van’ın İpekyolu “O sırada Makbule ile tedaviye gelen Şükran diye ilçesinde Vehbi Aslan isimli bir kişinin polisin bir kadın da bizdeydi. Makbule çıkıkçı. Biz Şükran’ı fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. Vehbi tanımıyoruz. Bizim evimize günde 20 kişi girip Aslan, basında yer alan açıklamasında maruz kal- çıkıyor. Şükran’da Makbule’ye karnı için gelmişti. dığı polis şiddeti hakkında şunları ifade etti: “İki Tedavisini olup gitmek üzereydi o sırada, baskın polis silahıyla yanıma yanaştı. Ellerimi kaldırmamı oldu (…) Tedavi için gelen Şükran’ı aldılar yere istedi. Ardından trafoya yaslanmamı istedi. Trafoya yatırdılar. İsmini sordular ‘Şükran Yıldız’ dedi. yaslanmamın ardından kimlik kontrolü yapıldı ve Kod isim mi kullanıyor diye kimliğine baktılar, üstüm arandı. Ardından beni AKP İl binasının kar- gerçek ismi olduğunu gördüler. Ondan sonra bizim şısında bulunan polis kulübesinin yanına götürdü- gözümüzün önünde onu darp etmeye başladılar ler. Orada 20-30 metre yürüdükten sonra bir odaya (…) Şükran’ı götürerek önce evin koridorunda darp götürerek enseme bilmediğim bir şeyle vurdular etmeye devam ettiler. Akrabamızın çocuğu yukarı- ve yere düştüm. Sonrasında biri beni tekmelemeye da kalmıştı. Polis benim gözetimimde ‘git kızını al’ başladı. Beni 10 dakika boyunca dövdüler.” dedi. Çocuğun annesi o an Şükran’ın darp edildiğini Vehbi Aslan’ın hastaneden maruz kaldığı fiziksel görünce çığlık attı. Polisler Şükran’ın üzerine çıkmış şiddeti belgeleyen bir rapor aldığı ve polisler hak- yumruk atıyormuş. Çığlıklar duyulmasın diye evin kında suç duyurusunda bulunduğu bildirildi. bütün cam ve kapılarını kapattılar (…) Şükran’ı yukarı götürdüklerinde saat 23.30 idi ve saat 02.45’e Van’da Gözaltında İşkence İddiası kadar onu darp ettiler. Aşağıda bize ağza alınmaya- 15 Temmuz 2018 tarihinde Van’ın İpekyolu il- cak küfürler ettiler. Bizi ‘İstersek sizi burada öldürü- çesinde bir eve düzenlenen ve 1’i polis 3 kişinin rüz. Bizim buna yetkimiz var’ diyerek tehdit ettiler”.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 53 Kişi Güvenliği Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Urfa’da Gözaltında İşkence İddiası serim. Senin Azrail’in olur, canını alırım” yazdığı bildirildi. Nuri Başkapan’ın Sivas Cumhuriyet Baş- 20 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- savcılığı’na suç duyurusunda bulunduğu öğrenildi. lerden, 23 Haziran 2018 tarihinde Urfa’da gözaltına alınan D. D. isimli bir kişinin gözaltında tutulduğu Urfa’da Ölümle Tehdit Edilen Kişiler Akçakale İlçe Jandarma Komutanlığı ve Şehit Nus- 28 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- ret Bey Jandarma Karakolu’nda işkenceye maruz lerde, 14 Haziran 2018 tarihinde Urfa’nın Suruç kaldığı öğrenildi. Avukatı, D. D.’nin maruz kaldığı ilçesinde AKP milletvekili adayı İbrahim Halil Yıl- işkence ile ilgili olarak yaptığı suç duyurusunda dız ile esnaf arasında yaşanan tartışma sonrasında şunları belirtti: “D. D. 23 Haziran’da, öğle saatle- ölen Esved Şenyaşar’ın kardeşi ve Celal Şenyaşar rinde Harran-Suruç yolunda otostop çekiyordu. ile Adil Şenyaşar’ın amcası Osman Şenyaşar’ın, Beyaz bir araç durdu ve D. D.’yi aldı. Aracın şoförü İbrahim Halil Yıldız’ın akrabası Süleyman Yıl- polis olduğunu söyledi, D. D.’yi Akçakale Jan- dız tarafından tehdit edildiği iddia edildi. Sosyal darma Karakolu’na götürdü. GBT sırasında kim- medya üzerinden ikinci kez tehdit edildiği belirti- liğinin sahte olduğu ortaya çıktı, parmak izinden len Osman Şenyaşar’ın 25 Temmuz 2018 tarihinde gerçek kimliği saptandı. (…) Kamerasız bir odaya Urfa Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda götürüldü, odada üç sivil giyimli kişi vardı. İçlerin- bulunduğu öğrenildi. den biri D. D.’ye ‘Başlayalım mı? Anlat’ dedi. D. D. ‘Ne anlatayım’ deyince odadaki bir kişi kafasından Şırnak’ta Tehdit Edilen Gazeteci tutup duvara vurmaya başladı. Diğer iki kişi ve ken- 31 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- disini odaya getirenler de D. D.’yi dövmeye başladı. lerden, Mezopotamya Ajansı muhabiri Özgür Pak- (…) Hastaneden sonra Jandarma Komutanlığı’na soy’un, yaptığı bir çocuk istismarı haberi nedeniyle, götürüldü. İşkence burada da devam etti. Ellerinin haberde adı geçen kişinin yakınları tarafından teh- arkadan kelepçelenerek yere yatırıldığını, kafasına dit edildiği öğrenildi. Söz konusu haberde, Özgür ve vücuduna tekmeyle vurulduğunu, elektro-şok Paksoy’un, Şırnak’ın Uludere ilçesinde yaşanan verildiğini anlattı. (…) Burada 29 Haziran’a kadar bir çocuk istismarını haberleştirdiği 27 Temmuz tutuldu. (…) İlk üç gün, ‘cinsel işkenceye maruz 2018 tarihinden bu yana telefonla aranarak tehdit kaldığını, el ve ayaklarından duvar ile masaya bağ- edildiği belirtildi. Özgür Paksoy’un tehditlerle ilgili lanarak vücudunun gerdirildiğini, elektrik veril- olarak savcılığa suç duyurusunda bulunacağı öğre- diğini, falakaya yatırıldığını, yüzüne ve başına nildi. vurulduğunu, üzerine soğuk ve tuzlu su sıkıldığını, başına çuval geçirilerek dövüldüğünü’ anlattı. Son- Gazeteci Özgür Paksoy, Şırnak’ın Uludere ilçesi, raki üç gün de işkence izlerinin geçmesi beklendi.” Uzungeçit beldesinde yaklaşık 2 yıl önce yaşanan biri yöredeki korucu başının oğlu olan iki uzman 29 Haziran 2018 tarihinde mahkemeye sevk edi- çavuş ile şoförlerinin 14 yaşındaki bir kız çocuğuna len D. D., sahte kimlik taşıdığı ve sabit ikametgahı cinsel istismarda bulunmaları olayını 27 Temmuz olmadığı gerekçeleriyle “resmi belgede sahtecilik” 2018 tarihinde haberleştirmişti. suçundan tutuklandı. D. D.’nin 13 Temmuz 2018 tarihinde tutulduğu Eyyübiye E Tipi Cezaevi’nden Batman’da Gözaltında İşkence İddiası polis tarafından alınarak İl Emniyet Müdürlüğü’ne 7 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- götürüldüğü ve 16 Temmuz 2018 tarihine kadar lerden, Temmuz ayında Batman’ın Kozluk ilçe- bir kez daha işkenceye maruz kaldığı iddia edildi. sinde iki aile arasında yaşanan bir anlaşmazlık son- Polis Tarafından Sosyal Medya Üzerinden rasında gözaltına alınan H. A., B. A., B. K. ve H. Ölümle Tehdit Edilen Kişi A. isimli 4 kişinin götürüldükleri Kozluk Emniyet Müdürlüğü’nde polisin fiziksel şiddetine, hakaret 24 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- ve tehditlerine maruz kaldığı öğrenildi. Haberde lerden, sosyal medya hesabında Menzil tarikatını ayrıca, götürüldükleri Kozluk Devlet Hastanesi’nde eleştiren bir video paylaşan Nuri Başkapan isimli 4 kişi hakkında düzenlenen raporların işkence ve bir kişinin Sivas’ta görevli polis memuru Ahmet kötü muamelenin belgelenmesi açısından eksik ve Aker tarafından ölümle tehdit edildiği öğrenildi. yetersiz olduğu ifade edildi. Ahmet Aker’in söz konusu paylaşımın altına yorum olarak “Adım Ahmet Aker. Sivas’ta komi-

54 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Kişi Güvenliği

İddialarla ilgili olarak avukatların Batman Cumhu- kabul etmemesi üzerine aynı numaradan “Basit riyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunduğu bir konu için seni iş yerinden almak istemiyoruz. bildirildi. Adam akıllı aç şu telefonu”, “Senle farklı bir yerde görüşürsek seninle bu şekilde konuşmam. (…) Polis Şiddetine Maruz Kalan Futbol Seyircisi Başına bir şey gelsin istemiyorsan annen, baban 12 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- kardeşlerin üzülsün istemiyorsan bize yardımcı ol lerden, 11 Ağustos 2018 tarihinde İstanbul’da biz de sana yardımcı olalım” şeklinde tehdit mesaj- oynanan Fenerbahçe-Bursaspor maçı sırasında, ları aldığını ifade etti. Bursaspor taraftarı 1 kişinin polisin fiziksel şidde- Ağrı’da Polis Şiddetine Maruz Kalan Kişi tine maruz kaldığı öğrenildi. Olayla ilgili basına da yansıyan görüntülerde, 1 polis memurunun taraf- 17 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- tarı önce yumrukladığı, daha sonra kafasına tekme lerden, 15 Ağustos 2018 tarihinde Ağrı’nın Doğu- attığı ve aldığı darbeler sonucu bu kişinin yere bayazıt ilçesine bağlı Hürriyet Mahallesi’nde yapı- yığıldığı görülmektedir. İstanbul Emniyet Müdür- lan ev baskınlarında gözaltına alınan Murat Sarı lüğü’nden yapılan açıklamada, olaya karışan polis isimli 1 kişinin başına polis tarafından silah dipçi- memurunun görevden uzaklaştırıldığı, hakkında ğiyle vurulması sonucu kafatasında çatlak oluştuğu adli ve idari işlem başlatıldığı belirtildi. öğrenildi. Haberde, Murat Sarı’nın ailesinin haberi olmadan ameliyat edildiği ifade edildi. Polisin Ajanlık Dayatmasına Maruz Kalan Kişiler Murat Sarı, basına yansıyan açıklamasında şunları belirtti: “İkamet ettiğim eve yapılan polis baskı- 13 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- nında kapıyı açar açmaz kafama silahın dipçiğiyle lerden, İzmir’de Temmuz ve Ağustos ayları içinde vurdular. Kafamdan kan akmaya başladı, üstüne 19 kişinin kendilerini polis olarak tanıtan kişile- yere yatırıp ters kelepçe taktılar, 20 dakika yerde rin tehdit, şantaj ve psikolojik baskısına ve ajanlık beklettiler. Annemin Kürtçe konuşmasına tepki dayatmasına maruz kaldığı öğrenildi. gösterdiler. O halde olmama rağmen beni yan Polis olduğunu belirten kişiler tarafından aranan taraftaki eve götürdüler. Aradan 2 saat geçtikten Serhat Koçer ve Furkan Temelli’nin İHD İzmir sonra hastaneye götürdüler. Hastanede kapıya Şubesi’ne başvurduğu bildirildi. çarptığımı söylediler”. Serhat Koçer (22), basına yansıyan açıklamasında Diyarbakır’da Polis Şiddetine Maruz Kalan Kişi ilk kez 21 Temmuz 2018 tarihinde arandığını ve 22 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- Buca İlçe Emniyet Müdürlüğü’ne çağrıldığını lerden, Diyarbakır’da terzilik yapan Osman Gökalp belirtti. Serhat Koçer, İlçe Emniyet Müdürlüğü’nde isminde 1 kişinin dükkanında bir polis memuru ile görüştüğü kişilerin kendisine “yanlış kişilerle gez- tartıştığı; tartışma sonrasında dükkâna gelen polis diği ve bu arkadaşlıkları bırakması” yönünde ekibi tarafından fiziksel şiddet kullanılarak ve ters konuşmalar yaptığını belirtti. Serhat Koçer, bu kelepçe takılarak gözaltına alındığı öğrenildi. Polis görüşme sonrası yaşadıklarına ilişkin olarak şun- merkezine götürülen Osman Gökalp hakkında ları belirtti: “Dışarıda görüşmek istediler. Ben de ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ iddiasıyla işlem yapıl- ne olduğunu sorunca söylemediler. (…) Gidersem dığı bildirildi. Osman Gökalp’in maruz kaldığı başıma bir şey gelebilir ihtimaline karşı gitmedim. polis şiddeti ile ilgili İnsan Hakları Derneği Diyar- Daha sonra sürekli aramaya devam ettiler. İki gün bakır Şubesi’ne başvuruda bulunduğu öğrenildi. sonra bana mesaj geldi aynı numaradan. ‘Niye açmıyorsun’ tarzında mesajlar atılıyordu.” Osman Gökalp, maruz kaldığı polis şiddeti ile ilgili olarak, basında yer alan açıklamasında, şunları Kendisini Buca İlçe Emniyet Müdürlüğü’nde belirtti: “Kalp hastası olduğumu söyledim, kalbim görevli bir polis memuru olarak tanıtan bir kişi yüzde 30 çalışıyor dedim, dinlemediler. Ellerim tarafından ilk kez 17 Temmuz 2018 tarihinde aran- ters kelepçeden morardı, omzumda ve dizimde dığını söyleyen Furkan Temelli de, basında yer alan yara var. Zorla Yenişehir Karakolu’na götürdüler. ifadelerinde, polisin kendisiyle özel olarak görüş- Üç buçuk saat baskı altında ifade almaya çalıştılar”. mek istediğini fakat kendisinin bunu kabul etme- diğini belirtti. Furkan Temelli, polis ile görüşmeyi

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 55 Kişi Güvenliği Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

İstanbul’da Polis Şiddetine Maruz Kalan Kişiler tür. Gel devletin yanında ol. Devlet sana yardımcı olur. (…) Bizi oyalama. Bizimle oyun oynama. Bak 23 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- kabul etmezsen gençliğin çürür. Cezaevine girer- lerden, İstanbul’un Bahçelievler ilçesinde içinde sin” diyen bu kişilerin kendisini tehdit ettiğini bulundukları araba kimlik kontrolü için polis tara- belirtti. fından durdurulan Ebubekir Demir ve Ferhat Atıl- ğan isimli 2 kişinin polisin fiziksel şiddetine maruz İstanbul’da Polisin Fiziksel Şiddetine Maruz kaldığı öğrenildi. Ebubekir Demir’in ağabeyi Kalan Avukat Ramazan Demir’in de kardeşinin tutulduğu kara- 4 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- kol gittiği ve orada polisin fiziksel şiddetine maruz den, bir şüphelinin ifadesine katılmak üzere İstan- kaldığı bildirildi. Ebubekir Demir, Ramazan Demir bul Bayrampaşa İlçe Emniyet Müdürlüğü’ne gelen ve Ferhat Atılğan’ın ‘polise mukavemet’ iddia- bir kadın avukatın Emniyet Müdürlüğü avlusunda sıyla sevk edildikleri mahkeme tarafından yurtdışı G. K. isimli bir polis amirinin fiziksel şiddetine ve yasağı şartıyla serbest bırakıldıkları; polisler hak- tacizine uğradığı öğrenildi. kında ise herhangi bir işlem yapılmadığı öğrenildi. Basına yansıyan güvenlik kamerası kayıtlarından Ebubekir Demir, basında yer alan açıklamasında polis amirinin avluda konuştuğu avukata “Burada maruz kaldıkları polis şiddeti ile ilgili olarak şunları çok avukat dövdük, sizi de dövelim mi” dediği belirtti: “Yunus polisleri bizi çevirerek kimliğimizi ve daha sonra diğer polis memurlarından sopa istedi. Kimliğimizi ibraz ettik. Polis memurların- istediği, getirilen iki sopayı kontrol ettiği ve biri dan birisi, ‘Senin adın Ebubekir değil’ dedi. Hatır- ile avukatın eline vurduğu, ardından yine diğer layamadığım bir isim söyledi. ‘İsterseniz karakola polislerden tabanca istediği ve getirilen tabanca ile götürüp, inceleme yapabilirsiniz’ dedim. O sırada havaya ateş ettiği, akabinde polis amirinin avluda polisin biri, ‘Bize işimizi sen mi öğreteceksin’ diye- bıraktığı silahı alan bir temizlik görevlisinin güle- rek bana yumruk attı. Aracın arka kısmında beni rek silahı avukata doğrulttuğu izlenmektedir. dövmeye başladılar. Karakola götürülene kadar ve karakolda da darp devam etti. Küfürlere maruz Basına yansıyan haberlerden polis şiddetine maruz kaldık. Küfürler nedeniyle sinirlendim. O an ken- kalan avukatın müvekkilinin ifade işlemleri bit- dimi kaybedip polis merkezindeki cama kafa attım. tikten sonra savcılığa giderek Bayrampaşa Asayiş Bayılmışım. Uyandığımda bir polis göğsüme aya- Bürosu amirinden ve yardımcılarından şikâyetçi ğıyla vuruyordu. Bana bir resim gösterdiler. Bu olduğu, başlatılan soruşturma kapsamında polis kişinin benim bir şeyim olup olmadığını sordular. amiri G. K. dahil 4 polis memuru ile 1 temizlik Tanımadığımı söyledim. Yaralanan kafamı başka görevlisinin gözaltına alındığı öğrenildi. yerlere vurdular. Polis merkezine gelen abim, bizi Ayrıca, polislerin görevden uzaklaştırıldığı ve polis neden dövdüklerini sorunca bu kez abimi de döv- merkezinde yapılan aramada amirin odasında düler. Karakol bahçesinde darptan dolayı bayıldık. bulunan çok sayıda sopa ve suç niteliği taşıyan Üzerimize su dökerek ayılttılar. Polislerden şikâ- alete el konulduğu bildirildi. yetçiyim.” Amasya’da Polis Şiddetine Maruz Kalan Kişi Adana’da Ajanlık Dayatmasına Maruz Kalan Kişi 7 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- den, Amasya’nın Merzifon ilçesinde bir apartman- 22 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- da yöneticilik yapan Hasan Ayyıldız isimli bir kişi- lerden, 14 Ağustos 2018 tarihinde Adana’da ‘eylem nin, apartmana yeni taşınan bir kişi ile asansörün yapacağı’ iddiasıyla gözaltına alınan Halil Şaşmaz kullanılması üzerine yaşadığı tartışma sonrasında isimli 1 kişinin gözaltında tutulduğu İl Emniyet 4 polisin fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenil- Müdürlüğü’nde, kendilerini istihbaratçı olarak di. Hasan Ayyıldız basında yer alan açıklamasında tanıtan 6 kişinin ajanlık dayatmasına maruz kaldığı şunları belirtti: “Gelen polisler beni ekip arabasına öğrenildi. Halil Şaşmaz, basında yer alan açıklama- götürmeye çalışırken kolumu sıktı. Canım acıdığı sında, kendisine “Seni çok iyi tanıyoruz. İki sene- için ben de kolumu sıkmamaları gerektiğini söyle- dir seni takip ediyoruz. Bizi polisle karıştırma. Biz dim. Polisler bu ikazımın üzerine bana dayak at- istihbaratız. Bak bu dosyalar senin gençliğini çürü- maya başladı”. Hasan Ayyıldız ayrıca gözaltına alı-

56 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Kişi Güvenliği nırken polisin biber gazı kullandığını, ters kelepçe meyeceğiz. Çıkarın şunun pantolonunu’ dediler. takılarak gözaltına alındığını ve 1 gün gözaltında Polis benim pantolonumu açmaya çalışırken yü- tutulduğunu ifade etti. zündeki maskeyi çıkardı ve ben onu tanıdım. Ona Çankaya TEM şubesinde çalışan bir polis olduğu- Maruz kaldığı polis şiddetini belgeleyen tıbbi rapor nu söyledim. O da bana, ‘Biz seni çok iyi tanıyoruz. alan Hasan Ayyıldız’ın polisler hakkında suç duyu- Biz seni havada ararken yerde bulduk’ deyip şiddet rusunda bulunduğu öğrenildi. uygulamaya devam etti. Ardından polis telsizin- Artvin’de Polis Şiddetine Maruz Kalan Kişiler den anons geçilerek emniyete götürülmem istendi. Artvin’in Hopa ilçesinde öldürülen taksi şoförü İs- Sonra yüzümü kapattılar ve emniyete getirdiler. hak Köse’nin (25) katilinin bulunması için 22 Eylül Yüzüm kapalı olduğu için nereye götürüldüğümü 2018 tarihinde yapılan eyleme polis biber gazı ve bilemedim ancak avukatım beni görmeye geldiğin- basınçlı su kullanarak müdahale etti. Müdahalede de emniyette olduğumu öğrendim”. gözaltına alınan olmadığı öğrenildi. Basında yer alan haberlerden, sağlık muayenesi Daha sonra Hopa’ya gelen özel harekat polisleri- sonrasında, vücudundaki açık izlere rağmen Yiğit nin aralarında Borçka Halkevi Şube Başkanı Te- Üste’ye işkence ve diğer kötü muamele gördüğüne mel Kılıç, Borçka Halkevi üyesi İsmail Kocaman, dair bir rapor verilmediği öğrenildi. Hopa Halkevi Yönetim kurulu üyesi Yüksel Başar İstanbul’da Polislerin Ölümle Tehdit Ettiği ve Hopa Halkevi üyesi Vahdettin Akbıyık’ın da İddia Edilen Öğrenciler olduğu 12 kişiyi fiziksel şiddet kullanarak gözal- 8 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde, tına aldığı bildirildi. Basında yer alan haberlerde, İstanbul’un Sultangazi ilçesinde Liseli Öğrenci Bir- Vahdettin Akbıyık’ın gözaltına alınırken kolunun liği üyesi olan Z. Ç. ve E. S. adlı iki öğrencinin polis polis tarafından kırıldığı, Yüksel Başar’ın ise yüzü- tarafından zırhlı araç ile takip edildiği, öğrencilerin ne aldığı darbeler sonucu bir gözünün kapandığı, ailelerinin de aranarak tehdit edildiği iddia edildi. gözaltına alınan diğer kişilerin yüz ve vücutlarında Söz konusu haberlerde polisin ailelere “Yakında maruz kaldıkları fiziksel şiddetten kaynaklı izler Z. Ç. ile E. S.’nin cenazesi gelecek, liselilere dikkat olduğu belirtildi. Gözaltına alınanların aynı gün edin” dediği belirtildi. içinde serbest bırakıldığı öğrenildi. Diyarbakır’da Gözaltında İşkence ve Diğer Kötü İzmir’de Gözaltında İşkence ve Diğer Kötü Muamele Muamele 9 Ekim 2018 tarihinde Diyarbakır merkezli bir 12 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- operasyon kapsamında 121 kişinin gözaltına alın- de, 5 Ekim 2018 tarihinde İzmir’in Torbalı ilçesin- masına ilişkin olarak, 11 Ekim 2018 tarihinde bir de gözaltına alınan Yiğit Üste (18) isimli 1 kişinin, basın açıklaması yapan Halkların Demokratik gözaltına alındıktan sonra ormanlık bir alana gö- Partisi (HDP) Eş Genel Başkanı Sezai Temelli, türüldüğü ve 6 saat boyunca işkence ve diğer kötü gözaltına alınan kişilere savcılık emriyle uygula- muameleye maruz kaldığı iddia edildi. nan şiddet ve işkence konusunda suç duyurusunda Basında yer alan haberlerden, tutuklanan Yiğit bulunacaklarını ifade etti. Sezai Temelli gözaltına Üste’nin cezaevinde görüştüğü babasına şunları alınanların maruz kaldığı işkence ve kötü mua- söylediğini öğrenildi: “Torbalı emniyetine götürül- meleye ilişkin şunları belirtti: “Derya Aslan’a ters dükten sonra sivil bir araç ile yüzleri maskeli 4 kişi kelepçe yapılıyor ve kelepçesini açmak için bıçak beni aldı. Aldıktan sonra bilmediğim bir ormanlık kullanan polis Derya Aslan’ın sırtını yaralıyor. alana götürdü. 6 saat boyunca korkunç bir şekilde Arkadaşımız yaralı halde gözaltında tutuluyor. fiziki işkenceye maruz kaldım. Kollarımda ciddi Hazro belediye eş başkanımızın evine gidiliyor morluklar var. Başımda şişkinlikler var. Ajanlık eşi için evi basılıyor ve ona işkence yapılıyor. (…) dayatıldı. Polislerin bana ‘PKK’ye üye olduğunu Gözaltında olan Hilmi Aydoğdu arkadaşımız kalp kabul edeceksin etmezsen bize isim vereceksin. Bi- krizi geçirdi ve dile getirmesine rağmen emniyette zimle çalışırsan biz sana yardımcı olacağız. Kadro bir buçuk saat alıkonuluyor”. Ayrıca basında yer olduğunu kabul edeceksin. Biz seni bu şekilde em- alan haberlerde 4 aylık hamile olan HDP Diyarba- niyete götüreceğiz. Yoksa seni asla emniyete götür- kır il yöneticisi Pınar Tekin ile kanser hastası olan

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 57 Kişi Güvenliği Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

TJA aktivisti Didar Çeşme’nin gözaltında tansiyon için gittiği polis merkezinde polislerin fiziksel şid- düşmesine bağlı olarak bayıldıkları ifade edildi. detine maruz kaldığı öğrenildi. Kocaeli’nde Polis Şiddetine Maruz Kalan Kişi Mustafa Uçmak maruz kaldığı polis şiddeti ile ilgili şunları belirtti: “Yeğenlerim bir olay yaşamış ve ben Atatürk büstüne saldırdığı ve hakaret ettiği anların de bunu duydum. Yanlarına gittiğimde darp olayı- görüntüsünü sosyal medya hesaplarında paylaştığı nı gördüm. Yeğenlerime bunu sorduğumda cevap iddia edilen Y. S. isimli bir kişi 15 Ekim 2018 tari- veremediler. Daha sonra polis ekiplerine sordum. hinde Kocaeli’nin Dilova ilçesinde gözaltına alındı. ‘Ne oldu ağabey, nasıl oldu?’ diye. Ben bu soruyu Basında yer alan haberlerden, polisin gözaltı işle- sorar sormaz darp etmeye başladılar. (…) Bana ters minden sonra Y. S.’yi Atatürk büstünün önüne tek kelepçe takarak biber gazı sıktılar. Beni sürüyerek ayak üzerinde beklemeye, asker selamı vermeye ve polis arabasının arkasına götürüp, kafamı 3-5 sefer kendisine hakaret etmeye zorladığı öğrenildi. Ha- demirlere çarptılar. Ondan sonra botlarıyla giriş- berlerde ayrıca polisin daha sonra Y. S.’ye tekme tiler. Daha sonra polis arabasıyla hastane önüne attığı belirtildi. bırakıp kaçmışlar.” Hastaneden fiziksel şiddet gör- Y. S. ve Y. S.’nin eylemini kameraya çeken H. Ç. düğünü ilişkin rapor alan Mustafa Uçmak’ın ko- isimli bir kişi, aynı gün içinde sevk edildikleri mah- nuyla ilgili savcılığa şikayette bulunduğu bildirildi. keme tarafından ‘Atatürk aleyhine işlenen suçlar Ankara’da Polisin Ajanlık Baskısına Maruz hakkında kanuna muhalefet’ suçundan tutuklandı. Kalan Kişi İstanbul’da Polis Şiddetine Maruz Kalan Kişi Emre Aydın isimli bir kişi 23 Ekim 2018 tarihinde Tiyatro oyuncusu Sinem Umaş’ın 18 Ekim 2018 İHD İstanbul Şubesi’nde düzenlediği basın toplan- tarihinde İstanbul’da, elindeki poşette bulunan bira- tısında iki yıl boyunca polisin ajanlaştırma baskısı- ları aldığı tekel bayisi hakkında polisler tarafından na maruz kaldığını açıkladı. hazırlanan tutanağa imza atmadığı gerekçesiyle Ankara Üniversitesi öğrencisiyken gözaltına alınıp polisin fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. bir süre tutuklu kalan Emre Aydın, şunları belirtti: Basında yer alan haberlerde, fiziksel şiddet gördü- ğüne dair hastaneden rapor alan ve kendisine fizik- “Cezaevi sürecinden sonra kendilerini istihbarat sel şiddet uygulayan polislerden şikayetçi olmak için elemanı olarak tanıtan iki kişi tarafından sohbete Şişli Polis Merkezi Amirliği’ne giden Sinem Umaş’ın ve konuşmaya davet edildim. Şahsım tarafından bu gözaltına alındığı ve ertesi gün savcılık ifadesinin sohbet ve konuşma kabul edildi. 2 gün sonrasında ardından serbest bırakıldığı belirtildi. bir telefon numarası bırakıldı, oradan arandım ve Emek metrosu tarafında bir pastanede konuştuk. Sinem Umaş maruz kaldığı polis şiddeti hakkında Bu konuşma ve iletişim ağı ilk başta dostane ilerledi. şunları belirtti: “Dün gece saat 12’de elimde aldığım Ancak zamanla daha farklı bir boyut aldı. Bunun far- bira poşeti ve köpeğimle eve dönerken polis tara- kına birçok defa vardım ama gelişen süreç içerisinde fından çevrildim ‘bu biraları şu tekelden aldın değil kontrol etmek elimden çıktı. (…) Geçen iki yıllık mi?’ diye beni zorla tekele götürdüler. Karakola sürede ilk etapta sohbet, fikir ve tartışmalar üzerin- gidip imza atmam için zorladılar, ben imza ver- den geçen iletişim, zamanla soru sorma, ilerleyen mek istemeyince yerlerde sürüklendim. Mahalleli zamanda isim üzerinden bilgi alma ve geldiğim son evlerinden aşağı inip polise ne yaptığını sordular aşamada teknik ve teknolojik imkanlar kullanarak ama bu sırada ben yerdeydim. Biri kelepçe takmak ortamlarda ses kaydı, görüntü alma ve onlara teknik istedi, diğeri yerde sürükledi, imza atma zorunlu- ve teknolojik yöntemlerle yardım etme noktasıydı. luğum olmadığı gibi bir de yaka paça sürüklendim. (…) Benimle dostane şekilde iletişim kuran insanlar Gidip darp raporu aldım, karakola gittim şikayetçi kaçırdıkları aracın içinde bana bağırıp dövdüler, 7 olmak için beni gece 01.00’den sabah 11.00’e kadar yaşındaki kız kardeşimle, annemle, arkadaşlarımla nezarethanede tuttular.” tehdit ettiler. Tutuklu kalıp tahliye edildiğim dava- Afyon’da Polis Şiddetine Maruz Kalan Kişi nın 25 Ekim’de Sincan 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 19 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- duruşması var. Bununla da tehdit edildim. (…) ‘Ce- den, Afyon’da Mustafa Uçmak isimli bir kişinin zaevinde kendi intihar mektubunu kendi ellerimizle gözaltındaki yeğenlerinin durumunu öğrenmek yazarız’ şeklinde bir tehdit aldım.”

58 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Kişi Güvenliği

İstanbul’da Polis Şiddetine Maruz Kalan Kişi Neslihan Albayrak, maruz kaldığı işkence ve kötü muamele ile ilgili olarak sevk edildiği mahkeme- 23 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- de şunları belirtti: “Beni oturtup, ‘istersen serbest den, İstanbul’un Şişli ilçesindeki Pangaltı metro kalabilirsin, bildiklerini anlat biz de seni bıraka- durağının girişinde polisin yaptığı kimlik kontro- lım’ dediler. Ben de bilmediğim bir şeyi size anla- lü sırasında kimlik göstermek istemeyen 1 kişinin tamam dedim. Bana bilmediğim isimler sordular, istasyon içinde götürüldüğü polis kulübesinde, tanımadığım insanlar üzerinden kağıt imzalamam polisin fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. dedim, sen bilirsin tutuklanırsın dediler. ‘Burada Polisin müdahalesini cep telefonu kamerasıyla çek- benden daha üst biri yok, desem ki seni dövsünler, mek isteyenlere metrodaki güvenlik görevlilerinin döverler; sessiz sakin otursun desem sana bir şey müdahale ettiği bildirildi. yapmazlar sen bilirsin’ şeklinde sözler söyleyerek Diyarbakır’da Polis Şiddetine Maruz Kalan beni tehdit ettiler. Daha sonra, ‘Neslihan biz sana Kişiler ayakkabını çıkart diyeceğiz, sen de çıkarmam der- 23 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- sin biz de seni bir daha döveriz’ dediler. 3 gün bo- den, Diyarbakır merkezli bir soruşturma kapsa- yunca soğuk taşlara bastım, karnımda ağrılar oldu mında gözaltına alınan ve daha sonra tutuklanan bu kan izleri kasıklarıma vurdukları için olan kan HDP Diyarbakır il yöneticisi Sercan Doğan’ın evi- lekeleridir, darp edildim zapta geçirilmesini talep ne yapılan baskın sırasında kendisinin ve oğlunun ediyorum”. polisin fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. Diyarbakır’da Polis Şiddetine Maruz Kalan Kişi Sercan Doğan, tutulduğu cezaevinde kendisini zi- 9 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberler- yarete gelen avukatı aracılığıyla şu açıklamayı yap- den, HDP Gençlik Meclisi üyesi Rıdvan Toktaş’ın tı: “Kapımı çaldılar, açmak için kapıya yöneldim, 29 Ekim 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Yenişehir kapıyı araladım ve karşımda yüzü maskeli polisleri ilçesinde kendisini polis olarak tanıtan bir kişi ta- gördüm. Müsait olmadığımı biraz beklemelerini rafından gözaltına alınmak istendiği, daha sonra söyledim fakat kapıyı iterek beni yere attılar. (…) olay yerine gelen “Ranger” marka bir arabadan Oğlum uyuyordu, bağrışmaları duyunca uyandı ko- çıkan ve ellerinde uzun namlulu silah olan kişiler ridora geldi, polisler onu da hemen yere yatırıp darp tarafından yere yatırılıp ters kelepçelendiği, zor- etmeye başladılar. Bir yandan biri benim sırtıma ba- la araca bindirilerek gözaltına alındığı öğrenildi. sıyor, bir yandan oğluma vuruyorlardı. Oğlum çok Haberde ayrıca Rıdvan Toktaş’ın fiziksel şiddete kısa süre önce mide ameliyatı geçirdi. Bunu polislere maruz kaldığı ve araç içinde başına silah dayandığı söylememe rağmen dinlemeyip ona rağmen vurma- belirtildi. Gözaltında da polisin fiziksel şiddetine ve ya devam ettiler. Sürekli tehdit edip, hakaret ediyor- ajanlık dayatmasına maruz kalan Rıdvan Toktaş’ın lardı. Beni alıp emniyete götürdüler. O sırada oğlum sağlık raporu için götürüldüğü hastanede doktorla evde darp edilmiş halde yalnız kaldı.” konuşmasına izin verilmediği ve doktorun, fiziksel Basında yer alan haberlerde ayrıca sağlık kontrolü şiddete maruz kalmadığı yönünde bir rapor hazır- için götürüldüğü doktorun, uğradığı şiddete rağ- ladığı öğrenildi. men Sercan Doğan’a bunu belgeleyen bir rapor Haberde Rıdvan Toktaş’ın serbest bırakıldıktan vermediği belirtildi. sonra bir kez daha hastaneye gelerek gözaltında İstanbul’da Gözaltında İşkence ve Kötü maruz kaldığı polis şiddetini anlatıp rapor almak Muamele İddiası istemesi üzerine doktorun polisleri aradığı iddia edildi. Halkın Hukuk Bürosu, 6 Kasım 2018 tarihinde sos- yal medya üzerinden yaptığı açıklama ile 1 Kasım Ankara’da Polisin ve Adliye Görevlilerinin 2018 tarihinde gözaltına alınan ve 5 Kasım 2018 ta- Fiziksel Şiddetine Maruz Kalan Avukatlar rihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutukla- 15 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- nan Neslihan Albayrak (19) isimli müvekkillerinin lerden, Ankara Barosu Ceza Muhakemesi Kanunu götürüldüğü Gazi Karakolu’nda işkence ve kötü (CMK) Uygulamaları Merkezi avukatlarından Fa- muameleye maruz kaldığını duyurdu. dime Eymir’in Ankara 1. Sulh Ceza Hakimliği’nde açılan bir dosya kapsamında katıldığı duruşmada

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 59 Kişi Güvenliği Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Ankara İl Emniyet Müdürlüğü Kaçakçılık ve Orga- zin eve geliyor. Sizin eve iki kadın gelmiş. Bak eşin nize Suçlar Büro Amirliği’nde görevli bir polis me- kabul etti. Sen de kabul et. Siz bu çocuğa dua edin, murunun fiziksel ve sözlü şiddetine maruz kaldığı yoksa hepinizi öldürürdük’ diye konuşmuşlar.” öğrenildi. Gözaltına alınan söz konusu 8 kişi ifade işlemlerin- Avukat Fadime Eymir’in maruz kaldığı fiziksel şid- den sonra serbest bırakıldı. deti dosya sorgu zaptına geçirilmesi talebinin sor- Diyarbakır’da Polis Şiddetine Maruz Kalan Kişi gu hakimi tarafından reddedilmesi üzerine, konu ile ilgili hakim ile görüşmek isteyen Ankara Ba- 27 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- rosu Avukat Hakları Merkezi üyesi Avukat Büşra lerden, Diyarbakır’da evine baskın yapılarak gö- Pamukçu’nun adliye görevlileri tarafından fiziksel zaltına alınan Fikri Ay’ın (53) evde yapılan arama şiddet kullanılarak duruşma salonundan çıkartıl- sırasında polisin fiziksel ve sözlü şiddetine maruz dığı ve bu sırada kapının koluna çarpması sonucu kaldığı öğrenildi. Haberde ayrıca polisin evde bu- yaralandığı bildirildi. lunan diğer kişilere de hakaretlerde bulunduğu be- lirtildi. Gözaltına alınma gerekçesi öğrenilemeyen Mersin’de Polis Şiddetine Maruz Kalan Kişi Fikri Ay’ın Diyarbakır Emniyet Müdürlüğü’ne gö- 24 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- türüldüğü bildirildi. lerden, 22 Kasım 2018 tarihinde gözaltına alınan, Ankara’da Polis Şiddetine Maruz Kalan Kişiler aralarında KHK ile kapatılan Mezopotamya Kültür Merkezi’ne bağlı sanatçıların da olduğu 8 kişinin 10 Aralık 2018 tarihinde Ankara’da “İşimi Geri (İmran Akın, İlyas Arzu, Mecit Özlü, Jiyan Savcı, İstiyorum” eylemine katılanlara yönelik bir ope- Mizgin Akın, D. Ö., G. H. Ö. ve D. S.) baskın sıra- rasyonla gözaltına alınan 14 kişinin, haklarındaki sında 3 saat boyunca ters kelepçeli bir vaziyette yü- gözaltı süresinin uzatılması için 13 Aralık 2018 zükoyun bekletildikleri ve bu sırada polis şiddetine tarihinde götürüldükleri Ankara Adliyesi’nde poli- maruz kaldıkları öğrenildi. Söz konusu 8 kişi “eve sin fiziksel ve sözlü şiddetine maruz kaldığı öğre- çantalı biri girdi” şeklindeki ihbar gerekçe gösteri- nildi. Maruz kaldıkları fiziksel şiddete bağlı olarak lerek, kaldıkları eve yapılan baskın sonrasında gö- Deniz Aydın ve Sibel Balaç’ın vücudunda morluk- zaltına alınmıştı. lar olduğu, Özge Çıpan’ın ise idrarından kan gel- diği öğrenildi. Haberde, polisin eve kapıyı kırarak girdiği, evde bulunan eşyaları dağıttığı, müzik aletlerine zarar Polis şiddetine maruz kalan kişilere, sevk edildik- verdiği belirtildi. leri sağlık kurumunda fiziksel şiddeti belgeleyen rapor verilmediği öğrenildi. İmran Akın baskın sırasında maruz kaldığı polis şiddeti hakkında şunları belirtti: “Beni banyoya Halkın Hukuk Bürosu, 16 Aralık 2018 tarihinde, koyup dövdüler. Gözümü kapatıp başımı duvarla- gözaltına alındıkları tarihten beri açlık grevinde ra vurdular. 20 defa vurdular. Kapı kapalı idi. Beni olan 14 müvekkillerinin gözaltı süresinin 4 gün bir saat boyunca banyoda beklettiler. Her sanatçı daha uzatılması kararı üzerine su ve şeker almayı arkadaşımızı ters kelepçe edilip, işkence ediyorlar- kestiğini, Acun Karadağ’ın da aralarında olduğu dı. Polis beni, ‘Buraya bir çantalı girmiş. Bunu bize düzenli ilaç kullanan müvekkillerinin ise ilaçlarını söyleyeceksin. Onu nereye götürdün. Nereye gitti. almaya son verdiğini açıkladı. Nerede ve kimdir’ diye tehdit ediyordu. Öyle bir Hakkari’de Polis Şiddetine Maruz Kalan Kişi şey de yok, yalandır. Kendilerine sanatçı olduğu- muz ifade ettik. Ben iki saat boyunca da odada ters 14 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- kelepçeli olarak yüzükoyun bekletildim. Polis bize, lerden, Hakkari’nin Yüksekova ilçesinde bulunan ‘Ben sizi bugün emniyete götürmeyeceğim. Onu İran Pasajı’na “kaçak mal bulunduğu” iddiasıyla bana bulun’ diyerek bizi tehdit etti (…) Çocuğum baskın düzenleyen polisin esnafa fiziksel şiddet uy- üzerinde bir psikolojik işkence vardı. Polis bana, guladığı ve 4 kişiyi gözaltına aldığı öğrenildi. ‘Neden bu çocuğun adı Ç. A.’dır? Başka bir isim İki oğlu baskında gözaltına alınan Fatma Duman, bulamadın mı?’ diye baskı yaptı. Ben de ‘yasal bir basına yansıyan açıklamasında şunları belirtti: addır’ dedim. Beni, çocuğumu ve eşimi de emniye- “Kaçak mal gerekçe gösterilerek işyerimiz basıldı. te götürdüler. Emniyette eşime, ‘Neden bunlar si- Esnafa ağza alınmayacak cinsiyetçi küfürler edildi.

60 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Kişi Güvenliği

Birçoğu şiddete maruz bırakıldı. Olaya müdahale ile görüşmek için Hani İlçe Jandarma Komutan- etmek isteyen birçok esnaf da aynı şiddeti gördü. lığı’na giden avukatların gözaltına alınan kişilerle Tüm bunların gerekçesi olarak kaçak mal göste- görüşmelerine izin verilmediği bildirildi. İkinci riliyor. İşyerimizi bastıkları yetmiyormuş gibi eve kez Jandarma İlçe Jandarma Komutanlığı’na giden gelip burada da bize şiddet uyguladılar.” avukatların müvekkilleriyle sadece 5 dakika görüş- türüldüğü öğrenildi. Görüşmeye ilişkin avukatla- İstanbul’da Gözaltında İşkence ve Diğer Kötü rın basına yansıyan açıklamasında, 4 kişinin “feci Muamele bir şekilde işkence gördüğü, kaba dayağa maruz 18 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- kaldıklarını gözlemlendiği ve üstlerine istinat edi- lerden, 16 Aralık 2018 tarihinde İstanbul’da gözal- len suçu kabul etmeye zorlandıkları” ifade edildi. tına alınan Birgül Mızrak ve Göksel Dilibal isimli 2 Ayrıca 4 kişi hakkında, karakola getirilen doktor kişiye gözaltına alınırken ve gözaltında işkenceye tarafından adli muayene raporu hazırlandığı öğre- yapıldığı öğrenildi. İşkence iddiasına ilişkin ola- nildi. rak Ezilenlerin Hukuk Bürosu’na bağlı avukatların Mersin’de Gözaltında İşkence ve Diğer Kötü gözaltına alınan kişiler ile yaptıkları görüşme son- Muamele İddiası rasında hazırladıkları tutanakta şunlar belirtilmek- tedir: 21 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Ramazan Kaya isimli bir kişinin Mersin’in “Birgül Mızrak, gözaltına alınma esnasında her- Akdeniz ilçesinde ifade vermek için gittiği karakol- hangi bir şekilde zor kullanılması gereken bir dav- da işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldığı ranış bulunmadığı halde darp edilerek gözaltına öğrenildi. alındığını, emniyete gelmek için bindirildiği araçta elleri kelepçeli olmasına rağmen yoğun bir şekilde Ramazan Kaya basına yansıyan açıklamasında darp edildiğini, çene altından, sağ yanından, ba- şunları belirtti: “Polisler beni kamerasız olan bir şından, yüzüne darp aldığı, boynunun sıkıldığını odaya doğru çekmeye başladılar. Ben direnince bir söylemiştir. Yüzünün yan kısmında yaygın şekil- baktım boğazımdan bir şey sürterek çıktı. O esna- de kızarıklık, gözünde şişlik, dudağında morluk- da kan akmaya başladı. Baygınlık geçirdim. Kalktı- lar görülmektedir. (…) Emniyette ise zorla çıplak ğımda bir baktım üstüm başım kan olmuştu.” arama yapılmış, kaba dayak ve hakaretler burada Olayla ilgili Ramazan Kaya’nın savcılığa suç duyu- da devam etmiştir. Cinsel tacize fiziki ve sözlü ola- rusunda bulunduğu öğrenildi. rak defalarca maruz kalmıştır. (…) Sol bacağında dizinin alt kısmında morluk ve ağrı bulunmakta, Urfa’da Gözaltında İşkence ve Diğer Kötü boynunda ağrı hissetmektedir. Başında ve yüzü- Muamele İddiası nün bazı kısımlarında şişlik de görülmekte ve ağrı 23 Aralık 2018 tarihinde basında yer alana haber- da hissetmektedir.” lerden, 2 Aralık 2018 tarihinde Urfa’da gözaltına “Göksel Dilibal gözaltına alındığı sırada, emniyet alınan KHK ile kapatılan Radyo Dünya çalışanı binasına girdiğinde ve gözaltı süresi boyunca kaba Mine Kaynak’ın gözaltında kaldığı süre içinde çıp- dayağa maruz kalmış ve çıplak arama dayatılmış. lak arama dayatmasına maruz kaldığı öğrenildi. Bu sürede çıplak arama sonucu cinsel taciz ve ke- Van’da Gözaltında İşkence ve Diğer Kötü mer ile darp yapılmış, bunların fiziksel izleri vücu- Muamele dunda mevcuttur. Gözünde, yüzünde halen şişlik ve morluklar, sağ gözünde kanlanma mevcut gö- 26 Aralık 2018 tarihinde Van’ın Erciş ilçesinde bir rülüyor.” banka görevlisi ile arasında çıkan tartışmada “Bu- rası Kürdistan” diye bağıran Hakan Aydemir (29) Diyarbakır’da Gözaltında İşkence ve Diğer Kötü isimli bir kişinin gözaltına alındığı ve gözaltında Muamele İddiası işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldığı 21 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haberler- öğrenildi. Haberde Hakan Aydemir’in 3 gün gözal- den, 17 Aralık 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Hani tında tutulduktan sonra serbest bırakıldığı, fakat ilçesinde jandarma tarafından gözaltına alınan 4 savcılık kararıyla Elazığ Ruh ve Sinir Hastalıkları kişinin gözaltında işkence ve diğer kötü muame- Hastanesi’ne gönderilerek gözlem altında tutuldu- leye maruz kaldığı öğrenildi. Ayrıca, müvekkilleri ğu belirtildi. Hakan Aydemir’in Van Bölge Eğitim

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 61 Kişi Güvenliği Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 ve Araştırma Hastanesi’nden maruz kaldığı işken- tekrar dövdüler. Saatlerce her gelen kişi aynı soru- ceyi belgeleyen bir rapor aldığı ve olayla ilgili suç yu sordu ben aynı cevabı verdim. Bu dayak olayı duyurusunda bulunduğu öğrenildi. sabaha kadar böyle devam etti. Bana gözaltında İstiklal Marşı’nı okutmaya çalıştılar ama okuma- Maruz kaldığı işkence ile ilgili olarak Hakan Ay- dım. Okumadığım için beni yine dövdüler. (…) demir şunları belirtti: “Beni emniyete götürdükle- Ben polislere, ‘Beni dövmeyin, benim psikolojik rinde ben yine; ‘Burası Kürdistan’ diye bağırdım. bozuk. Depremde annemi kaybettim’ dedim ama Emniyette her gelen kişi bana; ‘Burası neresi’ so- dinlemediler yine de dövdüler. Psikolojik sorunlar rusunu soruyordu. Ben de her seferinde; ‘Burası yaşıyorum ve bunun için ilaç kullanıyorum. Ama Kürdistan’ diyerek bağırdım. Bunun üzerine beni ne yaptımsa dinletemedim.”

62 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Kişi Güvenliği

2.2. KAÇIRILMA

2018 yılı içinde 15 ayrı olayda toplam 16 kişinin kaçırıldığı veya kaçırılma girişimine maruz kaldığı tespit edilmiştir. 2018 yılı içinde tespit ettiğimiz 15 zorla kaçırma ve kaçırma girişimi olaylarından 5’i Diyarbakır’da, 4’ü Ankara ve İstanbul’da 1’i ise Iğdır ve Van’da yaşanmıştır. Kaçırılan 8 kişinin aynı zamanda işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldığı tespit edilmiştir. Kaçırılan kişilerin ağırlıklı bir kesimi aynı gün içinde serbest bırakılmıştır. 1 kişiden ise halen haber alınamamaktadır. 2017 yılı içinde zorla kaçırılan bir kişinin ise 2018 yılında serbest bırakıldığı tespit edildi.

Ümit Horzum çaba göstereceğimi belirtmiştim. Beni kaçıranlar vermek istediğim ifadeyi vermememi söylediler. 6 Aralık 2017 tarihinde Ankara’nın Yenimahalle Karşı çıktığımda da fiziksel ve psikolojik işkence ilçesinde bulunan bir alışveriş merkezi önünde yaptılar. Önce kendilerini polis olarak tanıttılar. kimliği belirsiz kişiler tarafından zorla siyah bir Kim olduklarını sorduklarımda da ‘Biz devle- Transporter araca bindirilerek kaçırılan Ümit tiz’ dediler. Sonrasında evimin yanındaki sokağa Hozrum’a 17 Nisan 2018 tarihinde ulaşıldı. Kaçı- bıraktılar.” Kaçırılma sırasında maruz kaldığı fizik- rıldıktan 133 gün sonra Ankara Ümitköy civa- sel şiddet nedeniyle H. K.’nin yüzünde morluklar rında şehirlerarası yolun kenarına terk edilen olduğu bildirildi. Ümit Horzum’un gözaltına alınarak Ankara Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü öğrenildi. Süleyman Öztoprak, Mehmet Kıtır Eşi Aynur Horzum, eşine kaçırıldığı süre boyunca 26 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- ağır işkence yapıldığını ve buna bağlı olarak vücu- den 25 Şubat 2018 tarihinde Iğdır’da HDP Parti dunda kırıklar olduğunu, kulak zarının delindiğini Meclisi üyesi Süleyman Öztoprak ve Belediye açıkladı. Ümit Horzum’un gözaltında da işkence Meclisi üyesi Mehmet Kıtır’ın kimliği bilinmeyen ve diğer kötü muameleye maruz kaldığı, itirafçı kişiler tarafından kaçırıldığı öğrenildi. Söz konusu olması ve önceden hazırlanmış ifadeleri imzala- tarihte akşam saatlerinde önlerini kesen üç araçtan ması yönünde kendisine baskı yapıldığı bildirildi. inen kişiler tarafından başlarına maske geçirilerek Ümit Horzum’un sevk edildiği mahkeme tarafın- ve elleri arkadan kelepçelenerek kaçırılan Öztop- dan serbest bırakıldığı öğrenildi. rak ve Kıtır, birbirine “komutan” diyerek hitap H. K. eden kişiler tarafından dört saat boyunca işkence uygulamalarına ve ölüm tehditlerine maruz kal- Lise öğrencisi H. K.’nin (17, k) 19 Ocak 2018 tari- dıklarını ifade ettiler. Serbest bırakıldıktan sonra hinde Ankara’da kendilerini “devlet” olarak tanı- kendi imkanları ile şehre ulaşabildikleri belirtilen tan kişiler tarafından kaçırıldığı iddia edildi. Olayla Öztoprak ve Kıtır’ın başvurdukları hastaneden ilgili İHD Ankara Şubesi’nde düzenlenen basın işkence gördüklerine dair rapor alarak suç duyuru- toplantısında H. K. şunları belirtti: “Saat 14.00’te sunda bulundukları bildirildi. Meşrutiyet Caddesi’nde kar maskeli üç kişi tarafın- dan kaçırıldım. Beyaz doblo bir arabaya bindiril- Nur Muhammed Abay dim ve gözlerim kapatıldı. Geçen yıl aileme zorla 24 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde imzalattırılan bir ifadeden dolayı Sosyalist Gençlik Nur Muhammed Abay (22) isimli bir kişinin 16 Dernekleri Federasyonu (SGDF) ve Ezilenlerin Şubat 2018 tarihinde İstanbul’un Bağcılar ilçesinde Sosyalist Partisi’ne (ESP) operasyon yapıldı. Bunu kendini “istihbarat görevlisi” olarak tanıtan kişiler öğrendiğim zaman arkadaşlarımın yanında olmak tarafından kaçırıldığı, götürüldüğü yerde elektrik, ve savcılık aşamasında da vermem gereken ifadeyi kaba dayak işkencelerine maruz kaldığı, ölümle verecektim ve ailemin ifadeyi geri çekmesi için tehdit edildiği iddia edildi. 22 Şubat 2018 tarihinde

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 63 Kişi Güvenliği Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 bilinci yarı açık bir halde boş bir araziye bırakılan Orçun Senyücel’İn kaçırılması ile ilgili olarak CHP Nur Muhammed Abay, 11 Mart 2018 tarihinde İstanbul milletvekili Sezgin Tanrıkulu, 27 Nisan polis tarafından gözaltına alındı ve 23 Mart 2018 2018 tarihinde dönemin Başbakanı Binali Yıldı- tarihinde çıkartıldığı mahkeme tarafından ‘örgüt rım’ın yanıtlaması istemiyle bir yazılı soru önergesi üyesi olma’ iddiasıyla tutuklandı. verdi. Sezgin Tanrıkulu soru önergesinde, Orçun Senyücel ve Ankara’da benzer yöntemlerle daha Nur Muhammed Abay’ın kaçırılması ve işkence önce kaçırıldığı iddia edilen 7 kişinin nerede oldu- görmesi ile ilgili düzenlenen basın toplantısında ğunu, kaçırılma iddialarıyla ilgili bir soruşturma İHD İstanbul Şube Başkanı Gülseren Yoleri şun- açılıp açılmadığını sordu. Dönemin Başbakanı ları belirtti: “İşe giderken biri kafasına kar maskesi Binali Yıldırım tarafından cevaplanmadığı için benzeri bir torba geçirmiş, birileri de ellerini arka- soru önergesi hükümsüz hale geldi. dan kelepçelemişler. Bu arada 2 kişi koluna gire- rek zorla minibüs tipi koltukları karşılıklı iki sıra “Adem” biçiminde olan bir arabaya bindirmişler. Arada 9 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- telsiz sesleri geliyormuş. Bu şekilde yaklaşık 2 saat lerde, İstanbul’un Ataşehir ilçesin 1 Mayıs mahal- yol gittikten sonra arabadan indirip bir binaya lesindeki bir otobüs durağında bekleyen Adem koymuşlar. (…) Bize istediklerimizi vereceksin, isimli bir kişinin zırhlı bir polis aracından çıkan 4 bizimle işbirliği yapacaksın’ diye baskı yapmışlar. sivil polis tarafından polisler tarafından zorla araca (…) El kadar, sert bir şeyi vücudunun değişik yer- bindirilerek kaçırıldığı öğrenildi. lerine değdirerek yüksek akım elektrik vermişler. (…) orman, ağaç kokusu olan bir yere götürmüş- Kamil Acar ler. ‘Son isteğin ne’ diye sormuşlar. Sonra kafasına İş insanı ve HDP eski yöneticisi Kamil Acar’dan 18 silah dayamışlar. Bir müddet böyle oyalandıktan Temmuz 2018 akşamından beri haber alınamadığı sonra ‘haber geldi, büyük abi ölmeni istemiyor, biz öğrenildi. En son, Urfa’dan Diyarbakır’a dönerken de vazgeçiyoruz, ona dua et’ demişler ve geri götür- Siverek ilçe merkezinden çıktığı kamera görüntü- müşler. (…) Bir gün, yine elleri kelepçeli ve göz- lerine yansıyan Kamil Acar’a ait aracın, Diyarba- leri bağlı olarak binadan çıkarıp minibüs gibi bir kır Pirinçlik Jandarma Karakolu’nun yakınlarında arabaya koymuşlar. Bu arada ‘bu senin kimliğindir’ kapıları açık ve terk edilmiş bir halde bulunduğu diyerek cebine bir şey koymuşlar. Sonra yerleşim bildirildi. Görgü tanıkları basında yer alan beyan- yerine uzak, boş bir arazide kendisine gelmiş.” larında Kamil Acar’ın polis tarafından aracından Nur Muhammed Abay’ın avukatı, 27 Mart 2018 indirildiğini iddia etti. tarihinde basında yer alan açıklamasında, gözal- Kamil Acar 20 Temmuz 2018 tarihinde evine tında polislerin “Biz seni buraya konuşman için döndü ve aynı gün içinde ifadesi alınmak üzere getirdik. Yarın öbür gün çıkarsın, seni alanlar yeni- Diyarbakır Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldü. den alırlar. Yapacaklarını yeniden yaparlar, zaten neler yaptığını gördün. İki tür devlet var. Birisi Kamil Acar’ın avukatları 21 Temmuz 2018 tari- biziz, diğeri de seni daha önce alanlar. Bizdeysen hinde yaptıkları açıklamada şunları belirtti: sorun yok, en fazla tutuklanır cezaevine götürülür- “Müvekkilimiz Kamil Acar bir iş görüşmesi için sün ama onlardaysan öldürülebilirsin. O yüzden gittiği Nevşehir’den Diyarbakır’a evine dönerken bizdeyken konuş” diyerek Abay’ı tehdit ettiklerini 18 Temmuz 2018 tarihinde yaklaşık olarak saat belirtti. 20.30 sıralarında Pirinçlik civarında aracının önü kimliği belirsiz uzun namlulu silahlı kişilerce kesi- Orçun Senyücel lerek alıkonulmuştur. Arabasından indirilir indi- Kanun Hükmünde Kararname ile görevinden rilmez elleri arkadan plastik kelepçe ile bağlanıp, ihraç edilmiş Orçun Senyücel, 21 Nisan 2018 tari- gözleri ve yüzü geniş bir bezle kapatılıp zorla bir hinde Ankara Türkkonut’da sabaha karşı siyah bir araca bindirilip kaçırılmıştır. Daha sonra neresi transporter araca zorla bindirilerek kaçırıldı. Kaçı- olduğu belirsiz bir yere götürülerek, 20 Temmuz rıldığı tarihten beri Orçun Senyücel’den bir daha günü akşam saatlerine kadar kapalı bir yerde tutul- haber alınamadı. muştur. 20 Temmuz akşam saatlerinde Diyarbakır şehir merkezine yakın bir tarlada serbest bırakıl- mış ve buradan anayola çıkıp bulduğu bir taksiye

64 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Kişi Güvenliği binmiştir. Taksicinin telefonu ile ailesini arayıp eve Van’ın İpekyolu ilçesinde 2 sivil polis tarafından doğru gelmekte olduğunu bildirmiş ve saat 21.30 gözaltına alındığı ve Van Emniyet Müdürlüğü’ne sıralarında evine ulaşmıştır. Evine ulaştıktan kısa götürülmek yerine Edremit sahilinde araç içinde bir süre sonra adli işlemler için emniyete götürül- sorgulandığı iddia edildi. Konuyla ilgili olarak H. müş, ifade işlemlerinin bitmesinin ardından bu K.’nin savcılığa suç duyurusunda bulunduğu öğre- sabah itibariyle evine dönmüştür.” nildi. Ç. M. H. K. yaşadıkları ile ilgili şunları belirtti: “13 Ekim Cumartesi günü İpekyolu ilçesindeki bir sokakta Ç. M. isimli bir kişinin yolu, evinin bulunduğu yanıma iki kişi geldi. Polis kimliklerini gösterdik- Diyarbakır’ın Kayapınar ilçesinde 19 Temmuz ten sonra beni gözaltına alacaklarını söylediler. 2018 tarihinde 3 sivil araçla kesildi. Kendilerini Ardından beni bir sivil araca bindirerek Emniyet polis olarak tanıtan silahlı kişiler tarafından zorla Müdürlüğü’ne götüreceklerini söylediler. (…) bir araca bindirilen Ç. M.’nin fiziksel şiddete Edremit ilçesine vardığımızda da aracı sahil kena- ve ajanlık dayatmasına maruz kaldığı öğrenildi. rına çektiler. Ben de ‘Neden emniyete götürmü- Basında yer alan haberlerde, Ç. M.’nin araçtan yorsunuz?’ dedim. Israrla birkaç kere bu soruyu çıkarıldıktan sonra boş bir arazide yürütüldüğü, sormama rağmen beni aracın içerisinde bekletip daha sonra Pirinçlik Jandarma Karakolu civarında bana sorular sordular. (…) Ardından aracı hareket serbest bırakıldığı belirtildi. ettirip kent merkezine doğru getirdiler. ‘Seni Tuşba Fedai Türeli İlçe Emniyet Müdürlüğü’ne götüreceğiz. Bizim 3 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- orada özel yerlerimiz var’ dediler. Ben de ‘Ya resmi lerde, Diyarbakır’da HDP Gençlik Meclisi Üyesi işlem yaparsınız ya da emniyeti birbirine katarım’ Fedai Türeli isimli kişiden gözaltına alındıktan dedim. Ardından beni emniyet yerine çarşıya bıra- sonra hiçbir şekilde haber alınamadığı, bunun üze- kıp gittiler.” rine Emniyet Müdürlüğü’ne başvuru yapan avu- Fahri Yalçın katlara Türeli hakkında herhangi bir gözaltı işlemi 18 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- yapılmadığı şeklinde yanıt verildiği iddia edildi. lerde, HDP Genel Merkezi çalışanı Fahri Yalçın’ın Söz konusu haberlerde Fedai Türeli, Dicle Üni- Ankara’nın Çankaya ilçesindeki Tahran Caddesi versitesi öğrencisi olan ve soyadı öğrenilemeyen üzerinde kendini polis olarak tanıtan iki kişi tara- Murat isimli bir kişi ile birlikte 31 Temmuz 20108 fından kaçırılmak istendiği iddia edildi. Haberde tarihinde Diyarbakır’ın Yenişehir ilçesinde Ranger Fahri Yalçın’ın kendisini kaçırmak isteyen iki kişi- marka sivil bir polis aracına bindirilerek gözal- nin elinden kurtulduğu ve HDP Genel Merkezi’ne tına alındığı ve Şehitlik Karakoluna götürüldüğü; geri döndüğü belirtildi. Murat isimli kişinin aynı gün içinde serbest bırakıl- Fahri Yalçın konuyla ilgili şunları belirtti: “HDP dığı, kendisinden 3 gün boyunca haber alınamayan Genel Merkezi’nden çıkıp Tahran Caddesi üze- Fedai Türeli’nin ise 3 Ağustos 2018 tarihinde ser- rinde bulunan otobüs durağına gittiğim sırada, iki best bırakıldıktan sonra evine döndüğü belirtildi. kişinin arkamdan ‘Fahri’ diye seslendiğini duy- İsmi Öğrenilemeyen Trans Kadın dum. Arkama döndüğümde iki yabancının bana 16 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- doğru hızla geldiklerini gördüm. Kim olduklarını lerde, ismi öğrenilemeyen bir trans kadının 15 sorduğumda, polis olduklarını ve benimle konuş- Ekim 2018 tarihinde Ankara’nın Altındağ ilçesine mak istediklerini söylediler. Ben kendilerini tanı- bağlı İskitler mahallesinde polis tarafında kaçırıl- madığımı söyleyince, koluma girip beni araca dığı iddia edildi. Haberde, trans kadının fiziksel doğru götürmeye çalıştılar. Ben araca varmadan şiddete ve hakarete maruz kaldığı ve daha sonra ellerinden kurtulup kaçtım ve tekrar genel merkez ıssız bir yere bırakıldıkları öğrenildi. binasına geldim.” H. K Deniz Eriş 16 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde, Halkın Hukuk Bürosu, yaklaşık bir hafta önce H. K. isimli bir kişinin 13 Ekim 2018 tarihinde tutuklu yargılandığı davada tahliye edilen Deniz

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 65 Kişi Güvenliği Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Eriş isimli müvekkillerinin 19 Ekim 2018 saat iddia edildi. 2 saat araçta tutulan ve kendisine HDP 23.00’te İstanbul’un Beyoğlu ilçesindeki Okmey- hakkında sorular yöneltilen Hüsamettin Tanrıku- danı semtinde sivil bir araç ile gözaltına alındığını lu’nun ayrıca “Bizden taraf olursan başına bir şey ve o andan itibaren müvekkillerinden haber ala- gelmez” ve “Seninle dost, abi-kardeş olabiliriz” ifa- madıklarını açıkladı. deleriyle ajanlık dayatmasına da maruz kaldığı ve daha sonra serbest bırakıldığı bildirildi. Halkın Hukuk Bürosu 20 Ekim 2018 tarihinde yaptığı ikinci bir açıklama ile Deniz Eriş’in kendi- Mehmet Esen lerini aradığını ve onlara yüzü maskeli sivil polisler 29 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- tarafından kaçırıldığını, bindirildiği araçta polisin lerde, Mezopotamya Dil ve Kültür Araştırma Der- fiziksel şiddetine maruz kaldığını, kafasına silah neği (MED-DER) Eş Başkanı Mehmet Esen’in 23 ile vurulduğunu anlattığını ve ormanlık bir alanda Kasım 2018 tarihinde Diyarbakır’da kendisini bırakıldığını anlattığını duyurdu. polis olarak tanıtan kişiler tarafından kaçırıldığı, Hamza Ağırman ajanlık dayatmasında bulunulduğu ve daha sonra serbest bırakıldığı iddia edildi. Kendisini durdu- Hamza Ağırman isimli bir kişi, 22 Ekim 2018 tari- ran 2 kişi tarafından “araması olduğu için emni- hinde İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şube- yete götüreceğiz” denilen Mehmet Esen basında si’nde düzenlediği basın toplantısında 5 Ekim 2018 yer alan açıklamasında şunları belirtti: “Ben ken- tarihinde İstanbul Üsküdar Vapur İskelesi önünde dilerine kim olduklarını ve kimlik göstermelerini kendilerini polis olarak tanıtan kişiler tarafından istedim. Birisi polis kimliğini gösterdi. Ben de polis kaçırılarak zorla bir araca bindirildiğini, fiziksel olduklarını görünce, kendilerine ‘arkadaşlarıma şiddete maruz kaldığını, kendisine polise bilgi ver- emniyete gittiğime dair haber vereyim’ dedim. mesi için baskı yapıldığını belirtti. Hamza Ağır- Fakat benim ‘kimseyi aramamamı’ söylediler. (…) man ayrıca bu kişilerin daha sonra da kendisini Bana ne tür çalışmalar yaptığımı, ‘terör’ faaliyet- aradığını ve tehdit ettiğini ifade etti. lerinde bulunup bulunmadığımı ve çeşitli dernek Hamza Ağırman kaçırılması ile ilgili şunları söy- ve sivil toplum kuruluşlarını sorarak bilgi almaya ledi: “Telefonumu aldılar. Sonra dar bir yoldan çalıştılar. Ben yaptıklarının hukuka uygun olma- ormanlık alana götürdüler. Orada beni tehdit etti- dığını ve illegal herhangi bir iş yapmadığımı söy- ler. ‘HDP’ye gidersen senin için iyi olmaz’ dediler. leyerek tepki gösterdiğimde bana ‘sen teröristsin Beni darp etmeye kalktılar. (…) Ajanlık teklif etti- cezaevine gireceksin, cezaevinde çürüyeceksin, ler. Başka arkadaşlarımı da tehdit ettiklerini söyle- devlet 18 yaşındadır’ diyerek tutuklamakla tehdit diler. ‘HDP ilçe binasında neler oluyor bize anlat. ettiler. Yine bana telefon numaralarını vererek O zaman kimse sana karışmaz’ şeklinde ifadeler arkadaş olabileceğimizi, bir yerlerde oturup çay kullandılar. Kabul etmedim. Sonra beni darp ede- içebileceğimizi, onlar için bilgi toplayabileceğimi rek, arabadan attılar.” söylediler. Ben bunları kabul etmeyince yine aynı Hüsamettin Tanrıkulu şekilde hakaret ve tehdit ederek beni aldıkları yere geri getirdiler.” 7 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerde, HDP Gençlik Meclisi üyesi Hüsamettin Tan- Mehmet Esen’in konuyla ilgili olarak İHD Diyar- rıkulu’nun 29 Ekim 2018 tarihinde Diyarbakır’da bakır Şubesi’ne başvurduğu ve Diyarbakır Cum- kendisini polis olarak tanıtan bir kişi tarafından huriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunduğu “ifaden var” denilerek sivil bir araca bindirildiği öğrenildi.

66 Türkiye İnsan Hakları Vakfı 3. CEZAEVLERİ

2018 yılında da hak ihlallerinin en yoğun yaşandığı alanların biri de cezaevleridir. Bununla beraber, 2018 yılı Türkiye’sinde, cezaevlerinde meydana gelen hak ihlallerinin gerçek bir fotoğrafını çekmek neredeyse imkansızdır. Bunun bir nedeni cezaevlerinde meydana gelen hak ihlalleri ile ilgili olarak başta Adalet Bakanlığı olmak üzere, cezaevlerinden sorumlu kurumların saydamlık ve şeffaflıktan uzak olmasıdır. CHP Ankara milletvekili Ali Haydar Hakverdi’nin 29 Ağustos 2018 tarihinde bilgi edinme yasası kapsamında Adalet Bakanlığı’nın yanıtlaması için verdiği “Son 10 yılda cezaevlerinde tutuklu ve hükümlülere işkence ve kötü muamele yaptığı gerekçesi ile hakkında soruşturma açılan personel var mıdır?” şeklindeki soru önergesine Adalet Bakanlığı’nın verdiği “Kurum içi uygulamalara ilişkin bilgi ve belgeler kamuoyunu ilgilendirmez” yanıtı, bu tutumun tipik bir örneğidir. Bunun yanı sıra, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde cezaevlerinde meydana gelen hak ihlallerine ilişkin muhalefet partilerine mensup milletvekilleri tarafından verilen soru önergelerinin birçoğu önergelerde geçen “işkence” kavramı nedeniyle “kaba ve yaralayıcı” bulunarak reddedilmektedir. Bu durum cezaevlerinde meydana gelen hak ihlallerinin araştırılmasını, belgelenmesini ve sorumlular hakkında yasal işlemler yapılmasını engelleyen önemli bir faktördür. Ayrıca Çağdaş Hukukçular Derneği, Özgürlükçü Hukukçular Derneği ve Tutuklu Hükümlü Aileleri Hukuk Dayanışma Dernekleri Federasyonu gibi hukuk ve hak örgütlerinin Olağanüstü Hal döneminde çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnameler ile kapatılması da, cezaevlerinde meydana gelen hak ihlallerinin izlenerek belgelenmesini güçleştirmektedir. Cezaevlerinde meydana gelen hak ihlallerinin tespit edilmesi noktasında yaşanan bir diğer sorun alanı ise, mahpusların maruz kaldıkları hak ihlallerini yazdıkları mektupların, faksların sansürlenmesidir. Bunun tipik bir örneği, İstanbul Silivri 9 Nolu Cezaevi’nde tutulan Musa Kurt, Cem Dursun, Ozan Kolukısa isimli mahpusların “Merhaba size 9 Nolu Silivri Kapalı Hapishanesi’nden yazıyoruz. Daha önce de yaşadığımız sorunlarla ilgili size mektup yazmıştık. Bu sefer 3 arkadaşımıza yapılan saldırıyla ilgili yazıyoruz” şeklinde başlayan mektubunun Cezaevi Mektup Okuma Komisyonu tarafından tamamen sansürlenerek alıcısına gönderilmesidir. Ayrıca mahpusların telefon hakkı kapsamında yaptıkları görüşmeler sırasında maruz kaldıkları hak ihlallerinden bahsettikleri anda görüşmelerin kesildiğine dair örnekler de tespit edilmiştir.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 67 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Musa Kurt, Cem Dursun, Ozan Kolukısa’nın “mektubu”

Raporda tespit edilen olaylar ve sayılar, basın taramasına, mahpusların hak örgütlerine ulaştırdığı iddialara ve hak örgütlerinin cezaevlerine ilişkin raporlarına dayanmaktadır. Yukarıda belirtilen hususlar bir arada değerlendirildiğinde, cezaevlerinde raporumuzda belirtilen sayıların çok üstünde hak ihlalinin meydana geldiğini söyleyebiliriz. En başta cezaevlerinin fiziksel koşulları ve yapısal sorunları cezaevlerinde tutulan mahpusların yaşadığı hak ihlallerinin başlı başına önemli bir kaynağıdır. Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürü Şaban Yıldız, 8 Şubat 2018 tarihinde TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu’ndaki bir toplantıda yaptığı konuşmada, cezaevinde toplam 235 bin 888 mahpus olduğunu açıkladı. Buna göre, cezaevlerinde tutulan mahpus sayısı Türkiye genelindeki tüm cezaevlerinin toplam kapasitesinden yaklaşık 27 bin fazla odluğu anlamına gelmektedir. 2018 yılı başı itibarıyla cezaevlerinde tutulan kadın mahpus sayısı 9 bin 700, çocuk mahpus sayısı 2 bin 979 ve cezaevinde annesiyle kalan bebek sayısı bin 650’dir. CHP Mersin milletvekili Alpay Antmen’in yazılı soru önergesine verilen yanıttan 14 Kasım 2018 itibarıyla toplam mahpus sayısının 259 bin 327 olduğunu (246 bin 69 erkek, 10 bin 245 kadın ve 3 bin 13 çocuk) öğreniyoruz. Buna göre cezaevindeki toplam mahpus sayısının toplam kapasitenin 47 bin 761 kişi üstündedir. Cezaevlerinde kapasitenin üstüne mahpus olmasından kaynaklı, birçok cezaevinde koğuşlarda normal kapasitenin üstünde mahpus kalmaktadır. Buna bağlı olarak mahpusların bir kısmı yerde yatmaktadır. Ayrıca cezaevlerindeki altyapı yetersizlikleri nedeniyle kimi cezaevlerinde musluklardan akan suyun kirli ve paslı olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra cezaevlerinde su, yiyecek, ısınma gibi en temel ihtiyaçların mahpuslara karşı bir baskı aracı olarak kullanılmaktadır. Birçok cezaevinde soğuk ve sıcak suya kota getirilmiştir. Getirilen kotalar yetersiz olduğundan özellikle kapasitenin üstünde mahpusun kaldığı yerlerde mahpuslar su sıkıntısı çekmektedir. Aynı şekilde kimi cezaevlerinde kaloriferlerin gerektiği gibi yakılmamasından kaynaklı mahpusların ısınma sorunu çektiğini tespit ettik. Kimi cezaevlerinde ise mahpuslara cezaevi idaresi tarafından verilen yemekler az ve hijyenik açıdan kirlidir. Bunlara ilişkin tespit ettiğimiz durumlar aşağıda yer almaktadır. Cezaevindeki yaşam hakkı ihlallerine ilişkin olarak 2018 yılı içinde, en az 13 hasta mahpusun sağlık nedenleri dolayısıyla cezaevinde yaşamını yitirdiği tespit edilmiştir. Bu mahpuslardan biri kadın, biri Alman vatandaşı ve biri ise profesördür. Bir mahpus SEGBİS aracılığıyla katıldığı duruşması sırasında kalp krizi geçirmiş ve yaşamını yitirmiştir. 7 yıl cezaevinde kalan bir mahpus ise tedavisi için tahliye edildikten sonra yaşamını yitirmiştir.

68 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

Ayrıca en az 3 mahpusun intihar sonucu yaşamını yitirdiğinin iddia edildiği; şizofreni hastası bir mahpusun ise 2 kez intihar girişiminde bulunduğu tespit edilmiştir. Biri SEGBİS aracılığıyla katıldığı duruşmada olmak üzere en az 2 mahpus maruz kaldıkları hak ihlallerini protesto etmek için kendini yakmıştır. Mahpusların cezaevinde maruz kaldığı en temel hak ihlali kimi zaman özellikle belirli cezaevlerinde sistematik bir hal alan fiziksel şiddet uygulamasıdır. 2018 yılı içinde mahpusların fiziksel şiddete maruz kaldığı en az 145 olay ve bu olaylarda en az 69 mahpusun yaralandığı tespit edilmiştir. Mahpusların maruz kaldığı fiziksel şiddetin en sık rastlanan gerekçelerinin biri cezaevi sevkleri ile hastane ve mahkemeye gidiş gelişlerde mahpuslara yapılan çıplak arama dayatmasıdır. Bu dayamayı kabul etmeyen mahpuslar infaz koruma memurları veya cezaevinde görevli askeri personel tarafından fiziksel şiddet kullanılarak çıplak aranmaktadır. Örnekleri aşağıda da görüleceği gibi, birçok durumda mahpuslar ters kelepçelenerek süngerli oda olarak adlandırılan hücreye konulmakta ve belli bir süre orada tutulmaktadır. Sayımlar sırasında askeri nizamda ayakta durma dayatmasını kabul etmeyen mahpusların sistematik olarak fiziksel şiddete maruz kaldığı tespit edilmiştir. Çıplak arama dayatmasında olduğu gibi, askeri nizamda ayakta sayım dayatmasını kabul etmeyen mahpusların da ters kelepçelenerek hücreye konulduğuna dair örnekler aşağıda yer almaktadır. Bunların yanı sıra, mahpusların kaldığı hücrelerde veya koğuşlarda yapılan aramalar sırasında mahpuslara ait eşyaların dağıtıldığına, mahpusların etnik, siyasi kimliğine yönelik kışkırtıcı sözler söylendiğine ve buna tepki gösteren mahpusların fiziksel şiddete maruz kaldığına dair örnekler tespit edilmiştir. Mahpusların istekleri ve iradeleri dışında tutuldukları cezaevlerinden başka cezaevlerine sevk edilmelerinin çok boyutlu hak ihlallerine neden olmaktadır. Yukarıda belirtildiği gibi, mahpuslar sevk edildikleri cezaevinde çıplak arama dayatmasına ve bunu kabul etmedikleri durumlarda fiziksel şiddete maruz kalmaktadırlar. Ayrıca birçok örnekte mahpusların kendilerinin ve ailelerinin yaşadığı varsa yargılandıkları davalarının görüldüğü şehirlerden çok uzak yerlerde bulunan cezaevlerine sevk edildiklerine dair örnekler tespit edilmiştir. Bu durum mahpusların görüş hakkından fiilen mahrum bırakılmaları anlamına gelmektedir. Bu durum, mahpusların yargılandıkları davaların duruşmalarında bizzat hazır olmalarına engel oluğu anda aynı zamanda adil yargılama hakkının da ihlal edilmesi anlamına gelmektedir. Mahpusların maruz kaldığı fiziksel şiddete dair vurgulanması gereken bir diğer önemli husus da, fiziksel şiddete maruz kalan mahpusların götürüldükleri sağlık kurumlarında muayeneleri İstanbul Protokolü’ne uygun bir şekilde yapılmamaktadır. Buna bağlı olarak, mahpusların maruz kaldığı işkence ve diğer kötü muamele gerektiği gibi belgelenememektedir. Cezaevlerinde mahpusların maruz kaldıkları işkence ve kötü muamele etkin bir şekilde soruşturulmamaktadır. Tersine işkence ve kötü muameleye maruz kalan mahpuslar hakkında disiplin soruşturmaları açılmakta ve bu soruşturmaların sonunda mahpuslara “etkinlikten men”, “iletişim haklarından mahrum bırakma” , “görüş hakkından mahrum bırakma”, “hücre cezası” gibi disiplin cezaları verilmektedir. Bir diğer konu da tek tip elbise dayatmasıdır. 24 Aralık 2017 tarihinde yayınlanan 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 103. Maddesi 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunu’na ek bir madde ekleyerek kamuoyunda “tek tip elbise” olarak bilinen düzenlemeyi getirmiştir. 5275 Sayılı Kanun’a eklenen ek madde şu şekildedir:

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 69 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

EK MADDE 1- (1) 3713 sayılı Kanun kapsamına giren suçlar nedeniyle tutuklu veya hükümlü bulunanlar, duruşmaya sevk nedeniyle ceza infaz kurumu dışına çıkarılmaları durumunda, ceza infaz kurumu idaresince verilen giysileri giymek zorundadır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 309 ila 312nci maddelerinde düzenlenen suçlardan tutuklu ve hükümlü olanlar badem kurusu; bu maddede belirtilen diğer suçlardan tutuklu ve hükümlü olanlar ise gri renginde göğüs ve pantolon bölümü bitişik (tulum) giysiler giyer. Ancak kadın tutuklu ve hükümlülerin giysileri bitişik şekilde (tulum) olmayabilir. Bu madde hükümleri çocuklar ile hamile kadınlar hakkında uygulanmaz. Kadın tutuklu ve hükümlülerin giysileri ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer hususlar yönetmelikle belirlenir. (2) Bu maddede öngörülen yönetmelik bir ay içinde yürürlüğe konulur. Bu madde hükümleri söz konusu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren uygulanır2. 2018’in ilk aylarında mahkemeye giderken mahpuslara tek tip elbise giymeleri yönünde tekil dayatma örneklerine rastlandı. Aynı şekilde kimi cezaevlerine tek tip elbiselerin dağıtıldığına dair basında haberler yer aldı. Bununla beraber tek tip elbisenin nasıl uygulanacağına ilişkin Kararnamede belirtilen yönetmelik henüz çıkartılıp tek tip elbise uygulanmaya başlanmadı. Bununla birlikte, mevcut düzenleme olası bir sorun alanı olarak varlığını korumaktadır. Mahpusların maruz kaldığı bir diğer dayatma ise kaldıkları hücre veya koğuşun dışına çıktıkların- da mahpusların üzerinde yargılandıkları suçun yazılı olduğu bir kimlik kartını taşımaya zorlan- malarıdır. Siyasi mahpuslar, üzerinde “terör/terörist” yazan bu kimliği taşımayı kabul etmemek- tedir. Bu nedenle mahpuslar avukat görüşü, hastaneye sevk ve mahkemeye götürülme gibi en temel haklarını kullanmaktan mahrum edilmektedir. Buna ilişkin tespitlerimiz aşağıda yer almaktadır. Cezaevinde tutulan mahpusların maruz kaldığı bir diğer önemli hak ihlali, sağlık hakkının engel- lenmesidir. Bu konuda tespit edilen sorunların başında kelepçeli muayene dayatması gelmektedir. Bu dayatmayı kabul etmeyen mahpusların sağlık hakkı engellenmektedir; bu durumda mahpuslar hastaneye götürülmüş olsalar bile muayene veya tedavi olmadan cezaevine geri getirilmektedirler. Sağlık hakkının ihlali konusunda bir diğer tespit edilen sorun ise teşhis ve tedavi konusunda ya- şanan gecikmelerdir. En başta mahpuslar cezaevlerinde mevcut sağlık personeline erişimde ciddi sorunlar yaşamaktadır. Mahpusların hastane sevklerinin gecikmeli olarak yapılmaktadır. İkinci bir gecikme ise sevki yapılan mahpuslar zamanında hastaneye götürülmesinde yaşanmaktadır. Kronik hasta mahpuslar kadar acil hastalar da durumları ağırlaşıncaya kadar hastaneye sevk edil- memektedir. Bunlara dair tespit ettiğimiz örnekler aşağıda yer almaktadır. Cezaevlerinde yaşanmakta olan hak ihlallerine ilişkin vurgulanması gereken bir diğer önemli husus, İmralı Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutulmakta olan PKK Lideri Abdullah Öcalan, Hamili Yıldırım, Veysi Aktaş ve Ömer Hayri Konar’ın maruz kaldığı hak ihlalleridir. Müvekkilleri ile en son 27 Temmuz 2011 tarihinde görüşen Asrın Hukuk Bürosu, 2018 yılı içinde İmralı Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde meydana gelen hak ihlallerine ilişkin hazırladığı raporda, yıl içinde 102 avukat ve 46 aile ve vasi ziyareti talebinin reddedildiğini; Abdullah Öcalan ve diğer mahpusların iletişim ve haberleşme haklarının engellendiğini açıkladı. Cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerindeki artışa paralel olarak, cezaevlerinde açlık grevlerinde de bir artış gözlemlenmektedir. 2018 yılı içinde Türkiye genelindeki cezaevlerinde mahpusların en az 39 kez açlık grevine/ ölüm orucuna başladığı tespit edilmiştir (Demokratik Toplum Kongresi Eş Başkanı ve HDP Hakkari milletvekili Leyla Güven’in başladığı ve takip eden günlerde Türkiye genelindeki cezaevlerinde tutulan mahpusların da katıldığı açlık grevi tek bir açlık grevi olarak sayılmıştır). Basında yer alan haberlerden ve hak örgütlerinin açıklamalarından bu açlık grevlerine/ölüm oruçlarına katılan mahpus sayısının en az 313 olduğu saptanmıştır. 5 ayrı açlık grevinde, katılan mahpus sayısı tespit edilememiştir.

2 http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/12/20171224-22.htm

70 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

Raporumuzda yer alan 39 açlık grevinde/ölüm orucunda öne çıkan talepler ve gerekçeler şunlardır: - Tek tip kıyafet uygulamasından vazgeçilmesi - Kimlik kartı taşıma dayatmasından vazgeçilmesi - Mahpusların infaz koruma memurlarının fiziksel şiddetine maruz kalması - Cezaevlerindeki hak ihlallerinin sona ermesi - Cezaevindeki fiziksel koşullar - Sağlık hakkının engellenmesi - Tek kişilik koğuşta tutulma - SEGBİS dayatmasının kaldırılması, yargılandıkları davanın duruşmasında hazır edilme - Yargılandığı davalardan mahpusların tutulduğu cezaevlerine sevk - Abdullah Öcalan üzerindeki tecridin sona ermesi Bunların yanı sıra 2018 yılı içinde Diren Coşkun ve Buse isimli 2 trans kadının maruz kaldıkları homofobik ve transfobik uygulamaların sona ermesi ve cinsiyet geçiş ameliyatlarının gerçekleştirilmesi talebiyle ölüm orucuna girdiği tespit edilmiştir.

3.1. YAŞAM HAKKI

X Komutan ‘Bakın oğlum ne istiyor?’ dedi, ‘Komu- tanım hasta fenalaştı’ dediler. ‘Bakın nefes alıyor 26 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberler- mu?’ diye sorunca ‘Sanki almıyor’ dediler. Sonra den Alanya L Tipi Cezaevi’nde kalan Alman vatan- ring hızlanmaya başladı ve siren çaldı ve ambulans daşı bir hasta mahpusun 26 Aralık 2017 tarihinde geldi. Ama çok geçti, adam yaşamıyordu. Cenazeyi tedavi gördüğü Alanya Hastanesi’nden Antalya ambulansa aldılar, gittiler.” Devlet Hastanesi’ne götürülürken cezaevi sevk ara- cında fenalaştığı ve daha sonra yaşamını yitirdiği Celal Şeker öğrenildi. Durumu acil olmasına rağmen hasta Tutulduğu Diyarbakır D Tipi Cezaevi’nde 19 Ocak mahpusun ambülans yerine cezaevi sevk aracı ile 2018 tarihinde kalp krizi geçirerek kaldırıldığı Gazi götürüldüğü bildirildi. Yaşargil Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde tedavi Yaşamını yitiren Alman vatandaşı mahpus ile aynı görmekte olan kalp ve şeker hastası Celal Şeker adlı sevk aracında Antalya Devlet Hastanesi’ne götü- mahpus 3 Şubat 2018 tarihinde yaşamını yitirdi. rülen Ömer Açar isimli bir mahpus Ceza İnfaz Basında yer alan haberlerden Celal Şeker’in “ceza- Sisteminde Sivil Toplum Derneği’ne yazdığı ve 26 evinde kalamaz” ve “yüzde 96 ağır özür” raporuna Ocak 2018 tarihinde basına yansıyan mektubunda rağmen tahliye edilmediği öğrenildi. Alman mahpusun yaşamını yitirmesi ile ilgili Nihat Baymış şunları belirtti: “Yolculuk devam ederken bir saat sonra ringin diğer kabininde inlemeler, feryat eden İzmir Şakran T Tipi 4 Nolu Cezaevi’nde kaldığı sesler geldi. Bazen de ‘abi, abi’ diye haykırıyordu. sırada lösemi hastalığına yakalanan Nihat Baymiş, Ring aracı petrole girdi ve adamı lavaboya götür- iki haftadır tedavi görmekte olduğu Dicle Üniver- düler. Adamın durumu çok kötüydü. Sesinden sitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde 26 Şubat 2018 bile anlaşılıyordu. Ama Türkçe konuşamıyordu. tarihinde yaşamını yitirdi. 7 yıldır cezaevinde olan (…) Çok geçmeden adam gene başladı feryatlara. Baymış, hastalığının ilerlemesi üzerine cezasının bitimine yaklaşık 10 ay kala Adli Tıp Kurumu’nun

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 71 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 verdiği rapor sonucunda tedavisini sürdürebilmesi olduğu gerekçesiyle kendisine verilmediği iddia için 9 Haziran 2017 tarihinde şartlı olarak salıve- edildi. rilmişti. Prof. Dr. Sabri Çolak Sefer Çağlar Hakkında cezaevinde kalamayacağı yönünde bir 20 Mart 2018 tarihinde Van Yüksek Güvenlikli Ce- sağlık raporu olduğu öğrenilen emekli öğretim zaevi’nde tutulan Sefer Çağlar isimli bir mahpusun üyesi Prof. Dr. Sabri Çolak (69), 24 Ağustos 2018 Afrin’e yönelik TSK operasyonunu protesto etmek tarihinde Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz için kendini yaktığı öğrenildi. Ağır yaralanan Sefer Kurumu’nda yaşamını yitirdi. 22 Temmuz 2016 Çağlar kaldırıldığı hastanede yaşamını yitirdi. tarihinde “FETÖ/PDY Soruşturması” kapsamında tutuklanan Sabri Çolak, yargılandığı davanın 17 Teoman Gökçe Nisan 2018 tarihinde görülen karar duruşmasında, “FETÖ/PDY Soruşturması” kapsamında tutukla- ‘örgüt üyesi olma’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası nan, KHK ile meslekten ihraç edilen eski HSYK 1. ile cezalandırılmıştı. Haberde Sabri Çolak’ın kalp Daire üyesi Teoman Gökçe’nin 2 Nisan 2018 tari- hastası olduğu ifade edildi. hinde tutuklu bulunduğu Sincan Cezaevi’nde kalp Koçer Özdal krizi geçirdiği ve kaldırıldığı hastanede yaşamını yitirdiği öğrenildi. 27 Ağustos 2018 tarihinde, hasta mahpus Koçer Özdal, bir süre önce sevk edildiği Ankara Numune İsmail Aslan Hastanesi yoğun bakım ünitesinde hayatını kay- Bandırma 1 Nolu T Tipi Cezaevi’nde kalan İsmail betti. 2014 yılında Muş’ta tutuklanan Koçer Özdal, Aslan (66) isimli hasta bir mahpusun rahatsızlan- hakkında verilen ağırlaştırılmış müebbet hapis ması üzerine kaldırıldığı hastanede 7 Nisan 2018 cezasının onaylandığı 2016 yılından beri tek kişi- tarihinde yaşamını yitirdiği öğrenildi. İHD’nin ağır lik hücrede tutulmaktaydı. Koçer Özdal’ın, cezae- hasta mahpuslar listesinde bulunan ve 1993 yılın- vinde bulunduğu süreç içinde tansiyon rahatsızlığı dan beri cezaevinde olan İsmail Aslan’ın, 2016 yılı yaşadığı ve böbreklerindeki rahatsızlık nedeniyle içinde şartlı tahliye edildiği fakat tedavisi tamam- düzenli olarak diyalize girmek durumunda kaldığı lanmadan yeniden cezaevine konulduğu öğrenildi. öğrenildi. 2018 yılında ise Koçer Özdal’a, şiddetli Şevket Saygın ağrı şikâyeti ile gittiği hastanede mesane kanseri teşhisi konulmuştu. Koçer Özdal, durumunun 26 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- ağırlaşması üzerine ilk önce 19 Temmuz 2018 lerde, Gümüşhane E Tipi Cezaevi’nde tutulan Şev- tarihinde Samsun Eğitim ve Araştırma Hastane- ket Saygın (61) isimli bir mahpusun geçirdiği kalp si’ne, daha sonra ise Samsun 19 Mayıs Üniversi- krizi sonucu yaşamını yitirdiği iddia edildi. tesi Hastanesi’ne ve Ankara Gazi Üniversitesi Tıp Zeki Güven Fakültesi’ne sevk edilmiş ama bu üç hastanede de mahpuslar için koğuş olmadığı gerekçesiyle “FETÖ/PDY Soruşturması” kapsamında tutuklu ameliyatı yapılamamıştı. Koçer Özdal, en son ola- yargılanan Bolu eski emniyet müdür yardımcısı rak Ankara Numune Hastanesi’ne sevk edilmişti. Zeki Güven, 1 Temmuz 2018 tarihinde tutulduğu Koçer Özdal’ın Ankara Numune Hastanesi’nde eli Sincan 1 Nolu F Tipi Cezaevi’nde yaşamını yitirdi. ve iki ayağı yatağa kelepçeli bir şekilde tedavi gör- Basında yer alan haberlerde, Zeki Güven’in ölüm düğü; 24 Ağustos 2018 tarihinde bilincinin kapan- nedeninin kalp krizi olduğu iddia edildi. masına rağmen kelepçelerinin çözülmediği ve eli Nesrin Gençosman ve ayakları kelepçeli bir vaziyette yaşamını yitirdiği öğrenildi. 12 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Ordu Cezaevi’nde yaklaşık iki aydır tutuklu Musa Gülbeyaz bulunan Nesrin Gençosman (30) isminde bir kadın 18 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- mahpusun, sağlık durumunun ağırlaşması üzerine den, Musa Gülbeyaz isimli 97 yaşındaki hasta bir hastaneye kaldırıldığı ve bir hafta sonra yaşamını mahpusun 16 Eylül 2018 tarihinde Menemen R yitirdiği öğrenildi. Haberde, Nesrin Gençosman’ın Tipi Cezaevi’nde yaşamını yitirdiği öğrenildi. 31 cezaevinde zatürre olduğu ve ilaçlarının hafta sonu Ocak 2014 tarihinden beri cezaevinde olan Musa

72 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

Gülbeyaz’ın son aylarda yatağa bağlı yaşadığı ve baskılara ve tek tip elbise uygulamasına karşı ken- avukatları tarafından cezasının ertelenmesi yönün- dini yaktığı öğrenildi. Vedat Özer’in annesi Raziye de yapılan tüm başvuruların reddedildiği bildirildi. Özer, basına yansıyan açıklamasında, oğlunun Ela- zığ Araştırma Hastanesi’ne kaldırdığını fakat teda- Burhan Karatay vi edilmeden cezaevine geri getirildiğini belirtti. 7 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberler- Ahmet İncir den, Giresun E Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutuklu bulunan kalp hastası Burhan Karatay (67) isimli 20 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberler- mahpusun geçirdiği kalp krizi sonucu yaşamını den cezaevi firarisi Ahmet İncir’in (28) 16 Mart yitirdiği öğrenildi. Haberlerde, Burhan Karatay’ın 2018 tarihinde evinde gözaltına alındıktan sonra beş ay önce oğluna anjiyo olması gerektiğini fakat götürüldüğü Diyarbakır E Tipi Cezaevi’nde yaşa- cezaevi idaresi tarafından buna izin verilmediğini mını yitirdiği öğrenildi. Basında yer alan haberler- söylediği belirtildi. de aileye Ahmet İncir’in kendini ayakkabı bağcık- ları ile kalorifer peteğine asarak intihar ettiğinin İbrahim Akbaba söylendiği; buna karşılık ailenin ise basına yansı- 29 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- yan açıklamasında Ahmet İncir’in psikolojik so- lerden, Edirne F Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutu- runlarının olmadığını ve olayı şüpheli gördüklerini lan hasta mahpus İbrahim Akbaba’nın, SEGBİS söylediği belirtildi. aracılığıyla hakkında açılan davanı duruşmasına Şerif Mesutoğlu katıldığı sırada geçirdiği kalp krizi sonucu öldüğü öğrenildi. Söz konusu haberlerde, 17 aydır tutuklu Derik Kaymakamı Fatih Safitürk’ün öldüğü bom- bulunan Akbaba için Edirne Sultan 1. Murat balı saldırı ile ilgili Mardin 3. Ağır Ceza Mahke- Devlet Hastanesi tarafından verilen sağlık kurulu mesi’nde açılan davanın 16 Nisan 2018 tarihinde raporunda, “ceza tehirinin gerekli olmadığı, efor görülen duruşmasında, sanıklardan Şerif Mesutoğ- gerektirmeyen durumlarda cezaevinde cezasının lu, SEGBİS aracılığıyla ifade verirken kıyafetlerinin infazını çekmesinin uygun olduğu”nun belirtildiği arasında sakladığı çakmak gazını üstüne sıkarak bildirildi. İbrahim Akbaba’nın yaklaşık 2 ay önce kendini yaktı. Vücudunda 2. ve 3. derece yanıklar Mardin E Tipi Kapalı Cezaevi’nden Edirne F Tipi oluşan Şerif Mesutoğlu’nun hastaneye kaldırıldığı Cezaevi’ne isteği dışında sevk edildiği ve diyabet ve hayati tehlikesinin olmadığı bildirildi. Şerif Me- hastalığı sonucu ampute olan bacağının yerine kul- sutoğlu’nun SEGBİS odasına çakmak gazı ve çak- landığı protezinin devlet tarafından karşılanma- mak sokmasıyla ilgili olarak adli ve idari soruştur- ması nedeniyle değiştirilmediği öğrenildi. ma başlatıldığı öğrenildi. Uğur Özlük Dr. İbrahim Halil Özyavuz 11 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 3 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- den Eskişehir H Tipi Cezaevi’nde Uğur Özlük isimli lerden, “FETÖ/PDY Soruşturması” kapsamında şizofreni hastası bir mahpusun 5 aydır tek kişilik Bylock kullandığı iddiasıyla tutuklanan radyoloji bir hücrede kaldığı öğrenildi. Uğur Özlük’ün ablası uzmanı Dr. İbrahim Halil Özyavuz’un 1 Haziran Asiye Özlük, 11 Ocak 2018 tarihinde basına yan- 2018 tarihinde intihar ettiği iddiasıyla kaldırıldığı sıyan açıklamasında kardeşinin cezaevinde 3 kez Haseki Devlet Hastanesi’nde 3 Haziran 2018 tari- gardiyanların saldırısına uğradığını ve “Biz PKK’lı- hinde yaşamını yitirdiği öğrenildi. ları burada yaşatmayız. Sizi burada besleyeceğimizi Davut Demirkale mi sanıyorsunuz? Leşinizi ailenize göndereceğiz” denilerek tehdit edildiğini belirtti. Asiye Özlük 14 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan ha- ayrıca şizofreni hastası kardeşinin cezaevinde 2 kez berlerden, 8 Temmuz 2018 tarihinde “FETÖ/PDY intihar girişiminde bulunduğunu ifade etti. Soruşturması” kapsamında tutuklanan Davut De- mirkale isimli bir mahpusun tutulduğu Mersin E Vedat Özer Tipi Cezaevi’nde yaşamını yitirdiği öğrenildi. Ha- 2 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- berde Davut Demirkale’nin kendini çarşafla asarak den Elazığ F Tipi Cezaevi’nde kalan Vedat Özer intihar ettiği iddia edildi. isimli bir mahpusun cezaevindeki hak ihlallerini

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 73 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Ersin Ürkek dar ilacı nasıl sokacağım. Zorla içirdiler. Daha fazla sorma anne, benim ölümüm olur” dediğini; 23 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- konuyla ilgili görüştüğü Köroğlu Devlet Hastane- lerde, Bolu T Tipi Cezaevi’nde tutulan Ersin Ürkek si’nde görevli doktorun ise kendisine “Raporluk bir isimi bir mahpusun ilaç içerek intihar girişiminde şey yoktu. Biz midesini yıkatıp gönderdik, ne uzatı- bulunduğu iddia edildi. Ersin Ürkek ile görüşen yorsun” dediğini belirtti. annesi, basında yer alan açıklamasında oğlunun kendisine “Ben intihar etmedim. Cezaevine o ka-

74 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

3.2. İŞKENCE VE DIĞER KÖTÜ MUAMELE

7 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde Yine 10 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan Hatay T Tipi Çocuk Cezaevi’nde kalan ve yaşları haberlerden Osmaniye 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde 13 ile 16 arasında değişen 3 kız çocuğunun avukat mahpusların yaşadıkları hak ihlallerine ilişkin yaz- ve aile görüşlerinde gardiyanlar tarafından cinsel dıkları mektuplara el konulduğu; avukat görüşü, taciz boyutuna ulaşacak şekilde çıplak aramaya aile görüşü, hastane sevki sırasında mahpuslara maruz bırakıldıkları iddia edildi. Siyasi nedenlerle kimlik kartı taşıma dayatması yapıldığı ve bunu tutuklanan 3 çocuk mahpusun ayrıca adli suçlar- kabul etmeyen mahpusların görüşe çıkartılmadığı, dan tutuklu erkek çocuk mahpusların sözlü taci- hastaneye götürülmediği ve haklarında soruşturma zine de uğradığı belirtildi. açıldığı öğrenildi. Ayrıca kelepçeli muayeneyi kabul etmedikleri için mahpusların sağlık hakları- 6 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde nın engellendiği, mahpuslara gönderilen kitap ve Manisa Alaşehir M Tipi Cezaevi’nde kalan Cihat dergilerin kendilerine teslim edilmediği, koğuş- Çelik isimli bir mahpusun Kürt olduğu gerekçe- larda yapılan aramalarda mahpuslara ait kişisel siyle gardiyanların ve diğer mahpusların fiziksel eşyalara el konulduğu belirtildi. saldırısına uğradığı iddia edildi. Cihat Çelik’in babası, basına yansıyan açıklamasında, bir gardiya- Kırıkkale F Tipi Cezaevi’nde tutulan mahpusla- nın 1 Ocak 2018 tarihinde Cihat’ın kaldığı koğuş- rın, basına ulaşan mektuplarında maruz kaldıkları taki diğer mahpuslara “Hiç Cihat’ı okşadınız mı” hak ihlallerini açıkladıkları öğrenildi. Mahpusların dediğini ve sonrasında oğlunun onlar tarafından mektuplarına göre, OHAL öncesinde ayda bir kez ağır bir şekilde dövüldüğünü belirtti. Gardiyanla- yapılan açık görüşler artık 2 ayda bir yapılmakta- rın ve diğer mahpusların fiziksel şiddetine uğrayan dır; mahpuslara gönderilen kitaplar kendilerine Cihat Çelik’in şu anda tek kişilik bir hücrede kal- teslim edilmemektedir; mahpusların sohbet, spor dığı ve maruz kaldığı olayla ilgili olarak İHD İzmir hakları kısıtlanmıştır; mahpusların kaldıkları oda- Şubesi’ne başvuruda bulunulduğu öğrenildi. larda yapılan aramalar sırasında gardiyanlar kışkır- tıcı bir şekilde mahpusların kişisel eşyalarını dağıt- 10 Ocak 2018 tarihinde basına yansıyan haberlerden maktadır; hasta mahpusların tedavileri gecikmeli Elazığ E Tipi Cezaevi’nde kalan 35 mahpusun kişisel olarak yapılmaktadır; havalandırmalara odaların eşyalarını bile yanlarına almalarına izin verilmeden, içlerini de görecek şekilde kameralar konulmuştur. istekleri ve iradeleri dışında Elazığ 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’ne sevk edildiği öğrenildi. Mah- 11 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberler- pusların Elazığ 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi den Eskişehir H Tipi Cezaevi’nde Uğur Özlük isimli girişinde çıplak aramayı kabul etmemesi üzerine, şizofreni hastası bir mahpusun 5 aydır tek kişilik mahpusların gardiyanlar tarafından ters kelepçelen- bir hücrede kaldığı öğrenildi. Uğur Özlük’ün ablası diği ve daha sonra gardiyanların fiziksel şiddetine Asiye Özlük, 11 Ocak 2018 tarihinde basına yan- maruz kaldıkları öğrenildi. Sevk edilen mahpuslar sıyan açıklamasında kardeşinin cezaevinde 3 kez ile koridorda karşılaşan ve onlara zafer işareti yapan gardiyanların saldırısına uğradığını ve “Biz PKK’lı- bir başka mahpusun da gardiyanların fiziksel şidde- ları burada yaşatmayız. Sizi burada besleyeceğimizi tine maruz kaldığı bildirildi. mi sanıyorsunuz? Leşinizi ailenize göndereceğiz” denilerek tehdit edildiğini belirtti. Asiye Özlük 10 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberler- ayrıca şizofreni hastası kardeşinin cezaevinde 2 kez den Osmaniye 1 Nolu T Tipi Cezaevi’ne sevk edi- intihar girişiminde bulunduğunu ifade etti. len 3 mahpusun cezaevi girişinde çıplak aranmak istendiği, bunu kabul etmemeleri üzerine fiziksel 14 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- şiddet kullanılarak çıplak aramaya maruz bıra- lerden Antalya L Tipi Cezaevi’nde avukat görüşü kıldıkları öğrenildi. Ayrıca günde 3 defa yapılan öncesinde maruz kaldığı çıplak arama dayatmasını sayımlarda mahpusların askeri düzende durmaya kabul etmeyen Mehmet Şeren isimli bir mahpu- zorlandığı, bunu kabul etmeyenlerin ise yerde sun görüş sonrası gardiyanların fiziksel şiddetine sürüklenerek havalandırmaya çıkartıldığı ve orada maruz kaldığı öğrenildi. fiziksel şiddete maruz bırakıldığı bildirildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 75 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Silivri 9 Nolu Cezaevi’nde kalan mahpusların 2017 başlangıç” diyen gardiyanların fiziksel şiddetine yılı Kasım ayı içinde maruz kaldıkları hak ihlal- maruz kaldığı ve buna bağlı olarak yüzünde izler lerine ilişkin hazırladıkları rapor 15 Ocak 2018 olduğu belirtildi. Ayrıca talep etmesine rağmen tarihinde basında yer aldı. Buna göre, mahkeme Nurullah Semo’ya darp raporu verilmediği öğre- dönüşü ring aracındaki kamerayı kapattıkları nildi. gerekçesiyle maruz kaldıkları saldırı ile ilgili Hasan 24 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde Farsak, Hüseyin Süngü, Mehmet Manas Doğanay, Tarsus T Tipi Kadın Cezaevi’nde 22 Ocak 2018 Şerif Turunç ve Tahsin Sağaltıcı’nın yaptığı baş- tarihinde gardiyanların koğuşlarda arama yaptığı vuruya ilişkin savcılık kovuşturmaya yer olmadı ve arama sırasında banyoda olan mahpusların karar verdi. Yılmaz Viraner ve Hakan İnci isimli giyinmelerine izin verilmeden sayılmak istendiği mahpusların avukat görüşlerinden sonra kaldıkları iddia edildi. Bunu kabul etmeyen mahpusların gar- odalara götürülürken gardiyanların fiziksel şidde- diyanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı ve saç- tine maruz kaldığı öğrenildi. Ayrıca mahpusların larından tutularak yerlerde sürüklendiği belirtildi. revire dilekçe yazdıktan en az 10 gün sonra çıkarıl- dığı; havalandırmaların üstünün tel kafes ile örtül- Tarsus T Tipi Kadın Cezaevi’nden 23 Ocak 2018 düğü; mahpusların yazdığı veya onlara gelen mek- tarihinde tahliye olan Şehriban Erdem, 25 Ocak tupların muhataplarına verilmediği; mahpusların 2018 tarihinde basında yer alan açıklamasında, 22 yanlarında bulundurabilecekleri kitapların oda Ocak 2018 tarihinde yapılan sayım sırasında gar- başına 10 ile sınırlandırıldığı; haklarında toplatma diyanların mahpusları “Burayı Afrin’e çevireceğiz. kararı olmayan birçok dergi ve kitaba aralamalar Sizi de yakacağız. Hepiniz teröristsiniz” diyerek sırasında el konulduğu bildirildi. tehdit ettiğini, buna tepki gösteren mahpusların gardiyanların fiziki şiddetine maruz kaldığını ve 16 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberler- Sümeyya Gök, Nazlı Songül, Gülistan Öztekin den Tarsus 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde mahpuslara ve soyadı öğrenilemeyen Garip isimli 4 mahpu- askeri nizamda sayım verme dayatması yapıldığı ve sun yerde sürüklenerek hücreye götürüldüğünü bunu kabul etmeyen mahpusların süngerli odaya belirtti. götürülmekle tehdit edildiği öğrenildi. Haberde ayrıca aramalar sırasında mahpuslara ait eşyalara 25 Ocak 2018 tarihinde basına yansıyan haber- el konulduğu, kitapların toplandığı, Özgürlükçü lerde Alanya L Tipi Cezaevi’nde kalan Hacire Çay, Demokrasi gazetesinin mahpuslara verilmediği Ebru Şahin, Neriman Bakır ve Meral Geylani isimli belirtilmektedir. 4 kadın mahpusun muayene için götürüldükleri Antalya Devlet Hastanesi’nde muayene odasına 17 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- giren bir subayın “Doktora göğüslerinizi gösteri- lerde Silivri Cezaevi’nde Silivri İnfaz Hakimliği’nde yorsunuz bize de gösterin” diyerek kadın mahpus- davası olan İlker Altundal ve Gökhan Keskin isimli ları sözle taciz ettiği iddia edildi. iki mahpusa 696 Sayılı KHK ile getirilen tek tip elbise düzenlemesine ilişkin yönetmelik çıkartıl- 25 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberler- madan tek tip elbise giydirilmek istendiği ve bunu den Mardin E Tipi Cezaevi’nden Van T Tipi Ceza- kabul etmeyen 2 mahpusun gardiyanların fiziksel evi’ne istekleri ve iradeleri dışında sevk edilen 3 şiddetine maruz kaldığı iddia edildi. kadın mahpusun cezaevi girişinde çıplak aramaya zorlandıkları ve bunu kabul etmedikleri için fizik- 17 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- sel şiddete maruz kaldıkları öğrenildi. 3 mahpus lerden Ülkü Ocakları Ege Üniversitesi sorumlusu hakkında ayrıca disiplin soruşturması da açıldığı Fırat Yılmaz Çakıroğlu’nun ölümüyle ilgili yar- bildirildi. gılandığı davada ‘ağırlaştırılmış müebbet hapis’ cezası ile cezalandırılan Nurullah Semo isimli bir 25 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberler- mahpusun Kırıklar 1 Nolu F Tipi Cezaevi’nden den Silivri 9 Nolu Cezaevi’nde kalan 25 mahpusun sevk edildiği Kırıklar 2 Nolu F Tipi Cezaevi’nde Adana Kürkçüler F Tipi Cezaevi’ne (13 mahpus) üç kişilik bir odada tek başına kaldığı öğrenildi. ve Kırıkkale T Tipi Cezaevi’ne (12 mahpus) istek- Haberde 16 Ocak 2018 tarihinde yapılan oda ara- leri ve iradeleri dışında sevk edildikleri öğrenildi. ması sırasında Nurullah Semo’nun “Biz seni biliyo- Haberde Kırıkkale T Tipi Cezaevi’ne sevk edilen ruz. Sana neler yapacağımızı da biliyoruz. Bu daha mahpusların cezaevi girişinde çırılçıplak soyul-

76 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri duktan sonra kameraların olmadığı bir odaya alın- 11 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- dıkları ve orda yaklaşık 20 dakika fiziksel işkenceye den Afrin’e yönelik TSK operasyonu ile ilgili sosyal maruz kaldıkları, bazı mahpusların falakaya yatırıl- medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 22 Ocak dığı iddia edildi. İşkence düzeyine varan fiziki şid- 2018 tarihinde tutuklanan gazeteci İdris Yılmaz’ın det sonucunda Mehmet Özdemir isimli bir mah- götürüldüğü Elazığ 1 Nolu Yüksek Güvenlikli pusun kaval kemiğinin kırıldığı bildirildi. Cezaevi’nde tek kişilik bir hücrede tutulduğu ve temiz içme suyu dahil hiçbir ihtiyacını kantinden 27 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberler- karşılamasına izin verilmediği öğrenildi. den Gümüşhane E Tipi Cezaevi’nde kalan 5 mah- pusun askeri nizamda sayım vermeyi reddettikleri Halkın Hukuk Bürosu, 11 Şubat 2018 tarihinde gerekçesiyle gardiyanların fiziksel şiddetine maruz yaptığı açıklama ile Van Yüksek Güvenlikli Ceza- kaldığı ve daha sonra tek kişilik hücreye konul- evi’nde kalan Taner Korkmaz isimli bir mahpusun duğu öğrenildi. gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kaldığını, buna bağlı olarak bileğinin kırıldığını ve bu halde 30 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberler- saatlerce süngerli odada bekletildiğini ifade etti. den Alanya L Tipi Cezaevi’nde mahpuslara kimlik kartı taşıma dayatması yapıldığı öğrenildi. Halkın Hukuk Bürosu, 11 Şubat 2018 tarihinde yaptığı bir açıklama ile İzmir Şakran 4 Nolu Ceza- 2 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- evi’nde kalan Güven Usta isimli bir mahpusun den Bolu T Tipi Cezaevi’nden Manisa E Tipi Ceza- kargo yolu ile gelen kitapların kendisine verilme- evi’ne sevk edilen 5 mahpusun sevk sırasında fiziki mesine itiraz etmesi üzerine cezaevi görevlilerinin şiddete maruz kaldığı öğrenildi. fiziksel şiddetine maruz kaldığını duyurdu. 5 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- 11 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- lerden Afrin’e yönelik TSK operasyonu ile ilgili den Tarsus T Tipi Kadın Cezaevi’nde çok sayıda paylaşımları gerekçe gösterilerek 31 Ocak 2018 mahpusun gardiyanların fiziki şiddetine maruz tarihinde Ankara’da tutuklanan Özgürlükçü kaldığı öğrenildi. Şiddet uygulanan mahpuslardan Demokrasi gazetesi çalışanı Muhammed Barış birinin ise ağır ve ciddi sağlık sorunları bulunan Ceyhan’ın götürüldüğü Sincan 2 Nolu L Tipi Ceza- Nazlı Soglin olduğu bildirildi. evi’nde çıplak arama uygulamasını kabul etmediği için gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı 12 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- öğrenildi. Tek başına bir odaya konulan Muham- den Düzce T Tipi Cezaevi’nde kalan A. Z. B. isimli med Barış Ceyhan’ın ayrıca zorla saçı ve sakalının bir mahpusun, TSK’nin Afrin’e yönelik operas- kesildiği, tabağı olmadığı gerekçesiyle kendisine yonu ile ilgili haberler sırasında yaptığı yorumlar yemek verilmediği, tabağın yanı sıra sabun su gibi nedeniyle B. U. ve Ş. K. isimli iki mahpus tarafın- temel ihtiyaçlarının karşılanmadığı bildirildi. dan dövüldüğü öğrenildi. A. Z. B.’nin başına aldığı darbeler nedeniyle yaralandığı ve Atatürk Devlet 6 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- Hastanesi’ne kaldırıldığı bildirildi. den Silivri 9 Nolu Cezaevi’nde kalan mahpusların hastaneye veya mahkemeye götürülürken saatlerce 13 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- elleri kelepçeli bir vaziyette nezarethanede bekletil- lerden, Tekirdağ 2 Nolu Cezaevi’nde maruz kal- diği öğrenildi. dığı hak ihlallerinin ve transfobik uygulamaların son bulması ile cinsiyet geçiş ve tedavi hakkı için 6 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde 25 Ocak 2018 tarihinden beri ölüm orucuna olan Şakran T Tipi Cezaevi’nden Patnos L Tipi Cezae- trans kadın Diren Coşkun’a cezaevi idaresi tara- vi’ne sevk edilen mahpusların cezaevi girişinde çıp- fında 3 ay çeşitli faaliyetlere katılmama cezası veril- lak aramayı kabul etmedikleri için gardiyanların diği öğrenildi. Diren Coşkun ile cezaevinde görü- fiziksel şiddetine maruz kaldığı ifade edildi. şen İstanbul LGBTİ Dayanışma Derneği Yönetim 7 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- Kurulu Üyesi ve Demokratik Kadın Hareketi Söz- den Tarsus T Tipi Cezaevi’nde gardiyanların fiziki cüsü Kıvılcım Arat, basına yansıyan açıklamasında, şiddetine maruz kalan ve bu durumu gösterir rapor Coşkun’un ayrıca gardiyanların fiziksel şiddetine alan 3 mahpusa toplam 17 gün hücre cezası veril- maruz kaldığını, yapılan bir arama sırasında taciz diği öğrenildi. edildiğini belirtti.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 77 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

14 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- 17 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Osmaniye 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde lerden Rize Kalkandere L Tipi Cezaevi’nde ceza- kalan siyasi mahpusların sayımlar sırasında askeri evi idaresinin mahpuslara 19 Şubat 2018 tarihin- düzende durmadıkları gerekçesiyle fiziksel şiddete den itibaren sayımların mahpuslar ayakta olacak maruz kaldığı öğrenildi. şekilde yapılacağını söylediği öğrenildi. 14 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 18 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- den Tarsus T Tipi Kadın Cezaevi’nde Nazlı Soglin, den Tekirdağ 2 Nolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan Sümeyye Gök, Garibe Gezer ve Gülistan Tekin Cemal Bozkurt isimli siyasi mahpusun tek kişilik isimli 4 mahpusun fiziksel şiddet uygulanarak hüc- hücrede tutulduğu öğrenildi. Haberde ayrıca gar- reye konulduğu ve yaklaşık 5 saat hücrede tutul- diyanlar tarafından darp edilen Cemal Bozkurt’a duğu öğrenildi. Ayrıca koğuşlarda yapılan arama- toplam 35 gün hücre cezası verildiği belirtilmekte- lar sırasında mahpusların yazdığı mektuplara da dir. gardiyanlar tarafından el konulduğu bildirildi. 21 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- 15 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- lerden Bolu T Tipi Cezaevi’nden Manisa Akhisar den, Bandırma T Tipi Cezaevi’nde kalan Muhar- Cezaevi’ne istekleri ve iradeleri dışında sevk edilen rem Çay isimli bir mahpusun 8 Şubat 2018 tari- 5 mahpusun sayımlarda askeri nizamda durma- hinde revire götürülürken gardiyanların sözlü ve dıkları gerekçesiyle gardiyanların fiziki şiddetine fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. Gar- maruz kaldığı öğrenildi. diyanların Muharrem Çay’ın kafasını kalorifer 21 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- peteklerine vurduğu; başına aldığı darbelere bağlı den Elazığ 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde olarak Muharrem Çay’ın kan kustuğu, yüzünün kalan mahpusların sayımlarda askeri nizamda dur- kan topladığı iddia edildi. Muharrem Çay’ın maruz madıkları gerekçesiyle gardiyanların fiziksel şid- kaldığı saldırıyı protesto etmek için kaldıkları oda- detine maruz kaldığı öğrenildi. Bir mahpusun ise nın kapısına vuran Yoldaş Bingöl ve Aziz Aslan akrabaları aracılığıyla yaşadıklarına ilişkin, “Cuma isimli iki mahpusun da gardiyanların fiziksel şid- günü (16 Şubat 2018) gardiyanlar koğuşları bastı. detine maruz kaldığı ve ayaklarından ve ellerinden Ayağa kalkıp sayım vermemizi istediler. Ancak ters kelepçelenerek götürüldükleri süngerli odada biz bunu kabul etmediğimizi söyledik. Bunun üze- 2 saat tutuldukları bildirildi. rine bize bağırarak hakaret etmeye başladılar. (…) 15 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- Hasta ve yaşlı arkadaşlarımıza da coplarla saldırıp den Elazığ E Tipi Cezaevi’nde mahpusların sayım zorla ayağa kaldırmaya çalıştılar.” şeklinde açık- sırasında ayağa kalkmadıkları gerekçesiyle gardi- lama yaptığı bildirildi. yanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. 21 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- Bursa H Tipi Cezaevi’nde yaşanan insan hak- den Bitlis E Tipi Cezaevi’nden Rize Kalkandere L ları ihlallerine ilişkin Bursa Barosu İnsan Hakları Tipi Cezaevi’ne sevk edilen 6 mahpusun sevk sıra- Komisyonu tarafından hazırlanan rapor 16 Şubat sında gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı 2018 tarihinde basında yer aldı. Buna göre, 13 öğrenildi. Maruz kaldığı şiddet nedeniyle Mehmet Şubat 2018 tarihinde 10 mahpusun sayım sırasında Saki Altın (57) isimli bir mahpusun hastaneye kal- ayakta durmayı kabul etmedikleri gerekçesiyle dırıldığı bildirildi. gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı, ters 22 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- kelepçelenerek içinde yatak bulunmayan tek kişi- den Elazığ 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde lik hücrelere konulduğu ve epilepsi hastası mahpus 18 Şubat 2018 tarihinden beri mahpusların sayım- İdris Başaran’ın müdahale sonrasında epilepsi krizi lar sırasında askeri nizamda ayakta durmayı kabul geçirdiği ifade edildi. etmedikleri için gardiyanların fiziksel şiddetine 16 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- maruz kaldıkları öğrenildi. Elazığ Cezaevi’ndeki lerden Elazığ E Tipi Cezaevi’nde kalan siyasi mah- mahpuslar ile görüşen Diyarbakır Barosu Cezaevi pusların sayımlar sırasında askeri düzende durma- İzleme Komisyonu Sözcüsü Av. Önder Alçiçek, dıkları gerekçesiyle gardiyanların fiziksel şiddetine gardiyanların kamerayla koğuşlara gelip mahpus- maruz kaldığı öğrenildi. lara ayağa kalkıp kalkmayacaklarını sorduğunu,

78 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri mahpusların ayağa kalkmaması üzerine kamerala- hinde yaptığı telefon görüşmesinde can güvenliği- rın kapatıldıktan sonra hasta olanlar da dahil mah- nin olmadığını belirttiği öğrenildi. Sıddık Çakı’nın pusların fiziksel şiddete maruz kaldığını ifade etti. basında yer alan açıklamasına göre söz konusu Önder Alçiçek, ayrıca rapor almamaları için mah- cezaevinde hükümlü ve tutukluların fiziksel şid- pusların hastane ve revir sevklerinin yapılmadığını dete maruz kaldığı, kendilerine gönderilen giyecek ekledi. ve kitapların teslim edilmediği iddia edildi. 23 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 26 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- den Elazığ 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevinde den İzmir Şakran 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde kalan mahpusların işkence ve kötü muameleye maruz mahpusların havalandırma alanlarının 5 aydır tel kaldıkları öğrenildi. Diyarbakır Barosu Ceza- örgüyle kapatıldığı öğrenildi. Mahpuslardan Fikret evi İzleme Komisyonu ve İHD Diyarbakır Şubesi Kara’nın annesi Naime Emlik basına yaptığı açık- Cezaevi Komisyonu’na bağlı avukatlar yaptıkları lamada tel örgünün yanı sıra tek tip elbise dayat- basın açıklamasıyla söz konusu cezaevinde yaşanan masını, kitap kısıtlamasını ve sohbet hakkının hak ihlalleri iddialarıyla ilgili gözlem ve tespitlerini engellenmesini protesto eden oğluna 20 ay görüş kamuoyu ile paylaştılar. Basın açıklamasında, mah- yasağı cezası verildiğini ifade etti. puslara ayakta sayım dayatması yapıldığı, kabul 26 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- etmeyenler hakkında tutanak tutulduğu, ardından lerde Tarsus T Tipi Kapalı Cezaevi’ndeki kadın bu mahpusların ağır hakaret ve tehditlere (hatta mahpusların kaldığı koğuşlarda arama ve sayımla- ölüm tehdidi), fiziki şiddet ve işkenceye maruz kal- rın kamera eşliğinde yapıldığı, mahpuslara ayakta dıkları bildirildi. Görüştükleri mahpuslarda gözle sayım dayatması olduğu ve buna karşı çıkan mah- görülür işkence izleri (vücudun değişik yerlerinde pusların kamera ile tespit edildiği, buna bağlı ola- şişlik, morarma ve sarı renkli ekimozlar) tespit rak da çeşitli cezaların ve fiziksel şiddetin uygulan- ettiklerini belirten avukatlar, buna karşın mahpus- dığı, mahpusların çeşitli tehditlere maruz kaldığı ların revire ve hastaneye sevklerinin yapılmadığını iddia edildi. ifade ettiler. Ayrıca açıklamada cezaevi yönetimi hakkında suç duyurusunda bulunulacağı belirti- 26 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- lirken Adalet Bakanlığı ve TBMM İnsan Hakları den bir süre önce Bolu F Tipi Kapalı Cezaevi’nden İnceleme Komisyonu gerekli yasal süreci ve çalış- Akhisar T Tipi Kapalı Cezaevi’ne sevk edilen ikisi mayı başlatmak üzere göreve davet edildi. hasta (Hüseyin Sarı, Hasan Şaşmaz) 5 mahpusun (Rıdvan Çelik, Reber İldem ve Nidai Tezer) ayakta 24 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- sayım vermedikleri gerekçesiyle gardiyanların den Kırıklar F Tipi Cezaevi’nde kalan Zeki Bulut fiziksel şiddetine maruz kaldıkları öğrenildi. isimli mahpusun Kandıra 2 Nolu F Tipi Cezaevi’ne sevk edildiği ve sevk sırasında çıplak aramaya zor- 26 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- landığı öğrenildi. Çıplak aramaya karşı çıkması den İzmir Ödemiş T Tipi Cezaevi ile Menemen R üzerine Zeki Bulut’un gardiyanlar ve jandarmala- Tipi Cezaevi’nde kalan mahpusların hak ihlalle- rın fiziksel şiddetine maruz kaldığı bildirildi. rine uğradıkları öğrenildi. Zindanlarla Dayanışma İnisiyatifi Sözcüsü Sema Altan ve İnsan Hakları 24 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- Derneği Cezaevi Komisyonu üyesi avukat Zafer lerden Rize Kalkandere L Tipi Cezaevi’nde askeri İncin, söz konusu cezaevlerinde yaptıkları göz- nizamda ayakta sayım vermeyi kabul etmeyen lem ve tespitleri kamuoyu ile paylaştılar. Altan ve mahpusların gardiyanların fiziksel şiddetine İncin basına yaptıkları açıklamalarda Ödemiş T maruz kaldığı öğrenildi. 150 kadar siyasi mahpu- Tipi Cezaevi’nde kitaplara kısıtlama getirildiğini, sun maruz kaldığı şiddet sonucunda yaklaşık 40 hasta mahpusların tecritte tutulduğunu ve hak mahpusun yaralandığı, bazı mahpusların kafa, kol ihlallerine karşı çıkan mahpuslar hakkında disiplin ve burunlarında kırıkların olduğu iddia edildi. soruşturması açıldığını, Menemen R Tipi Cezae- Yine 25 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan vi’nde kalan hasta mahpusların avukat görüşünden haberlerden, Elazığ 2 Nolu Yüksek Güvenlikli sonra odalarının basıldığını ve doktora ulaşmaları- Kapalı Cezaevi’nde kalan Adnan Çakı isimli mah- nın engellendiğini ifade ettiler. pusun ağabeyi Sıddık Çakı ile 22 Şubat 2018 tari-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 79 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Halkın Hukuk Bürosu, 26 Şubat 2018 tarihinde sek Güvenlikli Cezaevi’ne polis eşliğinde getirilen sosyal medya üzerinden yaptığı açıklama ile Tekir- 4 kişinin zorla çıplak aramaya maruz bırakıldığı, dağ 1 Nolu T Tipi Cezaevi’nde tutulan 9 mahpusun regl olan bir kişinin pedine dahi bakıldığı öğre- (Ali Ülgü, Mert Avcı, Hakan Karabey, Umut Abay, nildi. 8 gün gözaltında bulunan 4 kişinin İstanbul Karip Polat, İbrahim Yılmaz, İsmail Kara, Murat Emniyet Müdürlüğü Terörle Mücadele Şubesi’nde Topçi) kaldıkları odaya gelen yaklaşık 50 gardiya- zorla parmak izi alma, çıplak arama, yere yatırarak nın fiziksel şiddetine maruz kaldığını, 5 kişinin ters arama gibi kötü muameleye maruz kaldıkları bil- kelepçelenerek yaklaşık 6 saat süngerli odada tutul- dirildi. duğunu duyurdu. Gardiyanların şiddetine maruz 3 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberler- kalan mahpusların yüzlerinde ve vücutlarında izler den Bayburt Cezaevi’nde kalan Vesile Yüksel isimli olduğu fakat cezaevinde doktor olmadığı gerekçe- mahpusun ve cezaevinde kendisiyle birlikte kalan 3 siyle revire çıkartılmadığı bildirildi. ve 5 yaşındaki çocuklarının askeri sayım dayatma- 1 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden sına maruz bırakıldığı öğrenildi. Rize Kalkandere L Tipi Kapalı Cezaevi’nde kalan 5 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberler- mahpuslardan 17’sinin 19 Şubat 2018 tarihinde den Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) Eş Genel maruz kaldıkları fiziksel şiddet nedeniyle hasta- Başkanı Mehmet Arslan’ın 19 Şubat 2018 tarihinde neye kaldırıldığı öğrenildi. Özgürlükçü Hukukçu- sevk edildiği Rize Kalkandere L Tipi Cezaevi giri- lar Platformu (ÖHP) Van Şubesi’nin 26 Şubat 2018 şinde çıplak arama uygulamasını kabul etmediği tarihinde söz konusu cezaevinde gerçekleştirdiği gerekçesiyle kamerasız bir odada yaklaşık 10 gar- görüşmelerle ilgili basında yer alan açıklamasında, diyanın fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. mahpuslara ayakta sayım ve zorla çıplak arama Gördüğü şiddet sonucu bayılan Mehmet Arslan’ın dayatması yapıldığı, bunu kabul etmeyen mahpus- revire götürüldüğü fakat darp raporu düzenlenme- ların gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı diği bildirildi. belirtildi. Ayrıca doktorlar tarafından mahpusla- rın maruz kaldıkları şiddet olayını belgeleyen her 5 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden hangi bir rapor verilmediği iddia edildi. Cezaevini Erzincan T Tipi Cezaevi’nde kalan mahpusların ziyaret eden söz konusu heyet, görüşme yaptıkları görüş sırasında ve ailelerinin gözü önünde yüzleri Süleyman Kaya, Mehmet Saki Altın, Orhan Fidan, maskeli gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kal- Cenk Ahmet Ultan, Nurettin Vural, Suat Öner ve dığı öğrenildi. soy ismi öğrenilemeyen Mehmet isimli mahpuslar- 5 Mart 2018 tarihinde Tarsus Kadın Cezaevi’nde dan edindikleri 19 Şubat 2018 tarihinde 40 kadar tutulan hamile bir mahpusun götürüldüğü has- mahpusun yaklaşık 100-150 gardiyanın fiziksel taneden dönüşte çıplak aramama uygulamasına şiddetine maruz kaldığı, işkence ve kötü muame- maruz bırakıldığı öğrenildi. Bu uygulamayı pro- lenin ardından mahpusların 3 saat boyunca ters testo eden diğer mahpusların koğuşlarını basan kelepçe ile spor salonunda soğukta bekletildikleri gardiyanlar tarafından fiziksel şiddete maruz bıra- ve 17 mahpusun hastaneye sevk edildiği bilgisini kıldığı bildirildi. aktardı. 5 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 1 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden den İzmir Kırıklar F Tipi Cezaevi’nden Tekirdağ Silivri Yüksek Güvenlikli Cezaevi kabul noktasında 2 Nolu F Tipi Cezaevi’ne sevk edilen Mehmet Helin Bölek ile birlikte 3 kişinin çıplak aramaya Yıldırım isimli bir mahpusun çıplak aranmayı maruz bırakıldığı öğrenildi. 15 Şubat 2018 tari- kabul etmediği için gardiyanların fiziksel şiddetine hinde tahliye edilen 3 kişi, kaldıkları cezaevinden maruz kaldığı öğrenildi. çıkmadan haklarında arama kararı olduğu gerekçe- siyle gözaltına alınmış ve İstanbul’da gözaltına alı- 6 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden nan 1 kişi ile birlikte İstanbul Emniyet Müdürlüğü Tarsus Kadın Kapalı Cezaevi’nde hamile bir mah- Terörle Mücadele Şubesi’ne getirilmişlerdi. Avu- pusun çıplak aramaya maruz bırakılmasını elbise- kat Berrak Çağlar’ın basında yer alan açıklamala- lerini çıkararak protesto eden 15 kadın mahpusun, rında, 23 Şubat 2018 tarihinde haklarında yeniden gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı ve tutuklama kararı verilmesiyle birlikte Silivri Yük- süngerli odaya konulduğu öğrenildi.

80 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

6 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberler- etmedikleri gerekçesiyle her sayım sırasında gar- den Çorum L Tipi Kapalı Cezaevi’nde kalan 12 diyanların fiziksel şiddetine maruz kaldıkları öğre- mahpusun, koğuşlarda yer olmadığı gerekçesiyle nildi. bir aydır hücrede tutuldukları öğrenildi. İskenderun T Tipi Cezaevi’nde tutulan Cebrail 7 Mart tarihinde basında yer alan haberlerden Ancar isimli bir mahpus, 11 Mart 2018 tarihinde Silivri 5 Nolu L Tipi Cezaevinde kalan hasta mah- basında yer alan mektubunda, cezaevinde yaşanan pus Cengiz Sinan Halis Çelik ile mahpus Süleyman hak ihlallerini açıkladı. Mahpusların sayımlarda Altun’un sevk edildikleri kampüs hastanesinde askeri nizamda durmaya zorlandığını, bunu kabul aynı hücreye konuldukları IŞİD’lilerin saldırısına etmeyen mahpusların gardiyanların fiziki şidde- uğradığı öğrenildi. Epilepsi ve mesane kanseri olan tine maruz kaldığını, mahpuslara ait kişisel eşya- ve tekerlekli sandalye kullanan Çelik’in uğradığı lara el konulduğunu belirten Cebrail Ancar, ayrıca fiziksel şiddetle ilgili olarak cezaevi savcılığına suç mahpuslara zorla bayrak öptürüldüğünü de iddia duyurusunda bulunduğu bildirildi. etti. 20 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 12 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde den HDP İstanbul İl Yöneticisi Veysel Seyitvan ve İzmir Şakran 1 Nolu T Tipi Cezaevi’nde tutulan hasta bir mahpusun yargılandıkları davaların 8 Nusret Akbulut isimli bir mahpusun 12 Ocak 2018 Mart 2018 tarihinde görülen duruşması için götü- tarihinde hastaneye götürülürken askerler tarafın- rüldüğü Çağlayan Adliyesi’nde askerlerin fiziksel dan “Ah devletim izin verseydi, ben bu siyasilerin şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. Veysel Seyitvan, kafasında kurşun deliklerini açardım” denilerek basına yansıyan açıklamasında, yürümekte zorla- tehdit edildiği iddia edildi. nan hasta bir mahpusa askerlerin tekme attığını, 17 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberler- buna engel olmak isterken kendisine de askerlerin den Karaman M Tipi Cezaevi’nde tutulan Nezir tekme ve yumruklarla müdahale ettiklerini belirtti. Dayan’ın ailesi ile yaptığı telefon görüşmesinin Haberde darp raporu almak isteyen mahpusların “Bize ağır işkence ediyorlar” demesinin ardından bu talebinin revirde doktor olmadığı gerekçesiyle cezaevi idaresi tarafından kesildiği öğrenildi. reddedildiği bildirilmektedir. 20 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- 9 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden lerde Tarsus Kadın Cezaevi’ne çocuğu ile birlikte Tarsus T Tipi Kapalı Cezaevi’nde askeri nizamda getirilen bir kadın mahpusun çıplak arama uygu- ayakta sayım dayatmasını kabul etmeyen mah- lamasına maruz bırakıldığı ve bu esnada erkek gar- pusların gardiyanların fiziksel ve sözlü şiddetine diyanların kamera ile çekim yaptığı iddia edildi. maruz kaldığı, 17 mahpusun kaldığı bir koğuşa 10 Bu durumu öğrenen diğer mahpusların da “Çıp- kişilik yemek verildiği öğrenildi. Haberde ayrıca lak aramaya hayır” sloganları atarak üzerlerindeki bazı mahpusların yargılandıkları davaların duruş- elbiseleri çıkardıkları öğrenildi. Protesto yapan masından önce gardiyanlar tarafından “Savcının mahpuslara müdahale eden gardiyanların her okuduğu iddianameyi ve suçlamaları kabul edin. koğuştan 1 veya 2 mahpusu fiziksel şiddet uygula- Tekrar buraya geleceksiniz ve bizimle karşı karşıya yarak tek kişilik hücrelere koyduğu bildirildi. 4 gün kalacaksınız” denilerek tehdit edildiği iddia edil- boyunca tek kişilik ve çok kirli olan hücrede kalan mektedir. 12 mahpusun vücutlarında yara ve iltihaplar çıktığı 9 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberler- öğrenildi. Ayrıca haberde siyasi mahpuslara itiraf- den Elazığ 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde çılar koğuşuna gitmeleri yönünde baskı yapıldığı askeri nizamda ayakta sayım vermeyi kabul etme- iddia edilmektedir. dikleri gerekçesiyle açılan disiplin soruşturma- 20 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde sında 111 mahpusa 2 ay ziyaretçi kabulünden yok- İzmir Şakran Çocuk Cezaevi’nde tutulan A. A. sun bırakma cezası verildiği öğrenildi. (16) isimli bir çocuğun çıplak arama uygulamasını 10 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberler- kabul etmediği için 3 gardiyan tarafından kame- den Erzincan T Tipi Cezaevi’nde kalan mahpus- raların görmediği bir yere götürülerek dövüldüğü ların askeri düzende ayakta sayım vermeyi kabul öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 81 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

22 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberler- mahpusun kelepçelerinin gardiyanlar tarafından den Düzce T Tipi Cezaevi’nde Vedat Turgut isimli çözüldüğü ve Mehmet Emin Vural’ı hedef göster- bir mahpusun 6 gündür tek kişilik hücrede tutul- dikleri belirtilmektedir. duğu, ailesinin ona gönderdiği paranın hesabına 2 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haberler- yatırılmadığı öğrenildi. den Isparta E Tipi Cezaevi’nde yapılan bir arama 27 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberler- sırasında HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin den 20 Mart 2018 tarihinde Mardin E Tipi Cezae- Demirtaş’ın “Tek tip kıyafet giymektense kefen vi’nden Tarsus Cezaevine sevk edilen 41 mahpusun giyeriz” sözlerinin yer aldığı gazete kupürünü Cen- cezaevi girişinde çıplak arama dayatmasına maruz giz Akkaya isimli bir mahpusun yatağının altında kaldığı, radyo gibi bazı kişisel eşyalarının verilme- bulan gardiyanların Demirtaş ve ailesine yönelik diği öğrenildi. Haberde ayrıca ayda bir yapılması hakaret içeren ağır sözler söylediği, buna tepki gereken açık görüşün 2 ayda bir yapıldığı, koğuş- gösteren Cengiz Akkaya’nın gardiyanların fiziki ların içine kamera takıldığı, mahkemeye götürülen müdahalesine maruz kaldığı öğrenildi. Yaşanan- 3 mahpusun dönüşte ters kelepçelenerek asker- lar sonrasında açılan disiplin soruşturması netice- lerin fiziksel şiddetine maruz kaldığı, sayımlarda sinde Cengiz Akkaya’ya 11 gün hücre cezası veril- mahpusların yüzlerinin zorla gardiyanlara doğru diği bildirildi. çevrildiği ve bunu kabul etmedikleri gerekçesiyle 5 Nisan 2018 tarihinde Kürkçüler F Tipi Cezaevi’n- 5 mahpusun (Nusret Kaya, Ekrem Baydoğan, M. den Tarsus T Tipi Cezaevi’ne sevk edilen Özgür Fatih Bingöl, Serhat Yıldırım ve Vahdettin Çoban) Toplum dergisi çalışanı Mevlüt Gür’ün ayakta fiziksel şiddet kullanılarak süngerli odaya götürül- sayım dayatmasını kabul etmediği için gardiyan- düğü belirtilmektedir. ların fiziksel şiddetine maruz kaldığı ve süngerli 28 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- odaya götürüldüğü öğrenildi. lerden İzmir Şakran 4 Nolu T Tipi Cezaevi’nde 6 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- kalan Abdülcelil Erinfik isminde bir mahpusun lerde KHK ile kapatılan DİHA muhabiri Nedim ailesi ile yaptığı telefon görüşmesinin cezaevinde Türfent’in 26 Nisan 2017 tarihinden beri Van maruz kaldıkları fiziksel şiddeti anlatırken kesil- Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tek kişilik hücrede diği öğrenildi. Eşi telefon görüşmesi kesilmeden tutulduğu öğrenildi. Nedim Tüfent, 13 Mayıs 2016 önce Abdülcelil Erinfik’in “Gardiyanlar beni ve tarihinde tutuklanmış ve 15 Aralık 2017 tarihinde bazı arkadaşlarımızı feci şekilde darp etti. Ardın- Hakkari 2. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından ‘örgüt dan hastaneye götürülürken ve hastaneden cezae- üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay hapis cezası ile vine getirilirken darp edildik. Geri getirildiğimizde cezalandırmıştı. hücrelere konulduk. Halen hücrelerde tutuluyo- ruz. Acil bir şekilde avukatların cezaevine gelmesi 8 Nisan 2018 tarihinde basına yansıyan haberler- gerekiyor” dediğini belirtti. den Bayburt M Tipi Cezaevi’nde anneleriyle kalan çocuklar da dahil olmak üzere tüm mahpuslara 28 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden sayımlarda askeri nizamda ayakta durma zorun- Tarsus 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde kalan mahpusla- luluğu getirildiği öğrenildi. Haberde ayrıca, ceza- rın aile görüşü sırasında gardiyanların fiziksel şidde- evinde bulunan çocuklara gereksinimleri olan tine maruz kaldığı öğrenildi. Fiziksel şiddet olayın- yemeklerin verilmediği, bu nedenle çocuklarda dan sonra zorla görüş alanından çıkartılan ailelerin kilo kaybı yaşandığı; cezaevi idaresi tarafından cezaevi savcısı ile görüşme talebinde bulunduğu verilen yemeklerden dolayı son bir hafta içinde 10 fakat savcının cezaevinde olmadığı gerekçesiyle kadın mahpusun zehirlendiği belirtilmektedir. görüşmenin gerçekleşmediği bildirildi. 10 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- 2 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Tekirdağ 2 Nolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan lerde Adana Kürkçüler F Tipi Cezaevi’nde kalan Cemal Bozkurt isimli bir mahpusun gardiyanların Mehmet Emin Vural isimli bir mahpusun 28 Mart fiziksel şiddetine maruz kaldığı iddiasıyla yaptığı 2018 tarihinde IŞİD’li bir mahpusla aynı araca suç duyurusu hakkında Tekirdağ Cumhuriyet Baş- konulduğu ve araç içinde IŞİD’li mahpusun Emin savcılığı tarafından kovuşturmaya yer olmadığı Vural’a saldırdığı iddia edildi. Haberde İŞİD’li kararı verildiği öğrenildi.

82 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

11 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haberler- cezaevlerinde tedavi için hastaneye götürülen den Silivri 6 Nolu LTipi Cezaevi’nde 28 Mart 2018 mahpuslara çift kelepçe uygulaması başlatıldığı tarihinde yapılan açık görüş sırasında mahpuslara öğrenildi. ve ailelerine gardiyanlar tarafından fiziksel şiddet 23 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haberler- uygulandığı öğrenildi. den Şakran 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde bir koğuşta 11 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- yapılan arama sırasında Coşkun Şimşek isimli bir lerden Silivri 9 Nolu L Tipi Cezaevi’nde Gökhan mahpusun ağır fiziksel şiddete maruz kaldığı ve Güneş isimli bir siyasi mahpusun ameliyat edil- buna bağlı olarak sağ ayağının kırıldığı öğrenildi. dikten sonra hastanede IŞİD üyesi olmak iddia- Sağ omuzunda yaralandığı bildirilen Ulaş İnci sıyla yargılanan mahpuslar ile aynı nezarethaneye isimli bir mahpusun ise ters kelepçelenerek tek konulduğu öğrenildi. kişilik hücreye konulduğu bildirildi. Halkın Hukuk Bürosu, 11 Nisan 2018 tarihinde 26 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haberler- yaptığı açıklama ile Bolu F Tipi Cezaevi’nde tutu- den Kulp Belediye Eş Başkanı Sadiye Sürer Baran’ın lan Ayberk Demirdöğen ve Latif Mollaahmetoğlu sevk edildiği Osmaniye 1 Nolu T Tipi Cezaevi’nde isimli iki mahpusun kaldıkları odanın havalandır- çıplak arama dayatmasına ve gardiyanların sözlü masında ters kelepçelendikleri ve daha sonra yarım şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. saat gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kaldık- 2 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- larını duyurdu. lerden Silivri 2 Nolu L Tipi Cezaevi’nde tutulan 12 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- 4 mahpusun (Mustafa Tezel, Adar Temel, Özenç lerde Ağrı Patnos L Tipi Cezaevi’nde TİT adı Özyürek ve Maksut Toprak) 12 Nisan 2018 tari- altında özel bir ekip kurularak mahpuslara işkence hinde görüş sonrasında kaldıkları koğuşlara edildiği iddia edildi. dönerken tek sıra halde duvar dibinden yürümeyi reddettikleri gerekçesiyle gardiyanların fiziksel şid- 13 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- detine maruz kaldığı öğrenildi. lerden Urfa T Tipi Cezaevi’nden Elazığ Cezaevi’ne sevk edilen Remziye Karadağ’ın götürüldüğü Ela- 3 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- zığ Cezaevi’nde çıplak arama dayatmasını kabul lerden Elazığ 1 Nolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan etmediği için gardiyanların fiziksel şiddete maruz Nurullah Doğan isimli bir mahpusun kendisine kaldığı öğrenildi. gönderilen kargoyu almaya giderken koridorda karşılaştığı arkadaşına selam verdiği gerekçesi ile 14 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haberler- gardiyanlar tarafından kamera olmayan bir odaya den Tarsus Kadın Cezaevi’nde sayımlarda askeri götürülerek fiziksel şiddetine maruz bırakıldığı ve nizamda ayakta durma dayatmasın kabul etmeyen daha sonra tek kişilik bir hücreye konulduğu öğre- mahpusların gardiyanların fiziksel şiddetine maruz nildi. Nurullah Doğan’ın rapor almak için doktora kaldığı öğrenildi. çıkma talebinde bulunduğu fakat bu talebin yerine 16 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- getirilmediği bildirildi. lerden Manisa T Tipi Cezaevi’nde mahpusların 14 7 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- kişilik koğuşlarda 26 kişi kaldığı, cezaevi girişinde den İzmir Kırıklar 1 No’lu F Tipi Cezaevi’nde tutu- mahpusların çıplak arama dayatmasına maruz kal- lan 2 mahpusun 17 Nisan 2018 tarihinde hastaneye dığı öğrenildi. sevkleri sırasında jandarmanın fiziksel şiddetine 20 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- maruz kaldığı öğrenildi. lerden Bolu F Tipi Cezaevi’nde kalan Emrah Yayla 7 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- isimli bir mahpusun 16 Nisan 2018 tarihinde ailesi lerden Ödemiş T Tipi Cezaevi’nde tutulan siyasi ile yaptığı telefon görüşmesinin “Pazartesi yapılan mahpusların ayakta sayım dayatmasını kabul işkenceden sonra Adli Tıp’a sevkimiz yapılmadı, etmedikleri gerekçesiyle gardiyanların fiziksel şid- revire çıkartılmadık, bilginiz olsun…” dedikten detine maruz kaldıkları öğrenildi. sonra kesildiği öğrenildi. 7 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 22 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haberler- den İskenderun M Tipi Cezaevi’nde tutulan mah- den Silivri, Van, Bolu, Diyarbakır ve Mersin’deki

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 83 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 pusların Kürtçe konuştukları gerekçesiyle gardi- nildi. Haberde ayrıca maruz kaldığı fiziksel şiddet yanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. sonucu kaburgası zedelenen Mehdi Boz’un tedavi- sinin yapılmadığı belirtilmektedir. 8 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- den, Elazığ 1 Nolu Cezaevi’nde arkadaşına selam 18 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- verdiği gerekçesiyle gardiyanların fiziksel şidde- lerden Van’ın Erciş ilçesinde yayın yapan Gazete tine maruz kalan Nurullah Doğan’ın annesi Torun Yaşam’ın Genel Yayın Yönetmeni İdris Yılmaz’ın Doğan’ın savcılık iznine rağmen oğluyla görüştü- Elazığ 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde 4 rülmediği öğrenildi. aydır tek kişilik bir hücrede tutulduğu, radyo ve televizyon verilmediği ve maruz kaldığı hak ihlal- 15 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- leri ile ilgili gazetelere gönderdiği mektupların san- den Urfa Hilvan 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde kalan sürlendiği öğrenildi. kadın mahpusların, 10 kişilik koğuşlarda 30 kişi kalmaya zorlandığı, 3 aydır revir haklarını kullana- 18 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- madıkları ve gardiyanların sözlü şiddet ve hakaret- den Denizli Bozkurt Kadın Açık Cezaevi’nde adli lerine maruz kaldıkları öğrenildi. mahpusların yanı konulan Rıfkiye Belpınar isimli bir siyasi mahpusun diğer mahpuslar tarafın- 17 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- dan tehdit edildiği öğrenildi. Söz konusu haberde lerden, 15 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul Atatürk önlem alınması için başvurduğu cezaevi idaresinin Havalimanı’nda gözaltına alınarak tutuklanan ve Rıfkiye Belpınar’a “Cezaevinde kalan kadınlar ara- Bakırköy Kadın Cezaevi’ne konulan Pınar Aydın- sında asker şehit aileleri var. Bu nedenle güvenli- lar’ın cezaevi girişinde çıplak arama dayatmasını ğinin garantisini veremeyiz” yanıtını verdiği iddia kabul etmediği için gardiyanların fiziksel şiddetine edildi. maruz kaldığı öğrenildi. 18 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- 17 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- lerden Bafra Açık Cezaevi’nde tutulan Oğuzhan den, Elazığ 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde İnce isimli bir mahpusun gardiyanlar tarafından kalan Yasin Güngör isimli mahpusun, tek kişilik “Burada Marksist Leninistler gibi sakalla gezemez- hücreye konarak gardiyanların fiziksel şiddetine sin. Kesmezsen kapalı cezaevine yollayacağız, zorla maruz kaldığı, revire götürülmediği, hastane sev- keseceğiz” denilerek tehdit edildiği öğrenildi. kinin yapılmadığı ve olayla ilgili Elazığ Cumhuri- yet Başsavcılığı’na göndermek istediği dilekçeye de 22 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- cezaevi idaresince el konulduğu öğrenildi. Gün- den Mardin E Tipi Cezaevi’nden Bolu F Tipi Ceza- gör’ün avukatı tarafından gardiyanlar ve cezaevi evi’ne sevk edilen Enes Taşkın isimli bir mahpusun idaresi hakkında suç duyurusunda bulunulduğu sevk sırasında geçici olarak 3 gün tutulduğu Sincan bildirildi. 2 Nolu F Tipi Cezaevi’nde İŞİD davalarından yar- gılanan mahpuslarla aynı odaya konulmak isten- 18 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- diği ve bunu kabul etmemesi üzerine gardiyanların lerden Balıkesir Kepsut Cezaevi’nde tutulan Dilan fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. Haberde Uludağ isimli mahpusun gardiyanların fiziksel şid- ayrıca Enes Taşkın’ın Sincan 2 Nolu F Tipi Ceza- detine maruz kaldığı öğrenildi. Rapor almak iste- evi girişinde çıplak arama uygulamasını ve sayım- yen Dilan Uludağ’ın bu talebinin cezaevi idaresi larda askeri nizamda durmayı kabul etmediği için tarafından “doktor yerinde değil” denilerek redde- de gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı dildiği bildirildi. belirtildi. 18 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 31 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- den ağır hasta mahpus Mehdi Boz’un sevk edildiği lerden Tarsus Kadın Cezaevi’nde maruz kaldık- Elazığ T Tipi Cezaevi’nin girişinde çıplak aran- ları çıplak arama dayatmasını protesto etmek için mayı kabul etmediği gerekçesiyle gardiyanların eylem yapan 13 mahpusun 3 gün boyunca hakla- ve jandarmanın fiziksel şiddetine maruz kaldığı, rında verilen bir ceza olmamasına rağmen hücrede sonrasında ters kelepçeli bir vaziyette götürül- tutulduğu ve bu süre içinde su verilmediği öğre- düğü süngerli odada yaklaşık 5 saat tutulduğu ve nildi. daha sonra tek kişilik bir hücreye konulduğu öğre-

84 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

2 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- grevi yapacağı bildirildi. Evin Keve’nin maruz kal- lerden, Kayseri Bünyan 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde dığı fiziksel şiddete ilişkin rapor aldığı ve savcılığa tutulan İbrahim Nilüfer isimli bir mahpusun gar- suç duyurusunda bulunduğu öğrenildi. diyanlar tarafından fiziksel şiddete maruz bırakıl- 6 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- dığı öğrenildi. Haberde ayrıca Bünyan 2 Nolu T lerden Osmaniye 1 Nolu T Tipi Cezaevi’nde sayım Tipi Cezaevi’nde mahpusların sohbet hakkının ve sırasında kadın mahpusların kaldığı koğuşa erkek kelepçeli muayene dayatması nedeniyle sağlık hak- gardiyanların da girmesine itiraz eden ve arala- kının engellendiği belirtildi. rında Kulp Belediye Eş Başkanı Sadiye Süer’in de Aynı haberde Tarsus Kadın Cezaevi’nde 9 kişilik oluğu mahpusların gardiyanların fiziksel şiddetine koğuşlarda 18 mahpusun kaldığı; çıplak arama maruz kaldığı öğrenildi. dayatmasını kabul etmeyen mahpusların fiziksel 10 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- şiddete maruz kaldığı; sayımlarda mahpusların lerden, Antep L Tipi Cezaevi’nde kalan Aysel Kaya askeri nizamda durma dayatmasına maruz kal- isimli bir mahpusun, hakkında hücre cezası olduğu dığı; mahpuslara 7 kitap sınırlaması getirildiği; gerekçesiyle kaldığı koğuştan zorla çıkartıldığı, koğuşlarda yapılan aramalara erkek gardiyanların koğuşta bulunan mahpusların buna tepki göster- da katıldığı; revir ve hastane sevklerinin geciktiril- mesi üzerine onların da fiziksel şiddete maruz diği; mahpusların kelepçeli muayene dayatmasına kaldığı öğrenildi. Bu esnada bir hasta mahpusun maruz kaldığı belirtildi. da fiziksel şiddete maruz kaldığı ve mahpusların 11 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- götürüldükleri cezaevi revirinde de gardiyanların lerden, İskenderun M Tipi Cezaevi’nde Kürtçe şiddet uygulamaya devam ettiği bildirildi. konuştukları gerekçesiyle gardiyanların fiziksel 12 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- şiddetine maruz kalan mahpusların yaptığı suç lerden Erzincan T Tipi Cezaevi’nde tutulan İsmet duyurusunun savcı tarafından, mahpusların maruz Karak isimli bir mahpusun sayımlarda askeri kaldıkları fiziksel şiddeti belgeleyen rapor almış nizamda ayakta durmayı kabul etmediği gerekçe- olmalarına rağmen, kanıt yok denilerek kabul edil- siyle tek kişilik hücreye konulduğu öğrenildi. mediği öğrenildi. 19 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- 19 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden İzmir Şakran Cezaevi’nde tutulan Grup lerde Elazığ 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’ne Yorum üyesi Sultan Gökçek’in kaldığı hücrede Mayıs 2018 tarihinde sevk edilen kanser hastası gardiyanların fiziksel şiddetine uğradığı öğrenildi. mahpus Mehdi Boz’un cezaevi girişinde çıplak ara- mayı kabul etmediği gerekçesiyle gardiyanlar tara- 20 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- fından fiziksel şiddete maruz bırakıldığı öğrenildi. lerden, Antalya L Tipi Cezaevi’nde sayımlarda Fiziksel şiddet sonucu Mehdi Boz’un kaburgala- askeri nizamda ayakta durma dayatmasını kabul rında ezik oluştuğu, durumunu anlattığı doktorun etmeyen mahpusların fiziksel şiddete maruz kal- Mehdi Boz’a rapor vermediği bildirildi. dığı, koğuş aramalarında mahpuslara ait kitap ve dergilere el konulduğu öğrenildi. Haberde ayrıca 28 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- mahpusların hastane sevklerinin geciktirildiği lerden, Osmaniye 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde tutu- ifade edildi. lan 4 kadın mahpusun gardiyanların fiziksel şidde- tine maruz kaldığı ve buna bağlı olarak vücutlarının 24 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- çeşitli yerlerinde morlukların oluştuğu öğrenildi. lerden, Osmaniye T Tipi Cezaevi’nde tutulan mah- pusların gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kal- 29 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- dığı öğrenildi. Haberde Abdulkadir Baysal isimli lerden, Van’ın Çatak ilçesinin DBP’li Belediye Eş bir mahpusun tek kişilik bir hücrede tutulduğu bil- Başkanı Evin Keve’nin duruşma için getirildiği Van dirildi. Cezaevinde tutulan mahpuslardan birinin T Tipi Cezaevi’nin girişindeki çıplak arama dayat- yakını, basında yer alan açıklamasında, “Oğlum masını kabul etmediği için 6 gardiyanın fiziksel bugün ‘arkadaşlarıma işkence ediyorlar onlar için şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. Maruz kaldığı bir şey yapamıyorum’ dedi. Her gün arkadaşları- şiddeti protesto etmek için Evin Keve’nin Ankara nın işkence sesleri ile uyanıyorlarmış” şeklinde Sincan Cezaevi’ne götürüleceği tarihe kadar açlık konuştu.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 85 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

26 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- 17 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haberler- lerden, Silivri 6 Nolu Cezaevi’nde kalan mahpus- den, Elazığ 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde ların jandarmanın fiziksel şiddetine maruz bırakıl- tutulan kimi mahpusların kaldıkları odalardan alı- dığı öğrenildi. Söz konusu haberde, 17 Temmuz narak tek kişilik hücrelere konduğu öğrenildi. 2018 Salı günü mahpusların ortak kullanım ala- 27 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- nında gardiyanlar tarafından bir not bulunduğu lerde, Silivri 5 Nolu L Tipi Cezaevi’nde kalan epi- gerekçesiyle, cezaevi yönetiminin infaz savcılığına lepsi hastası mahpus Cengiz Sinan Halis Çelik’in 21 başvurduğu, savcılığın ise jandarmaların koğuş- Temmuz 2018 tarihinde geçirdiği epilepsi nöbeti lara girme talimatı verdiği belirtildi. Kelepçelene- sonrasında kaldırıldığı Silivri Kampüs Hastanesi rek koğuştan dışarı çıkarılmalarına tepki göste- Acil Servisi’nde görevli jandarmaların işkence ve ren mahpusların, jandarmaların fiziksel şiddetine kötü muamelesine maruz kaldığı belirtildi. maruz kaldığı, cezaevi yönetimi ve infaz savcılığı hakkında verilen şikayet dilekçelerinin ise adli tatil Kelepçeli tedavi dayatmasına maruz kalan Cengiz gerekçesiyle işleme alınmadığı öğrenildi. Sinan Halis Çelik’in iki elinin de yatağa kelepçe- lendiği, doktorların tedavi sırasında kelepçelerin 28 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- çözülmesi gerektiğini söylemesine rağmen kelep- lerden, Alanya L Tipi Kapalı Cezaevi’nde kalan çelerinin çözülmediği, tutulduğu odada onunla Vedat Kaya isimli mahpusun, cezaevinde gece birlikte bekleyen askerlerin telefondan yüksek sesle geç saatlerde koğuşlarının basılarak gardiyanların ırkçı marşlar çaldığı ve Çelik’in askerlerin hakare- hakaretlerine ve ölüm tehditlerine maruz kaldığı tine maruz kaldığı öğrenildi. öğrenildi. Maruz kaldığı kelepçeli tedavi dayatması ve diğer 3 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- kötü muamele nedeniyle Cengiz Sinan Halis lerden, Tarsus Kadın Cezaevi’nde tutulan hasta Çelik’in tedavisi tamamlanmadan hastaneden çık- mahpus Aslıhan Gençay’ın cezaevinde mahpusla- mak istediği bildirildi. Görevli doktorun Cengiz rın maruz kaldıkları hak ihlallerini ve karşılaştık- Sinan Halis Çelik’in kendi isteği ile tedaviyi reddet- ları sorunları savcılığa iletmesinin sonrasında tek tiğini belirten çıkış tutanağını imzalamasını istedi- kişilik hücreye konulduğu öğrenildi. ğini; Çelik’in tutanağa kelepçeli tedavi dayatmasını 6 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- kabul etmediğinin eklenmesi yönündeki talebinin lerden Tekirdağ 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde tutuklu kabul edilmediği öğrenildi. olarak bulunan avukat Engin Gökoğlu’nun kırılan Basında yer alan haberlerde, hastaneden cezae- kolunun iyileşmesi ve işlevselliğini kazanması için vine sevk sırasında da Cengiz Sinan Halis Çelik’in gerekli olan fizik tedavi uygulamasının engellen- görevli askerlerin hakaretlerine maruz kaldığı ifade diği öğrenildi. Haberde ayrıca Engin Gökoğlu’nun edildi. sayımlar sırasında yaşanan gerilim sonucu gardi- yanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı ve henüz 5 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- iyileşmemiş olan sağ kolundan çekiştirildiği ifade den, Elazığ T Tipi Cezaevi’nde tutulan hasta mah- edildi. pus Mehdi Boz’un gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. Haberde, Mehdi Boz’un Engin Gökoğlu 30 Ekim 2017 tarihinde tutulduğu yaşadığı hak ihlalleri ile ilgili cezaevi idaresine yaz- hücrede gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kal- dığı dilekçe sonrasında gardiyanların fiziksel şid- mış ve buna bağlı olarak sağ kolu kırılmıştı. detine maruz kaldığı, boğazının sıkıldığı ve ölümle 12 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- tehdit edildiği belirtildi. Haberde ayrıca maruz kal- lerden, sayımlarda askeri nizamda durmayı reddet- dığı şiddet sonrası bayılan Mehdi Boz’un götürül- tikleri için Bitlis E Tipi Cezaevi’nden Urfa 2 No’lu düğü cezaevi revirinde doktorlar tarafından mua- T Tipi Cezaevi’ne sevk edilen 3 mahpusun (Sedat yene edilmediği ve orada da gardiyanların fiziksel Ödümlü, Dildar Oruk ve Orhan Çelik) yeni sevk şiddetine maruz kaldığı ifade edildi. Mehdi Boz’un edildikleri cezaevinde de askeri nizamda sayım cezaevindeki kimlik dayatmasını kabul etmediği vermeyi reddettikleri gerekçesiyle gardiyanların için 13 aydır görüşe çıkartılmadığı, aldığı disiplin fiziksel ve sözlü şiddetine maruz kaldıkları öğre- cezaları nedeniyle 4 aydır iletişim hakkından mah- nildi. rum bırakıldığı öğrenildi.

86 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

Halkın Hukuk Bürosu tarafında sosyal medya lan üstündeki tecridin sona erdirilmesi ve hasta aracılığıyla 5 Eylül 2018 tarihinde yapılan açıkla- mahpusların serbest bırakılması talebiyle başlat- mada, Bolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan Deniz Şah tığı 3 günlük açlık grevi sonrasında Elazığ 2 Nolu ve Emrah Yayla isimli iki mahpusun gardiyanların Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde açlık grevine katı- fiziksel şiddetine maruz kaldığı, daha sonra ters lan mahpusların kaldıkları odalardan alınarak tek kelepçelenerek süngerli odaya konulduğu ve 1 gün kişilik hücreye konduğu öğrenildi. boyunca su verilmediği belirtildi. 18 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- 7 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- lerden, Tarsus Cezaevi’nden Van T Tipi Ceza- den, 3 Eylül 2018 tarihinde Antalya L Tipi Cezae- evi’ne isteği ve iradesi dışında sevk edilen hasta vi’nden Denizli T Tipi Cezaevi’ne sevk edilen Fırat mahpus Çiçek Tunus’un cezaevi girişinde maruz Can isimli bir mahpusun tek kişilik hücrede tutul- kaldığı çıplak arama dayatmasını kabul etmediği duğu ve koğuşa geçme talebinin cezaevi idaresi için gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı tarafından reddedildiği öğrenildi. öğrenildi. Haberde, gardiyanların fiziksel şiddeti sonucu astım hastası Çiçek Tunus’un fenalaştığı, 11 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- buna rağmen uzun süre ilaçlarının kendisine veril- den, Kayseri Bünyan Cezaevi’nden mahkemeye mediği belirtildi. çıkartılmak üzere Ankara Kadın Kapalı Cezae- vi’ne getirilen Sinem Oğuz isimli mahpusun, ceza- 18 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- evi girişinde dayatılan çıplak arama uygulamasını lerden, CHP Ankara milletvekili Ali Haydar Hak- kabul etmediği için gardiyanların fiziksel şiddetine verdi’nin 29 Ağustos 2018 tarihinde bilgi edinme maruz kaldığı öğrenildi. Sinem Oğuz’un cezaevi yasası kapsamında Adalet Bakanlığı’nın yanıt- revirinden maruz kaldığı fiziksel şiddeti belgeleyen laması için verdiği “Son 10 yılda cezaevlerinde bir rapor aldığı ve konuyla ilgili gardiyanlar hak- tutuklu ve hükümlülere işkence ve kötü muamele kında suç duyurusunda bulunacağı bildirildi. yaptığı gerekçesi ile hakkında soruşturma açılan personel var mıdır?” şeklindeki soru önergesine 11 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- ilişkin olarak bakanlığın “Kurum içi uygulamalara den, Şırnak T Tipi Cezaevi’nde 6 Eylül 2018 tari- ilişkin bilgi ve belgeler kamuoyunu ilgilendirmez” hinde açık görüş sırasında 5 mahpus ile 3 mahpus yanıtını verdiği öğrenildi. yakının gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kal- ması ile ilgili olarak, Şırnak Cumhuriyet Başsavcı- 21 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- lığı’nın soruşturma başlattığı öğrenildi. Savcılığın den, Elazığ 2 No’lu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde soruşturma kapsamında henüz tarafların ifadesini tutulan ve aralarında yaşlıların da olduğu 6 mah- almadığı bildirildi. pusun maruz kaldıkları hak ihlallerini protesto eden sloganlar attıkları gerekçesiyle kameraları 15 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- kapatan gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kal- den, 12 Eylül 2018 tarihinde Türkiye genelindeki dığı ve daha sonra bu mahpusların tek kişilik hüc- cezaevlerinde tutulan PKK davalarından tutuklu ve relere konduğu öğrenildi. hükümlü mahpusların PKK lideri Abdullah Öca- lan üstündeki tecridin sona erdirilmesi ve hasta Kırıklar 2 Nolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan (S. K.) mahpusların serbest bırakılması talebiyle başlat- isimli bir mahpus 10 Eylül 2018 tarihinde Türkiye tığı 3 günlük açlık grevi sonrasında, Elazığ T Tipi İnsan Hakları Vakfı’na yazdığı mektupta, mahke- Cezaevi’nde tutulan 4 mahpusun kaldıkları koğuş- meye gidip gelirken jandarmanın taciz boyutuna lardan alınarak tek kişilik hücrelere konduğu öğre- varan aramalarına maruz kaldıklarını dile getirdi. nildi. Haberde 4 mahpusun tek kişilik hücrelere S. K., mektubunda bunu kabul etmedikleri için götürülürken gardiyanların fiziksel ve sözlü şidde- mahpusların mahkemeye ve hastaneye götürülme- tine maruz kaldıkları, kişisel eşyalarını almalarına diğini ifade etti. izin verilmediği ifade edildi. 24 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- 17 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- lerden, Ağrı Patnos L Tipi Cezaevi’nde kalp has- den, 12 Eylül 2018 tarihinde Türkiye genelindeki tası bir mahpusun gardiyanların fiziksel şiddetine cezaevlerinde tutulan PKK davalarından tutuklu ve maruz kaldığı da belirtildi. hükümlü mahpusların PKK lideri Abdullah Öca-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 87 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

27 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- Marhan, işkence ve kötü muamele iddialarıyla den, Antalya L Tipi Cezaevi’nden Denizli T Tipi gündeme gelen Düzce T Tipi Cezaevi’ni ziyaret Cezaevi’ne sevk edilen “Umuda Bir Ülke” başlıklı etti ve mahpuslarla görüştü. Avukat Rengin Ergül, kitabın yazarı Fırat Can’ın cezaevi girişinde çıplak 2 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan açıklama- aranmak istediği ve bunu kabul etmemesi üzerine sında, askeri nizamda ayakta sayım dayatmasını de gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı kabul etmeyen mahpuslara cezaevi müdürünün öğrenildi. Haberde, gardiyanların “Şimdi sana “Siz dışarda kanımızı akıtıyorsunuz, biz de burada yaptıklarımızı da yaz” diyerek yazdığı “Umuda Bir kanınızı akıtacağız. Sizden hesap soracağız. Bu Ülke” adlı kitap ile Fırat Can’ın başına vurduğu, devleti tanıyacaksınız. Her şeyi kabul edeceksiniz” maruz kaldığı fiziksel şiddeti belgeleyen bir rapor dediğini, daha sonra mahpusların ters kelepçele- almak için gittiği revirde doktorun ona rapor ver- nerek ve yerde sürüklenerek süngerli odaya götü- mediği ve Fırat Can’ın daha sonra 10 gün boyunca rüldüğünü belirtti. Avukat Rengin Ergül açıklama- tek kişilik hücrede tutulduğu belirtildi. sının devamında şunları söyledi: “İkinci gün yine sayım sırasında ayakta sayım dayatılıyor. Mahpus- 28 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- lar bunu kabul etmeyince bir kez daha hakaret- den Van F Tipi Cezaevi’nde kalan Medet Oruç ve ler edilerek, koridora kadar sürükleniyorlar. Ters Karwan Mirzayim adlı mahpusların gardiyanların kelepçelenerek, her mahpusa iki gardiyan düşecek fiziksel şiddetine maruz kaldığı ve buna bağlı ola- şekilde mahpuslara kaba dayak uygulanıyor. Ters rak Medet Oruç’un burnunun kırıldığı öğrenildi. kelepçeli olan mahpusların başını eğerek, ‘Bu dev- Haberlerde ayrıca Van F Tipi Cezaevi’nde gönde- lete boyun eğeceksiniz’ denilerek işkence ediliyor. rilen mektupların mahpuslara verilmediği; Kürtçe Yasin Eçen isimli tutuklu, tutuklulara ‘çapulcu’ mektupların ise “tercüman olmadığı” gerekçesiyle denilmesine tepki göstermesi üzerine tek başına gönderilmediği; mahpuslara verilen yemeklerin süngerli odaya alınıyor. Sonrasında birlikte kaldığı hijyenik olmadığı ifade edildi. 12 kişi de koridora getirilip işkence ediliyor. Bir 28 ve 29 Eylül 2018 tarihlerinde basında yer alan mahpusun üzerine oturan gardiyan sigara içiyor”. haberlerde, Düzce T Tipi Cezaevi’nde tutulan 32 Avukatlar basına yansıyan açıklamalarında ayrıca, mahpusun askeri nizamda ayakta sayım dayat- mahpusların halen yaralı olduğunu, bazı mahpus- masını kabul etmedikleri gerekçesiyle gardiyan- ların idrarından kan geldiğini ifade ettiler. ların fiziksel şiddetine maruz kaldıkları bildirildi. 2 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- Haberde, ters kelepçe uygulanarak ve yerlerde den, Elazığ Kadın Cezaevi’nde mahpusların görüşe sürüklenerek süngerli odaya götürülen mahpus- çıkmadan önce ayakkabı araması dayatmasına ların ayrıca “filistin askısı” denilen askıya alındığı maruz kaldığı ve bunu protesto etmek için görüşe iddia edildi. İşkence ve diğer kötü muameleye çıplak ayakla çıktıkları öğrenildi. maruz kalan ve aralarında hasta mahpusların da olduğu 32 kişinin cezaevi müdürü tarafından Halkın Hukuk Bürosu, 4 Ekim 2018 tarihinde yap- “Türk’ün gücünü göreceksiniz. Ecdadınız hesap tığı bir açıklama ile Bolu F Tipi Cezaevi’nde tutu- verecek. Bedel ödeyeceksiniz. Hepinizin kanını lan Ayberk Demirdöğen isimli bir mahpusun gar- dökeceğiz” denilerek tehdit de edildiği ifade edildi. diyanların fiziksel şiddetine maruz kalmasına bağlı olarak dişinin kırıldığını ve elinden yaralandığını Halkın Hukuk Bürosu, 29 Eylül 2018 tarihinde duyurdu. yaptığı açıklamada Tarsus Cezaevi’nden, ailesinin yaşadığı İstanbul’da bir cezaevine sevk edilmesi 9 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- talebiyle 7 Eylül 2018 tarihinden beri açlık grevinde den, Adana F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza- olan Meral Dönmez isimli mahpusun gardiyanla- evi’nde tutulan Fikret Kara ve Hakan İnci adlı 2 rın fiziksel şiddetine maruz kaldığını ve buna bağlı mahpusun, 4 Ekim 2018 tarihinde mahkemeden olarak da sağ bacağında morluklar oluştuğunu hapishaneye getirildikleri sırada koğuş girişinde ve duyurdu. koğuş içinde gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. Söz konusu haberlerde, maruz Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı (TOHAV) kaldıkları şiddet nedeniyle Fikret Kara ve Hakan Eş Sözcüsü avukat Rengin Ergül ile Özgürlükçü İnci’nin boyun, baş ve sırt bölgelerinde morluklar Hukukçular Platformu (ÖHP) üyesi avukat Barış ve yaralar oluştuğu belirtildi.

88 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

10 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- ret hakkından mahrum bırakma ve toplam 27 gün den, Balıkesir Burhaniye Cezaevi’nde kalan Figen hücre cezası verildiği belirtildi. Sinem Oğuz’un Şahin, Çiğdem Şakar ve Emine Kocaman adlı mah- maruz kaldığı fiziksel şiddeti belgeleyen bir rapor pusların, sevk başvurusu üzerine götürüldükleri aldığı ve raporla birlikte sorumlular hakkında suç hastanede jandarmaların tehdit ve hakaretlerine duyurusunda bulunduğu bildirildi. maruz kaldıkları öğrenildi. Söz konusu haberlerde 19 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- jandarmaların mahpuslara ‘Sizin üzerinize şarjör den, 26 Ağustos 2018 tarihinde Tarsus Cezaevi’n- boşaltacağız, dışarıda öldürürüz, buradaki Kürt den Kayseri Bünyan Cezaevi’ne sevk edilen Berivan askerlerin hepsini öldüreceğim, kapıları açın onları Bitmen isimli bir mahpusun sevk sırasında jandar- kurşuna dizin’ dediği belirtildi. manın fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. 12 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- 24 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde, lerden, Bolu F Tipi Cezaevi’nde kalan Deniz Şah Elazığ 1 Nolu Cezaevi’nde tutulan Ergül Tuncay isimli bir mahpusun ailesi ile yaptığı haftalık tele- isimli bir mahpusun cezaevi görevlilerinin fiziksel fon görüşmesi sırasında, gardiyanların fiziksel şid- şiddetine maruz kaldığı iddia edildi. Haberde Ergül detine maruz kaldığı ve telefon hakkını kullanama- Tuncay’ın hastaneden, 10 Ağustos 2018 tarihinde dan yerde sürüklenerek odasına geri götürüldüğü maruz kaldığı fiziksel şiddeti belgeleyen bir rapor öğrenildi. Haberde, olay sırasında Emrah Yayla aldığı ve yaşadıklarını bir mektup aracılığıyla İHD isimli bir mahpusun da şiddete maruz kaldığı ve Diyarbakır Şubesi’ne aktardığı bildirildi. Bunun ters kelepçe takılarak süngerli odaya götürüldüğü üzerine İHD Diyarbakır Şubesi’nin konuyla ilgili bildirildi. savcılığa suç duyurusunda bulunduğu; savcılığın 15 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- yaptığı inceleme sonrasında İHD’ye yazılı olarak den, Burhaniye T Tipi Cezaevi’nde tutulan Figen yanıt verdiği ifade edildi. Yanıtta, savcılığın, Ergül Şahin isimli bir mahpusun hastaneye sevk edilir- Tuncay’ın rapor almak için hastaneye götürül- ken “Sizin üstünüze şarjörü boşaltacağız, size kur- meden önce tutulduğu mahkum kabul biriminde şunlar yağdıracağız” denilerek askerler tarafından kendine zarar verdiği belirttikten sonra şu ifa- ölümle tehdit edildiği ve ayrıca askerilerin hakaret- deleri kullandığı aktarıldı: “Odadan gelen sesler lerine maruz kaldığı öğrenildi. üzerine odaya gidildiğinde hükümlünün kafasını ve omzunu duvara ve odada bulunan lavabonun 16 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- demir kapısına vurduğu ve duvara yumruk attığı- den, Adana Ceyhan M Tipi Cezaevi’nde tutulan nın görüldüğü tutulan tutanaklardan anlaşıldığı, Muhammed Ado ve isimi öğrenilemeyen bir başka hükümlü bu şekilde yaparak görevini yapmakta mahpusun elleri ve ayakları kelepçeli bir haldeyken olan personeli ve kurumu zor durumda bırakarak gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğre- iftira atmaya çalıştığı, yaşanan bu olaya istinaden nildi. hükümlü hakkında idari soruşturma başlatıldığı, 17 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- ayrıca hükümlüye adli yönden gereği yapılmak lerden, Edirne F Tipi Cezaevi’nde tutulan Kemal üzere Elazığ Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyu- Argış ve İbrahimov Wezir Abbasoviç’in oda deği- rusunda bulunulduğu görülmüştür”. şim talebinde bulunduğu, bu talep sonrasında 2 25 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- mahpusun 24 saat kelepçeli bir vaziyette süngerli lerden, Manisa T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan odada bekletildikleri ve daha sonra tek kişilik hüc- ve yüzde 52 düzeyinde engeli bulunan Özgür Bek- relere konuldukları öğrenildi. taşoğlu (43) isimli bir mahpusun sayımlar sıra- 19 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- sında zorla askeri nizamda ayağa kaldırıldığı, bu den, yargılandığı dava nedeniyle Kayseri Bünyan sırada kolunun büküldüğü ve yere düşürüldüğü Kadın Cezaevi’nden Ankara Sincan Kadın Cezae- öğrenildi. vi’ne sevk edilen Sinem Oğuz isimli bir mahpusun 25 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- cezaevi girişinde çıplak arama dayatmasına maruz lerden, Düzce T Tipi Kapalı Cezaevi’nde 25 Eylül kaldığı ve bunu kabul etmemesi üzerine gardiyan- 2018 ile 29 Eylül 2018 tarihleri arasındaki 4 gün ların fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. boyunca, askeri nizamda ayakta sayım dayatmasını Haberde ayrıca cezaevi idaresi tarafından 3 ay ziya-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 89 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 kabul etmedikleri için gardiyanların fiziksel şid- 7 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- detine maruz kalan 21 siyasi mahpusa 50’şer gün lerden, Diyarbakır Çocuk Cezaevi’nde tutulan 5 hücre cezası verildiği öğrenildi. çocuğun 1 Kasım 2018 tarihinde bir gardiyanın fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. Haberde 28 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- gardiyanın, F. T. (16, e) isimli bir çocuğu boğmaya lerden, hakkında Antalya 8. Ağır Ceza Mahke- çalıştığı iddia edildi. Konuyla ilgili çocukların avu- mesi’nde açılan davanın 26 Ekim 2018 tarihinde katının savcılığa suç duyurusunda bulunduğu bil- görülen duruşmasından sonra Antalya L Tipi dirildi. Kapalı Cezaevi’ne geri götürülen mahpus Emrecan Demir’in ring aracında jandarmaların tehdit ve 7 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberler- hakaretine maruz kaldığı öğrenildi. den, Urfa 2 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan kadın mahpusların görevli asker tarafından “Sizleri 30 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- öldürmek lazım. Kafanıza sıkmak lazım. Siz terö- den, İnsan Hakları Derneği (İHD) üyesi avukatların ristsiniz” denilerek tehdit edildiği; mahpusların Osmaniye 1 ve 2 Nolu T Tipi cezaevlerinde tutulan cezaevi girişinde çıplak arama dayatmasına maruz mahpuslar ile görüştüğü öğrenildi. Hasta mahpus- kaldığı öğrenildi. ların tek kişilik hücrelerde tutulduğu, mahpusların kelepçeli muayene dayatmasını kabul etmedikleri 10 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- için jandarmaların fiziksel şiddetine maruz kaldığı lerden, Manisa T Tipi Cezaevi’ne sevk edilen 2’si ve tedavilerinin yapılmadığı ifade edildi. hasta 4 mahpusun cezaevi girişinde çıplak arama dayatmasına maruz kaldığı ve buna karşı çıktık- 6 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberler- ları için fiziksel şiddete maruz kaldıkları öğrenildi. den, Manisa T Tipi Cezaevi’nin C-16 koğuşunda Fiziksel şiddet sonucu Şemsettin Erdem isimli tutulan 13 siyasi mahpusun sayımlarda askeri bir mahpusun bayıldığı bildirildi. Haberde ayrıca nizamda ayakta durmayı reddettikleri gerekçesiyle siyasi mahpusların tutulduğu koğuşa konulma 3 gündür gardiyanların fiziksel şiddetine maruz taleplerine rağmen mahpusların tecrit hücresinde kaldığı öğrenildi. tutulduğu, düzenli yemek verilmediği, sandalyele- 5 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- rinin alındığı, sayımlarda zorla ayağa kaldırıldıkları den, Tekirdağ F Tipi Cezaevi’nde tutulan ve ceza- ve almaları gereken ilaçların verilmediği belirtildi. evindeki hak ihlalleri ile hasta mahpusların duru- 13 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- munu protesto etmek amacıyla 92 gündür ölüm lerden, Ağrı Patnos L Tipi Cezaevi’nde tutulan 3 orucunda olan mahpus Vefa Kartal ile görüşmek mahpusun, hastaneden cezaevine döndükleri 7 isteyen yakınlarına cezaevi idaresi tarafından izin Kasım 2018 tarihinde cezaevi girişinde askerlerin verilmediği öğrenildi. fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. 5 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- 13 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberler- lerden, Tarsus T Tipi 2 Nolu Kapalı Cezaevi’nde den, Manisa T Tipi Cezaevi’ndeki C-16 koğuşunda ayakta sayım dayatmasını kabul etmeyen 33 mah- tutulan 13 mahpusun askeri nizamda ayakta sayım pusun gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kal- dayatmasını kabul etmedikleri için 6 Kasım 2018 dığı ve yerlerde sürüklenerek süngerli odaya konul- tarihinden beri gardiyanların fiziksel şiddetine duğu öğrenildi. Adana Barosu Cezaevi İzleme maruz kaldıkları öğrenildi. Komisyonu Başkanı avukat Tugay Bek basında yer alan açıklamalarında konuyla ilgili şunları belirtti: 16 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- “Tarsus T Tipi 2 Nolu Kapalı Cezaevi’nde bu sabah lerden, Silivri 6 Nolu L Tipi Cezaevi’nde tutulan ayakta sayım dayatmasına karşı tüm odalarda dire- Mustafa Mulla isimli mahpusa, maruz kaldığı hak niş oldu. 33 kişi darp edilip, sürüklenerek süngerli ihlallerine tepki gösterdiği gerekçesiyle 3 aylık odaya atıldı. 5 saat sonra tekrar odalara götürüldü. tutukluluk süresi içinde toplam 3 yıl görüş ve ile- Sonrasında idare tutukluların temsilcileriyle görü- tişim hakkından mahrum bırakma cezası verildiği şerek oturarak sayım verilmesini kabul ettiğini öğrenildi. Haberde ayrıca Mustafa Mulla’nın mah- söyledi. Uzun süredir süren ayakta sayım sorunu kemeye götürülürken ters kelepçe dayatmasını ve şimdilik çözülmüş görünüyor”. üzerinde hastaneye ve revire götürülürken üze- rinde “terörist” yazan kimlik taşıma dayatmasını

90 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri kabul etmediği için gardiyanların ve jandarmanın (Muhittin Ünal, Sait Tayfur, Ufuk Demir, Kenan fiziksel şiddetine maruz kaldığı belirtildi. Kara, Engin Balta ve kalp hastası Yakup Taşde- mir) koğuşlarında yapılan arama sırasında gardi- 20 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberler- yanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. den, 16 Kasım 2018 tarihinde tutuklanarak Sincan Yakup Taşdemir’in aldığı darbeler sonucu fena- 1 Nolu F Tipi Cezaevi’ne konulan Sosyalist Genç- laşmasına rağmen saatlerce revire götürülmediği lik Dernekleri Federasyonu (SGDF) üyeleri Sedat bildirildi. Polat ve Cem Eren Aslan’ın saçlarının zor kullana- rak kesildiği öğrenildi. 29 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Kırıkkale F Tipi Cezaevi’nde tutulan Orhan 20 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberler- Namlı isimli mahpusun, avukatı ile yaptığı görüş- den, Tokat T Tipi Cezaevi’nde tutulan siyasi mah- mede, kendisinin ve diğer mahpusların gardiyan- pusların koğuşlarda yapılan arama sırasında gardi- ların fiziksel şiddetine maruz kaldıklarını, ters yanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. kelepçe takılarak süngerli odaya konulduklarını ve 23 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- cezaevi revirinde görevli doktorun vücudundaki lerde, Bolu T Tipi Cezaevi’nde tutulan Ersin Ürkek izlere rağmen fiziksel şiddeti belgeleyen bir rapor isimi bir mahpusun ilaç içerek intihar girişiminde vermediğini belirttiği öğrenildi. bulunduğu iddia edildi. Ersin Ürkek ile görüşen 29 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- annesi, basında yer alan açıklamasında oğlunun lerden, Halkların Demokratik Partisi (HDP) İzmir kendisine “Ben intihar etmedim. Cezaevine o milletvekili Serpil Kemalbay’ın, Adalet Bakanı kadar ilacı nasıl sokacağım. Zorla içirdiler. Daha Abdulhamit Gül’ün yanıtlaması talebiyle, Manisa fazla sorma anne, benim ölümüm olur” dediğini; T Tipi ve Adana Ceyhan M Tipi cezaevlerinde konuyla ilgili görüştüğü Köroğlu Devlet Hastane- yaşanan hak ihlallerine ilişkin soru önergesi verdiği si’nde görevli doktorun ise kendisine “Raporluk bir öğrenildi. Söz konusu soru önergesinde, Manisa T şey yoktu. Biz midesini yıkatıp gönderdik, ne uzatı- Tipi Cezaevi’nin C-16 ve A-24 koğuşlarında tutu- yorsun” dediğini belirtti. lan 13 mahpusun gardiyanların fiziksel şiddetine 23 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- maruz kaldığı, Adana Ceyhan M Tipi Kapalı Ceza- lerden, Tokat T Tipi Cezaevi’nde tutulan 10 mah- evi’nde ayakta sayımı ve ağız içi arama uygulama- pusun sayımlarda askeri nizamda ayakta durmayı sını kabul etmeyen mahpusların da gardiyanların kabul etmedikleri gerekçesiyle gardiyanların fizik- fiziksel şiddetine maruz kaldığı ve tedavilerinin sel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. yapılmadığı belirtildi. 23 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 30 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- den, Urfa T Tipi Kadın Cezaevi’ne getirilen Emine lerden, Tekirdağ T Tipi Kapalı Cezaevi’nden, Aslan Erdoğan (65) isminde bir kişinin cezaevi Trabzon Beşikdüzü T Tipi Kapalı Cezaevi’ne istek girişinde çıplak arama dayatmasına maruz kal- ve iradeleri dışında 23 Kasım 2018 tarihinde sevk dığı öğrenildi. Haberde ayrıca sayımlarda askeri edilen 12 mahpusun sevk ve cezaevi girişi sırasında nizamda durmadıkları gerekçesiyle mahpuslar işkenceye maruz kaldıkları öğrenildi. hakkında disiplin soruşturmaları açıldığı belirtildi. 2 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 23 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- den, Kırıkkale F Tipi Cezaevi’nde tutulan Orhan lerden, Adana Ceyhan M Tipi Cezaevi’nde tutulan Namlı, Deniz Biter ve Mehmet Özdemir isimli mahpusların 22 Kasım 2018 tarihinde sayımda mahpusların, 19 Kasım 2018 tarihinde avukat askeri nizamda ayakta durmayı ve ağız içi aramayı görüşünden sonra işkenceye maruz kaldıkları kabul etmedikleri gerekçesiyle gardiyanların fizik- öğrenildi. Avukat Ayşegül Çağatay konuyla ilgili sel şiddetine maruz kaldıkları ve buna bağlı olarak olarak basında yer alan açıklamalarında şunları 1 mahpusun elinde ve diğer mahpusların ise kafa- belirtti: “Bana cezaevi uygulamalarını protesto larında kırıklar olduğu öğrenildi. etmek için görüş sonrasında oturma eylemi yapa- 26 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- caklarını ve haklarına dair taleplerini bağıracakla- lerden, Patnos L Tipi Cezaevi’nde tutulan ve ara- rını, işkence olduğu takdirde ise işkenceye dair slo- larında bir kalp hastasının da olduğu 6 mahpusun gan atacaklarını söylediler. İlk iki müvekkilimden

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 91 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 sadece taleplerini dile getiren sesler duydum. Son- tutulan mahpusların cezaevi girişinde çıplak arama raki müvekkilim ile görüşmem sona erdikten sonra dayatmasına maruz kaldığı ve bunu kabul etme- ‘Tedavi hakkımız engellenemez, kitap yayın hakkı- yen mahpusların hücreye konulduğu öğrenildi. mız engellenemez’ sloganı atan müvekkilimin sesi Haberde ayrıca mahpuslara gönderilen Kürtçe haykırış halini almış ve attığı sloganlar değişmiştir. kitapların güvenlik gerekçesiyle verilmediği belir- Müvekkilim ‘İnsanlık onuru işkenceyi yenecek’ tildi. şeklinde slogan atmaya başlamıştır. Bunun üzerine 19 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- hemen avukat görüş odasından çıkarak kurum- lerden, Manisa T Tipi Cezaevi’nde askeri nizamda daki nöbetçi amir ile görüşmeyi talep etmem üze- ayakta sayım dayatmasını kabul etmeyen mahpus- rine ikinci müdürü ile görüştüm. Ancak bir işlem ların, gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı yapılmadı. Sonrasında görüştüğüm müvekkilim öğrenildi. Mehmet Özdemir ve Deniz Biter’in de aynı şekilde işkence edilme seslerine şahitlik ettim”. 21 Aralık 2018 tarihinde Sincan Çocuk Cezae- vi’nde sebebi ve niteliği tam olarak bilinmeyen 4 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haberler- bir kavgada 7 çocuk ile 14 gardiyanın yaralandığı den, Elazığ Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutulan öğrenildi. Basında yer alan haberlerden, ceza- Remziye Karadağ ve diğer 2 mahpusun, açık görüş evi idaresinden konuyla ilgili bilgi almak isteyen sırasında gardiyanların fiziksel şiddetine maruz Ankara Barosu Cezaevi Sorunları İzleme Komis- kaldığı öğrenildi. Remziye Karadağ’ın cezaevin- yonu, Avukat Hakları Merkezi ve Çocuk Hakları deki hak ihlallerini protesto etmek için 31 gün önce Merkezi’nden hukukçuların da aralarında bulun- açlık grevine başladığı öğrenildi. duğu bir grubun, olay yerine ilk ulaşan avukat 11 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- dışında cezaevine alınmadığı ve cezaevi idaresinin lerden, Tokat T Tipi Cezaevi’nde tutulan 10 mah- görüşme taleplerini reddettiği öğrenildi. pusun gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kal- 25 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- dığı ve daha sonra tek kişilik hücrelere konulduğu lerden, Silivri 6 Nolu Cezaevi’nde tutulan Mus- öğrenildi. Ayrıca mahpuslara götürüldükleri sağlık tafa Özgür Mulla isimli mahpusun 18 Aralık 2018 kurumunda maruz kaldıkları şiddeti belgeleyen tarihinde gardiyanların fiziksel şiddetine maruz rapor verilmediği bildirildi. Haberde 1 kişinin kaldığı öğrenildi. Olayla ilgili savcılığa suç duyuru- başka bir cezaevine isteği ve iradesi dışında sevk sunda bulunulduğu bildirildi. edildiği de belirtildi. 26 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- 12 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haberler- lerden, Patnos L Tipi Cezaevi’nde süresiz-dönü- den, Adana Kürkçüler F Tipi Cezaevi’nde tutulan şümsüz açlık grevine başlayan ve daha sonra Ela- HDP Adana il yöneticisi Mehmet Kıran’ın cezaevi zığ 2 Nolu T Tipi Cezaevi’ne sevk edilen Cengaver girişinde çıplak aramayı kabul etmediği için gardi- Aykul isimli mahpusun gardiyanların fiziksel şid- yanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. detine maruz kaldığı ve tek kişilik hücreye kon- 14 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haberler- duğu öğrenildi. den, Düzce T Tipi Cezaevi’nde kalan mahpusların 27 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- cezaevi müdürü tarafından “Siz daha 12 Eylül’ü lerden, Elazığ F Tipi Cezaevi’nde tutulan Sosya- görmediniz” denilerek tehdit edildiği öğrenildi. list Gençlik Dernekleri Federasyonu üyesi Cengiz 14 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haberler- Fidan, Şehmus Bakır ve ismi öğrenilemeyen bir den, Tekirdağ 2 Nolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan mahpusun gardiyanların fiziksel şiddetine maruz mahpusların kaldıkları odalarda yapılan aramalar kaldığı öğrenildi. sırasında, mahpuslara ait eşyaların dağıtıldığı; aile Ankara Barosu Cezaevi Sorunları İnceleme Komis- görüşü öncesi mahpuslara çıplak arama dayatması yonu 29 Aralık 2018 tarihinde bir açıklama yapa- yapıldığı, bunu kabul etmeyen mahpusların gardi- rak, Sincan Kadın Kapalı Cezaevi’nde sohbet hakkı yanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. kısıtlandığı için eylem yapan kadın mahpusların 16 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haberler- gardiyanların fiziksel şiddetine ve çıplak aramaya den, Elazığ 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde maruz kaldıklarını ve tek kişilik hücrelere konul-

92 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri duklarını duyurdu. Komisyonun, 19-27 Aralık 30 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 2018 tarihleri arasında Sincan Kadın Kapalı Ceza- den, Bandırma 1 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde evi’nde yaşanan “kötü muamelelere” ilişkin rapo- tutulan mahpusların 20 Aralık 2018 tarihinde gar- runda, Fadik Adıyaman, Gülhan Sağaltıcı, Elif diyanların önce sözlü ve fiziksel şiddetine maruz Akkurt, Eda Kaya ve Şirin Ayaz isimli mahpusların kaldıkları, buna bağlı olarak 3 mahpusun yaralan- fiziksel şiddete maruz kaldıktan sonra hücrelere dığı öğrenildi. konuldukları; Semiha Eyilik, Aysun Akdağ isimli mahpusların ise istek ve iradeleri dışında Kandıra F Tipi Cezaevi’ne sevk edildikleri bildirildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 93 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

3.3. SAĞLIK HAKKI İHLALLERI

2 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- Tipi Cezaevi’ne sevk edilen Resul Özbey isimli bir lerden İzmir Şakran Kadın Cezaevi’nde kalan hasta mahpusun verem hastası olmasına rağmen tedavi- mahpus Mevlüde Başdaş’ın sağlık hakkının engel- sinin yapılmadığı, Patnos L Tipi Cezaevi’ndeki bazı lendiği öğrenildi. Haberde kalp, tansiyon, şeker mahpuslarda verem belirtileri gözlemlenmesine ve böbrek rahatsızlıkları olan Mevlüde Başdaş’a rağmen bu mahpusların doktora götürülmediği ve alması gereken ilaçların cezaevi idaresi tarafından tedavilerinin engellendiği belirtilmişti. düzenli bir şekilde verilmediği, Mevlüde Başdaş’ın 9 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde rutin kontrollerinin yapılmadığı iddia edilmek- Van T Tipi Cezaevi’nde revirde görevli doktorların tedir. kimlik kartı takmayı kabul etmeyen mahpusların 4 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden tedavisini yapmadığı iddia edildi. “İşimi Geri İstiyorum” eylemcisi Nazife Onay’ın 10 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberler- vücudunda oluşan lekeler ile ilgili olarak hasta- den, daha önce bir ayağı ampute edilmiş olan Dicle neden aldığı MR randevusunun acil bir durum Bozan isimli hasta mahpusun, bağırsaklarındaki olmadığı gerekçe gösterilerek cezaevi idaresi tara- rahatsızlık nedeniyle ameliyat olması için sevk fından engellendiği öğrenildi. Nazife Onay, Yüksel edildiği Menemen R Tipi Kapalı Cezaevi’nde tek Caddesi üzerindeki eylemler gerekçe gösterilerek kişilik hücreye konulduğu ve sıra olduğu gerekçe- 6 Temmuz 2017 tarihinde gözaltına alınmış ve 12 siyle ameliyatının yapılmadığı öğrenildi. Temmuz 2017 tarihinde ev hapsi şartıyla serbest bırakılmıştı. Nazife Onay, ev hapsi şartlarına 10 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberler- uymadığı gerekçesiyle 9 Ağustos 2017 tarihinde den Adıyaman Açık Ceza İnfaz Kurumu’nda kalan tutuklanmış ve yargılandığı davanın 19 Ekim 2017 104 mahpusun yapılan ilaçlamadan dolayı zehir- tarihinde görülen ilk duruşmasında serbest bırakıl- lendiği ve şehirde bulunan hastanelerde tedavi mıştı. Onay, cezaevi çıkışında başka bir soruşturma altına alındığı bildirildi. Baş dönmesi ve mide gerekçe gösterilerek tekrar gözaltına alınmış ve bulantısı şikayeti ile hastaneye kaldırılan mahpus- takiben tutuklanmıştı. ların sağlık durumlarının iyi olduğu öğrenildi. 6 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden 12 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- Burhaniye T Tipi Cezaevi’nde kalan hasta mahpus lerden Bayburt Cezaevi’nde kalan hasta mahpus Abdulhalim Kırtay’ın (70) 21 Aralık 2017 tarihinde Berivan Bayındır’ın götürüldüğü hastanede kelep- testislerindeki şişme ve ağrı şikayetiyle Burhaniye çeli muayene dayatmasına maruz kaldığı ve bunu Devlet Hastanesi Acil Servisi’ne götürüldüğü öğre- kabul etmediği için tedavi olmadan cezaevine geri nildi. Haberde, acil servisteki doktorun Abdulha- götürüldüğü öğrenildi. lim Kırtay’a nereli olduğunu sorduğu ve Diyar- 13 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberler- bakırlı olduğunu öğrenince onu tedavi etmeden den Ödemiş T Tipi Cezaevi’nde kalan mahpusların bir iğne yaparak cezaevine geri gönderdiği iddia jandarmanın çifte kelepçe, kemer, saat ve ayakkabı edilmektedir. Cezaevine döndükten sonra da şika- bağı çıkartma gibi dayatmaları nedeniyle 18 aydır yetleri devam eden Abdulhalim Kırtay’ın bir kez hastaneye sevkinin yapılmadığı öğrenildi. Haberde daha acile götürüldüğü ve yine tedavi yapılmadan ayrıca jandarmanın hastaneye sevk yazmamaları cezaevine geri götürüldüğü bildirildi. Abdulhalim için cezaevi sağlık personeline de baskı yaptığı Kırtay’ın ancak 25 Aralık 2017 tarihinde İzmir belirtilmektedir. Katip Çelebi Üniversitesi Hastanesi’ne kaldırıldığı ve tedavisine başlandığı öğrenildi. 16 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden kaldığı İzmir Şakran 3 Nolu T Tipi Ceza- 8 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberler- evi’nde kalp krizi geçirdikten sonra Çiğli Eğitim den Ağrı Patnos L Tipi Cezaevi’nde tutulan 50 ve Araştırma Hastanesi’ne kaldırılan ve ameliyat mahpusun verem şüphesi ile tedavi altında alın- edilen hasta mahpus Hasip Gün’ün ameliyatın dığı öğrenildi. 6 Aralık 2017 tarihinde basında yer ardından yatağa kelepçelendiği öğrenildi. Haberde alan haberlerde Van T Tipi Cezaevi’nden Patnos L ayrıca Hasip Gün’ün ailesi ile görüşmesine izin

94 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri verilmediği ve koridorda bekleyen aile fertlerinin 23 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- hastane personeli tarafından hastane dışına çıkar- lerden 4 ay önce tutuklanan Nahide Ormanlı’nın tıldığı belirtildi. (55) sağlık durumunun kötüye gittiği öğrenildi. Şırnak’ın Silopi ilçesinde Barış Anneleri Meclisi 27 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberler- üyesi olan Nahide Ormanlı hakkında 2011 yılında den Antep L Tipi Cezaevi’nde hasta mahpusların Örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt adına suç kelepçeli muayene dayatmasına maruz kaldığı ve işlemek” iddiasıyla dava açılmış ve 4 yıl 8 ay hapis bunu kabul etmedikleri için de muayene ve tedavi cezası ile cezalandırılmıştı. Yaklaşık 2 buçuk yıl olmadan cezaevine geri götürüldükleri öğrenildi. Mardin Cezaevi’nde kaldıktan sonra tahliye edilen 9 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- Ormanlı, hakkında verilen cezanın Yargıtay tara- den Gebze Kadın Cezaevi’nde kalan Grup Yorum fından onaylanmasının ardından 31 Ekim 2017 üyesi mahpus Dilan Poyraz’ın ciddi sağlık sorun- tarihinde tutuklanmıştı. larının bulunmasına karşın gerekli sağlık hizmeti 24 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- alamadığı ve hastaneye götürülmediği öğrenildi. lerden Antalya L Tipi Kapalı Cezaevi’nde kalan 10 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- ağır hasta mahpus Devrim Ayık’ın 16 Şubat 2018 lerden Patnos L Tipi Cezaevi’nde kanser, kalp tarihinde ailesine bildirilmeden Antalya Eğitim gibi ağrı hastalıkları olan mahpusların ilaçlarının ve Araştırma Hastanesi’ne kaldırıldığı öğrenildi. düzenli verilmediği, düzenli doktor kontrolünden Crohn hastası olan Devrim Ayık’ın annesi Hülya geçirilmesi gereken hasta mahpusların hastaneye Ayık oğlunun durumunu görüş için cezaevine sevklerinin yapılmadığı öğrenildi. Ali Işık isimli gittiklerinde öğrendiğini bildirdi. bir mahpusun yürüyemeyecek bir halde olmasına 24 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- rağmen kelepçelenerek yürümeye zorlandığı, yürü- lerden Kayseri Bünyan 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde yemeyince de hastaneye götürülmediği bildirildi. kalan kanser hastası mahpus Mehdi Boz’un tedavi- 13 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberlere sinin “asker yok” denilerek yapılmadığı öğrenildi. göre, Bursa H Tipi Cezaevi’nin yönetimi yeni bir Ayrıca mahpus Mehdi Boz’un cezaevlerindeki hak genelgeyi gerekçe göstererek sayımlar sırasında ihlallerine dair yazdığı 3 mektuba el konulduğu mahpusların ayakta duracağını belirtti. Bunu bildirildi. Görüşlerin 2 ayda bir yapıldığı, ayakta kabule etmeyen aralarında EMEP Bursa İl Başkanı sayımı kabul etmeyen mahpus Mehdi Boz’a 1 ay Hasan Özaydın’ın da olduğu mahpusların gardi- sohbet yasağı verildiği, ayakkabı nedeniyle de 3 yanların fiziki şiddetine maruz kaldığı, ters kelep- gün hücre cezası verildiği öğrenildi. çelenerek hücreye götürüldüğü ve 5 saat boyunca 24 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- orada tutuldukları öğrenildi. den Tarsus T Tipi Cezaevi’nde kalan Sisê Bingöl 13 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- (78) adlı mahpusun sağlık durumunun ağırlaştığı lerde Düzce T Tipi Cezaevi’nde tutulan avukatlar öğrenildi. Basına açıklama yapan Bingöl’ün kızı Aycan Çiçek ve Ayşegül Çağatay’ın ayakta sayım Hasbike Kanmaz, annesinin kalp ve akciğer rahat- sızlıklarının yanı sıra dişlerinin de aylar önce kırıl- vermeyi reddettikleri gerekçesiyle gardiyanların dığını bildirdi. fiziksel müdahalesine maruz kaldıkları öğrenildi. 27 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 18 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- den Antep L Tipi Cezaevi’nde kalan İzzet Turan lerden 7 Şubat 2018 tarihinde tutuklanan DBP isimli hasta mahpusun tedavi hakkının engellen- Eş Genel Başkanı Mehmet Arslan’ın tek başına diği ve ilaçlarının verilmediği öğrenildi. hücrede tutulduğu; gittiği revirde, sedef hastası olmasına rağmen, başka cezaevine sevk edileceği 28 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- gerekçesiyle tedavisinin yapılmadığı öğrenildi. lerden Osmaniye T Tipi Cezaevi’nde kalan hasta DBP tarafından yapılan açıklamada ise, sedef mahpus Salih Özberk’in tedavi hakkının engel- hastalığı nedeniyle alması gereken ilaçlar kendisine lendiği öğrenildi. Salih Özberk’in annesi Zeliha düzenli verilemediğinden Mehmet Arslan’ın vücu- Özberk’in basında yer alan açıklamalarında, Salih dunda yaralar oluştuğu belirtildi. Özberk’in Hepatit B hastası olduğu ve düzenli olarak tedavi görmesi gerektiği ancak doktora çıka- rılmadığı belirtildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 95 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

3 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- ayda bir kan kontrollerinin yapılması gerekmesine lerden Bakırköy Kadın Cezaevi’nde kalan ESP rağmen, tutuklandığı 8 Kasım 2017 tarihinden bu Ankara Eş Başkanı Didar Gül’ün ameliyat olduğu yana tetkik ve kontrollerinin yapılmadığı 2 Nisan ancak yanına refakatçi verilmediği öğrenildi. İnce 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden öğre- bağırsak delinmesi sorunu nedeniyle kaldırıl- nildi. dığı Bakırköy Devlet Hastanesi’nde acil ameli- 5 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden yata alınan Didar Gül’ün ameliyat sonrasında tek 27 Haziran 2016 tarihinde İstanbul’un Sultangazi başına kaldığı bildirildi. ilçesinde polisin açtığı ateş sonucu sırtından yara- 3 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- lanan, tedavisi tamamlanmadan gözaltına alınan lerden İzmir Şakran T Tipi Kapalı Cezaevi’nde ve daha sonra sevk edildiği mahkeme tarafından kalan Şemsettin Ekinci (63) isimli hasta mahpusun tutuklanan Ebru Yeşilırmak’ın tedavisinin engel- 24 Şubat 2018 tarihinde beyin kanaması sonucu lendiği öğrenildi. Kardeşi, basına yansıyan açıkla- kısmi felç geçirdiği öğrenildi. 23 yıldır cezaevinde masında Ebru Yeşilırmak’ın ilaç tedavisinin yapıl- bulunan Ekinci’nin Çiğli Bölge Araştırma ve Uygu- madığını, asker olmadığı gerekçesiyle hastaneye lama Hastanesi’ne kaldırıldığı bildirildi. götürülmediğini, röntgenlerinin çekilmediğini belirtti. 3 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden İzmir Şakran 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde 17 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- kalan mahpuslara istedikleri kitap ve dergilerin lerden Yürüyüş Dergisi çalışanı Ebru Yeşilır- verilmediği, Kürtçe mektuplarının gönderilmediği, mak’ın tutulduğu Sincan Cezaevi’nden hastaneye hastane randevuları olan mahpusların randevu götürülmek üzere bindirildiği araçtaki kameranın tarihlerinden ancak 4 ila 5 ay sonra hastaneye götü- üstünü örttüğü gerekçesiyle hastaneye götürül- rüldüğü ve buna bağlı olarak mahpusların sağlık mediği, yanı sıra elleri kelepçeli bir halde zorla durumunun kötüye gittiği öğrenildi. araçtan indirilmesi sonucu bileğinden ve elinden yaralandığı öğrenildi. İstanbul’un Gazi Mahalle- 5 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- si’nde Yürüyüş Dergisi satarken polis tarafından lerden Tekirdağ 2 Nolu F Tipi Cezaevi’nde kalan vurulan ve tedavisi tamamlanmadan tutuklanarak tiroit kanseri hastası Çetin Tutkun’un tedavisinin cezaevine konulan Ebru Yeşilırmak’ın akciğerinde Tekirdağ’daki hastanelerde ilgili herkim olmadığı yaşadığı sorunlar nedeniyle tedavi olması gerektiği gerekçesiyle yapılmadığı ve Tutkun’un tedavi göre- fakat tedavi hakkının engellendiği bildirildi. bileceği başka bir cezaevine sevk başvurularının ise reddedildiği öğrenildi. 19 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Alanya L Tipi Cezaevi’nde kalan İbrahim 6 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- Ertaş isimli bir mahpusun sevkler sırasında kimlik lerden Osmaniye T Tipi Kapalı Cezaevi’nde kartı taşıma dayatmasını kabul etmediği için hasta- kalan Abdullah Topaloğlu isimli mahpusa tüber- neye götürülmediği öğrenildi. küloz teşhisi konmasının ardından gardiyanlar tarafından sağlığa uygun olmayan tek kişilik bir 28 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- koğuşta tutulduğu öğrenildi. lerden, Tarsus 3 Nolu Kadın Cezaevi’nde tutulan Sistemik Lupus Eritematozus (SLE) hastası Halime 10 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- Gülsu isimli mahpusun kullanması gereken ilaçlar lerden Tarsus 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde kalan kendisine verilmediği için yaşamını yitirdiği öğre- mahpusların sağlık hakkının engellendiği öğrenildi. nildi. Ailesi, basına yansıyan açıklamalarında, 19 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- gözaltı ve sonrasında tutuklu kaldığı sürece Halime lerden Kayseri Bünyan 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde Gülsu’nun tıbbi raporlarının kaybedildiğini, ilaçla- kalan hasta mahpuslar Mehdi Boz ve Ebedin rını alamadığı için Halime Gülsu’nun daha önce 2 Abi’ye diyet yemeklerinin verilmediği, randevusu kez komaya girdiğini belirtti. olmasına rağmen Mehdi Boz’un hastaneye götü- 7 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde rülmediği öğrenildi. Bakırköy Kadın Cezaevi’nde kalan tiroid kanseri Hasta mahpus Özlem Demirci’nin, yüksek oranda hastası mahpus Zeynep Kayra’nın 2 ayda bir hasta- kanser riski taşıdığı için 6 ayda bir ilaçlı MR ve 3 nenin nükleer tıp bölümünde yapılması gereken

96 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri kontrollerinin cezaevi revirinde yapıldığı iddia Haberde ayrıca Fatma Özbay’a verilen yemeklerin edildi. hijyenik açıdan uygun olmadığı belirtildi. 8 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- 29 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Urfa 2 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde lerden Bolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan hasta kalan DBP Ömerli eski İlçe Eş Başkanı Esma mahpus Duran Kıvanç’ın, sol kasığındaki şiddetli Yıldız’ın astım hastası olan 10 aylık bebeğine ilaç ağrılar nedeniyle kaldırıldığı Bolu İzzet Baysal verilmediği öğrenildi. Esma Yıldız’ın eşi Mihdi Hastanesi’nde sol yerine sağ kasığından ameliyat Yıldız, basında yer alan açıklamalarında 12 kişilik edildiği iddia edildi. Haberde ayrıca Duran koğuşta 33 kişinin kaldığını, sudan kaynaklı olarak Kıvanç’ın Adalet Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve zehirlenmeler yaşandığını, mahpusların görüş Bolu Cumhuriyet Başsavcılığı’na yaptığı şikayetler saatinin kısıtlandığını ve eşine bebeği için ilaç ve ek üzerine Bolu İzzet Baysal Hastanesi’nde görevli gıda verilmediğini belirtti. Genel Cerrahi Hastalıkları Uzmanı Eren Dağ’ın “Öğrendiğim kadarıyla mahkûm terörden tutuk- 19 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- luymuş. Kendisi DHKP/C’li. Çıkar amaçlı böyle bir lerden Bakırköy Kadın Cezaevi’nde tutulan verem şey yapıyor” dediği iddia edildi. hastası Süreyya Bulut’un tedavisinin yapılmadığı, hastalığın diğer mahpuslara bulaşmaması için 9 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- gerekli önlemlerin yeterince alınmadığı öğrenildi. lerde, Urfa 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde annesi ile Söz konusu haberlerde Bulut’un durumunun ağır- birlikte kalan Arin Yılmaz isimli astım hastası laşması ve kan kusmaya başlaması üzerine çağrılan bebeğe yanlış ilaç verildiği ve buna bağlı olarak gardiyanların mahpuslara “Bir leğen kan kusmazsa bebeğin hastalığının daha da ağırlaştığı iddia edildi. inanmıyoruz, bir leğen kussun. Biraz daha dursun Halen emzirme döneminde olan Arin Yılmaz’ın hepinize bulaştırsın, hepiniz verem olun, sonra tedavisinin dışarıda yapılması için annesi Esma onu alıp götüreceğiz” dediği iddia edildi. Süreyya Yılmaz ile ilgili yapılan denetimli serbestlik başvu- Bulut’un daha sonra hastaneye kaldırıldığı bildi- rusu Mardin İnfaz Hakimliği tarafından reddedil- rildi. mişti. 21 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- 10 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden 2 aydır Rize L Tipi Cezaevi’nde tutulan lerden, hakkında ‘örgüt propagandası yapma’ yüzde 80 engelli raporu bulunan şizofreni hastası suçundan kesinleşmiş 4 yıl 7 aylık hapis cezası olan Mehmet Emin Ökdem’in doktora götürülmediği İbrahim Koçer’in geçirdiği trafik kazası sonra- ve alması gereken ilaçların kendisine verilmediği sında tutulduğu hastaneden tedavisi tamamlan- öğrenildi. madan taburcu edildiği ve sonrasında sevk edil- 23 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- diği mahkeme tarafından tutuklanarak cezaevine lerden İzmir Şakran Cezaevi’nde tutulan multi- gönderildiği öğrenildi. Haberde ayrıca 15 Mart nodüler tiroid hastası Özlem Demirçi isimli 2018 tarihinde Çorlu’da trafik kazası geçirdikten mahpusun kontrollerinin maruz kaldığı kelepçeli sonra 49 gün boyunca uyutulan ve toplam 8 muayene dayatması nedeniyle 6 aydır yapılmadığı ameliyat olan İbrahim Koçer’in tedavisinin hızlan- öğrenildi. dırılması için savcılığın ve polisin hastane idare- sine ve doktorlara baskı yaptığı iddia edildi. 8 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerde, Ağrı Patnos L Tipi Cezaevi’nde kalp krizi İbrahim Koçer’in tedavisi tamamlanmadan geçiren bir mahpus acil olarak hastaneye kaldırıl- taburcu edilmesinde sorumluluğu olan doktorlar ması talebine cezaevi ikinci müdürlerinden birinin hakkında ailesinin suç duyurusunda bulanacağı “ölmüyorsa hastaneye götürmeyin” yanıtını verdiği bildirildi. iddia edildi. Mahpusun hastaneye götürülüp götü- 13 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- rülmediği öğrenilemedi lerden, Urfa 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde annesi 26 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- Esma Yılmaz ile beraber kalan A. Y. (1) isminde lerden, Erzurum Kadın Cezaevi’nde tutulan Fatma astım hastası bir bebeğin acil olarak sevki yapıl- Özbay (53) isimli bir kanser hastası mahpusun masına rağmen hastaneye götürülmediği, buna kemoterapi tedavisinin başlatılmadığı öğrenildi. bağlı olarak bebeğin ateşinin yükseldiği öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 97 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Basında daha önce A. Y.’ye yanlış ilaç verildiğine olarak bulunan avukat Engin Gökoğlu’nun kırılan dair haberler yer almıştı. A. Y.’nin babası basında kolunun iyileşmesi ve işlevselliğini kazanması için yer alan açıklamasında, söz konusu yanlış ilaçların gerekli olan fizik tedavi uygulamasının engellen- değiştirildiğini fakat yeni ilaçların henüz verilme- diği öğrenildi. Haberde ayrıca Engin Gökoğlu’nun diğini ifade etti. sayımlar sırasında yaşanan gerilim sonucu gardi- yanların fiziksel şiddetine maruz kaldığı ve henüz 18 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan iyileşmemiş olan sağ kolundan çekiştirildiği ifade haberlerden Tarsus Kadın Cezaevi’nde tutulan edildi. Merve Aydoğan isimli çölyak hastası mahpusun sağlık hakkının engellendiği öğrenildi. Haberde, Engin Gökoğlu 30 Ekim 2017 tarihinde tutulduğu Merve Aydoğan’ın hastane sevklerinin gecikmeli hücrede gardiyanların fiziksel şiddetine maruz yapıldığı, hastaneye götürüldüğünde ise kelepçeli kalmış ve buna bağlı olarak sağ kolu kırılmıştı. muayene dayatmasını kabul etmediği için muayene 6 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haberler- olmadan cezaevine geri götürüldüğü, ayrıca çölyak den, Kırıkkale F Tipi Cezaevi’nde tutulan Mehmet hastalarına verilmesi gereken diyet yemeklerinin Özdemir isimli bir mahpusun götürüldüğü hasta- ona verilmediği ifade edildi. nede maruz kaldığı kelepçeli muayene dayatmasını 28 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- kabul etmediği için tedavisi yapılmadan cezaevine lerden Diyarbakır D Tipi Cezaevi’nde kalan ağır geri götürüldüğü öğrenildi. hasta mahpus Mehmet Emin Özkan (79) için Adli 14 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- Tıp Kurumu tarafından “cezaevinde kalabilir” lerden, Ocak 2018 tarihinde Mardin’de gözaltına raporu verildiği öğrenildi. Söz konusu haberlerde, alınarak tutuklanan Uğur Yeloğlu isimli hasta bir Diyarbakır Gazi Yaşargil Eğitim ve Araştırma mahpusun psikolojik sorunlarının, ilk önce gözal- Hastanesi’nin 2015’te hazırladığı heyet raporunda, tında maruz kaldığı işkenceye ve daha sonra konul- Özkan’da %87 oranında vücut fonksiyon kaybı duğu cezaevlerinde 2 ayı aşkın bir süre tek kişilik olduğu belirtildiği; aynı hastanenin 2017 yılında hücrede tutulmasına bağlı olarak ağırlaştığı; Uğur Mehmet Emin Özkan’ın vücut fonksiyon kaybının Yeloğlu’nun buna bağlı olarak hafızasını yitirdiği “%0” olduğuna ve tedavisinin cezaevi koşullarında ve kendi ihtiyaçlarını karşılayamaz bir duruma yapılacağına dair heyet raporu verdiği bildirildi. geldiği öğrenildi. Haberde ayrıca 7 aydır hakkında 29 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- iddianame hazırlanmayan Uğur Yeloğlu’nun teda- lerden, Tarsus T Tipi Kapalı Cezaevi’nde kalan visinin tam teşekküllü bir hastanede devam etmesi hasta mahpus Sisê Bingöl (76) için, sağlık sorun- için yapılan başvuruya henüz cevap verilmediği larının ağırlaşması üzerine başvurduğu Tarsus belirtildi. Devlet Hastanesi tarafından “cezaevinde kalması 14 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- hayati tehlike oluşturmaz” şeklinde rapor verildiği lerden, Urfa 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde annesi Esma öğrenildi. Yılmaz ile beraber kalan 13 aylık A. Y. isminde 28 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- astım hastası bir bebeğin sağlık durumunun, lerden Rize Kalkandere L Tipi Cezaevi’nde kalan kullanması gereken ilaçlar kendisine düzenli veril- hasta mahpus Umut Savaş Koçyiğit’in, hastaneye mediği için kötüleştiği ve kilo kaybı yaşadığı öğre- sevk edilmesine rağmen cezaevi aracında 4 saat nildi. Haberde, 5 Ağustos 2018 tarihinde hastaneye bekletildikten sonra muayene olmadan cezaevine sevk edilmesi gereken A. Y.’nin henüz hastaneye geri getirildiği öğrenildi. götürülmediği belirtildi. 21 ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden ise 13 aylık A. Y.’nin 31 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- midesinde, kendisine verilen ilaçlardan kaynaklı lerden, Bolu F Tipi Cezaevi’nde kalan Burhan reflü oluştuğu öğrenildi. Haberde A. Y.’nin astım Güneş adlı hasta bir mahpusun, 6 ayda sadece 4 kez ve reflü hastalıklarının yanı sıra bronşit hastalı- revire götürüldüğü, revirde muayene edilmediği ve ğının da oluştuğu, Esma Yılmaz’ın çocuğunun hastane sevklerinin yapılmadığı öğrenildi yaşadığı sağlık sorunlarıyla ilgili olarak hastaneye 6 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- başvurarak ilgili doktorlardan rapor istediği fakat lerden Tekirdağ 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde tutuklu bu talebinin reddedildiği bildirdi.

98 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

15 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- 5 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden, lerden İstanbul Bakırköy Kadın Cezaevi’nde tutu- bir bacağı kesik olan, vücudunda şarapnel parçaları lan Merve Aydeniz Çokyılmaz, Tarsus Cezaevi’nde bulunan ve bağırsakları dışarıda olan Dicle Bozan tutulan Mualla Kübra Alvar, Gebze Cezaevi’nde isimli bir hasta mahpusun sağlık hakkının engel- tutulan Elif Aydın ve Bitlis Cezaevi’nde tutu- lendiği öğrenildi. Haberde, Elazığ Kadın Cezae- lan Emine Ay isimli 4 hamile mahpusun düzenli vi’nde tutulan ve acil ameliyat edilmesi gereken bir şekilde doktora götürülmediği, kapasitesinin Dicle Bozan’ın 5 kez ring aracıyla Elazığ Devlet üstünde mahpusun kaldığı kalabalık ve hijyen Hastanesi’ne götürüldüğü fakat “doktor yok”, koşullarının uygunsuz olduğu koğuşlarda tutul- “doktorun başka ameliyatı var”, “makine bozuk” duğu öğrenildi. Uygunsuz hijyen koşulları nede- gibi gerekçeler ileri sürülerek ameliyat edilmeden niyle 8,5 aylık hamile Merve Aydeniz Çokyılmaz’da cezaevine geri götürüldüğü belirtildi. enfeksiyon oluştuğu; yine yüksek hava sıcaklığı ve Dicle Bozan, Elazığ’dan sevk edildiği Menemen R uygunsuz hijyen koşulları nedeniyle 7 aylık hamile Tipi Cezaevi’nde sağlık hakkı engellendiği gerekçe- Mualla Kübra Alvar’ın vücudunda yaraların oluş- siyle diğer 3 hasta mahpusla beraber 20 Nisan 2018 masına rağmen hastaneye götürülmediği; 4 aylık tarihinde açlık grevine başlamıştı. Dicle Bozan, 16 hamile Emine Ay’ın ise düşük riskinin olduğu Mayıs 2018 tarihinde Elazığ Kadın Cezaevi’ne sevk bildirildi. edilmişti. 23 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- 11 Ağustos 2016 tarihinden beri cezaevinde olan lerden, İzmir 2 Nolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan Celal Bayar Üniversitesi eski rektörü Mehmet mahpusların, gardiyanların ve jandarmanın keyfi Pakdemirli, Türkiye İnsan Hakları Vakfı’na ulaşan ve rencide edici dayatmaları nedeniyle mahke- mektubunda, ayrıca Manisa T Tipi Cezaevi’nde meye ve hastaneye gitmeden geri döndüğünü; bu başta kendisi olmak üzere mahpusların sağlık nedenle mahpusların sağlık ve adil yargılanma haklarının engellendiğini, tedavisi zamanında hakkının engellendiği öğrenildi. yapılmadığı için Mehmet Özbir isimli bir mahpu- 31 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- sun elinin kesildiğini, yine tedavisi zamanında lerden, Elazığ Kadın Cezaevi’nde mahpusların yapılmadığı için Günay Yıldız isimli bir mahpusun kelepçeli sağlık muayenesi dayatmasına maruz gözünü kaybettiğini belirtti. kaldıkları öğrenildi. Haberde ayrıca hastane sevk- 15 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- leri sırasında görevli askerlerin kadın mahpusla- lerden, Kayseri T Tipi Kadın Cezaevi’nde tutulan rın koluna girdiği ve bunun mahpuslar tarafından çölyak hastası Merve Aydoğan’ın hastaneye götü- taciz olarak değerlendirildiği ifade edildi. Maruz rülürken gardiyanların ve askerlerin hakaretlerine kaldıkları bu dayatmaları protesto etmek amacıyla maruz kaldığı, kelepçeli muayene dayatmasını mahpusların 3 gündür cezaevi tarafından verilen kabul etmediği için tedavi edilmeden cezaevine yemeği almadığı bildirildi. geri götürüldüğü öğrenildi. 31 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- 24 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- lerden, Rize L Tipi Cezaevi’nde tutulan Medeni den, Bolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan hasta mahpus Varol isimli hasta mahpusun 3 aydır hastaneye Rıdvan Tanış’ın kelepçeli olarak diş operasyonu götürülmediği öğrenildi. yapılmasını kabul etmediği için tedavi edilmediği 1 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- öğrenildi. den, Erzurum Horasan 2 Nolu K Tipi Cezaevi’nde 24 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- tutulan Cevdet Malgaz isimli kalp hastası bir den, Van F Tipi ve Ağrı Patnos L Tipi Cezaevle- mahpusun sevki yapılmış olmasına rağmen hafta- rinde tutulan hasta mahpusların revir ve hastaneye lardır hastaneye götürülmediği öğrenildi. Haberde götürülmediği öğrenildi. ayrıca cezaevinde koğuşlardaki çeşmelerden pis ve kokulu bir su aktığı ve bu sudan kaynaklı mahpus- 29 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- larda mide bulantısı, baş ağrısı, vücudun çeşitli den, Bayburt M Tipi Cezaevi’nde hasta mahpuslara yerlerinde kızarıklık gibi rahatsızlıkların görül- ilaçlarının verilmediği öğrenildi. düğü belirtildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 99 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

4 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- lan Sise Bingöl (85) isimli hasta mahpusun duru- lerden, Bayburt M Tipi Cezaevi’nde tutulan munun ağırlaşması üzerine 2 Kasım 2018 tarihinde mahpusların hastane sevklerinin gecikmeli yapıl- Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’ne dığı, mahpusların kelepçeli muayene dayatmasına kaldırıldı öğrenildi. Haberde ayrıca, Bingöl’ün kızı maruz kaldığı öğrenildi. Hasbike Kanmaz’ın annesine refakat etmek için Mersin Cumhuriyet Savcılığı’na yaptığı başvuruya 11 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- karşılık, haftada sadece 1 gün görüş yapmasına izin lerden, Van Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde kalan verildiği belirtildi. mahpusların sağlık haklarının engellendiği, cezaevi revirinde sürekli doktor bulunmadığı, mahpusla- 7 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberler- rın düzenli kullanmaları gereken ilaçların gecikti- den İstanbul Bakırköy Kadın Cezaevi’nde tutulan rildiği ya da hiç verilmediği öğrenildi. kalp hastası Fatma Tokmak isimli bir mahpusun durumunun ağırlaşması üzerine 6 Kasım 2018 13 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- tarihinde Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araş- lerden, Kayseri Bünyan T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tırma Hastanesi’ne kaldırıldığı öğrenildi. kelepçeli muayene dayatmasını kabul etmedik- leri için mahpusların sağlık hakkının engellendiği 9 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde, öğrenildi. Kırıklar 1 Nolu F Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan kalp hastası Mahmut Aktaş isimli bir mahpusun, 16 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- doktorlar tarafından 6 ay içinde yapılması gerek- lerden, Söke T Tipi Cezaevi’nden Manisa T Tipi tiği belirtilen ameliyatının “ödenek yok” denilerek Cezaevi’ne sevk edilen Özgür Bektaşoğlu isimli yapılmadığı iddia edildi. bir mahpusa sağlık sorunları nedeniyle kullandığı bastonunun verilmediği öğrenildi. 13 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Düzce T Tipi Cezaevi’nde tutulan Selami 27 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- Keleş isimli epilepsi hastası bir mahpusun tedavi- den, İzmir Şakran 1 Nolu Tipi Cezaevi’nde tutulan sinin yapılmadığı öğrenildi. hasta mahpus Yılmaz Suncak’ın, kendisine hastane tarafından verilen tedavi randevularına gitmesinin 19 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- engellendiği öğrenildi. Haberde, astım, ülser ve lerde, Van F Tipi Cezaevi’nde mahpusların kaldığı tiroit kanseri hastası olan Yılmaz Suncak’ın 6 ayda odalarda yapılan aramada Ruşen Tutku isimli şeker bir yapılması gereken kontrollerine gitmesinin hastası bir mahpusa ait bir şeker ölçüm cihazına engellenmesi nedeniyle hastalıklarının ilerlediği gardiyanlar tarafından el konulduğu iddia edildi. bildirildi. 1 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 28 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- den, Tarsus 1 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde kalan lerde, Elazığ T Tipi Cezaevi’nde tutulan Songül kalp hastası mahpus Cemil İvrendi’nin kelepçeli Adım isimli bir mahpusun, panik atak tedavisi için tedavi dayatması yüzünden tedavi edilmediği, ayda reçete edilen ilaçların cezaevi idaresi tarafından bir kez yaptırması gereken testlerin yapılmadığı kendisine verilmemesi nedeniyle hastalığının iler- öğrenildi. lediği iddia edildi. 6 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 30 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haberler- den, Düzce T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan ve den, İnsan Hakları Derneği (İHD) üyesi avukat- Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Eş Başkanı ların Osmaniye 1 ve 2 Nolu T Tipi cezaevlerinde ve HDP Hakkari milletvekili Leyla Güven’in başlat- tutulan mahpuslar ile görüştüğü öğrenildi. Bu tığı açlık grevini desteklemek amacıyla, Tarsus 2 görüşmede elde edilen bulgulara göre, Akbar İkbal, Nolu T Tipi Cezaevi’nde 10 günlük açlık grevine Adem Amaç, Siraç Yüksel, Mehmet Faruk Ergin, başlayan mahpusların alması gereken vitamin ilaç- Yavuz Akar isimli mahpusların tedavi hakkının ları ve meyve suyunun cezaevi yönetimi tarafından engellendiği ve buna bağlı olarak mahpusların verilmediği öğrenildi. sakat kalma riski ile karşı karşıya olduğu belirtildi. 7 Aralık 2018 tarihinde İHD Diyarbakır Şubesi’nde 7 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberler- bir basın açıklaması yapan, DTK Eş Başkanı ve den, Tarsus T Tipi Kadın Kapalı Cezaevi’nde tutu- HDP Hakkari milletvekili Leyla Güven’in avukatı

100 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

Cemile Turhallı Balsak, Güven’e B1 vitamini veril- 17 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- mesinin önünde hiçbir engel bulunmamasına lerde, Bakırköy Kadın Cezaevi’nde tutulan rağmen bu konuda cezaevi yönetimine yaptıkları mahpusların 3 aydır revire ve dişçiye çıkartıl- başvuruya bir yanıt alamadıklarını belirtti. Diyar- madığı, düzenli kullanmaları gereken ilaçların bakır E Tipi Cezaevi’ne tutulan Leyla Güven 7 mahpuslara verilmediği iddia edildi. Haberlerde Kasım 2018 tarihinde PKK lideri Abdullah Öcalan ayrıca mahpusların revire çıkmak için verdikleri üzerindeki tecride karşı süresiz ve dönüşümsüz dilekçelerin işleme konmadığı belirtildi. karşı açlık grevine başlamıştı. 19 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- 7 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Urfa 1 Nolu T Tipi Cezaevi’nde mahpus- lerden, Şırnak T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan lara günde sadece 2 saat su verildiği, revire çıkan hasta mahpus Halime Cin’in (49) tedavi olmak için mahpusların kelepçeli arama dayatmasına maruz verdiği dilekçelere cevap verilmediği öğrenildi. kaldığı ve bunu kabul etmedikleri için tedavi edil- medikleri öğrenildi. 7 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, tedavi için Patnos L Tipi Cezaevi’nden 27 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- Diyarbakır D Tipi Cezaevi’ne 6 ay önce sevk edilen lerden PKK lideri Abdullah Öcalan’ın üzerindeki hasta mahpus Ömer Akbey’in tedavisinin yapılma- tecridin sona ermesi talebiyle Bakırköy Kadın dan tekrar Patnos L Tipi Cezaevi’ne sevk edildiği Cezaevi’nde açlık grevinde olan mahpuslara B12 ve cezaevi girişinde çıplak aramaya maruz kaldığı vitaminin verilmediği öğrenildi. öğrenildi. 27 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- 12 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerde, Antalya Alanya L Tipi Cezaevi’nde tutulan lerden, 31 Ekim 20018 tarihinde Şırnak kırsal mahpuslar arasında salgın bir hastalık olduğu iddia alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları edildi. Haberlerde, bu hastalık nedeniyle mahpus- arasında çıkan bir çatışmada yaralı olarak yakala- ların şiddetli baş ağrısı yaşadığı ve bayıldığı belir- nan ve sonrasında sevk edildiği mahkeme tarafın- tildi. 1 mahpusun ise bayılıp yerde düşme sonucu dan tutuklanan Emrah Nayci isimli bir mahpusun çenesinin kırıldığı öğrenildi. Şırnak T Tipi Cezaevi’nde tek kişilik bir hücrede 1 Ocak 2019 tarihinde basında yer alan haberler- tutulduğu ve tedavisi için hastaneye götürülmediği den, Kayseri Bünyan Kapalı Cezaevi’nde tutulan öğrenildi. çölyak hastası mahpus Merve Aydoğan’ın, doktor raporu olmasına rağmen kendisine glutensiz ekmek verilmediği için bir haftadır yemek yiyeme- diği öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 101 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

3.4. DİSİPLİN CEZALARI

7 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden masını protesto etmek için slogan atan mahpuslar aynı gerekçe ile Diyarbakır D Tipi Cezaevi’nde hakkında 6 ayrı soruşturma açıldığı öğrenildi. Ocak ayı içinde kapalı görüşe çıkmama kararı alan Burhaniye T Tipi Cezaevi’nde kalan Grup Yorum mahpuslar hakkında başlatılan disiplin soruştur- üyesi Bahar Kurt ve Betül Varan, 1 Şubat 2018 ması sonucunda görüşe çıkmayan mahpuslara tarihinde basına yansıyan mektuplarında, askeri iletişim haklarından mahrum bırakma cezası veril- nizamda sayım verme dayatmasını kabul etmeyen diği öğrenildi. 26 mahpus hakkında her gün ayrı disiplin soruş- 8 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden turması açıldığını ve bu soruşturmalar sonucunda Tarsus T Tipi Cezaevi’nde kalan hasta mahpus mahpuslara hücre ve görüş cezası verildiğini belirt- Mehmet Akıncı’nın, infazının sağlık sorunları tiler. Ayrıca cezaevinde kaloriferlerin yanmadığı, yüzünden ertelendiği fakat aldığı disiplin cezaları mahpuslara gönderilen kargoların kendilerine gerekçe gösterilerek Akıncı’nın tahliyesinin engel- teslim edilmediği belirtildi. lendiği öğrenildi. Kandıra 1 Nolu F Tipi Cezaevi’nde Afrin’e yönelik Ordu E Tipi Cezaevi’nde kalan Şafi Kaya isimli bir TSK operasyonunu protesto etmek için 3 günlük mahpus, 17 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan açlık grevi yapan 22 mahpus hakkında cezaevi mektubunda, Kürtçe ezgiler eşliğinde halay çeken idaresi tarafından disiplin soruşturması başlatıldı. mahpuslara 3 ay iletişim hakkından mahrum Soruşturma sonucunda aralarında DBP Eş Genel bırakma cezası verildiğini belirtti. Şafi Kaya ayrıca Başkanı Sebahat Tuncel, HDP Milletvekilleri Selma tercüman olmadığı gerekçesiyle Kürtçe yazdıkları Irmak, Çağlar Demirel, Gülser Yıldırım, Burcu mektupların postalanmadığını ve dışarıdan gönde- Çelik Özkan ile Diyarbakır Büyükşehir Belediye rilmiş Kürtçe mektupların kendilerine teslim edil- Eş Başkanı Gültan Kışanak ve Tunceli Belediye Eş mediğini ifade etti. Başkanı Nurhayat Altun’un da olduğu 22 mahpusa 1 ay ile 3 arasında değişen sürelerde bazı etkinlik- 13 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- lere katılmaktan alıkoyma cezası verildi. lerden Bayburt M Tipi Cezaevi’nde tek tip elbise uygulamasına karşı dilekçe veren mahpuslar 7 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- hakkında açılan disiplin soruşturmalarında lerden Tarsus T Tipi Cezaevi’nde gardiyanların mahpuslara iletişim ve görüş yasağı gibi çeşitli fiziki şiddetine maruz kalan ve bu durumu gösterir disiplin cezaları verildiği öğrenildi. rapor alan 3 mahpusa toplam 17 gün hücre cezası verildiği öğrenildi. 24 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Batman M Tipi Cezaevi’nde tek tip elbise 17 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- uygulamasını protesto etmek için görüşe çıkmama lerden, Şakran Kadın Cezaevi’nde TSK’nin Afrin’e kararı alan mahpuslar hakkında açılan disiplin yönelik operasyonu ile ilgili gerçekleştirilen eylem soruşturmasında mahpuslara 2 hafta telefon ile ilgili olarak 50 mahpusa haklarında açılan hakkından mahrum bırakma cezası verildiği öğre- disiplin soruşturması sonrasında “1 ay ziyaretçi nildi. kabulünden yoksun bırakma” cezası verildiği öğre- nildi. 29 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Mardin E Tipi Cezaevi’nden Elazığ T Tipi 16 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- Cezaevi’ne sevk edilen ve aralarında gazeteci lerden Şırnak T Tipi Cezaevi’nde maruz kaldıkları Şerif Oruç’un da oluğu 4 kadın mahpus hakkında hak ihlallerine karşı 1 ay dönüşümlü açlık grevi cezaevi girişinde çıplak aramayı kabul etmedikleri eylemi yapan mahpuslara ziyaretçi kabulünden ve gerekçesiyle soruşturma açıldığı öğrenildi. iletişim hakkından mahrum bırakma cezası veril- diği öğrenildi. 31 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Şakran 3 Nolu T Tipi Cezaevi’nde Afrin’e 18 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- yönelik askeri operasyonu ve tek tip elbise uygula- lerden Tekirdağ 2 Nolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan

102 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

Cemal Bozkurt isimli siyasi mahpusun tek kişilik 2 günlük hücre cezasının onandığı öğrenildi. Bu hücrede tutulduğu öğrenildi. Haberde ayrıca gardi- karara göre Esma Yılmaz’ın beraber kaldığı astım yanlar tarafından darp edilen Cemal Bozkurt’a hastası 9 aylık bebeği ile beraber hücreye konula- toplam 35 gün hücre cezası verildiği belirtilmek- cağı bildirildi. tedir. 18 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- 22 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Halkın Hukuk Bürosu avukatlarına yönelik lerden tutuklu Hizan Belediye Eş Başkanı İhsan operasyonda gözaltına alınan ve daha sonra tutuk- Uğur’un gazeteci Taha Akyol’a tek tip kıyafet lanarak Burhaniye Cezaevi’ne gönderilen avukat düzenlemesiyle ilgili olarak yazdığı mektubun Naim Eminoğlu’na 100 ay ziyaretçi görüşünden sakıncalı görüldüğü ve İhsan Uğur hakkında men cezası verildiği öğrenildi. soruşturma açıldığı öğrenildi. Ayrıca söz konusu 23 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- haberde İhsan Uğur’un Elazığ Cezaevi’nden Diyar- lerden, Elazığ T Tipi Cezaevi’nde tutulan Mehdi bakır D Tipi Cezaevi’ne sevk edilirken yanında Boz isimli hasta mahpusun kimlik kartı taşıma götürdüğü Selahattin Demirtaş’ın öykü kitabı dayatmasını kabul etmediği için görüşe çıkartıl- “Seher”in de cezaevine alınmadığı bildirildi. madığı; aldığı disiplin cezaları nedeniyle telefon 27 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- hakkından yararlanamadığı öğrenildi. lerden Bayburt Kadın Cezaevi’nde askeri nizamda 26 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan ayakta sayım vermeyi kabul etmeyen mahpuslar haberlerden, Diyarbakır E Tipi Cezaevi’nde kalan hakkında disiplin soruşturması açıldığı, soruştur- HDP Hakkari Milletvekili ve DTK Eş Başkanı malar sonucunda mahpuslara hücre cezası, ziya- Leyla Güven’e Kürtçe şarkı söylediği için 1 aylık retçi ve iletişim haklarından men etme cezaları görüş cezası verildiği öğrenildi. Haberde ayrıca verildiği öğrenildi. Ayrıca cezaevinde mahpuslara Leyla Güven’in göz ameliyatı için hastaneye sevk kelepçeli muayene dayatması yapıldığı, gönderilen edilmesi gerektiği ancak hastane sevki esnasında kargo ve kitapların mahpuslara verilmediği bildi- kelepçe dayatmasını reddettiği için sevkinin yapıl- rildi. madığı belirtildi. 7 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden 26 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- Bayburt M Tipi Kapalı Cezaevi’nde kalan mahpus- lerden, Gebze Cezaevi’nde tutuklu bulunan Grup lara askeri sayım dayatması yapıldığı öğrenildi. Yorum üyesi Dilan Poyraz’a iki yıl iletişim cezası Ayrıca söz konusu haberlerde mahpuslara keyfi verildiği, Dilan Poyraz’ın telefon ve mektup yoluyla disiplin ve hücre cezaları verildiği, cezaevine tek haberleşme hakkının engellendiği öğrenildi. tip kıyafetlerin gönderildiği belirtildi. 10 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- 28 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Tekirdağ 2 Nolu Cezaevi’nde tutulan lerden sanatçı Nudem Durak’a tek tip elbise düzen- mahpusların maruz kaldıkları hak ihlallerini lemesine ve sosyal haklarının kısıtlanmasına karşı protesto ettikleri gerekçesiyle yılları bulan görüş çıktığı gerekçesiyle 3 ay görüş hakkından mahrum ve iletişim haklarından mahrum bırakma ve hücre bırakma cezası verildiği öğrenildi. cezası ile cezalandırdığı öğrenildi. 3 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- 20 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Tarsus Kadın Cezaevi’nde tutulan 100 lerden, İzmir Şakran Kadın Cezaevi’nde tutulan mahpus hakkında sayımlarda askeri nizamda BDP Tunceli eski İl Eş Başkanı Amber Kurtgözü ayakta durmayı kabul etmedikleri gerekçesiyle Bakıray’ın şartla salıverilme hakkının, daha önce disiplin soruşturması açıldığı ve soruşturma kaldığı cezaevlerinde hakkında verilmiş disiplin sonunda mahpuslara hücre cezası verildiği öğre- cezaları gerekçe gösterilerek engellendiği öğrenildi. nildi. 28 Eylül 2011 tarihinde tutuklanan ve hakkında 9 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- açılan davada 9 yıl hapis cezası ile cezalandırılan lerden Urfa 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde tutulan Amber Bakıray’ın, 26 Haziran 2018 tarihinde Mardin’in Ömerli ilçesinin DBP eski İlçe Eş Başkanı serbest bırakılması gerektiği, ancak Burhaniye Esma Yılmaz’a cezaevi idaresi tarafından verilen Cezaevi’nde ayakta sayım vermeyi reddettiği için

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 103 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 verilen hücre cezası gerekçe gösterilerek hâlâ ceza- 12 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- evinde tutulduğu bildirildi. Söz konusu haberlerde lerden, Bolu F Tipi Cezaevi’nde mahpuslar tara- ayrıca Amber Bakıray’ın cilt kanseri olduğu bildi- fından çıkartılan bir dergide yer alan bir kari- rildi. katürde ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret edildiği’ iddiasıyla 6 mahpusa (Emrah Yayla, Candaş Kat, 20 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- Latif Mollaahmetoğlu, Ayberk Demirdöğen, lerden, Adana Kürkçüler F Tipi Cezaevi’nde Volkan Pamuk ve Veysel Şahin) 10’ar gün hücre tutulan siyasi mahpusların IŞİD ve “FETÖ/PDY cezası verildiği öğrenildi. Haberde ayrıca tekmil davaları”ndan tutuklu olan mahpuslarla aynı dayatmasını kabul etmeyen mahpusların telefon yerde görüş yapma dayatmasına maruz kaldıkları hakkından yararlandırılmadığı belirtildi. öğrenildi. Haberde ayrıca, bunu protesto eden mahpuslar hakkında disiplin soruşturmaları açıl- 13 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- dığı ve mahpuslara disiplin cezaları verildiği belir- lerden, Şırnak T Tipi Cezaevi’nde tutulmakta olan tildi. mahpus yakınına ziyarete giden Ş. Cengiz (k) adlı kişiye cezaevi girişinde çıplak aramayı kabul etme- 22 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- diği gerekçesiyle 3 ay görüş yasağı verildiği öğre- lerden, Tekirdağ T Tipi Cezaevi’nde 2 yaşındaki nildi. Haberde Ş. Cengiz’ in kadınların arandığı çocuğu ile kalan Aynur Gazioğlu adlı mahpusa odada kamera olduğu gerekçesiyle çıplak aramaya 10 gün hücre cezası verildiği öğrenildi. Haberde, karşı çıkması üzerine, hakkında tutanak tutularak çocuğu için kantinden sipariş ettiği mamanın soruşturma açıldığı ve soruşturma neticesinde 3 ay yanlış gelmesi üzerine Aynur Gazioğlu ile gardiyan görüş yasağı verildiği belirtildi. arasında bir tartışma yaşandığı ve bu nedenle açılan disiplin soruşturmasında Aynur Gazioğlu’na 10 18 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- gün hücre cezası verildiği ifade edildi. Avukatların lerden, 12 Eylül 2018 tarihinde Türkiye gene- infaz hakimliğine ceza ile ilgili itirazda bulunduğu lindeki cezaevlerinde tutulan PKK davalarından bildirildi. tutuklu ve hükümlü mahpusların PKK lideri Abdullah Öcalan üstündeki tecridin sona erdi- 23 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- rilmesi ve hasta mahpusların serbest bırakılması lerden, Diyarbakır 1 Nolu T Tipi Cezaevi’ndeki talebiyle başlattığı 3 günlük açlık grevi sonrasında A-5 koğuşunda tutulan 16 mahpusa, ‘koğuşta Van Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde açlık grevine bulunan gazeteleri A-4 koğuşuna atma girişiminde katılan mahpuslar hakkında disiplin soruşturması bulundukları’ gerekçesiyle 1 ay etkinliklerden men başlatıldığı öğrenildi. cezası verildiği öğrenildi. Haberde, sözlü savunma yapmak üzere 2 mahpusun Disiplin Kurulu 19 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- Başkanlığı’na götürüldüğü, Kürtçe savunma lerden, Erzincan T Tipi Cezaevi’nde tutulan İsmet yapmak isteyen mahpusların, maruz kaldıkları Karakak isimli bir mahpusun hakkındaki disiplin askeri nizamda savunma yapma dayatmasını kabul cezaları nedeniyle 6 aydır görüş hakkından ve 4 etmedikleri için savunma yapmadan koğuşlarına aydır da telefon hakkından mahrum bırakıldığı geri götürüldükleri öğrenildi. Haberde, disiplin öğrenildi. cezasının mahpusların savunmaları alınmadan 11 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- verildiği ve 2 mahpusun Kürtçe savunma talebinin lerden, Bolu T Tipi Cezaevi’nde kalan Grup Yorum karar tutanağına “ifadelerini anlaşılmayan bir dille üyesi Sevcan Adıgüzel’e, ayakta sayım dayatmasına verecekleri” şeklinde geçirildiği ifade edildi. ve kitap sınırlamasına tepki gösterdiği için 200 yıla 6 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- yakın “görüşe çıkmama cezası” verildiği öğrenildi. lerden, Elazığ T Tipi Cezaevi’nde tutulan Gazeteci 25 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- Uğur Yılmaz’ın kaldığı odada yapılan arama sıra- lerden, Düzce T Tipi Kapalı Cezaevi’nde 25 Eylül sında henüz taslak aşamasında olan şiir ve öykü 2018 ile 29 Eylül 2018 tarihleri arasındaki 4 gün çalışmalarına el konulduğu, ve daha sonra bunlarla boyunca, askeri nizamda ayakta sayım dayatmasını ilgili olarak Uğur Yılmaz hakkında ‘örgüt propa- kabul etmedikleri için gardiyanların fiziksel şidde- gandası yapma’ iddiasıyla disiplin soruşturması tine maruz kalan 21 siyasi mahpusa 50’şer gün açıldığı öğrenildi. hücre cezası verildiği öğrenildi.

104 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

25 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- liklerden men” cezası verildiği öğrenildi. Taner lerden, Burhaniye T Tipi Cezaevi’nde tutulan ve Korkmaz’ın gazetelere gönderdiği mektubunda hastane sevki sırasında görevli askerlerin tehdidine kendisinin yanı sıra Mecit Şahnkaya, Yusuf Kenan maruz kalan Figen Şahin isimli mahpusa, cezaevi Dinçer, Murat Kaymaz, Akil Nergiz ve Talat Şanlı idaresi tarafından 15 gün hücre cezası verildiği isimli mahpusların 2 yıldır tek kişilik hücrelerde öğrenildi. tutulduklarını, gazetelere gönderdikleri mektup- ların sansürlendiğini ya da hiç gönderilmediğini, 25 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- gazete ve dergilerin mahpuslara verilmediğini lerden, Kayseri Bünyan Kadın Cezaevi’nde tutulan belirttiği öğrenildi. bazı mahpuslara 10 Ekim Ankara katliamında yaşamını yitirenler için anma etkinliği düzenle- 21 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- dikleri gerekçesiyle 2 ay görüş hakkından mahrum lerden, PKK lideri Abdullah Öcalan üzerindeki bırakma cezası verildiği öğrenildi. tecridi protesto etmek için açlık grevine başlayan DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari milletvekili Leyla 31 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- Güven’e, hakkında açılan disiplin soruşturması lerde, Ankara Sincan Kadın Cezaevi’nde Aycan sonucunda ‘1 ay süre ile ücret karşılığı çalışılan Özdoğan, Saadet Akın ve Selver İspir isimli işten yoksun bırakma’ cezası verildiği öğrenildi. mahpusların denetimli serbestlik haklarını cezaevi idaresinin verdiği hücre cezaları nedeniyle yitirdiği 29 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- öğrenildi. lerden Bayburt M Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan 38 kadın mahpus hakkında “halay çekerek ceza- 6 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- evinin güvenliğini tehlikeye atmak” gerekçesiyle lerden, Elazığ 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezae- soruşturma açıldığı öğrenildi. vi’nde tutulan HDP Pertek ilçe Eş Başkanı Erdal Kotan’a partisinin ilçe örgütünün olağanüstü 5 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- kongresine gönderdiği mesaj gerekçe gösterilerek lerden, Düzce T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan 13 gün hücre cezası verildiği öğrenildi. ve DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari milletvekili Leyla Güven’in başlattığı açlık grevini desteklemek 7 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- amacıyla 10 günlük açlık grevine başlayan 10 lerden, Diyarbakır E Tipi Cezaevi’nde tutulan ve mahpus hakkında disiplin soruşturması başlatıl- aralarında gazeteci Kibriye Evren’in de bulunduğu dığı öğrenildi. 10 kadın mahpus hakkında 1 Kasım 2018 tarihinde koğuşlarında Kürtçe şarkı söyledikleri gerekçesiyle 10 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- disiplin soruşturması başlatıldığı öğrenildi. Hakla- lerden, PKK lideri Abdullah Öcalan üzerindeki rında disiplin soruşturması başlatılan mahpuslar: tecridin sona erdirilmesi talebiyle Giresun E Tipi Sinem Ateş, Songül Aşıla, Selma Yılmaz, Menduha Cezaevi’nde başlatılan açlık grevine katıldık- Polat, Arzu Karaman, Leyla Yıldız, Edanur ları gerekçesiyle 3 mahpusa (Mehmet Çağırıcı, Bazancir, Kibriye Evren, Kumri Tokay ve Müslime Bahri Sulgin ve Ümit Karakaya) 3’er ay iletişim Kalkan. hakkından mahrum bırakma cezası verildiği öğre- nildi. 10 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, 7 Kasım 2018 tarihinde PKK lideri 12 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- Abdullah Öcalan üzerindeki tecride karşı süresiz ve lerden, PKK lideri Abdullah Öcalan’ın üzerin- dönüşümsüz karşı açlık grevine başlayan DTK Eş deki tecridin son bulması talebiyle açlık grevine Başkanı ve HDP Hakkâri Milletvekili Leyla Güven başlayan HDP Hakkari Milletvekili ve DTK Eş hakkında tutulduğu Diyarbakır E Tipi Cezaevi Başkanı Leyla Güven’e destek için cezaevlerinde idaresi tarafından disiplin soruşturması başlatıldığı başlatılan süresiz dönüşümlü açlık grevine katıl- öğrenildi dığı gerekçesiyle DBP Eş Genel Başkanı Sebahat Tuncel’e Kandıra 1 Nolu F Tipi Cezaevi yönetimi 15 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- tarafından 10 ay etkinlere katılmama cezası veril- lerden, Van M Tipi Cezaevi’nde tutulan Taner diği öğrenildi. Korkmaz adlı mahpusa, bir başka mahpusa ağrı kesici verdiği gerekçesiyle “1 aylığına bazı etkin-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 105 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

19 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- 29 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, açlık grevindeki HDP Hakkari Milletvekili lerden, Silivri Cezaevi’nde tutulan Mustafa Özgür ve DTK Eş Başkanı Leyla Güven’e destek için açlık Mulla isimli mahpusun annesine, oğluna yapılan grevi yapan Resmiye Vatansever isimli bir mahpus işkenceye tepki gösterdiği için 2 ay görüş yasağı hakkında, tutulduğu Kandıra F Tipi Cezaevi idaresi verildiği öğrenildi. tarafından disiplin soruşturması başlatıldığı öğre- 1 Ocak 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, nildi. Aynı gerekçe ile Urfa 2 Nolu T Tipi Ceza- Kırıkkale F Tipi Cezaevi’nde tutulan mahpuslara, evi’nde açlık grevi yapan mahpuslar hakkında da keyfi disiplin soruşturmaları açıldığı ve bu soruş- disiplin soruşturması başlatıldığı bildirildi. turmalar sonucunda mahpuslara mektupla iletişim hakkından mahrum bırakma cezası verildiği öğre- nildi.

106 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

3.5. SOSYAL, KÜLTÜREL, SPORTIF HAKLARIN KISITLANMASI

3 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde dayatması yapılmaktadır; mahpuslara gönde- Silivri 9 Nolu Cezaevi’nde kalan Umut Gündüz rilen kitaplar ve dergiler mahpuslara verilme- Altun isimli mahpusun üniversite sınavlarına mektedir; başka cezaevlerinden bu cezaevine sek girmesinin engellendiği, gönderilen kitap ve dergi- edilen mahpuslara ait kitap, defter, kalem gibi lerin ona teslim edilmediği öğrenildi. eşyalar mahpuslara verilmemektedir; mahpuslar tarafından yapılan yazılı çalışmalara da cezaevi 9 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- girişinde el konulmakta ve daha sonra sahiple- lerden Van T Tipi Cezaevi’nde mahpusların sosyal, rine teslim edilmemektedir; mahpusların yanla- kültürel ve sportif haklarının engellendiği öğre- rında getirdikleri Türkçe-Kürtçe sözlüklerin de nildi. çevrilmediği gerekçesiyle mahpuslara teslim edil- 10 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- mediği ve çeviri için mahpuslardan para talep lerden Ödemiş T Tipi Cezaevi’nde kalan Murat edilmektedir; haftada 10 saat mahpusların sosyal Türk tarafından kaleme alınan “Dağların Uğul- ve kültürel etkinlik hakları 2 saate indirilmiştir; tusu” isimli bir kitaba ait taslağa ‘örgüt propagan- kelepçeli muayene dayatması nedeniyle mahpus- dası içerdiği’ gerekçesiyle koğuşta yapılan arama ların sağlık hakları engellenmektedir; yaklaşık 20 sırasında gardiyanlar tarafından el konulduğu mahpusun kaldığı odalardan haftada sadece 3 kişi öğrenildi. revire çıkartılmaktadır; mahpuslara gönderilen 13 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- giysiler renklerinin uygun olmadığı gerekçe göste- lerden Ödemiş T Tipi Cezaevi’nde aramalarda “O rilerek mahpuslara verilmemektedir. dil [Kürtçe] burada konuşulmayacak. O dilde kitap 26 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- burada bulundurulmayacak” denilerek mahpus- lerden Afrin’e yönelik askeri operasyon ile birlikte lara ait Kürtçe kitaplara jandarma tarafından el Tekirdağ T tipi Cezaevi’nde mahpusların yanında konulduğu öğrenildi. bulunan radyoların toplandığı öğrenildi. Tarsus T 16 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- Tipi Cezaevi’nde ise mahpuslara gazete verilmediği lerden Van Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde bildirildi. aramalarda mahpuslara ait kişisel eşyaların yanı 1 Şubat 2018 tarihinde basına yansıyan haber- sıra mahpuslar tarafından Meclis İnsan Hakları lerden Balıkesir L Tipi Cezaevi’nde kalan Aysun Komisyonu üyelerine yazılan mektuplara da el Kaşdaş (21) isimli bir mahpus tarafından yazılan konulduğu öğrenildi. mektubun cezaevi idaresi tarafından “yalan yanlış 22 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- ifadeler içeriyor” gerekçesiyle gönderilmediği lerden Elazığ 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’ne öğrenildi. Cezaevinin işleyişi veya yönetimiyle sevk ile gelen mahpusların cezaevi girişinde çıplak ilgili her hangi bir yorumun yapılmadığı belirtilen arama dayatmasına maruz kaldığı; mahpuslara ait söz konusu mektupta Aysun Kaşdaş’ın 21 yaşında radyolara cezaevi girişinde el konulduğu; Evrensel olmasına rağmen üç kez tutuklandığından, bu ve Özgürlükçü Demokrasi gazetelerinin haklarında sürede eğitim hakkını kullanamadığından ve yargı toplatma kararı olmamasına rağmen mahpuslara sürecindeki hukuksuzluklardan bahsettiği ifade verilmediği; Kürtçe yayınların mahpuslara veril- edildi. Balıkesir LTipi Cezaevi Disiplin Kurulu mediği; bir odada bulundurulacak kitap sayısının 7 Başkanlığı bu kararını 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik ile sınırlandığı; hasta mahpusların dilekçe verdik- Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanun’un 68/3 leri tarihten çok sonra revire çıkartıldığı öğrenildi. maddesi ile Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkın- Tokat T Tipi Cezaevi’nde kalan mahpuslar maruz daki Tüzüğün 91/3 maddesine dayandırırken kaldıkları hak ihlallerini 25 Ocak 2018 tarihinde hangi ifadelerin “yalan-yanlış” bulunduğu veya basında yer alan mektuplarında anlattılar. Buna mektubun neden “tamamen sakıncalı” görüldüğü göre; cezaevi girişinde mahpuslara çıplak araması yönünde bir açıklama yapmadığı aktarıldı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 107 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

3 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- 4 Nolu Cezaevi’nde kalan Güven Usta isimli bir lerde İskenderun T Tipi Cezaevi’nde kalan yakın- mahpusun kargo yolu ile gelen kitapların kendisine larını ziyarete gelenlerin görüş sırasında Kürtçe verilmemesine itiraz etmesi üzerine cezaevi görev- konuşmasının yasak olduğu gerekçe gösterilerek lilerinin fizikli şiddetine maruz kaldığını duyurdu. gardiyanlar tarafından engellendiği iddia edildi. 12 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- Konuyla ilgili gazetecilerin soruları üzerine cezaevi lerden Patnos L Tipi Cezaevi’nde mahpusların idaresinin iddiaları yalanladığı bildirildi. revire çıkartılmadığı, verilen yemeklerin az ve 6 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- hijyenik olmadığı, sosyal ve kültürel hakların kısıt- lerden Alanya L Tipi Cezaevi’nde çıplak aramayı landığı, maruz kalınan hak ihlalleri ile ilgili verilen kabul etmedikleri gerekçesiyle mahpusların açık dilekçelerin işleme konulmadığı öğrenildi. görüşe çıkmasına izin verilmediği, buna itiraz 13 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- eden mahpus yakınlarının zor kullanılarak görüş lerden Kırıkkale F Tipi Cezaevi’nde çatılara alanından çıkartıldığı öğrenildi. konulan kameraların mahpusların yattığı kısımları 6 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden da gördüğü öğrenildi. Haberde ayrıca, gönderilen Burhaniye T Tipi Cezaevi’nde kalan Avukat Behiç kitapların mahpuslara verilmediği, oda aramala- Aşçı’nın sohbet hakkının cezaevi idaresi tarafından rında mahpuslara ait defterlere el konulduğu belir- engellendiği; Aşçı’nın konuyla ilgili yaptığı itirazın tilmektedir. İnfaz Hakimliği tarafından reddedildiği öğrenildi. 24 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- 8 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Van T Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde lerden Ödemiş T Tipi Cezaevi’nde mahpusların kalan tutuklu gazeteci Nedim Türfent’e gönderilen kaldığı koğuşlarda yapılan aramalarda mahpus- Nurcan Baysal’ın “Ezidiler: 73. Ferman Katliam ların mektup yazmak için kullandığı A-4 boyutun- ve Kurtuluş” adlı kitabı ile gazeteci-yazar Ahmet daki kağıtlara ve radyolara el konulduğu öğrenildi. Altan’ın “Ölmek Kolaydır Sevmekten” adlı kitabı Ödemiş Cezaevi’nde ayrıca mahpusların kimlik cezaevi yönetimi tarafından sakıncalı bulunarak kartı taşıma dayatmasına maruz kaldığı bildirildi. verilmediği öğrenildi. 8 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden 26 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- İzmir 2 Nolu T Tipi Cezaevi Disiplin Kurulu’nun lerden Elazığ 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Kapalı Mehmet Ali Aslan isimli bir mahpus tarafından tek Cezaevi’nde kalan mahpusların Malatya Cumhu- tip elbise uygulaması ile ilgili bir gazeteye yazdığı riyet Başsavcılığı ve Elazığ Sulh Ceza Hakimliği’ne mektubun “kurum itibarını zedeleyici yalan yanlış yazdıkları şikayet dilekçelerine cezaevi idaresince bilgiler içerdiği” gerekçesiyle gönderilmemesine el konulduğu öğrenildi. Elazığ 2 Nolu Yüksek karar verdiği öğrenildi. Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde kalan mahpus Mustafa Geylan’ın kardeşi Fahir Geylan basına 10 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- yaptığı açıklamada 16 Ocak ile 19 Şubat 2018 lerde, Patnos L Tipi Cezaevi’nde kalan mahpusların tarihlerinde Malatya Cumhuriyet Başsavcılığına, 9 sosyal, kültürel ve sohbet haklarının kısıtlandığı; Şubat 2018 tarihinde ise Elazığ Sulh Ceza Hakim- haklarında toplatma kararı olmamasına rağmen liği’ne mahpuslar tarafından yazılan ve cezaevinde Özgürlükçü Demokrasi ve Evrensel gazeteleri ile yaşanan hak ihlallerinin yer aldığı şikâyet dilekçe- bazı dergi ve kitapların verilmediği; mahpuslara lerine cezaevi yönetimi tarafından el konulduğunu ait radyolara el konulduğu; olması gerekenden az ifade etti. miktarda yemek verildiği; maruz kalınan hak ihlal- leri ile ilgili olarak İHD ve diğer hak örgütlerine 26 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- yazılan mektupların postalanmadığı; yapılan suç lerden Alanya L Tipi Kapalı Cezaevi’ndeki duyurularının işleme konulmadığı; cezaevine yeni mahpuslara yakınları tarafından gönderilen kitap- gelenlere çıplak arama dayatması ve bağımsızlar ların verilmediği öğrenildi. koğuşuna gitmeleri yönünde fiziki ve psikolojik 27 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- baskı yapıldığı ifade edildi. lerden Van T Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza Halkın Hukuk Bürosu, yine 11 Şubat 2018 tari- İnfaz Kurumu’nda kalan mahpusların İHD, Türk hinde yaptığı ikinci bir açıklama ile İzmir Şakran Tabipleri Birliği (TTB) ve TBMM’ye gönder-

108 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri diği dilekçelere el konulduğu ve dilekçe yazan 11 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- mahpuslar hakkında soruşturma açıldığı öğrenildi. lerden Tekirdağ 1 ve 2 Nolu F Tipi Cezaevlerinde Ayrıca söz konusu cezaevinde mahpusların çıplak adli mahpuslar ile “FETÖ/PDY Soruşturmaları” aramaya zorlandığı ve buna karşı çıkan mahpus- kapsamında tutuklu bulunan mahpusların kaldığı ların fiziksel şiddete maruz kaldığı iddia edildi. odaların havalandırmalarının üstünün tel kafes- lerle kapatıldığı; 1 Nolu F Tipi Cezaevi’nde dışa- 27 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- rıdan gönderilen kitapların mahpuslara teslim lerden İzmir Kırıklar 2 No’u F Tipi Cezaevi’nde edilmediği öğrenildi. sevk edilen siyasi mahpusların adli mahpuslar ile “FETÖ/PDY Soruşturmaları” kapsamında ceza- 3 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- evinde bulunan mahpusların arasına konulduğu lerden, Silivri Cezaevi’nde tutulan Boğaziçi öğrenildi. Yine aynı haberde koğuş aramalarında Üniversitesi öğrencilerinin sınavlara götürülme- mahpuslara ait savunmalara ve yazdıkları öykülere diği öğrenildi. “güvenlik gerekçesi” ile el konulduğu, mahpusların 8 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- Adalet Bakanlığı da içinde olmak üzere kurumlara lerden, Ağrı Patnos L Tipi Cezaevi’nde 24 kişilik gönderdiği mektuplara el konulduğu, aramalar koğuşlara günde yarım saat sıcak su verildiği; sırasında mahpusların gardiyanların hakaretlerine mahpusların hafta bir olan telefon hakkının iki maruz kaldığı bildirildi. haftada bir ve ayda bir kez olması gereken açık 3 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden görüş haklarının iki ayda bir olacak şekilde yeniden Şakran 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde kalan mahpus- düzenlendiği öğrenildi. lara istedikleri kitap ve dergilerin verilmediği, 11 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- Kürtçe mektuplarının gönderilmediği, hastane lerden Urfa Kadın Cezaevi’nde 10 kişilik koğuş- randevuları olan mahpusların randevu tarihle- larda 32 mahpusun kaldığı, mahpuslara verilen rinden ancak 4 ila 5 ay sonra hastaneye götürül- yemeklerin hijyenik olmadığı, mahpuslara verilen düğü ve buna bağlı olarak mahpusların sağlık suyun zaman zaman kesildiği ve verilen suyun kirli durumunun kötüye gittiği öğrenildi. olduğu öğrenildi. 6 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden 12 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- Tarsus T Tipi Kapalı Cezaevi’nde kalan mahpus- lerden Tarsus 1 No’lu T Tipi Cezaevi’nde 14 lara bir haftadır gazetelerin verilmediği öğrenildi. kişilik koğuşlarda 20’den fazla mahpusun kaldığı, 19 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden mahpusların revir ve hastane sevklerinin 45 günü Kayseri Bünyan T Tipi Cezaevi’nde mahpuslara ait bulan gecikmelerle yapıldığı, hastane sevkleri sıra- radyoların ve kol saatlerinin toplandığı, mahpus- sında mahpusların çıplak arama uygulamasına lara gönderilen kitapların onlara teslim edilmeden maruz kaldığı, mahpusların yanında bulundurabi- geri gönderildiği ve mahpusların sosyal ve kültürel lecekleri kitap sayısının sınırlandığı öğrenildi. haklarının engellendiği öğrenildi. Ayrıca haberde 14 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan 16 kişinin kaldığı koğuşa 12 sandalye verildiği haberlerden Bolu F Tipi Cezaevi’nde Hacı Ekinci bildirilmektedir. isimli bir mahpusun telefon görüşmesinde tekmil 9 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden dayatmasını kabul etmediği için 6 aydır telefon Adil Oktay’ın kaleme aldığı ‘Hapishanelere Esinti ile iletişim hakkından yararlanamadığı öğrenildi. Yollayalım’ isimli kitabın Van Cezaevi’nde kalan Haberde ayrıca mahpuslara ait kısa dalga bulunan KHK ile kapatılmış Dicle Haber Ajansı (DİHA) radyoların toplandığı, mahpusların yanında bulun- muhabiri Ziya Ataman’a gönderildiği fakat cezaevi durabileceği kitap sayısının 5 ile sınırlandırıldığı, idaresinin kitabı devlet görevlilerini aşağılayan, mahpusların sosyal ve kültürel haklarının kısıt- karalayan mesnetsiz ve yersiz içerik tespit edildiği landığı, kelepçeli muayene dayatması nedeniyle gerekçesiyle mahpusa vermediği öğrenildi. Kitabın mahpusların sağlık haklarının engellendiği, ayda farklı cezaevlerinde kalan mahpusların kaleme bir yapılan açık görüşlerin artık iki ayda bir yapıl- aldığı ve cezaevi okuma komisyonlarının deneti- dığı, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası almış minden geçerek yazara gönderilmiş mektuplardan mahpusların günde sadece 1 saat havalandırmaya oluştuğu bildirildi. çıkartıldığı bildirildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 109 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

30 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- milletvekili Mahmut Tanal tarafından ziyaret edil- lerden Bayburt M Tipi Cezaevi’nde aile ziyaretleri mesine Adalet Bakanlığı tarafından izin verilme- öncesinde maruz kaldıkları keyfi aramaları kabul diği öğrenildi. etmeyen kadın mahpusların 5 aydır görüş hakla- Ankara Sincan Kapalı Cezaevi’nde kalan gazeteci rının engellendiği öğrenildi. Seda Taşkın, 23 Temmuz 2018 tarihinde basında 3 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- yer alan açıklamasında, koğuşlara verilen sıcak ve lerden 29 Haziran 2018 tarihinde tutuklanarak soğuk suya cezaevi idaresi tarafından kota getiril- Silivri Cezaevi’ne konulan CHP eski İstanbul diğini ve verilen su miktarının en temel ihtiyaçları milletvekili Eren Erdem ile görüşmek isteyen CHP için bile yeterli olmadığını ifade etti. milletvekillerine cezaevinin fiziki koşulları gerekçe 26 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- gösterilerek izin verilmediği öğrenildi. lerden, Samsun Bafra T Tipi Kapalı Cezaevi’nde 4 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- kalan Koçer Özdal (70) isimli hasta bir mahpusun lerde Elazığ T Tipi Cezaevi’nde 15 kişilik koğuş- sağlık durumunun kötüleşmesi üzerine Ankara larda 28 kişinin kaldığı belirtildi. Numune Hastanesi’ne kaldırıldığı, Özdal ile görüşmek için Ankara’ya gelen ailesinin savcılık 4 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- izni olmadığı gerekçesiyle Özdal’la görüştürülme- lerden Elazığ T Tipi Cezaevi’nde kalan İsmail diği öğrenildi. Yılmaz isimli bir mahpusun koğuş dışında kimlik kartı takma dayatmasını kabul etmediği için 1 29 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- yıldır görüş ve telefon haklarından yararlanama- lerden, Elazığ Yüksek Güvenlikli 1 No’lu Kapalı dığı, kendisine gönderilmiş kargoları alamadığı Cezaevi’nde kalan gazeteciler Mehmet Güleş ile öğrenildi. İdris Yılmaz’ın, gardiyanların psikolojik tacizine maruz kaldıkları, kendilerine gönderilen faks, Aynı haberde, Burhaniye T Tipi Cezaevi’nde mektup ve gazetelerin verilmediği, kargoların tutulan Grup Yorum üyeleri Bahar Kurt ve Betül teslim edilmediği, Kürtçe kitap taleplerinin ise Varan’ın kaldığı odaya ise mahpus başına belir- çeviri bedeli istenerek engellendiği öğrenildi. lenen kotadan daha az sıcak su verildiği bildirildi. 1 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- 10 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Bandırma 2 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde lerden Elazığ 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Ceza- kalan mahpusların, cezaevi yerleşkesine yakın evi’nde kimlik kartı taşıma dayatmasını kabul bölgede bulunan gübre fabrikası ve tavuk üretim etmeyen mahpusların başta sağlık hakkı olmak tesis atıkları nedeniyle sağlık sorunları yaşadıkları üzere görüş, telefon ve spor gibi haklarını 10 aydır öğrenildi. Söz konusu haberlerde mahpusların kullanamadıkları öğrenildi. Ayrıca kimlik kartı İHD gönderdikleri bir mektupla yasaya uygun taşımayı kabul etmedikleri için haklarında açılan biçimde imha edilmeyen atıklar nedeniyle sağlıksız disiplin soruşturmaları soncunda mahpuslara bir ortamda kaldıklarını ifade ettikleri belirtildi. ziyaret ve iletişim haklarından mahrum bırakma gibi çeşitli disiplin cezaları verildiği bildirildi. Elazığ 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutulan gazeteci Mehmet Güleş, 14 Ağustos 2018 11 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- tarihinde basında yer alan mektubunda, cezae- lerden Silivri Cezaevi’nde tutulan eski CHP millet- vinde yaşanan hak ihlallerini açıkladı. Buna göre; vekili Eren Erdem’in cezaevine Alevi dedesi çağrıl- aralarında hasta 1 mahpusun da olduğu 30 mahpus ması talebinin cezaevi idaresi tarafından “mevzuata kendi istekleri dışında tek kişilik hücrede tutul- uygun değil” denilerek reddedildiği öğrenildi. maktadır; mahpusların yazdığı Kürtçe mektuplar Cezaevi idaresinin Eren Erdem’in talebine sözlü gönderilmemekte ve gelen Kürtçe mektuplar olarak “imam istiyorsanız çağırabilirsiniz ancak mahpuslara verilmemektedir; dışarıdan gönde- dede olmaz” dediği iddia edildi. Konuyla ilgili suç rilen kargolar mahpuslara 3 haftalık gecikmeyle duyurusunda bulunulacağı bildirildi. verilmektedir. 16 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- 22 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Silivri Cezaevi’nde tutuklu bulunan CHP lerden, Burhaniye T Tipi Cezaevi’nde tutulan İstanbul milletvekili Eren Erdem’in, CHP İstanbul

110 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

Halkın Hukuk Bürosu avukatları Aytaç Ünsal ile Erzurum Horasan 2 Nolu K Tipi Cezaevi’nde eşi Didem Baydar Ünsal’ın aylık 1 saat olan görüş tutulan bir mahpus, Türkiye İnsan Hakları hakkının cezaevi idaresi tarafından yarım saate Vakfı’na yazdığı mektupta, kapasitesi 18 olan 2 indirildiği öğrenildi. koğuşta toplam 33 mahpusun tutulduğunu, siyasi mahpusların denetimli serbestlik hakkının tanın- 7 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde, madığını, gün içinde su kesintilerinin yaşandığını, Elazığ 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde musluktan akan suların temiz olmadığını, başvu- yapılan aramalarda mahpuslara ait not ve yazı- rularına rağmen arıtıcı takılmadığını, mahpus- lara el konulduğu, Kürtçe kitap ve mektupların ların sportif haklarından yararlanamadığını, hasta tercüman olmadığı gerekçesiyle mahpuslara veril- mahpusların hastane sevklerinin geciktirildiğini mediği, mahpusların sohbet hakkının engellendiği, belirtti. cezaevi girişinde mahpuslara çıplak arama dayat- ması yapıldığı iddia edildi. 12 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Bayburt M Tipi Cezaevi’nde mahpuslara 11 Ağustos 2016 tarihinden beri cezaevinde olan haftanın 2 günü 1’er saat sıcak su verildiği, koğuş- Celal Bayar Üniversitesi eski rektörü Mehmet larda kapasite aşımı nedeniyle bazı mahpusların Pakdemirli, Türkiye İnsan Hakları Vakfı’na ulaşan yerde yatmak zorunda kaldığı öğrenildi. mektubunda cezaevinde maruz kaldığı hak ihlalle- rini anlattı. Mehmet Pakdemirli mektubunda, 14 12 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- ay kaldığı Manisa E Tipi Cezaevi’nde tavandan pis lerde, Sincan Kadın Cezaevi’nde musluklardan su aktığını fakat cezaevi yönetiminin buna kalıcı akan suyun hijyenik olmadığı, paslı olduğu, bir çözüm bulamadığını; daha sonra sevk edildiği bundan dolayı mahpuslarda cilt hastalıkları görül- Manisa T Tipi Cezaevi’nin girişinde çıplak arandı- düğü iddia edildi. ğını; Manisa T Tipi Cezaevi’nde tek kişilik hücrede 21 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberlerde, tutulduğunu; Manisa T Tipi Cezaevi’ne sevki sıra- Tarsus T Tipi Cezaevi’nde mahpuslara verilen sında getirdiği ilaçlarının bir gardiyan tarafından yemeğe gardiyanlar tarafından tuvalet suyu dökül- çöpe atıldığını ve bu konu ile ilgili yaptığı şikayete düğü iddia edildi. Haberde gardiyanların mahpus- rağmen olayın soruşturulmadığını; mahpuslar ları “İster yersiniz isterse de zıkkım yersiniz. Zaten tarafından yazılan dilekçelerin kayıt altına alın- hepiniz geberip gideceksiniz” şeklindeki sözlerle madan imha edildiğini; bulunduğu hücreye yakın tehdit ve hakaret ettiği belirtildi. süngerli oda olarak tabir edilen hücrelerde dövül- düğünü düşündüğü kişilerin bağrışlarına tanık Sincan Kadın Cezaevi’nde tutulan gazeteci Seda olduğunu; kendisine 6 ay görüş cezası verildiğini Taşkın, 23 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan ifade etti. mektubunda cezaevinde mahpusların maruz kaldığı hak ihlallerini açıkladı. Buna göre, hasta 21 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- mahpuslara doktorlar tarafından verilmesi gerek- lerde, Adana Kürkçüler F Tipi Kapalı Cezaevi’nde tiği belirtilen gıdalar verilmemektedir; mahpuslara bulunan siyasi mahpusların cezaevi idaresinin temiz ve yeterli miktarda su verilmemekte ve buna IŞİD davalarından yargılananlarla beraber görüşe bağlı olarak mahpuslarda çeşitli cilt hastalıkları yapma dayatmasını kabul etmedikleri gerekçesiyle görülmektedir. Seda Taşkın ayrıca çeşitli neden- 6 aydır görüşe çıkamadığı öğrenildi. lerle mahpuslara verilen disiplin cezaları nedeniyle HDP Kocaeli milletvekili ve Meclis İnsan Hakla- mahpusların denetimli serbestlik hakkında yarar- rını İnceleme Komisyonu Üyesi Ömer Faruk lanamadığını belirtti. Gergerlioğlu, Adalet Bakanı’na yanıtlaması üzere 24 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- verdiği yazılı soru önergesinde Sivas E Tipi Cezae- lerden, Ağrı Patnos L Tipi Cezaevi’nde tutulan vi’nde 8 kişilik bir koğuşta 22 kişinin tutulduğunu, mahpuslara verilen suların kirli olduğu ve kötü mahpuslara günde sadece 30 dakika su verildiğini koktuğu, 20 kişilik koğuşlarda 32 kişinin kaldığı, ve verilen suyun kirli olduğunu, hasta mahpusların cezaevi girişinde çıplak arama dayatması olduğu, hastane sevklerinin gecikmeli yapıldığını, mahpus- radyo ve gazete verilmediği, kültürel ve sosyal ların yazdıkları dilekçelerin muhataplarına iletil- hakların engellendiği öğrenildi. mediğini belirtti.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 111 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

24 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- el konulduğunu, sosyal haklarının tamamen engel- lerden, Van F Tipi Cezaevi’nde havalandırmaların lendiğini, gazete, dergi ve kitapların çoğunlukla üzerine tel örgü çekildiği öğrenildi. kendilerine verilmediğini ve revir sevklerinin geciktirildiğini belirtti. 28 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Sincan F Tipi Cezaevi’nde mahpusların 12 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- yazdığı dilekçe ve mektupların gönderilmediği, lerden, haberde ayrıca Bolu F Tipi Cezaevi’nde mahpuslara gönderilen kitapların teslim edilme- mahpusların aileleriyle yaptıkları telefon görüş- diği öğrenildi. mesinde mahpusların yanı sıra ailelere de tekmil verme dayatması yapıldığı, bunu kabul etmeyen 28 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- mahpusların ve ailelerin telefon görüşmelerinin lerden, Tarsus T Tipi Cezaevi’nde mahpusların yarıda kesildiği ifade edildi. koridorda yürürken askeri nizamda tek sıra yürü- meye zorlandıkları; mahpusların her türlü kültürel, 13 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- sportif ve sohbet hakkının engellendiği; açık ve lerden, Kayseri Bünyan T Tipi Kapalı Cezaevi’nde kapalı görüşlerin yarım saatle sınırlandığı öğre- kadın mahpuslara giysi kotası getirildiği ve gönde- nildi. rilen giysilerin mahpuslara verilmediği; koğuş aramaları sırasında gardiyanların ırkçı marşlar 29 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- söyleyerek mahpusları kışkırttığı öğrenildi. lerden, Diyarbakır E Tipi Cezaevi’nde tutulan HDP Hakkari Milletvekili ve DTK Eş Başkanı Leyla 17 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- Güven’e gönderilen 2 kitaba (HDP Eski Eş Genel lerden, Mardin E Tipi Cezaevi’nde tutulan, KHK Başkanı Selahattin Demirtaş’ın yazdığı Seher ve ile kapatılan DİHA muhabiri Uğur Akgül’e ailesi HDP eski milletvekili İdris Baluken’in yazdığı Üç tarafından gönderilen defter, ajanda ve kalemlerin Kırık Dal adlı kitaplar) cezaevi idaresi tarafından cezaevi idaresi tarafından hiçbir gerekçe gösteril- el konulduğu öğrenildi. Haberde, kitapların ince- meden verilmediği öğrenildi. lenmek üzere Diyarbakır Emniyet Müdürlüğü’ne 21 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- gönderildiği ve uygun bulunması durumunda lerden Elazığ 1 Nolu Cezaevi’nde mahpuslara Leyla Güven’e verileceği belirtildi. Evrensel gazetesinin “mahpuslar arasında huzur ve 2 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- sükûneti bozacağı” gerekçesiyle verilmediği öğre- lerden, Elazığ T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan nildi. hasta mahpus Mehdi Boz’a ailesi tarafından gönde- 30 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- rilen giyişlerin ve iç çamaşırların verilmediği öğre- lerden, Bayburt M Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan nildi. Haberde ayrıca Mehdi Boz’un tek kişilik siyasi mahpuslara sayımlarda askeri nizamda hücrede tutulduğu belirtildi. durmayı kabul etmedikleri gerekçesiyle hücre 4 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- cezası verildiği, mahpuslara kişi başına haftada lerden, Bayburt M Tipi Cezaevi’nde mahpuslara 2 kez olmak üzere birer kova sıcak su verildiği, verilen yemeklerin içinden böcek çıktığı (haberde ziyaret süresinin 1 saatten 40 dakikaya indirildiği yemeklerden çıkan böceklerin gardiyanlar tara- öğrenildi. fından konulduğu iddia edilmektedir), mahpus- 4 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- ların çıplak arama dayatmasına maruz kaldığı lerden Silivri 9 Nolu Cezaevi’nde tutulan Musa öğrenildi. Kurt isimli bir mahpusun, cezaevinde maruz 8 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- kaldıkları fiziksel şiddete ilişkin yazdığı mektubun lerden, Trabzon E Tipi Cezaevi’nde tutulan gaze- Mektup Okuma Komisyonu tarafından sansürlen- teci İdris Sayılğan’ın yaşadığı hak ihlallerine ilişkin diği öğrenildi. Sansürlendikten sonra gönderilen mektubuna cezaevi yönetimi tarafından “sakıncalı mektupta sadece giriş ve veda kısmının yer aldığı bulunduğu” gerekçesiyle el konulduğu öğrenildi. bildirildi. KHK ile kapatılan Dicle Haber Ajansı muhabiri 7 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberler- olan Sayılğan, konuyla ilgili basında yer alan açık- den, Ağrı Patnos L Tipi Cezaevi’nde tutulan mah- lamasında, dilekçe ve mektuplarına benzer şekilde pusların maruz kaldıkları hak ihlallerini (musluk-

112 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri lardan akan suyun temiz olmaması, mahpuslara mahpusun içtikleri bu su nedeniyle hastalandığı, sıcak su verilmemesi, mahpuslara verilen yemekle- yemeklerden jilet gibi cisimlerin çıktığı, çıplak rin temiz olmaması, hastane sevklerinin yapılma- arama dayatmasını kabul etmeyen mahpusların ması) protesto etmek için açık görüşe çıkmadığı gardiyanların fiziksel şiddetine maruz kaldıkları öğrenildi. belirtildi. 15 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- 29 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Patnos L Tipi Kapalı Cezaevi’nde kalan lerden, HDP Tunceli milletvekili Alican Önlü’nün, mahpusların, yemeklerinde jilet çıkması sebebiyle Adalet Bakanı Abdulhamit Gül’ün yanıtlaması görüşe çıkmama eylemi yaptıkları öğrenildi. talebiyle, Elazığ E Tipi Cezaevi ve Elazığ 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde yaşanan 20 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- hak ihlallerine ilişkin soru önergesi verdiği öğre- lerden, Elazığ E Tipi Cezaevi’nde ve Elazığ 1 nildi. Söz konusu soru önergesinde, çıplak arama Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde mahpuslara dayatmasını kabul etmeyen mahpusların tek kişilik verilen kitap sayısının 7 ile sınırlandırıldığı; hakla- hücrelerde tutuldukları, mahpuslara birçok kitap rında yasaklama kararı olmamasına rağmen kimi ve derginin “güvenlik” gerekçesiyle verilmediği, kitapların ve dergilerin mahpuslara verilmediği; mahpusların sohbet ve havalandırma haklarının mahpusların sohbet, spor ve etkinlik haklarının engellendiği belirtildi. engellendiği; görüş süresinin 1 saatten 30 daki- kaya düşürüldüğü ve mahpusların sağlık hakkının 2 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- kelepçeli muayene dayatması nedeniyle engellen- lerden, Antalya L Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan diği öğrenildi. Mehmet Şeran ve Emre Salduz isimli mahpusların gazetecilere yazdıkları mektuplara, “cezaevi güven- 22 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- liğini tehlikeye düşürdüğü” cezaevi idaresi tara- lerden, Antep L Tipi Cezaevi’nde tutulan mahpus- fından el konulduğu öğrenildi. ların sayımlarda tek sıra halinde durma dayatma- sına maruz kaldıkları öğrenildi. Haberde ayrıca 4 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- mahpusların sohbet ve kültürel haklarının engel- lerden, Silivri 9 Nolu Cezaevi’nde tutulan Grup lendiği, 14 kişilik koğuşlarda 24 mahpusun kaldığı Yorum üyesi Helin Bölek’e annesi Aygül Bilgi belirtildi. tarafından getirilen kazağın cezaevi mevzuatına uygun renkte olmasına rağmen kabul edilmediği 29 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- ve cezaevi görevlilerinin Aygül Bilgi’nin duruma lerden Elazığ Cezaevi’nde tutulan mahpuslara itiraz etmesi üzerine “Evet, kişisine göre işlem yapı- Kürtçe mektupların verilmediği, Kürtçe kitapların lıyor” cevabını verdiği öğrenildi. Aygül Bilgi’nin verilmesi için ise tercüme masrafının mahpus- Bakırköy Cumhuriyet Savcılığı’na konuyla ilgili lardan istendiği öğrenildi. şikayette bulunduğu öğrenildi. 29 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- 5 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Silivri Cezaevi yönetiminin, aynı cezae- lerden, Diyarbakır 1 Nolu T Tipi Kapalı Ceza- vinde tutulan ÇHD Genel Başkanı avukat Selçuk evi’nde mahpusların revire götürülmedikleri; Kozağaçlı’nın tecrit koşullarının kaldırılması için hastane sevklerinin hiç yapılmadığı ya da çok geç mahpuslar tarafından duvarlara meyve ve sebzeler yapıldığı; mahpuslara sıcak su verilmediği; kalo- ile “Selçuk Kozağaçlı’nın tecridi kaldırılsın” yazıl- riferlerin çalıştırılmadığı ve mahpuslara battaniye dığı gerekçesiyle, koğuşlarda bulunan meyve, verilmediği; Kürtçe kitap ve dergi taleplerinde sebze, tahin, pekmez gibi duvara yazı yazılabilecek mahpuslardan tercüman ücreti istendiği öğrenildi. yiyecek ve içecekleri toplattığı öğrenildi. 6 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- 29 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, İzmir Ödemiş T Tipi Cezaevi’nde tutulan lerden HDP İstanbul milletvekili Dilşat Canbaz mahpuslara, haklarında açılan disiplin soruştur- Kaya’nın, Adalet Bakanı Abdulhamit Gül’ün malarıyla görüş cezaları verildiği; mahpuslara yanıtlaması talebiyle, Patnos L Tipi Cezaevi’nde gönderilen mektupların muhataplarına teslim yaşanan hak ihlallerine ilişkin soru önergesi verdiği edilmediği ve Yeni Yaşam gazetesinin mahpuslara öğrenildi. Söz konusu soru önergesinde, cezae- verilmediği öğrenildi. vinde musluklardan lağım suları aktığı ve birçok

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 113 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

8 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- Yüksek Seçim Kurulu 28 Aralık 2018 tarihinde lerden Sincan Kadın Kapalı Cezaevi’nde tutulan aldığı kararla 31 Mart 2019 tarihinde yapılacak mahpuslara sıcak ve soğuk suyun kota ile verildiği, olan yerel seçimlerde, “tutuklu ve taksirli suçlardan mahpusların sınırlı su verilmesi nedeniyle zorunlu hükümlülerin sadece kayıtlı oldukları seçim çevre- ihtiyaçlarını karşılayamadığı öğrenildi. sinde” oy kullanabileceğine hükmetti. Söz konusu kararda “tutuklu veya taksirli suçlardan hükümlü- 8 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerin oy verme yetkisi ve seçme hakkını kullanma lerden, Kandıra 2 Nolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan esaslarının belirlenmesinde (…) 298 sayılı Seçim- mahpusların 24 saat kamera ile izlendikleri, yazdık- lerin Genel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri ları mektuplardan dolayı disiplin soruşturmaları Hakkında Kanun’un oy verme yetkisi başlıklı 86/5. açıldığı ve cezaevi kapasitesinin aşılması nedeniyle maddesine göre, bir seçmen, hangi seçim çevre- birçok mahpusun yerde yattığı öğrenildi. sinin seçmeni ise ancak o seçim çevresinde yapılan 19 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- seçimler için oy kullanabilecektir” denildi. Ankara lerden, Urfa 1 Nolu T Tipi Cezaevi’nde mahpuslara Barosu 31 Aralık 2018 tarihinde bir açıklama günde sadece 2 saat su verildiği, öğrenildi. yaparak söz konusu kararın, kayıtlı olduğu seçim 20 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- çevresi dışındaki bir cezaevinde tutulan mahpus- lerden Trabzon Beşikdüzü T Tipi Kapalı Cezae- ların cezaevinde seçmen listesine kayıt edilme- vi’nde 17 Aralık 2018 tarihinden beri açlık grevinde yeceği ve bu nedenle oy kullanamayacağı anla- olan 3 mahpusun (Ali Bektaş, Dılgeş Yaşar ve mına geldiğini, bu kararla “Anayasal vatandaşlık Abdullah Aydın) kaldıkları koğuşlardan alınarak hakkının gasp edildiği” bildirdi. ayrı ayrı hücrelere konuldukları öğrenildi. 30 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- 27 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Siverek T Tipi Cezaevi’nde koğuşlarda lerden, Diyarbakır 1 Nolu T Tipi Cezaevi’nde, bu sürekli yapılan aramalar sonucu kitaplara el konul- konuda bir mahkeme kararı olmamasına rağmen, duğu, el konulan kitapların cezaevi yönetiminin Yeni Yaşam gazetesinin Cezaevi Eğitim Kuru- bilgisi ve onayı dâhilinde koğuşlara alınmış olma- lu’nun 17 Aralık 2018 tarihli kararına dayanarak sına rağmen mahpuslara disiplin soruşturması mahpuslara verilmediği öğrenildi. açıldığı, soruşturmalar sonucunda mahpuslara hücre cezası verildiği öğrenildi. Söz konusu yazıda “(…) Her ne kadar mahkeme yasağı olmasa da, kurum güvenliğini tehlikeye 1 Ocak 2019 tarihinde basında yer alan haber- düşüren veya müstehcen haber, yazı, fotoğraf lerden, Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde ve yorumları kapsadığı kanaatinin oluştuğu ve tutulan gazeteci Nedim Türfent’e gönderilen Musa kuruma kabul edilecek yayınlarda aranılacak Anter’in “Vakayiname” kitabının cezaevi idaresi nitelikleri taşımadığı anlaşıldığından, hükümlü tarafından, “Devletinin bölünmez bütünlüğünü ve tutuklulara söz konusu gazetenin alınmama- tehlikeye düşüreceği ve kaos ortamı oluşturmaya sına…” karar verildiği belirtildi. çalışıldığı” gerekçesiyle verilmediği öğrenildi. 28 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- 1 Ocak 2019 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Patnos L Tipi Cezaevi’nde yemeklerde lerden, Bursa H Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan tahta, jilet gibi cisimlere rastlandığı, içme sularına mahpusların sohbet ve sosyal aktivite haklarının kanalizasyon suyunun karıştığı, mahpuslara sıcak engellendiği, Yeni Yaşam gazetesinin mahpuslara su verilmediği ve mahpusların tedavi haklarının verilmediği, mahpusların bulundurabilecekleri engellendiği öğrenildi. kitap sayısının 5 ile sınırlandırıldığı öğrenildi.

114 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

3.6. AÇLIK GREVLERİ

5 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- 6 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Silivri 9 Nolu Cezaevi’nde kalan 50 siyasi lerden İzmir Şakran 3 Nolu T Tipi Cezaevi’nde mahpusun, 4 Ocak 2018 tarihinde yayınlanan 696 tutuklu bulunan Şevket Aslan isimli mahpusun Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’de yer alan anarşist kimliğinin tanınarak başka bir anarşist tek tip elbise uygulamasını protesto etmek için 1 mahpusla beraber kalmak, yasaklı olmayan kitap- haftalık açlık grevine başladığı öğrenildi. ların kendisine verilmesi, cezaevi idaresiyle yapılan görüşmelerde insan onuruna yaraşır şekilde Yine 8 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- davranış görmek, yağlı boya resim malzemelerinin lerden Şakran 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde kalan kendisine verilmesi vb. talepler ile 21 Kasım 2017 12 mahpusun da bir haftalık açlık grevine başla- tarihinden beri açlık grevinde olduğu öğrenildi. dığı öğrenildi. Açlık grevine başlayan mahpus- Avukatı Gökhan Soysal basına yansıyan açıkla- ların isimleri: Fikret Kara, Erdal Berk, Özgür malarında açlık grevi eyleminin 78. gününde olan Zafer Gültekin, Mustafa Koçak, Cengiz Kırlangıç, Aslan’ın kilo kaybı, baş ağrısı, vücudunda da çeşitli Coşkun Şimşek, Semander Karakaya, Cengiz Özel, ağrılar ve unutkanlık gibi sorunlar yaşadığını Gökhan Atay, Mehmet Ali Aslan, Taylan Güntekin belirtti. ve Ulaş İnci. 12 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- 10 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, İzmir Şakran 3 Nolu T Tipi Cezaevi’nde lerden Tekirdağ 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde kalan maruz kaldığı hak ihlallerinin son bulması ve mahpusların aynı gerekçeyle 7 Ocak 2018 tarihinde anarşist kimliğinin tanınarak başka bir anarşist 1 haftalık açlık grevine başladığı öğrenildi. mahpus ile beraber kalma talebiyle 21 Kasım 2017 Elazığ T Tipi Cezaevi’nde kadın mahpusların tarihinden beri açlık grevinde olan Şevket Aslan kimlik kartı taşıma dayatmasından vazgeçilmesi isimli mahpusun taleplerinin cezaevi idaresi tara- talebiyle 1 Kasım 2017 tarihinde başlattıkları açlık fından kabul edildiği ve Aslan’ın açlık grevinin 81. grevinin taleplerinin cezaevi idaresi tarafından Gününde eylemine son verdiği öğrenildi. Buna kabul edilmesi üzerine 11 Ocak 2018 tarihinde göre, Şevket Aslan’ın bir başka anarşist mahpus ile sonlandırıldığı öğrenildi. kalmak üzere Bandırma Cezaevi’ne sevk edileceği 14 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- bildirildi. lerden Antalya L Tipi Cezaevi’nde avukat görüşü 26 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- öncesinde maruz kaldığı çıplak arama dayatmasını lerden Kandıra 2 Nolu F Tipi Cezaevi’nde kalan kabul etmeyen Mehmet Şeren isimli bir mahpusun Turan Günana isimli mahpusun 12 gündür ölüm görüş sonrası gardiyanların fiziksel şiddetine maruz orucunda olduğu öğrenildi. 13 yıldır cezaevinde kaldığı ve bunu protesto etmek için Eshet Dalkılıç, bulunan Günana’nın ablası Fener Günana basına Feridun Demir, Şemsettin Erdem, Nurettin Çelebi yaptığı açıklamada, kardeşiyle 20 Şubat 2018 tari- ve Muzbah Acar isimli 5 mahpusun 5 günlük açlık hinde yaptıkları açık görüşte Turan Günana’nın grevine başladığı öğrenildi. Abdullah Öcalan üzerindeki tecridin kalkması Tekirdağ 2 No’lu Cezaevi’nde kalan trans kadın talebiyle ölüm orucuna başladığını öğrendiklerini Diren Coşkun’un cezaevinde maruz kaldığı hak bildirdi. ihlallerinin ve transfobik uygulamaların son 27 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- bulması ile cinsiyet geçiş ve tedavi hakkı için 25 lerden Bolu F Tipi Cezaevi’nden Akhisar T Tipi Ocak 2018 tarihinde ölüm orucuna başladığı öğre- Kapalı Cezaevi’ne sevk edilen hasta mahpuslar nildi. Diren Coşkun’un maruz kaldığı ayrımcı- Hüseyin Sarı, Hasan Şaşmaz ile mahpusalar Rıdvan lıklar, hak ihlalleri ve en temel ihtiyaçlarının bile Çelik, Reber İldem ve Nidai Tezer’in sayımlarda karşılanmaması nedeniyle cezaevinde kaldığı süre askeri nizamda ayakta durmayı kabul etmedikleri içinde 3 kez intihar girişiminde bulunduğu öğre- için günde iki defa fiziksel şiddete maruz kaldıkları nildi. ve bunu protesto etmek için Rıdvan Çelik, Reber

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 115 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

İldem ve Nidai Tezer’in açlık grevine başladığı Açlık grevinin taleplerinin çıplak aramanın kaldı- öğrenildi. rılması, kargo ile gönderilen kitap ve diğer eşya- ların mahpuslara verilmesi, ayakta sayım dayat- 6 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- masının sona ermesi, mahpusların sohbet ve sosyal lerden Ceyhan M Tipi Kapalı Cezaevi’nde kalan 7 haklarının kısıtlanmaması, 1 saat olan görüş süre- mahpusun cezaevindeki hak ihlallerine son veril- sine uyulması olduğu bildirildi. mesi talebiyle 14 gündür açlık grevinde olduğu öğrenildi. Açlık grevinde olan mahpuslardan PKK lideri Abdullah Öcalan üzerindeki tecrittin isimleri öğrenilenler: Burhan Çelik, Mehmet Taç, sona erdirilmesi talebiyle 15 Şubat 2018 tarihinden Mehmet Emin Ado, Ömer Toluk, Mazlum Erdem. beri ölüm orucunda olan Turan Günana isimli mahpusun eylemine son verdiği 8 Nisan 2018 tari- 22 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- hinde basına yansıyan haberlerden öğrenildi. lerden Tarsus 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde tutulan 5 mahpusun cezaevinde yaşanan hak ihlalleri nede- 9 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- niyle 8 gündür açlık grevinde olduğu öğrenildi. lerden Tarsus T Tipi Kadın Cezaevi’nde tutulan Açlık grevinde olan mahpuslar: Çerko Mimkara, 4 mahpusun 15 Mart 2018 tarihinden beri süresiz Mübarek Aksu, Newroz Sungur, Cem Ekinci ve dönüşümsüz açlık grevinde olduğu öğrenildi. Hayrullah Turan. Açlık grevinin talebinin PKK lideri Abdullah Öcalan üzerindeki tecridin sona erdirilmesi ve 26 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- Afrin’e yönelik askeri operasyonun sona erdiril- lerden Tekirdağ 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde kalan mesi olduğu bildirildi. Açlık grevindeki mahpuslar: siyasi mahpuslar havalandırmaların üstünün tel Kania Ağırman, Songül Coşkun, Şilan Çetiner ve örgülerle kapatılmasına karşı 3 günlük süreli ve Fatma Berfe. dönüşümlü açlık grevine başladı. 27 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- 5 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Menemen R Tipi Cezaevi’nde tutulan Ergin lerden vegan mahpus Osman Evcan’ın cezaevinde Aktaş, Dicle Bozan, Yusuf Bulut ve Ehmedê Xemî kendisine verilen vegan yemekten zehirlenmesi isimli 4 hasta mahpusun cezaevi koşullarının ile ilgili bir soruşturma başlatılması talebiyle 26 düzeltilmesi ve mahpusların tedavi haklarının Mart 2018 tarihinden beri açlık grevinde olduğu engellenmemesi talebiyle 22 Nisan 2018 tarihinden öğrenildi. Osman Evcan’ın avukatı, basında yer beri açlık grevinde olduğu öğrenildi. açıklamasında şunları belirtti: “Müvekkilim, şika- yetlerine cevaben gelen ‘kovuşturmaya yer yoktur’ Menemen R Tipi Cezaevi’nde açlık grevinde olan 4 kararlarının iptalini istiyor. Zehirlenmesiyle ilgili mahpusla ilgili bir basın açıklaması düzenleyen İHD cezaevindeki görüntülerin incelenmesini ve etkili İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu mahpus- bir soruşturma yürütülmesini, yani sadece gardi- ların durumuna ilişkin bilgi verdi. Söz konusu yanların değil, kendi ifadesine de başvurulmasını basın açıklamasında, Ergin Aktaş’ın biri dirsekten istiyor.” diğeri bilekten olmak üzere her iki elinin de olma- dığı, KOAH hastası olduğu, tek başına kalamaz 5 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- raporlarına rağmen tek kişilik hücrede tutulduğu; lerden Tarsus T Tipi Cezaevi’nde kalan 8 mahpusun Dicle Bozan’ın bir bacağının kesik olduğu, diğer maruz kaldıkları hak ihlallerine karşı 5 Nisan 2018 bacağında ve karın bölgesinde yaralar bulunduğu, itibarıyla 11 gündür açlık grevinde olduğu öğre- bir yıla yakın bir süredir bağırsaklarının dışarıda nildi. Açlık grevinde olan mahpusların isimleri: olduğu ve bunun için gerekli ameliyatın yapılma- Mesut İşbilir, Rıdvan Kaya, Ali Şen, İsa Gültekin, dığı; Yusuf Bulut’un ince bağırsak kanseri olduğu, Abdülaziz Özdemir ve soyadı öğrenilmeyen Ömer, Ehmedi Xami’nin ise felçli olduğu ve tekerlekli Uzan ve İsmail isimli 3 mahpus. sandalye kullandığı belirtildi. Yine 5 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan 18 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- haberlerden Tarsus Kadın Cezaevi’nde kalan 5 lerden İzmir Kırıklar 2 Nolu F Tipi Cezaevi’nde mahpusun maruz kaldıkları hak ihlallerine karşı kalan mahpusların cezaevinde maruz kaldıkları 15 Mart 2018 tarihinden beri açlık grevinde olduğu hak ihlallerinin sona ermesi talebiyle 31 Mart 2018 öğrenildi. tarihinde başlattıkları açlık grevinin cezaevi idare-

116 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri sinin sorunların çözüleceğini belirtmesi üzerine 14 Abdullah Öcalan üzerindeki tecridin sona erdiril- Mayıs 2018 tarihinde sonlandırıldığı öğrenildi. mesi ve hasta mahpusların serbest bırakılması tale- biyle 3 günlük açlık grevine başlayacağı öğrenildi. 20 Nisan 2018 tarihinden beri Menemen R Tipi Cezaevi’nde açlık grevinde olan hasta mahpusların 14 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- taleplerinin kabul edilmesi üzerine açlık grevine 25 lerden, Bayburt M Tipi Cezaevi’nde tutulan kadın Mayıs 2018 tarihinde son verdiği basında yer alan mahpusların maruz kaldıkları hak ihlallerine karşı haberlerden öğrenildi. 13 Eylül 2018 tarihinde açlık grevine başladığı öğrenildi. 8 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Tarsus Kadın Kapalı Cezaevi’nde tek 16 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- kişilik bir hücrede tutulan Ziynet Sağlam isimli bir lerden, Tarsus Cezaevi’nde tutulan Meral Dönmez mahpusun, koğuşa geçme talebinin cezaevi idaresi isimli bir mahpusun ailesinin yaşadığı İstan- tarafından kabul edilmemesi üzere 9 gündür açlık bul’daki bir cezaevine sevk edilmek talebiyle 16 grevinde olduğu öğrenildi. gündür açlık grevinde olduğu öğrenildi. Basında yer alan haberlerde ayrıca cezaevi idaresinin Meral 28 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- Dönmez’e B1 vitamini vermediği belirtildi. lerden, Tarsus Kadın Kapalı Cezaevi’nde kalan mahpus Zeynep Turan’ın tutulduğu tek kişilik 20 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- hücreden koğuşa geçme talebiyle 30 Haziran 2018 lerden, Tekirdağ 1 Nolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan tarihinden bu yana 29 gündür sürdürdüğü açlık Vefa Kartal isimli bir hasta mahpusun tedavi hakkı grevini, talebinin kabul edilmesi üzerine sonlan- için 77 gündür ölüm orucunda olduğu öğrenildi. dırdığı öğrenildi. 24 yıldır cezaevinde olan ve İHD hasta mahpuslar listesinde yer alan Vefa Kartal’ın kalbinde ritim 3 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- bozukluğu ile beyninde sürekli büyüyen 3 kitlenin lerden, ÇHD ve Halkın Hukuk Bürosu üyesi 17 yanı sıra Hepatit B, mide fıtığı, yüksek tansiyon, avukat, tutuklu yargılandıkları davanın 10 Eylül bağırsak spazmı, göğsünün sol bölümünde 2018 tarihinde görülecek ilk duruşmasında bizzat yağlanma, kist, hemoroit, ülser, reflü, bronşit, hazır bulunma taleplerinin mahkeme tarafından böbrek ve idrar yolları hastalıkları bulunduğu reddedilmesi üzerine açlık grevine başladığı öğre- belirtildi. nildi. Vefa Kartal’ın daha önce de sağlık hakkının engel- Haberde, İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nin, lenmesine ve maruz kaldığı hak ihlallerine karşı avukatların talebini “yol masrafı, yol mesafesi, 18 Ağustos 2017’de başlayan ve 114 gün süren bir güvenlik açısından doğabilecek riskler, araç ve açlık grevi yaptığı bildirildi. kadro durumu” gerekçeleriyle reddettiği belirti- lirken ayrıca avukatların taleplerinin kabul edilme- 23 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- mesi durumunda ifade vermeyecekleri bilgisine de lerden, Bandırma 1 Nolu T Tipi Cezaevi’nde yer verildi. tutulan Abdurrahman Aziz Arslan ve Muharrem Çay isimli 2 mahpusun maruz kaldıkları hak ihlal- Çağdaş Hukukçular Derneği ve Halkın Hukuk lerinin sona ermesi ve kendileri ile aynı davadan Bürosu üyesi 17 avukat, tutuklu yargılandıkları yargılanan mahpusların olduğu bir cezaevine sevk davanın 10 Eylül 2018 tarihinde görülecek ilk edilme talebiyle 1 aydır açlık grevinde olduğu öğre- duruşmasında bizzat hazır bulunma talebiyle 3 nildi. Eylül 2018 tarihinde başlattıkları açlık grevini, mahkemenin SEGBİS ile savunma alınması kara- 24 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- rından vazgeçmesi ve tutuklu avukatların duruş- lerden, Silivri 6 Nolu Cezaevi’nde tutulan Cem mada hazır edilmesine karar vermesi üzerine 5 Özcan isimli bir mahpusun cezaevi koşullarının Eylül 2018 tarihinde sonlandırdı. düzeltilmesi talebiyle 14 Eylül 2018 tarihinde açlık grevine başladığı öğrenildi. 12 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Türkiye genelinde PKK ve PJAK davala- 3 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- rından yargılanan tutuklu ve hükümlü mahpus- lerden, Van F Tipi Cezaevi’nde tutulan 4 mahpusun ların 12 Eylül 2018 tarihi itibarıyla PKK Lideri maruz kaldıkları hak ihlallerini protesto etmek için

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 117 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

15 gündür açlık grevinde olduğu öğrenildi. Açlık kayyım olarak atanan Derik Kaymakamı Fatih Safi- grevinde olanlardan birinin Kadir Karabak isimli türk’ün 10 Kasım 2016 tarihinde öldürülmesiyle mahpus olduğu öğrenildi ancak diğer mahpusların ilgili açılan davada, 2 kez ağırlaştırılmış müebbet isimleri öğrenilemedi. hapis cezası ile cezalandırılmıştı. 9 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- 8 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Tekirdağ F Tipi Cezaevi’nde tutulan lerden, Urfa Siverek T Tipi Kapalı Cezaevi’nde ve cezaevindeki hak ihlalleri ile hasta mahpus- tutulan ve 23 Ekim 2018 tarihinden beri ölüm ların durumunu protesto etmek amacıyla ölüm orucunda olan Şerif Mesutoğlu isimli mahpusun orucunda olan mahpus Vefa Kartal’ın eylemini 96. Urfa Barosu’ndan avukatlar ile görüştükten sonra gününde sonlandırdığı ve tedavi amacıyla hasta- ölüm orucuna son verdiği öğrenildi. Şerif Mesu- neye sevk edildiği öğrenildi. toğlu, Mardin’in Derik ilçe belediyesine kayyım olarak atanan Derik Kaymakamı Fatih Safitürk’ün Halkın Hukuk Bürosu, 12 Ekim 2018 tarihinde 10 Kasım 2016 tarihinde öldürülmesiyle ilgili yaptığı açıklama ile ailesine yakın bir cezaevine açılan davada, 2 kez ağırlaştırılmış müebbet hapis sevk edilmek için Tarsus Cezaevi’nde 40 gündür cezası ile cezalandırılmıştı. açlık grevinde olan müvekkilleri Meral Dönmez’in talebinin kabul edilmesi üzerine açlık grevine son 19 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- verdiğini duyurdu. Açıklamada Meral Dönmez’in lerden, Van F Tipi Cezaevi’nde tutulan Kadir Kandıra F Tipi Cezaevi’ne sevk edileceği bildirildi. Karabak ve Esat Naci Yıldırım isimli 2 mahpusun maruz kaldıkları hak ihalelerine karşı 65 gündür Halkın Hukuk Bürosu, 12 Ekim 2018 tarihinde ölüm orucunda oldukları öğrenildi. yaptığı açıklama ile Silivri Cezaevi’nde, koşulların düzeltilmesi talebiyle 28 gündür açlık grevinde olan 29 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- müvekkilleri Cem Özcan’ın taleplerinin kabul edil- lerden, Malatya E Tipi Kapalı Cezaevi’ndeki mesi üzerine açlık grevine son verdiğini duyurdu. mahpusların, DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari milletvekili Leyla Güven’in başlattığı açlık grevini 17 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- desteklemek amacıyla 10 günlük açlık grevine lerden, Kilis L Tipi Cezaevi’nde tutulan Mesut başladıkları öğrenildi. Gökhan isimli bir mahpusun maruz kaldığı işkence ve kötü muamele uygulamalarını ve tek kişilik 1 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- hücrede tutulmasını sonlandırılması talebiyle 10 lerden, Gaziantep L Tipi Cezaevi’nde tutulan Ekim 2018 tarihinde açlık grevine başladığı öğre- Gülistan Al isimli mahpusun, DTK Eş Başkanı ve nildi. HDP Hakkari milletvekili Leyla Güven’in başlattığı açlık grevini desteklemek amacıyla 10 günlük açlık 31 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- grevine başladığı öğrenildi. lerden, Mardin’in Derik ilçe belediyesine kayyım olarak atanan Derik Kaymakamı Fatih Safitürk’ün 1 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- 10 Kasım 2016 tarihinde öldürülmesiyle ilgili lerden Kocaeli Kandıra 1 Nolu F Tipi Cezaevi’nde açılan davada 2 kez ağırlaştırılmış müebbet hapis bulunan DBP Eş Genel Başkanı Sebahat Tuncel cezası ile cezalandırılan Şerif Mesutoğlu isimli ile 14 kadın mahpusun, DTK Eş Başkanı ve HDP mahpusun, 23 Ekim 2018 tarihinde kararı protesto Hakkari milletvekili Leyla Güven’in başlattığı etmek için ölüm orucuna başladığı öğrenildi. açlık grevini desteklemek amacıyla 10 günlük açlık Haberlerde, Şerif Mesutoğlu’nun ailesi ve avukat- grevine başladığı öğrenildi. larıyla görüşmeyi kabul etmediği iddia edildi. 3 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- 5 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Trabzon Beşikdüzü T Tipi Cezaevi’nde lerden, Urfa Siverek T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan 4 mahpusun cezaevindeki hak ihlallerinin tutulan ve 23 Ekim 2018 tarihinden beri ölüm sona ermesi talebiyle süresiz ve dönüşümsüz açlık orucunda olan Şerif Mesutoğlu isimli mahpusun grevine başladıkları öğrenildi. 23 Kasım 2018 kaldırıldığı Siverek Devlet Hastanesi’nde iradesi tarihinde Tekirdağ T Tipi Kapalı Cezaevi’nden, dışında müdahaleyi kabul etmediği ve bunun Trabzon Beşikdüzü T Tipi Kapalı Cezaevi’ne istek üzerine tekrar cezaevine götürüldüğü öğrenildi. ve iradeleri dışında sevk edilen 12 mahpus, sevk ve Şerif Mesutoğlu, Mardin’in Derik ilçe belediyesine cezaevi girişi sırasında işkenceye maruz kalmıştı.

118 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Cezaevleri

3 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- - 16 Aralık 2018 - Van Yüksek Güvenlikli Cezaevi: lerden, Giresun E Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan 5 mahpus (Cihan Tamur, Barış Kahraman, 3 mahpusun (Mehmet Çağırıcı, Bahri Sulgin ve Şahin Öncü, Azim Sökemen, Bahtiyar Kemal Ümit Karakaya), DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari Hasan) milletvekili Leyla Güven’in başlattığı açlık grevini - 16 Aralık 2018 - Patnos L Tipi Cezaevi: 4 desteklemek amacıyla 10 günlük açlık grevine mahpus (Mehmet Bozdağ, Atilla Coşkun Özer, başladığı öğrenildi. Ömer Kabul, Abdullah Kızılkaya) 4 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- - 16 Aralık 2018 - Kandıra 1 Nolu F Tipi Cezaevi: lerden, Şırnak T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan 6 mahpus (İbrahim Kaya, Umut Çamlıbel, 2 mahpusun (Tansu Taş ve Zeynep Mete), DTK Yusuf Başaran, Güven Süvarioğlu, Rıdvan Eş Başkanı ve HDP Hakkari milletvekili Leyla Güven, Necla Atak) Güven’in başlattığı açlık grevini desteklemek amacıyla 10 günlük açlık grevine başladığı öğre- - 16 Aralık 2018 - Gebze Kadın Cezaevi: 5 nildi. mahpus (Hacer Halil Yusuf, Ruhşan Bozan, Özlem Özdemir, Ayten Gülsüm, Özlem 7 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- Söyler) lerden, Bursa H Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan 15 mahpusun, cezaevindeki ihlalleri protesto etmek - 16 Aralık 2018 - Elazığ 1 Nolu Yüksek Güven- amacıyla 30 Kasım 2018 tarihinde açlık grevine likli Cezaevi: 3 mahpus (Metin Serhat, Harun başladığı öğrenildi. Alkan, Musa Candemir) 10 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- - 16 Aralık 2018 - Elazığ 2 Nolu Yüksek Güven- lerden, Erzurum H Tipi Cezaevi’nde Aydemir likli Cezaevi: 1 mahpus (Cengaver Aykul) Oran, Sinan Durmaz ve Fahrettin Taş isimli 3 - 16 Aralık 2018 - Edirne F Tipi Cezaevi: 3 mahpusun tek kişilik hücrelerde tutulduğu öğre- mahpus (Ramazan Çeper, Zerdeşt Oduncu, nildi. Haberlerde ayrıca bu durumu ve maruz Adem Arslan) kaldıkları hak ihlallerini protesto etmek için koğuş- larda tutulan diğer mahpusların 7 Aralık 2018 tari- - 16 Aralık 2018 - Diyarbakır D Tipi Cezaevi: 5 hinde açlık grevine başladığı öğrenildi. mahpus (Sercan Gümüş, Rıdvan Kaya, Nime- tullah Cinkılıç, Hayati Üzmen, Cüneyt Aslan) 3.6.1. PKK Lideri Abdullah Öcalan - 16 Aralık 2018 - Diyarbakır E Tipi Cezaevi: Üzerindeki Tecridin Sona Ermesi 3 mahpus (Evin Kaya, Kibriye Evren, Hilal Talebiyle Başlatılan Açlık Grevi Ölmez) - 17 Aralık 2018 - Bakırköy Kadın Cezaevi: 4 DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari milletvekili Leyla mahpus (Esma Başkale, Belgin Kanat, Zozan Güven, PKK lideri Abdullah Öcalan üzerindeki Kutum, Reyhan Coşmuşlu) tecridin sona erdirilmesi talebiyle 7 Kasım 2018 tarihinde tutulduğu Diyarbakır E Tipi Cezaevi’nde - 17 Aralık 2018 - Kandıra 2 Nolu F Tipi Cezaevi: süresiz dönüşümsüz açlık grevine başladı. 3 mahpus (Sadettin Yaşar, Turan Günana, Mesut Atış) Tecride son verilmesi talebiyle başlatılan açlık grevine takip eden günler içinde Türkiye gene- - 17 Aralık 2018 - Tekirdağ 2 Nolu F Tipi Cezaevi: lindeki cezaevlerinden katılımlar oldu. 31 Aralık 3 mahpus (Ahmet Osman, Seyhan Kurt, Yakup 2018 itibarıyla Türkiye genelindeki 30 cezaevinde Kaymaz) toplam 123 mahpus açlık grevindeydi. - 17 Aralık 2018 - Trabzon Beşikdüzü T Tipi Açlık grevine katılan mahpuslar, açlık grevine Cezaevi: 3 mahpus (Ali Bektaş, Dılgeş Yaşar, başladıkları tarihe göre aşağıda sıralanmıştır. Abdullah Aydın) - 07 Kasım 2018 - Diyarbakır E Tipi Cezaevi: 1 - 20 Aralık 2018 - Trabzon Beşikdüzü T Tipi mahpus (Leyla Güven) Cezaevi: (Mahsum Yüksekbağ, Enes Aydoğan, Kerem Karagöz, Necat Çalışkan, Tacettin Turan)

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 119 Cezaevleri Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

- 20 Aralık 2018 - Burhaniye T Tipi Cezaevi: 4 - 26 Aralık 2018 - Elazığ 2 Nolu F Tipi Cezaevi: mahpus (Figen Şahin, Emine Kılıç, Gülistan 3 mahpus (Serkan Eren, Ahmet Tekin, Yasin Tekin, Çiğdem Şaka) Güngör) - 26 Aralık 2018 - Tekirdağ 2 Nolu F Tipi Cezaevi: - 26 Aralık 2018 - Düzce T Tipi Cezaevi: 2 5 mahpus (Serdar Şahin, Ahmet Sürme, Ümit mahpus (Mehmet Erbey, Süleyman Benzer) Akgümüş, Ahmet Arif Yöyler, Roger Tirej - 26 Aralık 2018 - Bafra F Tipi Cezaevi: 1 mahpus Özalp) (Abdullatif Teymur) - 26 Aralık 2018 - Tekirdağ 1 Nolu F Tipi Cezaevi: - 26 Aralık 2018 - Bursa H Tipi Cezaevi: 15 5 mahpus (Sinan Çelik, Rıdvan Turan, Erhan mahpus (Serhat Sezgin, Mithat Tunç, Salih Aydın, Burhan Barut, Ali Bayar) Koyun, Metin Çakır, Hamdullah Acar, Ünal - 26 Aralık 2018 – İzmir Şakran 2 Nolu T Tipi Özdağ, Mehmet Şirin Baycu, Ercan Gökçe, Cezaevi; 5 mahpus (Mehmet Durak, Nihat Sinan Gökçe, Süleyman Saydam, Mehmet Kılıç, Ekmez, Yakup Güneş, Tanju Yıldırım, Ramazan Mehmet Yalçınkaya, Ersin Arıkan, Nurullah Atalay) Yılmaz, İsmail Çetin) - 26 Aralık 2018 – İzmir Şakran Kadın Cezaevi: - 28 Aralık 2018 - Manisa T Tipi Cezaevi: 1 3 mahpus (Rahşan Aydın, Gülten Akgün, Ebru mahpus (Şemsettin Erdem) Güden) - 26 Aralık 2018 - Silivri 5 Nolu Cezaevi: 6 3.6.2. Açlık Grevi Yapan Trans Kadın mahpus (Zafer Sağlam, Abdulselam Akdoğan, Mahpuslar Yusuf Bayram, Halil Ay, Hamza Doğrul, Şiyar Yıldırım) Diren Coşkun - 26 Aralık 2018 - Silivri 9 Nolu Cezaevi: 1 Trans kadın mahpus Diren Coşkun, tutulduğu mahpus (Seyhan Çiçekli) Tekirdağ 2 Nolu Cezaevi’nde maruz kaldığı hak ihlallerinin ve transfobik uygulamaların son - 26 Aralık 2018 - Sincan Kadın Cezaevi: 3 bulması ile cinsiyet geçiş ve tedavi hakkı için 25 mahpus (Zeliha Ustabaş, Süheyla Taş, Sariye Ocak 2018 tarihinde ölüm orucuna başladı. Diren Taşkesen) Coşkun, tedavi hakkı, vegan beslenme ve maruz - 26 Aralık 2018 - Patnos L Tipi Cezaevi: 2 kaldığı transfobik uygulamaların son bulması mahpus (Salihe Cebe, Dilan Bari) konularında cezaevi idaresinin sürecin ortak yürü- tülmesini kabul etmesi üzerine ölüm orucu eyle- - 26 Aralık 2018 - Ödemiş T Tipi Cezaevi: 4 mine 21 Şubat 2018 tarihinde son verdi. mahpus (Uğur Çiçek, Mehmet Kaplan, Serhat Güzel, Abdurrahman Yılmaz) Buse - 26 Aralık 2018 - Kırıkkale F Tipi Cezaevi: Tekirdağ F Tipi Cezaevi’nde tutulan Buse isimli 6 mahpus (Sedat Alçiçek, İsa İpekli, Emrah trans kadın, mahpus cinsiyet geçiş operasyonu Ubiç, Kerem İmrek, Davut Önder, İsmet Akın) talebiyle 5 Haziran 2018 tarihinde ölüm orucuna başladı. Buse 13 Temmuz 2018 tarihinde ölüm - 26 Aralık 2018 - Kırıklar 1 Nolu F Tipi Cezaevi: orucuna ara verdi. Buse’nin ameliyatının gecikti- 3 mahpus (Erdal Polat, Abdullah Oral, Sami rilmesi ve İstanbul’daki bir cezaevine nakledilme- Öztürk) mesi durumunda tekrar açlık grevine başlayacağı - 26 Aralık 2018 - Kırıklar 2 No’lu F Tipi Cezaevi: bildirildi. 2 mahpus (Ozan Alpkaya, Halis Dağhan) - 26 Aralık 2018 - Erzincan T Tipi Cezaevi: 3 mahpus (Abdullah Kızılkaya, Sedat Akıl, Şervan Sonsuz)

120 Türkiye İnsan Hakları Vakfı 4. ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ

2018 yılı diğer tüm temel hak ve özgürlükler gibi örgütlenme özgürlüğünün de sistematik olarak ihlal edildiği; siyasi parti üye ve yöneticilerinin, seçilmiş milletvekilleri ve belediye başkanlarının, sendika ve meslek örgütü üye ve yöneticilerinin yoğun bir şekilde gözaltına alındığı tutuklandığı, yargılandığı bir yıl olmuştur. Tek başına İçişleri Bakanlığı tarafından açıklanan haftalık gözaltı sayıları bile örgütlenme özgürlüğünün 2018 yılı içinde ne boyutta ihlal edildiğini göstermesi açısından oldukça çarpıcıdır. 2018 yılı içinde İçişleri Bakanlığı tarafından haftalık olarak açıklanan verilere göre yıl içinde PKK/ KCK’ye yönelik soruşturmalar sonucu gözaltına alınanların sayısı 11 bin 401; sol örgütlere yönelik soruşturmalar sonucu gözaltına alınanların sayısı 748’dir. Aşağıdaki tabloda haftalık yapılan açıklamalara göre gözaltına alınan kişilere ilişkin tablo yer almaktadır.

Emniyet Genel Müdürlüğü, 31 Aralık 2018 tarihinde 1 Ocak 2018 ile 31 Aralık 2018 tarihleri arasında PKK/KCK’ye yönelik soruşturmalarda sonucu toplam 16 bin 185 ve sol örgütlere yönelik soruşturmalar sonucu ise toplam 1.006 kişinin gözaltına alındığını açıkladı. İçişleri Bakanlığı‘nın haftalık olarak açıkladığı rakamların toplamı ile 2018 yılına ilişkin açıkladığı rakam arasındaki fark dikkat çekmektedir.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 121 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

4.1. GÖZALTI VE TUTUKLAMALAR

Türkiye İnsan Hakları Vakfı Dokümantasyon Merkezi tarafından 2018 yılı içerisinde en az 3637 kişinin gözaltına alındığı, bu kişilerin en az 32’sinin çocuk olduğu tespit edilmiştir. Gözaltına alınan kişilerden 912’si siyasi partilerin üye ve/veya yöneticileridir; 187’si ise sendika, vakıf, dernek gibi kuruluşların üye ve/veya yöneticileridir. Çok ağırlıklı bir kesimi ev baskınlarıyla gözaltına alınan bu kişilerden en az 3’ü çocuk olmak üzere 511’i çeşitli gerekçelerle tutuklanmıştır. Bunlara ilişkin tablolar aşağıda yer almaktadır.

Sendika/ Adli kontrol Gözaltına Siyasi vakıf/ şartıyla alınan parti üye Yerel Belediye Çocuk Milletvekili dernek üye serbest kişi sayısı ve/veya yönetici başkanı ve/veya bırakılan kişi (Toplam) yöneticisi yöneticisi sayısı Ocak 119 1 3 19 45 6 Şubat 410 6 89 9 3 1 64 Mart 472 10 47 21 9 1 47 Nisan 317 2 41 21 8 23 Mayıs 116 31 2 2 33 Haziran 177 87 3 26 Temmuz 202 35 8 1 16 Ağustos 271 11 32 9 1 24 Eylül 129 2 8 37 Ekim 606 215 29 9 60 Kasım 479 66 38 10 85 Aralık 339 242 2 1 3 111 Toplam 3637 32 3 912 187 44 5 532

Tutuklanan kişi Siyasi parti üye Sendika/ vakıf/ dernek Yerel Belediye Çocuk sayısı (Toplam) ve/veya yöneticisi üye ve/veya yöneticisi yönetici başkanı Ocak 17 1 3 7 Şubat 53 47 1 1 Mart 72 6 16 4 Nisan 40 7 1 4 Mayıs 28 2 2 Haziran 5 2 Temmuz 33 6 1 1 Ağustos 21 2 4 1 Eylül 13 3 Ekim 76 26 12 5 Kasım 127 19 12 8 Aralık 26 10 3 Toplam 511 3 135 52 23 4

122 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

2018 yılı içinde yapılan operasyonlar sonucu gözaltına alınan ve tutuklanan siyasi parti üye ve yöneticilerine, milletvekillerine, belediye başkanlarına ilişkin tespitlerimiz aşağıda yer almaktadır.

4.1.1. Gözaltına Alınan Milletvekilleri, evine jandarma tarafından baskın yapıldı. Evde Belediye Eş Başkanları, Belediye Meclis olmadığı için Özlem Kutlu’nun gözaltına alınma- Üyeleri ve Muhtarlar dığı öğrenildi. Hazal Aras 4.1.1.1. Milletvekilleri Ağrı’nın Diyadin İlçesi Belediye Eş Başkanı Hazal Ali Can Önlü Aras’ın katıldığı bir cenaze gerekçe gösterilerek HDP Tunceli milletvekili Alican Önlü, 4 Ocak gözaltına alındığı ve 9 Şubat 2018 tarihinde çıkar- 2017 tarihinde HDP Diyarbakır milletvekili İdris tıldığı mahkeme tarafından tutuklandığı öğrenildi. Baluken’in yargılandığı davayı izlemek için geldiği Necla Yıldırım Diyarbakır Adliyesi’nde hakkında açılan iki dosya kapsamında zorla getirme kararı olduğu gerekçe- Mardin’in Mazıdağı ilçesinin DBP’li Belediye Eş siyle gözaltına alındı. Önlü, söz konusu 2 dosya ile Başkanı Necla Yıldırım, 16 Mart 2018 tarihinde ilgili ifade işlemlerinin ardından aynı gün serbest İzmir’de hakkındaki adli kontrol şartı kapsamında bırakıldı. imza vermek için gittiği karakolda gözaltına alındı. Gözaltı gerekçesinin Necla Yıldırım’ın 2015 yılında Osman Baydemir katıldığı bir cenaze töreninde yaptığı konuşma HDP Urfa milletvekili Osman Baydemir 6 Ocak gerekçesiyle açılan bir soruşturma olduğu bildi- 2018 tarihinde hakkında açılmış bir soruşturma rildi. Necla Yıldırım ifade işlemlerinin ardından 17 kapsamında çıkartılmış yakalama kararı gerekçe Mart 2018 tarihinde serbest bırakıldı. gösterilerek İzmir’de gözaltına alındı ve 7 Ocak Gönül Öztürk 2018 tarihinde İzmir Adliyesi’ndeki ifade işlemle- rinin ardından serbest bırakıldı. 16 Mart 2018 tarihinde Ağrı’nın Doğubayazıt ilçe- sinde yapılan ev baskınında Belediye Meclis üyesi Osman Baydemir Gönül Öztürk gözaltına alındı. HDP Urfa milletvekili Osman Baydemir’in 19 Ocak Ahmet İmre 2018 tarihinde HDP Genel Merkezi’nin çıkışında hakkındaki yakalama kararı gerekçe gösterilerek Şırnak’ın Güçlükonak İlçesi’ne bağlı Fındık Belde- polis tarafından Ankara Adliyesi’ne götürüldüğü si’nin DBP’li belediye meclisi üyesi Ahmet İmre 23 ve oradaki ifade işlemlerinin ardından serbest bıra- Mayıs 2018 tarihinde evine yapılan baskın sonra- kıldığı öğrenildi. sında gözaltına alındı. Gözaltı gerekçesi öğreni- lemeyen Ahmet İmre’nin İlçe Emniyet Müdürlü- 4.1.1.2. Belediye Eş Başkanları ve Belediye ğü’ne götürüldüğü öğrenildi. Meclis Üyeleri Abdülkadir Gül Ramazan Andiç 9 Temmuz 2018 tarihinde Elazığ’ın Karakoçan 10 Ocak 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Dicle ilçe- ilçesine bağlı köylerde yapılan ev baskınlarında sinde, yerine kayyım atanmış olan Dicle Belediye- aralarında DBP’li Elazığ İl Genel Meclis Üyesi si’nin belediye meclis üyesi Ramazan Andiç gözal- Abdülkadir Gül gözaltına alındı. Abdülkadir Gül, tına alındı. Ramazan Andiç 12 Ocak 2018 tarihinde 10 Temmuz 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme emniyetteki ifade işlemlerinin ardından serbest tarafından tutuklandı. bırakıldı. Sabri Özdemir Özlem Kutlu 31 Ekim 2018 tarihinde Batman’da yapılan ev 26 Ocak 2018 tarihinde Şırnak’ın Kumçatı belde- baskınlarında aralarında görevden alınan ve yerine sinde Belde Belediye Eş Başkanı Özlem Kutlu’nun kayyım atanan Batman Belediye Eş Başkanı Sabri

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 123 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Özdemir’in de olduğu 6 kişi gözaltına alındı. Ethem Polat Sabri Özdemir’in de aralarında olduğu 6 kişiden 16 Kasım 2018 tarihinde gözaltına alınan, Urfa’nın 1’i (Azad Bayram) 5 Kasım 2018 tarihinde sevk Birecik ilçesine bağlı Aşağı Karkutlu mahallesi edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi’ olma muhtarı Ethem Polat, 18 Kasım 2018 tarihinde iddiasıyla tutuklandı. Sabri Özdemir, Sabih Altun- sevk edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi kaynak, Muhsin Altunkaynak, Misal Tosun ve olma’ iddiasıyla tutuklandı. Kadri Aksoy ise serbest bırakıldı. Hanifi Gülen Hüseyin Oğaç 16 Ekim 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Lice ilçe- Urfa’nın Viranşehir Belediyesi eski Başkan sine bağlı Karahasan mahallesinin muhtarı Hanifi Yardımcısı Hüseyin Oğaç, 5 Kasım 2018 tarihinde Gülen evine yapılan baskın sonrasında gözaltına Adana’nın Ceyhan ilçesinde yapılan bir ev baskı- alındı. nında gözaltına alındı. Hüseyin Oğaç’ın soruştur- manın yürütüldüğü Urfa’ya götürüldüğü öğrenildi. Mehmet Altunkulıç Yusuf Yuka 19 Ekim 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Çermik ilçesinde gözaltına alınan Aşağışeyhler Mahallesi 16 Ağustos 2018 tarihinde Adıyaman merkez ilçe- muhtarı Mehmet Altunkulıç, aynı gün içinde sevk sine bağlı Kömür beldesinde 4 askerin ölümüyle edildiği mahkeme tarafından ‘örgüte yardım ve ilgili olarak aralarında Kömür beldesinin DBP’li yataklık etme’ iddiasıyla tutuklandı. Belediye Eş Başkanı Yusuf Yuka’nın da olduğu 8 kişi evlerine baskın yapılarak ‘örgüte yardım ve yataklık etme’ iddiasıyla gözaltına alındı. Gözal- 4.1.2. Gözaltına Alınan HDP Üye ve tına alınanların Adıyaman İl Jandarma Komutan- Yöneticileri lığı’na götürüldüğü bildirildi. Yusuf Yuka, HDP 10 Ocak 2018 tarihinde HDP üyelerine yönelik Gerger ilçe Eş Başkanı Mahmut Özdemir ve Hasan İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında Tunç, 20 Ağustos 2018 tarihinde sevk edildikleri İstanbul’da ve Ankara’da düzenlenen operas- mahkeme tarafından ‘örgüte yardım ve yataklık yonlarda 30 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. etme’ iddiasıyla tutuklandı. Gözaltına alınanlar arasında akademisyen Veysi 4.1.1.3. Muhtarlar Altındaş, DBP Eş Genel Başkanı Sebahat Tuncel’in Emin Öztürk eski danışmanlarından sosyolog Güneş Daşlı, KHK ile kapatılmış TV10’un Yönetim Kurulu Başkanı 17 Ekim 2018 tarihinde Urfa’nın Birecik ilçesinde Veli Büyükşahin’in de olduğu bildirildi. Ankara’da gözaltına alınan Çiftlik Mahallesi muhtarı Emin gözaltına alınan Güneş Daşlı’nın İstanbul’a götü- Öztürk, 19 Ekim 2018 tarihinde sevk edildiği rüleceği öğrenildi. Gözaltına alınanlardan isimleri mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ öğrenilenler: Abdullah Geldi, Zeki Nergiz, Deniz iddiasıyla tutuklandı. Şimşek, Nurcan Başdinç, Cemil Demirbaş, Yavuz Devreş Arıtan Akar, Gülizar Teymur, Veysi Altıntaş, Selahattin Yılmaz, Zeynep Değirmenci, Erkin Oruç, Cemşit Urfa’nın Viranşehir ilçesine bağlı Dinçköy Mahal- Atalay, Fuat Mızraklı, Bayram Kara, Adnan lesi muhtarı Devreş Artıran ile 3 kişi (Hatip Kaçmaz, Duygu Kaçmaz, Binali Palandöken, Dönmez, Mahmut Vural ve ismi öğrenilemeyen 1 Mehmet Ali Altın, Ahmet Avşar, Fehmi Morkoç, kişi) 24 Ekim 2018 tarihinde ‘örgüt propagandası Rahim Timar, Edip Karçik, Selahattin İpek, yapma’ iddiasıyla gözaltına alındı. Nebahat Avşar, Halis Kandilci, Felek Avci, Murat Seyfettin Demir Bilken, Güneş Daşlı, Veli Büyükşahin, Veli Haydar Güleç. 14 Kasım 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Lice ilçe- sinde yapılan ev baskınlarında aralarında Yalımlı HDP Diyarbakır il yöneticisi Cumali Kaya, 15 Mahallesi muhtarı Seyfettin Demir’in de olduğu Ocak 2017 tarihinde evine yapılan baskın sonra- 4 kişi gözaltına alındı. Gözaltı gerekçesi öğreni- sında gözaltına alındı. lemedi. Gözaltına alınanların isimleri: Seyfettin Demir, Nezir Gümüş, Zeki Gümüş, Zeki Menekşe.

124 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

24 Ocak 2018 tarihinde Osmaniye’de HDP üyesi HDP Parti Meclisi üyesi Orhan Çelebi, 8 Şubat 4 kişinin HDP 3. Olağan Kongresi kapsamında 2018 tarihinde Ankara’da HDP Genel Merke- çalışma yürütürken gözaltına alındığı öğre- zi’nden çıkışta gözaltına alındı. Orhan Çelebi, 13 nildi. 4 kişi 29 Ocak 2018 tarihinde çıkarıldıkları Şubat 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tara- mahkeme tarafından serbest bırakıldı. Gözaltına fından serbest bırakıldı. alınanlar: HDP Osmaniye Merkez İlçe Eş Başkanı HDK bileşenlerine yönelik Ankara Cumhuriyet Sevgül Aydın, Fahriye Aktaş, Mehmet Nasih Aktaş Başsavcılığı tarafından başlatılan bir soruşturma ve Niyet Özdemir Alp. kapsamında 17 kişi hakkında gözaltı kararı çıkar- 24 Ocak 2018 tarihinde Şırnak’ın Balveren belde- tıldı. sinde gözaltına alınan HDP Belde Eş Başkanı İstanbul, İzmir, Diyarbakır, Antalya ve Anka- Şehmus Sidar 26 Ocak 2018 tarihinde karakoldaki ra’da düzenlenen operasyonlarda HDK Eş Sözcü- ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı. leri Gülistan Kılıç Koçyiğit ve Prof. Dr. Onur 26 Ocak 2018 tarihinde Şırnak’ın Kumçatı belde- Hamazaoğlu’nun yanı sıra Devrimci Parti Genel sinde HDP Belde Eş Başkanı Ekrem Güler’in evine Başkanı Musa Piroğlu, Sosyalist Dayanışma Plat- jandarma tarafından baskın sonrasında gözaltına formu (SODAP) Eşsözcüsü Kezban Konukçu, Sol alındı. Yeşil Parti Eş Başkanları Naci Sönmez ve Eylem Tuncaeli ile ESP Genel Başkan Vekili ve Sosya- 2 Şubat 2018 tarihinde Siirt’te HDP Siirt il yöneti- list Kadın Meclisi (SKM) Sözcüsü Fadime Çelebi, cisi Zeki Celepkulu gözaltına alındı. Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi (SYKP) Eş Genel 7 Şubat 2018 tarihinde İstanbul’da haklarında Başkanı Tülay Hatimoğulları, Demokratik Bölgeler gözaltı kararı çıkartılan Halkların Demokratik Partisi (DBP) Eş Genel Başkan Yardımcısı Hacer Kongresi (HDK) ve HDP üyesi 43 kişiden arala- Özdemir ve SGDF üyesi Ozancan Sarı gözaltına rında HDP MYK üyesi Can Memiş, 78’liler Girişimi alındı. Aynı soruşturma kapsamında HDP PM Sözcüsü ve yazar Celalettin Can, HDK Yürütme üyesi Orhan Çelebi 8 Şubat 2018 tarihinde Anka- Kurulu üyesi Çiğdem Kılıç Günuçar ve Özgür- ra’da gözaltına alınmıştı. İstanbul’da gözaltına lükçü Demokrasi Gazetesi çalışanı Pınar Tarlak’ın alınan Musa Piroğlu, aynı gün içinde ifade işlem- da olduğu 30’u gözaltına alındı. Gözaltına alınan- lerinin ardından serbest bırakıldı. lardan isimleri öğrenilenler: İsmail Adanmış, Şamil 9 Şubat 2018 tarihinde Erzurum’un merkez, Kara- Altan, Gülsen Biter, Can Memiş, Celalettin Can, yazı, Hınıs, Tekman ve Karakoçan ilçelerinde Gonca Yangöz, Elif Bulut, Çiğdem Kılıçgün Uçar, yapılan ev baskınlarında aralarında HDP ve DBP Filiz Yılmaz, Bedia Aydemir, Pınar Tarlak, Abdu- il ve ilçe eş başkanlarının da olduğu en az 60 kişi rezzak Acıbalık, Taylan Ürün, Elif Yılmaz, Erhan gözaltına alındı. Sarıkaya, Mehmet Zeki Kılıç, Döne Gevher Koyun, Taylan Talaş, Hikmet Duman, Nurcan Teskin, 9 Şubat 2018 tarihinde Kocaeli’nin Gebze ilçesinde Hıdır Doğan, Metin İlan, Abdulselam Yolcu, Atilla yapılan ev baskınlarında aralarında HDP Gebze Sayır, Zakir Aydemir, Nurcan Onar, Suphi Yıldız, İlçe Eş Başkanları Damla Dağcı ve Mustafa Altun- Vahit Dalgıç, Abdullah Ertan. Aralarında 78’liler baş’ın da olduğu 20 kişi gözaltına alındı. Gözaltı- Girişimi Sözcüsü Celalettin Can, HDP MYK üyesi ların yanı sıra polisin HDP Gebze ilçe binasında da Can Memiş’ in de olduğu 16 kişi örgüt üyesi olmak arama yaptığı öğrenildi. iddiasıyla tutuklandı. 12’si adli kontrol şartıyla 9 Şubat 2018 tarihinde İstanbul’da 11 Şubat 2018 olmak üzere 14 kişi ise serbest bırakıldı. tarihinde Ankara’da yapılacak 3. HDP Olağan HDP’nin 11 Şubat 2018 tarihinde düzenleyeceği 3. Kongresi ile ilgili çalışma yapan 6 HDP üyesi gözal- Olağan Kongresi’ne yönelik çalışmalar sırasında tına alındı. Gözaltına alınanlar aynı gün içinde 2 Şubat 2018 tarihinde Hakkari’nin Yüksekova polisteki ifade işlemlerinin ardından serbest bıra- ilçesinde gözaltına alınan HDP Parti Meclisi üyesi kıldı. Gözaltına alınanların isimleri: Tülay Aydın, Serdar Eren’in de aralarında olduğu 4 kişi 7 Şubat Saltanat Yılmaz, Binguzer Ulu, Muhlis Bozdemir, 2018 tarihinde çıkarıldıkları mahkeme tarafından Cemil Hanoğlu ve Güneş Sarıkabadayı. tutuklandı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 125 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

10 Şubat 2018 tarihinde Aydın’da aralarında HDP MYK üyesi Atiye Eren, HDP Parti Meclisi üyesi kongre delegelerinin de olduğu 7 kişi gözaltına Yağmur Yurtsever ve Mustafa Avcı, HDP Ankara alındı. Gözaltına alınanların isimleri: HDP kongre İl Eş Başkanı Nur Aytemur, HDP Etimesgut İlçe Eş delegeleri Engin Aydın, Sabahattin Bor, Hamit Başkanı Hatice Kayaturan Markoç, HDK Ankara Ergül, Osman Dağtekin, HDP İl Yöneticisi Eren Eş Sözcüsü Feryal Yazıcı, Yasemin İldan, Dilan Gürbüz, HDP üyeleri Çetin Taş, Nazlı Boza. Çetin, Barış Özedmir ile Murat Bahadır. HDP eski Eş Genel Başkanı Serpil Kemalbay, 13 Kocaeli’nde gözaltına alınan ve aralarında HDP Şubat 2018 tarihinde hakkındaki yakalama kararı Gebze ilçe eş başkanlarının da olduğu 20 kişiden 6’sı doğrultusunda ifade vermek üzere gittiği Ankara 20 Şubat 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme Adliyesi’nde gözaltına alındı. Serpil Kemalbay’ın tarafından tutuklandı. 14 kişinin ise halen gözaltına İstanbul Esenyurt’taki evinin de polis tarafından olduğu öğrenildi. Tutuklananların isimleri: HDP kapısı kırılarak arandığı öğrenildi. Gebze ilçe Eş Başkanları Damla Bağcı ve Mustafa Altunbaş, Zeki Üren, Rabia Temel, Zekeriya Aktaş 13 Şubat 2017 tarihinde Malatya’da aralarında ve Meryem Uslu. HDP ve DBP İl Eş Başkanları ile İHD yöneticisi Hasan Şahin’in de olduğu 10 kişi gözaltına alındı. 2015 yılında Ardahan’da askerlerin açtığı ateş sonucu yaşamını yitiren Kamber Morkoç’un cena- 16 Şubat 2018 tarihinde Malatya’da HDP İl Eş zesinde yapılan konuşmalar nedeniyle hakkında Başkanı Aydın Üstün gözaltına alındı. açılmış bir soruşturma gerekçe gösterilerek 19 17 Şubat 2018 tarihinde Ankara’da yapılan ev Şubat 2018 tarihinde İstanbul’da gözaltına alınan baskınlarında aralarında HDP Ankara İl Eş HDP eski Kars milletvekili ve Parti Meclisi üyesi Başkanı, Merkez Yürütme Kurlu ve Parti Meclisi Şafak Özanlı, 21 Şubat 2018 tarihinde sevk edildiği üyelerinin de olduğu 9 kişi gözaltına alındı. Gözal- mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ tına alınanların isimleri: HDP Uzlaşma Kurulu iddiasıyla tutuklandı. Üyesi Seydi Fırat, HDP MYK Üyesi Atiye Eren, 2015 yılında Ardahan’da askerlerin açtığı ateş HDP Parti Meclisi üyeleri Dilan Çetin ve Yağmur sonucu yaşamını yitiren Kamber Morkoç’un cena- Yurtsever, HDP Ankara İl Eş Başkanı Nur Aytemur, zesinde yapılan konuşmalar nedeniyle hakkında HDP Etimesgut İlçe Eş Başkanı Hatice Kayaturan açılmış bir soruşturma gerekçe gösterilerek 19 Markoç ile Yasemin İldan, Barış Özdemir, Murat Şubat 2018 tarihinde Ankara’da gözaltına alınan Bahadır. HDP eski Ardahan milletvekili Dr. Taşkın Aktaş, 19 Şubat 2018 tarihinde Ardahan ve ilçelerinde 21 Şubat 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme yapılan ev baskınlarında aralarında HDP İl Eş tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ iddiasıyla Başkanı ve bir HDP Parti Meclisi üyesinin de tutuklandı. olduğu 25 kişi gözaltına alındı. Gözaltı gerekçeleri 22 Şubat 2018 tarihinde Hatay’ın Dörtyol ilçesinde öğrenilemeyen 25 kişinin İl Jandarma Komutanlı- aralarında HDP İlçe Eş Başkanı Naziha Vural ve ğı’na götürüldüğü bildirildi. Suriyeli 2 kişinin de olduğu 6 kişi gözaltına alındı. 15 Şubat 2018 tarihinde Muş’un Bulanık ilçesinde Gözaltına alınanlar aynı gün içinde sevk edildikleri gözaltına alınan 15 kişiden 5’i 20 Şubat 2018 tari- savcılık tarafından serbest bırakıldı. hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüt Ardahan merkezli bir soruşturma kapsamında 19 üyesi olmak’ iddiasıyla tutuklandı. Tutuklanan- Şubat 2018 tarihinde farklı illerden yapılan operas- ların isimleri: HDP İlçe Eş Başkanı Hakim Kaçi, yonlar ile gözaltına alınan 20 kişiden 3’ü 26 Şubat Sani Kurtmeral, Nuri Karaçelik, Nevzat Kesik ve 2018 tarihinde tutuklandı 14 kişi ise adli kontrol Cemil Temizer. şartıyla serbest bırakıldı. Tutuklanan HDP üyeleri: 17 Şubat 2018 tarihinde Ankara’da gözaltına Kurtuluş Morkoç, Şükrü Ateş ve Çetin Demir. alınan ve aralarında HDP üye ve yöneticilerinin 26 Şubat 2018 tarihinde HDP Kadın Meclisi de olduğu 11 kişi 20 Şubat 2018 tarihinde sevk Sözcüsü ve Siirt eski milletvekili Besime Konca edildikleri mahkeme tarafından adli kontrol hakkında Ankara ve İstanbul’da yürütülen soruş- şartıyla serbest bırakıldı. Gözaltına alınanlar: turmalar kapsamında Batman Havalimanında HDP Uzlaşma Kurulu Üyesi Seydi Fırat, HDP eski

126 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü gözaltına alındığı öğrenildi. Önce Batman İl fından basıldı. Yapılan aramada parti binasında Emniyet Müdürlüğü’ne götürülen Konca, daha bulunan fotoğraflara ve 8 Mart için hazırlanmış sonra 27 Şubat 2018 tarihinde götürüldüğü Batman broşürlere, bilgisayara el konulduğu öğrenildi. Adliyesinde Ankara ve İstanbul’daki soruştur- Baskın sonrasında gözaltına alınan HDP İl Eş malara ilişkin SEGBİS aracılığıyla ifade verdikten Başkanları Veli Pınar ile Şükran Kral aynı gün sonra serbest bırakıldı. Besime Konca’nın, ‘örgüt içinde polis ifadelerinin ardından serbest bırakıldı. propagandası yapmak’ suçundan kesinleşen 2,5 yıl 14 Mart 2018 tarihinde Antalya’da yapılan ev hapis cezası gerekçe gösterilerek 3 Ekim 2017 tari- baskınlarında aralarında HDP il yöneticileri ve hinde milletvekilliği düşürülmüştü. ilçe eş başkanlarının yanı sıra Tüm Emekli-Sen 27 Şubat 2018 tarihinde Ağrı Cumhuriyet Başsav- yönetim kurulu üyesinin de olduğu 9 kişi sosyal cılığı tarafından yürütülen bir soruşturma kapsa- medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına mında HDP Ağrı eski Milletvekili Mehmet Emin alındı. Gözaltına alınanlar: HDP Antalya il yöne- İlhan, Van’da evine yapılan baskınla gözaltına ticileri Burhan Gülseven, Vahide Doğan, Döşe- alındı. Mehmet Emin İlhan’ın Ağrı’ya götürüle- mealtı İlçe Eş Başkanı Mehmet Çobaner, Konya- ceği bildirildi. Ayrıca aynı soruşturma kapsamında altı İlçe yöneticisi Osman Topaloğlu, parti üyeleri Ağrı’da da yapılan ev baskınlarında HDP Parti Hakim Acar, Maşallah Kuluç, M. Ali Sevincek ve Meclisi Üyesi avukat Olcay Öztürk, İnsan Hakları Tüm Emekli-Sen yönetim kurulu üyesi Hüseyin Derneği yöneticisi avukat Vural Kaya, Ağrı Bele- Mertoğlu. diyesi eski Eş Başkan Yardımcısı ve HDP Parti 14 ve 15 Mart 2018 tarihlerinde İzmir’de düzen- Meclisi Üyesi Halef Keklik’in de aralarında olduğu lenen ev baskınlarında aralarında HDP üye yöneti- 5 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. Mehmet cilerinin de olduğu toplam 97 kişi haklarında ihbar Emin İlhan çıkarıldığı mahkeme tarafından 2 Mart olduğu gerekçesiyle gözaltına alındı. 2018 tarihinde tutuklandı. Gözaltına alınanlardan Halef Keklik 28 Şubat 2018 tarihinde çıkarıldığı HDP Parti Meclisi üyesi Barış Karabıyık, 16 Mart mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olmak’ gerek- 2018 tarihinde ifadeye vermek için çağrıldığı çesiyle tutuklandı. Vural Kaya ile Filiz Sarı adli Adana’nın Kozan İlçe Emniyet Müdürlüğü’nde kontrol şartıyla serbest bırakılırken Olcay Öztürk gözaltına alındı. Aynı gün içinde mahkemeye sevk ile Mehmet Emin İlhan “örgüt üyeliği” gerekçesiyle edilen Barış Karabıyık, ‘sosyal medya paylaşımla- tutuklandı. rında örgüt propagandası yaptığı’ iddiasıyla tutuk- landı. 3 Mart 2018 tarihinde HDP Alanya İlçe Eş Başkanı Fahrettin Kiraz’ın Alanya’da yol kontrolü sırasında HDP Parti Meclisi üyesi Abdulselam Demirkıran, gözaltına alındığı, Alanya Sulh Ceza Hakimliği 16 Mart 2018 tarihinde Adana’da HDP il binasının tarafından aynı gün tutuklanarak cezaevine gönde- önünde gözaltına alındı. Abdulselam Demirkı- rildiği öğrenildi. Kiraz’ın Antalya 10. Ağır Ceza ran’ın gözaltı gerekçesi öğrenilemedi. Mahkemesi tarafından hakkında verilmiş 3 yıl 9 ay 16 Mart 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Silvan ilçe- hapis cezası nedeniyle tutuklandığı bildirildi. sinde yapılan ev baskınlarında HDP ilçe Yöneticisi 6 Mart 2018 tarihinde Van merkezli bir soruş- Eyüp Koşar gözaltına alındı. turma kapsamında 10 ilde düzenlenen operas- 16 Mart 2018 tarihinde Ağrı’nın Doğubayazıt ilçe- yonlarda gözaltına alınan 33 kişiden 24’ü 10 Mart sinde yapılan ev baskınlarında aralarında HDP 2018 tarihinde çıkarıldıkları mahkeme tarafından İlçe Eş Başkanı Muhsine Nakkuş’un olduğu 7 kişi tutuklandı. 9 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar: Muhsine bırakıldı. Aynı soruşturma kapsamında 10 Mart Nakkuş, Abdurrahman Nakkuş, Yıldız Seferoğlu, 2018 tarihinde Van’ın Başkale ilçesinde yapılan ev Taşkan Seferoğlu, Halit Sağın, Remzi Türk ve baskınlarında HDP İlçe Eş Başkanı Lokman Kuş ve Fatma Doğan. 7 kişiden 1’i 23 Mart 2018 tarihinde DBP İlçe Eş Başkanı Senar Yeşilırmak’ın da arala- çıkarıldığı mahkeme tarafından ‘örgüte yardım ve rında olduğu 4 kişi gözaltına alındı. yataklık etme’ iddiasıyla tutuklandı. Aralarında 12 Mart 2018 tarihinde HDP Erzincan il binası 8 HDP İlçe Eş Başkanı Muhsine Nakkuş’un olduğu Mart kutlamaları gerekçe gösterilerek polis tara- 6 kişi ise serbest bırakıldı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 127 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

17 Mart 2018 tarihinde Mersin’de gözaltına alınan 27 Mart 2018 tarihinde Maraş’ın Elbistan ilçesinde aralarında HDP ilçe eş başkanları ile il yöneticile- yapılan ev baskınlarında aralarında HDP eski İlçe rinin de olduğu 14 kişi 26 Mart 2018 tarihinde sevk Eş Başkanı Hüseyin Yıldırım’ın da olduğu 9 kişi edildikleri mahkeme tarafından serbest bırakıldı. gözaltına alındı. 17 Mart 2018 tarihinde Mersin’de yapılan ev 3 Nisan 2018 tarihinde Ankara’da yapılan ev baskınlarında HDP Akdeniz İlçe Eş Başkanları baskınlarında aralarında HDP Parti Meclisi üyesi Havva Tekin ve Sait Tılsın, HDP Mersin İl Yöneti- Dilan Çetin’in de olduğu 3 kişi gözaltına alındı. cisi Hatice Sayın gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar: Dilan Çetin, Ahmet Çiçek ve 20 Mart 2018 tarihinde düzenlenen operasyon- Numan Dalkılıç. larda Ankara’da aralarında gazeteci Duygu Erol 20 Mart 2018 tarihinde İstanbul’da gözaltına ile HDP üye ve yöneticilerinin de olduğu 11 alınan ve aralarında üniversite öğrencileri ile bir kişi, İstanbul’da 16 kişi; Manisa’da aralarında HDP Parti Meclisi üyesinin de olduğu 4 kişiden HDP Yunus Emre İlçe Eş Başkanı Hasret Çetin 3’ü (HDP Parti Meclisi üyesi Berat Kıran, Hasan ile çocukların da olduğu 10 kişi; Urfa’da 4 kişi; Koçuk ve Tuncay Doğdan) 3 Nisan 2018 tari- Mersin’de Özgürlükçü Demokrasi çalışanı Murat hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüt Özbek, Hatay’da aralarında HDP, DBP, EMEP, üyesi olmak’ ve ‘mala zarar vermek’ iddialarıyla SYKP üye ve yöneticilerinin de olduğu 27 kişi, tutuklandı. 1 kişi (Serkan Satılmış) ise adli kontrol Van’da Yüzüncü Yıl Üniversitesi öğrencisi 20 kişi, şartıyla serbest bırakıldı. İzmir’de aralarında Kaldıraç dergisi okurlarının da olduğu 17 kişi, Balıkesir’de 1 kişi Şırnak’ın Cizre 3 Nisan 2018 tarihinde sosyal medya paylaşımları ve Silopi ilçelerinde aralarında KHK ile kapatılmış gerekçe gösterilerek Samsun’da gözaltına alınan Mezopotamya Yakınları Kaybedenlerle Yardım- HDP Eş Genel Başkan Yardımcısı Murat Çepni, 5 laşma ve Dayanışma Derneği (MEYA-DER) Cizre Nisan 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- Şubesi Eşbaşkanı Kasım Yiğit’in de olduğu 10 kişi, fından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. İdil ve Beytüşşebap’ta aralarında HDP ve DBP üye 3 Nisan 2018 tarihinde Van’da yapılan ev baskın- ve yöneticilerinin de olduğu 19 kişi, Mardin’de larında aralarında HDP İpekyolu İlçe Eş Başkanı aralarında DBP eski İL Eş Başkanı Ömer Öcalan’ın Tahirhan Sayyiğit ile ilçe yöneticileri Nuri Gür, Ali da olduğu 3 kişi ve Kocaeli’nde aralarında HDP Beyaz ve Fikret Duman’ın da olduğu 12 kişi gözal- Dilovası eski İlçe Eş Başkanı Kamuran Onay’ın tına alındı. 2 kişi 11 Nisan 2018 tarihinde sevk da olduğu 4 kişi, Diyarbakır’da HDP Parti Meclisi edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olma’ üyesi Tevfik Kaçar gözaltına alındı. iddiasıyla tutuklandı. 10 kişi ise adli kontrol şartıyla 18 Mart 2018 tarihinde Manisa’da gözaltına alınan serbest bırakıldı. Tutuklananlar: HDP İpekyolu ve aralarında HDP İlçe Eş Başkanı’nın da olduğu ilçe Eş Başkanı Tahirhan Sayyiğit ve Ali Beyaz. 6 kişi 23 Mart 2018 tarihinde sevk edildikleri 3 Nisan 2018 tarihinde PKK lideri Abdullah mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest Öcalan’ın doğum günü nedeniyle Urfa’nın Halfeti bırakıldı. ilçesine bağlı Amara köyünde bulunan HDP ilçe HDP Parti Meclisi üyesi Mehmet Hüsamettin yöneticisi 4 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. 4 Yürek, 21 Mart 2018 tarihinde Diyarbakır’da evine HDP ilçe yöneticisi jandarmadaki ifade işlemle- düzenlenen baskın sonrasında gözaltına alındı. rinin ardından serbest bırakıldı. Newroz öncesinde Ankara’da gözaltına alınan ve 4 Nisan 2018 tarihinde İstanbul’un Avcılar ilçe- aralarında gazeteci Duygu Erol ile HDP üye ve sindeki HDP ilçe binası polis tarafından basıldı. yöneticilerinin de olduğu 11 kişi, 23 Mart 2018 Baskının gerekçesinin ilçe binasında Abdullah tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından Öcalan’ın doğum günü ile ilgili düzenlenen bir adli kontrol şartıyla olmaz üzere serbest bırakıldı. etkinlik olduğu öğrenildi. Baskın sonrasında arala- Gözaltına alınıp serbest bırakılanlar: Nasır İkin- rında İlçe Eş Başkanları Şebnem Değerli ve Mahmut cisoy, Lomen Özer, Utku Arıcan, Ceren Güler, Çakan ile çocukların da olduğu 23 kişi gözaltına Mine Metin ve Şevket Çavuşoğlu, Duygu Erol, alındı. Gözaltına alınan kadınların Firuzköy Kara- Sulhaddin Değer, Abdullah Ay, Diyar Turgut ve kolu’na, erkeklerin ise Avcılar Merkez Karakolu’na Diyadin Fırat.

128 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü götürüldüğü bildirildi. 4 kişi 10 Nisan 2018 tari- Gözaltına alınanlardan isimleri öğrenilenler: hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüt Abdurahman Turgal, Haydar Aradağ, Ferhat propagandası yapma’ iddiasıyla tutuklandı. 7’si Adar, Ahmet Özel, Sıddık Genç, Cengiz Karakuş adli kontrol şartıyla olmak üzere 19 kişi ise serbest ve Mürsel Çiftçi. bırakıldı. Gözaltına alınanlar: Şebnem Değerli, 28 Nisan 2018 tarihinde İstanbul’da HDP Güngören Yasemin Duman, Sabriye Bulut, Günel Karaman, ilçesi binasında yapılan bir halk toplantısını basan Betül Yıldız, Mahmut Çakan, Nesibe Karakaya polis, aralarında HDP İl Eş Başkanı Cengiz Çiçek’in Çakan, Duygu Yurtsever, Bermal Yıldırım, Sevim ve Mezopotamya Ajansı muhabirleri Servet Kara- Muratlı, Ayşan Yıldırım, Hatice Gazioğlu, Sürreya duman ile Melike Ceyhan’ın da olduğu 41 kişiyi Aydın, Barış Bozkurt, Abdullah Tima, Güven Gök, gözaltına aldı. Gözaltına alınanlardan 31’i aynı Alaaddin Duygun, Yalçın Demir, Mevlüt Yalpa- gün içinde polis ifadelerinin ardından serbest bıra- zoğlu, Ramazan Çakan, Serhat Yıldırım, U. K., I. kıldı. 10 kişi ise 3 Mayıs 2018 tarihinde sevk edil- D. HDP İlçe Eş Başkanı Mahmut Çakan ile Yalçın dikleri mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası Demir, Abdullah Tima ve Mevlüt Yalpazoğlu. yaptıkları’ iddiasıyla tutuklandı. Tutuklananların HDP Parti Meclisi üyesi Burhan Karakoç 11 Nisan isimleri: Cengiz Çiçek, Gönül Karaman, Keziban 2018 tarihinde Diyarbakır’da evine yapılan baskın Bulak, Gülsimet Önal, Kazım Köse, Yusuf Kesik, sonrasında gözaltına alındı. Ömer Özkan, Mehmet Emin Kılıçarslan, Halit İpekyüz ve Yüksel Seyithan. 11 Nisan 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Bismil 28 Nisan 2018 tarihinde Denizli’de yapılan ev ilçesinde düzenlenen ev baskınlarında aralarında baskınlarında HDP İl Eş Başkanı Cevahir Kayar’ın HDP ve DBP üye ve yöneticilerinin de olduğu 18 eşi Muhlis Kayar ve Gökhan Öner isimli 1 kişinin kişi gözaltına alındı. 8 kişi 19 Nisan 2018 tarihinde gözaltına alındığı öğrenildi. sevk edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla tutuklandı. 3’ü adli kontrol şartıyla HDP Osmaniye il yöneticisi Bedri Aslan, 1 Mayıs olmak üzere 10 kişi ise serbest bırakıldı. Tutuk- 2018 tarihinde evine yapılan baskın sonrasında lananlar: Edip Oruç, Yasin Karabulut, Bayram gözaltına alındı. Akduman, Ömer Gökalp, Ekrem Araz, Mustafa 5 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul’da yapılan ev Baz ve isimleri öğrenilemeyen 2 kişi. baskınlarında aralarında HDP Bursa eski millet- 11 Nisan 2018 tarihinde Kocaeli’nin Çayırova ilçe- vekili ve Parti Meclisi üyesi Asiye Kolçak’ın da sinde yapılan ev baskınlarında HDP İlçe Eş Başkan- olduğu 13 kişi gözaltına alındı. 4 kişi 11 Mayıs ları Şahismail Tohumcu ve Emine Karaaslan gözal- 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- tına alındı. Gözaltı gerekçesi öğrenilemedi. Polisin fından ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla tutuklanırken, evlerin yanı sıra parti binasında da arama yaptığı aralarında Asiye Kolçak’ın da olduğu 9 kişi ise adli ve tüm evraklara el koyduğu öğrenildi. kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Tutuklananların isimleri: Ayşe Yıldız, Aynur Daşdöğen, Canşah HDP Yüksekova İlçe Eş Başkanı Hüsnü Beşer, Çelik ve Rıhan Akgül. 12 Nisan 2018 tarihinde Hakkari’nin Yüksekova ilçesinde gözaltına alındı. Gözaltı gerekçesi öğre- 9 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- nilemeyen Hüseyin Beşer’in İlçe Emniyet Müdür- lerden Ankara’da polis tarafından düzenlenen ev baskınlarında HDP eski MYK üyesi Atiye Eren ve lüğü’ne götürüldüğü öğrenildi. Hüsnü Beşer, ismi öğrenilmeyen bir kadın öğrencinin gözaltına polis ifadesinin ardından 13 Nisan 2018 tarihinde alındığı öğrenildi. Ankara İl Emniyet Müdürlü- serbest bırakıldı. ğü’ne götürülen 3 kişinin 2017 yılında cezaev- 13 Nisan 2018 tarihinde İstanbul’da HDP Parti lerinde süren açlık grevlerine destek oldukları Meclisi üyesi Nadiye Gürbüz’ün evinin polis tara- gerekçesi ile gözaltına alındıkları bildirildi. 3 kişi fından basıldığı öğrenildi. Baskın sırasında evde 11 Mayıs 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme bulunmayan Nadiye Gürbüz gözaltına alınmadı. tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 27 Nisan 2018 tarihinde İzmir merkezli bir soruş- 15 Mayıs 2018 tarihinde Erzurum’un Karaçoban turma kapsamında 6 ilde düzenlenen operasyon- ilçesinde yapılan ev baskınlarında aralarında HDP larda aralarında HDP üye ve yöneticilerinin de İlçe Eş Başkan Kazım Keleş’in de olduğu 6 kişi olduğu 37 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. gözaltına alındı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 129 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Sanatçı Pınar Aydınlar, 2015 yılında HDP İzmir Kadem ve soyadı öğrenilemeyen Atilla isimli bir milletvekili adayı olarak seçim çalışmaları kapsa- kişi) sosyal medya paylaşımları gerekçe gösteri- mında yaptığı konuşmalardan dolayı verilen lerek gözaltına alındığı öğrenildi. 7 buçuk aylık cezanın onaylanması nedeniyle 13 Haziran 2018 tarihinde Ankara’da yapılan ev İstanbul Atatürk Havalimanı’nda gözaltına alındı. baskınlarında HDP Parti Meclisi üyesi Şehriban Almanya’dan Türkiye’ye giriş yapan Pınar Aydın- Zuğurli ve HDP üyeleri Şahin Bardakçı ve soyadı lar’ın pasaportuna el konulduğu ve tutuklanarak öğrenilemeyen Şilan isimli bir kişi gözaltına alındı. Bakırköy Kadın Kapalı Cezaevi’ne gönderildiği Gözaltına alınan 3 kişinin aynı gün içinde emni- öğrenildi. yetteki işlemlerinin ardından serbest bırakıldığı HDP Batman milletvekili aday adayı Sidar Zana bildirildi. Bilir 17 Mayıs 2018 tarihinde evine yapılan 18 Haziran 2018 tarihinde Adana’da yapılan baskınla gözaltına alındı. Hakkında Çorlu 2. Sulh ev baskınlarında aralarında HDP üyelerinin de Ceza Mahkemesi tarafından verilen gözaltı kararı olduğu 17 kişi ‘örgüt adına faaliyette bulundukları’ olduğu öğrenilen Sidar Zana Bilir’in Batman İl iddiası ile gözaltına alındı. Gözaltına alınanlardan Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü bildirildi. isimleri öğrenilenler: İlyas Arzu, Devrim Özlü, 17 Mayıs 2018 tarihinde Antep’in Şahinbey ilçe- Devran Özlü, Jiyan Savcı, Şirda Erol. sinde yapılan ev baskınlarında HDP üyesi olduğu 19 Haziran 2018 tarihinde Mersinde yapılan bir yol belirtilen 9 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. kontrolünde HDP Parti Meclisi üyesi Abdulselam Gözaltı gerekçesi öğrenilemezken gözaltına alınan- Demirkıran gözaltına alındı. Gözaltı gerekçesi ların Antep Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü öğrenilemeyen Abdulselam Demirkıran’ın Mersin bildirildi. Gözaltına alınan kişilerin isimleri: Talat İl Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü öğrenildi. Yılmazsoy, Mazlum Yılmazsoy, Mehmet Çelikay, İsmail Amaç, Hasan Aycan, Kadir Akbalık, Murat 20 Haziran 2018 tarihinde Şırnak’ın Beytüşşebap Baz, Sedat Baz ve Ömer Demir. ilçesinde yapılan ev baskınlarında 4 HDP üyesi (Özgür Ulaş, Dündar Cin, M. Ali Akdağ ve Jiyan 25 Mayıs 2018 tarihinde Kocaeli’nin Darıca ve Cin) gözaltına alındı. Gebze ilçelerinde yapılan ev baskınlarında HDP üyesi 6 kişi sosyal medya paylaşımları gerekçe 20 Haziran 2018 tarihinde Ankara’da yapılan gösterilerek gözaltına alındı. Gözaltına alınan- ev baskınlarında 6 HDP üyesi (Mehmet Nuri lardan isimleri öğrenilenler: HDP üyeleri Serhat Aslankan, İbrahim Aslankan, Ozan Özçelik, Aydın, Gencer Ertuğer. Diyadin Fırat, İbrahim Balcı ve Ömer Faruk Eren) gözaltına alındı. 1 Haziran 2018 tarihinde Ankara’da yapılan ev baskınlarında, aralarında HDP Ankara İl Yöneti- 27 Haziran 2018 tarihinde Urfa’nın Suruç ilçesinde cisi Zeyno Bayramoğlu’nun da oldu 10 kişi sosyal yapılan ev baskınlarında 11 HDP üyesi gözaltına medya paylaşımlarında ‘örgüt propagandası alındı. Gözaltına alınanlardan 3’ü 9 Temmuz 2018 yaptıkları’ iddiasıyla gözaltına alındı. Zeyno Bayra- tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından moğlu’nun aynı gün içinde serbest bırakıldığı sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek öğrenildi. tutuklanırken 8’i ise serbest bırakıldı. 5 Haziran 2018 tarihinde Mersin’de ev baskınla- Ağrı’nın Patnos ilçesinde gözaltına alınan 14 HDP rında aralarında HDP yöneticilerinin de olduğu 4 üyesinden 1’i 28 Haziran 2018 tarihinde sevk edil- kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlardan isim- diği mahkeme tarafından tutuklandı. 13 kişi ise leri öğrenilenler: Faik Eroğlu, Hasan Cide, Bahri adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Buğday. Bahri Buğday 8 Haziran 2018 tarihinde 14 Haziran 2018 tarihinde Urfa’nın Suruç ilçe- sevk edildiği mahkeme tarafından sosyal medya sinde 4 kişinin yaşamını yitirdiği olayla ilgili olarak paylaşımları gerekçe gösterilerek tutuklandı. 3 gözaltına alınan ve aralarında HDP Urfa millet- kişinin (Hasan Cide, Ahmet Yılmaz, Faik Eroğlu) vekili adayı ile HDP Suruç İlçe Eş Başkanı’nın da ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. olduğu 16 kişiden 1’i (Mehmet Kip) 28 Haziran 11 Haziran 2018 tarihinde Malatya’da HDP üyesi 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından 4 kişinin (Bayram Toprak ve Vahap Ekin ile Hıdır ‘sosyal medya paylaşımlarında örgüt propagan-

130 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü dası yaptığı’ iddiası ile tutuklandı. 6’sı adli kontrol ve yöneticilerinin olduğu bir sırada kapıyı kırarak şartıyla olmak üzere 15 kişi ise serbest bırakıldı. ilçe binasına giren polis, aralarında İlçe Eş Başka- Gözaltına alınanların isimleri: HDP Urfa Millet- nı’nın da olduğu 16 kişiyi gözaltına aldı. Baskının vekili Adayı İsmail Kaplan, HDP Suruç İlçe Eş gerekçesinin binada bulunduğu iddia edilen yasa- Başkanı Rojda Binici, Mehmet Kaplan, Mehmet dışı posterler ve resimler olduğu öğrenildi. Gözal- Polat, Halil Mevlüt Karataş, Salih Şahin, Fethi tına alınan Gözaltına alınanlardan 8’i 19 Temmuz Yavuzel, Mehmet Türkmen, Mehmet Ali Gündü- 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- zalp, Salih Olcay, Abdulkadir Gündüzalp, Mahir fından tutuklandı. Tutuklananların isimleri: HDP Aydeniz, Mehmet Kip, Fırat Çakır, Ali Övür ve Sancaktepe İlçe Eş Başkanı İlknur Yusufoğlu, HDP Mehmet Altun. İstanbul İl Yöneticisi Nevzat Kılıç, Sıtkı Akbaş, Cahit Avcı, Sabat Karul, Nesim Kılıç, Abdur- 5 Temmuz 2018 tarihinde Şırnak’ın Cizre ilçesinde rahman Irmak, Nurettin Sevluk. gözaltına alınan 30 kişiden 4’ü 8 Temmuz 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından 20 Temmuz 2018 tarihinde Urfa’nın Bozova ilçe- tutuklandı. 10 kişi serbest bırakıldı. 16 kişi ise10 sinde yapılan ev baskınlarında HDP ilçe eski Eş Temmuz 2018 tarihinde mahkemeye sevk edildi. 7 Başkanı Mehmet Ural ve HDP üyesi Salih Aslan kişi örgüt üyesi olma’ iddiasıyla tutuklandı. 9 kişi gözaltına alındı. ise serbest bırakıldı. Tutuklananlardan isimleri 25 Temmuz 2018 tarihinde Adana’da yapılan ev öğrenilenler: Cizre’de 4 Eylül 2015 tarihinde ilan baskınlarında HDP üyesi 2 kişi (Mehmet Akdağ edilen sokağa çıkma yasağı sırasında vurularak ve Ali Çelikten) gözaltına alındı. Gözaltına alınan öldürülen 10 yaşındaki Cemile Çağırga’nın babası 2 kişi aynı gün içinde ifade işlemlerinin ardından Ramazan Çağırga, 24 Haziran 2014 seçimlerinde serbest bırakıldı. HDP Manisa milletvekili adayı olan Veysi Durgut, Selamet Mat ve Osman Erkul, Kasım Yiğit, Şahin 29 Temmuz 2018 tarihinde Urfa’nın Haliliye ilçe- Budak. sinde yapılan ev baskınlarında, Nihat Acar isimli 1 HDP üyesinin gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltı 10 Temmuz 2018 tarihinde İzmir’de yapılan ev gerekçesi öğrenilemeyen Nihat Acar’ın Urfa baskınlarında aralarında HDP İl Yönetim Kurulu Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü bildirildi. Üyesi 2 kişinin de olduğu 16 kişinin gözaltına alın- dığı öğrenildi. 16 kişi, 16 Temmuz 2018 tarihinde İHD Bingöl eski Şube Başkanı ve HDP’nin 24 mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest Haziran seçimlerinde Bingöl milletvekili adayı olan bırakıldı. Gözaltına alınanlardan isimleri öğreni- Nihat Aksoy’un, 1 Ağustos 2018 tarihinde işye- lenler: Gül Turgal (HDP İl Yöneticisi), Mahsun Koç rine yapılan baskınla gözaltına alındığı öğrenildi. (HDP İl Yöneticisi), Ferit Turgal, Mehmet Sadık Aynı gün mahkemeye sevk edilen Nihat Aksoy’un, Varkan, Gökhan Varkan, Hatip Adal, Mehmet Paris’te öldürülen Sakine Cansız’ın mezarı başında Hayri Kangin, Malzum Acat, Osman Aydın, Sabri çektirdiği fotoğrafı sosyal medya hesabında paylaş- Adıbelli, Aziz Kızıl, Ali Bakır. tığı için, ‘örgüt propagandası yapmak’ suçlamasıyla tutuklandığı bildirildi. 13 Temmuz 2018 tarihinde Urfa’da yapılan ev baskınlarında aralarında HDP üye ve yöneticile- HDP eski milletvekili Edip Berk ve Parti Meclisi rinin olduğu 4 kişi (HDP Eyyübiye İlçe Eş Başkanı üyesi Gülşen Özer, 13 Ağustos 2018 tarihinde Ömer Bozdal, Suruç Belediyesi eski çalışanı Sefer Diyarbakır’da evlerine yapılan baskın sonrasında Kip, HDP üyesi Nihat Şahin ve Ramazan Yavuz) gözaltına alındı. Edip Berk ve Gülşen Özer’in 2018 sosyal medya paylaşımları gerekçesiyle gözaltına yılında Bingöl’de yapılan Newroz kutlamaların- alındı. daki konuşmaları nedeniyle gözaltına alındıkları bildirildi. 14 Temmuz 2018 tarihinde Manisa merkezli 3 ilde düzenlenen operasyonlarda aralarında HDP HDP İstanbul eski il Eş Başkanı Şamil Altan, 14 Zonguldak milletvekili adayı Evliya Güdan’ın da Ağustos 2018 tarihinde Edirne’nin Keşan ilçesinde olduğu 14 kişi gözaltına alındı. gözaltına alındı. Şamil Altan 7 Şubat 2018 tarihinde İstanbul’da gözaltına aldıktan sonra tutuklanmış 15 Temmuz 2018 tarihinde HDP Sancaktepe ilçe ve yargılandığı davanın 28 Haziran 2018 tarihinde binası polis tarafından basıldı. İçeride parti üye görülen duruşmasında tahliye edilmişti.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 131 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Aralarında HDP il ve ilçe yöneticilerinin de olduğu 4 Eylül 2018 tarihinde Hatay’ın Merkez ve İsken- 8 kişi 14 Ağustos 2018 tarihinde Ankara’da yapılan derun ilçelerinde yapılan ev baskınlarında HDP ev baskınları sonrasında gözaltına alındı. Gözal- İskenderun İlçe Eş Başkanları Muhsine Tepe tına alınan 8 kişi, 7’si adli kontrol şartıyla olmak ve Ahmet Çağan ile HDP üyesi M. Şalar Şahin, üzere 17 Ağustos 2018 tarihinde sevk edildikleri Mehmet Şahin, Mehmet Benek gözaltına alındı. M. mahkeme tarafından serbest bırakıldı. 8 kişinin Şalar Şahin, Mehmet Şahin, Mehmet Benek’in aynı Paris’te gerçekleştirilen bir saldırı sonucu yaşa- gün içinde polisteki ifade işlemlerinin ardından mını yitiren Kürt siyasetçi Sakine Cansız için 2017 serbest bırakıldığı, İskenderun İlçe Eş Başkanları yılında yapılan bir anmaya katıldıkları gerekçe- ise 6 Eylül 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme siyle gözaltına alındığı bildirildi. Gözaltına alınan- tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. ların isimleri: HDP Ankara il yöneticisi Mahmut HDP Hani İlçe Eş Başkanı Fesih Karataş, 26 Eylül Emin Avcı, HDP Ankara Kadın Meclisi Sözcüsü 2018 tarihinde evine yapılan baskın sonrasında İpek Gür, HDP Çankaya ilçe Eş Başkanı Ramazan gözaltına alındı. Fesih Karataş’ın hangi gerekçe ile Karakoç, Keçiören ilçe yöneticisi Figen Öncü, gözaltına alındığı öğrenilemedi. Altındağ ilçe Eş Başkanı Asya Kaya, Barış Anneleri Kadriye Ozgan ile Münibe Koç ve Gülhan Akıncı. 4 Ekim 2018 tarihinde Erzurum’da gözaltına alınan ve aralarında HDP Tekman İlçe Yöneticisi Celal HDP Çeşme ilçe yöneticisi Menekşe Ecer, 15 Yıldız’ın da olduğu 5 kişiden 2’si (Celal Yıldız ve Ağustos 2018 tarihinde İzmir’de sosyal medya Abdullah Özbey) aynı gün içinde sevk edildikleri paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi oldukları’ iddia- Menekşe Ecer, 16 Ağustos 2018 tarihinde sevk sıyla tutuklandı. 3 kişi ise savcılıktaki ifade işlemle- edildiği mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla rinin ardından serbest bırakıldı. serbest bırakıldı. 5 Ekim 2018 tarihinde Mardin’in Kızıltepe ilçe- 15 Ağustos 2018 tarihinde Mersin’de yapılan ev sinde yapılan ev baskınlarında HDP ve DBP üye baskınlarında aralarında HDP il Eş Başkanı Sevgi ve yöneticilerinin aralarında olduğu 10 kişi gözal- Aktaş’ın da olduğu en az 15 kişi gözaltına alındı. tına alındı. Gözaltına alınan kişilerin Mardin 15 kişiden 3’ü, 16 Ağustos 2018 tarihinde sevk Terörle Mücadele Şubesi’ne götürüldükleri bildi- edildikleri mahkeme tarafından ‘sosyal medya rildi. Gözaltına alınanlardan isimleri öğrenilenler: paylaşımlarında örgüt propagandası yapmak’ ve 2015 seçimlerinde HDP Hatay milletvekili adayı haklarında gizli tanık ifadesi olduğu gerekçeleriyle olan Hamdiye Turgay, DBP Parti Meclisi eski tutuklandı. 7’si adli kontrol şartıyla olmak üzere üyesi Yasemin Demirkaya, DBP Kızıltepe eski ilçe 11 kişi serbest bırakıldı. Kadir Beştaş isimli 1 kişi Eş Başkanı Hakkı Akansel, DBP PM eski üyesi için ise ek gözaltı süresi verildiği ve Kadir Beştaş’ın Melahat Oral, Hamdullah Eres, Serdar Çetin, tekrar Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü öğre- Mesut Yiğit ve Selim Çınar. 10 kişinin 8 Ekim 2018 nildi. Kadir Beştaş, 21 Ağustos 2018 tarihinde sevk tarihinde Nöbetçi Sulh Ceza Hakimliği tarafından edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olma’ adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. iddiasıyla tutuklandı. Tutuklananların isimleri: Fatma Yıldız, Ramazan Gezicini ve Saim Karasu. 5 Ekim 2018 tarihinde Mardin’in Midyat ilçesinde Serbest bırakılanların isimleri: HDP Mersin il Eş yapılan ev baskınlarında gözaltına alınan HDP ilçe Başkanı Sevgi Aktaş, HDP Mersin il yöneticileri yöneticisi Metin Akkurt 7 Ekim 2018 tarihinde İlhami Yurtsever, Mehmet Koçak ve Nasih Çetin- serbest bırakıldı. kaya ile Dilan Hazar, Ferhat Pişgin, Halil İbrahim Batman’ın Gercüş ilçesinde 4 Ekim 2018 tarihinde Sinelen, Serkan Şahin, Salih Bağrıyanık, Murat gerçekleşen ve 8 askerin ölümüne neden olan Polat, Salih Eşiyok ve Kadr Beştaş. patlamayla ilgili olarak Dargeçit ilçesine bağlı 3 30 Ağustos 2018 tarihinde Antalya’nın Aksu ilçe- köyde (Umutlu, Akbelen ve Çavuşlu köyleri) ev sinde yapılan ev baskınında HDP ilçe yöneticisi baskınları düzenlendiği ve aralarında HDP il Eş Gürgin Bilen ve kardeşi Hüseyin Bilen gözaltına Başkanı Nizamettin Toğuç’un da bulunduğu en alındı. Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen 2 kişinin az 13 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. Gözal- Antalya İl Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü tına alınanlardan isimleri öğrenilenler: Nizamettin öğrenildi. Toğuç, Mesut Kaya, Ömer Kaya, Osman Kaya,

132 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

Lokman Kaya, Mahmut Kaya, Şerif Kaya, Mehmet soruşturma kapsamında ifade vermeye gittiği savcı- Emin Kaya, Yusuf Kaya, Halit Kaya, Halil Kaya, lıkta gözaltına alındı. Savcının Nadiye Gürbüz’ün Emin Kaya ve Mehmet Ali Kılıç. ifadesini almadığı ve polis çağırıp Gürbüz’ü gözal- tına aldırdığı öğrenildi. Nadiye Gürbüz, 26 Ekim HDP Hukuk Komisyonu Sözcüsü Batman millet- 2018 tarihinde yurt dışına çıkış yasağı ile serbest vekili Ayşe Acar Başaran, 7 Ekim 2018 tarihinde bırakıldı. yaptığı açıklamada, 5, 6 ve 7 Ekim 2018 tarihle- rinde birçok kentte düzenlenen ev baskınlarında 27 Ekim 2018 tarihinde Ankara’da yapılan ev HDP üye ve yöneticisi 140 kişinin gözaltına alın- baskınlarında 9 kişi gözaltına alındı. Gözal- dığını duyurdu. tına alınanlar arasında özel bir hastanede tedavi gören HDP Urfa eski milletvekili İbrahim Binici Batman’da 3 köyde yapılan ev baskınları ile çok ile İHD Merkez Yürütme Kurulu üyesi Ali Rıza sayıda kişinin gözaltına alınmasını 7 Ekim 2018 Yurtsever’in de olduğu öğrenildi. 9 kişinin gözal- tarihinde protesto etmek isteyen HDP üyelerine tına alınma gerekçesi ise öğrenilemedi. 9 kişi 30 yönelik polis müdahalesinde gözaltına alınan HDP Ekim 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme İl Eş Başkanı Berivan Helen Işık ve HDP üyesi tarafından adli kontrol şartı ve yurtdışı yasağıyla Habip Azboy, 8 Ekim 2018 tarihinde adli kontrol serbest bırakıldı. Gözaltına alınanların isimleri: şartıyla serbest bırakıldı. İbrahim Binici, Ali Rıza Yurtsever, HDP Etimesgut Batman’da 6 Ekim 2018 tarihinde gözaltına alınan eski ilçe başkanı Lokman Aydoğmuş, HDP il yöne- 13 kişiden 7’si 9 Ekim 2018 tarihinde tutuklandı. ticisi Derya Bakır, akademisyen Sedat Yağcıoğlu, Diyar Adıbelli, Kazım Barışçıoğlu, Hayrettin HDP ilçe yöneticisi Halil Çelenk, İsmet Yalçın- Baran, Bedri Ot, Nevzat Bozyiğit ve İbrahim Çetin- kaya, Kazım Arslan ve Metin Kümek. kaya’nın ‘örgüt üyeliği’ gerekçesiyle, HDP Batman 26 Ekim 2018 tarihinde Kars’ta yapılan ev baskın- Eş Başkanı Nizamettin Toğuç’un ise ‘örgüt yöneti- larında HDP üye ve yöneticisi 4 kişi gözaltına ciliği’ gerekçesiyle tutuklandığı öğrenildi. alındı. 4 kişinin Kars İl Emniyet Müdürlüğü’ne 18 Ekim 2018 tarihinde İzmir’de yapılan ev baskın- götürüldükleri öğrenildi. Kars eski milletvekili larında aralarında 24 Haziran 2018 seçimlerinde Şafak Özanlı, HDP Kars il Eş Başkanı Ekrem Savcı, HDP’den milletvekili adayı olan Orhan Ayhan, HDP Kars eski eş Başkanı Cengiz Topbaşlı 5 Kasım Özgür Genç Kadınlar (ÖGK) Merkezi Koordi- 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- nasyon üyesi Alev Özkiraz, Barış Anneleri Meclisi fından tutuklandı. HDP Grup Başkanvekili Ayhan Üyesi Medine Kaymaz’ın da aralarında olduğu 13 Bilgen’in danışmanı Hayati Mehmetoğlu ise adli kişi gözaltına alındı. 13 kişinin gözaltına alınma kontrol şartıyla serbest bırakıldı. gerekçesinin 7 Ekim 2018 tarihinde düzenlenen 26 Ekim 2018 tarihinde Mersin’de HDP il binası HDP Gençlik Konferansı’na katılmaları ve konfe- önünde polisler tarafından gözaltına alınan HDP ransta yapılan konuşmalar olduğu öğrenildi. Alev Parti Meclisi üyesi Faruk Sağlam, hakkında Diyar- Özkiraz’ın kaldığı eve yapılan baskın sırasında evde bakır 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılmış olan bulunan HDP MYK üyesi Emine Kaya’nın telefo- davada ‘örgüt propagandası yapmak’ gerekçesiyle nuna da polis tarafından el konulduğu, bu duruma verilen 10 aylık hapis cezasının kesinleşmiş olması itiraz eden Alev Özkiraz ve Emine Kaya’nın polisin nedeniyle 27 Ekim 2018 tarihinde tutuklandı. fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. 13 kişi, 19 Ekim 2018 tarihinde polisteki ifade işlemlerinin 1 Kasım 2018 tarihinde Antalya’da yapılan ev ardından serbest bırakıldı. baskınlarında HDP Alanya ilçe eş başkanı Kadri Bulut ve HDP Manavgat ilçe eş başkanı Cafer HDP Dörtyol İlçe Eş Başkanı Abdulhalim Gümüş, Şengül ‘örgüt üyesi oldukları’ iddiasıyla polis tara- hakkındaki kesinleşmiş 1 yıl 3 aylık hapis cezası fından gözaltına alındı. Cafer Şengül, 2 Kasım 2018 nedeniyle 23 Ekim 2018 tarihinde Hatay’ın Dörtyol tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt ilçesinde gözaltına alındı ve İskenderun T Tipi üyesi olma’ iddiasıyla tutuklandı. Aynı soruşturma Kapalı Cezaevi’ne konuldu. kapsamında gözaltına alınan HDP Alanya ilçe Eş HDP Parti Meclisi üyesi Nadiye Gürbüz, 25 Ekim Başkanı Kadri Bulut ise adli kontrol şartıyla serbest 2018 tarihinde İstanbul’da, hakkında açılan bir bırakıldı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 133 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

HDP Genç Kadın Meclisi üyesi Şevin Sarı Bulak, Hüsamettin Tanrıkulu, Renas Kocakaya, Yüksel Eylem Cengiz, Hazal Karabay ve Hülya Özden Korkmaz, Mehmet Yalçın, Ayhan Ateş. 1 Kasım 2018 tarihinde Diyarbakır HDP il bina- 25 Kasım 2018 tarihinde Diyarbakır’da yapılacak sından çıktıkları sırada, haklarında ihbar olduğu HDP Gençlik Meclisi 2. Olağan Kongresi ile ilgili gerekçesi ile gözaltına alındı. 4 kişinin aynı gün çalışmalar kapsamında, Diyarbakır’ın Bağlar ilçe- içinde polisteki ifade işlemlerinin ardından serbest sinde bildiri dağıtan HDP Gençlik Meclisi’nin bırakıldığı öğrenildi. 8 üyesi 20 Kasım 2018 tarihinde polis tarafından 2 Kasım 2018 tarihinde Diyarbakır’da yapılan gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar: Talip Turan, ev baskınında HDP Hani ilçe yöneticisi Mehmet Mazlum Sönmez, Nalin Dönmez, Kemal Baran, Askeri Duman gözaltına alındı. Mehmet Askeri Ceylan Aslan, Erol Daşdelen, Mehmet Yalçın ve Duman’ın soruşturma kapsamında Tunceli’ye soyadı öğrenilemeyen Reber isimli bir kişi. götürüldüğü öğrenildi. HDP Gençlik Meclisi’nin 25 Kasım 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Silvan ilçesinin HDP ilçe Eş Başkanı Diyarbakır’da düzenleyeceği 2. Olağan Kongresi Mehmet Taş’ın evi 2 Kasım 2018 tarihinde polis öncesinde HDP Gençlik Meclisi üyesi 3 kişi 24 tarafından basıldı. Evde arama yaptıktan sonra Kasım 2018 tarihinde Diyarbakır’da HDP il binası polisin Mehmet Taş’a “Yarın ifaden var” dediği ve önünde gözaltına alındı. Gözaltı işlemine tepki gözaltı işlemi yapmadan evden ayrıldığı öğrenildi. gösteren HDP yöneticilerine polisin “Devlet gelir alır” dediği öğrenildi. 7 Kasım 2018 tarihinde Ağrı’nın Tutak ilçesinde yapılan ev baskınlarında aralarında HDP ilçe yöne- 22 Kasım 2018 tarihinde Ankara’da gözaltına ticisi Menduh Aydın’ın da olduğu 15 kişi gözaltına alınan HDP Gençlik Meclisi üyesi 11 kişi 23 Kasım alındı. Gözaltı gerekçesi öğrenilemedi. Gözaltına 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- alınan 15 kişiden 7’si 11 Kasım 2018 tarihinde sevk fından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olma’ HDP Kars eski milletvekili ve DTK Divan Üyesi iddiasıyla tutuklandı. 8 kişi ise serbest bırakıldı. Mülkiye Birtane, 26 Kasım 2018 tarihinde Diyar- 9 Kasım 2018 tarihinde İstanbul’da gözaltına alınan bakır’da evine yapılan baskın ile gözaltına alındı. HDP Gençlik Meclisi Eş Sözcüsü Tuna Aydın, 11 Mülkiye Birtane, 30 Kasım 2018 tarihinde ‘örgüt Kasım 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- üyesi olmak’ iddiasıyla mahkeme tarafından tutuk- landı. fından ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla tutuklandı. 26 Kasım 2018 tarihinde İzmir’de yapılan ev 24 Haziran 2018 seçimlerinde HDP’nin İstanbul baskınlarında aralarında HDP Merkez Yürütme 3. Bölge milletvekili adayı olan Gülseren Kaya 10 Kurulu üyesi Mahfuz Güleryüz, Parti Meclisi Üyesi Kasım 2018 tarihinde ailesinin Antalya’nın Kepez Gülay Gün Bilici ile HDP Menemen ilçe yöneti- ilçesinde bulunan evine yapılan baskın ile gözaltına cisi Mustafa Aydın’ın da olduğu 23 kişi gözaltına alındı. Gülseren Kaya’nın gözaltı gerekçesi öğreni- alındı. 23 kişiden 15’i, 27 Kasım 2018 tarihinde sevk lemedi. edildikleri mahkeme tarafından kontrol şartıyla 9 Kasım 2018 tarihinde Tunceli’nin Pülümür ve serbest bırakıldı. 4’ü ise 29 Kasım 2018 tarihinde Pertek ilçelerinde yapılan ev baskınlarında arala- çıkarıldıkları mahkeme tarafından tutuklandı. rında HDP yöneticisi Ulvi Gültekin ile Dere Köyü Mahfuz Güleryüz’ün ‘örgüt üyesi olmak’ iddia- muhtarı Hayri Doğan’nın da olduğu 8 kişi gözaltına sıyla, Gülay Gün Bilici, Zayide Ertene ve Süleyman alındı. Gözaltı gerekçesi öğrenilemedi. Gözaltına Gündüz’ün ise ‘örgüt propagandası yapmak’ iddi- alınanların isimleri: Ulvi Gültekin, Rıza Dalkılıç, asıyla tutuklandıkları öğrenildi. Diğer 4 kişinin Hayri Doğan, Taki Erdoğan, Kazım Yıldız, Adil (Melih Coşkun, Mustafa Aydın, Feyyaz Yılmaz ve Korkmaz, Ali Sarı, Erdem Doğru. Tayfun Yahşi) ise adli kontrol şartıyla serbest bıra- kıldığı bildirildi. 25 Kasım 2018 tarihinde yapılacak HDP Gençlik Meclisi Kongresi ile ilgili Diyarbakır’ın Bağlar 26 Kasım 2018 tarihinde Kars’ın Kağızman ilçe- ilçesinde afiş asan ve bildiri dağıtan HDP Gençlik sinde yapılan ev baskınlarında aralarında HDP ilçe Meclisi üyelerine müdahale eden polis 5 kişiyi yöneticileri Fehmi Karataş, İsmail Güneş, Nesim gözaltına aldı. Gözaltına alınanların isimleri: Parlak, Doğan Güneş’in de olduğu 10 kişi gözaltına alındı.

134 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

24 Haziran 2018 seçimlerinde HDP’den milletve- tına alınanların isimleri: HDP Mersin il Eş Başkanı kili adayı olan Mehmet Şirin Kaya 26 Kasım 2018 Zuhal Önen, Ali Alper, Gule Kaya, Mehmet Aykut, tarihinde Siirt merkezli bir soruşturma kapsamında Zahide Yavuz, Abdulbaki Akkoyun, Ali Bilen, Mersin’de evine düzenlenen bir baskınla gözaltına Diyar Turgut, Bahattin İlet ve Doğan Atay. alındı. Mehmet Şirin Kaya’nın Siirt’e götürüleceği 4 Aralık 2018 tarihinde gözaltına alınan ve arala- öğrenildi. rında HDP Kepez ilçe Eş Başkanları Şükrü Ebinç ve 27 Kasım 2018 tarihinde Malatya’da yapılan ev Şengül Kaçar’ın da bulunduğu 8 kişiden 1’i (Şükrü baskınlarında aralarında İHD Malatya Şube Eş Ebinç) 7 Aralık 2018 tarihinde ‘örgüt üyesi olmak’ Başkanı Gönül Öztürkoğlu ile DBP il Eş Başkanı iddiasıyla tutuklandı. 2 kişinin savcılık ifadelerinin Nermin Tuncel’in de olduğu 7 kişi gözaltına alındı. ardından, 5 kişinin ise mahkeme tarafından adli Gözaltına alınanların isimleri: HDP Malatya eski kontrol şartıyla serbest bırakıldığı bildirildi. il Eş Başkanı Özcan Ağdaş, DBP il Eş Başkanı 4 Aralık 2018 tarihinde Erzurum’da yapılan Nermin Tuncel, İHD Malatya Şubesi Eş Başkanı ev baskınlarında aralarında HDP il Eş Başkanı Gönül Öztürkoğlu, HDP Battalgazi ilçe Eş Başkanı Muammer Duman’ın da olduğu 4 kişi gözaltına Ahmet Aksu, HDP Yeşilyurt ilçe Eş Başkanı Aziz alındı. 4 kişi 7 Aralık 2018 tarihinde adli kontrol Doğan, HDP eski il yöneticisi Hasan Karvar ve şartıyla serbest bırakıldı. Gözaltına alınanların parti üyesi Ahmet Turan Sertkaya. isimleri: HDP il Eş Başkanı Muammer Duman, 27 Kasım 2018 tarihinde Bingöl’de yapılan ev HDP il yöneticisi Şahap Karakuş, HDP Gençlik baskınlarında, ‘sosyal medya paylaşımlarında örgüt Meclisi üyeleri Sinan Durmaz ve Beytullah Çelik. propagandası yaptıkları’ iddiasıyla gözaltına alınan 5 Aralık 2018 tarihinde Diyarbakır’da yapılan HDP ve DBP üyesi 5 kişinin tamamı, 28 Kasım ev baskınlarında HDP Bağlar ilçe Eş Başkanı 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- Necmettin Burakmak, Yenişehir ilçe Eş Başkanı fından 3’ü (Niyazi Azak, İmdat Morsümbül, Erdal Vahap Günay, HDP Kayapınar ilçe Eş Başkanı Sarı) adli kontrol şartıyla olmak üzere serbest bıra- Haluk Eyüpoğlu, HDP yöneticileri Seyrettin Kılıç, kıldı. Serbest bırakılanların isimleri: Niyazi Azak, Osman Dön ile Sait Demir ile Esma Ayata, Hatun İmdat Morsümbül, Erdal Sarı, Murat Yılmaz, Esra Aslan ve Naşit Bat gözaltına alındı. Gözaltına Gökmen. alınanlar 6 Aralık 2018 tarihinde serbest bırakıldı. 27 Kasım 2018 tarihinde Mardin’in Kızıltepe ilçe- 5 Aralık 2018 tarihinde Hakkari’de yapılan ev sinde yapılan ev baskınlarında HDP ilçe yöneticisi baskınlarında HDP il Eş Başkanı Zeynep Kaya Celal Kurgay’ın da aralarında oluğu 5 kişi gözal- ile Şehriban Acar, Keskin Erol, Necip Coşkun ve tına alındı. Gözaltına alınanlardan isimleri öğreni- Nurettin Atsız gözaltına alındı. 5 kişi 8 Aralık 2018 lenler: Celal Kurgay, Hasan Duran, Vahap Dinler, tarihinde adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Davut Bozan. Düzce T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan ve DTK 27 Kasım 2018 tarihinde Malatya’da gözaltına Eş Başkanı ve HDP Hakkari milletvekili Leyla alınan HDP Malatya eski il Eş Başkanı Özcan Güven’in başlattığı açlık grevini desteklemek Ağdaş, HDP Battalgazi ilçe Eş Başkanı Ahmet amacıyla 3 günlük açlık grevi düzenlenen HDP Aksu, HDP Yeşilyurt ilçe Eş Başkanı Aziz Doğan Urfa il binasını 6 Aralık 2018 tarihinde basan polis ve parti üyesi Ahmet Turan Sertkaya 30 Kasım 47 kişiyi gözaltına aldı. Baskın sırasında polisin 2018 tarihinde mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi HDP Urfa Milletvekili Ayşe Sürücü’yü yerde olmak’ iddiasıyla tutuklandı. sürüklediği, binada bulunan bilgisayar, hard disk 2 Aralık 2018 tarihinde HDP Mersin il binasını ve kitaplara el koyduğu öğrenildi. 47 kişiden 5’i 14 basan polis, cezaevinde açlık grevinde olan DTK Aralık 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme Eş Başkanı ve HDP Hakkari Milletvekili Leyla tarafından tutuklandı. 33’ü adli kontrol şartıyla Güven’e destek amacıyla açlık grevine başlayan 10 olmak üzere 38 kişinin serbest bırakıldığı öğrenildi. kişiyi gözaltına alındı. 10 kişinin götürüldükleri Halid Müslüm isimli 1 Suriye vatandaşının ise sınır Mersin İl Emniyet Müdürlüğü’nde açlık grevine dışı edilmek üzere İl Göç İdaresi Geri Gönderme devam ettikleri öğrenildi. 10 kişi, 6 Aralık 2018 tari- Merkezi’ne teslim edildiği öğrenildi. hinde adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Gözal-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 135 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

7 Aralık 2018 tarihinde Batman’da yapılan ev gözaltına alınan 14 kişi, polisteki ifade işlemlerinin baskınında HDP Parti Meclisi ve Barış Grubu ardından 12 Aralık 2018 tarihinde serbest bırakıldı. üyesi Nurettin Turgut’un gözaltına alındığı öğre- PKK lideri Abdullah Öcalan’ın üzerindeki tecridin nildi. Gözaltı gerekçesi öğrenilmeyen Nurettin son bulması talebiyle açlık grevine başlayan HDP Turgut’un Diyarbakır Emniyet Müdürlüğü’ne Hakkari milletvekili ve DTK Eş Başkanı Leyla götürüldüğü belirtildi. Güven’e destek için HDP Diyarbakır il binasında 8 Aralık 2018 tarihinde Mersin’de yapılan ev açlık grevi yapan 50 kişi 12 Aralık 2018 tarihinde baskınında HDP Mersin il yöneticisi Havva Tekin polisin il binasına yaptığı baskın sonrasında gözal- gözaltına alındı. DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari tına alındı. Konuyla ilgili bilgi almak üzere olarak Milletvekili Leyla Güven’e destek amacıyla yapılan Diyarbakır Emniyet Müdürlüğü’ne giden 2 HDP açlık grevine katıldığı için gözaltına alındığı öğre- il yönetim kurulu üyesinin de gözaltına alındığı nilen Tekin’in Mersin İl Emniyet Müdürlüğü’ne bildirildi. Gözaltına alınan 35 kişi, 20 Aralık 2018 götürüldüğü bildirildi. tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. PKK lideri Abdullah Öcalan’ın üzerindeki tecridin son bulması talebiyle açlık grevine başlayan HDP HDP Hakkari milletvekili ve DTK Eş Başkanı Leyla Hakkari milletvekili ve DTK Eş Başkanı Leyla Güven’e destek için İzmir’de açlık grevi yapan Güven’e destek için HDP Diyarbakır il binasında 20 kişi 12 Aralık 2018 tarihinde evlerine yapılan açlık grevi yapan Özgür Kadın Hareketi (TJA) baskınlar sonrasında gözaltına alındı. aktivisti 25 kişi, polisin HDP il binasına 10 Aralık 12 Aralık 2018 tarihinde İzmir’de ‘örgüt üyesi 2018 tarihinde yaptığı baskın sonrasında gözaltına olma’ ve ‘örgüt propagandası yapma’ iddialarıyla alındı. Gözaltına alınan 25 kişi 23’ü adi kontrol gözaltına alınan HDP ve DBP üyesi 22 kişiden 7’si şartıyla olmak üzere 12 Aralık 2018 tarihinde sevk 15 Aralık 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme edildikleri mahkeme tarafından serbest bırakıldı. tarafından tutuklandı. Tutuklananların isim- HDP Hakkari milletvekili ve DTK Eş Başkanı Leyla leri: Ramazan Yavuz, Hacay Yılmaz, Abdulkerim Güven’e destek için HDP Batman il binasında Kaya, Serkan Korkmaz, Vedat Sezer, Vasfi Özer ve açlık grevi yapan ve aralarında HDP il Eş Başkanı Orhan Şeker. 15 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest Berivan Helen Işık ve Beşiri Belediyesi Eş Başkanı bırakıldı. Dicle Erdem’in de olduğu TJA aktivisti 29 kişi, 12 Aralık 2018 tarihinde Leyla Güven’in açlık polisin 10 Aralık 2018 tarihinde HDP il binasına grevine destek verdikleri gerekçesiyle HDP Diyar- yaptığı baskın sonrasında gözaltına alındı. Gözal- bakır il binasına yapılan polis baskınında gözaltına tına alınanlar 11 Aralık 2018 tarihinde polisteki alınan 35 kişi ile ilgili tutanakları imzalatmak için ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı. çağrıldıkları Diyarbakır Emniyet Müdürlüğü’nde 10 Aralık 2018 tarihinde HDP Ankara il yöneti- gözaltına alınan HDP il yöneticileri Ramazan cisi Abuzer Kısa, evine yapılan baskın sonrasında Kaval ve Mustafa Akengin, 16 Aralık 2018 tari- gözaltına alındı. Aynı soruşturma kapsamında hinde polisteki ifade işlemlerinin ardından serbest KHK ile kapatılan Dicle Haber Ajansı’nın eski bırakıldı. muhabiri Kenan Kırkaya’nın da evinin basıldığı, PKK lideri Abdullah Öcalan üzerindeki tecridin evde olmadığı için gözaltına alınmadığı öğrenildi. son bulması talebiyle açlık grevine başlayan HDP Abuzer Kısa 12 Aralık 2018 tarihinde adli kontrol Hakkari milletvekili ve DTK Eş Başkanı Leyla şartıyla serbest bırakıldı. Güven’e destek için HDP Van il binasında açlık HDP Hakkari Milletvekili ve DTK Eş Başkanı grevi yapan ve aralarında Edremit Belediye Eş Leyla Güven’e destek için HDP Diyarbakır il bina- Başkanı Rojbin Sevil Çetin’in de bulunduğu 11 kişi sında açlık grevi yapan TJA aktivisti 14 kişi, polisin 14 Aralık 2018 tarihinde polisin il binasına yaptığı 11 Aralık 2018 tarihinde HDP il binasına yaptığı baskın sonrasında gözaltına alındı. Gözaltına baskın sonrasında gözaltına alındı. alınan 11 kişi 15 Aralık 2018 tarihinde polisteki ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı. Aynı gerekçeyle HDP Van il binasında açlık grevi yaparken polis baskınıyla 11 Aralık 2018 tarihinde

136 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

14 Aralık 2018 tarihinde Osmaniye’de gözaltına 4.1.3. Gözaltına Alınan DBP Üye ve alınan HDP il Yöneticisi Kamuran Babrak, 15 Yöneticileri Aralık 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- fından ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla tutuklandı. DBP Eş Genel Başkan Yardımcısı Berat Birtek’in Diyarbakır’daki evinin 10 Ocak 2018 tarihinde 18 Aralık 2018 tarihinde Iğdır’da merkezli bir polis tarafından basıldığı, hakkında gözaltı kararı soruşturma kapsamında HDP eski milletvekili olan Berat Birtek’in evde olmadığı için gözaltına Kıznaz Türkeli ile Iğdır Belediye Eş Başkanı Şaziye alınmadığı öğrenildi. Önder ve Tuzluca Belediye Eş Başkanı Mehmet Gültekin’in de olduğu 10 kişi gözaltına alındı. 25 26 Ocak 2018 tarihinde Şırnak’ın Kumçatı belde- Aralık 2018 tarihinde mahkemeye sevk edilen 3 sinde DBP Belde Eş Başkanları Azya Durak ve kişi (Cesim Katar, Adem Kartal ve Vedat Yılmaz) Dursun Çakır evlerine jandarma tarafından baskın ‘örgüt üyesi oldukları’ iddiasıyla tutuklanırken 7 yapıldığı, evde olmadıkları için Azya Durak ve kişi ise serbest bırakıldı. Dursun Çakır gözaltına alınmadığı öğrenildi. 21 Aralık 2018 tarihinde Van’da yapılan ev baskın- 24 Ocak 2018 tarihinde Şırnak’ın Balveren belde- larında, aralarında HDP Van il Eş Başkanı Ümit sinde gözaltına alınan DBP Belde EŞ Başkanı Sadun Dede, DBP il Eş Başkanı Ökkeş Kava’nın da Sezer’in 26 Ocak 2018 tarihinde karakoldaki ifade olduğu 6 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar işlemlerinin ardından serbest bırakıldığı öğrenildi. 22 Aralık 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme 23 Ocak 2018 tarihinde Mardin’in Midyat ilçesinde tarafından serbest bırakıldı. Gözaltına alınanların gözaltına alınan DBP üyesi Gülbeyaz Akçay’ın 26 isimleri: Ümit Dede, Ökkeş Kava, Handan Kara- Ocak 2018 tarihinde savcılık işlemlerinin ardından koyun, HDP il Eş Başkan Yardımcısı Handan Kara- serbest bırakıldığı öğrenildi. koyun, HDP Gürpınar ilçe Eş Başkanı Sinem Malal ile Barış Anneleri Meclisi üyeleri Hemi Akdoğan 2 Şubat 2018 tarihinde Batman’da DBP üye ve ve Cahide Ölmez. yöneticisi 4 kişi (DBP Parti Meclisi üyesi Abdul- bari Karaağaç, DBP il yöneticisi Halit Ergin ve DBP Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek üyeleri Necla Akkurt ile Suriye Demirkılıç) gözal- gözaltına alınan HDP Pazarcık ilçe eş başkanı tına alındı. 4 kişi 5 Şubat 2018 tarihinde sevk edil- Murat Güvenç 27 Aralık 2018 tarihinde sevk edil- dikleri mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla diği mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. serbest bırakıldı. TSK’nin Afrin’e Yönelik operasyonları ile ilgili 27 Aralık 2018 tarihinde İzmir’de yapılan ev demeçleri, açıklamaları ve sosyal medya paylaşım- baskınlarında HDP üyesi 7 kişi gözaltına alındı. ları gerekçe gösterilerek 8 Şubat 2018 tarihinde Gözaltına alınanların isimleri: Faruk Demir, Veysi tutuklanan DBP Eş Genel Başkanı Mehmet Arslan Karakaş, Halil Demir, Zeliha Azizoğlu, Ahmet hakkında HDK’ye yönelik bir soruşturma kapsa- Ateş, Buse Ersöz, Zuhal Çelebi. mında gözaltı kararı çıkartıldığı öğrenildi. Halen Urfa’nın Ceylanpınar ilçesinde 30 Aralık 2018 tari- tutuklu olan Arslan’ın Diyarbakır’daki evinin 9 hinde yapılan ev baskınlarında 20 kişinin gözal- Şubat 2018 tarihinde polis tarafından basılarak tına alındığı öğrenildi. Gözaltına alınan 20 kişiden arama yapıldığı ve evde bulunan 12 kitaba el isimleri öğrenilenler: Urfa Büyükşehir Belediyesi konulduğu bildirildi. Meclis Üyesi Esra Güler, Cemile Dağtekin, Fethi 16 Şubat 2018 tarihinde; Diyarbakır’ın Silvan ilçe- Ötken, Mehmet Ali Asan, Veysi Beken, Harun sinde DBP İlçe Eş Başkanı Amine Gündüz gözal- Dağtekin, Çetin İsi, Mizgin Aslan, Mehmet Özkan, tına alındı. Mustafa Şahin, İbrahim Polat. 19 Şubat 2018 tarihinde Muğla’nın Marmaris ilçe- Halkın Hukuk Bürosu 28 Aralık 2018 tarihinde sinde gözaltına alınan ve çıkarıldıkları mahkeme yaptığı açıklama ile, 27 Aralık 2018 tarihinde İstan- tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakılan bul’un Kadıköy ilçesinde gözaltına alınan müvek- aralarında DBP Marmaris ilçe Eş Başkanı’nın da killeri Ömer Akyel’in 28 Aralık 2018 tarihinde olduğu 7 kişi hakkında, savcılığın itirazı üzerine mahkeme tarafından tutuklandığını duyurdu. yeniden yakalama kararı çıkartıldı. 21 Mayıs 2018

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 137 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 tarihinde aralarında İlçe Eş Başkanı Yılmaz Nas’ın 2 Nisan ve takip eden tarihlerde Urfa’da yapılan da olduğu 4 kişi yeniden gözaltına alındı ve aynı operasyonlarda aralarında DBP eski İl Eş Başkanı, gün içinde çıkarıldıkları mahkeme tarafından KHK ile kapatılmış Rojava Yardımlaşma ve Daya- ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla tutuk- nışma Derneği yöneticisi bir kişinin de olduğu 12 landı. 3 kişinin ise adreslerinde bulunamadıkları kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. 9 Nisan 2018 için gözaltına alınmadığı bildirildi. tarihinde basında yer alan haberlerde, gözaltına alınanların ailelerinin avukat seçemediklerini, Diyarbakır Bağlar Belediyesi’nin DBP’li meclis barodan görevlendirilen avukatların kabul etmek üyeleri Ramazan Özçelik ile Felat Özsoy’un hakla- zorunda kaldıklarını, gözaltındaki yakınlarına fiziki rında yakalama kararı olduğu gerekçesiyle 1 Mart baskı yapıldığını iddia ettiği belirtilmektedir. 12 2018 tarihinde gözaltına alındıkları öğrenildi. kişiden 9’u 19 Nisan 2018 tarihinde sevk edildikleri Özçelik ile Özsoy’un Diyarbakır Emniyet Müdür- mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla lüğü’ne götürüldükleri bildirildi. tutuklandı. 3 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest 13 Mart 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Bismil ilçe- bırakıldı. Tutuklananalar: Rojava Yardımlaşma ve sinde aralarında DBP İlçe Eş Başkanı Mehmet Dayanışma Derneği yöneticisi Adil Demir, DBP Onat ile DBP’li Belediye Meclisi üyelerinin de eski İl Eş Başkanı Celal Babacan, İbrahim Kurt, olduğu 16 DBP üyesi gözaltına alındı. İlçe yöne- İbrahim Şimşek, Mustafa Şeşen, Hüseyin Tonkut ticisi Şemsettin Balaman’ın evine yapılan baskın ve ismi öğrenilemeyen 3 kişi. sırasında oğlu Ferit Balaman’ın özel harekat polis- PKK lideri Abdullah Öcalan’ın kardeşi Mehmet lerinin fiziksel şiddetine maruz kaldığı bildirildi. Öcalan’ın evinin 3 Nisan 2018 tarihinde polis tara- 16 kişiden 8’i 23 Mart 2018 tarihinde çıkartıldık- fından basıldığı; Abdullah Öcalan’ın doğum günü ları mahkeme tarafından tutuklandı. 8 kişi ise adli nedeniyle evde bulunan ve aralarında DBP Urfa İl kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Tutuklananların Eş Başkanı’nı ile 1 gazetecinin (Hacı Yusuf Topa- isimleri: DBP Bismil İlçe Başkanı Mehmet Onat, loğlu) de olduğu 5 kişinin gözaltına alındığı öğre- DBP Bismil Belediye Meclis Üyeleri Hayrettin nildi. 5 kişi yöneticisi jandarmadaki ifade işlemle- Satar, Mehmet Güler, Kadriye Doğan ile Şemsettin rinin ardından serbest bırakıldı. Balaban, Yusuf Tiryaki ve Gani Özalp ve soy ismi öğrenilmeyen Zekiye isimli bir kişi. 9 Mayıs 2018 tarihinde Van’ın Bahçesaray ve Gevaş ilçelerinde yapılan ev baskınlarında arala- 16 Mart 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Silvan ilçe- rında DBP Gevaş İlçe Eş Başkanı Bülent Aydın’ın sinde yapılan ev baskınlarında aralarında DBP ilçe da olduğu 5 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. yöneticilerinin de olduğu 5 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanların Gevaş Emniyet Müdürlü- Gözaltına alınanların isimleri: DBP İlçe Yöne- ğü’ne götürüldüğü bildirildi. Gözaltına alınanların tici Şaban İlter, Gulan Elma, Delil Gündüz, Fadli isimleri: DBP Gevaş İlçe Eş Başkanı Bülent Aydın, Tunce ve Rıdvan Tuncer. Turan Varol, Sertip Sezer, DBP Bahçesaray Bele- 17 Mart 2018 tarihinde Mersin’de yapılan ev diye Meclis Üyesi Ehdinur Elbir ve Fahrettin Ağbal. baskınlarında DBP Mersin İl Eş Başkanı Yeter 15 Mayıs 2018 tarihinde Erzurum’un Karaçoban Güzel gözaltına alındı. ilçesinde yapılan ev baskınlarında aralarında DBP 2 Nisan 2018 tarihinde Şırnak’ın Cizre ilçesinden ilçe Eş Başkanı Remziye Sönmez gözaltına alındı. İdil ilçesine giden DBP Silopi İlçe Eş Başkanı 17 Mayıs 2018 tarihinde Urfa’nın Birecik ilçesinde Bişeng Mete’nin aracı polis tarafından durdu- Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) parti meclisi ruldu ve araçta bulunan 4 kişi gözaltına alındı. Yüksel Şahin’in, evine yapılan baskınla gözaltına Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen 4 kişinin Cizre alındığı öğrenildi. Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü öğrenildi. 4 Şahin’in Halfeti İlçe Polis Karakolu’na götürül- kişi 4 Nisan 2018 tarihinde mahkemeye sevk edildi. düğü bildirildi. Bişeng Mete tutuklanırken, diğer 3 kişi (DBP yöne- ticisi Delil Ürek, DBP yöneticileri Cemile Alyanak 25 Mayıs 2018 tarihinde Kocaeli’nin Darıca ilçe- ve Mustafa Uğet) ise adli kontrol şartıyla serbest sinde yapılan ev baskınlarında DBP Darıca İlçe bırakıldı. Yöneticisi Tuncer Meriç kişi sosyal medya payla- şımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı.

138 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

2 Haziran 2018 tarihinde Erzurum’un Karayazı Hasan Kara, Mehmet Kara, Mirkan Kara, Mehmet ilçesinde yapılan ev baskınlarında aralarında DBP Çelik, İsa Dökmen, Naci Timurtaş, Fidel Gümüş. İl Eş Başkanı Muhlis Kırmacı’nın da olduğu 29 kişi 25 Ağustos tarihinde İstanbul’da gözaltına alınan gözaltına alındı. 29 kişiden 27’si 9 Haziran 2018 DBP Sultangazi İlçe Eş Başkanı İsmail Aktaş, 28 tarihinde polisteki ifade işlemlerinin ardından Ağustos 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme serbest bırakıldı. tarafından ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla tutuklandı. 20 Haziran 2018 tarihinde Erzurum’da yapılan ev 5 Ekim 2018 tarihinde Van’ın Özalp ve Erciş baskınlarında aralarında DBP Parti Meclisi üyesi ilçelerinde gözaltına alınan ve aralarında DBP’li Zeynel Mat’ın da bulunduğu 13 kişi gözaltına Özalp Belediye Eş Başkanı Handan Bağcı ile gaze- alındı. teci Adnan Bilen’in de bulunduğu 16 kişinin aynı 31 Temmuz 2018 tarihinde Mersin’in Mezitli gün serbest bırakıldığı öğrenildi. Gözaltı gerekçesi ilçesinde yapılan ev baskınında DBP il yöneticisi öğrenilemedi. Doğan Atay’ın gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltı 5 Ekim 2018 tarihinde Mardin’in Midyat ilçesinde gerekçesi öğrenilmeyen Doğan Atay’ın, Mersin İl yapılan ev baskınlarında gözaltına alınan DBP Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü öğrenildi. belediye meclisi üyesi Cihan Aslan 7 Ekim 2018 Doğan Atay’ın, 1 Ağustos 2018 tarihinde çıka- tarihinde serbest bırakıldıkları öğrenildi. rıldığı mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. 5 Ekim 2018 tarihinde Erzurum’un Tekman ilçe- sinde yapılan ev baskınlarında DBP ilçe yöneti- DBP Çukurova İlçe Eş Başkanı Haydar Yüksel 12 cisi Abdullah Akkus ile Abdulkadir Deniz, Baki Ağustos 2018 tarihinde Edirne’de gözaltına alındı. Özdemir ve Adnan Bingöl adlı kişilerin gözaltına Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen Haydar Yüksel’in alındığı öğrenildi. Tekman ilçe Emniyet Müdür- Edirne İl Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü lüğü’ndeki ifade işlemlerinin ardından Abdullah öğrenildi. Haydar Yüksel, 14 Ağustos 2018 tari- Akkuş, Abdülkadir Deniz ve Adnan Bingöl’ün hinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- serbest bırakıldığı, Baki Özdemir’in ise sevk edil- landı. diği mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası Bu yıl Bingöl’de gerçekleştirilen Newroz kutla- yapmak’ ve ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ iddiala- malarında yaptıkları konuşmalar nedeniyle 13 rıyla tutuklandığı öğrenildi. Ağustos 2018 tarihinde Diyarbakır’da gözaltına 9 Ekim 2018 tarihinde Adana’nın Seyhan ilçesinde alınan DBP Parti Meclisi Üyesi Zeki Baran, 15 DBP Parti Meclisi üyesi Murat Aydın gözaltına Ağustos 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme alındı. Murat Aydın’ın Diyarbakır’a götürüldüğü tarafından serbest bırakıldı. öğrenildi. 15 Ağustos 2018 tarihinde Ağrı’nın Doğubayazıt, 9 Ekim 2018 tarihinde Adana’da evi basılan DBP Diyadin, Patnos ve Eleşkirt ilçelerinde yapılan ev Parti Meclisi üyesi Halit Şaşmaz 10 Ekim 2018 tari- baskınlarında aralarında DBP Doğubayazıt ilçe hinde ifade vermek için gittiği Adana Adliyesi’nde Eş Başkanları Fatma Oral ile Ahmet Şah Sarı’nın gözaltına alındı. 11 Ekim 2018 tarihinde mahke- da bulunduğu 24 kişi gözaltına alındı. 24 kişiden meye sevk edilen Halit Şaşmaz, adli kontrol şartıyla 6’sı 17 Ağustos 2018 tarihinde sevk edildikleri serbest bırakıldı. mahkeme tarafından tutuklandı. 2 kişi adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Tutuklananlar arasında 26 Ekim 2018 tarihinde Kars’ta yapılan ev baskın- DBP ilçe Eş Başkanı Fatma Oral da bulunmaktadır. larında DBP Kars il Eş Başkanı Cengiz Anlı gözal- tına alındı. Cengiz Anlı, 5 Kasım 2018 tarihinde 18 ve 20 Ağustos 2018 tarihlerinde Urfa’nın sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. Ceylanpınar, Suruç ve Bozova ilçelerinde düzen- lenen ev baskınlarında aralarında DBP Suruç ilçe 10 Kasım 2018 tarihinde Diyarbakır’da gözal- yöneticisi Nuh Ceyran’ın da olduğu 17 kişi gözal- tına alınan DBP Merkez Yürütme Kurulu üyesi tına alındı. Gözaltına alınanlardan isimleri öğre- Meryem Yıldız, 12 Kasım 2018 tarihinde sevk edil- nilenler: Mehmet Polat, Nur Ceyran, Salih Dağ, diği mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olma’ iddia- Cuma Demir, Mehmet Tavas, Muhittin Kara, sıyla tutuklandı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 139 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

27 Kasım 2018 tarihinde Malatya’da yapılan ev kişiden 2’sinin 5 Ocak 2018 tarihinde çıkarıldıkları baskınlarında aralarında DBP il Eş Başkanı Nermin mahkeme tarafından ‘Örgüt üyesi olmak’ ve ‘örgüt Tuncel’in de olduğu 6 kişiden 5’i 30 Kasım 2018 propagandası yapmak’ iddialarıyla tutuklandığı tarihinde mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olmak’ bildirildi. Tutuklananların isimleri: Gamze Taşçı iddiasıyla tutuklandı. DBP il Eş Başkanı Nermin ve Cansu Esenli. Uğur Avcı ve Muhittin Uluçay ise Tuncel de tutuklananlar arasında yer almaktadır. 1 adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 26 Ocak 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir soruş- 5 Aralık 2018 tarihinde Diyarbakır’da yapılan ev turma kapsamında İstanbul ve İzmir’de düzenlenen baskınlarında gözaltına alınan ve aralarında HDP operasyonlarda aralarında Devrimci Parti İstanbul ve DBP üye ve yöneticilerinin de olduğu 14 kişi İl Başkanı Ali Emre Ecer’in ve Parti Meclisi üyesi polisteki ifade işlemlerinin ardından 6 Aralık 2018 Mehmet Yozcu’nun da olduğu 5 kişinin gözaltın tarihinde serbest bırakıldı. Serbest bırakılanların alındığı öğrenildi. Gözaltına alınanların isimleri: isimleri: DBP Bağlar ilçe Eş Başkanı Ali Alkan, DBP Ali Emre Ecer, Mehmet Yozcu, Yasin Yıldız, Birhat yöneticileri Ramazan Üngür ve Niyazi Baran, DTK Avcı ve Ulaş Bedri Çelik. üyesi Diyadin Noyan, TJA aktivisti Hayat Akyol, 13 Haziran 2018 tarihinde İzmir’de yapılan ev HDP yöneticileri Osman Dön ve Sait Demir, Esma baskınlarında Devrimci Parti İl Eş Başkanı Sinan Ayata. Deniz, sosyal medya paylaşımları gerekçe gösteri- 5 Aralık 2018 tarihinde Hakkari’de yapılan ev lerek gözaltına alındı. baskınlarında DBP il Eş Başkanı Nuriye Aktaş, Aralarında Devrimci Parti Genel Başkanı Adnan Yüksekova DBP ilçe Eş Başkanı Nevzat Kaya’nın Akın’ın da bulunduğu Devrimci Parti üyelerinin da olduğu 8 kişi gözaltına aldı. 8 kişi 8 Aralık 2018 yaşadığı, Fatih, Kadıköy ve Üsküdar ilçelerindeki 3 tarihinde adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. evin 1 Kasım 2018 tarihinde polis tarafından basıl- 6 Aralık 2018 tarihinde Barış Annesi Hadle Oğur, dığı öğrenildi. Baskınlar sırasında gözaltına alınan DBP Urfa Eş Başkanı Bekir Karakeçili ve Celalettin kimse olmadığı bildirildi. Erkmen evlerine yapılan baskınla polis tarafından Devrimci Parti’nin İstanbul’un Kadıköy ilçesinde gözaltına alındı. Aliye Kızıldamar ile Sema Aişeoğ- bulunan il binası 6 Kasım 2018 tarihinde polis lu’nun evlerinin de basıldığı ancak Kızıldamar ve tarafından basıldı. İl binasında yapılan aramada Aişeoğlu evde bulunamadığı için gözaltına alınma- bilgisayarlara ve çeşitli evraka el konulduğu öğre- dıkları bildirildi. nildi. Baskın sonrasında ismi öğrenilemeyen bir 12 Aralık 2018 tarihinde Adana’da yapılan ev Devrimci Parti üyesinin gözaltına alındığı bildi- baskınında DBP Parti Meclisi üyesi Halit Şaşmaz rildi. sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Devrimci Parti merkez yönetim kurulu üyesi gözaltına alındı. Gözaltı gerekçesi öğrenilemedi. Benazir Coşkun’un, 3 Aralık 2018 tarihinde ifade Halit Şaşmaz 13 Aralık 2018 tarihinde sevk edildiği gerekçesi ile çağrıldığı polis merkezinde, Terörle mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest Mücadele Şubesi polisleri tarafından gözaltına bırakıldı. alındığı öğrenildi. Gözaltı gerekçesi öğrenilemedi. Adana’da 30 Aralık 2018 tarihinde yapılan ev Benazir Coşkun 5 Aralık 2018 tarihinde sevk edil- baskınlarında DBP Adana il Başkan Yardımcısı diği mahkeme tarafından tutuklandı. ve Adana Yeni Yaşam Derneği Başkanı Hasan 4.1.4.2. ESP Kocaman, DBP Adana il Yöneticisi Güle Bal gözal- tına alındı. ESP ve SGDF üyelerine ve yöneticilerine yönelik bir soruşturma kapsamında 18 Ocak 2018 tari- 4.1.4. Gözaltına Alınan Diğer Parti Üye ve hinde Ankara, İzmir, Antakya, Diyarbakır, Samsun Yöneticileri ve İstanbul’da düzenlenen operasyonlarda 5 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. Soruşturma kapsa- 4.1.4.1. Devrimci Parti mında Ankara’nın Tuzluçayır mahallesindeki Yunus Emre Şen Gençlik Kültür Merkezi’nin de 28 Aralık 2017 tarihinde Mersin’de gözaltına alınan polis tarafından basıldığı ve binada arama yapıldığı ve aralarında Devrimci Parti PM üyesi Muhittin bildirildi Gözaltına alınanların isimleri: ESP MYK Uluçay’ın da olduğu Devrimci Parti üyesi 4

140 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

üyesi Suat Çorlu, ESP Ankara İl Başkanı Didar Gül, ESP üyesi İlke Başak Baydar’ın 28 Mayıs 2018 tari- ESP Ankara İl Yöneticisi Hacer Atahan ve SGDF hinde Diyarbakır’da hakkında yakalama kararı üyeleri Alev Özkiraz ile Ali Yılmazer. olduğu gerekçesiyle gözaltına alındığı ve İl Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü öğrenildi. ESP üyesi Serhat Demirtaş’ın 22 Ocak 2018 tari- hinde polis tarafından önünün kesilerek ölümle SGDF Merkez Yürütme Kurulu üyesi Özge Doğan tehdit edildiğine dair İHD İstanbul Şubesi’nde ve ESP üyesi Ali Karaçay 29 Haziran 2018 tarihinde bir basın açıklaması yaptıktan sonra İstanbul’da evlerine yapılan polis baskını ile gözaltına alındı. gözaltına alındığı bildirildi. Basın açıklamasının Özge Doğan ve Ali Karaçay, 3 Temmuz 2018 tari- yapıldığı binanın önünde gözaltına alınan Serhat hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- Demirtaş’ın nereye götürüldüğü öğrenilemedi. landı. ESP üyelerine yönelik bir soruşturma kapsamında ESP üyelerine yönelik bir soruşturma kapsamında Ezilenlerin Hukuk Bürosu avukatlarından Can Ezilenlerin Hukuk Bürosu avukatlarından Can Tombul’un 18 Ocak 2018 tarihinde Diyarbakır’da Tombul 31 Temmuz 2018 tarihinde İstanbul’da evine yapılan baskın sonrasında gözaltına alın- gözaltına alındı. dığı evinin yanı sırası ofisinde de polis tarafından 4.1.4.3. ÖDP arama yapıldığı bildirildi. ÖDP Sakarya İl Yöneticisi Coşkun Arslan, 9 Mart ESP ve SKM Merkez Yürütme Kurulu üyesi Deniz 2018 tarihinde ‘örgüt üyesi olmak’ iddiasıyla Aktaş, 18 Şubat 2018 tarihinde bindiği otobüste evinden gözaltına alındı. Coşkun Arslan, 20 Mart telefonundan yaptığı yazışmaları okuyan bir 2018 tarihinde sevke edildiği mahkeme tarafından yolcunun polise ihbar etmesi sonucu gözaltın serbest bırakıldı. Coşkun Arslan’ın daha önce de alındı. Deniz Aktaş 19 Şubat 2018 tarihinde sevk Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Sakarya’ya edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. yaptığı ziyaretler öncesinde gözaltına alındığı ve 27 Nisan 20158 tarihinde İstanbul’da ESP üyele- ziyaret sona erdikten sonra serbest bırakıldığı rine yönelik bir soruşturma kapsamında yapılan bildirildi. Savcılığın itirazı üzerine mahkeme 23 ev baskınlarında Parti Meclisi üyesi Ümmühan Mart 2018 tarihinde Coşkun Arslan’ın hem örgüt Özdemir, Maltepe İlçe Başkanı Kerem Bükre, üyesi olmak hem de örgüt propagandası yapmak Mustafa Kubilay Sever, Pir Sultan Abdal Kültür suçlarından tutuklanmasına karar verdi. Derneği Zeytinburnu yöneticisi Hasan Kılık, ÖDP üyesi Mahir Can Torunoğlu, 9 Nisan 2018 HDP Bağcılar ilçe yöneticisi Erkan Çelikcan’ın tarihinde Sakarya’da evine düzenlenen baskın aralarında olduğu 8 kişi gözaltına alındı. Gözal- sonrasında ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla gözaltına tına alınan 8 kişiden 6’sı 3 Mayıs 2018 tarihinde alındı. Mahir Can Torunoğlu 23 Nisan 2018 tari- sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. hinde sevk edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt 2 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. üyesi olma’ ve ‘örgüt propagandası yapma’ iddia- Tutuklananların isimleri: ESP Parti Meclisi üyesi larıyla tutuklandı. Ümmühan Özdemir, Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Zeytinburnu yöneticisi Hasan Kılık ile ÖDP Merkez Yürütme Kurulu üyesi Onur Kılıç ve Ersin Sedefoğlu, Mustafa Kubilay Sever, Engin ÖDP üyeleri Cihangir Köroğlu ile Necati Özdemir Sinağ ve Gönül Gören. Adli kontrol şartıyla serbest 26 Nisan 2018 tarihinde İzmir’de sosyal medya bırakılanlar: Kerem Bükre ile HDP Bağcılar İlçe paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. yöneticisi Erkan Çevikcan. Onur Kılıç, Cihangir Köroğlu ve Necati Özdemir, 2 Nisan 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme 16 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul’un Bağcılar, tarafından adli kontrol şartıyla olmak üzere, serbest Sultangazi ve Ataşehir ilçelerinde yapılan ev bırakıldı. baskınlarında ESP üyesi 7 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltı gerekçesi öğrenilemedi. Gözal- ÖDP üyesi Turgut Aydın, 15 Ağustos 2018 tari- tına alınanların isimleri: Celal Yaman, Cansel hinde İzmir’de sosyal medya paylaşımları gerekçe Çevik, Gizem Şahin, Erol Çelikten, İsmet Yurt- gösterilerek gözaltına alındı. Turgut Aydın, 16 sever, Ali Murat Yıldız ve Mehmet Kandemir. Ağustos 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 141 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

ÖDP üyesi Nuri Salman’ın Bursa’daki cenaze töre- Bursa’da Boyun Eğme isimli haftalık derginin nine katılanlara yönelik Bursa merkezli bir soruş- satışı ve 18 Şubat 2018 tarihinde yapılacak “Halkın turma kapsamında Bursa’da 4, Edirne ve Ankara’da Seçeneği Güçleniyor” toplantısının duyurusunu 1 kişi olmak üzere toplam 6 kişi 24 Ekim 2018 tari- yaparken gözaltına alındı. hinde örgüt propagandası yaptıkları gerekçesiyle 4.1.4.6. SYKP gözaltına alındı. Gözaltına alınan 6 kişi 26 Ekim 2018 tarihinde çıkarıldıkları mahkeme tarafından Adana’da 30 Aralık 2018 tarihinde yapılan ev serbest bırakıldı. baskınlarında SYKP Adana il Başkanı Mehmet Ali Gülşen. 4 Aralık 2018 tarihinde İstanbul ve Kocaeli’nde yapılan ev baskınlarında ÖDP üyesi 3 kişi gözaltına 4 Ekim 2018 tarihinde İstanbul Sabiha Gökçen alındı. Gözaltına alınan 3 kişi 7 Aralık 2018 tarihinde Havalimanı’nda hakkında yakalama kararı olduğu adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Gözaltına gerekçesiyle gözaltına alınan SYKP Eş Genel alınanların isimleri: Kaan Tural ve Melike Kayacı. Başkanı Ahmet Kaya, 7 Ekim 2018 tarihinde serbest bırakıldı. Ahmet Kaya, basında yer alan 4.1.4.4. EMEP açıklamalarında gözaltına alınma gerekçesi olarak 28 Şubat 2018 tarihinde Kırklareli’nin Lüleburgaz ‘örgüt kurma ve yönetme’ suçlaması ile sosyal ilçesinde 10 Ekim Ankara katliamına ilişkin bildiri medya paylaşımlarının tebliğ edildiğini belirtti. dağıtırken gözaltına alınan ve ‘Cumhurbaşka- 23 Kasım 2018 tarihinde Yeşil Sol Parti Eş Sözcü- nı’na hakaret etme’ iddiasıyla hakkında açılan leri Eylem Tuncaelli ve Naci Sönmez’in pasaport- davada verilen 11 aylık hapis cezası onan Emek larına, Almanya’ya gitmek üzere geldikleri İstanbul Partisi (EMEP) İlçe Yöneticisi Cengiz Atlı, gözal- Sabiha Gökçen Havalimanı’nda, haklarında her tına alındı. Cengiz Atlı, savcılığa çıkarılmasının hangi bir yurtdışı yasağı bulunmamasına rağmen ardından tutuklanarak cezaevine gönderildi. el konuldu. 9 Nisan 2018 tarihinde Ankara’da yapılan ev 4.1.4.7. CHP baskınlarında EMEP yöneticisi 2 kişi (Ankara İl Yöneticisi Rüstem Kahraman ve Yenimahalle 24 Haziran Seçimleri gecesi Antalya Adliyesi İlçe Yöneticisi Özlem Boyraz Özel) sosyal medya önünde yapılan protesto gerekçe gösterilerek gözal- paylaşımlarında örgüt propagandası yaptıkları tına alınıp tutuklanan CHP üyesi 5 kişinin (Salih iddiasıyla gözaltına alındı. 2 kişi 11 Nisan 2018 Ulus, Mahir Şen, Burhan Çalışkan, Veli Yeşilçay ve tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından adli Tuğrul Bahadır) avukatların yaptığı itiraz sonucu kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 26 Eylül 2018 tarihinde adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. EMEP üyesi Önder Eraldemir, 15 Ağustos 2018 tarihinde İzmir’de sosyal medya paylaşımları 4.1.5. Gözaltına Alınan HDK Üyeleri gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. Gizlilik kararı olduğu için dosya hakkında ayrıntılı bilgi edinile- 13 Mart 2018 tarihinde Mersin’de yapılan ev mezken Önder Eraldemir’in evinde yapılan arama baskınlarında aralarında HDK Mersin Eş Sözcüsü sonrasında cep telefonuna el konulduğu öğrenildi. Selahattin Güvenç gözaltına alındı. Önder Eraldemir 16 Ağustos 2018 tarihinde sevk Adana’da 30 Aralık 2018 tarihinde yapılan ev edildiği mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla baskınlarında HDK Adana il yürütmesi sözcüsü serbest bırakıldı. Olcay Süzgün gözaltına alındı. Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 15 Ağustos 2018 tarihinde gözaltına alınan EMEP 4.1.6. Gözaltına Alınan DTK Üyeleri Manisa eski İl Başkanı Fuat Şengül, aynı gün içinde sevk edildiği mahkeme tarafından adli kontrol 9 Ekim 2018 tarihinde DTK üye ve yöneticile- şartıyla serbest bırakıldı. rine yönelik bir soruşturma kapsamında 151 kişi hakkında gözaltı kararı verildiği ve bu kişilerin 4.1.4.5. TKP yakalanması için 9 ilde 183 adrese baskın yapıldığı Aralarında 1 avukatın da olduğu 4 Türkiye Komü- öğrenildi. Baskınlar sonrasında 141 kişi gözaltına nist Partisi (TKP) üyesi, 8 Şubat 2018 tarihinde alındı. Gözaltına alınanlar arasında gazeteciler,

142 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

DTK Eş Başkanlık Divanı üyeleri, siyasi parti üye 28 kişi 9 Şubat 2018 tarihinde mahkemeye sevk ve yöneticileri, çeşitli sivil toplum örgütleri üye ve edildi. Aralarında Alparslan Kuytul’un da olduğu 5 yöneticileri bulunmaktadır. kişi tutuklandı. Mahkeme 6 kişi hakkında ev hapsi kararı verdi. 17 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest Gözaltına alındıktan sonra kalp krizi geçirdiği bırakıldı. için hastaneye kaldırılan DTK Başkanlık Divanı üyesi Hilmi Aydoğdu hakkındaki gözaltı kararının Operasyon kapsamında vakıf merkezinde, gözal- kaldırıldığı öğrenildi. tına alınanların ev ve işyerlerinde arama yapıldı. Vakıf merkezinde yapılan arama sırasında yaklaşık Gözaltına alınanlardan 23’ü 10 Ekim 2018 tari- 350 bin TL paraya el konulduğu öğrenildi. hinde serbest bırakıldı. Adana Valiliği yaptığı bir açıklamayla Furkan 11 Ekim 2018 tarihinde mahkemeye sevk edilen 25 Vakfı’na yönelik operasyon ile ilgili etkinlik ve kişiden ve aralarında gazeteci Kibriye Evren’in de eylem yapılmasının yasaklandığını duyurdu. olduğu 13’ü Aralarında gazeteciler Esra Solin Dal, Semiha Alankuş ve Mehmet Akdoğan’ın da olduğu 7 Mayıs 2018 tarihinde Furkan Vakfı’na yönelik 12 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Adana merkezli bir soruşturma kapsamında 9 ilde yapılan operasyonlarda aralarında Vakıf yöne- 12 Ekim 2018 tarihinde mahkemeye sevk edilen ticilerinin de olduğu 26 kişi gözaltına alındı. 26 12 kişi ‘örgüt üyesi olma’ suçundan tutuklandı. kişiden 5’i 12 Mayıs 2018 tarihinde sevk edildik- 80 kişi 12 Ekim ve 13 Ekim 2018 tarihlerinde ise leri mahkeme tarafından tutuklandı. 21 kişi ise adli bir kısmı adli kontrol şartıyla olmak üzere serbest kontrol şartıyla serbest bırakıldı. bırakıldı. Gazeteciler Abdurrahman Gök, Cihan Ölmez ve Lezgin Akdeniz polisteki ifade işlemle- 4.1.7.3. TJA rinin ardından serbest bırakıldı. Tevgera Jinên Azad (TJA) aktivisti Berivan Elter Adli kontrol şartıyla serbest bırakılan 47 kişi ile 4 Ocak 2018 tarihinde Van’da gözaltına alındı ve ilgili olarak savcılığın itirazı üzerine 7 kişi hakkında aynı gün içinde çıkarıldığı mahkeme tarafından mahkeme tarafından yakalama kararı çıkartıldığı adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. ve 1 kişinin yakalanarak tutuklandığı öğrenildi. TJA aktivisti Ayşe Gökkan 5 Şubat 2018 tarihinde Tutuklu yargılanan 1 kişi mahkeme tarafından Mardin’in Nusaybin ilçesinde hakkında ihbar yapılan aylık tutukluluk incelemesinin sonucunda olduğu gerekçesiyle gözaltına alındı. Ayşe Gökkan, 29 Kasım 2018 tarihinde tahliye edildi. Mahkeme 19 Şubat 2018 tarihinde çıkartıldığı mahkeme tara- tutuklu bulunan 24 kişinin bu hallerinin devamına fından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Ayşe karar verdi. Gökhan, 20 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan açıklamasında, gözaltına alındığı sırada kendisine 4.1.7. Gözaltına Alınan Dernek, Vakıf ve herhangi bir yakalama kararı gösterilmediğini ve Örgüt Üye ve Yöneticileri ters kelepçe takılarak Emniyet Müdürlüğü’ne götü- rüldüğünü belirtti. Ayşe Gökkan ayrıca Emniyet 4.1.7.1. İHD Müdürlüğü’nde polisin kendisini çıplak aramak istediğini, bunu kabul etmemesi üzerine polis tara- 27 Ekim 2018 tarihinde Ankara’da yapılan ev fından tehdit edildiğini ifade etti. baskınında İHD Merkez Yürütme Kurulu üyesi Ali Rıza Yurtsever gözaltına alındı. TJA aktivisti Ayla Akat Ata, 19 Şubat 2018 tari- hinde Diyarbakır’daki evine yapılan baskın sonra- 4.1.7.2. Furkan Vakfı sında, 2015 yılında askerin açtığı ateş sonucu 30 Ocak 2018 tarihinde Furkan Eğitim ve Hizmet yaşamını yitiren Kamber Morkoç’un cenazesinde Vakfı’na yönelik ‘‘kuruluş amacı dışında anayasal yaptığı konuşma nedeniyle hakkında açılmış bir düzene karşı fikir ve eylem birliği içerisinde hareket soruşturma gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. ederek kamu güvenliğine karşı faaliyet yürütme’ Ayla Akat Ata, 20 Şubat 2018 tarihinde sevk edil- iddiasıyla Adana merkezli başlatılan bir soruş- diği mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası turma kapsamında 3 ilde düzenlenen operasyon- yapma’ iddiasıyla tutuklandı. larda aralarında vakfın kurucu başkanı Alparslan Kuytul’un da olduğu 28 kişi gözaltına alındı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 143 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

TJA aktivisti Derya Aslan, 15 Haziran 2018 tari- 4.1.7.6. Pir Sultan Abdal Kültür Derneği hinde Diyarbakır’da hakkında arama kararı olduğu 16 Mart 2018 tarihinde Erzincan’da gözaltına gerekçesiyle gözaltına alındı. alınan ve aralarında Pir Sultan Abdal Kültür TJA akvitisti Nesrin Çerçel, 14 Ekim 2018 tarihinde Derneği Genel Başkan Yardımcısı Erol Yeter’in de Diyarbakır merkezli bir soruşturma kapsamında olduğu 16 Dernek üye ve yöneticisi 24 Mart 2018 Mardin’de gözaltına alındı. Nesrin Çerçel, 17 Ekim tarihinde sevk edildikleri mahkeme ‘örgüte yardım 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından ve yataklık etme’ iddiasıyla tarafından tutuklandı. serbest bırakıldı. 24 Temmuz 2018 tarihinde evi basılarak gözaltına TJA aktivisti Zeynep Ölbeci, 20 Kasım 2018 tari- alınan Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Sarıyer hinde Diyarbakır’da evine yapılan baskında gözal- Şubesi Başkanı ve Armutlu Cemevi yöneticisi tına alındı. Zeynep Yıldırım, 26 Temmuz 2018 tarihinde çıka- rıldığı mahkeme tarafından tutuklandı. TJA aktivisti Sabahat Oral, 20 Kasım 2018 tari- hinde Mardin’de evine yapılan baskında gözaltına 4.1.7.7. TUHAD-DER alındı. KHK ile kapatılmış Tutuklu ve Hükümlü Aile- KESK tarafından 15 Aralık 2018 tarihinde Adana’da leri ile Dayanışma Derneği (TUHAD-DER) Van düzenlenen mitinge TJA bayrağı ile katıldıkları Şubesi eski Eş Başkanı Aynur Bağış ve yöneticisi gerekçesiyle gözaltına alınan HDP üyesi 3 kişi (HDP Çetin Uyar 27 Nisan 2018 tarihinde Van’da gözal- Adana il yöneticileri Üzeyir Kılgı ve Nezir Tokadam tına alındı. ile HDP üyesi Ekrem Öpler) 17 Aralık 2018 tarihinde 4.1.7.8. SGDF savcılık ifadelerinin ardından serbest bırakıldı. SGDF üyesi Ferhat Pehlivan, İstanbul merkezli bir 4.1.7.4. Devrimci Gençlik Dernekleri soruşturma kapsamında 13 Nisan 2018 tarihinde 20 Aralık 2017 tarihinde gözaltına alınan İstanbul İzmir’de gözaltına alındı. Yine aynı soruşturma Üniversitesi öğrencisi ve Devrimci Gençlik kapsamında 13 Nisan 2018 tarihinde İstanbul’da Dernekleri başkanı Berkay Ustabaş’ın 5 Ocak 2018 SGDF üyesi Aylin Yıldız’ın evinin polis tarafından tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt basıldığı ancak evde bulunmayan Yıldız’ın gözal- üyesi olmak’ iddiasıyla tutuklandığı öğrenildi. tına alınmadığı öğrenildi. 4.1.7.5. Halkevleri SGDF Eş Başkanı Okan Danacı, 16 Nisan 2018 tarihinde İstanbul’da yapılan bir kimlik kontrolü 7 Şubat 2018 tarihinde Ankara’da Halkın Sesi sırasında hakkında yakalama kararı olduğu gerek- Gazetesi’ni dağıtan Halkevleri üyesi 5 kişi (Buse çesiyle gözaltına alındı. Okan Danacı’nın gözaltı Üçer, Demet Yılan, Furkan Bircan, Hadi Sinan gerekçesinin Suruç’taki bombalı saldırıda yaşamını İskit ve Osman Çokaman) gözaltına alındı. Gözal- yitiren Cebrail Günebakan’ın cenazesine katılmak tına alınanlar aynı gün içinde serbest bırakıldı. olduğu öğrenildi. Antalya Halkevi üyesi Özge Hazal Kara, 20 Şubat SGDF Eş Başkanı Ceren Çoban, 2 Mayıs 2018 tari- 2018 tarihinde Halkevleri MYK üyesi Kutay Meriç hinde Ankara’da hakkında yakalama kararı olduğu ile akademisyen Serdar Başçetin’in tutuklanmasını gerekçesiyle gözaltına alındı. Ceren Çoban, 3 Mayıs protesto etmek için yapılan eyleme katıldığı gerek- 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından çesiyle 21 Şubat 2018 tarihinde gözaltına alındı. tutuklandı. 17 Ekim 2018 tarihinde Ankara’da yapılan ev 13 Kasım 2018 tarihinde Ankara’da yapılan ev baskınlarında Mutlu Halkevi Şube Başkanı Seher baskınlarında SGDF üyesi 3 kişi gözaltına alındı. Gümüşay, Mamak Halkevi Şube Başkanı Dilara Gözaltına alınanların isimleri: Gizem Altunöz, Doğanbaş, Keçiören Halkevi Şube Başkanı Şebnem Cem Eren Aslan ve Sedat Polat. 3 kişi 16 Kasım Kıymet Yar ve Eryaman Halkevi Şube Başkanı 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- Şenay Yılmaz Güner gözaltına alındı. Gözaltına fından ‘örgüt üyesi olma’, ‘örgüt propagandası alınan 4 şube başkanı 18 Ekim 2018 tarihinde sevk yapma’ ve ‘örgüte finansal kaynak sağlama’ iddia- edildikleri mahkeme tarafından adli kontrol şartı larıyla tutuklandı. ve yurtdışı yasağı ile serbest bırakıldı.

144 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

5 Aralık 2018 tarihinde İzmir’de gözaltına alınan 4.1.7.10. DÎSA-DER SGDF merkez yönetim kurulu üyesi Deniz Bahçeci 24 Kasım 2018 tarihinde Van’da yapılan ev baskın- 7 Aralık 2018 tarihinde adli kontrol şartıyla serbest larında Dil Kültür ve Sanat Araştırmaları Derneği bırakıldı. Aynı soruşturma kapsamında gözaltına (DÎSA-DER) Eş Başkanı Naim Özden’in yanı alınan SGDF üyeleri Gizem Altınöz, Cem Eren sıra eğitmenler Şevket Acar, Dilber Akın, Mizgin Aslan ve Sedat Polat, ‘örgüt üyesi olmak’, ‘örgüt Deniz, Gülsüm Bilge, Ferhan Yeşil ve Celal Soğuk propagandası yapmak’ ve ‘örgüte finansman gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar 27 Kasım sağlamak’ iddialarıyla 16 Kasım 2018 tarihinde 2018 tarihinde mahkemeye sevk edildi. Mahkeme tutuklanmıştı. 5 kişinin (Ferhan Yeşil, Şevket Acar, Naim Özden, 4.1.7.9. Anadolu Kültür Celal Soğuk ve Mizgin Deniz) ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla tutuklanmasına; 2 kişinin ise (Gülsüm Anadolu Kültür’e yönelik bir soruşturma kapsa- Bilge ve Dilber Akın) adli kontrol şartıyla serbest mında, Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyesi ve “Bu bırakılmasına karar verdi. suça ortak olmayacağız” metni imzacısı Prof. Dr. Betül Tanbay, Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi 4.1.7.11. DEDEF Dekanı Prof. Dr. Turgut Tarhanlı, Anadolu Kültür Dersim Dernekleri Federasyonu (DEDEF) Ali Yönetim Kurulu Başkanvekili Yiğit Ekmekçi, Haydar Ben, 25 Aralık 2018 tarihinde İstanbul’da Yönetim Kurulu üyesi Ali Hakan Altınay, Genel evine yapılan baskın ile gözaltına alındı. Soruş- Koordinatörü Asena Günal ve eski genel müdürü turma hakkında gizlilik kararı olduğu için gözaltı olan Hafıza Merkezi Eş Direktörü Meltem Aslan gerekçesi öğrenilemedi. Ali Haydar Ben’in, 27 ile Anadolu Kültür üyeleri ve çalışanları Bora Sarı, Aralık 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- Ayşegül Güzel, Hande Özhabeş, Yusuf Cıvır, Filiz fından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğre- Telek ve Yiğit Aksakoğlu, yapımcı Çiğdem Mater nildi. 16 Kasım 2018 tarihinde gözaltına alındı. Anadolu Kültür Yönetim Kurulu Başkanı Osman Kavala 18 Ekim 2017 tarihinde İstanbul Atatürk Havalima- 4.1.8. Gözaltına Alınan Sendika ve nı’nda gözaltına alınmış ve 1 Kasım 2017 tarihinde Meslek Örgütü Üyeleri tutuklanmıştı. 5 Ocak 2018 tarihinde Maraş’ın Pazarcık ilçesinde 16 Kasım 2018 tarihinde İstanbul Emniyet Genel Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim-Sen) Müdürlüğü tarafından yapılan açıklamada akade- üyesi 7 öğretmenin Eğitim-Sen tarafından düzen- misyenlerin, gazetecilerin, hak savunucularının lenen bir basın açıklamasına katıldıkları gerekçe- “Osman Kava ile hiyerarşik düzen içinde oldukları, siyle gözaltına alındıkları ve aynı gün içinde sevk Gezi Parkı olaylarını derinleştirmek ve yaygınlaş- edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüt propagan- tırmak için Anadolu Kültür AŞ’ye ait DEPO isimli dası yapmak’ iddiasıyla tutuklandıkları öğrenildi. yerde toplantılar düzenledikleri, ‘Sivil İtaatsizlik ve Tutuklanan öğretmenlerin isimleri: Özgür Güler, Şiddetsiz Eylem’ başlıkları altında Gezi Parkı olay- Sedat Sakallı, Serkan Altınöz, Herdem Şahin, Erdal larının devamlılığını sağlamak için yurt dışından Tanrıverdi, Bazo Çiftepala ve Adem Erin. aktivizm eğiticileri, kolaylaştırıcılar ve profesyonel 17 Ocak 2018 tarihinde Van’da yapılan ev baskın- eylemciler getirttikleri, yeni medya oluşturma faali- larında Eğitim-Sen üyesi 6 kişi gözaltına alındı. yetleri içerisine girdikleri, Gezi Parkı olaylarında Gözaltına alınan 6 kişi ve 24 Ocak 2018 tarihinde gündeme gelen biber gazının Türkiye’ye ithalinin sevk edildikleri mahkeme tarafından serbest bıra- durdurularak, yasaklanması için çalışmalar yaptık- kıldı. Gözaltına alınanların isimleri: Şakir Kalay, ları” gerekçesiyle gözaltına alındığı belirtildi. Mehmet Garip Yaviç, Murat Başkara, Abdülmecit İfade işlemlerinin ardından 16 ve 17 Kasım 2018 Karaçelik ve Ferhan Aslan, Müzahit Karakuş. tarihlerinde 12 kişi serbest bırakılırken Yiğit Aksa- KESK MYK üyesi Elif Çuhadar, İzmir’de 2014 koğlu ise sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- yılında düzenlenen bir etkinliğe yönelik bir soruş- landı. turma kapsamında 6 Şubat 2018 tarihinde Anka- ra’da gözaltına alındı. Elif Çuhadar’ın İzmir’e götü- rüldü.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 145 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Aynı soruşturma kapsamında 97 kişi hakkında alan haberlerden Zeliha Yaman’ın 3 aylık hamile gözaltı kararı çıkartıldığı, 6 Şubat ve takip eden ve kalp hastası olduğu öğrenildi. Zeliha Yaman 13 günlerde İzmir, Balıkesir, İstanbul, Ankara’da Temmuz 2018 tarihinde serbest bırakıldı. düzenlenen operasyonlarda HDP, DBP, SYKP 11 Temmuz 2018 tarihinde Siirt’te yapılan ev ve EMEP, HDK, İzmir Barış Anneleri Meclisi, baskınlarında Eğitim-Sen üyesi Şahin Kayıkçı, YAK-DER, İzmir Din Adamları Derneği üye ve Hatice Kezer ve Tüm Bel-Sen üyesi Esra Celile Asi yöneticilerinin olduğu 33 kişi gözaltına alındı. 20 gözaltına alındı. Şubat 2018 tarihinde mahkemeye sevk edilen 33 kişiden 8’i ‘örgüt üyesi olma’ ve ‘örgüt propagan- 4 Ekim 2018 tarihinde DİSK Genel Merkezi dası yapma’ iddialarıyla tutuklanırken aralarında önünde 3. havalimanı inşaatında çalışan iççilerin Elif Çuhadar’ın da olduğu 25 kişi ise adli kontrol eyleminde yaptığı konuşma gerekçe gösterilerek şartıyla serbest bırakıldı. gözaltına alınan Devrimci Yapı, İnşaat ve Yol İşçi- leri Sendikası (Dev-Yapı-İş) Genel Başkanı Özgür Tutuklanan kişilerin isimleri: HDP İzmir eski İl Karabulut, 5 Ekim 2018 tarihinde sevk edildiği Eş Başkanı ve SYKP YK üyesi Ahmet Cavit Uğur, mahkeme tarafından tutuklandı. Mehmet Salih Erçelik, Mahsun Koç, Nur Mehmet Çiftçi, Sinan Demirkan, Mehmet Akdoğan, Bişar Ankara Tabip Odası’nın 2014-2016 yılları arasında Akın ve Barış Annesi Hanife Polat. yönetim kurulu üyeliğini üstlenmiş olan Doç. Dr. Asuman Doğan’ın 26 Ekim 2018 tarihinde Anka- 13 Şubat 2018 tarihinde Diyarbakır merkezli bir ra’daki evine yapılan bir baskınla gözaltına alın- soruşturma kapsamında Ankara’da gözaltına dığı öğrenildi. Asuman Doğan, “Bu Suça Ortak alınan Büro Emekçileri Sendikası (BES) Diyarbakır Olmayacağız” bildirisini imzaladığı için 29 Nisan Şube Eş Başkanı Bedirhan Çetinkaya, 21 Şubat 2017 tarihinde yayınlanan 689 Nolu KHK ile kamu 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından görevinden ihraç edilmişti. ‘örgüt üyesi olma’ iddiası ile tutuklandı. 26 Kasım 2018 tarihinde Ankara’da yapılan ev 20 Mart 2018 tarihinde, Sağlık ve Sosyal Hizmet baskınlarında gözaltına alınan ve aralarında SES Eş Emekçileri Sendikası (SES) Diyarbakır Şube Eş Genel Başkanı Gönül Erden, Tüm Bel-Sen Genel Başkanı Recep Oruç ile SES Şube Sekreteri Mehmet Sekreteri Yılmaz Yıldırımcı’nın da olduğu 15 kişi, Nur Ulu çalıştıkları hastanelerden ve Tabip Odası 28 Kasım 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme Diyarbakır Şube Eş Başkanı Şerif Demir ise evine tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. yapılan baskın sonrasında gözaltına alındı. Gözal- tına alınanlar 24 Mart 2018 tarihinde sevk edil- Serbest bırakılanların isimleri: SES Eş Genel dikleri mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla Başkanı Gönül Erden, Haber-Sen eski MYK serbest bırakıldı. üyesi Ramazan Taş, Tüm Bel-Sen Genel Sekreteri Yılmaz Yıldırımcı, Tüm Bel-Sen Merkez Yürütme TTB Merkez Konseyi üyesi Dr. Halis Yerlikaya Kurulu üyesi Adem Kaya, Tüm Bel-Sen Denetleme 11 Temmuz 2018 tarihinde Diyarbakır’da evine Kurulu Başkanı Yusuf Güler, HDP eski il yöne- yapılan baskın ile gözaltına alındı. Gözaltı gerek- ticileri Bahadır Demircan ve Haydar Üstündağ, çesinin Siirt merkezli bir soruşturma olduğu belir- HDP Yenimahalle eski İlçe Eş Başkanları Mahabat tildi. Halis Yerlikaya, aynı gün içinde sevk edildiği Akın ve Zeki Işıl, HDP Çankaya eski ilçe yöneti- mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest cisi Davut Çalışır ile İbrahim Onat, Lezgin Kutup, bırakıldı. Aydın Keleş, Emrah Öner, HDP eski il yöneticisi Aynı soruşturma kapsamında SES üyesi bazı kişi- Tansunur Şengül. lerin de evlerine baskın yapıldığı ancak bu kişilerin evde bulunmaması nedeniyle gözaltı yaşanmadığı 4.1.9. Diğer Gözaltı ve Tutuklamalar öğrenildi. 28 Aralık 2017 tarihinde Adana’nın Seyhan ilçesin- 11 Temmuz 2018 tarihinde Mersin’de evine deki Hürriyet Polis Karakolu’na ses bombası attık- polis tarafından baskın yapılan SES üyesi Zeliha ları iddiasıyla gözaltına alınan 5 çocuktan 1’nin 1 Yaman Yavuklu’nun sendikal faaliyetleri gerek- Ocak 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme çesiyle gözaltına alındığı öğrenildi. Basında yer tarafından tutuklandığı, 2’si adli kontrol şartıyla

146 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü olmak üzere 4 çocuğun ise serbest bırakıldığı öğre- alınanların isimleri: Yusuf Türk, Mehmet Mahfuz nildi. Aynı olayla ilgili 2 kişinin halen gözaltında Türk, Yılmaz Türk, Rüstem Türk, İrfan Türk, olduğu bildirildi. Söz konusu bu 2 kişinin 4 Ocak Emrullah Türk ve Zekeriya Türk. 2017 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- 12 Ocak 2018 tarihinde İzmir’de gözaltına alınan fından tutuklandığı öğrenildi. aynı aileden 7 kişiden 2’sinin 24 Ocak 2018 tari- 28 Aralık 2017 tarihinde Adana’da haklarında hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüt ihbar olduğu ve sosyal medya paylaşımlarında üyesi olmak’ ve ‘örgüte yardım ve yataklık etmek’ örgüt propagandası yaptıkları gerekçesiyle gözal- iddiasıyla tutuklandığı 5 kişinin ise serbest bırakıl- tına alınan 15 kişiden 1’inin (Cuma Güven) 3 dığı öğrenildi. Tutuklananların isimleri: İrfan Türk Ocak 2017 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- ve Rüstem Türk. fından ‘örgüt üyesi olmak’ ve ‘örgüt propagandası 1 Şubat 2018 tarihinde Elazığ’da 7 kişi “DHKP- yapmak’ iddialarıyla tutuklandığı ve 14 kişinin ise C’ye yönelik bir soruşturma” kapsamında gözal- adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. tına alındı. Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen 7 kişi 9 Ocak 2018 tarihinde Adana’da gözaltına alınan Elazığ İl Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldü. Gözal- 9 kişiden 2’sinin 13 Ocak 2018 tarihinde sevk edil- tına alınanların isimleri: Hıdır Gündüz, Meryem dikleri mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olmak’ Gündüz, Haydar Zariç, Eylem Altun, Yazgülü iddiasıyla tutuklandığı ve 5’i adli kontrol şartıyla Yetim, Ali Ekber Mercan ve Görkem Özal. olmak üzere 7 kişinin serbest bırakıldığı öğrenildi. 1 Şubat 2018 tarihinde Adana’da gözaltına alınan 10 Ocak 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Dicle ilçe- 11 mevsimlik tarım işçisinden 2’si 5 Şubat 2018 tari- sinde, 2 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. Gözal- hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüt tına alınanların isimleri: Çilem Tugay, Mahmut üyesi olmak’ ve ‘örgüte finansal destek sağlamak’ Akdağ. Çilem Tugay Emniyet’teki ifade işlem- ve ‘örgüte yardım ve yataklık etmek’ iddialarıyla lerinin ardından 12 Ocak 2018 tarihinde serbest tutuklandı; 9 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. bırakıldı. 10 Ocak 2018 tarihinde Mardin’in Nusaybin ilçe- PKK lideri Abdullah Öcalan’ın Türkiye’ye getiril- sinde polisin “şüphe üzerine” 1 kişiyi durdurduğu diği tarih olan 15 Şubat öncesinde 14 Şubat 2018 ve GBT kontrolü işlemi sonrasında bu kişiyi şiddet tarihinde yapılan operasyonlarda Şırnak ve ilçele- kullanarak gözaltına aldığı öğrenildi. Görgü tanık- rinde 25 kişi, İstanbul’da 19 kişi gözaltına alındı. larının basına yansıyan açıklamalarına göre daki- 16 Şubat 2018 tarihinde Batman’da 6 çocuğun PKK kalarca polisin sözlü ve fiziksel şiddetine maruz lideri Abdullah Öcalan’ın Türkiye’ye getirilişini ve kalan kişinin ismi ve nereye götürüldüğü öğreni- Abdullah Öcalan üzerindeki tecridi protesto ettik- lemedi. leri gerekçesiyle gözaltına alındığı öğrenildi. 10 Ocak 2018 tarihinde Şırnak’ın Silopi ilçesine 14 Şubat 2018 tarihinde İzmir’de yapılan ev baskın- bağlı Görümlü beldesinde Petros Karatay isimli ları ile gözaltına alınarak 22 Şubat 2018 tarihinde Keldani bir yurttaşın gözaltına alındığı ve 11 Ocak mahkemeye çıkarılan 16 kişiden 2’sinin (Mehmet 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tarafından Ermiş ve Şakir Gültekin) “örgüt propagandası ‘örgüt üyesi olmak’ iddiasıyla tutuklandığı bildi- yapmak” gerekçesiyle tutuklandığı öğrenildi. rildi. Görümlü’de yaşayan son Keldani olan Petros 13 kişi adli kontrol şartıyla serbest bırakılırken Karatay, geçtiğimiz aylarda da gözaltına alınmış ve Afrinli olduğu belirtilen 1 kişi de Harmandalı Geri adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştı. Gönderme Merkezi’ne gönderildi. 13 Ocak 2018 tarihinde İzmir’in Buca ilçesinde 22 Şubat 2018 tarihinde Hakkari Valiliği yaptığı yapılan ev baskınlarında aynı aileden 7 kişinin açıklama ile Yüksekova ilçesine bağlı Uluyol, gözaltına alındığı öğrenildi. Ev baskınları sıra- Çukurca, Beşbulak ve Yoncalık köylerinde eş sında özle harekat polislerinin evde bulunanların zamanlı yapılan baskınlar sonucu örgüt üyesi başına silah dayadığı, aramalar sonrasında onlara olduğu iddiası ile 1’i kadın olmak üzere 9 köylünün ait tüm telefonlara ve bilgisayarlar ile evde bulunan gözaltına alındığını duyurdu. bir miktar paraya el koyduğu bildirildi. Gözaltına

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 147 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

23 Şubat 2018 tarihinde İzmir Adnan Menderes Emniyet Müdürlüğü Terörle Mücadele Şubesi’ne Havalimanı’nda gözaltına alınan iki inşaat işçi- götürüldüğü bildirildi. sinden Ahmet Polat 26 Şubat 2018 tarihinde çıka- İzmir’in Konak ilçesinde 6 Mart 2018 tarihinde soy rıldığı mahkeme tarafından “örgüt propagandası ismi öğrenilemeyen Sertaç isimli bir kişinin gözal- yapmak” gerekçesiyle tutuklandı. Gözaltına alınan tına alındığı ve İzmir Emniyet Müdürlüğü Terörle diğer işçi Nazım Toplu ise adli kontrol şartı ile Mücadele Şubesi’ne götürüldüğü bildirildi. serbest bırakıldı. 13 Mart 2018 tarihinde Mersin’de yapılan ev Şırnak’ın Uludere ilçesi AKP eski ilçe başkanı Mesut baskınlarında aralarında Belediyesi eski çalışanla- Yılmaz’ın evine yapılan baskın sonucu gözaltına rının da olduğu 10 kişi gözaltına alındı. alındığı öğrenildi. Yılmaz’ın İlçe Jandarma Komu- tanlığı’na götürüldüğü bildirildi. Newroz öncesinde Şırnak ve ilçelerinde gözaltına alınan 13 kişiden 1’i 23 Mart 2018 tarihinde sevk İzmir’in Menemen ilçesinde 22 Şubat 2018 tari- edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. 12 kişi ise hinde ev baskınlarında gözaltına alınan 4 kişi 28 serbest bırakıldı. Şubat 2018 tarihinde çıkarıldıkları mahkeme tara- fından yurtdışına çıkış yasağı kararıyla serbest Newroz öncesinde Hatay’da gözaltına alınan 29 bırakıldı. kişi 22 ve 23 Mart 2018 tarihinde savcılık ifadele- rinin ardından serbest bırakıldı. Adana’da Çukurova Üniversitesi öğrencisi olan Mehmet Şirin Gülen isimli kişinin 28 Şubat 2018 Newroz öncesinde İstanbul’da gözaltına alınan 9 tarihinde gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltına kişiden 6’sı 26 Mart 2018 tarihinde çıkartıldıkları alınma gerekçesi öğrenilemeyen Gülen’in Adana mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olmak’ iddi- Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü bildirildi. asıyla tutuklandı. 3 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Tutuklananların isimleri: Cemal 5 Mart 2018 tarihinde Mardin’in Nusaybin ilçesine Kümicen, Ferhat Kaplan, Ömer Bozdağ, Özlem bağlı Duruca kırsal mahallesinde ilan edilen sokağa Ay, Yunus Altın ve Yunus Emre Afşar. çıkma yasağını takiben köyde yapılan ev baskın- larında 6 kişinin (Zeki Aygün, Berivan Aygün, 20 Mart 2018 tarihinde yine İstanbul’da gözaltına Süleyman Aygün, Hüseyin Mutlu, Aziz Mutlu ve alınan 9 kişiden 1’i 26 Mart 2018 tarihinde sevk ismi öğrenilemeyen 1 kişi)gözaltına alındığı öğre- edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olmak’ nildi. iddiasıyla tutuklandı. 8 kişi ise savcılık sorgusunun ardından serbest bırakıldı. Van’ın Başkale ilçesinde 6 Mart 2018 tarihinde çeşitli mahallelerde yapılan ev baskınlarında 7 16 Mart 2018 tarihinde Adana’da gözaltına alınan kişinin gözaltına alındığı, 32 kişi hakkında ise 10’u çocuk 42 kişi 26 Mart 2018 tarihinde sevk edil- yakalama kararı olduğu öğrenildi. Gözaltına alınan dikleri mahkeme tarafından 1’i ev hapsi ve 7’si adli 7 kişinin İlçe Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü kontrol şartıyla olmak üzere serbest bırakıldı. bildirildi. Eşi Cizre’deki sokağa çıkma yasakları sırasında Van il merkezinde 6 Mart 2018 tarihinde yapılan bodrumlarda yaşamını yitiren Lütfiye Duymak, ev baskınlarında 3 kişinin gözaltına alındığı ve 20 Mart 2018 tarihinde Şırnak’ın Cizre ilçesinde Gürpınar Jandarma Karakolu’na götürüldüğü gözaltına alınmıştı. 26 Mart 2018 tarihinde mahke- öğrenildi. Gözaltına alınanların isimleri: Oktay meye sevk edilen Lütfiye Duymak, hakkındaki Güven, Fettah Elmas ve Fırat Sarısaç. tanık ifadeleri, evinde bulunan 1 kitap ve Cizre’de sokağa çıkma yasakları sırasında yaşananlarla ilgili Bulut Ayana isimli bir kişinin, 6 Mart 2018 tari- verdiği röportajlar gerekçe gösterilerek ‘örgüt üyesi hinde ifade vermek için gittiği İzmir Adliyesi’nde olmak’ iddiasıyla tutuklandı. gözaltına alındığı öğrenildi. Bulut Ayana’nın gözaltına alınma gerekçesinin İzmir Cumhuriyet 2 Nisan 2018 tarihinde İzmir’in Narlıdere ilçesinde Başsavcılığı tarafından hakkında ‘örgüt üyesi yapılan bir sokak düğününü basan polis düğünde olmak’ ve ‘örgüt propagandası yapmak’ gerekçe- şarkı söyleyen 2 müzisyeni gözaltına aldı. Gözaltı leriyle soruşturma başlatılmış olması olduğu bildi- gerekçesinin Kürtçe şarkılar ve şarkılar sırasında rildi. Ayana’nın gözaltına alındıktan sonra İzmir yapılan zafer işareti olduğu bildirildi. Gözaltına

148 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü alınan 2 kişi polisteki ifade işlemlerinin ardından Ölmez isimli bir kişinin gözaltına alındığı öğre- serbest bırakıldı. nildi. Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen Abdullah Ölmez’in Hakkari Emniyet Müdürlüğü’ne götürül- Hakkari Valiliği 3 Nisan 2018 tarihinde yaptığı düğü öğrenildi. Abdullah Ölmez’in yanı sıra 1 kişi açıklama ile ‘örgüt üyesi olma’ iddiası ile aranan hakkında daha gözaltına alındığı öğrenildi. Gözal- 1 kişinin 2 Nisan 2018 tarihinde Şemdinli İlçesi tına alınan 2 kişinin 19 Nisan 2018 tarihinde sevk Derecik Beldesi Yeşilova Köyü kırsalı sınır hattında edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüte yardım ve gözaltına alındığını duyurdu. ataklık etme’ iddiasıyla tutuklandığı bildirildi. 4 Nisan 2018 tarihinde Muş’un Bulanık ilçesinde 19 Nisan 2018 tarihinde Urfa’nın Viranşehir ilçe- yapılan ev baskınlarında 15 kişi gözaltına alındı. sinde yapılan ev baskınlarında 11 kişinin gözaltına Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen 15 kişinin Muş alındığı öğrenildi. Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü bildirildi. 11 kişinin İlçe Emniyet Müdürlüğü’ne götürül- Gözaltına alınanlar: Zeki Gün, Tahsin Demir, düğü bildirildi. Devrim Tanrıkulu, Yakup Şahin, Fesih Çağlayan, Cüneyt Duran, Sadullah Demir, Selahattin Topçu, 20 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- İbrahim Kaltuş, Hayrettin Yılmaz, Hikmet Aras, lerden Kastamonu’nda örgüt propagandası Kerem Kayaalp, Yaşar Taş, Melike Tozyılmaz, yaptıkları iddiasıyla gözaltına alınan İl Jandarma Mehmet Ali Çetinkaya. Komutanlığı’nda zorunlu askerlik görevini yapan 6 kişiden 2’sinin 20 Nisan 2018 tarihinde sevk edil- 4 Nisan 2018 tarihinde Diyarbakır HDP il bina- dikleri mahkeme tarafından tutuklandığı, 4 kişinin sında Abdullah Öcalan’ın doğum günü olan 4 ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. Nisan ile ilgili olarak düzenlenecek etkinlik için il binasına pasta getiren 2 pastane çalışanının gözal- Devrimci Gençlik Hareketi‘ne yönelik bir soruş- tına alındığı ve pastaya el konulduğu öğrenildi. turma kapsamında 20 Nisan 2018 tarihinde İstan- bul’da yapılan ev baskınlarında 21 kişinin gözaltına 4 Nisan 2018 tarihinde Diyarbakır HDP il bina- alındığı öğrenildi. sında Abdullah Öcalan’ın doğum günü olan 4 Nisan ile ilgili olarak düzenlenecek etkinlik için il 25 Nisan 2018 tarihinde İstanbul’da “DHKP-C binasına pasta getirirken gözaltına alınan 2 pastane Soruşturması” kapsamında yapılan ev baskınla- çalışanı polisteki işlemlerinin ardından 5 Nisan rında 8 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. 2018 tarihinde serbest bırakıldı. 26 Nisan 2018 tarihinde Urfa’da Mukadder Binici 4 Nisan 2018 tarihinde Muş’un Bulanık ilçesinde isimli bir kişi gözaltına alındı. Gözaltı gerekçesi gözaltına alınan 15 kişiden 1’i 7 Nisan 2018 tari- öğrenilemeyen Mukadder Binici’nin yaklaşık hinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- bir ay önce de gözaltına alındığı ve sevk edildiği landı. 4 kişi ise 9 Nisan 2018 tarihinde sevk edil- mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest dikleri mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olma’ bırakıldığı bildirildi. iddiasıyla tutuklandı 11 kişi ise adli kontrol şartıyla 26 Nisan 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Lice, Kulp serbest bırakıldı. ve Genç ilçeleri kırsal alanlarında yürütülen 11 Nisan 2018 tarihinde Ardahan’da yapılan ev operasyonlar sırasında Yalımlı mezrasına yapılan baskınlarında Ardahan Üniversitesi öğrencisi 20 baskında aynı aileden 3 kişinin (Zeki Menekşe, kişi gözaltına alındı. Aziz Menekşe ve Özgür Menekşe) gözaltına alın- dığı ve helikopterle Lice İlçe merkezine getirildiği Yargılandığı davada verilen tahliye kararı sonra- öğrenildi. sında 10 Nisan 2018 tarihinde cezaevi çıkışında tekrar gözaltına alınan Grup Yorum üyesi Dilan 27 Nisan 2018 tarihinde Antep’te yapılan ev Ekin, 16 Nisan 2018 tarihinde sevk edildiği baskınlarında ‘örgüt üyesi olma’ ve sosyal medya mahkeme tarafından Berk Ercan isimli bir kişinin paylaşımlarında ‘örgüt propagandası yapma’ iddi- ifadesi gerekçe gösterilerek yeniden tutuklandı. asıyla 10 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. 16 Nisan 2018 tarihinde Hakkari’ye bağlı Geçimli 29 Nisan 2018 tarihinde Hakkari’de Ördekli köyüne güvenlik güçleri tarafından yapılan köyüne bağlı Doğanca mezrasında jandarma tara- baskında 2 evde arama yapıldığı ve Abdullah fından yapılan ev baskınlarında aynı aileden 3 kişi

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 149 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

(Sıdıka Kaya, Şaban Kaya, Zeki Kaya)gözaltına 20 Mayıs 2018 tarihinde Ankara’da yapılan ev alındı. baskınlarında Ankara Üniversitesi öğrencisi 5 kişi (Şaban Çoban, Uğur Çelik, Ayşe Teke, Fevzi Taş 29 Nisan 2018 tarihinde PKK’ye yönelik bir soruş- ve Atakan Ata) gözaltına alındı. Gözaltı gerekçesi turma kapsamında Van’da yapılan ev baskınla- öğrenilemeyen 5 kişinin Ankara Emniyet Müdür- rında 14 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. lüğü’ne götürüldüğü bildirildi. 3 Mayıs 2018 tarihinde Şırnak’ın İdil ilçesinde Sanatçı Şerko Kaniwar, 2 Haziran 2018 tarihinde yapılan ev baskınında Adil Geçgel isimli bir kişinin Diyarbakır’daki evine düzenlene baskın sonrasında gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltı gerekçesi öğre- gözaltına alındı. Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen nilemeyen Adil Geçgel’in İdil Emniyet Müdürlü- Şerko Kaniwar’ın Diyarbakır Emniyet Müdürlü- ğü’ne götürüldüğü bildirildi. ğü’ne götürüldüğü öğrenildi. 3 Mayıs 2018 tarihinde Şırnak’ın Cizre ilçesinde Sanatçılar Kemal Yıldırım, Emine Aksoy, Saliha gözaltına alınan 7 kişiden 3’ü 5 Mayıs 2018 tari- Ayata, Elif Gemicioğlu, İlayda Kutlar, Asmin hinde polisteki ifadelerinin ardından serbest bıra- Açar ve Ferhat Aslan ise 2 Haziran 2018 tarihinde kıldı. 4 kişinin (Mehmet İşçi, Kahraman Tetik, Van’da yapılan ev baskınlarında gözaltına alındı. Hamit Çıkmaz ve İdris Yaşar) ise halen gözaltından Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen 7 sanatçının Van olduğu öğrenildi. Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü öğrenildi. 9 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- 7 Haziran 2018 tarihinde Mardin’in Merkez ilçe- lerden, 2 Mayıs 2018 tarihinde İzmir’de ev baskın- sinde yapılan ev baskınlarında Halime Işık (59), larında gözaltına alınan 20 kişiden 4’ünün tutuk- hakkında arama kararı olduğu gerekçesiyle gözal- landığı öğrenildi. 6’sı adli kontrol şartıyla olmak tına alındı. Halime Işık’ın Terörle Mücadele Şube- üzere toplam 8 kişinin savcılıktaki işlemlerin si’ne götürüldüğü bildirildi. ardından serbest bırakıldığı, mahkemeye sevk edilen 12 kişiden 8’inin ise yurtdışına çıkış yasağı 7 Haziran 2018 tarihinde Antalya’da yapılan ev ve adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı belirtildi. baskınlarında Akdeniz Üniversitesi öğrencisi olan Tutuklanan kişilerin isimleri: Hakkı Kızıl, Cengiz 5 kişi (Faruk Ceylan, Mazlum Efe, Ebubekir Ergün, Karakuş, Şerif Eşit ve Mehmet Acar. Habat Karayılan ve Sedat Alkan) gözaltına alındı. Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen 5 kişinin Bahçe- Hatay’ın Kırıkhan ilçesinde 9 Mayıs 2018 tarihinde lievler Polis Karakolu’na götürüldüğü bildirildi. gözaltına alınan Ramazan H. isimli bir kişinin de sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandığı 9 Haziran 2018 tarihinde Şırnak ve ilçelerinde öğrenildi. yapılan ev baskınlarında aralarında KHK ile kapa- tılan MEYA-DER Cizre Şubesi Eş Başkanı Kasım 3 Mayıs 2018 tarihinde Şırnak’ın Cizre ilçesinde Yiğit’in de olduğu 4 kişi gözaltına alındı. gözaltına alınan 7 kişiden 4’ü 11 Mayıs 2018 tari- hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından adli 7 Haziran 2018 tarihinde Mardin’in Artuklu ve kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 3 kişi ise 5 Mayıs Merkez ilçelerinde gözaltına alınan ve aralarında tarihinde serbest bırakılmıştı. Barış Annesi Halime Işık’ın da olduğu 8 kişi, 11 Haziran 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme Siirt Valiliği 15 Mayıs 2018 tarihinde bir basın tarafından serbest bırakıldı. açıklaması yaparak Eruh ilçesinde İl Jandarma Komutanlığı tarafından yapılan operasyonlarla 20 Haziran 2018 tarihinde Iğdır’da yapılan ev 7 kişinin gözaltına alındığını duyurdu. Valilik baskınlarında 15 kişi gözaltına alındı. Gözaltı açıklamasında gözaltı gerekçesi ‘örgüte yardım ve gerekçeleri öğrenilemedi. yataklık sağlayan şahısların deşifre edilmesi’ olarak Vicdani retçi ve ekolojist Sergen Sucu, 26 Haziran gösterilirken gözaltına alınan kişilerin isimleri 2018 tarihinde Şırnak’ta hakkında ‘örgüt propa- açıklanmadı. gandası yapma’ iddiasıyla açılmış bir soruştur- 17 Mayıs 2018 tarihinde Urfa’nın Halfeti, Bozova mada ifade vermediği gerekçesiyle gözaltına alındı. ve Birecik ilçelerinde yapılan ev baskınlarında en Sergen Sucu aynı gün içinde ifade işlemlerinin az 7 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. ardından serbest bırakıldı.

150 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

27 Haziran 2018 tarihinde Urfa’nın Suruç ilçesinde sıyla yakalama kararı çıkartıldığı bildirildi. Dilan gözaltına alınan 12 kişi, 2’si adli kontrol şartıyla Düzgün’ün 14 Temmuz 2018 tarihinde serbest olmak üzere 6 Temmuz 2018 tarihinde serbest bırakıldığı ve 16 Temmuz 2018 tarihinde Türki- bırakıldı. ye’den ayrılacağı bildirildi. 5 Temmuz 2018 tarihinde Şırnak’ın Cizre ilçesinde 16 Temmuz 2018 tarihinde Urfa’nın Suruç ilçe- yapılan ev baskınlarında, aralarında KHK ile kapa- sinde Mirkelam Akcan isimli bir kişinin iş yeri tılan MEYA-DER Cizre Şubesi Eş Başkanı Kasım basılarak gözaltına alındığı öğrenildi. Mirkelam Yiğit’in de olduğu 20 kişinin gözaltına alındığı Akcan’ın gözaltı gerekçesi öğrenilemezken, Suruç öğrenildi. İlçe Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü bildirildi. Ankara’da Yüksel Caddesi’nde düzenlenen “İşimi 16 Temmuz 2018 tarihinde Urfa’nın Suruç ilçe- Geri İstiyorum” eylemlerini başlatanlardan, akade- sinde Mehmet Kayhan isimli bir kişinin, hakkında misyen Nuriye Gülmen, 7 Temmuz 2018 tarihinde açılmış bir davada kesinleşmiş cezası olduğu gerek- Ankara’da, hakkında açılmış bir davadaki eksik çesiyle evi basılarak gözaltına alındığı, daha sonra ifade nedeniyle çıkarılan yakalama kararı gerekçe tutuklanarak Urfa T Tipi Cezaevi’ne gönderildiği gösterilerek gözaltına alındı. Nuriye Gülmen aynı öğrenildi. gün içinde ifade işlemlerinin ardından serbest bıra- Gümüşhane’de güvenlik güçleri ile HPG militan- kıldı. ları arasında çıkan çatışmada ölen Mehmet Yakışır 9 Temmuz 2018 tarihinde Elazığ’ın Karakoçan isimli bir militan için Diyarbakır’ın Lice ilçe- ilçesine bağlı köylerde yapılan ev baskınlarında sinde kurulan taziye evine 17 Temmuz 2018 tari- 5 kişinin gözaltına alındığı ve Elazığ İl Jandarma hinde polis tarafından baskın düzenlendi. Taziye Komutanlığı’na götürüldüğü öğrenildi. 5 kişiden evinde Mehmet Yakışır’a ve PKK lideri Abdullah 3’ü 10 Temmuz 2018 tarihinde sevk edildikleri Öcalan’a ait resimleri toplayan polis, ayrıca Yakışır mahkeme tarafından tutuklandı. ailesinden 4 kişiyi (Salih Yakışır, Fatma Yakışır, Remziye Yakışır ve Ramazan Yanar) gözaltına 11 Temmuz 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Silvan aldı. Gözaltına alınanların aynı gün içinde polis- ilçesine bağlı Fera köyünde, Suriye’deki çatışma- teki ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldığı larda ölen YPG militanı Volkan Bayka için ailesi öğrenildi. tarafından kurulan taziye evi jandarma tarafından basıldı. Jandarmanın taziye evinin kapısını kilitle- 19 Temmuz 2018 tarihinde, İstanbul’da bulunan diği, Volkan Bayka’nın posterlerine el koyduğu ve Armutlu Cemevi’ne yapılan polis baskınında Volkan Bayka’nın babası Mustafa Bayka ile köy gözaltına alınan Cem Dursun ve Meryem Özsöğüt, muhtarı Ali Bakıcı’yı gözaltına aldığı öğrenildi. 22 Temmuz 2018 tarihinde mahkeme tarafından Gözaltına alınan 2 kişinin savcılık ifadelerinden tutuklandı. Armutlu Cemevi’nin kapılarını kırarak sonra serbest bırakıldığı bildirildi. içeri giren polis, içeride bulunan kişilere fiziksel şiddet uygulamış ve yere yatırarak ters kelepçe 12 Temmuz 2018 tarihinde Şırnak’ın Beytüş- takmış, Cem Dursun ve Meryem Özsöğüt’le şebap ilçesine bağlı Kovankaya köyünde yapılan birlikte Cemevi yöneticisi Ali Biber ve Armutlu ev baskınlarında 16 kişinin gözaltına alındığı ve mahallesi muhtarı Ali Haydar Arslan’ı gözaltına bunlardan üçünün Fransız vatandaşı turistler almıştı. Ali Biber ve Ali Haydar Arslan emniyet- olduğu öğrenildi. ‘Örgüte yardım etme’ iddiasıyla teki ifade işlemlerinden sonra serbest bırakılmıştı. gözaltına alınan 16 kişinin Şırnak İl Jandarma Konuyla ilgili haberlerde polisin Cemevi duvarla- Komutanlığı’na götürüldüğü öğrenildi. rına sprey boya ile yazı yazdığı, daha sonra yazıyı 15 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan boya ile kapattığı, baskın sırasında polis tarafından haberlerden Almanya’nın Alzey kenti Sol Parti idrar yapıldığı iddia edildi. Belediye Meclis üyesi Dilan Düzgün’ün Alman- 23 Temmuz 2018 tarihinde, Van’ın Edremit ilçe- ya’ya dönmek için geldiği Muğla Dalaman Hava- sinde evleri basılarak gözaltına alınan aynı aileden limanı’nda, hakkındaki yakalama kararı gerekçe 5 kişinin (Makbule Özer, Hadi Özer, Medeni Özer, gösterilerek 13 Temmuz 2018 tarihinde gözaltına Übeydullah Özer ve Emrullah Özer) 26 Temmuz alındığı öğrenildi. Dilan Düzgün hakkında ‘örgüte 2018 tarihinde savcılıktaki ifade işlemlerinin yardım amacıyla faaliyette bulunduğu’ iddia-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 151 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 ardından serbest bırakıldığı öğrenildi. Evde misafir Tağtekin, A. D. [17, e] ve ismi öğrenilemeyen olarak bulunan ve 5 kişiyle birlikte gözaltına alınan, 1 kişi); Şırnak’ın Beytüşşebap ilçesinde yapılan Medya Aslan isimli 1 kişinin ise ‘örgüt üyesi olmak’ ev baskınlarında isimleri öğrenilemeyen 5 kişi; iddiasıyla tutuklandığı öğrenildi. İzmir’de yapılan ev baskınlarında en az 4 kişi (Salih Aydın, Ferdi Kadan, Vahit Sayan, Mehmet Şerif 30 Temmuz 2018 tarihinde Şırnak’ın Silopi ilçe- Salman) gözaltına alındı. sinde, Azad Uslu isimli 1 kişinin evi basılarak gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltı gerekçesi öğre- 14 Ağustos 2018 tarihinde Antep’te yapılan ev nilemezken, Azad Uslu’nun Silopi Polis Karako- baskınlarında 6 kişi; İzmir’in Menemen ilçesinde lu’na götürüldüğü bildirildi. yapılan ev baskınlarında 9 kişi; Adana’da yapılan ev baskınlarında 4’ü çocuk 14 kişi (gözaltına alınan- 31 Temmuz 2018 tarihinde Van’ın Erciş ilçe- lardan isimleri öğrenilenler: Halit Şaşmaz, Serhat sinde yapılan ev baskınlarında 30’dan fazla kişinin Tatlı, Salih Filiztek, Baver Şahin ve Barış Aydın) gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltı gerekçesi gözaltına alındı. öğrenilemezken, gözaltına alınan kişilerin Erciş İlçe Emniyet Müdürlüğü ve Erciş İlçe Jandarma 14 Ağustos 2018 tarihinde Adana’da gözaltına Müdürlüğü’ne götürüldükleri bildirildi. alınan 2’si çocuk 13 kişi, 3’ü ev hapsi şartıyla olmak üzere 17 Ağustos 2018 tarihide sevk edildikleri 1 Ağustos 2018 tarihinde, Hakkari’nin Yükse- mahkeme tarafından serbest bırakıldı. Serbest kova ilçesi Büyükçiftlik beldesinde 20 kişinin 31 bırakılanların isimleri: Halit Şaşmaz (ev hapsi), Temmuz 2018 tarihinde gözaltına alındığı ve Barış Aydın, Serhat Tatlı, Salih Filiztek, Mahmut Büyükçiftlik Karakolu’na götürüldüğü öğrenildi. Kaplan, Baver Şahin, Seyir Muhammed (ev hapsi), Gözaltı gerekçesi öğrenilemedi. Murat Çoban, Yusuf Kaya, Bilal Çelebi, Ramazan 5 Ağustos 2018 tarihinde Adana’daki bir düğünde Şimşek, Emre Ertuğrul (ev hapsi) ve Baran Gül. Kürtçe şarkı söyleyen Mecit Özlü isimli bir sanatçı 15 Ağustos 2018 tarihinde İstanbul’da yapılan ev düğüne baskın düzenleyen polis tarafından ‘örgüt baskınlarında aralarında çocukların da olduğu 6 propagandası yaptığı’ iddiasıyla gözaltına alındı. kişinin (Nihat Demir, Veysi Demir, Ziya Kartal, F. Mecit Özlü aynı gün içinde polis ifadesinin Ç., N. Ç., K. T.); Cizre’de yapılan ev baskınlarında ardından serbest bırakıldı. en az 4 kişinin (Nurettin Bayık, Hanife Sakin, Adil 6 Ağustos 2018 tarihinde Hakkari’nin Yüksekova Çömlek ve Faruk Cilasun), Adıyaman’ın Kahta ilçesine bağlı Kadıköy köyünde yapılan ev baskın- ilçesinde yapılan ev baskınlarında 3 kişinin (Emre larında 5 kişi gözaltına alındı. Söz konusu kişi- Vural, Mahmut Ulaş ve Engin Karşılayan) gözal- lerin, Nurcan Karakaya ve 11 aylık bebeği Mustafa tına alındığı öğrenildi. Bedirhan Karakaya’nın 31 Temmuz 2018 tarihinde Sevim Sütçü isimli bir kişi, 15 Ağustos 2018 tari- ölümlerine neden olan olayla ilgili olarak gözal- hinde Osmaniye T Tipi Cezaevi’nde tutulan karde- tına alındığı öğrenildi. Gözaltına alınan 5 kişinin şini ziyaret için geldiği cezaevi girişinde gözaltına jandarmanın fiziksel ve sözlü şiddetine maruz alındı. Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen Sevim kaldığı iddia edildi. Gözaltına alınanlar arasında Sütçü’nün Osmaniye İl Emniyet Müdürlüğü’ne saldırıda ağır yaralanan bebeği hastaneye götü- götürüldüğü öğrenildi. renlerin de olduğu belirtildi. Aynı olayla ilgili olarak daha önce 20 kişi gözaltına alınmıştı. Bu 21 Ağustos 2018 tarihinde Şırnak’ta askeri yasak kişilerden 2’si (Husret Altun ve Gökhan Kaplan) 8 bölgede hayvanlarını otlattıkları gerekçesiyle Ağustos 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme gözaltına alınan 2’si çocuk 4 kişinin, 22 Ağustos tarafından tutuklandı. 2 kişinin olay günü askeri 2018 tarihine sevk edildikleri mahkeme tarafından yetkililerden izin alarak aynı yolu kullandıkları ‘örgüte yardım ve yataklık etme’ iddiasıyla tutuk- gerekçesiyle tutuklandığı bildirildi. Diğer 23 kişi landığı öğrenildi. Tutuklananların isimleri: Osman ise polisteki ifade işlemlerinin ardından serbest Güngen, Reşit Güngen ve İ. G. (16) ile M. G. (16). bırakılmıştı. 23 Ağustos 2018 tarihinde Şırnak’ın Güçlükonak 7 Ağustos 2018 tarihinde Urfa’nın Ceylanpınar ilçesine bağlı Damlabaşı köyünde yapılan ev ilçesinde yapılan ev baskınlarında 3 kişi (Zeynep baskınlarında Osman Kaya isminde 1 kişi gözaltına

152 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü alındı. Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen Osman 3 Eylül 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Hazro ve Kaya’nın Şırnak Jandarma Komutanlığı’na götü- Lice ilçelerinde ilan edilen sokağa çıkma yasağı rüldüğü bildirildi. sonrası Hazro’nun Çitlibahçe köyüne düzen- lenen operasyonda gözaltına alınan bir bebek 4 25 Ağustos 2018 tarihinde Edirne’deki Hamza- kişi (Mülkiye Yetkin, Yahya Yetkin, R.T. (2, e) ve beyi Sınır Kapısı’nda Yılmaz A. isimli bir kişinin Abdullah Daşlık) Hazro Jandarma Karakolu’ndaki gözaltına alındığı öğrenildi. Fransa’nın Marsilya ifade işlemlerinin ardından 5 Eylül 2018 tarihinde kentinde bulunan Demokratik Toplum Merke- serbest bırakıldı. zi’nin yöneticisi olduğu iddia edilen Yılmaz A.’nın 26 Ağustos 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme 7 Eylül 2018 tarihinde Mersin’in Akdeniz ilçesinde tarafından tutuklandığı öğrenildi. Basında yer alan yapılan ev baskınlarında en az 5 kişinin gözaltına haberlerde, Yılmaz A.’nın Türkiye’ye 18 Temmuz alındığı öğrenildi. Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen 2018 tarihinde babasının taziyesi için geldiği belir- 5 kişinin Mersin Emniyet Müdürlüğü’ne götürül- tilmektedir. düğü bildirildi. Ceylan Matbaası çalışanı Tuncay Mat’ın 30 Ağustos 9 ve 10 Eylül 2018 tarihlerinde Şırnak’ın Merkez, 2018 tarihinde İstanbul’daki evine yapılan baskın Cizre ve Silopi ilçelerinde gözaltına alınan 35 sonrasında fiziksel şiddet kullanılarak gözal- kişiden 17’si 11 Eylül 2018 tarihinde sevk edil- tına alındığı bildirildi. 30 Ağustos 2018 tarihinde dikleri mahkeme tarafından yurtdışı yasağı ve mahkemeye sevk edilen Tuncay Mat, adli kontrol adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 18 kişi ise şartıyla serbest bırakıldı. 13 Eylül 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından yurtdışı yasağı ve adli kontrol şartıyla 30 Ağustos 2018 tarihinde Ağrı’nın Diyadin ilçe- serbest bırakıldı. Gözaltına alınanlardan serbest sinde yapılan ev baskınlarında 30 kişinin gözaltına bırakılan Esmer Çıkmaz, İdil ve Cizre’deki sokağa alındığı öğrenildi. Basında yer alan haberlerde, 30 çıkma yasakları sırasında 1 oğlunu ve 1 kızını kişinin 12 Nisan 2015 tarihinde bölgedeki askeri kaybetmişti. Yaşananlarla ilgili olarak Avrupa operasyonların durdurulması için yapılan canlı İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuru yapan Esmer kalkan eylemine katıldıkları gerekçesiyle gözaltına Çıkmaz’ın, başvurunun Kasım ayı içinde görülecek alındıkları belirtildi. Gözaltına alınlardan isimleri duruşmasına mahkemenin hakkında koyduğu öğrenilenler: Sabri Kaya, Yılmaz Alpaslan, Mehmet yurtdışı yasağı nedeniyle katılamayacağı öğrenildi. Bakır, Servet Mert, Sebih Sarı, Sezer Tanrıverdi, Mahmut İlboğa, Umut Samancı, Musa Budak, 11 Eylül 2018 tarihinde Ankara ve Hatay’da yapılan Hakan Çelik, Sancar Budak, Deniz İdaci, Metin ev baskınlarında Toplumsal Özgürlük Parti Giri- Hekimoğlu ve Faruk Yıldız. şimi (TÖPG) üyesi 2 kişi ile Avusturya vatandaşı gazeteci Max Zirngast gözaltına alındı. Gözaltına 31 Ağustos 2018 tarihinde İstanbul’da yapılan ev alınan 3 kişi 21 Eylül 2018 tarihinde sevk edildik- baskınlarında Sosyalist Meclisler Federasyonu leri mahkeme tarafından tutuklandı. (SMF) üyesi 8 kişi gözaltına alındı. 11 Eylül 2018 tarihinde Şırnak’ın Silopi ilçesinde Muğla’nın Fethiye ilçesinde gözaltına alınan KHK ‘örgüt propagandası yaptığı’ iddiasıyla gözaltına ile kapatılan Özgür Kadın Kongresi (KJA) aktivisti alınan Murat Efelti isimli 1 kişi, 12 Eylül 2018 tari- Şahcan Tüner, 31 Ağustos 2018 tarihinde sevk edil- hinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- diği mahkeme tarafından tutuklandı. Basında yer landı. alan haberlerden Şahcan Tüner’in kanser hastası olduğu öğrenildi. 16 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, İran devleti tarafından 8 Eylül 2018 tari- 3 Eylül 2018 tarihinde sürdürülmekte olan operas- hinde idam edilen Ramin Hüseyin Penahi, Zanyar yonlar kapsamında güvenlik güçleri tarafından Muradi ve Lukman Muradi’nin fotoğraflarının ablukaya alınan Diyarbakır Hazro ilçesine bağlı asıldığı Diyarbakır’daki Komün Kafe Neolitik’in Çiftlibahçe köyünde yapılan ev baskınlarında 1’i sahibi Yaşar Kazıcı’nın ihbar olduğu gerekçesiyle bebek 4 kişinin (Yahya Tekin, Mülkiye Tekin, R. T. kafeye gelen polisler tarafından ifadesinin alınmak (2, e) ve Abdullah Daşlık) gözaltına alındığı öğre- üzere Şehitlik Karakolu’na götürüldüğü öğrenildi. nildi. Gözaltına alınanlara ilişkin olarak yakınla- Yaşar Kazıcı’ya ait kafenin daha sonra belediyeye rına bilgi verilmediği bildirildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 153 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 bağlı zabıta ekipleri tarafından ruhsatı olmadığı Nöbetçi Sulh Ceza Hakimliği tarafından tutuklan- gerekçesiyle mühürlendiği bildirildi. Mühürleme dığı öğrenildi. Tutuklama gerekçesi ise öğrenile- işleminden sonra Yaşar Kazıcı’nın bir kez daha medi. gözaltına alındığı ve aynı gün içinde serbest bıra- 25 kişi hakkında İstanbul 28. Ağır Ceza Mahke- kıldığı öğrenildi. mesi’nde açılan davanın 5 Ekim 2018 tarihinde 15 Eylül 2018 tarihinde PKK’ye yönelik bir soruş- görülen duruşmasında avukatlar Nadide Özdemir turma kapsamında İstanbul’da yapılan ev baskınla- ve Ömer Kavili gözaltına alındı. Basında yer alan rında 16 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. haberlerde, Silivri Cezaevi kampüsündeki salonda 4 Ekim 2018 tarihinde başlayan duruşma sıra- 26 Eylül 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Bağlar ilçe- sında mahkeme başkanı ile avukat Ömer Kavili sinde yapılan ev baskınlarında 4 kişinin gözal- arasında yaşanan tartışmanın ardından mahkeme tına alındığı öğrenildi. Gözaltı gerekçesi öğreni- başkanının Ömer Kavili’nin salondan çıkarılması lemezken, aynı soruşturma kapsamında şu anda yönünde karar verdiği, Ömer Kavili’nin bu karara geçirdiği trafik kazası nedeniyle hastanede tedavi tepki göstermesi üzerine güvenlik güçleri tara- gören Latif Taş ve ona refakat eden Koçer Taş fından zorla duruşma salonundan çıkarıldığı belir- hakkında da yakalama kararı olduğu ve bu kişi- tildi. Bu sırada yaşananları telefonla görüntüleyen lerin Latif Taş taburcu edildikten sonra gözaltına avukat Nadide Özdemir ile Ömer Kavili hakkında alınacağı bildirildi. Gözaltına alınanların isimleri: mahkeme başkanının suç duyurusunda bulunması Mehmet Can ve Seyfettin Çeliktemel, Selahattin üzerine, avukatlar 5 Ekim 2018 tarihinde jandarma Şener ve Melahat Danış. tarafından gözaltına alınarak Silivri Merkez 26 Eylül 2018 tarihinde İzmir’in Menemen ilçesinde Jandarma İlçe Karakolu’na götürüldüler. Aynı gün yapılan ev baskınlarında aralarında bir çocuğun da içinde serbest bırakılan avukatlardan Ömer Kavili, olduğu 7 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanların 6 Ekim 2018 tarihinde sabah saatlerinde Silivri isimleri: Abdullah Yolcu, Doğancan Üste, İsmail Sulh Ceza Hakimliği tarafından verilen karar Aydemir, Abdullah Açık, Umutcan Söylemez, U. S doğrultusunda tutuklandı. Mahkemenin tutuk- (17) ve soyadı öğrenilemeyen Baran isimli bir kişi. lama kararının gerekçesi olarak “Ömer Kavili’nin 27 Eylül 2018 tarihinde Şırnak’ın Beytüşşebap ilçe- eyleminin amacının kutsal savunma hakkı olma- sinde yapılan ev baskınlarında 13 kişi gözaltına dığı, aksine ters psikoloji ile müvekkilini ve kendi- alındı. 13 kişiden 4’ü 29 Eylül 2018 tarihinde sevk sini mağdur göstererek dosyada haklı çıkmaya edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüte yardım çalıştığı, şüphelinin eyleminin müdafisi olduğu etme’ iddiasıyla tutuklandı. 9 kişinin ise serbest davayı sulandırmaya çalıştığı, şüphelinin tüm bu bırakıldığı öğrenildi. eylemleri birlikte değerlendirildiğinde amacının halkın gözünde yargının ve mahkemelerin itibar- “Yürüyüş” (Meş) filmi ile 48. Antalya Altın sızlaştırılmak olduğu, adalete olan güveni sarsmayı Portakal Film Festivali’nde “En İyi Sanat Yönet- amaçladığı, şüphelinin eylemlerinin haber niteliği meni” ödülünü alan yönetmen Gıyasettin Şehir, taşıyarak toplumda infiale sebep olduğu” nu belirt- 26 Eylül 2018 tarihinde Diyarbakır’da gözaltına tiği öğrenildi. Ömer Kavili aynı gün içinde yapılan alındı. 29 Eylül 2018 tarihinde mahkemeye sevk itiraz üzerine serbest bırakıldı. edilen Gıyasettin Şehir, ‘örgüt üyesi olma’ iddia- sıyla tutuklandı. 5 Ekim 2018 tarihinde İzmir’in Menemen ilçesinde yapılan ev baskınlarında 11 kişinin gözaltına alın- 2 Ekim 2018 tarihinde Mersin’de ‘örgüt üyeliği’ dığı öğrenildi. Gözaltına alınanların isimleri: Halil gerekçesi ile gözaltına alınan Belçika vatandaşı Güçlü, Fırat Saatçi, Okan Altun, İbrahim Dağ, Zerif Y. adlı 1 kişinin çıkarıldığı mahkeme tara- Serdar Dağ, Yusuf Çıl, Erhan Kılıç, Baran Kalkan, fından 5 Ekim 2018 tarihinde tutuklandığı öğre- Hakan Çakal, Yiğit Öste, Ahmet Eroğlu. nildi. 5 Ekim 2018 tarihinde Urfa’nın Viranşehir ilçe- 5 Ekim 2018 tarihinde Silivri Cezaevi’ne görüş için sinde gözaltına alınan Şemsa Dağdelen Erdemci, gittiği sırada İstanbul’un Başakşehir ilçesinde aracı 9 Ekim 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tara- durdurularak gözaltına alınan Özgür Genç Kadın fından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. (ÖGK) üyesi Aylin Yıldız’ın aynı gün çıkarıldığı

154 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

6 Ekim 2018 tarihinde Ankara’da yapılan ev 11 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- baskınlarında Aslı Bayramoğlu ve Heval Elçi, lerden, İstanbul’un Sultangazi ilçesinde bulunan Ahmet Aday, Nurettin Polat isimli 4 kişinin gözal- Hasan Ferit Gedik Uyuşturucu ile Savaş ve tına alındığı öğrenildi. Ayrıca, Gezi eylemleri sıra- Kurtuluş Merkezi’nin polisler tarafından basıldığı sında polis tarafından vurularak öldürülen Ethem ve 7 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlardan 5’i Sarısülük’ün ailesinin evine de baskın düzenlendiği 12 Ekim 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme öğrenildi. 4 kişi 9 Ekim 2018 tarihinde çıkarıldık- tarafından tutuklandı. 2 kişi ise serbest bırakıldı. ları mahkeme tarafından serbest bırakıldılar. Tutuklananların isimleri: Yalçın Canpolat, Berdan Askeri operasyon ve sokağa çıkma yasağının Ulaş Dilsiz, Gülbey Dilsiz, Özgün Yiğit Taş ve sürdüğü Diyarbakır’ın Lice ilçesindeki Birlik Mehmet Manas Doğanay. mahallesinde Mehmet Ali Oyunlu (82) ve Mehmet 10 Ekim 2018 tarihinde Malatya’da gözaltına alınan Oyunlu (45) adlı 2 kişinin 8 Ekim 2018 tarihinde İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencisi Cihan askerler tarafından gözaltına alındığı öğrenildi. B., 13 Ekim 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme Söz konusu 2 kişinin gözaltına alınma gerekçeleri tarafından tutuklandı. ve nereye götürüldükleri bilinmiyor. 4 Ekim 2018 tarihinde Batman’ın Gercüş ilçesi 9 Ekim 2018 ve takip eden günlerde tarihinde kırsal alanında gerçekleştirilen ve 8 askerin öldüğü Van’ın merkez, Çaldıran, Başkale ve Saray ilçe- bombalı saldırı sonrasında gözaltına alınan 13 lerinde yapılan ev baskınlarında 40 kişi gözaltına kişiden 12’si 16 Ekim 2018 tarihinde savcılıktaki alındı. Aralarında 3 muhtarın da olduğu 15’i 13 ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı. Emin Ekim 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme Kaya isimli 1 kişi ise sosyal medya paylaşımları tarafından tutuklandı. 25 kişi ise adli kontrol gerekçe gösterilerek tutuklandı. şartıyla serbest bırakıldı. 17 Ekim 2018 tarihinde Şırnak’ta yapılan ev 10 Ekim 2018 ve takip eden günlerde İzmir’de, baskınlarında Cindi Özdemir isimli 1 kişi gözal- İstanbul’da, Kocaeli’nde, Bursa’da yapılan ev tına alındı. Özdemir’in gözaltına alınma gerekçesi baskınlarında 14 kişi gözaltına alındı. Gözaltı öğrenilemedi. gerekçesinin, Türkiye Komünist İşçi Partisi (TKİP) kurucularından Teslim Demir için 7 Ekim 17 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- 2018 tarihinde İzmir’in Buca ilçesinde düzenlenen lerden, İstanbul’un Kadıköy ilçesindeki Söğütlü- cenaze töreninde ‘örgütü propagandası yapmak’ çeşme semtinde yapılan GBT uygulaması sırasında, olduğu öğrenildi. Gözaltına alınanların İzmir ‘örgüt propagandası’ yaptığı gerekçesiyle hakkında Emniyet Müdürlüğü Terörle Mücadele Şubesi’ne arama kararı olduğu belirtilerek gözaltına alınan götürüldükleri bildirildi. Gözaltına alına 14 kişi, Vardiya müzik grubu üyesi Ülker Sarı’nın 16 Ekim 12 Ekim 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tarafından adli kontrol ve yurtdışı yasağı şartıyla tutuklandığı öğrenildi. serbest bırakıldı. Aynı cenaze töreni ile ilgili olarak 17 Ekim 2018 tarihinde Adana’nın Seyhan ilçe- 19 Ekim 2018 tarihinde İzmir’in Buca ilçesinde sinde yapılan ev baskınlarında Faysal Bahadır bir cenaze töreninden dönen 3 kişi daha gözal- isimli 1 kişi gözaltına alındı. Bahadır’ın gözaltına tına alındı. 3 kişi, 22 Ekim 2018 tarihinde 1’i adli alınma gerekçesi öğrenilemedi. kontrol 2’si yurtdışı yasağı şartıyla olmak üzere serbest bırakıldı. 18 Ekim 2018 tarihinde Van’ın Özalp ve İpekyolu ilçelerinde yapılan ev baskınlarında 8 kişi gözaltına 10 Ekim 2018 tarihinde, Şırnak’ın merkez ilçesine alındı. Gözaltıların gerekçesi öğrenilemedi. Gözal- bağlı Kumçatı beldesinde yapılan ev baskınında tına alınanlar: Ramazan Çalışkan, Mirhaç Akil, Mahmut Metin isimli 1 kişinin gözaltına alındığı Nezir Önen, Hacı Koç, Abdi Giyci, Alaattin Giyci öğrenildi. ve Şahin Giyci ve ismi öğrenilemeyen 1 kişi. 11 Ekim 2018 tarihinde, ÖHP üyesi avukatlar 17 Ekim 2018 tarihinde Türkiye’den Avustural- Bünyamin Şeker ve Bahar Oktay’ın Diyarbakır’da ya’ya gitmek üzere geldikleri Gaziantep Havalima- gözaltına alındıkları öğrenildi. Şeker ile Oktay’ın nı’nda gözaltına alınan 3 kişi (C. K., Y. K. ve İ. K.) Diyarbakır Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldükleri 20 Ekim 2018 tarihinde mahkemeye sevk edildi. Y. bildirildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 155 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

K. savcılık ifadesinin ardından, C. K. ve İ. K. ise adli 20 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- kontrol şartıyla serbest bırakıldı. lerden, Adana’da yapılan bir ev baskınında Huri Haksever isimli bir kadının 6 aylık bebeği ile Urfa merkezli bir soruşturma kapsamında 28 Ekim birlikte gözaltına alındığı öğrenildi. Huri Haksever 2018 tarihinde gözaltına alınan 10 kişiden 5’i 2 ve bebeğinin soruşturmanın yürütüldüğü Diyar- Kasım 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme bakır’a götürüldüğü bildirildi. Diyarbakır’a götü- tarafından ‘örgüt üyesi olma’ ve ‘örgüte yardım rülen Huri Haksever isimli bir kadın, 21 Kasım ve yataklık etme’ iddialarıyla tutuklandı. 5 kişi ise 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından serbest bırakıldı. Tutuklananlardan isimleri öğre- adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. nilenler: Selim Çınar ile Emin Toprak. 20 Kasım 2018 tarihinde Adana’da yapılan bir ev 29 Ekim 2018 tarihinde Şırnak’ta yapılan ev baskınında altı aylık bebeği ile beraber gözaltına baskınlarında 23 kişi gözaltına alındı. Aynı soruş- alınan ve daha sonra soruşturmanın yürütüldüğü turma kapsamında 5 kişi hakkında daha yakalama kararı çıkarıldığı öğrenildi. 23 kişinin sosyal medya 23 Kasım 2018 tarihinde Adana’nın Seyhan, paylaşımları ve bazı etkinliklere katılmaları gerek- Yüreğir ve Ceyhan ilçelerinde yapılan ev baskın- çesiyle gözaltına alındıkları bildirildi. larında 19 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınan- lardan 5’inin 24 Kasım 2018 tarihinde polisteki 2 Kasım 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Dicle ilçesine ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldığı, 14 bağlı Bahçe köyünde yapılan ev baskınında Agit kişi ile ilgili olarak ise ek gözaltı süresi alındığı Tekin ve Mücahit Tekin gözaltına alındı. 2 kişinin öğrenildi. 14 kişiden 4’ünün 29 Kasım 201 tari- gözaltına alınma gerekçesi öğrenilemedi. hinde ‘sosyal medya paylaşımlarında örgüt propa- 2 Kasım 2018 tarihinde İstanbul’da gözaltına gandası yapmak’ iddiasıyla mahkeme tarafından alınan 6 kişiden 3’ü 6 Kasım 2018 tarihinde sevk tutuklandıkları öğrenildi. 10 kişi ise adli kontrol edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olduk- şartıyla serbest bırakıldı. ları’ iddiasıyla tutuklandı. 2’si adli kontrol şartıyla KHK ile kapatılan Mezopotamya Kültür Merke- olmak üzere 3 kişi ise serbest bırakıldı. zi’nde çalışan sanatçıların da aralarında olduğu 13 Kasım 2018 tarihinde Ağrı’nın Tutak ilçesinde 8 kişi (İmran Akın, İlyas Arzu, Mecit Özlü, Jiyan düzenlenen ev baskınlarında 15 kişi gözaltına Savcı, Mizgin Akın, D. Ö., G. H. Ö. ve D. S.) 22 alındı. Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen 15 kişinin Kasım 2018 tarihinde Adana’da evlerine yapılan isimleri: Eshat Acar, Siyabent Efe, Mehmet Duru, baskınla gözaltına alındı. Gözaltı gerekçesinin Selahattin Turgut, Mehmet Duran, Aslan Özalp, polise yapılan “eve çantalı biri girdi” şeklindeki Nuri Kılıç, Kadir Keskin, Nesim ve Ercan Özer, bir ihbar olduğu öğrenildi. Baskın sırasında İmran Sezai Kotan, Fesih Yalçın, Abdullah Bozkurt, Erol Akın’ın polisin fiziksel şiddetine maruz kaldığı ve Kandemir, Merali Dinç. kafasına silah dayanıp ölümle tehdit edildiği bildi- rildi. İmran Akın, İlyas Arzu, Mecit Özlü, Jiyan Diyarbakır merkezli bir soruşturma kapsamında Savcı, Mizgin Akın aynı gün içinde polisteki ifade Diyarbakır, Hakkari ve Elazığ’da yapılan operas- işlemlerinin ardından savcılık talimatıyla serbest yonlarda gözaltına alınan ve aralarında 7 muhtarın bırakıldı. da olduğu 74 kişiden 38’i 16 Kasım 2018 tarihinde 22 Kasım 2018 tarihinde Mersin’de gözaltına sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. alınan D. M. Ö, S. Y. Y. ve D. Ö. isimli 3 kişi 24 36 kişinin ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıl- Kasım 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme dığı öğrenildi. tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ iddiasıyla 20 Kasım 2018 tarihinde Urfa’nın Viranşehir ilçe- tutuklandı. sinde yapılan bir kına gecesine baskın yapan polis, 25 Kasım 2018 tarihinde İstanbul’da yapılan ev sarı, kırmızı ve yeşil renkli flamalarla halay çekil- baskınlarında gözaltına alınan Sosyalist Meclisler diği gerekçesiyle kına gecesini düzenleyenlerin de Federasyonu (SMF) üyesi 11 kişiden 6’sı 27 aralarında olduğu 4 kişiyi gözaltına aldı. Gözal- Kasım 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tına alınan 4 kişi 21 Kasım 2018 tarihinde savcılık tarafından tutuklandı. Tutuklananların isimleri: talimatıyla polisteki ifade işlemlerinin ardından Süleyman Şahin, Özlem Halisdemir, İsa Yalçın, serbest bırakıldı. Canan Kaplan, Uğur Ayata ve Meriç Yapışkan.

156 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

26 Kasım 2018 tarihinde Urfa’da yapılan ev baskın- 29 Kasım 2018 tarihinde Erzurum’un Karayazı larında gözaltına alınan 28 kişiden 1 kişi (Halit ilçesine bağlı Geventepe mahallesinde yapılan ev Durdu) 3 Aralık 2018 tarihinde sosyal medya payla- baskınında Aydemir Oran isimli 1 kişinin hakkında şımlarında ‘örgüt propagandası’ yapmak iddiasıyla yakalama kararı olduğu gerekçesiyle gözaltına alın- mahkeme tarafından tutuklandı. 5 kişi (Müslüm dığı öğrenildi. Acar, Nimet Acar, Dilber İzol, Ramazan Kızoğlu ve Urfa’nın Birecik ilçesine bağlı Ziyaret mahallesinde Vahit Akgün) adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. yapılan ev baskınlarında mahalle muhtarı Hışman Aynı soruşturma kapsamında gözaltına alınan Kılıç’ın da aralarında olduğu 7 kişinin jandarma 22 kişi 28 ve 29 Kasım 2018 tarihlerinde, 8’i adli tarafından gözaltına alındığı öğrenildi. Birecik kontrol şartıyla olmak üzere serbest bırakılmıştı. Jandarma Karakolu’na götürülen 7 kişinin gözaltı 27 Kasım 2018 tarihinde Antep’te gözaltına alınan gerekçesi öğrenilemedi. Gözaltına alınan kişi- 9 kişiden 8’i ‘örgüt propagandası yapmak’ iddia- lerden isimleri öğrenilenler: Hışman Kılıç, Sadun sıyla 29 Kasım 2018 tarihinde mahkeme tarafından Kılıç, Salih Karayılan ve Sabahattin Karayılan. tutuklandı. 1 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Tutuklananların isimleri öğrenilemedi. 26 Kasım 2018 tarihinde Mersin’in Tarsus ilçe- sinde gözaltına alınan 14 kişiden 8’i, 2014 yılında 27 Kasım 2018 tarihinde Şırnak merkez ve ilçele- Kobanê için yapılan eylemlere katıldıkları gerekçe- rinde yapılan ev baskınlarında kent merkezinde 8, siyle, ‘örgüt propagandası yapmak’ ve ‘örgüt üyesi’ Cizre’de 18, Silopi’de 14, İdil’de 9 ve Uludere’de 1 olmak iddiasıyla tutuklandı. Tutuklananların isim- kişi olmak üzere toplam 50 kişi ’örgüt üyesi olma’ leri: Hamdin Akbay, Cahit Aslan, İsmail Çitçi, ve ‘örgüt propagandası yapma’ iddialarıyla gözal- Muhamed Tulin, Yılmaz Baran, Cihan Baran, tına alındı. Gözaltına alınanların isimleri öğre- Ahmet Ayhan ve Fazıl Sancu. nilemedi. 50 kişiden 30’unun ifade işlemlerinin ardından 29 Kasım 2018 tarihinde serbest bırakıl- 5 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- dıkları öğrenildi. lerden, 21 Kasım 2018 tarihinde Van’ın Erciş ilçe- sine bağlı Mezra mahallesinde yapılan ev baskı- 26 Kasım 2018 tarihinde Mardin’in Merkez, nında gözaltına alınan Cemal Yıldız’ın (68) Erciş Nusaybin, Ömerli, Dargeçit ve Midyat ilçele- Sulh Ceza Hakimliği tarafından tutuklandığı öğre- rinde yapılan ev baskınlarında gözaltına alınan nildi. Cemal Yıldız’ın, 21 Haziran 2014 tarihinde 36 kişiden 13’ünün 29 Kasım 2018 tarihinde ifade Ceylanpınar’da yaşamını yitiren HPG’li Harun işlemlerinin ardından serbest bırakıldığı öğrenildi. Yıldız’ın mezar taşına “örgüt propagandasına 7 kişinin 30 Kasım 2018 tarihinde, sosyal medya elverişli biçim ve amblemler yaptığı” gerekçesiyle paylaşımları ve “şal u şepîk” olarak adlandırılan tutuklandığı öğrenildi. 21 Kasım 2018 tarihinde yöresel kıyafetli fotoğrafları gerekçesiyle tutuk- köyün mezarlığına yapılan baskında da söz konusu landıkları öğrenildi. 16 kişinin ise 30 Kasım 2018 mezar taşının söküldüğü ve mezar taşına el konul- tarihinde serbest bırakıldıkları öğrenildi. Tutukla- duğu bildirildi. nanların isimleri: Fikret Alan, Müslüm Ağarman, Ali Akyüz, Şükrü Çetin, Mehmet Emin Duman ve Mezopotamya Kültür Merkezi’nin 27’nci kuruluş Sahip Baran Sosyal. yıldönümü etkinliği için Türkiye’ye gelen İranlı sanatçı Yelda Abbasi, 6 Aralık 2018 tarihinde 26 Kasım 2018 tarihinde Urfa’da yapılan ev baskın- İstanbul Atatürk Havalimanı’nda gözaltına alındı. larında gözaltına alınan 28 kişiden 12’sinin polis- teki ifade işlemlerinin ardından 28 Kasım 2018 Gözaltı gerekçesi öğrenilemedi. tarihinde serbest bırakıldıkları öğrenildi. Serbest 6 Aralık 2018 tarihinde Ağrı’nın Eleşkirt ve bırakılanların isimleri öğrenilemedi. Mahkemeye Taşlıçay ilçelerinde yapılan ev baskınlarında 14 kişi sevk edilen 16 kişiden 8’inin 29 Kasım 2018 tari- ‘örgüt propagandası yapmak’ ve ‘örgüte yardım ve hinde adli kontrol şartıyla serbest bırakıldıkları, 8 yataklıkta bulunmak’ iddialarıyla gözaltına alındı. kişi için ise gözaltı süresinin uzatıldığı bildirildi. Gözaltına alınanların isimleri öğrenilemedi. Adli kontrol şartıyla serbest bırakılan kişilerin Halkın Hukuk Bürosu, 6 Aralık 2018 tarihinde isimleri: Abdullah Güven, Cihad Erdem, Ferhat İstanbul’un Sarıyer ilçesindeki Küçük Armutlu Önus, İbrahim Halil Ülük, İshak Gündüz, Mehmet mahallesinde gözaltına alınan Rezzan Şengül isimli Tamamboğa, Muharrem Erbek ve Salih Erbekler.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 157 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 müvekkillerinin 7 Aralık 2018 tarihinde tutuklan- 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- dığını duyurdu. fından ‘örgüt propagandası yaptıkları’ iddiasıyla tutuklandı. 13 kişinin ise serbest bırakıldığı öğre- Ankara Yüksel Caddesi’nde yapılan “İşimi Geri nildi. 16 öğrenci, Diyarbakır’ın Sur ilçesinde ilan İstiyorum” eylemine katılanlara yönelik bir soruş- edilen sokağa çıkma yasağını protesto etmek turma kapsamında 10 Aralık 2018 tarihinde Anka- amacıyla 14 Aralık 2015 tarihinde düzenlenen bir ra’da yapılan ev baskınlarında 15 kişi ‘örgüt üyesi yürüyüşte öldürülen, Munzur Üniversitesi öğren- olma’ iddiasıyla gözaltına alındı. Gözaltına alınan cisi Şerdil Cengiz anısına düzenledikleri anma 15 kişiden 2’si (Sibel Balaç ve Ertuğrul Çağan) 17 etkinliğine katıldıkları için gözaltına alınmıştı. Aralık 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 13 kişi (Acun Karadağ, 21 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, Mehmet Dersulu, lerden, İstanbul 3. havalimanı inşaatında çalışan Alev Şahin, Mahmut Konuk, İlker Işık, Özge 3 işçinin Kürtçe müzik dinledikleri gerekçesiyle Çırpan, Deniz Aydın, Simge Aksan, Murat Çeşme, gözaltına alındığı ve sevk edildikleri mahkeme Burak Aydemir, Selvi Polat) ise adli kontrol şartıyla tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı serbest bırakıldı. öğrenildi. Gözaltına alınan işçilerin isimleri: Uğur Çıtanak, Musa Çelik ve soyadı öğrenilemeyen 18 Aralık 2018 tarihinde Tunceli’de gözaltına Mahsum isimli bir kişi. alınan 16 üniversite öğrencisinden 3’ü 22 Aralık

158 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

4.2. 24 HAZIRAN 2018 CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇIMLERI ÖNCESINDE, SIRASINDA VE SONRASINDA YAŞANAN HAK İHLALLERI3

Gözaltına Adli Kontrol Şartıyla Düzenlenen Ölen Tutuklanan Yaralanan Müdahale Alınan Serbest Bırakılan Saldırı Kişi Kişi Sayısı Kişi Sayısı Sayısı Kişi Sayısı Kişi Sayısı Sayısı Sayısı Seçim 295 11 11 50 60 4 5 Öncesinde Seçim 36 1 16 9 2 9 Sırasında Seçim 11 5 1 1 Sonrasında Toplam 342 17 11 67 70 6 14

Seçime ilişkin Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) tarafından hazırlanan raporda3 da belirtildiği gibi 24 Haziran seçimleri başta örgütleme özgürlüğünü, düşünce ve ifade özgürlüğünü ve toplanma özgürlüğü olmak üzere temel hak ve özgürlükleri kısıtlayan Olağanüstü Hal koşullarında gerçekleştirilmiştir. Kampanya sürecinde yaşanan en acı olay 14 Haziran 2018 tarihinde Urfa’nın Suruç ilçesinde yaşanmıştır. 14 Haziran 2018 tarihinde Urfa’nın Suruç ilçesinde AKP milletvekili adayı İbrahim Halil Yıldız ve beraberindekilerin, esnaf ziyareti sırasında girdikleri Esvet Şenyaşar’a ait dükkanda bir tartışma yaşandığı ve tartışmanın daha sonra silahlı çatışmaya dönüştüğü iddia edildi. Çatışma sonunda İbrahim Halil Yıldız’ın abisi Mehmet Yıldız yaşamını yitirdi ve aralarında Esvet Şenyaşar’ın yakınlarının da olduğu 9 kişi yaralandı. Esvet Şenyaşar’ın oğulları Celal Şenyaşar ile Adil Şenyaşar’ın yaralı olarak kaldırıldıkları hastanede bir kez daha saldırıya uğramak suretiyle öldüklerine dair çok ciddi iddialar bulunmaktadır. Olaylarda yaralanan ve daha sonra yaşamını yitiren Adil Şenyaşar ve Cemal Şenyaşar’ın babası Esvet Şenyaşar, oğullarının durumunu öğrenmek için gittiği Suruç Devlet Hastanesi’nde AKP milletvekili adayı İbrahim Halil Yıldız’ın yakınları olduğu iddia edilen bir grubun saldırısına uğradı. Esvet Şenyaşar’ın da bu saldırı sonucunda yaşamını yitirmesi üzerine olaylar sırasında yaşamını yitirenlerin sayısı 4 oldu. İçişleri Bakanlığı 24 Haziran 2018 tarihinde yaptığı açıklamayla Cumhurbaşkanı ve 27. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri sırasında oy verme işlemine ilişkin ülke genelinde 362 olay meydana geldiğini duyurdu. Bakanlık açıklamasında ayrıca 12’si yabancı uyruklu olmak üzere 29 kişi hakkında yasal işlem yapıldığı belirtildi. 24 Haziran seçimleri öncesinde gözaltına alınan 295 kişiden en az 2’sinin çocuk olduğu tespit edildi. 24 Haziran seçimleri sırasında gözlem yapmak üzere Türkiye’ye gelen yabancı heyetlerde yer alan 3’ü Almanya, 3’ü Fransa ve 1’i İtalya vatandaşı olmak üzere 7 kişi gözaltına alındı. Ayrıca Danimarka vatandaşı 3 kişi köy korucularının saldırısına maruz kaldı. Seçim kampanyası ve seçim sırasında meydana gelen hak ihlallerine ilişkin tespitlerimiz aşağıda yer almaktadır.

3 https://www.osce.org/odihr/elections/turkey/397046?download=true

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 159 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

26 Nisan 2018 tarihinde İstanbul’un Sancaktepe Bağcılar İlçe Başkanı’nın da olduğu İYİ Parti üyele- ilçesinde CHP tarafından Samandıra Meydanı’nda rine yönelik düzenlenen silahlı ve bıçaklı saldırıya kurulan seçim çadırının Sancaktepe Belediye ilişkin olarak gözaltına alınan 8 kişiden 2’si 8 Mayıs Başkanı’nın talimatıyla belediye zabıtaları tara- 2018 tarihinde çıkarıldıkları mahkeme tarafından fından söküldü. tutuklandı. 6 kişi ise emniyetteki sorgularının ardından serbest bırakıldı. 26 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden İstanbul’daki Mümtaz Turhan Sosyal 8 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- Bilimler Lisesi’nde yapılacak olan ve Saadet Partisi lerden, İyi Parti Kurucular Kurulu üyesi Mehmet Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu’nun katıla- Aslan’ın Beykoz’daki evinin de 6 Mayıs 2018 tari- cağı “Üniversiteliler Soruyor Bilge Başkan Cevap- hinde kurşunlandığı öğrenildi. Saldırı sırasında lıyor” programının gerekçe gösterilmeksizin iptal evde bulunmayan Mehmet Aslan’ın ifade için edildiği öğrenildi. emniyete çağrıldığı bildirildi. Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK), 24 Haziran 9 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul’un Avcılar ilçe- seçimlerine ilişkin getirdiği seçim yasaklarından sinde Emek ve Demokrasi Platformu tarafından Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın muaf tutul- düzenlenmek istenen “Tamam” yürüyüşüne polis duğu öğrenildi. YSK tarafından getirilen seçim izin vermedi. Bunun üzerine grup, Deprem Anıtı yasaklarının arasında başbakan, bakanlar, milletve- önünde oturma eylemine başladı. Müdahale eden killeri ve milletvekili adaylarının seçim propagan- polisin 8 kişiyi gözaltına alarak Avcılar Merkez dası ile ilgili yapacakları gezilerde makam araçla- Karakolu’na götürdüğü öğrenildi. rının, resmi araçların, uçakların kullanılmamasını, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Tayyip karşılama töreni yapılmamasını kapsamaktadır. Erdoğan’ın parti grup toplantısında söylediği 2 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- “Milletim getirdi. Onlar ‘Tamam’ derse, kenara lerden HDP Eş Genel Başkanı Sezai Temelli’nin çekiliriz” sözlerinin ardından başta sosyal medya Mardin’in Nusaybin ilçesinde yaptığı esnaf ziyaret olmak üzere “TAMAM” diyenler tarafından sırasında yasadışı slogan attığı iddiasıyla gözaltına yüzbinlerce paylaşım yapılmıştı. alınan Ramazan Muğdat isimli bir kişinin çıkar- 13 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- tıldığı mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla lerden 24 Haziran Cumhurbaşkanı ve Milletvekili serbest bırakıldığı öğrenildi. Genel Seçimleri ile ilgili olarak 17 Nisan 2018 tarihi 3 Mayıs 2018 tarihinde Saadet Partisi’nin Cumhur- ile 6 Mayıs 2018 tarihi arasında Devlet kurumu başkanlığı seçimindeki adayı olan Temel Kara- olan TRT’de yapılan radyo ve televizyon haber- mollaoğlu için Ankara Kızılay’da kurulan imza lerinde AKP-MHP ittifakına 37 saat 40 dakika 2 kampanyası standına AKP’li oluğu ileri sürülen bir saniye; CHP’ye 3 saat 4 dakika 28 saniye yer veril- grup tarafından bir saldırı düzenlendi. Saldırıda diği; HDP ve Saadet Partisi’ne ise hiç yer verilme- yaralanan olmazken, imza standının zarar gördüğü diği öğrenildi. bildirildi. Saadet Partisi üyelerinin saldırı ile ilgili 14 Mayıs 2018 tarihinde Ankara’nın Beypazarı ilçe- gözaltına alınanlardan şikayetçi olduğu öğrenildi. sinde bulunan AKP Seçim Koordinasyon Merke- 5 Mayıs 2018 tarihinde HDP Eş Genel Başkanı zi’ne kimliği belirsiz kişi ya da kişiler tarafından Sezai Temelli’nin pasaportuna Brüksel’e gitmek silahlı bir saldırı yapıldığı öğrenildi. Olayda ölen ya üzere geldiği Atatürk Havalimanı’nda polis tara- da yaralanan olmadığı bildirildi. fından el konuldu. 16 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- 6 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul’un Bağcılar ilçe- lerden Aydın’ın Nazilli ilçesinde HDP düzenlemek sinde seçim çalışması yürüten ve aralarında istediği etkinlikler için anlaştığı işletme sahip- Bağcılar İlçe Başkanı’nın da olduğu İyi Parti üyele- lerinin tehdit edildiği iddia edildi. Söz konusu rine yönelik düzenlenen silahlı ve bıçaklı saldırıda haberlerde, Nazilli ilçesine bağlı Dallıca mahalle- 1’i ağır 5 kişi yaralandı. sinde bulunan belediyeye ait Saray Sosyal Tesis- leri’nin işleten Talat Batur ile Rozi İzel’in, Dallıca 6 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul’un Bağcılar ilçe- Jandarma Karakolu’nda bulunan İsmail adlı bir sinde seçim çalışması yürüten ve aralarında

160 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü astsubay tarafından HDP’nin kahvaltı programı 24 Haziran 2018 tarihinde yapılacak Cumhurbaş- için yer vermeleri sebebiyle tehdit edildikleri bildi- kanlığı seçimlerinde HDP’nin adayı olan Selahattin rildi. Demirtaş ile ilgili olarak avukatları tarafından 15 Mayıs 2018 tarihinde Ankara 19. Ağır Ceza Mahke- 6 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul’un Bağcılar ilçe- mesi’ne yapılan tahliye talebi mahkeme tarafından sinde İYİ Parti’nin seçim standına düzenlenen ve 21 Mayıs 2018 tarihinde reddedildi. 8 kişinin yaralandığı saldırıyla ilgili olarak 8 Mayıs 2018 tarihinde çıkarıldıkları mahkeme tarafından 22 Mayıs 2018 tarihinde Ankara’nın Çankaya ilçe- tutuklanan Şenel Bozkurt ve Ferdi Aydemir adlı sindeki Konur Sokak üzerinde kurulan HDP stan- 2 kişinin itiraz üzerine serbest bırakıldığı öğre- dına ırkçı bir grup tarafından saldırı girişiminde nildi. İtirazı değerlendiren Bakırköy 3. Sulh Ceza bulunuldu. Gerginliğin sona ermesinden sonra Mahkemesi müştekilerin şikayetten vazgeçme stanttakilerin faaliyetlerine devam ettiği bildirildi. dilekçelerine dayanarak, 2 kişinin yurtdışına çıkış 23 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- yasağı ve adli kontrol şartlarıyla serbest bırakılma- lerden 20 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul’un Esen- sına karar verdi. yurt ilçesinde stant açan HDP üyeleri ile AKP 17 Mayıs 2018 tarihinde İzmir’de HDP’ye ait üyeleri arasında çıkan gerginlik sonrasında gözal- reklam afişlerinin kimliği belirsiz kişiler tarafından tına alınan 9 HDP üyesinin adli kontrol şartıyla tahrip edildiği öğrenildi. serbest bırakıldığı öğrenildi. Haberde ayrıca gözaltına alınan HDP üyelerinin götürüldükleri 18 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- Esenyurt Bağlarçeşme karakolunda polisin sözlü lerden Tunceli’nin Hozat ilçesinde İlçe Jandarma ve fiziksel şiddetine maruz kaldıkları; karakola Komutanlığı’nın İlçe Seçim Kurulu’na bir yazı gelen avukatların gözaltındakilerle görüşmesinin yazarak sadece 3 köyde sandık kurulmasına izin engellendiği ifade edildi. Gözaltına alınanlardan verileceğini bildirdiği öğrenildi. İdris Dinar, basına yansıyan açıklamasında şunları 18 Mayıs 2018 tarihinde Ankara’nın Çankaya ilçe- belirtti: “Karakolun mutfağında da kamera olma- sindeki Sakarya Caddesi üzerinde kurulan HDP dığı için bizi orada darp ettiler. 9 kişiydik, bir de standına ırkçı bir grup tarafından saldırı düzen- kadın arkadaş vardı. Ana avrat küfür ettiler. ‘Adam lenmek istendi. Yaşanan gerginlikte yaralanan mısınız, Polis gördüğünüz zaman artık esas duruşa olmadığı ve saldırı girişimi sonrasında HDP’lilerin geçeceksiniz, HDP haindir, siz hainlik yapıyor- çalışmalarına devam ettiği bildirildi. sunuz. Sizin evinizde hiç şehit var mı?’ dediler. 19 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- Zaten ellerimiz ters kelepçeli, yüzlerine bakmamızı lerden Hakkari Valiliği ve Hakkari İl Seçim Kuru- istemiyorlardı. Sırayla dövdüler yoruldukça nöbet- lu’nun Hakkari’deki 123 köy ve mahalledeki leşe dövdüler.” sandıkların 31 veya 32 yerde birleştirilmesi için 23 Mayıs 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Bağlar Yüksek Seçim Kurulu’na başvuruda bulunduğu ilçesinde HDP seçim bürosu açılışında 3 kişinin öğrenildi. (Muhammet Olgaç, Nadir Bingöl ve ismi öğrenile- 20 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul Üsküdar Meyda- meyen 1 kişi) polis tarafından fiziksel şiddet kulla- nı’nda İyi Parti seçim standına MHP üyesi olduk- nılarak gözaltına alındığı öğrenildi. ları iddia edilen 20 kişilik bir grup tarafından bir 24 Haziran 2018 tarihinde yapılacak Cumhur- saldırı düzenlendi. Saldırıda 1 İyi Parti üyesinin başkanlığı seçimlerinde HDP’nin adayı olan yaralandığı öğrenildi. Basında yer alan haberlerde, Selahattin Demirtaş ile ilgili olarak avukatları AKP Üsküdar İlçe Başkanı’nın saldırı gerekçesiyle tarafından Ankara 19. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gözaltına alınanların durumunu karakola gelerek yapılan tahliye talebine ilişkin verilen ret kararına sorduğu iddia edilmektedir. karşı bir üst mahkemeye yapılan itiraz da 24 Mayıs 20 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul’un Bakırköy ilçe- 2018 tarihinde reddedildi. sinde kurulan HDP standına 4 kişi saldırdı. Saldı- Mardin’in Kızıltepe ilçesinde açılan HDP kadın rıda yaralanan olmazken, stanttaki görevlilerin 4 seçim bürosuna asılan HDP bayrakları 24 Mayıs kişi hakkında şikayetçi olduğu öğrenildi. 2018 tarihinde polis tarafında “mevzuata aykırı oldukları” gerekçesiyle söküldü.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 161 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

24 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- 26 Mayıs 2018 tarihinde Bu Düzen Değişmeli lerden Aksaray Valiliği tarafından düzenlenen Platformu’nun İzmir 1. Bölge bağımsız milletve- seçim güvenliği toplantısında HDP Aksaray İl kili adayı Deniz Arık Binbay için çalışma yürü- Eş Başkanı’nın partilerine yönelik saldırılarla tenlere yönelik bir saldırı girişiminde bulunuldu. ilgili sözlerine cevaben Aksaray Emniyet Müdür- Yaralanan kimsenin olmadığı saldırı girişiminden lüğü Güvenlik Şube Müdür Yardımcısı’nın “Ben sonra çalışmalara devam edildiği öğrenildi. tarafım. Bu şehirde size bu tabelayı astırmam” 26 Mayıs tarihinde Şırnak’ın Cizre ilçesinde dediği öğrenildi. gerçekleştirilen yürüyüş sonrasında yapılan ev 25 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- baskınlarında 5 kişi gözaltına alındı. lerden Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. 26 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- Alaattin Duran’ın YÖK’ün talimatıyla İstanbul lerden HDP İstanbul 3. Bölge 1. Sıra adayı Turgut Üniversitesi Rektörlüğü tarafından görevden alın- Öker’in adaylığının YSK tarafından memnu hakla- dığı öğrenildi. Alaattin Duran’ın Cumhurbaşkan- rını geri almadığı gerekçesiyle veto edildiği öğre- lığı seçimlerinde CHP’nin adayı olan Muharrem nildi. Bununla beraber, Kahramanmaraş 4. Asliye İnce’nin Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’ne yaptığı Ceza Mahkemesi’nin Öker’in avukatı Hüseyin ziyaret sonrası görevden alındığı bildirildi. Alaattin Anıl Engizek’in başvurusu üzerine “Turgut Öker Duran, basında yer alan açıklamasında kendine hakkında memnu haklarına yönelik bir yasaklama Muharrem İnce’yi kampüse almaması konusunda yoktur” kararı verdiği bildirildi. talimat verildiğini ve bunu yerine getirmediği için görevden alındığını belirtti. 27 Mayıs 2018 tarihinde YSK 19 ilde güvenlik gerekçesiyle sandıkları birleştirme ve taşıma kararı 25 Mayıs 2018 tarihinde Şırnak’ın Silopi ilçesindeki aldı. Birleştirme ve taşıma kararı alınan sandık- HDP seçim bürosu çevresine asılan HDP bayrak- lardaki seçmen sayısının yaklaşık 270 bin olduğu larının ilçede görevli jandarma ekipleri tarafından öğrenildi. söküldüğü öğrenildi. 28 Mayıs 2018 tarihinde Hatay’ın Antakya ilçesine 25 Mayıs 2018 tarihinde HDP’nin Şırnak 1. Sıra bağlı Doğan ve Kisecik köylerinde seçim çalışması adayı Abdullah Güngen’in adaylığının YSK tara- yapan içinde HDP Hatay milletvekili adayı Hülya fından memnu hakların iadesi kararı alınmadığı Kavuk’un da bulunduğu anons aracına ırkçı bir gerekçesiyle veto edildiği öğrenildi. Daha önce de grubun saldırısı sonucu anons aracında maddi HDP Batman 1. Sıra adayı İdris Baluken’in aday- zarar oluştuğu öğrenildi. lığı, hakkında verilmiş cezanın onaylandığı gerek- çesiyle veto edilmişti. 28 Mayıs 2018 tarihinde İzmir’de GBT için durdu- rulan Muzaffer Karakaş (27) isimli kişinin telefo- 25 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- nunda HDP’nin Cumhurbaşkanı adayı Selahattin lerden Bingöl Valiliği’nin güvenlik gerekçesi ile 96 Demirtaş ve 1993 Lice Katliamına ilişkin payla- sandığın birleştirilmesi ve 31 sandığın ise taşınması şımlar olduğu gerekçe gösterilerek gözaltına alın- için Yüksek Seçim Kurulu’na başvuruda bulun- dığı öğrenildi. duğu öğrenildi. YSK Başkanı Sadi Güven, 28 Mayıs 2018 tarihinde 26 Mayıs 2018 tarihinde Ankara’da parti bayrak- yaptığı açıklamada, güvenlik gerekçesi ile taşıma larını asan ve aralarında Ankara Milletvekili adayı ve birleştirme kararı verilen sandıklardaki toplam Mehmet Fethi Öztürk’ün de olduğu Saadet Partisi seçmen sayısının 144 bin olduğunu belirtti. üyeleri, MHP Ankara Milletvekili Mevlüt Kara- kaya’nın da içinde olduğu iddia edilen bir grup 28 Mayıs 2018 tarihinde YSK, Diyarbakır ve Van MHP üyesinin saldırısına uğradı. Saldırı sonucu Valiliklerinin başvurusu üzerine Diyarbakır’ın aralarında milletvekili adayının da olduğu 2’si ağır Bismil, Dicle, Hazro, Kulp, Lice, Hani ve Silvan olmak üzere 7 Saadet Partisi üyesi yaralandı. Ankara ilçelerindeki 68 sandığın; Van’ın Çaldıran, Çatak, Valiliği tarafından yapılan açıklamada, milletvekili Erciş, Gevaş, Gürpınar, Muradiye, Özalp, Saray, adayı Mehmet Fethi Öztürk hakkında gözaltı kararı Başkale ve Bahçesaray ilçelerindeki 224 sandığın alındığı ve saldırıyla ilgili gözaltına alınan 4 MHP birleştirilmesine karar verdi. üyesinin ise serbest bırakıldığı ifade edildi.

162 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

29 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- sında alandan ayrılanlara ırkçı bir grubun saldırıda lerden Erzurum’un Hınıs ilçesinde HDP seçim bulunduğu öğrenildi. Haberde polisin mitinge bürosunun açılışının polis tarafından engellenmek katılanlara biber gazı ile müdahale ettiği bildirildi. istediği öğrenildi. Kısa süreli gerginliğin ardından Saldırı sonucu 2 kişinin yaralandığı öğrenildi. büro açılışının gerçekleştirildiği bildirildi. 30 Mayıs 2018 tarihinde Diyarbakır’da HDP adına 28 Mayıs 2018 tarihinde İzmir’de yapılan GBT seçim çalışması yürüttüğü bildirilen 13 kişi gözal- kontrolü sonrasında sosyal medya hesapla- tına alındı. Gözaltına alınanlardan isimleri öğre- rında HDP’nin Cumhurbaşkanı adayı Sela- nilenler: DBP Bağlar İlçe Eş Başkanı Hasret Akay, hattin Demirtaş ve 1993 Lice Katliamına ilişkin Bağcılar seçim bürosu sorumlusu Sinan Doğan, paylaşımlar yaptığı gerekçesiyle gözaltına alınan Saadettin Akay, Yasin Biet, Arzu Karaman, Özlem Muzaffer Karakaş (27) isimli kişinin 29 Mayıs 2018 Noyan, Hacer Yaşar, Hasan Al. tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından adli 30 Mayıs 2018 tarihinde HDP tarafından kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. Adana’nın Seyhan ilçesinde gerçekleştirilen seçim 29 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- bürosu açılışı sırasında Cahit Güven isimli bir lerden, Kocaeli’nin Derince ilçesinde bildiri dağıtan kişinin hakkında kesinleşmiş bir hüküm olduğu EMEP üyesi 2 kişinin polis tarafından gözaltına gerekçesi ile gözaltına alındığı öğrenildi. Basında alınarak İlçe Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü yer alan haberlerde Cahit Güven’in götürüldüğü öğrenildi. Kabahatler Kanunu uyarınca 259 TL polis karakolunda polisin fiziksel şiddetine maruz para cezası kesilen 2 kişinin daha sonra serbest kaldığı iddia edildi. bırakıldığı bildirildi. 30 Mayıs 2018 tarihinde Ankara Konur Sokak’taki 29 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- HDP seçim standına ırkçı bir grup saldırı girişi- lerden Van’ın Dabbaoğlu Parkı’nda HDP’nin minde bulundu. Kısa süren gerginliğin ardından seçim standı kurduğu alanı bariyerlerle çevirip seçim çalışmalarına devam edildiği öğrenildi. kuşatan polisin seçim standı kurulmasına izin 30 Mayıs 2018 tarihinde Hatay’ın İskenderun vermediği öğrenildi. ilçesindeki HDP seçim bürosuna kimliği belirsiz 29 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- kişi ya da kişiler tarafından bir saldırı düzenlendi. lerden Hatay Valiliği’nde yapılan seçim güvenliği Saldırı sonucu seçim bürosunda maddi hasar oluş- konulu toplantıya HDP’nin çağrılmadığı öğrenildi. tuğu öğrenildi. HDP’nin Cumhurbaşkanı adayı Selahattin Demir- 30 Mayıs 2018 tarihinde Manisa’nın Şehzadeler taş’ın FOX TV’de yayınlanan “Liderler Fox’ta” ilçesinde İyi Parti tarafından kurulan seçim stan- programına 10 dakika telefonla bağlanması için dının belediye zabıtaları tarafından kaldırılmak yapılan başvuru YSK tarafından alınan kararla istendiği öğrenildi. Yaşanan gerginlik sonrasında reddedildi. Karara 2 YSK üyesinin şerh koyduğu İyi Parti üyelerinin seçim çalışmalarına devam öğrenildi. 2 YSK üyesinin karşı oy yazısında şunlar ettiği bildirildi. belirtilmektedir: “Cumhurbaşkanı adaylarına 30 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- tanınan propaganda hakkının Cumhurbaşkanı lerden Diyarbakır’ın Dicle ilçesi belediyesine adayı olan Selahattin Demirtaş’a tutuklu olduğu kayyım olarak atanmış Alpaslan Kılıç’ın ilçede gerekçesiyle tanınmaması düşünülemez. Cezaevi HDP bayraklarının asılmasını YSK kararını gerekçe imkanlarının elverdiği ölçüde gerekli önlemler göstererek 5 Haziran 2018 tarihine kadar yasakla- alınmak (…) kaydıyla seçim kanunlarında öngö- dığı öğrenildi. Haberde HDP ile ilgili alınmış bu rülen propaganda hakkının Selahattin Demirtaş’a yasağın tersine AKP bayraklarının belediye çalı- da sağlanması yolunda bir karar verilmesi gere- şanları tarafından ilçeye asıldığı bildirildi. kirken izin verme yetkisinin Adalet Bakanlığı’na ait olduğundan bahisle talebin reddi yolunda verilen 31 Mayıs 2018 tarihinde Mardin’in Artuklu ilçe- karara katılmıyoruz.” sinde yapılan ev baskınlarında HDP İlçe Eş Başkanı Hamide Coltuklu ve HDP adına sandık görev- 29 Mayıs 2018 tarihinde Ankara Batıkent Meyda- lisi olarak gösterilen 3 kişi (Erkan Acar, Şeyhmus nı’nda HDP tarafından düzenlenen miting sonra- Keleş ile Murat Yıldırım) gözaltına alındı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 163 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

31 Mayıs 2018 tarihinde Antalya’nın Elmalı ilçe- İlk Oy Hareketi Platformu üyesi oldukları iddia sinde MHP’li bir grubun esnaf ziyareti yapan ve edilen bir grup, 2 Haziran 2018 tarihinde Bursa aralarında milletvekili adayları Kemal Bülbül, Emirsultan Meydanı’nda seçim standı açan İyi Deniz Yıldırım, Erdal Gilgil ve Meral Geylani’nin Parti üyelerine taş, sopa ve sandalyelerle saldırdı. de olduğu HDP’lilere saldırı girişiminde bulundu. Saldırı sonucu 6 İyi Parti üyesinin yaralandığı Kısa süreli gerginliğin ardından olay büyümeden bildirildi. son buldu. 2 Haziran 2018 tarihinde İstanbul’un Ümraniye Anayasa Mahkemesi CHP’nin siyasi partilerin ilçesinde CHP tarafından açılan seçim standının seçim ittifakı yapmalarına imkan tanıyan Seçim- kimliği belirsiz kişi ya da kişiler tarafından tahrip lerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri edildiği öğrenildi. Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un bazı maddelerinin 2 Haziran 2018 tarihinde Ankara’nın Keçiören iptali ve yürürlüğünün durdurulması için yaptığı ilçesinde HDP anons aracının yaklaşık 15 kişilik başvuruyu 31 Mayıs 2018 tarihli kararı ile reddetti. bir grubun saldırısına uğradığı öğrenildi. Saldırı sonucu araçta maddi hasar oluştuğu öğrenildi. 31 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- Saldırganlardan gözaltına alınan olmazken, polisin lerden YSK Başkanı Sadi Güven ve 6 üyenin HDP’nin seçim çalışmasını izleyen gazeteci Oktay 24 Haziran seçimlerini izlemek için Türkiye’de İnce’yi gözaltına aldığı öğrenildi. bulunan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) temsilcileri ile görüşmediği öğrenildi. 2 Haziran 2018 tarihinde İstanbul’un Tuzla ilçe- AGİT temsilcilerinin sadece 4 YSK üyesi ile görüş- sinde HDP’ye ait bir seçim bürosuna kimliği tüğü bildirildi. Başkan ve 6 üyenin “Ne desek AGİT belirsiz kişi ya da kişiler tarafından bir saldırı dinlemiyor. Boşa çene yoruyoruz. Sonunda yine düzenlendiği öğrenildi. bildiklerini okuyor” gerekçesiyle boykot kararı 2 Haziran 2018 tarihinde İstanbul’un Ümraniye aldığı iddia edildi. ilçesinde HDP tarafından kurulan seçim standı 1 Haziran 2018 tarihinde İstanbul’un Sancaktepe ırkçı bir grubun saldırısına uğradı. Saldırıda yara- ilçesinde HDP adına seçim çalışması yürüten lanan olmazken, çevrede bulunan HDP’ye ait bir Rıdvan Abravcı, Olgun Kahraman ve Mahmut anons aracının camlarının ırkçı grup tarafından Onyıl isimli 3 kişi ile polis arasında yaşanan atılan taşlar ile kırıldığı öğrenildi. gerginlik sonrasında polisin 3 kişiyi fiziksel şiddet 2 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- kullanarak gözaltına aldığı; gözaltı sırasında lerden, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı polisin halkın tepkisi üzerine havaya ateş ettiği Tayyip Erdoğan’ın 3 Haziran 2018 tarihinde öğrenildi. Mahmut Onyıl, basında yer alan açıkla- Diyarbakır’da düzenleyeceği miting öncesinde masında polisin kendisine “Ben devletim. İki tane Mahabad Bulvarı üzerindeki bütün binalarda polis sıkarım ayağına. En fazla mahkemeye çıkarım, ona tarafından GBT kontrolü yapıldığı öğrenildi. bile çıkmam belki” dediğini belirtti. Yüzlerinde ve vücutlarının farklı yerlerinde maruz kaldıkları 3 Haziran 2018 tarihinde Antalya’da HDP tara- fiziksel şiddetin izleri ve morluklar oluşan Rıdvan fından açılan seçim standına ırkçı bir grubun taş ve Abravcı, Olgun Kahraman ve Mahmut Onyıl’ın sopalarla saldırdığı, saldırı sonucu 1 HDP üyesinin aynı gün içinde serbest bırakıldığı bildirildi. hafif yaralandığı ve standın yakınında duran anons aracında maddi hasar oluştuğu bildirildi. 1 Haziran 2018 tarihinde İstanbul’un Beylikdüzü ilçesindeki HDP seçim bürosuna kimliği belirsiz 3 Haziran 2018 tarihinde Manisa’da HDP milletve- kişiler tarafından bir saldırı düzenlendi. Saldırı kili adayı Sırrı Sakık’ı karşılayan HDP konvoyuna sonucunda büroda maddi hasar oluştuğu öğrenildi. ırkçı bir grup tarafından saldırı düzenlendi. Saldırı sonucu HDP konvoyunda bulunan 2 kişinin hafif 1 Haziran 2018 tarihinde Mardin’in Artuklu ilçe- yaralandığı öğrenildi. sinde yapılan ev baskınlarında gözaltına alınan- ların sayısı 13’e yükseldi. Aynı soruşturma kapsa- 3 Haziran 2018 tarihinde İyi Parti tarafından Gazi- mında 31 Mayıs 2018 tarihinde HDP Artuklu İlçe antep’te düzenlenen mitinge giden ve içinde İyi Eş Başkanı ve HDP adına seçim sandıklarında Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in aracının da görevli 2 kişi gözaltına alınmıştı. bulunduğu konvoyun önünün Gaziantep Büyük-

164 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

şehir Belediyesi’ne ait çöp araçları tarafından kesil- Seçim çalışmaları kapsamında Urfa’nın Ceylan- diği öğrenildi. 3 Haziran 2018 tarihinde İstanbul pınar ilçesini ziyaret eden HDP Eş Genel Başkanı Beylerbeyi Sarayı çevresine asılan CHP bayrakla- Sezai Temelli’nin etkinliğine polis tarafından rının Üsküdar Belediyesi’ne ait zabıta ekibi tara- müdahale edildi. Etkinlik sonrasında en az 3 kişi fından indirildiği bildirildi. CHP bayraklarının polis tarafından fiziksel şiddet kullanarak gözal- indirilmesinden kısa bir süre önce Cumhurbaşkanı tına alındı. Bu duruma tepki gösteren ve aralarında Tayyip Erdoğan’ın Beylerbeyi Sarayı’na geldiği milletvekili adaylarının da olduğu HDP’lilere polis öğrenildi. biber gazı ile müdahale etti. Müdahale sırasında 4 Haziran 2018 tarihinde Bolu’da HDP il binası milletvekili adayı İsmail Kaplan’ın fiziksel şiddete çevresine HDP bayrağı asanlar, MHP Bolu 1. Sıra maruz kaldığı ve caddeye asılan HDP bayrakla- milletvekili adayı Adem Evcil ve Ülkü Ocakları rının söküldüğü bildirildi. Bolu İl Başkanı İsmail Akgün’ün de aralarında 5 Haziran 2018 tarihinde Bursa’nın Karacabey olduğu bir grubun saldırısına uğradı. Saldırı sonra- ilçesinde seçim çalışması yürüten HDP üyelerinin sında HDP’lilerin il binasında bir süre mahsur standına ırkçı bir grup saldırdı. HDP standında kaldığı öğrenildi. Polisin müdahale etmediği grup, bulunan parti bayraklarını ve Selahattin Demirtaş HDP bayraklarını yaktıktan sonra olay yerinden resimlerini yırtan gruptan gözaltına alınan ayrıldı. Basında yer alan haberlerde, Bolu Güvenlik olmazken, Uğur Şahin isimli bir HDP üyesinin Şube Müdürü’nün bayrak asan HDP üyelerine izin gözaltına alındığı öğrenildi. vermek istemediği ve onlara “Buraya bayrak asar- sanız sizi gözaltına alırım. Yaşanacaklardan da ben 5 Haziran 2018 tarihinde İstanbul’un Çekmeköy sorumlu değilim” dediği iddia edildi. ilçesine bağlı Hüseyinli köyünü ziyaret eden HDP üyelerinin olduğu aracın önü elinde silah olan ve 4 Haziran 2018 tarihinde Kırşehir’de seçim çalış- mahalle muhtarı olduğunu söyleyen bir kişi tara- ması kapsamında broşür dağıtan CHP Kırşehir fından kesildi. Araçta bulunan 1’i kadın 3 HDP Kadın Kolları Başkanı Necla Yenidünya, bir kişinin üyesinin fiziksel şiddete maruz kaldığı öğrenildi. saldırısına uğradı. Necla Yenidünya’nın şikâyetçi olduğu saldırıyla ilgili olarak E. E. isimli bir kişinin 5 Haziran 2018 tarihinde Bolu’da aralarında millet- gözaltına alındığı öğrenildi. vekili adaylarının da olduğu HDP üyeleri ırkçı bir grubun saldırına maruz kaldı. Yaralananın olma- 4 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- dığı olay sonrasında seçim çalışmalarına devam lerden, 2 Haziran 2018 tarihinde Manisa’da duvar- edildiği bildirildi. lara Muharrem İnce’nin afişlerini asarken gözal- tına alınan CHP Gençlik Kolları üyesi 8 kişinin 5 Haziran 2018 tarihinde HDP Antep Milletvekili 3 Haziran 2018 tarihinde serbest bırakıldığı Mahmut Toğrul’un Antep’in Şehitkamil ilçesinde öğrenildi. Haberde, polisin gözaltına alınanların açılan HDP seçim bürosuna yaptığı ziyaret sıra- yanında bulunan afişlere el koyduğu belirtildi. sında ırkçı bir grubun saldırı girişiminde bulun- duğu öğrenildi. Polisin HDP bayraklarını indiren 3 Haziran 2018 tarihinde Antalya’da seçim çalış- gruba müdahale etmediği öğrenildi. ması yapan HDP’lilere yönelik saldırı ile ilgili olarak şikayetçi olan HDP üyesi Şaban Şenlik, 4 Haziran CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu, 2018 tarihinde evine yapılan baskın sonrasında 5 Haziran 2018 tarihinde yaptığı açıklama ile il gözaltına alındı. Şaban Şenlik, aynı gün içinde sevk genelinde asılan CHP bayraklarının ve afişlerinin edildiği mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla söküldüğünü açıkladı. serbest bırakıldı. Basında yer alan haberlerden I. D. (13) isimli bir çocuk, 6 Haziran 2018 tarihinde Şaban Şenlik hakkında ‘Türk Bayrağı’na hakaret Bursa’da kendi evinin duvarına “HDP” ve “Selo” etme’ iddiasıyla işlem yapıldığı öğrenildi. yazdığı gerekçesiyle gözaltına alındı ve aynı gün İstanbul’da duvarlara “Ketıldan gelen 1 mesaj içinde serbest bırakıldı. vardır” ve “Umut HDP” yazdıkları iddiasıyla 6 Haziran 2018 tarihinde Erzincan’da içinde HDP gözaltına alınan Sadettin Köse ve Birol Tutuş, 5 Erzincan milletvekili adayı Pınar Aytekin’in de Haziran 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme olduğu anons aracın önünü kesen 40 kişilik bir tarafından ‘örgüt propagandası yaptıkları’ iddia- grup, araçta bulunanlara sözlü saldırıda bulundu. sıyla tutuklandı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 165 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Olay yerine gelen polisin saldırganlara müdahale son üç günde binalarına yönelik gerçekleştirilen 3. etmek yerine, HDP üyelerinin ilçeden ayrılmasını saldırı olduğunu belirtti. istediği öğrenildi. 7 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- 6 Haziran 2018 tarihinde Mersin’in Toroslar lerden Diyarbakır’ın Ofis ilçesinde HDP’nin seçim ve Akdeniz ilçelerinde yapılan ev baskınlarında standının etrafına asılan bayrakların polis tara- AKP’nin seçim çalışmalarını engelledikleri iddia- fından söküldüğü öğrenildi. sıyla 6 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. Gözal- 7 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- tına alınanların isimleri: Aziz Durak, Ali Karaman, lerden Diyarbakır’ın Silvan ilçesindeki Azizoğlu Saleddin Ateş, Ramazan Kurt, Selim Tomak ve Caddesi’ne asılan HDP bayraklarının polis tara- Ahmet Yılmaz. fından indirildiği öğrenildi. 6 Haziran 2018 tarihinde Ankara Güvenpark’ta 7 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- seçim standı açan HDP üyelerine MHP’li oldukları lerden Tunceli’nin Merkez ilçesine bağlı Atatürk iddia edilen bir grup saldırı girişiminde bulundu. Mahallesi’nde direklere asılan siyasi parti bayrak- Saldırı girişimi sonrasında alana gelen polisin larının, kayyım atanan Tunceli Belediyesi’ne bağlı saldırgan gruba müdahale etmek yerine, HDP itfaiye ekipleri tarafından indirildiği ve yerlerine standının kapatılmasını istediği, bunun kabul edil- AKP bayrakları asıldığı öğrenildi. memesi üzerine HDP üyelerine halay çekmeyi ve bildiri dağıtmayı yasakladığı öğrenildi. 7 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Diyarbakır’ın Çüngüş ilçesinde esnafı 6 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- ziyaret eden Kaymakam Mehmet Durgut’un lerden Van’ın Başkale ilçesinde asılan HDP bayrak- AKP’ye ait seçim bildirilerini dağıttığı öğrenildi. larının polis tarafından söküldüğü ve çöpe atıldığı Yine aynı ilçede seçim çalışmaları için bulunan öğrenildi. ve aralarında HDP İstanbul Milletvekili Garo 7 Haziran 2018 tarihinde Van’ın Gürpınar ilçe- Paylan’ın da bulunduğu HDP üyelerinin, “güven- sinde seçim çalışması yürüten HDP üyeleri gözal- liği sağlama” gerekçesiyle polisler tarafından resmi tına alındı. Gözaltına alınanların isimleri: Cevdet araçlarla izlendiği öğrenildi. Yücel, Mahmut Tam, Ahmet İnce ve Yaşar Yıldız. 7 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen 4 kişinin İlçe lerden, Şırnak’ın Cizre ilçesinde sandık görevlisi Jandarma Merkezi’ne götürüldüğü öğrenildi. olan KESK (Kamu Emekçileri Sendikaları Konfe- 7 Haziran 2018 tarihinde, Ankara Güvenpark’ta derasyonu) üyelerinden, İlçe Seçim Kurulu tara- seçim çalışması yürüten HDP üyelerinin açtığı fından “görevlendirmelerde yanlışlık yapıldığı” standa polis müdahale etti. Aralarında Ankara iddiasıyla sandık görevlerini iade etmeleri istendiği milletvekili adayı Emine Kaya’nın da olduğu HDP öğrenildi. üyeleri polisin fiziksel şiddetine maruz kaldılar. 7 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- HDP Ankara milletvekili adayı Emine Kaya, basına lerden, İstanbul’un Bağcılar ilçesinde sandık yansıyan ifadesinde “Polis yanımıza gelerek, ‘siz kurullarında görev almak için başvuranlara ait insanlara zorla bildiri dağıtıyorsunuz. Yayılarak olan ve İlçe Seçim Kurulu’na gönderilen liste- bildiri dağıtmayın’ dedi. Ben de biz seçim çalışması lerde Eğitim-Sen üyesi olan öğretmenlerin isminin yürütüyoruz dedim. Şu an insanların geçişine siz üstünün çizildiği öğrenildi. Basına yansıyan haber- engel oluyorsunuz deyince önce beni itti. Ardından lerde, CHP’nin durumu İlçe Seçim Kurulu’na boğazıma yumruk attı” dedi. bildirerek sandık kurullarının yeniden belirlenme- 7 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- sini talep ettiği bildirildi. lerden, HDP Bolu il binasının kapısının kimliği Eşit Haklar İçin İzleme Derneği ile birlikte belirsiz kişiler tarafından zorlandığı ve yanıcı Bağımsız Seçim Platformu’nu oluşturan İnsan bir madde ile binanın ateşe verilmeye çalışıldığı Hakları Derneği, 7 Haziran 2018 tarihinde düzen- öğrenildi. Yangın sonucunda binada maddi hasar lediği basın toplantısında, seçim kararı alınma- olduğu bildirildi. HDP Bolu Eş Başkanı İbrahim sından 6 Haziran 2018’e kadarki süreçte seçim Yolci basında yer alan ifadelerinde, bu saldırının çalışmalarına yönelik toplam 48 engelleme ve

166 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü saldırı gerçekleştiğini duyurdu. Açıklamada, bu 8 Haziran 2018 tarihinde Elazığ’ın Kovancılar ve saldırı ve engellemelerin 30’unun HDP’ye yönelik Arıcak ilçelerinde asılı olan HDP bayraklarının olduğu, bunların 6’sının güvenlik güçleri, 16’sının sökülerek yakıldığı; Kovancılar ilçesinde HDP sivil gruplar, 8’inin ise zabıta, kaymakam ya da anons aracının kundaklandığı öğrenildi. diğer kamu görevlileri tarafından gerçekleştiği; bu 8 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- müdahale ve saldırılarda 140 kişinin gözaltına alın- lerden, Van’ın Gürpınar ilçesinde HDP seçim dığı, 8 kişinin tutuklandığı, 3 kişinin yaralandığı bürosuna asılan pankartın kaymakam ve aynı belirtildi. İYİ Parti’ye yönelik olarak ise 8 saldırı ve zamanda belediye kayyımı Osman Doğramacı engelleme gerçekleştiği, bunların 1’inin güvenlik tarafından indirilmek istendiği öğrenildi. HDP güçleri, 1’inin kaymakamlık, 1’inin zabıta, 2’sinin üyelerinin bunu kabul etmemesi üzerine kayyım belediye yetkilileri, 3’ünün ise sivil gruplar tara- Osman Doğramacı’nın talimatı ile HDP pankar- fından yapıldığı; bu müdahale ve saldırılarda 8 tının üstünün HDP seçim bürosunun üst katından kişinin gözaltına alındığı, 11 kişinin yaralandığı asılan Türk bayrağı ile kapatıldığı öğrenildi. belirtildi. CHP’ye yönelik olarak ise 5 engelleme ve saldırı gerçekleştiği, bunların 1’inin güvenlik 8 Haziran 2018 tarihinde, Antep’te HDP Gençlik güçleri, 3’ünün sivil gruplar, 1’inin ise kimliği Meclisi tarafından açılan seçim standına AKP ve belirsiz kişi ya da kişilerce yapıldığı, bu olaylarda MHP üyelerinden oluştuğu iddia edilen bir grup 1 kişinin gözaltına alındığı belirtildi. Saadet Parti- tarafından saldırı girişiminde bulunuldu. Stantta- si’ne yönelik olarak 1’i kaymakamlık, diğerleri sivil kilere yönelik sözlü saldırıda bulunan grubun kala- balıklaşması üzerine standın kaldırıldığı öğrenildi. gruplar tarafından olmak üzere 4 engelleme ya da saldırı gerçekleştiği, bu olaylarda 7 kişinin yaralan- 8 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- dığı belirtildi. Seçim çalışmaları sırasında AKP’ye lerden Adıyaman’ın Çelikhan ilçesinde yol boyu yönelik olarak ise 1 saldırı gerçekleştiği belirtildi. asılan HDP bayraklarının kimliği belirsiz kişiler tarafından indirilerek yakıldığı ve HDP bayrak- 7 Haziran 2018 tarihinde Elazığ’da HDP Eş Genel larının yerine Türk bayrağı asıldığı öğrenildi. Bu Başkanı Sezai Temelli’nin katılımıyla yapılan kişilerin kendilerine tepki gösterenlere “Ben yakı- miting sonrasında 8 Haziran 2018 tarihinde il yorum, sizde gidin devlete şikayet edin. Ben bu genelinde yapılan ev baskınlarında aralarında HDP bayrağı yakarım. Kimse de bana bir şey diyemez” Kovancılar ve Arıcak İlçe Eş Başkanları’nın da dediği belirtildi. olduğu toplam 29 HDP üye ve yöneticisi gözaltına alındı. 26 kişinin 9 Haziran 2018 tarihinde polis- 9 Haziran 2018 tarihinde İzmir’in Konak ilçe- teki ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldığı; sinde HDP anons aracı ırkçı bir grubun saldırısına HDP Kovancılar İlçe Eş Başkanı Resul Ülker, HDP uğradı. HDP il binasının önünde gerçekleşen saldı- Arıcak İlçe Eş Başkanı Aziz Bayrak ve ismi öğre- rıda yaralanan olmazken, bina çevresindeki parti nilemeyen bir kişinin ise halen gözaltında olduğu bayraklarının saldırgan grup tarafından yırtıldığı bildirildi. öğrenildi. Mardin’in Nusaybin ilçesinde Cemal Nergis (55) 9 Haziran 2018 tarihinde Ankara’da HDP tara- isimli bir kişi 8 Haziran 2018 tarihinde evine fından düzenlenecek açık hava etkinliğine Valilik yapılan baskın sonrasında gözaltına alındı. Basında tarafından aynı gün AKP tarafından düzenlenecek yer alan haberlerden, gözaltı gerekçesinin katıl- miting nedeniyle izin verilmediği öğrenildi. dığı HDP etkinliğinde “Yaşasın HDP” diye slogan 9 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- atmak olduğu öğrenildi. lerden, 7 Haziran 2018 tarihinde Ankara Erya- 8 Haziran 2018 tarihinde Ankara Güvenpark’ta man’da seçim çalışması yürüten HDP üyelerinin kurulan HDP standına AKP üyesi olduğu iddia ırkçı bir grubun saldırısına maruz kaldığı ve saldırı edilen 3 kişilik bir grup tarafından saldırı düzen- sonucu 3 kişinin yaralandığı öğrenildi. Yaralanan- lenmek istendi. Polisin saldırı girişiminde bulunan lardan birinin kolunun kırıldığı bildirildi. 3 kişinin yanı sıra buna tepki gösteren Mehmet 10 Haziran 2018 tarihinde İzmir’in Buca ilçesin- Siraç isminde 1 HDP üyesini de gözaltına aldığı deki HDP seçim bürosuna kimliği belirsiz kişi ya da öğrenildi. kişiler tarafından saldırı düzenlendi. Saldırı sonucu seçim bürosunda maddi zarar oluştuğu bildirildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 167 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

10 Haziran 2018 tarihinde Mersin’in Yenişehir televizyon kanalında (CNN Türk, Habertürk TV, ilçesinde HDP seçim bürosunun camlarına ve NTV, TGRT Haber, Kanal 24, TV NET, ÜLKE Cumhurbaşkanı adayı Selahattin Demirtaş’ın TV ve Akit TV) AKP’ye 354 saat, CHP’ye 79 saat resimlerinin üzerine ırkçı sloganlar yazan stic- 9 dakika, MHP’ye 8 saat 34 dakika, İyi Parti’ye 5 kerlar yapıştırıldığı öğrenildi. saat 20 dakika, Saadet Partisi’ne 2 saat 23 dakika, Büyük Birlik Partisi’ne 1 saat 30 dakika, Hür Dava 11 Haziran 2018 tarihinde İzmir’in Buca ilçesinde Partisi’ne 1 saat 7 dakika ve Vatan Partisi’ne 1 HDP tarafından kurulan iftar sonrasına katılan 14 saat 5 dakika yer verilirken HDP’ye hiç yer veril- HDP üyesi, iftar sonrasında slogan attıkları iddia- mediği ifade edilmektedir. Raporda sözü edilen 8 sıyla gözaltına alındı. kanaldan TGRT Haber, Kanal 24, TV NET, ÜLKE Yine İzmir’in Buca ilçesinde, HDP İlçe Eş Başkanı TV ve Akit TV’de ise muhalefet partilerine hiç yer ile Haydar Yılmaz isimli bir HDP üyesi, 11 Haziran verilmediği bildirildi. 2018 tarihinde Çamlıkule mahallesindeki HDP 12 Haziran 2018 tarihinde Mardin’in Derik ve seçim bürosuna gelen polisler tarafından gözal- Mazıdağı ilçesinde yapılan ev baskınlarında tına alındı. Polisin ayrıca HDP anons aracını da aralarında HDP İlçe Seçim Kurulu üyesi ile HDP emniyet otoparkına çektiği öğrenildi. üyelerinin de olduğu 7 kişi haklarında gizli tanık 11 Haziran 2018 tarihinde Muğla’nın Marmaris ifadesi olduğu iddiasıyla gözaltına alındı. Gözaltına ilçesindeki HDP seçim bürosuna bir saldırı düzen- alınanların isimleri: HDP Derik İlçe Seçim Kurulu lendi. Seçim bürosunda maddi hasara neden olan üyesi Vedat Erol ile HDP üyeleri Şerife Kıran, saldırıyla ilgili olarak 1 kişinin gözaltına alındığı Meliha Kıran, İsmail Çelik, Tarık Ektiren, Adem bildirildi. Doğan ve Hamdullah Ayaz. 11 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- 11 Haziran 2018 tarihinde Urfa’nın Suruç ilçesinde lerden Çorum’un Citli Köyü’ne giden aralarında HDP Eş Genel Başkanı Pervin Buldan’ın katılı- milletvekili adayının da olduğu İyi Parti üyelerinin mıyla düzenlenen etkinlikte gözaltına alınan ve köyde görevli imam tarafından engellendiği öğre- daha sonra HDP üyelerinin müdahalesi ile serbest nildi. “657 beni bağlamaz. Biz Reisi destekliyoruz. bırakılan Baran Karak isimli bir kişinin 12 Haziran Onun haricinde kimse bu avludan içeri giremez” 2018 tarihinde tekrar gözaltına alındığı öğrenildi. diye bağıran imamın sözleri üzerine İyi Parti üyele- 12 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- rinin köyü terk ettiği bildirildi. lerden Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesine bağlı Ayrancı 11 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- köyünde AKP’ye oy vermeyenlere hakaret eden lerde, Mardin’in Artuklu ilçesine bağlı Gülveren muhtara tepki gösteren S. F. ve Ö. F. isimli 2 kişinin köyünde yaşayan 10 yurttaşın İlçe Jandarma fiziksel şiddet kullanılarak gözaltına alındığı öğre- Komutanlığı’na çağrıldığı ve “Oyunuz her seçimde nildi. HDP’ye gidiyor. Bu seçimde sakın öyle olmasın” 12 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- denilerek tehdit edildiği iddia edildi. lerden, Erzurum Toptepe köyüne giden AKP Radyo Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) CHP’li milletvekili adayının çocuklar tarafından protesto üyeleri İsmet Demirdöğen ve İlhan Taşçı, TRT ve edilmesi üzerine ‘çocukları örgütlediği’ iddiası ile bazı özel televizyon kanallarında partilerin görü- DBP’li belediye meclis üyesi Selami Sümbül’ün nürlüğüne ilişkin bir rapor hazırladı. Buna göre gözaltına alındığı öğrenildi. 1 Mayıs ile 3 Nisan 2018 tarihleri arasında kamu 12 Haziran 2018 tarihinde Osmaniye’nin Kadirli kanalı olan TRT’de HDP hiç yer almadı. Buna ilçesinde seçim çalışması kapsamında bildiri karşın aynı süre içerisinde AKP’ye 61 saat 16 dağıtan ve anons aracı ile tur atan HDP üyelerine dakika 12 saniye, MHP’ye 1 saat 2 dakika 35 saniye, AKP ve MHP üyesi olduğu iddia edilen kişilerin CHP’ye 9 saat 30 dakika 58 saniye, İyi Parti’ye 31 taşla saldırdığı öğrenildi. Saldırı sonrasında 6 HDP dakika 3 saniye, Saadet Partisi’ne 10 dakika 36 üyesinin ve anons aracının karakola götürüldüğü saniye, Vatan Partisi’ne 10 dakika 28 saniye yer öğrenildi. HDP üyeleri ile görüşmek için karakola verildi. Raporda ayrıca, 30 Nisan ile 3 Haziran 2018 gelen HDP Milletvekili adayının karakola alınma- tarihleri arasında 3’ü haber kanalı olmak üzere 8 dığı bildirildi.

168 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

Mustafa Taş isimli bir HDP üyesinin 12 Haziran grup tarafından gerçekleştirilen saldırıda 7 HDP 2018 tarihinde Mersin’in Yenişehir ilçesindeki üyesinin yaralandığı öğrenildi. Olay yerine gelen HDP ilçe binasından çıkarken gözaltına alındığı polisin saldırgan gruba müdahale etmediği bildi- öğrenildi. rildi. 13 Haziran 2018 tarihinde Konya’da CHP seçim 14 Haziran 2018 tarihinde Kocaeli Değirmendere koordinasyon merkezinin AKP Gençlik Kolları Meydanı’nda stat açan HDP üyelerine yönelik üyesi olduğu iddia edilen bir grubun saldırısına ırkçı bir grup tarafından gerçekleştirilen saldırıda, maruz kaldığı öğrenildi. Saldırı sonucu merkezde aralarında HDP Kocaeli İl Eş Başkanı Şahabettin bulunan 3 kişinin hafif yaralandığı ve merkezde Işık’ın da olduğu 6 HDP üyesi yaralandı. Şaha- maddi hasar oluştuğu öğrenildi. bettin Işık’ın saldırı sonucunda kalça kemiğinin kırıldığı bildirildi. Olay ile ilgili gözaltına alınan 5 13 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- kişinin ifadeleri alındıktan sonra, 15 Haziran 2018 lerden Burdur’da CHP il binasını ziyaret eden AKP tarihinde serbest bırakıldığı öğrenildi. milletvekili adayı Bayram Özçelik’in il binasında tartıştığı bir CHP üyesinin boğazını sıktığı öğre- 14 Haziran 2018 tarihinde Ankara’da yapılan nildi. ev baskınlarında 3 HDP stant görevlisi (Gizem Altunöz, Mustafa Bayraktar ve Gökhan Yaşar) 13 Haziran 2018 tarihinde Cumhurbaşkanı Tayyip gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar aynı gün Erdoğan’a ait odluğu iddia edilen iki video sosyal içinde polisteki ifade işlemlerinin ardından serbest medya paylaşıldı. Görüntülerde, Basına kapalı bir bırakıldı. toplantıda konuşan Tayyip Erdoğan “HDP üzerine parti teşkilatımızın çok farklı çalışma yapması 14 Haziran 2018 tarihinde İstanbul Cihangir’de lazım. Bunu dışarıda konuşmam. Alacaksınız seçim çalışması kapsamında asılan HDP bayrak- sandık seçmen listesini, bakacaksınız kim kimdir. larının kimliği belirsiz kişi ya da kişiler tarafından Bu çalışmayı yapmanız da inanıyorum ki bize çok söküldüğü öğrenildi. farklı bir netice getirebilir” dedi. İkinci videoda 15 Haziran 2018 tarihinde Adana’nın Yüreğir ilçe- ise Tayyip Erdoğan, “Sandık müşahitlerimiz, sindeki seçim bürosuna ırkçı bir grup tarafından müşahitler noktasında sandık kurulu üyelerinin düzenlenen saldırıda, büro çevresindeki HDP dışında sandık müşahitleriyle bizim oralara takviye bayrakları indirildi. yapmamız lazım. Olur ya, diğerlerinden gelmeyen olursa sandık kurulu başkanı kimse, oradan müşa- 15 Haziran 2018 tarihinde Eskişehir’in Hoşnudiye hitlerden kim önce gelirse onu alacak. Sandık Mahallesi’nde HDP’nin seçim afişlerinin asıldığı kurulundaki hakimiyeti biz elde etmiş oluruz. Yani panoların üstünün Türk bayrağı ve kartonla kapa- burada çok hassas olmamız lazım. Bu işi hiç hafife tıldığı öğrenildi. almamamız gerekir. Yani bunları geçmişte çok 15 Haziran 2018 tarihinde Çanakkale’de İyi Parti’ye yaşadık. Eğer bunu sağlama alırsak, İstanbul’da ait afişlere ve anons aracına kimliği belirsiz kişi ya başlamadan işi bitirmiş oluruz” şeklinde konuştu. da kişiler tarafından saldırı düzenlendi. 13 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- 15 Haziran 2018 tarihinde İstanbul’un Fatih ilçe- lerden Diyarbakır’da aydınlatma direklerine asılan sinde İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun katı- Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın posterlerinin lımıyla gerçekleştirilen AKP mitingini protesto indirilmesine yönelik olarak Bağlar İlçe Seçim ettikleri gerekçesiyle Öğrenci Kolektifleri üyesi Kurulu tarafından alınan karara rağmen, poster- 5 üniversite öğrencisi 16 Haziran 2018 tarihinde lerin halen indirilmediği öğrenildi. Kararı yerine evlerine düzenlenen baskında gözaltına alındı. getirmeyen kurumlar hakkında suç duyurusunda bulunulacağı bildirildi. 15 Haziran 2018 tarihinde Edirne’nin Keşan ilçe- sindeki panolara asılan HDP seçim afişlerinin polis 13 Haziran 2018 tarihinde Bursa’nın Nilüfer ilçe- tarafından toplandığı öğrenildi. sinde asılan HDP bayraklarının kimliği belirsiz kişi ya da kişiler tarafından indirildiği öğrenildi. 15 Haziran 2018 tarihinde Van’da AKP ve CHP üyeleri arasında bayrak asma konusunda çıkan 14 Haziran 2018 tarihinde Malatya’da seçim gerginlikte AKP Tuşba Gençlik Kolları Başkanı çalışması yapan HDP üyelerine yönelik ırkçı bir

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 169 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Mehmet Salih Bayram’ın başına aldığı darbe rısına uğradı. Standı dağıtan ve HDP bayrakla- sonucu yaralandığı öğrenildi. rını yakan gruba müdahale eden CHP üyesi 2 kişi (Sedat Şahin ve Vedat Demir) bıçaklanarak 16 Haziran 2018 tarihinde Bursa’nın Osmangazi yaralandı. Ağır yaralanan Sedat Şahin ve Vedat ilçesinde seçim çalışması yürüten HDP üyelerine Demir’in polis tarafından ters kelepçelendiği iddia ırkçı bir grubun saldırı girişiminde bulunduğu; edildi. saldırı sonrasında 1 HDP üyesinin polis tarafından gözaltına alındığı bildirildi. 17 Haziran 2018 tarihinde Bursa’da HDP tara- fından yapılan mitinge katılanlara ırkçı bir grup 16 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- tarafından saldırı düzenlendi. Saldırı sonrasında 1 lerden 10 Haziran 2018 tarihinde İstanbul Yenibos- HDP çalışanının yaralandığı öğrenildi. na’daki AKP standındaki görevlileri tehdit ettikleri iddiasıyla gözaltına 3 kişinin (Muratcan Gözmen, 17 Haziran 2018 tarihinde Van’da yapılan ev Burak Baran Katar ve Taylan Şimşek) sevk edildik- baskınlarında HDP seçim kampanyasında çalışan leri mahkeme tarafından tutuklandıkları öğrenildi. 16 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. Haberde 3 kişinin AKP standına giderek “Ne kadar 17 Haziran 2018 tarihinde İstanbul’da yapılan daha buradasınız?” diye sordukları ve sonrasında HDP mitinginde aralarında 1 çocuğun da olduğu stantta bulunanların şikayeti üzerine tehdit iddia- 16 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanların isim- sıyla göz altına alındıkları belirtildi. leri: Riskat Tektaş, Serhat Doğan, Y. A., Nazime 16 Haziran 2018 tarihinde HDP Urfa milletve- Dilaytepe, Gülistan Altın, Emrah Ekmekçi, Halime kili adayı İsmail Kaplan, Suruç ilçesinde 4 kişinin Kaya, Ramazan Adıyaman, Menice Oktay, Besra yaşamını yitirdiği olayla ilgili olarak gözaltına Vargul, Emel Beyazit, Zeytûntan Ünver, Zilan alındı. İsmail Kaplan, İçişleri Bakanı Süleyman Aksoy, Gurbet Aksoy, Fatma Yabancı, Serdal Aksu. Soylu tarafından “O adamın dağ kadrosuyla iliş- 17 Haziran 2018 tarihinde HDP Kocaeli il binası kili olduğu, talimatları da oradan aldığı yönünde çevresine asılan HDP bayraklarının ırkçı sloganlar değerlendirmeler vardır” denilerek hedef gösteril- atan bir grup tarafından söküldüğü öğrenildi. mişti. Aynı olayla ilgili olarak İsmail Kaplan’ın yanı Gruba polisin müdahale etmediği bildirildi. sıra HDP İlçe Eş Başkanı Rojda Binici, Suruç Bele- diyesi Meclis Üyesi Fethi Yavuzel, Mehmet Kaplan 17 Haziran 2018 tarihinde Ankara Mehmet Arif ve Mehmet Polat’ın da aralarında olduğu 19 kişi Parkı’nda HDP tarafından düzenlenen şölende gözaltına alındı. HDP Cumhurbaşkanı adayı Selahattin Demir- taş’ın TRT’de yayınlanan seçim konuşmasının dev 16 Haziran 2018 tarihinde Hatay’ın Samandağ ekrandan gösterilmesinin polis tarafından gerekçe ilçesinin CHP’li Belediye Başkanı Nihat Nehir bir gösterilmeden yasaklandığı öğrenildi. kişinin yumruklu saldırısına uğradı. Olayla ilgili olarak Selahattin Akar isimli bir kişinin gözaltına 17 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- alındığı öğrenildi. lerde, Şırnak’ın Uludere ilçesinde korucularla toplantı yapan Kaymakam Mehmet Fatih Yakı- 16 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- noğlu’nun 24 Haziran seçimlerinde HDP’ye oy lerden İyi Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in verilmemesi yönünde korucuları tehdit ettiği iddia konuk olacağı ve Sultanahmet’teki Mehmet Akif edildi. Ersoy Parkı’nda yapılacak olan ‘Uğur Dündar’la Halk Arenası’ programının ilçe seçim kurulu 17 Haziran 2018 tarihinde Elazığ’da İyi Parti tarafından yasaklandığı öğrenildi. Söz konusu tarafından asılan afişlerin ve pankartların kimliği program için İstanbul Valiliği’nden izin alınmış, belirsiz kişiler tarafından tahrip edildiği öğrenildi. izne AKP tarafından yapılan itiraz üzerine il seçim 14 Haziran 2018 tarihinde Urfa’nın Suruç ilçesinde kurulu söz konusu programın parkta yapılabilece- AKP milletvekili adayı İbrahim Halil Yıldız ve ğine karar vermişti. Yasaklama üzerine programın beraberindekilerin, esnaf ziyareti sırasında girdik- başka bir yerde çekileceği bildirildi. leri Esvet Şenyaşar’a ait dükkanda bir tartışma 17 Haziran 2018 tarihinde İstanbul Büyükada’da yaşandığı ve tartışmanın daha sonra silahlı çatış- açılan HDP seçim standı ırkçı bir grubun saldı- maya dönüştüğü iddia edildi. Çatışma sonunda İbrahim Halil Yıldız’ın abisi Mehmet Yıldız yaşa-

170 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü mını yitirdi ve aralarında Esvet Şenyaşar’ın yakın- 14 Haziran 2018 tarihinde Urfa’nın Suruç ilçe- larının da olduğu 9 kişi yaralandı. Esvet Şenya- sinde AKP Milletvekili adayı İbrahim Halil Yıldız şar’ın oğulları Celal Şenyaşar ile Adil Şenyaşar’ın ile esnaf arasında yaşanan tartışma sonrasında 4 yaralı olarak kaldırıldıkları hastanede bir kez daha kişinin öldüğü ve 9 kişinin yaralandığı olaylarda saldırıya uğramak suretiyle öldüklerine dair çok yaralanan Mehmet Şenyaşar, 18 Haziran 2018 ciddi iddialar bulunmaktadır. tarihinde tedavi gördüğü hastaneden taburcu edil- dikten sonra savcılık talimatıyla gözaltına alındı. Olaylarda yaralanan ve daha sonra yaşamını yitiren Mehmet Şenyaşar, aynı gün içinde savcılık ifade- Adil Şenyaşar ve Cemal Şenyaşar’ın babası Esvet sinin ardından serbest bırakıldı. Şenyaşar, oğullarının durumunu öğrenmek için gittiği Suruç Devlet Hastanesi’nde AKP milletve- Olaylarda İbrahim Halil Yıldız’ın abisi Mehmet kili adayı İbrahim Halil Yıldız’ın yakınları olduğu Yılmaz, Esvet Şenyaşar ile 2 oğlu Celal Şenyaşar iddia edilen bir grubun saldırısına uğradı. Esvet ve Adil Şenyaşar yaşamını yitirmişti. Esvet Şenya- Şenyaşar’ın da bu saldırı sonucunda yaşamını yitir- şar’ın bir diğer oğlu Ferit Şenyaşar ise halen yoğun mesi üzerine olaylar sırasında yaşamını yitirenlerin bakımda tutulmaktadır. Polisin Ferit Şenyaşar’ın sayısı 4 oldu. yanına, refakatçi de dahil olmak üzere kimsenin girmesine izin vermediği öğrenildi. 14 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerde, Adil Şenyaşar, Cemal Şenyaşar ve Esvet Ferit Şenyaşar, 21 Haziran 2018 tarihinde tedavi Şenyaşar’ın yaşamını yitirdiği hastanedeki güvenlik gördüğü hastaneden taburcu edildikten sonra kameralarının tahrip edildiği iddia edildi. savcılık talimatıyla gözaltına alındı. Ferit Şenyaşar aynı gün içinde savcılık ifadesinin ardından serbest 16 Haziran 2018 tarihinde olaylarda yaşamını bırakıldı. yitiren Adil Şenyaşar ve Cemal Şenyaşar’ın cena- zesine polis gaz ve tazyikli su ile müdahale etti. 14 Haziran 2018 tarihinde yaşanan olayda Halil Müdahale sonucu gözaltına alınan 4 kişinin (Suruç Yıldız’ın abisi Mehmet Yılmaz, Esvet Şenyaşar ile Belediyesi Eş Başkanı Nazlı Binici, Asiye Kaplan, 2 oğlu Celal Şenyaşar ve Adil Şenyaşar yaşamını Avni Aydeniz ve Mustafa Canpolat) aynı gün yitirmişti. Olayla ilgili olarak tedavisi tamam- içinde savcılık ifadesinin ardından serbest bırakıl- landıktan sonra Fadıl Şenyaşar tutuklanmış ve dığı öğrenildi. Mehmet Şenyaşar ise ifade işlemlerinin ardından serbest bırakılmıştı. 17 Haziran 2018 tarihinde yaşananları yerinde incelemek için Suruç’a gidecek olan ve arala- 18 Haziran 2018 tarihinde Edirne Saraçlar Caddesi rında TİHV, İHD, Diyarbakır Barosu, TTB’nin de üzerindeki Saadet Partisi’ne ait seçim bürosuna olduğu 25 kurumun ilçeye girişine “can güvenliği” kimliği belirsiz kişi ya da kişiler tarafından bir gerekçesiyle izin verilmedi. saldırı düzenlendi. Yaralanan kimsenin olmadığı saldırıda maddi hasar oluştuğu öğrenildi. Olaylarda yaralanan Fadıl Şenyaşar, 17 Haziran 2018 tarihinde hastaneden taburcu edildikten 18 Haziran 2018 tarihinde Ankara’da yapılan ev sonra gözaltına alındı ve Urfa Adliyesi’ne geti- baskınlarında HDP Gençlik Meclisi üyesi 6 kişi rildi. Babası Esvet Şenyaşar ve kardeşleri Adil gözaltına alındı. Gözaltına alınan 6 kişi aynı gün Şenyaşar ve Cemal Şenyaşar’ın öldüğünü savcılık içinde polisteki ifade işlemlerinin ardından serbest sorgusunda öğrenen Fadıl Şenyaşar, yaşadığı acı bırakıldı. Gözaltına alınanların isimleri: Ümit nedeniyle ifade verecek durumda olmadığını ve Tamur, Caner Aynas, Enes Dağ, Ahmet Hasan susma hakkını kullanmak istediğini belirtti. Fadıl Çiftçi, Yahya Dağ, soyadı öğrenilemeyen Melih Şenyaşar sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- isimli bir kişi. landı. 18 Haziran 2018 tarihinde Adıyaman’ın Çelikhan 17 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- ilçesinde yapılan ev baskınlarında HDP adına lerden halen tedavi altında olan Mehmet Şenyaşar sandık kurulu üyesi olan 5 kişi gözaltına alındı. ve Ferit Şenyaşar’ın kimse ile görüştürülmesine ve Gözaltına alınanların isimleri: Sabri Sel, Ali yanlarında refakatçi kalmasına polis tarafından Calgan, Mahmut Albayrak, Zeynel Yıldız ve Ali izin verilmediği öğrenildi. Dağdeviren. Gözaltına alınanların Çelikhan İlçe Jandarma Komutanlığı’na götürüldüğü bildirildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 171 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

18 Haziran 2018 tarihinde polis, İstanbul Gazi fından bir saldırı düzenlendi. Saldırı sırasında Mahallesi’nde HDP afişi asan 9 kişiyi fiziksel şiddet gruptakilerin “Size propaganda yaptırmayacağız. kullanarak gözaltına aldı. Karakola götürülen 9 Sizi Suruç gibi yapacağız” diyerek tehditlerde kişinin Kabahatler Kanunu’na göre 259’ar TL para bulunduğu ve HDP bayraklarını yakmaya çalıştığı cezası kesildikten sonra serbest bırakıldığı öğre- bildirildi. Grubun olay yerinden ayrılmasından nildi. sonra HDP standının çalışmalarına devam ettiği öğrenildi. 18 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Van’a 19 Haziran 2018 tarihinde Van Cumhuriyet yapacağı ziyaret öncesinde, kent genelinde asılı olan Caddesi üzerindeki HDP seçim bürosu önünde HDP bayraklarının Van Büyükşehir Belediyesi’ne toplananlara polis müdahale etti. Müdahale sonucu atanmış olan kayyımın talimatıyla belediyeye bağlı gözaltı yaşanmadığı öğrenildi. itfaiye ekipleri tarafından indirildiği öğrenildi. 17 Haziran 2018 tarihinde Van’da gözaltına alınan 19 Haziran 2018 tarihinde Ağrı’nın Patnos ilçe- HDP’nin seçim kampanyasında çalışan 22 kişinin sindeki HDP mitinginde sunuculuk yapan Ali polisteki ifade işlemlerinin ardından 19 Haziran Ümran Daşkaya ve aynı mitingde sahneye çıkan 2018 tarihinde serbest bırakıldığı öğrenildi. Koma Rosîda’nın solisti Jiyan gözaltına alındı. Ali 19 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- Ümran Daşkaya’nın “Demokrasi şehitleri” demesi lerde, Adıyaman’daki 2 köyde muhtarların köylü- ve Jiyan’ın ise söylediği şarkıda geçen “Kürdistan” lere oyların açık kullanılması yönünde baskı yaptığı sözü gerekçe gösterilerek gözaltına alındığı öğre- iddia edildi. nildi. Aynı gün içinde mahkemeye çıkartılan iki 19 Haziran 2018 tarihinde Ağrı’nın Doğubayazıt kişiden Jiyan ‘örgüt propagandası yapma’ iddi- ilçesinde HDP’nin düzenlediği miting sonrasında asıyla tutuklandı. Ali Ümran Daşkaya ise adli gözaltına alınan, mitingin sunucuları Faruk Sefkan kontrol şartıyla serbest bırakıldı. ve Emine Örs, 20 Haziran 2018 tarihinde sevk 19 Haziran 2018 tarihinde Ağrı’nın Doğubayazıt edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüt propagan- ilçesinde HDP’nin düzenlediği miting sonrasında dası yaptıkları’ iddiasıyla tutuklandı. 2 kişi (Faruk aralarında mitingin sunucusu Faruk Sefkan’ın da Sefkan ve Emine Örs) “Demokrasi şehitleri” dedik- olduğu 17 kişi gözaltına alındı. Faruk Sefkan’ın leri için gözaltına alınmıştı. Diğer 15 kişinin serbest “Demokrasi şehitleri” dediği gerekçesiyle gözaltına bırakıldığı öğrenildi. alındığı bildirildi. HDP Parti Meclisi üyesi Arife Çınar 20 Haziran 19 Haziran 2018 tarihinde Osmaniye’nin Kara- 2018 tarihinde İzmir’in Menemen ilçesinde boyun mahallesindeki HDP seçim bürosuna hakkında yakalama kararı olduğu gerekçesiyle kimliği belirsiz kişi ya da kişiler tarafından silahlı gözaltına alındı. bir saldırı düzenlendiği öğrenildi. Yaralanan 20 Haziran 2018 tarihinde Bursa’da yapılan ev kimsenin olmadığı saldırıda büroda maddi hasar baskınlarında HDP’li 4 sandık görevlisi (Ünal meydana geldiği bildirildi. Güneş, Salih Gider, Bayram Öner ve Münacat 19 Haziran 2018 tarihinde Erzurum’un Palan- Yalçıner) gözaltına alındı. döken ilçesinde HDP tarafından ilçe genelinde 20 Haziran 2018 tarihinde Denizli’de Emek Partisi billboardlara asılan aday tanıtım afişlerinin kimliği tarafından açılan seçim standının seçime katılma- belirsiz kişi ya da kişiler tarafından sökülerek çöpe dıkları için OHAL uyarınca izin almaları gerektiğini atıldığı öğrenildi. gerekçe gösteren polisin müdahalesiyle kaldırıldığı öğrenildi. EMEP üyelerinin bildiri dağıtmasının da 19 Haziran 2018 tarihinde İstanbul’un Ataşehir aynı gerekçe ile engellendiği bildirildi. ilçesinde bildiri dağıtan HDP üyeleri ile AKP’li olduğu iddia edilen bir grup arasında çıkan kavgada 20 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- 2 AKP’linin yaralandığı ve 8 HDP üyesinin ise lerden DİSK’in seçimlere ilişkin bildiri dağıtmak gözaltına alındığı öğrenildi. için Konak İlçe Seçim Kurulu’na yaptığı başvu- runun seçim propaganda döneminde sendikaların 19 Haziran 2018 tarihinde Urfa’nın Haliliye ilçe- propaganda yapmasının mümkün olmadığı gerek- sinde kurulan HDP standına ırkçı bir grup tara- çesiyle reddedildiği öğrenildi.

172 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

Uluslararası Şeffaflık Derneği’nin cumhurbaşkan- duğu ve olayla ilgili olarak 2 kişinin gözaltına alın- lığı seçimi adaylarının 31 Mayıs 2018 ile 14 Haziran dığı öğrenildi. 2 kişinin daha sonra serbest bırakıl- 2018 tarihleri arasında TRT Haber kanalında yer dığı bildirildi. aldığı sürelere ilişkin yaptığı izlemenin sonuçlarına 21 Haziran 2018 tarihinde İzmir’in Bayraklı ilçe- göre, Recep Tayyip Erdoğan’a (AKP) 53 dakika, sinde kurulan Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi seçim Muharrem İnce’ye (CHP) 22 dakika, Meral Akşe- standına 20 kişilik ırkçı bir grup tarafından saldırı ner’e (İyi Parti) 16 dakika, Temel Karamollaoğ- düzenlendi. Saldırıda 1 kişinin yanak kemiğinin lu’na (SP) 8 Dakika, Doğu Perinçek’e 6 dakika yer kırıldığı, 1 diğer kişinin ise hafif yaralandığı öğre- verilirken, HDP’nin adayı Selahattin Demirtaş’a nildi. Polisin müdahale etmediği saldırı ile ilgili hiç yer verilmedi. gözaltına alınan kimse olmadığı bildirildi. 20 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- 21 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Cumhurbaşkanı, AKP Genel Başkanı ve lerde, İyi Parti Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı aynı zamanda AKP’nin Cumhurbaşkanı adayı adayı Meral Akşener’in İstanbul’un Üsküdar ilçe- Tayyip Erdoğan’ın aydınlatma direklerine asılı sinde düzenlediği miting sırasında miting meyda- posterlerinin kaldırılmasına ilişkin olarak Bağlar nındaki ışıkların Üsküdar Belediyesi tarafından İlçe Seçim Kurulu tarafından alınan kararın, Diyar- kesildiği iddia edildi. bakır İl Seçim Kurulu’nun aldığı karar ile iptal edildiği öğrenildi. Haberde, kararın gerekçesinde 21 Haziran 2018 tarihinde Manisa’da HDP tara- söz konusu posterlerin parti sembolü olmadığının fından kullanılan bir araca kimliği belirsiz kişiler ifade edildiği belirtildi. tarafından bir saldırı düzenlendiği ve saldırı sonucu araçta maddi zarar oluştuğu öğrenildi. 21 Haziran 2018 tarihinde 24 Haziran Seçimle- rini izlemek üzere Türkiye’ye gelen İtalyan gaze- 21 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- teci Lorenzo Bianchi’nin Atatürk Havalimanı’nda lerden Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nda gözaltına alındığı ve ifade işlemelerinden sonra (RTÜK) görevli üst kurul uzmanlarının kamu sınır dışı edileceği öğrenildi. yayıncılığı yapması gereken TRT Haber kanalının, YSK’nin seçime ilişkin belirlediği tarafsızlık ve 20 Haziran 2018 tarihinde İzmir’in Menemen ilçe- doğruluk ilkelerini ihlal ettiğini tespit ettiği öğre- sinde gözaltına alınan HDP Parti Meclisi üyesi nildi. Arife Çınar 21 Haziran 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. Arife Çınar’ın, 22 Haziran 2018 tarihinde Ankara’da aralarında hakkında 2012 yılında İstanbul’da açılan bir soruş- HDP, HDK yöneticileri ile sandık görevlilerinin de turma kapsamında ‘örgüt üyesi olma’ ve ‘örgüt olduğu 25 kişi hakkında yakalama kararı çıkartıldı. propagandası yapma’ iddiasıyla tutuklandığı bildi- Yapılan operasyonlarda 7 kişinin gözaltına alın- rildi. dığı öğrenildi. Gözaltına alınanların isimleri: HDK Ankara İl Eş Sözcüsü Fatma Kılıçarslan ile Fatih 17 Haziran 2018 tarihinde İstanbul’da düzenlenen Kılıç, Dinçer Dağ, Mehmet Baytekin, Sidar Göksu, HDP mitingi sonrası gözaltına alınan 16 kişiden 3’ü Barış Deli, Celal Demir. (Serhat Doğan, Serdal Aksu ve Mahsun Yolcu) 21 Haziran 12018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme Sanatçı Hozan Cane, HDP’nin seçim çalışmaları tarafından tutuklandı. 13 kişi ise serbest bırakıldı. kapsamında gittiği Edirne’de 23 Haziran 2018 tari- hinde sosyal medya paylaşımları gerekçe gösteri- 21 Haziran 2018 tarihinde Van’da HDP Cumhur- lerek gözaltına alındı. başkanı adayı Selahattin Demirtaş’ın resimlerini yırtan AKP üyelerine tepki gösteren 4 kadının 22 Haziran 2018 tarihinde HDP Kocaeli millet- ilk önce AKP üyelerinin fiziksel şiddetine maruz vekili adayı Necmettin Doğrul’un evine kimliği kaldığı ve daha sonra ise gözaltına alındığı öğre- belirsiz kişilerce silahlı saldırı düzenlendiği öğre- nildi. Polisin 4 kadına fiziksel şiddet uygulayan nildi. AKP’liler ile ilgili bir işlem yapmadığı bildirildi. 22 Haziran 2018 tarihinde Eskişehir’in Odunpazarı 21 Haziran 2018 tarihinde Amasya’da açılan İyi ilçesinde HDP anons aracına kimliği belirsiz kişiler Parti seçim standına saldırı girişiminde bulunul- tarafından bir saldırı düzenlendi. Saldırıda araçta maddi hasar oluştuğu öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 173 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

22 Haziran 2018 tarihinde Kayseri’de panolarda Urfa’nın Haliliye ve Eyyübiye ilçelerinde müşahit- bulunan HDP afişlerinin üstünün spreyle boyan- lerin okullara alınmadığı, tehdit ve fiziksel şiddete dığı öğrenildi. maruz kaldıkları bildirildi. 22 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- Urfa’nın Akçakale ilçesine bağlı Bolatlar ve Vize lerden AGİT resmi seçim gözlemcisi, Almanya mahallelerinde, seçmenlere ‘AKP dışında bir Sol Parti Federal Parlamento Milletvekili Andrej partiye oy verecekleri’ gerekçesiyle mühür ve oy Hunko ve İsveç’ten resmi AGİT gözlemcisi Yeşiller pusulası verilmeyerek, seçmenlerin oy kullanma Partisi milletvekili bir kişinin Türkiye’ye girişine hakkının engellendiği iddia edildi. izin verilmediği öğrenildi. 2 AGİT resmi gözlem- 24 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- cisinin Türkiye’ye girişine izin verilmemesinin lerden, Diyarbakır’ın Kulp ilçesine bağlı Koçlar ve yanı sıra, AGİT seçim misyonu çerçevesinde 11 Aygün köylerinde HDP’li sandık görevlilerinin ülkeden 24 diplomatın da yerel gözlemci olarak korucular tarafından tehdit edildiği öğrenildi. Yine görev alması için yapılan başvurunun da Dışişleri Diyarbakır’ın Kulp ilçesine bağlı Ağaçlı, Narcıca, Bakanlığı tarafından reddedildiği bildirildi. Zeyrek ve Düzce mahallelerinde ise oy sandıkla- 15 Haziran 2018 tarihinde İstanbul’da İçişleri rının kurulduğu okullara, askerler ve korucuların Bakanı Süleyman Soylu’yu protesto ettikten sonra uzun namlulu silahlarla girdikleri bildirildi. evlerine yapılan baskınlarda gözaltına alınan Diyarbakır’ın Bismil ilçesine bağlı Üçtepe Öğrenci Kolektifleri üyesi 6 kişi, 22 Haziran 2018 köyünde, toplu oy kullanmak isteyen AKP Gençlik tarihinde serbest bırakıldı. Kolları üyelerine gözlemci avukatların müdahale 21 Haziran 2018 tarihinde İzmir’in Bayraklı ilçe- etmesiyle yaşanan gerginlik sonrasında askerlerin sinde kurulan Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi HDP’li heyet ve avukatları okula almadığı bildi- standına yapılan ırkçı saldırıyla ilgili şikayette rildi. Askerlerin HDP’li görevlileri ve avukatları bulunmak isteyen partinin eş sözcüsü Atilla Kılıç’ın “Sizi tararız. Sizi burada öldürürüz” diyerek tehdit ‘Cumhurbaşkanına hakaret’ iddiasıyla gözaltına ettiği öğrenildi. alındığı öğrenildi. Diyarbakır’da seçim görevlilerinin ve oy pusula- 24 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- larının bulunduğu torbaların, ‘güvenlik’ gerekçe- lerden, Urfa’nın Suruç ilçesinde sandık görevlile- siyle Jandarma Hava Grup Komutanlığı’na bağlı rinin, AKP milletvekili adayı İbrahim Halil Yıldız helikopterlerle ilçe merkezlerinden alınarak Lice, ve beraberindekilerin tehdit ve fiziksel şiddetine Hani, Dicle ve Kulp ilçelerindeki mahallelere götü- maruz kaldığı öğrenildi. Söz konusu haberlerde, oy rüldüğü öğrenildi. kullanılan okulları dolaşan İbrahim Halil Yıldız ile Siirt’te yine aynı gerekçeyle seçim görevlilerinin silahlı korumalarının, önce cep telefonlarını toplat- ve oy pusulalarının Eruh, Pervari ve Şirvan ilçe- tığı, sandık görevlilerini fiziksel şiddet kullanarak lerinden 3. Komando Tugay Komutanlığı’ndan dışarı çıkarttığı ve sandıklarda blok oy kullandır- kalkan helikopterler tarafından alındığı ve 12 seçim dığı bildirildi. bölgesine götürüldüğü öğrenildi. Suruç İmam Hatip Ortaöğretim Okulu’na girmeye Diyarbakır’ın Hazro ilçesinde AKP ilçe başkanı çalışan İbrahim Halil Yıldız ve beraberindekilere Fuat Güler’in, oy sayımı yapılan okula silahla müdahale eden HDP’lilerin, AKP’lilerin silahlı girmesine tepki gösteren avukatları ölümle tehdit ve bıçaklı saldırısına uğradığı bildirildi. Saldırıda ettiği ve fiziksel saldırıda bulunduğu, ÖHP üyesi Bülent Yıkılmaz ve Bekir Yıkılmaz isimli 2 HDP’li avukat Edip Hüseyinoğlu’nun maruz kaldığı görevlinin yaralandığı ve Urfa Devlet Hastanesi’ne fiziksel şiddetten dolayı yaralandığı ve hastaneye kaldırıldığı öğrenildi. Mezopotamya Haber Ajansı kaldırıldığı öğrenildi. muhabiri Arjin Dilek Öncel’in de saldırgan grubun fiziksel şiddetine maruz kaldığı bildirildi. Diyarbakır’ın Bağlar ve Sur ilçelerinde HDP’nin seçim barajını aşmasını kutlamak amacıyla HDP 14 Haziran 2018 tarihinde, İbrahim Halil Yıldız’ın binalarının önünde bir araya gelen kişilere polisin Urfa’nın Suruç ilçesinde seçim kampanyası sıra- müdahale ettiği öğrenildi. sında esnafla yaşadığı tartışma sonucunda 4 kişi ölmüş, 9 kişi ise yaralanmıştı.

174 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

24 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- Erzurum’un Karaçoban ilçesine bağlı Kopal Mahal- lerden, Van’ın İpekyolu ilçesinde Bostaniçi mahal- lesi’nde oy kullanma işlemi sırasında yaşanan lesinde polislerin müşahitleri okullara almadığı silahlı çatışmada sonucunda İYİ Parti Erzurum öğrenildi. Saray ilçesi Beyaslan köyünde ise jandar- Karaçoban İlçe Başkanı Mehmet Sıddık Durmaz manın köylülerin oy kullanma hakkını engellediği; ile Agit Yazan isimli kişinin öldüğü öğrenildi. sandıkların taşındığı Özalp ve Çaldıran ilçelerin- 24 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- deki köylerde, oy vermek için sandıklara gitmek lerden, İyi Parti Hakkari milletvekili adayı Dilek isteyen kişilerin arama ve kontrol gerekçesiyle Tanrıkulu’nun, oy kullanmaya gittiği sırada AKP’li bekletildiği; Çatak ilçesinde ise sandıklarda silahlı olduğu iddia edilen bir grubun cinsiyetçi hakaretle- korucuların beklediği bildirildi. rine maruz kaldığı ve grubun Tanrıkulu’na fiziksel Van’da seçim sonuçlarını kutlamak için HDP il şiddet girişiminde bulunduğu öğrenildi. binası önüne gelen kişilere polisin biber gazı ve Hakkari’nin Yüksekova ilçesinde HDP’nin yüzde tazyikli su ile müdahale ettiği öğrenildi. Kültür 10 barajını geçmesini kutlamak amacıyla toplanan Sokağı’na yürüyen kişilere burada da müdahale kişilere polisin biber gazı ve tazyikli suyla müda- eden polisin çok sayıda kişiyi gözaltına aldığı bildi- hale ettiği öğrenildi. Polis müdahalesi sonucunda rildi. çok sayıda kişinin gözaltına alındığı bildirildi. 24 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- 24 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Mardin’in Yeşilli ilçesinde, AKP’li belediye lerden, Bitlis’in Tatvan ilçesine bağlı Benekli başkanı Hayrettin Demir’in sandık görevlilerini köyünde HDP’li sandık görevlisinin korucuların “Burada olmayanlar için de oy kullanılacak. Burada fiziksel şiddetine maruz kaldığı ve görevli olduğu benim borum öter” diyerek tehdit ettiği öğrenildi. yerden çıkarıldığı öğrenildi. Mardin’in Derik ilçesinde, ‘toplantı ve gösteri 24 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- yasası kanununa muhalefet’ iddiasıyla yargılandığı lerden, HDP’nin yüzde 10 barajını geçmesini davada aldığı hapis cezası kesinleşen Fatma Dinler kutlamak amacıyla Batman’da Turgut Özal Bulvarı (72) adlı bir kişinin oyunu kullandıktan sonra polis üzerinde toplanan kişilere polisin cop ve biber gazı tarafından gözaltına alındığı öğrenildi. kullanarak müdahale ettiği öğrenildi. Mardin’de HDP’nin seçim barajını aşmasını Diyarbakır’ın Lice ilçesinde seçimleri izleyen 3’ü kutlamak amacıyla toplanan kişilere polisin müda- İtalyan vatandaşı 4 kişi gözaltına alındı. Gözal- hale ettiği öğrenildi. Nusaybin ilçesinde biri çocuk tına alınanların isimlerinin Carmile E., Paolo Z., olmak üzere 7 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. Emanuela I. ve Robin P. olduğu bildirildi. 24 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- Seçimleri izlemek için Şırnak’a gelen 3 kişilik lerden, Şırnak’ın Uludere ilçesine bağlı Hilal belde- Alman heyet, Uludere ilçesinin Şenoba (Sêgirk) sinde, Feyzi Kara isimli bir HDP görevlisinin, beldesinde askerler tarafından gözaltına alındı. AKP’li Hilal Belediye Başkanı Cafer Benek’in Gözaltına alınanların karakola götürüldüğü öğre- yakınları olduğu iddia edilen ve başkalarının yerine nildi. oy kullanmak isteyen bir grubun fiziksel saldırısına maruz kaldığı öğrenildi. Seçimleri izlemek için Ağrı’ya gelen 3 kişilik Fransız heyet Ağrı girişinde gözaltına alındı. Fransa Şırnak’ın Cizre ilçesinde bulunan İstiklal İlko- Komünist Partisi (PCF) Ağrı’da gözaltına alınan 3 kulu’nda Sabri Çağırga isimli bir kişinin, sandık Fransa vatandaşının, gözlemci olarak Türkiye’de güvenliği için okul bahçesinde beklemek istemesi bulunan Komünist Parti delegasyonundan Chris- üzerine korucu Emin Nergiz’in fiziksel şiddetine tine Prunaud, Hulliya Turan ve Pascal Torre oldu- maruz kaldığı öğrenildi. ğunu duyurdu. 24 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- Bingöl’ün Solhan ilçesinde seçimleri izlemek için lerden, Erzurum’un merkez ve Tekman ilçelerinde Danimarka’dan gelen heyetin incelemelerine izin İnsan Hakları Derneği (İHD) adına seçimleri verilmediği, heyetin silahlı korucuların saldırısına izleyen 3 İHD üyesinin gözaltına alındığı öğrenildi. maruz kaldığı öğrenildi. Gözaltına alınanların isimleri: Yavuz Karabudak, Sertaç Öztürk ve Erdal Özakçıl.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 175 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Bingöl’ün Elmalı köyünde seçimleri izlemek İstanbul’un Pendik ilçesinde bulunan Mahir İz isteyen yabancı bir heyetin de AKP’lilerin saldırı- İlkokulu’nda oy kullanma konusunda çıkan bir sına uğradığı öğrenildi. tartışma nedeniyle sandık kurulu başkanının Seçimleri izlemek için Türkiye’ye gelen İtalyan çağrısı üzerine okula gelen polisin yaptığı kimlik gözlemci Christina Elico, Batman’ın Gercüş ilçe- kontrolü sonucunda, haklarında arama kararı sindeki yol kontrolü sırasında gözaltına alındı. olduğu gerekçesiyle İshak K. ve Ahmet K. isimli 2 Christina Elico’nun gözaltı gerekçesi öğrenil- kişi gözaltına alındı. mezken, İlçe Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü İstanbul’un Üsküdar ilçesinde bulunan Burhan öğrenildi. Felek Lisesi’nde MHP’lilerin diğer partilerin sandık Batman merkez ilçesine bağlı İMKB Ortao- ve seçim görevlilerini tehdit ettiği ve sandık görev- kulu’nda, insan hakları temsilcileri ve yabancı lisi olan EMEP üyesi Elvan Korkmaz’ın MHP’li- heyetin, “gözlem yapmaya izin yok” gerekçesiyle lerin fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. içeriye alınmadığı öğrenildi. İstanbul’un Üsküdar ilçesinde Cumhurbaşkanı Seçimleri izlemek için İsveç’ten gelen gözlemci Tayyip Erdoğan’ın oy kullanacağı okulda seçmen- heyet, Bitlis’in Hizan ilçesine bağlı köylerde gözlem lerin üzerinin arandığı öğrenildi. yaptıktan sonra dönüş yolunda araçları durduru- İstanbul’un Bayrampaşa ilçesinde bulunan Ahmet larak gözaltına alındı. Soğuksu Jandarma Kara- Haşim İlkokulu’nda usulsüzlük yapıldığı iddiası kolu tarafından gözaltına alınan heyetin Hizan üzerine çıkan tartışmayı görüntülemek isteyen bir Jandarma Komutanlığı’na götürüldüğü öğrenildi. kişi, AKP’li görevlilerin saldırısına maruz kaldı. 24 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- İstanbul’un Güngören ilçesinde bulunan Şiir lerden, Adana’da oy sandıklarının oy toplama Mektebi Ortaokulu’nda AKP’lilerin HDP’li görev- merkezlerine ulaştırılması için konvoy yapmak lilere saldırı girişiminde bulunduğu öğrenildi. isteyen kişilerin polis tarafından engellendiği öğre- nildi. Gülbahçe Mahallesi’nde konvoyu durduran İstanbul’un Sultangazi ilçesinde bulunan Hüseyin polisin, “Bu konvoya katılırsanız vururum” dediği Ersu İlköğretim Okulu’nda CHP’li kadın müşahit bildirildi. ve avukatların, bir grup erkek tarafından iki kez saldırıya uğradığı ve tehdit edildiği öğrenildi. 24 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, İstanbul’un Zeytinburnu ilçesinde oy İstanbul Okmeydanı’nda bulunan Darülace- kullanma işlemi başlamadan önce, HDP üyelerinin ze’de kalan kişilerin oy vermesi sırasında kabine 50 kişilik bir grubun saldırısına ve fiziksel şiddetine girmek isteyen kurum görevlilerine tepki gösteren maruz kaldığı öğrenildi. CHP İstanbul milletvekili adayı avukat Özgür Düzgün’ün, görevlilerin fiziksel saldırısına maruz İstanbul’un Kağıthane ilçesinde bulunan Mehmet kaldığı öğrenildi. Akif Ersoy İlkokulu’nda İyi Parti Genel Başkan Yardımcısı Ümit Özdağ, İyi Parti Kağıthane ilçe İstanbul’un Bağcılar ilçesinde sandıkları İlçe Seçim başkanı Muammer Demirci ve gazeteci Vedat Kurulu’na götüren HDP ve CHP adına müşahitlik Yenerer’in AKP üyelerinin saldırısına maruz yapan kişilerin içeri girmesine izin verilmediği kaldığı öğrenildi. Saldırı sonucunda İyi Parti üyesi öğrenildi. Bu sırada AKP’li sandık başkanları ve 2 kişinin yaralandığı, 6 kişinin ise saldırıyla ilgili sandık kurulu üyelerinin İlçe Seçim Kurulu’nun olarak gözaltına alındığı öğrenildi. Yine Zeytin- arka kapısından içeri alınmasına tepki gösteren burnu ilçesinde bulunan Abdülhak Hamit Ortao- kişilere polisin fiziksel şiddet kullanarak müdahale kulu’nun bahçesinde MHP ve HDP’li müşahitler ettiği bildirildi. arasında başlayan tartışma sonucunda 1 HDP İstanbul’un Sultangazi ilçesi Gazi Mahallesi’nde üyesinin yaralandığı öğrenildi. seçim sonuçlarını kutlayan kişilere polis gaz İstanbul’un Kağıthane ilçesinde bulunan bombası ve plastik mermi kullanarak müdahale Cengizhan Anadolu Lisesi’nde sandık kurulu etti. üyelerinin, sandıklar kapandıktan sonra oy kullan- İstanbul’u Şişli ilçesinde Esentepe mahallesindeki maya çalışan kişilerin saldırısına maruz kaldığı HDP seçim bürosuna AKP üyesi olduğu iddia öğrenildi.

176 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü edilen bir grubun saldırıda bulunduğu, saldırı Yüksekyol’un AKP’li ve MHP’li olduğu iddia edilen sonucunda büronun maddi zarar gördüğü ve kişilerin fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. büroda bulunan bazı kişilerin hafif yaralandığı 24 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- öğrenildi. lerden, Ankara’da bulunan Yüksek Seçim Kuru- İstanbul’un Sutanbeyli ilçesinde AKP ve MHP lu’na (YSK) çıkan yolların bariyerler, iş kamyon- üyesi oldukları iddia edilen kişilerden oluşan bir ları ve belediye otobüsleri ile kapatıldığı öğrenildi. grubun HDP Sultanbeyli ilçe binasına saldırdığı YSK önüne yürümek isteyen bir grup CHP’linin öğrenildi. HDP İlçe Örgütü Eş Başkanı Burhan polis tarafından engellendiği bildirildi. 1 kişinin bu Taşdemir, basında yer alan açıklamalarında “Defa- müdahalede gözaltına alındığı öğrenildi. Ayrıca bir larca ilçe emniyetini aramamıza rağmen grubu grup CHP’linin Güvenpark’ta bekledikleri sırada dağıtmamakta ısrar ediyor” dedi. kimliği belirsiz kişiler tarafından saldırıya uğradığı, Güvenpark’a gelen polisin CHP’lilere müdahale İstanbul’un Ümraniye ilçesinde HDP ilçe bina- ettiği öğrenildi. sında bulunanların ırkçı bir grubun saldırısına maruz kaldığı öğrenildi. Grubun sokaktaki HDP Polis, Ankara’nın Mamak ilçesinde seçim kurulu bayraklarını yakarak binaya taşlı saldırıda bulun- önünde toplanan kişilere biber gazı ve TOMA duğu, polisin saldırgan gruba müdahale etme- kullanarak müdahale etti, müdahale sonucunda 1 diği ve aralarında HDP Ümraniye İlçe Eş Başkanı kişinin gözaltına alındığı bildirildi. Damla Savcı’nın da bulunduğu 11 kişinin binada Ankara’nın Yenimahalle ilçesinde bulunan Batı- mahsur kaldığı öğrenildi. kent Şevket Evliyagil Meslek Lisesi önünde İstanbul’un Esenyurt ilçesinde ırkçı bir grubun bekleyen kişilere polisin müdahale ettiği öğrenildi. HDP ilçe binasına saldırdığı, saldırı sonrasında Ankara’da HDP Keçiören ilçe binasına saldırı binanın camlarının kırıldığı öğrenildi. girişimi olduğu, saldırı sonucunda HDP’ye ait İstanbul’un Esenler ilçesinde bulunan HDP ilçe bir kampanya aracının zarar gördüğü ve binanın binası önünde yaklaşık bin kişilik ırkçı bir grubun tahliye edildiği öğrenildi. toplandığı ve HDP bayraklarını indirmeye çalıştık- Ankara’nın Yenimahalle ilçesinde bulunan HDP ları öğrenildi. Bu sırada ilçe binasında bulunan 15 Batıkent seçim bürosunun önünde ırkçı bir grubun kişinin içerde mahsur kaldığı bildirildi. toplandığı ve binanın HDP’liler tarafından tahliye İstanbul’un Kadıköy ilçesinde bulunan Devrimci edildiği öğrenildi. Parti il örgütüne polis tarafından baskın düzen- Ankara Batıkent’te seçim kurulu önündeki eylem lendi. Baskının nedeni öğrenilemezken, polisin sonrasında, ellerinde satır olan ırkçı bir grubun kimsenin bulunmadığı binada arama yaptığı ve Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) üyelerine bina önünde bekleyen parti üyelerine GBT kont- ateş açtığı öğrenildi. Saldırıda yaralanan olmadığı rolü yaptığı bildirildi. bildirildi. 24 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- Ankara’nın Kızılay ilçesinde Selanik Sokak’ta ve lerden, Denizli’de ve İstanbul’un Eyüp ilçesinde Anıttepe Anadolu Lisesi önünde toplanan kişilere çeşitli okullarda ve İzmir’de valilik binasında asılı polis müdahale etti. bulunan AKP ve Tayyip Erdoğan posterlerinin seçim günü indirilmediği öğrenildi. Ankara Barosu’ndan görevlendirilen Avukat Hazal Serdar’ın, Altaş Atatürk Teknik Meslek Lisesi’nde 24 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- sandık kurulu başkanının usulsüz işlemine itiraz lerden, Ankara’nın Sincan ilçesinde bulunan ettiği için polis tarafından zorla dışarı çıkarıldığı Özkent Akbilek Ortaokulu’nda Oy ve Ötesi’nin öğrenildi. 6 gönüllüsünün AKP üyesi olduğu iddia edilen kişilerin fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğre- 24 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan nildi. Olay yerine gelen polisin okulda bulunanlara haberlerden, İzmir’in Bornova ilçesinde bulunan müdahale ettiği ve biber gazı kullandığı bildirildi. Çimentaş İlkokulu’na AKP milletvekili adayı Necip Nasır ve AKP Gençlik Kolları üyelerinin konvoy Ankara’nın Altındağ ilçesinde bulunan Atam halinde gelmesine itiraz eden HDP üyelerinden İlköğretim Okulu’nda CHP bina sorumlusu Fırat

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 177 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

1 kişinin, grubun fiziksel şiddetine maruz kaldığı HDP’nin seçim çalışmalarına katılmak için gittiği öğrenildi. Polisin seçmenleri okul dışına çıkardığı Edirne’de 23 Haziran 2018 tarihinde gözaltına ve okul bahçesinde emniyet görevlilerinin uzun alınan Almanya vatandaşı sanatçı Hozan Canê, namlulu silahlarla beklediği bildirildi. 26 Haziran 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından örgüt üyesi olduğu iddiasıyla tutuk- İzmir’in Buca ilçesinde, oy kullandıktan sonra landı. Hozan Canê’nin tutuklanma gerekçesinin özel harekat polisleri ve 20 kişiyle birlikte sandık- yönetmenliğini yaptığı ve boş rolünü oynadığı “74. ları gezen AKP’li milletvekili adayı Mahmut Atilla Şengal Fermanı” isimli film olduğu öğrenildi. Kaya’ya tepki gösteren bir seçmenin, uzun namlulu silahla okul bahçesinden uzaklaştırıldığı öğrenildi. 24 Haziran 2018 seçimlerini izlemek amacıyla gittiği Batman’ın Gercüş ilçesinde gözaltına İzmir’in Bayraklı ilçesinde bulunan ve İl Seçim alınan İtalya vatandaşı Christina Cartafesta’nın Kurulu olarak belirlenen Mustafa Kemal Lisesi 26 Haziran 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme önünde toplanan kişilere polisin biber gazı ile tarafından Batman il sınırına girmemek şartıyla müdahale ettiği öğrenildi. serbest bırakıldığı ve daha sonra sınır dışı edilmek 24 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- üzere Antep Geri Gönderme Merkezi’ne götürül- lerden, Kocaeli’nin İzmit ilçesinde seçim sonuç- düğü öğrenildi. larını kutlayan AKP’lilerin, CHP ilçe merkezi Hermel Sanatevi sahibi Tacettin Başar, 26 Haziran önünde bulunan CHP üyeleriyle gerginlik yaşadığı, 2018 tarihinde Adana’da seçim çalışması yürüten bunun üzerine olay yerine gelen polisin CHP ilçe sanatçılar ile HDP üye ve yöneticilerine yönelik bir binasına biber gazı attığı öğrenildi. Gazdan etki- soruşturma kapsamında gözaltına alındı. Soruş- lenen kişilerin hastanelere götürülmesinden sonra turma kapsamında Hermel Sanatevi de polis tara- durumu ilçe binası önünde protesto etmek isteyen fından basılmış ve aramanın ardından mühürlen- kişilere polisin ikinci kez müdahale ettiği bildirildi. mişti. Bu soruşturma kapsamında 18 Haziran 2018 İçişleri Bakanlığı 24 Haziran 2018 tarihinde yaptığı tarihinde gözaltına alınan 14 kişi ise sevk edildik- açıklamayla Cumhurbaşkanı ve 27. Dönem Millet- leri mahkeme tarafından serbest bırakıldı. vekili Genel Seçimleri sırasında oy verme işlemine 23 Haziran 2018 tarihinde Ankara’da gözaltına ilişkin ülke genelinde 362 olay meydana geldi- alınan ve aralarında HDP ve HDK yöneticileri ve ğini duyurdu. Bakanlık açıklamasında ayrıca 12’si HDP sandık görevlilerinin de olduğu 12 kişi 26 yabancı uyruklu olmak üzere 29 kişi hakkında Haziran 2018 tarihinde serbest bırakıldı. Gözaltına yasal işlem yapıldığı belirtildi. alınıp serbest bırakılanların isimleri: Dinçer Dağ, 25 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- Fatma Kılıçaslan, Celal Demir, Mehmet Baytekin, lerden, AGİT seçim gözlem heyetinin 24 Haziran Mehmet Fatih Kılıç, Şeref Keleş, Sidar Göksu, 2018 Seçimlerine ilişkin ön raporunu hazırladığı Behçet Yanar, Üsküdar Yumoş, Banu Yıdız, İdris öğrenildi. Ön raporda toplanma, ifade ve basın Atakay, Barış Deli. özgürlüğünün sınırlandırıldığı OHAL uygulama- Seçim çalışması yürüten sanatçılar ile HDP üye ları altında “Seçim kampanyasının koşulları eşit ve yöneticilerine yönelik bir soruşturma kapsa- değildi. Cumhurbaşkanı ve iktidar partisi, resmi ve mında 26 Haziran 2018 tarihinde gözaltına alınan özel basın kuruluşlarının yayın akışında (kampan- Hermel Sanatevi sahibi Tacettin Başar ile HDP yalarına) çok fazla yer vermesi de dahil olmak üyesi Bayram Ektiren, 27 Haziran 2018 tarihinde üzere birçok yersiz avantajdan faydalandı” denil- sevk edildikleri mahkeme tarafından adli kontrol diği bildirildi. şartıyla serbest bırakıldı. Aynı soruşturma kapsa- 26 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- mında 27 Haziran 2018 tarihinde sanatçı İmran lerden Antep’in Geneyik köyünde sandık görevlisi Akın’ın da gözaltına alındığı ve aynı gün içinde olan Halil Sayın isimli bir kişinin seçimin olduğu ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldığı akşam evinin önünde kimliği belirsiz kişilerin öğrenildi. Böylece bu soruşturma kapsamında şu saldırısına uğradığı ve saldırı sonucunda Halil ana kadar toplam 17 kişi gözaltına alınmış oldu ve Sayın’ın gözünde ve kolunda morluklar oluştuğu gözaltına alınan kişilerin tümü serbest bırakıldı. öğrenildi.

178 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

26 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldığı, haberlerden, Van’ın Çatak ilçesine bağlı Ezdinan diğer 4 kişinin gözaltı süresinin ise 7 gün uzatıldığı köyünde 24 Haziran seçimlerinde HDP’nin aldığı ve uzatma kararına avukatlar tarafından itiraz edil- sonuçları kutlayan köylülere saldıran korucuların diği öğrenildi. Özcan Akbulak isimli 1 köylüyü ağır yaraladığı 28 Haziran 2018 tarihinde Antalya Adliyesi önünde öğrenildi. Ayrıca, Özcan Akbulak’ın korucular seçimdeki usulsüzlükleri protesto eden grupta yer hakkında suç duyurusunda bulunduğu bildirildi. aldıkları gerekçesiyle gözaltına alınan aralarında Antalya Adliyesi önünde seçim sonuçlarını CHP Gençlik Kolları eski yöneticisi Ramazan protesto eden grupta yer aldıkları gerekçesiyle Gökoğlu’nun da olduğu 10 CHP üyesinden 5’i 2 5 CHP üyesi (CHP Gençlik Kolları Eski Yöneti- Temmuz 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme cisi Ramazan Gökoğlu, Mahir Şen, Hasan Çetin, tarafından tutuklandı. Tutuklananların isimleri: Mustafa Yamurça ve ismi öğrenilemeyen bir kişi), Salih Ulus, Mahir Şen, Burhan Çalışkan, Veli 28 Haziran 2018 tarihinde Antalya’da yapılan ev Yeşilçay, Bahadır Poze. CHP üyesi 5 kişi, avukat- baskınları sonrasında gözaltına alındı. Gözaltına ların yaptığı itiraz sonucu 26 Eylül 2018 tarihinde alınanlardan Mustafa Yamurça’nın aynı gün içinde adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 179 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

4.3. SIYASI PARTI EŞ BAŞKANLARI, MILLETVEKILLERI, BELEDIYE EŞ BAŞKANLARI, MUHTARLAR HAKKINDAKI DAVALAR, SORUŞTURMALAR VE KAYYUM ATAMALARI

Dava Hakkında Dava Açılan Milletvekilliği Soruşturma Görevden Dava Açılan Açılan Fezleke Belediye Düşürülen Açılan Alınan Milletvekili Siyasi Parti Hazırlanan Eş Başkanı Kişilerin Milletvekili Muhtar Sayısı Başkanı Milletvekili Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı 30 12 3 6 81 14 51 Toplam 102 yıl 8 ay 15 yıl 5 ay 2 yıl 8 ay ceza 10 gün 15 gün

4.3.1. 26. Dönem Milletvekilleri Hakkında nı’na hakaret etme’ iddiasıyla İstanbul 2. Asliye Açılmış Davalar Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın duruşmaları 10 Mayıs 2018 ve 4 Ekim 2018 tarihlerinde görüldü. Figen Yüksekdağ Mahkeme 4 Ekim 2018 tarihinde dava ile ilgili HDP eski Eş Genel Başkanı ve eski Van milletve- yetkisizlik kararı vererek dava dosyasının Yargı- killi Figen Yüksekdağ hakkında 27 Ekim 2015 tari- tay’ın ilgili dairesine gönderilmesine hükmetti. hinde Van’da otogar açılışında yaptığı konuşma Figen Yüksekdağ nedeniyle ‘seçim yasaklarına muhalefet etme’ iddi- HDP eski Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ asıyla Erciş 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan hakkında 13 Mart 2016 tarihinde Mersin’de parti- davanın karar duruşması 13 Nisan 2018 tarihinde sinin il kongresinde yaptığı konuşmada eski başba- görüldü. Mahkeme Figen Yüksekdağ’ı 6 ay hapis kanlardan Ahmet Davutoğlu’na hakaret ettiği iddi- cezası ile cezalandırdı. asıyla Mersin 9. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan Figen Yüksekdağ davanın duruşmaları 30 Mayıs ve 27 Kasım 2018 HDP eski Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ tarihlerinde görüldü. Duruşmalar 2019 yılı içinde hakkında Deutsche Welle gazetesine 2015 yılında devam edecek. verdiği röportaj gerekçe gösterilerek Ankara 13. Figen Yüksekdağ Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davada verilen 1 HDP eski Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ yıl 6 ay hapis cezası Ankara Bölge Adliye Mahke- hakkında 4 Kasım 2016 tarihinde gözaltında alın- mesi 20. Ceza Dairesi tarafından 19 Aralık 2018 dıktan sonra yaptığı savunmada ‘Türk milletini, tarihinde onandı. Türkiye Cumhuriyeti devletini, devletin kurum ve Figen Yüksekdağ organlarını aşağıladığı’ iddiasıyla Diyarbakır 13. HDP eski Eş Genel Başkanı ve Van eski milletvekili Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın duruş- Figen Yüksekdağ hakkında ‘Cumhurbaşkanı’na maları 5 Haziran, 11 Eylül ve 13 Kasım 2018 tarih- hakaret’ iddiasıyla Van 4. Asliye Ceza Mahke- lerinde görüldü. 11 Eylül 2018 tarihinde görülen mesi’nde açılan davanın duruşmaları 16 Ocak duruşmada, Figen Yüksekdağ, duruşmaya katıl- 2018, 9 Şubat 2018 ve 3 Temmuz 2018 tarihle- mayacağına dair mahkemeye mazeret dilekçesi rinde görüldü. Mahkeme davayı, Figen Yüksekdağ sunmasına rağmen, zorla SEGBİS odasına geti- hakkında Ankara 9. Ağır Ceza Mahkemesi’nde rildi. 13 Kasım 2018 tarihinde görülen duruşmada açılmış olan dava ile birleştirdi. mahkeme, dava dosyasının Ankara 9. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam eden dava ile birleştirilme- Figen Yüksekdağ sine ilişkin müzekkere yazılmasına karar verdi ve HDP eski Eş Genel Başkanı ve eski Van milletve- duruşmayı 22 Ocak 2019 tarihine erteledi. killi Figen Yüksekdağ hakkında ‘Cumhurbaşka-

180 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

Figen Yüksekdağ düzenlenen bir mitinge yaptığı konuşma nede- niyle ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ iddiasıyla açılan HDP eski Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ’ın davada Ankara 2. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin da aralarında olduğu 8 kişi hakkında ‘örgüt yöne- verdiği davanın reddi kararı ile ilgili Cumhur- ticisi olma’ ve ‘örgüt propagandası yapma’ iddia- başkanı’nın avukatları tarafından yapılan istinaf larıyla Adana 9. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan başvurusunda Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 25. davanın görülmesine 18 Temmuz 2018 tarihinde Hukuk Dairesi’nin ilk derece mahkemenin kara- devam edildi. Duruşmalara 2019 yılı içinde devam rını kaldırdığı ve Selahattin Demirtaş’ın 15 bin TL edilecek. manevi tazminat ödemesine hükmettiği öğrenildi. Figen Yüksekdağ Selahattin Demirtaş HDP eski Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş hakkında ‘örgüt yöneticiliği yapmak’, ‘örgüt propa- hakkında 7 Haziran 2015 seçimleri öncesinde gandası yapmak’, ‘Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri yaptığı bir konuşmada İçişleri Bakanı Süleyman Kanunu’na muhalefet’, ‘halkı kin ve düşmanlığa Soylu’ya hakaret ettiği iddiasıyla Ankara 10. Asliye tahrik etmek’ iddialarıyla Ankara 16. Ağır Ceza Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- Mahkemesi’nde açılan davanın duruşmaları 20 ması 17 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Duruşmaya Şubat 2018, 17 Mayıs 2018, 6 Temmuz 2018, 24 sadece sarı basın kartı olan gazetecilerin alındığı Eylül 2018 ve 5 Kasım 2018 tarihlerinde görüldü. bildirildi. Selahattin Demirtaş Sincan Cezaevi Davanın 20 Şubat 2018 tarihinde görülen duruş- Kampüsü içinde bulunan duruşma salonunda masını izlemek için gelen Fransa, İsviçre, İsveç görülen duruşmada hazır bulundu ve savunma ve Norveç elçilik temsilcilerinden oluşan heyetin yaptı. Savunmaların ardından mahkeme Demir- duruşma salonuna girmesine izin verilmediği, taş’ın Soylu hakkındaki sözlerinin hakaret suçu yapılan görüşmeler sonrasında sadece bir kişinin oluşturmadığını belirtip beraat kararı verdi. içeri alındığı öğrenildi. Davanın 24 Eylül 2018 tarihinde görülen duruşmasında mahkeme, Figen Selahattin Demirtaş Yüksekdağ’ın TBMM’de yaptığı konuşmaların HDP Eski Eş Genel Başkanı ve İstanbul millet- istenmesine, HDP’nin tüzüğünün Ankara Cumhu- vekili Selahattin Demirtaş hakkında 2013 tari- riyet Başsavcılığı’ndan istenmesine, dosyada hinde yaptığı bir konuşmada ‘örgüt propagandası bulunan konuşma kayıtlarının bilirkişiye gönde- yaptığı’ iddiasıyla Elazığ 2. Ağır Ceza Mahkeme- rilmesine karar verdi. Duruşmaların görülmesine si’nde açılan davanın görülmesine 13 Şubat 2018 2019 yılı içinde devam edilecek. tarihinde devam edildi. Mahkeme davanın Ankara Figen Yüksekdağ 19. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam eden dava ile birleştirilmesine resen karar veridi. HDP eski Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ile Figen Yüksekdağ hakkında ‘Kamu görevlisine Selahattin Demirtaş, Sırrı Süreyya Önder iftira’ iddiasıyla Kayseri 12. Asliye Ceza Mahke- HDP eski Eş Genel Başkanı ve İstanbul milletve- mesi’nde açılan davanın görülmesine 25 Ekim kili Selahattin Demirtaş ve HDP Ankara millet- 2018 tarihinde devam edildi. Selahattin Demirtaş vekili Sırrı Süreyya Önder hakkında 2013 yılında duruşmaya SEGBİS aracılığıyla katıldı. Figen İstanbul’da düzenlenen Newroz kutlamalarında Yüksekdağ ise duruşmaya mazeretli olarak katıl- yaptıkları konuşmalar nedeniyle İstanbul 26. Ağır madı. Demirtaş, mahkeme huzurunda savunma Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine yapma talebinde bulundu. Bu talebi kabul etmeyen 16 Mart 2018 tarihinde devam edildi. Selahattin mahkeme, Demirtaş ve Yüksekdağ’ın bir sonraki Demirtaş ve Sırrı Süreyya Önder duruşmaya katıldı duruşmada SEGBİS ile hazır edilmeleri için tutuklu ve savunma yaptı. Mahkemenin dava konusu bulundukları cezaevlerine müzekkere yazılmasına yapılan konuşmaların tümünün çözümünün yapıl- karar verdi ve duruşmayı 31 Ocak 2019 tarihine ması talebinin reddine karar verdi. Karar sonrası erteledi. Selahattin Demirtaş, Sırrı Süreyya Önder reddi Selahattin Demirtaş hakim talebinde bulundu. Mahkeme reddi hakim talebinin reddine karar verdi. HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş hakkında 27 Şubat 2017 tarihinde Mersin’de

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 181 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Davanın 16 Nisan 2018 tarihinde görülen duruş- Demirtaş’ın sözünü kestiği ve savunmasını kısa masında, mahkeme, Selahattin Demirtaş ve Sırrı tutmasını istediği bildirildi. Sırrı Süreyya Önder’in Süreyya Önder’in yaptığı konuşmaların bilirkişi de son savunmasını yapmasının ardından tarafından incelenmesi talebi de dahil avukatların mahkeme kararını açıkladı ve ‘örgüt propagandası tüm taleplerini reddetti. yapma’ suçundan Selahattin Demirtaş’ı 4 yıl 8 ay ve Sırrı Süreyya Önder’i 3 yıl 6 ay hapis cezası ile Davanın 30 Nisan 2018 tarihinde görülen duruş- cezalandırdı. Mahkeme cezaları ertelemedi. masında mahkeme, Sırrı Süreyya Önder’in savun- masının ardından beyanda bulunmak isteyen Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 20 Kasım 2018 avukatlara söz vermedi. Yaşanan tartışma sonra- tarihinde Selahattin Demirtaş’ın tutukluluğu ile sında, mahkeme duruşma salonunda sadece 3 ilgili yapılan başvuruyu karara bağladı. AİHM, ilk avukatın kalmasına ve geri kalan avukatların kez Türkiye ile ilgili olarak “Haklara getirilecek salondan çıkartılmasına karar verdi. Bu karar kısıtlanmaların sınırlanması anılan hak ve özgür- üzerine tüm avukatlar ve izleyiciler duruşma salo- lüklere bu Sözleşme hükümleri ile izin verilen nunu terk etti. Daha sonra esas hakkındaki müta- kısıtlamalar öngörüldükleri amaç dışında uygu- laasını açıklayan savcı, Selahattin Demirtaş ile Sırrı lanamaz” şeklindeki 18. madde kapsamında bir Süreyya Önder’in ‘örgüt propagandası yapma’ karar verdi. Mahkeme ayrıca AİHS’nin Ek 1 Proto- suçundan cezalandırılmasını talep etti. kolü’nün 3. maddesinde düzenlenen serbest seçim hakkının ihlal edildiğine, tutuklulukla ilgili yeterli Davanın 8 Haziran 2018 tarihinde görülen duruş- gerekçe sunulmadığı için sözleşmenin 5. madde- masında Selahattin Demirtaş, SEGBİS aracılığıyla sinin 3. fıkrasının ihlal edildiğine karar verdi. duruşmaya katılmayacağını ve duruşmada bizzat Kararda Demirtaş’ın tutukluluk halinin uzatılması bulunma talebi olduğunu mahkemeye iletti. “demokratik toplum kavramının odağında olan Davanın karar duruşması ise 7 Eylül 2018 tari- hür siyasi tartışmayı sınırlamak ve çoğulculuğu hinde görüldü. Selahattin Demirtaş duruşmaya boğmak” olarak tanımladı ve Demirtaş’ın tahliyesi tutulduğu cezaevinden SEGBİS aracılığıyla katıldı. talebinde bulundu. Mahkeme ayrıca Demirtaş’a Sırrı Süreyya Önder ise duruşmada bizzat hazır 10 bin Euro manevi ve 15 bin Euro maddi olmak bulundu. Selahattin Demirtaş, mütalaanın kendi- üzere toplam 25 bin Euro tazminat ödenmesine sine 2 gün önce tebliğ edildiğini, iddianameye karşı hükmetti.4 daha önce Bakırköy 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde AİHM’nin Selahattin Demirtaş’ın başvurusu ile yaptığı savunmanın bu davadaki savunması olarak ilgili kararı sonrasında 20 Kasım 2018 tarihinde bir kabul edilerek dosyaya konduğunu belirttikten açıklama yapan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, sonra, bu sebeple esas hakkındaki mütalaaya karşı “AİHM’nin verdiği kararlar bizi bağlamaz (…) Biz savunmasını yapmayacağını ifade etti. Savunma karşı hamlemizi yaparız, işi bitiririz” dedi.5 avukatları, Demirtaş’ın savunmasının davanın yetkisizlik kararıyla gönderilmiş olduğu İstanbul Karar sonrası Selahattin Demirtaş’ın avukatlarının 26. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından alınmasını, tahliye için Ankara 19. Ağır Ceza Mahkemesi’ne delillerin toplanmasından sonra iddia makamının dilekçe verdiği bildirildi. Ankara 19. Ağır Ceza mütalaasını yenilemesini talep etti. Mahkeme ara Mahkemesi, Selahattin Demirtaş’ın avukatları tara- kararında Sırrı Süreyya Öner’in 6. duruşmada fından, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararı savunmasını yaptığı için yeniden savunma yapma- uyarınca yapılan tahliye başvurusunu 30 Kasım sına yer olmadığına, Demirtaş ile ilgili olarak da 2018 tarihinde reddetti. Mahkemenin ret gerek- savunma yapma talebinin reddine karar verdi. çesinde: “Sanığın 14 ve 16 Şubat arasındaki duruş- Daha sonra mahkeme Demirtaş’tan son savun- mada hazır edilerek savunmasına geçildiği, şu ana masını yapmasını istedi. Demirtaş, duruşmaya SEGBİS ile katılmanın kendi tercihi olduğunu 4 https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22fulltext%22:[%- belirtti. Demirtaş daha sonra, dava konusu yapılan 22Demirta%C5%9F%22],%22documentcolle- konuşmanın çözümlenmesine ilişkin bilirkişi ctionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22C- HAMBER%22],%22itemid%22:[%22001-187961%22]} raporu olmadan, savunması alınmadan savcılığın 5 https://www.aa.com.tr/tr/gunun-basliklari/ mütalaasını sunduğunu belirtti. Savunması sıra- cumhurbaskani-erdogan-aihmin-verdigi-kararlar-bizi- sında mahkeme başkanının birkaç kez Selahattin baglamaz/1316443

182 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü kadar hakkında iddianamede yer alan 31 fezleke lu’na hakaret ettiği iddiasıyla İstanbul 47. Asliye (olay) ile birleşen dosya olmak üzere toplam 32 Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın duruşma- farklı suçlamadan sadece 9 suçlama (olay) ile ilgili ları 14 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Sela- savunma yaptığı ve henüz iddianamedeki suçlara hattin Demirtaş duruşmaya tutulduğu Edirne F yönelik sorgusunun tamamlanmadığı; hiçbir Tipi Cezaevi’nden SEGBİS aracılığıyla katıldı. duruşmada adli kontrol hükümlerinin uygulan- Mahkeme, dava ile yetkili olan mahkemenin, basın ması durumunda kontrol hükümlerine uyacağına yoluyla işlenen suçlar konusunda yargılama yapan yönelik bir beyanının bulunmadığı, bu nedenle de İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi olduğunu adli kontrol hükümlerinin yetersiz kalacağı değer- belirtti ve dava ile ilgili görevsizlik kararı verdi. lendirildi” denildi. Selahattin Demirtaş’ın avukat- Aynı konuşma ile ilgili Ankara ve Diyarbakır’da ları tarafından Ankara 19. Ağır Ceza Mahkeme- açılmış davalar Yargıtay kararı ile İstanbul 47. Ağır si’ne yapılan tahliye başvurusuna dair Ankara 20. Ceza Mahkemesi’nde açılan dava ile birleştirilmişti. Ağır Ceza Mahkemesi’ne yapılan itiraz 6 Aralık 2018 tarihinde reddedildi. Selahattin Demirtaş 6 Aralık 2018 tarihinde İstanbul Bölge Adliye HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş Mahkemesi 2. Ceza Dairesi, İstanbul 26. Ağır Ceza hakkında yaptığı bir konuşmada dönemin Başba- Mahkemesi tarafından Selahattin Demirtaş ile Sırrı kanı Ahmet Davutoğlu’na hakaret ettiği iddiasıyla Süreyya Önder’e verilen hapis cezalarını onadı. Mersin 14. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan Bu karar sonrasında AİHM’nin Selahattin Demir- davanın görülmesine 27 Kasım 2018 tarihinde taş’ın başvurusuna ilişkin 20 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı 4 Nisan 2019 açıkladığı kararında Demirtaş’ın tutukluluğunun tarihine erteledi. sonlandırılmasına dair tüm önlemlerin alınmasına Selahattin Demirtaş dair hükmün uygulanmayacağı öğrenildi. HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş Selahattin Demirtaş hakkında sosyal medya paylaşımları gerekçe göste- HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş rilerek Ankara 35. Asliye Ceza Mahkemesi’nde hakkında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ iddiasıyla açılan davanın duruşmaları 23 Mart 2018 ve 13 İstanbul 38. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan Ağustos 2018, tarihlerinde görüldü. 23 Mart 2018 davanın görülmesine 12 Ocak 2018 tarihinde tarihinde görülen duruşmaya Selahattin Demirtaş, başlandı. Davanın diğer duruşmaları 17 Mayıs 2018 SEGBİS araçlığıyla bağlanmayı kabul etmediği için ve 5 Aralık 2018 tarihlerinde görüldü. Mahkeme, 5 katılmadı. Davanın görülmesine 2019 yılı içinde Aralık 2018 tarihinde görülen duruşmada Mersin devam edilecek. 14. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan dava ile bu Selahattin Demirtaş davanın birleştirilmesi için yazı yazılmasına karar verdi ve duruşmayı erteledi. HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş hakkında ‘Türkiye Cumhuriyeti hükümetini Selahattin Demirtaş alenen aşağılama’ gerekçesiyle Diyarbakır 7. Asliye HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine hakkında yaptığı bir konuşmada ‘Türkiye Cumhu- 8 Mayıs 2018 tarihinde devam edildi. Yargıtay 5. riyeti ve Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini alenen Ceza Dairesi’nin kararına dayanarak mahkeme aşağıladığı’ iddiasıyla Ankara 25. Asliye Ceza dava dosyasının Ankara Nöbetçi Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın duruşmaları 17 Mahkemesi’ne gönderilmesine karar verdi. Ocak 2018, 18 Nisan 2018 ve 26 Eylül 2018 tarihle- Selahattin Demirtaş rinde görüldü. Mahkeme duruşmayı 17 Ocak 2019 tarihine erteledi. HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş hakkında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ iddiasıyla Selahattin Demirtaş Bakırköy 38. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş davanın görülmesine 17 Mayıs 2018 tarihinde hakkında 2015 yılında Diyarbakır’da yaptığı devam edildi. Selahattin Demirtaş aday olduğu bir konuşmada eski Başbakan Ahmet Davutoğ- 24 Haziran 2018 seçimlerine yönelik çalışmaları

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 183 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 nedeniyle mazeret bildirerek duruşmaya katılmadı. Ayhan Bilgen bu dava kapsamında hakkında çıka- Mahkeme, tutukluluğu devam etmesi durumunda rılan yakalama kararı uyarınca 29 Ocak 2017 tari- Selahattin Demirtaş’ın bir sonraki duruşmada hinde gözaltına alınmış ve adli kontrol şartıyla hazır edilmesine karar vererek, duruşmayı 5 Aralık serbest bırakılmıştı. Savcılığın itirazı üzerine 2018 tarihine erteledi. 5 Aralık 2018 tarihinde Ayhan Bilgen 31 Ocak 2017 tarihinde bir kez görülen duruşmada mahkeme Mersin 14. Asliye daha gözaltına alınmış ve sonrasında tutuklan- Ceza Mahkemesi’nde açılan dava ile bu davanın mıştı. Ayhan Bilgen davanın 8 Eylül 2017 tarihinde birleştirilmesi için yazı yazılmasına karar verdi ve görülen duruşması sonrasında tahliye edilmişti. duruşmayı erteledi. Anayasa Mahkemesi, Ayhan Bilgen’in başvurusu kabul etmiş ve 21 Aralık 2017 tarihinde verdiği Selahattin Demirtaş karar ile Ayhan Bilgen’in kişi hürriyeti ve güven- HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş liği hakkının ihlal edildiğine ve Bilgen’e 20 bin TL hakkında Ankara 19. Ağır Ceza Mahkemesi’nde, manevi tazminat ödenmesine hükmetmişti. ‘örgüt kurma ve yönetme’, ‘örgüt propagandası Çağlar Demirel, Osman Baydemir, yapma’, ‘suç ve suçluyu övme’ iddialarıyla açılan Dilan Dirayet Taşdemir, Ahmet Yıldırım, davanın görülmesine 14-16 Şubat 2018, 11-13 Besime Konca, Alican Önlü, Nadir Yıldırım ve Nisan 2018, 18-20 Temmuz 2018, 28-29 Ağustos Selma Irmak 2018 ve 12-14 Aralık 2018 tarihlerinde devam edildi. 14 Şubat 2018 tarihinde görülen duruşmada HDP eski Eş Genel Başkan Yardımcısı ve Van sarı basın kartı olmayan gazetecilerin içeriye girme- milletvekili Nadir Yıldırım hakkında Diyarbakır 2. sine izin verilmediği; aynı şekilde duruşmayı takip Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın duruşma etmek için gelen ve aralarında Almanya, Norveç, tarihinin 6 Şubat 2018’den 22 Ocak 2018 tarihine Kanada, Danimarka, İsveç, Fransa, Hollanda ve alındığı öğrenildi. Nadir Yıldırım’ın katılmadığı İrlanda büyükelçiliklerinin temsilcilerinin olduğu duruşmada avukatları hazır bulundu. Duruşmada kişilerin de duruşma salonuna alınmadığı öğre- mütalaasını açıklayan duruşma savcısı 694 sayılı nildi. Mahkeme, 14 Aralık 2018 tarihinde duruş- KHK ile örgüt davalarındaki tutukluluk süresinin mayı 23-25 Ocak 2019 tarihlerine erteledi. 7 yıla çıkartıldığını belirtip Nadir Yıldırım’ın tutuk- lanması talebinde bulundu. Avukatların savunmala- Selahattin Demirtaş rının ardından mahkeme Nadir Yıldırım hakkında HDP Cumhurbaşkanı adayı ve İstanbul milletve- tutuklanmasına yönelik yakalama kararı çıkarttı. kili Selahattin Demirtaş’ın tahliyesi için 29 Mayıs HDP milletvekilleri eski milletvekilleri Çağlar 2018 tarihinde Anayasa Mahkemesi’ne yapılan Demirel, Osman Baydemir, Ahmet Yıldırım, bireysel başvuru mahkeme tarafından reddedildi. Besime Konca, Nadir Yıldırım ve Selma Irmak Ayhan Bilgen ile milletvekillikleri devam eden Dilan Dirayet HDP eski sözcüsü ve eski Kars milletvekili Ayhan Taşdemir, Alican Önlü’nün de aralarında bulun- Bilgen hakkında ‘örgüt üyesi olmak’, ‘suç işle- duğu 29 kişi hakkında Diyarbakır 2. Ağır Ceza meye alenen tahrik etmek’ ve ‘halkı kanuna aykırı Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 6 toplantı ve gösteri yürüyüşüne kışkırtma’ iddia- Şubat 2018 tarihinde devam edildi. Avukatlar larıyla Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nde dosyaya sunulan ses kayıtlarının incelenmek üzere açılan davanın duruşmaları 16 Ocak 2018, 22 Adli Tıp Kurumu’na gönderilmesini, Van milletve- Mayıs 2018 ve 3 Ekim 2018 tarihlerinde görüldü. kili Nadir Yıldırım hakkındaki yakalama kararının Mahkeme 16 Ocak 2018 tarihinde görülen duruş- kaldırılmasını talep etti. Mahkeme ses kayıtlarının mada HDP Genel Merkezi’ne müzekkere yazılarak Adli Tıp Kurumu’na gönderilerek yeniden ince- HDP Merkez Yürütme Kurulu’nun Kobane’ye lenmesine ve Nadir Yıldırım hakkındaki yakalama yönelik IŞİD saldırısı ile ilgili aldığı ve resmi twitter kararının kaldırılması talebinin reddine karar verdi hesabı aracılığıyla paylaştığı iddia edilen MYK ve duruşmayı 15 Mayıs 2018 tarihine erteledi. karar tutanaklarının istenmesine, Ayhan Bilgen’in Selma Irmak duruşmalardan vareste tutulmasına karar verdi. Selma Irmak hakkında 2015 yılında Diyarbakır’da Duruşma 15 Ocak 2019 yılına ertelendi. düzenlenen DTK Genel Kurulu sırasında bağlan-

184 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü dığı MED NUÇE televizyonuna yaptığı konuşmada Mahkemesi 4. Ceza Dairesi tarafından 19 Ağustos “Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni, Türkiye Cumhu- 2018 tarihinde bozuldu. Dosyanın yeniden riyeti Hükümeti’ni ve Devletin yargı organlarını görülmek üzere Mardin 3. Ağır Ceza Mahkeme- alenen aşağıladığı” iddiasıyla Diyarbakır 9. Asliye si’ne gönderildiği öğrenildi. Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın 16 Ocak 2018 Davanın yeniden görülmesine 30 Kasım 2018 tarihinde görülen karar duruşmasında mahkeme tarihinde devam edildi. Kandıra F Tipi Kapalı Irmak’ın 1 yıl hapis cezası ile cezalandırılmasına Cezaevi’nde tutuklu bulunan Gülser Yıldırım ise, karar verdi. SEGBİS aracılığıyla savunma yapmayı reddederek Selma Irmak duruşmaya katılmadı. Mahkeme Gülser Yıldı- rım’ın tutukluluğunun devamına karar verdi ve HDP Hakkari milletvekili Selma Irmak hakkında duruşmayı 8 Şubat 2019 tarihine erteledi. katıldığı bir televizyon programındaki konuşma- sında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ iddiasıyla Gülser Yıldırım Diyarbakır 13. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan HDP Mardin Milletvekili Gülser Yıldırm hakkında davanın görülmesine 23 Ocak 2018, 24 Nisan ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla Mardin 3. Ağır Ceza 2018, 28 Haziran 2018 ve 22 Ekim 2018 tarihle- Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 9 rinde devam edildi. Davanın görülmesine 2019 yılı Nisan 2018, 19 Ekim 2018, 9 Kasım 2018, 30 Kasım içinde devam edilecektir. 2018 ve 19 Aralık 2018 tarihlerinde devam edildi. Sibel Yiğitalp Duruşmalar sırasında davayı izlemek için gelen basın mensuplarının herhangi bir gerekçe göste- HDP Diyarbakır milletvekili Sibel Yiğitalp rilmeden duruşma salonuna alınmadığı öğre- hakkında ‘örgüt üyesi olmak’, ‘örgüt propagan- nildi. Duruşmalara 1 Şubat 2019 tarihinde devam dası yapmak’, ‘halkı kanunlara uymamaya tahrik’ edilecek. ‘görevli memura görevi yaptırmamak için direnme’ iddialarıyla Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkeme- Hüsamettin Zenderlioğlu si’nde açılan davanın görülmesine 22 Şubat 2018 ve HDP eski Bitlis milletvekili Hüsamettin Zender- 20 Eylül 2018 tarihlerinde devam edildi. Duruşma- lioğlu hakkında DTK bünyesindeki faaliyetleri ların görülmesine 2019 yılı içinde devam edilecek. gerekçe gösterilerek ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla Erol Dora, Mehmet Emin Adıyaman Diyarbakır 9. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 27 Eylül 2018 tarihinde HDP eski milletvekilleri Erol Dora ve Mehmet devam edildi. Mahkeme, 2012’deki yeni Anayasa Emin Adıyaman hakkında ‘Toplantı ve Gösteri yapım çalışması sırasında DTK’ye herhangi bir Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet’ iddiasıyla Kızıl- davet mektubunun olup olmadığını sorulması, var tepe 3. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın ise bir örneğinin gönderilmesi için TBMM Başkan- karar duruşması 11 Temmuz 2018 tarihinde lığı’na müzakere yazılmasına karar verdi ve duruş- görüldü. Mahkeme Erol Dora ve Mehmet Emin mayı ileri bir tarihe erteledi. Adıyaman’ı 15 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve cezaları erteledi. Leyla Birlik Gülser Yıldırım HDP eski Şırnak milletvekili Leyla Birlik hakkında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ iddiasıyla Şırnak HDP Mardin milletvekili Gülser Yıldırım hakkında Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar Mardin 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın duruşması 3 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Leyla görülmesine 19 Şubat 2018 tarihinde devam edildi. Birlik’i 1 yıl 9 ay hapis cezası ile cezalandıran Duruşmaya Anadolu Ajansı dışında gazetecilerin mahkeme, cezayı ertelemedi. alınmadığı öğrenildi. Davanın karar duruşması ise 19 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Gülser Ferhat Encü Yıldırım’ı ‘örgüt üyesi olma’ suçundan 7 yıl 6 ay HDP eski Şırnak milletvekili Ferhat Encü hakkında hapis cezası ile cezalandırdı. İdil’deki sokağa çıkma yasağı sırasında evinin polis Mardin 3. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından verilen tarafından aramasına izin vermediği gerekçesiyle 7 yıl 6 ay hapis cezası Gaziantep Bölge Adliye İdil 1. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 185 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 karar duruşması 12 Haziran 2018 tarihinde olarak Yargıtay yolu açık olduğu için bu ceza kesin- görüldü. Ferhat Encü duruşmaya SEGBİS aracı- leşmedi. lığıyla katıldı. Savunmaların ardından mahkeme Yargıtay 16. Ceza Dairesi 4 Aralık 2018 tarihinde Ferhat Encü’yü ‘Türkiye Cumhuriyeti hüküme- Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından tini, devletin yargı organlarını, askeri veya emniyet ‘örgüt üyesi olma’ suçundan verilen 7 yıl 6 ay hapis teşkilatını alenen aşağılama’ suçundan 10 ay hapis cezası ile ilgili yapılan temyiz başvurunu karara cezası ile cezalandırdı. Mahkeme daha sonra bu bağladı ve kararı onadı. Kararda “süreklilik, çeşit- cezayı para cezasına çevirdi. lilik ve yoğunluk içeren eylemleri nedeniyle ‘silahlı Ferhat Encü terör örgütüne üye olmak’ suçunu işlediğine dair kabulde isabetsizlik bulunmadığı” belirtildi. Aralarında HDP Şırnak milletvekili Ferhat Encü’nün de olduğu 31 kişi hakkında Roboski İdris Baluken Katliamı’ndan sonra 31 Aralık 2011 tarihinde köye HDP Diyarbakır milletvekili İdris Baluken gelen dönemin Uludere Kaymakamı Naif Yavuz’u hakkında 2012 yılında yapılan Barış ve Demokrasi darp ederek yaraladıkları iddiasıyla Diyarbakır 7. Partisi Elazığ İl Kongresi’ndeki konuşması nede- Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- niyle Elazığ 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan mesine 26 Mart 2018, 26 Haziran 2018 ve 25 Ekim davanın karar duruşması 4 Haziran 2018 tarihinde 2018 tarihlerinde devam edildi. İddianamede 31 görüldü. Mahkeme, konuşmanın ifade özgürlüğü kişinin ‘insan öldürmeye teşebbüs’ ve ‘basit yara- kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini belirtip lama’ suçlarından ömür boyu hapis cezası ile ceza- İdris Baluken’in beraatına karar verdi. landırılması istenmektedir. Duruşmaların görül- mesine 2019 yılı içinde devam edilecek. İdris Baluken İdris Baluken HDP Diyarbakır milletvekili İdris Baluken hakkında ‘Cezaevi’ne yasak eşya sokmaya teşebbüs’ HDP eski Diyarbakır milletvekili İdris Baluken iddiasıyla Diyarbakır 3. Asliye Ceza Mahkeme- hakkında Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesi’nde si’nde açılan davanın karar duruşması 5 Haziran açılan davanın karar duruşması 4 Ocak 2018 tari- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme İdris Balu- hinde görüldü. Baluken SEGBİS aracılığıyla Sincan ken’in beraatına karar verdi. Cezaevindeki tutuklu 1 Nolu F Tipi Cezaevi’nden duruşmaya katıldı ve siyasetçiler Hatip Dicle, Fırat Anlı ve Mehmet savunma yaptı. Savunmaların ardından mahkeme Ermiş’i ziyaret için Diyarbakır D Tipi Cezaevi’ne İdris Baluken’i ‘örgüt üyesi olmak’, ‘örgüt propa- giden İdris Baluken’in üstünde x-ray cihazından gandası yapmak’ ve ‘toplantı gösteri yürüyüşleri geçerken hafıza kartı bulanması nedeniyle tutanak kanuna muhalefet etmek’ suçlarından toplam 16 tutulmuş ve daha sonra dava açılmıştı. yıl 8 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca İdris Baluken’in tutukluluk halinin deva- İdris Baluken mına karar verdi. HDP Diyarbakır milletvekilleri İdris Baluken, Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından Çağlar Demirel ve İmam Taşçıer hakkında Diyar- verilen toplam 16 yıl 8 ay hapis cezası, 23 Mayıs bakır’ın Sur ilçesinde ilan edilen sokağa çıkma 2018 tarihinde yasağı sırasında katıldıkları bir televizyon progra- mında yaptıkları konuşmalar nedeniyle Diyarbakır İdris Baluken 4 Kasım 2016 tarihinde gözaltına 12. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın alınmış ve aynı gün tutuklanmıştı. 30 Ocak 2017 görülmesine 2 Şubat 2018 tarihinde devam edildi. tarihinde yargılandığı davanın ilk duruşmasında İddianamede 3 milletvekilinin ‘devlet büyükle- tahliye edilen İdris Baluken, savcılığın tahliye kara- rine hakaret’, ‘kamu görevlisine karşı görevinden rına itirazı üzerine 17 Şubat 2017 tarihinde tekrar dolayı hakaret’ ve ‘Türk Milletini, Cumhuriyeti ve tutuklanmıştı. Gaziantep Bölge Adliye Mahke- Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni alenen aşağılama’ mesi 4. Ceza Dairesi tarafından onandı. Onama iddialarıyla 10 yıla kadar hapis cezası ile cezalan- kararı ile Baluken’e verilen hapis cezasının 9 yıl 2 dırılması istenmektedir. Duruşma, hakimin izinli aylık kısmı kesinleşmiş oldu. ‘Örgüt üyesi olma’ olması nedeniyle ileri bir tarihe ertelendi. suçundan verilen 7 yıl 6 aylık hapis cezası ile ilgili

186 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

Çağlar Demirel sinde “Herkesin silahsız, saldırısız toplanma hakkı teminat altına alındığından, izinsiz de olsa silahsız HDP eski Grup Başkanvekili ve eski Diyarbakır ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü yapma, bu milletvekili Çağlar Demirel hakkında Derik Bele- toplantı ve gösteriye katılma halinde suç sayılma- diye Başkanlığı görevini yürüttüğü tarihte, bütçe yacaktır” denildiği öğrenildi. yetersizliği ve altyapı eksikliğinden dolayı hayata geçiremediği atık su arıtma tesisi projesi nedeniyle Ertuğrul Kürkçü Derik Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın HDP İzmir eski milletvekili Ertuğrul Kürkçü duruşması 1 Mart 2018 tarihinde görüldü. Kocaeli hakkında 2012 yılında Mersin’de yaptığı 2 1 Nolu F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde kalan konuşma nedeniyle Mersin 8. Ağır Ceza Mahke- Çağlar Demirel duruşmaya SEGBİS aracılığıyla mesi’nde açılan davanın görülmesine 24 Mayıs katıldı. Mahkeme heyeti, Demirel’in savunmasını 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme savcısı mütala- yazılı olarak sunması için bir sonraki duruşmaya asında Kürkçü’nün beratını istedi. İlk duruşmada kadar süre tanınmasına, Derik Belediyesi eski kararını açıklayan mahkeme, atılı suçun unsur- başkanlarından Ramazan Kapar’ın zorla getiril- ları oluşmadığı gerekçesiyle Ertuğrul Kürkçü’nün mesine ve İller Bankası ile Kalkınma Ajansı’na ayrı beraatına karar verdi. ayrı konuyla ilgili müzekkere yazılmasına karar vererek, duruşmayı Mayıs 2018 tarihine erteledi. Ertuğrul Kürkçü Çağlar Demirel, İdris Baluken, Ertuğrul HDP İzmir eski milletvekili Ertuğrul Kürkçü Kürkçü, Saadet Becerikli, Mehmet Ali Aslan, hakkında Mardin 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ve Hüda Kaya, Feleknas Uca, Altan Tan, Diyarbakır 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ‘örgüt Ahmet Yıldırım ve Figen Yüksekdağ üyesi olma’ ve ‘örgüt propagandası yapma’ iddia- larıyla açılan iki ayrı davanın görülmesine 3 Ekim HDP eski milletvekilleri Çağlar Demirel, İdris 2018 tarihinde başlandı. Ertuğrul Kürkçü duruş- Baluken, Ertuğrul Kürkçü, Saadet Becerikli, malara SEGBİS aracılığıyla Ankara 29. Ağır Ceza Mehmet Ali Aslan, Hüda Kaya, Feleknas Uca, Altan Mahkemesi’nden katıldı ve savunma yaptı. 2 ayrı Tan, Ahmet Yıldırım ve Figen Yüksekdağ hakkında dava dosyasının Diyarbakır 10. Ağır Ceza Mahke- Silvan Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın mesi’nde görülen dava ile birleştirildiği ve dava- görülmesine 14 Mart 2018 tarihinde başlandı. İddi- ların görülmesine 6 Şubat 2019 tarihinde devam anamede 10 milletvekilinin ‘görevi yaptırmamak edileceği öğrenildi. için direnmek’, ‘kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hakaret’, ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ iddi- Ertuğrul Kürkçü, Mehmet Emin Adıyaman alarıyla cezalandırılması istenmektedir. Davanın HDP eski milletvekilleri Ertuğrul Kürkçü ile diğer duruşmaları ise 6 Haziran 2018 ve 18 Ekim Mehmet Emin Adıyaman hakkında 2016 yılında 2018 tarihlerinde görüldü. Duruşmalara 2019 yılı Iğdır’da düzenlenen Newroz kutlamaları nedeniyle içinde devam edilecek. Iğdır Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Nursel Aydoğan karar duruşması 18 Aralık 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Ertuğrul Kürkçü’yü 2 yıl hapis cezası HDP eski Diyarbakır milletvekili Nursel Aydoğan ile cezalandırdı. Mahkeme Mehmet Emin Adıya- hakkında Silopi’de yaşamını yitiren DBP Parti man’ın ise dosyasının ayrılmasına karar verdi. Meclisi ve KJA Yürütme Meclisi üyesi Sêvê Demir, Silopi Halk Meclisi Eş Sözcüsü Pakize Nayır ve KJA Abdullah Zeydan aktivisti Fatma Uyar’ın cenazesini almak için gittiği HDP eski Hakkari milletvekili Abdullah Zeydan Şırnak Devlet Hastanesi önünde, 7 Ocak 2016 tari- hakkında Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkeme- hinde yaptığı basın açıklaması nedeniyle Şırnak si’nde açılan davanın karar duruşması 11 Ocak Asliye Ceza Mahkemesi tarafından verilen 1 yıl 3 2018 tarihinde görüldü. Abdullah Zeydan SEGBİS ay hapis cezası ile ilgili istinaf başvurusu 4 Temmuz aracılığıyla savunma yapmayı kabul etmediği için 2018 tarihinde Antep Bölge Adliye Mahkemesi 4. duruşmaya katılmadı. Savunmaların ardından Ceza Dairesi tarafından karara bağlandı. mahkeme Zeydan’ı ‘örgüte yardım etmek’ ve ‘örgüt Mahkeme cezanın kaldırılmasına ve Nursel Aydo- propagandası yapmak’ gerekçesiyle toplamda 8 yıl ğan’ın beraatına karar verdi. Kararın gerekçe- 1 ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırdı; ‘suç ve

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 187 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 suçluyu övme’ ve ‘Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri gerekçeleriyle verilen toplam 10 yıllık hapis ceza- Kanun’una muhalefet’ suçlarıyla ilgili olarak ise sının ardından sanık avukatları ve Cumhuriyet Zeydan’ın beraatına karar verdi. Mahkeme ayrıca Başsavcılığı tarafından yapılan istinaf başvurularını Zeydan’ın tutukluluk halinin devamına hükmetti. Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 3. Ceza Dairesi esastan reddetti. İstinaf Mahkemesi’nin Irmak Mahkeme ayrıca yaptığı savunmadaki çeşitli sözleri hakkında ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan verilen nedeniyle avukat Mahsuni Karaman hakkında suç 7 yıl 6 aylık mahkûmiyet kararına ilişkin yapılan duyurusunda bulunulması için duruşma tuta- itirazları, Yargıtay yolu açık olmak üzere reddettiği, nağının Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı’na “örgüt propagandası yapmak” suçundan verilen 2 gönderilmesine karar verdi. yıl 6 aylık mahkûmiyet kararına ilişkin itirazları ise Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kesin olmak üzere reddettiği bildirildi. Abdullah Zeydan’a verilen toplam 8 yıl 1 ay 15 Selma Irmak gün hapis cezası 3 Mayıs 2018 tarihinde Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 4. Ceza Dairesi tara- HDP Hakkari milletvekili Selma Irmak hakkında fından onandı. ‘Toplantı ve gösteri yürüyüşleri kanununa muha- lefet etmek’ iddiasıyla Silopi 1. Asliye Ceza Mahke- Selma Irmak mesi’nde açılan davanın görülmesine 5 Nisan 2018 HDP Hakkari milletvekili Selma Irmak hakkında ve 28 Haziran 2018 tarihlerinde devam edildi. yaptığı bir konuşma nedeniyle Diyarbakır 9. Duruşmaların görülmesine 2019 yılı içinde devam Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar edilecek. duruşması 17 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Selma Altan Tan Irmak, SEGBİS aracılığıyla savunma yapmayı kabul etmediğinden SEGBİS odasına gelmedi. HDP Diyarbakır milletvekili Altan Tan hakkında Mahkemenin zorla getirme kararı üzerine Selma 2011 yılında katıldığı etkinlikler ve basın açıkla- Irmak SEGBİS odasına getirildi. Daha sonra Kürtçe maları gerekçe gösterilerek ‘örgüte üye olmamakla savunma yapan Selma Irmak, mahkeme huzu- birlikte örgüt adına suç işleme’ ve ‘örgüt propagan- runda savunma yapma talebini yineledi. Mahkeme dası yapma’ ve ‘Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Selma Irmak’ın duruşmada hazır edilmesi yönün- Kanunu’na muhalefet etme’ iddialarıyla Diyar- deki talebini güvenlik gerekçesiyle ve SEGBİS’in bakır 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın yüz yüzelik ilkesine aykırı olmadığı gerekçesiyle karar duruşması 30 Ocak 2018 tarihinde görüldü. reddetti. Mahkeme daha sonra savunma yapma- Savunmaların ardından mahkeme Altan Tan’ın ması durumunda Selma Irmak’ın savunma ‘örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç hakkından vazgeçmiş sayılacağını belirtti. Selma işleme’ suçunda beraatına ve diğer iki suçlamayla Irmak bir kez daha SEGBİS aracılığıyla savunma ilgili yargılamanın ertelenmesine karar verdi. yapmayacağını ifade etti. Selma Irmak’ın avukatı Sırrı Süreyya Önder Reyhan Yalçındağ da, savunma hakkının kısıt- landığı gerekçesiyle çekildiğini belirtti. Mahkeme HDP Ankara milletvekili Sırrı Süreyya Önder ile diğer avukatların bu dosyanın Diyarbakır 13. Asliye HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş Ceza Mahkemesi’nde devam etmekte olan dosya hakkında İstanbul’da 2013’te Newroz kutlama- ile birleştirilmesi talebinin de reddine karar verdi sında yaptıkları konuşma nedeniyle İstanbul 26. ve ‘Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni, Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın ikinci Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni, Türkiye Cumhu- duruşması 26 Şubat 2018 tarihinde yapıldı. Duruş- riyeti Hükümeti’ni alenen aşağılama’ suçundan maya Önder katılmazken, Selahattin Demirtaş Selma Irmak’ı 1 yıl hapis cezası ile cezalandırdı ve SEGBİS ile savunma yapmayı kabul etmeyerek cezayı ertelemedi. duruşmaya doğrudan katılmayı talep eden dilekçe sundu. Mahkeme, Selahattin Demirtaş’ın bir Selma Irmak sonraki duruşmada hazır bulunmasına, duruş- HDP Hakkari milletvekili Selma Irmak’a Diyar- manın Silivri’de bulunan Alibey Duruşma Salo- bakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından ‘örgüt nu’nda görülmesine karar verdi ve duruşmayı 16 propagandası yapmak’ ve ‘örgüt üyesi olmak’ Mart 2018 tarihine erteledi.

188 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

Dilek Öcalan, Osman Baydemir ardından kararını açıklayan mahkeme Burcu Çelik Özkan’ı ‘örgütün korkutucu gücünden yararla- HDP eski Urfa milletvekilleri Dilek Öcalan ile narak tehdit’ suçundan 5 yıl, ‘örgüt propagandası Osman Baydemir hakkında Urfa 5. Ağır Ceza yapma’ suçundan 1 yıl 3 ay ve ‘örgüte üye olma- Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların duruş- makla beraber örgüt adına suç işleme’ suçundan 1 maları 1 Mart 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme yıl 10 gün olmak üzere toplam 7 yıl 3 ay 10 gün heyeti Dilek Öcalan’a Urfa’nın Viranşehir ilçesinde hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca bir cenaze töreninde yaptığı konuşma nedeniyle Burcu Çelik Özkan’ın tutukluluk halinin devamına “örgüt propagandası yapmak” iddiasıyla 2 yıl 6 ay karar verdi. hapis cezası cezalandırılmasına karar verdi. Osman Baydemir’in duruşması ise mahkeme tarafından 7 Lezgin Botan, Adem Geveri Haziran 2018 tarihine ertelendi. HDP eski Van milletvekilleri Lezgin Botan ve Osman Baydemir Adem Geveri hakkında yaptığı konuşmalar gerekçe gösterilerek Van 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde HDP eski Urfa milletvekili Osman Baydemir açılan davanın karar duruşması 23 Mart 2018 tari- hakkında Diyarbakır 4. Asliye Ceza Mahkemesi hinde görüldü. Mahkeme, Lezgin Botan’ı ‘Devletin tarafından verilen 1 yıl 5 ay 15 gün hapis cezası birliği ve ülke bütünlüğünü bozmak’, ‘örgüte üye Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 9. Ceza Dairesi olmak’, ‘örgüt propagandası yapma’ ve ‘suç işle- tarafından bozuldu. 9. Ceza Dairesi’nin, Bayde- meye alenen tahrik etme’ suçlarından toplam 18 mir’e Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Başkanı yıl hapis cezası ile cezalandırdı ve Lezgin Botan olduğu 2012 yılında, Diyarbakır Valiliği önün- ile ilgili adli kontrol şartına hükmetti. Mahkeme deki polislere “hakaret” ettiği gerekçesiyle verilen Adem Geveri’nin ise beraatına karar verdi. cezaya ilişkin oybirliği ile aldığı kararda, Baydemir hakkında verilen hükümde hukuka aykırılıklar Lezgin Botan olabileceği ve yeniden yargılama yapılması gerek- HDP eski Van milletvekili Lezgin Botan hakkında tiği kanısına ulaşıldığından, davanın yeniden 7 Haziran 2015 seçimleri öncesinde bir mitingde görülmesi gerektiği belirtildi. yaptığı konuşma nedeniyle Çatak Asliye Ceza 24 Mart 2018 tarihinde yapılan yeniden yargıla- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması mada mahkeme, yerel mahkemenin verdiği kararın 13 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Lezgin aynısını verdi ve Osman Baydemir’i 1 yıl 5 ay 15 Botan’ı ‘örgütlerinin oluşturdukları korkutucu gün hapis cezası ile cezalandırdı. güçten yararlanılarak tehdit’ suçundan 2 yıl hapis cezası ve ‘kamu görevlisine görevinden dolayı Osman Baydemir hakaret’ suçundan 12 bin 775 TL para cezası ile HDP eski Urfa milletvekili Osman Baydemir cezalandırdı. hakkında Van Büyükşehir Belediye Eş Başkanı Dilan Dirayet Taşdemir ve Berdan Bekir Kaya’nın tutuklanması ile ilgili yaptığı konuş- mada kamu görevlisine görevinden dolayı alenen HDP eski Ağrı milletvekilleri Dilan Dirayet hakaret ettiği iddiasıyla Van 1. Asliye Ceza Mahke- Taşdemir ve Berdan Öztürk hakkında, Erzurum mesi’nde açılan davanın duruşmaları 19 Eylül ve 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ‘örgüt propagandası 26 Aralık 2018 tarihlerinde görüldü. Duruşmalara yapmak’ iddiasıyla açılan davanın karar duruşması 2019 yılı içinde devam edilecek. 8 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Berdan Öztürk hakkında beraat kararı verirken, Dilan Burcu Çelik Özkan Dirayet Taşdemir’e ‘örgüt propagandası yapmak’ HDP eski Muş milletvekili Burcu Çelik Özkan gerekçesiyle 1 yıl 8 ay hapis cezası verdi. Mahkeme hakkında Muş 1. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından Dilan Dirayet Taşdemir’in cezasına ilişkin hükmün verilen 6 yıl hapis cezası Erzurum Bölge Adliye açıklanmasını geri bıraktı. Mahkemesi 2. Ceza Dairesi tarafından bozulmuş ve Şafak Pavey davanın Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesi’nde yeniden görülmesine karar verilmişti. CHP İstanbul eski milletvekili Şafak Pavey 9 Nisan 2018 tarihinde görülen davaya Burcu Çelik hakkında ‘Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanu- Özkan katıldı ve savunma yaptı. Savunmaların nu’na Muhalefet’ iddiasıyla İstanbul 38.Asliye Ceza

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 189 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 25 İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Eylül 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme ilk duruş- davanın görülmesine 31 Ekim 2018 ile 2 Kasım mada Şafak Pavey’in beraatına karar verdi. 2018 tarihleri arasında devam edildi. Savunmaların ardından mahkeme Eren Erdem’in tutukluluk Mahmut Tanal, Ertuğrul Kürkçü halinin devamına, Kutlu Esendemir hakkındaki CHP eski milletvekili Mahmut Tanal ve HDP eski adli kontrol şartının kaldırılmasına, sanıklar Ufuk milletvekili Ertuğrul Kürkçü hakkında, Torunlar Emin Köroğlu, Emrah Direk, Değer Özergün, Rezidans’a ait inşaatta yaşanan 10 işçinin yaşamını Mehmet Aydoğmuş ve Murat Kazancı hakkın- yitirdiği “iş cinayeti”ni protesto etmek için yapılan daki yakalama kararlarının infazının beklenmesine basın açıklaması gerekçe gösterilerek İstanbul karar verdi ve duruşmayı 7-10 Ocak 2019 tarihleri 22. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın arasında görülmek üzere erteledi. karar duruşması 4 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mehmet Emin İlhan Mahkeme Mahmut Tanal ve Ertuğrul Kürkçü’nün beraatına karar verdi. HDP eski Ağrı milletvekili Mehmet Emin İlhan hakkında Ağrı 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ‘örgüt Eren Erdem üyesi olma’ iddiasıyla açılan davanın görülmesine CHP İstanbul eski milletvekili Eren Erdem, yargı- 29 Haziran 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme landığı davaya bakan İstanbul 35. Ağır Ceza Mehmet Emin İlhan’ın tahliyesine karar verdi ve Mahkemesi’nin çıkardığı yakalama kararı gerekçe duruşmayı ileri bir tarihe erteledi. gösterilerek 29 Haziran 2018 tarihinde Anka- ra’da gözaltına alındı. Aynı gün içinde İstanbul’da 4.3.2. 27. Dönem Milletvekilleri Hakkında mahkemeye sevk edilen Eren Erdem, ‘örgüte yardım etme’ iddiasıyla tutuklandı. “FETÖ/PDY Açılmış Davalar Soruşturması” kapsamında hazırlanan iddiana- Pervin Buldan mede Eren Erdem’in 22 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılması istenmektedir. İddianamenin HDP Eş Genel Başkanı Pervin Buldan hakkında kabul edilmesinden sonra, mahkeme Eren Erdem ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla Ankara 18. Ağır hakkında yurtdışına çıkış yasağı koymuş ve Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine duruşma tarihini 19 Eylül 2018 olarak belirlemişti. 4 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Avukatlar Eren Erdem’in 22 Mayıs 2018 tarihinde Alman- Pervin Buldan’ın milletvekili olması nedeniyle, ya’ya gidişine hakkındaki yurtdışı yasağı nedeniyle Anayasa’nın 83. maddesi uyarınca yargılamanın izin verilmemişti. durdurulmasını talep etti. Mahkeme, davaya konu olan suçlamaların Anayasa’nın 14. maddesi 17 Eylül 2018 tarihinde İstanbul Bölge Adliye kapsamında kovuşturmaya istisna suçlardan oldu- Mahkemesi’nin CHP eski milletvekili Eren Erdem ğunu belirterek talebin reddine ve Pervin Buldan hakkında İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde hakkında zorla getirme kararı çıkarılmasına açılan davayı duruşma gününe iki gün kala 23. Ağır hükmetti ve duruşmayı ileri bir tarihe erteledi. Ceza Mahkemesi’nde devam eden ve Karşı gazetesi sahibi Turan Ababey ile yazı işleri müdürü ve çalı- Enis Berberoğlu şanlarının yargılandığı dava ile birleştirmeye karar Gazeteci ve CHP İstanbul milletvekili Enis Berbe- verdiği öğrenildi. roğlu hakkında “MİT Tırları” davası kapsamında İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi daha önce dava verilen 25 yıl hapis cezasının bozulmasının dosyasının 23. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam ardından davanın görülmesine İstanbul Bölge eden dosya ile birleştirilmesini talep etmiş, talebin Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesi’nde 16 Ocak 23. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından reddedilmesi 2018 tarihinde devam edildi. Enis Berberoğlu’nun üzerine dosyayı İstanbul Bölge Adliye Mahkeme- kelepçeli bir vaziyette götürülmeyi kabule etme- si’ne göndermişti. diği için mahkemeye getirilmediği ve duruşmaya SEGBİS aracılığıyla katıldığı öğrenildi. Davanın 2. Karşı gazetesinin eski Genel Yayın Yönetmeni ve duruşması da kamu güvenliği gerekçe gösterilerek CHP eski milletvekili Eren Erdem ile gazetenin kapalı yapıldığı için duruşmaya sadece Enis Berbe- sahibi Turan Ababey ve gazeteci Kutlu Esen- roğlu’nun eşi, kızı ve avukatları katıldı. Savun- demir’in de aralarında olduğu 12 kişi hakkında maların ardından mahkeme Enis Berberoğlu’nun

190 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü tutukluluk halinin devamına karar verdi ve duruş- seçilmesi ve buna bağlı olarak yasama dokunul- mayı 13 Şubat 2018 tarihine erteledi. mazlığı elde etmesi konusunda ise “başvurucunun yeniden milletvekili seçilmesinin hükümle birlikte Davanın karar duruşması 13 Şubat 2018 tari- uygulanan tutukluluğunun devamına engel oluş- hinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza turup oluşturmadığının bu aşamada incelenmesi Dairesi’nde görüldü. Enis Berberoğlu duruşmaya mümkün değildir” denildi. SEGBİS aracılığıyla bağlandı. Mahkeme Enis Berberoğlu’nu ‘devletin güvenliği veya iç veya dış Yargıtay 17. Ceza Dairesi, Enis Berberoğlu hakkın- siyasal yararları bakımından niteliği itibariyle gizli daki yargılamanın durdurulması talebinin Yargıtay kalması gereken bilgilerini açıklamak’ suçundan 5 16. Ceza Dairesi tarafından reddedilmesine ilişkin yıl 10 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve Berberoğ- yapılan itirazı 10 Eylül 2018 tarihinde görüştü. 17. lu’nun tutukluluk halinin devamına karar verdi. Ceza Dairesi, itirazın reddine hükmetti. Enis Berberoğlu, İstanbul 14. Ağır Ceza Mahke- Yargıtay 16. Ceza Dairesi, Enis Berberoğlu mesi’nde açılan davanın 14 Haziran 2017 tarihinde hakkında verilen 5 yıl 10 ay hapis cezasına ilişkin görülen duruşmasında ‘siyasi ve askeri casusluk temyiz başvurusunu 20 Eylül 2018 tarihinde karara maksadıyla devletin güvenliği veya iç veya dış bağladı. 16. Ceza Dairesi verilen hesap cezasını siyasal yararları bakımından gizli kalması gereken onadı ve milletvekilliği sona erinceye kadar ceza- bilgileri açıklama’ suçundan 25 yıl hapis cezası ile sının infazının durdurulmasına ve Enis Berberoğ- cezalandırılmış ve hükümle birlikte tutuklanmıştı. lu’nun salıverilmesine karar verdi. Karar 9 Ekim 2017 tarihinde İstanbul Bölge Adliye Enis Berberoğlu Mahkemesi 2. Ceza Dairesi tarafından bozul- muştu. 2. Ceza Dairesi, Berberoğlu’nun eyleminin 19 Ocak 2014 tarihinde Adana ve Hatay’da MİT ‘devletin güvenliğine ve siyasal yararlarına ilişkin tırlarının durdurulmasına ilişkin görüntülerin bilgileri açıklama’ olduğuna hükmederek cezayı 5 yayınlanmasıyla ilgili olarak, CHP milletvekili Enis yıl 10 aya indirmişti. Berberoğlu, Cumhuriyet gazetesi eski Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar ile eski Ankara temsil- 24 Haziran seçimlerinde yeniden milletvekili cisi Erdem Gül hakkında, ‘örgüt üyesi olmamakla seçilen Enis Berberoğlu hakkındaki yargılamanın birlikte örgüte yardım etmek’ iddiasıyla İstanbul durdurulması talebiyle ilgili olarak Yargıtay 16. 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Ceza Dairesi, 20 Temmuz 2018 tarihinde ret kararı görülmesine 10 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. verdi. Yargıtay ayrıca tahliye talebinin dosyanın Duruşmada, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığının esas incelemesi sırasında değerlendirilmesine celse arasında sanık Enis Berberoğlu hakkında hükmetti. yurtdışına çıkış yasağı konulmasını talep ettiği 21 Temmuz 2018 tarihinde Silivri Cezaevi’nde ve mahkeme tarafından bu talebin kabul edilerek tutulan Enis Berberoğlu’nun Yargıtay kara- hakkında yurt dışına çıkış yasağı konulduğu belir- rını protesto etmek için açık ve kapalı görüşlere tildi. Mahkeme duruşmayı 6 Şubat 2019 tarihine çıkmama, iletişim hakkından yararlanmama ve erteledi. mahkemede savunma hakkını kullanmama kararı Leyla Güven aldığı bildirildi. Demokratik Toplum Kongresi Eş Başkanı ve HDP 2 Ağustos 2018 tarihinde, CHP İstanbul milletvekili Hakkari milletvekili Leyla Güven hakkında ‘silahlı Enis Berberoğlu’nun tutukluluğuna dair Anayasa örgüt kurmak ve yönetmek’, ‘örgüt propagandası Mahkemesi’ne yaptığı bireysel başvurunun karara yapmak’ ve ‘örgüt üyesi olmak’ iddiasıyla Diyar- bağlandığı öğrenildi. Anayasa Mahkemesi kara- bakır 9. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın rında, Berberoğlu’nun başvurusu için “tutukla- ilk duruşması 16 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. manın anayasanın 19. maddesinin ikinci fıkra- sında belirtilen ‘mahkemelerce verilmiş hürriyeti 24 Haziran 2018 seçimlerinde Hakkari’den millet- kısıtlayıcı cezaların ve güvenlik tedbirlerinin yerine vekili seçilen Leyla Güven hakkında açılan davanın getirilmesi’ kapsamında olması nedeniyle açıkça görüldüğü Diyarbakır 9. Ağır Ceza Mahkemesi, dayanaktan yoksun görülerek kabul edilemez 29 Haziran 2018 tarihinde, mevut delil durumunu bulunmuştur” denildi. Enis Berberoğlu’nun 24 göz önünde bulundurarak tahliye kararı verdi. Haziran 2018 seçimlerinde yeniden milletvekili Aynı gün içinde savcılığın bir üst mahkeme olan

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 191 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Diyarbakır 10. Ağır Ceza Mahkemesi’ne yaptığı Güven’in milletvekili olup olmadığını öğrenmek itiraz üzerine tahliye kararının kaldırıldığı öğre- üzere soru sorulmasına karar verdi. Duruşmalara nildi. Basında yer alan haberlerden, henüz Diyar- 2019 yılı içinde devam edilecek. bakır 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nin tahliye kara- Filiz Kerestecioğlu rını bozduğuna dair resmi bir karar olmamasına rağmen 9. Ağır Ceza Mahkemesi’nin tahliye kara- HDP eski Grup Başkan Vekili ve İstanbul eski rına ilişkin müzekkeresinin Leyla Güven’in tutul- milletvekili Filiz Kerestecioğlu hakkında 14 Şubat duğu Diyarbakır E Tipi Cezaevi’ne gönderilmediği 2016 tarihinde Kadıköy’de düzenlenen bir eylem ve bu nedenle Leyla Güven’in tahliye işlemlerinin nedeniyle Anadolu 6. Asliye Ceza Mahkemesi’nde yapılmadığı öğrenildi. açılan davanın karar duruşması 25 Ocak 2016 tari- hinde görüldü. Eyleme ilişkin kamera görüntüle- Duruşmalara 11 Temmuz 2018, 4 Kasım 2018, 7 rinin izlendiği duruşmada mahkeme Filiz Kereste- Kasım 2018 ve 26 Aralık 2018 tarihlerinde devam cioğlu’nun beraatına karar verdi. edildi. Meral Danış Beştaş 7 Kasım 2018 tarihinde görülen duruşmada Leyla Güven mahkemeye kelepçeyle götürülmeyi kabul HDP Adana milletvekili Meral Danış Beştaş etmediği için duruşmaya SEGBİS aracılığıyla hakkında ‘Türkiye Cumhuriyeti hükümeti ve katıldı. Basında yer alan haberlerden, duruş- devletini alenen aşağılama’ iddiasıyla Adana 2. mayı izlemek üzere Danimarka’dan gelen Sosyal Asliye Ceza Mahkemesi’nde ve Adana 8. Asliye Demokrat Parti Milletvekili Lars Arslan Rasmus- Ceza Mahkemesi’nde açılan davalar 9 Ocak 2018 sen’in adliye binasına alınmadığı öğrenildi. tarihinde birleştirildi. Davanın karar duruşması ise 4 Haziran 2018 tarihinde görüldü ve mahkeme Duruşmada savunma yapan Leyla Güven, PKK Meral Danış Beştaş’ın beraatına karar verdi. lideri Abdullah Öcalan üzerindeki tecridin sona ermesi talebiyle süresiz ve dönüşümsüz açlık Meral Danış Beştaş grevine başladığını açıkladı. HDP Adana milletvekili Meral Danış Beştaş HDP Hakkari milletvekili Leyla Güven hakkındaki hakkında 2014 Ekim ayında Kobane’ye yönelik yargılamanın durdurulması ve Güven’in tahliye IŞİD saldırıları ile ilgili HDP MYK kararı gerekçe edilmesi için avukatlarının yaptığı başvuru 8 Kasım gösterilerek Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkeme- 2018 tarihinde Diyarbakır 9. Ağır Ceza Mahkemesi si’nde açılan davanın görülmesine 13 Şubat 2018, tarafından reddedildi. 10 Nisan 2018 ve 2 Ekim 2018 tarihlerinde devam edildi. İddianamede Meral Danış Beştaş’ın ‘örgüt 26 Aralık 2018 tarihinde görülen duruşmada, üyesi olma’, ‘halkı kanuna aykırı toplantı ve gösteri önceki duruşmada Leyla Güven hakkında tahliye yürüyüşüne kışkırtma’ ve ‘suç işlemeye tahrik’ kararı veren mahkeme başkanının değiştiği öğre- suçlarından 25 yıla kadar hapis cezasıyla cezalan- nildi. Ardından mahkeme duruşmaya katılacak dırılması istenmektedir. Duruşmalara 2019 yılı avukat sayısını 3 ile sınırlandırdı ve duruşmayı 25 içinde devam edilecek. Ocak 2019 tarihine erteledi. Alican Önlü, Aye Acar Başaran, Leyla Güven, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Afrin’e Osman Baydemir, Leyla Birlik yönelik operasyonuna dair sosyal medya payla- şımları ve açıklamaları gerekçesiyle 22 Ocak 2018 2015 yılında devam etmekte olan sokağa çıkma tarihinde Diyarbakır’da gözaltına alınmış, 31 Ocak yasaklarını protesto etmek için Şırnak’ta düzen- 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tarafından lenen yürüyüşe katıldıkları gerekçesiyle HDP tutuklanmıştı. Tunceli milletvekili Alican Önlü ve HDP Batman milletvekili Ayşe Acar ile HDP Urfa eski milletve- Leyla Güven kili Osman Baydemir ve HDP eski Şırnak Millet- HDP Hakkari milletvekili ve DTK Eş Başkanı Leyla vekili Leyla Birlik hakkında Şırnak Asliye Ceza Güven hakkında Van 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 10 açılan davanın duruşmaları 9 Ekim ve 20 Aralık Aralık 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Osman 2018 tarihlerinde görüldü. 9 Ekim 2018 tarihinde Baydemir ve Leyla Birlik’i ‘2911 sayılı Toplantı ve görülen duruşmada mahkeme, TBMM’ye Leyla Gösteri Yürüyüşleri Kanununa muhalefet etme’

192 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü suçundan 1 yıl 6 hapis cezası ile cezalandırdı. gösterilerek Diyarbakır 9. Ağır Ceza Mahke- Mahkeme 24 Haziran seçimlerinde yeniden millet- mesi’nde açılan davanın görülmesine 21 Kasım vekili seçilerek dokunulmazlık kazanan Alican 2018 tarihinde devam edildi. Avukatların, Selçuk Önlü ve Ayşe Acar Başaran’ın dosyasının ise ayrıl- Mızraklı’nın milletvekili seçilmesi dolayısıyla yargı- masına karar verdi. lamanın durdurulması yönündeki talebi mahkeme tarafından Anayasa’nın yasama dokunulmazlı- Kemal Bülbül ğının istisnalarını belirleyen 83. ve 14. maddeleri HDP Antalya milletvekili Kemal Bülbül hakkında gerekçe gösterilerek reddedildi. Mahkeme duruş- Ankara 15. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan mayı ileri bir tarihe erteledi. davanın görülmesine 23 Temmuz 2018 tarihinde Ahmet Şık devam edildi. Mahkeme, yasama dokunulmazlığı elde ettiği için Kemal Bülbül hakkındaki yargıla- HDP İstanbul milletvekili Ahmet Şık hakkında manın durdurulmasına ve Kemal Bülbül hakkın- Türk Ceza Kanunu’nun 301. maddesi uyarınca daki adli kontrol şartının kaldırılmasına karar verdi. İstanbul 17. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 18 Eylül 2018 tarihinde Kemal Bülbül devam edildi. Mahkeme Ahmet Şık’ın milletvekili HDP Antalya milletvekili Kemal Bülbül hakkında, seçilmiş olması gerekçesiyle yargılamayı durdurdu. ‘örgüt kurma ve yönetme’ iddiasıyla Diyarbakır 4. Filiz Kerestecioğlu Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- mesine 11 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. HDP Ankara milletvekili Filiz Kerestecioğlu Avukatlar, Bülbül’ün milletvekili olması nedeniyle hakkında İstanbul Anadolu 6. Asliye Ceza Mahke- yargılamanın durdurulmasını talep etti. Mahkeme mesi’nde açılan davanın görülmesine 4 Ekim 2018 heyeti Anayasa’nın 14. maddesi uyarınca yargıla- tarihinde devam edildi. Mahkeme, Filiz Kereste- manın devam etmesine karar vererek duruşmayı cioğlu hakkındaki yargılamanın durdurulmasına erteledi. Duruşmalara 2019 yılında devam edilecek. karar verdi. İmam Taşçıer Mahmut Toğrul HDP Diyarbakır milletvekili İmam Taşçıer HDP Antep milletvekili Mahmut Toğrul hakkında, hakkında, HDP tarafından 13 Eylül 2015 tarihinde 2016 yılında Antep’te yapılan 2 ayrı etkinlik- Diyarbakır’da yapılan basın açıklamasına katıldığı teki konuşmaları nedeniyle Antep 2. Ağır Ceza gerekçesiyle Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkeme- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 6 si’nde açılan davanın görülmesine 4 Ekim 2018 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Mahmut tarihinde devam edildi. Mahkeme, yargılamanın Toğrul’u ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan 2 durdurulması talebinin bir sonraki duruşmada yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. karar bağlanmasına hükmetti ve duruşmayı ileri Tülay Hatimoğulları bir tarihe erteledi. 31 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- Necdet İpekyüz lerden, HDP Adana milletvekili Tülay Hatimoğul- HDP Batman milletvekili Necdet İpekyüz hakkında ları’nın, Lübnan’da davetli olduğu bir toplantıya Diyarbakır 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan katılmak üzere geldiği İstanbul Atatürk Havalima- davanın görülmesine 2 Kasım 2018 tarihinde nı’nda yurtdışına çıkışının engellendiği öğrenildi. devam edildi. Mahkeme, avukatların Necdet İpek- 30 Temmuz 2018 tarihinde Türkiye Büyük Millet yüz’ün milletvekili seçilmesi nedeniyle yargıla- Meclisi’nde bir basın toplantısı düzenleyen Tülay manın durdurulması yönünde yaptığı başvuruyu Hatimoğulları, 29-30 Temmuz 2018 tarihlerinde Necdet İpekyüz’ün eylemlerinin Anayasa’nın 14. gerçekleşecek olan ‘Filistin İçin Adalet ve Uluslara- maddesi kapsamına girdiğini gerekçe göstererek rası Arap Forumu’na davetli olduğu halde, Atatürk reddetti ve duruşmayı ileri bir tarihe erteledi. Havalimanı’nda kendisine pasaportunun iptal edildiği bilgisinin verildiğini ve yurtdışına çıkı- Selçuk Mızraklı şının engellendiğini belirtti. Hatimoğulları ayrıca HDP Diyarbakır milletvekili Selçuk Mızraklı pasaportuna Şubat 2017 tarihinde el konulduğunu, hakkında DTK bünyesindeki faaliyetleri gerekçe yaptığı başvuru sonucunda Hatay Valiliği İl Olağa-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 193 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 nüstü Hal Bürosu’nun 4 Nisan 2018 tarihli tebliga- 4.3.3. Milletvekilleri Hakkında Açılan tıyla kendisine iade edildiğini, ancak havaalanında Soruşturmalar, Hazırlanan Fezlekeler yetkililerin ‘sisteme girmemiş olabilir’ açıklama- sıyla çıkışına izin verilmediğini ifade etti. Erkan Baş Saliha Aydeniz 31 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden, HDP İstanbul milletvekili Erkan HDP Diyarbakır milletvekili Saliha Aydeniz Baş hakkında, sosyal medya paylaşımları gerekçe hakkında ‘örgüt yöneticisi’ olma iddiasıyla Diyar- gösterilerek İstanbul Anadolu Başsavcılığı tara- bakır 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın fından soruşturma başlatıldığı öğrenildi. duruşmaları 18 Temmuz ve 28 Aralık 2018 tarihle- rinde görüldü. 18 Temmuz 2018 tarihinde görülen Remziye Tosun, Musa Farisoğulları duruşmada savcı, yasama dokunulmazlığını 17 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- düzenleyen, Anayasa’nın 83. maddesi gereğince lerden, Gümüşhane’de güvenlik güçleri ile HPG Saliha Aydeniz ile ilgili yargılamanın durdurulma- militanları arasında çıkan çatışmada ölen Mehmet sını talep etti. Mahkeme ise yargılamanın, Anaya- Yakışır isimli bir militanın cenazesine katıldık- sa’nın 83. maddesinin kapsamı dışında tutulan 14. ları gerekçesiyle HDP Diyarbakır milletvekilleri maddesi uyarınca yapıldığı gerekçesiyle bu talebin Remziye Tosun ve hakkında Diyarbakır Cumhu- reddine karar verdi. Duruşmalara 2019 yılı içinde riyet Başsavcılığı tarafından ‘örgüt propagandası devam edilecek. yaptıkları’ iddiasıyla soruşturma açıldığı öğrenildi. Hüda Kaya Feleknas Uca, Mehmet Rüştü Tiriyaki HDP İstanbul milletvekili Hüda Kaya hakkında 20 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- ‘örgüt üyesi olma’, ‘suç işlemeye alenen tahrik’, lerden, HDP Batman milletvekilleri Feleknas ‘örgüt propagandası yapma’ iddialarıyla Diyar- Uca ve Mehmet Rüştü Tiryaki hakkında Batman bakır 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından bir HPG mili- görülmesine 11 Eylül 2018 tarihinde devam edildi. tanının cenazesine katıldıkları gerekçesiyle soruş- Mahkeme, avukatların Hüda Kaya’nın milletvekili turma başlatıldığı öğrenildi. dokunulmazlığı nedeniyle yargılamanın durdurul- ması talebini, Anayasa’ya eklenen geçici maddeyi Pervin Buldan gerekçe göstererek reddetti. Mahkeme dava 24 Temmuz 2018 tarihinde, HDP Eş Genel Başkanı dosyasının HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Pervin Buldan hakkında, HPG militanlarının cena- Demirtaş hakkında Ankara 19. Ağır Ceza Mahke- zelerine katıldıkları gerekçesiyle bazı HDP millet- mesi’nde açılan dava ile birleştirilmesi talebinin vekilleri hakkında soruşturma açılmasını eleştiren, reddine ve HDP Merkez Yönetim Kurulu’nun taziyeye gitmenin kültürel olarak bir görev ve Kobane’ye ilişkin bir kararının olup olmadığının sorumluluk olduğunu belirten ifadeleri nedeniyle HDP’ye sorulmasına karar verdi. Duruşmalar 2019 Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruş- yılı içinde devam edecek. turma açıldı. Pero Dündar Kemal Kılıçdaroğlu HDP Mardin milletvekili Pero Dündar’ın da 18 Temmuz 2018 tarihinde, CHP Genel Başkanı aralarında olduğu 27 kişi hakkında ‘örgüt kurma Kemal Kılıçdaroğlu hakkında sosyal medya hesap- ve yönetme’ iddiasıyla Diyarbakır 4. Ağır Ceza larında “Tayyipler Alemi” karikatürünü paylaştığı Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 11 gerekçesi ile Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tara- Eylül 2018 tarihinde devam edildi. Avukatların fından ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ iddiasıyla bir Pero Dündar hakkındaki yargılamanın durdurul- soruşturma başlatıldığı öğrenildi. ması talebini reddeden mahkeme, Pero Dündar hakkındaki yurtdışı yasağının kaldırılmasına karar Aynı karikatürü sosyal medya hesaplarında verdi ve duruşmayı ileri bir tarihe erteledi. Duruş- paylaşan 72 CHP milletvekili hakkında Cumhur- malar 2019 yılı içinde devam edecek. başkanı Tayyip Erdoğan’ın şikayeti üzerine suç duyurusunda bulundu.

194 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

“Tayyipler Alemi” karikatürü hakkında açılan Ferhat Encü manevi tazminat davası Ankara 1. Asliye Hukuk HDP eski Şırnak Milletvekili Ferhat Encü’nün Mahkemesi tarafından reddedilmişti. vekilliği, hakkındaki mahkumiyet kararının kesin- Cihangir İslam leştiğine ilişkin Başbakanlık Tezkeresi’nin 6 Şubat 2018 tarihinde Meclis Genel Kurul’unda okunma- 2 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- sının ardından düşürüldü. lerden SP İstanbul milletvekili Cihangir İslam hakkında TBMM kürsüsünden yaptığı bir konuşma Ahmet Yıldırım ve İbrahim Ayhan nedeniyle Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tara- 27 Şubat 2018 tarihinde HDP eski Grup Başkan- fından ‘Türk milletini, Türkiye Cumhuriyeti devle- vekili ve eski Muş milletvekili Ahmet Yıldırım ve tini, devletin kurum ve organlarını aşağılama’, ile HDP Şanlıurfa milletvekili İbrahim Ayhan’ın vekil- ‘suçu ve suçluyu övme’ iddialarıyla bir soruşturma likleri düşürüldü. Ahmet Yıldırım’a “Cumhur- başlatıldığı öğrenildi. başkanı’na hakaret” suçlamasıyla 1 yıl 2 ay hapis Haklarında Fezleke Hazırlanan Milletvekilleri cezası, İbrahim Ayhan’a ise sosyal medya payla- şımında “örgüt propagandası” yaptığı suçlama- 5 Ekim 2018 tarihinde Ankara Cumhuriyet Başsav- sıyla 1 yıl 3 ay hapis cezası verilmişti. Yıldırım ve cılığı tarafından HDP’nin 12 milletvekili hakkında Ayhan’ın haklarında kesinleşen bu yargı kararla- ‘örgüt propagandası’ gerekçesiyle CHP’nin ise 3 rının Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde okunma- milletvekili hakkında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ sıyla, milletvekillikleri düşürüldü. gerekçesiyle, “dokunulmazlıklarının kaldırılması” talebiyle fezleke hazırlandığı öğrenildi. Hakkında Selma Irmak fezleke hazırlanan milletvekilleri: HDP Kars HDP eski Şırnak milletvekili Selma Irmak vekilliği milletvekili Ayhan Bilgen, HDP Batman milletve- hakkındaki mahkumiyet kararının kesinleştiğine kili Ayşe Acar Başaran, HDP Tunceli milletvekili ilişkin Başbakanlık Tezkeresi’nin 19 Nisan 2018 Alican Önlü, HDP Ağrı milletvekili Berdan Öztürk, tarihinde Meclis Genel Kurul’unda okunmasının HDP Van milletvekili Bedia Özgökçe Ertan, HDP ardından düşürüldü. Batman milletvekili Feleknas Uca, HDP Ankara milletvekili Filiz Kerestecioğlu, HDP Antalya Osman Baydemir milletvekili Kemal Bülbül, HDP Siirt milletvekili HDP eski Urfa milletvekili Osman Baydemir’in Meral Danış Beştaş, HDP Diyarbakır milletve- vekilliği hakkındaki mahkumiyet kararının kesin- kili İmam Taşçıer, HDP Diyarbakır milletvekili leştiğine ilişkin Başbakanlık Tezkeresi’nin 19 Nisan Nimetullah Erdoğmuş ve HDP Eş Başkanı ve Iğdır 2018 tarihinde Meclis Genel Kurul’unda okunma- milletvekili Pervin Buldan; CHP Antalya milletve- sının ardından düşürüldü. kili Çetin Osman Budak, CHP Edirne milletvekili Erdin Bircan ve CHP İstanbul milletvekili Aykut 4.3.5. Belediye Eş Başkanları Hakkında Erdoğdu. Açılmış Davalar 4.3.4. Düşürülen Milletvekillikleri Gültan Kışanak ve Sebahat Tuncel Leyla Zana DBP Eş Genel Başkanı Sebahat Tuncel ve Diyar- bakır Büyükşehir Belediye Eş Başkanı Gültan HDP eski Ağrı milletvekili Leyla Zana’nın vekil- Kışanak hakkında Malatya 1. Ağır Ceza Mahkeme- liği 11 Ocak 2018 tarihinde TBMM Genel Kuru- si’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde lu’nda yapılan oylama sonucunda Genel Kurul’un devam edildi. 1 Ekim 2016 ile 30 Nisan 2017 tarihleri arasındaki 212 birleşimine katılmamasına bağlı olarak devam- İddianamede Gültan Kışanak’ın 2012-2016 yılları sızlık gerekçesiyle düşürüldü. 324 milletvekilinin arasında katıldığı basın açıklaması, cenaze töreni katıldığı oylamada 302 milletvekili Zana’nın vekil- ve DTK toplantıları nedeniyle “örgüt kurma ve liğinin düşürülmesi yönünde ve 22 milletvekili ise yönetme”, “kanuna aykırı toplantı ve yürüyüşlere aleyhinde oy verdi. silahsız olarak katılarak ihtara rağmen kendili- ğinden dağılmama” ve 41 defa “örgüt propagan-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 195 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 dası yapmak” iddiaları ile 230 yıla kadar hapis Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 7 cezası, Sabahat Tuncel’in ise, 2012-2016 yılları Aralık 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Abdül- arasında katıldığı 16 eylem ve etkinlik, DBP’nin kadir Çalışkan’ı ‘örgüt üyesi olmak’ iddiasıyla 7 yıl parti meclisi toplantılarında yaptığı açıklamalarla 6 ay hapis cezası ile, aynı gerekçeyle Baran Çalış- DTK toplantılarına katıldığı gerekçesiyle “örgüt kan’ı 4 yıl 2 ay, Ekrem Yücel, Fulya Şen, Mehmet üyesi olmak” ve “örgüt propagandası yapmak” Dündar’ı ise 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası ile ceza- iddiaları ile 135 yıla kadar hapis cezası ile cezalan- landırdı. Mahkeme 5 kişinin beraatına karar verdi. dırılması istenmektedir. Belediye Eş Başkanı Abdülkadir Çalışkan’ın da Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan aralarında bulunduğu 10 kişi 20 Mart 2017 tari- dava güvenlik gerekçesiyle Malatya’ya nakledil- hinde Van’da yapılan ev baskınlarında gözaltına mişti. alınmış ve 24 Mart 2017 tarihinde tutuklanmıştı. DBP Eş Genel Başkanı Sebahat Tuncel 6 Kasım Fatma Doğan 2016 tarihinde, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Aralarında Bozova ilçe belediyesi eski Eş Başkanı Eş Başkanı Gültan Kışanak ise 31 Ekim 2016 tari- Fatma Doğan’ın yanı sıra HDP ve DBP yöneticile- hinde tutuklanmıştı. 1 Kasım 2016 tarihinde ise rinin de olduğu 17’si tutuklu 22 kişi hakkında DTK Ankara’nın Etimesgut ilçesi kaymakamı Cumali ile ilgili bir soruşturma kapsamında Urfa 6. Ağır Atilla kayyım olarak Diyarbakır Büyükşehir Bele- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine diyesi’ne atanmıştı. 4 Ocak 2018 tarihinde devam edildi. Savunmaların Davanın duruşmaları 8 Ocak 2018, 2 Mart 2018, 27 ardından mahkeme aralarında Fatma Doğan’ın da Nisan 2018, 13 Temmuz 2018, 8 Ekim 2018 ve 17 olduğu 3 kişinin tahliyesine karar verdi ve duruş- Aralık 2018 tarihlerinde görüldü. Duruşmalarda mayı 29 Mart 2018 tarihine erteledi. Bozova Bele- mahkeme Sebahat Tuncel ve Gültan Kışanak’ın diye Eş Başkanları Zeynel Taş ve Fatma Doğan 6 tutukluluk hallerinin devamına hükmetti Ocak 2017 tarihinde çıkarıldıkları mahkeme tara- fından tutuklanmış ve Bozova Belediyesi’ne 9 Ocak Davanın görülmesine 1 Şubat 2019 tarihine devam 2017 tarihinde ilçe kaymakamı Zekeriya Göker edilecek. kayyım olarak atanmıştı. Mehmet Ali Tunç Ahmet Ece Van’ın Muradiye ilçesinin Belediye Eş Başkanı Şırnak’ın Güçlükonak ilçesine bağlı Fındık Beldesi Mehmet Ali Tunç ve belediye çalışanları Yemlihan Belediye eski Eş Başkanı Ahmet Ece hakkında Cizre Akkuş, Ercan Dilmaç, Hekim Kohan, Zeki Yıldız 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- hakkında Van 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan mesine 7 Ocak 2017 tarihinde devam edildi. Silivri davanın görülmesine 12 Ocak 2018 tarihinde Cezaevi’nde kalan Ahmet Ece, SEGBİS aracılığıyla devam edildi. Savunmaların ardından mahkeme bağlanmayı kabul etmediği için duruşmaya katıl- Mehmet Ali Tunç’un tahliyesine ve diğer 4 sanığın madı. Mahkeme Ahmet Ece’yi ‘örgüt propagan- ise tutukluluk hallerinin devamına karar verdi ve dası’ yapmak suçundan 3 yıl 9 ay hapis cezası ile duruşmayı ileri bir tarihe erteledi. Davanın görül- cezalandırdı ve hükümle birlikte Ahmet Ece’nin mesine 2019 yılı içinde devam edilecektir. tahliyesine karar verdi. Fındık Belde Belediyesi’ne Muradiye Belediye Eş Başkanı Mehmet Ali Tunç 18 Ocak 2017 tarihinde ilçe kaymakamı Osman 13 Ocak 2017 tarihinde gözaltına alınmış ve 26 Demir kayyım olarak atanmıştı. Ahmet Ece ise 6 Ocak 2017 tarihinde tutuklanmıştı. Muradiye İlçe Şubat 2017 tarihinde tutuklanmıştı. Kaymakamı Mehmet Fatih Çelikel 17 Ocak 2017 Dilek Hatipoğlu ve Nurullah Çiftçi tarihinde İçişleri Bakanlığı tarafından Muradiye Belediyesi’ne kayyım olarak atanmıştı. Hakkari eski Belediye Eş Başkanları Dilek Hati- poğlu ve Nurullah Çiftçi’nin de aralarında olduğu Abdulkadir Çalışkan 6’sı tutuklu 8 kişi hakkında öz yönetim açıklama- Yerine kayyım atanan Van’ın Saray ilçesi Belediye sına katıldıkları gerekçesiyle Hakkari 2. Ağır Ceza Eş Başkanı Abdulkadir Çalışkan’ın da aralarında Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması bulunduğu 10 kişi hakkında Van 5. Ağır Ceza 26 Ocak 2018 tarihinde görüldü. 8 kişi hakkında

196 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü verilen karar Yargıtay 16. Ceza Dairesi tarafından alınan Mukaddes Kubilay, 27 Aralık 2016 tarihinde bozulmuştu. Yeniden yapılan yargılama sonucu tutuklanmıştı. Ağrı Belediyesi’ne 1 Mart 2017 mahkeme Dilek Hatipoğlu ve Nurullah Çiftçi’nin tarihinde İçişleri Bakanlığı tarafından Ağrı Valisi 11 yıl 3 ay hapis cezası ile, 4 sanığın 10 yıl hapis kayyım olarak atanmıştı. cezası ile cezalandırılmasına ve 2 sanığın ise beraa- Yüksel Bodakçı tına karar verdi. Dilek Hatipoğlu ve Nurullah Çiftçi 28 Ağustos 2015 tarihinde tutuklanmıştı. Hakkari Aralarında Silvan Belediye Eş Başkanı Yüksel Belediyesi’ne 11 Eylül 2016 tarihinde Vali Yardım- Bodakçı ile Silvan Belediye Eş Başkan Yardımcısı cısı Cüneyt Epcim İçişleri Bakanlığı tarafından Ayser Yapıcı’nın da olduğu 7 kişi hakkında, 16 kayyım olarak atanmıştı. Ağustos 2016 tarihinde yapılan ‘öz yönetim’ açık- lamasına katılarak “devletin birliğini ve bütünlü- Mustafa Bayram ğünü bozmak”, “örgüt propagandası yapmak” ve Yerine kayyum atanan Halfeti Belediyesi Eş “örgüt üyesi olmak” suçlarını işledikleri iddiasıyla Başkanı Mustafa Bayram’ın da aralarında olduğu Diyarbakır 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan 4’ü tutuklu 6 kişi hakkında Urfa 6. Ağır Ceza davanın karar duruşması 27 Şubat 2018 tarihinde Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması görüldü. Tutuksuz olarak yargılanan sanıklar 17 Aralık 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt duruşmaya katılmazken esas hakkındaki savun- üyesi olma’ suçundan Mustafa Bayram’ı 9 yıl 4 ay malarını yapan avukatlar müvekkillerinin beraa- 15 gün hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme, tını istediler. Mahkeme “Devletin birliğini ve ülke aynı suçtan HDP Urfa eski il Eş Başkanı Leyla bütünlüğünü bozmak” ve “örgüt propagandası Akça ile HDP Parti Meclisi üyesi İsmail Kaplan’ın yapmak” suçlarının unsurlarının oluşmadığına da aralarında olduğu 4 sanığı ise 9 yıl 10 ay ile 7 hükmederek 5 kişiyi (Yüksel Bodakçı, Melikşah yıl 6 ay arasında değişen oranlarda hapis cezası ile Teke, İsa Yanık, Hayati Cesur, Barış Gülenyüzlü) cezalandırdı. Mahkeme 1 sanığın dosyasının ise “örgüt üyesi olmak” suçundan ayrı ayrı 6 yıl 3 ayrılmasına karar verdi. ay hapis cezası ile cezalandırdı. 2 kişinin (Ayser Yapıcı ve Aynur Sümer) ise beraatına karar verdi. Sevil Rojbin Silvan Belediyesi’ne 11 Eylül 2016 tarihinde İçişleri Van’ın Edremit ilçesinin Belediye Eş Başkanı Sevil Bakanlığı tarafından kayyım atanmıştı. 19 Ağustos Rojbin Çetin, DBP Edremit İlçe Eş Başkanı Abdul- 2015 tarihinde gözaltına alınan ve 23 Ağustos 2015 kerim Batmaz, DBP ilçe yöneticisi Mehmet Batu, tarihinde tutuklanan Silvan Belediye Eş Başkanı belediye çalışanı Salih Sertkal, Abdulkerim Sayan Yüksel Bodakçı, yargılandığı davanın 18 Mart 2018 ve Aygül Bidan hakkında Van 2. Ağır Ceza Mahke- tarihinde görülen duruşmasında tahliye edilmişti. mesi’nde açılan davanın karar duruşması 1 Şubat İhsan Uğur 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Sevil Rojbin Çetin, Abdulkerim Batmaz ve Mehmet Batu’nun Bitlis’in Hizan ilçesinin eski Belediye Eş Başkanı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 10 yıl hapis cezası İhsan Uğur hakkında Bitlis 2. Ağır Ceza Mahke- ile cezalandırılmasına, Salih Serkal’ın beraatına ve mesi’nde açılan davanın karar duruşması 30 Mart firari olan Abdulkerim Sayan ve Aygül Bidan’ın 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme İhsan Uğur’un dosyalarının ayrılmasına karar verdi. ‘örgüt üyesi olma’ ve ‘örgüt propagandası yapma’ suçlarından İhsan Uğur’un 12 yıl 4 ay hapis cezası Mukaddes Kubilay ile cezalandırılmasına karar verdi. Ağrı Belediye Eş Başkanı Mukaddes Kubilay Handan Bağcı ve Şerafettin Özalp hakkında Ağrı 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 16 Şubat 2018 tarihinde Van’ın Özalp ilçesinin Belediye Eş Başkanları görüldü. Mukaddes Kubilay SEGBİS aracılığıyla Handan Bağcı ve Şerafettin Özalp ile Belediye bağlanmayı kabul etmediği için duruşmaya katıl- Başkan Yardımcısı Okan Bayram hakkında Özalp madı. Mahkeme Mukaddes Kubilay’ı ‘örgüt üyesi 1. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davada olmak’ ve ‘örgüt propagandası yapmak’ suçla- verilen 2’şer yıl hapis cezası Erzurum Bölge Adliye rından toplamda 8 yıl 6 ay 15 gün hapis cezası ile Mahkemesi tarafından onandı. Onanma kararı cezalandırdı. 22 Aralık 2016 tarihinde gözaltına sonrası Handan Bağcı, Şerafettin Özalp ve Okan

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 197 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Bayram’ın 7 Mayıs 2018 tarihinde tutuklanarak Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- cezaevine konduğu öğrenildi. ması 6 Temmuz 208 tarihinde görüldü. Mahkeme, savunmaların ardından Tuncer Bakırhan’ı ‘örgüt Emrullah Cin üyesi olma’ ve örgüt propagandası yapma’ suçla- Urfa’nın Viranşehir ilçesi Belediye Eş Başkanı rından toplam 10 yıl 15 gün hapis cezası ile ceza- Emrullah Cin’in de aralarında olduğu 3 kişi landırdı. hakkında Urfa 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Siirt 2. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından verilen davanın karar duruşması 21 Mayıs 2018 tarihinde 10 yıl 15 gün hapis cezası 7 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Emrullah Cin’i ‘örgüt üyesi Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 3. Ceza Dairesi olma’ ve ‘örgüt propagandası yapma’ suçlarından tarafından bozuldu. toplamda 7 yıl 3 ay 15 gün hapis cezası ile cezalan- dırdı. Mahkeme ayrıca hükümle birlikte Emrullah Rezan Zuğurli Cin’in adli kontrol şartıyla tahliyesine karar verdi. Yerine kayyım atanmış olan, Diyarbakır’ın Lice Mahkeme diğer 2 kişiyi (Şeyhmus Çakırtaş ve Halil ilçesinin Belediye Eş Başkanı Rezan Zuğurli Akbaş) ise ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan hakkında Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi eş 1 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve cezaları başkanlarının tutuklanmasını protesto eylemine erteledi. katıldığı gerekçesiyle Diyarbakır 10. Ağır Ceza Sadiye Süer Baran Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 18 Nisan 2018 tarihinde devam edildi. 10 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden Diyarbakır’ın Kulp ilçesi Belediye Eş Başkanı İddianamede Rezan Zuğurli’nin ‘örgüt üyesi Sadiye Süer Baran hakkında ‘Cumhurbaşkanı’na olma’, ‘örgüt propagandası yapma’, ‘suç ve suçluyu hakaret etme’ iddiasıyla açılan davada Kulp Asliye övme’, ‘kanuna aykırı toplantı gösteri ve yürüyüş- Ceza Mahkemesi’nin Sadiye Süer’i 2 yıl 6 ay hapis lere silahsız katılarak ihtira rağmen kendiliğinden cezası ile cezalandırdığı öğrenildi. Mahkeme ayrıca dağılmama’ suçlarından 25 yıla kadar hapis cezası Sadiye Sürer’in siyasi hakları kullanmaktan yoksun ile cezalandırılması istenmektedir. bırakılmasına ve Kürtçe tercümanın ücretinin Davanın karar duruşması 6 Temmuz 2018 tari- Sadiye Süer’den tahsil edilmesine karar verdi. Kulp hinde görüldü. Mahkeme Rezan Zuğurli’nin bera- Belediyesi’ne İçişleri Bakanlığı tarafından kayyım atına karar verdi. olarak atanan Muhsin Çiçek’in şikayeti üzerine Sadiye Süer hakkında soruşturma açılmıştı. Şika- Figen Yaşar ve Rahmi Çelik yetinde Muhsin Çiçek, Sadiye Süer’in elini sıkma- Muş’un Bulanık ilçesinin Belediye Eş Başkan- dığını ve “Münafık” demek suretiyle Cumhurbaş- ları Figen Yaşar ve Rahmi Çelik hakkında Muş kanı’na hakaret ettiğini iddia etmişti. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar Sadiye Süer Baran duruşması 17 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Rahmi Çelik’i ‘örgüt üyesi olma’ Diyarbakır’ın Kulp ilçesinin DBP’li Belediye Eş suçundan 10 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Başkanı Sadiye Süer Baran hakkında ‘örgüt üyesi Mahkeme Figen Yaşar’ın dosyasını ayırarak tahli- olma’ ve ‘örgüt propagandası yapma’ iddialarıyla yesine karar verdi. Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 9 Ekim 2018 tarihinde Tahliye kararına savcılığın itirazı sonucu Figen görüldü. Sadiye Süer Baran duruşmaya Osmaniye 1 Yaşar 18 Temmuz 2018 tarihinde Van’daki evinden Nolu T Tipi Cezaevi’nden katıldı. Mahkeme Sadiye gözaltına alındı ve üst mahkemenin verdiği karar Süer Baran’ın ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ile 19 Temmuz 2018 tarihinde yeniden tutuklandı. ay, 2 kez ‘örgüt propagandası yapmak’ suçundan Figen Yaşar, Rahmi Çelik, Tahir Ağcan 20 ay olmak üzere toplam 9 yıl 2 ay hapis cezası ile cezalandırılmasına karar verdi. Muş’un Bulanık ilçesinin Belediye Eş Başkanları Figen Yaşar ve Rahmi Çelik, Yoncalı Belde Belediye Tuncer Bakırhan Eş Başkanı Tahir Ağcan’ın da aralarında bulun- Yerine kayyım atanan, DBP’li Siirt Belediye Eş duğu 6’sı tutuklu 89 kişi hakkında Patnos Ağır Başkanı Tuncer Bakırhan hakkında Siirt 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine

198 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

16 Ocak 2018, 1 Mart 2018 ve 17 Temmuz 2018 davanın görülmesine 25 Ocak 2018 tarihinde tarihlerinde devam edildi. Mahkeme 17 Temmuz başkandı. Savunmaların ardından mahkeme Bilici 2018 tarihinde Mahkeme Rahmi Çelik’i ‘örgüt ve Sayat’ın tahliyesine karar verdi ve duruşmayı üyesi olma’ suçundan 10 yıl 6 ay hapis cezası ile ileri bir tarihe erteledi. cezalandırdı ve Figen Yaşar’ın dosyasını ayırarak Nurhayat Altun tahliyesine karar verdi. Figen Yaşar savcılığın itirazı üzerine 18 Temmuz 2018 tarihinde gözaltına alındı Tunceli Belediye Eş Başkanı Nurhayat Altun ve 19 Temmuz 2018 tarihinde tutuklandı. Figen hakkında Tunceli 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Yaşar’ın yargılandığı davanın görülmesine 2019 açılan davanın duruşmaları 7 Şubat 2018, 6 Nisan yılı içinde devam edilecektir. 2018, 20 Haziran 2018, 15 Ağustos 2018, 10 Ekim 2018 ve 19 Aralık 2018 tarihlerinde görüldü. İddi- Figen Yaşar ve Rahmi Çelik 23 Nisan 2016 tari- anamede Nurhayat Altun’un katıldığı 22 eylem hinde tutuklanmıştı. Bulanık Belediyesi’ne ise 11 ve etkinlik ile yürüttüğü siyasi faaliyetler gerekçe Eylül 2016 tarihinde İçişleri Bakanlığı tarafından gösterilerek 22 yıla kadar hapis cezası ile cezalan- kayyım atanmıştı. dırılması istenmektedir. Seferi Yılmaz 20 Haziran 2018 tarihinde görülen duruşmada Hakkari’nin Şemdinli ilçesinin Belediye Eş tanık olarak ifade veren Gürbüz Topçu, ifadesinin Başkanı Seferi Yılmaz ile DBP Şemdinli eski İlçe avukat olmadan ve işkence altında alındığı belirtti Eş Başkanı Cabbar Taş’ın da aralarında olduğu 5 ve Nurhayat Altun’u tanımadığını belirtti. 19 kişi hakkında, ‘örgüt üyesi olmak’ ve ‘örgüt propa- Aralık 2018 tarihinde görülen duruşmada ise tanık gandası yapmak’ iddialarıyla Hakkari 1. Ağır Ceza olarak dinlenen Metin Alpaslan, Nurhayat Altun’u Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 18 tanımadığını ve onunla ilgili ifadesini görmeden Ocak 2018, 3 Nisan 2018 ve 18 Aralık 2018 tarih- imzaladığını söyledi. Duruşma 6 Şubat 2019 tari- lerinde devam edildi. Duruşmalar 2019 yılı içinde hine ertelendi. görülmeye devam edilecek. Nurhayat Altun 17 Kasım 2016 tarihinde tutuk- Seferi Yılmaz 3 Aralık 2016 tarihinde gözaltına lanmış ve aynı gün Tunceli Belediyesi’ne kayyım alınmış ve 6 Aralık 2016 tarihinde tutuklanmıştı. atanmıştı. Mehmet Muhdi Aslan Sara Kaya ve Cengiz Kök Şırnak’ın İdil ilçesinin Belediye Eş Başkanı Mehmet Nusaybin Belediye Eş Başkanları Sara Kaya ve Muhdi Aslan hakkında Şırnak 1. Ağır Ceza Mahke- Cengiz Kök hakkında Mardin 4. Ağır Ceza Mahke- mesi’nde açılan davanın görülmesine 19 Ocak 2018 mesi’nde açılan davanın görülmesine 11 Mayıs tarihinde devam edildi. Mehmet Muhdi Aslan 2018, 24 Temmuz 2018, 21 Eylül 2018, 5 Ekim SEGBİS aracılığıyla duruşmaya katıldı ve Kürtçe 2018 ve 23 Kasım 2018 tarihlerinde devam edildi. savunma yaptı. Savunmanın ardından mahkeme Duruşmalarda Sara Kaya’nın tutukluluk halinin Mehmet Muhdi Aslan’ın tahliyesine karar verdi devamına karar verildi. Duruşmanın görülmesine ve duruşmayı ileri bir tarihe erteledi. Duruşmalar 7 Ocak 2019 tarihinde devam edilecek. 2019 yılı içinde görülmeye devam edilecek. Cengiz Kök, davanın 14 Aralık 2017 tarihinde İdil Belediye Eş Başkanı Mehmet Muhdi Aslan 25 görülen duruşmasında adli kontrol şartıyla tahliye Eylül 2016 tarihinde tutuklanmıştı. İdil Beledi- edilmişti. Nusaybin Belediyesine 11 Eylül 2016 yesi’ne 21 Eylül 2016 tarihinde İç İşleri Bakanlığı tarihinde İçişleri Bakanlığı tarafından kayyım atan- tarafından İdil Kaymakamı Ersin Tepeli kayyım mıştı. Sara Kaya ve Cengiz Kök 13 Ocak 2017 tari- olarak atanmıştı. hinde gözaltına alınmış ve 27 Ocak 2017 tarihinde çıkarıldıkları mahkeme tarafından tutuklanmıştı. Sarya Bilici, Mehmet Sayat Ferhan Türk Erciş Belediye Meclis üyeleri Sarya Bilici ve Mehmet Sayat hakkında ‘örgüt propagandası yapmak’ ve Kızıltepe Eski Belediye Eş Başkanı Ferhan Türk ‘devletin birliğini ve bütünlüğünü bozmak’ iddi- hakkında Mardin 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde alarıyla Van 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla açılan davanın görül-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 199 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 mesine 11 Mayıs 2018 ve 6 Temmuz 2018 tarih- Bekir Kaya lerinde devam edildi. Mahkeme 11 Mayıs 2018 Yerine İçişleri Bakanlığı tarafından kayyım tarihinde Ferhan Türk’ün tahliyesine karar verdi. atanan Van Büyükşehir Belediye Eş Başkanı Bekir Davanın görülmesine 2019 yılı içinde devam edile- Kaya’nın da aralarında olduğu 13 kişi hakkında cektir. Van 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde verilen cezalar Nevin Girasun, Nuri Akman Yargıtay 16. Ceza Dairesi tarafından bozulmuştu. Van 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yeniden yapılan Şırnak’ın İdil ilçesinin Belediye Eş Başkanı Nevin yargılamanın karar duruşması 10 Eylül 2018 tari- Girasun ile Sırtköy Belde Belediye Eş Başkanı Nuri hinde görüldü. Akman’ın da aralarında olduğu 7’si tutuklu 16 kişi hakkında Şırnak 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Bekir Kaya tutulduğu cezaevinden SEGBİS aracılı- açılan davanın görülmesine 22 Ocak 2018 tari- ğıyla duruşmaya katıldı. Mahkeme, Bekir Kaya’nın hinde başlandı. Savunmaların ardından mahkeme dosyasının hakkında Van 2. Ağır Ceza Mahke- 7 sanığın da adli kontrol şartıyla serbest bırakılma- mesi’nde görülen dosya ile birleştirilmesi talebini sına karar verdi ve duruşmayı ileri bir tarihe erte- reddetti. Savunmasında esas hakkındaki mütala- ledi. Duruşmalar 2019 yılı içinde görülmeye devam anın kendisine verilmediğini belirten Bekir Kaya, edilecek. savunma hakkının elinden alındığını ifade etti. Bekir Kaya’nın daha sonra “Görmediğim bir şey Bekir Kaya için neden savunma yapayım? Avukatlarımın da Van Büyükşehir Belediye Eş Başkanı Bekir Kaya ile savunma yapmasını istemiyorum” demesi üzerine belediye çalışanları Cuma Köylüoğlu, Çetin Çiftçi, avukatları da savunma yapmadı. Zelal Tanlı, Mehmet Halim Eryiğit, Can Tayan ve Kararını açıklayan mahkeme, ‘örgüt üyesi olma’ MEYA-DER yöneticileri İdris Şaybak ile Neriman suçundan aralarında Bekir Kaya’nın da olduğu 6 Uyar hakkında Van 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde kişiye 8 yıl 9 ay, 6 kişiye 7 yıl 6 ay ve 1 kişiye 6 yıl açılan davanın görülmesine 20 Şubat 2018 tari- 3 ay hapis cezası verdi. Mahkeme ayrıca hükümle hinde devam edildi. Mahkeme sanıklarla ilgili 3 birlikte 11 kişinin tutuklanmasına karar verdi. avukat sınırlaması getirdi. Van KCK Ana Davası” olarak bilinen bu davada Davanın 22 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- verilen cezalar 20 Haziran 2017 tarihinde Yargıtay masında mahkeme Bekir Kaya hakkında Van 1. 16. Ceza Dairesi tarafından bozulmuştu. Yargıtay Ağır Ceza Mahkemesi tarafından hazırlanan iki bozma gerekçesinde, suç konusu yapılan eylem iddianamenin mevcut dava dosya ile birleştiril- ve etkinliklerin birçoğunun siyasi parti faaliyeti mesine ve Bekir Kaya’nın tutukluluk halinin deva- kapsamında olduğu değerlendirmesini yapmıştı. mına karar verdi. Bekir Kaya Davanın 19 Haziran 2018 ve 7 Ağustos 2018 tarih- lerinde görülen duruşmalarında mahkeme Bekir Van Büyükşehir Belediye Eş Başkanı Bekir Kaya ile Kaya’nın tutukluluk halinin devamına karar verdi. 10 belediye çalışanı hakkında 2014 Kobane olay- ları sırasında Van’da çıkan yangınlara itfaiyenin Davanın 21 Eylül 2018 tarihinde görülen duruş- müdahale etmediği gerekçesiyle Van 3. Asliye Ceza masında savcı esas hakkındaki mütalaasını açık- Mahkemesi’nde açılan davanın duruşmaları 30 ladı ve Bekir Kaya ile Cuma Köylüoğlu’nun ‘örgüt Mayıs 2018 ve 25 Ekim 2018 tarihlerinde görüldü. üyesi olma’, Çetin Çiftçi, Zelal Tanlı, Mehmet Duruşmaların görülmesine 2019 yılı içinde devam Yalım Eryiğit, Can Tayan, İdris Şaybak ve Neriman edilecek. Uyar’ın ise ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan cezalandırılmasını istedi. Fırat Anlı Davanın 18 Ekim 2018 tarihinde görülen karar Aralarında Diyarbakır Büyükşehir Belediye Eş duruşmasında mahkeme Bekir Kaya’yı 8 yıl 3 ay; Başkanı Fırat Anlı’nın da olduğu 50 kişi hakkında Bekir Kıran, Çetin Çiftçi, Cuma Köylüoğlu, İdris Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Şaybak ve Neriman Uyar’ı 2 yıl 1 ay hapis cezası ile davanın duruşmaları 12 Temmuz ve 11 Aralık cezalandırdı. Mahkeme ayrıca Zelal Tanlı, Mehmet 2018 tarihlerinde görüldü. İddianamede sanıkların Yalım Eryiğit ve Can Tayan’ın beraatına karar verdi. Seyh Said Mezarlığı inşaatındaki çalışmalar ve su

200 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü için sondaj kuyusu açılması gerekçesiyle cezalan- 2018 tarihinde devam edildi. Savunmaların dırılmaları istenmektedir. Duruşmalara 2019 yılı ardından mahkeme Evin Keve, Cihan Tuci, Fırat içinde devam edilecek. Keve, Osman Balka, Nihat Babur, Turgut Babur’un tahliyesine ve Vehbi Babur’un tutukluluk halinin Leyla Salman, İsmail Asi devamına karar verdi ve duruşmayı Mayıs 2019 Yerine kayyım atanan Mardin’in Kızıltepe Beledi- tarihine erteledi. yesi Eş Başkanları Leyla Salman ve İsmail Asi’nin Evin Keve 3 Ocak 2016 tarihinde tutuklanmıştı. de aralarında bulunduğu 7 kişi hakkında Mardin Çatak Belediyesi’ne 6 Ocak 2017 tarihinde İçişleri 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Bakanlığı tarafından kayyım atanmıştı. duruşmaları 5 Ekim ve 7 Aralık 2018 tarihlerinde görüldü. Duruşmalarda mahkeme Leyla Salman Abdulkerim Erdem ve İsmail Asi’nin tutukluluk hallerinin devamına Aralarında Mardin’in Derik ilçesi Belediye Eş karar verdi. Duruşmalara 2019 yılında devam Başkanı Abdulkerim Erdem’in de bulunduğu edilecek. 5’i tutuklu 22 kişi hakkında, ‘devletin birliğini ve Belediye Eş Başkanları Leyla Salman ve İsmail ülkenin bütünlüğünü bozmak’ iddiasıyla Mardin Asi’nin yanı sıra belediye çalışanlarının da arala- 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın duruş- rında bulunduğu 7 kişi 2 Aralık 2016 tarihinde maları 11 Ekim, 8 Kasım ve 28 Aralık 2018 tari- ‘örgüt üyesi olmak’ iddiasıyla gözaltına alınmış, hinde devam edildi. Mahkeme 5 kişinin tutukluluk Salman ve Asi tutuklanmıştı. halinin devamına karar verdi. Duruşmalara 2019 yılı içinde devam edilecek. İpek Güneş Abdulkerim Erdem 22 Şubat 2016 tarihinde tutuk- Mardin’in Ömerli ilçesinin Belediye Eş Başkanı lanmıştı. İpek Güneş hakkında Mardin 4. Ağır Ceza Mahke- mesi’nde açılan davanın görülmesine 13 Kasım Mehmet Emin Özkan 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme avukat- Bitlis’in Güroymak Belediyesi’nin Belediye Eş ların savunmalarının ardından İpek Güneş’in Başkanı Mehmet Emin Özkan hakkında Bitlis 2. tahliyesine karar verdi ve duruşmayı ileri bir tarihe Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar erteledi. duruşması 21 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Diba Keskin ve Abdurrahman Çağan Mehmet Emin Özkan duruşmaya tutulduğu Rize L Tipi Cezaevi’nden SEGBİS aracılığıyla katıldı. Aralarında Erciş Belediyesi Eş Başkanları Diba Savunmaların ardından mahkeme Mehmet Emin Keskin ve Abdurrahman Çağan’ın da bulunduğu Özkan’ı ‘örgüt üyesi olma’ suçundan 8 yıl 9 ay HDP ve DBP üye ve yöneticisi 24 kişi hakkında, 12 hapis cezası ile cezalandırdı. Ekim 2015 tarihinde yapılan “öz yönetim” açıkla- masına katıldıkları gerekçesiyle Erciş 1. Ağır Ceza Hülya Demir Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 27 Urfa’nın Suruç ilçesinin eski Belediye Başkanvekili Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Savunmaların Hülya Demir hakkında Urfa 6. Ağır Ceza Mahke- ardından mahkeme tahliye taleplerinin reddine mesi’nde açılan davanın karar duruşması 2 Ekim karar verdi ve duruşmayı 18 Şubat 2019 tarihine 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi erteledi. olma’ suçundan Hülya Demir’i ‘örgüt üyesi olma’ Aralarında Diba Keskin ve Abdurrahman Çağan’ın suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. da bulunduğu 24 kişi, 14 Ekim 2015 tarihinde Figen Yaşar ve Rahmi Çelik gözaltına alınmış ve çıkarıldıkları mahkeme tara- fından tutuklanmıştı. Muş’un Bulanık ilçesi Belediye Eş Başkanları Figen Yaşar ile Rahmi Çelik’in de aralarında bulunduğu Evin Keve 89 kişinin yargılandığı Patnos Ağır Ceza Mahke- Yerine kayyım atanan Van’ın Çatak ilçesinin mesi’ndeki davanın karar duruşması 1 Mart 2018 Belediye Eş Başkanı Evin Keve’nin de aralarında tarihinde yapıldı. “Örgüt üyesi olmak” iddiasıyla olduğu 7 kişi hakkında Van 5. Ağır Ceza Mahke- yargılanan eş başkanlardan Figen Yaşar ile İl Genel mesi’nde açılan davanın görülmesine 19 Aralık Meclis Başkanı Zeynep Topçu tutuklu bulunduk-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 201 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 ları Bayburt M Tipi Kapalı Cezaevi’nden SEGBİS Sebahat Tuncel ile duruşmaya katılırken, diğer eş başkan Çelik ve 4 DBP Eş Genel Başkanı Sebahat Tuncel hakkında tutuklu sanık duruşmada hazır bulundu. 20 Mart 2012 tarihinde Kocaeli’nde düzenlenen Mahkeme, tutuklu yargılanan 3 kişinin 6 yıl 3’er Newroz kutlamalarına katıldığı gerekçesiyle ay hapis cezası ile cezalandırılmalarına ve bu kişi- Kocaeli 4. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan lerin tahliyesine, tutuklu yargılanan İl Genel Meclis davanın karar duruşması 4 Ocak 2018 tarihinde Başkanı Zeynep Topçu’nun 8 yıl 3 ay hapis cezası görüldü. Savunmaların ardından mahkeme ile cezalandırılmasına, tutuksuz yargılanan 10 Tuncel’i ‘2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüş- kişinin ise yine 6 yıl 3’er ay hapis cezası ile ceza- leri Kanunu’na muhalefet’ gerekçesiyle 2 yıl 3 ay landırılmalarına, tutuksuz yargılanan 73 kişinin ise hapis cezası ile cezalandırdı. beraatına karar karar verdi. Kocaeli 4. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından Mahkeme, ayrıca Bulanık Belediye Eş Başkanları verilen 2 yıl 3 ay hapis cezası 11 Mart 2018 tari- Figen Yaşar ve Rahmi Çelik’in dosyalarını ayırarak hinde istinaf mahkemesi tarafından onandı. tutukluluk hallerinin devamına verdi. Sebahat Tuncel Ekrem Ekinat DBP Eş Genel Başkanı Sebahat Tuncel hakkında, Tekirdağ’ın Süleymaniye ilçesinin CHP’li belediye 25 Ekim 2016 tarihinde Diyarbakır’da Büyükşehir başkanı Ekrem Eşkinat hakkında ‘Cumhurbaşka- Belediyesi önünde eski Belediye Eş Başkanları nı’na hakaret’ iddiasıyla Tekirdağ 2. Asliye Ceza Gültan Kışanak ve Fırat Anlı’nın gözaltına alın- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması masını protesto etmek için düzenlenen eylemde 16 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Ekrem gözaltına alınarak tutuklanması sonrasında Diyar- Eşkinat’ın beraatına karar verdi. bakır 8. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 11 Ocak 2018 tarihinde devam edildi. 4.3.6. Parti Yöneticileri Hakkında Sebahat Tuncel duruşmaya SEGBİS aracılığıyla Açılmış Davalar katıldı. Mahkeme dava dosyasının Sebahat Tuncel hakkında Malatya 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Aysel Tuğluk açılmış dava ile birleştirilmesine karar verdi. HDP eski milletvekili ve HDP Eş Genel Başkan Sebahat Tuncel Yardımcısı Aysel Tuğluk hakkında Ankara 17. DBP Eş Genel Başkanı Sebahat Tuncel hakkında Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar 2012 yılında katıldığı bir eylem nedeniyle Büyük- duruşması 16 Mart 2018 tarihinde görüldü. Aysel çekmece 11. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan Tuğluk duruşmaya katıldı ve savunma yaptı. davanın karar duruşması 25 Mayıs 2018 tarihinde Savunmaların ardından mahkeme Aysel Tuğluk’u görüldü. Mahkeme ‘2911 Sayılı Gösteri Yürüyüşleri ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 10 yıl hapis cezası ile Kanunu’na muhalefet’ suçundan Sebahat Tuncel’i cezalandırdı ve Tuğluk’un tutukluluk halinin deva- 5 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme cezayı mına karar verdi. Aysel Tuğluk 26 Aralık 2016 tari- ertelemedi. hinde gözaltına alınmış ve 28 Aralık 2016 tarihinde tutuklanmıştı. Sebahat Tuncel 4.3.6.1. HDP ve DBP DBP Eş Genel Başkanı Sebahat Tuncel hakkında Batman’da yaptığı bir konuşmada kullandığı Aysel Tuğluk ifadeler nedeniyle Batman 2. Asliye Ceza Mahke- HDP eski Eş Genel Başkan Yardımcısı Aysel mesi’nde açılan davanın karar duruşması 23 Ekim Tuğluk hakkında Kandıra F Tipi Cezaevi önünde 2018 tarihinde görüldü. Sebahat Tuncel duruş- yapılan bir basın açıklamasına katıldığı gerekçe- maya SEGBİS aracılığıyla katıldı ve savunma yaptı. siyle Kandıra Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan Mahkeme, suçun yasal unsurlarının oluşmadığını davanın karar duruşması 2 Ocak 2018 tarihinde belirterek Tuncel hakkında beraat kararı verdi. görüldü. Mahkeme Aysel Tuğluk’u ‘Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Kanunu’na muhalefet’ suçundan 1 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı.

202 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

Sebahat Tuncel, Aysel Tuğluk 4.3.6.3. İYİ PARTİ DBP Eş Genel Başkanı Sabahat Tuncel ve HDP Meral Akşener eski Eş Genel Başkan Yardımcısı Aysel Tuğluk İyi Parti Genel Başkanı Meral Akşener, TBMM hakkında 4 Nisan 2013 tarihinde, PKK lideri eski Başkanı İsmail Kahraman’a hakaret ettiği iddi- Abdullah Öcalan’ın Urfa’nın Halfeti ilçesine bağlı asıyla, hakkında Ankara 37. Asliye Ceza Mahke- Amara köyündeki doğum günü etkinliğine katıl- mesi’nde açılan dava kapsamında 17 Ekim 2018 dıkları gerekçesiyle Urfa 6. Ağır Ceza Mahkeme- tarihinde mahkemeye gelerek ifade verdi. si’nde açılan davanın duruşmaları 3 Temmuz, 2 Ekim ve 29 Kasım 2018 tarihlerinde görüldü. Mahkeme duruşmayı 2 Ekim 2018 tarihine erte- 4.3.7. Diğer Parti, Dernek ve Kurum Üye ledi. Duruşmaların görülmesine 2019 yılı içinde ve Yöneticilerinin Yargılandığı Davalar devam edilecek. Leyla Güven İddianamede Sabahat Tuncel ve Aysel Tuğluk’un DTK Eş Başkanı Leyla Güven hakkında Sela- ‘örgüt propagandası yapma’ ve ‘toplantı, gösteri, hattin Demirtaş’ın yargılandığı davada fotoğraf yürüyüş kanununa muhalefet etme’ suçlarından çekip bunları sosyal medya hesaplarında paylaştığı cezalandırılması istenmektedir. iddiasıyla Mardin 1. Asliye Ceza Mahkemesi’nde Mehmet Arslan açılan davada verilen 3 ay hapis cezası 9 Mart DBP Eş Genel Başkanı Mehmet Arslan hakkında 2018 tarihinde Antep Bölge Adliye Mahkemesi 3. ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla Şırnak Ceza Dairesi tarafından bozuldu. Ayrıca davanın 8 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Mayıs 2018 tarihinde Antep Bölge Adliye Mahke- karar duruşması 9 Mart 2018 tarihinde görüldü. mesi 3. Ceza Dairesi’nde görülmesine karar veril- Mahkeme Mehmet Arslan tarafından yapılan açık- diği öğrenildi. lamaları ifade özgürlüğü kapsamında değerlen- Leyla Güven dirdi ve Arslan’ın beraatına karar verdi. DTK Eş Başkanı Leyla Güven ile DİAY-DER üyesi Mehmet Arslan Abdulbari Tiryaki hakkında yaptıkları konuşmalar DBP Eş Genel Başkanı Mehmet Arslan hakkında nedeniyle Diyarbakır 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 2017 yılında cezaevlerinde yapılan açlık grevi ile açılan davanın görülmesine 15 Mart 2018 tari- ilgili konuşması nedeniyle Diyarbakır 9. Ağır Ceza hinde devam edildi. Avukatların savunmalarının Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 23 ardından mahkeme Leyla Güven tarafında Kürtçe Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Mehmet yapılan konuşmaların çevirilerinin tekrar yapılma- Arslan’ın beraatına karar verdi. sına karar verdi ve duruşmayı 11 Eylül 2018 tari- hine erteledi. 4.3.6.2. EMEP Levent Tüzel HDP eski milletvekili ve EMEP eski Genel Başkanı Levent Tüzel hakkında 2012 yılındaki Newroz kutlaması nedeniyle Küçükçekmece 14’üncü Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- ması 19 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Levent Tüzel’i ‘toplantı ve gösteri yürüyüşüne muhalefet’ suçundan 1 yıl 3 ay hapis cezası ile ceza- landırdı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 203 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

4.4. SIYASI PARTI ÜYE VE YÖNETICILERININ YARGILANDIĞI DAVALAR

4.4.1. İstanbul KCK Ana Davası da adli kontrol şartıyla tahliyesine karar verdi ve duruşmayı ileri bir tarihe erteledi. Yayıncı Ragıp Zarakolu ile akademisyen Büşra Ersanlı’nın yanı sıra Barış ve Demokrasi Partisi İstanbul’da HDP ve DBP Üye ve Yöneticilerinin üye ve yöneticilerinin de aralarında olduğu 205 kişi Yargılandığı Dava hakkında İstanbul 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 9 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam lerden 14’ü tutuklu 21 DBP ve HDP üye ve yöne- edildi. ticisi hakkında İstanbul’da sürmekte olan davanın 2018 yılı içinde davanın duruşmaları 2 Şubat, 16 görülmesine 9 Mayıs 2018 tarihinde devam edildi. Mart, 4 Mayıs, 6 Temmuz, 28 Eylül, 30 Kasım Hangi mahkemede yargılandıkları hakkında bilgi tarihlerinde görüldü. Davanın görülmesine 2019 edinilemeyen sanıkların yaptığı savunmaların yılı içinde devam edilecek. ardından Mevlüt Aykoç, Rıdvan Döner, Mehmet Şirin Akyol ile Mehmet Şah Güneş’in adli kontrol 4 Haziran 2018 tarihinde İstanbul 3. Ağır Ceza şartıyla tahliye edildiği, Eşref Yaşar, Güven Pınar, Mahkemesi tarafından Ragıp Zarakolu hakkında Ahmet Sağınç, Enver Sönmez, Ercan Doğru, Aygül kırmızı bülten çıkartılması kararı alındığı öğre- Turhan, Mustafa Elma, Abdullah Geldi, Haydar nildi. Davanın 28 Eylül 2018 tarihinde görülen Ergül, Münevver İlingi ve Aysel Diler’in ise tutuk- duruşmasında mahkeme Ragıp Zarakolu hakkın- luluk halinin devamına karar verildiği öğrenildi. daki kırmızı bültenin kaldırılması talebinin reddine Duruşmanın 9-10 Ağustos 2018 tarihlerine erte- karar verdi. lendiği bildirildi. Davanın 9 ve 10 Ağustos 2018 tarihinde görülen 4.4.2. Diyarbakır KCK Ana Davası duruşmasında savunmaların ardından mahkeme Aralarında HDP’den milletvekili adayı olan 4 8 kişinin (gazeteci Haydar Ergül ile DBP ve HDP kişinin de olduğu da 154 siyasetçi hakkında Diyar- yöneticileri Eşref Yaşar, Ahmet Sağnıç, Ercan bakır 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davada Doğru, Aygül Turhan, Mustafa Elma, Abdullah verilen kararlar ile ilgili istinaf başvurusu 25 Mayıs Geldi, Münevver İlingi ve Aysel Diler) de tutuk- 2018 tarihinde Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi luluk halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 2 4. Ceza Dairesi tarafından görüldü. 4. Ceza Dairesi, Kasım 2018 tarihine erteledi. 89 siyasetçi hakkında 1 yıl 2 ay ile 21 yıl arasında Davanın 2 Kasım 2018 tarihinde görülen duruşma- değişen oranlarda verilen hapis cezalarını onadı. sında mahkeme savunmaların ardından mahkeme Mahkeme aynı zamanda 43 kişi hakkındaki beraat 8 kişinin (gazeteci Haydar Ergül ile DBP ve HDP kararını da onadı. Cezası onananlardan, HDP’den yöneticileri Eşref Yaşar, Ahmet Sağnıç, Ercan milletvekili adayı olanların isimleri: Tayyip Temel, Doğru, Aygül Turhan, Mustafa Elma, Abdullah Pero Dündar, Musa Farisoğulları ve Leyla Güven. Geldi, Münevver İlingi ve Aysel Diler) de tutuk- luluk halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 4.4.3. HDP ve DBP Üye ve Yöneticilerinin 18 Ocak 2019 tarihine erteledi. Yargılandığı Davalar İstanbul’da 28 Temmuz 2017’de yapılan ev baskın- Van’da Yargılanan HDP ve DBP Yöneticileri larında gözaltına alınan söz konusu 21 kişi, 11 Ağustos 2017 tarihinde tutuklanmıştı. DBP Van il eş başkanları Sevim Şeker ve Murat Sarısaç’ın da aralarında olduğu DBP ve HDP üyesi Adana’da HDP ve HDK Üyelerinin ve yöneticisi 8’i tutuklu 68 kişi hakkında Van 5. Yargılandığı Dava Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- HDK faaliyetlerine katıldıkları gerekçesiyle 7 kişi mesine 23 Ocak 2018 tarihinde başlandı. Savun- hakkında [HDP Parti Meclisi eski üyesi Gülabi maların ardından mahkeme 8 tutuklu sanığın Köseoğlu, HDP üyeleri Ayhan Topal ve İbrahim

204 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

Yakut, EMEP Genel Yürütme Kurulu üyesi Halil hakkında İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nde İmrek, dönemin TTB Merkez Konsey üyesi açılan davanın görülmesine 9 Ocak 2018 tarihinde İsmail Bulca ve Tüm Bel-Sen üyesi Güven Boğa] devam edildi. Savunmaların ardından mahkeme hakkında Adana 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 3 kişinin tahliyesine karar verdi ve duruşmayı 22 açılan davanın karar duruşması 5 Kasım 2018 tari- Mart 2018 tarihine erteledi. hinde görüldü. Mahkeme 7 kişinin de beraatına Davanın 22 Mart 2018 tarihinde görülen duruş- karar verdi. masında mahkeme Doğan Erbaş ve Kasım Oba’nın İstanbul’da Yargılanan HDP ve HDK Üyeleri tutukluluk halinin devamına karar verdi ve duruş- mayı 12 Haziran 2018 tarihine erteledi. Aralarında 78’liler Girişimi Sözcüsü ve HDP Parti Meclisi üyesi Celalettin Can’ın da bulunduğu 29 Davanın 12 Haziran 2018 tarihinde görülen duruş- kişi 7 Şubat 2018 tarihinde İstanbul’da yapılan ev masında mahkeme Doğan Erbaş ve Kasım Oba’nın baskınlarında gözaltına alınmış, 21 Şubat 2018 tutukluluk halinin devamına karar verdi ve duruş- tarihinde 18 kişi tutuklanmıştı. mayı 12 Eylül 2018 tarihine erteledi. 9 Mayıs 2018 tarihinde 29 kişi hakkında İstanbul Davanın 12 Eylül 2018 tarihinde görülen duruş- Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından iddianame masında mahkeme Doğan Erbaş ve Kasım Oba’nın hazırlandığı öğrenildi. İddianamede, HDK tutukluluk halinin devamına karar verdi ve duruş- Abdullah Öcalan’ın talimatları doğrultusunda mayı 18 Ekim 2018 tarihine erteledi. kurulduğu ve dernek olmadığı belirtilmekte, Davanın 18 Ekim 2018 tarihinde görülen duruş- HDP’nin faaliyetleri ise suç delili olarak gösteril- masında mahkeme Doğan Erbaş ve Kasım Oba’nın mektedir. tutukluluk halinin devamına karar verdi ve duruş- İstanbul 28. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan mayı 14 Mayıs 2019 tarihine erteledi. davanın ilk duruşması 27 ve 28 Haziran 2018 tarih- Mardin’de Gazeteci ile DBP Üyelerinin lerinde görüldü. Mahkeme savunmaların ardından Yargılandığı Dava 9 kişinin (HDP Parti Meclisi üyesi Celalettin Can, Abdukselam Yolcu, Erhan Sarıkaya, Vahit KHK ile kapatılan Dicle Haber Ajansı (DİHA) Dalgıç, Filiz Yılmaz, Gonca Yangöz, M. Şamil muhabiri Abdulkadir Turay’ın ve Savur Belediye Altan, Nevzat Yılmaz ve Taylan Talaş) adli kontrol Eş Başkan Yardımcısı Osman Ok’un yanı sıra 8 şartıyla tahliyesine ve 9 kişinin (Atilla Şayir, Bedia DBP üyesi hakkında Mardin 2. Ağır Ceza Mahke- Aydemir, Can Memiş, Gülistan Aydın, Gülsen mesi’nde açılan davanın karar duruşması 27 Eylül Biter, Hasan Hüseyin Gençer, Metin İlan, Suphi 2018 tarihinde görüldü. Duruşmaya Hamdullah Öz, Yıldız ve Taylan Urun) ise tutukluluk halinin deva- Yalçın Bulgan tutuldukları Mardin E Tipi Kapalı mına karar verdi. Mahkeme duruşmayı 11 Eylül Cezaevi’nden getirilirken, diğer sanıklar SEGBİS 2018 tarihine erteledi. aracılığı ile katıldılar. Mahkeme, Abdulkadir Turay, Hamdullah Öz, Yalçın Bulgan, Mevlüde Davanın 11 Eylül 2018 tarihinde görülen duruşma- Ökmen, Naci Arslan, Yusuf Erat ve Davut Tekin sında mahkeme 3 kişinin (Bedia Aydemir, Gülistan ‘e ‘örgüt üyesi olma’ suçundan 3 yıl 9 ay ile 10 yıl Aydın ve Gülsen Biter) tahliyesine karar verdi ve 6 ay arasında değişen oranlarda hapis cezası verdi. duruşmayı 15 Kasım 2018 tarihine erteledi. Gazeteci Abdulkadir Turay’a, haber kaynağından Davanın 15 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- aldığı bilgi notları ve gizli tanık ifadeleri gerekçe masında mahkeme Can Memiş, Hasan Hüseyin gösterilerek 9 yıl hapis cezası verildi. Mahkeme, Gencer ve Suphi Yıldız’ın tahliyesine, Taylan Şakir Turan, Osman Ok ve Mehmet Sait Tuncer’i Urun, Atilla Sayir ve Metin İlan tutukluluk halle- ise ‘örgüte yardım ve yataklı etme’ suçundan 6 yıl rinin devamına karar verdi ve duruşmayı 14 Şubat hapis cezası ile cezalandırdı ve hükümle birlikte 2019 tarihine erteledi. Osman Ok’un tahliyesine karar verdi. İstanbul’da HDP Yönetici ve Üyelerinin Mardin’de DBP ve HDP Yöneticilerinin Yargılandığı Dava Yargılandığı Dava Aralarında HDP İstanbul İl eski Eş Başkanı Doğan Aralarında HDP ve DBP yöneticilerinin de bulun- Erbaş’ın da olduğu 5’i tutuklu 12 HDP üyesi duğu 31 kişi hakkında Mardin 3. Ağır Ceza Mahke-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 205 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 mesi’nde açılan davanın görülmesine 7 Aralık 2018 yesine karar verdi ve duruşmayı 15 KAsım 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme tutuklu bulunan tarihine erteledi. DBP’li Şirin Ertürk ile Gülbahar Saygül’ün tutuk- Davanın 15 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- luluk hallerinin devamına karar verdi ve duruş- masında mahkeme 1 kişi (HDP Güngören ilçe eş mayı 13 Şubat 2019 tarihine erteledi. başkanı Ömer Özkan) hakkındaki adli kontrol Söz konusu 31 kişi 1 Kasım 2016’da Mardin’de şartının kaldırılmasına karar verdi ve duruşmayı 1 gözaltına alınarak tutuklanmış ve 29 kişi Temmuz Şubat 2019 tarihine erteledi. 2017’de tahliye edilmişti. Isparta’da Yargılanan HDP Yöneticileri ve Adana’da DBP Yöneticisini Yargılandığı Dava Üniversite Öğrencileri DBP Mersin il Eş Başkanı Sedat Kalaba hakkında 2’si HDP il yöneticisi ve 19’u üniversite öğrencisi Adana 12. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan 21 kişi hakkında Isparta 2. Ağır Ceza Mahkeme- davanın karar duruşması 11 Ocak 2018 tari- si’nde açılan davanın karar duruşması 17 Ağustos hinde görüldü. Savunmaların ardından mahkeme 2018 tarihinde görüldü. Duruşmalar sırasında, Sedat Kalaba’yı ‘örgüte yardım ve yataklık etmek’ gözaltına alındıktan sonra etkin pişmanlık hüküm- suçundan 8 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Kullan- lerinden yararlanan Hasan Kılıç isimli bir üniver- dığı araç 7 Haziran 2017 tarihinde polis tarafından site öğrencisi, işkence altında ifade verdiğini ve bu durdurulan Sedat Kalaba, araçta bulunan duvar ifadeleri kabul etmediğini belirtmişti. saatleri gerekçe gösterilerek gözaltına alınmış ve Hasan Kılıç, savunmasında bu konuda şunları daha sonra serbest bırakılmıştı. belirtmişti: “Benim daha önceki ifadelerimin Ardahan’da HDP ve DBP Üyelerinin hepsi sahte, yersiz ve geçersizdir, o ifadeler benim Yargılandığı Dava günlerce yapılan işkence ve ruhsal sağlığımın bozulması sonucu verdiğim ifadelerdir. Bu ifade- Aralarında HDP Ardahan İl Eş Başkanı Ergün Koç lerimi kabul etmiyorum, bu ifadelerim ayrıca ve DBP İl Eş Başkanı Hakan Demirbaş’ın da olduğu bana okutulmadan psikolojik baskı altında imza- 28 HDP ve DBP üyesi hakkında Ardahan Ağır latılmıştır, cezaevinde günlerce işkence yaptıktan Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine sonra beni savcı beyin odasına götürdüler, ‘ister 3 Temmuz 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme imzala istersen cehennemi yaşa’ diye bana beyanda duruşmayı 2 Ekim 2018 tarihine erteledi. bulundular, ben de sağlıklı düşünemediğim için İstanbul’da HDP Yöneticilerinin imzaladım”. Yargılandığı Dava Mahkeme, aralarında işkence altında ifade verdi- 28 Nisan 2018 tarihinde HDP’nin Güngören ilçe ğini belirtip eski ifadelerini kabul etmeyen Hasan binasını yapılan polis baskınında 39 kişi gözaltına Kılıç’ın da olduğu 19 kişiyi ‘örgüt üyesi olma’, alınmış, bu kişilerden 10’u 3 Mayıs 2018 tarihinde ‘örgüt adına eylem yapma’, ‘örgüt propagandası tutuklanmıştı. yapma’ ve ‘suç unsuru silah taşıma’ suçlarından 12 Aralarında HDP İl Eş Başkanı Cengiz Çiçek’in de yıl 10 gün ile 1 yıl 3 ay arasında değişen oranlarda olduğu 10 kişiden 9’u haklarında hazırlanan iddi- hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 2 sanığın anamenin kabul edilmesinin ardından tensip ile ise beraatına karar verdi. tahliye edildi. Tahliye edilenlerin isimleri: Cengiz Ceza alanların isimleri: Cengiz Akkaya (12 yıl Çiçek, Gönül Karaman, Gülsimet Önal, Halit 10 gün); Hasan Kılıç (8 yıl 1 ay 15 gün); Firazpir İpekyüz, Kazım Köse, Keziban Bulak, Mehmet Özbay ve Metin Gül (7 yıl 6 ay); Nadir Şin (6 yıl Emin Kılıçarslan, Yusuf Kesik ve Yüksel Seyitvan. 10 ay 15 gün hapis cezası ve 1000 TL para cezası); Mahkeme Güngören İlçe Eş Başkanı Ömer Fırat Birer, İsmail Göçeri, Kerem Yalınkaya, Orhan Özkan’ın tutukluluk halinin devamına karar verdi. Yılmaz, Razaman Kızıltoprak, Serhat Göze, Seyit 39 kişi hakkında İstanbul 22. Ağır Ceza Mahkeme- Kasım, Yılmaz Ay, Serhat Akpulat, Davut Erma- si’nde açılan davanın ilk duruşması 2 Ağustos 2018 noğlu ve Damla Erdem (6 yıl 3 ay); Hatice Durmuş tarihinde görüldü. Mahkeme Ömer Özkan’ın tahli- (1 yıl 9 ay); Ahmet Şen (1 yıl 5 ay 15 gün); Şeyhmus Yaklav (1 yıl 3 ay).

206 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

Tekirdağ’da HDP Yöneticisinin 4 Nisan günü devam edildi. Duruşma sırasında Yargılandığı Dava avukatların sözünün mahkeme başkanı tarafından sık sık kesilmesi üzerine yaşanan tartışma sırasında 21 Mart 2018 tarihinde Tekirdağ’ın Ergene ilçe- mahkeme başkanının bir avukata “Kes sesini” sinde yapılan Newroz kutlamasındaki konuşması diye bağırdığı öğrenildi. Duruşmada daha sonra nedeniyle HDP merkez yürütme kurulu üyesi bir önceki duruşmada Kürtçe savunma talepleri Gülsüm Ağaoğlu hakkında, Tekirdağ 3. Ağır Ceza reddedildiği için savunma yapmayan Gülcihan Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 17 Çelik ve Ayşe Karagöz Kürtçe savunma yapma Ağustos 2018 tarihinde devam edildi. Mahkemeyi taleplerini yenilediler. Mahkeme bir kez daha takip etmek isteyen HDP heyetinin güvenlik gerek- Kürtçe savunma talebinin reddine karar verdi. çesi ile duruşma salonuna alınmadığı öğrenildi. Avukatların beyanlarının ardından mahkeme 2 Ağaoğlu duruşmaya SEGBİS aracılığıyla katıldı ve sanığın (Halil Aydemir ve Abdurrahman Taş) adli savunma yaptı. Savunmaların ardından mahkeme kontrol şartıyla (yurtdışına çıkış yasağı) tahliyesine Gülsüm Ağaoğlu’nun adli kontrol şartıyla tahliye- ve aralarında Gülcihan Çelik ve Ayşe Karagöz’ün sine karar verdi ve duruşmayı 1 Eylül 2018 tarihine de olduğu 6 sanığın ise tutukluluk halinin deva- erteledi. mına karar verdi. Mahkeme duruşmayı 1 Haziran Tunceli’de DBP Yöneticisinin Yargılandığı Dava 2018 tarihine erteledi. DBP Tunceli eski İl Eş Başkanı Ergin Doğru Davanın karar duruşması 1 Haziran 2018 tari- hakkında Tunceli 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde hinde görüldü. Savunmaların ardından mahkeme, açılan davanın karar duruşması 19 Şubat 2018 tari- 21 kişiyi ‘örgüt üyesi olma’ ve ‘örgüt propagandası hinde görüldü. Mahkeme Ergin Doğru’yu ‘örgüt yapma’ suçlarından 1 yıl 8 ay ile 13 yıl 11 ay arasında üyesi olma’ ve ‘örgüt propagandası yapma’ suçla- değişen oranlarda hapis cezası ile cezalandırdı. rından toplam 11 yıl 10 ay hapis cezası ile cezalan- Mahkeme ayrıca 3 kişinin beraatına ve 1 kişinin dırdı. ise dosyasının ayrılmasına karar verdi. Ceza alan- Tunceli’de DBP Yöneticilerinin ların isimleri: Abdurrahman Taş, Ayşe Karagöz, Yargılandığı Dava Ercan Aydemir, Erol Dikmen, Ferhat Esen, Ferhat Savaşçı, Gülsüm Tozan, Halil Aydemir, Haşim DBP Pertek eski İlçe Eş Başkanı Erdal Kotan ve İlçe Kerem, Hebat Aydemir, Lokman Gür, Mazlum Yöneticisi Deniz Kazan hakkında Tunceli 1. Ağır Alataş, Mehmet Aydemir, Mehmet Sıtkı Karagöz, Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- Muharrem Demir, Ömer Bağcı, Şerafettin Keren, ması 19 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme, Serkan Önen, Süleyman Kaban, Şerafettin Korşun, ‘örgüt üyesi olma’ ve ‘örgüt propagandası yapma’ Turgut Akyol. suçlarından Erdal Kotan’ı 8 yıl 10 ay ve Deniz Kazanı 8 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. Manisa’da Yargılanan HDP Üye ve Yöneticileri Tunceli’de Yargılanan HDP Yöneticileri HDP üye ve yöneticilerinin de aralarında bulun- duğu 8’i tutuklu 30 kişi hakkında Manisa 3. Ağır Aralarında HDP Tunceli il yöneticileri ile Tunceli Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine Belediyesi Sosyal Politikalar Dairesi müdiresinin 11 Nisan günü devam edildi. Duruşmada daha de olduğu 5 kişi hakkında katıldıkları eylemler sonra bir önceki duruşmada Kürtçe savunma ve etkinlikler gerekçe gösterilerek Tunceli 2. Ağır talebi reddedildiği için savunma yapmayan Fadile Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine Göktürk Kürtçe savunma yapma talebini yineledi. 31 Ocak 2018 tarihinde devam edildi. Savunma- Savunmaların ardından savcının hiç bir gerekçe ların ardından mahkeme 4 kişinin tahliyesine, 1 sunmadan 1 kişinin adli kontrol şartıyla tahliye- kişinin ise tutukluluk durumumun devamına karar sini ve 7 kişinin ise tutukluluğunun devamını talep verdi ve duruşmayı 8 Mayıs 2018 tarihine erteledi. ettiği; avukatların gerekçeyi sorması üzerine de Manisa’da Yargılanan HDP Üye ve Yöneticileri “gerekçelerin belli olduğunu” söylediği öğrenildi. Mahkeme 2 sanığın (Fadile Göktürk ve Kerem HDP üye ve yöneticilerinin de aralarında bulun- Taylan) adli kontrol şartıyla tahliyesine 6 sanığın duğu 8’i tutuklu 25 kişi hakkında Manisa 3. Ağır ise tutukluluk halinin devamına karar verdi ve Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine duruşmayı 22 Haziran 2018 tarihine erteledi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 207 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Davanın karar duruşması 4 Eylül 2018 tarihinde daki mütalaasını açıklayan duruşma savcısı, sanık- görüldü. Mahkeme aralarında HDP Manisa Eş ların ‘Örgüt üyesi olmak’ suçundan beraatını ama Başkanı Ahmet Ertaş, Turgutlu İlçe Eş Başkanı ‘örgüt propagandası yapmak’ suçundan cezalandı- Selahattin Dağlı’nın da olduğu 29 kişiyi ‘örgüt rılmalarını talep etti. Mahkeme duruşmayı 4 Mayıs üyesi olma’, ‘örgüt propagandası yapma’, ‘örgüte 2018 tarihine erteledi. yardım etme’ suçlarından 1 yıl ile 7 yıl 6 ay arasında Davanın karar duruşması 4 Mayıs 2018 tarihinde değişen oranlarda hapis cezası ile cezalandırdı. görüldü. Savunmaların ardından mahkeme 4 Ahmet Ertaş ve Selahattin Dağlı’nın ‘örgüt üyesi sanığı (Mehmet Tutuş, Bahri Çelik, Derya Çiçek olma’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalan- ve Halime Kuş) ‘örgüt propagandası yapma’ dırıldığı öğrenildi. Mahkeme tutuklu yargılanan 3 suçundan 1 yıl 3 ay ile 1 yıl 6 ay arasında değişen kişinin ise adli kontrol şartıyla serbest bırakılma- oranlarda hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme sına karar verdi. 14 sanığın ise beraatına karar verdi. Manisa’da Yargılanan HDP Üye ve Yöneticileri Hakkari’de HDP Yöneticisinin Yargılandığı HDP üye ve yöneticilerinin de aralarında bulun- Dava duğu 17’si tutuklu 43 kişi hakkında Manisa 3. Ağır Hakkari HDP eski İl Eş Başkanı Metin Besi, gazeteci Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine Şermin Soydan ve dönemin Kızılay Hakkari Şube 24 Nisan 2018 tarihinde devam edildi. Savunma- Başkanı Fadıl Akçiçek hakkında Hakkari 2. Ağır ların ardından mahkeme 9 kişinin adli kontrol Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- şartıyla tahliyesine karar verdi ve duruşmayı 19 ması 21 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Temmuz 2018 tarihine erteledi. Metin Besi’yi ‘örgüt üyesi olma’ suçundan 9 yıl Muş’ta DBP Yöneticisinin Yargılandığı Dava hapis cezası ile cezalandırdı. Diğer 2 sanık hakkında ise beraat kararı verdi. DBP Parti Meclis eski Üyesi Bermal Birtek ve DBP üyesi Ergin Balta hakkında Muş 2. Ağır Ceza Bursa’da HDP ve DBP Yöneticileri ile Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması Avukatların Yargılandığı Dava 24 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Bermal Birtek Aralarında Avukat Levent Pişkin ve Avukat Cahit ve Ergin Balta’nın SEGBİS aracılığıyla tutuklu Kırkazak ile DBP Bursa İl Eş Başkanı Recep Kuru ve bulundukları cezaevlerinden katıldıkları duruş- HDP Bursa İl Yöneticisi Ceylan Erol’un da olduğu mada mahkeme, Bermal Birtek’i ‘örgüt üyesi olma’ 12 kişi hakkında Bursa 8. Ağır Ceza Mahkeme- suçundan 10 yıl 6 ay hapis cezası ile; Ergin Balta’yı si’nde açılan davanın görülmesine 30 Ekim 2018 ise ‘örgüt üyesi olma’ ve ‘örgüt propagandası tarihinde devam edildi. Savunmaların ardından yapma’ suçlarından toplam 12 yıl hapis cezası ile mahkeme duruşmayı 5 Mart 2019 tarihine erteledi. cezalandırdı. 14 Kasım 2016 tarihinde gözaltına alınan 12 kişiden Şırnak’ta DBP Yöneticisinin Yargılandığı Dava 5’i tutuklanmıştı. Tutuklanan 5 kişi davanın 18 DBP Silopi İlçe Eş Başkanı Bişeng Mete hakkında Mayıs 2017 tarihinde görülen ilk duruşmasında Cizre 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın tahliye edilmişti. Dava ile ilgili hazırlanan iddia- görülmesine 7 Ağustos 2018 tarihinde başlandı. namede yer alan polis fezlekesinde suçlama yönel- Savunmaların ardından Bişeng Mete’nin tahliyesine tilen iki kişi için “Terör finansmanı filan üfleriz” karar verdi ve duruşmayı ileri bir tarihe erteledi. şeklinde bir ifade bulunmaktaydı. Adana’da HDP Üye ve Yöneticilerinin Bursa’da Yargılanan HDP Yöneticisi Yargılandığı Dava HDP Bursa İl Eş Başkanı Yüksel Akgün’ün ‘örgüt Aralarında Adana Barosu Cezaevi İzleme Komis- üyesi olmak’ gerekçesiyle 10 yıla kadar hapis cezası yonu Başkanı avukat Tugay Bek ile HDP Adana istemiyle Bursa 9. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargı- İl Eş Başkanı Gülseren Tural’ın da olduğu 18 kişi landığı davanın ilk duruşması 6 Mart 2018 tari- hakkında sosyal medya paylaşımlarında örgüt hinde görüldü. Mahkeme heyeti, savunmaların propagandası yaptıkları iddiasıyla Adana 11. Ağır ardından tutuklamanın bir tedbir oluşu ve delil- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine lerin toplanmış olduğu gerekçesiyle Akgün’ün 7 Şubat 2018 tarihinde devam edildi. Esas hakkın- tahliyesine karar verdi.

208 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

Malatya’da HDP, DBP Üye ve Yöneticilerinin Davanın karar duruşması 17 Temmuz 2018 Yargılandığı Dava tarihinde görüldü. Mahkeme 2 kişi hakkında beraat kararı verdi, 5 kişinin dosyasını ise ayırdı. 13’ü tutuklu 14 DBP ve HDP üye ve yöneticisi Mahkeme diğer 15 sanığı ise ‘örgüt üyesi olma’ ve hakkında Malatya 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ‘örgüt propagandası yapma’ suçlarından 11 yıl 10 açılan davanın görülmesine 11 Mayıs 2018 tari- ay ile 1 yıl 6 ay 22 gün arasında değişen oranlarda hinde başlandı. Savunmaların ardından mahkeme hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme hükümle 6 kişinin (Perihan Yücekaya, Aydın Üstün, Turabi birlikte tutuklu sanıkların bu hallerinin devamına Günay, Bülent Taşan, Sinan Aladağ ve Ali Doğan) karar verdi. tahliyesine karar verdi ve duruşmayı 28 Haziran 2018 tarihine erteledi. Urfa’da Yargılanan HDP ve DBP Yöneticileri Davanın 28 Haziran 2018 tarihinde görülen duruş- HDP ve DBP yöneticisi, 3’ü tutuklu 5 kişi hakkında masında mahkeme tutuklu yargılanan 6 sanığın Urfa 6. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın adli kontrol şartıyla tahliyesine karar verdi ve karar duruşması 3 Aralık 2018 tarihinde görüldü. duruşmayı 25 Eylül 2018 tarihine erteledi. Tahliye Mahkeme, ‘örgüt üyesi olmak’ iddiasıyla, DBP’li edilenlerin isimleri: DBP İl Eş Başkanı Mahmut Bozova Belediyesi Encümeni Bayram Aslan’ı 7 Bilgiç, DBP Battalgazi İlçe Eş Başkanı Abuzer yıl 10 ay 15 gün, DBP Viranşehir ilçe yöneticisi Adıyaman, HDP eski İl Eş Başkanı Hasan Şahin, Mahmut Kaya’yı 8 yıl 6 ay, HDP eski il eş başkan- DBP eski İl Eş Başkanları Polat Akköse ve Halise ları Mehmet Çiçek ve Mahide Kurttekin’i ayrı ayrı Kutlu, HDP Kadın Meclisi Malatya Sözcüsü Sibel 9 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme HDP Yaylagül. eski il eş başkanı Sevda Çelik Özbingöl’ü ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla 1 yıl 8 ay hapis Urfa’da HDP, DBP Üye ve Yöneticilerinin cezası ile cezalandırdı. Mahkeme hükümle birlikte Yargılandığı Dava Mahmut Kaya, Mehmet Çiçek ve Mahide Kurtte- Aralarında Bozova Belediye Eş Başkanı Zeynel kin’in tutukluluk hallerinin devamına karar verdi. Taş, HDP Haliliye İlçe Eş Başkanı Halit Yıldız- tekin, kayyım atanan Viranşehir Belediyesi Başkan 4.4.4. ESP Üye ve Yöneticilerinin Yardımcısı Mehmet Sinan Burun, DBP Eyyü- biye İlçe Eş Başkanı İzzettin Gök, Halfeti Bele- Yargılandığı Davalar diye Meclis üyesi Bazo Yılmaz, Ceylanpınar DBP ESP Eski Genel Başkanı’nın Yargılandığı Dava İlçe eski Eş Başkanı Hizni Kılıç, HDP Urfa eski Eş Başkanları Asuman Yaman ve Adnan Etli’nin de Aralarında eski ESP Genel Başkanı Çiçek Otlu’nun olduğu 15’i tutuklu 22 kişi hakkında DTK üyesi da olduğu ESP yöneticileri ve üyeleri hakkında oldukları gerekçesiyle Urfa 6. Ağır Ceza Mahkeme- İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan si’nde açılan davanın görülmesine 11 Mayıs 2018 davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. tarihinde devam edildi. Savunmaların ardından Çiçek Otlu 22 Ağustos 2017 tarihinde tutuklan- mahkeme 4 kişinin (İsmail Arslan, Cemo Tüysüz, mıştı. İbrahim Aykaç Mükri Vakar) adli kontrol şartıyla Davanın 22 Şubat 2018 tarihinde görülen duruş- tahliyesine ve 11 kişinin tutukluluk halinin deva- masına Çiçek Otlu duruşmaya tutuklu bulunduğu mına karar verdi ve duruşmayı 29 Haziran 2018 Sincan Kadın Cezaevi’nden SEGBİS aracılığıyla tarihine erteledi. katıldı. Savunmaların ardından mahkeme 3 kişinin Davanın 29 Haziran 2018 tarihinde görülen duruş- (Hilmi Toy, Onur Katar ve Halit Kaya) tahliyesine masında mahkeme 2 kişinin tahliyesine karar verdi karar verdi ve duruşmayı 9 Mayıs 2018 tarihine ve duruşmayı 6 Temmuz 2018 tarihine erteledi erteledi. Davanın 6 Temmuz 2018 tarihinde görülen duruş- Davanın 9 Mayıs 2017 tarihinde görülen duruşma- masında mahkeme 9 tutuklu sanık hakkındaki sında mahkeme tutuklu sanıkların bu hallerinin tahliye taleplerinin reddine karar verdi ve duruş- devamına karar verdi ve duruşmayı 27 Eylül 2018 mayı 17 Temmuz 2018 tarihine erteledi. tarihine erteledi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 209 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Davanın 25 Aralık 2018 tarihinde görülen duruş- Davanın 29 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- masında mahkeme davanın tutuklu sanıkları Çiçek masında dinlenen gizli tanığın, söz konusu dosya- Otlu, Ali Haydar Keleş ve Bedran Çoğaltay’ın daki kişilerin hiçbirini tanımadığını belirttiği tutukluluk halinin devamına karar verdi ve duruş- öğrenildi. Bunun üzerine avukatların, gizli tanığın mayı 14 Mart 2019 tarihine erteledi. dosyadan çıkarılması talebinin mahkeme tara- fından reddedildiği öğrenildi. Mahkeme Hünkar İstanbul’da ESP Yöneticisinin Yargılandığı Dava Hüdayi Yurtsever, Mazlum Demirtaş ve İlhan ESP İstanbul İl Başkanı Pınar Türk hakkında ‘örgüt Aslan’ın tahliye edilmesine, İsminaz Temel, Erkan propagandası yapma’ iddiasıyla İstanbul 24. Ağır Kakça, Coşkun Yiğit’in tutukluluğunun devamına Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülme- karar verdi ve duruşmayı 14 Şubat 2019 tarihine sine 24 Nisan 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme erteledi. savunmaların ardından Pınar Türk’ün adli kontrol Gazeteci ile ESP ve SGDF Yöneticilerinin şartıyla tahliyesine karar verdi ve duruşmayı ileri Yargılandığı Dava bir tarihe erteledi. Aralarında Etkin Haber Ajansı muhabiri Ali ESP ve SGDF Üye ve Yöneticileri ile Gazetecinin Sönmez Kayar, ESP merkez yönetim kurulu üyesi Yargılandığı Dava Sıtkı Güngör, KESK üyesi Narin Duru, SGDF Aralarında Etkin Haber Ajansı (ETHA) muha- merkez yönetim kurulu üyesi Ali Deniz Esen’in de biri Adil Demirci, ESP üyesi Mesut Çeki ve SGDF olduğu 5’i tutuklu 9 kişi hakkında İstanbul 32. Ağır merkez yönetim kurulu üyesi Özge Doğan’ın da Ceza Mahkemesi’nde ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla bulunduğu 12’si tutuklu 23 kişi hakkında İstanbul açılan davanın görülmesine 31 Ekim 2018 tarihinde 25. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın devam edildi. Savunmaların ardından mahkeme görülmesine 20 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. tutuklu yargılanan 5 kişinin de adli kontrol şartıyla Mahkeme tutuklu olan Celal Yaman, Mesut Çeki, tahliyesine karar verdi ve duruşmayı 15 Şubat 2019 Özge Doğan, Mehmet Kandemir, Ali Murat Yıldız tarihine erteledi. ve Mustafa Kubilay Sever’in adli kontrol şartıyla 1 Şubat 2018 tarihinde İstanbul’da gözaltına alınan tahliyesine, aralarında gazeteci Adil Demir’in de Sıtkı Güngör, Ali Deniz Esen, Narin Duru, Eren olduğu 6 kişinin ise tutukluluk halinin devamına Bulut ve Ali Sönmez Kayar 6 Şubat 2018 tarihinde karar verdi ve duruşmayı 14 Şubat 2019 tarihine sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklan- erteledi. mıştı. İstanbul’da Gazetecilerin, Avukatların ve ESP İstanbul’da ESP Üyesinin Yargılandığı Dava Üyelerinin Yargılandığı Dava ESP üyesi Aylin Yıldız hakkında ‘örgüt propa- Aralarında Ezilenlerin Hukuk Bürosu avukatla- gandası yapma’ iddiasıyla İstanbul 35. Ağır Ceza rının, Etkin Haber Ajansı (ETHA) muhabirlerinin Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 20 ve ESP üye ve yöneticilerinin olduğu 13’ü tutuklu Aralık 2018 tarihinde başlandı. Savunmaların 23 kişi hakkında İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkeme- ardından mahkeme Aylin Yıldız’ın tahliyesine si’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde karar verdi ve duruşmayı ileri bir tarihe erteledi. başlandı. Antep’te Yargılanan ESP Yöneticisi Davanın ilk duruşması 17 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 5 kişinin (Özgen Sadet, gaze- ESP ve SKM Merkez Yürütme Kurulu üyesi Hatice teci Havva Cuştan, İsmail Geçer, Meral Tarar ve Deniz Aktaş hakkında Antep 2. Ağır Ceza Mahke- Onur Birbir) tahliyesine karar verdi ve duruşmayı mesi’nde açılan davanın görülmesine 13 Eylül 29 Kasım 2018 tarihine erteledi. 2018 tarihinde başlandı. Savunmaların ardından mahkeme Hatice Deniz Aktaş’ın tahliyesine karar Davanın 5 Ekim 2018 tarihinde görülen duruşma- verdi ve duruşmayı ileri bir tarihe erteledi. sında mahkeme heyeti avukatlar Özlem Gümüştaş ile Sezin Uçar’ın yurtdışı çıkış yasağı koşuluyla Hatice Deniz Aktaş, 18 Şubat 2018 tarihinde tahliyesine, gazeteci İsminaz Temel’in de arala- bindiği otobüste, telefonundan yaptığı yazışma- rında bulunduğu 6 kişinin tutukluk halinin deva- ları okuyan bir yolcunun polise ihbarda bulunması mına karar verdi ve duruşmayı 29 Kasım 2018 tari- sonucu gözaltın alınmış ve 19 Şubat 2018 tarihinde hine erteledi. sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklanmıştı.

210 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

Hopa’da Yargılanan ESP ve Halkevleri İstanbul’da Yargılanan Devrimci Parti Üyeleri Yöneticileri Devrimci Parti MYK üyesi Enes Can Tekin ve ESP Artvin İl Başkanı Hülya Vayiç, ESP Hopa İlçe Devrimci Parti üyesi Efe Çatalbaş hakkında Suri- Başkanı Yunus Aksu, ESP yöneticisi Nurcan Vayiç ye’de IŞİD ile savaşırken ölen Aziz Güler’i andık- Aksu, Hopa Halkevi Başkanı Volkan Altunkaya, ları gerekçesi ile açılan davanın karar duruşması Hopa Halkevi yöneticisi Kamil Ustabaşı, Kemal- 11 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Efe paşa Halkevi Başkanı Nurcan Altunkaya’ nın da Çatalbaş’ı 10 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. aralarında olduğu 31 kişi hakkında 10 Ekim Ankara Mahkeme Enes Can Tekin’in ise beraatına karar Katliamı’nın ikinci yıldönümü için düzenlenen verdi. anma nedeniyle Hopa 2. Asliye Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 3 Ekim 2018 tarihinde 4.4.6. EMEP Üye ve Yöneticilerinin devam edildi. Savunmaların ardından mahkeme Yargılandığı Davalar duruşmayı 13 Aralık 2018 tarihine erteledi. Tunceli’de Yargılanan EMEP Yöneticisi 4.4.5. Devrimci Parti Üye ve EMEP GYK Üyesi ve Tunceli İl Başkanı Mustafa Yöneticilerinin Yargılandığı Davalar Taşkale hakkında Tunceli Ağır Ceza Mahkeme- si’nde açılan davanın görülmesine 4 Temmuz 2018 İzmir’de Devrimci Parti Üyelerinin Yargılandığı tarihinde devam edildi. Mahkeme savunmaların Dava ardından duruşmayı 5 Ekim 2018 tarihinde erte- 6’sı tutuklu 11 Devrimci Parti üyesi hakkında ledi. İzmir 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Mustafa Taşkale 17 Kasım 2016 tarihinde tutuk- görülmesine 13 Şubat 2018 tarihinde başlandı. lanmış ve hakkında açılan davanın 29 Mayıs 2017 İddianamede Suriye’nin Rakka bölgesinde çıkan tarihinde görülen duruşmasında adli kontrol çatışmalarda yaşamını yitiren Ulaş Bayraktaroğlu şartıyla tahliye edilmişti. için yapılacak anma etkinliği ile ilgili olarak gözal- tına alınan sanıkların ‘örgüt üyesi olma’ ve ‘örgüt 4.4.7. İYİ Parti Üye ve Yöneticilerinin propagandası yapma’ suçlarından cezalandırılması Yargılandığı Davalar istenmektedir. Savunmaların ardından mahkeme 6 tutuklu İyi Parti Kurucusunun Yargılandığı Dava sanığın da tahliyesine karar verdi ve duruşmayı 16 14 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- Temmuz 2018 tarihine erteledi. 6 Devrimci Parti lerden, İyi Parti kurucu üyesi Ali Türkşen hakkında üyesi, 11 Mayıs 2017 tarihinde tutuklanmıştı. Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar ile ilgili “Şimdi İstanbul’da Devrimci Parti Üyelerinin üzülüyor musun Hulusi?” başlıklı yazısı nedeniyle Yargılandığı Dava açılan davada mahkemenin Ali Türkşen’i ‘kamu görevlisine hakaret etme’ suçundan 7 bin TL adli Devrimci Parti üyesi 5 kişi (Halil Sönmez, Yasin para cezası ile cezalandırdığı öğrenildi. Aydın, Murat Can Emir, Selim Polat ve Ahmet Sebat) hakkında İstanbul 14. Ağır Ceza Mahke- mesi’nde açılan davanın karar duruşması 21 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme, 5 Devrimci Parti üyesinin Yeni Akit ve Yeni Şafak gazetelerine düzenlenen saldırıyla ilgili olarak beraatına karar verirken Suriye’de IŞİD ile yaşanan çatışmalarda ölen militanların cenazelerine ve basın açıklama- larına katıldıkları gerekçesiyle 16 yıl 6 ay ile 5 yıl arasında değişen hapis cezalarıyla cezalandırdı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 211 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

4.5. HAK SAVUNUCULARININ YARGILANDIĞI DAVALAR

Büyükada Davası ise dava konusu olan toplantının katılımcılarının kendilerinden özel ve gizli bir toplantı yeri talebi Uluslararası Af Örgütü Türkiye Direktörü İdil Eser, olmadığını belirtti. Mahkeme Taner Kılıç’ın tahli- Yurttaşlık Derneği’nden Özlem Dalkıran, İnsan yesine karar verdi ve duruşmayı 21 Haziran 2018 Hakları Gündemi Derneği’nden Günal Kurşun, tarihine erteledi. Cumhuriyet savcısının tahliye ve Veli Acu, İsveç vatandaşı insan hakları eğitim- kararına itirazı üzerine hakkında İstanbul 36. cisi Ali Garawi, Almanya vatandaşı insan hakları Ağır Ceza Mahkemesi tarafından yakalama kararı eğitimcisi Peter Steudtner, Kadın Koalisyonu’ndan çıkartılan Taner Kılıç, cezaevi çıkışında gözaltına İlknur Üstün, Yurttaşlık Derneği’nden Nalan alındığı ve Yeni Şakran Jandarma Karakolu’na Erkem, Eşit Haklar İzleme Derneği’nden Nejat götürüldü. 1 Şubat 2018 sabahı Aliağa Adliyesi’ne Taştan, Hak İnisiyatifi’nden Şeyhmus Özbekli 5 getirilen Kılıç, SEGBİS aracılığıyla İstanbul 35. Ağır Temmuz 2017 tarihinde İstanbul Büyükada’da Ceza Mahkemesine görülen duruşmaya bağlandı yapılan bir toplantı sırasında gözaltına alınmıştı. ve “Dosya, yeni bir dosya değildir. İtirazı inceleyen Gözaltı süreleri 14 güne uzatılan insan hakları mahkemenin bu kadar kısa süre içinde dosyaya savunucuları, 12 Temmuz 2017 tarihinde mahke- vakıf olması mümkün değildir. Dosyaya yeni bir meye sevk edilmişti. Mahkeme İdil Eser, Özlem belge girmemiştir. Kararınızda direnmenizi talep Dalkıran, Günal Kurşun ve Veli Acu, Ali Garawi ediyorum” dedi. Mahkeme, üst mahkeme olarak ve Peter Steudtner’in tutuklanmasına ve İlknur İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından Üstün, Nalan Erkem, Nejat Taştan ve Şeyhmus verilen kararın bağlayıcı olduğu gerekçesiyle Taner Özbekli’nin ise adli kontrol şartıyla serbest bıra- Kılıç’ın tekrar tutuklanmasına karar verdi. kılmasına karar vermişti. 21 Temmuz tarihinde savcılığın dört insan hakları savunucusunun Davanın 21 Haziran 2018 tarihinde görülen duruş- serbest bırakılmasına yaptığı itiraz üzerine insan masına avukat Taner Kılıç duruşmaya tutulduğu hakları savunucuları hakkında yakalama kararı İzmir Şakran Cezaevi’nden SEGBİS aracılığıyla çıkartılmıştı. İlknur Üstün ve Nalan Erkem 23 katıldı. Duruşmada Büyükada’daki toplantıda Temmuz 2017 tarihinde tutuklanmış, Nejat Taştan çevirmenlik yapan Ahmet Tunç tanık olarak ve Şeyhmus Özbekli ise adli kontrol şartıyla serbest dinlendi. Duruşmada ayrıca davanın gizli tanığı da bırakılmıştı. İstanbul Başsavcılığı hazırladığı iddia- SEGBİS aracılığıyla ifade verdi. Gizli tanığın kendi- name ile dönemin Uluslararası Af Örgütü Türkiye sine avukatlar tarafından sorulan sorulara “Kimli- Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı avukat Taner ğimi tespit etmeye çalışıyorsunuz. Hatırlamıyorum Kılıç’ı da davaya eklemişti. ama hatırlasam da söylemem” diye yanıt verdiği öğrenildi. Savunmaların ardından mahkeme Taner İddianamede 11 hak savunucusunun ‘örgüt üyesi Kılıç’ın tutukluluk halinin devamına karar verdi ve olmak’ ve ‘örgüte üye olmamakla birlikte örgüt duruşmayı 7 Kasım 2018 tarihine erteledi. adına suç işlemek’’ suçlarından 15 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılması istenmektedir. Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi Onursal Başkanı Avukat Taner Kılıç, 15 Ağustos 2018 tari- Davanın 25 Ekim 2017 tarihinde görülen ilk duruş- hinde rutin dosya incelmesi yapan mahkemenin masında Taner Kılıç hariç diğer 8 hak savunucusu ara kararıyla tahliye dildi. adli kontrol şartıyla tahliye edilmişti. Davanın 7 Kasım 2018 tarihinde görülen duruşma- 11 hak savunucusu hakkında İstanbul 35. Ağır sında mahkeme savunmaların ardından mahkeme Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine duruşmayı 21 Mart 2019 tarihine erteledi. 2018 yılında devam edildi. Davanın 31 Ocak 2018 tarihinde görülen duruşmasında davanın gizli İştar Gözaydın tanığı ile Büyükada’daki toplantıda çevirmenlik Helsinki Yurttaşlar Derneği kurucusu ve akade- yapan ancak adres beyanı yanlış olduğu için bulu- misyen Prof. Dr. İştar Gözaydın hakkında “FETÖ/ namayan açık tanığı Ahmet Tunç duruşmada hazır PDY Soruşturması” kapsamında İstanbul 27. Ağır edilmedi. Duruşmada tanıklık yapan otel müdürü

212 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- Meral Geylani ması 31 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Savunma- Hak savunucusu Meral Geylani’nin hakkında ların ardından mahkeme İştar Gözaydın’ın beraa- “’örgüt üyesi olmak’ ve ‘örgüt propagandası tına karar verdi. yapmak’ iddialarıyla Antalya 8. Ağır Ceza Mahke- Prof. Dr. Gözaydın 27 Aralık 2016 tarihinde ‘örgüt mesi’nde açılan davanın ilk duruşması 21 Şubat üyesi olmak’ iddiasıyla tutuklanmış ve 30 Mart 2018 tarihinde görüldü. Savunmaların ardından 2017 tarihinde görülen duruşmada tahliye edil- mahkeme Meral Geylani’nin tahliyesine ve dosyaya mişti. konu edilen eylemler Şırnak’ta gerçekleştiğinden yetkisizlik kararı vererek dava dosyasının Şırnak’a Raci Bilici gönderilmesine karar verdi. İHD Eş Genel Başkan Yardımcısı ve Diyarbakır 12 Ekim 2018 tarihinde Antalya’da gözaltına alınan Şube Başkanı Raci Bilici hakkında DTK yönelik bir Meral Geylani, 24 Ekim 2018 tarihinde sevk edil- soruşturma kapsamında Diyarbakır 5. Ağır Ceza diği mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olma’ iddia- Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 sıyla tutuklanmıştı. yılı içinde devam edildi. Meral Geylani İddianamede Raci Bilici’nin katıldığı toplantı ve etkinlikler gerekçe gösterilerek ‘örgüt üyesi olmak’ Hak savunucusu Meral Geylani hakkında ‘sosyal suçundan 15 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırıl- medya paylaşımlarında halkı askerlikten soğutma ması istenmektedir. suçu işlediği’ iddiasıyla Uludere Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 19 Davanın 1 Şubat 2018 tarihinde görülen duruşma- Eylül 2018 tarihinde devam edildi. Meral Geylani sında, Raci Bilici ve Bilici’nin avukatlığını üstlenen savunmasını talimat ile Antalya 23. Asliye Ceza İHD Eş Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan’ın Mahkemesi’nde verdi. Savunmaların ardından savunmalarının ardından mahkeme dosyadaki mahkeme duruşmayı 28 Şubat 2019 tarihine erte- eksikliklerin tamamlanması için duruşmayı 19 ledi. Temmuz 2018 tarihine erteledi. Dr. Serdar Kuni 19 Temmuz 2018 tarihinde görülen duruşmada mahkeme savunmaların ardından duruşmayı ileri 19 Ekim 2016 tarihinde Şırnak’ın Cizre ilçesinde bir tarihe erteledi. tutuklanan TİHV Cizre Temsilcisi ve Şırnak Tabip Odası eski Başkanı Dr. Serdar Küni hakkında Davanın görülmesine 2019 yılı içinde devam edile- Şırnak 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davada cektir. ‘örgüte bilerek ve isteyerek yardım etme’ suçundan Ömer Faruk Gergeroğlu verilen ceza Antep Bölge İdare Mahkemesi tara- Mazlum-Der eski Genel Başkanı Ömer Faruk fından bozulmuştu. Gergeroğlu hakkında ‘sosyal medya paylaşım- Dr. Serdar Kuni’nin yeniden yargılanmasına 25 larında örgüt propagandası yaptığı’ iddiasıyla Nisan 2018 tarihinde Şırnak 2. Ağır Ceza Mahke- Kocaeli 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan mesi’nde başlandı. Serdar Kuni’nin savunma- davanın karar duruşması 21 Şubat 2018 tarihinde sının ardından mahkeme dosyadaki eksikliklerin görüldü. Savunmaların ardından mahkeme Ömer tamamlanması için duruşmayı 24 Eylül 2018 tari- Faruk Gergeroğlu’nu ‘örgüt propagandası yapmak’ hine erteledi. suçundan 2 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Davanın görülmesine 2019 yılı içinde devam edile- cektir.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 213 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

4.6. SENDIKA, DERNEK, VAKIF ÜYE VE YÖNETICILERININ YARGILANDIĞI DAVALAR

İstanbul Tabip Odası Yönetim Kurulu yapanların kimlik tespitinin yapılmasını istiyoruz” Hakkında Dava dedi. Savunmaların ardından mahkeme duruşmayı 14 Eylül 2018 tarihine erteledi. Sağlık Bakanlığı’nın İstanbul Tabip Odası eski Başkanı Selçuk Erez’in, 4 Eylül 2016’da yaptığı Davanın 14 Eylül 2018 tarihinde görülen duruş- konuşmada ‘örgüt propagandası’ yaptığı gerek- masında tutuklu yargılanan 17 avukatın da adli çesiyle İstanbul Tabip Odası Yönetim Kuru- kontrol şartıyla tahliyesine karar verdi ve duruş- lu’nun görevden alınması talebiyle İstanbul 5. mayı 3 Aralık 2018 tarihine erteledi. Asliye Hukuk Mahkemesi’ndeki açılan davanın Savcılığın 17 avukat hakkında verilen tahliye kara- karar duruşması 6 Aralık 2018 tarihinde görüldü. rına itiraz etmesi üzerine mahkeme,12 avukat Mahkeme, gerekçesini daha sonra açıklayacağını hakkındaki (Aytaç Ünsal, Aycan Çiçek, Engin belirterek açılan dava hakkında karar verilmesine Gökoğlu, Behiç Aşçı, Ahmet Mandacı, Barkın yer olmadığına hükmetti. Timtik, Ebru Timtik, Naciye Demir, Özgür İstanbul’da ÇHD ve HHB Üyesi Avukatların Yılmaz, Selçuk Kozağaçlı, Süleyman Gökten ve Yargılandığı Dava Şükriye Erden) itirazı kabul ederek yakalama kararı çıkarttı; 5 avukat ile ilgili itirazı (Ayşegül ÇHD ve Halkın Hukuk Bürosu üyesi 17’si tutuklu Çağatay, Yağmur Ereren Evin, Didem Baydar (Ahmet Mandacı, Aycan Çiçek, Ayşegül Çağatay, Ünsal, Yaprak Türkmen ve Zehra Özdemir) ise Aytaç Ünsal, Barkın Timtik, Behiç Aşçı, Didem reddetti. Mahkemenin 15 Eylül 2018 tarihinde Baydar Ünsal, Ebru Timtik, Engin Gökoğlu, Naciye haklarında yakalama kararı çıkardığı 12 avukattan Demir, Özgür Yılmaz, Selçuk Kozağaçlı, Süleyman 5’i (Aytaç Ünsal, Aycan Çiçek, Engin Gökoğlu, Gökten, Şükriye Erden, Yağmur Ererken, Yaprak Behiç Aşçı ve Ahmet Mandacı) gözaltına alındı. 16 Türkmen, Zehra Özdemir) 1’i tutuksuz (Ezgi Eylül 2018 tarihinde mahkemeye sevk edilen Aytaç Çakır) ve 2’si hakkında yakalama kararı çıkarılmış Ünsal, Aycan Çiçek, Engin Gökoğlu ve Behiç Aşçı olan 20 avukat hakkında ‘örgüt yöneticisi olma’, tutuklandı. Mahkeme salonunda Terörle Müca- ‘örgüt üyesi olma’ iddialarıyla İstanbul 37. Ağır dele Şubesi polislerinin de bulunduğu, avukat- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine ların polislerin duruşma salonundan çıkarılması 2018 yılı içinde başlandı. yönündeki talebinin, savcının da olumlu yönde Davanın ilk duruşması 10 Eylül 2018 tarihinde görüş bildirmesine rağmen, mahkeme tarafından görüldü. Tutuklu avukatların bizzat hazır bulun- reddedildiği öğrenildi. Mahkemenin bu kararı duğu duruşmayı aralarında baro başkanlarının, üzerine avukatların reddi hakim talebinde bulun- bazı yabancı ülke barolarından avukatların, millet- duğu öğrenildi. Mahkemenin verdiği tutuklama vekillerinin ve insan hakları savunucularının kararının ardından duruşma salonunda bulunan da olduğu çok sayıda kişi takip etti. Mahkeme, avukatların polis tarafından fiziksel şiddet kulla- mesleki faaliyetlerin suç konusu yapıldığı gerek- nılarak dışarı çıkartıldığı bildirildi. Yeniden tutuk- çesiyle yargılamanın durdurularak izin alınması lamayı protesto eden 4 avukatın polis tarafından için dosyanın Adalet Bakanlığı’na gönderilmesi yerde sürüklenerek adliye nezarethanesine götü- yönünde avukatlar tarafından yapılan talebi rüldükleri bildirildi. 4 avukatın işlemleri sürerken reddetti. Duruşma sırasında, tutuksuz yargılanan Çağlayan Adliyesi’ne gelen Avukat Selçuk Koza- avukat Ezgi Çakır’ın tutuklu yargılanan avukatların ğaçlı’nın ifade vermek üzere girdiği duruşma salo- yanında oturmak istemesi üzerine, jandarmanın nunda ifade vermeden polis tarafından fiziksel yargılanan avukatlara şiddet uygulayarak müda- şiddet kullanılarak gözaltına alındığı ve İstanbul hale ettiği ve bu sırada 1 avukatın gözlüğünün Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü öğrenildi. kırıldığı, Selçuk Kozağaçlı’ya kelepçe takıldığı Hakkındaki yakalama kararı sonrasında Çanakka- öğrenildi. Duruşma salonunda yaşanan jandarma le’de gözaltına alınan Ahmet Mandacı da SEGBİS şiddetinden sonra söz alan avukat Aytaç Ünsal aracılığıyla ifade işlemleri tamamlandıktan sonra “Yüzümüz tekmelendi, yerlerde sürüklendik. Bunu

214 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

16 Eylül 2018 tarihinde tutuklandı. Selçuk Koza- Ankara’da Yargılanan KESK Yöneticileri ğaçlı 17 Eylül 2018 tarihinde mahkemeye sevk KESK Merkez Yürütme Kurulu üyesi 7 kişi edildi. 37. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı rapor hakkında, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Afrin’e alıp duruşmaya katılmadığı için yerine 26. Ağır yönelik askeri operasyonuna ilişkin yaptıkları açık- Ceza Mahkemesi Başkanı’nın duruşmaya katıldığı lama nedeniyle Ankara 4. Ağır Ceza Mahkeme- öğrenildi. Mahkemenin Selçuk Kozağaçlı ile ilgili si’nde açılan davanın görülmesine 29 Kasım 2018 3 avukat sınırlaması getirdiği, buna itiraz eden tarihinde başlandı. Duruşmaya katılan KESK Eş avukatların zorla duruşma salonundan çıkartıl- Başkanı Mehmet Bozgeyik ile KESK Genel Sekre- dığı ve bu sırada 1 avukatın ayağından yaralandığı teri Ramazan Gürbüz’ün beyanlarının ardından bildirildi. Mahkemenin avukatları hazır bulun- mahkeme, duruşmaya katılmayan 5 kişinin bir madan Selçuk Kozağaçlı hakkında yeniden tutuk- sonraki duruşmada hazır edilmesine karar verdi ve lama kararı verdiği öğrenildi. duruşmayı 7 Mart 2019 tarihine erteledi. Davanın 3 Aralık 2018 tarihinde görülen duruşma İzmir’de Sendika Üyelerinin Yargılandığı Dava başlamadan hemen önce İzmir Barosu Başkanı Özkan Yücel’in, davada tutuklu olarak yargılanan 29 Aralık 2015 tarihinde KESK, DİSK ve TMMOB ÇHD Genel Başkanı Selçuk Kozağaçlı’ya selam çağrısıyla “Savaşa Karşı Barışı Savunacağız” sloga- vermesinin jandarmalar tarafından fiziksel şiddet nıyla yapılan 1 günlük iş bırakma eylemine katıl- kullanarak engellendiği ve Özkan Yücel’e bir dıkları gerekçesiyle KESK üyesi 24 öğretmen üsteğmenin yumruk attığı öğrenildi. Mahkeme hakkında İzmir 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan başkanının avukatların konuşmasını engellemesi davanın karar duruşması 27 Haziran 2018 tari- üzerine salonda bulunan izleyicilerin ve avukat- hinde görüldü. Mahkeme 23 öğretmen hakkında ların bu durumu protesto ettikleri, bunun üzerine ‘suç unsuru oluşmadığı’ gerekçesiyle beraat kararı de mahkeme başkanının salonun boşaltılmasına verdi. Mahkeme Sabri Tül isimli öğretmeni ise karar verdiği öğrenildi. Mahkemenin duruşma- ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan 1 yıl hapis lara kapalı olarak devam edeceği bildirildi. Avukat cezası ile cezalandırdı ve daha sonra bunu 6 bin TL sayısını 3 ile sınırlandıran mahkeme, duruşmayı para cezasına çevirdi. izlemek üzere gelecek olan diğer avukatların Şırnak’ta Yargılanan Sağlık Çalışanları mahkeme salonuna alınmamasına karar verdi. Mahkeme savunmaların ardından Ahmet Manda- Şırnak’ın Cizre ilçesindeki sokağa çıkma yasak- cı’nın ev hapsi şartıyla tahliye edilmesine, Selçuk ları sırasında bodrumlarda mahsur kalan yara- Kozağaçlı, Engin Gökoğlu, Behiç Aşçı, Aycan Çiçek lılara sağlık koridoru açmak istedikleri gerekçe- ve Aytaç Ünsal’ın tutukluluk hallerinin devamına siyle, TTB ve SES üyesi 9 hekim, 4 hemşire ve 1 karar verdi. Mahkeme duruşmayı 18-21 Mart 2019 ambulans şoförü olmak üzere 14 sağlık çalışanı tarihlerinde görülmek üzere erteledi. hakkında Mardin 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 28 Eylül 2018 tari- Antep’te ÇHD Üyesi Avukatların hinde başlandı. Yargılandığı Dava Davanın karar duruşması 26 Aralık 2018 tari- KHK ile kapatılan ÇHD Antep Şubesi’ne üye hinde görüldü. Duruşmayı, TİHV Genel Başkanı 14 avukat (Ergin Sözen, Bülent Öztürk, Dilovan Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı ile İHD Eş Bozkuş, Fatma Altunbaş, Gamze Çöçelli, Fırat Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan’ın da aralarında Kayacan, Deniz Kurtoğlu, Hasan Kuyaş, İnan bulunduğu çok sayıda kişi takip etti. Savunmaların Öztürk, Arif Şahin, Nazlı Bildirici, Ömer Kılıç, ardından mahkeme yargılanan tüm sağlık çalışan- Saime Erdoğan ve Turgut Işıklı) hakkında Antep larının beraatına karar verdi. 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 27 Kasım 2018 tarihinde görüldü. İzmir’de Yargılanan Öğretmenler Savunmaların ardından mahkeme ‘örgüt üyesi 73 öğretmen hakkında, ‘Savaşa karşı barışı savu- olma’ suçundan 14 avukatın da beraatına; ‘örgüt nacağız’ sloganıyla yapılan 1 günlük iş bırakma propagandası yapma’ suçundan Bülent Öztürk’ün eylemine katıldıkları gerekçesiyle Torbalı 3. Asliye 1 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırılmasına ve bu Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- cezanın ertelenmesine karar verdi. ması 10 Ekim 2018 tarihinde görüldü. KESK bağlı

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 215 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Eğitim-Sen üyesi 73 öğretmen hakkında, 29 Aralık İddianamede Berkay Ustabaş ile Helin Bölek’in 2015 tarihinde 1 günlük iş bırakma eylemine katı- ‘kanuna aykırı toplantı ve gösteri yürüyüşleri larak ‘eğitimi aksattıkları’ gerekçesiyle Torbalı düzenleme, yönetme’, ‘örgüt üyesi olma’ suçla- Kaymakamlığı tarafından yapılan şikayet üzerine rından cezalandırılması istenmektedir. dava açılmıştı. Mahkeme 72 öğretmenin beraatına, Davanın ilk duruşması 18 Nisan 2018 tari- yurtdışında bulunduğu için savunması alınamayan hinde görüldü. Berkay Ustabaş SEGBİS aracılı- 1 öğretmen (Helin Kubilay) hakkındaki yargıla- ğıyla Kırıkkale F Tipi Cezaevi’nden duruşmaya manın devam etmesine karar verdi. katıldı ve savunma yaptı. Savunmaların ardından Diyarbakır’da Kürdi-Der Eş Genel Başkanı’nın mahkeme Berkay Ustabaş ile Helin Bölek’in tutuk- Yargılandığı Dava luluk halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 5 Haziran 2018 tarihine erteledi. KHK ile kapatılmış Kürdi-Der Eş Genel Başkanı Ozan Kılınç ve Şaban Kartarlı hakkında katıldıkları Davanın 5 Haziran 2018 tarihinde görülen duruş- etkinlikler ve yaptığı konuşmalar nedeniyle ‘örgüt masına Berkay Ustabaş, Kırıkkale F Tipi Cezae- üyesi olmak’ iddiasıyla Diyarbakır 5. Ağır Ceza vi’nden SEGBİS aracılığıyla katıldı. Savunmaların Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 18 ardından mahkeme Berkay Ustabaş ile Helin Ocak 2018 tarihinde devam edildi. Savunmaların Bölek’in tutukluluk halinin devamına karar verdi ardından mahkeme Ozan Kılınç’ın tahliyesine ve duruşmayı 5 Eylül 2018 tarihine erteledi. karar verdi ve duruşmayı ileri bir tarihe erteledi. Davanın 5 Eylül 2018 tarihinde görülen duruşma- DTK Yöneticisinin Yargılandığı Dava sına Berkay Ustabaş, Kırıkkale F Tipi Cezaevi’nden SEGBİS aracılığıyla katıldı. Davanın diğer tutuklu DTK Eş Başkanlık Divan Üyesi Selim Sadak sanığı Helin Bölek’in savunmasında “Berkin Elvan hakkında ‘örgüt yöneticisi olma’ ve ‘örgüt propa- devlet emriyle polisler tarafından öldürülmüştür” gandası yapma’ iddialarıyla Diyarbakır 8. Ağır demesi üzerine sözünün mahkeme başkanı tara- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine fından “suç işliyorsunuz” denilerek kesildiği öğre- 5 Temmuz 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme nildi. Mahkeme, bu duruma itiraz eden avukat Selim Sadak ve avukatının mazeret bildirerek katıl- Çiğdem Akbulut’un duruşma salonundan çıkartıl- madığı duruşmayı Aralık 2018 tarihine erteledi. masına karar verdi. Yaşanan tartışmaların ardından Devrimci Gençlik Dernekleri Genel mahkemeye ara verildiği ve ara sonrasında avukat- Sekreteri’nin Yargılandığı Dava ların duruşma salonundan çıktığı bildirildi. Savun- Devrimci Gençlik Dernekleri Genel Sekreteri ve maların ardından mahkeme Berkay Ustabaş ile İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümü öğrencisi Helin Bölek’in tutukluluk halinin devamına, Berkay Ustabaş ile Helin Bölek hakkında Berkin mahkeme heyeti ile ilgili reddi hakim talebinin bir Elvan’ın cenazesi de dahil olmak üzere katıldığı üst mahkemeye gönderilmesine, Helin Bölek’in etkinlikler nedeniyle ‘örgüt üyesi olmak’ iddia- savunmasının yeniden alınmasına karar verdi ve sıyla açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde duruşmayı 1 Kasım 2018 tarihine erteledi. başlandı. Davanın 1 Kasım 2018 tarihinde görülen duruşma- 20 Aralık 2017 tarihinde gözaltına alınan İstanbul sına Berkay Ustabaş, Kırıkkale F Tipi Cezaevi’nden Üniversitesi öğrencisi ve Devrimci Gençlik Dernek- SEGBİS aracılığıyla katıldı. Helin Bölek’in savun- leri Genel Sekreteri Berkay Ustabaş, 5 Ocak 2018 ması sırasında sözünün mahkeme başkanı tara- tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt fından kesildiği ve yaşanan tartışma sonrasında üyesi olmak’ iddiasıyla tutuklanmıştı. Helin Bölek avukat Yaprak Türkmen’in mahkeme başkanının ise 21 Kasım 2016 tarihinde İdil Kültür Merkezi’ne kararı ile salondan çıkartıldığı öğrenildi. Savunma- yapılan baskın sonrasında gözaltına alınmış ve 23 ların ardından mahkeme Berkay Ustabaş ile Helin Kasım 2016 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- Bölek’in tutukluluk hallerinin devamına karar fından tutuklanmıştı. verdi ve duruşmayı 15 Ocak 2019 tarihine erteledi.

216 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

Diyarbakır’da Yargılanan Sendika Yöneticisi İstanbul’da Avukatlar ve TUHAD-FED Üye ve Yöneticilerinin Yargılandığı Dava SES Diyarbakır Şube eski Eş Başkanı Ramazan Kaval hakkında Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahke- ÖHP üyesi 12 avukat ve KHK ile kapatılmış mesi’nde açılan davanın karar duruşması 12 Şubat Tutuklu Hükümlü Aileleri Hukuk Dayanışma 2018 tarihinde görüldü. İddianamede Ramazan Dernekleri Federasyonu (TUHAD-FED) üye ve Kaval’ın sendikal faaliyetleri ve katıldığı DTK yöneticisi 38 kişi hakkında İstanbul 14. Ağır Ceza toplantıları nedeniyle ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 15 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılması isten- yılı içinde devam edildi. mektedir. Mahkeme “her türlü şüpheden uzak Davanın duruşmaları 7 Şubat, 10 Mayıs, 6 Eylül, kesin ve inandırıcı delil elde edilemediği” gerekçe- 11 Aralık 2018 tarihlerinde görüldü. Davanın siyle Ramazan Kaval’ın beraatına karar verdi. görülmesine 2019 yılı içinde devam edilecek.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 217 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

4.7. DİĞER DAVALAR

Malatya’da Yargılanan Üniversite Öğrencileri Ekin’in davanın 19 Mart 2018 tarihinde görülen önceki duruşmasında adliye binasına getirilmiş İnönü Üniversitesi öğrencisi 32 kişi hakkında olmasına karşın duruşmaya çıkarılmadığını, Malatya 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan mahkeme heyeti tarafından cezaevine müzek- davanın karar duruşması 19 Şubat 2018 tarihinde kere yazısı yazılmadığı için karar duruşmasına görüldü. Mahkeme 28 öğrenciyi ‘örgüt üyesi olma’, da getirilmediğini belirten Avukat Berrak Çağlar, ‘görevi yaptırmamak için direnme’, ‘Kamu malına “Yargılamanın yüz yüze yapılması ilkesi mahke- zarar verme’, ‘tehlikeli madde bulundurma’ suçla- mede yargıç karşısında savunma alınmasını gerek- rından 1 yıl 6 aydan 20 yıl arasında değişen hapis tirir, müvekkilimin savunma yapma hakkı elinden cezaları ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca 4 öğren- alınıp cezalandırılıyor, bu bir gelenek haline gelirse cinin beraatına ve 2 öğrencinin tutuklanmasına gerçekten ceza yargılaması açısından çok tehlikeli karar verdi. bir uygulama” dedi. İstanbul’da Yargılanan Grup Yorum Üyesi ve Van’da Yargılanan Kişi Diğer Kişiler 18 Kasım 2016 tarihinde “içinde militan olduğu” Grup Yorum üyesi Özgür Gültekin’in de aralarında iddiasıyla polis tarafından operasyon yapılan evde bulunduğu 6 kişi hakkında ‘örgüt üyesi olmak’ çıkan yangında yaşamını yitiren Hediye Ataman’ın gerekçesiyle İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkeme- eşi Ahmet Ataman hakkında Van 5. Ağır Ceza si’nde açılan davanın görülmesine 28 Şubat 2018 Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması tarihinde devam edildi. Mahkeme tutuklu bulunan 9 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Ahmet Ataman Özgür Gültekin, Neslihan Albayrak ve Meral Yıldı- duruşmaya SEGBİS aracılığıyla katıldı ve savunma rım’ın tahliyesine, Taylan Gültekin’in ise tutuk- yaptı. Mahkeme savunmaların ardından Ahmet luluk halinin devamına karar verdi ve duruşmayı Ataman’ı ‘örgüt üyesi olma’ suçundan 10 yıl, ‘tehli- 12 Mayıs 2018 tarihine erteledi. keli maddeleri izinsiz bulundurma’ suçundan 8 yıl İstanbul’da Grup Yorum Üyesinin Yargılandığı 4 ay olmak üzere toplam 18 yıl 4 ay hapis cezası ile Dava cezalandırdı. Aralarında Grup Yorum üyesi Dilan Ekin’in de 18 Kasım 2016 tarihinde Van’ın Erciş ilçesinde bir olduğu 4 kişi hakkında İstanbul 23. Ağır Ceza eve asker ve polis tarafından baskın düzenlenmişti. Mahkemesi’nde sürmekte olan davanın karar Polis tarafından evin ateşe verildiği iddia edil- duruşması 10 Nisan 2018 tarihinde görüldü. mişti. O sırada evde bulunan ve dışarı çıkmasına Davanın tek tutuklu sanığı olan Dilan Ekin, SEGBİS izin verilmeyen Hediye Ataman yaşamını yitir- aracılığıyla savunma yapmayı kabul etmediğinden mişti. Yangın çıkan eve müdahale etmek isteyen duruşmaya katılmadı. Mahkeme, Dilan Ekin’i Hediye Ataman’ın eşi Ahmet Ataman ile yakın- ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan 2 yıl 10 ay ları Halit Ataman, Ömer Ataman, Suphi Ataman hapis cezası ile cezalandırdı ve hükümle birlikte ve Kamuran Yiğit polis tarafından fiziksel şiddet yurt dışı yasağı ve adli kontrol şartıyla tahliyesine kullanılarak gözaltına alınmıştı. Ailenin avukatları karar verdi. Dilan Ekin’in tutulduğu Gebze Cezae- tarafından yapılan suç duyurusu hakkında Erciş vi’nin çıkışında hakkında başka bir soruşturmadan Cumhuriyet Başsavcılığı takipsizlik kararı vermişti. yakalama kararı olduğu gerekçesiyle gözaltına alın- Muğla’da Yargılanan Kişiler dığı ve İstanbul Emniyet Müdürlüğüne götürül- düğü öğrenildi. Ayrıca Ekin hakkında avukatlarına Muğla’nın Köyceğiz ve Seydikemer ilçelerinde bilgi verilmediği bildirildi. 4-5-6 Ekim 2017 tarihlerinde HPG militanı olduğu iddia edilen 6 kişinin öldürülmesiyle sonuçlanan Dilan Ekin’in avukatı Berrak Çağlar, basına olaylarla ilgili olarak, 13’ü tutuklu 15 kişi hakkında yansıyan açıklamasında KHK’ ya göre duruşmaya ‘örgüte bilerek isteyerek yardım etme’, ‘görevi getirilmediğinden ‘savunma hakkından vazgeçmiş’ yaptırmamak için direnme’, ‘silahlı terör örgütle- sayıldığı için Ekin hakkındaki kararın savunması rine silah sağlama’, ‘göçmen kaçakçılığı yapma’ vb. alınmadan verildiğini ifade etti. Müvekkili Dilan gerekçelerle Muğla 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde

218 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü açılan davanın ilk duruşması 9 Mayıs 2018 tari- rinin devamına karar verdi ve duruşmayı Mart hinde görüldü. 2019 tarihine erteledi. Tutuklu 13 kişi duruşmada hazır bulunduru- Sur’dan Tahliye Edilen Çocukların lurken tutuksuz yargılanan Tahir Şenlik ve Senar Yargılandığı Dava Şenlik’in duruşmaya katılmadığı öğrenildi. Ayrıca 28 Kasım 2015 tarihinde ilan edilen sokağa çıkma sanık yakınları ve sarı basın kartı olmayan basın yasağı sonrasında 3 ve 7 Mart 2016 tarihlerinde mensupları duruşma salonuna alınmadı. açılan koridordan tahliye edilen 11 çocuk ile ilgili Sanıklardan Ekrem Altay ve Velat Aşan’ın, yakalan- olarak Diyarbakır Çocuk Ağır Ceza Mahkeme- maları sırasında çıplak fotoğraflarının kişilik hakla- si’nde açılan davanın karar duruşması 11 Mayıs rına aykırı ve onur kırıcı bir şekilde medyaya servis 2018 tarihinde görüldü. Duruşmada Kürtçe edilmesine yönelik herhangi bir yasal işlem yapıl- savunma yapmak isteyen bir çocuğun talebinin mamasına tepki göstererek ifade vermedikleri öğre- reddedildiği öğrenildi. Savunmaların ardından nildi. Savunmaların ardından mahkeme, tutuklu mahkeme ‘örgüt üyesi olma’ suçundan 5 çocuğu sanıklardan İsmail Bozdağ, Mustafa Yiğirer, Adnan 2 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve cezaları Yiğirer ve Bahtiyar Şenlik’in tahliyesine, diğerle- erteledi. Mahkeme aynı gerekçe ile 6 çocuğu ise 3 rinin ise tutukluluk halinin devamına karar vererek yıl 4 ay ile 5 yıl 4 ay arasında değişen hapis cezaları duruşmayı 9 Ağustos 2018 tarihine erteledi. ile cezalandırdı. “KCK Avukatlar Davası” Antalya’da ‘Örgüt Propagandası Yapma’ İddiasıyla Yargılananlar PKK lideri Abdullah Öcalan’ın 46 avukatı hakkında İstanbul 19. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Suriye’de IŞİD’e karşı savaşırken ölen Ayşe Deniz davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. Karacagil’in anne ve babası Nuray Erçağan ile Ömer Karacagil hakkında kızlarının cenaze töreni Davanın 10 Mayıs 2018 tarihinde mahkeme savun- nedeniyle açılan davanın ilk duruşması Antalya maların ardından duruşmayı 30 Ekim 2018 tari- 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Mahkeme hine erteledi. savunmaların ardından ‘örgüt propagandası Davanın 30 Ekim 2018 tarihinde mahkeme savun- yapma’ suçunda Erçağan ve Karacagil’in beraatına maların ardından duruşmayı 5 Mart 2019 tarihine karar verdi. erteledi. İstanbul’da Avukatların Yargılandığı Dava Sur’dan Tahliye Edilenlerin Yargılandığı Dava 18 avukat hakkında Şırnak’ın Cizre ilçesinde ilan Diyarbakır’ın Sur ilçesinde sokağa çıkma yasağı ve edilen sokağa çıkma yasağı ile ilgili İstanbul’da çatışmalar nedeniyle ilçede mahsur kaldıktan sonra oturma eylemi yapan 18 avukat hakkında İstanbul 2016 yılının Şubat ve Mart aylarında tahliye edilen 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın kişilerden 19’u tutuklu 40 kişi hakkında Diyarbakır görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- Davanın 10 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- mesine 2018 yılı içinde devam edildi. masında mahkeme savunmaların ardından başka Davanın 25 Eylül 2018 tarihinde görülen duruşma- bir dosyadan tutuklu avukatlar Naciye Demir, sında Ömer Atalay isimli bir mahpusun savunması Sezin Uçar ve Ebru Timtik’in bir sonraki duruş- sırasında PKK lideri Abdullah Öcalan üzerindeki mada hazır edilmesine karar vererek duruşmayı 8 tecrit ile ilgili sözler sarf etmesi üzerine, sözünün Kasım 2018 tarihine erteledi. mahkeme başkanı tarafından kesildiği öğrenildi. Davanın 8 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- Ömer Atalay’ın sözünün kesilmesi üzerine tüm masında mahkeme savunmaların ardından duruş- sanıkların mahkeme salonundan çıkma istediği ve mayı 9 Şubat 2019 tarihine erteledi. bunun üzerine duruşma salonunda görevli jandar- maların sanıklara fiziksel müdahalede bulunduğu İstanbul’da Avukatların Yargılandığı Dava öğrenildi. Mahkemenin savunma yapan avukat- 9 Avukat (Kemal Aytaç, Gökmen Yeşil, Diren ların da sözünü kestiği ve mikrofonlarını kapattığı Yeşil, Hatice Nur Gök, İsmail Anıl Başoğlu, Kıvanç bildirildi. Mahkeme, tutuklu sanıkların bu halle- Kayaoğlu, Özge Serdar, Erkan Ünüvar ve Sevinç

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 219 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Sarıkaya) hakkında ‘polise direnmek’ iddiasıyla Hüseyin Kaya, Çiğdem Akar, Dilan Dağ, Ahmet İstanbul 50. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan Tümer, Zeynep Özçelik, Mazlum Tozan, Nuda davanın görülmesine 2018 yılı içinde başlandı. Doğan, Suat Mustafa Şenci ve Nazdar Gökçe) hakkında Kürtçe “Çerxa Şoreşe” marşının melo- Cumhuriyet gazetesinin yazar ve yöneticilerinin disini ıslıkla çaldıkları gerekçesiyle Diyarbakır 10. tutuklanmasını protesto etmek için 6 Nisan 2017 Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- tarihinde İstanbul Adliyesi’nde yapılan adalet mesine 2018 yılı içinde başlandı. nöbetine yönelik polis müdahalesi sonrasında 9 avukat hakkında dava açılmıştı. Gökmen Yeşil İddianamede öğrencilerin ‘örgüt üyesi olmamakla ve Erkan Ünüvar isimli iki avukatın yaralandığı birlikte örgüt adına suç işleme’, ‘görevi yaptır- müdahale ile ilgili olarak polisler hakkında yapılan mamak için direnme’ ve ‘2911 Sayılı Toplantı ve suç duyurusu ise takipsizlik ile sonuçlanmıştı. Gösteri Yürüyüşleri Kanununa muhalefet’ suçla- rından 8 yıldan 27 yıl 6 aya kadar hapis cezası ile Davanın ilk duruşması 12 Temmuz 2018 tari- cezalandırılmaları istenmektedir. hinde görüldü. Avukatların beyanlarının ardından mahkeme dava dosyasında müşteki olarak yer alan Davanın ilk duruşması 8 Haziran 2018 tarihinde 3 polis memurunun tanık olarak dinlenmesi için görüldü. Suat Mustafa Şenci, savunmasında duruşmayı 12 Ekim 2018 tarihine erteledi. fiziksel şiddet uygulanarak ve ters kelepçe takılarak gözaltına alındığı belirtti. Savunmaların ardından Davanın Karar duruşması 12 Ekim 2018 tarihinde mahkeme duruşmayı Kasım 2018 tarihine erteledi. görüldü. Mahkeme suçun yasal koşulları oluşma- dığı gerekçesiyle tüm avukatların beraatına karar Davanın Kasım 2018’de görülen duruşmasında verdi. mahkeme savunmaların ardından duruşmayı ileri bir tarihe erteledi. Davanın görülmesine 2019 yılı Aydın’da ‘Örgüt Üyesi Olma’ İddiasıyla içinde devam edilecek. Yargılanan İngiltere ve Bulgaristan Vatandaşları Rozerin Kalkan Davası 16 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- 11 Ağustos 2016 tarihinde Mardin’de gözaltına lerden, İngiltere vatandaşı Joseph Robinson alınan, 9 gün boyunca gözaltında cinsel işkence hakkında YPG üyesi olduğu gerekçesiyle Aydın de dahil olmak üzere, fiziksel ve ruhsal olarak 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davada 7 yıl işkence ve kötü muameleye maruz kaldığı iddia 6 ay hapis cezası ile cezalandırıldığı ve mahke- edilen, daha sonra çıkarıldığı mahkeme tarafından menin Joseph Robinson hakkındaki adli kontrol tutuklanan Rozerin Kalkan hakkında Mardin 2. ve yurtdışı yasağı şartlarının devamına hükmettiği Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar öğrenildi. Aynı davada Joseph Robinson’un Bulga- duruşması 4 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. ristan vatandaşı arkadaşı Mira Rojkan’ın ise ‘örgüt Mahkeme, ‘örgüt üyesi olma’ ve ‘örgüt propagan- propagandası yapma’ suçundan 1 yıl 10 ay 15 gün dası yapma’ suçlarından Rozerin Kalkan’ı 10 yıl 3 hapis cezası ile cezalandırıldığı bildirildi. ay hapis cezası ile cezalandırdı. 27 Temmuz 2017 tarihinde Aydın’ın Didim ilçe- Davanın önceki duruşmalarında, Rozerin sinde gözaltına alınan Joseph Robinson ve Mira Kalkan’ın avukatları maruz kaldığı işkence ve Rojkan’dan Joseph Robinson, 29 Temmuz 2017 kötü muamelenin tespit ve belgelendirilmesi için tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- Kalkan’ın Adli Tıp Kurumu’na sevkini talep etmiş lanmıştı. Mira Rojkan ise adli kontrol şartıyla fakat bu talep mahkeme tarafından reddedilmişti. serbest bırakılmıştı. Joseph Robinson, hakkında Rozerin Kalkan tutuklandıktan sonra 11 ay açılan davanın 24 Kasım 2017 tarihinde görülen boyunca Niğde E Tipi Cezaevi’nde tek kişilik duruşmasında adli kontrol ve yurtdışı yasağı hücrede tutulmuş ve maruz kaldığı işkence ve kötü şartıyla serbest bırakılmıştı. muamelenin yol açtığı fiziksel ve ruhsal rahatsız- Dicle Üniversitesi Öğrencilerinin lıklar ile ilgili tedavi görmesi engellenmişti. Yargılandığı Dava Antep’te Yargılanan Kişiler Dicle Üniversitesi öğrencisi 12 kişi (Muhammed 19 kişi hakkında, Cizre’de ilan edilen sokağa çıkma Çetintaş, Mazlum Büksel, Semra Özmaskan, yasakları sırasında yaşamını yitiren 19 kişinin

220 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü cenazesinin getirildiği Antep Adli Tıp Kurumu Diyarbakır’da Yargılanan Çocuklar önünde slogan attıkları gerekçesiyle Antep 8. Ağır 31 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- haberlerden, A. H. (17) ve İ. T. (17) isimli 2 çocuk ması 5 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme hakkında, lunaparkta zafer işareti yaptıkları ve 19 kişinin de beraatına karar verdi. ‘’Bijî Serok Apo’ sloganı attıkları gerekçesiyle, Diyarbakır’da Yargılanan Barış Annesi ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla Diyarbakır Barış Anneleri Meclisi Üyesi Dilşah Özgen’in Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın (81) de aralarında olduğu 9 kişi hakkında ‘örgüte karar duruşmasının 26 Haziran 2018 tarihinde bilerek yardım etme’ iddiasıyla Diyarbakır 8. Ağır görüldüğü öğrenildi. Mahkemenin 2 çocuğun bera- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine atına karar verdiği ve gerekçeli kararını Yargıtay 2018 yılı içinde başlandı. 16. Ceza Dairesi’nin 2015 tarihli “İfade özgürlüğü sadece memnuniyetle karşılanan zararsız veya İddianamede Dilşah Özgen’in oğlu Ferdi Özgen’in önemsiz sayılan insanların kayıtsız kalabileceği de mezarının olduğu Diyarbakır’ın Lice ilçesine bilgi ve fikirler için değil, aynı zamanda demok- bağlı Yolaçtı köyündeki mezarlığa namaz kılınması ratik toplumu şekillendiren çoğulculuğun, hoşgö- ve abdest alınması amacıyla bağışladığı kontey- rünün ve geniş fikirliliğin doğasında bulunan bir nerler nedeniyle cezalandırılması istenmektedir. gereklilik olarak saldırgan, şok eden, rahatsızlık Dilşah Özgen’in bağışladığı konteynerler 2016 veren veya ayrılık yaratabilen fikirler içinde uygu- yılında yapılan bir operasyon sırasında güvenlik lanabilmelidir” içtihadına dayandırdığı bildirildi. güçleri tarafından yıkılmış, mezarlar tahrip edil- mişti. 15 Haziran 2018 tarihinde lunaparkta zafer işareti yaptıkları ve slogan attıkları için polis tarafından Davanın ilk duruşması 10 Temmuz 2018 tarihinde gözaltına alınan çocuklar, Diyarbakır Emniyet görüldü. Kimlik tespiti, iddianamenin özetinin Müdürlüğü Çocuk Şubesi’ne götürülmüş, aynı gün okunması ve savunmaların ardından mahkeme serbest bırakılmışlardı. duruşmayı 13 Aralık 2018 tarihinde erteledi. İstanbul’da Yargılanan Lise Öğrencileri İstanbul’da Barış Anneleri ve TJA Üyelerinin Yargılandığı Dava 1 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, İstanbul’da duvarlara “Ketıldan gelen 1 5’i tutuklu olmak üzere Barış Annesi ve TJA üyesi mesaj vardır” ve “Umut HDP” yazdıkları iddiasıyla 14 kişi hakkında İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkeme- gözaltına alınan ve 5 Haziran 2018 tarihinde sevk si’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüt propagan- başlandı. dası yaptıkları’ iddiasıyla tutuklanan Sadettin Köse Davanın ilk duruşması 4 Eylül 2018 tarihinde ve Birol Tutuş isimli 2 lise öğrencisinin, aylık ince- görüldü. Tutuklu yargılanan Aynur Taşdöğen, leme sonucunda, duruşma öncesi mahkemenin ara Ayşe Yıldız Çiçekçi, Canşah Çelik, Arife Çınar kararıyla tahliye edildiği öğrenildi. ve Rıhan Akgül duruşmada hazır bulundu ve Ankara’da Akademisyenlerin Yargılandığı Dava savunma yaptı. Basında yer alan haberlerden, mahkeme başkanının Kürtçe tercüman talebine Kobane olayları sırasında 9 Ekim 2014 tarihinde ilişkin “Türkçe biliyorlarsa konuşsunlar. Yoksa Ankara Üniversitesi Cebeci Kampüsü’ne yönelik duruşmayı uzatırlar” dediği iddia edildi. Haber- polis müdahalesi sırasında gözaltına alınan akade- lerde ayrıca mahkemenin sanık avukatlarının usule misyenler (Onur Can Taştan, Nail Dertli, Celil ilişkin yaptığı itirazların delillerin tartışılmasından Kaya, Aysun Gezen ve İlkay Kara) hakkında ‘2911 sonra dinlenmesine karar verdiği, bu karara itiraz sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Yasası’na eden avukatları ise “dışarı atarım” diyerek uyar- muhalefet’ iddiasıyla Ankara 35. Asliye Ceza dığı belirtildi. Savunmaların ardından mahkeme Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 10 tutuklu yargılanan 5 kişinin tahliyesine karar verdi Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme, 5 akade- ve duruşmayı 27 Aralık 2018 tarihine erteledi. misyenin de beraatına karar verdi. Davanın görülmesine 2019 yılı içinde devam edilecek.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 221 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

İzmir Barış Bloğu Üyelerinin Yargılandığı Dava Cizre 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 22 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Aralarında sivil toplum örgütleri, sendika, meslek Mahkeme avukat Filiz Özmez’i toplam 15 ay hapis odası üye ve yöneticileri ile insan hakları savunu- cezası ile cezalandırdı ve daha sonra bu cezayı 9 bin cularının da olduğu İzmir Barış Bloğu’nun 29 üyesi TL adli para cezasına çevirdi. hakkında 9 Şubat 2016 tarihinde Cizre bodrumla- rında onlarca kişinin öldürülmesini protesto ettik- Mahkeme ayrıca polis memuru Halil Alkan’ı leri gerekçesiyle İzmir Bayraklı 2. Ağır Ceza Mahke- ‘kasten yaralama’ suçundan 3 bin TL adli para mesi’nde açılan davanın görülmesine 13 Eylül 2018 cezasıyla cezalandırdı ve hükmün açıklanmasını tarihinde devam edildi. Eksik ifadelerin alınması ve geri bıraktı. yapılan savunmaların ardından mahkeme duruş- Gezi Parkı Eylemleri Hakkında Soruşturmalar mayı 14 Aralık 2018 tarihine erteledi. 4 Aralık 2018 tarihinde Ankara Cumhuriyet Başsav- İstanbul’da Barış İçin Kadın Girişimi Üyelerinin cılığı tarafından Gezi Parkı eylemlerine katıldıkları Yargılandığı Dava gerekçesiyle 120 kişi hakkında hazırlanan iddi- Barış İçin Kadın Girişimi Üyesi 47 kişi hakkında anamede 6 ayrı dava açılması talep edildiği öğre- Kobane ile ilgili 9 Ekim 2014 tarihinde İstanbul nildi. İddianamede suçlama tarihinin 2 Haziran Atatürk Havalimanı’nda eylem yaptıkları gerek- 2013 olduğu ve söz konusu kişilerin ‘kanuna aykırı çesiyle Bakırköy 14. Asliye Ceza Mahkemesi’nde toplantı ve yürüyüşlere silahsız katılarak ihtara açılan davanın karar duruşması 26 Eylül 2018 tari- rağmen kendiliğinden dağılmama’, ‘görevi yaptır- hinde görüldü. Mahkeme 47 kişinin de beraatına mamak için direnme’ suçlarından cezalandırılma- karar verdi. ları istendiği öğrenildi. Ayrıca aynı gerekçeyle 600 kişi hakkında soruşturmaların sürdüğü bildirildi. Balıkesir’de Deniz Gezmiş ve Arkadaşları İçin Bu soruşturma kapsamında Veli Saçılık ve akade- Düzenlenen Anma ile İlgili Yargılanan Kişiler misyen Nuray Türkmen’in polis tarafından ifadeye 6 Mayıs 1972 tarihinde idam edilen Deniz Gezmiş, çağrıldıkları öğrenildi. Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ı anmak için Balıke- 5 Aralık 2018 tarihinde İstanbul Cumhuriyet sir’in Ayvalık ilçesinde, 2018 yılında düzenlenen Başsavcılığı tarafından yürütülen Gezi Parkı eylem- etkinlik gerekçe gösterilerek, aralarında CHP ilçe lerine ilişkin soruşturma kapsamında, İstanbul eski Başkanı Ahmet Toker, Atatürkçü Düşünce 8. Sulh Ceza Mahkemesi tarafından gazeteci Can Derneği (ADD) ilçe Başkanı Ahmet Üzgeç, EMEP Dündar ve oyuncu Mehmet Ali Alabora hakkında Balıkesir il Başkanı Cemil Tosunoğlu, EMEP ilçe yakalama kararı çıkarıldığı öğrenildi. eski Başkanı Ömer Arslan, ÖDP ilçe Başkanı Kemal Gözüyaşlı, Ayvalık Pir Sultan Derneği Gezi Parkı Eylemlerinin Yıldönümü Etkinlikleri Başkanı Vedat Tekten’in de bulunduğu 30 kişi Nedeniyle Yargılanan Kişiler hakkında Ayvalık Asliye Ceza Mahkemesi’nde Gezi Parkı eylemlerinin yıldönümü için yapılan açılan davanın karar duruşması 19 Kasım 2018 eyleme katıldıkları için 6 kişi hakkında İstanbul tarihinde görüldü. Mahkeme 30 kişinin de beraa- 28. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın tına karar verdi. karar duruşması 6 Aralık 2018 tarihinde görüldü. Şırnak’ta Yargılanan Avukat Mahkeme ‘polise mukavemet’ ve ‘2911 Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na Muha- Cizre’de ilan edilen sokağa çıkma yasağının lefet’ suçlarından 1 kişiyi 2 yıl 6 ay, 1 kişiyi 2 yıl 4 ay ardından 2 Mart 2016 tarihinde Cizre’ye giden 22 gün, 1 kişiyi ise 4 yıl 22 gün hapis cezası ile ceza- ve duvarlardaki ırkçı ve cinsiyetçi söylemler landırdı. 1 kişiyi ise ‘polise mukavemet’, ‘Toplantı içeren yazıları fotoğraflayan avukat Filiz Özmez, ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununa Muhalefet’ ve özel harekat polisi Halil Alkan tarafından fiziksel ‘kasten yaralama’ suçlarından toplam 5 yıl 8 ay 22 şiddete maruz bırakılmıştı. Polis memurunun gün hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 2 kişiyi şikayeti üzerine avukat Filiz Özmez hakkında dava ‘2911 Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanu- açılmıştı. nuna Muhalefet’ suçundan ayrı ayrı 10 ay hapis Avukat Filiz Özmez hakkında ‘kamu görevlisine cezası ile cezalandırdı. görevinden dolayı hakaret’ ve ‘tehdit’ iddialarıyla

222 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

İstanbul’da Avukatın Yargılandığı Dava Diyarbakır’da İmamların Yargılandığı Dava Ezilenlerin Hukuk Bürosu avukatlarından Can Fahrettin Oğurlu ve Mehmet İhsan Durak isimli Tombul hakkında İstanbul 35. Ağır Ceza Mahke- iki imam hakkında ‘Sivil Cuma namazları’ ve mesi’nde açılan davanın ilk duruşması 13 Aralık ‘PKK militanlarının cenaze namazlarının kıldırıl- 2018 tarihinde görüldü. Can Tombul duruşmada ması’ gerekçe gösterilerek Diyarbakır 4. Ağır Ceza hazır bulundu ve savunma yaptı. Savunmaların Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 26 ardından mahkeme Can Tombul’un tutukluluk Aralık 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Fahrettin halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 5 Şubat Oğurlu ve Mehmet İhsan Durak’ı ‘örgüte yardım 2019 tarihine erteledi. etme’ suçundan ayrı ayrı 3 yıl hapis cezası ile ceza- landırdı ve cezaları erteledi. Can Tombul 31 Temmuz 2018 tarihinde İstan- bul’da gözaltına alınmış ve 3 Ağustos 2018 tari- hinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklan- mıştı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 223 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

4.8. KAPATILAN DERNEK, VAKIF ve DİĞER KURUMLAR

AKA-DER Halkevleri Şubeleri 3 Ocak 2018 tarihinde Anadolu Kültür ve Araş- 1 Nisan 2018 tarihinde Ankara Valiliği Halkevle- tırma Derneği’nin (AKA-DER) İstanbul Kadıköy ri’nin Batıkent, Seyran Umut ve Keçiören Şubeleri ilçesinde bulunan şubesinde arama yapan polis, ile Mamak’ta bulunan Ethem Sarısülük Kütüp- daha sonra şube binasını ‘bildirimsiz faaliyette hanesi’ni “izinsiz eğitim öğretim faaliyeti yapıl- bulunulduğu’ gerekçesiyle mühürledi. Dernek dığı” gerekçesi ile mühürledi. Seyran Umut Şubesi yöneticileri, mührün kaldırılması için gerekli yasal önünde mühürlemeye tepki gösteren Halkevleri girişimlerde bulunacaklarını belirtti. üyelerine müdahale eden polis, aralarında Halkev- leri Merkez Yürütme Kurulu üyesi Nebiye Mert- Furkan Vakfı türk’ün de olduğu 4 kişiyi gözaltına aldı. Adana Valiliği 31 Ocak 2018 tarihinde yaptığı Aynı gün içinde Keçiören Halkevi’ndeki mühür açıklama ile Furkan Eğitim ve Hizmet Vakfı’nın polis tarafından yanlış işlem yapıldığı gerekçesi tüm şube ve temsilciliklerinin geçici olarak faali- ile söküldü ve sadece bina içindeki atölye odası yetten men edildiğini duyurdu. Furkan Vakfı’na mühürlendi. yönelik Adana merkezli soruşturma kapsamında Adana, Elazığ ve Niğde’de düzenlenen operasyon- 2 Nisan 2018 tarihinde polis bir kez daha Keçiören larda aralarında vakfın kurucu başkanı Alparslan Halkevi’ni tamamen mühürlemek için geldi. Kuytul’un da olduğu 25 kişi gözaltına alınmıştı. Mühürleme işlemi sırasında polisin içeride bulunan Halkevi üyesi 5 kişiyi gözaltına aldığı ve karar defte- 2 Şubat 2018 tarihinde Adana Asliye Hukuk rine el koyduğu öğrenildi. Ayrıca gözaltına alınan- Mahkemesi tarafından Furkan Eğitim ve Hizmet lardan birinin parmağının kırıldığı iddia edildi. Vakfı’na kayyum atandı. Furkan Vakfı’na yönelik Gözaltına alınanlar aynı gün içinde serbest bırakıldı. ‘vakıf faaliyeti adı altında kuruluş amacı dışında anayasal düzene karşı fikir ve eylem birliği içeri- Ankara Valiliği 17 Ağustos 2018 tarihinde, Anka- sinde hareket ederek kamu güvenliğine karşı ra’nın Mamak ilçesindeki Mutlu Halkevi’ni “izinsiz faaliyet yürütme ve suç örgütü’ iddialarıyla açılan eğitim öğretim faaliyeti yapıldığı” gerekçesi ile soruşturma kapsamında 30 Ocak 2018 tarihinde mühürledi. aralarında vakfın kurucu başkanı Alparslan 701 Sayılı KHK ile Kapatılan Dernekler Kuytul’un da olduğu 25 kişi gözaltına alınmıştı. Ayrıca vakfın faaliyetleri Adana Valiliği tarafından 8 Temmuz 2018 tarihinde yayınlanan 701 Sayılı geçici olarak durdurulmuştu. Kanun Hükmünde Kararname ile 12 dernek kapa- tılmış ve bu derneklere ait tüm malvarlığı Hazi- 10 Ekim Barış ve Dayanışma Derneği ne’ye devredilmiştir.6 KHK ile kapatılan dernekler 10 Ekim 2015 tarihinde yaşanan Ankara Garı Katli- şunlardır: Adıyaman FEM Dersanesi Mezunları amında yaşamını yitirenlerin yakınları ile yara- ve Mensupları Derneği,, Furkan İlim ve Hizmet lanan kişilerin kendileri ve yakınları tarafından Derneği Ankara Şubesi, Suffem Eğitim ve Yardım- kurulan “10 Ekim Barış ve Dayanışma Derneği”, laşma Derneği, Anadolu İlim Kültür Eğitim 13 Şubat 2018 tarihinde Ankara 7. Asliye Hukuk Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, Furkan Mahkemesi tarafından kapatıldı. Mahkeme, Eğitim ve Hizmet Derneği Gaziantep Şubesi, Özer kapatma kararı ile birlikte, derneğe ait para, mal Hukuk ve Düşünce Derneği, Kahramanmaraş ve hakların “derneğin amacına en yakın ve en fazla Uluslararası Öğrenciler derneği, Kilis İmam Hatip üyeye sahip olduğu belirlenen” Anadolu Barış ve Mensupları ve Hafızları derneği, Beyaz Laleler Kardeşlik Derneği’ne devrine karar verdi. Eğitim ve Sosyal Yardımlaşma Derneği, Furkan Eğitim ve Dayanışma Derneği Malatya Şubesi, Ankara Valiliği’nin, ‘Dernek tüzüğünde tespit Samsun Özgürlükçü Gençlik Derneği, Viranşehir edilen noksanlıkları’ gerekçe göstererek derneğin Sanayici ve İşadamları Derneği. kapatılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcı- lığı’na verdiği dilekçe üzerine Ankara 7. Asliye 6 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180 Hukuk Mahkemesi’nde dava açılmıştı. 708-1.pdf

224 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü

ODTÜ Medya Topluluğu gesi”nin topluluk etkinliklerine dair Rektörlük izinlerini belirleyen maddeleri gereği kapatıldığı Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nde faaliyet bildirildi. Daha önce, 6 Temmuz 2018 tarihindeki gösteren Medya Topluluğu’nun 20 Aralık 2018 ODTÜ Mezuniyet Töreni’nde yapılan protesto- tarihinde Rektörlük tarafından kapatıldığı öğre- ları kayıt altına alarak haberleştirdiği için Medya nildi. Rektörlük tarafından ODTÜ’de faaliyet Topluluğu’nun ekipmanına Rektörlük tarafından gösteren diğer topluluklara gönderilen e-postada, el konmuş ve faaliyetleri askıya alınmıştı. Medya Topluluğu’nun “Öğrenci Kültür Topluluk- ları Kurulma ve Çalışma İlkeleri Çerçeve Yöner-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 225 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

4.9. GÜVENLIK GÜÇLERI TARAFINDAN BASILAN VE ARAMA YAPILAN PARTI, SENDIKA, DERNEK, KÜLTÜR MERKEZI BINALARI VE OFISLERI 4.9.1. Siyasi Partiler 6 Kasım 2018 tarihinde Devrimci Parti’nin İstan- bul’un Kadıköy ilçesinde bulunan il binası polis 9 Şubat 2018 tarihinde Kocaeli’de HDP üye ve tarafından basıldı. İl binasında yapılan aramada yöneticilerine yönelik bir soruşturma kapsamında bilgisayarlara ve çeşitli evraka el konulduğu öğre- HDP Gebze ilçe binasında arama yapıldı. nildi. Baskında ismi öğrenilemeyen bir Devrimci 13 Şubat 2018 tarihinde HDP Malatya il binası Parti üyesinin gözaltına alındığı bildirildi. polis tarafından basıldı. Yapılan aramada parti 15 Kasım 2018 Devrimci Parti’nin Ankara’da binasında bulunan dergilere, gazeteler, kitaplara ve bulunan genel merkezi tarihinde polis tarafından evraklara el konulduğu bildirildi. basıldı. Merkezde arama yapan polisin çok sayıda 13 Şubat 2018 tarihinde DBP Malatya il binası polis belge ve eşyaya el koyduğu öğrenildi. tarafından basıldı. Yapılan aramada parti binasında 2 Aralık 2018 tarihinde HDP Mersin il binası bulunan dergilere, gazeteler, kitaplara ve evraklara polis tarafından basıldı. Baskın gerekçesinin açlık el konulduğu bildirildi. grevinde olan DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari 4 Nisan 2018 tarihinde İstanbul’un Avcılar ilçe- Milletvekili Leyla Güven’e destek amacıyla il bina- sindeki HDP ilçe binası polis tarafından basıldı. sında başlayan açlık grevi olduğu öğrenildi. Baskının gerekçesinin ilçe binasında Abdullah 6 Aralık 2018 tarihinde HDP Urfa il binası polis Öcalan’ın doğum günü ile ilgili düzenlenen bir tarafından basıldı. Baskın gerekçesinin açlık etkinlik olduğu öğrenildi. Baskın sonrasında arala- grevinde olan DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari rında Milletvekili Leyla Güven’e destek amacıyla il bina- 11 Nisan 2018 tarihinde Kocaeli’nde HDP üye sında başlayan açlık grevi olduğu öğrenildi. ve yöneticilerine yönelik bir soruşturma kapsa- 10 Aralık 2018 tarihinde Diyarbakır il binası mında HDP Çayırova ilçe binasında arama yapıldı. polis tarafından basıldı. Baskın gerekçesinin açlık Aramada parti binasında bulunan kimi evraklara el grevinde olan DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari konulduğu öğrenildi. Milletvekili Leyla Güven’e destek amacıyla il bina- 28 Nisan 2018 tarihinde İstanbul’da HDP sında başlayan açlık grevi olduğu öğrenildi. Güngören ilçesi binası yapılmakta olan bir halk 10 Aralık 2018 tarihinde Batman il binası polis tara- toplantısı sırasında polis tarafından basıldı. fından basıldı. Baskın gerekçesinin açlık grevinde 15 Temmuz 2018 tarihinde HDP Sancaktepe ilçe olan DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari Milletve- binası polis tarafından basıldı. İçeride parti üye ve kili Leyla Güven’e destek amacıyla il binasında yöneticilerinin olduğu bir sırada kapıyı kırarak ilçe başlayan açlık grevi olduğu öğrenildi. Yapılan binasına giren polis, aralarında İlçe Eş Başkanı’nın aramada il binasında bulunan ve yerel seçimlerde da olduğu 16 kişiyi gözaltına aldı. Baskının gerek- aday adaylığı için başvuruda bulunanların bilgi- çesinin binada bulunduğu iddia edilen yasadışı lerinin içinde yer aldığı bilgisayarlara polis tara- posterler ve resimler olduğu öğrenildi. fından el konulduğu öğrenildi. 9 Ekim 2018 tarihinde, Diyarbakır E Tipi Kapalı 11 Aralık 2018 tarihinde Diyarbakır il binası Cezaevi’nde tutulan HDP Hakkari milletvekili ve polis tarafından basıldı. Baskın gerekçesinin açlık DTK Eş Başkanı Leyla Güven’in Diyarbakır’da grevinde olan DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari bulunan evinin polisler tarafından basıldığı öğre- Milletvekili Leyla Güven’e destek amacıyla il bina- nildi. Söz konusu haberlerde, Leyla Güven’in sında başlayan açlık grevi olduğu öğrenildi. evinin kapısının polisler tarafından kırıldığı ve 11 Aralık 2018 tarihinde Van il binası polis tara- evde kimse bulunmadığı için herhangi bir tutanak fından basıldı. Baskın gerekçesinin açlık grevinde ibraz edilmeden arama yapıldığı öğrenildi. olan DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari Milletve-

226 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Örgütlenme Özgürlüğü kili Leyla Güven’e destek amacıyla il binasında öğrenildi. 8 kişiden 5’i 8 Ekim tarihinde sevk edil- başlayan açlık grevi olduğu öğrenildi. dikleri mahkeme tarafından tutuklanırken 2 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Gian- 12 Aralık 2018 tarihinde Diyarbakır il binası franco Castellotti’nun ise hakkındaki sınır dışı polis tarafından basıldı. Baskın gerekçesinin açlık edilme kararına karşı açlık grevine başladığı bildi- grevinde olan DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari rildi. Gianfranco Castellotti, 12 Ekim 2018 tari- Milletvekili Leyla Güven’e destek amacıyla il bina- hinde polisteki ifade işlemlerinin ardından serbest sında başlayan açlık grevi olduğu öğrenildi. bırakıldı. 14 Aralık 2018 tarihinde Van il binası polis tara- 9 Kasım 2018 2018 tarihinde İstanbul’un Şişli fından basıldı. Baskın gerekçesinin açlık grevinde ilçesindeki Okmeydanı’nda bulunan İdil Kültür olan DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari Milletve- Merkezi polis tarafından basıldı. Yapılan baskın kili Leyla Güven’e destek amacıyla il binasında sonrasında 10 kişinin gözaltına alındı. Halkın başlayan açlık grevi olduğu öğrenildi. Hukuk Bürosu, 10 Kasım 2018 tarihinde yaptığı 28 Aralık 2018 tarihinde HDP’nin Diyarbakır Sur açıklamada gözaltına alınanlara polisin su, şeker ve ilçe binası polis tarafından basıldı. Baskında binada ilaçlarını vermediğini duyurdu. Gözaltına alınan- hiç kimse bulunmadığı ve polisin binada bulunan lardan 5’i sevk edildikleri mahkeme tarafından bazı dergiler ile afişlere el koyduğu öğrenildi. tutuklandı.

4.9.2. Halkın Hukuk Bürosu 4.9.5. Halkevleri 20 Nisan 2018 tarihinde Halkın Hukuk Büro- 16 Ekim 2018 tarihinde Halkevleri’nin Ankara su’nun İstanbul’daki bürosu polis tarafından Mamak şubesi polis tarafından basıldı. Yapılan basıldı. Yapılan arama sonrasında büroda bulunan aramaya Halkevleri Merkez Yürütme Kurulu Mualla Zincir isimli bir müvekkilin gözaltına alın- üyelerinin katılmasına izin verilmediği öğrenildi. dığı öğrenildi. Halkın Hukuk Bürosu tarafından 16 Ekim 2018 tarihinde Halkevleri’nin Ankara yapılan açıklamada, bürolarında yapılan arama Keçiören şubesi polis tarafından basıldı. Yapılan sırasında avukat bulunmadığı ifade edildi. Halkın aramaya Halkevleri Merkez Yürütme Kurulu Hukuk Bürosu, daha önce 12 Eylül 2017, 18 Aralık üyelerinin katılmasına izin verilmediği öğrenildi. 2017 tarihlerinde basılmıştı. 16 Ekim 2018 tarihinde Halkevleri’nin Ankara 4.9.3. BEKSAV Eryaman şubesi polis tarafından basıldı. Yapılan aramaya Halkevleri Merkez Yürütme Kurulu 27 Nisan 2018 tarihinde Bilim Eğitim Estetik üyelerinin katılmasına izin verilmediği öğrenildi. Kültür Sanat Araştırmaları Vakfı’nın (BEKSAV) 16 Ekim 2018 tarihinde Halkevleri’nin Ankara İstanbul’un Kadıköy’de bulunan merkezi polis Mutlu şubesi polis tarafından basıldı. Yapılan tarafından basıldı. Polisin kapıyı kırarak büroya aramaya Halkevleri Merkez Yürütme Kurulu girdiği ve arama sonrasın bürodaki bilgisayarlara üyelerinin katılmasına izin verilmediği öğrenildi. ve güvenlik kameralarına el koyduğu öğrenildi. 4.9.6. İdilcan Kültür Merkezi 4.9.4. İdil Kültür Merkezi Ankara’da bulunan İdilcan Kültür Merkezi, 4 Ekim 2018 tarihinde İstanbul’un Şişli ilçesin- Ankara Yüksel Caddesi’nde yapılan “İşimi Geri deki Okmeydanı’nda bulunan İdil Kültür Merkezi İstiyorum” eylemine katılanlara yönelik soruş- polis tarafından basıldı. Yapılan baskın sonrasında turma kapsamında 11 Aralık 2018 tarihinde polis aralarında İtalyan vatandaşı bir kişinin de olduğu tarafından basıldı. Baskın sırasında kültür merke- 8 kişinin gözaltına alındı. Yapılan arama sırasında zinde kimsenin olmadığı ve yapılan aramada kültür merkezinde bulunan fotoğraf makinelerinin merkezde bulunan kimi kitap ve dergilere el konul- ve bazı müzik enstrümanlarının zarar gördüğü duğu öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 227 Örgütlenme Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

4.10. KAYYUM ATAMALARI

4.10.1. Belediyeler 24 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Diyarbakır’ın Silvan ilçesine bağlı Kale Kömür Beldesi Mahallesi muhtarı Murat Ateş’in yerine Mal Adıyaman’ın Merkez ilçesine bağlı Kömür Belde- Müdürlüğü’nde görevli Murat Sımpil isimli bir si’nin DBP’li Belediye Eş Başkanlarının yerine memurun kayyım olarak atandığı öğrenildi. Adıyaman Vali Yardımcısı Adem Kaya 30 Ağustos Diyarbakır’ın Sur ilçesine bağlı Savaş mahallesinin 2018 tarihinde İçişleri Bakanlığı tarafından kayyım muhtarı Ahmet Şen’in yerine 25 Ekim 2018 tari- olarak atandı. Kömür beldesi kırsal alanında 4 hinde İçişleri Bakanlığı tarafından kayyım atandı. askerin öldüğü çatışma sonrasında gözaltına alınan ve sonrasında tutuklanan Belediye Eş Başkanı 25 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- Hüseyin Yuka, 17 Ağustos 2018 tarihinde İçiş- lerden, Hakkari’de 1’i merkez ilçede, 1’i Çukurca leri Bakanlığı tarafından görevden alınmıştı. Son ilçesinde ve 31’i Yüksekova ilçesinde olmak üzere atanan kayyım ile beraber, kayyım atanan DBP’li toplam 33 köy ve mahallenin muhtarlarının İçiş- belediye sayısı 97 oldu. leri Bakanlığı tarafından görevlerinden alındıkları öğrenildi. 4.10.2. Muhtarlıklar 2 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Mardin’in Ömerli ilçesine bağlı 11 köyün Tunceli’nin Pertek ilçesine bağlı Ardıç köyü muhtarlarının yerine İçişleri Bakanlığı tarafından muhtarı İsmail Sefer ve Akdemir köyü muhtarı kayyım atandığı öğrenildi. Paşa Erol 24 Ekim 2018 tarihinde İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alındı. 4 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Mardin’in Mazıdağı ilçesine bağlı Yücebağ Urfa’nın Viranşehir ilçesine bağlı Çemdin Kalesi köyü muhtarının yerine, İçişleri Bakanlığı tara- Mahallesi muhtarı Mehmet Vural ve Dinçköy fından aynı köyden Metin Devran isimli bir koru- Mahallesi muhtarı Devreş Artıran 24 Ekim 2018 cunun kayyım olarak atandığı öğrenildi. tarihinde İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alındı.

228 Türkiye İnsan Hakları Vakfı 5. TOPLANTI VE GÖSTERİ ÖZGÜRLÜĞÜ

Toplantı ve gösteri özgürlüğü de, diğer temel insan hak ve özgürlükleri gibi, 2018 yılı içinde sistematik olarak ihlal edilmiştir. Siyasi partiler, sivil toplum örgütleri, insan hakları savunucuları ve diğer kesimeler tarafından yapılan eylemlere polis/jandarma tarafından müdahale edilmiştir. 2018 yılı içinde toplam 970 eylem ve etkinliğe müdahale edildiği, bu müdahalelerde 3997 kişinin gözaltına alındığı, 112 kişinin tutuklandığı, 122 kişi hakkında adli kontrol işlemi uygulandığı, müdahaleler sonucu en az 51 kişinin yaralandığı tespit edilmiştir. Ayrıca yapılmak istenen eylem ve etkinliklere yönelik müdahaleler sırasında kimi durumlarda haberi takibi yapan basın mensupları engellenmiş, çektikleri görüntüler kolluk güçleri tarafından zorla silinmiş ve kimi zaman da gözaltına alınmıştır. Buna ilişkin tespitlerimiz de aşağıda yer almaktadır. Fiziki müdahalelerin yanı sıra bu konuda öne çıkan bir diğer husus ise valiler ve kaymakamların illeri ve ilçelerinde düzenlenecek eylem ve etkinlikleri “İl sınırları içinde huzur ve güvenliğin, kişi dokunulmazlığının, tasarrufa müteallik emniyetin, kamu esenliğinin sağlanması ve önleyici kolluk yetkisi valinin ödev ve görevlerindendir. Bunları sağlamak için vali gereken karar ve tedbirleri alır” şeklindeki 5442 Sayılı İller İdaresi Kanunu’nun 11/C Maddesine ve “Bölge valisi, vali veya kaymakam, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlığın ve genel ahlâkın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacıyla belirli bir toplantıyı bir ayı aşmamak üzere erteleyebilir veya suç işleneceğine dair açık ve yakın tehlike mevcut olması hâlinde yasaklayabilir” şeklindeki 2911 Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nun 17. Maddesine dayanarak yasaklamasıdır. Bu yasaklamalar tekil bir eyleme dönük olabildiği gibi, belli bir süre içinde il veya ilçede yapılacak her türlü eylem ve etkinlik de valiler ve kaymakamlar tarafından yasaklanmıştır.

Gözaltına Adli kontrol Müdahale Tutuklanan kişi Yaralanan alınan kişi şartıyla serbest sayısı sayısı kişi sayısı sayısı bırakılan kişi sayısı “İşimi Geri İstiyorum” 791 2497 4 2 18 eylemleri Diğer toplantı ve gösterilere 189 1556 118 120 33 müdahaleler Toplam 980 4053 122 122 51

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 229 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

5.1. “İŞIMI GERI İSTIYORUM EYLEMLERI”

5.1.1. Ankara-Yüksel Caddesi

9 Kasım 2016 tarihinde Ankara Yüksel Caddesi’ndeki İnsan Hakları Anıtı önünde işimi geri istiyorum diyerek oturma eylemi başlatan KHK ile işinden ihraç edilen kamu emekçisi Nuriye Gülmen’e daha sonra yine KHK ile mesleklerinden ihraç edilmiş Semih Özakça, Veli Saçılık, Acun Karadağ ve 10’un üzerinde kamu emekçisi katılmıştı. Bu kişilerden Nuriye Gülmen ve Semih Özakça daha sonra 9 Mart 2017 tarihinde açlık grevine başlamıştı. Nuriye Gülmen ve Semih Özakça eylemlerine 28 Ocak 2018 tarihinde son vermişti. Nuriye Gülmen ve Semih Özakça’nın 23 Mayıs 2017 tarihinde tutuklanmasını takiben İnsan Hakları Anıtı polis tarafından abluka altına alınmış ve Anıt çevresinde yapılacak eylemler yasaklanmıştı. Bunun üzerine kamu emekçileri eylemlerini her gün insan hakları anıtı önünde saat 13.30 ve 18.00’de basın açıklaması yaparak sürdürmüşlerdi. Basın açıklamalarına da izin vermeyen polis, her seferinde kamu emekçilerine müdahale ederek onları fiziksel şiddet kullanarak gözaltına almıştır. 2018 yılı içinde Ankara Yüksel Caddesi üzerinde yapılmak istenen “İşimi Geri İstiyorum” eylemlerine yönelik 789 müdahalede toplam 2493 kişi gözaltına alınmıştır. Bu kişilerden 4’ünün tutuklandığı, 2 kişi hakkında ise adli kontrol şartı uygulandığı tespit edilmiştir. Müdahaleler sonucu ayrıca en az 18 kişinin yaralanmıştır.

1 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- 6 kişinin (Veli Saçılık, Simge Aksan, Erdoğan halesinde 3 kişinin (İlker Işık, Nazan Bozkurt ve Canpolat, Abidin Sırma, İlker Işık ve Turgut Simge Aksam) ve saat 18.00’da yapılmak istenen Türksoy) gözaltına alındığı bildirildi. Saat 18.00’de basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde yaşanan müdahale sırasında polisin eylemcilerden 5 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, Gülnaz Perihan Pulat’ı iterek yere düşürdüğü ve onu Bozkurt, Simge Aksan ve İlker Işık) gözaltına alın- kaldırmak isteyenleri gözaltı ile tehdit ettiği bildi- dığı bildirildi. rildi. 2 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 6 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 5 kişinin ve saat 18.00’de yapılmak istenen lesinde 4 kişinin (Alev Şahin, Simge Aksan, Nazan basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 10 Bozkurt ve İlker Işık) gözaltına alındığı bildirildi. kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, Selvi Polat, 7 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Simge Aksan, Gülnaz Bozkurt, Veli Saçılık, İlker istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Işık, Turgut Türksoy, Erdoğan Canpolat, Aydın lesinde 6 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. Korkmaz) gözaltına alındığı bildirildi. 8 Ocak 2018 tarihinde saat 18.00’de yapılmak 3 Ocak 2018 tarihinde saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 7 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. lesinde 6 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. 9 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 4 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 4 kişinin ve saat 18.00’de yapılmak istenen lesinde 4 kişinin ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 6 10 kişinin (Veli Saçılık, Acun Karadağ, Nazan kişinin gözaltına alındığı bildirildi. Bozkurt, İlker Işık, Simge Aksan, Ömür Tekin, 5 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Volkan Kesanbilici, Turgut Türksoy, Taylan istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Kulaçoğlu, İstanbul Dayanışma’dan soyadı öğreni- lesinde 4 kişinin ve saat 18.00’de yapılmak istenen lemeyen Mümtaz isimli kişi ve Seyri Sokak muha-

230 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü biri Oktay İnce) gözaltına alındığı bildirildi. Gözal- 15 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak tına alınanlara gözaltı aracının içinde de yakın istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- mesafeden biber gazı sıkıldığı öğrenildi. lesinde 4 kişinin ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 10 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak aralarında Seyri Sokak muhabiri Oktay İnce’nin de istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- olduğu 7 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Simge Aksan ve Simge Aksan, Abidin Sırma, İlker Işık, Turgut İlker Işık) kişinin ve saat 18.00’de yapılmak istenen Türksoy ve Oktay İnce) gözaltına alındığı bildirildi. basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 7 kişinin (Acun Karadağ, Veli Saçılık, Nazan 16 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt, Simge Aksan, İlker Işık, Turgut Türksoy istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- ve Taylan Kulaçoğlu) gözaltına alındığı bildirildi. halesinde 6 kişinin (Nazan Bozkurt, Erdoğan Canpolat, Mehmet Dersulu, Cemal Yıldırım, 11 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Barbaros Aslan ve İlker Işık) ve saat 18.00’de istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis sinde 5 kişinin (Acun Karadağ, Aleyna Sert, Turgut müdahalesinde 8 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Türksoy, Selvi Polat ve İlker Işık) ve saat 18.00’de Bozkurt, Veli Saçılık, Erdoğan Canpolat, İlker Işık, yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis Turgut Türksoy, Simge Aksan ve Cemal Yıldırım) müdahalesinde 5 kişinin (Veli Saçılık, Simge gözaltına alındığı bildirildi. Aksan, Turgut Türksoy, İlker Işık, Abidin Sırma) gözaltına alındığı bildirildi. Saat 13.30’da yaşanan 17 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak müdahale sırasında polisin Acun Karadağ’ı yerde istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- sürüklediği ve çevreden buna tepki gösterenleri de halesinde 5 kişinin (Acun Karadağ, Simge Aksan, zorla oradan uzaklaştırdığı bildirildi. Saat 18.00’de İlker Işık, Erdoğan Canpolat ve Nazan Bozkurt) ve yaşanan müdahale sırasında polisin Veli Saçı- saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına lık’ın ampute kolunun olduğu omzu ters çevirdiği yönelik polis müdahalesinde 9 kişinin (Erdoğan öğrenildi. Veli Saçılık, yaşanan müdahale sonucu Canpolat, Veli Saçılık, İlker Işık, Simge Aksan, kasında yırtık ve sırtında darp izleri olduğunu Turgut Türksoy, Barbaros Arslan, Nazan Bozkurt, açıkladı. Abidin Sırma ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alın- dığı bildirildi. 12 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- 18 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak halesinde 6 kişinin (Cemal Yıldırım, Alev Şahin, istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- İlker Işık, Simge Aksan, Nazan Bozkurt ve İbrahim lesinde 5 kişinin ve saat 18.00’de yapılmak istenen İlhan) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açık- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 6 lamasına yönelik polis müdahalesinde 8 kişinin kişinin gözaltına alındığı bildirildi. (Veli Saçılık, Acun Karadağ, Simge Aksan, Aleyna 19 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Sert, Turgut Türksoy, Nazan Bozkurt, Abidin istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Sırma ve İlker Işık) gözaltına alındığı bildirildi. halesinde 6 kişinin (Nazan Bozkurt, İlker Işık, 13 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Gülnaz Bozkurt, Barbaros Aslan, Selvi Polat ve istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Memet Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen lesinde 8 kişinin ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 6 basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 6 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. kişinin gözaltına alındığı bildirildi. 20 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 14 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- lesinde 6 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. halesinde 5 kişinin (Alev Şahin, İlker Işık, Cemal 21 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Yıldırım, Simge Aksan ve Nazan Bozkurt) ve saat istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına lesinde 6 kişinin (İlker Işık, Nazan Bozkurt, Alev yönelik polis müdahalesinde 5 kişinin gözaltına Şahin, Cemal Yıldırım, Simge Aksan ve Mehmet alındığı bildirildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 231 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın 28 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- gözaltına alındığı bildirildi. lesinde 5 kişinin (Cemal Yıldırım, Nazan Bozkurt, Alev Şahin, Mehmet Dersulu ve İlker Işık) ve saat 22 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- yönelik polis müdahalesinde 7 kişinin (İlker Işık, lesinde 6 kişinin (Nazan Bozkurt, Cemal Yıldırım, Simge Aksan, Turgut Türksoy, Veli Saçılık, Acun Simge Aksan, Gülnaz Bozkurt, İlker Işık ve Hüsnü Karadağ, Abidin Sırma ve Nazan Bozkurt) gözal- Yıldız) gözaltına alındığı bildirildi. tına alındığı bildirildi. 23 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 29 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- halesinde 9 kişinin (İlker Işık, Mert Karatağ, lesinde 5 kişinin (Acun Karadağ, İbrahim İlhan, Barbaros Aslan, Simge Aksan, Hüsnü Yıldız, Mehmet Dersulu, Cemal Yıldırım ve Nazan Mahmut Konuk, Cemal Yıldırım, Nazan Bozkurt Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın ve Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- (Acun Karadağ, Abidin Sırma, Nazan Bozkurt ve halesinde 11 kişinin (Veli Saçılık, Nazan Bozkurt, ismi öğrenilemeyen 1 kişi) gözaltına alındığı bildi- Gülnaz Bozkurt, Turgut Türksoy, Simge Aksan, rildi. 18.00’de yaşanan müdahale sırasında gözal- İlker Işık, Mustafa Keçeli, Barbaros Arslan, Arda tına alınanları polisin ters kelepçelediği öğrenildi. Turan, Abidin Sırma ve soy ismi öğrenilemeyen Mert isimli bir kişi) gözaltına alındığı bildirildi. 30 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 24 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- ve Selvi Polat) ve saat 18.00’da yapılmak istenen halesinde 6 kişinin (İlker Işık, Mert Karatağ, basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde Simge Aksan, Mahmut Konuk, Nazan Bozkurt ve 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt ve Mehmet Dersulu) gözaltına alındığı bildirildi. Abidin Sırma) gözaltına alındığı bildirildi. 18.00’de 25 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak yaşanan müdahale sırasında gözaltına alınanları istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- polisin ters kelepçelediği öğrenildi. lesinde 4 kişinin (Simge Aksan, Mehmet Dersulu 31 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve İlker Işık ve ismi öğrenilemeyen 1 kişi) ve saat istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına lesinde 8 kişinin (Acun Karadağ, Mehmet Dersulu, yönelik polis müdahalesinde 6 kişinin (İlker Işık, Nazan Bozkurt, Engin Karataş, Selvi Polat, Gülnaz Mustafa Keçeli, Simge Aksan, Nazan Bozkurt, Bozkurt, Fatma Karataş ve Cemile Karataş) ve Abidin Sırma ve Turgut Türksoy) gözaltına alın- saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- dığı bildirildi. sına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Acun 26 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Karadağ, Nazan Bozkurt, Abidin Sırma ve Engin istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Karataş) gözaltına alındığı bildirildi. lesinde 4 kişinin (İlker Işık, Simge Aksan, Cemal 1 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Yıldırım ve Mahmut Konuk) gözaltına alındığı istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- bildirildi. lesinde 5 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, 27 Ocak 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Gülnaz Bozkurt, Engin Karataş ve Mehmet istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Dersulu) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın lesinde 4 kişinin (Alev Şahin, Mehmet Dersulu, açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 6 kişinin Nazan Bozkurt ve İlker Işık) ve saat 18.00’de (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis Engin Karataş Eser Budak ve Abidin Sırma) gözal- müdahalesinde 6 kişinin (Acun Karadağ, Turgut tına alındığı bildirildi. Türksoy, Alev Şahin, Nazan Bozkurt, İlker Işık, 2 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Abidin Sırma) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda-

232 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü halesinde 5 kişinin (Alev Şahin, Nazan Bozkurt, lesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu, Eyüp Aksoy ve Engin Karataş) Erdoğan Canpolat) ve saat 18.00’da yapılmak ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- sına yönelik polis müdahalesinde 5 kişinin gözal- lesinde 4 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, tına alındığı bildirildi. Erdoğan Canpolat ve Çetin Koçyiğit) gözaltına alındığı bildirildi. 3 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 10 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 4 kişinin ve saat 18.00’da yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 8 lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Alev Şahin ve kişinin gözaltına alındığı bildirildi. Mehmet Dersulu) gözaltına alındı ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis 4 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak müdahalesinde ise 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Alev istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Şahin ve Mehmet Dersulu) gözaltına alındığı bildi- halesinde 4 kişinin (Acun Karadağ, Alev Şahin, rildi. Serdar Başçetin ve Engin Karataş) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis 11 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak müdahalesinde 4 kişinin (Serdar Başçetin, Alev istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Şahin, Erdoğan Canpolat ve Nazan Bozkurt) gözal- halesinde 3 kişinin (Nazan Bokurt, Alev Şahin ve tına alındığı bildirildi. Perihan Pulat) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 5 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ise 5 kişinin (Nazan Bozkurt, Alev Şahin, Acun istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Karadağ, Perihan Pulat, Deniz Yılmaz) gözaltına lesinde 5 kişinin (Acun Karadağ, Mehmet Dersulu, alındığı bildirildi. Nazan Bozkurt, Cemal Yıldırım ve Serdar Başçetin) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- 12 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Acun istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Karadağ, Erdoğan Canpolat, Nazan Bozkurt ve halesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz ismi öğrenilemeyen bir kişi) gözaltına alındığı Bozkurt, Mehmet Dersulu ve Mahmut Konuk) bildirildi. ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Nazan 6 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt, Acun Karadağ ve Mehmet Dersulu) istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- gözaltına alındığı bildirildi. lesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, Erdoğan Canpolat) ve saat 18.00’da yapılmak 13 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu Erdoğan Canpolat) gözaltına alındığı bildirildi. ve Acun Karadağ) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 7 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt ve Mehmet istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Dersulu) gözaltına alındığı bildirildi. lesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, Erdoğan Canpolat) ve saat 18.00’da yapılmak 14 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- lesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, halesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Selvi Polat, Erdoğan Canpolat) gözaltına alındığı bildirildi. Mehmet Dersulu ve Eser Budak) ve saat 18.00’da Saat 18.00’da yaşanan müdahale sırasında bir polis yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis memurunun Erdoğan Canpolat’a fiziki şiddet de müdahalesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Nazan uyguladığı ve gözaltına alınanların yerde sürükle- Bozkurt ve Mehmet Dersulu) gözaltına alındığı nerek gözaltı aracına konulduğu bildirildi. bildirildi. 8 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 15 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 233 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 halesinde aralarında Fosem muhabiri Deniz müdahalesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Acun Yılmaz’ın da olduğu 4 kişinin (Acun Karadağ, Karadağ ve Selvi Polat) gözaltına alındığı bildirildi. Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu ve Deniz Yılmaz) 22 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- sına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Acun halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mehmet Karadağ, Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu ve Dersulu) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın Ertuğrul Çağan) gözaltına alındığı bildirildi. açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin 16 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 23 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 4 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Mehmet Dersulu ve Melik Giray) ve saat 18.00’da lesinde 5 kişinin ve saat 18.00’da yapılmak istenen yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde müdahalesinde 4 kişinin (Acun Karadağ, Nazan ise 4 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. Bozkurt, Mehmet Dersulu ve Alev Şahin) gözaltına alındığı bildirildi. 24 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 17 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- ve Alev Şahin) ve saat 18.00’da yapılmak istenen lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde ve Alev Şahin) ve saat 18.00’da yapılmak istenen ise 4 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, Alev basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 Şahin ve soy ismi öğrenilemeyen Bülent isimli bir kişinin (Mehmet Dersulu, Ertuğrul Çağan, Nazan kişi) gözaltına alındığı bildirildi. Bozkurt ve Alev Şahin) gözaltına alındığı bildirildi. 25 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 18 Şubat 2018 tarihinde saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet halesinde aralarında Fosem muhabiri Deniz Dersulu) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın Yılmaz’ın da olduğu 4 kişinin (Umutcan Aybak, açıklamasına yönelik polis müdahalesinde ise 2 Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu ve Deniz Yılmaz) kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu) gözal- gözaltına alındığı bildirildi. tına alındığı bildirildi. 19 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 26 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- sinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu) sinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Nazan sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Acun Bozkurt, Mehmet Dersulu ve Selvi Polat) gözaltına Karadağ, Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildi- alındığı bildirildi. rildi. 20 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 27 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- sinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu, lesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, Mahmut Konuk) ve saat 18.00’da yapılmak istenen Mahmut Konuk) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu ve Selvi 4 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, Turgut Polat) gözaltına alındığı bildirildi. Türksoy ve Mahmut Konuk) gözaltına alındığı 21 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- 28 Şubat 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu, istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- Mahmut Konuk ve Selvi Polat) ve saat 18.00’da sinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt, yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis Mahmut Konuk) ve saat 18.00’da yapılmak istenen

234 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 7 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt, Mahmut istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Konuk) gözaltına alındığı bildirildi. halesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Selvi Polat, Mehmet Dersulu, Mahmut Konuk) gözaltına 1 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak alındığı bildirildi. Polisin fiziksel şiddetine maruz istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- kalan Mehmet Dersulu’nun Devlet Demiryolları halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Hastanesi’ne kaldırıldığı öğrenildi. Bozkurt) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin 9 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt, Mahmut istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Konuk) gözaltına alındığı bildirildi. halesinde 3 kişinin (Selvi Polat, Nazan Bozkurt ve Alev Şahin) ve saat 18.00’da yapılmak istenen 2 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- kişinin (Selvi Polat, Nazan Bozkurt ve Alev Şahin) halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan gözaltına alındığı bildirildi. Bozkurt) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin 10 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt, Engin Karataş, istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Alev Şahin) gözaltına alındığı bildirildi. lesinde 4 kişinin (Mahmut Konur, Cemile Karakaş, Fatma Karataş ve Alev Şahin) ve saat 18.00’da 3 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- müdahalesinde 3 kişinin (Cemile Karakaş, Fatma sinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt, Karataş ve Alev Şahin) gözaltına alındığı bildirildi. Alev Şahin) gözaltına alındığı bildirildi. 11 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 4 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt lesinde 4 kişinin (Alev Şahin, Mehmet Dersulu, ve Alev Şahin) ve saat 18.00’da yapılmak istenen Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’da basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt ve müdahalesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Mehmet Dersulu) gözaltına alındığı bildirildi. Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. Ayrıca 18.00’da yapılmak istenen basın 12 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak açıklamasına 10-15 kişilik bir grubun saldır- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- dığı, ardından polisin alanda bekleyenlere plastik lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu mermiyle müdahale ettiği öğrenildi. ve Selvi Polat) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 5 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak aralarında FOSEM muhabirlerinin de olduğu 4 istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt ve çekim sinde 4 kişinin (Derviş Lermi, Selvi Polat, Mehmet yapan Deniz Yılmaz ve Umutcan Aybak) gözal- Dersulu, Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) ve tına alındığı bildirildi. Saat 13.30’daki müdahale saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına sırasında Mehmet Dersulu’nun gözaltına alınırken yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Mehmet polisin fiziksel şiddetine maruz kaldığı ve bildirildi. Dersulu, Nazan Bozkurt, Selvi Polat ve Derviş Lermi) gözaltına alındığı bildirildi. 13 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 6 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Selvi Polat) istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- sinde 4 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt, sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan Derviş Lermi ve Mahmut Konuk) ve saat 18.00’de Bozkurt ve Selvi Polat) gözaltına alındığı bildirildi. yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz 14 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt, Mehmet Dersulu ve Derviş Lermi) gözal- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- tına alındığı bildirildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 235 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 halesinde 4 kişinin (Erdoğan Canpolat, Nazan 21 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt, Selvi Polat ve Aleyna Sert) ve saat 18.00’da istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mehmet müdahalesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Selvi Dersulu) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın Polat, Erdoğan Canpolat ve Turgay Türksoy) açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. (Nazan Bozkurt, Acun Karadağ ile soyadları öğre- nilemeyen Tolga ve Bülent isimli 2 kişi) gözaltına 15 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- sinde 5 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt, 22 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Selvi Polat, Deniz Yılmaz ve Aleyna Sert) ve saat istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına sinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt) yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Mehmet ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- Dersulu, Nazan Bozkurt, Selvi Polat ve Gülnaz sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Acun Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. Karadağlı ve Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. 16 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- 23 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak halesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Nazan Bozkurt istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- ve Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’da yapılmak lesinde 6 kişinin (Nazan Bozkurt, Acun Karadağ, istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Mehmet Dersulu, Alev Şahin, Gülnaz Bozkurt lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Nazan Bozkurt ve ve Selvi Polat) ve saat 18.00’da yapılmak istenen Mehmet Dersulu) gözaltına alındığı bildirildi. basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde aralarında Seyri Sokak muhabiri Oktay İnce’nin 17 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak de olduğu 6 kişinin (Mehmet Dersulu, Acun istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Karadağ, Selvi Polat, Oktay İnce, Alev Şahin lesinde 3 kişinin (Deniz Yılmaz, Nazan Bozkurt ve Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. ve Alev Şahin) ve saat 18.00’da yapılmak istenen Ayrıca 13.30’daki basın açıklama öncesinde Yüksel basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde Caddesi üzerindeki eylemlerin 500. günü dolayı- 3 kişinin (Alev Şahin, Nazan Bozkurt ve Gülnaz sıyla İnsan Hakları Anıtı’na çiçek bırakan 2 kişi Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. (Mehmet Dersulu ve Alev Şahin) gözaltına alındı 18 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 24 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Alev Şahin ve halesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Nazan Bozkurt Fosem muhabiri) gözaltına alındığı bildirildi. ve Mustafa Elmapınar) ve saat 18.00’da yapılmak 19 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- sinde aralarında FOSEM muhabirlerinin de olduğu lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu, Acun ve Selvi Polat) ve saat 18.00’da yapılmak istenen Karadağ ile ismi öğrenilemeyen bir kişi) gözaltına basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde alındığı bildirildi. 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, Bülent 25 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Öztemiz ve Mehmet Dersulu) gözaltına alındığı istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- bildirildi. halesinde 5 kişinin (Alev Şahin, Nazan Bozkurt, 20 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Mehmet Dersulu, Cemile Karakaş ve Samiye istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Canik) gözaltına alındığı bildirildi. halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan 26 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Nazan kişinin (Mehmet Dersulu, Mahmut Konuk ve Bozkurt) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3

236 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt ve Acun ve Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’da yapılmak Karadağ) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- sinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu, 27 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Gülnaz Bozkurt ve Acun Karadağ) gözaltına alın- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- dığı bildirildi. sinde 2 kişinin (Acun Karadağ ve Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- 3 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Acun istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Karadağ, Selvi Polat, Mahmut Konuk, Ertuğrul halesinde 4 kişinin (Gülnaz Bozkurt, Mehmet Çağın) gözaltına alındığı bildirildi. Dersulu, Nazan Bozkurt ve Mahmut Konuk) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- 28 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Nazan istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Bozkurt, Gülnaz Bozkurt ve Acun Karadağ) gözal- lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu tına alındığı bildirildi. ve Bülent Özgür) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 5 4 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu, Ertuğrul istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Çağan, Acun Karadağ ve Mahmut Konuk) gözal- lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Selvi Polat ve tına alındığı bildirildi. Mahmut Konuk) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 29 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak kişinin (Acun Karadağ, Mehmet Dersulu ve Bülent istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Özgül) gözaltına alındığı bildirildi. halesinde 3 kişinin (Selvi Polat, Nazan Bozkurt ve Alev Şahin) ve saat 18.00’da yapılmak istenen 5 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- kişinin (Selvi Polat, Nazan Bozkurt ve Alev Şahin) lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Selvi Polat ve gözaltına alındığı bildirildi. Mahmut Konuk) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 30 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak kişinin (Acun Karadağ, Mehmet Dersulu ve Bülent istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Özgül) gözaltına alındığı bildirildi. lesinde 4 kişinin (Mahmut Konur, Cemile Karakaş, Fatma Karataş ve Alev Şahin) ve saat 18.00’da 6 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- müdahalesinde 3 kişinin (Cemile Karakaş, Fatma lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt Karataş ve Alev Şahin) gözaltına alındığı bildirildi. ve Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 31 Mart 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 5 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt 7 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve Alev Şahin) ve saat 18.00’da yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde halesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Alev Şahin, 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt ve Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’da yapılmak istenen Mehmet Dersulu) gözaltına alındığı bildirildi. basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu ve Selvi 1 Nisan 2018 tarihinde saat 18.00’da yapılmak Polat) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına polis müdahale etti. Müdahale sonucu 3 kişi (Mehmet Dersulu, Alev 8 Nisan 2018 tarihinde saat 18.00’da yapılmak Şahin ve Nazan Bozkurt) gözaltına alındı. Gözal- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- tına alınanların aynı gün içinde serbest bırakıldığı lesinde 2 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt) öğrenildi. gözaltına alındığı bildirildi. 2 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 9 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu sinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt)

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 237 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- Bozkurt, Mehmet Dersulu ve Deniz Yılmaz) gözal- sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Acun tına alındığı bildirildi. Karadağ, Nazan Bozkurt ve Selvi Polat) gözaltına 16 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 10 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- ve Selvi Polat) ve saat 18.00’da yapılmak istenen halesinde 4 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 5 Bozkurt, Gülnaz Bozkurt ve Mahmut Konuk) ve kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu, Deniz saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- Yılmaz, Gülnaz Bozkurt ve Tolga Yurtaşan) gözal- sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Nazan tına alındığı bildirildi. Bozkurt, Selvi Polat, Acun Karadağ ) gözaltına 17 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 11 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Acun Karadağ, istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Mehmet Dersulu ve Deniz Yılmaz) ve saat 18.00’da halesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Gülnaz yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis Bozkurt ve Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’da müdahalesinde 8 kişinin (Nazan Bozkurt, Selvi yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis Polat, Mahmut Konuk, Deniz Yılmaz, Mert İmeci, müdahalesinde 4 kişinin (Acun Karadağ, Selvi Aleyna Sert, Ecem Polat, Tolga Yurtaşan) gözaltına Polat, Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. alındığı bildirildi. 18 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 12 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Selvi Polat) lesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Selvi Polat) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- sına yönelik polis müdahalesinde 8 kişinin (Nazan sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Selvi Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, Mehmet Dersulu, Polat, Gülnaz Bozkurt ve Nazan Bozkurt) gözaltına Mahmut Konuk, Umutcan Aybak, Deniz Yılmaz, alındığı bildirildi. Ecem Polat ve muhabir Barbaros Aslan) gözaltına alındığı bildirildi. 13 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 19 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Mehmet Dersulu ve istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’da yapılmak istenen halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Nazan basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde Bozkurt) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın 3 kişinin (Alev Şahin, Nazan Bozkurt ve Mahmut açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 5 Konuk) gözaltına alındığı bildirildi. kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, Mehmet Dersulu, Deniz Yılmaz ve Umutcan Aybak) gözal- 14 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak tına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Nazan Bozkurt) 20 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- sına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Alev halesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Nazan Bozkurt Şahin, Gülnaz Bozkurt, Nazan Bozkurt ve Ertuğrul ve Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’da yapılmak Çağan) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 6 kişinin (Alev Şahin, Nazan Bozkurt, 15 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Gülnaz Bozkurt, Mehmet Dersulu, Ecem Polat ve istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- Deniz Yılmaz) gözaltına alındığı bildirildi. sinde 4 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt ve Bülent Özgül) ve saat 18.00’da 21 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- müdahalesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz sinde 5 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt,

238 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

Gülnaz Bozkurt, Alev Şahin ve Ecem Polat) ve 27 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- yönelik polis müdahalesinde 5 kişinin (Alev Şahin, lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Nazan Bozkurt ve Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, Deniz Yılmaz ve Mahmut Konuk) ve saat 18.00’da yapılmak istenen Ecem Polat) gözaltına alındığı bildirildi. basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Nazan Bozkurt ve Gülnaz 22 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Alev Şahin ve 28 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Mehmet Dersulu) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Gülnaz Bozkurt) 23 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Acun lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt ve ismi öğreni- Karadağ, Alev Şahin ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına lemeyen 2 kişi) ve saat 18.00’da yapılmak istenen alındığı bildirildi. basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu ve Deniz 29 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Yılmaz) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt ve 24 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’da yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mehmet 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mehmet Dersulu) Dersulu) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın gözaltına alındığı bildirildi. açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 6 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, Ecem Polat, 30 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Mehmet Dersulu, Deniz Yılmaz ve U. A. (16, e)) istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- gözaltına alındığı bildirildi. Saat 18.00’daki açıkla- halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mehmet maya yönelik müdahalede gözaltına alınanlardan Dersulu) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın U. A.’nın polisin fiziki şiddetine maruz kaldığı ve açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 5 kişinin başından yaralanarak hastaneye kaldırıldığı öğre- (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, nildi. İlker Işık ve Muhammet Polat) gözaltına alındığı bildirildi. 25 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- 1 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Ecem Polat, Gülnaz istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Bozkurt ve Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’da lesinde 5 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis Simge Aksan, Mehmet Dersulu ve İlker Işık) ve müdahalesinde 5 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- Bozkurt, Mehmet Dersulu, Mahmut Konuk ve sına yönelik polis müdahalesinde 6 kişinin (Nazan Bülent Özgür) gözaltına alındığı bildirildi. Müda- Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, Acun Karadağ ve yapılan hale sırasında polisin destek için orada bulunan- müdahaleye tepki gösteren 3 kişi) gözaltına alın- lara da plastik mermi ile müdahale ettiği öğrenildi. dığı bildirildi. Saat 18.00’de yapılan basın açıkla- masına polis ilk önce TOMA’dan sıkılan tazyikli 26 Nisan 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak su ile müdahale etti. Polisin daha sonra Gülnaz istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Bozkurt’u gözaltı aracına kadar saçlarından sürük- lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt lediği, destek için orada bulunan Perihan Pulat’ı ve Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’da yapılmak yüzüstü yere fırlattığı öğrenildi. Perihan Pulat’ın istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- maruz kaldığı ağır fiziksel şiddetin sonucu yüzünde sinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu) ve vücudunda izler oluştuğu ve hastaneye kaldırıl- gözaltına alındığı bildirildi. 18.00’deki müdahalede dığı bildirildi. sırasında gözaltına alınan Mehmet Dersulu’nun gözaltı aracı içinde polis tarafından yumruklandığı 2 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 239 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Derviş Lermi lesinde, 4 kişinin (Acun Karadağ, Gülnaz Bozkurt, ve Armağan Özbaş) ve saat 18.00’da yapılmak Derviş Lemi ve Eser Budak) ve saat 18.00’da istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis lesinde 6 kişinin (Veli Saçılık, Mehmet Dersulu, müdahalesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Acun Karadağ, Nazan Bozkurt ve ismi öğrenile- Bozkurt, Simge Aksan ve İlker Işık) gözaltına alın- meyen 2 kişi) gözaltına alındığı bildirildi. dığı bildirildi. 3 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 9 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Simge Aksan, lesinde, 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, Mehmet Dersulu ve İlker Işık) ve saat 18.00’da İlker Işık ve Derviş Lermi) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 6 kişinin (Acun Karadağ, Simge müdahalesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Simge Aksan, Nazan Bozkurt, Derviş Lermi, İlker Işık ve Aksan, İlker Işık ve Derviş Lermi) gözaltına alın- Armağan Özbaş) gözaltına alındığı bildirildi. dığı bildirildi. 4 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 10 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- lesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Simge Aksan, halesinde 2 kişinin (İlker Işık ve Derviş Lermi) Mehmet Dersulu ve İlker Işık) ve saat 18.00’da ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Nazan müdahalesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Derviş Bozkurt, Simge Aksan ve İlker Işık) gözaltına alın- Lermi, Simge Aksan, İlker Işık) gözaltına alındığı dığı bildirildi. bildirildi. 11 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 5 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- sinde 5 kişinin (Nazan Bozkurt, Alev Şahin, Simge halesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, İlker Işık, Aksan, Derviş Lermi ve İlker Işık) ve saat 18.00’da Derviş Lermi) ve saat 18.00’da yapılmak istenen yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde müdahalesinde 5 kişinin (Simge Aksan, Nazan 5 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, Simge Bozkurt, Alev Şahin, İlker Işık ve Çetin Koçyiğit) Aksan, İlker Işık ve Derviş Lermi) gözaltına alın- gözaltına alındığı bildirildi. dığı bildirildi. 12 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 6 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- sinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Simge Aksan, İlker lesinde 3 kişinin (Simge Aksan, Mehmet Dersulu Işık ve Derviş Lermi) ve saat 18.00’da yapılmak ve İlker Işık) ve saat 18.00’da yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt 4 kişinin (Gülnaz Bozkurt, Simge Aksan, Mehmet ve İlker Işık) gözaltına alındığı bildirildi. Dersulu ve İlker Işık) gözaltına alındığı bildirildi. 13 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 7 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- sinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) halesinde 5 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- Dersulu, Simge Aksan, İlker Işık, Derviş Lermi) sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Nazan ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- Bozkurt, Gülnaz Bozkurt ve Aleyna Sert) gözaltına sına yönelik polis müdahalesinde 6 kişinin (Acun alındığı bildirildi. Karadağ, Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, Simge 14 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Aksan, Derviş Lermi ve İlker Işık) gözaltına alın- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- dığı bildirildi. halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Derviş 8 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Lermi) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4

240 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü kişinin (Nazan Bozkurt, Simge Aksan, İlker Işık ve 21 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Mehmet Dersulu) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Meral Gökoğlu 15 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve Eser Budak) ve saat 18.00’da yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 sinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Simge Aksan, İlker kişinin (Nazan Bozkurt, Acun Karadağ ve Gülnaz Işık ve Cemal Toksoy) ve saat 18.00’da yapılmak Bozkurt gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde ise 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Simge Aksan, 22 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Gülnaz Bozkurt ve İlker Işık) gözaltına alındığı istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- bildirildi. sinde 5 kişinin (Acun Karadağ, Selvi Polat, Gülnaz Bozkurt, Nazan Bozkurt ve Mahmut Konuk) ve 16 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- sına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Nazan halesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, İlker Işık ve Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, Acun Karadağ ve Selvi Mahmut Konuk) ve saat 18.00’da yapılmak istenen Polat) gözaltına alındığı bildirildi. basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde ise 6 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, 23 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Simge Aksan, Acun Karadağ, İlker Işık ve Bülent istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Özgül) gözaltına alındığı bildirildi. lesinde 4 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, Selvi Polat ve Mahmut Konuk) ve saat 18.00’da 17 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- müdahalesinde 3 kişinin (Gülnaz Bozkurt, Nazan lesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt) Bozkurt ve Selvi Polat) gözaltına alındığı bildirildi. ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıkla- masına yönelik polis müdahalesinde ise 5 kişinin 24 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, Acun Karadağ, istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Armağan Özbaş ve Bülent Özgül) gözaltına alın- halesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Selvi Polat, dığı bildirildi. Perihan Pulat ve Deniz Yılmaz) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis 18 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak müdahalesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt, Selvi istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- Polat) gözaltına alındığı bildirildi. sinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu, Armağan Özbaş) ve saat 18.00’da yapılmak istenen 25 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- 4 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, Gülnaz halesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Nazan Bozkurt Bozkurt ve Alev Şahin) gözaltına alındığı bildirildi. ve Selvi Polat) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 19 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 4 kişinin (Alev Şahin, Selvi Polat, Nazan Bozkurt, istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına 26 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Alev Şahin, istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Gülnaz Bozkurt ve Bülent Özgül) gözaltına alındığı halesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Selvi Polat) ve bildirildi. saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Gülnaz 20 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt, Selvi Polat ve Alev Şahin) gözaltına alın- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- dığı bildirildi. lesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Alev Şahin) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- 27 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Nazan istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Bozkurt, Acun Karadağ ve Gülnaz Bozkurt gözal- lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt tına alındığı bildirildi. ve Selvi Polat) ve saat 18.00’da yapılmak istenen

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 241 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 3 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt ve Deniz istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Yılmaz) gözaltına alındığı bildirildi. lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- 28 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Nazan istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Bozkurt, Gülnaz Bozkurt ve Acun Karadağ) gözal- lesinde 5 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, tına alındığı bildirildi. Eser Budak, Deniz Yılmaz ve Umutcan Aybak) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- 4 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Nazan istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- Bozkurt, Gülnaz Bozkurt ve Deniz Yılmaz) gözal- sinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) tına alındığı bildirildi. ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Nazan 29 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt, Gülnaz Bozkurt ve Acun Karadağ) gözal- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- tına alındığı bildirildi. halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mahmut Konuk) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın 5 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- kişinin (Nazan Bozkurt ve ismi öğrenilemeyen 2 lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt kişi) gözaltına alındığı bildirildi. ve Mahmut Konuk) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 30 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- ve Acun Karadağ) gözaltına alındığı bildirildi. sinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt ve Mahmut Konuk) ve saat 18.00’da yapılmak istenen 6 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözal- sinde 2 kişinin (Acun Karadağ ve Mahmut Konuk) tına alındığı bildirildi. ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Eser 31 Mayıs 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Budak, Armağan Özbaş ve Acun Karadağ) gözal- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- tına alındığı bildirildi. lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt ve Eser Budak) ve saat 18.00’da yapılmak istenen 7 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözal- lesinde 2 kişinin (Acun Karadağ ve Nazan Bozkurt) tına alındığı bildirildi. ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Acun 1 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Karadağ ve Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- bildirildi. lesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- 8 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Alev istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Şahin ve Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildi- halesinde 4 kişinin (Alev Şahin, Acun Karadağ, rildi. Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis 2 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak müdahalesinde 2 kişinin (Alev Şahin, Nazan istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. Saat 18.00’da lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Gülnaz Bozkurt ve yaşanan müdahalede polis şiddetine maruz kalan Ertuğrul Çağan) ve saat 18.00’da yapılmak istenen Nazan Bozkurt’un elmacık kemiğinin yüzüne basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde aldığı darbeler sonucu kırıldığı öğrenildi. 2 kişinin (Acun Karadağ ve Alev Şahin) gözaltına alındığı bildirildi. 9 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Eser Budak ve

242 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

Deniz Yılmaz) ve saat 18.00’da yapılmak istenen 16 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- 5 kişinin (Alev Şahin, Perihan Pulat, Armağan halesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Selvi Polat) ve Özbaş, Cemal Toksoy ve Umutcan Aybak) gözal- saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- tına alındığı bildirildi. sına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Acun Karadağ, Alev Şahin, Selvi Polat, Gülnaz Bozkurt) 10 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Gülnaz Bozkurt 17 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve İlker Işık) ve saat 18.00’da yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 lesinde 4 kişinin (Alev Şahin, Selvi Polat, Engin kişinin (Gülnaz Bozkurt, Memet Dersulu ve İlker Karataş ve Armağan Özbaş) ve saat 18.00’de Işık) gözaltına alındığı bildirildi. yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Acun Karadağ, Selvi 11 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Polat, Gülnaz Bozkurt ve Engin Karataş) gözaltına istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- alındığı bildirildi. lesinde 2 kişinin (Selvi Polat ve Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- 18 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Acun istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Karadağ, Selvi Polat ve Eser Budak) gözaltına alın- lesinde 3 kişinin (Selvi Polat, Mehmet Dersulu ve dığı bildirildi. Deniz Yılmaz) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 12 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak kişinin (Acun Karadağ, Gülnaz Bozkurt ve Deniz istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Yılmaz) gözaltına alındığı bildirildi. lesinde 2 kişinin (Selvi Polat ve Mahmut Konuk) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- 19 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Acun istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Karadağ, Selvi Polat) gözaltına alındığı bildirildi. halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Mahmut Konuk) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın 13 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- (Acun Karadağ ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alın- lesinde 2 kişinin (Selvi Polat ve Mahmut Konuk) dığı bildirildi. ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Acun 20 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Karadağ, Selvi Polat) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Mahmut 14 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Konuk) ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin lesinde 2 kişinin (Selvi Polat ve Mehmet Dersulu) (Acun Karadağ ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- alındığı bildirildi. Saat 13.30’da yapılmak istenen sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Acun basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde Karadağ, Selvi Polat) gözaltına alındığı bildirildi. gözaltına alınan Mahmut Konuk, 24 Haziran 2018 Saat 18.00’deki müdahale sırasında polisin Perihan tarihinde yapılacak seçimlerde bağımsız aday oldu- Pulat’ı yere fırlattığı bildirildi. ğunu açıkladığı andan itibaren 13. kez gözaltına 15 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak alınmış oldu. Mahmut Konuk daha önce 21, 22, 23, istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 28, 29 ve 30 Mayıs ile 3, 5, 6, 12, 13 ve 19 Haziran lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Selvi Polat ve Engin 2018 tarihlerinde gözaltına alınmıştı. Karataş) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın 21 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 5 kişinin istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- (Acun Karadağ, Selvi Polat, Gülnaz Bozkurt, Engin halesinde 3 kişinin (Gülnaz Bozkurt, Mehmet Karataş ve Deniz Yılmaz) gözaltına alındığı bildi- Dersulu ve Armağan Özbaş) ve saat 18.00’da rildi. yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 243 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 müdahalesinde 4 kişinin (Acun Karadağ ve Gülnaz halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Mahmut Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. Konuk) gözaltına alındığı bildirildi. Gözaltına alınanların aynı gün içinde serbest bırakıldığı öğre- 22 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak nildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Gülnaz Bozkurt) ve 28 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Alev Şahin, halesinde 2 kişinin (Gülnaz Bozkurt ve Mehmet Acun Karadag, Gülnaz Bozkurt, İlker Işık) gözal- Dersulu) ve saat 18.00’ da yapılmak istenen tına alındığı bildirildi. basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Gülnaz Bozkurt, Mehmet Dersulu ve 23 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Deniz Yılmaz) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- sinde 2 kişinin (Alev Şahin, Acun Karadag, Gülnaz 29 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt, İlker Işık) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Mehmet Dersulu) lesinde 3 kişinin (Acun Karadag, Alev Şahin, İlker ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklama- Işık) gözaltına alındığı bildirildi. sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Gülnaz Bozkurt ve Mehmet Dersulu) gözal- 24 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak tına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Gülnaz Bozkurt) 30 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- sına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Acun lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Deniz Yılmaz) ve Karadağ, Mehmet Dersulu, Umutcan Aybak ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıklamasına Sinan Yanbal) gözaltına alındığı bildirildi. yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. 25 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- 1 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sinde 3 kişinin (Gülnaz Bozkurt, Mehmet Dersulu istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- ve Eser Budak) ve saat 18.00’de yapılmak istenen halesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Deniz Yılmaz) basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 ve saat 18.00’da yapılmak istenen basın açıkla- kişinin (Gülnaz Bozkurt, Mehmet Dersulu) gözal- masına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin tına alındığı bildirildi. (Acun Karadağ, Gülnaz Bozkurt, Turgut Türksoy, Armağan Özbaş) gözaltına alındığı bildirildi. 26 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- 2 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Mahmut istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Konuk) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Gülnaz açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın (Mehmet Dersulu ve Armağan Özbaş) gözaltına açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin alındığı bildirildi. (Acun Karadağ, Gülnaz Bozkurt ve Mehmet Dersulu) gözaltına alındığı bildirildi. Yüksel Caddesi üzerinde yapılan “İşimi Geri İsti- yorum” eylemine müdahale eden polisin Nazan 3 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt’a uyguladığı fiziksel şiddete ilişkin polis istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- kamerası görüntüleri 27 Haziran 2018 tarihinde lesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Umutcan basında yer aldı. Nazan Bozkurt’un yerde sürükle- Aybak) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın nerek ve yumruklanarak polis aracına bindirildiği açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin izlenen görüntülerde, ayrıca bir polis memurunun (Acun Karadağ, Mehmet Dersulu ve Mahmut “Devrem siler misin” dediği duyulmaktadır. Konuk) gözaltına alındığı bildirildi. 27 Haziran 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 4 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda-

244 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Mahmut 11 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Konuk) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 halesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Mahmut kişinin (Acun Karadağ, Gülnaz Bozkurt ve İlker Konuk ve Derviş Lermi) ve saat 18.00’de yapılmak Işık) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde ise 3 kişinin (Acun Karadağ, Derviş Lermi 5 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve İlker Işık) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Gülnaz 12 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin lesinde 5 kişinin (Mehmet Dersulu, Derviş Lermi, (Acun Karadağ, Gülnaz Bozkurt ve Deniz Yılmaz) Gülnaz Bozkurt, Cafer Keleş, Cengiz Çağlar) ve gözaltına alındığı bildirildi. saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 5 kişinin (Gülnaz 6 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt, İlker Işık, Derviş Lermi, Deniz Yılmaz ve istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Cengiz Tepe) gözaltına alındığı bildirildi. lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- 13 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Acun istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Karadağ, Alev Şahin ve Turgut Türksoy) gözaltına lesinde 4 kişinin (Alev Şahin, Mehmet Dersulu, alındığı bildirildi. Cafer Keleş ve Cengiz Tepe) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis 7 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak müdahalesinde 4 kişinin (Acun Karadağ, Derviş istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Lermi ve ismi öğrenilemeyen 2 kişi) gözaltına alın- halesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Gülnaz Bozkurt dığı bildirildi. ve Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 14 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Gülnaz Bozkurt istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- ve Alev Şahin) gözaltına alındığı bildirildi. halesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Alev Şahin ve basın açıklamasını takip eden ve daha önceki 8 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak bir müdahale sırasında elmacık kemiği polis istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- tarafından kırılmış olan Nazan Bozkurt) ve saat halesinde 2 kişinin (Alev Şahin, Mehmet Dersulu 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına ve İlker Işık) ve saat 18.00’de yapılmak istenen yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Alev Şahin, basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde Gülnaz Bozkurt, Acun Karadağ ve Derviş Lermi) 3 kişinin (Acun Karadağ, Gülnaz Bozkurt ve İlker gözaltına alındığı bildirildi. Işık) gözaltına alındığı bildirildi. 15 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 9 Temmuz 2018 tarihinde saat 18.00 yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- istenen basın açıklamalarına müdahale eden polis halesinde 2 kişinin (Gülnaz Bozkurt ve Mehmet 3 kişiyi (Acun Karadağ, Derviş Lermi ve Erdoğan Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın Canpolat) gözaltına aldı. Gözaltına alınanlar aynı açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin gün içinde serbest bırakıldı. (Gülnaz Bozkurt ve Mehmet Dersulu) gözaltına 10 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- 16 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak halesinde 3 kişinin (Erdoğan Canpolat, Mahmut istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Konuk ve İlker Işık) ve saat 18.00’de yapılmak halesinde 2 kişinin (Gülnaz Bozkurt ve Mehmet istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın halesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Erdoğan açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin Canpolat ve İlker Işık) gözaltına alındığı bildirildi. (Gülnaz Bozkurt ve Mehmet Dersulu) gözaltına Saat 18.00’de yaşanan müdahale sırasında polisin, alındığı bildirildi. basın açıklamasını takip eden gazetecilere de fiziksel şiddet uyguladığı bildirildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 245 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

17 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 23 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- lesinde 3 kişinin (Gülnaz Bozkurt, Mahmut Konuk halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Gülnaz ve Derviş Lermi) ve saat 18.00’de yapılmak istenen Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 3 kişinin (Gülnaz Bozkurt, Derviş Lermi ve İlker kişinin (Acun Karadağ ve Mehmet Dersulu) gözal- Işık) gözaltına alındığı bildirildi. tına alındığı bildirildi. 18 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 24 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- lesinde 3 kişinin (Gülnaz Bozkurt, Mahmut Konuk sinde 1 kişinin (Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’de ve Derviş Lermi) ve saat 18.00’de yapılmak istenen yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 müdahalesinde 2 kişinin (Gülnaz Bozkurt ve Acun kişinin (Derviş Lermi ve İlker Işık) gözaltına alın- Karadağ) gözaltına alındığı bildirildi. dığı bildirildi. Saat 13.30’daki müdahale sırasında 25 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak polisin basın açıklamasını takip eden muhabire istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- de fiziksel şiddet uyguladığı ve onu da gözaltına halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Mahmut almakla tehdit ettiği bildirildi. Konuk) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın 19 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- (Gülnaz Bozkurt, İlker Işık ve Acun Karadağ) halesinde 2 kişinin (Derviş Lermi ve İlker Işık) ve gözaltına alındığı bildirildi. saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına 26 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Gülnaz istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- Bozkurt, Derviş Lermi ve İlker Işık) gözaltına alın- sinde 4 kişinin (Mehmet Dersulu, Gülnaz Bozkurt, dığı bildirildi. Saat 13.30’daki müdahale sırasında İlker Işık ve Mahir Kılıç) ve saat 18.00’de yapılmak polisin basın açıklamasını takip eden bir muhabire istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- de fiziksel şiddet uyguladığı ve onu da gözaltına lesinde 4 kişinin (Mahir Kılıç, Acun Karadağ, İlker almakla tehdit ettiği bildirildi. Işık ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı bildi- 20 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak rildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- 27 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak halesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Gülnaz Bozkurt istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- ve İlker Işık) ve saat 18.00’de yapılmak istenen lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Alev Şahin ve basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 Selvi Polat) gözaltına alındığı bildirildi. kişinin (Alev Şahin ve Mehmet Dersulu) gözaltına alındığı bildirildi. 28 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- 21 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak halesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Alev Şahin istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- ve Mahir Kılıç) ve saat 18.00’de yapılmak istenen halesinde 2 kişinin (Gülnaz Bozkurt ve Mahmut basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde Konuk) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın 4 kişinin (Acun Karadağ, Gülnaz Bozkurt, Alev açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 1 kişinin Şahin, Mahir Kılıç ve İlker Işık) gözaltına alındığı (Mehmet Dersulu) gözaltına alındığı bildirildi. bildirildi. 22 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 29 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Armağan lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Ünal Kaymak Özbaş) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın ve Alev Şahin) ve saat 18.00’de yapılmak istenen açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde (Gonca Başak Öz ve Mehmet Dersulu) gözaltına 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Ünal Kaymak ve Alev alındığı bildirildi. Şahin) gözaltına alındığı bildirildi.

246 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

30 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Özbaş) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin sinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu, Gülnaz Bozkurt) (Gülnaz Bozkurt ve Sinan Yanbal) gözaltına alın- ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- dığı bildirildi. sına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Gülnaz 6 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt, Mehmet Dersulu, Mahir Kılıç ve İlker istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- Işık) gözaltına alındığı bildirildi. sinde 2 kişinin (Gülnaz Bozkurt ve Acun Karadağ) 31 Temmuz 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- sına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Acun halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu, Mahmut Karadağ, Gülnaz Bozkurt, Mahir Kılıç ve Cafer Konuk) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın Çağlar) gözaltına alındığı bildirildi. açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin 7 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak (Mehmet Dersulu, Mahir Kılıç ve İlker Işık) gözal- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- tına alındığı bildirildi. Ayrıca polisin basın açıkla- lesinde 3 kişinin (Gülnaz Bozkurt, Mahmut Konuk masını takip eden gazetecileri de engellemeye çalış- ve Deniz Yılmaz) ve saat 18.00’de yapılmak istenen tığı ve gözaltına almakla tehdit ettiği öğrenildi. basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 1 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak kişinin (Gülnaz Bozkurt, Mahir Kılıç ve İdil Halk istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- Tiyatrosundan ismi öğrenilemeyn 1 kişi) gözaltına sinde 2 kişinin (Mahmut Konuk, Gülnaz Bozkurt) alındığı bildirildi. ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- 8 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Gülnaz istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Bozkurt, Mahir Kılıç, Armağan Özbaş ve Bülent halesinde 2 kişinin (Mahmut Konuk ve Gülnaz Özgül) gözaltına alındığı bildirildi. Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın 2 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- kişinin (Acun Karadağ ve Mahir Kılıç) gözaltına halesinde 2 kişinin (Gülnaz Bozkurt, Mehmet alındığı bildirildi. Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın 9 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- (Acun Karadağ, Mahir Kılıç, İlker Işık ve Armağan sinde 2 kişinin (Acun Karadağ ve Gülnaz Bozkurt) Özbaş) gözaltına alındığı bildirildi. ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- 3 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Gülnaz istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Bozkurt ve Mahir Kılıç) gözaltına alındığı bildirildi. halesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Gülnaz Bozkurt 10 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Gülnaz Bozkurt) lesinde 2 kişinin (Acun Karadağ ve Alev Şahin) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- gözaltına alındığı bildirildi. sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Acun 4 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Karadağ, Alev Şahin) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 11 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Mehmet Dersulu) istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıkla- lesinde 2 kişinin (Acun Karadağ ve Alev Şahin) masına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. (Mehmet Dersulu ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. 12 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- 5 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak halesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Engin Karataş, istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak halesinde 2 kişinin (Gülnaz Bozkurt ve Armağan istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 247 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Engin Karataş, 19 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Alev Şahin) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Emre Ünlü 13 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve Alev Şahin) ve saat 18.00’de yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 lesinde 2 kişinin (Engin Karataş, Mehmet Dersulu) kişinin (Acun Karadağ, Alev Şahin) gözaltına alın- ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- dığı bildirildi. sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Acun Karadağ ve Engin Karataş) gözaltına alındığı bildi- 20 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak rildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Emre Ünlü ve 14 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde lesinde 3 kişinin (Mahmut Konuk, Gülnaz Bozkurt 3 kişinin (Acun Karadağ, Derviş Lermi ve Emre ve İdil Halk Tiyatrosu’ndan ismi öğrenilemeyen Ünlü) gözaltına alındığı bildirildi. bir oyuncu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 21 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 2 kişinin (Acun Karadağ ve Metin Kılıç) gözaltına istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- alındığı bildirildi. lesinde 4 kişinin (Mehmet Dersulu, Emre Ünlü, Derviş Lermi ve Mahmut Konuk) ve saat 18.00’de 15 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- müdahalesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Derviş halesinde 2 kişinin (Mahmut Konuk ve Gülnaz Lermi, Gülnaz Bozkurt ve Emre Ünlü) gözaltına Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın alındığı bildirildi. açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Bülent Özgül ve Mahir Kılıç) 22 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak gözaltına alındığı bildirildi. Saat 13.30 ve 18.00’da istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- yaşanan müdahalelerde polisin, haber takibi yapan sinde 4 kişinin (Mahmut Konuk, Mehmet Dersulu, gazetecilere ve yanı sıra çevrede basın açıklamasını Derviş Lermi ve Emre Ünlü) ve saat 18.00’de izleyen vatandaşlara da müdahale ettiği öğrenildi. yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Derviş Lermi, Emre Ünlü 16 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve Armağan Özbaş) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Emre Ünlü ve 23 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 lesinde 2 kişinin (Derviş Lermi ve Gülnaz Bozkurt) kişinin (Acun Karadağ, Mahir Kılıç ve Emre Ünlü) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- gözaltına alındığı bildirildi. sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Derviş Lermi ve Acun Karadağ) gözaltına alındığı bildi- 17 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak rildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Emre Uslu ve ismi 24 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak öğrenilemeyen 1 kişi) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Nazan Bozkurt ve lesinde 4 kişinin (Acun Karadağ, Alev Şahin, Mahir Derviş Lermi) ve saat 18.00’de yapılmak istenen Kılıç, Emre Ünlü) gözaltına alındığı bildirildi. basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Alev Şahin, Derviş Lermi, Nazan Bozkurt 18 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Emre Ünlü ve 25 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Nazan Bozkurt ve kişinin (Emre Ünlü ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına Derviş Lermi) ve saat 18.00’de yapılmak istenen alındığı bildirildi. basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4

248 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü kişinin (Nazan Bozkurt, Alev Şahin, Derviş Lermi lesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Alev Şahin) ve Armağan Özbaş) gözaltına alındığı bildirildi. saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Alev Şahin 26 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve Mahir Kılıç) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 3 kişinin (Derviş Lermi, Alev Şahin ve 2 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde lesinde 2 kişinin (Gülnaz Bozkurt ve Mahir Kılıç) 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Alev Şahin ve Nazan ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. sına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Acun Karadağ, Gülnaz Bozkurt, Nazan Bozkurt ve Mahir 27 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Kılıç) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt 3 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, lesinde 3 kişinin (Derviş Lermi, Nazan Bozkurt ve Helin Yılmaz ve Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’de Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Acun Karadağ, Nazan 28 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt, Deniz Yılmaz ve Serhat Aydın) gözaltına istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- alındığı bildirildi. lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt ve Mahmut Konuk) ve saat 18.00’de yapılmak 4 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt sinde 3 kişinin (Mahmut Konuk, Mehmet Dersulu ve Mahir Kılıç) gözaltına alındığı bildirildi. ve Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- 29 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. sinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- 5 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Nazan istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Bozkurt, Mehmet Dersulu ve Mahir Kılıç) gözal- halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Mahmut tına alındığı bildirildi. Konuk) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin 30 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak (Nazan Bozkurt ve Emir Karakum) gözaltına alın- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- dığı bildirildi. lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak 6 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Mahir Kılıç ve lesinde 3 kişinin (Gülnaz Bozkurt, Nazan Bozkurt ismi öğrenilemeyen 1 kişi) gözaltına alındığı bildi- ve Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak rildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt 31 Ağustos 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve Mahir Kılıç) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Gülnaz Bozkurt 7 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Mehmet Dersulu ve lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Mehmet Dersulu) Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen gözaltına alındığı bildirildi. basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Alev Şahin ve Emir 1 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Karakum) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 249 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

8 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 15 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mehmet halesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Alev Şahin Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın ve Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- (Acun Karadağ ve Nazan Bozkurt) gözaltına alın- lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Gülnaz Bozkurt ve dığı bildirildi. Mehmet Dersulu) gözaltına alındığı bildirildi. 9 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 16 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Nazan Bozkurt) sinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Acun sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Nazan Karadağ ve Alev Şahin) gözaltına alındığı bildirildi. Bozkurt, Acun Karadağ ve Gülnaz Bozkurt) gözal- tına alındığı bildirildi. 10 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- 17 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mehmet istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mehmet açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alın- açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin dığı bildirildi. (Acun Karadağ ve Nazan Bozkurt) gözaltına alın- dığı bildirildi. 11 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- 18 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mehmet istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin ve Mahmut Konuk) ve saat 18.00’de yapılmak (Gülnaz Bozkurt ve Mehmet Dersulu) gözaltına istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- alındığı bildirildi. lesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, Acun Karadağ ve Mehmet Dersulu) gözaltına alın- 12 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak dığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- sinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) 19 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Acun halesinde 2 kişinin (Mahmut Konuk ve Mehmet Karadağ ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın bildirildi. açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Acun Karadağ) gözaltına alın- 13 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak dığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- sinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Gülnaz Bozkurt ve 20 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Mahmut Konuk) ve saat 18.00’de yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu kişinin (Gülnaz Bozkurt ve Deniz Yılmaz) gözal- ve Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak tına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mehmet 14 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Dersulu) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 4 kişinin (Alev Şahin, Mehmet Dersulu, 21 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Mahmut Konuk ve Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Mehmet Dersulu ve müdahalesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi.

250 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde lesinde 2 kişinin (Acun Karadağ ve Nazan Bozkurt) 3 kişinin (Alev Şahin, Mehmet Dersulu ve Nazan ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı 22 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Alev Şahin) ve 29 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Alev Şahin, lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Gülnaz Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt ve Celil Aslan) gözaltına alındığı Helin Yılmaz) ve saat 18.00’de yapılmak istenen bildirildi. basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözal- 23 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak tına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Nazan Bozkurt) ve 30 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Alev Şahin, sinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve GülnazBozkur) Nazan Bozkurt, Bengisu Demirel ve Helin Yılmaz) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- gözaltına alındığı bildirildi. sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı 24 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt 1 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt ve lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Salih Kanza ve Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Gülnaz Bozkurt ve Mehmet Dersulu) 25 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Mahmut 2 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Konuk) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin halesinde 2 kişinin (Mahmut Konuk ve Mehmet (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alın- Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın dığı bildirildi. açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt ve Gülnaz 26 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 4 kişinin (Mahmut Konuk, Nazan Bozkurt, 3 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Gülnaz Bozkurt ve Helin Yılmaz) ve saat 18.00’de istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis halesinde 2 kişinin (Mahmut Konuk ve Mehmet müdahalesinde 2 kişinin (Gülnaz Bozkurt ve Acun Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın Karadağ) gözaltına alındığı bildirildi. açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alın- 27 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak dığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 2 kişinin Nazan Bozkurt ve Mehmet 4 Ekim 2018tarihinde saat 13.30’da yapılmak Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin sinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) (Nazan Bozkurt ve Mehmet Dersulu) gözaltına ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- alındığı bildirildi. sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Acun Karadağ ve Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı 28 Eylül 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 251 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

5 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 10 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Gülnaz halesinde 4 kişinin (Mahmut Konuk, Erdoğan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın Canpolat, Gülnaz Bozkurt ve Nazan Bozkurt) ve açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 5 saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına kişinin (Acun Karadağ, Alev Şahin, Nazan Bozkurt, yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Gülnaz Gülnaz Bozkurt ve Perihan Pulat) gözaltına alın- Bozkurt ve Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildi- dığı bildirildi. rildi. 6 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 11 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Alev Şahin, halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mehmet Perihan Pulat, Umutcan Aybak ve Halil İbrahim Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın Şener) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açık- açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 lamasına yönelik polis müdahalesinde 6 kişinin kişinin (Gülnaz Bozkurt, Nazan Bozkurt ve İlker (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, Alev Şahin, Acun Işık) gözaltına alındığı bildirildi. Karadağ, İlker Işık ve Armağan Özbaş) gözaltına 12 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 7 Ekim 2018 tarihinde saat 18.00’de yapılmak lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Mehmet Dersulu) istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- halesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Alev Şahin, sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Alev Gülnaz Bozkurt, Acun Karadağ ve Perihan Pulat) Şahin, Mehmet Dersulu ve Nazan Bozkurt) gözal- gözaltına alındığı bildirildi. tına alındığı bildirildi. 8 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 13 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Mehmet Dersulu ve ve Perihan Pulat) ve saat 18.00’de yapılmak istenen Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt ve Merve kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözal- Servi) gözaltına alındığı bildirildi. tına alındığı bildirildi. 9 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 14 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına müdahale eden polis, istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- aralarında HDP milletvekilleri Serpil Kemalbay, sinde 2 kişinin (Engin Karataş ve Gülnaz Bozkurt) Rıdvan Turan, Murat Çepni, TİP milletvekilleri ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- Barış Atay ve Erkan Baş ile CHP milletvekilleri sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Engin Veli Ağbaba, Ali Şeker ve Ali Haydar Hakverdi’nin Karataş, Cemal Öksüz ve Nazan Bozkurt) gözaltına de bulunduğu gruba fiziksel şiddet uygulayarak alındığı bildirildi. müdahale etti. Müdahale sırasında başına darbe 15 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak alarak fenalaşan Acun Karadağ’ın hastaneye kaldı- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- rıldığı öğrenildi. Polis basın açıklamasına katılan- lesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Meltem Servi) lardan 14 kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınan- ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- ların isimleri: Armağan Özbaş, Ertuğrul Çağan, sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan Meltem Servi, Bülent Özgül, Turgut Türksoy, Bozkurt ve İlker Işık) gözaltına alındığı bildirildi. Mahmut Konuk, Cemal Öksüz, Eser Budak, İlker Işık, Erdoğan Canpolat, İsmail Şahin Karaduman, 16 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Ünal Kaymak, Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Gözaltına alınanların aynı gün içinde serbest bıra- halesinde 2 kişinin (Mahmut Konuk ve Gülnaz kıldığı öğrenildi. Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin

252 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

(Nazan Bozkurt, Acun Karadağ, Meltem Servi ve halesinde 2 kişinin (Mahmut Konuk ve Nazan İlker Işık) gözaltına alındığı bildirildi. Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin 17 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alın- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- dığı bildirildi. sinde 3 kişinin (Mahmut Konuk, Nazan Bozkurt ve Acun Karadağ) ve saat 18.00’de yapılmak istenen 24 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt ve İlker sinde 2 kişinin (Gülnaz Bozkurt ve Nazan Bozkurt) Işık) gözaltına alındığı bildirildi. ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan 18 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt ve İlker Işık) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- sinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) 25 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Acun halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Armağan Karadağ, Gülnaz Bozkurt ve Meltem Selvi) gözal- Özbaş) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın tına alındığı bildirildi. açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Armağan Özbaş ve 19 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Acun Karadağ ve 26 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Eyüp Aksoy) ve saat 18.00’de yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde halesinde 4 kişinin (Alev Şahin, Acun Karadağ, 5 kişinin (Alev Şahin, Mehmet Dersulu, Nazan Mehmet Dersulu ve Nursel Tanrıverdi) ve saat Bozkurt, Gülnaz Bozkurt ve Emrah Yaraşır) gözal- 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına tına alındığı bildirildi. yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Alev Şahin, Selvi Polat, Nazan Bozkurt ve Armağan Özbaş) 20 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mehmet 27 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin halesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Gülnaz (Nazan Bozkurt ve Mehmet Dersulu) gözaltına Bozkurt ve Alev Şahin) ve saat 18.00’de yapılmak alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Gülnaz Bozkurt ve 21 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- sinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Mehmet Dersulu, 28 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Cemal Öksüz ve Çetin Koçyiğit) ve saat 18.00’de istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Nazan Bozkurt) müdahalesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı 22 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 2 kişinin (Gülnaz ve Nazan Bozkurt) 29 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan sinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- bildirildi. sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı 23 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 253 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

30 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- kişinin (Derviş Lermi, Mehmet Dersulu ve Nazan lesinde 2 kişinin (Mahmut Konuk ve Derviş Lermi) Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- 6 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Acun istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Karadağ, Derviş Lemi ve Nazan Bozkurt) gözaltına halesinde 4 kişinin (Mahmut Konuk, Derviş alındığı bildirildi. Lermi, Mehmet Dersulu ve Nazan Bozkurt) ve 31 Ekim 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Derviş lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Derviş Lermi ve Lermi, Nazan Bozkurt, İlker Işık) gözaltına alındığı Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen bildirildi. basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 7 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak kişinin (Mahmut Konuk, Gülnaz Bozkurt, Derviş istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Lermi ve Acun Karadağ) gözaltına alındığı bildi- halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mehmet rildi. Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın 1 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- kişinin (Nazan Bozkurt, Mahmut Konuk, Mehmet sinde 2 kişinin (Derviş Lermi ve Mehmet Dersulu) Dersulu ve Derviş Lermi) gözaltına alındığı bildi- ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- rildi. sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Derviş 8 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Lermi ve İlker Işık) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 2 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Derviş Lermi) istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- halesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Gülnaz Bozkurt sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Derviş ve Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak Lermi ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı bildi- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- rildi. halesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Derviş Lermi ve 9 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 3 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 4 kişinin (Alev Dersulu, Gülnaz Bozkurt, istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Alev Şahin ve Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mehmet yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın polis müdahalesinde 4 kişinin (Alev Şahin, Derviş açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin Lermi, Gülnaz Bozkurt ve Nazan Bozkurt) gözal- (Derviş Lermi, Mehmet Cafer Keleş, Alev Şahin ve tına alındığı bildirildi. Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. 10 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak 4 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Gülnaz Bozkurt ve halesinde 5 kişinin (Nazan Bozkurt, Derviş Derviş Lermi) ve saat 18.00’de yapılmak istenen Lermi, Cemal Öksüz, Gülnaz Bozkurt ve Mehmet basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın kişinin (Mehmet Dersulu, Gülnaz Bozkurt, Nazan açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 5 kişinin Bozkurt ve Alev Şahin) gözaltına alındığı bildirildi. (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, 11 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Mehmet Dersulu ve Derviş Lermi) gözaltına alın- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- dığı bildirildi. lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Derviş Lermi ve 5 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Mehmet Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 sinde 3 kişinin (Derviş Lermi, Mehmet Dersulu ve kişinin (Alev Şahin, Derviş Lermi, Gülnaz Bozkurt Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen ve Mehmet Dersulu gözaltına alındığı bildirildi.

254 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

12 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt, Mehmet istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Dersulu) gözaltına alındığı bildirildi. lesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt Derviş Lermi) 19 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Derviş lesinde 2 kişinin (Acun Karadağ ve Nazan Bozkurt) Lermi ve Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildi- ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- rildi. sına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Acun 13 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Karadağ, Gülnaz Bozkurt, İlker Işık ve Nazan istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. halesinde 5 kişinin (Mahmut Konuk, Derviş 20 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Lermi, Mehmet Dersulu, Gülnaz Bozkurt ve istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen lesinde 4 kişinin (Mahmut Konuk, Acun Karadağ, basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde Deniz Yılmaz ve Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de 3 kişinin (Gülnaz Bozkurt, Mehmet Dersulu ve yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis Derviş Lermi) gözaltına alındığı bildirildi. müdahalesinde 2 kişinin (Acun Karadağ ve Nazan 14 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 21 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 3 kişinin (Mahmut Konuk, Derviş Lermi ve istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen sinde 3 kişinin (Mahmut Konuk, Acun Karadağ ve basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen kişinin (Nazan Bozkurt, Derviş Lermi ve Gülnaz basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. 2 kişinin (Gülnaz Bozkurt ve İlker Işık) gözaltına 15 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- 22 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Derviş Lermi) istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mehmet sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Nazan Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın Bozkurt, Derviş Lermi ve Gülnaz Bozkurt) gözal- açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin tına alındığı bildirildi. (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt ve Gülnaz 16 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- 23 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak halesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Mehmet istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Dersulu) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın lesinde 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Gülnaz Bozkurt açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin ve Acun Karadağ) ve saat 18.00’de yapılmak (Alev Şahin, Gülnaz Bozkurt ve Mehmet Dersulu) istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- gözaltına alındığı bildirildi. halesinde 4 kişinin (Nazan Bozkurt, Alev Şahin, 17 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Gülnaz Bozkurt ve Mehmet Dersulu) gözaltına istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- alındığı bildirildi. lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Acun Karadağ) 24 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- sına yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Alev halesinde 3 kişinin (Engin Karataş, Alev Şahin ve Şahin, Mehmet Dersulu, Gülnaz Bozkurt ve Nazan Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 18 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak kişinin (Nazan Bozkurt, Acun Karadağ ve Gülnaz istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Mehmet Dersulu ve 25 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 255 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 lesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Mehmet Dersulu ve 1 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Gülnaz Bozkurt) ve 3 kişinin (Gülnaz Bozkurt, Mehmet Dersulu ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına Cemal Öksüz) gözaltına alındığı bildirildi. yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Acun Karadağ ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alın- 26 Kasım 2018tarihinde saat 13.30’da yapılmak dığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- sinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Mehmet Dersulu ve 2 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 4 halesinde 2 kişinin (Alev Şahin, Acun Karadağ) kişinin (Gülnaz Bozkurt, Mehmet Dersulu, Acun ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- Karadağ ve Serdar Başçetin) gözaltına alındığı sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan bildirildi. Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. 27 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 3 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 2 kişinin (Acun Karadağ, Mahmut Konuk) istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- lesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Acun Karadağ) sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Gülnaz ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- Bozkurt, Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildi- sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan rildi. Bozkurt ve Acun Karadağ) gözaltına alındığı bildi- rildi. 28 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 4 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Mahmut Konuk istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- ve Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak sinde 3 kişinin (Mahmut Konuk, Nazan Bozkurt ve istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Acun Karadağ) ve saat 18.00’de yapılmak istenen lesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Gülnaz Bozkurt, basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. Saat kişinin (Nazan Bozkurt ve Acun Karadağ) gözal- 13.30’da yapılan basın açıklaması sonrasında gözal- tına alındığı bildirildi. tına alınıp serbest bırakılan Nazan Bozkurt, İnsan 5 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Hakları Anıtı’na “İşimiz Geri İstiyoruz” yazılı bir istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- döviz astı. Bunun üzerine Nazan Bozkurt ve çekim halesinde 2 kişinin (Mahmut Konuk ve Nazan yapan İlker Işık fiziksel şiddet kullanılarak ve ters Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın kelepçe takılarak gözaltına alındı. açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin 29 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alın- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- dığı bildirildi. sinde 2 kişinin (Gülnaz Bozkurt ve Acun Karadağ) 6 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Gülnaz lesinde 3 kişinin (Mahmut Konuk, Gülnaz Bozkurt Bozkurt, Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildi- ve Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak rildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 30 Kasım 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 5 kişinin (Gülnaz Bozkurt, Nazan Bozkurt, istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Merve Demirel, Bengisu Demirel ve Deniz Aydın) lesinde 3 kişinin (Erdoğan Canpolat, Alev Şahin ve gözaltına alındığı bildirildi. Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen 7 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- 3 kişinin (Nazan Bozkurt, Alev Şahin ve Acun halesinde 3 kişinin (İlker Işık, Nazan Bozkurt ve Karadağ) gözaltına alındığı bildirildi. Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen

256 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 Karataş ve Cemal Öksüz) ve saat 18.00’de yapılmak kişinin (Nazan Bozkurt ve Alev Şahin) gözaltına istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- alındığı bildirildi. lesinde 3 kişinin (Engin Karataş, Cemal Öksüz ve Bengisu Demirel) gözaltına alındığı bildirildi. 8 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 15 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Acun Karadağ) ve istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına lesinde 2 kişinin (Engin Karataş ve Hatice Yüksel) yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- ve Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Hatice Yüksel ve Abidin Sırma) gözaltına alındığı bildi- 9 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak rildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 3 kişinin (Alev Şahin, Acun Karadağ ve 16 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 lesinde 2 kişinin (Engin Karataş ve Cemal Öksüz) kişinin (Acun Karadağ, Nazan Bozkurt ve Gülnaz ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Engin Karataş, Meltem Servi ve Cemal Öksüz) gözaltına 10 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 1 kişinin (Abidin Sırma) ve saat 18.00’de 17 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- müdahalesinde 2 kişinin (Bengisu Demirel, Taylan lesinde 4 kişinin (Cemal Öksüz, Umutcan Aybak, Sungur) gözaltına alındığı bildirildi. Aydın Dönmez ve Eser Budak) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis 11 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak müdahalesinde 4 kişinin (Bülent Özgül, Bengisu istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- Demirel, Engin Karataş ve Nursel Tanrıverdi) halesinde 2 kişinin (Cemal Yıldırım ve Mehmet gözaltına alındığı bildirildi. Adıgüzel) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin 18 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak (Abidin Sırma ve Bülent Özgül) gözaltına alındığı istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- bildirildi. lesinde 3 kişinin (Meltem Selvi, Nursel Tanrıverdi ve Mahmut Konuk) ve saat 18.00’de yapılmak 12 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 5 kişinin (Acun Karadağ, Alev Şahin, halesinde 2 kişinin (Deniz Yılmaz ve Umutcan Mehmet Dersulu, Engin Karataş, Cemal Öksüz) Aybak) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın gözaltına alındığı bildirildi. açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Bengisu Demirel, Taylan Sungur) gözaltına alın- 19 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak dığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- halesinde 5 kişinin (Alev Şahin, Mahmut Konuk, 13 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt ve Engin Karataş) istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- lesinde 2 kişinin (Deniz Yılmaz, Aydın Dönmez) sına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Acun ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- Karadağ, Alev Şahin, Engin Karataş) gözaltına sına yönelik polis müdahalesinde 6 kişinin (Merve alındığı bildirildi. İnanç, Abidin Sırma, Bengisu Demirel, Taylan Sungur, Bülent Özgül ve ismi öğrenilemeyen bir 20 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak kişi) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 4 kişinin (Engin Karataş, Mehmet Dersulu, 14 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Nazan Bozkurt ve Cemal Öksüz) ve saat 18.00’de istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis sinde 4 kişinin (Deniz Yılmaz, Bülent Özgül, Engin

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 257 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 müdahalesinde 3 kişinin (Acun Karadağ, Alev 29 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak Şahin, Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Hatice Yüksel 21 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve Gülnaz Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Nazan Bozkurt) ve 30 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahale- yönelik polis müdahalesinde 4 kişinin (Alev Şahin, sinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Alev Şahin) ve Nazan Bozkurt, Sinan Yanbal ve Bengisu Demirel) saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına gözaltına alındığı bildirildi. yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt ve Alev Şahin) gözaltına 22 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak alındığı bildirildi. istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- lesinde 2 kişinin (Acun Karadağ ve Nazan Bozkurt) 31 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan lesinde 4 kişinin (Mahmut Konuk, Cemal Yıldırım, Bozkurt ve Ünal Kaymak) gözaltına alındığı bildi- Mehmet Dersulu ve Nazan Bozkurt) gözaltına rildi. alındığı bildirildi. 23 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- 5.1.2. Ankara’daki Diğer lesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Alev Şahin) “İşimi Geri İstiyorum” Eylemleri ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Acun KHK ile ihraç edilen Cemal Yıldırım’ın 19 Mayıs Karadağ ve Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı 2018 tarihinde Ankara Sakarya Caddesi’nde yaptığı bildirildi. eyleme müdahale eden polis, Cemal Yıldırım’ın elinde bulunan boş dövizi yırttı. Müdahale sonra- 24 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak sında polisin Cemal Yıldırım’ı gözaltına almadığı istenen basın açıklamasına yönelik polis müdaha- ve ona döviz açmadan oturabileceğini söylediği lesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Acun Karadağ) bildirildi. ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklama- sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Cemal 30 Temmuz 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildiği Öksüz ve Bengisu Demirel) gözaltına alındığı bildi- işine geri dönmek için Çankaya Toplum Sağlığı rildi. Merkezi önünde basın açıklaması yapan kamu emekçisi Mahmut Konuk’a müdahale eden polis, 1 25 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak kişiyi (Mahmut Konuk) gözaltına aldı. istenen basın açıklamasına polis müdahale etti ve 3 kişiyi (Nazan Bozkurt, Mahmut Konuk ve Gülnaz 13 Ağustos 2018 tarihinde KHK ile ihraç edildikleri Bozkurt) gözaltına aldı. işlerine dönmek için Ankara’da bulunan Çankaya Toplum Sağlığı Merkezi önünde eylem yapanlara 26 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak müdahale eden polis, 3 kişiyi (Engin Karataş, Eser istenen basın açıklamasına polis müdahale etti ve Budak ve Mahmut Konuk) gözaltına aldı. Gözal- 3 kişiyi (Acun Karadağ, Mahmut Konuk ve Nazan tına alınanların aynı gün içinde serbest bırakıldığı Bozkurt) gözaltına aldı. öğrenildi. 27 Aralık 2018 tarihinde yapılmak istenen basın 20 Ağustos 2018 tarihinde KHK ile ihraç edildik- açıklamalarına yönelik polis müdahalesinde 2 leri işlerine dönmek için Ankara Yüksel Caddesi kişinin (Gülnaz Bozkurt ve Nazan Bozkurt) gözal- üzerindeki İnsan Hakları Anıtı önünde eylem tına alındığı öğrenildi. yapanlara müdahale eden polis, Mahmut Konuk’u 28 Aralık 2018 tarihinde saat 13.30’da yapılmak gözaltına aldı. Mahmut Konuk’un aynı gün içinde istenen basın açıklamasına yönelik polis müda- serbest bırakıldığı öğrenildi. halesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Nazan 3 Eylül 2018 tarihinde KHK ile ihraç edildikleri Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi. işlerine dönmek için Çankaya İlçe Sağlık Müdür-

258 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü lüğü önünde eylem yapanlara müdahale eden Toplum Sağlığı Merkezi önünde eylem yapanlara polis, Mahmut Konuk, Mehmet Dersulu ve ismi müdahale eden polis, 2 kişiyi (Mahmut Konuk ve öğrenilemeyen 1 kişiyi gözaltına aldı. Söz konusu Mehmet Dersulu) gözaltına aldı. 2 kişinin de aynı 3 kişinin aynı gün içinde serbest bırakıldığı öğre- gün içinde serbest bırakıldığı öğrenildi. nildi. 5 Kasım 2018 tarihinde İzmir Belediyesi tarafından 10 Eylül 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildikleri atıldığı işine dönmek için CHP Genel Merkezi işlerine dönmek için Çankaya İlçe Sağlık Müdür- önünde 55 gündür açlık grevi yapan Mahir Kılıç, lüğü önünde eylem yapanlara müdahale eden aynı gün içinde 2 kez polis tarafından gözaltına polis, Mahmut Konuk ve Eser Budak isimli 2 kişiyi alındı ve daha sonra serbest bırakıldı. gözaltına aldı. Söz konusu 2 kişinin aynı gün içinde 6 Kasım 2018 tarihinde İzmir Büyükşehir Bele- serbest bırakıldığı öğrenildi. diyesi tarafından atıldığı işine dönmek için CHP 24 Eylül 2018 tarihinde KHK ile ihraç edildikleri Genel Merkezi önünde 56 gündür açlık grevi işlerine dönmek için Çankaya İlçe Sağlık Müdür- yapan Mahir Kılıç ve ona destek için gelen Gülnaz lüğü önünde eylem yapanlara müdahale eden Bozkurt, Deniz Aydın ve Bengisu Demirel, polis polis, Mahmut Konuk ile ona desteğe gelen 4 kişiyi tarafından gözaltına alındı. Gözaltına alınan 4 kişi (Gülnaz Bozkurt, Mehmet Dersulu, Perihan Pulat daha sonra serbest bırakıldı. ve Nazan Bozkurt) gözaltına aldı. Söz konusu 5 6 Kasım 2018 tarihinde İzmir Büyükşehir Bele- kişinin aynı gün içinde serbest bırakıldığı öğre- diyesi tarafından atıldığı işine dönmek için CHP nildi. Genel Merkezi önünde grevi yapan Mahir Kılıç’ın 1 Ekim 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildikleri durumu ile ilgili görüşmek üzere CHP Genel işlerine dönmek için Çankaya İlçe Sağlık Müdür- Merkezi’ne giden ve daha sonra orada açlık grevine lüğü önünde eylem yapanlara müdahale eden başlayan Nuriye Gülmen, Acun Karadağ ve Alev polis, Mahmut Konuk ile ona destek veren 3 kişiyi Şahin, polisin müdahalesi sonucu ters kelepçe takı- (Kenan Güngördü, Mazlum Çetinkaya, Sinan larak ve fiziksel şiddet kullanılarak gözaltına alındı. Yardelen) gözaltına aldı. Söz konusu 4 kişinin aynı ‘İş yeri dokunulmazlığını ihlal’ iddiasıyla gözaltına gün içinde serbest bırakıldığı öğrenildi. alınan 3 kişinin aynı gün içinde serbest bırakıldığı öğrenildi. 8 Ekim 2018 tarihinde KHK ile ihraç edildikleri işlerine dönmek için Ankara’da bulunan Çankaya 7 Kasım 2018 tarihinde İzmir Büyükşehir Beledi- Toplum Sağlığı Merkezi önünde eylem yapanlara yesi tarafından çıkarıldığı işine geri dönmek için müdahale eden polis, 3 kişiyi (Mahmut Konuk, CHP Genel Merkezi önünde eylem yapan Mahir Eser Budak ve Ünal Kaymak) gözaltına aldı. Gözal- Kılıç’a destek için CHP Genel Merkezi önünde tına alınanların aynı gün içinde serbest bırakıldığı oturma eylemi yapan Mehmet Dersulu, polisin öğrenildi. müdahalesi sonucu gözaltına alındı. 29 Ekim 2018 tarihinde KHK ile ihraç edildikleri 12 Kasım 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildikleri işlerine dönmek için Ankara’da bulunan Çankaya işlerine dönmek için Ankara’da bulunan Çankaya Toplum Sağlığı Merkezi önünde eylem yapanlara Toplum Sağlığı Merkezi önünde eylem yapanlara müdahale eden polis, 1 kişiyi (Mahmut Konuk) müdahale eden polis, 2 kişiyi (Mahmut Konuk ve gözaltına aldı. Mahmut Konuk’un aynı gün içinde Derviş Lermi) gözaltına aldı. 2 kişinin de aynı gün serbest bırakıldığı öğrenildi. içinde serbest bırakıldığı öğrenildi. 2 Kasım 2018 tarihinde İzmir Büyükşehir Beledi- 19 Kasım 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildikleri yesi tarafından atıldığı işine dönmek için Ankara’da işlerine dönmek için Ankara’da bulunan Çankaya Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Merkezi Toplum Sağlığı Merkezi önünde eylem yapanlara önünde 52 gündür açlık grevi yapan Mahir Kılıç, müdahale eden polis, Mahmut Konuk’u gözaltına aynı gün içinde 2 kez polis tarafından gözaltına aldı. Mahmut Konuk’un aynı gün içinde serbest alındı ve daha sonra serbest bırakıldı. bırakıldığı öğrenildi. 5 Kasım 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildikleri 23 Kasım 2018 tarihinde Ankara’da Adalet ve işlerine dönmek için Ankara’da bulunan Çankaya Kalkınma Partisi (AKP) Genel Merkezi önünde

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 259 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 basın açıklaması yapmak isteyen “İşimi Geri İsti- polis otobüsünde fiziksel şiddete ve polisin ırkçı yorum” eylemcileri Alev Şahin ve Mehmet Dersulu ve cinsiyetçi hakaretlerine maruz kaldıkları öğre- polis müdahalesi sonucunda gözaltına alındı. nildi. Polisin şiddeti sonucu gözaltına alınan bir kişinin bayıldığı, buna rağmen polisin ona yardım 26 Kasım 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildikleri edilmesine izin vermediği öğrenildi. Gözaltına işlerine dönmek için Ankara’da bulunan Çankaya alınanlardan Ayla Özkan Mamti (60), basında yer Toplum Sağlığı Merkezi önünde eylem yapanlara alan açıklamasında şunları belirtti: “Gelen geçen müdahale eden polis, 3 kişiyi (Mahmut Konuk ve vuruyordu. Çok kötüydü. Başörtülü bir kadın polis Mehmet Dersulu ve ismi öğrenilemeyen 1 kişi) vardı, bize çok hakaretler etti, hem oruçluyum gözaltına aldı. 3 kişinin de aynı gün içinde serbest diyordu, hem bize ‘orospular’ diye bağırıyordu. İlk bırakıldığı öğrenildi. defa böylesi çirkin bir saldırıya uğradım. Hem kişi- 3 Aralık 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildikleri liğimize hem bedenimize saldırdılar”. işlerine dönmek için Ankara’da bulunan Çankaya 4 Haziran 2018 tarihinde İstanbul Bakırköy Toplum Sağlığı Merkezi önünde eylem yapanlara Meydanı’nda KHK ile meslekten ihraç edilmele- müdahale eden polis, 2 kişiyi (Mahmut Konuk ve rini protesto etmek için basın açıklaması yapan Eser Budak) gözaltına aldı. 2 kişinin de aynı gün kamu emekçilerine müdahale eden polis, 13 KESK içinde serbest bırakıldığı öğrenildi. üyesini gözaltına aldı. Gözaltına alınanların isim- 17 Aralık 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildikleri leri: Nursel Tanrıverdi, Özge Astan, İlhan Kaya, işlerine dönmek için Ankara’da bulunan Çankaya Adem Erdem, Nuğyen Nedim, Ömer Açık, Dursun, Toplum Sağlığı Merkezi önünde eylem yapanlara Filiz Doğan, Ergin Bayrak, Onur Pekşen, Ersem müdahale eden polis, 1 kişiyi (Cemal Öksüz) gözal- Karababa, Fatoş Çekmez, Ayla Özkan Mimati. tına aldı. Cemal Öksüz’ün aynı gün içinde serbest 4 Haziran 2018 tarihinde aynı gerekçe ile İstan- bırakıldığı öğrenildi. bul’un Kadıköy ilçesinde yapılan basın açıklama- 31 Aralık 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildikleri sına da müdahale eden polis 7 kişiyi gözaltına aldı. işlerine dönmek için Ankara’da bulunan Çankaya Gözaltına alınanların isimleri: Hüseyin Demir, Toplum Sağlığı Merkezi önünde eylem yapanlara Songül Tunçdemir, Özgür Karataş, Abdullah müdahale eden polis, 4 kişiyi (Mahmut Konuk Şenyuva, Maşuk Öztekin, Hüda Yıldırım ve soy Eser Budak, Cemal Yıldırım ve Mehmet Dersulu) ismi öğrenilmeyen Gülşen isimli bir kişi. Gözaltına gözaltına aldı. 4 kişinin de aynı gün içinde serbest alınanların İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne götü- bırakıldığı öğrenildi. rüldüğü bildirildi. 6 Haziran 2018 tarihide KHK ile ihraç edildikleri 5.1.3. İstanbul’daki “İşimi Geri İstiyorum” işleri geri dönmek için İstanbul’un Kadıköy ilçe- Eylemleri sinde KESK üyeleri tarafından yapılan basın açık- lamasına müdahale eden polis, aralarında HDP 2 Haziran 2018 tarihinde İstanbul Bakırköy milletvekili adayı Sema Uçar’ın da olduğu 3 kişiyi Meydanı’nda KHK ile ihraç edilmelerini protesto gözaltına aldı. etmek için basın açıklaması yapan kamu emekçi- lerine müdahale eden polis, KESK üyesi 12 kişiyi 6 Haziran 2018 tarihide KHK ile ihraç edildikleri (Nursel Tanrıverdi, Dursun Doğan, Filiz Doğan, işleri geri dönmek için İstanbul’un Bakırköy ilçe- Ayla Mamati, Nuğyen Nedim, Fatoş Çekmen, İlhan sinde basın açıklamasına polis tarafından, Bakırköy Koyu, Nuray Şimşek, Serkan Penah, Dilbirin Acar, ilçe sınırları içinde seçim ile ilgili olanlar dışında Nimet Erben, Gökhan Turan) gözaltına aldı. Gözal- tüm eylem ve etkinliklerin yasaklandığı gerekçe- tıları protesto etmek için yapılmak istenen oturma siyle izin verilmedi. eylemi de polis tarafından engellendi. Yaşanan 8 Haziran 2018 tarihinde KHK ile ihraç edildik- ikinci müdahalede ise 14 kişinin gözaltına alındığı leri işlerine geri dönmek için İstanbul’un Kartal bildirildi. Buna göre yaşanan her iki müdahalede ilçesinde basın açıklaması yapan KESK üyelerine toplam 26 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar müdahale eden polis 8 KESK üyesini gözaltına aldı. 3 Haziran 2018 tarihinde serbest bırakıldı. Gözal- Gözaltına alınanların isimleri: Hüseyin Demir, tına alınanların ters kelepçelendiği, götürüldükleri Mehmet Sarı, Özgür Karadaş, Nuyen Nedim,

260 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

Nursel Tanrıverdi, Duygu Polat, Yeşim Güzel, Ali Meydanı’nda gerçekleştirdikleri basın açıklama- Haydar Arıkuşu. sından sonra oturma eylemi yapmak isteyen kamu emekçilerine müdahale eden polis, 2 kişiyi (Nursel 11 Haziran 2018 tarihinde KHK ile ihraç edildikleri Tanrıverdi, Selvi Polat) fiziksel şiddet kullanarak işlerine dönmek için İstanbul’un Bakırköy ilçesin- gözaltına aldı. Selvi Polat ve Nursel Tanrıverdi 8 deki Özgürlük Meydanı’na yürüyüş düzenlemek Ağustos 2018 tarihinde mahkemeye sevk edildi. isteyen KESK üyelerine toplandıkları sendika bina- Mahkeme, söz konusu 2 kişinin Ceza Muhake- sını ablukaya alan polis tarafından izin verilme- mesi Kanunu’nun (CMK) 109. maddesi, 3. fıkra- diği öğrenildi. Polisin engellemesi üzerine KESK sının 1. bendi gereğince, kamu davası açılıp savun- üyelerinin sendika binasının önünde basın açıkla- ması alınıncaya kadar Bakırköy Meydanı’na 200 ması yaptığı ve açıklama sırasında slogan atanlara metreden fazla yaklaşması yasakladı ve 2 kişiyi polisin müdahale ettiği bildirildi. serbest bıraktı. 16 Haziran 2018 tarihinde KHK ile ihraç edildik- 13 Ağustos 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildik- leri işlerine geri dönmek için İstanbul’un Kadıköy leri işlerine geri dönmek için İstanbul Bakırköy ilçesinde basın açıklaması yapmak isteyen KESK Meydanı’nda gerçekleştirdikleri basın açıklama- üyelerine müdahale eden polis, eyleme katılan sından sonra oturma eylemi yapmak isteyen kamu yaklaşık 20 kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınan- emekçilerine müdahale eden polis, 2 kişiyi (Nursel lardan isimleri öğrenilenler: Hüseyin Demir, Tanrıverdi, Selvi Polat) fiziksel şiddet kullanarak Dursun Doğan, Nursel Tanrıverdi, Nuyen Nedim, gözaltına aldı. Nursel Tanrıverdi, Selvi Polat, 14 Özgür Karadaş, Mehmet Sarı, Mahir Aslan, Fatoş Ağustos 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme Çekmen, Varol Öztorun, Muhammed Sevinçtekin, tarafından adli kontrol ve yurtdışına çıkma yasağı Çağdaş Onur Ekinci, Nimet Erben, Mervenur şartıyla serbest bırakıldı. Avşar, Gözde Ekici, Meryem Acar, Yaren Saltık, Meryem Güç, Güneş Atalay, Dilbirin Acar. 20 Ağustos 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildik- leri işlerine geri dönmek için İstanbul Bakırköy 23 Temmuz 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edil- Meydanı’nda oturma eylemi yapmak isteyen kamu dikleri işlerine geri dönmek için İstanbul Bakırköy emekçilerine müdahale eden polis, 2 kişiyi (Nursel Meydanı’nda basın açıklaması yapan kamu emek- Tanrıverdi, Selvi Polat) fiziksel şiddet kullanarak çilerine müdahale eden polis, 3 kişiyi (Ali Erdoğan, gözaltına aldı. Nursel Tanrıverdi ve Selvi Polat 21 Nursel Tanrıverdi, Selvi Polat) gözaltına aldı. Ağustos 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme 30 Temmuz 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edil- tarafından tutuklandı. dikleri işlerine geri dönmek için İstanbul Bakırköy 29 Ekim 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildik- Meydanı’nda basın açıklaması yapan kamu emek- leri işlerine geri dönmek için İstanbul Bakırköy çilerine müdahale eden polis, 3 kişiyi (Acun Meydanı’nda oturma eylemi yapmak isteyen kamu Karadağ, Nursel Tanrıverdi, Selvi Polat) gözaltına emekçilerine müdahale eden polis, 2 kişiyi (Nursel aldı. Tanrıverdi, Selvi Polat) fiziksel şiddet kullanarak 30 Temmuz 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edil- gözaltına aldı. Nursel Tanrıverdi ve Selvi Polat, dikleri işlerine geri dönmek için İstanbul Bakırköy 30 Ekim 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme Meydanı’nda basın açıklaması sırasında polis tarafından bu eylem gerekçesi ile ikinci kez tutuk- müdahalesi ile gözaltına alınan 3 kişinin (Acun landı. Nursel Tanrıverdi ve Selvi Polat, avukat- Karadağ, Nursel Tanrıverdi, Selvi Polat) 31 ların yaptığı itiraz üzerine 7 Kasım 2018 tarihinde Temmuz 2018 tarihinde savcılık tarafından adli tahliye edildi. kontrol şartıyla serbest bırakıldıkları öğrenildi. 6 Kasım 2018 tarihinde KHK ile ihraç edildik- Acun Karadağ’ın kalp pili olmasına rağmen, gözal- leri işlerine geri dönmek için İstanbul Bakırköy tında tutulduğu Kartaltepe Polis Karakolu’nda Meydanı’nda oturma eylemi yapanlara yönelik zorla X-ray cihazından geçirilmeye çalışıldığı, polis müdahalesi sonucu 3 kişi (Engin Karataş, itiraz etmesi üzerine polislerin fiziksel şiddetine Türkan Albayrak ve Nuğyen Nedim) gözaltına maruz bırakıldığı öğrenildi. alındı. Gözaltına alınanların aynı gün içinde 6 Ağustos 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildik- sevk edildikleri mahkeme tarafından adli kontrol leri işlerine geri dönmek için İstanbul Bakırköy şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 261 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

12 Kasım 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildik- 28 Eylül 2018 tarihinde Türkan Albayrak; leri işlerine geri dönmek için İstanbul Bakırköy 1 Ekim 2018 tarihinde Türkan Albayrak ve destek Meydanı’nda oturma eylemi yapmak isteyen kamu için gelen 2 kişi (Selvi Polat ve Engin Karataş); emekçilerine müdahale eden polis, 2 kişiyi (Nursel Tanrıverdi, Selvi Polat) fiziksel şiddet kullanarak 2 Ekim 2018 tarihinde Türkan Albayrak ve destek gözaltına aldı. için gelen 3 kişi (Nursel Tanrıverdi, Selvi Polat ve Engin Karataş) 19 Kasım 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildik- leri işlerine geri dönmek için İstanbul Bakırköy 4 Ekim 2018 tarihinde Türkan Albayrak; Meydanı’nda oturma eylemi yapmak isteyen kamu 9 Ekim 2018 tarihinde Türkan Albayrak; emekçilerine müdahale eden polis, 2 kişiyi (Nursel Tanrıverdi, Selvi Polat) fiziksel şiddet kullanarak 18 Ekim 2018 tarihinde Türkan Albayrak; gözaltına aldı. Nursel Tanrıverdi ve Selvi Polat, 20 22 Ekim 2018 tarihinde Türkan Albayrak; Kasım 2018 tarihinde savcılık ifadesinin ardından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 23 Ekim 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 24 Aralık 2018 tarihinde, KHK ile ihraç edildik- 25 Ekim 2018 tarihinde Türkan Albayrak; leri işlerine geri dönmek için İstanbul’da Bakırköy 26 Ekim 2018 tarihinde Türkan Albayrak; Meydanı’nda oturma eylemi yapmak isteyen 30 Ekim 2018 tarihinde Türkan Albayrak; Nursel Tanrıverdi polisin müdahalesi sonrasında gözaltına alındı. 31 Ekim 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 1 Kasım 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 5.1.4. İstanbul’da Türkan Albayrak’ın 2 Kasım 2018 tarihinde Türkan Albayrak; “İşimi Geri İstiyorum” Eylemleri 5 Kasım 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 3 Ağustos 2018 tarihinde ‘güvenlik soruştur- 8 Kasım 2018 tarihinde Türkan Albayrak; ması’ ve ‘arşiv taraması” gerekçe gösterilerek 9 Kasım 2018 tarihinde Türkan Albayrak; Sarıyer İlçe Sağlık Müdürlüğü’ndeki işinden atılan Türkan Albayrak işine geri dönmek 12 Kasım 2018 tarihinde Türkan Albayrak; için 3 Eylül 2018 tarihinden itibaren basın 13 Kasım 2018 tarihinde Türkan Albayrak; açıklaması ve onu takiben oturma eylemi yapmaya başladı. Türkan Albayrak ve ona 14 Kasım 2018 tarihinde Türkan Albayrak; destek için gelenlere yönelik polis müdahale- 16 Kasım 2018 tarihinde Türkan Albayrak; leri ve gözaltına alınanlar: 19 Kasım 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 3 Eylül 2018 tarihinde Türkan Albayrak ve destek 20 Kasım 2018 tarihinde Türkan Albayrak; için gelen 10 kişi; 21 Kasım 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 4 Eylül 2018 tarihinde Türkan Albayrak ve destek 22 Kasım 2018 tarihinde Türkan Albayrak; için gelen 3 kişi; 23 Kasım 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 5 Eylül 2018 tarihinde Türkan Albayrak ve destek için gelen2 kişi; 27 Kasım 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 6 Eylül 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 28 Kasım 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 7 Eylül 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 3 Aralık 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 14 Eylül 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 4 Aralık 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 14 Eylül 2018 tarihinde Türkan Albayrak ve destek 6 Aralık 2018 tarihinde Türkan Albayrak; için gelen Taylan Gültekin isimli bir kişi; 7 Aralık 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 24 Eylül 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 10 Aralık 2018 tarihinde Türkan Albayrak;

262 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

11 Aralık 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 14 Şubat 2018 tarihinde çıkarıldıkları mahkeme tarafından tutuksuz yargılanmak üzere serbest 12 Aralık 2018 tarihinde Türkan Albayrak; bırakıldılar. 14 Aralık 2018 tarihinde Türkan Albayrak; Düzce Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nde görev- 19 Aralık 2018 tarihinde Türkan Albayrak; liyken KHK ile ihraç edilen ve 30 Ocak 2017 tari- 20 Aralık 2018 tarihinde Türkan Albayrak, hinden bu yana oturma eylemi yapan mimar Alev Şahin, 26 Şubat 2018 tarihinde Düzce’de gözaltına 21 Aralık 2018 tarihinde Türkan Albayrak; alındı. Alev Şahin’i gözaltına alan polislerin Düzce 24 Aralık 2018 tarihinde Türkan Albayrak; Valiliği’nin il genelinde gösteri, eylem ve yürüyüş- lere getirdiği yasağı gerekçe gösterdiği bildirildi. 25 Aralık 2018 tarihinde Türkan Albayrak; 4 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- 26 Aralık 2018 tarihinde Türkan Albayrak; lerden, KHK ile ihraç edildiği işine geri dönmek 27 Aralık 2018 tarihinde Türkan Albayrak. için Düzce’de oturma eylemi yapan mimar Alev Şahin tarafından “Faşizme karşı bir çizik de siz 5.1.5. Düzce’deki “İşimi Geri İstiyorum” atın” sloganıyla gerçekleştirilen sokak sergisine Eylemleri belediye zabıtaları tarafından müdahale edildiği ve Alev Şahin’e “kaldırımı işgal ettiği” gerekçesiyle KHK ile ihraç edildiği Çevre ve Şehircilik İl Müdür- para cezası kesildiği öğrenildi. lüğü’ndeki işine geri dönmek için 30 Ocak 2017 tarihinden beri oturma eylemi yapan mimar Alev 5.1.6. Bodrum’daki “İşimi Geri İstiyorum” Şahin ile Yetice Akalindamar adlı kişi 13 Şubat Eylemleri 2018 tarihinde Düzce’de “İstiklal Marşı’nı alenen aşağılama” iddiasıyla gözaltına alındı. Söz konusu Nuriye Gülmen ve Mehmet Dersulu, Muğla’nın tarihte Türkiye Kamu-Sen Düzce Şubesi üyeleri Bodrum ilçesine “İşimi Geri İstiyorum” eylemi TSK‘nın Afrin’e yönelik gerçekleştirdiği operas- yapmakta olan KHK ile ihraç edilmiş olan yonu desteklemek amacıyla basın açıklaması Eğitim-Sen Üyesi, sınıf öğretmeni Engin Karataş’a yapmak üzere Alev Şahin’in eylem yaptığı alana destek olmak için 29 Ekim 2016 tarihinde gittik- geldiler. Sendika üyeleri basın açıklaması önce- leri Bodrum’da gözaltına alındı. Uçurtma uçurma sinde saygı duruşunda bulunarak İstiklal Marşı eylemi sırasında GBT uygulaması yapan polislere okudular. O sırada oturma eylemine devam eden “Zaten tanıyorsunuz” diyerek kimlik göstermeyi Alev Şahin ve destek için yanında bulunan Yetice reddetmeleri üzerine Nuriye Gülmen ve Mehmet Akalindamar, İstiklal Marşı okunurken ayağa Dersulu’nun fiziksel şiddet kullanılarak gözaltına kalkmadılar. Olayın yerel basında hedef gösterir alındığı bildirildi. Nuriye Gülmen ve Mehmet bir şekilde yer alması üzerine Düzce Cumhuriyet Dersulu, 9 Ağustos 2018 tarihinde sevk edildikleri Başsavcılığı, Alev Şahin ve Yetice Akalindamar mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest hakkında soruşturma başlattı. Aynı gün akşam bırakıldı. saatlerinde gözaltına alınan Şahin ve Akalindamar,

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 263 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

5.2. CEZAEVINDE YAŞANAN HAK İHLALLERI ILE İLGILI EYLEMLER 5.2.1. Tek Tip Elbise Uygulamasına TAYAD üyeleri tarafından tek tip elbise uygulama- Yönelik Tepkiler sına karşı 28 Nisan 2018 tarihinde Ankara Sakarya Caddesi üzerinde yapılan basın açıklamasına 9 Ocak 2018 tarihinde Ankara’da Abdi İpekçi müdahale eden polis, 2 kişiyi (Mehmet Yılmaz ve Parkı’nda tek tip elbise uygulamasına karşı yapılan İbrahim Halil Şener) gözaltına aldı. oturma eylemine polisin müdahale ettiği ve müda- TAYAD üyelerinin tek tip elbise uygulamasına hale sonucu 3 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. karşı 19 Mayıs 2018 tarihinde Hatay’ın Samandağ 27 Ocak 2018 tarihinde Beşiktaş’ta tek tip elbise ilçesinde yapmak istediği basın açıklamasına polis uygulaması ile ilgili bildiri dağıtan aralarında tarafından “izinsiz olduğu” gerekçesiyle izin veril- ESP İstanbul il başkanı Pınar Türk’ün de olduğu medi. ESP üyesi 9 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. TAYAD üyelerinin, 2 Haziran 2018 tarihinde Gözaltına alınan 9 kişinin 28 Ocak 2018 tari- Ankara Sakarya Caddesi üzerinde tek tip elbise hinde Beşiktaş İlçe Emniyet Müdürlüğü’ndeki uygulamasına karşı düzenlemek istediği basın ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldığı ve açıklamasına polisin izin vermediği öğrenildi. İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne götürülen ESP il TAYAD üyelerine yönelik müdahalede gözaltına başkanı Pınar Türk’ün ise halen gözaltında olduğu alınan olmadığı bildirildi. bildirildi. Gözaltına alınanlar: Pınar Türk, Serkan Zorlu, Erkan Çelikcan, M. Bedran Çoğaltay, TAYAD üyeleri, 9 Haziran 2018 tarihinde Ankara Gökhan Güneş, Özgür Baykara, Murat Doğan, Sakarya Caddesi üzerinde tek tip elbise uygulama- Bedirhan Karayer ve Sedat Türlü. sına karşı düzenlemek istediği basın açıklamasına yönelik polis müdahalesi sonucu İbrahim Halil 3 Şubat 2018 tarihinde İstanbul’daki Taksim Şener ve Kubilay Iğdır isimli 2 kişinin gözaltına Meydanı’nda tek tip elbise uygulamasına karşı alındığı öğrenildi. eylem yapan TAYAD üyesi 2 kişi (Cemile Temiz- kalp ve Sakine Aslan) gözaltına alındı. TAYAD üyeleri, 16 Haziran 2018 tarihinde Ankara Sakarya Caddesi üzerinde tek tip elbise uygulama- TAYAD’lı Aileler tarafından 24 Şubat 2018 tari- sına karşı düzenlemek istediği basın açıklamasına hinde Ankara Sakarya Caddesi’nde tek tip elbise yönelik polis müdahalesi sonucu Halil İbrahim ile ilgili yapılan basın açıklamasına müdahale eden Şener ve Bülent Özgür isimli 2 kişinin gözaltına polisin 2 kişiyi gözaltına aldığı öğrenildi. alındığı öğrenildi. 3 Mart 2018 tarihinde Ankara Sakarya Caddesi’nde TAYAD üyelerinin, 23 Haziran 2018 tarihinde basın açıklaması yapmak isteyen TAYAD üyele- Ankara Sakarya Caddesi üzerinde tek tip elbise rine polisin müdahale ettiği öğrenildi. Müdahale uygulamasına karşı düzenlemek istediği basın sonucunda Ayşe Arapgir ile Halil İbrahim Şener’in açıklamasına yönelik polis müdahalesi sonucu gözaltına alındığı bildirildi. Halil İbrahim Şener ve Armağan Özbaş isimli 2 TAYAD üyeleri, 14 Mart 2018 tarihinde İstanbul kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. Galatasaray Meydanı’nda tek tip elbise uygulama- TAYAD üyelerinin, 30 Haziran 2018 tarihinde sına karşı bir basın açıklaması düzenledi. Açıkla Ankara Sakarya Caddesi üzerinde tek tip elbise sonrasında Silivri’ye doğru yürüyüşe geçenlere uygulamasına karşı düzenlemek istediği basın polis müdahale etti ve 6 kişiyi gözaltına aldı. Gözal- açıklamasına yönelik polis müdahalesi sonucu tına alınanlar 15 Mart 2018 tarihinde serbest bıra- Halil İbrahim Şener isimli 1 kişinin gözaltına alın- kıldı. dığı öğrenildi. TAYAD üyeleri tarafından 17 Mart 2018 tarihinde TAYAD üyelerinin, 7 Temmuz 2018 tarihinde Ankara’da düzenlenen basın açıklamasına müda- Ankara Sakarya Caddesi üzerinde tek tip elbise hale eden polis, 3 kişiyi (Ayşe Arapgil, İbrahim uygulamasına karşı düzenlemek istediği basın açık- Şener ve Memet Yılmaz) gözaltına aldı. lamasına yönelik polis müdahalesi sonucu Halil

264 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

İbrahim Şener ve Deniz Yılmaz isimli 2 kişinin TAYAD üyelerinin, 13 Ekim 2018 tarihinde tek tip gözaltına alındığı öğrenildi. elbise uygulamasına karşı Ankara Sakarya Cadde- si’nde düzenlemek istediği basın açıklamasına TAYAD üyelerinin, 14 Temmuz 2018 tarihinde yönelik polis müdahalesi sonucu Halil İbrahim Ankara Sakarya Caddesi üzerinde tek tip elbise Şener isimli 1 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. uygulamasına karşı düzenlemek istediği basın açıklamasına yönelik polis müdahalesi sonucu TAYAD üyelerinin, 27 Ekim 2018 tarihinde tek tip Halil İbrahim Şener ve Armağan Özbaş isimli 2 elbise uygulamasına karşı Ankara Sakarya Cadde- kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. si’nde düzenlemek istediği basın açıklamasına yönelik polis müdahalesi sonucu 2 kişinin (Halil TAYAD üyelerinin, 21 Temmuz 2018 tarihinde İbrahim Şener ve İlker Işık) gözaltına alındığı öğre- Ankara Sakarya Caddesi üzerinde tek tip elbise nildi. uygulamasına karşı düzenlemek istediği basın açıklamasına yönelik polis müdahalesi sonucu, TAYAD üyelerinin, 3 Kasım 2018 tarihinde tek Halil İbrahim Şener isimli 1 kişinin gözaltına alın- tip elbise uygulamasına karşı Ankara’da Sakarya dığı öğrenildi. Caddesi’nde düzenlemek istediği basın açıklama- sına yönelik polis müdahalesi sonucu Halil İbrahim TAYAD üyelerinin, 18 Ağustos 2018 tarihinde Şener ve İlker Işık isimli 2 kişinin gözaltına alındığı Ankara’da Sakarya Caddesi üzerinde, tek tip elbise öğrenildi. uygulamasına karşı düzenlemek istediği basın açık- lamasına yönelik polis müdahalesi sonucu, Halil TAYAD üyelerinin, 10 Kasım 2018 tarihinde tek İbrahim Şener ve Kubilay Iğdır isimli 2 kişinin tip elbise uygulamasına karşı Ankara Sakarya gözaltına alındığı öğrenildi. Caddesi’nde düzenlemek istediği basın açıkla- masına yönelik polis müdahalesi sonucu Halil TAYAD üyelerinin, 1 Eylül 2018 tarihinde tek tip İbrahim Şener ve Ertuğrul Çağan isimli 2 kişinin elbise uygulamasına karşı Ankara Sakarya Cadde- gözaltına alındığı öğrenildi. si’nde düzenlemek istediği basın açıklamasına yönelik polis müdahalesi sonucu Halil İbrahim TAYAD üyelerinin, 24 Kasım 2018 tarihinde tek Şener ve Mehmet Yılmaz isimli 2 kişinin gözaltına tip elbise uygulamasına karşı Ankara Sakarya alındığı öğrenildi. Caddesi’nde düzenlemek istediği basın açıkla- masına yönelik polis müdahalesi sonucu Gülnaz TAYAD üyelerinin, 8 Eylül 2018 tarihinde tek Bozkurt ve İlker Işık isimli 2 kişinin gözaltına alın- tip elbise uygulamasına karşı Ankara’da Sakarya dığı öğrenildi. Caddesi’nde düzenlemek istediği basın açıklama- sına yönelik polis müdahalesi sonucu Halil İbrahim TAYAD üyelerinin, 1 Aralık 2018 tarihinde tek tip Şener isimli 1 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. elbise uygulamasına karşı Ankara Sakarya Cadde- si’nde düzenlemek istediği basın açıklamasına TAYAD üyelerinin, 22 Eylül 2018 tarihinde tek tip yönelik polis müdahalesi sonucu 8 kişinin (Deniz elbise uygulamasına karşı Ankara Sakarya Cadde- Aydın, Bengüsu Demirel, Halil İbrahim Şener, si’nde düzenlemek istediği basın açıklamasına Umutcan Aybak, İlker Işık, Taylan Sungur, Sinan yönelik polis müdahalesi sonucu Halil İbrahim Yanbal ve Aydın Dönmez) gözaltına alındığı öğre- Şener isimli 1 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. nildi. TAYAD üyelerinin, 29 Eylül 2018 tarihinde tek TAYAD üyelerinin, 15 Aralık 2018 tarihinde tek tip tip elbise uygulamasına karşı Ankara’da Sakarya elbise uygulamasına karşı Ankara Sakarya Cadde- Caddesi’nde düzenlemek istediği basın açıklama- si’nde düzenlemek istediği basın açıklamasına sına yönelik polis müdahalesi sonucu Mehmet yönelik polis müdahalesi sonucu Bengisu Demirel Yılmaz ve Halil İbrahim Şener isimli 2 kişinin isimli 1 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. gözaltına alındığı öğrenildi. TAYAD üyelerinin, 29 Aralık 2018 tarihinde tek TAYAD üyelerinin, 6 Ekim 2018 tarihinde tek tip elbise uygulamasına karşı Ankara Sakarya tip elbise uygulamasına karşı Ankara’da Sakarya Caddesi’nde düzenlemek istediği basın açıkla- Caddesi’nde düzenlemek istediği basın açıklama- masına yönelik polis müdahalesi sonucu Bengisu sına yönelik polis müdahalesi sonucu Halil İbrahim Demirel, Taylan Sungur ve Umutcan Aybak isimli Şener isimli 1 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. 3 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 265 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

5.2.2. F Oturumu 5.2.3. Diğer Eylemler İHD İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu tara- 4 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- fından hasta mahpusların serbest bırakılması lerden, işkence ve diğer kötü muamele iddiala- talebiyle İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 334 rıyla gündeme gelen Düzce T Tipi Cezaevi önünde kez yapılmış olan “F Oturumu” eylemlerine 25 mahpus aileleri ile HDP İstanbul milletvekilleri Ağustos 2018 tarihinden itibaren polis tarafından Hüda Kaya ve Züleyha Gülüm tarafından yapılmak engel olunmaya başlandı. istenen basın açıklaması, ırkçı bir grubun cezaevi önünde toplanması ve tehditlerde bulunması 25 Ağustos; 1, 8, 15, 22, 29 Eylül; 6, 13, 20, 27 Ekim; üzerine yapılamadı. Polis ve jandarmanın mahpus 3, 10, 17, 24 Kasım; 1, 8, 15, 22, 29 Aralık 2018 tarih- yakınlarını ve milletvekillerini tehdit eden gruba lerinde olmak üzere insan hakları savunucularının müdahale etmediği öğrenildi. İHD İstanbul Şubesi’nden Galatasaray Meydanı’na yürüyerek burada basın açıklaması yapması polis 7 Aralık 2018 tarihinde İHD Batman şubesi ile tarafından toplam 19 kez engellendi. ÖHP tarafından, Batman M Tipi Cezaevi önünde 27 Kasım 2018 tarihinden bu yana açlık grevinde bulunan mahpuslara ilişkin olarak yapılmak istenen basın açıklaması valilik kararı gerekçe gösterilerek polis tarafından engellendi. Engelleme üzerine basın açıklaması İHD Batman Şubesi’nde gerçekleştirildi.

266 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

5.3. KADIN EYLEMLERİ 5.3.1. 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar 7 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- Günü lerden, Kampüs Cadıları üyesi 15 kadının ailesinin Ankara Emniyet Müdürlüğü Terörle Mücadele 4 Mart 2018 tarihinde Ankara Ziya Gökalp Caddesi Şubesi tarafından 8 Mart eylemi öncesinde tele- üzerinde 8 Mart dolayısıyla yürüyüş yapmak için fonla arandığı öğrenildi. Söz konusu haberlerde bir araya gelen Ankara Kadın Platformu üyesi ailelere çocuklarının yasadışı örgütlerle görüştü- kadınlara polisin müdahale ettiği, kadınların saçla- ğünün söylendiği bildirildi. rının çekilerek ve fiziksel şiddet uygulanarak gözal- tına alındığı öğrenildi. Gözaltına alınan 15 kadının, 5.3.2. 25 Kasım Kadına Yönelik Kabahatler Kanunu’na göre 118’er lira para cezası Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele ve verilerek aynı gün serbest bırakıldığı bildirildi. Dayanışma Günü 4 Mart 2018 tarihinde Tekirdağ’ın Çorlu ilçesinde 8 Mart Kadın Platformu tarafından yapılmak istenen 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Ulusla- basın açıklamasına polisin müdahale ettiği ve 8 rarası Mücadele ve Dayanışma Günü dolayısıyla kişiyi gözaltına aldığı öğrenildi. Gözaltına alınan Mardin’in Artuklu ilçesinde düzenlenmek istenen kişilerin Çorlu İlçe Emniyet Müdürlüğü’ne götü- etkinliklerin Artuklu Kaymakamlığı tarafından 23 rüldüğü bildirildi. Gözaltına alınanlar 5 Mart 2018 Kasım 2018 tarihinde yasaklandığı öğrenildi. tarihinde savcılık ifadelerinin ardından serbest 25 Kasım 2018 tarihinde, kadın örgütlerinin çağrı- bırakıldı. Gözaltına alınanlara götürüldükleri sıyla İstanbul İstiklal Caddesi’nde toplanıp Taksim Çorlu İlçe Emniyet Müdürlüğü’nde çıplak arama Meydanı’na yürüyüş yapmak isteyen kadınlara dayatması yapıldığı, kabul etmedikleri için tehdit polis biber gazı ve plastik mermi ile müdahale etti. edildikleri öğrenildi. Gözaltına alınanların isim- Müdahale sonucu gözaltına alınan olmadığı öğre- leri: Kübra Yılmaz, Alev Yıldırım, Eda Erdoğan, nildi. Onur Akkuş, Selman Altundal, Emek Serdar Çiçek, soyadları öğrenilemeyen Gönül ve Savaş. 25 Kasım 2018 tarihinde, İstanbul Kadın Meclis- leri’nin çağrısıyla Kadıköy ilçesindeki Süreyya 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü nedeniyle Operası önünde bir araya gelip yürüyüş yapmak 4 Mart 2018 tarihinde Mardin Şahmeran Kadın isteyen kadınların eylemi de polis tarafından engel- Platformu tarafından Cumhuriyet Meydanı’nda lendi. Müdahale sonucu gözaltına alınan olmadığı yapılmak istenilen şölene emniyet tarafından öğrenildi. Kaymakamlığa gönderilen “Uygun değildir” yazısı nedeniyle izin verilmediği öğrenildi. 25 Kasım 2018 tarihinde, Dicle Amed Kadın Plat- formu tarafından Diyarbakır’da yapılmak istenen Kocaeli Valiliği tarafından 8 Mart eyleminin yasak- yürüyüş de polis tarafından engellendi. Müdahale lanmasını protesto etmek için Yahya Kaptan ilçe- sonucu gözaltına alınan olmadığı öğrenildi. sinde yürüyüş yapan kadınlara polis müdahale etti ve 6 kadını fiziksel şiddet kullanarak gözaltına aldı. Gözaltına alınan kişilerin aynı gün serbest bırakıl- dığı öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 267 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

5.4. LGBTİ+ EYLEMLERİ

1 Temmuz 2018 tarihinde İstanbul Taksim’de yapı- Caddesi’nde toplanan bir gruba plastik mermi lacak Onur Yürüyüşü’nün, İstanbul Valiliği’nin ile müdahale ettiği öğrenildi. Ayrıca Taksim Mis aldığı karar ile 30 Haziran 2018 tarihinde yasaklan- Sokak’ta okunan basın açıklaması sonrasında, dığı öğrenildi. Kararın gerekçesinin “oluşabilecek İstiklal Caddesi’ndeki sokaklarda basın açıklama- muhtemel olumsuzluklar” olduğu bildirildi. sının okunmasına da polis cop ve biber gazı ile müdahale etti. Gün boyu süren müdahalelerde Yasaklama kararı üzerine LGBTİ+ Onur Haftası toplam 11 kişinin gözaltına alındığı ve bu kişilerin Komitesi yaptığı açıklama ile Onur Yürüyüşü ile aynı içinde sağlık kontrolünün ardından serbest ilgili hazırlanan basın açıklamasının yürüyüşün bırakıldığı öğrenildi. yapılacağı gün saat 18:00’den itibaren Taksim İstiklal Caddesi üzerindeki tüm sokaklarda okun- Adana Valiliği 6 Temmuz 2018 tarihinde yaptığı ması çağrısı yaptı. Yürüyüşün yapılacağı gün açıklama ile 7 Temmuz 2018 tarihinde yapılması polisin İstiklal Caddesi çevresindeki sokakları planlanan Onur Yürüyüşü’nü “kamu güvenliğini” kapattığı ve LGBTİ aktivistlerini ve LGBTİ+ oldu- ve “toplumsal duyarlılıkları” gerekçe göstererek ğunu düşündüğü kişileri zorla İstiklal Caddesi yasakladı. çevresinden uzaklaştırdığı ve Taksim Tarlabaşı

268 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

5.5. CUMARTESİ ANNELERİ

Yakınları zorla kaybedilen Cumartesi Anneleri’nin bunların ağababalarına bu ülkeyi teslim etmemişti, İstanbul Galatasaray Meydanı’nda yaptığı oturma bugün onların paçozlarına da teslim etmez, bunu eyleminin 700. buluşmasına İçişleri Bakanlı- herkes böyle bilsin.” ğı’nın talimatıyla Beyoğlu Kaymakamlığı tara- AKP Sözcüsü Ömer Çelik, partisinin 29 Ağustos fından yasaklandı. Yasaklama kararına rağmen 25 2018 tarihindeki MYK toplantısından sonra düzen- Ağustos 2018 tarihinde oturma eylemini yapmak lediği basın toplantısında, Cumartesi Anneleri’nin isteyen ve aralarında HDP ve CHP milletvekille- İstanbul Galatasaray Meydanı’nda yaptığı eyleme rinin de olduğu gruba polis müdahale etti. Müda- yönelik polis müdahalesi ile ilgili olarak şunları hale sonucu aralarında kayıp Hasan Ocak’ın annesi belirtti: “Buranın gittikçe terör propaganda merkezi Emine Ocak ile kardeşi Maside Ocak’ın da olduğu haline dönüşmesi sonucunda, bu önlemleri almamız 47 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar aynı gerekmiştir. Bu (…) terör gruplarının burayı bir gün içinde ifade işlemelerinin ardından serbest eylem alanı haline getirmesine bir operasyondur. bırakıldı. Annelerin acısını istismar ederek terör propaganda- Polisin müdahalesi sonucu 1 kişinin kolunun kırıl- sının yapılmasına müsaade edilmeyecektir, bu alan dığı öğrenildi. Kolu kırılan Aydın Aydoğan basında bundan sonra bu amaçla kullanılmayacak. Bundan yer alan açıklamasında şunları belirtti: “Polis bana sonra İstiklal Caddesi gibi yerlerde bu eylemlere izin dönerek ‘alın bu yavşağı’ dedi. O sırada müdahale verilmeyecektir. Bu AK Parti bile olsa müsaade edil- oldu ve kargaşa çıktı. Ben de yere düştüm. Polis meyecek.” benim koluma cop ile vurdu. Kolum kırıldı. Daha 1 Eylül 2018 tarihinde, Cumartesi Anneleri’nin sonra orada bulanan arkadaşlarım beni alandan İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır gerçek- çıkarmaya çalıştı. Biz giderken bu sefer polis arka- leştirdiği buluşmaların 701.’si öncesinde Galata- mızdan plastik mermi sıktı.” saray Meydanı’na çıkan tüm sokakları barikatlarla Polis müdahalesi sırasında, eylemi takip eden kapatan polis, açıklamanın meydanda yapılmasına DHA muhabiri Özgür Deniz Kaya’nın eyleme izin vermedi. Engelleme üzerine İHD İstanbul katılan bir milletvekili ile röportaj yaptığı esnada Şubesi önünde toplanan ve aralarında kayıp polisin sıktığı 2 gazlı merminin bacağına isabet yakınlarının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi parti etmesi sonucu yaralandığı öğrenildi. Özgür Deniz temsilcilerinin, insan hakları savunucularının, Kaya’nın gittiği Taksim Eğitim ve Araştırma Hasta- sanatçıların olduğu grup yürüyüşe geçti. Polis nesi’nden maruz kaldığı fiziksel şiddeti belgeleyen kitlenin yürüyüşünü de engelledi. Bunun üzerine bir rapor aldığı bildirildi. Cumartesi Anneleri ve desteğe gelenler bulunduk- ları yerde oturarak eylemlerini gerçekleştirdiler. Müdahale sırasında polisin HDP ve CHP milletve- Okunan basın açıklamasından sonra grup dağıldı. killerine de fiziksel şiddet uyguladığı, HDP Diyar- bakır milletvekili Garo Paylan’ın boğazını sıktığı 8 Eylül 2018 tarihinde, Cumartesi Anneleri’nin bildirildi. İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır gerçek- leştirdiği buluşmaların 702.’si öncesinde Galata- İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Cumartesi Anne- saray Meydanı’na çıkan tüm sokakları barikatlarla leri’nin 25 Ağustos 2018 tarihinde Galatasaray kapatan polis, açıklamanın meydanda yapılmasına Meydanı’ndaki 700. hafta buluşmasına yönelik izin vermedi. Engelleme üzerine İHD İstanbul yasaklama ve sonrasındaki polis müdahalesi Şubesi önünde toplanan ve aralarında kayıp hakkında 27 Ağustos 2018 tarihinde yaptığı açık- yakınlarının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi parti lamada şunları belirtti: “İzin vermedik, doğrudur. temsilcilerinin, insan hakları savunucularının, Çünkü artık bu istismarın ve kandırmacanın son sanatçıların olduğu grup yürüyüşe geçti. Polis bulmasını istedik. Bu ikiyüzlü kandırmacanın son kitlenin yürüyüşünü de engelledi. Polisin müdaha- bulmasını istedik. (…) Hasan Ocak, Galatasaray lesi sonucu kayıp yakını Hanife Yılmaz’ın fenalık Meydanı’ndaki eylemlerin başlama sebeplerinden geçirdiği ve Hanefi Yılmaz’a yönelik olarak bir sadece birisidir. Bu kişiler, Eminönü Meydanı’nda polis memurunun “Şov yapma ayağa kalk” dediği gezerken mi kayboldu? (…) Bu millet yüz yıl önce öğrenildi. Engelleme üzerine, Cumartesi Anneleri

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 269 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 ve desteğe gelenler bulundukları yerde oturarak gerçekleştirdiği buluşmaların 706.’sı öncesinde basın açıklaması yaptı. Galatasaray Meydanı’na çıkan tüm sokakları bari- katlarla kapatan polis, açıklamanın meydanda 15 Eylül 2018 tarihinde, Cumartesi Anneleri’nin yapılmasına izin vermedi. Engelleme üzerine İHD İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır gerçek- İstanbul Şubesi önünde toplanan ve aralarında leştirdiği buluşmaların 703.’sü öncesinde Galata- kayıp yakınlarının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi saray Meydanı’na çıkan tüm sokakları barikatlarla parti temsilcilerinin, insan hakları savunucula- kapatan polis, açıklamanın meydanda yapılmasına rının ve sanatçıların olduğu gruba müdahale eden izin vermedi. Engelleme üzerine İHD İstanbul polis, müdahaleyi görüntülemek isteyen gazeteci- Şubesi önünde toplanan ve aralarında kayıp yakın- leri de engelledi. Bu sırada bir kadın gazetecinin larının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi parti temsil- tepki göstermesi üzerine polis, kadın gazeteciye ve cilerinin, insan hakları savunucularının, sanatçı- bu olaya tepki gösteren HDP İstanbul milletvekili ların olduğu grup yürüyüşe geçti. Polisin yürüyüşü Hüda Kaya’ya fiziksel şiddet uyguladı. de engellemesi üzerine, Cumartesi Anneleri ve desteğe gelenler bulundukları yerde oturarak basın 13 Ekim 2018 tarihinde, Cumartesi Anneleri’nin açıklaması yaptı. İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır gerçek- leştirdiği buluşmaların 707.’si öncesinde Galata- 22 Eylül 2018 tarihinde, Cumartesi Annele- saray Meydanı’na çıkan tüm sokakları barikatlarla rinin İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır kapatan polis, açıklamanın meydanda yapılmasına gerçekleştirdiği buluşmaların 704.’sü öncesinde izin vermedi. Engelleme üzerine İHD İstanbul Galatasaray Meydanı’na çıkan tüm sokakları bari- Şubesi önünde toplanan ve aralarında kayıp katlarla kapatan polis, açıklamanın meydanda yakınlarının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi parti yapılmasına izin vermedi. Engelleme üzerine İHD temsilcilerinin, insan hakları savunucularının, İstanbul Şubesi önünde toplanan ve aralarında sanatçıların olduğu grup yürüyüşe geçti. Polisin kayıp yakınlarının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi bu yürüyüşü de engellemesi üzerine, Cumartesi parti temsilcilerinin, insan hakları savunucula- Anneleri ve desteğe gelenler bulundukları yerde rının, sanatçıların olduğu grup yürüyüşe geçti. oturarak basın açıklaması yaptı. Basın açıklama- Polis kitlenin yürüyüşünü de engelledi. Engelleme sını takip etmek isteyen basın mensuplarının polis üzerine, Cumartesi Anneleri ve desteğe gelenler tarafından engellendiği bildirildi. bulundukları yerde oturarak eylemlerini gerçekleş- tirdiler. Okunan basın açıklamasından sonra grup 20 Ekim 2018 tarihinde, Cumartesi Annele- dağıldı. ri’nin İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır gerçekleştirdiği buluşmaların 708.’si öncesinde 29 Eylül 2018 tarihinde, Cumartesi Annele- Galatasaray Meydanı’na çıkan tüm sokakları bari- ri’nin İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır katlarla kapatan polis, açıklamanın meydanda gerçekleştirdiği buluşmaların 705.’si öncesinde yapılmasına izin vermedi. Engelleme üzerine İHD Galatasaray Meydanı’na çıkan tüm sokakları bari- İstanbul Şubesi önünde toplanan ve aralarında katlarla kapatan polis, açıklamanın meydanda kayıp yakınlarının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi yapılmasına izin vermedi. Engelleme üzerine İHD parti temsilcilerinin, insan hakları savunucularının İstanbul Şubesi önünde toplanan ve aralarında ve sanatçıların olduğu grup yürüyüşe geçti. Polisin kayıp yakınlarının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi bu yürüyüşü de engellemesi üzerine, Cumartesi parti temsilcilerinin, insan hakları savunucularının Anneleri ve desteğe gelenler bulundukları yerde ve sanatçıların olduğu grup yürüyüşe geçti. Polisin oturarak basın açıklamasını gerçekleştirdiler. Basın yürüyüşü de engellemesi üzerine, Cumartesi Anne- açıklamasını takip etmek isteyen basın mensupla- leri ve desteğe gelenler bulundukları yerde oturarak rının polis tarafından engellendiği bildirildi. eylemlerini gerçekleştirdiler. Burada yapılan basın açıklamasından sonra grubun dağıldığı öğrenildi. 27 Ekim 2018 tarihinde, Cumartesi Annele- Basın açıklamasını takip etmek isteyen basın ri’nin İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır mensuplarının polis tarafından engellendiği bildi- gerçekleştirdiği buluşmaların 709.’su öncesinde rildi. Galatasaray Meydanı’na çıkan tüm sokakları bari- katlarla kapatan polis, açıklamanın meydanda 6 Ekim 2018 tarihinde, Cumartesi Anneleri’nin yapılmasına izin vermedi. Engelleme üzerine İHD İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır

270 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

İstanbul Şubesi önünde toplanan ve aralarında 24 Kasım 2018 tarihinde, Cumartesi Anneleri’nin kayıp yakınlarının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır gerçek- parti temsilcilerinin, insan hakları savunucularının leştirdiği buluşmaların 713.’sü öncesinde Galata- ve sanatçıların olduğu grup yürüyüşe geçti. Polisin saray Meydanı’na çıkan tüm sokakları barikatlarla bu yürüyüşü de engellemesi üzerine, Cumartesi kapatan polis, açıklamanın meydanda yapılmasına Anneleri ve desteğe gelenler bulundukları yerde izin vermedi. Engelleme üzerine İHD İstanbul oturarak basın açıklamasını gerçekleştirdiler. Şubesi önünde toplanan ve aralarında kayıp yakınlarının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi parti 3 Kasım 2018 tarihinde, Cumartesi Anneleri’nin temsilcilerinin, insan hakları savunucularının, İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır gerçek- sanatçıların olduğu grup yürüyüşe geçti. Polisin leştirdiği buluşmaların 710.’su öncesinde Galata- bu yürüyüşü de engellemesi üzerine, Cumartesi saray Meydanı’na çıkan tüm sokakları barikatlarla Anneleri ve desteğe gelenler bulundukları yerde kapatan polis, açıklamanın meydanda yapılmasına oturarak basın açıklaması yaptılar. izin vermedi. Engelleme üzerine İHD İstanbul Şubesi önünde toplanan ve aralarında kayıp 1 Aralık 2018 tarihinde, Cumartesi Anneleri’nin yakınlarının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi parti İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır gerçek- temsilcilerinin, insan hakları savunucularının, leştirdiği buluşmaların 714.’sü öncesinde Galata- sanatçıların olduğu grup yürüyüşe geçti. Polisin saray Meydanı’na çıkan tüm sokakları barikatlarla bu yürüyüşü de engellemesi üzerine Cumartesi kapatan polis, açıklamanın meydanda yapılmasına Anneleri ve desteğe gelenler bulundukları yerde izin vermedi. Engelleme üzerine İHD İstanbul oturarak eylemlerini gerçekleştirdiler. Basın açık- Şubesi önünde toplanan ve aralarında kayıp lamasını takip etmek isteyen basın mensuplarının yakınlarının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi parti polis tarafından engellendiği bildirildi. temsilcilerinin, insan hakları savunucularının, sanatçıların olduğu grup yürüyüşe geçti. Polisin 10 Kasım 2018 tarihinde, Cumartesi Anneleri’nin bu yürüyüşü de engellemesi üzerine, Cumartesi İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır gerçek- Anneleri ve desteğe gelenler bulundukları yerde leştirdiği buluşmaların 711.’si öncesinde Galata- oturarak basın açıklaması yaptılar. saray Meydanı’na çıkan tüm sokakları barikatlarla kapatan polis, açıklamanın meydanda yapılmasına 8 Aralık 2018 tarihinde, Cumartesi Anneleri’nin izin vermedi. Engelleme üzerine İHD İstanbul İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır gerçek- Şubesi önünde toplanan ve aralarında kayıp leştirdiği buluşmaların 715.’si öncesinde Galata- yakınlarının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi parti saray Meydanı’na çıkan tüm sokakları barikatlarla temsilcilerinin, insan hakları savunucularının, kapatan polis, açıklamanın meydanda yapılmasına sanatçıların olduğu grup yürüyüşe geçti. Polisin izin vermedi. Engelleme üzerine İHD İstanbul bu yürüyüşü de engellemesi üzerine, Cumartesi Şubesi önünde toplanan ve aralarında kayıp Anneleri ve desteğe gelenler bulundukları yerde yakınlarının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi parti basın açıklamasını gerçekleştirdiler. temsilcilerinin, insan hakları savunucularının, sanatçıların olduğu grup yürüyüşe geçti. Polisin 17 Kasım 2018 tarihinde, Cumartesi Anneleri’nin bu yürüyüşü de engellemesi üzerine, Cumartesi İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır gerçek- Anneleri ve desteğe gelenler bulundukları yerde leştirdiği buluşmaların 712.’si öncesinde Galata- oturarak basın açıklaması yaptılar. saray Meydanı’na çıkan tüm sokakları barikatlarla kapatan polis, açıklamanın meydanda yapılmasına 15 Aralık 2018 tarihinde, Cumartesi Anneleri’nin izin vermedi. Bunun üzerine İHD İstanbul Şubesi İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır gerçek- önünde toplanan ve aralarında kayıp yakınlarının leştirdiği buluşmaların 716.’sı öncesinde Galata- yanı sıra milletvekilleri ile siyasi parti temsilcile- saray Meydanı’na çıkan tüm sokakları barikatlarla rinin, insan hakları savunucularının, sanatçıların kapatan polis, açıklamanın meydanda yapılmasına olduğu grup yürüyüşe geçti. Polisin bu yürüyüşü izin vermedi. Engelleme üzerine İHD İstanbul de engellemesi üzerine, Cumartesi Anneleri ve Şubesi önünde toplanan ve aralarında kayıp desteğe gelenler bulundukları yerde oturarak basın yakınlarının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi parti açıklamasını gerçekleştirdiler. temsilcilerinin, insan hakları savunucularının, sanatçıların olduğu grup yürüyüşe geçti. Polisin

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 271 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 bu yürüyüşü de engellemesi üzerine, Cumartesi 29 Aralık 2018 tarihinde, Cumartesi Anneleri’nin Anneleri ve desteğe gelenler bulundukları yerde İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır gerçek- oturarak basın açıklaması yaptı. Basın açıklama- leştirdiği buluşmaların 718.’si öncesinde Galata- sını takip etmek isteyen basın mensuplarının polis saray Meydanı’na çıkan tüm sokakları barikatlarla tarafından engellendiği bildirildi. kapatan polis, açıklamanın meydanda yapılmasına izin vermedi. Engelleme üzerine İHD İstanbul 22 Aralık 2018 tarihinde, Cumartesi Anneleri’nin Şubesi önünde toplanan ve aralarında kayıp İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır gerçek- yakınlarının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi parti leştirdiği buluşmaların 717.’si öncesinde Galata- temsilcilerinin, insan hakları savunucularının, saray Meydanı’na çıkan tüm sokakları barikatlarla sanatçıların olduğu grup yürüyüşe geçti. Polisin kapatan polis, açıklamanın meydanda yapılmasına bu yürüyüşü de engellemesi üzerine, Cumartesi izin vermedi. Engelleme üzerine İHD İstanbul Anneleri ve desteğe gelenler bulundukları yerde Şubesi önünde toplanan ve aralarında kayıp basın açıklaması yaptılar. Basın açıklamasını takip yakınlarının yanı sıra milletvekilleri ile siyasi parti etmek isteyen basın mensuplarının polis tarafından temsilcilerinin, insan hakları savunucularının, engellendiği bildirildi. sanatçıların olduğu grup yürüyüşe geçti. Polisin bu yürüyüşü de engellemesi üzerine, Cumartesi Anneleri ve desteğe gelenler bulundukları yerde basın açıklaması yaptılar. Basın açıklamasını takip etmek isteyen basın mensuplarının polis tarafından engellendiği bildirildi.

272 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

5.6. NEWROZ KUTLAMALARI

11 Mart 2018 tarihinde İstanbul’un Sancaktepe ilçe- kırmızı yeşil renklerde flamalar taşıdıkları ve slogan sinde Newroz kutlamaları ile ilgili bildiri dağıtan 5 attıkları gerekçesiyle gözaltına alındı. 68 kişinin 22 kişi, izin almadıkları gerekçesiyle polis tarafından Mart tarihinde savcılık talimatıyla serbest bırakıl- gözaltına alındı. Gözaltına alınanların polis ifade- dığı, 7 kişinin ise halen gözaltında olduğu öğre- lerinin sonrasında aynı gün içinde serbest bırakıl- nildi. dığı öğrenildi. Yine Diyarbakır’daki kutlamalar sırasında yerel Aydın’ının Nazili ilçesinde düzenlenecek Newroz Yenigün gazetesi muhabiri Mehmet Uğur Çakıl ve kutlamaları için yapılan izin başvurusu 14 Mart Tigris Gazetesi çalışanı Arif Bulut polis tarafından 2018 tarihinde İlçe Kaymakamlığı tarafından fiziki şiddet kullanılarak gözaltına alındı. “uygun görülmediği” gerekçesiyle reddedildi. İstanbul’da düzenlenen kutlamalar sırasında ve Mardin’in Derik ilçesinde düzenlenecek Newroz sonrasında 73 kişi gözaltına alındı. Newroz kutla- kutlamaları için yapılan izin başvurusu 15 Mart ması sonrasında polis amirlerinin “Vurun şerefsiz- 2018 tarihinde İlçe Kaymakamlığı tarafından lere, bağırmak neymiş görsünler” dediği ve bunun reddedildi. Ret kararının gerekçesinin kayyım üzerine plastik mermi ve biber gazı ile yapılan atanmış Derik Belediyesi tarafından bir kutlama müdahale çok sayıda kişinin fiziksel şiddet kullanı- yapılacağı için ikinci bir kutlamaya gerek duyul- larak gözaltına alındığı, bu esnada yaralananlar da maması olduğu bildirildi. olduğu öğrenildi. 27 Mart 2018 tarihinde mahke- meye sevk edilen 43 kişiden 28’i ‘örgüt propagan- Tekirdağ’ın Ergene ilçesinde 18 Mart 2018 tari- dası yapar mahiyette flama, yazı taşıdıkları’ gerek- hinde Newroz kutlamaları için yapılan izin başvu- çesiyle tutuklandı. Tutuklananların isimleri: Ercan rusu 15 Mart 2018 tarihinde İlçe Kaymakamlığı İlhan, Helin Kaplan, Mizgin Tekin, Sabri Akdemir, tarafından “toplumda oluşan hassasiyet” gerekçe Cengiz Tosun, Emrah Algemi, Ferhat Karaağaç, gösterilerek reddedildi. İbrahim Halil Kekeç, Onur Çiftçi, Selma Yönay, Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde düzenlenecek Selma Algemi, Mehdi Dağ, Özgür Ünal, Yakup Newroz kutlamaları için yapılan izin başvurusu 15 Köroğlu, Volkan Atmaca, Beyhan Aktaş, Nesih Mart 2018 tarihinde İlçe Kaymakamlığı tarafından Tuğa, Saida Hıznavi, Hüsna Güldem, Mizgin “kamu düzeni” gerekçe gösterilerek reddedildi. Başak, Rıfat Dayan, Gülistan Yılmaz, Nuray 21 Mart 2018 tarihinde Tekirdağ’da düzenlenen Ceylan, Turgay Çeçen, Ali Aksoy, Ercan Çelikel, Newroz kutlamalarına katılan ve bir konuşma Abidin Metin ve Çağdaş Meşe. yapan HDP Merkez Yürütme Kurulu üyesi İzmir’de düzenlenen Newroz kutlamaları sırasında Gülsüm Ağaoğlu, alandan ayrılırken yaptığı ve sonrasında aralarında 12 çocuğun da olduğu 69 konuşma gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlardan HDP Gülsüm Ağaoğlu ile beraber 5 kişinin daha gözal- il yöneticisi Gülseven Turgal, Kadın Derneği yöne- tına alındığı bildirildi. Gülsüm Ağaoğlu 22 Mart ticisi Hatice Çoruk ve Enise İlin isimli bir kişi 22 2018 tarihinde çıkartıldığı mahkeme tarafından Mart 2018 tarihinde savcılık tarafından serbest ‘örgüt propagandası yapma’ iddiasıyla tutuklandı. bırakıldı. Gözaltına alınan 12 çocuk 23 Mart 2018 Ağaoğlu ile gözaltına alınan 5 kişi ise adli kontrol tarihinde serbest bırakıldı. 27 Mart 2018 tarihinde şartıyla serbest bırakıldı. 30 kişi ve 28 Mart 2018 tarihinde ise 28 kişi sevk Urfa’da düzenlenen Newroz kutlamaları sırasında edildikleri mahkeme tarafından serbest bırakıldı. gözlemci olarak alanda bulunan Urfa Barosu’na Serbest bırakılanlardan 8’i hakkında adli kontrol kayıtlı avukatlar Mikail Yavuz, Hasan Kılıç, Yasin şartı konulduğu öğrenildi. Aktaş’ın polisin fiziki ve sözlü şiddetine maruz Adana’da düzenlenen Newroz kutlamaları sonra- kaldığı öğrenildi. Olayla ilgili olarak avukatların sında dağılan kitleye müdahale eden polis en az 6 Urfa Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınanların 22 Mart bulunduğu bildirildi. 2018 tarihinde savcılık talimatıyla serbest bırakıl- Diyarbakır’da düzenlenen Newroz kutlamaları dıkları öğrenildi. öncesinde ve sonrasında 30’u çocuk 75 kişi sarı

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 273 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

22 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- 2018 Siirt Newroz kutlamaları gerekçesiyle 30 Mart lerden Bayburt M Tipi Cezaevi’nde Newroz’u 2018 tarihinde gözaltına alınan ve aralarında HDP havalandırmada gazete yakarak kutlayan kadın Siirt İl Eş Başkanı Necibe İlhan, DTK Başkanlık mahpuslara jandarmanın fiziki yangın tüpleri ve Divanı Üyesi Mekiye Güzel’in yanı sıra HDP yöne- biber gazı ile müdahale ettiği, müdahale sonucu ticilerinin de olduğu 14 kişi 3 Nisan 2018 tarihinde yaralanan ve fenalaşan mahpusların olduğu öğre- sevk edildikleri mahkeme tarafından adli kontrol nildi. şartıyla serbest bırakıldı.

5.7. 1 MAYIS İŞÇİ BAYRAMI KUTLAMALARI

1 Mayıs İşçi Bayramı’nı kutlamak için İstanbul Ankara’daki 1 Mayıs mitingi sonrasında ismi öğre- Beşiktaş’tan Taksim Meydanı’na yürümek isteyen nilemeyen 2 kişinin taşıdıkları bayraklar gerekçe Halkın Kurtuluş Partisi üyelerine müdahale eden gösterilerek gözaltına alındığı bildirildi. polis 60 kişiyi gözaltına aldı. 1 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul Taksim Meyda- İstanbul Taksim Meydanı civarında ve Şişli’de nı’nda gözaltına alınan Mücadele Birliği dergisi yaşanan müdahalelerde toplam 18 kişi gözaltına okuru 2 kişi, 7 Mayıs 2018 tarihinde sevk edildik- alındı. leri mahkeme tarafından tutuklandı İstanbul Maltepe’de yapılan 1 Mayıs Mitingi’ne Yine 1 Mayıs 2018 tarihinde Beşiktaş’ta polis müda- girmek isterken arama noktasında LGBTİ+ üniver- halesi sonucu gözaltına alınan Halkın Kurtuluş sitelilere polisin pembe kimlik sorması üzerine Partisi üyeleri 7 Mayıs 2018 tarihinde sevk edildik- çıkan gerginlik nedeniyle 4’ü Öğrenci Kolektif- leri mahkeme tarafından serbest bırakıldı. leri ve 2’si Halkevleri üyesi 6 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanların 2 Mayıs 2018 tarihinde serbest bırakıldığı öğrenildi.

5.8. 1 EYLÜL DÜNYA BARIŞ GÜNÜ

1 Eylül 2018 tarihinde İHD İstanbul Şubesi tara- eden polis, 6 lise öğrencisini (M. E., B. Ç., R. K., B. fından İstanbul İstiklal Caddesi üzerinde her yıl T., S. K. ve H. S.) fiziksel şiddet uygulayarak ve ters oluşturulan insan zincirine bu yıl polis tarafından kelepçe takarak gözaltına aldı. izin verilmedi. Polisin insan hakları savunucularını 1 Eylül Dünya Barış Günü dolayısıyla İstanbul’un alandan çıkartmak istemesi üzerine İnsan Hakları Göztepe ilçesindeki Özgürlük Parkı’nda yapılmak Derneği İstanbul Şube Başkanı avukat Gülseren istenen “Barış Konseri”nin Kadıköy Kaymakam- Yoleri tarafından bulundukları yerde bir basın lığı tarafından yasaklandığı bildirildi. Yasak kararı açıklaması yapılmasından sonra grup dağıldı. üzerine konserin Kadıköy’deki Khalkedon Meyda- 1 Eylül 2018 tarihinde İstanbul’un Kadıköy ilçe- nı’nda yapılmak istendiği fakat buna da polis tara- sinde 1 Eylül Dünya Barış Günü ile ilgili basın açık- fından izin verilmediği öğrenildi. laması yapmak isteyen Dev-Lis üyelerine müdahale

274 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

5.9. SİYASİ PARTİ ve DİĞER ÖRGÜTLERİN EYLEMLERİ

İran’da sürmekte olan eylemlerle ilgili olarak sonucu yaralandığı öğrenildi. Gözaltına alınanların Emekçi Hareket Partisi üyeleri tarafından Ocak aynı gün içinde serbest bırakıldığı bildirildi. 2018 tarihinde İran’ın İstanbul Konsolosluğu Halkevi üyelerinin gözaltına alınmasını protesto önünde yapılmak istenen basın açıklamasına etmek için 22 Şubat 2018 tarihinde Adana’da polisin müdahale ettiği ve müdahale sonucu en az yapılan basın açıklamasına müdahale eden polis 7 kişinin fiziksel şiddet kullanılarak gözaltına alın- 16 kişiyi fiziksel şiddet kullanarak gözaltına aldı. dığı bildirildi. Polisin gözaltına alınanları yere yatırdığı ve kafala- PKK lideri Abdullah Öcalan’ın Türkiye getirişinin rına bastığı öğrenildi. yıldönümü nedeniyle 15 Şubat 2018 tarihinde Devrimci Liseliler Birliği ile Devrimci Gençlik Diyarbakır’da aralarında DTK Eş Başkanı ve HDP Birliği üyeleri tarafından 11 Mart 2018 tarihinde Ağrı milletvekili Berdan Öztürk’ün de olduğu bir Ankara Yüksel Caddesi’nde Berkin Elvan’ın ölüm grup tarafından yapılmak istenen basın açıklama- yıldönümü için yapılmak istenen basın açıklama- sına polis izin vermedi. sına müdahale eden polis, 4 kişiyi gözaltına aldı. 16 Şubat 2018 tarihinde Ankara’da ABD Dışiş- 20 Mart 2018 tarihinde Ankara Konur Sokak’ta leri Bakanı Rex Tillerson’ın Türkiye’ye ziyaretini SGDF, Gençliğin Devrimci Güçleri (Dev-Güç) protesto eden Vatan Partisi üyelerine biber gazı ile ve ESP üyeleri tarafından Suruç Katliamı’nın müdahale eden polis 2 kişiyi gözaltına aldı. üzerinden 32 ay geçmesi dolayısıyla yapılan basın İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin başlattığı “Artı açıklamasına müdahale eden polis 6 kişiyi gözaltına Para” uygulamasını protesto etmek için imza aldı. Gözaltına alınanların isimleri: SGDF üyeleri toplarken gözaltına alınan ÖDP İl Yöneticisi Gizem Altunöz ve Sedat Polat, Dev-Güç üyeleri Arman Hekimoğlu, 19 Şubat 2018 tarihinde çıkar- Çağlar Deniz Gündüz, Uğur Varol ve Sönmezcan tıldığı mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla Karayünlü ve ESP üyesi Hıdır Yangın. serbest bırakıldı. Arman Hekimoğlu, basında yer 20 Mart 2018 tarihinde Kocaeli’nin Körfez ilçesinde alan açıklamasında, gözaltına alındıktan sonra bulunan Halkevi’nin yaz kursları gerekçe göste- götürüldüğü Alsancak Polis Merkez Amirliğinde rilerek ‘kaçak eğitim faaliyeti yapıldığı’ iddiasıyla bir polisin fiziksel ve sözlü şiddetine maruz kaldı- valilik kararı ile kapatılmasını protesto edenlere ğını belirtti. Belediyenin uygulaması ile ilgili imza müdahale eden polis aralarında Halkevleri Genel toplarken gözaltına alınan Arman Hekimoğlu’nun Sekreteri Özge Ozan’ın da olduğu 13 kişiyi gözaltına mahkemeye ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret etme’ aldı. Müdahale sırasında gözaltına alınan bir kişinin iddiasıyla sevk edildiği öğrenildi. polis tarafından tekmelendiği anlara ilişkin görün- Halkevleri MYK üyesi Kutay Meriç’in 20 Şubat tüler basına yansıdı. Müdahale sırasında ayrıca 2018 tarihinde tutuklanmasını protesto etmek görüntü alan basın mensuplarına da müdahale edil- için Halkevleri üyeleri tarafından Antalya Adli- diği bildirildi. Gözaltına alınanların aynı gün içinde yesi önünde yapılmak istenen basın açıklamasına serbest bırakıldı. Kocaeli Valiliği, 16 Kasım 2017 müdahale eden polis, aralarında Halkevleri MYK tarihinde Körfez Halkevi’nin kapatılması kararı üyesi Betül Öztürk’ün de olduğu 9 kişiyi gözaltına alınmış fakat 17 Kasım 2017 tarihinde kararın yürüt- aldı. mesi Kocaeli İdare Mahkemesi tarafından durdu- rulmuştu. 12 Mart 2018 tarihinde ise mahkeme, Halkevleri MYK üyesi Kutay Meriç’in 20 Şubat yürütmeyi durdurma kararının kaldırmasına karar 2018 tarihinde tutuklanmasını protesto etmek için vermişti. Müdahalenin ardından Halkevi binası Halkevleri üyeleri tarafından Ankara’da yapılan belediye zabıtası tarafından mühürlendi. basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde, aralarında Seyri Sokak muhabirinin de olduğu 9 23 Mart 2018 tarihinde Mersin’in Tarsus ilçesinde kişi gözaltına alındı. Biber gazı ve plastik mermi gazete satışı ve NATO’nun kapatılması için imza kullanılan müdahalede 1 kişinin gazdan etkile- çalışması yapan TKP üyelerine belediye zabıtası nerek fenalaştığı ve 1 kişinin ise polisin yakın mesa- ve polis müdahale etti. Müdahale sonucu gözaltı feden sıktığı plastik merminin başına isabet etmesi yaşanmadığı öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 275 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

1 Nisan 2018 tarihinde Kızıldere için İstanbul’un alınanların isimleri: Gizem Altunöz ve Sedat Polat, Kadıköy ilçesinde Kurtuluş Partisi üyeleri tara- Çağlar Deniz Gündüz, Uğur Varol ve Sönmezcan fından yapılmak istenen anmaya müdahale eden Karayünlü, Hıdır Yangın. polis 12 kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınanlar 24 Nisan 2018 tarihinde İstanbul Sultanahmet 2 Nisan 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme Meydanı’nda İHD İstanbul Şubesi tarafından 1915 tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Ermeni Soykırımı’nın 103. yılı dolayısıyla yapılmak Halkevleri’nin 3 şubesinin “izinsiz eğitim faaliyeti istenen basın açıklaması polis tarafından açıklama yürüttükleri” gerekçesiyle Ankara Valiliği tara- metninde geçen “soykırım” ve “katliam” kavram- fından mühürlenmesini protesto etmek için Milli ları gerekçe gösterilerek engellendi. Açıklamaya Eğitim Bakanlığı önünde bir basın açıklaması katılmak için gelen herkese kimlik kontrolü yapan yapan ve Milli Eğitim Bakanlığı’nı sembolik olarak polis, biri İHD İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu mühürleyen Halkevi üyelerine müdahale eden üyesi Leman Yurtsever olmak üzere 3 İHD üyesini polis 5 kişiyi gözaltına aldı. gözaltına aldı. Gözaltına alınan Leman Yurtsever, Jiyan Tosun ve Gamze Yaman aynı gün içinde 5 Nisan 2018 tarihinde Eskişehir Osmangazi serbest bırakıldı. Üniversitesi’nde 4 akademisyenin ölümü ile sonuçlanan silahlı saldırı ile ilgili olarak 12 Nisan 14 Temmuz 2018 tarihinde Ankara Kuğulu Park’ta 2018 tarihinde Ankara’daki YÖK binası önünde Suruç Katliamı ile ilgili bildiri dağıtan Öğrenci basın açıklaması yapmak isteyen Öğrenci Kolek- Kolektifleri ve SGDF üyelerine müdahale eden tifi üyelerine müdahale eden polis 11 kişiyi fiziksel polis 8 üniversite öğrencisini gözaltına aldı. şiddet kullanarak gözaltına aldı. Armutlu Cemevi’nin polis tarafından basılması 16 Nisan 2018 tarihinde CHP’nin “OHAL Değil ve 2 kişinin (Cem Dursun ve Meryem Özsöğüt) Demokrasi İstiyoruz” sloganı ile Türkiye gene- gözaltına alınarak ardından tutuklanması ile linde gerçekleştirdiği eylemler kapsamında Bitlis’te Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Sarıyer Şubesi yapılmak istenen oturma eylemine polisin açıkla- Başkanı ve Armutlu Cemevi yöneticisi Zeynep maya ilişkin yapılan başvurunun Valilik tarafından Yıldırım’ın evinin basılarak gözaltına alınmasını reddedildiği gerekçesiyle izin vermediği öğrenildi. protesto etmek için TBMM önünde 26 Temmuz 2018 tarihinde basın açıklaması yapmak isteyen 16 Nisan 2018 tarihinde CHP’nin “OHAL Değil kişilere polis müdahale etti. Ayrıca basın açıklama- Demokrasi İstiyoruz” sloganı ile Türkiye genelinde sına destek veren milletvekillerine polisin “Haddi- gerçekleştirdiği eylemler kapsamında İstanbul nizi bileceksiniz” dediği öğrenildi. Taksim Meydanı’nda yapılmak istenen oturma eylemi, polisin izin vermemesi üzerine İstiklal İdam cezası verilen İranlı Kürt aktivist Ramin Caddesi girişinde gerçekleştirildi. Panahi’nin cezasının infazının durdurulması için 3 Eylül 2018 tarihinde İstanbul’daki İran Konsolos- 16 Nisan 2018 tarihinde Ankara’nın Mamak luğu önünde yapılmak istenen basın açıklamasına ilçesindeki bir okulun önünde yeni ortaöğretim müdahale eden polis 4 kişiyi (Muazzez Uslu Avcı, geçiş sistemi ile ilgili bildiri dağıtanlara yönelik Ercan Bilgili, Selçuk Avcı ve Mine Kaynak) gözal- polis müdahalesinde aralarında EMEP Mamak tına aldı. Müdahale sırasında polisin HDP Mardin İlçe Başkanı’nın da olduğu 6 kişi gözaltına alındı. milletvekili Tuma Çelik’i ittiği öğrenildi. Gözaltına alınanların aynı gün içinde serbest bıra- kıldığı öğrenildi. Gözaltına alınanlar: Kızkardeşim İdam cezası verilen İranlı Kürt aktivist Ramin Dayanışma Derneği’nden Nermin Canpolat, Elif Panahi’nin cezasının infazının durdurulması için Taştekin, Canan Farımaz, AKADER’den Deniz 3 Eylül 2018 tarihinde Ankara’da aralarında HDP Altay, Demokratik Alevi Dernekleri (DAD) üyesi milletvekillerinin de olduğu bir grup tarafından Hasan Altun ve EMEP Mamak İlçe Başkanı Seyfi Ankara’daki İran Konsolosluğu önünde yapılmak Gündoğan. istenen basın açıklaması da polis tarafından engel- lendi. Müdahale sırasında bir polis memurunun SGDF ve ESP üyeleri tarafından 20 Nisan 2018 tari- HDP Diyarbakır milletvekili Saliha Aydeniz’e “Ben hinde Ankara’da Suruç Katliamı’nın 32. ayı dola- devletin polisiyim silahıma güveniyorum” dediği yısıyla yapılan eyleme polis müdahale etti. Müda- ve daha sonra da elini silahına götürdüğü öğre- hale sonucunda 6 kişi gözaltına alındı. Gözaltına

276 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü nildi. Gözaltının yaşanmadığı müdahalede, polisin Mamak Halk Meclisi’nin 23 Eylül 2018 tarihinde fiziksel şiddet kullanarak basına açıklamasına katı- Ankara’nın Mamak ilçesine bağlı Tuzluçayır lanları konsolosluk çevresinden uzaklaştırdığı, mahallesinde “Mahallemizde uyuşturucuya geçit gazetecilerin de çekim yapmasına engel olduğu vermeyeceğiz” talebiyle yapmak istediği basın açık- öğrenildi. lamasına müdahale eden polis, 6 kişiyi (Umutcan Aybak, Taylan Sungur, Deniz Aydın, Salih Kanza, HDP Ankara İl Örgütü tarafından 8 Eylül 2018 Rezzan Şengül ve ismi öğrenilemeyen 1 kişi) gözal- tarihinde Ankara’da Sakarya Caddesi’nde HDP tına aldı. eski Eş Başkanı Selahattin Demirtaş ve eski Ankara milletvekili Sırrı Süreyya Önder’e verilen cezaları HDP Gençlik Meclisi tarafından 23 Eylül 2018 tari- protesto etmek için yapılmak istenen basına açık- hinde Van’da düzenlenecek şölen ile ilgili olarak lamasına polis tarafından izin verilmedi. Görevli 21 Eylül 2018 tarihinde Van Cumhuriyet ve Maraş polis amirinin basın açıklamasına izin verilmemesi caddelerinde bildiri dağıtan ve aralarında İzmir ile ilgili yaşanan tartışma sırasında HDP milletve- Milletvekili Serpil Kemalbay’ın da bulunduğu killerine “OHAL yok ama Meclis’in Valiliğe verdiği HDP’li grubun polis tarafından engellendiği öğre- özel yetkiler var” dediği öğrenildi. nildi. Polisin HDP İl Yöneticisi Erol Gönülçeken, Gençlik Meclisi Üyesi Cihangir Balka, Mehmet 12 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- Yıldırım ve Tahir Şen isimli yurttaşın yanı sıra lerden, HDP Diyarbakır Gençlik Meclisi tara- gazeteci Oktay Candemir’i gözaltına aldığı öğre- fından, yaşamını yitiren HDP MYK üyesi Fırat nildi. Oktay Candemir’in daha sonra serbest bıra- Yaman anısına düzenlenen futbol turnuvasına kıldığı 4 kişinin ise Van Emniyet Müdürlüğü’ne polis tarafından baskın yapıldığı öğrenildi. Azadi götürüldüğü öğrenildi. Spor ve HDP Bismil Gençlik Spor arasında oynanan maç sırasında polislerin maçın yapıldığı Çocuğuna pantolon alamadığı için intihar ettiği halı saha tesislerine gelerek iki takım oyuncularına belirtilen İsmail Devrim’in ölümünü protesto GBT kontrolü yaptığı ve daha sonra tesislerden etmek için 23 Eylül 2018 tarihinde Kocaeli’nde ayrıldığı bildirildi. Halkevleri ve Öğrenci Kolektifleri üyeleri tara- fından düzenlenen basın açıklamasına müda- Devrimci 78’liler Federasyonu tarafından 12 Eylül hale eden polis, 15 kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına Askeri Darbesi’nin yıldönümü dolayısıyla 12 Eylül alınanların aynı gün içinde serbest bırakıldığı 2018 tarihinde ABD Büyükelçiliği’ne siyah çelenk bildirildi. bırakma eylemi polis tarafından Ankara Valili- ği’nin yasak kararı gerekçe gösterilerek engel- Batman’da 3 köyde yapılan ev baskınları çok sayıda lendi. Büyükelçiliği’n önüne siyah çelenk bırakıl- kişinin gözaltına alınmasını 7 Ekim 2018 tarihinde masına polis tarafından izin verilmemesi üzerine, protesto etmek isteyen HDP üyelerine müdahale Devrimci 78’liler Federasyonu üyelerinin çelengi eden polis, il binasına girerek HDP İl Eş Başkanı Yüksel Caddesi üzerindeki İnsan Hakları Anıtı’nın Berivan Helen Işık’ı gözaltına aldı. önüne bırakmak istediği fakat polis tarafından 10 Ekim Ankara Katliamı’nda yaşamını yitiren 103 buna da izin verilmediği ve çelenge el koyulduğu kişiyi anmak için Mersin’de Balıkçılar Pazarı’nda öğrenildi. yürüyüş yapmak isteyen Halkevi üyelerine müda- ÇHD ve Halkın Hukuk Bürosu üyesi avukatlar hale eden polis, 5 kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde alınanların isimleri: Abdullah Kahan Biket, Zarife açılan davada verilen tahliye kararlarının bir Akbulut, Ozan Alış, Alican Gümüş ve Elmas Koç. gün sonrasında savcılığın itirazı üzerine avukat- 10 Ekim Ankara Katliamı’nda yaşamını yitiren 103 ların yeniden tutuklanmasını protesto etmek için kişiyi anmak için Van’da KESK tarafından Feqiyê Ankara Barosu’na bağlı avukatların 20 Eylül 2018 Teyran Parkı’nda yapılmak istenen basın açıklama- tarihinde Ankara Adliyesi önünde yaptığı basın sına müdahale eden polis, HDP İl Eş Başkanı Ümit açıklamasına polis müdahale etti. Gözaltına alınan Dede’nin de aralarında olduğu 16 kişiyi gözaltına olmadığı müdahalenin ardından, avukatlar 37. aldı. Gözaltına alınanlardan isimleri öğrenilenler: Ağır Ceza Mahkemesi’nin tutuklama kararına Ümit Dede, Bedri Yamaç, Mesude Demir, Gürsel ilişkin itiraz dilekçelerini vermek için adliyeye Yamaç, Şerif Ateş, Sehar Ataş, Emin Yılmaz, Murat girdiler.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 277 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Atabay, İbrahim Özkan, Seyfettin İtah ve Hamit bul’un Beyoğlu ilçesinde bulunan Fransız Konso- Aker. Gözaltına alınanların aynı gün içinde serbest losluğu önünde yapılmak istenen basın açıkla- bırakıldıkları öğrenildi. masına müdahale etti ve 7 kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınanların isimleri: ESP il Başkanı Pınar 20 Ekim 2018 tarihinde Adana Organize Sanayi Türk, SKM İstanbul temsilcisi Ezgi Bahçeci, ESP Bölgesi’nde bildiri dağıtan EMEP üyesi ve yöneti- üyeleri Gülcan Taşkıran, Hüseyin İldan, İsmet cisi 5 kişi polis tarafından gözaltına alındı. 5 kişinin Yurtsever, Serhat Demirtaş, İbrahim Gerçek. aynı gün içinde ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı. 2 Aralık 2018 tarihinde gözaltına alınan 10 kişinin serbest bırakılması için parti binası önünde 5 29 Ekim 2018 tarihinde, Cumhuriyet Bayramı Aralık 2018 yapılmak istenen basın açıklamasına nedeniyle İstanbul’un Beyoğlu ilçesindeki Tünel Mersin Valiliği tarafından izin verilmediği öğre- Meydanı’ndan Taksim Meydanı’na yürümek nildi. Söz konusu 10 kişi cezaevinde açlık grevinde isteyen Fikir Kulüpleri Federasyonu (FKF) üyeleri olan DTK Eş Başkanı ve HDP Hakkari Milletve- polis tarafından engellendi. Engelleme üzerine kili Leyla Güven’e destek amacıyla HDP Mersin il FKF üyelerinin Tünel Meydanı’nda basın açıkla- binasında açlık grevine başlamış ve binayı basan ması yaptıkları öğrenildi. polis tarafından gözaltına alınmıştı. 4 Kasım 2018 tarihinde HDP milletvekilleri tara- 9 Aralık 2018 tarihinde İstanbul’un Beyoğlu fından aralarında HDP eski eş genel başkanla- ilçesinde bulunan Tünel Meydanı’ndan İstiklal rının da olduğu milletvekillerinin tutuklanmasının Caddesi’ne yürümek isteyen Saadet Partisi Gençlik ikinci yıldönümü dolayısıyla HDP eski Eş Genel kolları üyeleri polis tarafından engellendi. Engel- Başkanı Selahattin Demirtaş’ın tutulduğu Edirne F leme üzerine grubun basın açıklamasını Tünel Tipi Cezaevi önünde yapılmak istenen basın açıla- Meydanı’nda gerçekleştirdiği öğrenildi. ması polis tarafından Edirne Valiliği’nin yasak- lama kararı gerekçe gösterilerek engellendi. Basın Yazar, sanatçı, gazeteci, hukukçu ve insan hakları açıklaması yapmak isteyen HDP milletvekillerinin savunucularından oluşan bir heyetin, HDP eski polisin fiziksel ve sözlü şiddetine maruz kaldığı Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın tutuklu bildirildi. Yapılan müzakereler sonunda polisin bulunduğu Edirne F Tipi Cezaevi önünde 21 Aralık basın açıklamasına izin verdiği fakat basının bu 2018 tarihinde yapmak istediği basın açıklaması, açıklamayı takip etmesine izin vermediği öğrenildi. Vali’nin yasak kararı gerekçe gösterilerek polis tarafından engellendi. Engelleme üzerine basın 4 Kasım 2018 tarihinde HDP milletvekilleri tara- açıklamasının başka bir yerde yapıldığı bildirildi. fından aralarında HDP eski eş genel başkanla- rının da olduğu milletvekillerinin tutuklanmasının 22 Aralık 2018 tarihinde İstanbul’un Kadıköy ilçe- ikinci yıldönümü dolayısıyla HDP eski Eş Genel sinde “17-25 Aralık Yolsuzluk Soruşturmaları” ile Başkanı Figen Yüksekdağ’ın tutulduğu Kandıra F ilgili bildiri dağıtırken polis tarafından gözaltına Tipi Cezaevi önünde yapılmak istenen basın açık- alınan CHP üyesi 7 kişi, polisteki işlemlerinin laması jandarma tarafından Kocaeli Valiliği’nin ardından aynı gün içinde serbest bırakıldı. yasaklama kararı gerekçe gösterilerek engellendi. 8 Haziran 2018 tarihinde lise öğrencileri tarafından Milletvekilleri tarafından basın açıklaması Kandıra yapılan İstanbul’un Kadıköy ilçesinde yapılan F Tipi Cezaevi’nin 5 kilometre uzağında yapıldı. “karne” eylemine yönelik polis müdahalesinde 28 Kasım 2015 tarihinde öldürülen Diyarbakır fiziksel şiddet uygulanarak gözaltına alınan öğren- Barosu Başkanı Tahir Elçi’yi anmak üzere 28 Kasım ciler hakkında açılan davanın ilk duruşması ile 2018 tarihinde Ankara Adliyesi önünde avukatlar ilgili, 23 Aralık 2018 tarihinde İstanbul’un Kadıköy tarafından yapılmak istenen basın açılmasına polis ilçesinde basın açıklaması yapan lise öğrencilerine izin vermedi. Polisin fiziksel müdahalesi sonucu müdahale eden polis 10 kişiyi fiziksel şiddet kulla- Adliye binası içine giren avukatlar basın açıklama- narak gözaltına aldı. Lise öğrencilerinin bindiril- sını baro odasında yaptı. dikleri gözaltı araçlarında da fiziksel şiddete maruz kaldıkları belirtildi. Gözaltına alınan 10 lise öğren- ESP tarafından, Fransa’da ‘Sarı yelekliler’ adıyla cisi polisteki ifade işlemlerinin ardından aynı gün devam eden eylemlerle dayanışmak için İstan- içinde serbest bırakıldı.

278 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

Tutuklu bulunan TV10 çalışanları ve yöneticileri ESP üyeleri tarafından, “Reina Katliamı”nın 2. ile Alevi kurumları temsilcileri ile ilgili olarak Pir yılında, hayatını kaybedenleri anmak üzere 31 Sultan Abdal Kültür Derneği (PSAKD) İstanbul Aralık 2018 tarihinde İstanbul’un Beşiktaş ilçe- Şubeleri tarafından 26 Aralık 2018 tarihinde Silivri sinde yapılmak istenen basın açıklaması polis tara- Cezaevi önünde yapılmak istenen basın açıklama- fından engellendi. 1 Ocak 2017 tarihinde “Reina” sına jandarma tarafından izin verilmediği öğre- adlı eğlence merkezindeki yılbaşı kutlamasına nildi. yapılan silahlı saldırıda 39 kişi ölmüştü.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 279 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

5.10. İŞÇİ VE MEMUR EYLEMLERİ 5.10.1. 3. Havalimanı Eylemleri 3. havalimanı işçilerinin iş koşullarının düzeltil- mesi ve iş kazalarının/cinayetlerinin son bulması 14 Eylül 2018 tarihinde İstanbul’da yapılan 3. hava- için düzenledikleri iş bırakma eylemi sonrasında limanı inşaatında çalışan işçiler sık sık meydana işçilerin kaldığı koğuşların basılarak yüzlerce gelen iş kazaları/cinayetleri ve kötü çalışma koşul- işçinin gözaltına alınmasını protesto etmek için larını protesto etmek için iş durdurma eylemi yaptı. 15 Eylül 2018 tarihinde İstanbul’un Kadıköy ilçe- Eyleme jandarmanın tazyikli su, plastik mermi ve sindeki Khalkedon Meydanı’nda yapılmak istenen gaz ile müdahale ettiği öğrenildi. Buna rağmen basın açıklamasına gaz bombası ve plastik mermi işçilerin eyleme son vermediği öğrenildi. kullanarak müdahale eden polis, aralarında Dev Eylemde olan işçileri ziyaret etmek için 3. hava- Yapı-İş Genel Başkanı Özgür Karabulut ve DİSK limanı inşaat alanına gelen DİSK Genel Başkanı yönetim kurulu Üyesi Kanber Saygılı’nın yanı Arzu Çerkezoğlu ile DİSK İşçi Sağlığı/İş Güvenliği sıra AFP muhabiri Bülent Kılıç’ın, Alınteri gaze- Daire Başkanı Kanber Saygılı’nın da olduğu DİSK tesi muhabiri Öncü Algül’ün, Özgür Gelecek heyetinin işçilerle görüşmesine ‘Valilik talimatı gazetesi muhabiri Taylan Öztaş’ın ve avukat Oya var’ gerekçesiyle polis tarafından izin verilmedi. Öznur’un da olduğu 3’ü çocuk 31 kişiyi gözaltına aldı. AFP muhabiri Bülent Kılıç’ın ve avukat Oya 14 Eylül 2018 akşamı işçilerin kaldığı koğuşların Öznur’un aynı gün içinde serbest bırakıldığı bildi- polis ve jandarma tarafından basıldığı öğrenildi. rildi. Gözaltına alınan diğer kişiler 17 Eylül 2018 Baskın sırasında işçilerin kaldığı koğuşların kapı- tarihinde serbest bırakıldı. Gözaltına alınanlardan larının kırıldığı ve işçilerin fiziksel şiddete maruz isimleri öğrenilenler: Ayten Artı, Oya Öznur, Nuri kaldığı öğrenildi. Baskında, aralarında İnşaat İşçi- Cemal Çilingir, Kanber Saygılı, Elvan Polat, Mert leri Sendikası (İnşaat-İş) Genel Sekreteri Yunus Özyer, Harun Reşit Savğat, Zeynep Demir İlgezdi, Özgür, Örgütlenme Sorumlusu Deniz Gider ve Tuğçe Karul, Uğur Karakuş, Erdal Güzel, Ertuğrul TİP üyesi Yusuf Yılmaz’ın da aralarında olduğu Bilir, Şengül Yüksel, Halil Aksu, Öncü Akgül, Ali 543 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. İnşaat-İş, Kemer, Taylan Öztaş, Kader Cihan, Cihan Uyanık, gözaltına alınan 380 kişinin Arnavutköy Jandarma Ethem Akdoğan, Bahadır Altan, Murat Yıldırım, Karakolu’na, 73 kişinin Maslak’taki İl Jandarma Faruk Yıldırım. Komutanlığı’na, 90 kişinin Eyüp İlçe Jandarma Komutanlığı’na götürüldüğünü açıkladı. Gözaltına Aynı gerekçe ile 15 Eylül 2018 tarihinde Ankara alınanlarla görüşmek üzere Arnavutköy Jandarma Sakarya Caddesi’nde yapılmak istenen basın açık- Karakolu’na giden HDP milletvekillerinin kara- lamasına da polisin biber gazı ve plastik mermi kola girmesine izin verilmediği öğrenildi. Gözal- ile müdahale ettiği ve 5 kişiyi (İnşaat-İş Ankara tına alınanlardan 160’ı 15 Eylül 2018 tarihinde Temsilcisi Murat Çoban, Anıl Yeşiltepe, Mehmet serbest bırakıldı. Öztürk, Furkan Bircan ve Zarife Çamalan) fiziksel şiddet kullanarak gözaltına aldığı bildirildi. Polisin İnşaat-İş ile DİSK’e bağlı Devrimci Yapı İşçileri kullandığı biber gazı nedeniyle Veli Saçılık’ın fena- Sendikası (Dev Yapı-İş), 16 Eylül 2018 tarihinde laştığı öğrenildi. yaptıkları açıklamada, şantiye içinde bir sorgu odası kurulduğunu, gözaltına alınmayan işçilerin 3. havalimanı inşaatı işçilerinin iş koşullarının burada dövüldüğünü ve psikolojik baskıya maruz düzeltilmesi ve iş kazalarının/ cinayetlerinin son bırakıldığını, halen gözaltına olanların durumu bulması için düzenledikleri iş bırakma eylemi ile ilgili avukatlara ve milletvekillerine hiçbir bilgi sonrasında işçilerin kaldığı koğuşlar jandarma verilmediğini ifade etti. tarafından basılmış ve İstanbul Valiliği’nin rakam- larına göre 401, sendikaların verdiği rakamlara İstanbul Valisi Vasip Şahin ise, 16 Eylül 2018 tari- göre 543 kişi gözaltına alınmıştı. 18 Eylül 2018 hinde yaptığı açıklamada, eylem ile ilgili olarak 401 tarihine dek serbest bırakılmayan ve bu tarihte kişinin gözaltına alındığını ve bunlardan 275’inin mahkemeye çıkarılan 43 işçiden aralarında sendika serbest bırakıldığını duyurdu. yöneticileri Yunus Özgür ve Deniz Gider’in de

280 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü olduğu 24’ünün ‘kamu malına zarar verme’, 5 Şubat 2018 tarihinde Ankara’da OHAL Komis- ‘polise mukavemet’, ‘Toplantı ve Gösteri Yürü- yonu’na yürümek ve orada basın açıklaması yüşleri Kanunu’na muhalefet’ ve ‘iş ve çalışma yapmak isteyen KESK üyesi kamu emekçilerine hürriyetinin ihlali’ suçlarından tutuklandığı, 19 polis Ankara Valiliği’nin yasağını gerekçe göste- kişinin ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı rerek müdahale etti. Polisin, müdahale sırasında öğrenildi. Tutuklanan işçilerin isimleri: Selami çok yakın mesafeden biber gazı ve plastik mermi Sariboğa, Rıdvan Gönül, Akif Altınışık, Uğur kullandığı, gözaltına alınan kamu emekçilerine ters Karadaş, Yunus Özgür, Yusuf Yılmaz, Anıl Deniz kelepçe takarak yüzüstü vaziyette yolun üstünde Gider, Bilal Topçu, Servet Gözel, Birkan Topçu, beklettiği bildirildi. Gözaltına alınanlardan Nursel Cihan Sarıbulak, Teyip Kırğın, Deniz Aslan, Fatih Tanrıverdi isimli KESK üyesi bir felsefe öğretme- Mukan, Ferhat Uyar, Hasan Çetin, İlker Kurt, ninin polis tarafından ters kelepçe takılırken bile- Mehmet Celal Demir, Muhammed Yiğen, Murat ğinin kırıldığı öğrenildi. Altuntaş, Musa Karakuş, Mustafa Atay, Özkan 14 Mart Tıp Bayramı dolayısıyla Ankara Numune Özkanlı, Ramazan Gözel. Hastanesi önünde SES ve Ankara Tabip Odası tara- İnşaat-İş Sendikası, İstanbul’da 3. havalimanı fından yapılan basın açıklamasına plastik mermi ve şantiyesinde 25 Eylül 2018 tarihinde servislerin biber gazı ile müdahale eden polis, SES Eş Genel gecikmesi ve uzun kuyrukların oluşmasını protesto Başkanı İbrahim Kara, SES Yönetim Kurulu üyesi etmek için eylem yapan işçilere yönelik polis Adem Bulat ve Ankara Tabip Odası Yönetim müdahalesinde 4 işçinin gözaltına alındığını açık- Kurulu üyesi Onur Naci Karahancı’yı gözaltına ladı. İnşaatı yapan İGA şirketi ise gözaltına alınan aldı. Gözaltına alınan 3 kişinin sağlık kontrolünün işçi olmadığını açıkladı. ardından serbest bırakıldığı bildirildi. 3 Ekim 2018 tarihinde gözaltına alınan 3. havali- 13 Nisan 2018 tarihinde Ankara’da KESK tara- manı şantiyesinde çalışan 8 işçiden 6’sı 4 Ekim tari- fından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- önünde yapılmak istenen basın açıklamasına polis, landı. 2 işçi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. basın açıklamasının Ankara Valiliği tarafından Buna göre 3. havalimanı inşaatındaki eylemler yasaklandığı gerekçesiyle izin vermedi. Bakanlık nedeniyle tutuklanan işçi sayısı 33’e yükseldi. önünde toplanan kamu emekçilerine plastik mermi ve biber gazı ile müdahale eden polis, arala- İstanbul’da inşaatı devam eden 3. havalimanı rında CHP’li milletvekillerinin de olduğu kitleyi şantiyesindeki kötü çalışma koşullarını protesto Bakanlık önünden uzaklaştırdı. Müdahale sonucu ettikleri gerekçesiyle tutuklanan 33 işçiden 6’sı 17 gözaltına alınan olmadığı öğrenildi. Ekim 2018 tarihinde avukatlarının yaptığı başvuru sonucu adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Serbest bırakılan işçilerin isimleri: Bilal Topçu, 8 Haziran 2018 tarihinde Eğitim-Sen üyeleri tara- Birkan Topçu, Hasan Çetin, Mehmet Celal Demir, fından Milli Eğitim Bakanlığı önünde yapılmak Musa Karakuş ve Selami Sarıbuğa. istenen karne eylemine müdahale eden polis, arala- rında HDP Ankara Milletvekili adayı Nuray Türk- 5.10.2. İşçi ve Memur Sendikalarının men’in ve Seyri Sokak muhabiri Oktay İnce’nin Eylemleri de olduğu 6 kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınan- ların ayını gün içinde serbest bırakıldığı bildirildi. 19 Ocak 2018 tarihinde Ankara’da Eğitim-Sen Gözaltına alınanların isimleri: Nuray Türkmen, tarafından, karnelerin verilmesi dolayısıyla Milli Oktay İnce, Gani Kaplan, Gülhan Şimşek, Fevzi Eğitim Bakanlığı önünde yapılmak istenen basın Yılmaz, Bayram Özkan. açıklamasına polisin biber gazı ve plastik mermi kullanarak müdahale ettiği öğrenildi. Müdahale 15 Ağustos 2018 tarihinde KESK tarafından sırasında polisin KESK Eş Genel Başkanı Aysun Ankara Ulus Meydanı’nda ekonomik kriz ile ilgili Gezen’e ve Eğitim-Sen Genel Başkanı Feray Aydo- yapılmak istenen basın açıklaması, Ankara Valili- ğan’a doğrudan gaz sıktığı bildirildi. Müdahale ği’nden izin alınmaması gerekçe gösterilerek polis sırasında gözaltına alınan olmadığı öğrenildi. tarafından engellendi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 281 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

KESK İstanbul Şubeler Platformu tarafından KHK İstanbul’da 18 Nisan 2018 tarihinde ücretleri öden- ile ihraç edilenlerin işe geri alınması talebiyle 1 mediği gerekçesiyle çalıştıkları firmanın önünde Eylül 2018 tarihinde İstanbul İstiklal Caddesi’nde eylem yapan ve aralarında İnşaat-İş sendikası yapılmak istenen basın açıklamasına müdahale temsilcilerinin de olduğu işçilere müdahale eden eden polis 4 KESK üyesini (Sema Uçar, Vaiz polis, 7 işçiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınanların Adıgüzel, Mehmet Tolu, Nuray Kara) gözaltına aynı gün içinde savcılık ifadesinin ardından serbest aldı. Polis basın açıklaması için bekleyenleri de bırakıldığı öğrenildi. Müdahale sırasında, eylemi fiziksel güç kullanarak alandan uzaklaştırdı. görüntüleyen Alınteri Gazetesi muhabirinin kame- rasına polis tarafından el konulduğu ve görüntü- Eğitim-Sen Bartın Şubesi tarafından 23 Ekim 2018 lerin zorla silindiği öğrenildi. tarihinde şehirdeki öğrenci yurdunun yetersiz- liği ile ilgili olarak yurt önünde yapılmak istenen 19 Nisan 2018 tarihinde ücretleri ödenmediği basın açıklaması, Bartın Valiliği’nin eğitim kurum- gerekçesiyle çalıştıkları firmanın önünde eylem ları çevresinde her türlü eylemi yasaklayan kararı yapan ve aralarında İnşaat-İş sendikası temsilci- gerekçe gösterilerek jandarma tarafından engel- lerinin de olduğu işçilere müdahale eden polis, 7 lendi. Eğitim-Sen üyelerinin basın açıklamasını işçiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınanların aynı gün başka bir yerde yaptığı öğrenildi. içinde savcılık ifadesinin ardından serbest bırakıl- dığı öğrenildi. BES Ankara şubeleri tarafında 15 Kasım 2018 tari- hinde İzmir Caddesi üzerinde yapılmak istenen İstanbul’da 20 Nisan 2018 tarihinde ücretleri öden- basın açıklamasına Ankara Valiliği’nin yasaklama mediği gerekçesiyle çalıştıkları firmanın önünde kararını gerekçe göstererek müdahale eden polis eylem yapan işçilere müdahale eden polis, 5 işçiyi 2 sendika yöneticisi (Mevlüt Çakmak ve İsmet gözaltına alındı. Gözaltına alınanların aynı gün Meydan) ile eylemi izleyen “İşimi Geri İstiyorum” içinde savcılık ifadesinin ardından serbest bırakıl- eylemcilerinden Nazan Bozkurt’u gözaltına aldı. dığı öğrenildi. 21 Kasım 2018 tarihinde Dünya Televizyonlar İstanbul’da çalıştıkları firmanın ücretlerini öden- Günü dolayısıyla sendikaların ve meslek örgüt- mediği gerekçesiyle bir süredir protesto eylemleri lerinin çağrısıyla Ankara’da TRT Genel Müdür- yapan işçilerin 25 Nisan 2018 tarihinde İstanbul lüğü önünde yapılmak istenen basın açıklamasına Boğaziçi Köprüsü üzerinde gerçekleştirdikleri müdahale eden polis Basın Yayın İletişim ve Posta eyleme müdahale eden polis, 4 işçiyi ve eylemi takip Emekçileri Sendikası (Haber-Sen) Genel Sekreteri eden 1 gazeteciyi gözaltına aldı. Aynı gün içinde Burak Ustaoğlu’nu gözaltına aldı. şirketin merkez binası önünde ikinci bir eylem yapıldığı; buna yönelik müdahalede ise 3 kişinin 5.10.3. Diğer İşçi ve Memur Eylemleri gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltına alınan- ların tümünün aynı gün içinde savcılık ifadesinin 10 Mart 2018 tarihinde İstanbul’un Bağcılar ilçe- ardından serbest bırakıldığı bildirildi. Son müda- sinde, belediyenin pazarcılara gösterdiği yeni yer hale ve gözaltılar ile beraber, ücretleri alamadıkları ile ilgili eylem yapan pazarcılara polis biber gazı ve için eylem yapan işçilere 7. kez müdahale edilmiş tazyikli su ile müdahale etti. oldu. 2 Nisan 2018 tarihinde İzmir’de Özkanlar Paza- 28 Mayıs 2018 tarihinde İzmir’de Bornova rı’nın belediye kararı ile kapatılmasını protesto Özkanlar pazar yerinin kapatılması üzerine kendi- etmek için Konak’ta İzmir Büyükşehir Belediyesi lerine yeni pazar yeri gösterilmesi talebiyle eylem önünde eylem yapan pazar esnafına polis biber yapan pazarcılara biber gazı ve cop kullanarak gazı ile müdahale etti ve 2 kişiyi gözaltına aldı. müdahale eden polisin bazı eylemcileri gözaltına İstanbul’da 17 Nisan 2018 tarihinde ücretleri öden- aldığı öğrenildi. mediği gerekçesiyle çalıştıkları firmanın önünde 11 Haziran 2018 tarihinde İstanbul Umum Servis eylem yapan işçilere müdahale eden polis, 7 işçiyi Aracı İşletmecileri Esnaf Odası’nın Ataşehir ilçe- gözaltına alındı. Gözaltına alınanların aynı gün sinde bulunan merkez binası önünde eylem yapan içinde savcılık ifadesinin ardından serbest bırakıl- servis sürücüleri basın açıklaması yaptı. Basın dığı öğrenildi. açıklaması sonrasında Ankara’ya yürümek isteyen

282 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü servis sürücülerine polis biber gazı ile müdahale 6 Kasım 2018 tarihinde İzmir’deki TARİŞ fabrika- etti. Müdahale sonucu gözaltı yaşanmazken, 1 sında, sendika üyesi oldukları gerekçesiyle 7 işçinin servis sürücüsünün yaralandığı öğrenildi. işten atılması sonrası fabrika içinde eylem yapan işçilere müdahale eden polis, 65 işçiyi gözaltına 13 Mayıs 2014 tarihinde Manisa’nın Soma ilçesin- aldı. İşçilerin 7 Kasım 2018 tarihinde serbest bıra- deki bir maden ocağında yaşanan ve 301 maden- kıldıkları öğrenildi. cinin ölümüne yol açan iş cinayeti davasında 11 Temmuz 2018 tarihinde çıkan kararı protesto Güvenlik soruşturması gerekçe gösterilerek etmek için, Soma’dan yürüyüş başlatan ailelerin, ataması yapılmayan sağlık çalışanlarının özel sağlık Ankara’da Hâkimler ve Savcılar Kurulu’nun (HSK) kurumlarında da çalışmasına sınır getiren yasal önünde yaptığı basın açıklamasına polis biber düzenlemeyi protesto etmek için, 13 Kasım 2018 gazıyla müdahale etti. Polisin müdahale sonrası tarihinde TBMM önünde yapılan basın açıklama- avukatlardan bazılarının gözaltına almaya çalıştığı sına yönelik polis müdahalesinde 2 kişi (Mihriban bildirildi. Yıldırım ve Onur Erden) gözaltına alındı. Gözal- tına alınanların aynı gün içinde serbest bırakıldığı 15 Temmuz 2018 tarihinde İstanbul’da Real öğrenildi. Market ve Makro/Uyum Market işçilerinin bir alışveriş merkezinde yapmak istediği eyleme biber Ankara’nın Mamak ilçesinde yapımı süren TOKİ gazı ile müdahale eden polis 3 işçiyi gözaltına aldı. inşaatında çalışan ve bir süredir ücretlerini alama- dıkları için direnen işçilerin nöbetine 2 Aralık 2018 Sendikalı oldukları gerekçesiyle işlerine son verilen tarihinde müdahale eden polis 7 işçiyi gözaltına Cargill işçileri, Bursa’dan şirketin genel merkezinin aldı. İşçilerin, ‘Kabahatler Kanunu’na muhalefet olduğu İstanbul’a başlattıkları yürüyüşün 4. günü ettikleri gerekçesiyle 259’ar TL para cezası kesil- olan 17 Eylül 2018 tarihinde İstanbul’un Tuzla dikten sonra serbest bırakıldıkları öğrenildi. ilçesinde polisin engeli ile karşılaştı. Yürüyüşe izin vermeyen polis 12 işçiyi gözaltına aldı. İşçilerin Ankara’nın Mamak ilçesinde yapımı süren TOKİ aynı gün içinde ifade işlemlerinin ardından serbest inşaatında çalışan ve bir süredir ücretlerini alama- bırakıldığı bildirildi. dıkları için direnen işçilerin nöbetine 4Aralık 2018 tarihinde müdahale eden polis 10 kişiyi gözaltına Makro ve Uyum marketleri işçilerinin maaşları aldı. İşçilerin, ‘Kabahatler Kanunu’na muhalefet ödenmediği gerekçesiyle 23 Eylül 2018 tarihinde ettikleri gerekçesiyle 259’ar TL para cezası kesil- mağazalarını satın alan Migros’un İstanbul’un dikten sonra serbest bırakıldıkları öğrenildi. Beylikdüzü ilçesindeki şubesinde yaptığı protesto eylemine müdahale eden polis, 14 işçiyi fiziksel Ankara’nın Mamak ilçesinde yapımı süren TOKİ şiddet kullanarak gözaltına aldı. Gözaltına alınan inşaatında çalışan ve bir süredir ücretlerini alama- işçilerin aynı gün içinde polisteki ifade işlemlerinin dıkları için direnen işçilerin nöbetine 5 Aralık 2018 ardından serbest bırakıldığı öğrenildi. tarihinde müdahale eden polis 4 işçiyi gözaltına aldı. İşçilerin, ‘Kabahatler Kanunu’na muhalefet Makro ve Uyum marketleri işçilerinin maaşları ettikleri gerekçesiyle 259’ar TL para cezası kesil- ödenmediği gerekçesiyle 30 Eylül 2018 tarihinde, dikten sonra serbest bırakıldıkları öğrenildi. söz konusu mağazaları satın alan Migros’un İstan- bul’daki Koçtaş AVM şubesinde yaptığı protesto 20 Aralık 2018 tarihinde, ücretleri ödenmediği için eylemine özel güvenlik görevlileri ve polis müda- Ankara’nın Mamak ilçesinde çalıştıkları şantiyenin hale ederek işçilerin Migros’a girmesine izin önünde eylem yapan TOKİ işçilerine müdahale vermedi. eden polis 8 işçiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınlar 22 Aralık 2018 tarihinde serbest bırakıldı. İşçilerin, Güvenlik soruşturması gerekçe gösterilerek atıl- ‘Kabahatler Kanunu’na muhalefet ettikleri gerek- dıkları Zeytinburnu Belediyesi’ndeki işlerine geri çesiyle 259’ar TL para cezası kesildikten sonra dönmek için İstanbul’dan Ankara’ya yürüyen 2 serbest bırakıldıkları öğrenildi. işçinin (Kenan Güngördü ve Sinan Yerdelen) 30 Eylül 2018 tarihinde Ankara’da gözaltına alındığı ve aynı gün içinde serbest bırakıldığı öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 283 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

5.11. KENT ve ÇEVRE HAKKI EYLEMLERİ

Sinop İnceburun’da inşa edilmesi planlanan protesto etmek amacıyla 26 Nisan 2018 tarihinde nükleer santralle ilgili olarak 6 Şubat 2018 tari- Ankara Gazi Üniversitesi’nde öğrenci ve öğretim hinde yapılan Çevre Etki Değerlendirme Halk üyeleri tarafından yapılan eyleme polisin biber gazı Toplantısı’na katılmak isteyen yaklaşık 200 kişi ile müdahalesi sonucu çok sayıda kişinin gözal- toplantının yapılacağı otele 500 metre mesafede tına alındığı öğrenildi. Polis müdahalesi sırasında polis tarafından durduruldu. Toplantıya katılmak Ülkü Ocakları üyesi olduğu belirtilen bir grubun isteyen ve aralarında Sinop Belediye Başkanı Baki da protesto eylemi yapanlara saldırdığı ve bu esna Ergül’ün ve Sinop Milletvekili Barış Karadeniz’in havaya ateş açtığı bildirildi. de olduğu kişiler salon dolu olduğu gerekçesiyle 3 Temmuz 2018 tarihinde İstanbul’un Büyük- içeri alınmadı. Gazetecilerin de toplantı salonuna çekmece ilçesindeki Türkoba mahallesinde kaçak alınmadığı bildirildi. Toplantı salonuna giren Ali olduğu gerekçesiyle evlerinin yıkılmasına tepki Dizdaroğlu ve Engin Tınmaz isimli iki çevre akti- gösterenlere polisin müdahale ettiği ve 17 kişiyi visti ise gözaltına alındı; Volkan Atılgan ve Umut gözaltına aldığı öğrenildi. Evans isimli iki kişi ise toplantı salonundan zorla çıkartıldı. ÇED toplantısına alınmayanlar daha 4 Ekim 2018 tarihinde İstanbul’un Üsküdar ilçe- sonra şikayet dilekçesi vermek için Valiliğe yürüdü. sinde bulunan Esentepe Camisi’nin yıkılmasına Dilekçe vermek için Valiliğe girmek isteyenlere tepki gösterenlere biber gazı ile müdahale eden cop ve biber gazı ile müdahale eden polis, 1 kişiyi polis, 30 kişiyi gözaltına aldı. Haberde ayrıca HDP daha gözaltına aldı. Gözaltına alınan 3 kişinin aynı İstanbul Milletvekili Hüda Kaya ve CHP İstanbul gün içinde serbest bırakıldığı bildirildi. Milletvekili Mahmut Tanal’ın yıkımın olduğu alana alınmadığı belirtildi. 19 Mart 2018 tarihinde Aydın’da Aydın Çevre Birliği tarafından jeotermal elektrik santrali ile 14 Kasım 2018 tarihinde Ankara Hastanemi yapılacak basın açıklaması ilk önce Aydın Vali- Kapatma Platformu’nun kent merkezinde bulunan liği tarafından engellendi. Bunun üzerine açıkla- hastanelerin kapatılmaması için Ankara Numune mayı İzmir sınırında yapmak isteyen Aydın Çevre Hastanesi önünde yapmak istediği basın açıklama- Birliği, bu kez İzmir Valiliği tarafından kendisine sına müdahale eden polis toplam 3 kişiyi gözaltına bildirim yapılmadığı gerekçesi ile engellendi. Son aldı. Gözaltına alınanlardan Türk Tabipleri Birliği olarak açıklamanın Selçuk ilçesinin kırsal mahallesi merkez konseyi eski başkanı Bayazıt İlhan’ın Çamlık’taki tren istasyonunda yapılması jandarma gözaltı aracına bindirildikten bir süre sonra serbest tarafından engellendi. Engellemeler üzerine Aydın bırakıldığı, Maden Mühendisleri Odası yönetim Çevre Birliği açıklamasını yazılı olarak basın kuru- kurulu üyesi Erşat Akyazılı ile Halkevleri Üyesi luşlarına gönderdi. Hadi Sinan İskit’in savcılıktaki ifade işlemlerinden sonra aynı gün serbest bırakıldığı öğrenildi. 3 Nisan 2018 tarihinde aralarında Barış Bloğu eski sözcüsü Bahadır Altan ile ekolojist Oktay 4 Aralık 2018 tarihinde, Aydın’ın İncirliova ilçe- Konyar’ın da olduğu “Yaşam ve Dayanışma sinde bulunan Kızılcaköy’e jeotermal enerji sant- Yolcuları”ndan 6 kişi İstanbul’un Kadıköy ilçesin- rali kurulmasını ve köye jandarma eşliğinde giren deki Yoğurtçu Parkı’nda kahvaltı yaparken polis şirket yetkililerini protesto eden köylülere jandar- tarafından gözaltına alındı. Temeli Mersin’de 3 manın müdahale ettiği öğrenildi. Müdahale sonu- Nisan 2018 tarihinde atılacak olan nükleer sant- cunda yaralanan 3 kadının Aydın Devlet Hastane- rali protesto edecekleri gerekçesiyle gözaltına si’ne götürüldüğü bildirildi. alınan 6 kişinin Kadıköy İskele Karakolu’na götü- 5 Aralık 2018 tarihinde, Aydın’ın İncirliova ilçe- rüldüğü bildirildi. Gözaltına alınanların isimleri: sinde bulunan Kızılcaköy’e jeotermal enerji sant- Oktay Konyar, Ender Eren, Selen Yıldızlar, Hakan rali kurulmasını ve köye jandarma eşliğinde giren Gültürk, Bahadır Altan, Hakan Tosun. şirket yetkililerini protesto eden köylülere polis Hükümetin aralarında İstanbul, Gazi ve İnönü ve jandarmanın TOMA ve biber gazı kullanarak gibi köklü üniversitelerin de olduğu 10 üniversi- müdahale ettiği öğrenildi. Müdahale sonucunda tenin bölünerek yenilerinin kurulması kararını gözaltına alınan kimse olmadığı bildirildi.

284 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

5.12. ÇEŞİTLİ TOPLANTI ve GÖSTERİLER

2 Ocak 2018 tarihinde Nuriye Gülmen ve Semih 3 Mart 2004 tarihinde İstanbul’un Beyoğlu ilçe- Özakça’nın başlattığı açlık grevinin 300. günü sinde İstiklal Caddesi’nde vurularak yaşamını dolayısıyla Semih Özakça’nın annesi Sultan Özakça yitiren İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi ile Nuriye Gülmen’in kardeşi Beyza Gülmen’in öğrencisi Önder Babat için 1 Mart 2018 tarihinde Ankara Güvenpark’ta yaptığı basın açıklamasına fakültede anma yapmak isteyen öğrencilere polis ve polis müdahale etti. Müdahale sonucu Sultan özel güvenlikçilerin müdahale ettiği ve 17 kişinin Özakça ve Beyza Gülmen fiziki şiddet kullanı- gözaltına alındığı öğrenildi. larak gözaltına alındı. Sultan Özakça’nın müdahale 6 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- sonucu rahatsızlandığı ve hastaneye kaldırıldığı lerden Ankara Yüksel Caddesi’nde yapılan “İşimi bildirildi. Sultan Özakça ve Beyza Gülmen 3 Ocak Geri İstiyorum” eylemlerinin 500. günü nedeniyle 2018 tarihinde polisteki işlemlerinin ardından düzenlenecek olan konserin Ankara Valiliği tara- serbest bırakıldı. fından OHAL gerekçe gösterilerek yasaklandığı Diyanet İşleri Başkanlığı web sitesinde yer alan öğrenildi. Söz konusu yasaklama kararı ile ilgili “Dini Kavramlar Sözlüğü”nde kız çocuklarının 9 konserin yapılacağı Yeni Sahne önünde 6 Nisan ve erkek çocuklarının 12 yaşında evlenebileceğini 2018 tarihinde açıklama yapan gruba müdahale yazmasını protesto etmek için 2 Ocak 2017 tari- eden polis, 6 kişiyi (Mehmet Dersulu, Nazan hinde Diyanet İşleri Başkanlığı önünde Halkevi Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, Simge Aksan, Deniz üyeleri tarafından yapılmak istenen basına açık- Aydın ve soyadı öğrenilemeyen İbrahim isimli bir lamasına yönelik polis müdahalesinde 6 kişinin kişi) fiziksel şiddet uygulayarak ve yerde sürükle- gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltına alınanların yerek gözaltına aldı. aynı gün içinde serbest bırakıldığı öğrenildi. Eskişehir’deki Gezi Parkı eylemleri sırasında yaşa- Aynı sebeple 3 Ocak 2018 tarihinde Ankara’da mını yitiren Ali İsmail Korkmaz ile ilgili düzen- yapılan basın açıklamasına da polisin müdahale lenen anmaya katıldıkları gerekçesiyle 3 üniver- ettiği ve aralarında sendika.org muhabirinin de site öğrencisi hakkında disiplin soruşturmasını olduğu 7 kişiyi gözaltına aldığı bildirildi. Gözaltına protesto etmek için 9 Nisan 2018 tarihinde Eski- alınanların aynı gün içinde serbest bırakıldığı öğre- şehir Anadolu Üniversitesi’nde yapılmak istenen nildi. basın açıklamasına özel güvenlik birimlerinin müdahale ettiği öğrenildi. Müdahale sonucu gözal- Aynı sebeple 6 Ocak 2018 tarihinde Ankara Kızı- tına alınan olmadığı bildirildi. lay’daki Sakarya Caddesi üzerinde yapılmak 5 Nisan 2018 tarihinde Eskişehir Osmangazi istenen basın açıklamasına polisin gaz bombası Üniversitesi Meşelik kampüsünde 4 akademis- ve plastik mermi kullanarak müdahale ettiği öğre- yenin ölümü ile sonuçlanan saldırı ile ilgili olarak nildi. Müdahale sırasında gözaltına alınan olma- 12 Nisan 2018 tarihinde bildiri dağıtmak isteyen dığı fakat kullanılan yoğun gaz yüzünden bazı öğrencilere müdahale eden özel güvenlik görevli- eylemcilerin fenalaştığı bildirildi. leri ve polis 3 kişiyi gözaltına aldı. Halkın Hukuk Bürosu’na mensup tutuklu 18 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul’un Sultangazi avukatlar ile ilgili 7 Şubat 2018 tarihinde İstan- ilçesindeki Mehmetçik İlköğretim Okulu yöneti- bul’da bildiri dağıtan 2’si avukat, 1’i stajyer avukat minin öğrencilerden sürekli para toplamasını ve 7 kişi gözaltına alındı; gözaltına alınanlar aynı gün okul bahçesini ücretli otopark yapmasını protesto içinde serbest bırakıldı. etmek için açılan imza standına müdahale eden Kocaeli Üniversitesi’nde iş cinayeti sonucu yaşa- polis 3’ü öğretmen ve 1’i veli toplam 4 kişiyi mını yitiren inşaat işçisi Ali Çalışkan ile ilgili 13 (Adem Kalpak, Celal Şahin, Gaffar Yıldırım ve Şubat 2018 tarihinde Üniversite’nin Umuttepe Serdar Çelik) gözaltına aldı. Döne Cevher isimli kampüsünde yapılan basın açıklamasına polis bir öğretmenin ise evine yapılan baskın sonrasında müdahale etti. Müdahale sonucu 16 üniversite gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltına alınan 5 öğrencisi gözaltına alındı. kişinin aynı gün içinde polisteki ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 285 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

6 Temmuz 2018 tarihinde yapılan ODTÜ öğren- Meydanı Yasaklanamaz” konulu basın açıklaması cilerinin mezuniyet töreninde açılan pankartlar yapan Feridun Osmanağaoğlu ve İsmail Kara isimli gerekçe gösterilerek bazı öğrencilerin gözaltına 2 kişi polis müdahalesi sonrasında gözaltına alındı. alınmasını protesto etmek amacıyla 9 Temmuz Gözaltına alınan 2 kişinin 14 Ekim 2018 tarihinde 2018 tarihinde yapılmak istenen basın açıklaması serbest bırakıldığı öğrenildi. polis tarafından engellendi. Polisin 3 öğrenciyi 27 Ekim 2018 tarihinde İstanbul’un Beyoğlu ilçe- gözaltına almak istediği ancak akademisyenlerin sindeki Galatasaray Meydanı’nda “Galatasaray araya girmesi sonucu öğrencilerin gözaltı alınma- Meydanı Yasaklanamaz” konulu basın açıklaması dığı öğrenildi. yapan Feridun Osmanağaoğlu ve Yıldız Turan 3 Ağustos 2018 tarihinde AKP Urfa il binası önünde isimli 2 kişi polis müdahalesi sonrasında gözaltına elektrik kesintilerini ve yüksek elektrik faturalarını alındı. protesto eden çiftçilere müdahale eden polis, en az 8 Aralık 2018 tarihinde İstanbul’un Beyoğlu ilçe- 7 kişiyi fiziksel şiddet kullanarak gözaltına aldı. sindeki Galatasaray Meydanı’nda “Galatasaray 1 Eylül 2018 tarihinde Ankara Yüksel Caddesi’n- Meydanı Yasaklanamaz” konulu basın açıklaması deki İnsan Hakları Heykeli önünde söyleşi yapmak yapan Feridun Osmanağaoğlu ve İsmail Kara isimli isteyenlere müdahale eden polis, 4 kişiyi (Nazan 2 kişi polis müdahalesi sonrasında gözaltına alındı. Bozkurt, Gülnaz Bozkurt, Deniz Aydın ve Mehmet 18 Aralık 2018 tarihinde İstanbul’daki Çağlayan Dersulu) gözaltına aldı. Adliyesi önünde “Tutuklu Avukatlar ile Daya- İstanbul’da İdil Kültür Merkezi’ne yapılan polis nışma Nöbeti” tutan avukat Didem Baydar Ünsal baskınını 4 Ekim 2018 tarihinde protesto etmek gözaltına alındı. Halkın Hukuk Bürosu, Çağlayan amacıyla basın açıklaması yapmak isteyen kişilere Polis Merkezi’ne götürülen avukat Didem Baydar polis müdahale etti. Müdahale sonucu aralarında Ünsal’ın kendisini görmeye gelen avukatlar ile FOSEM muhabiri İlknur Karadeniz’in de olduğu görüştürülmediğini açıkladı. Avukat Didem 4 kişi fiziksel şiddet kullanılarak gözaltına alındı. Baydar Ünsal 19 Aralık 2018 tarihinde sevk edil- Gözaltına alınanlardan ismi öğrenilenler: Mulla diği mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla Zincir, Ezgi Kul, Salih Kanza ve İlknur Karadeniz. serbest bırakıldı. Gözaltına alınanlar 8 Ekim 2018 tarihinde yurtdışı 24 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- yasağıyla serbest bırakıldı. lerden, tutuklu gazeteci Ferhat Parlak ile ilgili 7 Ekim 2018 tarihinde, “İşimi Geri İstiyorum” olarak “Silvan Belediyesi’ndeki Usulsüzlüğü eylemlerinin katılımcıları tarafından oluşturulan Ortaya Çıkaran Gazeteci Ferhat Parlak 10 Nisan Yüksel Meclisi’nin Ankara’nın Mamak ilçesinde 2018 Tarihinden Bu Yana Mahkemeye Çıkartıl- bulunan Tekmezar Parkı’nda düzenlediği aşure madı” şeklindeki afişleri, Diyarbakır’ın Silvan ilçe- etkinliğine müdahale eden polis Gülnaz Bozkurt ve sinde asmak suretiyle ‘halkı galeyana getirme’ ve Acun Karadağ’ı gözaltına aldı. Etkinliğin Feyzullah ‘örgüt propagandası yapma’ gerekçeleriyle, Ferhat Çınar Parkı’nda devam etmesi üzerine yeniden Parlak’ın kardeşi Serhat Parlak’ın 21 Aralık 2018 müdahale eden polis Nazan Bozkurt, Mehmet tarihinde gözaltına alındığı ve aynı gün içinde 260 Dersulu, Umutcan Aybak ve Mustafa Elmapınar’ı TL para cezası verilerek serbest bırakıldığı öğre- gözaltına aldı, aşure kovalarına ise el koydu. Gözal- nildi. tına alınanlar aynı gün içinde serbest bırakıldılar. 25 Aralık 2018 tarihinde İstanbul’daki Çağlayan 9 Ekim 2018 tarihinde, KHK ile kapatılan Furkan Adliyesi önünde “Tutuklu Avukatlar ile Daya- Vakfı’nın Bolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan başkanı nışma Nöbeti” tutan avukat Didem Baydar Ünsal Abdullah Kuytul’u cezaevinde ziyaret ettikten gözaltına alındı. Halkın Hukuk Bürosu, Çağlayan sonra, boyunlarında ‘Alpaslan Kuytul’a Özgürlük’ Polis Merkezi’ne götürülen avukat Didem Baydar yazan atkılarla yürüyen Semra Kuytul ve 14 kişinin Ünsal’ın kendisini görmeye gelen avukatlar ile gözaltına alındığı öğrenildi. görüştürülmediğini açıkladı. 13 Ekim 2018 tarihinde İstanbul’un Beyoğlu ilçe- 26 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- sindeki Galatasaray Meydanı’nda “Galatasaray lerden, Çukurova Üniversitesi’nde öğrencilerin

286 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü düzenlediği “İktisat Atölyesi”nin, atölyenin yapıl- 23 Aralık 2018 tarihinde Antep’in Şehitkamil ilçe- dığı sınıfı basan sivil polisler ve özel güvenlik sinde Suriyeli sığınmacılar ile bir grup arasında birimleri tarafından, izin alınmadığı gerekçesiyle çıkan kavgada Necati Bağcı isimli 1 kişinin yara- engellendiği öğrenildi. Polislerin sınıfta bulunan lanması üzerine, 30 Aralık 2018 tarihinde Demok- öğrencilere kimlik kontrolü yaptığı ve daha sonra rasi Meydanı’nda toplananlara müdahale eden öğrencileri sınıftan çıkardığı bildirildi. Haberde, polis 3 kişiyi gözaltına aldı. Antep Valiliği’nin engelleme üzerine etkinliklerine üniversite kanti- konuyla ilgili açıklamasında yaralama olayı nede- ninde devam etmek isteyen öğrencilerin bir kez niyle 7 kişinin gözaltına alındığı, bu kişilerin 5’inin daha polis tarafından engellendiği belirtildi. tutuklandığı bildirildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 287 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

5.13. DAVALAR

İstanbul’da Nuriye Gülmen ve Semih Özakça’ya Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- Destek Eylemi Yaptıkları İçin Yargılanan Kişiler mesine 26 Şubat 2018 tarihinde başlandı. Kamu malına zarar vermekle suçlanan 11 kişi için 10 yıla Açlık grevinde olan Nuriye Gülmen ve Semih kadar hapis cezası istenmektedir. Özakça’ya destek için yapılan eyleme katıldıkları gerekçesiyle 9 kişi hakkında Anadolu 44. Asliye İzmir’de Yargılanan Öğrenci Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- 12 Ekim 2015 tarihinde İzmir Ege Üniversite- ması 9 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Başka bir si’nde Ankara’da gerçekleşen 10 Ekim katliamını dosyadan tutuklu olan Nazife Onay SEGBİS aracı- protesto etmek için düzenlenen ders boykotuna lığıyla duruşmaya katıldı. Savunmaların ardından katılan Emine Akbaba isimli öğrencinin yargılan- mahkeme tüm sanıkların beraatına karar verdi. dığı davanın karar duruşması, İzmir 6. Asliye Ceza İstanbul’da Nuriye Gülmen ve Semih Özakça ile Mahkemesi’nde 2 Mart 2018 tarihinde yapıldı. Dayanışma Eylemi Dolayısıyla Yargılananlar Mahkeme Emine Akbaba’ya “Cumhurbaşkanına hakaret etmek” gerekçesiyle 1 yıl 2 ay hapis cezası Aralarında TİHV İstanbul Temsilcisi Ümit Efe’nin verilmesine ve cezanın 3 yıl ertelenmesine karar ve avukat Barkın Timtik’in de olduğu 33 kişi verdi. hakkında, KHK ile ihraç edildikleri işlerine geri dönmek için açlık grevinde olan Nuriye Gülmen ve İstanbul’da Yargılanan Kişiler Semih Özakça ile dayanışmak için 4 Ağustos 2018 11 Ağustos 2017 tarihinde İstanbul’un Kadıköy tarihinde İstanbul’un Kadıköy ilçesinde yapılan ilçesinde yapılmak istenen eylem sırasında gözal- eyleme katıldıkları gerekçesiyle Anadolu Adliyesi tına alınan 16 kişi hakkında İstanbul 56. Asliye 22. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Hukuk Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- görülmesine 19 Ocak 2018 tarihinde başlandı. ması 7 Mart 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 16 Duruşmada savunma yapan Ümit Efe ve diğer kişinin beraatına karar verdi. KHK ile ihraç edil- kişiler, gözaltına alınırken ve gözaltında işkenceye dikleri işlerine dönmek için açlık grevi yaparken maruz kaldıklarını beyan ettiler. Savunmaların tutuklanan Nuriye Gülmen ve Semih Özakça için ardından mahkeme kararını açıkladı ve 33 kişi Kadıköy’de eylem yapmak isteyen kişiler polisin hakkında beraat kararı verdi. fiziksel saldırısına maruz kalmış ve gözaltına alın- İstanbul’da Yargılanan Kişiler mıştı. Gözaltına alınanlar arasında bulunan Gezi Parkı eylemleri sırasında gaz fişeği ile vurulan ve Aralarında ÇHD Genel Başkanı Selçuk Kozağaç- daha sonra hastanede hayatını kaybeden Berkin lı’nın da olduğu Çağdaş Hukukçular Derneği ve Elvan’ın annesi Gülsüm Elvan’a, gözaltı sırasında Özgür Hukukçular Platformu üyesi 15 avukat ve 3 ters kelepçe takılmış ve Elvan’ın kolu kırılmıştı. kişi hakkında Avukat Ebru Timtik’in fiziki şiddet kullanılarak gözaltına alınmasını protesto etik- Kezban Saçılık’ın Yargılandığı Dava leri gerekçesiyle İstanbul 58. Asliye Ceza Mahke- KHK ile ihraç edildikleri işlerine geri dönmek için mesi’nde açılan davanın karar duruşması 9 Şubat bir süredir direnişte olan kamu emekçileri tara- 2018 tarihinde görüldü. Savunmaların ardından fından gerçekleştirilen Ankara Yüksel Caddesi mahkeme ‘2911 Sayılı Gösteri ve Toplantı Yürü- üzerindeki “İşimi Geri İstiyorum” eylemleri yüşleri Yasası’na muhalefet’ suçundan 18 kişi ile sırasında polisin fiziksel şiddetine maruz kalan ilgili beraat kararı verdi. ve yerde sürüklenerek gözaltına alınan Kezban Ankara 10 Ekim Katliamını Protesto Edenlerin Saçılık hakkında Ankara 12. Asliye Ceza Mahke- Yargılandığı Dava mesi’nde ‘Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanu- nu’na muhalefet’ ve polise mukavemet’ iddialarıyla 26 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- açılan davanın görülmesine 4 Nisan 2018 tarihinde lerden 11 Ekim 2015 tarihinde Hopa Belediye başlandı. İddianamenin okunmasının ve savunma- Parkı’nda Ankara 10 Ekim katliamını protesto ların ardından mahkeme duruşmayı Haziran 2018 ettikleri gerekçesiyle 11 kişi hakkında Hopa 1. tarihine erteledi.

288 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

Nuriye Gülmen ve Semih Özakça’yı Destekleyen İstanbul’da Yargılanan Homofobi, Bifobi ve Pankart Açtıkları Gerekçesiyle Yargılanan Transfobi Karşıtları Kişiler 25 homofobi, bifobi ve transfobi karşıtı hakkında KHK ile ihraç edildikleri işlerine dönmek için açlık İstanbul Valiliği’nin yasaklama kararına rağmen grevi yapan Nuriye Gülmen ve Semih Özakça’ya 25 Haziran 2017 tarihinde gerçekleştirilen 2017 destek vermek amacıyla 6 Ağustos 2017 tarihinde LGBTİ+ Onur Yürüyüşü’ne katıldıkları gerek- Samsun’da oynan Konyaspor Beşiktaş maçında çesiyle İstanbul 48. Asliye Ceza Mahkemesi’nde “Nuriye Semih Yaşasın” yazılı bir pankart açan 16 açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam kişi hakkında Samsun 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde edildi. açılan davanın karar duruşması 11 Mayıs 2018 Davanın duruşmaları 28 Haziran ve 8 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 15 kişinin beraatına tarihlerinde görüldü. ve 1 kişinin ise dosyasının ayrılmasına karar verdi. Davanın 8 Kasım 2018 tarihinde görülen duruşma- Pankart açtıkları gerekçesiyle gözaltına alınan 16 sında mahkeme duruşmaya katılmayan 6 kişinin kişiden 11’i tutuklanmıştı. Daha sonra yapılan hakkında savunmalarının alınması için yakalama itiraz üzerine tutuklananların hepsi 24 Ağustos emri çıkarttı ve duruşmayı 21 Şubat 2019 tarihine 2017 tarihinde serbest bırakılmıştı. erteledi. Adana’da Soma Katliamını Protesto Ettikleri İstanbul’da Newroz’a Katıldıkları Gerekçesiyle İçin Yargılanan Kişiler Yargılanan Kişiler Adana’da 16 Mayıs 2014 tarihinde yürüyüş yapmak 27’si tutuklu 28 kişi hakkında, 2018 yılında İstan- isterken polis müdahalesi sonucu gözaltına alınan bul’daki Newroz kutlamaları sırasında taşıdıkları kişiler hakkında Adana 11. Asliye Ceza Mahkeme- sarı-kırmızı-yeşil flamalar ve attıkları sloganlar si’nde açılan davanın karar duruşması 17 Mayıs gerekçe gösterilerek İstanbul 37. Ağır Ceza Mahke- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 11 kişinin mesi’nde açılan davanın görülmesine 29 Haziran ‘2911 Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanu- 2018 tarihinde başlandı. Savunmaların ardından nu’na muhalefet’ ve ‘kamu görevlisine görevini mahkeme tutuklu 27 kişinin de tahliyesine karar yaptırmama’ suçlamalarıyla 1 yıl 2 ay ile 1 yıl 8 ay verdi ve duruşmayı ileri bir tarihe erteledi. Tahliye arasında değişen hapis cezalarıyla cezalandırılma- edilenlerin isimleri: Ercan İlhan, Helin Kaplan, sına karar verdi. 13 Mayıs 2014 tarihinde Soma’da Mizgin Tekin, Sabri Akdemir, Cengiz Tosun, maden ocağında çıkan yangın sonucu 301 işçinin Emrah Algemi, Ferhat Karaağaç, İbrahim Halil ölümünü protesto etmek için 16 Mayıs 2014 tari- Kekeç, Onur Çiftçi, Selma Yönay, Selma Algemi, hinde Atatürk Parkı’nda yürüyüş yapmak isteyen Mehdi Dağ, Özgür Ünal, Yakup Köroğlu, Volkan kişilere polis plastik mermilerle müdahale etmiş ve Atmaca, Beyhan Aktaş, Nesih Tuğa, Saida Hıznavi, çok sayıda kişiyi gözaltına almıştı. Hüsna Güldem, Mizgin Başak, Gülistan Yılmaz, 24 Nisan Ermeni Soykırımı Anması Nedeniyle Nuray Ceylan, Turgay Çeçen, Ali Aksoy, Ercan Haklarında Soruşturma Açılan Kişiler Çelikel, Abidin Metin ve Çağdaş Meşe. 30 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- İzmir’de Newroz’a Katıldığı Gerekçesiyle lerden 24 Nisan 2018 tarihinde İHD İstanbul Yargılanan Kişi Şubesi Irkçılık ve Ayrımcılığa Karşı Komisyonu Emrah Çelebi isimli bir kişi hakkında 2017 yılında tarafından İstanbul Sultanahmet Meydanı’nda İzmir’deki Newroz kutlamalarında ‘sarı kırmızı düzenlenen Ermeni Soykırımı anmasında gözal- yeşil flama etrafında halay çekmek suretiyle örgüt tına alınan Leman Yurtsever, Jiyan Tosun ve propagandası yaptığı’ iddiasıyla İzmir 15. Ağır Gamze Özdemir hakkında İstanbul Cumhuriyet Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- Savcılığı Basın Suçları Bürosu tarafından başlatılan ması 29 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme soruşturmada savcılığın kovuşturmaya yer olma- Emrah Çelebi’yi 10 ay hapis cezası ile cezalandırdı. dığı kararı verdiği öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 289 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Gezi Eylemleri Nedeniyle İstanbul’da önerisinin kendini mahkeme yerine koyma ve ‘adil Yargılanan Kişiler yargılanma hakkı’na müdahale anlamına geldiğini söyledikleri belirtildi. 4 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden 20 kişi hakkında Gezi eylemleri sırasında 6 3. Havalimanı İşçilerine Destek Verdikleri İçin Temmuz 2013 tarihinde İstanbul İstiklal Cadde- Yargılanan Kişiler si’nde düzenlenen yürüyüşe katıldıkları gerekçe- İstanbul’da süren 3. havalimanı inşaatında çalışan siyle İstanbul 9. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan işçilerin gözaltına alınmasına karşı 15 Eylül 2018 davanın karar duruşmasının 29 Haziran 2018 tari- tarihinde İstanbul’un Kadıköy ilçesinde DİSK hinde yapıldığı öğrenildi. Mahkeme 20 sanığın da Dev Yapı-İş ve İnşaat-İş sendikalarının çağrısıyla beraatına karar verdi. yapılan basın açıklamasına yönelik polis müdaha- Diyarbakır’da KHK Protestosuna Katıldıkları lesinde gözaltına alınan 26 kişi hakkında ‘kanuna İçin Savcılık Tarafından Para Cezası ile aykırı toplantı, yürüyüşlere silahsız katılarak Cezalandırılan Kişiler ihtara rağmen kendiliğinden dağılmama, görevi yaptırmamak için direnme’ iddiasıyla hazırlanan 29 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- iddianame Anadolu 32. Asliye Ceza Mahkemesi lerden, Diyarbakır’ın Kayapınar ilçesinde, 25 bele- tarafından 18 Ekim 2018 tarihinde kabul edildi. diye çalışanı hakkında soruşturma başlatan Diyar- Davanın ilk duruşması 11 Ocak 2019 tarihinde bakır Cumhuriyet Savcılığı’nın mahkeme kararı görülecek. olmadan, söz konusu kişilerin her birine, 30 gün hapis cezası karşılığında, soruşturma giderlerini de Ankara’da Yargılanan Kişiler ekleyerek toplam 914 TL para cezası verdiği öğre- 2016’da 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddetle Müca- nildi. Kayapınar Belediyesi’nde çalışan 108 kişiden dele Günü’nde Ankara Kadın Platformu’nun 57’sinin KHK ile ihraç edilmesi üzerine, ihraç çağrısıyla yapılan yürüyüş öncesinde gözaltına edilen kişiler ve belediye çalışanları 23 Kasım 2016 alınan 11 kadın hakkında Ankara 7. Asliye Ceza tarihinde belediye binası önünde bir basın açıkla- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 31 ması yaparak ihraç kararını protesto etmişlerdi. Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 11 kişinin Haberlerde savcılığın, para cezasını OHAL Kanu- beraatına karar verdi. nu’nun, 25/b-1 maddesine muhalefet nedeniyle İstanbul’da Greif İşçilerinin Yargılandığı Dava verdiği, para cezasının ödenmemesi halinde kamu davası açacağı bildirildi. Çalışma koşullarının düzeltilmesi talebiyle 10 Şubat 2014 tarihinden başlayarak 60 gün boyunca eylem Yine söz konusu haberlerde, Diyarbakır Barosu yaptıkları gerekçesiyle Greif fabrikası işçileri ve eski Başkanı Mehmet Emin Aktar’ın, bu uygu- onları destekleyenlerden oluşan 191 kişi hakkında lamanın özellikle 90’lı yıllarda yaşanan kepenk İstanbul Gaziosmanpaşa Adliyesi 1. Asliye Ceza kapatma olaylarında ‘2935 Sayılı Olağanüstü Hal Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 12 Kanununa Muhalefet’ gerekçesiyle sık sık işletil- Kasım 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme, izleyici diğini hatırlatarak, “Bu bir hapis cezası değildir. olarak kimsenin duruşma salonuna girmesine izin Bir ön ödeme önerisidir. Savcılığın ceza verme vermedi. Mahkeme savunmaların ardından duruş- yetkisi yok. Savcılık şunu demek istiyor: ‘Sen bu mayı 15 Nisan 2019 tarihine erteledi. suçu işledin, bu suçun cezası en az 30 günlük hapis cezası gerektiren bir suçtur. Eğer bu suçun karşı- Aynı konuyla ilgili daha önce açılan davalar takip- lığı olarak bu para cezasını ödersen senin hakkında sizlikle sonuçlanmıştı. kamu davası açılmaz. Ödemezsen hakkında kamu İstanbul’da Yargılanan 3. Havalimanı İşçileri davası açılır.’ Yani bir nevi uzlaşma ve pazarlık önerisidir.” dediği aktarıldı. İstanbul’da inşaatı devam eden 3. havalimanı şantiyesindeki kötü çalışma koşullarını protesto İsimlerinin yazılmasını istemeyen bazı hukukçu- ettikleri için, 31’i tutuklu, 61 işçi hakkında Gazios- ların ise ilgi maddenin hapis cezasını öngördüğünü, manpaşa Adliyesi 14. Asliye Ceza Mahkemesi’nde yasaların ise savcılığın uzlaşma önerisi yapma- açılan davanın görülmesine 5 Aralık 2018 tarihinde sına olanak tanımadığını, dolayısıyla savcılığın bu başlandı. Mahkeme 30 işçinin adli kontrol şartıyla

290 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü tahliye edilmesine, Serhat Bilici’nin ise ifadesi alın- Ankara’da Nuriye Gülmen ile Semih Özakça’yı madığı için tutukluluk halinin devamına karar Destekledikleri İçin Yargılanan Kişiler verdi ve duruşmayı 20 Mart 2019 tarihine erteledi. İhraç edildikleri mesleklerine dönmek için oturma Kötü çalışma koşullarını protesto etmek için iş eylemi ve ardından tutuklanarak gönderildik- bırakma eylemi yapan işçilere 15 Eylül 2018 tari- leri cezaevinde açlık grevi yapan akademisyenler hinde müdahale eden polis ve jandarma 543 kişiyi Nuriye Gülmen ve Semih Özakça’ya destek vermek gözaltına almış, gözaltına alınan işçilerden 31’i 19 için 22 Mayıs 2017 tarihinde Ankara’daki Yüksel Eylül 2018 ve 4 Ekim 2018 tarihlerinde tutuklan- Caddesi’nde eylem yapan 19 kişi hakkında, “2911 mıştı. Sayılı Toplantı ve Gösteri Yasası’na muhalefet” gerekçesiyle Ankara 15. Asliye Ceza Mahkeme- Denizli’de Deniz Gezmiş Anması Yaptıkları için si’nde açılan davanın karar duruşması 28 Aralık Yargılanan Kişiler 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme, “Cebir ve 29 kişi hakkında, 6 Mayıs 2017 tarihinde Deniz şiddete başvurmamak koşulu ile herkes önceden Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idam izin almadan toplantı ve yürüyüş hakkına sahiptir” edilişinin yıl dönümünde anma etkinliğine katıl- diyerek 19 kişinin beraatına karar verdi. dıkları için Denizli 10. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 6 Aralık 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 29 kişinin beraatına karar verdi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 291 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

5.14. EYLEM ve ETKİNLİKLERİN YASAKLANDIĞI İLLER

Adana benzeri tüm etkinliklerin 20 Şubat 2018 ile 11 Mart 2018 tarihleri arasında yasaklandığını duyurdu. Adana Valiliği 29 Ocak tarihinde yaptığı açıkla- mayla Afrin’e yönelik askeri operasyon boyunca Batman Valiliği 10 Ekim 2018 tarihinde yaptığı il genelinde yapılacak açık veya kapalı yer toplan- açıklama ile il genelinde yapılacak yürüyüş, basın tısı, basın açıklaması, açlık grevi, imza standı, çadır açıklaması, miting, çadır kurma, stant açma ve kurma, oturma eylemi, anma toplantısı, konser ve benzeri tüm etkinliklerin 10 Ekim 2018 ile 25 Ekim benzer eylem etkinliklerin Valilik iznine bağlandı- 2018 tarihleri arasında izne bağlandığını duyurdu. ğını duyurdu. Bitlis Ankara Bitlis Valiliği 13 Nisan 2018 tarihinde yaptığı Ankara Valiliği 16 Ocak 2018 tarihinde yaptığı açıklama ile il genelinde her türlü miting, gösteri, açıklamayla HDP Eş Genel Başkanı Selahattin yürüyüş, basın açıklaması, kapalı ve açık yer Demirtaş’ın 17 Ocak 2018 tarihinde Ankara’da toplantısı, afiş asma bildiri dağıtma gibi her türlü görülecek iki ayrı davası nedeniyle Ankara gene- etkinliği 14 Nisan 2018 ile 13 Mayıs 2018 tarihleri linde kamuya açık alanlarda yapılacak toplanma, arasında izne bağlandığını; oturma eylemi, açlık yürüyüş, oturma eylemi gibi her türlü etkinliğin grevi, çadır kurma, stant açma gibi eylemlerini ise yasaklandığını duyurdu. yasaklandığını duyurdu. Antep Diyarbakır Antep Valiliği 1 Şubat 2018 tarihinde yaptığı Diyarbakır Kadın Platformu’nun ‘8 Mart Dünya açıklama ile il genelinde 1 Şubat 2018 ile 1 Mart Emekçi Kadınlar Günü’ nedeniyle 1-10 Mart 2018 tarihleri arasında yapılacak açık yer toplan- 2018 tarihleri arasında açık alanlarda çeşitli etkin- tısı, basın açıklaması, stant kurma, imza kampan- likler düzenleme talebine 28 Şubat 2018 tarihinde yası, bildiri dağıtma, pankart asma, çadır kurma, olumsuz yanıt veren Diyarbakır Valiliği’nin il oturma eylemi vb. eylem ve etkinliklerin yasaklan- merkezi ve dış ilçeler de dâhil olmak üzere açık dığını duyurdu. alanlarda, stant açma, çadır kurma, basın açıkla- ması, oturma eylemi, miting, her türlü toplantı ve Antep Valiliği 1 Mart 2018 tarihinde yaptığı açıkla- gösteri yürüyüşleri eylemlerini yasakladığı öğre- mayla Şahinbey, Şehitkâmil ve Oğuzeli ilçelerinde nildi. açık alanlarda yapılacak “açık yer toplantısı, basın açıklaması, stant kurma, imza kampanyası, bildiri Hakkari dağıtma, pankart asma, çadır kurma, oturma Hakkari Valiliği 4 Ocak 2018 tarihinde yaptığı eylemi” gibi etkinliklerin 1 Mart ile 1 Nisan 2018 açıklama ile il genelinde 02 Ocak 2018 ile 31 Ocak tarihleri arasında yasaklandığı duyuruldu. 2018 tarihleri arasında miting, basın açıklamaları, Antep Valiliği 27 Nisan 2018/ tarihinde yaptığı kapalı ve açık yer toplantıları ve gösteri yürüyüş- açıklama ile Şahinbey, Şehitkamil ve Oğuzeli ilçe- lerinin izne bağlandığını; çadır kurma, stant açma, lerinde miting, gösteri, yürüyüş, basın açıklaması, oturma eylemi vb. eylem ve etkinliklerin yasaklan- kapalı ve açık yer toplantısı, afiş asma, bildiri dığını duyurdu. dağıtma gibi her türlü etkinliğin 1 Mayıs 2018 ile Hakkari Valiliği 1 Şubat 2018 tarihinde yaptığı 1 Haziran 2018 tarihleri arasında yasakladığını açıklama ile il genelinde 01 Şubat 2018 ile 02 Mart duyurdu. Antep Valiliği 30 Nisan 2018 tarihinde 2018 tarihleri arasında miting, basın açıklamaları, yaptığı açıklama ile yasaklama kararının kaldırıldı- kapalı ve açık yer toplantıları ve gösteri yürüyüş- ğını duyurdu. lerinin izne bağlandığını; çadır kurma, stant açma, Batman oturma eylemi vb. eylem ve etkinliklerin yasaklan- dığını duyurdu. Batman Valiliği 19 Şubat 2018 tarihinde yaptığı açıklama ile il genelinde yapılacak yürüyüş, basın Hakkari Valiliği 2 Mart 2018 tarihinde yaptığı açıklaması, miting, çadır kurma, stant açma ve açıklama ile il genelinde 03 Mart 2018 ile 01 Nisan

292 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

2018 tarihleri arasında miting, basın açıklamaları, Maraş kapalı ve açık yer toplantıları ve gösteri yürüyüş- Maraş Valiliği 19 Aralık 2018 tarihinde yaptığı lerinin izne bağlandığını; çadır kurma, stant açma, açıklama ile il genelinde her türlü toplantı, gösteri oturma eylemi vb. eylem ve etkinliklerin yasaklan- ve benzeri etkinliği 31 Aralık 2018 tarihine kadar dığını duyurdu. yasakladı. Hakkari Valiliği 2 Nisan 2018 tarihinde yaptığı Mersin açıklama ile il genelinde 02 Nsan 2018 ile 01 Mayıs 2018 tarihleri arasında miting, basın açıklamaları, Mersin Valiliği 3 Nisan 2018 tarihinde yapılacak kapalı ve açık yer toplantıları ve gösteri yürüyüş- Akkuyu Nükleer Güç Santralının temel atma lerinin izne bağlandığını; çadır kurma, stant açma, töreni öncesinde 2 Nisan 2018 tarihinde yaptığı oturma eylemi vb. eylem ve etkinliklerin yasaklan- açıklama ile 3 Nisan 2018 saat 19.00’a kadar il dığını duyurdu. genelinde park, bahçe, cadde ve umuma açık alan- larda ve kapalı yerlerde temel atma töreni ile ilgili Hakkari Valiliği 2 Mayıs 2018 tarihinde yaptığı toplanma, basın açıklaması, stant açma, açlık grevi, açıklama ile il genelinde 02 Mayıs 2018 ile 31 Mayıs oturma eylemi, anma toplantısı, bildiri dağıtma, 2018 tarihleri arasında miting, basın açıklamaları, çadır kurma vb. her türlü etkinlik ile Mersin ve kapalı ve açık yer toplantıları ve gösteri yürüyüş- diğer illerden protesto amacıyla gelecek olan grup- lerinin izne bağlandığını; çadır kurma, stant açma, ların Büyükeceli Mahallesine giriş çıkışlarının oturma eylemi vb. eylem ve etkinliklerin yasaklan- yasaklandığını duyurdu. dığını duyurdu. Urfa Hakkari Valiliği 1 Haziran 2018 tarihinde yaptığı Urfa Valiliği 2 Ocak 2018 tarihinde yaptığı açıkla- açıklama ile il genelinde 01 Haziran 2018 ile 30 mayla kamu kurumları, kamuya yararlı dernekler Haziran 2018 tarihleri arasında miting, basın açık- ve üniversitenin yapacağı etkinlikler dışında her lamaları, kapalı ve açık yer toplantıları ve gösteri türlü yürüyüş, basın açıklaması, miting, çadır yürüyüşlerinin izne bağlandığını; çadır kurma, kurma, stant açma ve benzeri türdeki tüm etkin- stant açma, oturma eylemi vb. eylem ve etkinlik- liklerin 2 Ocak 2018 ile 31 Ocak 2018 tarihleri lerin yasaklandığını duyurdu. arasında yasaklandığını duyurdu. Hakkari Valiliği 29 Haziran 2018 tarihinde yaptığı Van açıklama ile il genelinde 01 Temmuz 2018 ile 30 Temmuz 2018 tarihleri arasında miting, basın açık- Van Valiliği 26 Ocak 2018 tarihinde yaptığı açık- lamaları, kapalı ve açık yer toplantıları ve gösteri lama ile il genelinde her türlü yürüyüş, basın açık- yürüyüşlerinin izne bağlandığını; çadır kurma, laması, toplantı, çadır kurma, oturma eylemi, stant stant açma, oturma eylemi vb. eylem ve etkinlik- açma, vb. türündeki tüm etkinliklerin 29 Ocak 2018 tarihinden itibaren 30 gün süreyle yasaklan- lerin yasaklandığını duyurdu. dığını duyurdu. Mardin Van Valiliği’nin 28 Şubat 2018 tarihinde yaptığı Mardin Valiliği 23 Ocak 2018 tarihinde yaptığı açıklamayla il sınırları dâhilinde her türlü eylem ve açıklamayla Mardin genelinde açık ve kapalı yer etkinliğin 28 Şubat 2018 tarihinden itibaren gereçli toplantısı, basın açıklaması, açlık grevi, oturma olmak üzere 30 gün süreyle mülki idare amirlik- eylemi, anma toplantısı, konser, şenlik, bildiri ve lerinin iznine bağlandığı duyuruldu. Ayrıca açık- broşür dağıtılması gibi toplu eylem ve etkinliklerin lamada “gerçekleştirilmesi izin şartına bağlanılan OHAL boyunca izne bağlandığını duyurdu. her türlü toplantı ve etkinliğin huzur ve güven ortamını bozmaya teşebbüs edecek şahıslar ile Mardin Valiliği 20 Nisan 2018/tarihinde yaptığı işlenmesi muhtemel suçların tespitine yönelik izle- açıklama ile il genelinde her türlü miting, gösteri, tilmesi ve kamera gibi araçlarla kayıt altına alına- yürüyüş, basın açıklaması, kapalı ve açık yer bilmesine izin verilmiş, basın açıklaması, çadır toplantısı, afiş asma, bildiri dağıtma gibi her türlü kurma, stant açma, oturma eylemi, anma töreni etkinliği 19 Nisan 2018 ile 19 Haziran 2018 tarih- vb. türdeki eylem ve etkinlikler de 28.02.2018 tari- leri arasında izne bağlandığını duyurdu. hinden geçerli olmak üzere otuz 30 gün süreyle yasaklanmıştır” denildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 293 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Van Valiliği 30 Mart 2018 tarihinde yaptığı açık- Van Valiliği 10 Aralık 2018 tarihinde yaptığı açık- lama ile il genelinde her türlü yürüyüş, basın açık- lama ile Van Valiliği, Adliye Sarayı, Ceza İnfaz laması, toplantı, çadır kurma, oturma eylemi, stant Kurumu, İl Emniyet Müdürlüğü, Askeri Binalar açma, vb. türündeki tüm etkinliklerin 30 Mart ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının binaları, 2018 tarihinden itibaren 30 gün süreyle yasaklan- ek binaları, tesisleri ve müştemilatları ile yakın dığını duyurdu. çevreleri, Şerefiye Mahallesi Cumhuriyet Caddesi üzerinde bulunan Feqkiye Teyran (Şehir) Parkı Van Valiliği 27 Nisan 2018/ tarihinde yaptığı açık- ile Merkez Bankası yanındaki Kent Meydanı, lama ile il sınırları içinde her türlü miting, gösteri, Bahçıvan Mahallesi Cumhuriyet Caddesi üzerinde yürüyüş, basın açıklaması, kapalı ve açık yer bulunan Sanat Sokağı ve girişi ile Sanat Parkı’nda toplantısı, afiş asma, bildiri dağıtma gibi her türlü basın açıklaması yapılmasını süresiz olarak yasak- etkinliğin 29 Nisan 2018 tarihinden itibaren 1 ay ladı. süreyle yasaklandığını duyurdu. Van Valiliği 11 Aralık 20189 tarihinde yaptığı açık- Van Valiliği 28 Mayıs 2018 tarihinde yaptığı açık- lama ile il sınırları dahilindeki tüm cezaevlerinin lama ile il genelinde her türlü miting, gösteri, 1 kilometre yarıçapındaki alanlarda açık ve kapalı yürüyüş, basın açıklaması, kapalı ve açık yer toplan- hava toplantısı, yürüyüş, çadır kurma, stant açma, tısı, afiş asma bildiri dağıtma gibi her türlü etkin- bildiri dağıtma gibi her türlü eylem ve etkinliği liği 29 Mayıs 2018 tarihinden geçerli olmak üzere 14 Aralık 2018 tarihinden itibaren süresiz olarak 1 ay süreyle izne bağlandığını; oturma eylemi, açlık yasakladı. grevi, çadır kurma, stant açma gibi eylemlerin ise yasaklandığını duyurdu.

294 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

5.15. YASAKLANAN ETKİNLİKLER

Adana gerekçesiyle olumsuz yanıt verdiği öğrenildi. Şeker-İş Sendikası, Hükümetin TÜRKŞEKER’e Adana Valiliği Furkan Vakfı’na yönelik soruş- ait 14 şeker fabrikasının özelleştirilmesi kararının turma ve gözaltılar ile ilgili yapılacak eylemleri 30 iptali için pancar ekiminin yapıldığı 64 ilde başlat- Ocak 2018 tarihinde yasakladı. tığı imza kampanyasını Kızılay merkez, Yüksel Adana Valiliği Adana’da ilk kez düzenlenecek Caddesi, Ulus, Sıhhiye gibi yerlere kurulacak imza LGBTİ+ Onur Yürüyüşü’nü 6 Temmuz 2018 tari- masalarıyla Ankara’da da sürdürmek istemişti. hinde yasakladı. 7 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- Adana Valiliği, 8-9 Aralık 2018 tarihinde yapıl- lerden, Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi ması planlanan Kebap ve Şalgam Festivali’ni öğrencileri tarafından yapılmak istenen “Medyada, “kamu düzeni ve güvenliği” gerekçesiyle iptal Hukukta ve Sağlıkta Kadın” konulu panele konuş- etti. Adana’da 2010 yılından 2015 yılına kadar macı olarak davet edilen avukat Ceren Şimşek’in “Rakı Günü” olarak gerçekleştirilen festival, vali- panele katılması, “siyasi ilişkili” olduğu gerekçe- liğin “içki reklamı yasağı” nedeniyle 2015 yılında siyle rektörlük tarafından engellendiği öğrenildi. izin vermemesi üzerine Kebap ve Şalgam Festivali 4 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- ismini almıştı. lerden HDP Ankara İl Örgütü tarafından düzen- 12 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- lenecek “Doğuştan Özgürlüğe Doğru Tecridi lerden, KHK ile kapatılan Mezopotamya Kültür Konuşuyoruz” panelinin Ankara Valiliği’nin izni Merkezine bağlı sanatçılar tarafından 16 Aralık olmadığı gerekçesiyle Ankara Emniyet Müdürlüğü 2018 tarihinde Adana’da düzenlenecek konsere tarafından engellendiği öğrenildi. Adana Valiliği “kamu düzeni ve güvenliği ile kişi- 22 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerin can ve mal güvenliğini” gerekçe göstererek lerden ODTÜ’de 4 gün yapılması planlanan 32. izin vermedi. Bahar Şenliği’nin 3 gününün Ankara Valiliği tara- Ankara fından OHAL gerekçe gösterilerek yasaklandığı ve Ankara Valiliği 22 Ocak 2018 tarihinde yaptığı Şenlik’in sadece 9 Mayıs 2018 tarihinde yapılma- açıklamayla “Sadece Diktatör” isimli oyunun yanı sına izin verildiği öğrenildi. sıra oyunu sahneye koyan Barış Atay ve diğer 5 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- kurum ve kuruluşlar tarafından Ankara genelin- lerden ODTÜ LGBTİ+ Dayanışması tarafından deki salonlarda yapılacak toplumsal hassasiyet ve 7-12 Mayıs 2018 tarihleri arasında düzenlenecek duyarlılıkları içeren tiyatro, panel, söyleşi, sinema, Onur Haftası etkinliklerinin ODTÜ Rektörlüğü sinevizyon, sergi vb. eylem ve etkinliklerin süresiz tarafından yasaklandığı öğrenildi. Yasaklama kara- olarak yasaklandığını duyurdu. rının gerekçesinin Ankara Valiliği’nin Ankara’daki HDP Ankara il örgütü tarafından 8 Şubat 2018 tüm LGBTİ+ etkinliklerini yasaklayan 18 Kasım tarihinde Barış Anneleri Meclisi ile birlikte Anka- 2017 tarihli kararı olduğu bildirildi. ra’daki bir otelde düzenlenecek kahvaltı etkinli- 30 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- ğinin polis tarafında hiçbir gerekçe gösterilmeden lerden Ankara Barosu İnsan Hakları Merkezi tara- engellendiği öğrenildi. Polisin etkinlik öncesinde fından düzenlenecek LGBTİ kısa film gösteriminin HDP yöneticilerini ve otel sahiplerini arayarak Ankara Valiliği tarafından “toplumsal hassasi- onlara “Kahvaltı yaptırmayacağız. Yaparsanız içeri yetler” gerekçe gösterilerek yasaklandığı öğrenildi. girer müdahale ederiz” dediği bildirildi. Engel- Ankara Valiliği 19 Kasım 2017 tarihinde yaptığı leme sonrasında kahvaltı etkinliğinin HDP Genel açıklama ile LGBTİ örgütleri tarafından gerçek- Merkezi’nde gerçekleştirildiği öğrenildi. leştirilecek etkinlikleri süresiz olarak yasakladığını 26 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- duyurmuştu. lerden Türk İş’e bağlı Şeker-İş Sendikası’nın imza 28 Haziran 2018 tarihinde Ankara’daki Nazım masası kurma talebiyle 22 Şubat 2018 tarihinde Hikmet kültür Merkezi’nde Komünist LGBT tara- yaptığı başvuruya Ankara Valiliği’nin “OHAL” fından yapılacak Pride (Onur) isimli filmin göste-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 295 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 rimi, Ankara Valiliği’nin 28 Haziran 2018 tari- 19 Aralık 2018 tarihinde ODTÜ Sosyalist Fikir hinde yaptığı açıklama ile yasaklandı. Yasaklama Kulübü tarafından yapılmak istenen, Fransa’da gerekçesinin etkinliğe katılacak olanlara yönelik sürmekte olan “Sarı Yelekliler Eylemi” ile ilgili olarak toplumsal duyarlılıklar ve bu temelde geli- etkinliğin Ankara Valiliği tarafından yasaklandığı şecek tepkiler olduğu bildirildi. öğrenildi. Haberlerden ayrıca ODTÜ Rektörlü- ğü’nün yasaklama kararını gerekçe göstererek sınıf- Suruç Katliamı’nın 3. Yıldönümü ile ilgili anma ların saat 16.30’dan sonra kapatılmasına, dersler ile etkinliği için yapılan başvurunun Ankara Valiliği sınavların ertelenmesine karar verdiği öğrenildi. tarafından belirlenmiş gösteri ve yürüyüş alanları dışında yapılacağı gerekçesiyle 17 Temmuz 2018 20 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- tarihinde reddedildiği öğrenildi. lerden, Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nde siyasi parti, topluluk, kurum ve kuruluşlar ile üniversite 29 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- bünyesinde resmi topluluk olmayan gruplar tara- lerden, ataması yapılmayan öğretmenlerin Ankara fından yapılmak istenen panel, toplantı ve benzeri Kurtuluş Meydanı’nda 31 Ağustos 2018 tarihinde etkinliklerin 31 Mart 2019 yerel seçimlerine kadar yapmak istediği basın açıklamasına Ankara Valiliği Rektörlük tarafından yasaklandığı öğrenildi. tarafından izin verilmediği öğrenildi. Antalya 8 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerde, Halkevleri tarafından bu yıl altıncısı düzen- Oyuncu ve TİP milletvekili Barış Atay’ın “Sadece lenecek olan Mamak Kömür Deposu Buluşması Diktatör” oyununun 6 Aralık 2018 tarihinde ile ilgili olarak yapılan başvuruya Ankara Valiliği Antalya Muratpaşa Belediyesi Kültür Salonu’nda tarafından “uygun görülmemiştir” yanıtı verildiği sahnelenmesi 5 Aralık 2018 tarihinde Antalya öğrenildi. Valiliği tarafından OHAL döneminde aldıkları karar gerekçe gösterilerek yasaklandı. 10 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Ankara Valiliği’nin Ankara’da yapılacak Artvin “LGBTT ve LGBTİ konulu” etkinliklerin yasak- 9 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden landığı öğrenildi. Valiliğe bağlı Hukuk İşleri Şube Artvin’deki Ahmet Hamdi Tanpınar Kültür Merke- Müdürlüğü’nün, Ankara İl Emniyet Müdürlü- zi’nde 12 Ocak 2018 tarihinde sahnelenmesi plan- ğü’ne 3 Ekim 2018 tarihinde ilettiği “LGBTT ve lanan “Sadece Diktatör” isimli tek kişilik oyunun LGBTİ etkinlikleri” başlıklı resmi yazıda, 5442 İl Özel İdaresi tarafından sakıncalı bulunduğu sayılı İl İdaresi Kanunu ve 2911 sayılı Toplantı ve bu nedenle salonun oyun için tahsis edilme- ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na dayandırılan diği öğrenildi. Konuyla ilgili Artvin İl Özel İdare- yasağın gerekçeleri için “toplumsal hassasiyet ve si’nin verdiği karar şu şekildedir: “(…) İdaremizce duyarlılıklar”, “kamu güvenliği”, “genel sağlık ve tiyatro konusunun yeniden incelenmesi sonucu ahlakın korunması” ve “başkalarının hak ve özgür- oyun içeriği tarafımızdan uygun görülmemiş olup lüklerinin korunması” denildi. Ankara Valiliği salon kiralamasının yapılamayacağının bilinmesini 18 Kasım 2017 tarihinde il genelindeki LGBTİ+ önemle rica ederim.” etkinliklerini OHAL Kanunu’na dayanarak süresiz 16 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- olarak yasaklamıştı. 7-12 Mayıs 2018 tarihlerinde lerden, 19 Ağustos 2018 tarihinde Yeşil Artvin gerçekleşmesi planlanan ODTÜ Onur Haftası ve Derneği ve Artvin Çevre Platformu üyeleri tara- Yürüyüşü etkinliği de ODTÜ Rektörlüğü tara- fından düzenlenmek istenen, konser ve söyleşi- fından Ankara Valiliği’nin bu yasağı gerekçe göste- lerden oluşan ‘Cerattepe için Artvin Buluşması’ rilerek engellenmişti. adlı etkinliğe Artvin Valiliği tarafından izin veril- 21 Ekim 2018 tarihinde Ankara Kocatepe mediği öğrenildi. Camii’nde “Bediüzzaman Mevlidi” yapılması için Tiyatro oyuncusu Levent Üzümcü’nün “Anlatılan Yeni Asya gazetesi tarafından Çankaya Müftü- Senin Hikayendir” oyununun Artvin’deki Çoruh lüğü’ne yapılan başvuruya müftülük tarafından Üniversitesi’ne bağlı A. Nihat Gökyiğit Kongre ve “Belirtilen tarih ve saatte adı geçen camide mevlit Kültür Merkezi’nde 3 Aralık 2018 tarihinde yapıl- okutma talebinizin uygun görülmedi” denilerek ması planlanan gösterimi de Artvin Valiliği tara- olumsuz yanıt verildiği öğrenildi. fından iptal edilmişti.

296 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

Batman Kayıp yakınlarının Diyarbakır Koşuyolu Yaşam Park’ta her hafta yaptığı “Kayıplar bulunsun, 4 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan failler yargılansın” eylemi 1 Eylül 2018 tarihinde haberlerden, İHD ve kayıp yakınları tarafından Diyarbakır Valiliği tarafından ikinci bir duyuruya Batman’da yapılmak istenen oturma eylemine kadar yasaklandı. Yasağa rağmen basın açıklaması Batman Valiliği tarafından 5442 sayılı İl İdaresi yapmak isteyen ve aralarında milletvekilleri, insan Kanunu’nun 11/C maddesi uyarınca izin verilme- hakları savunucuları ve meslek örgütleri temsilci- diği öğrenildi. Yasaklama kararının gerekçesinin lerinin de olduğu gruba polis tarafından izin veril- “başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması ve mediği öğrenildi. kamu esenliğinin sağlanması” olduğu bildirildi. Emekçilerin Özgürlük Kongresi (EMK) sözcüleri Batman’da her hafta yapılan “Kayıplar bulunsun, Mahmut Alınak ve Arkadaş Canpolat’ın Diyar- failler yargılansın” eylemi 1 Eylül 2018 tarihinde bakır’dan Cizre’ye doğru başlattıkları “Vahşete Batman Valiliği tarafından ikinci bir duyuruya karşı hak yürüyüşünün” 2 Eylül 2018 tarihinde kadar yasaklandı. Diyarbakır Valiliği tarafından yasaklandığı öğre- Denizli nildi. Yasaklama kararı sonrası Mahmut Alınak 13 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- ve Arkadaş Canpolat’ın yolunun Diyarbakır’ın lerden, Emek Partisi tarafından “Asgari ücret, Sur ilçesine bağlı Çarıklı Mahallesi’nde kesildiği ve insanca yaşayabileceğimiz bir ücret olsun” afişinin yürümelerine izin verilmediği bildirildi. asılması için yapılan başvuruya Denizli Valiliği 16 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- tarafından “kamu düzenini olumsuz etkileyeceği” lerden, Diyarbakır Valiliği’nin, PKK Lideri gerekçesiyle olumsuz yanıt verildiği öğrenildi. Abdullah Öcalan üzerindeki tecride karşı cezae- Diyarbakır vinde açlık grevine başlayan HDP Hakkari Millet- vekili Leyla Güven’i desteklemek için yapılacak her 30 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- türlü eylem ve etkinliği 15 gün boyunca yasakladığı lerden, 1 Eylül 2018 tarihinde Diyarbakır İstasyon öğrenildi. Meydanı’nda yapılacak olan “1 Eylül Dünya Barış Günü Mitingi”nde taşınacak ve miting meydanına Elazığ asılacak bazı pankartların Diyarbakır Emniyet Elazığ Valiliği, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü için Müdürlüğü tarafından yasaklandığı öğrenildi. KESK tarafından Hozat garajında yapılacak basın Miting günü meydanda asılması ve taşınması açıklamasına “uygun bulunmadığı” gerekçesiyle yasaklanan pankartların içerikleri şunlardır: “Barış izin vermedi. tecrit edilemez”, “Faşizm kaybedecek halklar Eskişehir kazanacak”, “Saray savaş, halklar barış istiyor”, “Savaşın, OHAL’in ve KHK’lerin karşısında barış 24 Şubat 2018 tarihinde Eskişehir’de Alpu Ovası’na kazanacak” ve “AKP savaş istiyor, barışı biz inşa inşa edilmesi planlanan termik santralle ilgili edeceğiz”. Ayrıca Diyarbakır Emniyet Müdür- meslek örgütleri, siyasi partiler ve sivil toplum lüğü tarafından miting düzenleme kuruluna tebliğ kuruluşları tarafından yapılacak olan “Termik edilen yazıda; mitingde konuşma yaparak halkı santral istemiyoruz” mitingi, TSK’nin Afrin’e selamlamaları için bildirimde bulunulan Barış yönelik operasyonunu gerekçe gösterilerek Eski- Anneleri İnisiyatifi’nin yasal bir kuruluş olmadığı şehir Valiliği tarafından 21 Şubat 2018 tarihinde ve sahne güvenliği gerekçesiyle mitingde konuşma yasaklandı. yapmalarının şu aşamada mümkün olmadığı, Hatay ancak yapılacak değerlendirmeden sonra karar verileceği, kararın olumlu olması halinde düzen- Tiyatro oyuncusu Levent Üzümcü’nün “Anlatılan leme kuruluna iletileceği, her hâlükârda katılımı Senin Hikayendir” oyununun 10 Ocak’ta Hatay’ın ve selamlama yapacakları düşünülen Barış Annele- İskenderun ilçesinde yapılması planlanan göste- rinin kimlik bilgilerinin Güvenlik Şube Müdürlü- riminin, tiyatro salonunun bulunduğu kolejin ğü’ne bildirilmesi gerektiği belirtilmiştir. “baskılar nedeniyle” sahnelenmesine izin verme- mesi üzerine 30 Aralık 2018 tarihinde iptal edildiği öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 297 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

İstanbul 7 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Bilgi Üniversitesi’nin Santral İstanbul 19 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- Kampüsü’nün içinde bulunan Çağdaş Sanatlar lerden Barış Atay tarafından sahneye konulan Merkezi’ne (ÇSM), 26. İstanbul LGBTİ+ Onur “Sadece Diktatör” isimli oyunun Kadıköy’deki açık Haftası kapsamında bayrak asmak isteyen Bilgi ve kapalı tüm alanlarda sahnelenmesinin Kadıköy Üniversitesi Gökkuşağı Kulübü üyelerine izin İlçe Emniyet Müdürlüğü tarafından güvenlik verilmediği öğrenildi. Kulüp üyeleri geçtiğimiz gerekçesiyle yasaklandığı öğrenildi. günlerde de Kızılay’ın LGBTİ öğrencilerden kan 20 Şubat 2018 tarihinde İstanbul’da yapılacak olan almamasına tepki gösterdikleri için bir grubun “Genç Bi Şenlik Sömestr” etkinliğinin bir gün kala saldırısına uğramıştı. İstanbul Valiliği tarafından “alkol ve tütün ürün- 7 Temmuz 2018 tarihinde basına yansıyan haber- leri kullanımı” ile “velilerin katılmayacak olması” lerden, sanatçı Kazım Koyuncu’yu anmak için 7 gerekçe gösterilerek yasaklandığı öğrenildi. ve 8 Temmuz 2018 tarihlerinde Beşiktaş Abbasağa 11 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- Parkı’nda düzenlenecek olan “Kazım İsyandır” lerde, 15 Şubat 2018 tarihinde İstanbul Boğaziçi etkinliğinin Beşiktaş Kaymakamlığı tarafından Üniversitesi’nde Veli Saçılık’ın katılımıyla gerçek- güvenlik önlemleri alınamayacağı gerekçesiyle leştirilecek olan “90’lardan Bugüne Türkiye’de iptal edildiği öğrenildi. Hapishaneler ve Tutsak Direnişleri” panelinin İş Cinayetlerine karşı her ayın ilk Pazar günü üniversite yönetimi tarafından gerekçe gösteril- İstanbul Galatasaray Lisesi önünde yapılan Vicdan meden iptal edildiği ifade edildi. ve Adalet Nöbeti’nin 75.’si, Beyoğlu Kaymakamlığı 17 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- tarafından 2 Eylül 2018 tarihinde yasaklandı. lerden, Filmmor Kadın Filmleri Festivali kapsa- İş cinayetlerine karşı her ayın ilk Pazar günü mında gösterilecek olan İranlı yönetmen Anahid İstanbul Galatasaray Lisesi önünde yapılan Vicdan Abad’ın “Yeva” isimli filminin Azerbaycan’ın ve Adalet Nöbeti’nin 76.’sı, Beyoğlu Kaymakamlığı talebi üzerine İstanbul Valiliği tarafından yasak- tarafından 7 Ekim 2018 tarihinde yasaklandı. Gala- landığı öğrenildi. tasaray Meydanı’nda polis tarafından engellenen 10 Nisan 2018 tarihinde İstanbul’un Kadıköy ilçe- aileler, basın açıklamasını Umut Derneği önünde sinde tutuklu öğrenciler ile ilgili yapılmak istenen gerçekleştirdi. basın açıklamasının polis tarafından engellendiği İş cinayetlerine karşı her ayın ilk Pazar günü öğrenildi. İstanbul Galatasaray Lisesi önünde yapılan Vicdan 16 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- ve Adalet Nöbeti’nin 77.’si, “kamu güvenliği” lerden, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Rektör- gerekçesiyle yasaklandı. Yasaklama üzerine basın lüğü’nün, üç öğrenci kulübü tarafından düzen- açıklamasının Bir Umut Derneği’nde yapıldığı lenmek istenen etkinlikleri yasakladığı öğrenildi. öğrenildi. Rektörlüğün, İş Güvenliği Kulübü tarafından İzmir düzenlenecek etkinliği Sungur Savran’ın katılma- 26 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- sını gerekçe göstererek, Sosyal Bilimler Kulübü lerden Barış Atay tarafından sahneye konulan tarafından düzenlenecek etkinliği Mücella Yapı- “Sadece Diktatör” isimli tek kişilik oyunun kamu cı’nın katılmasını gerekçe göstererek ve Makine güvenliği ve başkalarının özgürlüklerini tehlikeye Mühendisliği Kulübü tarafından düzenlenecek düşürülebileceği gerekçesiyle İzmir Valiliği tara- olan ‘Mezunlarla Sohbet’ etkinliği ise gerekçe fından 26 Ocak 2018 tarihinde yasaklandığı öğre- gösterilmeden yasakladığı bildirildi. nildi. Bir kısım medyadaki tek taraflı yayıncılığı protesto 3 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- etmek için başlatılan “Kapat Gitsin” kampanyası lerden İzmir’de Buca Belediyesi Kent Konseyi çerçevesinde 26 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul’un Eşitlik Meclisi ve Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Beşiktaş ilçesindeki Abbasağa Parkı’nda yapılacak Fakültesi İnsan Hakları Topluluğu tarafından basın açıklaması, 25 Mayıs 2018 tarihinde Beşiktaş üniversite içinde düzenlenecek olan “LGBTİ+ Kaymakamlığı tarafından yasaklandı. Temel Kavramlar” etkinliğinin Dokuz Eylül

298 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

Üniversitesi tarafından güvenlik gerekçesiyle iptal 3 Şubat 2018 tarihinde Tabipler Odası Mersin edildiği öğrenildi. Şubesi tarafından yapılacak olan “1. yılında Mersin Şehir Hastanesi’nin sağlık ortamına etkisi” başlıklı Karabük panel 30 Ocak 2018 tarihinde Mersin Valiliği tara- Müzisyen Kemal Dinç tarafından 23 Şubat 2018 fından yasaklandı. tarihinde Karabük Üniversitesi’nde verilecek Ordu konserin üniversite rektörlüğü tarafından 10 Şubat 2018 tarihinde Kemal Dinç’in savaş karşıtı sosyal 10 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- medya paylaşımları gerekçe gösterilerek yasaklan- lerden, açıklanan fındık fiyatlarına ilişkin fındık dığı öğrenildi. üreticilerinin taleplerini Ankara’ya iletmek üzere Tüm Üretici Köylüler Sendikası (Tüm Köy-Sen) Kocaeli Ordu Şube’sinin çağrısıyla Ordu’dan Ankara’ya 26 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden yapılacak olan yürüyüş Ordu Valiliği tarafından Barış Atay tarafından sahneye konulan “Sadece sakıncalı olduğu gerekçesiyle yasaklandı. Diktatör” isimli tek kişilik oyunun kamu güvenliği Sinop ve başkalarının özgürlüklerini tehlikeye düşürüle- bileceği gerekçesiyle Kocaeli Valiliği tarafından 26 20 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- Ocak 2018 tarihinde yasaklandığı öğrenildi. lerden, Sinop’ta inşa edilmesi planlanan nükleer santrale karşı yapılacak “Sinop Nükleer Santral 10 Nisan 2018 tarihinde Ekmek ve Gül Kadın Daya- İstemiyor” mitinginin İçişleri bakanlığı tarafından nışma Derneği’nin “Çocuk istismarını aklatma- güvenlik gerekçesi ile yasaklandığı öğrenildi. yacağız” başlığıyla düzenlenen imza kampanyası kapsamında stant açmak için İzmit kaymakamlı- Rize ğına yaptığı başvuruya OHAL gerekçe gösterilerek 11 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haber- olumsuz yanıt verildiği öğrenildi. lerden, Saadet Partisi İstanbul milletvekili Cihangir Manisa İslam’ın vereceği konferans için Rize’nin Ardeşen ilçesinde belediyeye ait olan Ardeşen Kültür “Çevreci Afacanlar” isimli çocuk tiyatrosu Merkezi’nde yapılan rezervasyonun Ardeşen Bele- oyununun metninde geçen savaş ve şiddet karşıtı diyesi tarafından iptal edildiği öğrenildi. sözlerin oyunun konusu olan çevre temizliği ile ilgili olmadığı ve “içinden geçilen hassas dönemde Tunceli savaş karşıtlığı gibi siyasal söylemlerin çocuklara 26-29 Temmuz 2018 tarihleri arasında yapılacak sunulmasının sakıncalı olduğu” gerekçesiyle oyun olan 18. Munzur Kültür ve Doğa Festivali, 25 ile ilgili tanıtım afişlerinin okullara asılmasının Temmuz 2018 tarihinde Tunceli Valiliği tara- Akhisar İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından 8 fından, ‘örgüt propagandası yapılabileceği ve Şubat 2018 tarihinde yasaklandığı öğrenildi. şiddet eylemlerinin yaşanabileceği’ gerekçesiyle 12 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- yasaklandı. Valiliğin açıklamasında “Festivalle ilgili lerden, Soma Mekansızlar Tiyatrosu tarafından olarak açık kaynaklarda yapılan incelemelerde yasa sahneye konulan ve Soma’da maden ocağında 301 dışı terör örgütlerine müzahir kişiler tarafından işçinin yaşamını yitirdiği faciayı konu alan “Para ile da festival ile ilgili çağrı ve paylaşımlar yapıldığı, Satılmaz” isimli oyunun Soma Belediyesi Düğün geçmiş yıllarda yapılan festivallerde kırsal alanda Salonu’nda sahnelenmesinin Soma Kaymakamlığı faaliyet gösteren bölücü ve sol örgütlerinin bu tarafından yasaklandığı öğrenildi. festivali propaganda ve kırsal alana eleman temini açısından bir fırsat olarak gördüğü bilinmektedir” Mersin denildi. İHD Mersin Şubesi tarafından 16 Ocak 2018 tari- Van hinde Şah Düğün Salonu’nda düzenlenecek olan ve katılımcıları arasında İHD Eş Genel Başkanı 13 Ocak 2018 tarihinde HDP Van İl Örgütü tara- Öztürk Türkdoğan’ın da olduğu “Adil Yargılama fından HDP Mardin milletvekili Mithat Sancar’ın için: Tek Tipe Asla” panelinin 15 Ocak 2018 tari- katılımıyla Van Ticaret ve Sanayi Odası’nda düzen- hinde Mersin Valiliği tarafından OHAL gerekçe lenecek panelin Valilik tarafından “içeriği sakın- gösterilerek yasaklandığı öğrenildi. calı” olduğu gerekçesiyle yasaklandığı öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 299 Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

5.16. ERTELENEN GREVLER

Bakanlar Kurulu’nun 24 Ocak 2018 tarihli ve Soda Sanayii Anonim Şirketi’ne bağlı Adana ve 2018/11225 sayılı kararı ile Türk Metal Sendikası, Mersin’deki bazı işyerlerinde Petrol İş Sendi- Birleşik Metal İşçileri Sendikası ve Çelik-İş Sendi- kası tarafından alınan grev kararı milli güvenliği kası tarafından alınan grev ve greve karşı Türkiye bozucu nitelikte olduğu gerekçesiyle 17 Mayıs 2018 Metal Sanayicileri Sendikası tarafından alınan tarihli ve 2018/11832 sayılı Bakanlar Kurulu kararı lokavt kararını milli güvenlik gerekçesiyle 60 gün ile ertelendi. Söz konusu karar 23 Mayıs 2018 tari- süreyle erteledi. hinde Resmi Gazete’de de yayınlandı.

300 Türkiye İnsan Hakları Vakfı 6. DÜŞÜNCE VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ

6.1. AFRIN OPERASYONUNA TEPKILERE YÖNELIK MÜDAHALELER, GÖZALTILAR VE TUTUKLAMALAR

Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Afrin’e yönelik askeri Gözaltına alınanlardan, aralarında 2 gazeteci ile operasyonunun başladığı 20 Ocak 2018 tarihinde siyasi parti yöneticisi 15 kişinin olduğu en az 192 itibaren, aralarında 11 gazeteci, 6 hak savunucusu kişi ise tutuklandı. Afrin’e yönelik askeri operas- ve 72 siyasi parti yöneticisinin olduğu en az 1175 yonla ilgili açıklamaları nedeniyle 3 milletvekili kişi, basın açıklamalarına ve eylemlere yönelik hakkında soruşturma başlatıldı. HDP ve DBP müdahaleler ile ev ya da parti binası baskınlarında binaları en az 8 kez olmak üzere polis tarafından gözaltına alındı. basıldı, 1 kez ise kimliği belirsiz kişilerin saldırısına uğradı. Afrin’e yönelik askeri operasyonla ilgili olarak “Savaş bir halk sağlığı sorunudur” başlıklı bir İçişleri Bakanlığı 26 Şubat 2018 tarihi itibarıyla, açıklama yapan TTB Merkez Konsey üyeleri de Afrin’e yönelik TSK’nin başlattığı askeri operas- gözaltına alındı. Gözaltına alınan 11 TTB Merkez yonu ile ilgili gerçekleştirilen 85 ayrı eylem ve Konsey üyesi, sevk edildikleri mahkeme tarafından etkinlik ve yapılan 648 sosyal medya paylaşımı adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. kapsamında toplam 845 kişinin gözaltına alındı- ğını duyurdu.

Eylemlere Eylemlere yönelik Ev ve parti binası Adli kontrol şartıyla Tutuklanan yönelik müdahalelerde gözaltına baskınlarında gözaltına serbest bırakılan kişi kişi sayısı müdahaleler alınanların sayısı alınanların sayısı sayısı 9 205 970 192 187

6.1.1. Türk Tabipleri Birliği Merkez bir mesleğin mensupları olarak, yaşamı savun- Konseyi’nin “Savaş Bir Halk Sağlığı manın, barış iklimine sahip çıkmanın birincil göre- Sorunudur” Açıklaması vimiz olduğunu aklımızdan çıkarmıyoruz. Savaşla baş etmenin yolu, adil, demokratik, eşitlikçi, özgür TTB Merkez Konseyi, 24 Ocak 2018 tarihinde ve barışçıl bir yaşam kurmak ve bunu sürekli Afrin’e yönelik başlatılan askeri operasyonla ilgili kılmaktır. Savaşa hayır, barış hemen şimdi!” “Savaş bir Halk Sağlığı Sorunudur” başlıklı şu açık- Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 26 Ocak 2018 lamayı yaptı: tarihinde partisinin genişletilmiş il başkanları “Savaş, doğada ve insanda tahribat yapan, toplantısında yaptığı konuşmada TTB’nin “Savaş toplumsal yaşamı tehdit eden, insan eliyle yaratılan bir halk sağlığı sorunudur” başlıklı açıklaması ile bir halk sağlığı sorunudur. Her çatışma, her savaş; ilgili olarak “(…) Sözde Türk Tabipleri Birliği gibi fiziksel, ruhsal, sosyal ve çevresel sağlık açısından bir kesim savaşa hayır diye kampanya yürütmek onarılmaz sorunlara yol açarak büyük bir insani istiyor. Bu terörist sevicilerin bugüne kadar barışa dramı da beraberinde getirir. Yaşatmaya ant içmiş evet dediklerini duymadık” dedi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 301 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

28 Ocak 2018 tarihinde İçişleri Bakanlığı, TTB suç duyurusunu ve fiziksel şiddet tehditlerini kına- Merkez Konseyi üyeleri hakkında ‘görevle- dığını belirtti. İnsan hakları ile barışı savunmanın rini kötüye kullandıkları ve örgüt faaliyetlerini TTB’nin bir görevi olduğunu ifade eden WMA, meşru gösterdikleri’ iddiasıyla Ankara Cumhu- gözaltına alınanların derhal serbest bırakılması riyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulundu. çağrısı yaptı. Bakanlığın ayrıca TTB Merkez Konseyi üyelerinin Sağlık Bakanı Ahmet Demircan, TTB Merkez görevlerine son verilmesi amacıyla Asliye Hukuk Konseyi üyelerine dönük gözaltılar ile ilgili olarak Mahkemesi’ne dava açılması talebinde bulunacağı şu açıklamayı yaptı: “Tabipler Birliği, Türk tabip- öğrenildi. lerini temsil eder noktada değildir. Böyle bir TTB Merkez Konseyi üyesi 11 kişi hakkında 29 açıklamayı yapmaya hakkı yoktur. Büyük yanlış Ocak 2018 tarihinde Ankara Cumhuriyet Başsav- yapmıştır. Gereken de hukuk nezdinde yerine geti- cılığı tarafından ‘Türk milletini, Türkiye Cumhu- rilecektir. Böyle bir zamanda, böyle bir açıklama riyeti devletini, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni, yapmanın hukuki bir sorumluluğu da vardır, bu Türkiye Cumhuriyeti hükümetini ve devletin yargı açıklamadan sonra hukuk harekete geçmiştir ve organlarını alenen aşağılama’ ve ‘Halkın sosyal yasal işlem başlatılmıştır. Ayrıca Bakanlık olarak sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge bakımından farklı dün Merkez Konsey üyelerinin görevine son veril- özelliklere sahip bir kesimini, diğer bir kesimi aley- mesi amacıyla dava açtık. TTB yasası bize denet- hine kin ve düşmanlığa alenen tahrik’ iddialarıyla leme görevi veriyor, biz de bu konuda gerekeni soruşturma başlatıldı. yaptık.” 30 Ocak 2018 tarihinde TTB Başkanı Raşit Tükel Ankara Tabip Odası (ATO) İnsan Hakları Komis- ve Merkez Konseyi üyeleri Sezai Berber, Sinan yonu, gözaltı süreçlerinde yaşanan hak ihlalleri Adıyaman, Selma Güngör, Şeyhmus Gökalp, raporunu 14 Mayıs 2018 tarihinde yaptığı basın Hande Arpat, Ayfer Horasan, Taner Gören, Funda açıklamasıyla duyurdu. Açıklamada raporun, 30 Obuz, Yaşar Ulutaş ve Nazım Yılmazkişi hakkında Ocak 2018 tarihinde gözaltına alınan TTB Merkez gözaltı kararı çıkartıldı. Konseyi üyeleri ve 9 Şubat 2018 tarihinde gözaltına alınan ve halen tutuklu bulunan TTB Toplum ve TTB Başkanı Raşit Tükel’in İstanbul’da evinden Hekim Dergisi Editörü Prof. Dr. Onur Hamzaoğ- gözaltına alındı, daha sonra Çapa Tıp Fakültesi’ne lu’nun gözaltı sürecine dair deneyimleri ile ATO götürüldü ve buradaki ofisinde arama yapıldı. İnsan Hakları Komisyonu’na yapılan hak ihlal- Merkez Konsey üyelerinden Taner Gören İstan- leri ile ilgili başvuru ve şikâyetlerin değerlendiril- bul’da; Hande Arpalat, Sinan Adıyaman, Mehmet mesi sonucu oluşturulduğu belirtildi. Söz konusu Sezai Berber ve Selma Güngör Ankara’da; Dursun raporda, gözaltı süreçlerinin Ankara Emniyeti Yaşar Ulutaş Adana’da; Seyhmus Gökalp Diyarba- Terörle Mücadele Şubesi bünyesinde “spor salonu” kır’da; Bülent Nazım Yılmaz Eskişehir’de, Funda olarak anılan bir mekânda daha çok bir toplama Barlık Obuz İzmir’de; Ayfer Horsan Van’da gözal- kampı niteliği taşıyan ortam ve koşullarda yürü- tına alındı. Ankara dışında gözaltına alınanların tüldüğü; bunun kişiler açısından adeta işkenceye Ankara’ya getirileceği bildirildi. dönüştüğü ve bu uygulamaya derhal son verilmesi Operasyon kapsamında TTB Merkez Binası’nda gerektiği dile getirildi. Ayrıca bu ortamda mahre- arama yapıldığı ve aramada binada bulunan bilgi- miyet içerisinde “avukata erişim hakkı” ve “insan sayarların hard disklerine el konulduğu öğrenildi. haklarına uygun şekilde muayene olma hakkı”nın TTB tarafından yapılan açıklamada, hard disk- yanı sıra gözaltı ortamının ışıklandırmasının lere el konulması nedeniyle hekimlere ve kurum- uygun olmaması, nezaret alanının büyüklüğünün lara yönelik dijital ortamda yapılan hizmetlerin ortamdaki kişi sayısının sağlıklı şekilde yaşama- yapılamaz hale geldiği belirtildi. Merkez Konseyi sına uygun olmaması, günlük ihtiyaçlar için kulla- üyelerinin evlerinde ve çalıştıkları yerlerde yapılan nılan gereçlerin temizliğinin uygun olmaması ve aramalarda da bilgisayara el konulduğu bildirildi. bireylerin hijyeni için uygun şartların sağlanma- Dünya Tabipler Birliği (WMA), aynı gün içinde ması gibi ihlallerin yaşandığı ifade edildi. Yanı sıra yaptığı açıklamada TTB Merkez Konseyi üyele- gözaltı ortamının, Avrupa İşkence Önleme Komi- rinin gözaltına alınmasını, TTB’ye yönelik cezai tesi’nin (CPT) belirlediği standartlar ile Birleşmiş

302 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

Milletler Mandela Kuralları bağlamında gözaltında ve 1 Şubat 2018 tarihinde İstanbul Çağlayan Adli- olanlar için uygulanmak zorunda olunan standart- yesi önünde 44.’sü gerçekleştirilen Adalet Nöbe- lara aykırılık gösterdiği de vurgulandı. ti’nde TTB’nin bildirisini okuyan avukat Kemal Aytaç’ın evi 2 Şubat 2018 tarihinde polis tarafından 30 Ocak 2018 tarihinde gözaltına alınan TTB arandı. Evde olmadığı için gözaltına alınmayan, Merkez Konseyi üyesi 11 kişiden Sinan Adıyaman, Avukat Kemal Aytaç, 5 Şubat 2018 tarihinde İstan- Ayfer Horasan ve Şeyhmus Gökalp, 2 Şubat 2018 bul’da savcılığa gelerek ifade verdi. Avukat Aytaç, tarihinde Ankara’da çıkartıldıkları mahkeme tara- ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı. fından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. TTB Merkez Konseyi üyelerinin gözaltına alın- TBB Merkez Konseyi Başkanı Raşit Tükel Merkez masını protesto etmek için 2 Şubat 2018 tarihinde Konseyi Genel Sekreteri Sezai Berber ve Merkez İstanbul Tabip Odası (İTO) ve SES çağrısıyla Çapa Konsey üyeleri Hande Arpat, Selma Güngör, İstanbul Tıp Fakültesi hastanesi önünde yapılmak Funda Obuz, Taner Gören, Yaşar Ulutaş ve Bülent istenen basın açıklamasına polisin müdahale ettiği Nazım Yılmaz ise 5 Şubat 2018 tarihinde çıkartıl- ve açıklamaya katılacak olanları kalkanlarla iterek dıkları mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla hastane dışına çıkardığı öğrenildi. serbest bırakıldı. 7 Şubat 2018 tarihinde İzmir Çiğli Bölge Hasta- 6.1.2. Türk Tabipleri Birliği Merkez nesi’nde Sağlık Emekçileri Sendikası’na ait işyeri Konseyi Üyelerinin Gözaltına Alınmasına panosuna TTB Merkez Konseyi üyelerinin gözal- tına alınması ile ilgili olarak asılan “TTB’nin yanın- Yönelik Tepkiler dayız” afişinin hastane yönetimi tarafından kaldı- 31 Ocak 2018 tarihinde Ankara Adliyesi önünde rılmak istendiği öğrenildi. Afişin kaldırılmasını TTB Merkez Konseyi üyelerinin gözaltına alın- kabul etmeyen SES işyeri temsilcisi Başak Edge masını protesto etmek amacıyla Özgür Çağdaş Gürkan, hastaneye çağrılan polis tarafından gözal- Avukatlar tarafından yapılmak istenen basın açık- tına alındı. Basında yer alan haberlerden Başak lamasına Ankara genelinde her türlü eylem ve Edge Gürkan’ın çalıştığı odanın yanı sıra yazılı etkinliğin yasaklandığını gerekçe gösteren polis arama izni olmamasına rağmen evini de arandığı tarafından izin verilmedi. ve konuyla ilgili olarak savcılığın Gürkan’ın avuka- tına “sözlü talimat verdim, arama iznini göndere- 31 Ocak 2018 tarihinde gözaltına alınan TTB ceğim” dediğini öğrenildi. 8 Şubat 2018 tarihinde Merkez Konseyi üyelerine destek için Eskişehir’de mahkemeye sevk edilen Başak Edge Gürkan, adli bildiri dağıtan 5’i Öğrenci Kolektifi, 4’ü Halkevi kontrol şartıyla serbest bırakıldı. ve 1’i de EMEP üyesi 10 kişi OHAL gerekçe göste- rilerek gözaltına alındı. Ayrıca bildiriyi alan bir Aralarında Halkevleri GYK üyesi Avukat Fatma vatandaşın kimliğine de polis tarafından el konul- Girgin’in de olduğu 5 Halkevleri üyesi hakkında duğu öğrenildi. Gözaltına alınanların durumunu Türk Tabipleri Birliği’nin ‘Savaş bir halk sağlığı takip etmek için Emniyet Müdürlüğü’ne giden sorunudur’ başlıklı bildirisini Eskişehir Doktorlar Halkevleri GYK üyesi avukat Fatma Girgin’in de Caddesi’nde dağıttıkları gerekçesiyle Eskişehir 4. gözaltına alındığı ve daha sonra serbest bırakıldığı Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- bildirildi. mesine 31 Mayıs 2018 tarihinde başlandı. Savun- maların ardından mahkeme duruşmayı 27 Haziran 31 Ocak 2018 tarihinde Gözaltına alınan TTB 2018 tarihine erteledi. Merkez Konseyi Üyeleri’ne destek olmak amacıyla Eskişehir’de bildiri dağıtırken gözaltına alınan Öğrenci Kolektifleri, Halkevleri ve EMEP üyesi 6.1.3. Gözaltına Alınan ve Tutuklanan 10 kişiden 5’i savcılık ifadesinin ardından, 5’i ise Siyasi Parti ve Diğer Kurum Üye ve tutuklama talebiyle sevk edildikleri mahkeme tara- Yöneticileri fından adli kontrol şartıyla olmak üzere 1 Şubat 21 Ocak 2018 tarihinde Diyarbakır’da Afrin 2018 tarihinde serbest bırakıldılar. operasyonunu protesto etmek için HDP İl Başkan- Cumhuriyet gazetesi davasından tutuklu bulunan lığı önünde, aralarında DBP Eş Genel Başkanı avukatların serbest bırakılması talebiyle başlatılan Mehmet Aslan, DTK Eş Başkanı Leyla Güven,

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 303 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

HDP Diyarbakır milletvekili Ziya Pir’in de olduğu TSK’nin Afrin’e yönelik gerçekleştirdiği operas- grup tarafından yapılmak istenen basın açıkla- yona gösterdiği tepki ve yaptığı açıklamalar nede- masına polis izin vermedi. Müdahale sırasında niyle 22 Ocak 2018 tarihinde Diyarbakır’da evine açıklama yapmak isteyen DBP Eş Genel Başkanı düzenlenen baskın sonrasında gözaltına alınan Mehmet Aslan’ın ağzının polis tarafından zor DTK Eş Başkanı Leyla Güven 31 Ocak 2018 tari- kullanılarak kapatıldığı görüldü. Eylem sonrasında hinde sevk edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt DTK Eş Başkanı Leyla Güven hakkında ‘halkı kin kurmak ve yönetmek’ iddiasıyla tutuklandı. Leyla ve düşmanlığa tahrik etmek’ iddiasıyla soruşturma Güven’in savcılıkta ifadesini Kürtçe vermek iste- başlatıldığı bildirildi. Leyla Güven HDP il binası diği fakat bu talebin savcı tarafından Türkiye’de önünde yapılmak istenen basın açıklamasına izin yaşadığı, eski milletvekili olduğu ve kendini Türkçe vermeyen güvenlik güçlerine “Burayı işgal etmiş- ifade edebileceği gerekçeleriyle reddedildiği öğre- siniz. İşgalcisiniz. Çıkın parti binasından” diyerek nildi. Leyla Güven’in hakimlikte ise Kürtçe ifade tepki göstermişti. verdiği bildirildi. 21 Ocak 2018 tarihinde Ankara’da yapılmak TSK’nin Afrin’e yönelik operasyonu ile ilgili sosyal istenen basın açıklamasına polisin biber gazı, gaz medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Ankrara bombası ve tazyikli su ile müdahale ettiği bildirildi. merkezli bir soruşturma kapsamında 9 Şubat 2018 tarihinde gözaltına alınan HDK Eş Sözcüsü Onur 21 Ocak 2018 tarihinde HDP ve DBP Siirt il bina- Hamzaoğlu 17 Şubat 2018 tarihinde sevk edildik- larının savcılık kararıyla polis tarafından arandığı leri mahkeme tarafından tutuklandı. ve arama sonrasında aralarında HDP il Eş Başkanı Necibe İlhan’ın da olduğu 3 kişinin gözaltına alın- Avukat Sıdkı Zilan’ın Diyarbakır’daki evinin dığı öğrenildi. Gözaltına alınan 3 kişinin 22 Ocak 22 Ocak 2018 tarihinde polis tarafından Afrin’e 2018 tarihinde serbest bırakıldığı bildirildi. yönelik askeri operasyon ile ilgili sosyal medya paylaşımları nedeniyle basıldığı bildirildi. Sıdkı 21 Ocak 2018 tarihinde HDP Bismil ilçe bina- Zilan’ın evde olmadığı için gözaltına alınmadığı sına polis tarafından baskın düzenlendiği, yapılan öğrenildi. 23 Ocak 2018 tarihinde savcılığa giderek arama sonrasında HDP Bismil ilçe Eş Başkanı Refai ifade veren Sıdkı Zilan’ın adli kontrol şartıyla Baran’ın gözaltına alındığı bildirildi. Refai Baran serbest bırakıldığı öğrenildi. 24 Ocak 2018 tarihinde çıkartıldığı mahkeme tara- fından ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla 22 Ocak 2018 tarihinde Antep’te HDP il binasında tutuklandı düzenlenen basın toplantısından sonra parti bina- sının dışına pankart astıkları gerekçesiyle 2 kişinin 21 Ocak 2018 tarihinde HDP Eş Genel Başkan gözaltına alındığı bildirildi. Yardımcısı Nadir Yıldırım, HDP Sözcüsü ve Kars milletvekili Ayhan Bilgen ve HDP Tunceli millet- 22 Ocak 2018 tarihinde HDP Nusaybin ilçe Eş vekili Alican Önlü hakkında Afrin operasyonu ile Başkanı Ferhat Kurt gözaltına alındı. ilgili yaptıkları sosyal medya paylaşımları nede- 23 Ocak 2018 tarihinde Çanakkale’de HDP il Eş niyle ‘halkı kin ve düşmanlığa tahrik’ ve ‘halkı suç Başkanları Nusret Kutlay ve Seza Kılıçbüyük Beytaş işlemeye tahrik’ iddialarıyla Ankara Cumhuriyet ve İHD MYK üyesi Hayrettin Pişkin’in gözaltına Başsavcılığı tarafından soruşturma başlatıldığı alındığı bildirildi. Hayrettin Pişkin’in aynı gün öğrenildi. içinde çıkarıldığı mahkeme tarafından tutuklan- 22 Ocak 2019 tarihinde Ankara’da yapılan ev dığı; Seza Kılıçbüyük Beytaş ve Nusret Kutluay’ın baskınlarında İHD MYK ve Cezaevleri Komisyonu ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı bildirildi. Üyesi Nuray Çevirmen’in yanı sıra HDP PM üyesi 23 Ocak 2018 tarihinde HDP İzmir il Eş Başkanı Kemal Bülbül, HDP Ankara il yöneticisi Osman Çerkez Aydemir, HDP Niğde il Eş Başkanı Göksel Konukçu, HDP Çankaya ilçe yöneticisi Aslı Bayra- Rıza Özkan, EMEP Niğde il yöneticisi Mehmet moğlu’nun da aralarında olduğu 7 kişinin gözaltına Kılıçaslan, HDP Yalova il Eş Başkanı Yüksel Akın, alındığı bildirildi. Aynı soruşturma kapsamında Hakpar Bingöl il Başkanı Hasan Asan gözaltına İHD Ankara Şubesi yöneticisi Adnan Vural’ın da alındı. evinin basıldığı fakat Vural’ın gözaltına alınmadığı öğrenildi.

304 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

22 Ocak tarihinde Antep’te gözaltına alınan HDP il 25 Ocak 2018 tarihinde İstanbul İkitelli paza- Yöneticisi Özgür Avşar’ın 23 Ocak 2018 tarihinde rında “Bu savaş emekçi halkımızı ve ülkeyi yıkıma sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandığı götürür, izin vermeyelim” başlıklı bildiriyi dağıtan öğrenildi. EMEP üyesi 2 kişinin gözaltına alındığı bildi- rildi. Neslihan Karyemez 27 Ocak 2018 tarihinde Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla tutuklandı. Muğla’da gözaltına alınan HDP Muğla il Eş Başkanı Neslihan Karyemez’in 5 aylık hamile olduğu ve Fatoş Ay ile il yöneticisi Mehmet Polat’ın 23 Ocak kullanması gereken ilaçların götürüldüğü cezae- 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- vine alınmadığı öğrenildi. fından tutuklandıkları bildirildi. Aynı soruşturma kapsamında gözaltına alınan 1 kişinin ise savcılık Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek sorgusu sonrasında serbest bırakıldığı öğrenildi. Tunceli’de gözaltına alınan HDP Pertek ilçe eski Eş Başkanı Erdal Kotan’ın 25 Ocak 2018 tarihinde 23 Ocak 2018 tarihinde Mardin’in Nusaybin ilçe- çıkartıldığı mahkeme tarafından tutuklandığı sinde HDP ilçe binasının polis tarafından basıl- öğrenildi. dığı ve yapılan aramalarda binada bulunan çeşitli pankartlara el konulduğu bildirildi. Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Balıkesir’de gözaltına alınan EMEP Edremit ilçe 23 Ocak 2018 tarihinde İzmir’de HDP Dikili ilçe Başkanı Kadriye Gümüştaş ve SES eski ilçe temsil- binasına polis tarafından binanın kimsenin olma- cisi Cumali Fıratoğlu’nun da aralarında olduğu 7 dığı bir saate baskın yapıldığı ve aramadan sonra kişiden 2’sinin 25 Ocak 2018 tarihinde çıkartıldığı HDP yöneticilerinin bilgilendirildiği öğrenildi. mahkeme tarafından tutuklandığı ve 5 kişinin ise 24 Ocak 2018 tarihinde Afrin’e yönelik askeri adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı bildirildi. operasyon ile ilgili sosyal medya paylaşımları Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gerekçe gösterilerek Zonguldak’ta 2 Halkevleri Malatya’da gözaltına alınan gözaltına alınan 2 üyesi, Hatay’da 5 HDP üyesi, Malatya’da İHD Şube HDP yöneticisinin ise 25 Ocak 2018 tarihinde Eş Başkanı Mehmet Tuncel, Samsun’da Halkevi sevk edildikleri mahkeme tarafından adli kontrol Şube Başkanı Şeyma Özbek, SYKP il Eş Başkanı şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. İlhan Cüre, Şırnak’ta DBP Balveren Belde Eş Başkanı Sadun Sezer ve HDP Balveren Belde Eş 21 Ocak 2018 tarihinde İzmir’de gözaltına alınan Başkanı Şehmus Sidar Diyarbakır’da Hazro Bele- Öğrenci Kolektifleri üyesi 5 kişinin 26 Ocak 2018 diye Eş Başkanı Fuat Mehmetoğlu, Antalya’da tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından HDP il Eş Başkanı Songül Şarklı gözaltına alındı. serbest bırakıldığı bildirildi. 24 Ocak 2018 tarihinde Şırnak’ın Balveren belde- Afrin’e yönelik askeri operasyon ile ilgili sosyal sinde HDP ve DBP binalarının jandarma tarafından medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 21 Ocak basıldığı ve binalarda arama yapıldığı öğrenildi. 2018 tarihinde Ankara’da gözaltına alınan İHD MYK üyesi Nuray Çevirmen ve Mezopotamya 23 Ocak 2018 tarihinde Bingöl’de gözaltına alınan Ajansı muhabiri Hayri Demir 26 Ocak 2018 tari- ve aralarında HAKPAR Bingöl İl Başkanı ve HDP hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından adli Bingöl il yöneticisinin de olduğu 4 kişinin 24 Ocak kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- fından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğre- 26 Ocak 2018 tarihinde Ankara’da Kaldıraç dergisi nildi. okuru 3 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. Gözal- tına alınanlar: Şengül Erer, Anıl Yeşiltepe ve Ekin 25 Ocak 2018 tarihinde Afrin’e yönelik askeri Erdem Evliya. operasyon ile ilgili sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Elazığ’da HDP İl Eş Başkanı 24 Ocak 2018 tarihinde Malatya’da gözaltına Baki Yıldırım’ın da aralarında olduğu 3 kişinin, alınan 4 kişiden, aralarında İHD Malatya Şube Eş Antep’te HDP İl Eş Başkanı Atiye Okay ve HDP Başkanı Mehmet Tuncel’in de olduğu 3’ünün 26 Parti Meclisi üyesi Mehmet Karayılan’ın, Mersin’de Ocak 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkemene 1 doktorun (Zeki Sinan Doğan), Adıyaman’da tarafından ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla HDP üyesi 1 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. tutuklandığı ve 1 kişinin ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. Türkiye İnsan Hakları Vakfı 305 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

HDP Denizli il Eş Başkanı Sıddık Er 28 Ocak 2018 25 Ocak 2018 tarihinde Mersin’de gözaltına alınan tarihinde evine yapılan ev baskını sonrasında Mersin Tabip Odası üyesi Dr. Zeki Sinan Doğan gözaltına alındı. 29 Ocak 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tara- fından serbest bırakıldı. 24 Ocak 2018 tarihinde Balıkesir’in Ayvalık ilçe- sinde gözaltına alınan 6 kişiden HDP üyesi Ş.K.’nin HDP Çanakkale İl Eş Başkanı Seza Beytaş, 29 Ocak 27 Ocak 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tara- 2018 tarihinde ikinci kez gözaltına alındı ve aynı fından tutuklandığı ve 5 kişinin ise serbest bırakıl- gün çıkartıldığı mahkeme tarafından tutuklandı. dığı öğrenildi. Beytaş, 23 Ocak 2018 tarihinde gözaltına alınmış ve çıkartıldığı mahkeme tarafından adli kontrol 28 Ocak 2018 tarihinde HDP Pendik ilçe binası şartıyla serbest bırakılmıştı. kimliği belirsiz bir grubun saldırısına uğradı. Kapıları kırarak içeri giren grup parti binasında HDP Niğde il Eş Başkanı Göksel Rıza Özkan 29 bulunan eşyaları ateşe verdi. Maddi zararın dışında Ocak 2018 tarihinde çıkartıldığı mahkeme tara- ölen ya da yaralananın olmadığı saldırı ile ilgili fından tutuklandı. Aynı soruşturma kapsamında olarak gözaltına alınan 11 kişinin 29 Ocak 2018 gözaltına alınan 2 kişi ise serbest bırakıldı. tarihinde delil yetersizliği gerekçesiyle serbest bıra- Hatay’da gözaltına alınan F. Ç., A. B., R. E., ve R. H. kıldığı öğrenildi. isminde 4 HDP üyesinin 30 Ocak 2018 tarihinde EMEP Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Türkmen, savcılık sorgusunu takiben serbest bırakıldığı bildi- 29 Ocak 2018 tarihinde Gaziantep Havalimanı’nda rildi. Afrin’e yönelik askeri operasyonla ilgili sosyal 1 Şubat 2018 tarihinde TSK’nin Afrin’e yönelik medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına gerçekleştirdiği operasyon ile ilgili sosyal medya alındı. Mehmet Türkmen 31 Ocak 2018 tarihinde paylaşımları gerekçe gösterilerek İstanbul’da tutuklandı. ESP MYK üyeleri Sıtkı Güngör ve Deniz Bakır, 31 Ocak 2018 tarihinde Afrin’e yönelik askeri SGDF MYK üyesi Ali Deniz Esen, ESP üyeleri operasyon ile ilgili sosyal medya paylaşımları Muhammed Bedran Çoğaltay, Boran Atıcı, Eren gerekçe gösterilerek Ağrı’da gözaltına HDP Ağrı İl Bulut, Mustafa Çapar, Bedirhan Karayel ve Narin Eş Başkanı Maşuk Arpaç ve Zeynel Abidin Çiftçi Duru; Ankara’da Devrimci Parti MYK üyesi Ezgi isimli bir kişi aynı tarihte çıkarıldıkları mahkeme Akevran ve PM üyesi Evren Ergin; ine Ankara’da tarafından tutuklandı. AKA-DER üyesi 2 kişi gözaltına alındı. 29 Ocak 2018 tarihinde HDP Urfa Milletvekili 31 Ocak 2018 tarihinde Eskişehir’de sosyal medya Osman Baydemir hakkında Afrin’e yönelik askeri paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alınan 5 operasyon ile ilgili 28 Ocak 2018 tarihinde basına kişiden EMEP üyesi Sinan Norin 1 Şubat 2018 tari- verdiği bir demeç ve sosyal medya paylaşımları hinde çıkartıldığı mahkeme tarafından tutuklandı; nedeniyle Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tara- 4 kişi ise serbest bırakıldı. fından bir soruşturma başlatıldığı öğrenildi. 27 Ocak 2018 tarihinde İstanbul’un Beşiktaş ilçe- 24 Ocak 2018 tarihinde Antalya’da gözaltına alınan sinde tek tip elbise uygulaması ile ilgili bildiri dağı- HDP Antalya İl Eş Başkanı Songül Şarklı 29 Ocak tırken gözaltına alınan ESP İstanbul İl Başkanı 2018 tarihinde çıkartıldığı mahkeme tarafından Pınar Türk, 2 Şubat 2018 tarihinde çıkartıldığı serbest bırakıldı. mahkeme tarafından Afrin’e yönelik TSK operas- yonu ile ilgili basına verdiği röportaj gerekçe göste- 22 ve 25 Ocak 2018 tarihleri arasında Antep’te rilerek tutuklandı. Bildiri dağıtımı sırasında gözal- gözaltına alınan 11 kişiden aralarında HDP İl tına alınan 9 kişiden 8’i 28 Ocak 2018 tarihinde Eş Başkanı Atiye Okay, HDP Parti Meclisi üyesi serbest bırakılmıştı. Mehmet Karayılan’ın da olduğu 9’u tutuklandı ve 2 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Afrine yönelik TSK müdahalesine ilişkin TTB tarafından yayınlanan bildiriyi sosyal medya aracı- İzmir’de gözaltına alınan ve aralarında HDP İzmir lığıyla destekleyen ve hesaplarından bu bildiriyi il Eş Başkanı Çerkez Aydemir’in de olduğu 17 paylaşan 13 kişi 2 Şubat 2018 tarihinde Ankara’da kişiden 16’sı serbest bırakıldı ve 1 kişi ise ‘örgüt evlerine yapılan ev baskınları sonrasında gözaltına propagandası yapmak’ iddiasıyla tutuklandı.

306 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü alındı. Gözaltına alınanlar arasında HDP’nin eski ifade işlemlerinin ardından 3 Şubat 2018 tarihinde Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ’ın danışmanı serbest bırakılırken, Uğur Göçmüş ise 5 Şubat 2018 Songül Akbay, KESK’e bağlı Tarım ve Orman- tarihinde çıkartıldığı mahkeme tarafından adli cılık Hizmet Kolu Emekçileri Sendikası Genel kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Başkanı Hamit Kurt, KAOS-GL aktivisti Ali Erol, 22 Ocak 2018 tarihinde Mardin’in Nusaybin ilçe- Seyri Sokak aktivisti Sibel Tekin, yazar Emek Erez, sinde gözaltına alınan HDP İlçe Eş Başkanı Ferhat avukat Kemal Ulusoy, Öğrenci Kolektifi üyesi Kut, 5 Şubat 2018 tarihinde çıkartıldığı mahkeme Aysu Simge’nin de olduğu öğrenildi. tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 27 Ocak 2018 tarihinde İstanbul’da gözaltına alınan EMEP İl Başkanı Hasan Özaydın 5 Şubat 2018 tari- 2 Halkevi üyesi (Tanya Güyük ve Ergin Çavik) 2 hinde çıkarıldığı mahkeme tarafından tutuklandı. Şubat 2018 tarihinde serbest bırakıldı. Aynı soruşturma kapsamında gözaltında alınan Afrin’e yönelik TSK tarafından gerçekleştirilen Bursa Muhalif editörü Ozan Kaplanoğlu ise serbest operasyon ile ilgili Bursa’da düzenlenen basın bırakıldı. toplantısı nedeniyle 2 Şubat 2018 tarihinde arala- DBP Eş Genel Başkanı Mehmet Arslan, bir gaze- rında EMEP Bursa İl Başkanı Hasan Özaydın’ın ve teye verdiği röportaj ve Afrin’e yönelik TSK Bursa Muhalif’in editörü Ozan Kaplanoğlu’nun da operasyonu ile ilgili sosyal medya paylaşımları olduğu 12 kişi gözaltına alındı. Aynı soruşturma gerekçe gösterilerek 6 Şubat 2018 tarihinde Diyar- kapsamında HDP İl Eş Başkanı Filiz Ejderoğlu bakır’da gözaltına alındı. Mehmet Arslan, 8 Şubat ve Çiçek Yıldız hakkında da gözaltı kararı olduğu 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından fakat bu iki kişinin adreslerinde bulunamama- ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla tutuklandı. ları nedeniyle gözaltına alınmadıkları öğrenildi. Gözaltına alınanlardan 10’u 4 Şubat 2018 tarihinde 1 Şubat 2018 tarihinde İstanbul’da gözaltına serbest bırakıldı. EMEP İl Başkanı Hasan Özaydın alınan aralarında ESP Genel Başkan Vekili Sıtkı 5 Şubat 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tara- Güngör’ün de olduğu 6 kişiden 5’i 6 Şubat 2018 fından tutuklandı. tarihinde çıkarıldıkları mahkeme tarafından tutuklandı. Tutuklananların isimleri: Sıtkı Güngör, HDP Varto İlçe Eş Başkanı Muzaffer Karakoyun 2 SGDF MYK üyesi Ali Deniz Esen, Narin Duru, Şubat 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- Boran Atıcı, Eren Bulut. 1 kişi ise adli kontrol fından tutuklandı. Muzaffer Karakoyun ile ilgili şartıyla serbest bırakıldı. soruşturma kapsamında HDP Varto ilçe binasında da arama yapıldığı bildirildi. 6 Şubat 2018 tarihinde Afrin’e yönelik TSK operas- yonu ile ilgili sosyal medya paylaşımları gerekçe Afrine yönelik TSK müdahalesine ilişkin TTB gösterilerek Mersin’de HDP Mersin İl Eş Başkan- tarafından yayınlanan bildiriyi sosyal medya aracı- ları Fatmagül Demirtağ ve Mahmut Kamal’ın da lığıyla destekleyen ve hesaplarından bu bildiriyi aralarında olduğu 5 kişi; Konya’da 10 kişi gözaltına paylaşan 13 kişi 2 Şubat 2018 tarihinde Ankara’da alındı. evlerine yapılan ev baskınları sonrasında gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar arasında HDP’nin eski 2 Şubat 2018 tarihinde Ankara’da gözaltına alınan Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ’ın danışmanı Seyri Sokak muhabiri ve belgesel yönetmeni Sibel Songül Akbay, KESK’e bağlı Tarım ve Orman- Tekin, KAOS-GL aktivisti Ali Erol, HDP’nin eski cılık Hizmet Kolu Emekçileri Sendikası Genel Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ’ın danışmanı Başkanı Hamit Kurt, KAOS-GL aktivisti Ali Erol, Songül Akbay, KESK’e bağlı Tarım ve Ormancılık Seyri Sokak aktivisti Sibel Tekin, yazar Emek Erez, Hizmet Kolu Emekçileri Sendikası Genel Başkanı avukat Kemal Ulusoy, Öğrenci Kolektifi üyesi Hamit Kurt ve edebiyat eleştirmeni Emek Erez 6 Aysu Simge’nin de olduğu öğrenildi. Şubat 2018 tarihinde çıkartıldıkları mahkeme tara- fından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Afrin’e yönelik TSK tarafından gerçekleşti- rilen operasyon ile ilgili sosyal medya paylaşım- Şırnak’ın İdil ilçesinde gözaltına alınan HDP İlçe ları gerekçe gösterilerek 2 Şubat 2018 tarihinde Yöneticisi Abdülrahim Akman, 6 Şubat 2018 İzmir’de Halkevi yöneticileri Uğur Göçmüş ve tarihinde çıkartıldığı mahkeme tarafından ‘örgüt Nizamettin Kılıç gözaltına alındı. Nizamettin Kılıç, propagandası yapmak’ iddiasıyla tutuklandı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 307 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

1 Şubat 2018 tarihinde aynı gerekçe ile İstanbul’da eski PM üyesi Berat Kıran HDP İzmir İl Yöneti- gözaltına alınan ESP MYK üyesi Deniz Bakır ve ESP cisi Eylül Emek Kılınç, Mehmet Çetin, Turan Işık, üyeleri M. Bedran Çoğaltay ile Bedirhan Karayer 7 Serap Atkan) gözaltına alındı. Şubat 2018 tarihinde çıkartıldıkları mahkeme tara- 14 Şubat 2018 tarihinde aynı gerekçe ile Çanak- fından tutuklandı. kale’de aralarında eski HDP İl Eş Başkanı Rahime 8 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- Kanilga’nın da olduğu 3 kişi ve Aydın’ın Didim lerden Afrin’e yönelik TSK operasyonunun başla- ilçesinde aralarında EMEP ve HDP üye ve yöneti- dığı tarihten itibaren DBP Van il binasına gelenlere cilerin de olduğu 7 kişi gözaltına alındı. girişte polis tarafından GBT uygulaması yapıldığı Kürdistan Özgürlük Partisi (PAK) Parti Meclisi ve ondan sonra parti binasına girmesine izin veril- üyesi Mehmet Ermiş, 14 Şubat 2018 tarihinde diği öğrenildi. sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 13 Şubat 2018 tarihinde TSK’nin Afrin’e yönelik İzmir’de gözaltına alındı. operasyonu ile ilgili sosyal medya paylaşım- TSK’iın Afrin’e yönelik operasyonu ile ilgili olarak ları gerekçe gösterilerek Balıkesir’de aralarında 22 Ocak 2018 tarihinde Mersin’de düzenlenen Eğitim-Sen, HDP, EMEP ve ÖDP üye ve yöne- eyleme katıldıkları gerekçesiyle 6 Şubat 2018 tari- ticilerinin de olduğu 12 kişi gözaltına alındı. hinde gözaltına alınan 5 kişiden HDP Mersin İl Eş Gözaltına alınanlar: Edremit Eğim Sen Yürütme Başkanı Fatmagül Demirtağ, 14 Şubat 2018 tari- Kurulu üyesi Kemal Yadırgı, Eğitim Sen Balıkesir hinde sevk edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt Şubesi Mali Sekreteri İbrahim Coşkun ile EMEP propagandası yapmak’ iddiasıyla tutuklandı. 4 üyeleri İbrahim Gümüştaş, Mehmet Tank, Fatma kişinin ise savcılık sorgusunun ardından serbest Gün, Erdinç Kırova, Süleyman Demirözer, Kamil bırakıldığı öğrenildi. Yadırgı, ÖDP Ayvalık İlçe Başkanı Kemal Gözü- yaşlı, HDP Bandırma ilçe yöneticisi Ercan Deli- TSK’nin Afrin’e yönelik operasyonu ile ilgili sosyal kaya, Edremit ilçe yöneticisi Sevdin Kul ve Cihat medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 15 Şubat Adıgüzel. İbrahim Coşkun, Kemal Gözüyaşlı, 2018 tarihinde Bursa’da EMEP üyesi Turan Kaplan Süleyman Demirözer aynı gün içinde çıkarıldık- gözaltına alındı. ları mahkeme tarafından yurt dışı yasağı şartıyla 15 Şubat 2018 tarihinde İzmir’de ise aralarında serbest bırakıldı. HDP üye ve yöneticilerinin de olduğu 25 kişi gözal- 13 Şubat 2018 tarihinde Antep’te aralarında HDP tına alındı. Gözaltına alınanlardan isimleri öğreni- yöneticilerinin de olduğu 14 kişi; Hatay’da arala- lenler: Yılmaz Teke, Abdulkerim Kaya, HDP Urla rında İHD Hatay Şube Başkanı Mithat Can’ın yanı Eşbaşkanı Mehmet Çetin Turan Işık, Serap Atkan, sıra HDP, SYKP, DİSK’in üye ve yöneticilerinin de HDP İzmir İl yönetiminden Eylül Emek Kılınç, olduğu 27 kişi gözaltına alındı. Bahtiyar Yiğit, Baran Kaplan, İsmet Bayhan, Yusuf Kızılboğa, Nesih Göktaş, Adil Demirtaş, Fırat 13 Şubat 2018 tarihine Antalya’da ise DİSK Gıda-İş Arslan, Yaşar Türk, Burhan Köylü, Deniz Sanem Antalya örgütlenme uzmanı Mustafa Aykara, Kural, Muhammed Ali Arslan, Emine Özmen, Halkevleri MYK üyesi Kutay Meriç, Halkevi üyesi Abbas Yoldaş ve Erdinç Hoca. Yusuf Tüm ve Barış Akademisyenlerinden Serdar Baş Çetin gözaltına alındı. Sosyal medya paylaşımlarında Özgür Suriye Ordu- su’nu “hedef gösterdiği” iddiasıyla 7 Şubat 2018 13 Şubat 2018 tarihinde Antalya’da yaşanan gözal- tarihinde gözaltına alınan Mersin’in Tarsus ilçe- tıları protesto etmek için Antalya Attalos Meyda- sine bağlı Yeşil mahallesinin muhtarı Emrah Kara, nı’nda yapılmak istenen basın açıklamasına polis 16 Şubat 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tara- müdahale etti. Müdahale sonucu CHP üyesi Mahir fından serbest bırakıldı. Şen isimli 1 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. TSK’nin Afrin’e yönelik askeri operasyonu ile ilgili TSK’nin Afirin’e yönelik operasyonu ile ilgili sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 14 sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Şubat 2018 tarihinde gözaltına alınan HDP Hozat 14 Şubat 2018 tarihinde İzmir’de aralarında HDP ilçe yöneticisi Hüseyin Koç, 16 Şubat 2018 tarihinde Urla İlçe Eş Başkanı Kerim Kaya’nın da olduğu 6 sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. kişi (HDP Urla İlçe Eş Başkanı Kerim Kaya, HDP

308 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

13 Şubat 2018 tarihinde Hatay’da gözaltına alınan TSK’nin Afrin’e yönelik askeri operasyonu ile ilgili aralarında İHD Hatay Şube Başkanı’nın yanı sıra sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 6 HDP üye ve yöneticilerinin de olduğu 17 kişi, 16 Şubat 2018 tarihinde İzmir’de gözaltına alınan ve Şubat 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme aralarında KESK MYK üyesi Elif Çuhadar’ın da tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. olduğu 33 kişiden 8’i 19 Şubat 2018 tarihinde çıkar- tıldıkları mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olmak’ TSK’nin Afrin’e yönelik operasyonu ile ilgili sosyal ve ‘örgüt propagandası yapmak’ iddialarıyla tutuk- medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Ankara landı. 25 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bıra- merkezli bir soruşturma kapsamında 9 Şubat 2018 kıldı. Tutuklananların isimleri: HDP İzmir Eski İl tarihinde gözaltına alınan HDK Eş Sözcüsü Onur Eş Başkanı ve SYKP Yürütme Kurulu üyesi Ahmet Hamzaoğlu ve Ezilenlerin Sosyalist Partisi Genel Cavit Uğur, Mehmet Salih Erçelik, Mahsun Koç, Başkan Vekili Fadime Çelebi, 17 Şubat 2018 tari- Nur Mehmet Çiftçi, Sinan Demirkan, Mehmet hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- Akdoğan, Bişar Akın ve Barış Annesi Hanife Polat. landı. Aynı soruşturma kapsamında gözaltına alınan 5 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bıra- HDK Ankara İl Eş Sözcüsü Feryal Yazıcı 19 Şubat kıldı. Gözaltına alınanlar: SYKP Eş Genel Başkanı 2018 tarihinde Ankara Esenboğa Havalimanı’nda Ahmet Kaya, DBP Eş Genel Başkan Yardımcısı gözaltına alındı. Hacer Özdemir, ESP Genel Başkanvekili Fadime 13 Şubat 2018 tarihinde Malatya’da gözaltına alınan Çelebi, HDK Eş Sözcüsü Onur Hamzaoğlu, Yeşiller ve aralarında HDP ve DBP Malatya İl Eş Başkanla- ve Sol Gelecek Partisi Eş Sözcüleri Özlem Eylem rı’nın da olduğu 12 kişi ve 17 Şubat 2018 tarihinde Tuncaelli ve Naci Sönmez ile Sosyalist Dayanışma Balıkesir’de gözaltına alınan ve daha sonra Malat- Platformu Eş Sözcüsü Keziban Konukcu Kok. ya’ya getirilen Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi MYK 17 Şubat 2018 tarihinde Muş’un Bulanık ilçesinde üyesi Turap Günay 19 Şubat 2018 tarihinde çıkar- aralarında HDP Bulanık İlçe Eş Başkanı Hakim tıldıkları mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası Kaçi’nin de olduğu 15 kişi gözaltına alındı. yaptıkları iddiasıyla tutuklandı. Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 19 Şubat 2018 tarihinde Muğla’nın Marmaris ilçe- tutuklanan HDP Muğla İl Eş Başkanı Fatoş Ay ve il sinde yapılan ev baskınlarında aralarında DBP yöneticisi Mehmet Polat, tutukluluklarına yapılan Marmaris İlçe Eş Başkanı’nın da olduğu 7 kişi itirazın kabul edilmesi üzerine 17 Şubat 2018 tari- örgüt propagandası yaptıkları iddiasıyla gözal- hinde tahliye edildi. tına alındı. Gözaltına alınan 7 kişi aynı gün içinde çıkarıldıkları mahkeme tarafından adli kontrol Yeşiller ve Sol Gelecek eski MYK üyesi Turab şartıyla serbest bırakıldı. Gözaltına alınanların Günay, 17 Şubat 2018 tarihinde Malatya merkezli isimleri: DBP Marmaris İlçe Eş Başkanı Yılmaz bir soruşturma kapsamında Balıkesir’de gözaltına Nas, ilçe yöneticisi Ömer Vergili, Mehmet Şimşek, alındı ve daha sonra Malatya’ya götürüldü. Arif Çelik, Mehmet Salih Donat, Beşir Güden ve HDP Hınıs ilçe eski Eş Başkanı Meral Alagöz İmre Cüneyt Çelik. 19 Şubat 2018 tarihinde çıkartıldığı mahkeme tara- 13 Şubat 2018 tarihinde ifade vermek için gittiği fından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Ankara Adliyesi’nde ‘örgüt propagandası yapma’ 18 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- ve ‘halkı kin ve nefrete sevk etme’ iddialarıyla lerden 7 Şubat 2018 tarihinde tutuklanan DBP gözaltına alınan HDP eski Eş Genel Başkanı Serpil Eş Genel Başkanı Mehmet Arslan’ın tek başına Kemalbay, 20 Şubat 2018 tarihinde sevk edildiği hücrede tutulduğu; gittiği revirde, sedef hastası mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest olmasına rağmen, başka cezaevine sevk edileceği bırakıldı. gerekçesiyle tedavisinin yapılmadığı öğrenildi. 13 Şubat 2018 tarihinde Antalya’da gözaltına alınan DBP tarafından yapılan açıklamada ise, sedef Halkevleri MYK üyesi Kutay Meriç ve “Bu Suça hastalığı nedeniyle alması gereken ilaçlar kendisine Ortak Olmayacağız” bildirisinin imzacısı akade- düzenli verilemediğinden Mehmet Arslan’ın vücu- misyen Serdar Başçetin, 20 Şubat 2018 tarihinde dunda yaralar oluştuğu belirtildi. sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. Aynı soruşturma kapsamında gözaltına alınan 2 kişi ise serbest bırakıldı. Türkiye İnsan Hakları Vakfı 309 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

17 Şubat 2018 tarihinde Adıyaman’ın Besni ilçe- 2018 tarihinde Balıkesir’de gözaltına alınan EMEP sinde gözaltına alınan HDP eski İlçe Eş Başkanı üyesi Kadir Nural ile üniversite öğrencisi Mehmet Yıldız Kayalar 20 Şubat 2018 tarihinde çıkartıldığı Said Boztaş’ın 23 Şubat 2015 tarihinde çıkarıldık- mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ ları mahkeme tarafından tutuklandığı öğrenildi. iddiasıyla tutuklandı. 22 Şubat 2018 tarihinde gözaltına alınan aralarında 14 Şubat 2018 tarihinde İzmir’de ‘örgüt propagan- Halkevleri Eş Başkanı Dilşat Aktaş’ın da bulun- dası yapmak’ ve ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret etme’ duğu 8 kişinin açlık grevinde olduğu öğrenildi. 11 iddialarıyla gözaltına alınan ve aralarında Emekçi Halkevleri üyesi TSK’nin Afrin’e yönelik operasyo- Hareket Partisi İzmir İl Başkanı Sanem Deniz nuna karşı yaptıkları açıklamalar nedeniyle gözal- Kural ve HDP İzmir il yöneticisi Emek Kılıç’ın da tına alınmıştı. Halkevleri Hukuk Sekreteri Sercan olduğu 6 kişi, 20 Şubat 2018 tarihinde sevk edildik- Aktaş basına yaptığı açıklamada açlık grevindeki leri mahkeme tarafından serbest bırakıldı. müvekkillerine sadece su verildiğini, tuz ve şeker verilmediğini ifade etti. Gözaltına alınan 11 kişi 20 Şubat 2018 tarihinde Urfa’nın Siverek ilçesinde 28 Şubat 2018 tarihinde Cumhuriyet Savcılığında 8 HDP ve DBP üyesi sosyal medya paylaşımları ifade verdikten sonra serbest bırakıldılar. Dilşat gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. Aktaş ile birlikte 5 kişiye yurtdışına çıkış yasağı Aralarında Halkevleri Eş Genel Başkanı Dilşat getirildi. Aktaş’ın ve Devrimci 78’liler Federasyon Başkanı 13 Şubat 2018 tarihinde Antalya’da gözaltına alın- Cumhur Yavuz ‘un da olduğu 12 kişi 22 Şubat dıktan sonra 20 Şubat 2018 tarihinde “örgüt propa- 2018 tarihinde Ankara’da TSK’nin Afrin’e yönelik gandası yapmak” gerekçesiyle tutuklanan Halkev- operasyonu ile ilgili açıklamaları ve sosyal medya leri Merkez Yürütme Kurulu üyesi Kutay Meriç, paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. yapılan itirazın ardından serbest bırakıldı. Gözaltına alınanların isimleri: Halkevleri Eş Genel Başkanı Dilşat Aktaş, Halkevleri üyeleri Ali İmam Hatay’ın Samandağ ilçesinde, 23 Ocak 2018 tari- Aydoğan, Gülşah Öztürk, Furkan Bircan, Necla hinde Eğitim-Sen Samandağ Temsilciliği’nde Vuranok, Durak Soyaslan, Devrimci 78’liler Fede- “Afrin savaşına hayır” açıklamasına katılan 8 kişinin rasyon Başkanı Cumhur Yavuz, Öğrenci Kolek- 6 Mart 2018 tarihinde gözaltına alındığı öğre- tifleri’nden Tankut Serttaş, Meziyet Yıldız, Sedat nildi. Gözaltına alınanlar, 12 Mart 2018 tarihinde Çakmak ve Eylem Esen Arabacı. savcılık ifadelerinin ardından serbest bırakıldı. Gözaltına alınanların isimleri: SYKP Samandağ 20 Şubat 2018 tarihinde sosyal medya paylaşım- İlçe Eş başkanı Yusuf Kimyon, HDP Samandağ İlçe ları gerekçe gösterilerek Urfa’nın Siverek ilçesinde Yöneticisi Necati Oğurel, CHP Samandağ eski İlçe gözaltına alınan 8 DBP yöneticisinden 4’ünün Başkanı İbrahim Aydoğan, Eğitim Sen Samandağ 23 Şubat 2018 tarihinde çıkarıldıkları mahkeme Temsilciliği’nden Serap Sakallı, Arkadaş Karataş, tarafından “örgüt propagandası” iddiasıyla tutuk- Nihat Çay, Şenol Yazar ve Gökmen Berrak. landığı, 4 kişinin ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. Tutuklanan kişilerin isimleri: TSK’nin Afrin’e yönelik operasyonu ile ilgili sosyal Abdullah Akdoğan, Tahsin Yoldaş, Cengiz Yoldaş, medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 7 Mart Kamil Devebakan. 2018 tarihinde Ankara’da gözaltına alınan ve arala- rında Eğitim-sen Hukuk Sekreteri Ebru Yiğit ve 23 Şubat 2018 tarihinde TSK’nin Afrin’e yönelik HDP İstanbul milletvekili Erdal Ataş’ın danışmanı operasyonunu Kadıköy’de pankart açarak protesto Şenol Kahyaoğlu’nun da bulunduğu 9 kişi, 8’i adli ettiği iddiasıyla 5 kişi gözaltına alındı. ESP üyesi kontrol şartıyla olmak üzere 9 Mart 2018 tarihinde olduğu belirtilen 5 kişinin ev baskınıyla gözaltına sevk edildikleri mahkeme tarafından serbest bıra- alınarak İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne götü- kıldı. Gözaltına alınıp serbest bırakılanların isim- rüldüğü, ayrıca 3 kişi hakkında yakalama kararı leri: Zarife Çamalan, Ayla Yılmaz, Burhan Çoban, olduğu öğrenildi. Gözaltına alınanların isimleri: Şenol Kahyaoğlu, Eray Şimşek, Betül Koca, Sibel Ahmet Ayva, Maksut Toprak, Özgür Baykara, Göktaşın, Duygu Doğan ve Ebru Yiğit. Barış Yıldız ve Doğukan Onur Gürsoy. 14 Mart 2018 tarihinde Antep’te TSK’nin Afrin’e TSK’nin Afrin’e yönelik operasyonuna ilişkin yönelik operasyonu ile ilgili yaptığı açıklama sosyal medya paylaşımları gerekçesi ile 21 Şubat

310 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü gerekçe gösterilerek gözaltına alınan Özgürlük ve olarak Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 21 Ocak Sosyalizm Partisi (ÖSP) İl Başkanı Hasan Kaya, 2018 tarihinde yaptığı konuşmada “Kuzey Kıbrıs’ta 16 Mart 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme bir pespaye gazete ahlaksızca bugün bir başlık tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ iddiasıyla atmış. Ben KKTC’deki kardeşlerimi de burada tutuklandı. tavır almaya davet ediyorum. Türk ordusunun Kıbrıs’tan sonra Suriye’de de bir işgal yaptığını Halkevleri Hukuk Dairesi üyesi Tonguç Cankurt’un söylüyor. Bu ne ahlaksızlıktır bu ne edepsizliktir. evi 14 Mart 2018 tarihinde Ankara Adliyesi’nden Kuzey Kıbrıslı kardeşlerimin gereken cevabı orada üzerinde “barış” yazılı pankart sallandırdığı gerek- vermesi lazım” dedi. çesiyle ‘örgüt propagandası yapma’ iddiasıyla basıldı. Evde bulunmayan Tonguç Cankurt’un 22 Ocak 2018 tarihinde gazete binasının 200-300 gözaltına alınmadığı öğrenildi. kişilik bir grubun saldırısına uğradığı öğrenildi. Taşlar ile gazete binasına saldıran gruptan bazıla- Diyarbakır Tabip Odası Eş Başkanı Şerif Demir rının binanın içine de girerek eşyalara zarar verdiği ve Eğitim-sen 1 Nolu Şube Yöneticisi Şenay Koç, bildirildi. Saldırıya Kıbrıs polisinin müdahale 20 Mart 2018 tarihinde Diyarbakır’da evlerinden etmediği ve saldırı ile ilgili gözaltına alınan olma- gözaltına alındı. 2 kişinin TSK’nin Afrin’e yönelik dığı öğrenildi. operasyonu ile ilgili 18 Mart 2018 tarihinde Diyar- bakır’da yapılan basın açıklaması ile ilgili başlatılan soruşturma kapsamında gözaltına alındığı öğrenildi. 6.1.5. Gözaltına Alınan Gazeteciler 18 Mart 2018 tarihinde TSK’nin Afrin’e yönelik 21 Ocak 2018 tarihinde medya temsilcileri ile askeri müdahalesi ile ilgili yapılan açıklama ile İstanbul’da bir araya gelen Başbakan Binali Yıldı- ilgili açılan soruşturma kapsamında Diyarbakır’da rım’ın Afrin operasyonu ile ilgili haberler yapı- gözaltına alınan SES Diyarbakır Şube Eş başkanı lırken uyulması gereken 15 maddelik bir listeyi Recep Oruç, Şube Sekreteri Mehmet Nur Ulus ile medya temsilcilerine ilettiği öğrenildi. Afrine Diyarbakır Tabip Odası Eş başkanı Mehmet Şerif yönelik askeri harekat ile ilgili haberler yapılırken Demir 23 Mart 2018 tarihinde sevk edildikleri uyulması gereken kurallar arasında Türkiye’nin mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest milli menfaatlerinin gözetilmesi, sivillere yönelik bırakıldı. saldırı konusunda silahlı kuvvetlerin gösterdiği hassasiyetin hatırlatılması, askeri harekat ile ilgili Gerze Halkevi Şube Sekreteri Nahide Gökhan, yapılacak protestoların ön plana çıkarılmaması, Afrin’e yönelik TSK operasyonu ile ilgili sosyal yabancı basında yer alan haberlerin ulusal basına medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 29 Mart aynen taşınmaması olduğu bildirildi. 2018 tarihinde gözaltına alındı. Nahide Gökhan aynı gün içinde savcılık ifadesinin ardından serbest T24 internet sitesi yazarı Nurcan Baysal 22 Ocak bırakıldı. 2018 tarihinde Diyarbakır’da evine yapılan baskın sonrasında gözaltına alındı. Nurcan Baysal, 24 Avrasya Kamuoyu Araştırmalar Merkezi Koor- Ocak 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- dinatörü Kemal Özkiraz’ın hakkında TSK’nin fından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Afrin’e yönelik operasyonu ile ilgili sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 3 Nisan 2018 tari- Halkın Nabzı gazetesi Genel Yayın Yönetmeni İshak hinde gözaltı kararı çıkartıldığı öğrenildi. Gözaltı Karakaş 22 Ocak 2018 tarihinde Afrin operasyonu kararı sonrasında evinde ve bürosunda arama ile ilgili sosyal medya paylaşımları gerekçe gösteri- yapılan Kemal Özkiraz’ın adreslerde bulunmadığı lerek gözaltına alındı. İshak Karakaş, 26 Ocak 2018 için gözaltına alınmadığı bildirildi. tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla tutuklandı. 6.1.4. Kıbrıs’ta Afrika Gazetesine Yönelik 22 Ocak 2018 tarihinde Ankara’da yapılan ev Düzenlenen Saldırı baskınlarında Artı TV Ankara temsilcisi Sibel Hürtaş, Mezopotamya Ajansı muhabiri Hayri Afrine yönelik başlatılan askeri harekat ile ilgili Demir gözaltına alındı. Sibel Hürtaş 25 Ocak 2018 olarak Kıbrıs’ta çıkan Afrika gazetesindeki “Türki- tarihinde mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla ye’den bir işgal harekatı daha” manşeti ile ilgili serbest bırakıldı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 311 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Avrupa’da yaşayan yazar Aziz Tunç’un evinin Güngören ilçe kongresinde protestoyu gerçek- 22 Ocak 2018 tarihinde polis tarafından basıldığı leştiren öğrenciler ile ilgili olarak “Bir üniversite- ve yapılan aramada evde bulunan kimi kitap ve mizde şehitlerimizin hatıralarını yad etmek için notlara el konulduğu öğrenildi. düzenlenen etkinliğe tahammül edemeyen zihniyet bu ülkeye ve millete ait değildir. (…) Şu anda biz Gazeteci İsmail Eskin’in Diyarbakır’daki evinin onlarla ilgili gereğini yapıyoruz, yapacağız da (…) 22 Ocak 2018 tarihinde Afrin’e yönelik askeri Eğer bu üniversitelerdeki hocalarımızın bu öğren- operasyon ile ilgili sosyal medya paylaşımları cilerle iltisakı olduğunu da belirlediğimiz anda gerekçe gösterilerek polis tarafından basıldığı öğre- onlarla ilgili de gereğini yaparız” dedi. 24 Mart nildi. Evde bulunmayan İsmail Eskin’in ailesinin 2018 tarihinde katıldığı Samsun il kongresinde ise polis tarafından sorgulandığı bildirildi. “(…) imanlı, milli, yerli gençlik Afrin’le ilgili lokum 31 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- dağıtıyor. Bu gençlik orada lokum dağıtırken o lerden Afrin’e yönelik askeri operasyon ile ilgili komünist, vatan haini gençler onların masalarını yaptıkları sosyal medya paylaşımları nedeniyle dağıtmaya yelteniyorlar. Bunlar terörist gençler. haklarında gözaltı kararı çıkartılan Özgür- Bu terörist gençlerle her türlü çalışmayı yapıyoruz, lükçü Demokrasi Gazetesi çalışanı Barış Ceyhan onu söyleyeyim. Onların eşkâllerini belirlemek ile Hüseyin Gökdemir adlı kişinin Ankara’da suretiyle bu üniversitede okuma hakkını vermeye- Cumhuriyet Savcılığına ifade verdiği öğrenildi. ceğiz” şeklinde konuştu. İfade sonrası Barış Ceylan’ın ‘örgüt propagandası Protesto ile ilgili başlatılan soruşturma kapsa- yapmak’ ve ‘halkı kin ve düşmanlığa tahrik etmek’ mında 22 Mart 2018 tarihinde aralarında Fikir iddialarıyla tutuklandığı, Hüseyin Gökdemir’in ise Kulüpleri Federasyonu Genel Yürütme Kurulu adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı bildirildi. üyesi Şafak Küçüksezer’in de olduğu 3 kişi gözal- İz Gazetesi’nin İzmir Çankaya’da bulunan bürosu tına alındı. Gözaltına alınanlardan ikisinin eylem 2 Şubat 2018 tarihinde polis tarafından basıldı. sırasında Boğaziçi Üniversitesi kampüsünde Gazete bürosundaki aramanın ardından Afrin’e olmadığı ve birinin Yıldız Teknik Üniversitesi yönelik TSK operasyonu ile ilgili haberler gerekçe öğrencisi olduğu bildirildi. Boğaziçi Üniversite- gösterilerek gazetenin Genel Yayın Yönetmeni si’nde yaşanan gözaltıları protesto eden 7 kişi 22 Ümit Kartal gözaltına alındı. Ümit Kartal, 5 Şubat Mart 2018 tarihinde Boğaziçi Üniversitesi Güney 2018 tarihinde serbest bırakıldı. Kampüsü’nde polis müdahalesi sonrasında gözal- 2 Şubat 2018 tarihinde Bursa’da yapılan ev baskın- tına alındı. Gözaltına alınan 7 kişinin yine aynı gün larında Bursa Muhalif gazetesinin editörü Ozan içinde serbest bırakıldığı öğrenildi. 25 Mart 2018 Kaplanoğlu gözaltına alındı. Ozan Kaplanoğlu 5 tarihinde ise Boğaziçi üniversitesi öğrencilerinin Şubat 2018 tarihinde serbest bırakıldı. evlerine ve kaldıkları yurtlara baskın yapan polis 3 kişiyi gözaltına aldı. Polisin ayrıca Üniversite Sendika.org editörü Çağlar Özbilgin’in evi 22 kütüphanesinde de kimlik kontrolü yaptığı bildi- Şubat 2018 tarihinde aynı gerekçe ile polis tara- rildi. 26 Mart 2018 tarihinde ise 4 öğrenci daha fından basıldı. Evde olmadığı için Çağlar Özbil- gözaltına alındı. Takip eden tarihlerde yaşanan gin’in gözaltına alınmadığı bildirildi. gözaltılar ile birlikte toplam gözaltı sayısı 27 Mart 2018 itibarıyla 11 oldu. Gözaltındaki 11 üniversite 6.1.6. Gözaltına Alınan ve Tutuklanan öğrencisinin gözaltı süresi 29 Mart 2018 tarihinde Boğaziçi Üniversitesi Öğrencileri 1 hafta uzatıldı. Gözaltı sayısı takip eden günlerde 15’e yükseldi. Boğaziçi Üniversitesi öğrencisi bir grup, 19 Mart 2018 tarihinde üniversite kampüsünde Afrin’e Gözaltına alınan 15 üniversite öğrencisinden 9’u yönelik askeri operasyon için dağıtılan lokumu 3 Nisan 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme “İşgalin katliamın lokumu olmaz” yazılı bir pankart tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ iddiasıyla açarak protesto etti. tutuklandı. 6 öğrenci ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Gözaltına alınanlar ile ilgili savcılık tara- Cumhurbaşkanı Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, fından hazırlanan sevk yazısında olay günü öğren- 23 Mart 2018 tarihinde katıldığı partisinin İstanbul cilerin ‘Saray savaş, halklar barış istiyor”, ”Savaşa

312 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü hayır, barış hemen şimdi”, ”Katil AKP, iş birlikçisi muhalefet ettikleri iddiasıyla 7 Boğaziçi Üniversi- ÖSO”, şeklinde slogan attıkları, ”İşgalin, katli- tesi öğrencisi hakkında açılan davanın görülme- amın lokumu olmaz” ifadesini taşıyan pankart sine 12 Aralık 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme açtıkları ve ”Kürdistan faşizme mezar olacak”, 2 öğrenci hakkında zorla getirme kararı verdi ve ”Okulumuzda ÖSO’cu istemiyoruz” yazılı afişleri duruşmayı 27 Mart 2019 tarihine erteledi. duvarlara astıkları iddia edilmektedir. Takip eden tarihlerde tutuklu öğrenci sayısı 14’e yükseldi. 6.1.7. Eylem ve Sosyal Medya Paylaşımları Tutuklanan öğrenciler için mektup kampanyası Gerekçe Gösterilerek Gözaltına Alınan ve düzenlediği iddiasıyla 1 öğrencinin 4 Nisan 2018 Tutuklananlar tarihinde Boğaziçi Üniversitesi’nin girişinde gözal- tına alındığı öğrenildi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 21 Ocak 2018 6.1.6.1. Boğaziçi Üniversitesi Öğrencileri tarihinde yaptığı konuşmada Afrin’e yönelik Hakkında Açılan Dava operasyon ile ilgili yapılacak protesto eylemleri hakkında şunları belirtti: “Sakın ha bu çağrıya Afrin’e yönelik TSK operasyonu ile ilgili üniver- kanıp da sokaklara çıkmaya kalkışanlar olursa sitelerinde dağıtılmak istenen lokumu, üzerinde bedelini çok ağır öderler. Bu bir milli mücadeledir “İşgalin ve katliamın lokumu olmaz” pankartı kaşımıza kim çıkarsa çıksın ezer geçeriz bu böyle ile protesto ettikleri gerekçesi ile 14’ü tutuklu 22 bilinsin. (…) Nerede meydana çıkarsanız biliniz ki Boğaziçi Üniversitesi öğrencisi hakkında İstanbul güvenlik güçlerimiz sizin boynunuzdadır.” 32. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 6 Haziran 2018 tarihinde başlandı. 21 Ocak 2018 tarihinde Barış Bloku’nun çağrısıyla Savunma yapan öğrencilerden bazıları gözaltına İstanbul’un Kadıköy ilçesinde yapılmak istenen alındıktan sonra maruz kaldıkları polis şidde- basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 13 tini anlattı. Duruşmada üniversite öğrencilerinin kişinin gözaltına alındığı ve gözaltına alınanlardan gözaltında maruz kaldıkları işkence ile ilgili olarak birinin müdahale sonucu başından yaralandığı suç duyurusunda bulunulması talebi, mahkeme bildirildi. Gözaltına alınanların ters kelepçelendiği tarafından iddiaların kovuşturma aşamasından ve fiziksel şiddete maruz kaldığı belirtildi. Gözal- önce gerçekleştiği gerekçesiyle reddedildi. Savun- tına alınan 13 kişiden 11’inin 23 Ocak 2018 tari- maların ardından mahkeme 14 tutuklu üniversite hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- öğrencisinin de tahliyesine karar verdi. Mahkeme landığı ve 2 kişinin ise adli kontrol şartıyla serbest ayrıca 1 sanık hakkındaki tüm adli kontrol şartı bırakıldığı öğrenildi. hükümlerinin kaldırılmasına, diğer 7 tutuksuz 21 Ocak 2018 tarihinde İstanbul’un Avcılar ilçe- sanık ile ilgili yurtdışı yasağının devamına karar sinde yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik verdi ve duruşmayı 4 Ekim 2018 tarihine erteledi. polis müdahalesinde ise en az 6 kişinin gözaltına Davanın 4 Ekim 2018 tarihinde görülen duruşma- alındığı öğrenildi. sında mahkeme 8 öğrencisi hakkında hazırlanan Ankara Valiliği 22 Ocak 2018 tarihinde yaptığı dava dosyalarının da bu dava ile birleştirildiğini açıklamayla Ankara genelinde açık ve kapalı yer belirtti. Böylece davada yargılanan öğrenci sayısı toplantısı, basın açıklaması, açlık grevi, oturma 30’a yükselmiş oldu. Mahkeme savunmaların eylemi, anma toplantısı, konser, şenlik gibi toplu ardından öğrenciler hakkındaki yurtdışı yasağının eylem ve etkinliklerin Afrin operasyonu boyunca kaldırılmasına karar verdi ve duruşmayı 19 Mart izne bağlandığını duyurdu. 2019 tarihine erteledi. 22 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- 6.1.6.2. Boğaziçi Üniversitesi Öğrencileri lerden Afrin’e yönelik askeri operasyon ile ilgili Hakkında Açılan Dava yapılan sosyal medya paylaşımları nedeniyle, Afrin’e yönelik TSK operasyonu kutlayanları İstanbul’da haklarında gözaltı kararı çıkartılan 17 “Katliamın Lokumu Olmaz” pankartı ile protesto kişiden 9’unun, Diyarbakır’da 17 kişinin, Muş’ta eden Boğaziçi Üniversitesi öğrencilerinin gözaltına 1 kişinin, Bursa’da 6 kişinin (Murat Kuru, Cemil alınması ile ilgili basın açıklaması yaparak ‘2911 Özyaşar, Zübeyde Uzunay, Fırat Uzunay, Aydın Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na Akdağ ve Mehmet Avunca) Mardin’de aralarında

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 313 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

HDP Nusaybin ilçe Eş Başkanı Ferhat Kurt’un da gerekçe gösterilerek 31 ilde düzenlenen operasyon- olduğu 2 kişinin, Kütahya’da 1 doktorun gözaltına larda toplam 150 kişinin gözaltına altına alındığı alındığı öğrenildi. ve bunlardan 11’inin tutuklandığı, 3’ü adli kontrol şartıyla olmak üzere 7 kişinin serbest bırakıldığı ve Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 132 kişinin ise halen gözaltında olduğu öğrenildi. Ağrı’da gözaltına alınan 1 kişinin 22 Ocak 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- 24 Ocak 2018 tarihinde nin, Adana’da 9 kişinin, landığı bildirildi. Hatay’da aralarında Malatya’da aralarında İHD Malatya Şube Eş Başkanı Mehmet Tuncel’in de 23 Ocak 2018 tarihinde sosyal medya paylaşım- olduğu 5 kişinin, Diyarbakır’ın Hazro ilçesinde ları gerekçe gösterilerek İzmir’de aralarında HDP aralarında Belediye Eş Başkanı Fuat Mehmetoğ- İzmir il Eş Başkanı Çerkez Aydemir ile 3 aylık lu’nun da olduğu 3 kişinin, Mersin’de 4 kişinin, hamile Feride Eliaçık’ın da olduğu 17 kişinin, Antalya’da aralarında HDP Antalya İl Eş Başkanı Van’da 6 kişinin, Iğdır’da 5 kişinin, Mersin’de 5 Songül Şarklı’nın da olduğu 11 kişinin, Antep’te 9 kişinin, Muş’ta 3 kişinin, Samsun’da 1 kişinin, kişinin, Urfa’da 2 kişinin gözaltına alındığı öğre- Bingöl’de aralarında HAKPAR Bingöl il Başkanı nildi. Hasan Asan’ın da olduğu 4 kişinin, Ardahan’da 5, Kocaeli’nde 10 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. 25 Ocak 2018 tarihinde Afrin’e yönelik askeri operasyon ile ilgili sosyal medya paylaşımları Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gerekçe gösterilerek Mersin’de 1 doktorun (Zeki Kayseri’de gözaltına alınan emekli 1 öğretmenin, Sinan Doğan) gözaltına alındığı öğrenildi. 23 Ocak 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandığı bildirildi. Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Zonguldak’ta gözaltına alınan gözaltına alınan 3 Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek kişiden 1’nin 25 Ocak 2018 tarihinde çıkartıldığı Şırnak’ta gözaltına alınan 1 kişinin 23 Ocak 2018 mahkeme tarafından tutuklandığı ve 2 kişinin ise tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı bildirildi. landığı bildirildi. Afrin’e yönelik askeri operasyon ile ilgili sosyal Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 21 Ocak Ardahan’da gözaltına alınan 1 kişinin 23 Ocak 2018 tarihinde Ankara’da gözaltına alınan 5 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından kişiden ise 2’sinin 26 Ocak 2018 tarihinde sevk tutuklandığı bildirildi. edildikleri mahkeme tarafından tutuklandığı ve Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 3’ünün ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı Ağrı’da gözaltına alınan 1 kişinin 23 Ocak 2018 bildirildi. Tutuklananların isimleri: Lezgin Tekay tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- ve Sair Serin. landığı bildirildi. 26 Ocak 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Sur ilçesin- Kocaeli Valiliği 23 Ocak 2018 tarihinde yaptığı deki bir camide Cuma namazında Afrin’e yönelik açıklamayla Kocaeli genelinde açık ve kapalı yer askeri operasyonla ilgili okunan hutbe nedeniyle toplantısı, basın açıklaması, açlık grevi, oturma imam ile cemaat arasında tartışma çıktığı ve camiyi eylemi, anma toplantısı, konser, şenlik gibi toplu terk eden 4 kişinin cami avlusunda polis tarafından eylem ve etkinliklerin Afrin operasyonu boyunca gözaltına alındığı öğrenildi. izne bağlandığını duyurdu. 26 Ocak 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Kayapınar 24 Ocak 2018 tarihinde Adana’da sosyal medya ilçesinde ise Afrin’e yönelik askeri operasyonla paylaşımları gerekçe gösterilerek 9 kişinin gözal- ilgili Diyanet hutbesini okumayı kabul etmeyen bir tına alındığı öğrenildi. Gözaltına alınan 4 kişinin imamın Diyarbakır Müftülüğü’ne şikayet edildiği ’örgüt propagandası yapma’ iddiasıyla tutuklandığı bildirildi. ve 5 kişinin ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıl- 22 Ocak 2018 tarihinde Urfa’da gözaltına alınan dığı bildirildi. 15 kişiden 9’unun 26 Ocak 2018 tarihinde çıkarıl- 24 Ocak 2018 itibarıyla Afrin’e yönelik askeri dıkları mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası operasyon ile ilgili sosyal medya paylaşımları yapmak’ iddiasıyla tutuklandığı bildirildi.

314 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

25 Ocak 2018 tarihinde Antep’te gözaltına alınan leri mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olmak’ iddi- Ö. A. isimli bir kişinin 26 Ocak 2018 tarihinde asıyla tutuklandı. Tutuklananların isimleri: Ali çıkarıldığı mahkeme tarafından ‘örgüt propagan- Emre Ecer, Ulaş Bedri Çelik, Alptuğ Soysaltürk, dası yapmak’ iddiasıyla tutuklandığı ve avukat Ali Tolunay Tokat, Birhat Avcı, Mehmet Yozcu ve Deniz Kurtoğlu’nun ise adli kontrol şartıyla serbest Yasin Yıldız. bırakıldığı öğrenildi. 2 Şubat 2018 tarihinde Aydın’ın Söke ilçesinde ise Sakarya’da gözaltına alınan 66 yaşındaki emekli 1 kişi gözaltına alındı. V.S. isimli 1 kişi 29 Ocak 2018 tarihinde sevk edil- 24 Ocak 2018 tarihinde Antalya’da gözaltına alınan diği mahkeme tarafından tutuklandı. 10 kişi, 6’sı adli kontrol şartıyla olmak üzere 2 Şubat İçişleri Bakanlığı 29 Ocak 2018 tarihinde yaptığı 2018 tarihinde serbest bırakıldı. açıklamada 22 Ocak 2018 ile 29 Ocak 2018 tarihleri Afrin’e yönelik operasyonu ile ilgili yaptıkları arasında Afrin’e yönelik askeri operasyonla ilgili sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek sosyal medya paylaşımları nedeniyle 311 kişinin Tekirdağ’da gözaltına alınan 10 kişiden 3’ü, 5 Şubat gözaltına alındığını duyurdu. 2017 tarihinde çıkartıldıkları mahkeme tarafından 30 Ocak 2018 tarihinde Van’da 9 kişinin Afrin’e tutuklandı; 7 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest yönelik askeri operasyon ile ilgili eylem yapacakları bırakıldı. iddiasıyla gözaltına alındığı öğrenildi. İçişleri Bakanlığı 5 Şubat 2018 tarihinde, Afrin’e Sivas’ta gözaltına alınan üniversite öğrencisi Ç. yönelik operasyonun başladığı tarihten itibaren G. 30 Ocak 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme 449 kişinin soysal medya hesaplarındaki paylaşım- tarafından tutuklandı. larda ‘örgüt propagandası yaptığı’ iddiasıyla ve 124 kişinin ise protesto eylemlerine katıldıkları gerek- Afrin’e yönelik askeri operasyonu sosyal medya çesiyle gözaltına alındığını açıkladı. üzerinden protesto ettikleri ve sosyal medya payla- şımlarında örgüt propagandası yaptıkları gerek- Urfa’da Afrin’e yönelik operasyon ile ilgili sosyal çesiyle 31 Ocak 2018 tarihinde Ağrı ve ilçelerinde medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına (Doğubayazıt, Diyadin, Patnos ve Taşlıçay) düzen- alınan 12 kişiden 10’u 7 Şubat 2018 tarihinde sevk lenen ev baskınlarında 27 kişi gözaltına alındı. edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı; 2 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 31 Ocak 2018 tarihinde Eskişehir’de 5 kişi ‘örgüt propagandası yapmak’ ve ‘Cumhurbaşkanı’na 7 Şubat 2018 tarihinde Afrin’e yönelik operasyon hakaret etmek’ iddiasıyla gözaltına alındı. Gözal- ile ilgili sosyal medya paylaşımları gerekçe gösteri- tına alınanların isimleri: Alaattin Arda, Sinan lerek Çanakkale’de 4 kişi ve Aydın’da 1 kişi gözal- Niron, Bekir Güven, Mecit Keleş ve Mert Bulut. tına alındı. Adıyaman’da Afrin’e yönelik operasyon ile ilgili 9 Şubat 2018 tarihinde Mersin’in Tarsus ilçesinde sosyal medya paylaşımlarında ‘örgüt propagandası Yeşil Mahalle Muhtarı Emrah Kara, Özgür Suriye yaptıkları’ iddiasıyla gözaltına alınan 2 kişiden 1’i Ordusu ile ilgili sosyal medya paylaşımları gerekçe 1 Şubat 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme gösterilerek gözaltına alındı. tarafından tutuklandı ve 1 kişi ise adli kontrol Afrin’e yönelik operasyon sırasında çıkan çatışma- şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. larda ölen Adil Samur isimli bir kişinin Urfa’nın Antep’te Afrin’e yönelik operasyon ile ilgili sosyal Suruç ilçesinde kurulan taziye evine 12 Şubat 2018 medya paylaşımlarında ‘örgüt propagandası tarihinde polis tarafından yapılan baskında Adil yaptıkları’ iddiasıyla gözaltına alınan 1 kişi 1 Şubat Samur’un babası, dedesi ve 3 amcası gözaltına 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından alındı. Basında yer alan haberlerden, Samur aile- tutuklandı. sinin taziye için belediyeye başvurduğu, verilen ret cevabı üzerine taziyeyi evde yaptığı öğrenildi. 21 Ocak 2018 tarihinde Afrin’e yönelik operas- Gözaltına alınan 5 kişinin 13 Şubat 2018 tarihinde yonu protesto etmek için İstanbul’un Kadiköy Emniyet’teki ifade işlemlerinin ardından serbest ilçesinde düzenlenen eylem sonrasında gözaltına bırakıldığı bildirildi. alınan 7 kişi, 1 Şubat 2018 tarihinde sevk edildik-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 315 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

12 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden Aydın’ın Didim ilçesinde Afrin’e yönelik operasyon internet üzerinden yayın yapan Özgürüz isimli ile ilgili sosyal medya paylaşımları gerekçe göste- sitede canlı yayın programına katılan müzisyen rilerek gözaltına alınan 5 kişiden 2’si 17 Şubat Umut Altınçağ’ın İstanbul’da bindiği ticari taksinin 2018 tarihinde çıkartıldıkları mahkeme tarafından önünün beş kişilik bir grup tarafından kesildiği ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla tutuklandı. öğrenildi. Grubun “Barışı savunmak sana mı kaldı” 3 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. diyerek ve ırkçı hakaretler de bulunarak aracın 9 Şubat 2018 tarihinde Erzurum merkez ve ilçe- camlarına vurduğu, ayrıca “Sana gününü göstere- lerinde ‘TSK’nin Afrin’e yönelik operasyonunu ceğiz” diyerek müzisyeni tehdit ettiği bildirildi. protesto edecekleri’ iddiasıyla gözaltına alınan 40 İçişleri Bakanlığı 12 Şubat 2018 tarihinde yaptığı kişi 18 Şubat 2018 tarihinde polisteki ifadelerinin açıklamayla Afrin’e yönelik operasyon ile ilgili ardından serbest bırakıldı. olarak 474’ü sosyal medya paylaşımları ve 192’si Adana’nın Ceyhan ilçesinde gözaltına alınan 5 protesto eylemlerine protesto eylemlerine katıl- kişiden 2’si 18 Şubat 2018 tarihinde sevk edildikleri dıkları gerekçesiyle 666 kişinin gözaltına alındığını mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ açıkladı. Aynı süre içinde gözaltına alınan en az 58 iddiasıyla tutuklandı. 3 kişi ise adli kontrol şartıyla kişi tutuklandı. serbest bırakıldı. Soysal medya paylaşımlarında ‘örgüt propagandası 18 Şubat 2018 tarihinde İstanbul’un Güngören yaptıkları’ iddiasıyla Hakkari’de gözaltına alınan ilçesinde yapılan bir düğünde söylenen bir şarkıda 13 kişiden 6’sı 13 Şubat 2018 tarihinde çıkartıldık- “YPG ve YPJ” isimlerinin geçtiği gerekçesi ile 2 ları mahkeme tarafından tutuklandı. 7 kişi ise adli sanatçının ve düğün sahibinin gözaltına alındığı kontrol şartıyla serbest bırakıldı. öğrenildi. Gözaltına alınanlar 23 Şubat 2018 tari- Avukat Mehdi Öztüzün, 14 Şubat 2018 tarihinde hinde çıkarıldıkları mahkeme tarafından “örgüt ifadeye çağrıldığı Batman Emniyet Müdürlüğü’nde propagandası yapmak” iddiasıyla tutuklandığı sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek öğrenildi. Tutuklanan kişilerin isimleri: şarkı- gözaltına alındı. cılar İhsan Acet ve İnayet Şarkıç ile düğün sahibi Hikmet Akyol. TSK’nın Afrin’e yönelik operasyonu ile ilgili sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 15 Şubat 14 Şubat 2018 tarihinde Adana’da gözaltına alınan 2018 tarihinde Kars’ta 11 kişi, Adana’da 6 kişi, 9 kişiden 5’i 19 Şubat 2018 tarihinde çıkartıldıkları Samsun’ da 7 kişi gözaltına alındı. mahkeme tarafından tutuklandı. 1’i adli kontrol şartı ve 3’ü ev hapsi şartı ile olmak üzere 4 kişi ise 15 Şubat 2018 tarihinde aynı gerekçe ile Mersin’de serbest bırakıldı. Akdeniz Belediyesi çalışanı 9 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlardan isimleri öğrenilenler: İçişleri Bakanlığı 19 Şubat 2018 tarihinde yaptığı Hüseyin Parlakgöz, Sedat Korkmaz ve Şivan Azra. açıklama ile Afrin’e yönelik askeri operasyon ile ilgili olarak sosyal medya paylaşımları ve yapılan 14 Şubat 2018 tarihinde Elazığ’da gözaltına alınan eylemler gerekçe gösterilerek toplam 786 kişinin 6 öğrenciden Serap Atkan isimli 1 öğrencinin 16 gözaltına alındığını açıkladı. Aynı süre içinde Şubat 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- gözaltına alınanlardan en az 97’si tutuklandı. fından ‘örgüt üyesi olduğu’ iddiasıyla tutuklan- dığı ve 5 öğrencinin ise (Bahar Gök, Bilal Ulutaş, 13 Şubat 2018 tarihinde Antep ve ilçelerinde Ahmet Aksoy, Erhan Telli, Adem Baran) adli düzenlenen ev baskınlarında gözaltına alınan 19 kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. kişiden 18’i 20 Şubat 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası yapmak’ Afrin’e yönelik operasyonu ve PKK lideri Abdullah iddiasıyla tutuklandı. 1 kişi ise adli kontrol şartıyla Öcalan’ın Türkiye’ye getirilişinin yıl dönümünü serbest bırakıldı. protesto etmek için eylem yapacakları iddiasıyla Mersin’de gözaltına alınan 25 kişiden 6’sı 16 Şubat 20 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- lerde, Afrin’e yönelik operasyon sırasında yaşamını fından tutuklandı. 15’i adli kontrol şartıyla olmak yitiren bir askerin Urfa’da yapılan cenaze töreni üzere 19 kişi ise serbest bırakıldı. sırasında ölen kişiye ve Cumhurbaşkanı’na hakaret

316 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü ettiği iddiasıyla 1 kişinin gözaltına alındığı ve çıka- 6.1.8. Cezaevlerindeki Eylem ve rıldığı mahkeme tarafından tutuklandığı öğrenildi. Protestolar 21 Şubat 2018 tarihinde Balıkesir Üniversitesi Kandıra 1 Nolu F Tipi Cezaevi’nde Afrin’e yönelik Resim Bölümü öğrencisi Said Boztaş, Balıkesir’de operasyonu protesto etmek için 3 günlük açlık sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek grevi yapan 22 mahpus hakkında cezaevi idaresi gözaltına alındı. tarafından disiplin soruşturması başlatıldı. Soruş- İçişleri Bakanlığı’nın 26 Şubat 2018 tarihli basın turma sonucunda aralarında DBP Eş Genel açıklamasında Afrin’e yönelik operasyonun başla- Başkanı Sebahat Tuncel, HDP Milletvekilleri Selma dığı 20 Ocak 2018 tarihinden bu yana operasyona Irmak, Çağlar Demirel, Gülser Yıldırım, Burcu karşı sosyal medyadaki paylaşımları nedeniyle 845 Çelik Özkan ile Diyarbakır Büyükşehir Belediye kişinin gözaltına alındığı bildirildi. Aynı süre içinde Eş Başkanı Gültan Kışanak ve Tunceli Belediye Eş gözaltına alınanlardan en az 127’si tutuklandı. Başkanı Nurhayat Altun’un da olduğu 22 mahpusa 1 ay ile 3 arasında değişen sürelerde bazı etkinlik- 23 Şubat 2018 tarihinde Afrin’e yönelik operas- lere katılmaktan alıkoyma cezası verildi. yonu protesto ettikleri için İstanbul’da gözaltına alınan 5 kişiden 4’ü 28 Şubat 2018 tarihinde çıka- Kandıra Cezaevi’nde kalan HDP eski Eş Genel rıldıkları mahkeme tarafından tutuklanırken 1 kişi Başkanı Figen Yüksekdağ, HDP Eş Genel Başkan (Barış Yıldız) yurtdışına çıkış yasağı ve adli kontrol Yardımcısı Aysel Tuğluk, HDP eski Grup Başkan- şartıyla serbest bırakıldı. Tutuklananların isimleri: vekili ve Diyarbakır Milletvekili Çağlar Demirel, Doğukan Onur Gürsoy, Maksut Toprak, Ahmet HDP Muş Milletvekili Burcu Çelik Özkan, HDP Ayva ve Özgür Baykara. Mardin Milletvekili Gülser Yıldırım, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Eş Başkanı Gültan Kışanak, 3 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden Tunceli Belediye Eş Başkanı Nurhayat Altun, Teski 2 Mart 2018 tarihinde Kars’ta yapılan ev baskın- Tunceli Belediye Eş Başkanı Edibe Şahin ve DBP larında Afrin’e yönelik operasyonla ilgili sosyal Eş Genel Başkanı Sebahat Tuncel’in içinde olduğu medya paylaşımları nedeniyle 13 kişinin gözal- 9 siyasetçinin Afrin’e yönelik askeri operasyona tına alındığı öğrenildi. Gözaltına alınanların İl ilişkin olarak 24 Ocak 2018 tarihinde 3 günlük Jandarma Karakolu’na götürüldüğü bildirildi. açlık grevine başladıkları öğrenildi. Afrin’e yönelik operasyon ile ilgili sosyal medya Kandıra 1 Nolu F Tipi Cezaevi’nde Afrin’e yönelik paylaşımları gerekçe gösterilerek 9 Mart 2018 tari- operasyonu protesto etmek için 3 günlük açlık hinde İzmir’de 8 kişi gözaltına alındı. Gözaltına grevi yapan 22 mahpus hakkında cezaevi idaresi alınanlardan isimleri öğrenilenler: Nimet Aksoy, tarafından disiplin soruşturması başlatıldı. Soruş- Ali Öztürk, Mevlüt Aslan, Selahattin Işık ve Aziz turma sonucunda aralarında DBP Eş Genel Baltar. Başkanı Sebahat Tuncel, HDP milletvekilleri Selma 8 Mart 2018 tarihinde Kocaeli’nde Afrin’e yönelik Irmak, Çağlar Demirel, Gülser Yıldırım, Burcu operasyon ile ilgili sosyal medya paylaşımları Çelik Özkan ile Diyarbakır Büyükşehir Belediye gerekçe gösterilerek gözaltına alınan Kaldıraç Eş Başkanı Gültan Kışanak ve Tunceli Belediye Eş dergisi okuru Ferdi Can Çiftçi, 14 Mart 2018 tari- Başkanı Nurhayat Altun’un da olduğu 22 mahpusa hinde çıkartıldığı mahkeme tarafından tutuklandı. 1 ay ile 3 arasında değişen sürelerde bazı etkinlik- Şırnak’ın Uludere ilçesi Roboski köyünde askerler lere katılmaktan alıkoyma cezası verildi. tarafından yapılan ev baskınlarında 4 kişinin gözal- 12 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- tına alındığı öğrenildi. Gözaltına alınanlardan lerden Düzce T Tipi Cezaevi’nde kalan A. Z. B. Kerem Encü ile Ekrem Encü’nün Afrin’e yönelik isimli bir mahpusun, televizyonda Afrin’e yönelik operasyona ilişkin sosyal medya paylaşımları operasyon ile ilgili haberler yayınlandığı sırada nedeniyle gözaltına alındıkları belirtilirken, Hamit yaptığı yorumlar nedeniyle B. U. ve Ş. K. isimli Encü ve Sadık Uludağ’ın gözaltına alınma neden- iki mahpus tarafından dövüldüğü öğrenildi. A. Z. leri öğrenilemedi. Gözaltına alınan 4 kişinin İlçe B.’nin başına aldığı darbeler nedeniyle yaralandığı Jandarma Komutanlığı’na götürüldüğü bildirildi. ve Atatürk Devlet Hastanesi’ne kaldırıldığı bildi- rildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 317 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

17 Şubat 2018 tarihinde, İzmir Şakran Kadın Ceza- İstanbul’da Yargılanan EMEP Üyeleri evi’nde Afrin’e yönelik operasyon ile ilgili gerçek- TSK’nin Afrin’e yönelik operasyonuna karşı 26 leştirilen eylem ile ilgili olarak 50 mahpusa hakla- Ocak 2018 tarihinde İstanbul İkitelli’de Emek rında açılan disiplin soruşturması sonrasında “1 Partisi’nin bildirisini dağıttıkları için “örgüt propa- ay ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma” cezası gandası yapmak” suçlamasıyla tutuklanan 2 kişinin verildiği öğrenildi. (Neslihan Karyemez, Bilal Karaman) yargılandığı 20 Mart 2018 tarihinde Van Yüksek Güven- davanın ilk duruşması İstanbul 33. Ağır Ceza likli Cezaevi’nde tutulan Sefer Çağlar isimli bir Mahkemesi’nde 27 Şubat 2018 tarihinde görüldü. mahpusun Afrin’e yönelik operasyonu protesto Mahkeme, Karyemez ile Karaman’ın tahliyesine etmek için kendini yaktığı öğrenildi. Ağır yara- karar verdi ve duruşmayı 10 Temmuz 2018 tari- lanan Sefer Çağlar kaldırıldığı hastanede yaşamını hine ertelendi. yitirdi. HDP Mersin İl Eş Başkanı’nın Yargılandığı Dava 6.1.9. Afrin’e Yönelik Tepkiler ile İlgili HDP Mersin İl Eş Başkanı Fatmagül Demirtağ Açılan Davalar hakkında TSK’nin Afrin’e yönelik operasyonu Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi Üyeleri hakkında yaptığı açıklama nedeniyle Mersin 2. Ağır Hakkında Açılan Dava Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın ilk duruş- ması 22 Mart 2018 tarihinde görüldü. Fatmagül TTB Merkez Konseyi eski Başkanı Raşit Tükel ile Demirtağ duruşmaya tutuklu bulunduğu Tarsus Merkez Konsey üyeleri Mustafa Tamer Gören, T Tipi Cezaevi’nde SEGBİS aracılığıyla katıldı ve Dr. Hande Arpat, Prof. Dr. Sinan Adıyaman, Dr. savunma yaptı. Savunmaların ardından mahkeme Mehmet Sezai Berber, Dr. Selma Güngör, Dr. ilk duruşmada kararını açıkladı ve Fatmagül Bülent Nazım Yılmaz, Dr. Funda Barlık Obuz, Demirtağ’ın beraatına karar verdi. Fatmagül Dr. Dursun Yaşar Ulutaş, Dr. Ayfer Horasan, Dr. Demirtağ, 6 Şubat 2018 tarihinde gözaltına alınmış Şeyhmus Gökalp hakkında, Türk Silahlı Kuvvet- ve 14 Şubat 2018 tarihinde ‘halkı kin ve düşmanlığa leri’nin Afrin’e yönelik askeri operasyonu ile ilgili alenen tahrik etme’ ve ‘örgüt propagandası yapma’ olarak yayınladıkları “Savaş bir halk sağlığı soru- iddialarıyla tutuklanmıştı. nudur” başlıklı bildiri nedeniyle Ankara 32. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın ilk duruşması EMEP Genel Başkan Yardımcısının 27 Aralık 2018 tarihinde görüldü. Yargılandığı Dava Duruşmayı aralarında TİHV Genel Başkanı Prof. EMEP Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Türkmen Dr. Şebnem Korur Fincancı’nın da aralarında hakkında Afrine’e yönelik operasyon ile ilgili sosyal olduğu insan hakları örgütleri yöneticileri, siyasi medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Gazi- parti temsilcileri, Ankara Barosu yönetim kurulu antep 8. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın üyeleri ve birçok sivil toplum kuruluşu temsilcisi görülmesine 18 Nisan 2018 tarihinde başlandı. de izledi. Savunmaların ardından mahkeme adli kontrol ve ev hapis şartıyla Mehmet Türkmen’in tahliyesine Savunmaların ardından esas hakkındaki müta- karar verdi ve duruşmayı 5 Temmuz 2018 tarihine laasını açıklayan savcı, TTB Merkez Konseyi’nin erteledi. Mehmet Türkmen, 28 Ocak 2018 tari- 11 üyesinin de 1 Eylül 2016 ve 24 Ocak 2018 tari- hinde gözaltına alınmış ve 31 Ocak 2018 tarihinde hinde yapılan 2 ayrı açıklama nedeniyle iki “örgüt sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklanmıştı. propagandası yapmak” gerekçesiyle ayrı ayrı ceza- landırılmalarını istedi. Mahkeme Hande Arpat’ın Davanın 5 Temmuz 2018 tarihinde görülen duruş- Twitter paylaşımları gerekçesiyle ayrıca cezalan- masında mahkeme Mehmet Türkmen hakkındaki dırılmasını, Şeyhmus Gökalp’in beraatını, Ayfer ev hapsi şartının kaldırılmasına karar verdi ve Horasan’ın cezasının ertelenmesinden vazgeçilme- duruşmayı ileri 11 Eylül 2018 tarihine erteledi. sini istedi. Davanın karar duruşması 21 Aralık 2018 tarihinde Mahkeme duruşmayı 20 Mart 2019 tarihine erte- görüldü. Mahkeme Mehmet Türkmen’in beraatına ledi. karar verdi.

318 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

EMEP Üyesinin Yargılandığı Dava yapılan basın açıklamasında ‘halkı kin ve düşman- lığa alenen tahrik etmek’ ve ‘terör örgütü propa- EMEP üyesi Sinan Niron hakkında Afrine’e gandası yapmak’ suçlarını işledikleri gerekçesiyle yönelik operasyon ile ilgili sosyal medya payla- 12 kişi hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı şımları gerekçe gösterilerek açılan davanın karar tarafından iddianame hazırlandı. Söz konusu iddi- duruşması 18 Nisan 2018 tarihinde görüldü. anamede haklarında 8 yıla kadar hapis cezası talep Mahkeme Sinan Niron’u ‘örgüt propagandası edilen kişilerin isimleri şöyle: Halkların Demok- yapma’ suçundan 1 yıl 6 ay hapis cezası ile ceza- ratik Kongresi (HDK) Eş Sözcüleri Prof. Dr. Onur landırdı ve cezayı erteledi. Cezanın ertelenmesi ile Hamzaoğlu ve Gülistan Kılıç Koçyiğit, Halkların birlikte Sinan Niron tahliye edildi. Sinan Niron 31 Demokratik Partisi (HDP) eski Eş Genel Başkanı Ocak 2018 tarihinde Eskişehir’de gözaltına alınmış Serpil Kemalbay, Devrimci Parti Genel Başkanı ve 1 Şubat 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme Musa Piroğlu, Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ iddiasıyla (SYKP) Eş Genel Başkanları Tülay Hatimoğul- tutuklanmıştı. ları ve Ahmet Kaya, Ezilenlerin Sosyalist Partisi Malatya’da Yargılanan İnsan Hakları (ESP) Genel Başkanvekili ve SKM Sözcüsü Fadime Savunucusu, Parti Yöneticisi ve Diğer Kişiler Çelebi, DBP Eş Genel Başkan Yardımcısı Hacer HDP Malatya eski İl Eş Başkanı Abuzer Yavaş, Özdemir, SODAP Eş Sözcüsü Kezban Konukçu İHD Malatya Şubesi Eş Başkanı Mehmet Tuncel, Kok, Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi Eş Başkanları DTK delegesi Birgül Doğan, HDP yöneticisi Ali Naci Sönmez ve Özlem Eylem Tuncaeli. Dağdelen hakkında Afrin’e yönelik operasyon ile Davanın görülmesine Ankara 11. Ağır Ceza ilgili sosyal medya paylaşımları gerekçe gösteri- Mahkemesi’nde 19 Temmuz 2019 tarihinde lerek Malatya 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan başlandı. Savunmaların ardından mahkeme davanın görülmesine 2 Mayıs 2018 tarihinde tutuklu yargılanan Onur Hamzaoğlu ile Fadime devam edildi. Savunmaların ardından mahkeme Çelebi’nin tahliyesine karar verdi. Mahkeme ayrıca Abuzer Yavaş’ın adli kontrol şartıyla tahliyesine bu davada yargılanan Gülistan Kılıç Koçyiğit, karar verdi ve duruşmayı 16 Temmuz 2018 tarihine Serpil Kemalbay, Musa Piroğlu ve Tülay Hatimo- erteledi. 24 Ocak 2018 tarihinde Malatya’da gözal- ğulları’na dair yargılamanın durdurulması talebine tına alınan 4 kişiden üçü (Abuzer Yavaş, Mehmet ilişkin olarak, milletvekili olup olmadıklarının Tuncel, Birgül Doğan) 26 Ocak 2018 tarihinde sevk TBMM’ye sorulmasına ve tutuksuz yargılananlar edildikleri mahkeme tarafından tutuklanmış Ali hakkındaki adli kontrol şartının kaldırılmasına Dağdelen ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıl- karar verildi ve duruşmayı 29 Ocak 2019 tarihine mıştı. Davanın ilk duruşmasında Mehmet Tuncel erteledi. ve Birgül Doğan tahliye edilmişti. Balıkesir’de Yargılanan EMEP Yöneticisi Antep’te Yargılanan HDP Yöneticisi EMEP Balıkesir il yöneticisi Fatma Özüpak HDP Antep İl Eş Başkanı Atiye Okay hakkında hakkında, Afrin’e yönelik operasyon ile ilgili sosyal Afrin’e yönelik operasyon ile ilgili sosyal medya medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Balıkesir paylaşımları gerekçe gösterilerek Antep 8. Ağır 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine mesine 10 Mayıs 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme 3 Mayıs 2018 tarihinde başlandı. Savunmaların savunmaların ardından Fatma Özüpak’ın beraa- ardından Atiye Okay’ın tutukluluk halinin deva- tına karar verdi. mına karar veren mahkeme, duruşmayı 11 Mayıs İstanbul’da Yargılanan Kişiler 2018 tarihine erteledi. Barış Bloku ve Savaş Karşıtı Koordinasyon’un Davanın 11 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- Afrin’e yönelik operasyonu protesto etmek için 21 masında mahkeme Atiye Okay’ın tahliyesine karar Ocak 2018 tarihinde İstanbul’un Kadıköy ilçesinde verdi ve duruşmayı 25 Eylül 2018 tarihine erteledi. yaptığı basın açıklaması ile ilgili olarak 11’i tutuklu Ankara’da Yargılanan Siyasi Parti Yöneticileri 13 kişi hakkında İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkeme- Afrin’e yönelik operasyona dair 4 Şubat 2018 tari- si’nde açılan davanın görülmesine 22 Mayıs 2018 hinde HDP, HDK ve DTK temsilcileri tarafından tarihinde devam edildi. Savunmaların ardından

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 319 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 mahkeme 11 tutuklu sanığın tahliyesine karar Kocaeli’nde Yargılanan EMEP Yöneticisi verdi ve duruşmayı 3 Ekim 2018 tarihine erte- EMEP Kocaeli İl Başkanı Arzu Erkan hakkında ledi. Tahliyesine karar verilenlerin isimleri: Koray Afrin’e yönelik askeri operasyon ile ilgili sosyal Türkay, Şengül Yüksel, Ulaş Değerliyüz, Cezmi medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Kocaeli Özdemir, Özge Akyüz, Fatma Akaltun Fırat, Ali 1. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Karakaş, Ramazan Utku, Savaş Tirbap, Ali Bozkurt karar duruşması 2 Ekim 2018 tarihinde görüldü. ve Nurullah Ay. Mahkeme Arzu Erkan’ın beraatına karar verdi. Antalya’da Yargılanan Halkevleri Yöneticisi S. Ş Halkevleri MYK üyesi Kutay Meriç hakkında İHD üyesi S. Ş. hakkında Afrin’e yönelik operasyon Afrin’e yönelik operasyon ile ilgili sosyal medya ile ilgili sosyal medya paylaşımları gerekçe gösteri- paylaşımları gerekçe gösterilerek Antalya’da açılan lerek Antalya 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 22 Mayıs 2018 tarihinde davanın karar duruşması 4 Ekim 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme ilk duruşmada Kutay Meriç’in görüldü. Mahkeme S. Ş.’nin beraatına karar verdi. beraatına karar verdi. 13 Şubat’ta gözaltına alınan Mahkeme kararında, örgüt propagandası yapma ve 20 Şubat 2018 tarihinde tutuklanan Meriç suçunun oluşması için örgütün propagandasının Kutay, yapılan itiraz üzerine 28 Şubat 2018 tari- yapılmasının yeterli olmadığını, örgütün cebir, hinde tahliye edilmişti. şiddet ya da tehdit içeren yöntemlerinin propagan- Balıkesir’de Yargılanan EMEP Üyeleri dasının yapılması gerektiğini belirtildi. EMEP üyeleri Fatma Gün ve Erdinç Kırova Sibel Hürtaş, Hayri Demir, Barış Ceyhan, hakkında Afrin’e yönelik operasyon ile ilgili sosyal Nuray Çevirmen ve Diğerleri medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Balı- Aralarında gazeteciler Sibel Hürtaş, Hayri Demir, kesir 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Özgürlükçü Demokrasi gazetesi çalışanı Barış görülmesine 22 Mayıs 2018 tarihinde başlandı. Ceyhan ile İHD MYK üyesi Nuray Çevirmen’in de Mahkeme ilk duruşmada 2 kişi hakkında da beraat olduğu 3’ü tutuklu 12 kişi hakkında Afrin’e yönelik kararı verdi. operasyon ile ilgili sosyal medya paylaşımları ve Antep’te Yargılanan Kişi yaptıkları haberler gerekçe gösterilerek Ankara 15. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- Recep Özdemir isimli bir kişi hakkında Afrin’e mesine 2018 yılı içinde başlandı. yönelik operasyon ile ilgili sosyal medya paylaşım- ları nedeniyle Antep 7. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Davanın ilk duruşması 6 Eylül 2018 tarihinde açılan davanın karar duruşması 23 Mayıs 2018 tari- görüldü. Mahkemeyi izlemek üzere gelen gazete- hinde görüldü. Mahkeme savunmaların ardından cilerin duruşma salonuna alınmadığı öğrenildi. Recep Özdemir’i ‘örgüt propagandası yapma’ Tutuklu yargılanan Özgürlükçü Demokrasi gaze- suçundan 4 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. tesi çalışanı Barış Ceyhan savunmasında tutuk- Recep Özdemir 12 Şubat 2018 tarihinde gözaltına landıktan sonra götürüldüğü Sincan M Tipi Ceza- alınmış ve 19 Şubat 2018 tarihinde tutuklanmıştı. evi’nde 17 gün boyunca 2 metrelik bir hücrede kaldığını, bu süre içinde gardiyanların fiziksel İstanbul’da Yargılanan ESP Üyeleri ve psikolojik şiddetine maruz kaldığını belirtti. ESP üyesi 6’sı tutuklu 7 kişi hakkında, Afrin Avukatı da yaptığı savunmada Barış Ceyhan’ın operasyonunu protesto etmek için 31 Ocak 2018 kaldığı cezaevinde gardiyanlar tarafından diğer tarihinde İstanbul’un Kadıköy ilçesinde yürüyüş mahpuslara hedef gösterildiğini ve buna bağlı yaptıkları için İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkeme- olarak Barış Ceyhan’ın diğer mahkumların sözlü si’nde açılan davanın ilk duruşması 31 Temmuz saldırısına maruz kaldığını söyledi. Bir diğer 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme savunmaların tutuklu sanık Lezgin Tekay ise savunmasında ardından tutuklu 6 kişinin tahliyesine karar verdi. gözaltında bulunduğu süre içinde fiziksel şiddete Tutuklu olanlardan Gökhan Güneş’in ise hakkında maruz kaldığını ifade etti. Savunmaların ardından açılmış başka bir davada verilen tutuklama kararı mahkeme tutuklu 3 sanığın (Barış Ceyhan, Saim nedeniyle tahliye edilmediği öğrenildi. Serin ve Lezgin Tekay) yurt dışı yasağı ile tahli-

320 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü yesine, tutuksuz sanıklarla ilgili yurtdışı yasa- Davanın ilk duruşması 20 Kasım 2018 tarihinde ğının devamına, imza şartının kaldırılmasına ve görüldü. Gazeteci Kanbal, duruşmaya Mardin bu soruşturma kapsamında hakkında dava açılan Adliyesi’nden SEGBIS aracılığı ile bağlandı. HDP Milletvekili Kemal Bülbül’ün dosyasının Savunmasında Afrin operasyonunun gerekçele- ayrılmasına karar verdi ve duruşmayı 22 Kasım rine değinmek isteyen Ahmet Kanbal’a mahkeme 2018 tarihine erteledi. başkanının “Sanki CNN Türk’e bağlamışsın da Afrin harekatı neden başladı, bize bunu anla- Davanın 22 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- tıyorsun…” diyerek müdahale ettiği öğrenildi. masında savunmaların ardından mahkeme duruş- Savunmaların ardından mahkeme duruşmayı 26 mayı 22 Ocak 2019 tarihine erteledi. Şubat 2019 tarihine erteledi. SGDF Eş Başkanı’nın Yargılandığı Dava Sebla Küçük SGDF Eş Başkanı Ceren Çoban hakkında Afrin’e Çevirmen Sebla Küçük hakkında, Afrin’e yönelik yönelik operasyon ile ilgili verdiği bir demeç nede- operasyon ile ilgili yabancı kaynaklarda çıkmış niyle İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan haberleri çevirdiği ve sosyal medya üzerinden davanın karar duruşması 7 Kasım 2018 tarihinde paylaştığı gerekçesiyle İstanbul 35. Ağır Ceza görüldü. Mahkeme Ceren Çoban’ı 1 yıl 8 ay hapis Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması cezası ile cezalandırdı. 22 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme suçun SGDF Eş Başkanı Ceren Çoban, avukatlarının unsurları oluşmadığı gerekçesiyle Sebla Küçük’ün yaptığı itiraz üzerine mahkemenin 6 Eylül 2018 beraatına karar verdi. tarihinde verdiği ara karar ile tahliye edildi. Ceren İstanbul’da Yargılanan ESP Üyesi Çoban, 3 Mayıs 2018 tarihinde Ankara’da gözal- tına alınmış ve daha sonra tutuklanmıştı. 23 Ocak 2018 tarihinde, İstanbul’da, Afrin’e yönelik operasyona ilişkin afiş asarken gözaltına alınan ve Ahmet Kanbal tutuklanan, Temmuz 2018’de tahliye edilen ESP Mezopotamya Ajansı muhabiri Ahmet Kanbal üyesi Serhat Demirtaş hakkında İstanbul 37. Ağır hakkında Afrin’e yönelik operasyon ile ilgili haberi Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- ve sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek ması 29 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme İzmir 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Demirtaş’ı ‘örgüt propagandası yapmak’ suçundan görülmesine 2018 yılı içinde başlandı. 1 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 321 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

6.2. BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ Özgür Gazeteciler İnisiyatifi’nin 31 Aralık 2018 6.2.1. Basın Çalışanlarına Yönelik tarihinde yaptığı açıklamaya göre, Türkiye’de 2018 Gözaltılar ve Tutuklamalar yılı içerisinde 1 gazeteci öldürüldü, 142 gazeteci gözaltına alındı, 66 gazeteci tutuklandı, 520 gaze- Fadıl Öztürk teci yargılandı, 112 gazeteci ise hapis cezaları ile Artı Gerçek haber sitesi yazarı Fadıl Öztürk, 5 cezalandırıldı. Ocak 2018 tarihinde İzmir’de evine yapılan polis 2018 sonu itibarıyla Türkiye’de hâlâ tutuklu baskını sonrasında ‘örgüt propagandası yapmak’ bulunan gazetecilerin sayısı ise 173’tür. iddiasıyla gözaltına alındı. Evde yapılan aramada Fadıl Öztürk’e ait bilgisayar ve telefona el konul- Özgürlükçü Demokrasi gazetesi ile gazetenin duğu öğrenildi. basıldığı Gün Matbaası’na 28 Mart 2018 tarihinde kayyum atanarak el konuldu. Ömer Turan 8 Temmuz 2018 tarihinde yayınlanan 701 yayın- Gazeteci Ömer Turan’ın, eski Başbakan Ahmet lanan 701 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname Davutoğlu’nun şikayeti üzerine açılan bir soruş- (KHK) ile 3 gazete kapatıldı. Kapatılan gazeteler turma kapsamında ifade vermediği gerekçesiyle Halkın Nabzı, Özgürlükçü Demokrasi ve Kürtçe 9 Ocak 2018 tarihinde İstanbul’da bir metrobüs yayınlanan Welat’tır. Bu 3 gazetenin yanı sıra durağında gözaltına alındığı ve 10 Ocak 2018 tari- Avantaj TV isimli bir televizyon kanalı da kapatıl- hinde sevk edildiği mahkeme tarafından serbest mıştır. 7 bırakıldığı öğrenildi. 19 Aralık 2018 tarihinde, CHP İzmir milletvekili Yüksel Azak Atila Sertel tarafından, iptal edilen sarı basın kartı Gazeteci Yüksel Azak’ın, hakkında 2016 tarihli bir sayısına dair verilen yazılı soru önergesini yanıt- şikayet olduğu gerekçesiyle 12 Ocak 2018 tarihinde layan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Bingöl’de gözaltına alındığı öğrenildi. Yüksel 1 Ocak 2016 ile 19 Kasım 2018 tarihleri arasında Azak’ın gözaltına alınmasına gerekçe yapılan 8 1,954 sarı basın kartının iptal edildiğini belirtti. şikayetin tarihi olan 2016 yılında Yüksel Azak’ın Bandırma T Tipi Cezaevi’nde olduğu bildirildi.

Adli kontrol şartıyla serbest Gözaltına alınanların sayısı Tutuklananların sayısı bırakılanların sayısı Ocak 17 4 4 Şubat 15 3 2 Mart 8 1 1 Nisan 47 32 6 Mayıs 9 5 Haziran 2 2 Temmuz 4 Ağustos 3 2 1 Eylül 4 1 Ekim 8 Kasım 9 Aralık 3 2 Toplam 129 52 14

7 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180708-1.pdf 8 https://www2.tbmm.gov.tr/d27/7/7-5380c.pdf

322 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

Yüksel Azak 17 Ocak 2018 tarihinde çıkarıldığı İhsan Durgut mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest Gazeteci İhsan Durgut’un 18 Ocak 2018 tarihinde bırakıldığı öğrenildi. haber takibi için bulunduğu Hakkari’nin Şemdinli Selma Keleş ilçesinden Hakkari’ye dönerken yoldaki bir kontrol noktasında gözaltına alındığı ve aynı gün içinde KHK ile kapatılmış Dihaber’in Van muhabiri savcılıktaki ifade işlemlerinin ardından serbest Selman Keleş, hakkında yargılandığı davada bırakıldığı öğrenildi. verilen tahliye kararına yönelik savcılığın itirazı üzerine, 12 Ocak 2018 tarihinde Diyarbakır’da Suat Karaköz gözaltına alındı. 13 Ocak 2018 tarihinde çıkar- Özgürlükçü Demokrasi gazetesi çalışanı Suat Kara- tıldığı mahkeme, hakkındaki yakalama kararını göz’ün 20 Ocak 2018 tarihinde Van’da hakkında kaldırarak Selman Keleş’i serbest bıraktı. Selman ihbar olduğu gerekçesiyle gözaltına alındığı ve Keleş 20 Mart 2017 tarihinde haber takibi için Van ifade işlemlerinin ardından aynı gün içerisinde Büyükşehir Belediyesi binası çevresinde çekim serbest bırakıldığı öğrenildi. yaparken gözaltına alınmış, 31 Mart 2017 tarihinde çıkartıldığı mahkeme tarafından tutuklanmış ve İdris Yılmaz yargılandığı davanın 21 Kasım 2017 tarihinde Gazeteci İdris Yılmaz’ın 21 Ocak 2018 tarihinde görülen duruşmasında verilen karar ile tahliye Van’da ‘örgüt propagandası yaptığı’ iddiasıyla edilmişti. gözaltına alındığı ve 22 Ocak 2018 tarihinde çıka- Haydar Ergül rıldığı mahkeme tarafından aynı gerekçe ile tutuk- landığı öğrenildi. Demokratik Modernite dergisi editörü Haydar Ergül’ün 16 Ocak 2018 tarihinde Diyarbakır Hava- Seda Taşkın alanı’nda, hakkında yürütülen İstanbul merkezli 20 Aralık 2017 tarihinde Muş’ta hakkında ihbar bir soruşturma kapsamında ifade vermesi gerektiği olduğu gerekçesiyle gözaltına alınan ve 24 Aralık gerekçesiyle gözaltına alındığı öğrenildi. SEGBİS 2017 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından aracılığıyla ifade vermek üzere Diyarbakır Adliye- adli kontrol şartıyla serbest bırakılan Mezopo- si’ne götürülen Haydar Ergül hakkında savcılığın 7 tamya Ajansı muhabiri Seda Taşkın hakkında gün gözaltı kararı verdiği bildirildi. Gözaltı kararı savcılığın itirazı üzerine yeniden yakalama kararı sonrasında İstanbul’a götürülen Haydar Ergül, 23 çıkarılmıştı. Seda Taşkın’ın 23 Ocak 2018 tarihinde Ocak 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tara- Ankara’da gözaltına alındığı ve aynı gün içinde fından tutuklandı. çıkarıldığı mahkeme tarafından tutuklandığı öğre- Ersin Özdemir nildi. Kızıl Bayrak gazetesi Yazı İşleri Müdürü Ersin Mizgin Fendik Özdemir’in 13 Ocak 2018 tarihinde İstanbul’da 23 Ocak 2018 tarihinde Özgürlükçü Demokrasi haber takibi sırasında çevresini saran polisler tara- gazetesi çalışanı Mizgin Fendik’in Hakkari’nin fından fiziksel şiddet kullanılarak gözaltına alındığı Yüksekova ilçesinde abonelere gazete dağıtırken ve polisteki işlemlerinin ardından savcılık talima- polis tarafında durdurulduğu ve daha sonra gaze- tıyla aynı gün içerisinde serbest bırakıldığı öğre- tenin yasadışı olduğu gerekçe gösterilerek Mizgin nildi. Fendik’in gözaltına alındığı öğrenildi. Mizgin Semra Özlü Fendik’in 24 Ocak 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından serbest bırakıldığı bildirildi. KHK ile kapatılan Mersin Radyo Ses Genel Yayın Yönetmeni Semra Özlü, 17 Ocak 2017 tarihinde Veli Büyükşahin Mersin’de evine yapılan baskın sonrasında gözal- 10 Ocak 2018 tarihinde HDP üyelerine yönelik tına alındı. Semra Özlü’nün 24 Ocak 2018 tari- İstanbul merkezli bir operasyon kapsamında hinde sevk edildiği mahkeme tarafından adli İstanbul’da ve Ankara’da düzenlenen operasyon- kontrol şartıyla serbest bırakıldı. larda gözaltına alınan 44 kişiden, aralarında KHK ile kapatılmış TV10’nun yönetim kurulu başkanı

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 323 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Veli Büyükşahin’in de olduğu 15’inin ‘örgüt üyesi çıkarıldığı mahkeme tarafından yurtdışı yasağı olmak’ iddiasıyla tutuklandığı ve 29 kişinin ise adli şartı ile serbest bırakıldı. kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. Mirza Kurt Oktay Candemir 6 Şubat 2018 tarihinde Şırnak’ın Cizre ilçesinde Gazeteci Oktay Candemir, yaptığı haberler nede- gözaltına alınan “Tevna Çand û Ziman” isimli niyle hakkında açılmış bir soruşturma kapsamında kitabın yazarı Mirza Kurt, 9 Şubat 2018 tarihinde ifade vermek için gittiği Van Tuşba İlçe Emniyet çıkartıldığı mahkeme tarafından sosyal medya Müdürlüğü’nde 29 Ocak 2018 tarihinde gözaltına paylaşımları ve ajandasındaki notlar gerekçe göste- alındı. Candemir aynı gün içinde sevk edildiği rilerek tutuklandı. mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest Ahmet Kanbal bırakıldı. Hakkındaki yakalama kararı düşürülmediği için Mikail Tunçdemir 13 Şubat 2018 tarihinde İzmir’de gözaltına alınan Özgürlükçü Demokrasi gazetesi çalışanı Mikail Mezopotamya Ajansı muhabiri Ahmet Kanbal Tunçdemir, 31 Ocak 2018 tarihinde Van’da gazete aynı gün içinde serbest bırakıldı. Kanbal, daha dağıtımı sırasında gözaltına alındı. Mikail Tunç, 1 önce 8 Şubat 2018 tarihinde gözaltına alınmış ve Şubat 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- ertesi gün serbest bırakılmıştı. fından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Mehmet Uğurlu Ali Sönmez Kayar Özgürlükçü Demokrasi Gazetesi çalışanı Mehmet Etkin Haber Ajansı muhabiri Ali Sönmez Kayar, 1 Uğurlu, 13 Şubat 2018 tarihinde Antep’te gazete Şubat 2018 tarihinde İstanbul Aksaray’da Ajans’ın dağıtımı yaparken gözaltına alındı. Elindeki gaze- çıkışında gözaltına alındı. Gözaltı gerekçesi öğre- telere el konulan Uğurlu, aynı gün içinde serbest nilemeyen Kayar, İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne bırakıldı. götürüldü. Ali Sönmez Kayar 6 Şubat 2018 tari- Elif Çetiner ve Melike Ceyhan hinde çıkartıldığı mahkeme tarafından tutuklandı. Mezopotamya Ajansı Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Mizgin Fendik Elif Çetiner ve muhabir Melike Ceyhan, 18 Şubat Özgürlükçü Demokrasi Gazetesi çalışanı Mizgin 2018 tarihinde haber takibi için İstanbul’un Beyoğlu Fendik, 6 Şubat 2018 tarihinde Hakkari’nin Yükse- ilçesindeki Hacı Ahmet Mahallesi’ne giderken kova ilçesinde gazete dağıtımı esnasında polis yolda haklarında ihbar olduğu gerekçesiyle gözal- tarafından durdurularak gözaltına alındı. Mizgin tına alındı. Elif Çetiner ve Melike Ceyhan, polisteki Fendik, aynı gün içinde serbest bırakıldı. Mizgin ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı. Fendik, yine gazete dağıtımı sırasında 19 Ocak Ferhat Duman 2018 tarihinde de gözaltına alınmış ve daha sonra adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştı. Özgürlükçü Demokrasi gazetesi çalışanı Ferhat Duman, 16 Şubat 2018 tarihinde Van’ın İpekyolu Ahmet Kanbal ilçesinde gazete dağıtımı sırasında gözaltına alındı. Mezopotamya Ajansı muhabiri Ahmet Kanbal, Ahmet Boltan Mersin merkezli bir soruşturma kapsamında 8 Şubat 2018 tarihinde İzmir’de ‘örgüt propagandası Özgürlükçü Demokrasi Gazetesi çalışanı Ahmet yapmak’ iddiasıyla gözaltına alındı. Ahmet Kanbal, Boltan, 20 Şubat 2018 tarihinde Diyarbakır’da 9 Şubat 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tara- gözaltına alındı. fından serbest bırakıldı. Şükran Erdem ve Mizgin Fendik İbrahim Gezici Özgürlükçü Demokrasi ve Welat Gazeteleri çalı- Gazeteci İbrahim Gezici 11 Şubat 2018 tarihinde şanları Şükran Erdem ve Mizgin Fendik, 22 Şubat İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’nda sosyal 2018 tarihinde Van’da gazete dağıtımı sırasında medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına gözaltına alındı. Şükran Erdem ve Mizgin Fendik alındı. İbrahim Gezici, 12 Şubat 2018 tarihinde aynı gün içinde emniyetten serbest bırakıldılar.

324 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

Çetin Kurşun tına alınan gazeteci Duygu Erol’un gözaltında iken kendilerini Kamu Güvenliği Kurumu olarak adlan- KHK ile kapatılan Azadiya Welat gazetesinin çalı- dıran kişilerin ajanlık dayatmasına maruz kaldığı şanı Çetin Kurşun’un 21 Şubat 2018 tarihinde iddia edildi. Konuyla ilgili İnsan Hakları Derneği çıkarıldığı mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olma- Ankara Şubesi’nde düzenlenen basın toplantısında makla beraber örgüt adına suç işlemek’ iddiasıyla Duygu Erol şunları belirtti: “Avukat görüşme tutuklandığı öğrenildi. Çetin Kurşun, ağabeyi odasına götürüldüm ve üzerimden kapı kilitlendi. Sedat Kurşun ile birlikte 6 Şubat 2018 tarihinde Kamu Güvenlik Kurumundan geldiklerini ve özel harekat timlerinin evine yaptığı baskın sonu- gözaltına alınan Kamu çalışanları, gazeteciler ile cunda gözaltına alınmıştı. Ağabey Sedat Kurşun ise görüşmek istediklerini belirterek benimle de kahve çıkarıldığı mahkeme tarafından serbest bırakıldı. içmek istediklerini söylediler. Eğer bu isteklerini Durket Süren kabul edersem serbest bırakılacağımı, aksi takdirde Jinnews muhabiri Durket Süren’in 1 Mart 2018 yaklaşık bir yıl cezaevinde kalabileceğimi söyle- tarihinde haber takibi için gittiği Diyarbakır’ın diler”. Lice ilçesi girişinde hakkında arama kararı olduğu Esra Solin gerekçesiyle gözaltına alındığı öğrenildi. Lice Mezopotamya Ajansı muhabiri Esra Solin Dal, 21 Emniyet Müdürlüğü’ne oradan da Diyarbakır Mart 2018 tarihinde Diyarbakır’da evine düzen- Emniyet Müdürlüğü’ne götürülen Durket Süren, 5 lenen polis baskını sonrasında hakkında ihbar Mart 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- olduğu gerekçesi ile gözaltına alındı. Esra Solin fından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Dal, 22 Mart 2018 tarihinde polisteki ifade işlem- Suriyeli Gazeteciler lerinin ardından serbest bırakıldı. 5 Mart 2018 tarihinde HDP Genel Merkezi’nde Mizgin Fendik HDP İzmir milletvekili Ertuğrul Kürkçü ile Özgürlükçü Demokrasi ve Azadiya Welat gazetele- röportaj yapan Suriye Devlet Televizyonu muha- rini dağıtan Mizgin Fendik, 29 Mart 2018 tarihinde biri 2 Suriyeli gazeteci, genel merkez binası önünde gazete dağıtımı sırasında gözaltına alındı. Mizgin gözaltına alındı. Gözaltına alınan gazetecilerin aynı Fendik, aynı gün içinde polisteki ifade işlemlerinin gün içinde serbest bırakıldığı bildirildi. ardından serbest bırakıldı. Mustafa Göktaş Nevriye Kurt 2 Mart 2018 tarihinde Urfa’da gözaltına alınan RED Dergisi Yazarı Nevriye Kurt 3 Nisan 2018 tari- KHK ile kapatılmış Özgür Gündem Gazetesi çalı- hinde Ankara’da evine yapılan baskın ile gözaltına şanı Mustafa Göktaş, 16 Mart 2018 tarihinde sevk alındı. Nevriye Kurt’un sosyal medya paylaşımları edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olmak’ gerekçe gösterilerek gözaltına alındığı öğrenildi. ve ‘örgüt propagandası yapmak’ iddialarıyla tutuk- landı. Hacı Yusuf Topaloğlu Hayri Tunç PKK lideri Abdullah Öcalan’ın kardeşi Mehmet Öcalan’ın evinin 3 Nisan 2018 tarihinde polis tara- 7 Mart 2018 tarihinde hakkında Van’da açılmış fından basıldığı; Abdullah Öcalan’ın doğum günü bir soruşturma gerekçe gösterilerek İstanbul’da nedeniyle evde bulunan gazeteci Hacı Yusuf Topa- gözaltına alınan gazeteci Hayri Tunç, 8 Mart 2018 loğlu gözaltına alındı. tarihinde SEGBİS aracılığıyla Van Cumhuriyet Başsavcılığı’na ifade verdikten sonra serbest bıra- Özgürlük Demokrasi Gazetesi kıldı. Hayri Tunç hakkındaki yakalama kararını 4 Nisan 2018 tarihinde kayyım atanan Özgür- talep eden avukatına polisin “Hakkında bir yaka- lükçü Demokrasi gazetesi çalışanlarının evlerine lama kararı yok, irtibatsızlık olmuş aramızda, yapılan baskınlarda aralarında gazetenin imtiyaz yanlışlık olmuş” cevabını verdiği öğrenildi. sahibi, sorumlu yazı işleri müdürü ve 3 editörünün Duygu Erol de olduğu 9 kişi gözaltına alındı. Basında yer alan haberlerden 7 kişi hakkında daha gözaltı kararı 28 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- olduğu öğrenildi. Gözaltına alınanlar: İmtiyaz lerden 20 Mart 2018 tarihinde Ankara’da gözal-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 325 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Sahibi İhsan Yaşar, Sorumlu Yazı İşleri Müdürü dele Gazetesi sahibi Ferhat Parlak’ın da olduğu 5 İshak Yasul, editörler Mehmet Ali Çelebi, Reyhan kişi gözaltına alındı. Ferhat Parlak, 14 Nisan 2018 Hacıoğlu ve Hicran Ürün ve çalışanlar Pınar tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından örgüt Tarlak, Ramazan Sola ve Nedim Demirkıran ile üyesi olma’ iddiasıyla tutuklandı. gazetenin eski çalışanlarından Mehmet Beyazit. Barış Polat İhsan Yaşar ve İshak Yasul, 6 Nisan 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından örgüt üyesi Kayyım atanan Özgürlükçü Demokrasi Gazetesi olmak’ ve ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiala- dağıtıcısı Barış Polat, 12 Nisan 2018 tarihinde rıyla tutuklandı. 10 Nisan 2018 tarihinde mahke- Antep Şehirlerarası Otobüs Terminali’nde gözal- meye sevk edilen Özgürlükçü Demokrasi Gazetesi tına alındı. Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen Barış editörü ve çalışanı 7 kişiden 4’ü ‘örgüt üyesi olma’ Polat’ın Antep Emniyet Müdürlüğü’ne götürül- iddiasıyla tutuklandı. 3 kişi ise adli kontrol şartıyla düğü öğrenildi. Barış Polat, 18 Nisan 2018 tari- serbest bırakıldı. hinde sevk edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla tutuklandı. Berzan Güneş Semiha Şahin, Pınar Gayıp ve Adil Demirci Mezepotamya Ajansı muhabiri Berzan Güneş’in evi 4 Nisan 2018 tarihinde basıldı. Evde bulun- Etkin Haber Ajansı (ETHA) editörlerine ve muha- madığı için Berzan Güneş gözaltına alınmazken, birlerine yönelik yürütülen soruşturma kapsa- evdeki kitaplar gerekçe gösterilerek babası Ahmet mında 12 Nisan 2018 tarihinde İstanbul’da yapılan Güneş’in (68) gözaltına alındığı öğrenildi. ev baskınlarında ETHA editörü Semiha Şahin ile muhabirler Pınar Gayıp ve Adil Demirci gözal- Mehmet Dursun tına alındı. Adil Demirci 17 Nisan 2018 tarihinde, 3 Nisan 2018 tarihinde ifade vermek için çağrıl- Semiha Şahin ve Pınar Gayıp ise 19 Nisan 2019 dığı Van Emniyet Müdürlüğü TEM Şubesi gözal- tarihlerinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tına alınan gazeteci Mehmet Dursun, 7 Nisan ‘örgüt üyesi olma’ ve ‘örgüt propagandası yapma’ 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından iddiasıyla tutuklandı. ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla tutuklandı. Filiz Zeyrek Mehmet Dursun’un tutuklanma gerekçesinin haber kaynakları ile yaptığı telefon görüşmeleri 30 Mart 2018 tarihinde Adana merkezli bir soruş- olduğu öğrenildi. turma kapsamında gözaltına 30 kişiden arasında yer alan Filiz Zeyrek, 12 Nisan 2018 tarihinde sevk Ömer Ödemiş edildiği mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla TELE 1 Televizyonu ve ABC gazetesi Ortadoğu serbest bırakıldı. temsilcisi Ömer Ödemiş, 8 Nisan 2018 tarihinde İsmail Çoban Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında ‘örgüt propagandası yapma’ iddiasıyla Hatay’da 23 Nisan 2018 tarihinde Diyarbakır merkezli gözaltına alındı ve daha sonra Ankara’ya götü- bir soruşturma kapsamında Mersin’de gözaltına rüldü. Ömer Ödemiş, 11 Nisan 2018 tarihinde sevk alınan Azadiya Welat eski Yazı İşleri Müdürü edildiği mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla İsmail Çoban, 3 Mayıs 2018 tarihinde sevk edildiği serbest bırakıldı. mahkeme tarafından tutuklandı. Naif Yaşar Gökhan Öner 11 Nisan 2018 tarihinde Van’da evine yapılan 28 Nisan 2018 tarihinde Denizli’de gözaltına baskın sonrasında sosyal medya paylaşımları alınan KHK ile kapatılmış Dihaber muhabiri gerekçe gösterilerek gözaltına alınan gazeteci Naif Gökhan Öner, 5 Mayıs 2018 tarihinde sevk edildiği Yaşar, aynı gün içinde sevk edildiği mahkeme tara- mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla fından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. tutuklandı. Ferhat Parlak Reyhan Çapan 11 Nisan 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Silvan ilçe- KHK ile kapatılan Özgür Gündem gazetesinin Yazı sinde yapılan baskınlarda aralarında Silvan Müca- İşleri Müdürü Reyhan Çapan, 1 Mayıs 2018 tari-

326 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü hinde Artvin’de hakkında yakalama kararı olduğu sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandığı gerekçesi ile gözaltına alındı. Reyhan Çapan, 11 öğrenildi. Mayıs 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- Ece Sevim Öztürk fından tutuklandı. Çağdaş Ses haber sitesi yayın yönetmeni Ece Sevim Kemal Sancılı Öztürk, 8 Haziran 2018 tarihinde İstanbul’da 9 Mayıs 2018 tarihinde Edirne’de gözaltına alınan gözaltına alındı. Basında yer alan haberlerden Ece KHK ile kapatılan Özgür Gündem Gazetesi’nin Sevim Öztürk’ün Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ile imtiyaz sahibi Kemal Sancılı, 11 Mayıs 2018 tari- ilgili hazırladığı bir belgesele ilişkin Deniz Kuvvet- hinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- leri Komutanlığı tarafından İstanbul Cumhu- landı. riyet Başsavcılığı’na yapılan suç duyurusu üzerine gözaltına alındığı öğrenildi. Ece Sevim Öztürk, 20 Yüksek Azak Haziran 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme Demokratik Modernite Dergisi çalışanı Yüksek tarafından tutuklandı. Azak, 14 Mayıs 2018 tarihinde Bingöl’de bir soruş- Berzan Güneş turma kapsamında ifadesi alınacağı gerekçesiyle gözaltına alındı ve Bingöl İl Emniyet Müdürlü- Mezopotamya Ajansı muhabiri Berzan Günes, 11 ğü’ne götürüldü. Yüksek Azak, 15 Mayıs 2018 tari- Haziran 2018 tarihinde haber takibi için bulun- hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından serbest duğu Şırnak’ta gözaltına alındı. Hakkında Iğdır’da bırakıldı. açılmış bir soruşturma gerekçe gösterilerek gözal- tına alınan Berzan Güneş’in aynı gün içinde sevk Mücahit Avras edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası 17 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- yapma’ iddiasıyla tutuklandı. Basında yer alan lerden Artı TV çalışanı Mücahit Avras’ın İstan- haberlerden, Berzan Güneş’in ailesinin Iğdır’da bul’un Pendik ilçesinde bulunan evinin polis yaşadığı evin 4 Nisan 2018 tarihinde basıldığı, tarafından basıldığı öğrenildi. Mücahit Avras evde olmadığı için gözaltına alınmayan alan hakkında, yaptığı haberler ve sosyal medya payla- Berzan Güneş’in Cizre İlçe Emniyet Müdürlüğü’ne şımları gerekesiyle ‘örgüt propagandası’ iddiasıyla giderek ifade verdiği ve savcılık talimatıyla serbest soruşturma açıldığı, yakalama ve arama kararının bırakıldığı öğrenildi. bu soruşturma kapsamında çıkarıldığı bildirildi. Şerife Oruç Gülşen Koçuk Tahliye edildikten sonra tutulduğu Elazığ T Tipi Kayyım atanan Özgürlükçü Demokrasi Gazete- Cezaevi’nin çıkışında hakkındaki bir yakalama sinin eski çalışanı Gülşen Koçuk 17 Mayıs 2018 kararı gerekçe gösterilerek gözaltına alınan gazeteci tarihinde Kocaeli’nin Darıca ilçesinde gözaltına Şerife Oruç, 10 Temmuz 2018 tarihinde hakkın- alındığı öğrenildi. İstanbul’a getirilen Gülşen daki yakalama kararının kaldırılması üzerine Koçuk’un aynı gün emniyetteki işlemlerin serbest bırakıldı. ardından serbest bırakıldığı bildirildi. Hacı Söylemez Ali Engin Demirhan Mezopotamya Haber Ajansı muhabiri Hacı Sendika.org editörü Ali Engin Demirhan, 28 Mayıs Söylemez, Manisa’da düzenlenen polis operasyo- 2018 tarihinde İstanbul’da sosyal medya payla- nunda öldürülen Naci Dayangaç’ın cenazesinin şımlarında ‘örgüt propagandası yaptığı’ iddiasıyla kaldırıldığı İzmir Adli Tıp Kurumu önünde 16 gözaltına alındı. Ali Engin Demirhan, aynı gün Temmuz 2018 tarihinde gözaltına alındı. Çankaya içinde savcılık ifadesinin ardından serbest bıra- Terörle Mücadele Şubesi’ne götürüldüğü öğrenilen kıldı. Hacı Söylemez’in aynı gün içinde serbest bırakıl- Doğan Baran dığı bildirildi. Odak Dergisi’nde yer alan haberler gerekçe göste- Ergin Çağlar rilerek İzmir’de gözaltına alınan derginin yazı işleri Mezopotamya Ajansı muhabiri Ergin Çağlar, 24 müdürü Doğan Baran’ın 31 Mayıs 2018 tarihinde Temmuz 2018 tarihinde Maraş’ın Pazarcık ilçe-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 327 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 sinde bir yol kontrolü sırasında hakkında arama sonrasında polis tarafından fiziksel şiddet uygu- kararı olduğu gerekçesiyle jandarma tarafından lanarak gözaltına alındı. Banu Torun, 18 Ağustos gözaltına alındı. Ergin Çağlar, aynı gün içinde 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından savcılık ifadesinin ardından serbest bırakıldı. tutuklandı. Emin Buldan Yeni Demokrasi Gazetesi 27 Temmuz 2018 tarihinde gazeteci Emin 5 Eylül 2018 tarihinde İstanbul’da Yeni Demok- Buldan’ın Balıkesir’deki evine yapılan baskın sonu- rasi Gazetesi çalışanlarının evleri polis tarafından cunda gözaltına alındığı öğrenildi. Emin Buldan’ın, basıldı. Baskınlar sonrasında gözaltına alınan ‘şantaj’ iddiası ile yapılan şikâyetler sonrası gözal- olmazken, evlerde yapılan aramalarda gazetecilere tına alındığı ve Balıkesir Emniyet Müdürlüğü’ne ait gazete, dergi vb. kimi eşyalara el konulduğu götürüldüğü bildirildi. öğrenildi. Ruken Demir Gülistan Korban Mezopotamya Ajansı muhabiri Ruken Demir, 5 Eylül 2018 tarihli basında yer alan haberlerden 7 Ağustos 2018 tarihinde Diyarbakır’da gözal- KHK ile kapatılan Azadi TV çalışanı gazeteci tına alındı. Basında yer alan haberlerden, Ruken Gülistan Korban’ın Diyarbakır’ın Kayapınar ilçe- Demir’in İzmir’deki evinin de polis tarafından sinde bulunan evi 5 Eylül 2018 tarihinde polis basıldığı, evde yapılan arama sonrasında Ruken tarafından basıldığı öğrenildi. Gülistan Korban’ın Demir’e ait bir bilgisayara ve kimi kitaplara el evde olmadığı için gözaltına alınmadığı, evde konulduğu öğrenildi. Ruken Demir, 10 Ağustos yapılan arama sonrasında babası Ahmet Korban’ı 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından “ihbar var” diyerek gözaltına alındığı bildirildi. Söz adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. konusu haberlerde ayrıca abisi Metin Korban’ın da evinin basıldığı ve bu sırada polisin fiziksel şidde- Uğur Akgül tine maruz kaldığı ifade edildi. KHK ile kapatılan Dicle Haber Ajansı (DİHA) Max Zirngast muhabiri Uğur Akgül, 8 Ağustos 2018 tarihinde Mardin’in Kızıltepe ilçesinde, hakkında kesin- Avusturya vatandaşı gazeteci Max Zirngast, 11 leşmiş bir ceza olduğu gerekçesiyle gözaltına alındı. Eylül 2018 tarihinde Ankara’da gözaltına alındı. Aynı gün içinde mahkemeye çıkartılan Uğur Akgül Max Zirngast’ın Türkiye ile ilgili haberleri ve tutuklanarak cezaevine konuldu. Kobane hakkında yazdığı kitap nedeniyle gözaltına alındığı bildirildi. Uğur Akgül ve Meltem Oktay, haber takibi için bulundukları Mardin’in Nusaybin ilçesinde 11 Barış Terkoğlu Nisan 2016 tarihinde gözaltına alınmıştı. 15 Nisan Odatv Sorumlu Haber Müdürü Barış Terkoğlu, 2016 tarihinde mahkemeye çıkartılan 2 kişiden İstanbul Anadolu 10. Asliye Ceza Mahkemesi’nde Uğur Akgül adli kontrol şartıyla serbest bırakılmış, açılan bir dava kapsamında hakkında yakalama Meltem Oktay ise tutuklanmıştı. Mardin 2. Ağır kararı olduğu gerekçesi ile 10 Eylül 2018 tarihinde Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın sonucunda İstanbul’da gözaltına alındı. Barış Terkoğlu, ifade Meltem Oktay ve Uğur Akgül, ‘sosyal medya işlemlerinin ardından aynı gün içinde serbest bıra- paylaşımlarında örgüt propagandası yaptıkları’ kıldı. gerekçesiyle 2 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırıl- mıştı. Davanın ikinci duruşmasında tahliye edilen Gülistan Azak Meltem Oktay, cezanın onanmasının ardından 20 18 Eylül 2018 tarihinde Diyarbakır Valiliği çevre- Nisan 2017 tarihinde yeniden tutuklanarak cezae- sinde bulunduğu bir sırada Valilik’te görevli polis vine konulmuştu. memurları tarafından gözaltına alınan Jinnews Banu Torun muhabiri Gülistan Azak, 19 Eylül 2018 tarihinde ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı. Fosem muhabiri Banu Torun, 15 Ağustos 2018 tari- Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen Gülistan Azak’ın hinde, Ankara Yüksel Caddesi’ndeki “İşimi Geri yanında bulunan kamera ve fotoğraf makinasına İstiyorum” eylemine katılanlarla yaptığı röportaj ise polis tarafından el konulduğu bildirildi.

328 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

Ergün Demir lüğü’ndeki ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldığı öğrenildi. Astakos haber sitesi Genel Yayın Yönetmeni Ergün Demir, 21 Eylül 2018 tarihinde intihar eden İ. D. ile Kibriye Evren, Esra Solin Dal, Semiha Alankuş, ilgili yaptığı “‘Oğluma pantolon alamıyorsam niye Mehmet Akdoğan, Abdurrahman Gök, yaşıyorum’ dedi, kendini astı” başlıklı haber nede- Cihan Ölmez ve Lezgin Akdeniz niyle 24 Eylül 2018 tarihinde gözaltına alındı. 9 Ekim 2018 tarihinde DTK üye ve yöneticile- Basında yer alan haberlerden Ergün Demir’in İ. rine yönelik Diyarbakır merkezli bir soruşturma D.’nin eşinin şikâyeti üzerine ‘kişiler arasındaki kapsamında gazeteciler Kibriye Evren, Esra Solin aleni olmayan konuşmaların kaydedilmesi sure- Dal, Semiha Alankuş, Mehmet Akdoğan, Abdur- tiyle elde edilen verileri hukuka aykırı olarak ifşa rahman Gök, Cihan Ölmez ve Lezgin Akdeniz ettiği’ iddiasıyla gözaltına alındığı öğrenildi. Ergün gözaltına alındı. 7 gazeteciden 1’i (Kibriye Evren) Demir ile birlikte, görüşme sırasında evde bulunan 11 Ekim 2018 tarihinde tutuklandı. 3 gazeteci 11 17 Ağustos Mahallesi muhtarı Halil Taş’ın da Ekim 2018 tarihinde, 3 gazeteci ise 13 Ekim 2018 gözaltına alındığı ve daha sonra serbest bırakıldığı tarihinde serbest bırakıldı. bildirildi. Aynı gün içinde Cumhuriyet Savcılığı Servet Öner tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakılması talebiyle mahkemeye sevk edilen Demir, mahkeme Demokratik Modernite dergisi çalışanı Servet tarafından koşulsuz olarak serbest bırakıldı. Öner, 11 Ekim 2018 tarihinde İstanbul’da Taksim Mahkemenin ayrıca dosya ile ilgili gizlilik kararı Meydanı’nda gözaltına alındı. Servet Öner’in verdiği öğrenildi. gözaltına alınma gerekçesi öğrenilemezken Beyoğlu Polis Merkezi’ne götürüldüğü bildirildi. Hasan Özdemir, Hüseyin Arlıer ve Eray Zavar Servet Öner, 13 Ekim 2018 tarihinde polisteki ifade Odak Dergisi çalışanı 3 kişi (Hasan Özdemir, işlemlerinin ardından serbest bırakıldı. Hüseyin Arlıer ve Eray Zavar), 1 Ekim 2018 tari- Oktay İnce hinde Ankara’da yapılan ev baskınlarında gözal- tına alındı. Söz konusu 3 kişinin gözaltına alınma Seyri Sokak muhabiri Oktay İnce, 16 Ekim 2018 gerekçesi öğrenilemedi. tarihinde evine yapılan baskın sonrasında gözal- tına alındı. Evde yapılan aramada Oktay İnce’nin Temel Demirer 20 yıllık arşivine polis tarafından el konulduğu 6 Ekim 2018 tarihinde Ankara merkezli bir soruş- öğrenildi. Oktay İnce polisteki ifade işlemlerinin turma kapsamında gazeteci yazar Temel Demi- ardından aynı gün içinde serbest bırakıldı. rer’in, İstanbul’da gözaltına alındığı öğrenildi. Ali Ergin Demirhan Ayrıca polisin Demirer’in Ankara’daki evini basarak arama yaptığı belirtildi. Temel Demirer, 9 Sendika.org haber sitesi editörü Ali Ergin Ekim 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- Demirhan, 13 Kasım 2018 tarihinde haber site- fından serbest bırakıldı. sinin bürosuna gelen polisler tarafından, hakkında açılmış bir soruşturma kapsamında eksik ifadesi Çağdaş Kaplan olduğu gerekçesiyle gözaltına alındı. Ali Ergin Yeni Yaşam gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Demirhan, aynı gün içinde ifade işlemlerinin Çağdaş Kaplan, 7 Ekim 2018 tarihinde İstanbul’da ardından serbest bırakıldı. gözaltına alındı. Çağdaş Kaplan’ın İstanbul 1. Ertan Çıta Sulh Ceza Hakimliği tarafından hakkında çıka- rılan yakalama kararı nedeniyle gözaltına alındığı Yeni Demokrasi gazetesi çalışanı Ertan Çıta, 14 öğrenildi. Kaplan, savcılıktaki ifade işlemlerinden Kasım 2018 tarihinde İstanbul’da gözaltına alındı. sonra aynı gün içinde serbest bırakıldı. Gözaltı gerekçesi öğrenilemeyen Ertan Çıta’nın İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü Mehmet Çakmak öğrenildi. 6 Ekim 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Yenişehir ilçesindeki evi basılarak gözaltına alınan yazar Mehmet Çakmak’ın, Diyarbakır Emniyet Müdür-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 329 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Kazım Öz balyoz ile kırıldığı ve yapılan arama sonrasında büroda bulunan 3 bilgisayar kasası ile 10 torba Diyarbakır merkezli bir soruşturma kapsamında dolusu kitaba el konulduğu öğrenildi. 24 Kasım 2018 tarihinde Tunceli’nin Pertek ilçe- sinde ‘örgüt üyesi olduğu’ ve örgüt propagandası Yürüyüş Dergisi ve Ozan Yayıncılık yaptığı’ gerekçesiyle gözaltına alınan yönetmen İstanbul’un Sultangazi ilçesinde bulunan, Yürüyüş Kazım Öz, 25 Kasım 2018 tarihinde sevk edildiği dergisinin basıldığı Ozan Yayıncılık 7 Mart 2018 mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest tarihinde polisler tarafından basıldı. T. O. isimli bırakıldı. bir kişinin baskın sırasında gözaltına alındığı ve Şükran Erdem, Naci Erdem, Suat Karagöz, İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü Ferhat Duman, Murat Karakaş, Mizgin Fendik, öğrenildi. Ayrıca yayınevinde bulunan bilgisayar Özkan Akyürek ve basılı yayınlara el konulduğu bildirildi. Van merkezli bir soruşturma kapsamında 24 Kasım Özgürlükçü Demokrasi Gazetesi ve 2018 tarihinde İzmir’de, İstanbul’da, Adana’da ve Gün Matbaası Van’da yapılan ev baskınlarında gözaltına alınan Özgürlükçü Demokrasi Gazetesi’nin İstanbul’un 7 gazeteci (Şükran Erdem, Naci Erdem, Suat Beyoğlu ilçesinde bulunan merkez binası ve gaze- Karagöz, Ferhat Duman, Murat Karakaş, Mizgin tenin basıldığı Gün Matbaası’na 28 Mart 2018 tari- Fendik, Özkan Akyürek) 27 Kasım 2018 tarihinde hinde polis tarafından baskın yapıldı. Baskınlarda sevk edildikleri mahkeme tarafından adli kontrol gazete binasında ve matbaada arama yapıldığı şartıyla serbest bırakıldı. öğrenildi. Baskın sonrasında aralarında Özgür- Rojhat Doğru lükçü Demokrasi Gazetesi İmtiyaz Sahibi İhsan Yaşar, Gün Matbaası Sahibi Kasım Zengin ve İstanbul’da gözaltına alınan gazeteci Rojhat Doğru matbaa çalışanlarının da olduğu 24 kişi gözaltına 5 Aralık 2018 tarihinde ‘örgüt üyesi olmak’ gerek- alındı. Ayrıca soruşturma kapsamında gazetenin çesiyle tutuklandı. Genel Yayın Yönetmeni Yılmaz Yıldız’ın evi de Oktay Candemir basıldı fakat evde bulunmadığı için Yıldız gözaltına Gazeteci Oktay Candemir 17 Aralık 2018 tarihinde alınmadı. Gözaltına alınanlarla ilgili 24 saat avukat ifade vermek için gittiği Van Emniyet Müdürlü- ile görüşme kısıtlılığı getirildiği bildirildi. ğü’nde hakkında “kamu görevlisine görevinden Gazete binasına giden gazete avukatlarına Özgür- dolayı hakaret” iddiasıyla şikâyet olduğu gerekçe- lükçü Demokrasi Gazetesi’ne ve Gün Matbaacılık siyle gözaltına alındı. Oktay Candemir aynı gün Reklam Film Basın Yayın Tanıtım San. Tic. Ştd.’ne içinde savcılık talimatıyla serbest bırakıldı. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından kayyım Tuba Bulut atandığı bildirildi. Yeni Yaşam gazetesi çalışanı Tuba Bulut 22 Aralık Özgürlükçü Demokrasi Gazetesi ve Gün Matbaası, 2018 tarihinde İstanbul’da evine yapılan baskın 8 Temmuz 2018 tarihinde yayınlanan 701 sayılı sonrasında gözaltına alındı. Gözaltına alınma Kanun Hükmünde Kararname ile kapatıldı ve mal gerekçesi öğrenilemeyen Tuba Bulut’un İstanbul varlıkları hazineye devredildi. Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü bildirildi. Azadiya Welat Tuba Bulut 25 Aralık 2018 tarihinde sevk edildiği 10 Nisan 2018 tarihinde matbaalara yönelik baskılar mahkeme tarafından tutuklandı. nedeniyle 30 Mart 2018 tarihinde yazılı baskısına son veren Kürtçe yayın yapan Welat gazetesinin 6.2.2. Basın ve Yayın Kuruluşlarına, Basın 17, 19 ve 29 Mart tarihli sayıları hakkında 3 Nisan Çalışanlarına Yönelik Tehdit ve Saldırılar 2018 tarihinde Mersin 2. Sulh Hakimliği ile Van 1. Sulh Hakimliği tarafından ayrı ayrı toplatma Aram Yayınları kararı alındığı öğrenildi. 28 Mart 2018 tarihinde Aram Yayınevi’nin Diyarbakır’ın Kayapınar ilçe- Özgürlükçü Demokrasi ve Welat Gazetesi’nin de sindeki deposu 15 Şubat 2018 tarihinde polis tara- basıldığı Gün Matbaası’na polis tarafından baskın fından basıldı. Baskın sırasında deponun kapısının düzenlenmiş daha sonra gazeteye ve matbaaya

330 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü kayyım atanmıştı. Diğer matbaaların da Welat ve avukatı olmadan büroda arama yaptığı öğre- Gazetesi’ni basmamaları yönünde tehdit edildikle- nildi. Baskının gerekçesinin Sendika.org editörü rine dair iddialar basında yer almıştı. Ali Ergin Demirhan hakkında sosyal medya payla- şımları gerekçe gösterilerek çıkartılan gözaltı kararı “Ser Verip Sır Vermeyen Yiğit” olduğu bildirildi. 25 Nisan 2018 tarihinde, Nihat Behram tarafından Hülya Emeç yazılan “Ser Verip Sır Vermeyen Bir Yiğit” isimli kitap hakkında verilmiş beraat kararından 25 yıl Hakkında kesinleşmiş hapis cezası bulunan gaze- sonra yeniden yasaklandığı öğrenildi. teci Hülya Emeç’in ailesinin Siirt’teki evine 4 Temmuz 2018 tarihinde polis tarafından baskın Hakkında Yasaklama Kararı Verilen Kitaplar düzenlendiği öğrenildi. Baskın sırasında evde 13 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- bulunan 1 kişinin polisin fiziksel şiddetine maruz lerden Avesta Yayınları tarafından basılan 9 kitap kaldığı ve ayrıca Hülya Emeç’i evde bulamayan hakkında (Kan, İnançlar ve Oy Pusulaları; Cesur polisin, Emeç’in annesini “Nereye giderse gitsin Adamların Ülkesine Yolculuk; Tasavvur Mu bizden kurtulamaz. Onu, gittiği yerden getirmesini Gerçek Mi? Mahabad Kürt Cumhuriyeti Büyük biliriz. Aradan 5 yıl geçse bile onu bulup getire- Güçlerin Politikasında Kürtler 1941-1947; Mağdur ceğiz” diyerek tehdit ettiği öğrenildi. Hülya Emeç, Diasporadan Sınır-Ötesi Vatandaşlığa Mı?; 20 Ocak 2018 tarihinden bu yana iltica talebinde Ülkemde Bir Yabancı; Çaldıran Savaşı’nda Osman- bulunduğu İsviçre’de yaşamını sürdürüyor. lılar Safeviler ve Kürtler; Tanrı ve Şeyh Adi Kusur- Jinnews suzdur: Êzidî Tarihinden Kutsal Şiirler ve Dinsel Anlatılar; Kürdistan Bayrağının Altında; Irak’ta Jinnews haber ajansının Diyarbakır’ın Bağlar ilçe- Soykırım) İdil Sulh Ceza Hakimliği tarafından sindeki bürosu, 12 Temmuz 2018 tarihinde polis toplatma kararı verildiği öğrenildi. Toplatma tarafından basıldı. Kimsenin olmadığı bir anda kararının Şırnak’ın İdil ilçesinde PKK’ye yönelik gerçekleştirilen baskın sonrası yapılan aramada operasyonlar kapsamında aranan evlerde bu kitap- bürodaki bilgisayarlara el konulduğu öğrenildi. ların bulunması sonrasında alındığı bildirildi. Jinnews haber ajansının avukatlarının konuyla ilgili savcılığa suç duyurusunda bulunacağı öğre- İrem Afşin nildi. 21 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul Şişhane metro Hakkında Yasaklama Kararı Verilen Kitaplar çıkışında GBT uygulaması yapan polislerin gaze- teci İrem Afşin’i boynuna taktığı puşiyi gerekçe 18 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- göstererek durdurduğu ve ona kıyafetinin sakın- lerden Cumhuriyet Gazetesi muhabiri Akın Bodur calı olduğunu söylediği öğrenildi. Haberde, GBT tarafından yazılan “12 Eylül Karanlığında Dört kontrolü sonrasında ise bir polis memurunun İrem İdam Bir Tanık” isimli kitabın dağıtımının ve Afşin’in arkasından “Dikkat et de kuytu bir yerde satışının ‘örgüt propagandası yapıldığı’ iddiasıyla kesmesinler” diye bağırdığı iddia edildi. Batman 1. Sulh Ceza Hakimliği tarafından Nisan 2017’de yasaklandığı öğrenildi. Batman’da yapılan Evrensel Gazetesi Dağıtımı bir ev baskınında el konulduktan sonra verilen 19 Haziran 2018 tarihinde Denizli’nin Pamukkale bu kararın yazara ve yayınevine tebliğ edilmediği ilçesinde Evrensel gazetesini dağıtan 1 kişinin polis bildirildi. Akın Bodur’un avukatının söz konusu tarafından engellendiği öğrenildi. Yolda gazete yasaklama kararı ile ilgili olarak bir üst mahkemeye dağıtırken durulan kişinin yanındaki gazeteler el itiraz bulunduğu öğrenildi. konulduğu, GBT uygulamasının ardından polisin Hakkında Yasaklama Kararı Verilen Kitaplar el koyduğu gazeteleri geri verdiği bildirildi. 26 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- Sendika.Org lerden, Avesta Yayınları tarafından yayınlanan Sendika.org haber sitesinin İstanbul’un Şişli ilçe- ‘Kürdistan Tarihi’ adlı kitabın Ayvalık Sulh Ceza sinde bulunan bürosu 28 Haziran 2018 tarihinde Hâkimliği tarafından yasaklandığı öğrenildi. Söz polis tarafından basıldı. Basında yer alan haber- konusu haberde, kitabın ilk baskısının da 2000 lerden, polisin hiçbir Sendika.org yetkilisi, çalışanı yılında İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 331 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

(DGM) tarafından toplatıldığı, yayınevi sahibi 2014 yılında basılan 1880 Kürt Ayaklanması Şeyh Abdullah Keskin’e de para ve hapis cezası verildiği, Ubeydullah Nehri. cezanın ertelendiği bildirildi. Daha önce yine Avesta Yayınları tarafından 9 kitap Zarok TV (Kan, İnançlar ve Oy Pusulaları; Cesur Adam- ların Ülkesine Yolculuk; Tasavvur mu Gerçek 28 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- mi?, Mahabad Kürt Cumhuriyeti Büyük Güçlerin lerden, Kürtçe yayın yapan çocuk kanalı Zarok Politikasında Kürtler 1941-1947; Mağdur Diaspo- TV’ye, 17 Mart ve 20 Mart 2018 tarihlerinde yayın- radan Sınır Ötesi Vatandaşlığa mı?; Ülkemde Bir lanan 2 çocuk şarkısı nedeniyle, reklam gelirlerinin Yabancı; Çaldıran Savaşı’nda Osmanlılar Safeviler yüzde 2’si ile yüzde 5’i arasında para cezası ve 5 kez ve Kürtler; Tanrı ve Şeyh Adi Kusursuzdur: Yezidi program durdurma cezası verildiği öğrenildi. Tarihinden Kutsal Şiirler ve Dinsel Anlatılar; Özgür Paksoy Kürdistan Bayrağının Altında; Irak’ta Soykırım) 31 Temmuz 2018 tarihinde, Mezopotamya Ajansı İdil Sulh Hakimliği tarafından 14 Mayıs 2018 tari- muhabiri Özgür Paksoy’un, yaptığı bir çocuk istis- hinde ve 1 kitap (Kürdistan Tarihi) ise Ayvalık marı haberi nedeniyle, haberde adı geçen kişinin Sulh Ceza Hakimliği tarafından 26 Temmuz 2018 yakınları tarafından tehdit edildiği öğrenildi. Söz tarihinde yasaklanmıştı. konusu haberde, Özgür Paksoy’un, Şırnak’ın Yeni Yaşam Gazetesi Uludere ilçesinde yaşanan bir çocuk istismarını 9 Ekim 2018 tarihinde, 100’den fazla kişinin gözal- haberleştirdiği 27 Temmuz 2018 tarihinden bu tına alındığı Diyarbakır merkezli soruşturma yana telefonla aranarak tehdit edildiği belirtildi. kapsamında polis Yeni Yaşam gazetesinin irtibat Özgür Paksoy’un tehditlerle ilgili olarak savcılığa bürosuna baskın yaptı. Baskın sırasında gazete suç duyurusunda bulunacağı öğrenildi. bürosunda kimsenin olmadığı, kapıyı kırarak giren Gazeteci Özgür Paksoy, Şırnak’ın Uludere ilçesi, polisin bilgisayar ve hard disklere el koyduğu öğre- Uzungeçit beldesinde yaklaşık 2 yıl önce yaşanan nildi. biri yöredeki korucu başının oğlu olan iki uzman Batman’da Kitap Fuarı’nda El Konulan Kitaplar çavuş ile şoförlerinin 14 yaşındaki bir kız çocuğuna ve Gözaltına Alınan Kişi cinsel istismarda bulunmaları olayını 27 Temmuz 2018 tarihinde haberleştirmişti. 22 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, Batman Valiliği tarafından düzenlenen Hale Gönültaş kitap fuarında Avesta Yayınları tarafından yayın- 31 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- lanan “1880 Kürt Ayaklanması Şeyh Ubeydullah lerden, gazeteci Hale Gönültaş’ın, IŞİD tarafından Nehri” isimli kitaba, hakkında yasaklama kararı Ankara’da satılan bir kız çocuğuna dair haber olduğu gerekçesiyle polis tarafında el konuldu. nedeniyle telefonla aranarak tehdit edildiği öğre- Haberde ayrıca Avesta Yayınları’nın standında nildi. Söz konusu haberlerde, telefonla arayan çalışan Şiyar Danışman isimli bir kişinin gözaltına kişinin Hale Gönültaş’ın Ankara’da yaşadığı evin alındığı ve ifade işlemlerinin ardından serbest bıra- açık adresini verdikten sonra, “Bu memlekete cihat kıldığı bildirildi. gelecek. Ayağını denk al” dediği belirtildi. Hale Yürüyüş Dergisi ve Ozan Yayıncılık Gönültaş’ın IŞİD tarafından Şengal’den kaçırılarak Ankara’da satılan bir kız çocuğuna ilişkin haberi 24 Yürüyüş Dergisi’nin İstanbul’un Sultangazi ilçe- Temmuz 2018 tarihinde yayınlanmıştı. sinde bulunan ofisinin 24 Ekim 2018 tarihinde polis tarafından basıldığı öğrenildi. Baskın sıra- Hakkında Yasaklama Kararı Verilen Kitaplar sında en az 1 kişinin (Halil Yakut) gözaltına alın- 25 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- dığı öğrenildi. Bu soruşturma kapsamında Ozan lerden, Avesta Yayınları tarafından basılan 3 Yayıncılık’a ait büronun da basıldığı bildirildi. kitabın basımının, çoğaltılmasının, dağıtımının Yürüyüş Dergisi ve Ozan Yayıncılık ve satışının Çukurca Sulh ve Ceza Hakimliği tara- fından yasaklandığı öğrenildi. Yasaklanan kitap- 1 Kasım 2018 tarihinde Yürüyüş dergisi ve derginin ların isimleri: 2001 yılında basılan Kürt Ulusal yayına hazırlandığı Ozan Yayıncılık’ın İstanbul Hareketi; 2009 yılında basılan Kürtler ve Kürdistan; Gazi Mahallesi’nde bulunan ofisi polis tarafından

332 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü basıldı. Baskında Fırat Kaya isimli bir kişinin Ocak 2018 tarihinde devam edildi. Duruşmada gözaltına alındığı öğrenildi. savcı esas hakkındaki mütalaasını açıkladı ve 12 kişinin ‘örgüt üyesi olmak’ ve ‘örgüt propagandası Fatih Portakal yapmak’ suçundan cezalandırılmasını ve 1 sanığın Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 17 Aralık 2018 ise beraatını talep etti. Mahkeme duruşmayı 26 tarihinde Konya’da yaptığı konuşmada Fox TV’nin Şubat 2018 tarihine erteledi. haber sunucusu Fatih Portakal hakkında şunları Davanın 26 Şubat 2018 tarihinde görülen karar söyledi: “Birileri çıkmış, portakal mıdır, mandalina duruşmasında mahkeme Muhammed Doğru’yu mıdır, narenciye midir nedir? Sokağa çağırıyor. ‘örgüt üyesi olma’ suçundan 6 yıl 3 ay ve ‘örgüt Haddini bil haddini, bilmezsen haddini bu millet propagandası yapma’ suçundan 2 yıl 3 ay hapis patlatır enseni” dedi. cezası ile cezalandırdı. Mahkeme örgüt propagan- Fatih Portakal dası yapma suçundan verdiği cezayı erteledi. FOX Tv kanalının haber sunucusu Fatih Portakal’ı Ahmet Altan protesto etmek için Osmanlı Ocakları’na üye bir Gazeteci ve yazar Ahmet Altan hakkında ‘Cumhur- grup 24 Aralık 2018 tarihinde, İstanbul’un Zeytin- başkanı’na hakaret ettiği’ iddiasıyla İstanbul 26. burnu ilçesinde bulunan FOX Tv binası önünde bir Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar eylem yaptı. Eylemde konuşan Osmanlı Ocakları duruşması 11 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Kurucu Genel Başkanı Kadir Canpolat, “Ülkemizi Mahkeme Ahmet Altan’ı 7 bin TL adli para cezası her fırsatta karıştıranlar bilmelidirler ki evinde ile cezalandırdı. en az yüzde 52 dişlerini sıkarak bekleyenler var” şeklinde konuştu. Şahin Alpay ve Mehmet Altan İptal Edilen Sarı Basın Kartı Sayısı 11 Ocak 2018 tarihinde Anayasa Mahkemesi, tutuklu gazeteciler Şahin Alpay ve Mehmet 19 Aralık 2018 tarihinde, CHP İzmir milletvekili Altan’ın bireysel başvuruları ile ilgili olarak, Atila Sertel tarafından, iptal edilen sarı basın kartı tutukluluğun hukuki olmadığına ilişkin iddialar sayısına dair verilen yazılı soru önergesini yanıt- yönünden başvurucuların ‘kişi hürriyeti ve güven- layan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, liği hakkı’nın ihlal edildiğine; ifade özgürlüğünün 1 Ocak 2016 ile 19 Kasım 2018 tarihleri arasında ihlal edildiğine ilişkin iddia yönünden başvurucu- 1,954 sarı basın kartının iptal edildiğini belirttiği ların ‘ifade ve basın özgürlükleri’nin ihlal edildi- öğrenildi. ğine karar verdi. Mahkeme ayrıca Mehmet Altan’a 20 bin TL manevi tazminat ödenmesine karar 6.2.3. Gazeteci ve Basın Çalışanlarının verdi. Şahin Alpay ile ilgili manevi tazminat tale- Yargılandığı Davalar bini ise reddetti. Ayşenur Arslan AYM’nin kararı sonrasında avukatları Mehmet Altan ve Şahin Alpay’ın tahliyesi için davaların Gazeteci Ayşenur Arslan hakkında 14 Eylül 2015 görüldüğü mahkemelere başvuru yaptı. Aynı gün tarihinde Halk TV’de yayınlanan “Medya Mahal- içinde İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi Şahin lesi” programındaki sözleri nedeniyle ‘Cumhurbaş- Alpay’ın ve 26. Ağır Ceza Mahkemesi ise Mehmet kanı’na hakaret’ iddiasıyla Ankara 12. Asliye Ceza Altan’ın tutukluluğunun devamına karar verdi. Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 5 Tutukluluğun devamı kararının gerekçesinin Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Ayşenur AYM’nin söz konusu kararlarının henüz Resmi Arslan’ı 11 ay 20 gün hapis cezası ile cezalandırdı Gazete’de yayınlanmaması ve gerekçeli kararın ve cezayı erteledi. mahkemeye tebliğ edilmemesi olduğu bildirildi. Muhammed Doğru Anayasa Mahkemesi’nin Mehmet Altan hakkında KHK ile kapatılmış Dicle haber ajansı (DİHA) tutukluluk nedeniyle hak ihlaline uğradığı muhabiri Muhammed Doğru’nun da aralarında yönünde verdiği kararı sonrasında yapılan tahliye olduğu 13 kişi hakkında Sakarya 2. Ağır Ceza başvurusu İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 8 tarafından reddedilmişti. 16 Ocak 2018 tarihinde

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 333 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Mehmet Altan’ın avukatlarının 27. Ağır Ceza AYM kararının yayınlanmasının ardından İstanbul Mahkemesi’ne yaptığı itiraz da reddedildi. Mahke- 13. Ağır Ceza Mahkemesi 16 Mart 2018 tarihinde menin kararında Anayasa Mahkemesi’nin gerek- Şahin Alpay’ın ev hapsi şartıyla tahliye edilmesine çeli kararının henüz yayınlanmadığını ve 26. Ağır karar verdi. Şahin Alpay aynı gün içinde tahliye Ceza Mahkemesi’nin verdiği tutukluluğun devamı edildi. kararının usul ve yasaya uygun olduğunun belirt- Şahin Alpay ve Mehmet Altan hakkında AYM tiği öğrenildi. tarafından 11 Ocak 2018 tarihinde verilmiş olan Anayasa Mahkemesi’nin Şahin Alpay hakkında ihlal kararı Alpay ve Altan’ın tutuklu yargılan- tutukluluk nedeniyle hak ihlaline uğradığı dığı mahkemeler tarafından AYM’nin yetki gaspı yönünde verdiği kararı sonrasında yapılan tahliye yaptığı gerekçesiyle uygulanmamıştı. başvurusu İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi tara- Şahin Alpay 27 Temmuz 2016 tarihinde gözaltına fından reddedilmişti. 16 Ocak 2018 tarihinde Şahin alınmış ve 31 Temmuz 2016 tarihinde tutuklan- Alpay’ın avukatlarının 14. Ağır Ceza Mahkeme- mıştı. si’ne yaptığı itiraz da reddedildi. Mahkeme kara- rında Anayasa Mahkemesi’nin hak ihlaline ilişkin Şerife Oruç verdiği kararda “Yargılamayı yapan mahkeme KHK ile kapatılmış DİHA muhabiri Şerife Oruç’un yerine geçip delil değerlendirmesi ve yerindelik yanı sıra Emrullah Oruç ve Muzaffer Tunç denetimi yapan Anayasa Mahkemesi kararı hakkında ‘örgüt üyesi olmak’ iddiasıyla Batman 2. üzerine yargılamayı yapan mahkemece otomatik Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- olarak takdir yetkisi kullanılmaksızın tahliye kararı mesine 2018 yılı içinde devam edildi. verilmesinde zorunluluk bulunmamaktadır” denil- mektedir. Şerife Oruç, 5 Temmuz 2016 tarihinde haber takibi için bulunduğu Batman’da gözaltına alınmış ve 6 Mehmet Altan’ın avukatı Engin Cinmen, 2 Nisan Temmuz 2016 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tara- 2018 tarihinde basına yansıyan açıklamasında, 20 fından tutuklanmıştı. Mart 2018 tarihinde AİHM tarafından verilen ihlal kararının çevirisinin yapılması ve kararda tespit Davanın 11 Ocak 2018 tarihinde görülen duruşma- edilen ihlallerin giderilmesinden sorumlu merci- sında Şerife Oruç’un avukatı müvekkili aleyhine lere tebliğ edilmesi için Adalet Bakanlığı’ndan verilmiş tanık ifadelerinin işkence altına alındığı talepte bulunduklarını fakat geçen 14 gün içinde belirtti ve Oruç’un tahliyesini talep etti. Mahkeme henüz kararın çevrilip Bakanlığın internet site- 3 sanığın da tutukluluk halinin devamına karar sine konulmadığını, buna bağlı olarak da Mehmet verdi ve duruşmayı 7 Mart 2018 tarihine erteledi. Altan ile ilgili tahliye taleplerine olumsuz yanıt Davanın 7 Mart 2018 tarihinde görülen duruş- verildiğini belirtti. masında mahkeme savunmaların ardından her 3 Şahin Alpay sanığın tutukluluk halinin devamına karar vererek duruşmayı 8 Mayıs 2018 tarihine erteledi. KHK ile kapatılmış Zaman Gazetesi eski yazarı Şahin Alpay’ın bireysel başvurusunu değerlendiren Davanın 8 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruşma- AYM, 15 Mart 2013 tarihli ve 2018/3007 sayılı sında mahkeme Şerfe Oruç’un tutukluluk halinin kararı ile Sahin Alpay’ın kişi hürriyeti ve güven- devamına, tutuklanmaya dayanak olan ifadelerin liği hakkının ihlal edilmiş olduğuna ve Alpay’a sahibi tanıkların zorla getirilmesine kadar vererek 20 bin TL manevi tazminat ödenmesine karar duruşmayı 9 Temmuz 2018 tarihine erteledi. verdi. Mahkeme ayrıca kararında AYM tarafından Mahkeme davanın 9 Temmuz 2018 tarihinde verilen ihlal kararlarının yargı organları dahil görülen duruşmasında Şerife Oruç’un adli kontrol herkes yönünden nihai ve bağlayıcı olduğunu, şartıyla tahliyesine karar verdi ve duruşmayı 27 yargı organlarının görevinin Anayasa Mahke- Kasım 2018 tarihine erteledi. mesi tarafından tespit edilen ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak olduğunu belirtti. Davanın 27 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- masında mahkeme tanık ifadelerinin dinlenme- sinin ardından duruşmayı 26 Şubat 2019 tarihine erteledi.

334 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

Felat Bozarslan Karar 9 Ekim 2017 tarihinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesi tarafından bozulmuştu. Doğan Haber Ajansı muhabiri Felat Bozarslan hakkında 4 Kasım 2015 tarihinde yaptığı bir haber Enis Berberoğlu, Can Dündar, Erdem Gül nedeniyle yayın yasağını ihlal ettiği iddiasıyla 19 Ocak 2014 tarihinde Adana ve Hatay’da MİT Diyarbakır 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan tırlarının durdurulmasına ilişkin görüntülerin davanın karar duruşması 11 Ocak 2018 tarihinde yayınlanmasıyla ilgili olarak, CHP milletvekili Enis görüldü. Mahkeme Felat Bozarslan’ın beraatına Berberoğlu, Cumhuriyet gazetesi eski Genel Yayın karar verdi. Yönetmeni Can Dündar ile eski Ankara temsil- Felat Bozarslan Diyarbakır’da verilen bir mahkeme cisi Erdem Gül hakkında, ‘örgüt üyesi olmamakla kararı ile ilgili olarak “14 yaşındaki kıza tecavüz birlikte örgüte yardım etmek’ iddiasıyla İstanbul eden sanığa ‘saygın tutum’ indirimi” başlığıyla bir 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın haber yapmış ve sonrasında Bozarslan hakkında görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. gizlilik kararını ve yayın yasağını ihlal ettiği gerek- Davanın 10 Ekim 2018 tarihinde görülen duruş- çesiyle 4 yıl 6 aya kadar hapis cezası istemiyle dava masında İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığının celse açılmıştı. arasında sanık Enis Berberoğlu hakkında yurt dışına Enis Berberoğlu çıkış yasağı konulmasını talep ettiği ve mahkeme tarafından bu talebin kabul edilerek hakkında yurt Gazeteci ve CHP İstanbul milletvekili Enis Berbe- dışına çıkış yasağı konulduğu belirtildi. Mahkeme roğlu hakkında “MİT Tırları” davası kapsamında duruşmayı 6 Şubat 2019 tarihine erteledi. verilen 25 yıl hapis cezasının bozulmasının ardında davanın İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Mustafa Öğe Dairesi’nde görülmesine 2018 yılı içinde devam Aydın’ın Didim ilçesinde yayınlanan Didim edildi. Özgürses Gazetesi’nin sahibi Mustafa Öğe ile 16 Ocak 2016 tarihinde görülen duruşmaya Enis EMEP Didim ilçe başkanı Kazım Temiz hakkında Berberoğlu’nun kelepçeli bir vaziyette götürülmeyi Didim 1. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan kabule etmediği için getirilmediği ve duruşmaya davanın görülmesine 16 Ekim 2018 tarihinde SEGBİS aracılığıyla katıldığı öğrenildi. Davanın 2. başlandı. İddianamede Mustafa Öğe’nin EMEP duruşması da kamu güvenliği gerekçe gösterilerek tarafından yapılan bir basın açıklamasını haber kapalı yapıldığı için duruşmaya sadece Enis Berbe- yaptığı için cezalandırılması istenmektedir. Savun- roğlu’nun eşi, kızı ve avukatları katıldı. Savun- maların ardından mahkeme duruşmayı 25 Ocak maların ardından mahkeme Enis Berberoğlu’nun 2019 tarihine erteledi. tutukluluk halinin devamına karar verdi ve duruş- Fatih Polat, Tamer Arda Ersin, mayı 13 Şubat 2018 tarihine erteledi. Cem Gurbetoğlu, Can Dündar Davanın karar duruşması 13 Şubat 2018 tarihinde 10 Ekim Ankara Katliamı’nda devlet kurumlarının görüldü. Enis Berberoğlu duruşmaya SEGBİS ihlallerine ilişkin olarak Cumhuriyet ve Evrensel aracılığıyla bağlandı. Mahkeme Enis Berberoğlu’nu gazetelerinde yer alan haberlerden dolayı Evrensel ‘devletin güvenliği veya iç veya dış siyasal yararları gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Fatih Polat, bakımından niteliği itibariyle gizli kalması gereken Evrensel gazetesi muhabiri Tamer Arda Erşin bilgilerini açıklamak’ suçundan 5 yıl 10 ay hapis ve Cem Gurbetoğlu ile Cumhuriyet gazetesi eski cezası ile cezalandırdı ve Berberoğlu’nun tutuk- Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar ve Cumhu- luluk halinin devamına karar verdi. riyet gazetesi muhabiri Kemal Göktaş hakkında Enis Berberoğlu, İstanbul 14. Ağır Ceza Mahke- Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan mesi’nde açılan davanın 14 Haziran 2017 tarihinde davanın ilk duruşması 15 Ocak 2018 tarihinde görülen duruşmasında ‘siyasi ve askeri casusluk görüldü. Duruşmada avukat Mustafa Söğütlü, 4 maksadıyla devletin güvenliği veya iç veya dış aylık süre içinde davanın açılmadığını belirtip siyasal yararları bakımından gizli kalması gereken davanın düşürülmesini talep etti. Duruşma savcısı bilgileri açıklama’ suçundan 25 yıl hapis cezası ile da aynı gerekçe ile davanın düşürülmesini talep cezalandırılmış ve hükümle birlikte tutuklanmıştı. etti. Mahkeme davanın düşürülmesine karar verdi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 335 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Özgür Gündem Davası Hasan Cemal Gazeteciler Ayşe Düzkan, Hüseyin Aykol, Mehmet Hasan Cemal hakkında “Çekilme Günlüğü” Ali Çelebi, Hüseyin Bektaş, Ragıp Duran hakkında, başlıklı yazı dizi ilgili açılan davada verilen beraat KHK ile kapatılmış olan Özgür Gündem gazetesi kararının İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. ile dayanışmak amacıyla başlatılan “Nöbetçi Genel Ceza Dairesi tarafından bozulması üzerine yargıla- Yayın Yönetmeni” kampanyasına katıldıkları maya 2018 yılı içinde yeniden başlandı. gerekçesiyle İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkeme- İstanbul 24. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen si’nde açılan davanın karar duruşması 16 Ocak davanın 18 Ocak 2018 tarihinde görülen duruş- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt propa- masında savcı Hasan Cemal’in 13 yıla kadar hapis gandası yapmak’ suçundan Hüseyin Aykol’u 3 yıl cezası ile cezalandırılmasını talep etti. Mahkeme 9 ay; Hüseyin Bektaş, Mehmet Ali Çelebi, Ayşe duruşmayı 3 Nisan 2018 tarihine erteledi. Düzkan ve Ragıp Duranı ise ayrı ayrı 1 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Davanın 3 Nisan 2018 tarihinde görülen karar duruşmasında mahkeme Hasan Cemal’i ‘örgüt İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından propagandası yapma’ suçundan 3 ay 22 gün hapis verilen hapis cezaları İstanbul Bölge Adliye Mahke- cezası ile cezalandırdı. mesi 3. Ceza Dairesi tarafından 30 Kasım 2018 tarihinde onandı. İstanbul 13. Ağır Ceza Mahke- İstanbul “KCK Basın Davası’ mesi 16 Ocak 2018 tarihinde, ‘örgüt propagandası 46 gazeteci ve gazete çalışanı hakkında İstanbul 3. yapmak’ iddiasıyla Hüseyin Aykol’u 3 yıl 9 ay, Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- Hüseyin Bektaş, Mehmet Ali Çelebi, Ayşe Düzkan mesine 2018 yılı içinde devam edildi. ve Ragıp Duran’ı ise ayrı ayrı 1 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırmıştı. Davanın 19 Ocak 2018 tarihinde görülen duruşma- sında Avukat Gülizar Tuncel’in savunma yaparken Hüseyin Aykol, İnan Kızılkaya ve İhsan Çaralan sözünün mahkeme başkanı tarafından kesildiği, Gazeteciler Hüseyin Aykol, İnan Kızılkaya ve Gülizar Tuncel’in buna tepki göstermesi üzerine de İhsan Çaralan hakkında nöbetçi yayın yönetmen- mahkeme başkanı tarafından duruşma salonundan liği yaptıkları dönemde KHK ile kapatılan Özgür çıkartıldığı öğrenildi. Mahkeme duruşmayı 27 Gündem gazetesinde çıkan bir yazıda Cumhurbaş- Nisan 2018 tarihine erteledi. kanı’na hakaret edildiği iddiasıyla İstanbul 2. Asliye 27 Nisan 2018 tarihinde görülen duruşmada Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- mahkeme gazeteciler hakkındaki yurtdışı yasa- ması 25 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ğının kaldırılması talebini 667 sayılı KHK’yi Hüseyin Aykol ve İnan Kızılkaya’yı 1 yıl 10 ay 26 gerekçe göstererek reddetti ve duruşmayı 7 Eylül gün hapis cezası ile cezalandırdı ve hükmün açık- 2018 tarihine erteledi. lanmasını ertelemedi. Mahkeme, İhsan Çaralan’ı ise 11 ay 20 gün hapis cezası ile cezalandırdı ve 27 Nisan 2018 tarihinde görülen duruşmada hükmün açıklanmasını erteledi. mahkeme gazeteciler hakkındaki pasaportlara el konulması kararının kaldırılması talebini kabul etti Hüseyin Aykol, Zana Kaya, İnan Kızılkaya, ve duruşmayı 11 Ocak 2019 tarihine erteledi. Hatip Dicle Özkan Erdoğan ve Serkan Erdoğan Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kapatılan Özgür Gündem gazetesinin genel yayın yönet- Özgürlükçü Demokrasi Gazetesi çalışanları Özkan menleri Hüseyin Aykol ve Zana Kaya, gazetenin Erdoğan ve Serkan Erdoğan hakkında ‘örgüt üyesi Yazı İşleri Müdürü İnan Kızılkaya ve Hatip Dicle olmak’ ve ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiala- hakkında, Özgür Gündem gazetesinde çıkmış rıyla Mersin 8. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan yazılar gerekçe gösterilerek İstanbul 2. Asliye davanın görülmesine 2018 yılı içinde başlandı. Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine Davanın 25 Ocak 2018 tarihinde görülen ilk duruş- 20 Aralık 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme masına SEGBİS aracılığıyla tutuklu bulundukları duruşmayı 21 Şubat 2019 tarihine erteledi. cezaevlerinden katılan Serkan Erdoğan ve Özkan Erdoğan Kürtçe savunma yapma yaptı. Savun-

336 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü maların ardından mahkeme Özkan Erdoğan ve kullanma, hile ile alma çalma”, “Devletin güven- Serkan Erdoğan’ın adli kontrol şartıyla tahliyesine liğine ilişkin gizli belgeleri temin etme”, “Devletin karar verdi ve duruşmayı 22 Mayıs 2018 tarihine güvenliğine ve siyasal yararlarına ilişkin gizli erteledi. kalması gereken bilgileri açıklama” ve ‘örgüt propagandası yapmak’ suçlarından cezalandırıl- Davanın karar duruşması 22 Mayıs 2018 tarihinde ması istenmektedir. görüldü. Mahkeme 2 kişi hakkında da tüm suçla- malardan beraat kararı verdi. Davanın 31 Ocak 2018 tarihinde görülen duruş- masına sadece davanın tek tutuklu sanığı Mehmet Hamide Yiğit Baransu katıldı. Baransu kendisini yargılayan Yazar Hamide Yiğit hakkında yazıları ve sosyal mahkeme heyetinin Şahin Alpay davasında medya paylaşımlarında ‘Cumhurbaşkanı’na Anayasa Mahkemesi kararını uygulamadığı gerek- hakaret ettiği’ iddiasıyla Ankara 8. Asliye Ceza çesiyle reddi hakim talebinde bulundu. Mahkeme Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 24 Baransu’nun bu talebini reddetti ve duruşmayı 2 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Hamide Mayıs 2018 tarihine erteledi. Yiğit’i 1 yıl 2 ay 17 gün hapis cezası ile cezalandırdı Davanın 2-4 Mayıs 2018 tarihleri arasında görülen ve cezayı erteledi. duruşmasında mahkeme emekli askerlerin davaya Ahmet Şık müdahil olma taleplerini kabul ederek duruşmayı Cumhuriyet gazetesi muhabiri Ahmet Şık hakkında 7 Ağustos 2019 tarihine erteledi. sosyal medya paylaşımlarında ‘Türk milletini, Davanın 7-9 Ağustos 2018 tarihinde görülen Türkiye Cumhuriyeti devletini, devletin kurum duruşmada mahkeme duruşmayı 1 Kasım 2018 ve organlarını aşağıladığı’ iddiasıyla İstanbul 17. tarihine erteledi. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- Davanın 1-2 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- mesine 2018 yılı içinde devam edildi. mada mahkeme duruşmayı 3 Ocak 2019 tarihine Davanın 30 Ocak 2018 tarihinde görülen duruş- erteledi. masına Ahmet Şık sağlık sorunları nedeniyle katıl- Erdoğan Alayumat, Nuri Akman madı. Avukatı Şık’ın SEGBİS aracılığıyla değil bizzat mahkemede hazır bulunarak savunma KHK ile kapatılmış Dihaber muhabiri Erdoğan yapma talebini mahkemeye iletti. Mahkeme Ahmet Alayumat ile Nuri Akman hakkında ‘Devletin Şık’ın duruşmada hazır edilmesine karar verdi ve gizli kalması gereken bilgilerini siyasal veya askeri duruşmayı 22 Mayıs 2018 tarihine erteledi. casusluk amacıyla temin etme’ ve ‘örgüte üye olmak’ iddialarıyla Hatay 2. Ağır Ceza Mahkeme- 22 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruşmada si’nde açılan davanın görülmesine 2018 tarihinde mahkeme, savunmaların ardından duruşmayı 18 başlandı. Ekim 2018 tarihine erteledi. Erdoğan Alayumat ve Nuri Akman, 14 Temmuz Davanın 18 Ekim 2018 tarihinde görülen duruş- 2017 tarihinde haber takibi için bulundukları masında mahkeme, Ahmet Şıkın 25 Haziran Antep sınır hattında gözaltına alınmış; Erdoğan seçimlerinde milletvekili seçilerek dokunulmazlık Alayumat 27 Temmuz 2018 tarihinde çıkarıldığı kazanmasını gerekçe göstererek yargılamanın mahkeme tarafından tutuklanmıştı. durdurulmasına hükmetti. 2 Şubat 2018 tarihinde görülen ilk duruşmaya Ahmet Altan, Yasemin Çongar, Yıldıray Oğur, davanın tutuklu sanığı Erdoğan Alayumat SEGBİS Tuncay Opçin ve Mehmet Barasu aracılığıyla Samsun Bafra T Tipi Cezaevi’nden Taraf Gazetesi’nin eski çalışanları Ahmet Altan, katıldı. Duruşmada Alayumat, gazetecilik faali- Yasemin Çongar, Yıldıray Oğur, Tuncay Opçin ve yetleri gerekçe gösterilerek kendisine yöneltilen Mehmet Barasu’nun hakkında İstanbul 13. Ağır suçlamalara ilişkin savunma yaptı. Daha sonra Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine İskenderun Çevre Koruma Derneği üyesi Ercü- 2018 yılı içinde devam edildi. ment Kimyon tanık olarak ifade verdi ve Alayu- İddianamede sanıkların “Devletin güvenli- mat’un gazeteci olarak kendisinden defalarca çevre ğine ilişkin belgeleri tahrip etme, amacı dışında ve kent sorunları konusunda görüş aldığını belirtti.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 337 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Davanın tutuksuz sanığı Nuri Akman ise savun- lerini reddederken, davayı 30 Ocak 2019 tarihine masında gözaltında işkence gördüğünü, avukatı erteledi. ile görüşme talebinde bulununca da bayılıncaya Çağdaş Erdoğan kadar dövüldüğü belirtti. Savunmaların ardından mahkeme Alayumat’un tutukluluk halinin deva- Gazeteci ve foto muhabir Çağdaş Erdoğan mına karar verdi ve duruşmayı 25 Nisan 2018 tari- hakkında İstanbul 33. Ağır Ceza Mahkemesi’nde hine erteledi. açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. Davanın 25 Nisan 2018 tarihinde görülen duruş- masına Erdoğan Alayumat katıldı ve Kürtçe Çağdaş Erdoğan 2 Eylül 2017 tarihinde İstanbul savunma yaptı. Duruşmada ayrıca bir başka gaze- Kadıköy’de MİT sosyal tesislerinin fotoğraflarını teci tanık olarak savunma yaptı. Savunmaların çektiği iddiasıyla gözaltına alınmış ve 13 Eylül ardından mahkeme Erdoğan Alayumat tutukluluk 2017 tarihinde tutuklanmıştı. İddianamede Çağdaş halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 23 Erdoğan’ın ‘örgüt üyesi olmak’ ve ‘örgüt propagan- Mayıs 2018 tarihine erteledi. dası yapmak’ iddialarıyla cezalandırılması isten- mektedir. Davanın 23 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- masında mahkeme Erdoğan Alayumat’ın adli Davanın ilk duruşması 13 Şubat 2018 tarihinde kontrol şartıyla tahliyesine karar verdi ve duruş- görüldü. Duruşmada savunma yapan Çağdaş mayı 19 Ekim 2018 tarihine erteledi. Erdoğan, gözaltında çırılçıplak soyularak aran- dığını, daha sonra kendini MİT görevlisi olarak Davanın 19 Ekim 2018 tarihinde görülen duruş- tanıtan kişilerin ajanlık dayatmasına maruz kaldı- masında yargılamaya konu edilen 30 fotoğrafın ğını, bunu kabul etmemesi durumunda tutuk- “devletin güvenliği açısından tehlikeli ve sakın- lanmakla tehdit edildiğini belirtti. Savunmaların calı bölgeler olup olmadığı” hususunda Genel- ardından mahkeme Çağdaş Erdoğan’ın tahliyesine kurmay Başkanlığı ile MİT’e gönderilen yazıya karar verdi ve duruşmayı 1 Haziran 2018 tarihine cevap gelmediği öğrenildi. Savunmaların ardından erteledi. mahkeme Genelkurmay Başkanlığı ile MİT’e gönderilen yazının cevabının beklenmesi ve dosya- Davanın 1 Haziran 2018 tarihinde görülen duruş- daki eksiklerin giderilmesi için duruşmayı ileri bir masında Çağdaş Erdoğan’ın yurt dışı yasağının tarihe erteledi. kaldırılmasına ve duruşmalardan vareste tutul- masına karar veren mahkeme duruşmayı 2 Kasım Özgür Gündem Gazetesi 2018 tarihine erteledi. 16 Ağustos 2016 tarihinde Gündem gazete- Davanın 2 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- sine yönelik polis baskını sırasında yaşananlarla masında mahkeme savunmaların ardından duruş- ilgili olarak 22 kişi hakkında İstanbul 5. Asliye mayı 26 Mart 2019 tarihine erteledi. Ceza Mahkemesi’nde ‘polise mukavemet iddiası’ ile açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde Ertuğrul Mavioğlu başlandı. Gazeteci Ertuğrul Mavioğlu hakkında Suruç Davanın ilk duruşması 9 Şubat 2018 tarihinde Katliamı sonrasında yaptığı sosyal medya payla- görüldü. Duruşmada gazeteciler ve gazete çalı- şımlarında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ şanları, yaptıkları savunmalarda, baskın sırasında iddiasıyla İstanbul 33. Asliye Ceza Mahkemesi’nde polisin fiziki ve sözlü şiddetine maruz kaldıklarını, açılan davanın görülmesine 15 Şubat 2018 tari- ters kelepçelendiklerini, fiziki şiddetin konulduk- hinde başlandı. Savunmaların ardından mahkeme, ları polis araçlarında da devam ettiğini ifade ettiler. ilk duruşmada, Ertuğrul Mavioğlu hakkında beraat Savunmaların ardından mahkeme olay yerine ilişkin kararı verdi. kamera kayıtlarının ve ilgili belgelerin gönderilmesi Deniz Yücel için müzekkere yazılmasına karar verdi ve duruş- mayı 29 Haziran 2018 tarihine erteledi. Alman Die Welt gazetesi muhabiri Deniz Yücel, hakkındaki iddianamenin 16 Şubat 2018 tarihinde Davanın 29 Haziran 2018 tarihinde görülen duruş- kabul edilmesi ile beraber verilen kararla tahliye masında gazetecilerin telefonlarının iadesi talep- edildi. Deniz Yücel 14 Şubat 2017 tarihinde gözal-

338 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü tına alınmış ve 27 Şubat 2018 tarihinde tutuklan- tırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırdı. 1 mıştı. sanığın ise beraatına karar veren mahkeme, ayrıca tutuklu sanıkların tutukluluk halinin devamına Hazırlanan iddianamede Deniz Yücel’in ‘örgüt hükmetti. propagandası yapmak’ ve ‘halkı kin ve düşmanlığa tahrik’ suçlamalarıyla 4 yıldan 18 yıla kadar hapis İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesi, cezası ile cezalandırılması istenmektedir. davada verilen kararlara ilişkin istinaf başvuru- sunu 27 Haziran 2018 tarihinde görüştü. Mahkeme Deniz Yücel hakkında İstanbul 32. Ağır Ceza Mehmet Altan’ın tahliyesine karar verdi. 2. Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın ilk duruşması 28 Dairesi’nin, Mehmet Altan’ın başvurusu ile ilgili Haziran 2018 tarihinde görüldü. Deniz Yücel’in olarak Anayasa Mahkemesi tarafından verilen kişi katılmadığı duruşmayı Almanya Başkonsoloslu- hürriyeti ve güvenliğinin ihlal edildiğine dair kararı ğu’ndan temsilcilerin yanı sıra Alman basın kuru- dayanak göstererek tahliye kararı verdiği öğrenildi. luşları da takip etti. Mahkeme avukatların derhal İstinaf başvurusunu 2 Ekim 2018 tarihinde karara beraat talebini reddetti ve duruşmayı 20 Aralık bağlayan 2. Ceza Dairesi, sanıklara verilen ağırlaş- 2018 tarihine erteledi. tırılmış müebbet hapis cezasını onadı ve tutuklu Davanın 20 Aralık 2018 tarihinde görülen duruş- sanıkların bu halinin devamına karar verdi. masına Deniz Yücel katılmadı. Mahkeme duruş- İdris Sayılğan ve Diğerleri mayı 11 Nisan 2019 tarihine erteledi. KHK ile kapatılan DİHA muhabiri İdris Sayıl- Ahmet Altan, Mehmet Altan ve Nazlı Ilıcak ve ğan’ın ve DBP Muş İl Eş Başkanı Hatice Şeker’in Diğerleri de aralarında olduğu 5 kişi hakkında Muş 2. Ağır Aralarında gazeteciler Ahmet Altan, Mehmet Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine Altan ve Nazlı Ilıcak’ın da olduğu 6’sı tutuklu, 7 2018 yılı içinde devam edildi. kişi hakkında İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkeme- İdris Sayılğan, yaptığı haberler, telefon görüşmeleri si’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde ve sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek devam edildi. 17 Ekim 2016 tarihinde gözaltına alınmış ve 25 Davanın 19 Eylül 2017 tarihinde görülen duruşma- Ekim 2016 tarihinde tutuklanmıştı. sında mahkeme 10 firari sanığın dosyasını ayırmış Davanın 19 Şubat 2018 tarihinde görülen duruş- ve buna bağlı olarak davada yargılanan sanık sayısı masında mahkeme savunmaların ardından sanık- 7’ye düşmüştü. ların tutukluluk halinin devamına karar verdi ve Davanın 12 ve 13 Şubat 2018 tarihlerinde görülen duruşmayı 23 Mayıs 2018 tarihine erteledi. karar duruşması sırasında usul hakkındaki itiraz- Davanın 23 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- larını dile getiren avukat Engin Cinmen ve avukat masında mahkeme savunmaların ardından İdris Sevgi Taş’ı duruşma salonundan çıkarılmasına Sayılğan’ın tutukluluk halinin devamına karar karar verdiği öğrenildi. Avukat Engin Cinmen, verdi ve duruşmayı 5 Ekim 2018 tarihine erteledi. önceki duruşma sırasında da mahkeme tarafından duruşma salonundan çıkartılmıştı. Gazeteci Ahmet Davanın 5 Ekim 2018 tarihinde görülen duruşma- Altan, esasa ilişkin yaptığı savunmada Cumhur- sında mahkeme savunmaların ardından İdris Sayıl- başkanı ve AKP hükümetini eleştirince, sözü 2 kez ğan’ın tutukluluk halinin devamına karar verdi ve mahkeme başkanı tarafından “Savunma sınırları duruşmayı 24 Aralık 2018 tarihine erteledi. dışına çıkıyorsunuz. Böyle devam ederseniz mikro- Davanın 24 Arlık 2018 tarihinde görülen duruş- fonu kapatacağım” denilerek kesildi. Anayasa masında mahkeme savunmaların ardından İdris Mahkemesi’nin kendisi ve Şahin Alpay hakkında Sayılğan’ın tutukluluk halinin devamına karar vermiş olduğu kararı okuyan Mehmet Altan’ın verdi ve duruşmayı 25 Ocak 2019 tarihine erteledi. sözünün de aynı şekilde kesildiği bildirildi. Zekeriya Güzüpek, Dicle Müftüoğlu, Sanıkların son sözlerinin ardından kararını açık- Ferhat Çelik, Hülya Emeç, Hafize Tunç layan mahkeme Nazlı Ilıcak, Ahmet Altan, Mehmet Altan, Fevzi Yazıcı, Yakup Şimşek ve Şükrü Tuğrul Van’ın Gevaş ilçesinde 15, 17 Ekim ve 2 Kasım Özşengül’ü ‘Anayasa’yı ihlal’ suçundan ağırlaş- 2014 tarihlerinde evi üst üste basılarak aranan Şefik

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 339 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Tunç, 4 Kasım 2014 tarihinde kalp krizi geçirerek Zekeriya Güzüpek, Ferhat Çelik, Bedran Babat, yaşamını yitirmişti. Şefik Tunç’un ölümü ile ilgili Mustafa Ece, Nezahat Sümer yapılmış haberler gerekçe gösterilerek, KHK ile KHK ile kapatılan Dicle Haber Ajansı’nda 2 kapatılmış DİHA Yönetim Kurulu Başkanı Zeke- Haziran 2015 tarihinde yayınlanan “Gevaş Emni- riya Güzüpek, Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Dicle yeti seçmenleri fişliyor” başlıklı haber nedeniyle Müftüoğlu, Van Büro Şefi Ferhat Çelik ve muha- DİHA Yönetim Kurulu Başkanı Zekeriya Güzüpek, biri Hülya Emeç ile Şefik Tunç’un eşi Hafize Tunç gazeteciler Ferhat Çelik, Bedran Babat, Mustafa Ece hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 301. Maddesi ile Gevaş HDP İlçe eski Eş Başkanı Nezahat Sümer uyarınca Gevaş Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 301. maddesine davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. göre “Kamu görevlisine alenen hakaret” iddiasıyla Davanın 21 Şubat 2018 tarihinde görülen duruş- açılan davanın karar duruşması 23 Şubat 2018 tari- masında mahkeme avunmaların ardından duruş- hinde Gevaş Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü. mayı 11 Nisan 2018 tarihine erteledi. Mahkeme, gazeteciler Bedran Babat ve Mustafa Ece ile HDP İlçe eski Eş Başkanı Nezahat Sümer’in Davanın 11 Nisan 2018 tarihinde görülen duruş- TCK’nin 301/1. maddesi uyarınca 5 ay hapsine ve masında mahkeme avunmaların ardından duruş- hükmün açıklanmasının 5 yıl geri bırakılmasına, mayı 6 Ağustos 2018 tarihine erteledi. Zekeriya Gözüpek ve Ferhat Çelik’in ise beraatına Davanın karar duruşması 11 Ağustos 2018 tari- karar verdi. hinde görüldü. Mahkeme, haberi yapan muhabir Murat Aksoy, Atila Taş Hülya Emeç ile haber kaynağı Hafize Tunç’u 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme bu cezaları Gazeteci Murat Aksoy ve Atilla Taş’ın da arala- ertelerken diğer kişilerin ise beraatına karar verdi. rında olduğu 19’u tutuklu 29 medya mensubu hakkında İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Selman Keleş, Arif Aslan açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam KHK ile kapatılmış DİHA muhabiri Selman Keleş edildi. ve gazeteci Arif Aslan hakkında Van 5. Ağır Ceza 23 Şubat 2018 tarihinde görülen duruşmada Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 mahkeme savunmaların ardından tutuklu sanık- yılı içinde devam edildi. ların tutukluluk hallerinin devamına karar verdi ve Selman Keleş ve Arif Aslan 20 Mart 2017 tarihinde duruşmayı 7 Mart 2018 tarihine erteledi. haber takibi için Van Büyükşehir Belediyesi civa- Davanın 7 Mart 2018 tarihinde görülen karar rında çekim yaparken gözaltına alınmış ve 30 Mart duruşmasında mahkeme 23 sanığı ‘örgüt üyesi 2017 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- olma’ suçundan 6 yıl 3 ay ile 7 yıl 6 ay arasında fından tutuklanmıştı. Selman Keleş ve Arif Aslan değişen oranlarda hapis cezası ile cezalandırdı, 1 haklarında açılan davanın 21 Kasım 2017 tarihinde sanığın ise beraatına hükmetti. Mahkeme ‘örgüte görülen ilk duruşmasında adli kontrol şartıyla bilerek ve isteyerek yardım etme’ suçundan Murat tahliye edilmişti. Aksoy’u 2 yıl 1 ay ve Atilla Taş’ı 3 yıl 1 ay 15 gün Davanın 22 Şubat 2018 tarihinde görülen duruş- hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca 2’si masında mahkeme sanıklar ile ilgili adli kontrol firari 3 sanığın dosyasının ayrılmasına karar verdi. şartının kaldırılması ve el konulan eşyaların geri Muhammet Doğru verilmesi yönündeki taleplerin reddine karar verdi ve duruşmayı 5 Haziran 2018 tarihine erteledi. KHK ile kapatılan DİHA muhabiri Muhammet Doğru’nun da aralarında bulunduğu 13 kişinin Davanın 5 Haziran 2018 tarihinde görülen durul- yargılandığını Sakarya 2. Ağır Ceza Mahkeme- masında mahkeme sanıklar ile ilgili adli kontrol si’ndeki davanın karar duruşması 26 Şubat 2018 şartının kaldırılması ve el konulan eşyaların geri tarihinde görüldü. Mahkeme heyeti aralarında verilmesi yönündeki taleplerin reddine karar verdi Muhammet Doğru’nun da olduğu 12 kişiyi ayrı ve duruşmayı 15 Kasım 2018 tarihine erteledi. ayrı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis Davanın görülmesine 2109 yılı içinde devam cezası ile cezalandırdı. 1 kişinin ise beraatına karar edilecek. verdi.

340 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

Fahrettin Kılıç Hayatın Sesi 28 Mart 2017 tarihinde Adana’da gözaltına alın- KHK ile kapatılan Hayatın Sesi televizyonu yetki- dıktan sonra tutuklanan Özgür Toplum dergisi lileri hakkında İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkeme- çalışanı Fahrettin Kılıç hakkında “örgüt üyesi si’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde olmak” iddiasıyla Adana 13. Ağır Ceza Mahkeme- devam edildi. si’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde Davanın 1 Mart 2018 tarihinde görülen duruşma- başlandı. sında esas hakkında mütalaasını veren savcılık, Davanın ilk duruşması 26 Şubat 2018 tarihinde sanıklar Hayatın Sesi televizyonu sahibi Mustafa görüldü. Savunmasını Kürtçe yapmak isteyen Kara, ortağı İsmail Gökhan Bayram ve sorumlu Kılıç, tercüman atanmadığı için savunma yapa- müdürü Gökhan Çetin’in ‘zincirleme şekilde örgüt madı. Duruşma 23 Mayıs 2018 tarihine ertelendi. propagandası yapma’ suçundan ayrı ayrı 13 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmasını talep etti. Davanın 23 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruşma- Mahkeme duruşmayı 24 Nisan 2018 tarihine erte- sında mahkeme savunmaların ardından Fahrettin ledi. Kılıç’ın tutukluluk halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 18 Eylül 2018 tarihine erteledi. Davanın 24 Nisan 2018 tarihinde görülen duruş- masında mahkeme savunmaların ardından duruş- Davanın 18 Eylül 2018 tarihinde görülen duruş- mayı 19 Eylül 2018 tarihine erteledi. masında mahkeme Fahrettin Kılıç’ın adli kontrol şartıyla tahliyesine karar verdi ve duruşmayı erte- Davanın 19 Eylül 2018 tarihinde görülen karar ledi. duruşmasında mahkeme Gökhan Çetin, Mustafa Kara ve İsmail Gökhan Bayram’ı 3 ayrı örgütün Fahrettin Kılıç hakkında açılan davanın görülme- propagandasını yapmaktan 3 yıl 9 ay hapis cezası sine 2019 yılı içinde devam edilecek. ile cezalandırdı. Burak Ekici Hüsnü Mahalli Birgün gazetesi eski editörü Burak Ekici hakkında Gazeteci Hüsnü Mahalli hakkında ‘Cumhur- ‘ByLock kullanma’ iddiasıyla İstanbul 32. Ağır başkanı’na hakaret etmek’ ve ‘kamu görevlisine Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- görevinden dolayı hakaret etmek’ iddialarıyla ması 27 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme, İstanbul 6. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan savunmaların ardından Burak Ekici’yi ‘örgüt üyesi davanın duruşması 1 Mart 2018 tarihinde görüldü. olma’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalan- Duruşma sonucunda mahkeme görevsizlik kararı dırdı ve hükümle birlikte Burak Ekici’nin tahli- vererek, Hüsnü Mahalli’nin Basın Kanunu’na yesine karar verdi. Burak Ekici, 10 Ağustos 2017 göre kendisine yöneltilen suçlamayla ilgili olarak tarihinde gözaltına alınmış ve 16 Ağustos 2017 İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde yargılan- tarihinde tutuklanmıştı. ması gerektiğine hükmetti. Ahmet Altan Gazeteci Hüsnü Mahalli hakkında sosyal medya Gazeteci-yazar Ahmet Altan hakkında ‘örgüt paylaşımlarında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ propagandası yapmak’ ve ‘Cumhurbaşkanı’na iddiasıyla İstanbul 6. Asliye Ceza Mahkemesi’nde hakaret’ iddialarıyla İstanbul 26. Ağır Ceza Mahke- açılan davanın karar duruşması 8 Kasım 2018 mesi’nde açılan davanın karar duruşması 28 Şubat tarihinde görüldü. Mahkeme Hüsnü Mahalli’yi 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Ahmet Altan’a ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ suçundan 2 yıl 5 ay ‘örgüt propagandası yapmak’ gerekçesiyle 3 yıl 5 gün ve ‘kamu görevlilerine hakaret’ suçlarından hapis cezası, ‘Cumhurbaşkanı’na alenen hakaret 1 yıl 8 ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırdı. etmek’ gerekçesiyle 2 yıl 11 ay hapis cezası ile Mahkeme kamu görevlisine hakaret suçu ile ilgili cezalandırılmasına karar verdi. Mahkeme heyeti olarak hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına Ahmet Altan’ın 4 Ocak 2018 tarihinde görülen karar verdi. duruşmada “heyete karşı olumsuz tutum ve davra- Hüsnü Mahalli, bu soruşturma kapsamında 15 nışları ile pişmanlık duymaması” nedeniyle cezada Aralık 2016 tarihinde tutuklanmış ve 20 Ocak 2017 indirim yapmadı. tarihinde tahliye edilmişti.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 341 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Ziya Ataman haber nedeniyle Erciş 1. Asliye Ceza Mahkeme- si’nde açılan davanın karar duruşması 17 Temmuz KHK ile kapatılan DİHA muhabiri Ziya Ataman’ın 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme İdris Yılmaz’ı da aralarında bulunduğu 9’u tutuklu 19 kişi ‘basın yoluyla iftira’ suçundan 1 yıl 3 ay hapis cezası hakkında Şırnak 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ile cezalandırdı. açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde başlandı. İdris Yılmaz ve Erkan Akbaş Ziya Ataman 11 Nisan 2016 tarihinde Van’da Gazeteciler İdris Yılmaz ve Erhan Akbaş hakkında tutuklanmıştı. Erciş 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde başlandı. Davanın ilk duruşması 2 Mart 2018 tarihinde yapıldı. Savunmaların dinlenmesinin ardından İddianamede gazetecilerin Van’ın Erciş Beledi- mahkeme heyeti 9 kişinin tutukluluk hallerinin yesi’ne atanan eski kayyım hakkında yaptıkları devamına karar verdi ve duruşmayı 25 Mayıs 2018 haberler gerekçe gösterilerek cezalandırılması tarihine erteledi. istenmektedir. Davanın 25 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- Davanın ilk duruşması 21 Eylül 2018 tarihinde masında mahkeme tahliye taleplerinin reddine görüldü. Erhan Akbaş duruşmada hazır bulundu, karar verdi ve duruşmayı 7 Ağustos 2018 tarihine İdris Yılmaz ise duruşmaya başka bir davadan erteledi. tutuklu bulunduğu Elazığ 1 Nolu Yüksek Güven- likli Cezaevi’nden SEGBİS aracılığıyla katıldı. Davanın 7 Ağustos 2018 tarihinde görülen duruş- Mahkeme savunmaların ardından eski kayyım masında avukatlar, tanık Kadir Ataman’ın işkence Mehmet Şirin Yaşar’ın da beyanlarının alınmasına altında ifade verdiğini, önceden hazırlanan ifade- karar verdi ve duruşmayı 14 Kasım 2018 tarihinde lerin ona zorla imzalattırıldığını belirtti. Duruşma erteledi. savcısı, avukatların sorusu üzerine, işkence iddia- ları ile ilgili bir soruşturma başlatılmadığını ifade Davanın görülmesine 2019 yılı içinde devam etti. Savunmaların ardından mahkeme 9 kişinin edilecek. tutukluluk halinin devamına karar verdi ve duruş- İdris Yılmaz ve Erhan Akbaş mayı 26 Ekim 2018 tarihinde erteledi. Van ilinin Erciş ilçesinde yaşanan cinsel istismarı Davanın 26 Ekim 2018 tarihinde görülen duruş- haberleştirdikleri için Gazete Yaşam muhabirleri masında mahkeme 9 kişinin tutukluluk hallerinin İdris Yılmaz ve Erhan Akbaş hakkında Erciş 1. devamına karar vererek duruşmayı 17 Ocak 2019 Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- tarihine erteledi. mesine 2018 yılı içinde devam edildi. İdris Yılmaz Davanın 6 Mart 2018 tarihinde görülen duruşma- Gazeteci İdris Yılmaz hakkında Van 5. Ağır Ceza sında mahkeme, savunmaların ardından duruş- Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 mayı 5 Haziran 2018 tarihine erteledi. yılı içinde başlandı. Davanın karar duruşması 5 Haziran 2018 tarihinde İdris Yılmaz sosyal medya paylaşımları gerekçe görüldü. Mahkeme 2 gazetecinin de beraatına gösterilerek 22 Ocak 2018 tarihinde tutuklanmıştı. karar verdi. Davanın ilk duruşması 7 Aralık 2018 tarihinde Özgür Gündem Ana Davası görüldü. İdris Yılmaz duruşmaya Elazığ 1 Nolu KHK ile kapatılan Özgür Gündem gazetesi yazar Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nden SEGBİS aracılı- ve yayın danışma kurulu üyeleri Filiz Koçali, Aslı ğıyla katıldı. Mahkeme İdris Yılmaz’ın tutukluluk Erdoğan, Necmiye Alpay, Ragıp Zarakolu, Genel halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 3 Ocak Yayın Yönetmeni Zana (Bilir) Kaya ile Sorumlu 2019 tarihine erteledi. Yazı İşleri Müdürü İnan Kızılkaya, yazar Eren İdris Yılmaz Keskin, İmtiyaz Sahibi Kemal Sancılı ve Yayın Danışma Kurulu Üyesi Bilge Aykut hakkında Gazeteci İdris Yılmaz hakkında korucuların bir İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan çocuğa şiddet uygulamasına ilişkin yaptığı bir

342 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. dası yaptıkları” iddiasıyla cezalandırılmalarını ve diğer gazeteciler ile ilgili olarak ise beraat kararı Davanın 6 Mart 2018 tarihinde görülen duruşma- verilmesini talep etmişti. sında mahkeme Ragıp Zarakolu hakkındaki yaka- lama kararının kaldırılmasına, yargılanan isim- Davanın 15 Mart 2018 tarihinde görülen duruş- lerden alınan dijital materyallerin iadesine karar masında mahkeme savunmaların ardından duruş- vererek duruşmayı 4 Haziran 2018 tarihine erte- mayı 7 Mayıs 2018 tarihine erteledi. ledi. Davanın 7 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- Davanın 4 Haziran 2018 tarihinde görülen duruş- masında mahkeme savunmaların ardından duruş- masında mahkeme dava dosyasının esas hakkın- mayı 9 Temmuz 2018 tarihine erteledi. daki mütalaasını hazırlaması için savcıya veril- Davanın 9 Ekim 2018 tarihinde görülen duruşma- mesine karar verdi ve duruşmayı 10 Ekim 2018 sında mahkeme dava dosyasının İstanbul 23. Ağır tarihine erteledi. Ceza Mahkemesi’nde devam eden Özgür Gündem Davanın 10 Ekim 2018 tarihinde görülen duruş- ana davası ile birleştirilmesi talebinin değerlen- masında mahkeme, dosyadaki eksiklerin gideril- dirilmesi için, söz konusu dava dosyasının ilgili mesine karar vererek duruşmayı 28 Mart 2019 tari- mahkemeden istenmesine karar verdi ve duruş- hine erteledi. mayı 9 Ekim 2018 tarihine erteledi. Özgür Gündem Davası Davanın 9 Ekim 2018 tarihinde görülen duruşma- sında mahkeme savunmaların ardından duruş- TİHV Başkanı Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı, mayı 28 Mart 2019 tarihine erteledi. Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü (RSF) Türkiye Temsilcisi Erol Önderoğlu ve Gazete- Özgür Gündem Davası ci-Yazar Ahmet Nesin hakkında ‘örgüt propagan- Faruk Eren, Ertuğrul Mavioğlu, Celal Başlangıç, dası yapmak’ ‘suç ve suçluyu övmek’ iddialarıyla Ömer Ağın, İhsan Çaralan, Celalettin Can, Fehim İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Işık ve Öncü Akgül hakkında Özgür Gündem davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. Gazetesi ile dayanışmak için Nöbetçi Genel Yayın Davanın 18 Nisan 2018 tarihinde görülen duruş- Yönetmenliği kampanyasına katıldıkları gerekçe- masında mahkeme Ahmet Nesin ile ilgili çıkarılan siyle İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan talimatın beklenmesine karar verdi ve duruşmayı 9 davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. Ekim 2018 tarihine erteledi. Davanın 15 Mart 2018 tarihinde görülen duruş- Davanın 9 Ekim 2018 tarihinde görülen duruş- masında mahkeme savunmaların ardından duruş- mada mahkeme Ahmet Nesin’in Fransa’dan mayı 7 Mayıs 2018 tarihine erteledi. gönderdiği savunmasının tercümesi için bilirkişiye Davanın 7 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruşma- gönderilmesine karar verdi ve duruşmayı 28 Ocak sında esas hakkındaki mütalaasını açıklayan savcı 2019 tarihine erteledi. Hüseyin Aykol’un ‘zincirleme şekilde örgüt propa- Özgür Gündem Davası gandası yapma’ suçundan 13 yıla kadar ve diğer 12 kişinin ise ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan Reyhan Çapan, Eren Keskin, Ayşe Batumlu, Nuray 7,5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmasını Özdoğan, Ayşe Berktay, Reyhan Hacıoğlu, Cela- talep etti. Mahkeme, savcının esas hakkındaki lettin Can, Hüseyin Aykol ve Filiz Koçali hakkında mütalaasına karşı savunmaların hazırlanması için Özgür Gündem Gazetesi ile dayanışmak için duruşmayı 16 Temmuz 2018 tarihine erteledi. Nöbetçi Genel Yayın Yönetmenliği kampanyasına katıldıkları gerekçesiyle İstanbul 14. Ağır Ceza 16 Temmuz 2018 tarihinde görülen duruşmada Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 mahkeme savunmaların ardından duruşmayı 10 yılı içinde devam edildi. Ekim 2018 tarihine erteledi. Esas hakkındaki mütalaasını açıklayan savcı gaze- 10 Ekim 2018 tarihinde görülen durulmada tenin sorumlu yazı işleri müdürü Reyhan Çapan, eş mahkeme duruşmayı 28 Mart 2019 tarihine erte- genel yayın yönetmenleri Eren Keskin ve Hüseyin ledi. Aykol’un zincirleme bir şekilde “örgüt propagan-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 343 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Özgür Gündem Davası Özgür Gündem Can Dündar hakkında Özgür Gündem Gazetesi ile KHK ile kapatılan Özgür Gündem gazetesine dayanışmak için Nöbetçi Genel Yayın Yönetmen- destek için “Nöbetçi Genel Yayın Yönetmeliği” liği kampanyasına katıldıkları gerekçesiyle İstanbul kampanyasına katıldıkları gerekçesiyle yönetmen 22. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Veysi Altay ve Hüseyin Sözügen hakkında İstanbul görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. 22. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. Davanın 27 Mart 2018 tarihinde görülen duruş- masında mahkeme Almanya’da bulunan Can Davanın 29 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- Dündar’ın ifadesinin talimatla alınması için masında mahkeme savunmaların ardından duruş- yazdığı yazının cevabının beklenmesi için duruş- mayı 16 Mayıs 2019 tarihine erteledi. mayı 4 Eylül 2018 tarihine erteledi. Cumhuriyet Gazetesi Davası Davanın 4 Eylül 2018 tarihinde görülen duruşma- Aralarında Cumhuriyet gazetesi İcra Kurulu sında mahkeme savunmaların ardından duruş- Başkanı Akın Atalay, gazeteci yazar Kadri Gürsel, mayı 31 Ocak 2019 tarihine erteledi. gazeteci Ahmet Şık’ın da olduğu 4’ü tutuklu 20 Özgür Gündem Davası sanık hakkında İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkeme- si’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde KHK ile kapatılan Özgür Gündem gazetesi eski Eş devam edildi. Genel Yayın Yönetmeni Eren Keskin ve gazetenin Yazı İşleri Müdürü Reyhan Çapan hakkında 21, 9 Mart 2018 tarihinde görülen duruşmada 22 ve 25 Kasım 2015 tarihli gazetelerde yer alan mahkeme, tutuklu sanıklardan Ahmet Şık ve haberler nedeniyle İstanbul 2. Ağır Ceza Mahke- Murat Sabuncu’nun tahliyesine, Akın Atalay ve mesi’nde açılan davanın karar duruşması 29 Mart Ahmet Kemal Aydoğdu’nun tutukluluğunun deva- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Eren Keskin ve mına karar verdi ve duruşmayı 16 Mart 2018 tari- Reyhan Çapan’ı ‘Türklüğü, Cumhuriyeti, devletin hine erteledi. kurum ve organlarını aşağılama’ suçundan 2 yıl 3 Davanın 16 Mart 2018 tarihinde görülen duruş- ay hapis cezası ile cezalandırdı. masında duruşma savcısı esas hakkındaki müta- Özgür Gündem Davası laasını açıkladı. Mütalaada Ahmet Şık, Akın Atalay, Hikmet Çetinkaya, Orhan Erinç, Önder KHK ile kapatılmış Özgür Gündem gazetesi eski Eş Çelik, Musa Kart, Mustafa Kemal Güngör, Hakan Genel Yayın Yönetmenleri Eren Keskin ve Hüseyin Kara, Güray Öz, Bülent Utku, Aydın Engin, Kadri Aykol, Yazı İşleri Müdürü Reyhan Çapan ve Gürsel ve Murat Sabuncu’nun ‘örgüte üye olma- muhabir Ersin Çaksu hakkında İstanbul 2. Asliye makla birlikte yardım etme’, Emre İper’in ‘örgüt Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- propagandası yapma’ suçundan ve Ahmet Kemal ması 29 Mart 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Aydoğdu’nun ‘örgüt kurma ve yönetme’ suçundan Eren Keskin ve Reyhan Çapan’ı ‘Cumhurbaşka- cezalandırılması, 3 sanık ile ilgi olarak ise tüm nı’na hakaret etme’ suçundan 5 yıl 3 ay hapis cezası suçlamalardan beraat kararı verilmesi istenmek- ile cezalandırdı. Mahkeme ve Ersin Çaksu’yu ise tedir. Mahkeme, savunmaların ardından Akın 11 ay 20 gün hapis cezası ile cezalandırdı ve cezayı Atalay ve Ahmet Kemal Aydoğdu’nun tutukluluk erteledi. Mahkeme Hüseyin Aykol’u ise 1 yıl 3 ay 12 hallerinin devamına karar verdi ve duruşmayı 24 gün hapis cezası ile cezalandırdı ve cezayı erteledi. - 27 Nisan 2018 tarihlerinde görülmek üzere erte- Özgür Gündem Davası ledi. Özgür Gündem Gazetesi yazarı Ayşe Batumlu Davanın karar duruşması 24 – 27 Nisan 2018 hakkında İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde tarihlerinde görüldü. Mahkeme ‘örgüte yardım açılan davanın karar duruşması 29 Mart 2018 tari- etme’ suçundan Akın Atalay, Orhan Erinç, Murat hinde görüldü. Mahkeme Ayşe Batumlu’yu ‘suç Sabuncu, Kadri Gürsel, Güray Öz, Musa Kart, işlemeye tahrik etme’ suçundan 5 ay hapis cezası Aydın Engin, Hikmet Çetinkaya, Ahmet Şık, ile cezalandırdı ve cezayı erteledi. Mustafa Kemal Güngör, Hakan Kara, Önder Çelik, Ahmet Kemal Aydoğdu, Emre İper ve Bülent

344 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

Utku’yu 2 yıl 6 ay ile 10 yıl arasında değişen hapis ğının devamına karar verdi ve duruşmayı 13 Eylül cezaları ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca 3 kişinin 2018 tarihine erteledi. beraatına, Can Dündar ile İlhan Tanır’ın dosyala- Davanın 13 Eylül 2018 tarihinde görülen duruş- rının ayrılmasına, hükümle birlikte Akın Atalay’ın masında mahkeme gazeteciler ile ilgili adli kontrol tahliyesine, Ahmet Kemal Aydoğdu’nun tutuk- şartının kaldırılması talebinin reddine, duruşmaya luluk halinin devamına ve ceza almış tüm sanıklar katılmayan Ömer Çelik ve Metin Yoksu’nun bir hakkında adli kontrol şartı getirilmesine karar sonraki duruşmaya zorla getirilmesine karar verdi verdi. ve duruşmayı 8 Ocak 2019 tarihine erteledi. Cumhuriyet Gazetesi Davası Murat Karakaş ve Leyla Yıldız Cumhuriyet gazetesi yönetici ve yazarları hakkında Özgürlükçü Demokrasi ve Özgür Toplum açılan ve 27 Nisan 2018 tarihinde karara bağlanan dergisi dağıtıcıları Murat Karakaş ve Leyla Yıldız davada dosyaları ayrılan Cumhuriyet gazetesi eski hakkında Adana 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar ve İlhan açılan davanın karar duruşması 9 Mart 2018 tari- Tanır hakkında İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkeme- hinde görüldü. Mahkeme 2 kişiyi ‘örgüte yardım ve si’nde açılan davanın görülmesine 16 Ekim 2018 yataklık etme’ suçundan 3 yıl 1 ay ay 15 gün hapis tarihinde devam edildi. Mahkeme Can Dündar ve cezası ile cezalandırdı. İlhan Tanır hakkında kırmızı bülten çıkartılma- sına karar verdi ve duruşmayı ileri bir tarihe erte- DİHA ledi. Davanın görülmesine 2019 yılı içinde devam KHK ile kapatılmış DİHA Yönetim Kurulu Başkanı edilecek. Zekeriya Güzüpek ile Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Ömer Çelik, Tunca Öğreten, Mahir Kanaat, Dicle Müftüoğlu hakkında 2015 yılı içinde yayın- Metin Yoksu, Eray Sargın, Derya Okatan lanmış 20 haber gerekçe gösterilerek ‘örgüt üyesi olmak’ iddiasıyla Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahke- KHK ile kapatılan DİHA Haber Müdürü Ömer mesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 içinde Çelik, Diken haber portalı eski editörü Tunca başlandı. Öğreten ve Birgün Gazetesi çalışanı Mahir Kanaat, DİHA muhabiri Metin Yoksu, Yolculuk gazetesi Mahkemenin 22 Mart 2018 tarihinde görülen Yazı İşleri Müdürü Eray Sargın ve eski ETHA ilk duruşmasında duruşmada iddianamenin Haber Müdürü Derya Okatan hakkında İstanbul okunması ve savunmaların ardından mahkeme 29. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Müftüoğlu’nun bir sonraki duruşmaya zorla geti- görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. rilmesine karar verdi ve duruşmayı 7 Haziran 2018 tarihine erteledi. İddianamede Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’a ait, Redhack tarafından kırılan ve Davanın 7 Haziran 2018 tarihinde görülen karar daha sonra internet ortamında yayınlanan elekt- duruşmasında mahkeme Zekeriya Güzüpek’in ronik postaları haberleştirdikleri gerekçesiyle 6 beraatına, Dicle Müftüoğlu’nun ise 1250 gün karşı- gazetecinin ‘örgüt üyesi olma’, ‘örgüt propagandası lığı adli para cezası ile cezalandırılmasına karar yapma’ ve ‘bilişim sistemini engelleme, bozma, verdi. Mahkeme, Dicle Müftüoğlu’nun cezasını verileri değiştirme veya yok etme’ suçlarından “yargılama sürecindeki olumlu davranışı” nede- cezalandırılması istenmektedir. niyle 1041 güne indirerek hükmün açıklanmasını geri bıraktı. 25 Aralık 2017 tarihinde gözaltına alınan 6 gazete- ciden 3’ü 17 Ocak 2017 tarihinde sevk edildikleri Azadiya Welat mahkeme tarafından tutuklanmıştı. Ömer Çelik KHK ile kapatılan Azadiya Welat gazetesinin davanın 24 Ekim 2017 tarihinde görülen ilk duruş- 12 dağıtıcısı (Burhudan Tulpar, Serdal Polat, masında, Tunca Öğreten ile Mahir Kanaat ise 6 Hüseyin Şahin, Ceylan İpek, Ahmet Boltan, Veysi Aralık 2017 tarihinde görülen duruşmada tahliye Altın, Engin Özelçi, Azime Tarhan, Yasemin edilmişti. Sayın, Zeynep İzgi, Ferit Toprak ve Arap Turan) Davanın 20 Mart 2019 tarihinde görülen duruşma- hakkında Diyarbakır 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nde sında mahkeme sanıklar hakkındaki yurtdışı yasa- üçerli gruplar halinde açılan 4 ayrı davanın karar

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 345 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 duruşmaları 6 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Davanın 10 ve 11 Mayıs 2018 tarihlerinde görülen Mahkeme gazete dağıtmanın suç olmadığını belir- duruşmasında mahkeme Ali Bulaç ve Mehmet terek 12 gazete dağıtıcısının beraatına karar verdi. Özademir’in adli kontrol şartıyla tahliyesine, Şahin Alpay hakkındaki ev hapis şartının kaldırılmasına Çağdaş Kaplan karar verdi ve duruşmayı 7 Haziran 2018 tarihine Gazeteci Çağdaş Kaplan hakkında 2010 yılında erteledi. Sakarya’da okuyan Kürt öğrencilerin üniversitede Mahkeme, davanın 6 Temmuz 2018 tarihinde ve şehirde maruz kaldıkları ayrımcılıklarla ilgili görülen karar duruşmasında örgüt üyesi olma’ yaptığı haberler nedeniyle Sakarya 2. Ağır Ceza suçundan Şahin Alpay, Ali Bulaç ve Ahmet Turan Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 Alkan’ı 8 yıl 9 ay; İbrahim Karayeğen’i 9 yıl, Mümtazer yılı içinde devam edildi. Türköne ve Mustafa Ünal’ı 10 yıl 6 ay hapis cezası 2010 yılında Sakarya’da Kürt öğrencilerin maruz ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca hükümle birlikte kaldığı ayrımcılıklar ve ırkçı saldırılar ile ilgili bir Ahmet Turan Alkan ve İbrahim Karayeğen’in tahli- haber çalışması yapan o tarihte DİHA muhabiri yesine, Mustafa Ünal ile Mümtazer Türköne’nin olan Çağdaş Kaplan, öğrencilerin evine düzen- tutukluluk halinin devamına karar verdi. Mahkeme lenen polis baskını sonrasında gözaltına alınmıştı. diğer 5 sanığın (İhsan Dağı, Lale Sarıibrahimoğlu, Davanın 3 Mart 2018 tarihinde görülen duruşmada Mehmet Özdemir, Nuriye Akman ve Orhan Kemal savcısı mütalaasını açıkladı ve Çağdaş Kaplan’ın Cengiz) ise beraatına hükmetti. ‘örgüt üyeliği’ suçundan cezalandırılmasını istedi. Nazlı Ilıcak Mahkeme duruşmayı 31 Mayıs 2018 tarihine erte- Gazeteci Nazlı Ilıcak hakkında 2 Ocak 2015 tari- ledi. hinde Bugün gazetesinde yazdığı “Askeri İstihbarat Davanın 31 Mart 2018 tarihinde görülen duruş- ve Tahşiyeciler” başlıklı yazısında Genelkurmay mada mahkeme Çağdaş Kaplan ve aynı davada Başkanlığı kayıtlarından çıkarılarak imha edilen yargılanan 19 üniversite öğrencisini ‘örgüt üyesi gizli belgeyi yayınladığı iddiasıyla İstanbul 26. Ağır olma’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalan- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine dırdı. 2018 yılı içinde devam edildi. Zaman Gazetesi Davanın 9 Nisan 2018 tarihinde görülen duruş- Aralarında Ali Bulaç, Şahin Alpay, Mümtazer masında başka bir davadan tutuklu bulunduğu Türköne, Ahmet Alkan ve Nuriye Akman’ın da cezaevinden SEGBİS aracılığıyla duruşmaya olduğu KHK ile kapatılmış Zaman gazetesi yazarı katılan Nazlı Ilıcak, savunma yaptı. Savunmaların ve çalışanı 17’si tutuklu 31 kişi hakkında İstanbul ardından mahkeme esas hakkındaki mütalaasını 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın hazırlaması için dava dosyasının savcılığa teslim görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. edilmesine karar verdi ve duruşmayı 23 Mayıs 2018 tarihine erteledi. Davanın 5 Nisan 2018 tarihinde görülen duruş- masında esas hakkındaki mütalaasını açıklayan Davanın 23 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- duruşma savcısı, Ali Bulaç, Mümtazer Türköne masında mahkeme savunmaların ardından Milli ve Ahmet Alkan, Mustafa Ünal ve Şahin Alpay’ın Savunma Bakanlığı’nın davaya katılma talebini da aralarında olduğu 9 sanığın ‘Anayasa’yı ihlal’ kabul etti ve duruşmayı 6 Eylül 2018 tarihine erte- suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile ledi. cezalandırılmasını, 20 sanığın ‘örgüt üyesi olma’ Davanın 6 Eylül 2018 tarihinde görülen duruşma- suçundan 15 yıla kadar hapis cezası ile cezalan- sında savcı esas hakkındaki mütalaasını açıkladı dırılmasını, 2 sanığın ise ‘örgüte bilerek ve iste- ve Nazlı Ilıcak’ın ‘Devletin güvenliğine ilişkin gizli yerek yardım etme’ suçundan 15 yıla kadar hapis kalması gereken bilgileri casusluk maksadıyla açık- cezası ile cezalandırılmasını talep etti. Mahkeme 17 lama’ suçundan müebbet hapis cezası ile cezalan- tutuklu sanığın bu hallerinin devamına, 20 sanığın dırılmasını talep etti. Mahkeme esas hakkındaki dosyalarının ayrılmasına karar verdi ve duruşmayı savunmalarını hazırlamaları için sanık ve avukat- 10 Mayıs 2018 tarihine erteledi. larına süre verilmesine karar verdi ve duruşmayı 22 Ocak 2019 tarihine erteledi.

346 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

Nazlı Ilıcak Eylül 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklanmışlardı. Gazeteci Nazlı Ilıcak hakkında sosyal medya payla- şımında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ iddia- Fatih Polat sıyla İstanbul Anadolu 53. Asliye Ceza Mahkeme- Evrensel gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Fatih si’nde açılan davanın karar duruşması 26 Aralık Polat hakkında gazetede yer alan “Lise öğrencisine 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Nazlı Ilıcak’ı 1 ders ortasında gözaltı” başlıklı haber nedeniyle yıl 2 ay hapis cezası ile cezalandırdı. ‘süreli yayınlarda kimliğin açıklanması’ suçlama- Emre Soncan sıyla İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde başlandı. Kapatılan Zaman gazetesi muhabiri Emre Soncan hakkında İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Davanın 17 Nisan 2018 tarihinde görülen ilk açılan davanın karar duruşması 10 Nisan 2018 duruşmasında mahkeme duruşmayı 6 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Emre Soncan’ı ‘örgüt tarihine erteledi. üyesi olma’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ile Davanın 6 Eylül 2018 tarihinde görülen karar cezalandırdı. duruşmasında mahkeme Fatih Polat’ı 10 bin TL Eren Keskin adli para cezası ile cezalandırdı. KHK ile kapatılan Özgür Gündem gazetesi Eş Fatih Polat Genel Yayın Yönetmeni Eren Keskin’e “Radikal Evrensel gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Fatih Kötülük” başlıklı yazısı nedeniyle verilen 3 bin TL Polat hakkında ‘kişiler arasındaki haberleşmenin adli para cezası İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi gizliliğini alenen ifşa etme’ iddiasıyla İstanbul 2. tarafından onandı. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- Demokratik Ulus Gazetesi mesine 2018 yılı içinde devam edildi. Demokratik Ulus gazetesi Sorumlu Yazı İşleri İddianamede Fatih Polat’ın 22 Şubat 2010 tarihinde Müdürü Nuran Candan, İmtiyaz Sahibi Kemal gazetede dönemin TBMM Anayasa Komisyon Sancılı ve eski İmtiyaz Sahibi Ziya Çiçekçi Başkanı Burhan Kuzu’ya ait olduğu iddia edilen hakkında verilen cezalar İstanbul Bölge Adliye ses kayıtlarının haberleştirildiği gerekçesiyle ceza- Mahkemesi tarafından “yetersiz delil” ve “ fazla landırılması istenmektedir. ceza” gerekçeleri ile bozulmuştu. Davayı 11 Nisan 5 Temmuz 2012 tarihli yasal düzenleme ile Fatih 2018 tarihinde yeniden gören İstanbul 13. Ağır Polat hakkındaki kovuşturma 3 yıl süreyle ertelen- Ceza Mahkemesi, Bölge Adliye Mahkemesi’nin mişti. Bu süre içinde Fatih Polat hakkında başka bozma kararını dikkate almadan, Nuran Candan, bir ceza verildiği için kovuşturmaya kaldığı yerden Kemal Sancılı ve Ziya Çiçekçi’yi ‘örgüt propagan- devam edilmeye başlanmıştı. dası yapma’ suçundan ayrı ayrı 3 yıl 9 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Davanın 13 Eylül 2018 tarihinde görülen duruş- masında Fatih Polat’ın avukatları söz konu ses Avusturyalı Gazetecinin Yargılandığı Dava kayıtlarına ilişkin haberin Evrensel gazetesinde Avusturyalı gazeteci Max Zirngast ile Toplumsal yer almasından bir gün önce konuyla ilgili Akşam Özgürlük Partisi (TÖP) üyeleri Mithatcan Türetken gazetesinde benzer haberlerin yer aldığını belirtti ve Hatice Göz hakkında Ankara Cumhuriyet ve söz konusu bu haberle ilgili soruşturma açılıp Başsavcılığı’nca hazırlanan iddianame Ankara 26. açılmadığının araştırılmasını talep etti. Mahkeme Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 24 Aralık 2018 söz konusu haberin yapıldığı 22 Şubat 2010 tari- tarihinde kabul edildi. Mahkeme ayrıca 3 kişinin hinden önce Evrensel gazetesinde davaya konu de yurtdışı yasağı şartıyla serbest bırakılmasına ve haberle ilgili yayın yapılıp yapılmadığı hususunda davanın ilk duruşmasının 11 Nisan 2019 tarihinde dosyanın bilişim uzmanı bilirkişiye gönderilme- görülmesine karar verdi. sine, Akşam gazetesi ile ilgili hukuki durumun tespiti için Cumhuriyet Başsavcılığı’na yazı yazıl- Max Zirngast, Mithatcan Türetken ve Hatice Göz masına karar verdi ve duruşmayı 6 Aralık 2018 11 Eylül 2018 tarihinde Ankara ve Hatay’da yapılan tarihine erteledi. ev baskınları sonrasında gözaltına alınmış ve 21

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 347 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Davanın 6 Aralık 2018 tarihinde görülen duruşma- İsmail Küçükkaya sında mahkeme söz konusu haberin yapıldığı 22 Gazeteci İsmail Küçükkaya ile avukat Fidel Okan Şubat 2010 tarihinden önce Evrensel gazetesinde hakkında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma davaya konu haberle ilgili yayın yapılıp yapılma- Betül Sayan Kaya’nın eşine dair yapılan haberler dığı hususunda bilişim uzmanından beklenen nedeniyle ‘kamu görevlisine alenen hakaret’ ve bilirkişi raporunun gelmemesi üzerine duruşmayı Türkiye Cumhuriyeti devletinin kurum ve organ- 7 Mart 2019 tarihine erteledi. larını aşağılama’ iddiasıyla Bakırköy 18. Asliye Çağrı Sarı Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- ması 25 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Evrensel gazetesi Sorumlu Yazı İşleri Eski Müdürü İsmail Küçükkaya ve Fidel Okan’ı 16 ay 20 gün Çağrı Sarı hakkında “Paradise Belgeleri” konulu hapis cezası ile cezalandırdı ve cezaları erteledi. haberler gerekçesiyle dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak ve kardeşi Serhat Seda Taşkın Albayrak’ın şikayeti üzerine Bakırköy 2. Asliye Mezopotamya Ajansı muhabiri Seda Taşkın Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine hakkında Muş 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan 2018 yılı içinde başlandı. davanın görülmesine 2018 yılı içinde başlandı. Davanın ilk duruşması 18 Nisan 2018 tarihinde Seda Taşkın, 20 Aralık 2017 tarihinde Muş’ta gözal- başlandı. Mahkeme duruşmayı 13 Haziran 2018 tına alınmış ve 23 Aralık 2017 tarihinde çıkartıldığı tarihine erteledi. mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest Davanın 13 Haziran 2018 tarihinde görülen duruş- bırakılmıştı. Savcılığın itirazı üzerine 22 Ocak 2018 masında mahkeme duruşmayı 25 Eylül 2018 tari- tarihinde Ankara’da bir kez daha gözaltına alınan hine erteledi. Taşkın, 23 Ocak 2018 tarihinde ‘örgüt üyesi olma’ iddiası ile tutuklanmıştı. Davanın 25 Eylül 2018 tarihinde, mahkeme haki- minin başka bir mahkemeye atandığı ve onun Davanın ilk durulması 30 Nisan 2018 tarihinde yerine atanan hakimin de izinli olması nedeniyle görüldü. Seda Taşkın duruşmaya SEGBİS aracılı- duruşma, 28 Kasım 2018 tarihine ertelendi. ğıyla katıldı. Seda Taşkın’ın avukatı yaptığı savun- mada Seda Taşkın’ın gözaltına alınma gerekçesi Davanın 28 Kasım 2018 tarihinde, mahkeme haki- olan ihbarın bizzat polis tarafından yapıldığını minin başka bir mahkemeye atandığı ve onun ifade etti ve söz konusu ihbarın yer aldığı elekt- yerine atanan hakimin de izinli olması nedeniyle ronik postanın hangi IP adresinden gönderildi- duruşma, 19 Şubat 2019 tarihine ertelendi. ğinin tespit edilmesini mahkemeden talep etti. Sefer Selvi ve Çağrı Sarı Savunmaların ardından mahkeme Seda Taşkın’ın Karikatürist Sefer Selvi ile Evrensel gazetesi eski tutukluluk halinin devamına karar verdi ve duruş- Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Çağrı Sarı hakkında, mayı 2 Temmuz 2018 tarihine erteledi. gazetede yayınlanan “Paradise Papers” konulu Davanın 2 Temmuz 2018 tarihinde görülen duruş- karikatür nedeniyle, eski Başbakan Binali Yıldırım masında s avunmaların ardından mahkeme Seda ve oğlu Erkam Yıldırım tarafından yapılan suç Taşkın’ın tutukluluk halinin devamına kararı verdi duyurusu üzerine, Anadolu 29. Asliye Hukuk ve duruşmayı 12 Eylül 2018 tarihine erteledi. Mahkemesi’nde açılan tazminat davasının görül- Davanın 12 Eylül 2018 tarihinde görülen duruş- mesine 2018 yılı içinde devam edildi. masına Seda Taşkın, Sincan Kadın Cezaevi’nden Mahkemenin 19 Temmuz 2018 tarihinde görülen SEGBİS aracılığıyla katıldı. Avukatın dosya ile duruşmasında mahkeme savunmaların ardından ilgili tanık dinlenmesi talebini reddeden mahkeme, duruşmayı 8 Kasım 2018 tarihinde erteledi. Seda Taşkın’ın tutukluluk halinin devamına karar Davanın 8 Kasım 2018 tarihinde görülen karar verdi ve duruşmayı 10 Ekim 2018 tarihine erteledi. duruşmasında mahkeme Sefer Selvi ve Çağrı Sarı’yı Davanın karar duruşması 10 Ekim 2018 tarihinde toplam 10 bin TL manevi tazminat cezası ile ceza- görüldü. Seda Taşkın, duruşmaya Sincan Kadın landırdı. Cezaevi’nden SEGBİS aracılığıyla katıldı. Avukat- ların Seda Taşkın’ın gazetecilik faaliyetleri nede-

348 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü niyle ve hakkında “isimsiz ihbarlar” olduğuna Sözcü Gazetesi dayanılarak yargılanmasının hukuksuz olduğunu Sözcü gazetesi imtiyaz sahibi Burak Akbay, www. ifade ettikleri öğrenildi. Mahkeme heyeti Seda sozcu.com.tr Haber Müdürü Mediha Olgun, mali Taşkın’ın ‘örgüt propagandası yapmak’ gerek- işler müdürü Yonca Yücekaleli ve İzmir muha- çesiyle 3 yıl 4 ay, ‘örgüte üye olmamakla beraber biri Gökmen Ulu hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza yardım ve yataklık yapmak’ gerekçesiyle ise 4 yıl 2 Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 ay olmak üzere toplam 7 yıl 6 ay hapis cezası ile yılı içinde devam edildi. cezalandırılmasına karar verdi. 19 Mayıs 2017 tarihinde “FETÖ/PDY Soruştur- Aydın Atar ması” kapsamında Burak Akbay, Mediha Olgun, KHK ile kapatılan Azadiya Welat gazetesinin eski Gökmen Ulu ve Yonca Yücekaleli hakkında gözaltı Yazı İşleri Müdürü Aydın Atar hakkında, gaze- kararı çıkartılmıştı. Gökmen Ulu ve Mediha Olgun tenin 2012-2013 yıllarında yayınlanan 9 sayısında 26 Mayıs 2017 tarihinde çıkarıldıkları mahkeme yer alan haberlerde basın ve yayın yoluyla ‘örgüt tarafından tutuklanmıştı. Mediha Olgun 22 Eylül propagandası yaptığı’ iddiasıyla Diyarbakır 7. Ağır 207 tarihinde adli kontrol şartıyla serbest bırakıl- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- mıştı. Gökmen Ulu ise davanın 9 Kasım 2017 tari- ması 17 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme hinde görülen duruşmasında adli kontrol şartıyla Aydın Atar’ın 7 yıl 7 ay hapis cezası ile cezalandı- serbest bırakılmıştı. rılmasına karar verdi ve cezanın Atar’ın üzerinde Gökmen Ulu tarafından 15 Temmuz 2016 tari- uslandırıcı etki yapma ihtimali dikkate alınarak 1/6 hinde yapılan “Sözcü Erdoğan’ı buldu” başlıklı oranında indirilerek 6 yıl 4 ay hapis cezasına düşü- haber iddianamede suç konusu yapılmış ve söz rülmesine karar verdi. konusu haberin Cumhurbaşkanı’na yönelik “plan- Bakur Belgeseli lanan suikast girişimine yol gösterici, davet edici ve suç ifası öncesi ile sonrası için kolaylaştırıcı” Gazeteci Ertuğrul Mavioğlu ve yönetmen Çayan olduğu iddia edilmişti. Demirel hakkında Bakur (Kuzey) isimli belgesel nedeniyle Batman 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Davanın 30 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam masında mahkeme Mediha Olgun ve Gökmen Ulu edildi. hakkındaki yurtdışı yasağının kaldırılması tale- binin reddine karar verdi ve duruşmayı 7 Kasım İddianamede Ertuğrul Mavioğlu ve Çayan Demi- 2018 tarihine erteledi. rel’in ‘örgüt propagandası yapma” suçundan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmaları istenmek- Davanın 7 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- tedir. masında mahkeme Mediha Olgun ve Gökmen Ulu hakkındaki yurtdışı yasağının kaldırılması tale- Mahkemenin 29 Mayıs 2018 tarihinde görülen binin reddine karar verdi ve duruşmayı 12 Mart duruşmasında mahkeme savunmaların ardından 2019 tarihine erteledi. duruşmayı 23 Ekim 2018 tarihine erteledi. İbrahim Coşkun Davanın 23 Ekim 2018 tarihinde görülen duruş- masında mahkeme savunmaların ardından duruş- Aracında Özgürlükçü Demokrasi gazetesi taşıdığı mayı 21 Şubat 2019 tarihine erteledi. gerekçesiyle gazeteci İbrahim Coşkun hakkında Manisa 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ‘örgüt üyesi Hayri Demir olma’ ve ‘örgüt propagandası yapma’ iddialarıyla Gazeteci Hayri Demir hakkında sosyal medya açılan davanın karar duruşması 1 Haziran 2018 paylaşımları gerekçe gösterilerek Diyarbakır 5. tarihinde görüldü. Mahkeme İbrahim Coşkun’un Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar beraatına karar verdi. duruşması 29 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Hayri Canan Coşkun Demir ve avukatları mazeret bildirerek duruş- maya katılmadı. Mahkeme, sanık avukatlarının Halkın Hukuk Bürosu avukatlarının 20 Eylül son savunmalarını yapmamış olmasına rağmen 2017 tarihinde gözaltına alınmasını ve sonrasında kararını açıkladı ve Hayri Demir’i 1 yıl 6 ay 22 tutuklanmasını “Nuriye ve Semih’in 14 avukatı gün hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca tutuklandı” başlığı ile haberleştirdiği için Cumhu- hükmün açıklanmasını geri bıraktı. riyet gazetesi muhabiri Canan Coşkun hakkında

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 349 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Mehmet Baransu ve Murat Şevki Çoban davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. KHK ile kapatılmış Taraf gazetesi muhabiri Davanın 6 Haziran 2018 tarihinde görülen duruş- Mehmet Baransu ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü masında mahkeme esas hakkındaki mütalaasını Murat Şevki Çoban hakkında gazetede yayınlanan açıklaması için dosyanın savcılığa gönderilmesine “Gülen’i Bitirme Kararı 2004’te MGK’da Alındı” karar verdi ve duruşmayı 10 Temmuz 2018 tari- başlıklı haber nedeniyle İstanbul Anadolu 10. Ağır hine erteledi. Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine Davanın 10 Temmuz 2018 tarihinde görülen 2018 yılı içinde devam edildi. duruşmasında esas hakkındaki mütalaasını açık- Mahkemenin 27 Haziran 2018 tarihinde görülen layan duruşma savcısı, Canan Coşkun’un ‘terörle duruşmasında mahkeme savunmaların ardından mücadelede görev almış kişileri hedef gösterme’ duruşmayı 17 Ekim 2018 tarihine erteledi. suçundan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandı- rılması istendi. Mahkeme duruşmayı 19 Temmuz Davanın 17 Ekim 2018 tarihinde görülen duruşma- 2018 tarihinde erteledi. sında mahkeme duruşmayı ileri bir tarihe erteledi. Davanın 19 Temmuz 2018 tarihinde görülen karar Davanın görülmesine 2019 yılı içinde devam duruşmasında mahkeme ‘Terörle mücadelede edilecek. görev almış tanığın kimliğini açıklamak ve yayma’ Barış Polat suçundan Canan Coşkun’u 2 yıl 3 ay hapis cezası Kapatılan Özgürlükçü Demokrasi gazetesi çalışanı ile cezalandırdı. Mahkeme cezayı ertelemedi. Barış Polat hakkında Antep 7. Ağır Ceza Mahke- Nagehan Alçı, Rasim Ozan Kütahyalı ve mesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı Ümit Zileli içinde başlandı. 13 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- Davanın ilk duruşması 29 Haziran 2018 tarihinde lerden, gazeteciler Nagehan Alçı, Rasim Ozan görüldü. Savunmaların ardından mahkeme Barış Kütahyalı ve Ümit Zileli hakkında 1980 askeri Polat’ın tutukluluk halinin devamına karar verdi darbesi sonrasında Diyarbakır Cezaevi’nin müdürü ve duruşmayı 2 Ekim 2018 tarihine erteledi. olan Esat Oktay Yıldıran hakkındaki sözleri nede- niyle İzmir 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan Davanın 2 Ekim 2018 tarihinde görülen duruş- davada sanıklara Esat Oktay Yıldıran’ın anısına masında mahkeme yurtdışı yasağı şartıyla Barış hakaret ettikleri gerekçesiyle 105 gün hapis cezası Polat’ın tahliyesine karar verdi ve duruşmayı 20 verildiği öğrenildi. Habere göre, mahkeme gerek- Nisan 2019 tarihine erteledi. çeli kararında 1980 ile 82 arasında Diyarbakır Serdar Altan Cezaevi’nde işkence yapıldığının kanıtlanmamış bir olay olduğunu ve bu sebeple Cumhurbaşkan- Gazeteci Serdar Altan hakkında ‘örgüt propagan- lığı övünç madalyası ve TSK övünç madalyası olan dası yapma’ iddiasıyla Diyarbakır 9. Ağır Ceza Esat Oktay Yıldıran’a işkenceci demenin yargısız Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 13 infaz olacağını ifade etmektedir. Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Serdar Altan’ı 1 yıl 6 ay 20 gün hapis cezasıyla cezalandırdı Çiğdem Toker ve cezayı erteledi. Cumhuriyet gazetesi yazarı gazeteci Çiğdem Toker Fuat Yaşar hakkında “Rusya’ya domatesler de Bayburt’tan” başlıklı haber nedeniyle Ankara 1. Asliye Hukuk Gazeteci Fuat Yaşar hakkında Diyarbakır 9. Mahkemesi’nde açılan manevi tazminat davasının Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar görülmesine 2018 yılı içinde başlandı. duruşması 13 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Fuat Yaşar’ın beraatına karar verdi. Davanın ilk durulması 19 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Savunmaların ardından mahkeme duruş- İsmail Temel, Havva Cuştan ve Diğerleri mayı 6 Aralık 2018 tarihine erteledi. Aralarında ETHA muhabirleri İsminaz Temel, Davanın 6 Aralık 2018 tarihinde görülen duruşma- Havva Cuştan ile Ezilenlerin Hukuk Bürosu sında mahkeme davayı reddetti. avukatları Özlem Gümüştaş ve Sezin Uçar’ın da

350 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü bulunduğu 13’ü tutuklu 23 kişi hakkında İstanbul Davanın 6 Eylül 2018 tarihinde görülen duruşma- 27. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın sında mahkeme aynı konu ile ilgili açılmış ceza görülmesine 2018 yılı içinde başlandı. davalarında verilecek kararın beklenmesine karar verdi. 19 Ekim 2017 tarihinde gözaltına alınan İsminaz Temel, Havva Cuştan ve Özlem Gümüştaş ve Pelin Ünker Sezgin Uçar 26 Ekim 2017 tarihinde sevk edildik- Cumhuriyet gazetesi muhabiri Pelin Ünker leri mahkeme tarafından tutuklanmıştı. hakkında ‘Paradise Papers’ belgelerine ilişkin Davanın ilk duruşması 16 Temmuz 2018 tari- haberleri nedeniyle, Berat Albayrak ve Serhat hinde görüldü. Duruşma sırasında mahkeme Albayrak’ın şikayeti üzerine İstanbul 2. Asliye Ceza başkanı Abdurrahman Orkun Dağ’ın Yargıtay Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 üyeliğine atandığını öğrenmesi üzerine yerine yılı içinde devam edildi. Halit İçdemir’in mahkeme başkanlığına atanma- Davanın 22 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- sıyla mahkeme heyeti değişti. Mahkeme 5 kişinin masında mahkeme savunmaların ardından bu (Özgen Sadet, gazeteci Havva Cuştan, İsmail Geçer, dava dosyasının Pelin Ünker hakkında devam Meral Tarar ve Onur Birbir) tahliyesine karar verdi eden diğer davalar ile birleştirilmesi talebinin daha ve duruşmayı 29 Kasım 2018 tarihine erteledi. sonra değerlendirilmesine karar verdi ve duruş- Davanın 29 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- mayı 21 Şubat 2019 tarihine erteledi. masında ifade veren gizli tanığın söz konusu Adnan Bilen dosyadaki kişilerin hiçbirini tanımadığını belirttiği öğrenildi. Bunun üzerine avukatların, gizli tanığın Gazeteci Adnan Bilen hakkında ‘örgüt propagan- dosyadan çıkarılması talebinin mahkeme tara- dası yapma’ iddiasıyla Van 2. Ağır Ceza Mahkeme- fından reddedildiği öğrenildi. Mahkeme Hünkar si’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde Hüdayi Yurtsever, Mazlum Demirtaş ve İlhan başlandı. Aslan’ın tahliye edilmesine, İsminaz Temel, Erkan Adnan Bilen, Van Büyükşehir Belediyesi’ne Kakça, Coşkun Yiğit’in tutukluluğunun devamına kayyım atandıktan sonra belediyedeki işinden karar verdi ve duruşmayı 14 Şubat 2019 tarihine ihraç edilmiş ve daha sonra belediyenin ihbarı ile erteledi. hakkında dava açılmıştı. Erdem Gül Davanın ilk duruşması 19 Temmuz 2018 tarihinde Cumhuriyet gazetesi Ankara Temsilcisi Erdem Gül görüldü. Savunmaların ardından mahkeme duruş- hakkında, “MİT Tırları” haberine ilişkin olarak mayı 11 Aralık 2018 tarihinde erteledi. İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Davanın 11 Aralık 2018 tarihinde görülen karar davanın karar duruşması 16 Temmuz 2018 tari- duruşmasında mahkeme Adnan Bilen’i ‘örgüt hinde görüldü. Mahkeme Erdem Gül’ün, ‘Devletin propagandası yapma’ suçundan 1 yıl 10 ay hapis güvenliği gereği gizli kalması gereken bilgileri cezası ile cezalandırdı ve hükmün açıklanmasını siyasi ve askeri casusluk maksadıyla açıklama’ geri bıraktı. suçlamasından beraatına karar verdi. Gökhan Öner ve Diğerleri Pelin Ünker ve Orhan Erinç KHK ile kapatılan DİHA muhabiri Gökhan Öner Cumhuriyet gazetesi muhabiri Pelin Ünker ve ile Mehmet Diler, Erol Beler, Muhlis Kayar ve Cumhuriyet Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Eyyüp Hansu hakkında, ‘örgüt üyesi olmak’ iddi- Erinç hakkında “Paradise Papers” haberleri nede- asıyla Denizli 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan niyle eski Başbakan Binali Yıldırım ve oğullarının davanın görülmesine 2018 yılı içinde başlandı. şikayeti üzerine Anadolu 24. Asliye Ceza Mahke- mesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı Gökhan Öner 28 Nisan 2018 tarihinde Denizli’de içinde başlandı. gözaltına alınmış ve çıkarıldığı mahkeme tara- fından tutuklanmıştı. Davanın ilk duruşması 17 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme savunmaların ardından duruş- Davanın ilk duruşması 26 Temmuz 2018 tari- mayı 6 Eylül 2018 tarihine erteledi. hinde görüldü. Savunmaların ardından mahkeme

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 351 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Gökhan Öner’in adli kontrol şartıyla tahliyesine, olma’ iddiasıyla açılan davanın görülmesine 2018 tutuksuz olan diğer sanıklar için adli kontrol yılı içinde devam edildi. şartının kaldırılmasına ve yurtdışı yasağının deva- 4 Eylül 2017 tarihinde Tunceli’de gözaltına alınan mına karar vererek duruşmayı 3 Mart 2019 tari- gazeteci Kemal Özer, 15 Eylül 2017 tarihinde sevk hine erteledi. edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olduğu’ Oğuz Güven iddiasıyla tutuklanmıştı. Cumhuriyet gazetesi internet sitesi eski Genel Davanın 11 Ağustos 2018 tarihinde görülen duruş- Yayın Yönetmeni Oğuz Güven hakkında, yayın- masında mahkeme Kemal Özer’in tutukluluk ladığı karikatür nedeniyle İstanbul 2. Asliye Ceza halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 24 Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 31 Ekim 2018 tarihine erteledi. Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Davanın 24 Ekim 2018 tarihinde görülen duruşma- Mahkeme, Oğuz Güven’in ‘halkı kin ve düşman- sında mahkeme Kemal Özer’in tutukluluk halinin lığa alenen tahrik etme’ suçundan 6 ay hapis cezası devamına karar verdi ve duruşmayı 28 Aralık 2018 ile cezalandırılmasına karar verdi. tarihine erteledi. Cumhuriyet gazetesindeki köşelerinde, Fransız Davanın 28 Aralık 2018 tarihinde görülen duruş- mizah dergisi Charlie Hebdo’nun Muhammed masında mahkeme Kemal Özer’in tutukluluk peygamberle ilgili karikatürünü paylaştıkları için halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 21 yargılandıkları davada, 28 Nisan 2016 tarihinde 2 Ocak 2019 tarihine erteledi. yıl hapis cezası ile cezalandırılmışlar; o dönemde Mehmet Gündem gazetenin internet sitesi genel yayın yönetmenli- ğini üstlenen Oğuz Güven davada yaşananların Gazeteci Mehmet Gündem hakkında İstanbul 35. aktarıldığı haberde söz konusu karikatürü yayın- Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- lamıştı. mesine 2018 yılı içinde başlandı. Berzan Güneş Milliyet gazetesi eski yazarı Mehmet Gündem, KHK ile kapatılan Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Mezopotamya Ajansı muhabiri Berzan Güneş üye ve yöneticilerine yönelik bir soruşturma kapsa- hakkında sosyal medya paylaşımlarında ‘örgüt mında 1 Kasım 2017 tarihinde gözaltına alınmış ve propagandası’ yaptığı iddiasıyla Iğdır Ağır Ceza 10 Kasım 2017 tarihinde tutuklanmıştı. Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde başlandı. Davanın 14 Ağustos 2018 tarihinde görülen ilk duruşmasında Mehmet Gündem duruşmada hazır Gazeteci Berzan Güneş, 11 Haziran 2018 tarihinde bulundu ve savunma yaptı. Savunmaların ardından haber takibi için gittiği Şırnak’ta gözaltına alınıp mahkeme Mehmet Gündem’in tutukluluk halinin tutuklanmıştı. devamına karar verdi ve duruşmayı 30 Ekim 2018 Davanın ilk duruşması 7 Ağustos 2018 tari- tarihine erteledi. hinde görüldü. Berzan Güneş duruşmaya tutuklu Davanın 30 Ekim 2018 tarihinde görülen duruş- bulunduğu Şırnak T Tipi Kapalı Cezaevi’nden masında mahkeme Mehmet Gündem’in tutuk- Ses ve Görüntülü Bilişim Sistemi’yle (SEGBİS) luluk halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 8 katıldı. Savunmaların ardından mahkeme, Berzan Ocak 2019 tarihine erteledi. Güneş’in adli kontrol şartı ve yurtdışı yasağı ile tahliyesine karar verdi ve duruşmayı 4 Eylül 2018 Hamide Yiğit tarihine erteledi. Sendika.org yazarı Hamide Yiğit hakkında kaleme Davanın görülmesine 2019 yılı içinde devam aldığı “Tekmili Birden IŞİD- El Kaide’den IŞİD’e; edilecek. Amerika için Cihat” başlıklı kitap nedeniyle Türk Ceza Kanunu’nun 301. Maddesi uyarıca İstanbul Kemal Özer 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Evrensel gazetesi muhabiri Kemal Özer hakkında karar duruşması 6 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Tunceli 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ‘örgüt üyesi Mahkeme Hamide Yiğit’i ‘hükümeti, yargı organ-

352 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü larını, askeri veya emniyet teşkilatını alenen aşağı- Davanın 5 Aralık 2018 tarihinde görülen duruşma- lama’ suçundan 5 ay hapis cezası ile cezalandırdı sında mahkeme Ferhat Harun Pehlivan ve Gülsen ve daha sonra bu cezayı 3 bin TL adli para cezasına İmre’nin tahliyesine; Semiha Şahin ile Pınar çevirdi. Gayıp’ın tutukluluk hallerinin devamına karar verdi ve duruşmayı 30 Ocak 2019 tarihine erteledi. Hamide Yiğit Özgürlükçü Demokrasi Gazetesi Sendika.org yazarı Hamide Yiğit hakkında kaleme aldığı “Tekmili Birden IŞİD- El Kaide’den IŞİD’e; KHK ile kapatılan Özgürlükçü Demokrasi gaze- Amerika için Cihat” başlıklı kitap nedeniyle İnsani tesinin 6’sı tutuklu 14 yazar ve çalışanı hakkında Yardım Vakfı’nın (İHH), dönemin Enerji ve Tabii İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak ile Cumhurbaş- davanın görülmesine 2018 yılı içinde başlandı. kanı Recep Tayyip Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdo- İddianamede gazetecilerin ‘örgüt üyesi olma’ ve ğan’ın şikayetçi olması üzerine İstanbul 2. Asliye ‘örgüt propagandası yapma’ iddialarıyla cezalandı- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine rılması istenmektedir. 2018 yılı içinde devam edildi. Özgürlükçü Demokrasi Gazetesi çalışanlarına Davanın 6 Eylül 2018 tarihinde görülen duruşma- yönelik bir operasyon kapsamında 28 Mart 2018 sında mahkeme duruşmayı 15 Kasım 2018 tarihine ve takip eden tarihlerde gözaltına alınan 14 kişiden erteledi. gazetenin imtiyaz sahibi İhsan Yaşar, yazı işleri Davanın 15 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- müdürü İshak Yasul, editör Hicran Urun, gazete masında mahkeme savunmaların ardından duruş- çalışanı Pınar Tarlak, gazete editörü ve yazarı mayı 14 Şubat 2019 tarihine erteledi. Mehmet Ali Çelebi, editör Reyhan Hacıoğlu 6 Nisan 2018 ve takip eden tarihlerde sevk edildikleri Hamide Yiğit mahkeme tarafından tutuklanmıştı. Operasyonla Kaleme aldığı “AKP’nin Suriye Savaşı” başlıklı birlikte gazeteye ve gazetenin basıldığı Gün Matba- kitabın kapağını sosyal medyada paylaştığı gerek- ası’na kayyum atanmış; 8 Temmuz 2018 tarihli 701 çesiyle Sendika.org sitesi yazarı Hamide Yiğit’e sayılı KHK ile de gazete ve matbaa kapatılmıştı. Ankara 44. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından 16 Davanın ilk duruşması 12 Eylül 2018 tarihinde Aralık 2018 tarihinde Türk Ceza Kanunu’nun 301. görüldü. Duruşmayı aralarında milletvekillerinin, maddesi uyarıca 7 ay 15 gün hapis cezası verildi. sendika temsilcilerinin de olduğu çok sayıda kişi Pınar Gayıp, Semiha Şahin ve Diğerleri izledi. Duruşmada tutuklu gazeteciler bizzat hazır ETHA editörleri Pınar Gayıp ve Semiha Şahin’in bulundu ve savunma yaptı. Savunmaların ardından yanı sıra SGDF üyesi Ferhat Pehlivan ve Gülsen mahkeme Pınar Tarlak’ın adli kontrol şartıyla İmre hakkında ‘örgüt üyesi olma’ ve ‘örgüt propa- tahliyesine karar verdi ve duruşmayı 6 Aralık 2018 gandası yapma’ iddialarıyla İstanbul 23. Ağır Ceza tarihine erteledi. Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 Davanın 6 Aralık 2018 tarihinde görülen duruş- yılı içinde başlandı. masında mahkeme 5 kişinin tutukluluk hallerinin Pınar Gayıp ve Semiha Şahin 13 Nisan 2018 tari- devamına karar vererek duruşmayı 21 Şubat 2019 hinde gözaltına alınmış ve 19 Nisan 2018 tarihinde tarihine erteledi. sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklan- Vural Nasuhbeyoğlu ve Arif Koşar mıştı. Evrensel gazetesinin eski sorumlu yazı işleri Davanın 10 Eylül 2018 tarihinde görülen ilk duruş- müdürü Vural Nasuhbeyoğlu ile eski imtiyaz sahibi masında tutuklu yargılanan 4 kişi de hazır bulundu Arif Koşar hakkında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ ve savunma yaptı. Savunmaların ardından iddiasıyla İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde mahkeme 4 kişinin de tutukluluk halinin deva- açılan davanın karar duruşması 13 Eylül 2018 tari- mına karar verdi ve duruşmayı 5 Aralık 2018 tari- hinde görüldü. Mahkeme Vural Nasuhbeyoğlu ve hine erteledi. Arif Koşar’ı ayrı ayrı 1 yıl 2 ay hapis cezasıyla ceza- landırdı. Cezayı 11 ay 20 güne indiren mahkeme daha sonra 7 bin TL adli para cezasına çevirdi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 353 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Gün Matbaası duruşmada aldığı kararı iptal etti ve duruşmayı 20 Aralık 2018 tarihine erteledi. KHK ile kapatılan Gün Matbaası sahibi Kasım Zengin ve 20 kişi hakkında İstanbul 26. Ağır Ceza Davanın 20 Aralık 2018 tarihinde görülen duruş- Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 masında mahkeme duruşmayı Mart 2019 tarihine yılı içinde başlandı. erteledi. Gün Matbaası çalışanlarına yönelik bir operasyon Abdulkadir Turay ve Diğer Kişiler kapsamında 28 Mart 2018 ve takip eden tarihlerde KHK ile kapatılan DİHA muhabiri Abdulkadir gözaltına alınan ve aralarında matbaanın sahibi Turay’ın ve Savur Belediye Eş Başkan Yardımcısı Kasım Zengin’in de olduğu 21 kişi, 5 Nisan 2018 Osman Ok’un yanı sıra 8 DBP üyesi hakkında ve takip eden tarihlerde sevk edildikleri mahkeme Mardin 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan tarafından tutuklanmıştı. Ayrıca Gün Matbaası’na davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. ve matbaada basılan Özgürlükçü Demokrasi gaze- tesine kayyım atanmış; 8 Temmuz 2018 tarihli 701 Davanın karar duruşması 27 Eylül 2018 tarihinde sayılı KHK ile de matbaa ve gazete kapatılmıştı. görüldü. Duruşmaya Hamdullah Öz, Yalçın Bulgan tutuldukları Mardin E Tipi Kapalı Cezaevi’nden Davanın 18 Eylül 2018 tarihinde görülen ilk getirilirken, diğer sanıklar SEGBİS aracılığı ile katıl- duruşmasında mahkeme savunmaların ardından dılar. Mahkeme, Abdulkadir Turay, Hamdullah 8 kişinin (Necat Hizarcı, Sadettin Demirtaş, Öz, Yalçın Bulgan, Mevlüde Ökmen, Naci Arslan, Muhammet Özkan, Mehmet Kadir Özkara, Cumali Yusuf Erat ve Davut Tekin ‘e ‘örgüt üyesi olma’ Öz, Süleyman Güneş, Kemal Dağdöğen ve Özgür suçundan 3 yıl 9 ay ile 10 yıl 6 ay arasında değişen Bozkurt) adli kontrol şartıyla tahliyesine karar sürelerde hapis cezası ile cezalandırdı. Gazeteci verdi ve duruşmayı 3 Aralık 2018 tarihine erteledi. Abdulkadir Turay’a, haber kaynağından aldığı bilgi Davanın 3 Aralık 2018 tarihinde görülen duruş- notları ve gizli tanık ifadeleri gerekçe gösterilerek masında mahkeme Mürsel Demir, Polat Arslan 9 yıl hapis cezası verildi. Mahkeme, Şakir Turan, ve Kazım Göçer’in tahliyelerine; Cemal Tunç, Osman Ok ve Mehmet Sait Tuncer’i ise ‘örgüte Erdoğan Zamur, İhsan Sinmiş, İrfan Karaca, Kasım yardım ve yataklı etme’ suçundan 6 yıl hapis cezası Zengin, Mahmut Abay, Mehmet Emin Sümeli ve ile cezalandırdı ve hükümle birlikte Osman Ok’un Musa Kaya’nın tutukluluk halinin devamına karar tahliyesine karar verdi. verdi ve duruşmayı 14 Ocak 2018 tarihine erteledi. Ömer Çelik, A. Vahap Taş, Selman Çiçek, Deniz Varlı Kemal Sancılı, İnan Kızılkaya ve Selim Günenç, Hamza Gündüz ve Çağdaş Kaplan 26 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden, gazeteci Deniz Varlı hakkında Rize Bele- A. Vahap Taş, Selman Çiçek, Kemal Sancılı, İnan diyesinin asırlık bir çınar ağacını kestiğine dair Kızılkaya ve Selim Günenç, Hamza Gündüz ve görüntüleri sosyal medya hesaplarında paylaştığı Çağdaş Kaplan hakkında Diyarbakır’ın Sur ilçe- gerekçesiyle soruşturma açıldığı ve bu soruşturma sindeki sokağa çıkma yasağı sırasında, dönemin kapsamında Deniz Varlı’nın Rize Emniyet Müdür- Diyarbakır Jandarma Bölge Komutanı Tuğgeneral lüğü’ne giderek ifade verdiği öğrenildi. Musa Çitil ile ilgili KHK ile kapatılan Dicle Haber Ajansı’nda yer alan haberler ve bu haberlerin Hakan Dirik sosyal medya hesaplarından paylaşılması gerekçe Cumhuriyet gazetesi muhabiri Hakan Dirik gösterilerek Diyarbakır 9. Ağır Ceza Mahkeme- hakkında Suriye’deki cihatçı gruplara sarin gazı si’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde yapımında kullanılan kimyasal madde sevkiyatı devam edildi. yapıldığına ilişkin iddiaları haberleştirdiği gerekçe- Musa Çitil’in şikayeti üzerine açılan davanın iddi- siyle İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan anamesinde 7’si gazeteci 8 kişinin ‘terörle mücade- davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. lede görev almış kişileri hedef gösterme’ iddiasıyla Davanın 27 Eylül 2018 tarihinde görülen durul- 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırıl- masında mahkeme eski CHP milletvekili Eren ması istenmektedir. Ayrıca Selman Çelik’in ‘örgüt Erdem’in tanık olarak dinlenmesi yönünde önceki propagandası yapma’ iddiasıyla 1 yıldan 5 yıla

354 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü kadar hapis cezası ile cezalandırılması istenmek- ‘örgüt üyesi olma’ ve ‘örgüt propagandası yapma’ tedir. suçlarından 25 yıla kadar hapisle cezalandırılması istenmektedir. Davanın 3 Ekim 2018 tarihinde görülen duruşma- sında mahkeme savunmaların ardından duruş- Bitlis Belediyesi’ne kayyım atanmasından sonra mayı 16 Ocak 2018 tarihine erteledi. Belediye Basın Birimi’ndeki işinden ihraç edilen gazeteci Uğur Yılmaz, 5 Temmuz 2017 tarihinde Faruk Arhan gözaltına alınmış ve 17 Temmuz 2017 tarihinde Gazeteci-yazar Faruk Arhan hakkında, Cizre’deki sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklanmıştı. sokağa çıkma yasakları sırasında paylaştığı Davanın ilk duruşması 16 Ekim 2018 tarihinde “tweet”ler nedeniyle, ‘Türkiye Cumhuriyeti Devle- görüldü. Uğur Yılmaz duruşmaya SEGBİS aracı- ti’ni, Türk milletini, devletin kurum ve organlarını lığıyla katıldı ve savunma yaptı. Savunmaların aşağılamak’ suçlamasıyla İstanbul 59. Asliye Ceza ardından mahkeme Uğur Yılmaz’ın tutukluluk Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 11 9 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Faruk Aralık 2018 tarihine erteledi. Arhan’ın 6 ay 7 gün hapis cezası ile cezalandırıl- masına karar verdi ve hükmün açıklanmasını geri Davanın 11 Aralık 2018 tarihinde görülen duruş- bıraktı. masına Uğur Yılmaz duruşmaya SEGBİS aracı- lığıyla katıldı ve savunma yaptı. Savunmaların Alican Uludağ ve Duygu Güvenç ardından mahkeme Uğur Yılmaz’ın tutukluluk Cumhuriyet gazetesi muhabirleri Alican Uludağ halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 12 ve Duygu Güvenç hakkında ABD vatandaşı rahip Şubat 2019 tarihine erteledi. Andrew Brunson’a verilen ev hapsi cezasıyla ilgili Mustafa Öğe ve Kazım Temiz olarak yapılan haberler nedeniyle Türk Ceza Kanu- nu’nun 301. maddesi uyarınca “Türkiye Cumhu- Aydın’ın Didim ilçesinde yayınlanan Didim riyeti devletini ve devletin kurum ve organlarını Özgürses gazetesinin sahibi Mustafa Öğe ile EMEP aşağıladıkları” iddiasıyla hazırlanan iddianame Didim ilçe başkanı Kazım Temiz hakkında Didim 12 Ekim 2018 tarihinde İstanbul 2. Asliye Ceza 1. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Mahkemesi tarafından kabul edildi. Mahkemenin görülmesine 16 Ekim 2018 tarihinde başlandı. duruşma günü olarak 20 Aralık 2018 tarihini belir- İddianamede Mustafa Öğe’nin EMEP tarafından lediği öğrenildi. yapılan bir basın açıklamasını haber yaptığı için cezalandırılması istenmektedir. Savunmaların Davanın ilk duruşması 20 Aralık 2018 tarihinde ardından mahkeme duruşmayı 25 Ocak 2019 tari- görüldü. Mahkeme duruşmayı 4 Nisan 2019 tari- hine erteledi. hine erteledi. Meşale Tolu, Mukaddes Erdoğdu Çelik ve Can Dündar Diğerleri Gazeteci Can Dündar hakkında köşe yazılarında ve Aralarında ETHA muhabiri Meşale Tolu ve yazar hazırladığı bir yazı dizisinde ‘Cumhurbaşkanı’na Mukaddes Erdoğdu Çelik ile ESP MYK üyesi Suat hakaret ettiği’ iddiasıyla İstanbul 16. Asliye Ceza Çorlu’nun da bulunduğu 27 kişi hakkında İstanbul Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 29. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın 16 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Can görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. Dündar’ı 10 bin TL manevi tazminat ödemeye mahkum etti. Davanın 26 Nisan 2018 tarihinde görülen duruş- masında mahkeme aynı zamanda Almanya vatan- Uğur Yılmaz daşı olan Meşale Tolu il ilgili yurtdışı yasağının Gazeteci Uğur Yılmaz hakkında Bitlis 2. Ağır Ceza kaldırılmasını reddederek duruşmayı 16 Ekim Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 2018 tarihine erteledi. yılı içinde başlandı. Davanın 16 Ekim 2018 tarihinde görülen duruş- İddianamede Uğur Yılmaz’ın gazeteci olarak takip masında Suat Çorlu ve Mukaddes Erdoğdu Çelik ettiği etkinlikler ve basın açıklamaları nedeniyle hakkındaki adli kontrol şartının kaldırılmasına,

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 355 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

ESP’nin siyasi bir parti olup olmadığının Yargı- nedeniyle sorumlu müdür Ali Özken hakkında tay’a sorulmasına karar verdi ve duruşmayı 10 ‘Atatürk’ün hatırasına alenen hakaret’ iddiasıyla Ocak 2019 tarihine erteledi. Küçükçekmece 5. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam Yasin Kobulan edildi. Mezopotamya Ajansı muhabiri Yasin Kobulan İddianamede Ali Özken’in 4 yıl 6 aya kadar hapis hakkında “zincirleme şekilde örgüt propagandası cezası ile cezalandırılması istenmektedir. yapmak” iddiasıyla hazırlanan iddianame İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi. Davanın 25 Ekim 2018 tarihinde görülen duruş- İddianamede Yasin Kobulan’ın 13 yıla kadar hapis masında mahkeme zorunlu askerlik hizmeti yapan cezası ile cezalandırılması istenmektedir. Yasin Ali Özken’in son savunmasını mahkeme huzu- Kobulan hakkında açılan davanın ilk duruşması 26 runda yapma talebini kabul etti ve duruşmayı 5 Aralık 2018 tarihinde görülecek. Mart 2019 tarihine erteledi. Davanın 26 Aralık 2018 tarihinde görülen ilk Ece Sevim Öztürk duruşmasında mahkeme savunmaların ardından Gazeteci Ece Sevim Öztürk hakkında 15 Temmuz mahkeme duruşmayı 8 Mart 2019 tarihine erteledi. darbe girişimi ile ilgili yaptığı haberler gerekçe Tunca Öğreten, Orhan Şahin, Mehmet Çağlar, gösterilerek İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkeme- Perihan Mağden si’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde başlandı. Gazeteciler Tunca Öğreten, Orhan Şahin, Mehmet Çağlar, Perihan Mağden hakkında 14 Ekim 2015 “Deniz Kuvvetlerinin En Karanlık Günü: 15 tarihinde www.diken.com.tr haber sitesinde Temmuz” belgeselini sosyal medya hesaplarından ve daha sonra Yurt gazetesinde yayınlanan bir paylaştıktan sonra 8 Haziran 2018 tarihinde gözal- röportaj nedeniyle İstanbul 2. Asliye Ceza Mahke- tına alınan Ece Sevim Öztürk, 20 Haziran 2018 mesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt içinde devam edildi. propagandası yapma’ iddiasıyla tutuklanmıştı. Davanın 18 Ekim 2018 tarihinde görülen duruş- Davanın 1 Kasım 2018 tarihinde görülün ilk duruş- masında mahkeme duruşmayı 27 Aralık 2018 tari- masında mahkeme Ece Sevim Öztürk’ün tutuk- hine erteledi. luluk halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 11 Aralık 2018 tarihine erteledi. Davanın 27 Aralık 2018 tarihinde görülen duruş- masında mahkeme savunmaların ardından duruş- Davanın 11 Aralık 2018 tarihinde görülen duruş- mayı 10 Ocak 2019 tarihine erteledi. masında mahkeme Ece Sevim Öztürk’ü ‘örgüte bilerek yardım etme’ suçundan 3 yıl 1 ay 15 gün Kamil Tekin Sürek hapis cezasıyla cezalandırdı ve hükümle birlikte Evrensel gazetesi yazarı Kamil Tekin Sürek Ece Sevim Öztürk’ün tahliyesine karar verdi. hakkında “Faşist Diktatörlük” başlıklı bir yazı- Evrensel Gazetesi sında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ iddiasıyla Bakırköy 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan Evrensel gazetesi hakkında gazetede yer alan bir davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. haber nedeniyle İstanbul 15. Asliye Ticaret Mahke- mesi’nde açılan davanın karar duruşması 6 Kasım Davanın 24 Ekim 2018 tarihinde görülen duruş- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Evrensel gazete- masında mahkeme savunmaların ardından duruş- sini 8 bin TL tazminat ödemeye mahkum etti. mayı 20 Aralık 2018 tarihine erteledi. Sedat Sur Davanın 20 Aralık 2018 tarihinde görülen duruş- masında mahkeme Kamil Tekin Sürek’in beraatına Gazeteci Sedat Sur hakkında Mardin Büyükşehir karar verdi. Belediyesi’ne atanan kayyım ile ilgili haberleri nedeniyle Mardin 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde Ali Özken açılan davanın karar duruşması 9 Kasım 2018 tari- Akit TV’de 10 Kasım 2015 tarihinde yayınlanan hinde görüldü. Mahkeme Sedat Sur’u 11 ay 20 gün “Zulüm 1938’de son buldu” başlıklı bir haber hapis cezası ile cezalandırdı.

356 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

Kibriye Evren Yusuf Karakaş 27 Temmuz 2017 tarihinde tutuk- lanmış ve 22 Eylül 01 tarihinde serbest bırakılmıştı. Jinnews haber sitesi editörü Kibriye Evren hakkında Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı Davanın 21 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- tarafından hazırlanan iddianame 14 Kasım 2018 masında mahkeme Yusuf Karataş hakkındaki adli tarihinde Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi kontrol şartının kaldırılması talebinin kabulüne ve tarafından kabul edildi. Davanın ilk duruşması 6 yurtdışı yasağının kaldırılması talebinin reddine Aralık 2018 tarihinde görülecek. karar verdi ve duruşmayı ileri bir tarihe erteledi. İddianamede Kibriye Evren’in ‘örgüt üyesi olma’ Davanın görülmesine 2019 yılı içinde devam ve ‘örgüt propagandası yapma’ suçlarından ceza- edilecek. landırılması istenmektedir. Mehmet Dursun Kibriye Evren 9 Ekim 2018 tarihinde Diyarbakır Gazeteci Mehmet Dursun hakkında Van 4. Ağır merkezli bir soruşturma kapsamında gözaltına Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine alınarak tutuklanmıştı. 5 Aralık 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Davanın ilk duruşması 6 Aralık 2018 tarihinde Mehmet Dursun’un adli kontrol şartıyla tahliye görüldü. Mahkeme, Kibriye Evren’in tutukluluk edilmesine karar verdi ve duruşmayı 15 Mayıs halinin devamına ve gizli tanıklar “Ezhel”, “Firar” 2019 tarihine erteledi. ve “Cesur Yürek”in bir sonraki duruşmada hazır Mehmet Dursun, 2014 yılında haber kaynakları ile edilmeleri için Tanık Koruma Şube Müdürlüğü’ne yaptığı telefon görüşmeleri gerekçesiyle 7 Nisan müzekkere yazılmasına karar verdi ve duruşmayı 2018 tarihinde tutuklanmıştı. 10 Ocak 2019 tarihine erteledi. Emin Çölaşan, Necati Doğru, Metin Yılmaz Ali Ünal Aralarında Sözcü gazetesi yazarları Emin Çölaşan, Zaman gazetesi eski başyazarı Ali Ünal hakkında Necati Doğru ile yayın yönetmeni Metin Yılmaz’ın Uşak 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın da olduğu 5 kişi hakkında İstanbul Cumhuriyet karar duruşması 14 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Başsavcılığı Basın Suçları Soruşturma Bürosu tara- Mahkeme Ali Ünsal’ı ‘örgüt kurmak ve yönetmek’ fından hazırlanan iddianame İstanbul 37. Ağır suçundan 19 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Ceza Mahkemesi tarafından 10 Aralık 2018 tari- Ali Ünsal, Uşak merkezli bir soruşturma kapsa- hinde kabul edildi. İddianamede 5 kişinin ‘örgüte mında 11 Ağustos 2016 tarihinde gözaltına alınmış bilerek yardım etme’ suçundan 7 yıl 6 aydan 15 ve sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklan- yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılması istendi. mıştı. Davanın ilk duruşması 18 Ocak 2018 tarihinde görülecek. İsmail Çoban Sözcü gazetesinin yazarları Uğur Dündar ile Saygı KHK ile kapatılan, Kürtçe yayın yapan Azadiya Öztürk’ün de aralarında olduğu 5 kişi ile ilgili Welat gazetesinin eski Yazı İşleri Müdürü İsmail olarak ise takipsizlik kararı verdiği öğrenildi. Çoban hakkında, gazetede yayınlanan haberlerde örgüt propagandası yaptığı iddiasıyla Diyarbakır Safiye Alağaş 7. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar Jinnews Haber Müdürü Safiye Alağaş hakkında duruşması 21 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Diyarbakır 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Mahkeme ‘zincirleme örgüt propagandası yapma’ davanın görülmesine 11 Aralık 2018 tarihinde suçundan İsmail Çoban’ı 5 yıl hapis cezası ile ceza- devam edildi. Mahkeme savunmaların ardından landırdı. duruşmayı Şubat 2019 tarihine erteledi. Yusuf Karataş İshak Yasul Evrensel gazetesi yazarı Yusuf Karataş hakkında KHK ile kapatılan Özgürlükçü Demokrasi gaze- DTK bünyesindeki faaliyetleri gerekçe gösterilerek tesinin tutuklu bulunan Yazı İşleri Müdürü İshak Diyarbakır 9. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Yasul hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkeme- davanın 2018 yılı içinde devam edildi. si’nde açılan davanın karar duruşması 14 Aralık

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 357 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

2018 tarihinde görüldü. İshak Yasul duruşmaya Fatih Portakal, 10 Aralık 2018 tarihinde yayınlanan tutulduğu cezaevinden SEGBİS aracılığıyla katıldı. haber bülteninde “Hadi bakalım, barışçıl bir eylem Mahkeme ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan için zamları protesto edelim. Doğalgaz zamla- İshak Yasul’u 1 yıl 10 ay 15 gün hapis cezası ile rını. Hadi bakalım, yapalım. Yapabilecek miyiz? cezalandırdı. Kaç kişi çıkacak sokağa korkudan, endişeden? ‘Dayak yerim’ vesaire... ‘Hakkımı arayacağım ama Hamza Gündüz ne yaparım, başım derde girer mi girmez mi?’… Mezopotamya Ajansı Hakkari muhabiri Hamza Kaç kişi çıkar Allah aşkına söyler misiniz? İşte bu Gündüz hakkında sosyal medya paylaşımları şekilde toplumsal muhalefeti, bireysel ve toplumsal gerekçe gösterilerek Hakkari 3. Ağır Ceza Mahke- muhalefeti baskı altına almaya, yıldırmaya çalışı- mesi’nde açılan davanın karar duruşması 18 yorlar. En doğal hak ama maalesef uygulanamıyor” Aralık 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Hamza demişti. Gündüz’ü ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan 1 Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 17 Aralık 2018 yıl 8 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve cezayı erte- tarihinde Konya’da yaptığı konuşmada Fox ledi. TV’nin haber sunucusu Fatih Portakal hakkında Fatih Portakal şunları söylemişti: “Birileri çıkmış, portakal mıdır, Gazeteci Fatih Portakal hakkında oyuncu ve HDP mandalina mıdır, narenciye midir nedir? Sokağa Hatay milletvekili Barış Atay’ın ‘Sadece Diktatör’ çağırıyor. Haddini bil haddini, bilmezsen haddini isimli tiyatro oyununun yasaklanmasına ilişkin bu millet patlatır enseni” demişti. attığı tweet nedeniyle ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ Mine Kırıkkanat suçundan soruşturma açıldığı ve bu soruşturma 28 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- kapsamında Fatih Portakal’ın 13 Eylül 2018 tari- lerden, Cumhuriyet gazetesi yazarı Mine Kırık- hinde İstanbul’da savcılığa ifade verdiği öğrenildi. kanat hakkında, Halk TV’de yayınlanan “Halk Fatih Portakal Arenası” programındaki sözleri nedeniyle, “halkın 29 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- bir kesimini aşağılamak” iddiasıyla İstanbul lerden, Fox TV haber sunucusu Fatih Portakal Anadolu Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hakkında Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığı tara- soruşturma başlatıldığı öğrenildi. fından soruşturma başlatıldığı öğrenildi. Söz 21 Aralık 2018 tarihinde, aynı programdaki konusu soruşturmanın, Fatih Portakal’ın 10 Aralık sözleri nedeniyle tiyatro sanatçıları Metin Akpınar 2018 tarihinde Fox TV ana haber bülteninde söyle- ve Müjdat Gezen hakkında İstanbul Anadolu diği sözlerle “suç işlemeye alenen tahrik ettiği” Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından bir soruşturma iddiasıyla başlatıldığı bildirildi. başlatılmış, Akpınar ve Gezen 24 Aralık 2018 tari- Ayrıca Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) hinde gözaltına alınarak aynı gün sevk edildikleri Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın avukatı mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest Hüseyin Aydın tarafından yapılan başvuruyu bırakılmıştı. değerlendirerek Fatih Portakal’ın sunduğu Fox Radyo Televizyon Üst Kurulu ise Halk TV’ye “eleş- TV Ana Haber bültenine 3 kez program durdurma tiri sınırlarını aşmak” gerekçesiyle 80 bin TL para cezası vermişti. Kurul ayrıca Fox TV’ye kasım ayı cezası ve Halk Arenası programına 8 kez durdurma reklam gelirlerinin yüzde 3’ü oranında para ceza- cezası vermişti. sına hükmetmişti.

358 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

6.3. BARIŞ AKADEMISYENLERININ YARGILANDIĞI DAVALAR

TİHV Akademi tarafından hazırlanan ve 10 Ocak 2019 tarihinde yayınlanan “Barış İçin Akademisyenler Vakasının Kısa Tarihi” 9 başlıklı raporda, 11 Ocak 2016 tarihinde “Bu suça ortak olmayacağız!” başlıklı bildirinin İstanbul ve Ankara’da düzenlenen basın açıklamaları ile duyurulmasından sonra başlayan gözaltı, tutuklama ve yargılama süreçlerinin bir dökümü sunulmuştur. Bu raporda, bildiriyi imzalayan akademisyenlerin yargılanmalarına ilişkin olarak aşağıdaki verilere yer verilmiştir: “Barış İçin Akademisyenlere yönelik kitlesel ceza davaları 5 Aralık 2017’de başladı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hazırlanan iddianamede akademisyenlerin “Bu suça ortak olmayacağız!” bildirisini imzalamak suretiyle Terörle Mücadele Kanunu’nun 7/2. Maddesinde düzenlenen “terör örgütü propagandası yapmak” suçunu işledikleri ileri sürülüyordu. Suç isnadına konu olan şey aynı bildiri metni olmasına karşın, imzacılara farklı Ağır Ceza Mahkemelerinde bireysel olarak dava açıldı. Davaların ilk etabı, bildiriyi İstanbul’daki çeşitli üniversitelerden imzalayan 150 akademisyenin yargılanmasıyla başladı ve onlara tedricen yenileri eklendi. Barış İçin Akademisyenler tarafından derlenen verilere göre, 10 Ocak 2019 itibariyle, en az 568 imzacı hakkında dava açılmıştı. Bu davaların 81’i sonuçlandı. Sonuçlanan davaların tümünde imzacı akademisyenler “suçlu” bulundular ve 15 ay ile 30 ay arasında değişen sürelerde hapis cezalarına mahkum edildiler. 69 davada “hükmün açıklanması geri bırakıldı” (HAGB); yargılanan imzacıların HAGB talep etmediği 12 davanın üçünde ceza ertelendi, diğer dokuzunda ise ceza ertelenmedi. HAGB talebinde bulunmayan ve haklarında mahkumiyet kararı verilen akademisyenler, İstinaf Mahkemesine başvurarak karara itiraz ettiler. 10 Ocak 2019 itibariyle İstinaf Mahkemesi bu itirazlar hakkında henüz bir karar vermemişti.” Rapora göre, 10 Ocak 2019 itibarıyla tamamlanan yargılamaların sonuçları aşağıdaki gibidir:

Karar Kişi sayısı 15 ay hapis - hükmün açıklanması geri bırakıldı 69 18 ay 22 gün hapis - hükmün açıklanması geri bırakıldı 1 15 ay hapis - ceza ertelendi 2 18 ay hapis - ceza ertelendi 1 15 ay hapis - ceza ertelenmedi 5 18 ay hapis - ceza ertelenmedi 1 27 ay hapis - ceza ertelenmedi 1 30 ay hapis - ceza ertelenmedi 1

4 Ocak 2018 Rıza Türkay’ın yargılandığı davada ise avukat- ların yargılamanın Terörle Mücadele Kanunu’nun 4 akademisyen hakkında ‘örgüt propagandası 7. maddesine aykırı olduğu iddiasıyla Anayasa yapmak’ iddiasıyla İstanbul 36. Ağır Ceza Mahke- Mahkemesi’ne başvurulmasını talebi mahkeme melerinde açılan davaların görülmesine 4 Ocak tarafından reddedildi. Mahkeme 1 davayı 24 Ocak 2018 tarihinde başlandı. Akademisyen Ahmet 2018 tarihine, 1 davayı 19 Nisan 2018 tarihine, 1 Yücel Candemir’in yargılandığı davada avukatlar davayı 24 Nisan 2018 tarihine ve 1 davayı 26 Nisan OHAL bitene kadar yargılamaların durdurul- 2018 tarihine erteledi. ması talebinde bulundu. Akademisyen Mehmet

9 http://www.tihvakademi.org/wp-content/uploads/2019/03/Barisicinakademisyenlervakasi.pdf

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 359 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

10 Ocak 2018 binin reddine karar verdi ve duruşmayı 21 Şubat 2018 tarihine erteledi. Prof. Dr. Özdemir Aktan 2 akademisyen (Kadir Has Üniversitesi’nden Dr. hakkında açılan davada mahkeme duruşmayı Ceren Lord ve Yrd. Doç. Dr. Çiğdem Bozdağ 21 Şubat 2018 tarihine erteledi. Nesrin Sungur Bucak) hakkında ‘örgüt propagandası yapmak’ Çakma hakkında açılan davada mahkeme duruş- iddiasıyla İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemelerinde mayı 21 Şubat 2018 tarihine erteledi. Tuba Kıyan açılan davaların görülmesine 10 Ocak 2018 tari- hakkında açılan davada mahkeme duruşmayı 17 hinde başlandı. Ceren Lord’un yargılandığı davada Temmuz 2018 tarihine erteledi. Emre Tansu Keten mahkeme derhal beraat ve bu olmaması duru- hakkında açılan davada mahkeme derhal beraat munda yargılamanın Türk Ceza Kanunu’nun 301. ve bunun olmaması durumunda dava dosyasının maddesine göre yapılması taleplerinin reddine 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde sürmekte olan dava karar verdi ve duruşmayı 26 Haziran 2018 tarihine ile birleştirilmesi talebinin reddine karar verdi ve erteledi. Çiğdem Bozdağ Bucak’ın yargılandığı duruşmayı 6 Nisan 2018 tarihine erteledi. Gülay davada da mahkeme derhal beraat ve yargılamanın Kılıçaslan hakkında açılan davada mahkeme İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde akade- duruşmayı 17 Temmuz 2018 tarihine erteledi. misyenler Esra Mungan, Kıvanç Ersoy, Muzaffer Didem Çınar Ünsal hakkında açılan davada Kaya ve Meral Camcı hakkında devam eden dava mahkeme duruşmayı 17 Temmuz 2018 tarihine ile birleştirilmesi talebinin reddine karar verdi ve erteledi. İrfan Emre Kovankaya hakkında açılan duruşmayı 26 Haziran 2018 tarihine erteledi. davada mahkeme duruşmayı 23 Şubat 2018 tari- 18 Ocak 2018 hine erteledi. Canan Özbey hakkında açılan davada 12 akademisyen hakkında ‘örgüt propagandası mahkeme dava dosyasının 13. Ağır Ceza Mahke- yapmak’ iddiasıyla İstanbul 35. Ağır Ceza Mahke- mesi’nde devam etmekte olan dava ile birleştiril- mesi’nde açılan davaların görülmesine 18 Ocak mesi talebinin reddine karar verdi ve duruşmayı 6 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme duruşmaların 6 Nisan 2018 tarihine erteledi. davada 28 Haziran 2018 tarihine, 1 davada 18 Eylül 31 Ocak 2018 2018 tarihine ve 5 davada ise 12 Temmuz 2018 tari- 7 akademisyen hakkında ‘örgüt propagandası hine ertelenmesine karar verdi. yapmak’ iddiasıyla İstanbul 33. Ağır Ceza Mahke- 26 Ocak 2018 mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 13 akademisyen hakkında ‘örgüt propagandası 31 Ocak 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme yapmak’ iddiasıyla İstanbul 32. Ağır Ceza Mahke- her bir davada savunmaların ardından sanıkların mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine duruşmalardan vareste tutulmasına, İstanbul 13. 26 Ocak 2018 tarihinde başlandı. Prof. Dr. Büşra Ağır Ceza Mahkemesi’ne müzekkere yazılarak Ersanlı’nın yargılandığı davada mahkeme İstanbul 2016/65 esas sayılı dava dosyasında yer alan iddia- 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde sürmekte olan name, duruşma zabıtları ve TCK’nun 301. Madde- davanın dosyasının istenmesi talebinin reddine sine dair yapılan tüm yazışmaların bir örneğinin karar verdi ve duruşmayı 5 Nisan 2018 tarihine istenmesine, dava dosyalarının birleştirmesi tale- erteledi. Yasemin Gülsüm Acar’ın ve Stefo Benli- binin ise 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nden istenen soy’un yargılandığı davalarda mahkeme dosyaların belgelerin gelmesinden sonra değerlendirilmesine 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam eden dava ile karar verdi. Ayrıca 6 duruşmayı 19 Haziran 2018 birleştirilmesi ve bunun kabul edilmemesi duru- tarihine ve 1 duruşmayı ise 22 Haziran 2018 tari- munda bu davanın sonucunun bekletici mesele hine erteledi. yapılması talebini reddetti ve savunma için süre 6 Şubat 2018 verilmesi için duruşmayı 23 Şubat 2018 tarihine 4 akademisyen hakkında ‘örgüt propagandası erteledi. Ahmet Atıl Aşıcı hakkında açılan dava yapmak’ iddiasıyla İstanbul 34. Ağır Ceza Mahke- mahkeme tarafından 17 Temmuz 2018 tarihine mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 6 ertelendi. Prof. Dr. Ayşe Erzan’ın yargılandığı Şubat 2018 tarihinde başlandı. Akademisyenlerin duruşmada mahkeme derhal beraat, bunun olma- savunma yapmadığı duruşmalarda, avukatlar ması durumunda dava dosyasının 13. Ağır Ceza savunma için ek süre, derhal beraat ve bunun Mahkemesi’nde süren dava ile birleştirilmesi tale-

360 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü olmaması durumunda dosyaların 13. Ağır Ceza 1 akademisyen hakkında İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam eden dava iler birleştirile- Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görül- sini talep etti. Mahkeme Fulya Atacan’ın ve Burak mesine 15 Şubat 2018 tarihinde devam edildi. Ülman’ın yargılandığı davaların duruşmasını 5 Reyhan Ergün hakkında 36. Ağır Ceza Mahke- Temmuz 2018 tarihine; Meriç Taylan Mutlu ve mesi’nde açılan davada mahkeme dosyanın 13. Fırat Çapan’ın yargılandığı davaların duruşmasını Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam eden dava ile ise 10 Temmuz 2018 tarihine erteledi. Mahkeme birleştirilmesi talebiyle ilgili olarak 13. Ağır Ceza derhal beraat ve dava dosyalarının 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nden duruşma zabıtlarının, iddianame Mahkemesi’nde devam eden dava ile birleştirilmesi örneğinin, Adalet Bakanlığı’na yazılan kovuşturma taleplerinin ise reddine karar verdi. izni yazısının ve yanıtının istenmesine ve cevap geldikten sonra birleştirme talebinin değerlendi- 8 Şubat 2018 rilmesine karar verdi, duruşmayı 19 Haziran 2018 4 akademisyen hakkında ‘örgüt propagandası tarihine erteledi. yapmak’ iddiasıyla İstanbul 33. Ağır Ceza Mahke- 21 Şubat 2018 mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 8 Şubat 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme 3 akademisyen hakkında ‘örgüt propagandası savunmaların ardından duruşmaları 19 Haziran yapmak’ iddiasıyla İstanbul 32. Ağır Ceza Mahke- 2018 tarihine erteledi. mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 21 Şubat 2018 tarihinde devam edildi. Savunmaların 13 Şubat 2018 ardından mahkeme davaları 6 Nisan 2018 tarihine 13 akademisyen hakkında ‘örgüt propagandası erteledi. yapmak’ iddiasıyla İstanbul 34. Ağır Ceza Mahke- 22 Şubat 2018 mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 13 Şubat 2018 tarihinde devam edildi. 34. Ağır Ceza 4 akademisyen (G. A., Efe Arık, Dilşa Deniz, Deniz Mahkemesi’nde görülen davaların 7’si 25 Eylül Parlak) hakkında ‘örgüt propagandası yapmak’ 2018, 4’ü 27 Eylül 2018 ve 4 ‘ü de 2 Ekim 2018 iddiasıyla İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkeme- tarihlerine ertelendi. si’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 22 Şubat 2018 tarihinde devam edildi. Savunmaların 2 akademisyen hakkında İstanbul 36. Ağır Ceza ardından mahkeme bir davayı 19 Haziran 2018 Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görül- tarihine, bir davayı 20 Haziran 2018 tarihine ve 2 mesine 13 Şubat 2018 tarihinde devam edildi. davayı ise 3 Temmuz 2018 tarihine erteledi. Mahkeme savunmaların ardından duruşmaları 19 Haziran 2018 tarihine erteledi. 23 Şubat 2018 15 Şubat 2018 10 akademisyen hakkında İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesi ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 2 akademisyen hakkında İstanbul 34. Ağır Ceza 23 Şubat 2018 tarihinde devam edildi. Duruşma- Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görül- larda savcının tekrarladığı aynı içerikteki mütala- mesine 15 Şubat 2018 tarihinde devam edildi. aların ardından mahkeme, beraat veya dosyaların Meryem Koray hakkında açılan davada mahkeme, İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde sürmekte derhal beraat ve bunun olmaması durumunda olan dava ile birleştirilmesi taleplerinin tümünü davanın 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam reddine karar verdi. Ayrıca İstanbul Üniversi- eden dava ile birleştirilmesi talebinin reddine tesi (İÜ) araştırma görevlisi Rona Aylin Altınay karar verdi ve duruşmayı 27 Eylül 2018 tarihine Cingöz, İÜ’den emekli Prof. Dr. İzzettin Önder erteledi. 34.Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen ve yine İÜ’den KHK ila ihraç edilen araştırma diğer davada mahkeme Türk Ceza Kanunu’nun görevlisi Ezgi Pınar’ı ‘örgüt propagandası yapmak’ 301. maddesi yönünden yargılama yapılması için gerekçesiyle ayrı ayrı 1 yıl 3 ay hapis cezası ile ceza- Adalet Bakanlığı’na yazı yazılması ve 13. Ağır Ceza landırdı ve ‘hükmün açıklanmasının geri bırakıl- Mahkemesi’nde görülen davanın dosyasının ince- masına’ karar verdi. Galatasaray Üniversitesi’nden lenmek üzere celbi taleplerinin reddine karar verdi Prof. Dr. Zübeyde Füsun Üstel, Özyeğin Üniversi- ve duruşmayı 13 Kasım 2018 tarihine erteledi. tesi’nden Yrd. Doç. Dr. Yasemin Gülsüm Acar ile İÜ’den Doç. Dr. Veli Polat’ın duruşmaları 4 Nisan

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 361 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

2018 tarihine, Teknik Üniversitesi’nden KHK ile reddine karar verdi. İstanbul Üniversitesi’nden ihraç edilen araştırma görevlisi İrfan Emre Kovan- araştırma görevlileri F. K. Ö. ile Egemen Kepek- kaya, İÜ’den KHK ile ihraç edilen Doç. Dr. E.K. çi’nin ve Yrd. Doç. Dr. Hediye Esra Arcan’ın ve Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nden Yrd. Doç. duruşmaları 4 Ekim 2018 tarihine ertelendi. Dr. Sharo İbrahim Garip’in duruşmaları 9 Nisan 6 Mart 2018 2018 tarihine ertelendi. İstanbul Teknik Üniver- sitesi’nden Dr. Stefo Benlisoy’un duruşması ise 6 5 akademisyen hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Nisan 2018 tarihine ertelendi. Mahkemesi ayrı ayrı açılan davaların görülme- sine 6 Mart 2018 tarihinde devam edildi. Duruş- 26 Şubat 2018 malarda akademisyenler savunma için ek süre “Bu Suça Ortak Olmayacağız” bildirisini imza- talep etti. Avukatların derhal beraat ve birleştirme ladıkları gerekçesiyle Yaşar Üniversitesi’nden 4 talepleri reddedildi. 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde akademisyene verilen idari cezalar mahkeme tara- dört akademisyenin yargılandığı dava dosyasın- fından iptal edildi. Yaşar Üniversitesi’nden Prof. daki iddianame, duruşma tutanakları ve Adalet Dr. Deniz Özdemir, Prof. Dr. Turgay Kurultay, Bakanlığı ile yapılan yazışmaların istenmesine Doç. Dr. Anıl Duran ve Yrd. Doç. Dr. Aycan Kapu- karar verildi. İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. cu’ya verilen idari cezaları iptal eden İzmir 1. İdare Şebnem Korur Fincancı ve Prof. Dr. Ayşe Huri Mahkemesi’nin kararına rektörlüğün itiraz etmesi Özdoğan’ın duruşmaları 4 Ekim 2018 tarihine, üzerine dava Bölge İdare Mahkemesi’ne taşınmıştı. Prof. Dr. Nuray Mert, Galatasaray Üniversite- Bölge İdare Mahkemesi 26 Şubat 2018 tarihinde si’nden Araştırma Görevlisi Zeynep Savaşçın ve idari cezaların iptali yönünde karar verdi. İstanbul Üniversitesi’nden Araştırma Görevlisi Sami Cankat Tanrıverdi’nin duruşmaları 9 Ekim 27 Şubat 2018 2018 tarihine ertelendi. 6 akademisyen hakkında İstanbul 35. Ağır Ceza 13 Mart 2018 Mahkemesi ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 27 Şubat 2018 tarihinde devam edildi. Duruşma- 4 akademisyen hakkında ‘örgüt propagandası larda savcının tekrarladığı aynı içerikteki mütala- yapmak’ iddiasıyla İstanbul 37. Ağır Ceza Mahke- aların ardından mahkeme, beraat veya dosyaların mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde sürmekte 13 Mart 2018 tarihinde başlandı. İstanbul 37. olan dava ile birleştirilmesi taleplerinin tümünü Ağır Ceza Mahkemesi, 4 davada da avukatların reddine karar verdi. Işık Üniversitesi’nden işten savunma için ek süre talebini kabul etti ve duruş- çıkarılan Prof. Dr. Neşe Yıldıran ile Kadir Has maları 10 Ekim 2018 tarihine erteledi. Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Çağla Diner’in 11 akademisyen hakkında ‘örgüt propagandası duruşmaları 10 Mayıs 2018 tarihine, Arel Üniver- yapmak’ iddiasıyla İstanbul 33. Ağır Ceza Mahke- sitesi’nden araştırma görevlisi Canan Özcan’ın mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine duruşması 28 Haziran 2018 tarihine, Nişantaşı 16 Mart 2018 tarihinde başlandı. Savunmaların Üniversitesi’nden işten çıkarılan Prof. Dr. Melih ardından mahkeme davaların 8’ini 21 Haziran Kırlıdoğ ile Kemerburgaz Üniversitesi’nden Doç. 2018 tarihine ve 3’ünü ise 22 Haziran 2018 tarihine Dr. Gülçin Coşkun’un duruşmaları 11 Eylül 2018 erteledi. tarihine, İstanbul Teknik Üniversitesi imzacı- larından İngiltere’de yaşayan Şükran Çavdar’ın 27 Mart 2018 duruşması ise 27 Eylül 2018 tarihine ertelendi. 1 akademisyen hakkında ‘örgüt propagandası 1 Mart 2018 yapmak’ iddiasıyla İstanbul 37. Ağır Ceza Mahke- mesi’nde açılan davanın görülmesine 27 Mart 2018 3 akademisyen hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza tarihinde başlandı. Esra Demir Gürsel, yurt dışında Mahkemesi ayrı ayrı açılan davaların görülmesine bulunduğu için duruşmaya katılmadı. Avukatı, 1 Mart 2018 tarihinde devam edildi. Duruşma- Esra Demir Gürsel’in ifadesinin yurtdışı adresinde larda savcının tekrarladığı aynı içerikteki mütala- alınmasını talep etti. Mahkeme başkanı, “Burası aların ardından mahkeme, beraat veya dosyaların pazarlık mahkemesi değil. Burası terör mahke- İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde sürmekte mesi, gelecek. Burada onu göreceğim” diyerek olan dava ile birleştirilmesi taleplerinin tümünü

362 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü talebi reddetti ve duruşmayı 16 Ekim 2018 tarihine ve Fatma Gök’ün yargılandıkları davaların duruş- erteledi. malarını 6 Temmuz 2018 tarihine erteledi. 28 Mart 2018 Haldun Naci Gülalp hakkında 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın 3 Nisan 2018 tari- 2 akademisyen hakkında ‘örgüt propagandası hinde görülen duruşmasında, mahkeme derhal yapmak’ iddiasıyla İstanbul 14. Ağır Ceza Mahke- beraat ve davanın 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 28 devam eden dava ile birleştirilmesi talebinin Mart 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme duruşma- reddine karar verdi ve duruşmayı 17 Ekim 2018 ları 19 Haziran 2018 tarihine erteledi. tarihine erteledi. 29 Mart 2018 Erol Köroğlu hakkında 24. Ağır Ceza Mahke- 1 akademisyen hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza mesi’nde açılan davanın 3 Nisan 2018 tarihinde Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 29 görülen duruşmasında mahkeme duruşmayı 21 Mart 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme duruş- Haziran 2018 tarihine erteledi. mayı 16 Ekim 2018 tarihine erteledi. 4 Nisan 2018 2 akademisyen hakkında 24. Ağır Ceza Mahke- Prof. Dr. Zübeyde Füsun Üstel, Doç. Dr. Veli Polat mesi’nde açılan davanın görülmesine 29 Mart ve Yrd. Doç. Dr. Yasemin Gülsüm Acar hakkında 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme duruşmaları 12 ‘örgüt propagandası yapmak iddiasıyla İstanbul 32. Haziran 2018 tarihine erteledi. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- 30 Mart 2018 ların görülmesine 4 Nisan 2018 tarihinde devam 4 akademisyen hakkında ‘örgüt propagandası edildi. Mahkeme Zübeyde Füsun’un yargılandığı yapmak’ iddiasıyla İstanbul 37. Ağır Ceza Mahke- davada, savunmaların ardından kararını açıkladı mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 13 ve Zübeyde Füsun Üstel’i 1 yıl 3 ay hapis cezası Mart 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme 4 davada ile cezalandırdı ve cezayı ertelemedi. Mahkeme da avukatların savunma için ek süre talebini kabul Veli Polat’ın yargılandığı davada da, savunma- etti ve duruşmaları 10 Ekim 2018 tarihine erteledi. ların ardından Veli Polat’ı 1 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve cezayı erteledi. Yasemin Gülsüm 11 akademisyen hakkında ‘örgüt propagandası Acar’ın yargılandığı davada ise mahkeme duruş- yapmak’ iddiasıyla İstanbul 33. Ağır Ceza Mahke- mayı 12 Nisan 2018 tarihine erteledi. mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 30 Mart 2018 tarihinde başlandı. Savunmaların Prof. Dr. Nüket Esen hakkında İstanbul 14. Ağır ardından mahkeme davaların 8’ini 21 Haziran Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 4 2018 tarihine ve 3’ünü ise 22 Haziran 2018 tarihine Nisan 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme dava erteledi. dosyasının 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam eden dosya ile birleştirilmesi ve dava dosyasında 3 Nisan 2018 bulunan Nüket Esen’e ait sosyal medya döküm- 7 akademisyen (G. M., E. B., Onur Buğra Kolcu, lerinin dosyadan çıkarılması taleplerinin reddine Emrah Dönmez, Aytül Fırat, Elif Çevik, Fatma karar verdi ve duruşmayı 28 Haziran 2018 tarihine Gök) hakkında ‘örgüt propagandası yapmak’ iddi- erteledi. asıyla İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı 5 Nisan 2018 ayrı açılan davaların görülmesine 3 Nisan 2018 tari- hinde başlandı. Mahkeme duruşmalarda yapılan Prof. Dr. Melda Tunçay, Prof. Dr. Tevfik Hakan derhal beraat ve dava dosyalarının 13. Ağır Ceza Ongan hakkında ‘örgüt propagandası yapmak Mahkemesi’nde devam eden dosyalarla birleştiril- iddiasıyla İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde mesi taleplerinin reddine karar verdi ve E. B.’nin ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 5 Nisan 2018 yargılandığı davanın duruşmasını 10 Nisan 2018 tarihinde devam edildi. tarihine, Onur Buğra Kolcu ve Emrah Dönmez’in Mahkeme Tevfik Hakan Ongan’ın yargılandığı yargılandıkları davanın duruşmasını 11 Nisan 2018 davada da, savunmaların ardından Tevfik Hakan tarihine, G. M.’nin yargılandığı davanın duruşma- Ongan’ı 1 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve sını 7 Haziran 2018 tarihine, Aytül Fırat, Elif Çevik cezayı erteledi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 363 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Aynı gerekçe ile Prof. Dr. Büşra Ersanlı hakkında İbrahim Garip) hakkında ‘örgüt propagandası İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan yapmak iddiasıyla İstanbul 32. Ağır Ceza Mahke- davanın görülmesine ise 5 Nisan 2018 tarihinde mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 9 devam edildi. Mahkeme duruşmayı 5 Haziran Nisan 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme İrfan 2018 tarihine erteledi. Emre Kovankaya’yı, Erhan Keleşoğlu’nu ve Sharo İbrahim Garip’i ayrı ayrı 1 yıl 3 ay hapis cezası ile E. Ö. ve İpek Vedia Yürekli İnceoğlu hakkında cezalandırdı ve cezaları erteledi. İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 5 Nisan 2018 tari- 10 Nisan 2018 hinde devam edildi. Mahkeme iki davada dava E. B. hakkında ‘örgüt propagandası yapmak iddia- dosyasının 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görül- sıyla İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan mekte olan dava ile birleştirilmesi ve derhal beraat davaların görülmesine 10 Nisan 2018 tarihinde taleplerinin reddine karar verdi ve duruşmaları 17 devam edildi. Duruşma savcısı mütalaasını açıkladı Ekim 2018 tarihine erteledi. ve E. B.’nin ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan Yrd. Doç. Dr. Aylin Ünaldı, Yrd. Doç. Dr. Emine cezalandırılmasını talep etti. Mahkeme duruşmayı Fişek ve Doç. Dr. Abdullah Ahmet Ersoy hakkında 17 Temmuz 2018 tarihine erteledi. İstanbul 24. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı 11 Nisan 2018 açılan davaların görülmesine 5 Nisan 2018 tari- hinde devam edildi. Mahkeme Aylin Ünaldı’nın Onur Buğra Kolucu ve Emrah Dönmez hakkında yargılandığı davada Ünaldı hakkında zorla getirme ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla ayrı ayrı emri düzenlenmesine karar verdi ve duruşmayı açılan davaların duruşmalarına 11 Nisan 2018 13 Eylül 2018 tarihine erteledi. Mahkeme Emine tarihinde İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Fişek’in yargılandığı dava dosyasının 13. Ağır Ceza devam edildi. Mahkeme, avukatların mazeret ve Mahkemesi’nde görülmekte olan dava ile birleşti- süre talebini kabul ederek duruşmaları 6 Temmuz rilmesi ve derhal beraat taleplerinin reddine karar 2018 tarihine erteledi. verdi ve duruşmayı 5 Haziran 2018 tarihine erte- 12 Nisan 2018 ledi. Abdullah Ahmet Ersoy’ın yargılandığı davada ise mahkeme duruşmayı 19 Haziran 2018 tarihine 3 akademisyen (Stefo Benlisoy, Yasemin Gülsüm erteledi. Acar ve Hazal Halavut) hakkında ‘örgüt propa- gandası yapmak’ iddiasıyla İstanbul 32. Ağır Ceza 6 Nisan 2018 Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görül- 13 akademisyen (Prof. Dr. Şahika Yüksel, Doç. mesine 12 Nisan 2018 tarihinde devam edildi. Dr. Ayten Alkan, Ar. Gör. Aslı Aydemir, Prof. Dr. Savunmaların ardından mahkeme Stefo Benlisoy Ayşe Rezan Tuncay, Ar. Gör. Sezen Çilengir, Yrd. ve Yasemin Gülsüm Acar’ı ayrı ayrı 1 yıl 3 ay Doç. Dr. Nazlı Ökten, öğretim görevlisi Zübeyde hapis cezası ile cezalandırdı ve cezaları erteledi. Gaye Çankaya Eksen, Prof. Dr. Ayşe Erzan, Prof. Mahkeme Hazal Halavut hakkında açılan davada Dr. Nesrin Sungur Çakmak, Prof. Dr. Özdemir ise, derhal beraat ve bu olmaması durumunda dava Aktan, araştırma görevlileri Emre Tansu Keten ile dosyasının 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam Canan Özbey, Dr. Stefo Benlisoy hakkında ‘örgüt eden dava ile birleştirilmesi taleplerini reddetti ve propagandası yapmak iddiasıyla İstanbul 32. Ağır duruşmayı 6 Temmuz 2018 tarihine erteledi. Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların 10 Akademisyen (O. K., T. A., H. Y., D. D., Ö. A., görülmesine 6 Nisan 2018 tarihinde devam edildi. Gizem Bilgin, Alaeddin Dinç Alada, Mehtap Balık Mahkeme 1 duruşmayı 12 Nisan 2018 tarihine, 1 Kaya, Pedriye Mutlu) hakkında İstanbul 35. Ağır duruşmayı 5 Haziran 2018 tarihine, 1 duruşmayı Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların 21 Haziran 2018 tarihine, 7 duruşmayı 6 Temmuz görülmesine 12 Nisan 2018 tarihinde devam edildi. 2018 tarihine, 3 duruşmayı 17 Temmuz 2018 tari- Mahkeme, 12 Nisan 2018 tarihinde görülen 10 hine erteledi. davanın birleştirilmesine karar verdi ve duruşmayı 9 Nisan 2018 18 Ekim 2018 tarihine erteledi. 3 akademisyen (Doç. Dr. Erhan Keleşoğlu, Arş. Y. A. hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkeme- Gör. İrfan Emre Kovankaya, Yrd. Doç. Dr. Sharo si’nde açılan davanın görülmesine 12 Nisan 2018

364 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı 17 Müftüoğlu, Doç. Dr. Tuba İnal Çekiç) hakkında Ekim 2018 tarihine erteledi. İstanbul 33. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 24 Nisan 2018 tari- 18 Nisan 2018 hinde devam edildi. Özgür Müftüoğlu’nun yargı- 4 akademisyen (Esra Mungan, Meral Camcı, landığı davanın duruşmasında mahkeme, 3 avukat Muzaffer Kaya ve Kıvanç Ersoy) hakkında ‘örgüt sınırlaması olduğu gerekçesiyle 3 avukatın dışın- propagandası yapmak’ iddiasıyla İstanbul 13. Ağır daki diğer avukatların seyirci kısmına alınmasına Ceza Mahkemesi’nde açılan davaların görülmesine karar verdi. Mahkeme 6 davanın duruşmasını 22 18 Nisan 2018 tarihinde devam edildi. Dava dosya- Haziran 2018 tarihine ve 1 davanın duruşmasını sına Adalet Bakanlığı’nın TCK’nun 301. Madde- ise 21 Haziran 2018 tarihine erteledi. si’nden soruşturma yapılmasına ilişkin verdiği izin 3 Mayıs 2018 belgesinin dosyaya girdiği öğrenildi. Savunmaların ardından mahkeme esas hakkındaki mütalaasını 2 akademisyen (Mahmut Çınar ve Gizem Sayın) hazırlaması için dava dosyasının savcılığa gönde- hakkında ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla rilmesine karar verdi ve duruşmayı 9 Ekim 2018 İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı tarihine erteledi. açılan davaların görülmesine 3 Mayıs 2018 tari- hinde başlandı. Savunmaların ardından mahkeme 20 Nisan 2018 iki davanın da duruşmalarını 9 Ekim 2018 tarihine 3 akademisyen (Doç. Dr. Z. Y., doktora öğren- erteledi. cisi Burcu Kaya, Prof. Dr. İsmail Kuban Altınel) 4 Mayıs 2018 hakkında ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı 2 akademisyen (Melike Acar ve Ayşegün Soysal) açılan davaların görülmesine 20 Nisan 2018 tari- hakkında ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla hinde başlandı. Savunmaların ardından mahkeme İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı duruşmaları 28 Haziran 2018 tarihine erteledi. açılan davaların görülmesine 4 Mayıs 2018 tari- hinde başlandı. Savunmaların ardından mahkeme 3 akademisyen (Dr. Emre Alper, Yrd. Doç. Dr. her iki davanın da duruşmalarını 11 Ekim 2018 Kerem Eksen ve Yrd. Doç. Dr. Canan Şahin) tarihine erteledi. hakkında İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davalarınj görülmesine 19 Nisan 8 Mayıs 2018 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme savunma- İstanbul Üniversitesi’nden Öğr. Gör. Biriz Gonca ların ardından duruşmaları 2 Ekim 2018 tarihine Berksoy ve emekli Prof. Dr. Tülay Erkan hakkında erteledi. ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla İstanbul Araştırma görevlisi Ozan Çağlayan hakkında 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan İstanbul 34. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davaların görülmesine 8 Mayıs 2018 tarihinde davanın görülmesine 19 Nisan 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme, savunmaların ardından devam edildi. Savunmaların ardından mahkeme duruşmaları 6 Kasım 2018 tarihine erteledi. duruşmayı 2 Ekim 2018 tarihine erteledi. Doç. Dr. İnci Özkan Kerestecioğlu hakkında 24 Nisan 2018 İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 8 Mayıs 2018 tarihinde Doç. Dr. Meryem Didem Dayı Tirek hakkında başlandı. Mahkeme, savunmanın ardından duruş- ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla İstanbul mayı 6 Kasım 2018 tarihine erteledi. 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davaların karar duruşması 24 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Işık Üniversitesi’nden Prof. Dr. Hacer Ansal Mahkeme, savunmaların ardından Meryem Didem ile Kadir Has Üniversitesi’nden Doç. Dr. M. B. Dayı Tirek’i 1 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ve cezayı erteledi. ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 8 Mayıs 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme, savunmaların 7 akademisyen hakkında (Prof. Dr. Yüksel Taşkın, ardından duruşmaları 30 Ekim 2018 tarihine erte- Cihan Yapıştan, Dr. İsmet Akça, Dr. Ayşe Nilüfer ledi. Durakbaşa, Seçil Ercan, Yrd. Doç. Dr. Özgür

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 365 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

10 Mayıs 2018 17 Mayıs 2018 2 akademisyen (Prof. Dr. Neşe Yıldıran ve Yrd. 10 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Doç. Dr. Çağla Diner) hakkında ‘örgüt propa- Dr. P.Y., öğretim görevlileri Aslı Takanay ve İpek gandası yapmak’ iddiasıyla İstanbul 35. Ağır Ceza Seyalıoğlu, Arş. Gör. Bahar Şahin Fırat, Prof. Dr. Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülme- Abbas Vali, Yrd. Doç. Dr. S.Y., Yrd. Doç. Dr. sine 10 Mayıs 2018 tarihinde başlandı. Neşe Yıldı- Günizi Kartal, Doç. Dr. Ayfer Bartu Candan ve ran’ın yargılandığı davanın duruşmasında avukat Prof. Dr. M.G. ile İstanbul Üniversitesi’nden Prof. ile mahkeme başkanı arasında yaşanan tartışma Dr. Tahsin Yeşildere) hakkında ‘örgüt propagan- sonrasında, avukat Ömer Kavili, mahkeme başka- dası yapmak’ iddiasıyla İstanbul 36. Ağır Ceza nının kararıyla mahkeme salonundan çıkartıldı. Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülme- Mahkeme başkanının ayrıca avukata “Ne biçim sine 17 Mayıs 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme, adamsın sen” diye bağırdığı öğrenildi. Mahkeme her bir duruşmada yapılan derhal beraat ve dosya- heyeti ile ilgili reddi hakim talebinde bulunan ların İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde avukat da mahkeme başkanı tarafından “Atın görülen dava ile birleştirilmesi taleplerini redde- bunu da dışarı” denilerek salondan çıkartıldı. Neşe derek duruşmaları 20 Kasım 2018 tarihine erteledi. Yıldıran avukatıyla birlikte duruşma salonunu terk Bahçeşehir Üniversitesi’nden Arş. Gör. Sinem etti. Savunmaların ardından mahkeme söz konusu Aydınlı hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahke- davaların duruşmalarını 2 Ekim 2018 (Prof. Dr. mesi’nde açılan davanın görülmesine 17 Mayıs Neşe Yıldıran’ın yargılandığı duruşma) ve 11 Eylül 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme derhal beraat ve 2018 (Yrd. Doç. Dr. Çağla Diner’in yargılandığı dosyanın İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde duruşma) tarihlerine erteledi. görülen dava ile birleştirilmesi taleplerini redde- Dr. Bülent Eken hakkında 37. Ağır Ceza Mahke- derek duruşmayı 6 Kasım 2018 tarihine erteledi. mesi’nde açılan davanın görülmesine 10 Mayıs 22 Mayıs 2018 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme duruşmayı 4 Ekim 2018 tarihine erteledi. 3 akademisyen (Yıldız Silier, Ayşen Candaş Bilgen ve Elif Aysimi Duman) hakkında ‘örgüt propa- Yrd. Doç. Dr. Murat Koyuncu hakkında 27. Ağır gandası yapmak’ iddiasıyla İstanbul 29. Ağır Ceza Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülme- Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülme- sine 10 Mayıs 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme sine 22 Mayıs 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme duruşmayı 16 Ekim 2018 tarihine erteledi. Ayşen Candaş Bilgen ve Elif Aysimi Duman’nın 15 Mayıs 2018 yargılandığı davaların duruşmalarını 12 Ekim 2018 tarihine, Yıldız Silier’in yargılandığı davanın 2 akademisyen (Gülşah Kurt ve S. U.) hakkında duruşmasını ise 27 Eylül 2018 tarihine erteledi. ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan Noemi Claude Matilde Levy ve Ayşe Neşe davaların görülmesine 15 Mayıs 2018 tarihinde hakkında İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkemesi’nde başlandı. Kadir Has Üniversitesi’nden ayrılan ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 22 Mayıs Doç. Dr. S. U. Duruşmaya katıldı, derhal beraatını 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme iki davada ve dosyasının İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkeme- yapılan derhal beraat ve dava birleştirme taleple- si’nde görülen dava ile birleştirilmesini talep etti. rinin reddine karar verdi ve duruşmaları 1 Kasım Mahkeme her iki talebi de reddederek duruşmayı 2018 tarihine erteledi. 11 Ekim 2018 tarihine erteledi. Kadir Has Üniver- 23 Mayıs 2018 sitesi’nden ayrılan Yrd. Doç. Dr. Gülşah Kurt ise yurtdışında görevli olması nedeniyle duruşmaya 6 akademisyen (Yrd. Doç. Dr. Seda Altuğ Bulut, katılmadı. Mahkeme, bir sonraki duruşmaya katıl- Seval Gülen, Doç. Dr. Zeynep Kadirbeyoğlu, Prof. maması halinde Gülşah Kurt hakkında yakalama Dr. Oya Köymen, Prof. Dr. Ayşe Nüket Eralp ve kararı verilmesine karar verdi ve duruşmayı 16 Doç. Dr. Meltem Toköz) hakkında ‘örgüt propa- Ekim 2018 tarihine erteledi. gandası yapmak’ iddiasıyla İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülme- sine 23 Mayıs 2018 tarihinde devam edildi. Savun-

366 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü maların ardından mahkeme 6 davanın duruşmala- mesine 5 Haziran 2018 tarihinde devam edildi. rını da 8 Ekim 2018 tarihine erteledi. Mahkeme duruşmayı 17 Temmuz 2018 tarihine erteledi. 24 Mayıs 2018 Prof. Dr. Ali Kerem Sayset hakkında İstanbul 37. 5 akademisyen (Yrd. Doç. Dr. İbrahim Yaman, Dr. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- Murat Yılmaz, Doç. Dr. A. Ö. M., Prof. Dr. Şemsa mesine 5 Haziran 2018 tarihinde devam edildi. Özar ve Z. C. A.) hakkında ‘örgüt propagandası Mahkeme duruşmayı 1 Kasım 2018 tarihine erte- yapmak’ iddiasıyla İstanbul 29. Ağır Ceza Mahke- ledi. mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 24 Mayıs 2018 tarihinde başlandı. Savunmaların 7 Haziran 2018 ardından mahkeme 3 davanın duruşmalarını 25 Boğaziçi Üniversitesi’nden 11 akademisyen (Prof. Eylül 2018 tarihine ve 2 davanın duruşmalarını ise Dr. Rıfat Okçabol, Prof. Dr. Mine Eder, Prof. Dr. 12 Ekim 2018 tarihine erteledi. Reşit Şahin Canbeyli, Prof. Dr. Berna Kılınç, Dr. 30 Mayıs 2018 Aslı Zeren, Yrd. Doç. Dr. Albert Ali Salah, Prof. Dr. Selim Eyüboğlu, Yrd. Doç. Dr. Meral Demirel, 7 akademisyen (Yrd. Doç. Dr. Bülent Küçük, Prof. Yrd. Doç. Dr. Ceren Özselçuk, Doç. Dr. Zeynep Dr. B. K., Doç. Dr. Çiğdem Kafesçioğlu, Prof. Dr. Gambetti ve Öğr. Gör. Can Candan) hakkında N. N., Yrd. Doç. Dr. O. A., Prof. Dr. Güler Fişek, ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla İstanbul Dr. Gaye Yılmaz) hakkında ‘örgüt propagandası 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan yapmak’ iddiasıyla İstanbul 28. Ağır Ceza Mahke- davaların ilk duruşmaları 7 Haziran 2018 tarihinde mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine görüldü. Mahkeme heyeti 11 duruşmada da derhal 30 Mayıs 2018 tarihinde başlandı. Savunmaların beraat ve davanın İstanbul 13. Ağır Ceza Mahke- ardından mahkeme 4 davanın duruşmalarını da mesi’nde görülen dava ile birleştirilmesi taleple- 18 Eylül 2018 tarihine ve diğer duruşmaları ise 25 rini reddetti. Mahkeme, Prof. Dr. Mine Eder ve Eylül 2018, 26 Eylül 2018 ve 2 Ekim 2018 tarihle- Yrd. Doç. Albert Ali Salah hakkındaki davaların rine erteledi. Prof. Dr. Güler Fişek’in yargılandığı duruşmalarını 4 Ekim 2018 tarihine; Prof. Dr. Reşit davada, mahkeme heyeti ile avukatlar arasında Şahin Canbeyli, Öğr. Gör. Can Candan, Yrd. Doç. savunmaların zapta doğru geçirilmesi konusunda Dr. Ceren Özselçuk, Yrd. Doç. Dr. Meral Demirel, yaşanan tartışma sonrasında, mahkeme avukat ve Doç. Dr. Zeynep Gambetti, Prof. Dr. Berna Kılınç, izleyicilerin duruşma nizamını bozdukları gerek- Prof. Dr. Rıfat Okçabol ve Dr. Aslı Zeren hakkın- çesiyle duruşma salonundan çıkartılmasına karar daki davaların duruşmalarını 18 Eylül 2018 tarihine verdi. Verilen aranın sonrasında, sanık ve sanık ve Prof. Dr. Selim Eyüboğlu hakkındaki davanın avukatları duruşma salonuna alınmadan, mahkeme duruşmasını 16 Ekim 2018 tarihine erteledi. duruşmayı 2 Ekim 2018 tarihine erteledi. Boğaziçi Üniversitesi’nden Öğr. Gör. Tuna 5 Haziran 2018 Kuyucu hakkında İstanbul 27. Ağır Ceza Mahke- Marmara Üniversitesi’nden emekli Prof. Dr. Büşra mesi’nde açılan davanın ilk duruşması 7 Haziran Ersanlı hakkında ‘örgüt propagandası yapmak’ 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme derhal beraat iddiasıyla İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ve davanın İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 5 Haziran 2018 görülen dava ile birleştirilmesi taleplerini reddetti. tarihinde görüldü. Mahkeme Büşra Ersanlı’yı 1 yıl Mahkeme duruşmayı 17 Temmuz 2018 tarihine 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve cezayı ertele- erteledi. medi. Kadir Has Üniversitesi’nden Öğr. Gör. G. M. M. Sezen Çilingir hakkında yine İstanbul 32. Ağır Ceza hakkında İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Mahkemesi’nde açılan davanın da karar duruşması açılan davanın görülmesine 7 Haziran 2018 tari- 5 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Sezen hinde devam edildi. Mahkeme derhal beraat ve Çilingir’i 1 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve davanın İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde cezayı erteledi. görülen dava ile birleştirilmesi taleplerini reddetti. Yrd. Doç. Dr. Emine Fişek hakkında İstanbul 24. Mahkeme duruşmayı 1 Kasım 2018 tarihine erte- Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- ledi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 367 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

12 Haziran 2018 Ceza Mahkemesi’nde devam eden dava ile birleşti- rilmesi talebinin reddine karar verdi ve duruşmayı Boğaziçi Üniversitesi’nden Dr. N. İ. ile Yrd. Doç. 19 Eylül 2018 tarihine erteledi. Dr. Eyüp Volkan Çidam hakkında İstanbul 24. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların 21 Haziran 2018 görülmesine 12 Haziran 2018 tarihinde devam Marmara Üniversitesi’nden araştırma görevlisi edildi. Beyanların ardından mahkeme duruşmaları Emre Tansu Keten hakkında İstanbul 32. Ağır 18 Ekim 2018 tarihine erteledi. Ceza Mahkemesi’nde açılan davaların karar duruş- 19 Haziran 2018 ması 21 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme savunmaların ardından Emre Tansu Keten’i ‘örgüt 11 akademisyen (İstanbul Üniversitesi’nden Hülya propagandası yapma’ suçundan 1 yıl 3 ay hapis Kirmanoğlu, Haydar Durak, Fatma Nihan Aksa- cezası ile cezalandırdı ve cezayı erteledi. kallı, Yusuf Doğan Çetinkaya, Ahmet Bekmen, İrfan Keşoğlu, İlkay Yılmaz, Marmara Üniversite- 2 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. si’nden Erol Katırcıoğlu, Galatasaray Üniversite- Dr. Meltem Ahıska ve Doç. Dr. İrem Kurtsal Steen) si’nden Seçkin Sertdemir, F.A.A., Gözde Aytemur hakkında 33. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı Nüfusçu) hakkında İstanbul 33. Ağır Ceza Mahke- açılan davaların görülmesine 21 Haziran 2018 tari- mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 19 hinde başlandı. Mahkeme 2 duruşmayı da 20 Eylül Haziran 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme 2018 tarihine erteledi. 19 Haziran 2018 tarihinde 33. Ağır Ceza Mahke- 7 akademisyen (Kadir Has Üniversitesi’nden Öğr. mesi’nde görülen 11 davanın Seçkin Sertdemir’in Gör. Remzi Orkun Güner, Yrd. Doç. Dr. Öznur dosyasında birleştirilmesine karar verdi ve duruş- Yaşar Diner; Bahçeşehir Üniversitesi’nden Prof. mayı 17 Ekim 2018 tarihine erteledi. Dr. Zeynep Tül Akbal, Kemerburgaz Üniversite- 4 akademisyen (Koç Üniversitesi’nden Yrd. Doç. si’nden Yrd. Doç. Dr. Bedriye Aysuda Kölemen Dr. B. C. B., Arel Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Luge, Öğr. Gör. Esra Kaliber, Arel Üniversite- Umut Şah ile Dr. Efe Arık ve Kadir Has Üniver- si’nden Öğr. Gör. İlkay Özkuralpli, Nişantaşı sitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Reyda Ergün) hakkında Üniversitesi’nden N.M.) hakkında yine 33. Ağır İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine açılan davaların görülmesine 19 Haziran 2018 21 Haziran 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme tarihinde devam edildi. Savunmaların ardından 7 davayı Seçkin Sertdemir hakkında açılan dava mahkeme 3 duruşmayı 29 Kasım 2018 tarihine ve dosyasıyla birleştirdi ve duruşmayı 17 Ekim 2018 1 duruşmayı ise 16 Ekim 2018 tarihine erteledi. tarihine erteledi. Boğaziçi Üniversitesi’nden Doç. Dr. Özlem Nişantaşı Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Çetin Beyarslan ve doktora öğrencisi Nevim Borçin Gürer ve Yıldız Teknik Üniversitesi’nden Doç. hakkında 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı Dr. Tuba İnal Çekiç hakkında yine 33. Ağır Ceza açılan davaların görülmesine 19 Haziran 2018 Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 21 tarihinde devam edildi. Savunmaların ardından Haziran 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme 2 mahkeme duruşmaları 26 Eylül 2018 ve 2 Ekim davayı da 6 Aralık 2018 tarihine erteledi. 2018 tarihlerine erteledi. Boğaziçi Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Erol Boğaziçi Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ahmet Ersoy Köroğlu hakkında İstanbul 24. Ağır Ceza Mahke- hakkında 24. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan mesi’nde açılan davanın görülmesine 21 Haziran davanın görülmesine 19 Haziran 2018 tarihinde 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı devam edildi. Savunmaların ardından mahkeme 23 Ekim 2018 tarihine erteledi. duruşmayı 25 Eylül 2018 tarihine erteledi. 22 Haziran 2018 20 Haziran 2018 10 akademisyen (Eda Aslı Şeran, Seçil Ercan, Prof. Gülengül Altıntaş hakkında İstanbul 36. Ağır Ceza Dr. Yüksel Taşkın, doktora öğrencisi Cihan Yapış- Mahkemesi’nde açılan davaların görülmesine 20 tıran, Dr. İsmet Akça, Dr. Ayşe Nilüfer Durakbaşa, Haziran 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Yrd. Doç. Dr. Özgür Müftüoğlu, Yrd. Doç. Dr. T. savunmaların ardından dava dosyasının 13. Ağır D. Y., Doç. Dr. Y. Y., Dr. Öğr. Üyesi E.A) hakkında

368 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

İstanbul 33. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı 3 akademisyen (Arş. Gör. D. T., emekli Prof. Dr. açılan davaların görülmesine 22 Haziran 2018 tari- Adalet Alada ile Doç. Dr. Murat Birdal) hakkında hinde devam edildi. Mahkeme 10 davayı da Seçkin İstanbul 34. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı Sertdemir hakkında açılan dava ile birleştirilme- açılan davaların görülmesine 28 Haziran 2018 sine karar verdi ve duruşma tarihini 17 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmaları 24 tarihi olarak belirledi. Ocak 2019 tarihine erteledi. 26 Haziran 2018 5 Temmuz 2018 2 akademisyen (Kadir Has Üniversitesi’nden Dr. 5 akademisyen (Yıldız Teknik Üniversitesi’nden Ceren Lord ve Dr. Çiğdem Bozdağ) hakkında Prof. Dr. Fulya Atacan ile Yrd. Doç. Burak Ülman, İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı Galatasaray Üniversitesi’nden araştırma görevlileri ayrı açılan davaların görülmesine 26 Haziran Seçil Doğuç ile Burcu Konakçı ve İstanbul Üniver- 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Ceren sitesi’nden Prof. Dr. Rukiye Nurten Ömeroğlu) Lord’un duruşmasını 4 Aralık 2018 tarihine erte- hakkında İstanbul 34. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ledi. Mahkeme Çiğdem Bozdağ hakkında açılan ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 5 Temmuz dosyanın ise 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam 2018 tarihinde devam edildi. Beyanların ardından etmekte olan 10 dava ile birleştirilmesine karar mahkeme 1 duruşmayı 8 Ocak 2019 tarihine, 1 verdi ve duruşma tarihi olarak 18 Ekim 2018 tari- duruşmayı 31 Ocak 2019 tarihine, 2 duruşmayı 7 hini belirledi. Şubat 2019 tarihinde ve 1 duruşmayı ise 12 Şubat 2019 tarihine erteledi. 5 akademisyen (İstanbul Üniversite’nden Prof. Dr. Pınar Saip, Prof. Dr. Raşit Tükel, Yrd. Doç. Dr. 2 akademisyen (Altınbaş Üniversitesi’nden Doç. Özgün Akduran, Galatasaray Üniversitesi’nden Dr. Deniz Parlak ve Nişantaşı Üniversitesi’n- Doç. Dr. Cem Özatalay ve Arş. Gör. F. G. K.) deki işinden çıkarılan Dr. Dilşa Deniz) hakkında hakkında İstanbul 34. Ağır Ceza Mahkemesi’nde İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 26 Haziran açılan davaların görülmesine 5 Temmuz 2018 tari- 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme 4 duruş- hinde devam edildi. Beyanların ardından mahkeme mayı 22 Ocak 2019 tarihine ve 1 duruşmayı ise 24 duruşmaları 7 Kasım2018 tarihine erteledi. Ocak 2019 tarihine erteledi. 6 Temmuz 2018 25 Haziran 2018 12 akademisyen (İstanbul Üniversitesi’nden Arş. 4 akademisyen (Prof. Dr. Nüket Esen, Doç. Dr. Gör. Aslı Aydemir, Prof. Dr. Ayşe Rezan Tuncay, Z. Y., doktora öğrencisi Burcu Kaya ve Prof. Dr. Prof. Dr. Özdemir Aktan, Prof. Dr. Şahika Yüksel, İsmail Kuban Altınel) hakkında İstanbul 14. Ağır İstanbul Teknik Üniversitesi’nden emekli Prof. Dr. Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların Ayşe Erzan, Marmara Üniversitesi’nden Prof. Dr. görülmesine 28 Haziran 2018 tarihinde devam Nesrin Sungur Çakmak, Arel Üniversitesi’nden edildi. Mahkeme 4 davada da, yargılamanın TCK Dr. Onur Buğra Kolcu, Işık Üniversitesi’nden 301. Madde uyarınca yapılması için izin alınmak Öğr. Gör. Emrah Dönmez, Boğaziçi Üniversite- üzere dosyaların Adalet Bakanlığı’na gönderilme- si’nden Arş. Gör. Hazal Halavut, doktora öğrencisi sine karar verdi ve duruşmaları 17 Ekim 2018 tari- Elif Çevik, Prof. Dr. Fatma Gök ve Kemerburgaz hine erteledi. Üniversitesi’nden Öğr. Gör. Aytül Fırat) hakkında İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı 7 akademisyen (Arş. Gör. Canan Özcan, Ayşe açılan davaların görülmesine 6 Temmuz 2018 tari- Zeynep Akalın Özdemir, Nergis Perçinel, Burcu hinde devam edildi. Beyanların ardından mahkeme Yılmaz Gündüz, Can Yalçın Armutçuoğlu, Doç. 11 duruşmayı 26 Eylül 2018 ve 1 duruşmayı ise 16 Dr. Leyla Şimşek, emekli Yrd. Doç. Dr. D. G.) Ekim 2018 tarihine erteledi. hakkında İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 28 Haziran 10 Temmuz 2018 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme 7 davanın 2 akademisyen (Marmara Üniversitesi’nden ihraç da 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam eden diğer edilen Arş. Gör. Fırat Çapan ve Maltepe Üniver- davalar ile birleştirilmesine karar verdi ve duruşma sitesi’nden öğretim görevlisi ve doktora öğrencisi tarihi olarak 18 Ekim 2018 tarihini belirledi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 369 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Meriç Taylan Mutlu) hakkında İstanbul 34. Ağır 5 Eylül 2018 Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların 2 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Arş. görülmesine 10 Temmuz 2018 tarihinde devam Gör. Şenay Çınar ve Arş. Gör Zeynep Arıkan) edildi. Beyanların ardından mahkeme her iki hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde duruşmayı da 29 Ocak 2019 tarihine erteledi. ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 5 Eylül 2018 12 Temmuz 2018 tarihinde başlandı. Duruşmalarda avukatlar derhal beraat, bunun olmaması durumunda yargıla- 4 akademisyen (Marmara Üniversitesi’nden ihraç manın 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam eden edilen Öğr. Gör. Cansever Güner ile Prof. Dr. yargılama ile birleştirilmesi ve yargılamanın Türk Hatice Günay Özdoğan, Özyeğin Üniversitesi’nden Ceza Kanunu’nun 301. maddesi uyarınca yapıl- Dr. Ali Serdar, İstanbul Teknik Üniversitesi’nden ması taleplerinde bulundu. Mahkeme 301. madde Yrd. Doç. Dr. Ayşe Serdar) hakkında İstanbul 35. uyarınca yargılamanın yapılması için ilgili belge- Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- lerin 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nden istenmesine ların görülmesine 12 Temmuz 2018 tarihinde ve diğer taleplerin reddine karar verdi ve iki duruş- devam edildi. Mahkeme Hatice Günay Özdoğan, mayı da 12 Şubat 2018 tarihine erteledi. Ali Serdar, Ayşe Serdar hakkındaki davaların 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam eden diğer 6 Eylül 2018 dosyalarla birleştirilmesine karar verdi. Birleşen 2 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden davaların görülmesine 18 Ekim 2018 tarihinde okutman Sakine Çil ve Yrd. Doç. Dr. Meltem Gürle) devam edilecek. Mahkeme Cansever Güner’in hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılandığı davada ise, Güner’in savunmasının ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 6 Eylül 2018 yaşadığı şehirde talimatla alınmasına karar verdi tarihinde devam edildi. Duruşmalarda avukatlar ve duruşmayı 22 Eylül 2018 tarihine erteledi. derhal beraat, bunun olmaması durumunda yargı- 17 Temmuz 2018 lamanın 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam eden yargılama ile birleştirilmesi ve yargılamanın 10 akademisyen (Yrd. Doç. Dr. E. B., Kadir Has Türk Ceza Kanunu’nun 301. maddesi uyarınca Üniversitesi’nden Öğr. Gör. G.M. ve Marmara yapılması taleplerinde bulundu. Mahkeme 301. Üniversitesi’nden ihraç edilen Arş. Gör. Canan madde uyarınca yargılamanın yapılması için ilgili Özbey, Galatasaray Üniversitesi’nden Yrd. Doç. belgelerin 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nden istenme- Dr. Nazlı Ökten Gülsoy, Öğr. Gör. Zübeyde Gaye sine ve diğer taleplerin reddine karar verdi ve iki Çankaya Eksen, İstanbul Üniversitesi’nden Doç. duruşmayı da 12 Şubat 2019 tarihine erteledi. Dr. Ayten Alkan, İstanbul Teknik Üniversite- si’nden (İTÜ) Arş. Gör. Didem Çınar Ünal, Yıldız 2 akademisyen hakkında (Sabancı Üniversite- Teknik Üniversitesi’nden (YTÜ) ihraç edilen araş- si’nden Prof. Dr. L. N. ve Prof. Dr. Ayşe Gül Altınay) tırma görevlileri Gülay Kılıçaslan, Tuba Kıyan, hakkında İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesi’nde İTÜ’den Doç. Dr. Ahmet Atıl Aşıcı) hakkında ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 6 Eylül 2018 İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı tarihinde devam edildi. Duruşmalarda avukatlar açılan davaların görülmesine 17 Temmuz 2018 derhal beraat, bunun olmaması durumunda yargı- tarihinde devam edildi. Mahkeme E. B., G. M. ve lamanın 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam Canan Özbey’in yargılandığı davalarda kararını eden yargılama ile birleştirilmesi ve yargılamanın açıkladı ve 3 akademisyeni de ‘örgüt propagan- Türk Ceza Kanunu’nun 301. maddesi uyarınca dası yapma’ suçundan 1 yıl 3 ay hapis cezası ile yapılması taleplerinde bulundu. Mahkeme 301. cezalandırdı ve cezaları erteledi. Mahkeme diğer 7 madde uyarınca yargılamanın yapılması için ilgili davadan 2’sini 26 Eylül 2018, 4’ünü 18 Aralık 2018 belgelerin 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nden istenme- ve 1’ini 20 Aralık 2018 tarihine erteledi. sine ve diğer taleplerin reddine karar verdi ve Prof. Dr. L. N.’nin yargılandığı davanın duruşmasını 27 Yrd. Doç. Dr. Emine Fişek hakkında İstanbul 24. Aralık 2018 tarihine; Prof. Dr. Ayşe Gül Altınay’ın Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- yargılandığı davanın duruşmasını ise 11 Aralık mesine 17 Temmuz 2018 tarihinde devam edildi. 2018 tarihine erteledi. Mahkeme duruşmayı 25 Ekim 2018 tarihine erte- ledi.

370 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

11 Eylül 2018 9 akademisyen hakkında 9 akademisyen (Yıldız Teknik Üniversitesi’nde doktora öğrencisi Semih 4 akademisyen (Galatasaray Üniversitesi’nden Savaşal, Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Reşit Ildırım Başak Demir, Kadir Has Üniversitesi’nden Canbeyli, Prof. Dr. Berna Kılınç, Dr. Aslı Zeren, Yrd. Doç. Dr. Çağla Diner, Nişantaşı Üniversite- Yrd. Doç. Dr. Meral Demirel, Yrd. Doç. Dr. Ceren si’nden Prof. Dr. Melih Kırlıdoğ ve Kemerburgaz Özselçuk, Doç. Dr. Zeynep Gambetti, Öğr. Gör. Üniversitesi’nden Doç. Dr. Gülçin Coşkun) Can Candan, Galatasaray Üniversitesi’nden Prof. hakkında İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Dr. Yasemin İnceoğlu) hakkında İstanbul 35. Ağır ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 11 Eylül Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Ildırım görülmesine 18 Eylül 2018 tarihinde devam edildi. Demir, Çağla Diner ve Gülçin Coşkun hakkındaki Mahkeme Reşit Canbeyli, Berna Kılınç, Meral dosyaların 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen Demirel, Ceren Özselçuk, Can Candan, Zeynep diğer barış akademisyenleri davaları ile birleşti- Gambetti ve Aslı Zeren hakkındaki dosyaları 35. rilmesine karar verdi ve 3 duruşmayı da 18 Ekim Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam eden diğer dava 2018 tarihine erteledi. Mahkeme şu anda yurtdı- dosyaları ile bileştirdi. Mahkeme Semih Sava- şında olan Melih Kırlıoğlu ile ilgili avukatlarının şal’ın yargılandığı davanın duruşmasını 15 Kasım istinabe talebini kabul etti ve duruşmayı 26 Şubat 2018 tarihine; Yasemin İnceoğlu’nun yargılandığı 2019 tarihine erteledi. davanın duruşmasını ise 27 Aralık 2018 tarihine 3 akademisyen hakkında (Bilgi Üniversitesi’nden erteledi. Bülent Bilmez ve Süreyya Topaloğlu, Pennsylvania 2 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden emekli Üniversitesi’nden T. E.) hakkında İstanbul 25. Ağır Prof. Dr. Z. S. P. ve doktora öğrencisi Ömer Faruk Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların Yekdaş) hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahke- görülmesine 11 Eylül 2018 tarihinde devam edildi. mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 3 akademisyenin de yurtdışında oldukları için 18 Eylül 2018 tarihinde devam edildi. Avukatların katılmadıkları duruşmalarda mahkeme, Bülent derhal beraat talebini reddeden mahkeme, davanın Bilmez’in duruşmasını 12 Şubat 2019 tarihine, 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen dava ile Süreyya Topaloğlu’nun duruşmasını 11 Ekim 2018 birleştirilmesi talebi ile ilgili olarak dava dosyasının tarihine ve T. E.’nin duruşmasını 26 Şubat 2019 celbini istedi ve 2 duruşmayı da 27 Şubat 2019 tari- tarihine erteledi. hine erteledi. 13 Eylül 2018 Türk Alman Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Boğaziçi Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Aylin Berke Özenç hakkında İstanbul 29. Ağır Ceza Ünaldı hakkında İstanbul 24. Ağır Ceza Mahke- Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülme- mesi’nde açılan davanın görülmesine 11 Eylül 2018 sine 18 Eylül 2018 tarihinde devam edildi. Avukat- tarihinde devam edildi. Mahkeme, derhal beraat, ların derhal beraat talebini reddeden mahkeme, dava dosyasının bu mahkemede sürmekte olan yargılamanın 301. madde uyarınca yapılması için diğer davalarla birleştirilmesi taleplerinin reddine Adalet Bakanlığı’ndan soruşturma izni istenme- karar verdi ve duruşmayı 11 Aralık 2018 tarihine sine karar verdi ve duruşmayı 25 Aralık 2018 tari- erteledi. hine erteledi. 18 Eylül 2018 19 Eylül 2018 4 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Yrd. 7 akademisyen (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Doç. Bülent Küçük, Doç. Dr. Çiğdem Kafesçi- Üniversitesi’nden Derya Fırat Şannan, Sabancı oğlu, Prof. Dr. N. N, Dr. Gaye Yılmaz) hakkında Üniversitesi’nden Engin Kılıç, Bilgi Üniversite- İstanbul 28. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı si’nden Güventürk Görgülü, Michigan Üniversite- açılan davaların karar duruşması 18 Eylül 2018 si’nden Özgecan Korkmaz, Osman Cengiz Aktar, tarihinde görüldü. Mahkeme 4 akademisyeni de Adil Emre Zeytinoğlu ve Akın Tek) hakkında ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan 1 yıl 3 ay İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı hapis cezası ile cezalandırdı ve daha sonra hükmün açılan davaların görülmesine 19 Eylül 2018 tari- açıklanmasını geri bıraktı. hinde devam edildi. Mahkeme Derya Fırat Şannan,

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 371 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Güventürk Görgülü hakkında açılan davaların Mahkeme İrem Kutsal Steen hakkında açılan duruşmalarını 12 Aralık 2018 tarihine; Engin Kılıç davanın duruşmasını 18 Mart 2019 tarihine; Seçil hakkında açılan davanın duruşmasını 30 Ekim Ercan hakkında açılan davanın duruşmasını 15 2018 tarihine; Akın Tek ve Özgecan Korkmaz Mart 2018 tarihine; Meltem Ahıska hakkında hakkında açılan davaların duruşmalarını 31 Ekim açılan davanın duruşmasını 17 Ekim 2018 tarihine 2018 tarihine; Osman Cengiz Aktar hakkında erteledi. Meltem Ahıska hakkında açılan davanın açılan davanın duruşmasını 13 Aralık 2018 tari- duruşmasında avukatlar 3 avukat kısıtlamasını hine erteledi. Kendisi ve avukatı duruşmaya katıl- kaldırılmasını ve Meltem Ahıska’yı 4 avukatın mayan Adil Emre Zeytinoğlu’nun duruşmasının savunmasını talep etti. Mahkeme avukatların bu hangi tarihe ertelendiği öğrenilemedi. talebini reddetti. 2 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Z. U. 21 Eylül 2018 ve B. S. ) hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahke- 3 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden öğretim mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 19 görevlisi Berrak Karahoda ve Doç. Dr. Sezai Ozan Eylül 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Z. U. Zeybek, Washington Üniversitesi’nden Z. K.) ve B. S. hakkında açılan davaların duruşmalarını 5 hakkında İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Mart 2019 tarihine erteledi. ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 21 Eylül 2018 Bahçeşehir Üniversitesi’nden Naciye Gülengül tarihinde devam edildi. Mahkeme Ozan Zeybek Altıntaş hakkında İstanbul 36. Ağır Ceza Mahke- hakkında açılan davanın duruşmasını 11 Aralık mesi’nde açılan davanın görülmesine 18 Eylül 2018 2018 tarihinde, Sezai Ozan Zeybek hakkında açılan tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı 22 davanın duruşmasını 12 Aralık 2018 tarihine ve Z. Ekim 2018 tarihine erteledi. K. hakkında açılan davanın duruşmasını 22 Ocak 2019 tarihinde erteledi. 20 Eylül 2018 25 Eylül 2018 4 akademisyen (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden Doç. Dr. Nermin Saybaşılı, 2 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Doç. Bilgi Üniversitesi’nden doktora öğrencisi Tuğçe Dr. Koray Çalışkan ile emekli Prof. Dr. Nur Bekata Erçetin, araştırma görevlisi Orkun Doğan, öğretim Mardin) hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahke- görevlisi Zeynep Altok) hakkında İstanbul 26. Ağır mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 25 Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların Eylül 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme Koray görülmesine 20 Eylül 2018 tarihinde devam edildi. Çalışkan hakkında açılan davanın duruşmasını 27 Mahkeme Orkun Doğan hakkında açılan davanın Aralık 2018 tarihine; Nur Bekata Mardin hakkında duruşmasını 2 Aralık 2018 tarihine; Nermin açılan davanın duruşmasını 13 Aralık 2018 tari- Saybaşılı, Tuğçe Erçetin ve Zeynep Altok hakkında hine erteledi. açılan davaların duruşmalarını 12 Aralık 2018 tari- 3 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden Dr. M. hine erteledi. A. ile Dr. Ali Alper Akyüz ve Mimar Sinan Güzel 2 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden öğretim Sanatlar Üniversitesi’nden Dr. Yıldırım Şentürk) görevlisi Ahu Ersözlü ve Sabancı Üniversitesi’nden hakkında İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesi’nde araştırma görevlisi Refet Ali Yalçın) hakkında ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 25 Eylül İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı 2018 tarihinde başlandı. M.A.’nın yargılandığı açılan davaların görülmesine 20 Eylül 2018 tari- davada mahkeme ‘örgüte üye olmamakla beraber hinde başlandı. Mahkeme Ahu Ersözlü ve Refet Ali örgüte yardım etme’ iddiasıyla M.A.’dan ek Yalçın hakkında açılan davaların duruşmalarını 5 savunma alınmasına karar verdi ve duruşmayı 20 Mart 2019 tarihine erteledi. Aralık 2018 tarihinde erteledi. Mahkeme, Ali Alper Akyüz hakkında açılan davanın duruşmasını 20 3 akademisyen (Marmara Üniversitesi’nden Seçil Aralık 2018 tarihinde erteledi. Duruşmaya katıl- Ercan, Boğaziçi Üniversitesi’nden İrem Kursal mayan Yıldırım Şentürk’ün duruşmasının hangi Steen, ve Meltem Ahıska) hakkında İstanbul 33. tarihe ertelendiği öğrenilemedi. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- mesine 20 Eylül 2018 tarihinde devam edildi.

372 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

Boğaziçi Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ahmet Ersoy si’nden (BÜ) Arş. Gör. Hazal Halavut, doktora İstanbul 24. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan öğrencisi Elif Çevik ve Kemerburgaz Üniversite- davanın görülmesine 25 Eylül 2018 tarihinde si’nden Öğr. Gör. Aytül Fırat) hakkında yine 32. devam edildi. Duruşmada Ahmet Ersoy ‘örgüte üye Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan dava ise akade- olmamakla beraber örgüte yardım etme’ iddiasıyla misyenlerin avukatlığını yapan Meriç Eyüpoğ- ilgili olarak mahkeme tarafından önceki duruş- lu’nun mazeretli olarak duruşmaya katılamaması mada istenen ek savunmasını sundu. Mahkeme nedeniyle 12 Aralık 2018 tarihine ertelendi duruşmayı 24 Ocak 2019 tarihinde erteledi. 27 Eylül 2018 2 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. 2 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Yrd. Dr. B. K. ile Yrd. Doç. Dr. O. A.) hakkında İstanbul Doç. Dr. Yıldız Silier, Doğuş Üniversitesi’nden 28. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- Yrd. Doç. Dr. Aslı Vatansever) hakkında İstanbul ların görülmesine 25 Eylül 2018 tarihinde devam 29. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ayrı ayrı edildi. Mahkeme O.A. ve B.K.’yı ‘örgüt propagan- davaların görülmesine 27 Eylül 2018 tarihinde dası yapma suçundan 1 yıl 3 ay hapis cezası ile devam edildi. Mahkeme Yıldız Silier hakkında cezalandırdı ve cezaları erteledi. açılan davanın duruşmasını 25 Aralık 2018 tari- 3 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Yrd. hinde erteledi. Aslı Vatansever’in duruşmasının Doç. Dr. İbrahim Yaman, Dr. Murat Yılmaz ve Doç. hangi tarihe ertelendiği öğrenilemedi. Dr. A. Ö.) hakkında İstanbul 29. Ağır Ceza Mahke- 5 akademisyen (Van Yüzüncü Yıl Üniversite- mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine si’nden doktora öğrencisi Nihat Kotluk, Kadir Has 25 Eylül 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Üniversitesi’nden Öğr. Üyesi Dr. Eliya Büyükkaya, Murat Yılmaz ve İbrahim Yaman hakkında açılan Arel Üniversitesi’nden Arş. Gör. Elif Demirkaya davaların duruşmalarını 18 Aralık 2018 tarihine; Ağar, Marmara Üniversitesi’nden emekli Prof. A. Ö. hakkında açılan davanın duruşmasını ise 15 Dr. Ayla Zırh Gürsoy ve Yıldız Teknik Üniversite- Ocak 2019 tarihinde erteledi. si’nden (YTÜ) Prof. Dr. Meryem Koray) hakkında 26 Eylül 2018 İstanbul 34. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ayrı ayrı davaların görülmesine 27 Eylül 2018 tarihinde Boğaziçi Üniversitesi’nden Doç. Dr. Özlem devam edildi. Mahkeme tüm davaların duruşmala- Beyarslan hakkında İstanbul 14. Ağır Ceza Mahke- rını 7 Şubat 2018 tarihine ertelendi. mesi’nde açılan davanın görülmesine 26 Eylül 2018 tarihinde devam edildi. Savunmaların ardından 2 akademisyen (Marmara Üniversitesi’nden Öğr. mahkeme duruşmayı 31 Ocak 2018 tarihine erte- Gör. C.G. ve İstanbul Teknik Üniversitesi’nden ledi. (İTÜ) Arş. Gör. Şükran Çavdar) hakkında İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ayrı ayrı dava- 2 akademisyen (Galatasaray Üniversitesi’nden ların görülmesine 27 Eylül 2018 tarihinde devam Öğr. Gör. Zübeyde Gaye Çankaya Eksen ile Yrd. edildi. Mahkeme her iki duruşmayı da 18 Ekim Doç. Dr. N. Ö.) hakkında 32. Ağır Ceza Mahkeme- 2018 tarihine erteledi. si’nde açılan davaların görülmesine 26 Eylül 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Zübeyde Gaye 2 Ekim 2018 Çankaya Eksen ve N. Ö.’yü ‘örgüt propagandası 5 akademisyen (Galatasaray Üniversitesi’nden yapma suçundan 1 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalan- Arş. Gör. Ozan Çağlayan, Yıldız Teknik Üniver- dırdı ve cezaları erteledi. sitesi’nden emekli Prof. Dr. Beyza Üstün, Özyeğin 11 akademisyen (Dr. Öğr. Üyesi Onur Buğra Kolcu Üniversitesi’nden Öğr. Gör. Senem Timuroğlu, ve Işık Üniversitesi’nden Öğr. Gör. Emrah Dönmez, Kadir Has Üniversitesi’nden Doç. Dr. Suncem İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. Şahika Yüksel, Koçer ve Öğr. Gör. Z.D) hakkında İstanbul 34. Arş. Gör. Aslı Aydemir, Prof. Dr. Ayşe Rezan Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- Tuncay, İstanbul Teknik Üniversitesi’nden (İTÜ) ların görülmesine 2 Ekim 2018 tarihinde devam emekli Prof. Dr. Ayşe Erzan; Marmara Üniversi- edildi. Akademisyenlerin ve avukatlarının beyanla- tesi’nden (MÜ) Prof. Dr. Nesrin Sungur Çakmak, rının ardından mahkeme 5 davanın duruşmalarını Prof. Dr. Özdemir Aktan, Boğaziçi Üniversite- da 12 Mart 2019 tarihine erteledi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 373 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

3 akademisyen (İstanbul Teknik Üniversitesi’nden bu duruma itiraz etmesi ve taleplerinin alınması Yrd. Doç. Dr. Kerem Eksen ve Öğr. Gör. Dr. Emin yönünde ısrarcı olması üzerine mahkeme başka- Alper ile Yıldız Teknik Üniversitesi’nden Yrd. nının salonun boşaltılmasını istediği, izleyicilerin Doç. Dr. Canay Şahin) hakkında İstanbul 36. Ağır avukatlar çıkmadan salondan ayrılmayacaklarını Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların belirtmesi üzerine ise mahkeme heyetinin salondan görülmesine 2 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. çıktığı öğrenildi. Mahkeme duruşmayı 12 Aralık Mahkeme Emin Alper ve Kerem Eksen hakkında 2018 tarihine erteledi. Serdar Değirmencioğlu açılan davaların duruşmalarını 17 Ocak 2019 tari- hakkında açılan davada ise mahkeme, yurtdışında hinde ve Canay Şahin hakkında açılan davanın bulunan Değirmencioğlu hakkında yakalama emri duruşmasını 5 Şubat 2019 tarihine erteledi. çıkartılmasına karar verdi ve duruşmayı 14 Aralık 2018 tarihine erteledi. Boğaziçi Üniversitesi’nden doktora öğrencisi Nevim Borçin hakkında İstanbul 14. Ağır Ceza 4 Ekim 2018 Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2 Aralarında TİHV Genel Başkanı Prof. Dr. Şebnem Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Korur Fincancı’nın da olduğu 6 akademisyen yargılamanın Türk Ceza Kanunu’nun 301. madde- (Kadir Has Üniversitesi’nden Dr. Bülent Eken; sine göre yapılması için Adalet Bakanlığı’ndan İstanbul Üniversitesi’nden Doç. Dr. Hediye Esra istenen iznin beklenmesine karar verdi ve duruş- Arcan, F. K. Ö., Arş. Gör. Egemen Kepekçi, Prof. mayı 14 Mart 2019 tarihine erteledi. Dr. Şebnem Korur Fincancı ve Prof. Dr. Huri Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Güler Okman Özdoğan) hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahke- Fişek hakkında İstanbul 28. Ağır Ceza Mahkeme- mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 4 si’nde açılan davanın görülmesine 2 Ekim 2018 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Şebnem Korur tarihinde devam edildi. Güler Okman Fişek ve Fincancı duruşmada hazır bulundu ve savunma avukatı Meriç Eyüpoğlu’nun katılmadığı duruş- yaptı. Mahkeme heyetinin, savunmasında siyasi manın mahkeme tarafından hangi tarihe ertelen- söylemler kullandığı gerekçesiyle Şebnem Korur diği öğrenilemedi. Fincancı’nın sözünü 3 kez kestiği öğrenildi. Mahkeme, Şebnem Korur Fincancı hakkında açılan Bilgi Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi M. Y. Ş davanın duruşmasını 13 Aralık 2018 tarihine; Huri hakkında İstanbul 29. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Özdoğan hakkında açılan davanın duruşmasını 29 açılan davanın görülmesine 2 Ekim 2018 tarihinde Kasım 2018 tarihine; Hediye Esra Arcan, Bülent devam edildi. Mahkeme yargılamanın Türk Ceza Eken ve F. K. Ö. hakkında açılan davaların duruş- Kanunu’nun 301. maddesine göre yapılması için masını 9 Ocak 2019 tarihine erteledi. Egemen Adalet Bakanlığı’ndan izin istenmesine karar verdi Kepekçi hakkında açılan davanın duruşmasının ve duruşmayı 15 Ocak 2019 tarihine erteledi. hangi tarihe ertelendiği öğrenilemedi. Işık Üniversitesi’nden Prof. Dr. Neşe Yıldıran 2 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden Serhan hakkında İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Şahin ve Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversite- açılan davanın görülmesine 2 Ekim 2018 tarihinde si’nden Prof. Dr. Sibel Yardımcı) hakkında İstanbul devam edildi. Mahkeme duruşmayı 15 Kasım 2018 24. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- tarihine erteledi. ların görülmesine 4 Ekim 2018 tarihinde devam 3 Ekim 2018 edildi. Mahkeme Serhan Şahin hakkında açılan 2 akademisyen (Prof. Dr. Öget Öktem Tanör ve davanın duruşmasını 22 Ocak 2019 tarihine; Sibel Doğuş Üniversitesi’nden Prof. Dr. Serdar Değir- Yardımcı hakkında açılan davanın duruşmasını ise mencioğlu) hakkında İstanbul 30. Ağır Ceza 15 Ocak 2019 tarihine erteledi. Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görül- 2 akademisyen (Doç. Dr. Ahmet Altınel ve Bilgi mesine 3 Ekim 2018 tarihinde başlandı. Öget Üniversitesi’nden Nazım Dikbaş) hakkında Öktem Tanör hakkında açılan davada, savcının İstanbul 29. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı daha ilk duruşmada ve henüz Tanör savunma açılan davaların görülmesine 4 Ekim 2018 tari- yapmamışken esas hakkındaki mütalaasını açık- hinde devam edildi. Mahkeme Ahmet Altınel ladığı öğrenildi. Avukat Meriç Eyüboğlu’nun hakkında açılan davanın duruşmasını 20 Aralık

374 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

2018 tarihine; Nazım Dikbaş hakkında açılan Ayşe Nüket Eralp hakkında açılan davaların duruş- davanın duruşmasını ise 27 Aralık 2018 tarihine malarını 29 Ocak 2019 tarihine; Meltem Toksöz erteledi. hakkında açılan davanın duruşmasını ise 16 Ocak 2019 tarihine erteledi. 8 akademisyen (Marmara Üniversite’nden Arş. Gör. Egemen Cevahir, Prof. Dr. Fuat Ercan, 9 Ekim 2018 Dr. Funda Karapehlivan, Dr. D.A.; Bahçeşehir 4 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Yrd. Üniversitesi’nden Dr. Fırat Erdoğmuş; Özyeğin Doç. Dr. Esra Mungan, Yeni Yüzyıl Üniversite- Üniversitesi’nden Dr. Deniz Erkmen; Koç Üniver- si’nden işten çıkarılan Yrd. Doç. Dr. Meral Camcı, sitesi’nden Dr. Erdem Yörük; İstanbul Teknik Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Üniversitesi’nden Arş. Gör. Ahu Sökmenoğlu) Muzaffer Kaya ve Mimar Sinan Güzel Sanatlar hakkında İstanbul 34. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Üniversitesi’nden Doç. Dr. Kıvanç Ersoy) hakkında ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 4 Ekim İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Dr. D. davanın görülmesine 9 Ekim 2018 tarihinde devam A., Fuat Ercan, Funda Karapehlivan ve Egemen edildi. Savcılığın, akademisyenlerin Terörle Müca- Cevahir hakkında açılan davaların duruşmasını dele Kanunu’nun (TMK) “Terör örgütü propa- 12 Mart 2019 tarihine; Fırat Erdoğmuş ve Deniz gandası” başlıklı 7/2 maddesinin 1. ve 2. cümleleri Erkmen hakkında açılan davaların duruşmasını uyarınca cezalandırılmalarını talep ettiği mütalaa- 14 Mart 2019 tarihine erteledi. Erdem Yörük ve sının dava dosyasına girdiği öğrenildi. Mahkeme, Ahu Sökmenoğlu hakkında açılan davaların hangi savunma için ek süre vererek duruşmayı 28 Ocak tarihe ertelendiği öğrenilemedi. 2019 tarihine erteledi. Yrd. Doç. Dr. Esra Mungan, 3 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Yrd. Doç. Dr. Muzaffer Kaya ve Doç. Dr. Kıvanç Dr. Rıfat Okçabol, Yrd. Doç. Dr. Albert Ali Salah, Ersoy, 11 Ocak 2016 tarihinde yapılan basın açıkla- Prof. Dr. Mine Eder) hakkında İstanbul 35. Ağır masını okudukları gerekçesiyle 15 Mart 2016 tari- Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların hinde, Yrd. Doç. Dr. Meral Camcı ise 30 Mart 2016 görülmesine 4 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. tarihinde tutuklanmış; 4 akademisyen haklarında Mahkeme Mine Eder hakkında açılan davanın açılan davanın 22 Nisan 2016 tarihinde görülen duruşmasını 9 Ocak 2019 tarihine erteledi. Rıfat duruşmasında tahliye edilmişti. Okçabol ve Albert Ali Salah hakkında açılan dava- Kırıkkale Üniversitesi’nden ihraç edilen Yrd. ların hangi tarihe ertelendiği öğrenilemedi. Doç. Dr. Fuat Özdinç hakkında İstanbul 13. Ağır 5 Ekim 2018 Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 9 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme 2 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden T. Ç. ile duruşmayı 28 Ocak 2018 tarihine erteledi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden T. K.) hakkında İstanbul 30. Ağır Ceza Mahke- 7 akademisyen (İstanbul Üniversitesi’nden Prof. mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 5 Dr. Nuray Mert ve araştırma görevlisi Sami Cankat Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme, T. Tanrıverdi, Galatasaray Üniversitesi’nden araş- K. hakkında açılan davanın duruşmasını 5 Aralık tırma görevlisi Zeynep Savaşçın, Yrd. Doç. Dr. 2018 tarihine, T. Ç. hakkında açılan davanın Verda İrtiş ve Doç. Dr. Ceren Sözeri, Bahçeşehir duruşmasını 21 Aralık 2018 tarihine erteledi. Üniversitesi’nden Mahmut Çınar, Kadir Has Üniversitesi’nden araştırma görevlisi Gizem Sayın) 6 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Yrd. hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Doç. Dr. Seda Altuğ Bulut, doktora öğrencisi Seval ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 9 Ekim 2018 Gülen, Doç. Dr. Zeynep Kadirbeyoğlu, emekli tarihinde devam edildi. Mahkeme Sami Cankat Prof. Dr. Oya Köymen, Prof. Dr. Ayşe Nüket Eralp Tanrıverdi hakkında açılan davanın duruşma- ve Doç. Dr. Meltem Toksöz) hakkında İstanbul 23. sını 30 Ekim 2018 tarihine; Nuray Mert, Zeynep Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- Savaşçın ve Verda İrtiş hakkında açılan davaların ların görülmesine 8 Ekim 2018 tarihinde devam duruşmalarını 12 Aralık 2018 tarihine; Ceren edildi. Mahkeme Seda Altuğ Bulut hakkında açılan Sözeri ve Mahmut Çınar hakkında açılan davaların davanın duruşmasını 5 Mart 2019 tarihine; Seval duruşmalarını 13 Aralık 2018 tarihine ve Gizem Gülen, Zeynep Kadirbeyoğlu, Oya Köymen ve

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 375 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Sayın hakkında açılan davanın duruşmasını ise 6 sitesi’nden Öğr. Gör. Dr. Sarphan Uzunoğlu) Mart 2019 tarihine erteledi. hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 11 Ekim 2018 tarihinde 3 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden M. E. ve devam edildi. Mahkeme heyeti Sarphan Uzuoğlu Melda Akbaş ile Mimar Sinan Güzel Sanatlar hakkında açılan davanın duruşmasını 7 Kasım Üniversitesi’nden T. T.) hakkında İstanbul 24. 2018 tarihine; Filiz Arıöz hakkında açılan davanın Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- duruşmasını 25 Aralık 2018 tarihine; Utku Uraz ların görülmesine 9 Ekim 2018 tarihinde başlandı. Aydın, Ceren Akçabay ve Nihal Saban hakkında Mahkeme T. T. hakkında açılan davanın duruşma- açılan davaların duruşmalarını ise 9 Ocak 2019 sını 21 Kasım 2018 tarihine; M. E. hakkında açılan tarihine erteledi. davanın duruşmasını 27 Ocak 2019 tarihine; Melda Akbaş hakkında açılan davanın duruşmasını ise 31 2 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Dr. Ocak 2019 tarihine erteledi. Öğr. Gör. Melike Acar ve Öğr. Gör. Ayşegün Soysal) hakkında İstanbul 27. Ağır Ceza Mahke- 10 Ekim 2018 mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 11 6 akademisyen (Prof. Dr. Naz Çavuşoğlu, Araş- Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme her tırma Görevlisi Can Soylu, Prof. Dr. H. K. A, Gala- iki duruşmayı da 7 Kasım 2018 tarihine erteledi. tasaray Üniversitesi’nden Doç. Dr. Buket Türkmen Bilgi Üniversitesi’nden Arş. Gör. Süreyya Topa- ve Yrd. Doç. Dr. Gülsün Güvenli ile İstanbul loğlu hakkında İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkeme- Üniversitesi’nden emekli Prof. Dr. Gençay Gürsoy) si’nde açılan davanın görülmesine 11 Ekim 2018 hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı da açılan davanın görülmesine 10 Ekim 2018 tari- 17 Ocak 2019 tarihine erteledi. hinde devam edildi. Mahkeme heyetinin Gençay Gürsoy’a “daha önce başkanlık yapmış olduğu 4 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden Dr. Türk Tabipleri Birliği’nin Afrin harekatından Ohannes Kılıçdağı, Sabancı Üniversitesi’nden sonra yaptığı ‘Savaş bir halk sağlığı sorunudur’ Prof. Dr. Erdağ Aksel, Mimar Sinan Güzel Sanatlar bildirisinden haberdar olup olmadığı, bu bildiri Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Özlem Güçlü ve içeriği ve yargılama konusu bildiriye ilişkin sanığın Doç. Dr. Şükrü Aslan) hakkında İstanbul 24. Ağır olaylara bakış açısına dair kanaati”nin sorulduğu Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların öğrenildi. Mahkeme heyeti Gençay Gürsoy, Naz görülmesine 11 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Çavuşoğlu ve Can Soylu hakkında açılan dava- Mahkeme Ohannes Kılıçdağı hakkında açılan ların duruşmalarını 11 Aralık 2018 tarihine; Buket davanın duruşmasını 15 Ocak 2019 tarihine; Erdağ Türkmen hakkında açılan davanın duruşmasını 13 Aksel hakkında açılan davanın duruşmasını 10 Aralık 2018 tarihine; H. K. A. ve Gülsün Güvenli Ocak 2019 tarihine; Özlem Güçlü hakkında açılan hakkında açılan davaların duruşmalarını ise 1 davanın duruşmasını 29 Kasım 2018 tarihine; Kasım 2018 tarihine erteledi. Şükrü Aslan hakkında açılan davanın duruşmasını 5 Şubat 2019 tarihine erteledi. 2 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ömer Turan ile Mimar Sinan Güzel Sanatlar 6 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden Öğr. Gör. Üniversitesi’nden Dr. Begüm Özden Fırat) Yonca Demir, Arş. Gör. E. A., Dr. Başak Tuğ hakkında İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Onaran; Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversi- ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 10 Ekim tesi’nden Arş. Gör. Hazal Azeri, Arş. Gör. Çare 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme her iki Olgun Çalışkan ve Sabancı Üniversitesi’nden Yrd. duruşmayı da 1 Şubat 2019 tarihine erteledi. Doç. Dr. Çağla Aydın) hakkında İstanbul 28. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların 11 Ekim 2018 görülmesine 11 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. 5 akademisyen (Marmara Üniversitesi’nden ihraç Mahkeme Yonca Devrim ve E. A. hakkında açılan edilen Dr. Utku Uraz Aydın ve Yrd. Doç. Dr. davaların duruşmalarını 13 Kasım 2018 tarihine; Ceren Akçabay, Marmara Üniversitesi’nden Yrd. Hazal Azeri hakkında açılan davanın duruşma- Doç. Dr. Filiz Arıöz, Marmara Üniversitesi’nden sını 14 Aralık 2018 tarihine; Başak Tuğ Onaran emekli Prof. Dr. Nihal Saban ve Kadir Has Üniver- hakkında açılan davanın duruşmasını 15 Aralık

376 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

2018 tarihine; Çare Olgun Çalışkan hakkında açılan Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların davanın duruşmasını 27 Kasım 2018 tarihine ve görülmesine 16 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Çağla Aydın hakkında açılan davanın duruşmasını Mahkeme Ömer Çelebi hakkında açılan davanın 20 Kasım 2018 tarihine erteledi. duruşmasını 20 Aralık 2018 tarihine; Nilüfer Göle, Mehmet Şiray, Fatma Gök ve Umut Azak hakkında 12 Ekim 2018 açılan davaların duruşmalarını 14 Şubat 2019 tari- 2 akademisyen (Sabancı Üniversitesi’nden Öğr. hine erteledi. Erdem Üngür ve Gökçe Çataloluk Gör. Tuğba Yıldırım ve Bilgi Üniversitesi’nden hakkında açılan davaların hangi tarihe ertelendiği Arş. Gör. Zeynep Yeşim Gökçe) hakkında İstanbul öğrenilemedi. 30. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ayrı ayrı dava- 3 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden Doç. Dr. ların görülmesine 12 Ekim 2018 tarihinde başlandı. Tansel Korkmaz ve Öğr. Gör. Yörük Kurtaran ile Mahkeme, iki duruşmayı da 1 Şubat 2019 tarihine Sabancı Üniversitesi’nden Prof. Dr. Sibel Irzık) erteledi. hakkında İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 8 akademisyen (Lyon-1 Üniversitesi’nden Doç. Dr. ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 16 Ekim Ahmet Tuna Altınel, Boğaziçi Üniversitesi’nden 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Tansel Doç. Dr. Ayşen Candaş Bilgen, Prof. Dr. Şemsa Korkmaz hakkında açılan davanın duruşmasını Özar, Doç. Dr. Elif Aysimi Duman, Bilgi Üniver- 22 Ocak 2019 tarihine; Yörük Kurtaran hakkında sitesi’nden Prof. Dr. Gencer Özcan, MEF Üniver- açılan davanın duruşmasını 26 Şubat 2019 tarihine; sitesi’nden Prof. Dr. Mehmet Ozan Erözden, Öğr. Sibel Irzık hakkında açılan davanın duruşmasını Gör. Dr. C. A. ve Bilgi Üniversitesi’nden G. D.) 17 Ocak 2019 tarihine erteledi. hakkında İstanbul 29. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 6 akademisyen (Mimar Sinan Güzel Sanatlar açılan davanın görülmesine 12 Ekim 2018 tari- Üniversitesi’nden araştırma görevlileri D. Ü. K., hinde devam edildi. 8 akademisyen hakkında ayrı Yonca Güneş Yücel, Onur Baysal, Sabancı Üniver- ayrı açılan davalar, mahkemenin önceki duruş- sitesi’nden Öğr. Gör. Fevziye Deniz Tarba Ceylan, mada aldığı karar ile birleştirilmişti. Savunmaların Yıldız Teknik Üniversitesi’nden Arş. Gör. Gülçin ardından mahkeme duruşmayı 28 Şubat 2019 tari- Karabağ ve Bilgi Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi hine erteledi. Ayten Zara) hakkında İstanbul 28. Ağır Ceza 16 Ekim 2018 Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görül- 3 akademisyen (Okan Üniversitesi’nden Dr. Esra mesine 16 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Akbalık, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversi- Mahkeme Yonca Güneş Yücel hakkında açılan tesi’nden E. T. ve Bilgi Üniversitesi’nden Dr. Itır davanın duruşmasını 18 Ekim 2018 tarihine; Onur Akdoğan) hakkında İstanbul 24. Ağır Ceza Mahke- Baysal hakkında açılan davanın duruşmasını 23 mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine Ekim 2018 tarihine; Gülçin Karabağ hakkında 16 Ekim 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme Esra açılan davanın duruşmasını 25 Ekim 2018 tarihine; Akbalık hakkında açılan davanın duruşmasını 6 Ayten Zara hakkında açılan davanın duruşma- Aralık 2018 tarihine, E. T. hakkında açılan davanın sını 13 Kasım 2018 tarihine; Fevziye Deniz Tarba duruşmasını 18 Aralık 2018 tarihine ve Itır Ceylan hakkında açılan davanın duruşmasını Akdoğan hakkında açılan davanın duruşmasını 28 25 Ekim 2018 tarihine; D. Ü. K. hakkında açılan Şubat 2019 tarihine erteledi. davanın duruşmasını 20 Aralık 2018 tarihine erte- ledi. 7 akademisyen (Munzur Üniversitesi’nden Arş. Gör. Ömer Çelebi, Okan Üniversitesi’nden Doç. 4 akademisyen (Marmara Üniversitesi’nden araş- Dr. Umut Azak, Mimar Sinan Güzel Sanatlar tırma görevlileri E. D. G. ve Hülya Dinçer, Kemer- Üniversitesi’nden Yrd. Doç Dr. Mehmet Şiray, burgaz Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Lütfiye Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Fatma Gök, Bozdağ ve Kadir Has Üniversitesi’nden Yrd. Doç. İstanbul Kültür Üniversitesi’nden Dr. Erdem Dr. Gülşah Kurt) hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Üngür, Ecole des hautes études en sciences soci- Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görül- ales’ten Prof Dr. Nilüfer Göle ve Bilgi Üniversite- mesine 16 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. si’nden Gökçe Çataloluk) hakkında İstanbul 32. Mahkeme yurtdışında olan E.D.G. ile ilgili isti- nabe talebinin reddine ve E.D.G. hakkında yaka-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 377 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 lama emri çıkarılmasına karar verdi ve duruşmayı Doç. Dr. Yusuf Doğan Çetinkaya, Doç. Dr. Ahmet 25 Mart 2019 tarihine erteledi. Mahkeme Hülya Bekmen, doktora öğrencisi İrfan Keşoğlu, Yrd. Dinçer ve Gülşah Kurt hakkında açılan davaların Doç. Dr. İlkay Yılmaz; Marmara Üniversitesi’nden duruşmalarını 27 Aralık 2018 tarihine; Lütfiye Prof. Dr. Erol Katırcıoğlu, Galatasaray Üniversite- Bozdağ hakkında açılan davanın duruşmasını 13 si’nden Seçkin Sertdemir, F. A. A., Gözde Aytemur Aralık 2018 tarihine erteledi. Nüfusçu, araştırma görevlileri Eda Aslı Şeran, Seçil Ercan, Prof. Dr. Yüksel Taşkın, doktora öğrencisi Boğaziçi Üniversitesi’nden Doç. Dr. Murat Cihan Yapıştıran, Dr. İsmet Akça, Dr. Ayşe Nilüfer Koyuncu hakkında İstanbul 27. Ağır Ceza Mahke- Durakbaşa, Yrd. Doç. Dr. Özgür Müftüoğlu, Yrd. mesi’nde açılan davaların görülmesine 16 Ekim Doç. Dr. T. D. Y., Doç. Dr. Y. Y., Dr. Öğr. Üyesi 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı E. A., Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Meltem 20 Aralık 2018 tarihine erteledi. Ahıska, Kadir Has Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Bahçeşehir Üniversitesi’nden Prof. Dr. Selim Öznur Yaşar Diner; Bahçeşehir Üniversitesi’nden Eyüboğlu hakkında İstanbul 35. Ağır Ceza Mahke- Prof. Dr. Zeynep Tül Süalp; Kemerburgaz Üniver- mesi’nde açılan davaların görülmesine 16 Ekim sitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Bedriye Aysuda Kölemen 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı Luge, Öğr. Gör. Esra Kaliber ve Arel Üniversite- 18 Haziran 2019 tarihine erteledi. si’nden Öğr. Gör. İlkay Özkuralpli, Öğr. Gör. Remzi Koç Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. B. C. B. Orkun Güner ve Nişantaşı Üniversitesi’nden Yrd. hakkında İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Doç. Dr. N. M.) hakkında İstanbul 33. Ağır Ceza açılan davaların görülmesine 16 Ekim 2018 tari- Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 17 hinde devam edildi. Mahkeme B. C. B.’yi ‘örgüt Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme 28 propagandası yapma’ suçundan 1 yıl 3 ay hapis akademisyen hakkında ayrı ayrı açılan davaların cezası ile cezalandırdı ve cezayı erteledi. birleştirilmesine karar vermişti. Duruşma savcısı esas hakkındaki mütalaasını sundu ve akademis- 17 Ekim 2018 yenlerin ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan 4 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. cezalandırılmasını talep etti. Mahkeme duruşmayı Dr. Z. Y., doktora öğrencisi B. K., Prof. Dr. Kuban 21 Şubat 2019 tarihine erteledi. Altınel ve Prof. Dr. Nüket Esen) hakkında İstanbul 9 akademisyen (MSGSÜ’den Arş. Gör. Ü. S. ve 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- Yrd. Doç. Dr. Özge Ejder Johnson, Bilgi Üniversi- ların görülmesine 17 Ekim 2018 tarihinde devam tesi’nden doktora öğrencisi Elif Sandal Önal, Öğr. edildi. Mahkeme yargılamaların Türk Ceza Kanu- Gör. Onur Ceritoğlu ve Dr. Öğr. Üyesi Murat Dağlı, nu’nun 301. maddesi uyarınca yapılması yönünde Sabancı Üniversitesi’nden Dr. T. Y., İstanbul Şehir talep edilen iznin gelmemesi gerekçesiyle duruş- Üniversitesi’nden Doç. Dr. Aslı Telli Aydemir, maları erteledi. Mahkeme Z. Y. hakkında açılan University of Lausanne’dan Ayşe Dayı ve Univer- davanın duruşmasını 24 Nisan 2019 tarihine; sité Paris-Est’ten Nihal Oturan) hakkında İstanbul B.K. ve Kuban Altınel hakkında açılan davaların 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- duruşmalarını 9 Mayıs 2019 tarihine; Nüket Esen ların görülmesine 17 Ekim 2018 tarihinde devam hakkında açılan davanın duruşmasını 7 Mayıs edildi. Mahkeme Özge Ejder Johnson, Elif Sandal 2019 tarihine erteledi. Önal, Onur Ceritoğlu, Murat Dağlı hakkında açılan 2 akademisyen (Université Paris-Est’ten Prof. Dr. davların duruşmalarını 7 Şubat 2019 tarihine; Ayşe Mehmet Ali Oturan ve Bilgi Üniversitesi’nden Dayı hakkında açılan davanın duruşmasını 18 doktora öğrencisi H. T.) hakkında İstanbul 30. Ağır Haziran 2019 tarihine; Aslı Telli Aydemir, T. Y., Ü. Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların S. ve Nihal Oturan hakkında açılan davanın duruş- görülmesine 17 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. masını 26 Mart 2019 tarihine erteledi. Mahkeme 2 davanın duruşmasını da 1 Şubat 2019 5 akademisyen (Yıldız Teknik Üniversitesi’nden tarihine erteledi. Prof. Dr. Haldun Gülalp ile Arş. Gör. Dr. Ece 28 akademisyen (İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Öztan, İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Doç. Dr. Dr. Hülya Kirmanoğlu, emekli Doç. Dr. Haydar İpek Yürekli, Kemerburgaz Üniversitesi’nden Doç. Durak, Yrd. Doç. Dr. Fatma Nihan Aksakallı, Yrd. Dr. Y. A. ve Arel Üniversitesi’nden Doç. Dr. Feryal

378 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

Saygılıgil) hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahke- Teknik Üniversitesi’nden D. G.; Boğaziçi Üniversi- mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine tesi’nden Öğretim Görevlisi Can Candan, Prof. Dr. 17 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Rıfat Okçabol, Prof. Dr. Reşit Canbeyli, Prof. Dr. davaların tümünü 9 Ocak 2019 tarihine erteledi. Berna Kılınç, Dr. Aslı Zeren, Yrd. Doç. Dr. Meral Demirel, Yrd. Doç. Dr. Ceren Özselçuk, Doç. Dr. 18 Ekim 2018 Zeynep Gambetti, Yrd. Doç. Dr. Albert Ali Salah) 2 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Dr. N. hakkında İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde İ. ve Yrd. Doç. Dr. Eyüp Volkan Çidam) hakkında açılan davanın görülmesine 18 Ekim 2018 tari- İstanbul 24. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı hinde devam edildi. Mahkeme önceki celsede 32 açılan davaların görülmesine 18 Ekim 2018 tari- akademisyen hakkında ayrı ayrı açılan davaların hinde devam edildi. Mahkeme iki davanın duruş- birleştirilmesine karar vermişti. Mahkeme Adalet malarını da 26 Şubat 2018 tarihine erteledi. Bakanlığı’ndan yargılamanın Türk Ceza Kanu- 2 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden Dr. Öğr. nu’nun 301. maddesi uyarınca yapılması yönünde Üyesi Özlem Köseoğlu ve Mimar Sinan Güzel izin istenmesine karar verdi ve duruşmayı 25 Nisan Sanatlar Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Eralp 2019 tarihine erteledi. Osman Erden) hakkında İstanbul 25. Ağır Ceza 19 Ekim 2018 Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görül- 2 akademisyen (Amsterdam Üniversitesi’nden mesine 18 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Dr. Aylin Kuryel ve Bilgi Üniversitesi’nden Doç. Mahkeme Özlem Köseoğlu hakkında açılan Dr. Nazan Haydari Pakkan) hakkında İstanbul 30. davanın duruşmasını 17 Ocak 2018 tarihine; Eralp Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ayrı ayrı dava- Osman Erden hakkında açılan davanın duruşma- ların görülmesine 19 Ekim 2018 tarihinde başlandı. sını 22 Ocak 2018 tarihine erteledi. Mahkeme iki dosyanın aynı mahkemede devam 2 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden Yrd. Doç. eden diğer dosyalarla birleştirilmesine karar verdi. Dr. Gülhan Balsoy ve Mimar Sinan Güzel Sanatlar Bir sonraki duruşma 1 Şubat 2019 tarihinde görü- Üniversitesi’nden Dr. Yonca Güneş Yücel) lecek. hakkında İstanbul 28. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 22 Ekim 2018 ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 18 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Gülhan Bahçeşehir Üniversitesi’nden işten çıkarılan Öğr. Balsoy hakkında açılan davanın duruşmasını 6 Gör. Naciye Gülengül Altıntaş hakkında İstanbul Kasım 2018 tarihine erteledi. Yonca Güneş Yücel 30. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın hakkında açılan davanın hangi tarihe ertelendiği karar duruşması 22 Ekim 2018 tarihinde görüldü. öğrenilemedi. Mahkeme ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan Naciye Gülengül Altıntaş’ı 1 yıl 3 ay hapis cezası ile 32 akademisyen (Galatasaray Üniversitesi’nden cezalandırdı ve hükmün açıklanmasını geri bıraktı. Öğretim Görevlileri Olcay Kunal, T. A., Hakan Yücel, Arş. Gör. Başak Demir, Doç. Dr. Aslı Didem 23 Ekim 2018 Danış ve Yrd. Doç. Dr. Ömer Aygün; İstanbul 10 akademisyen (Galatasaray Üniversitesi’nden Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Gizem Bilgin, Doç. Dr. İpek Merçil; İstanbul Üniversitesi’nden Arş. Gör. Mehtap Balık Kaya, Arş. Gör. Pedriye Dr. Öğr. Üyesi O. A., Prof. Dr. Gülhan Türkay, Dr. Mutlu, Prof. Dr. Dinç Alada; Marmara Üniversi- Öğr. Üyesi Güven Gürkan Öztan, Dr. Ertan Ersoy, tesi’nden Öğretim Görevlisi Cansever Güner, Arş. Dr. Öğr. Üyesi Sinan Yıldırmaz, Prof. Dr. Taner Gör. Burcu Yılmaz Gündüz, Arş. Gör. Can Yalçın Gören; İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Prof. Armutçuoğlu, Prof. Dr. Hatice Günay Göksu, Doç. Dr. Yücel Candemir; Marmara Üniversitesi’nden Dr. Leyla Şimşek Rathke; Özyeğin Üniversite- Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu ve Dr. Mehmet Rıza si’nden Dr. Ali Serdar; İstanbul Teknik Üniversite- Türkay) hakkında İstanbul 36. Ağır Ceza Mahke- si’nden Yrd. Doç. Dr. Ayşe Zeynep Akalın, Nergis mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine Perçinel, Yrd. Doç. Dr. Ayşe Serdar; Kemerburgaz 23 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. 24 Haziran Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Gülçin Balamir; 2018 seçimlerinde milletvekili seçilen İbrahim Kadir Has Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Çiğdem Kaboğlu hakkında açılan davada mahkeme yetki- Bozdağ Bucak, Yrd. Doç. Dr. Çağla Diner; Yıldız sizlik kararı verdi dava dosyasını Ankara Ağır Ceza

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 379 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Mahkemesi’ne gönderdi. Mahkeme İpek Merçil, Yrd. Doç. Dr. Emine Fişek hakkında İstanbul 24. O. A. ve Ahmet Yücel Candemir’i ‘örgüt propa- Ağır Ceza Mahkemesi’nde davanın görülmesine gandası yapma’ suçundan 1 yıl 3 ay hapis cezası 25 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme ile cezalandırdı ve cezaları erteledi. Mahkeme dava dosyasının aynı mahkemedeki diğer dosya- Ertan Ersoy hakkında açılan davanın duruşma- larla birleştirilmesine karar verdi ve duruşmayı 25 sını 12 Mart 2019 tarihine; Güven Gürkan Öztan, Nisan 2019 tarihine erteledi. Gülhan Türkay, Mehmet Rıza Türkay hakkında 2 akademisyen (Yıldız Teknik Üniversitesi’nden açılan davaların duruşmalarını 22 Kasım 2018 Arş. Gör. Gülçin Karabağ ve Sabancı Üniversite- tarihine; Prof. Dr. Taner Gören hakkında açılan si’nden Öğr. Gör. Fevziye Deniz Tarba Ceylan) davanın duruşmasını 3 Aralık 2018 tarihine; Sinan hakkında İstanbul 28. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Yıldırmaz hakkında açılan davanın duruşmasını davanın görülmesine 25 Ekim 2018 tarihinde 28 Kasım 2018 tarihine erteledi. devam edildi. Mahkeme Fevziye Deniz Tarba Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden Ceylan’ı ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan (MSGSÜ) Arş. Gör. Onur Baysal hakkında İstanbul 1 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve hükmün 28. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın açıklanmasını geri bıraktı. Mahkeme Gülçin görülmesine 23 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Karabağ hakkında açılan davanın duruşmasını ise Mahkeme avukatların derhal beraat, birleştirme ve 18 Aralık 2018 tarihine erteledi. savunma için süre taleplerinin reddine karar verdi 26 Ekim 2018 ve duruşmayı 29 Kasım 2018 tarihine erteledi. 13 akademisyen (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Boğaziçi Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Erol Üniversitesi’nden Doç. Dr. Burak Onaran, Öğr. Köroğlu hakkında İstanbul 24. Ağır Ceza Mahke- Üyesi Umut Tümay Arslan, doktora öğrencisi mesi’nde davanın görülmesine 23 Ekim 2018 Bahtiyar Mermertaş; Koç Üniversitesi’nden Doç. tarihinde devam edildi. Duruşmada savcılık esas Dr. A. B. Y.; TED Üniversitesi’nden Doç. Dr. N.S.Ö.; hakkındaki mütalaasını açıkladı ve Erol Köroğ- Bilgi Üniversitesi’nden Arş. Gör. Nilay Kaya, Dr. lu’nun ‘örgüte yardım etme’ suçundan cezalandı- Atike Zeynep Kılıç, Doç. Dr. Ferda Kemal Keskin, rılmasını talep etti. Mahkeme duruşmayı 25 Nisan Prof. Dr. Hale Bolak Boratav; Ankara Üniversi- 2019 tarihine erteledi. tesi’nden emekli Öğr. Üyesi Doç. Dr. Alaeddin 25 Ekim 2018 Şenel; Fondation Maison des Sciences de l’hom- me’dan Dr. Özge Yaka; Sabancı Üniversitesi’nden 13 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden Arş. Gör. Yrd. Doç. Dr. Ayşe Parla Alpan ve Okan Üniver- S. H., Prof. Dr. E. Ahmet Tonak, Dr. Öğr. Üyesi sitesi’nden Uzman Klinik Psikolog P.Ö.) hakkında Esra Sakınç, Doç. Dr. Ayşe Evren Hoşgör, Arş. Gör. İstanbul 22. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı Kudret Çobanlı, Maltepe Üniversitesi’nden Öğr. açılan davaların görülmesine 26 Ekim 2018 tari- Gör. İrfan Eroğlu; Mimar Sinan Güzel Sanatlar hinde başlandı. Mahkeme Umut Tümay Arslan, Üniversitesi’nden Prof. Dr. Sefa Feza Arslan, Doç. A. B. Y., N. S. Ö., Atike Zeynep Kılıç, Ferda Kemal Dr. Özgür Martin, Dr. Öğr. Üyesi Gamze Toksoy; Keskin, Hale Bolak Boratav, Alaeddin Şenel, Özge York Üniversitesi’nden doktora öğrencisi B. K., Yaka, Ayşe Parla Alpan ve P.Ö. hakkında açılan Washington Üniversitesi’nden doktora öğrencisi davaların duruşmalarını 1 Mart 2019 tarihine; D. G. İ., Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi’nden Bahtiyar Mermertaş, Nilay Kaya ve Burak Onaran Öğr. Gör. Zeynep Güney ve İstanbul Üniversite- hakkında açılan davaların duruşmalarını ise 16 si’nden Doç. Dr. Sevgi Uçan Çubukçu) hakkında Mayıs 2018 tarihine erteledi. İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 25 Ekim 2018 tari- 30 Ekim 2018 hinde devam edildi. Mahkeme derhal beraat, 13. 2 akademisyen (Mersin Üniversitesi’nden Yrd. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam eden dava ile Doç. Dr. Hakan Mertcan ve Munzur Üniversite- birleştirme, akademisyenler hakkında 23. Ağır si’nden Arş. Gör. Adnan Şahin) hakkında İstanbul Ceza Mahkemesi’nde açılan davalar ile birleş- 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan tirme taleplerinin reddine karar verdi. Mahkeme davaların görülmesine 30 Ekim 2018 tarihinde 13 davanın duruşmasını da 5 Mart 2019 tarihine devam edildi. Suç konusu eylemlerin başka yerde erteledi.

380 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü işlenmiş olması gerekçesiyle her iki akademisyenin 2 akademisyen (Şehir Üniversitesi’nden okutman yargılandığı davalara dair yetkisizlik kararı veren Akın Tek ve Michigan Üniversitesi’nden doktora mahkeme, Hakan Mertcan hakkındaki dava dosya- öğrencisi Özgecan Korkmaz) hakkında İstanbul sının Mersin Ağır Ceza Mahkemesi’ne, Adnan 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan Şahin hakkındaki dava dosyasının Tunceli Ağır davaların görülmesine 31 Ekim 2018 tarihinde Ceza Mahkemesi’ne gönderilmesine karar verdi. devam edildi. Mahkeme iki davanın duruşmasını da 20 Kasım 2018 tarihine erteledi. Öğr. Gör. Engin Kılıç hakkında İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 1 Kasım 2018 30 Ekim 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme 4 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. duruşmayı 30 Ocak 2019 tarihine erteledi. Dr. Ali Saysel, Yrd. Doç. Dr. Noemi Levy-Aksu, 3 akademisyen (Kadir Has Üniversitesi’nden Doç. Prof. Dr. Neşe Bilgin ve Yrd. Doç. Dr. Ali Tuna Dr. Melis Behlil, Işık Üniversitesi’nden Prof. Dr. Kuyucu) hakkında İstanbul 27. Ağır Ceza Mahke- Hacer Ansal, İstanbul Üniversitesi’nden Arş. Gör. mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 1 Sami Cankat Tanrıverdi) hakkında İstanbul 37. Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme 4 Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- davanın duruşmalarını da 30 Ocak 2019 tarihine ların görülmesine 30 Ekim 2018 tarihinde devam erteledi. edildi. Mahkeme Melis Behlil ve Sami Cankat 2 akademisyen (H. K. A. ve Galatasaray Üniversi- Tanrıverdi hakkındaki davaların duruşmalarını tesi’nden Yrd. Doç. Dr. Gülsün Güvenli) hakkında 13 Aralık 2018 tarihine; Hacer Ansal hakkındaki İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı davanın duruşmasını ise 9 Ocak 2019 tarihine erte- açılan davaların görülmesine 1 Kasım 2018 tari- ledi. hinde devam edildi. Mahkeme iki davanın duruş- 31 Ekim 2018 masını da 12 Şubat 2019 tarihine erteledi. 11 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden Doç. 5 Kasım 2018 Dr. Esra Arsan, Öğr. Gör. Dr. Begüm Başdaş, Dr. İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden Arş. Gör. C. E. Öğr. Üyesi Z. Ç. Ç., Arş. Gör. Canan Erten; Mimar hakkında İstanbul 24. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden (MSGSÜ) açılan davanın görülmesine 5 Kasım 2018 tarihinde araştırma görevlileri Yasin Barış Göğüş ve Kumru devam edildi. Mahkeme savunmaların ardından Çılgın ile Prof. Dr. Ayşe Aslı Berkman; Yıldız duruşmayı 23 Ocak 2019 tarihine erteledi. Teknik Üniversitesi’nden (YTÜ) Doç. Dr. Bülent Tanju; Ankara Üniversitesi’nden doktora öğrencisi 6 Kasım 2018 Dilek Çankaya; Öğr. Gör. Saadet Sorgunlu ve ismi 3 akademisyen (İstanbul Üniversitesi’nden Öğr. öğrenilemeyen 1 akademisyen) hakkında İstanbul Gör. Biriz Berksoy, emekli Doç. Dr. İnci Özkan 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- Kerestecioğlu ve Prof. Dr. Tülay Erkan) hakkında ların görülmesine 31 Ekim 2018 tarihinde devam İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı edildi. Mahkeme Z. Ç. Ç. hakkında açılan davanın açılan davaların görülmesine 6 Kasım 2018 tari- duruşmasını 27 Aralık 2018 tarihine; Esra Arsan hinde devam edildi. Mahkeme savunmaların hakkında açılan davanın duruşmasını 9 Ocak 2019 ardından 3 duruşmayı da 5 Şubat 2019 tarihine tarihine; Canan Erten hakkında açılan davanın erteledi. duruşmasını 5 Kasım 2018 tarihine; Bülent Tanju hakkında açılan davanın duruşmasını 8 Kasım 2 akademisyen (Sabancı Üniversitesi’nden Dr. 2018 tarihine; ismi öğrenilemeyen bir akademisyen Nevin Zeynep Yelçe ve Prof. Dr. İlker Birbil) hakkında açılan davanın duruşmasını 6 Aralık hakkında İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 2018 tarihine; Begüm Başdaş hakkında açılan ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 6 Kasım davanın duruşmasını 6 Mart 2019 tarihine; Yasin 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme 2 duruş- Barış Göğüş, Saadet Sorgunlu, Ayşe Aslı Berkman, mayı da 30 Ocak 2019 tarihine erteledi. Kumru Çılgın ve Dilek Çankaya hakkında açılan 2 akademisyen (Doç. Dr. Gülhan Balsoy ve Dr. davaların duruşmalarını 10 Ocak 2019 tarihine Yonca Güneş Yücel) hakkında İstanbul 28. Ağır erteledi. Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 381 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 görülmesine 6 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. 13 Kasım 2018 Mahkeme Gülhan Balsoy hakkında açılan davanın Işık Üniversitesi’nden Prof. Dr. Neşe Yıldıran duruşmasını 6 Aralık 2018 tarihine; Yonca Güneş hakkında İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Yücel hakkında açılan davanın duruşmasını ise 4 açılan davaların görülmesine 13 Kasım 2018 tari- Aralık 2018 tarihine erteledi. hinde devam edildi. Mahkeme savunmaların Bahçeşehir Üniversitesi’nden Dr. Sinem Aydınlı ardından duruşmayı 23 Ocak 2019 tarihine erte- hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ledi. Mahkeme duruşmayı 2 Nisan 2019 tarihine açılan davanın görülmesine 6 Kasım 2018 tari- erteledi. hinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı 6 Şubat 2 akademisyen (Yıldız Teknik Üniversitesi’nden H. 2019 tarihine erteledi. G. ve Işık Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Mehmet 7 Kasım 2018 Sinan Birdal) hakkında İstanbul 34. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görül- 2 akademisyen (Kemerburgaz Üniversitesi’nden mesine 13 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Öğr. Gör. Deniz Parlak ve Nişantaşı Üniversi- Mahkeme iki duruşmada da atılı suçun Türk Ceza tesi’nden Yrd. Doç. Dr. Dilşa Deniz) hakkında Kanunu’nun 301. maddesine göre değerlendi- İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı rilme ihtimali kapsamında dava dosyasının Adalet açılan davaların görülmesine 7 Kasım 2018 tari- Bakanlığı’na gönderilmesine ve cevap gelinceye hinde devam edildi. Mahkeme Deniz Parlak kadar yargılamanın durdurulmasına karar verdi. hakkında açılan davanın duruşmasını 13 Şubat 2019 tarihine; Dilşa Deniz hakkında açılan davanın 3 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden Dr. Öğr. duruşmasını ise 30 Ocak 2019 tarihine erteledi. Üyesi Yonca Demir, Öğr. Üyesi Ayten Zara ve E. A.) hakkında İstanbul 28. Ağır Ceza Mahkeme- 2 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Öğr. si’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 13 Gör. Ayşegün Soysal ve Dr. Öğr. Gör. Melike Acar) Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Duruşmada hakkında İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Yonca Demir’in savunma yapmasından önce savcı- ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 7 Kasım lığın mütalaasını verdiği, buna itiraz edilmesine 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme her iki rağmen savunma hakkının engellendiği öğrenildi. duruşmayı da 30 Ocak 2019 tarihine erteledi. Mahkeme Yonca Demir ve Ayten Zara hakkında Kadir Has Üniversitesi’nden Öğr. Gör. Sarphan açılan davaların duruşmalarını 27 Aralık 2018 tari- Uzunoğlu hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahke- hine ve E.A. hakkında açılan davanın duruşmasını mesi’nde açılan davanın görülmesine 7 Kasım 2018 ise 14 Aralık 2018 tarihine erteledi. tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı 6 20 Kasım 2018 Mart 2019 tarihine erteledi. 10 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. 8 Kasım 2018 Dr. P. Y., öğretim görevlileri Aslı Takanay, İ.S., 3 akademisyen (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Arş. Gör. Bahar Şahin Fırat, Prof. Dr. Abbas Vali, Üniversitesi’nden Arş. Gör. Sinem Seçer Sipahi, Yrd. Doç. Dr. S. Y., Yrd. Doç. Dr. Günizi Kartal, Abant İzzet Baysal Üniversitesi’nden emekli Prof. Doç. Dr. Ayfer Bartu Candan ve Prof. Dr. M. G.; Dr. Mustafa Sercan, Kaliforniya Üniversitesi’nden İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. Tahsin Yeşil- Doç. Dr. B.T.) hakkında İstanbul 27. Ağır Ceza dere) hakkında İstanbul 36. Ağır Ceza Mahke- Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görül- mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine mesine 8 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. 20 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Mahkeme 3 davanın da duruşmalarını 30 Ocak Günizi Kartal, İ. S., Ayfer Bartu Candan, Aslı 2018 tarihine erteledi. Takanay, P. Y. hakkında açılan davaların duruşma- Abdullah Gül Üniversitesi’nden Prof. Dr. Bülent sını 21 Şubat 2019 tarihine; Bahar Fırat hakkında Tanju hakkında İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkeme- açılan davanın duruşmasını 27 Mart 2019 tarihine; si’nde açılan davaların görülmesine 8 Kasım 2018 Abbas Vali hakkında açılan davanın duruşmasını tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı 12 24 Aralık 2018 tarihine; Tahsin Yeşildere, M. G. Şubat 2019 tarihine erteledi. ve S. Y. hakkında açılan davaların duruşmasını 13 Şubat 2019 tarihine erteledi.

382 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

2 akademisyen (Mimar Sinan Güzel Sanatlar hapis cezası ile cezalandırdı ve hükmün açıklan- Üniversitesi’nden Arş. Gör. D. Ü. ile Sabancı masını geri bıraktı. Üniversitesi’nden Öğr. Üyesi Ç. A.) hakkında 29 Kasım 2018 İstanbul 28. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 20 Kasım 2018 tari- Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden hinde devam edildi. Mahkeme D.Ü. hakkında Yrd. Doç. Dr. Özlem Güçlü hakkında İstanbul 24. açılan davanın duruşmasını 25 Aralık 2018 tari- Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- hine erteledi. Mahkeme Ç.A.’yı ise ‘örgüt propa- mesine 29 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. gandası yapma’ suçundan 1 yıl 3 ay hapis cezası ile Mahkeme, Özlem Güçlü hakkındaki davanın aynı cezalandırdı ve hükmün açıklanmasını geri bıraktı. gerekçeyle açılmış davalarla birleştirilmesine karar verdi ve duruşmayı 25 Nisan 2019 tarihine erteledi. 2 akademisyen (İstanbul Şehir Üniversitesi’nden okutman Akın Tek ile Michigan Üniversitesi’nden Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden doktora öğrencisi Özgecan Korkmaz) hakkında Doç. Dr. Yıldırım Şentürk ve Yrd. Doç. Dr. Gevher İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı Gökçe hakkında İstanbul 25. Ağır Ceza Mahke- açılan davaların görülmesine 20 Kasım 2018 tari- mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine hinde devam edildi. Mahkeme 2 duruşmayı da 14 29 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Her iki Şubat 2019 tarihine erteledi. duruşmada da mahkeme heyetinin “suçun örgüte üye olmamakla beraber örgüte yardım suçuna 22 Kasım 2018 dönüşme ihtimaline binaen” ek savunma istediği 3 akademisyen (İstanbul Üniversitesi’nden Dr. bildirildi. Yine her iki duruşmada da mahkeme Öğr. Üyesi Güven Gürkan Öztan ve Prof. Dr. başkanının Şentürk’e ve Gökçe’ye “pişman mısın?” Gülhan Türkay ile Marmara Üniversitesi’nden diye sorduğu öğrenildi. Mahkeme her iki davanın Prof. Dr. Mehmet Rıza Türkay) hakkında İstanbul duruşmalarını 28 Mart 2019 tarihine erteledi. 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden ların görülmesine 22 Kasım 2018 tarihinde devam Arş. Gör. Onur Baysal hakkında İstanbul 28. Ağır edildi. Mahkeme Güven Gürkan Öztan, Gülhan Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülme- Türkay ve Mehmet Rıza Türkay’ı ‘örgüt propa- sine 29 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Onur gandası yapma’ suçundan 1 yıl 3 ay hapis cezası ile Baysal ve avukatının mazeret bildirerek duruş- cezalandırdı ve hükmün açıklanmasını geri bıraktı. maya katılmamış olmasına rağmen mahkeme Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden mazeretleri “duruşmayı uzatmaya yönelik olduğu” Yrd. Doç. Dr. M. T. T. hakkında İstanbul 26. Ağır gerekçesiyle mazeretleri reddetti ve Baysal’ı ‘örgüt Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine propagandası yapmak’ gerekçesiyle 1 yıl 3 ay hapis 22 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme cezası ile cezalandırdı. Mahkeme hükmün açıklan- M. T. T. hakkındaki davanın aynı mahkemedeki masının geri bırakılmasına karar verdi. diğer dosyalar ile birleştirilmesine karar verdi. Mersin Üniversitesi’nden KHK ile ihraç edilmiş 2 akademisyen (İstanbul Şehir Üniversitesi’nden olan Doç. Dr. Serdar Ulaş Bayraktar hakkında okutman Akın Tek ile Michigan Üniversitesi’nden İstanbul 29. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan doktora öğrencisi Özgecan Korkmaz) hakkında davanın görülmesine 29 Kasım 2018 tarihinde İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı devam edildi. Mahkeme yargılamanın TCK’nın açılan davaların görülmesine 20 Kasım 2018 tari- 301. maddesinden yapılması için Adalet Bakanlı- hinde devam edildi. Mahkeme 2 duruşmayı da 14 ğı’ndan izin alınmasına karar verdi ve duruşmayı 7 Şubat 2018 tarihine erteledi. Mart 2019 tarihine erteledi. 28 Kasım 2018 Arel Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Umut Şah ile Dr. Efe Arık ve Kadir Has Üniversitesi’nden İstanbul Üniversitesi’nden Dr. Sinan Yıldırmaz Yrd. Doç. Dr. Reyda Ergün hakkında İstanbul 36. hakkında İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- açılan davanın karar duruşması 28 Kasım 2018 ların görülmesine 29 Kasım 2018 tarihinde devam tarihinde görüldü. Mahkeme Sinan Yıldırmaz’ı edildi. Mahkeme her üç davanın da duruşmalarını ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan 1 yıl 3 ay 10 Aralık 2018 tarihine erteledi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 383 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Prof. Dr. Ayşe Huri Özdoğan hakkında İstanbul 5 Aralık 2018 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Bilgi Üniversitesi’nden Arş. Gör. T. Ç. E. ile Dicle görülmesine 29 Kasım 2018 tarihinde devam Üniversitesi’nden Doç. Dr. Y. B. hakkında İstanbul edildi. Mahkeme duruşmayı 7 Şubat 2019 tarihine 30. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davaların erteledi. görülmesine 5 Aralık 2018 tarihinde devam edildi. 3 Aralık 2018 Mahkeme her iki duruşmayı 22 Mart 2019 tarihine erteledi. İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. Taner Gören hakkında İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 6 Aralık 208 açılan davanın görülmesine 3 Aralık 2018 tarihinde Maltepe Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Esra devam edildi. Mahkeme duruşmayı 10 Aralık 2018 Akbalık hakkında İstanbul 24. Ağır Ceza Mahke- tarihine erteledi. mesi’nde açılan davanın görülmesine 6 Aralık 2018 Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden tarihinde devam edildi. Mahkeme dosyayı diğer Arş. Gör. Yonca Güneş Yücel ve Munzur Üniver- akademisyen davaları ile birleştirmeye karar verdi sitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Ahmet Kerim Gültekin ve duruşmayı 25 Nisan 2019 tarihine erteledi. hakkında İstanbul 28. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 3 akademisyen (Özyeğin Üniversitesi’nden Yrd. ayrı ayrı açılan davanın görülmesine 4 Aralık 2018 Doç. Dr. Z. M., Koç Üniversitesi’nden Öğr. Gör. tarihinde devam edildi. Mahkeme, Yonca Güneş Didem Pekün ve İstanbul Üniversitesi’nden Yrd. Yücel’in ‘örgüt propagandası yapmak’ gerekçesiyle Doç. Dr. Eylem Özdemir) hakkında İstanbul 26. 1 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırılmasına karar Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davaların görül- verdi. Cezayı erteleyen mahkeme Yonca Güneş mesine 6 Aralık 2018 tarihinde devam edildi. Yücel’in 2 yıl süreyle denetimli serbestlik koşulla- Mahkeme Didem Pekün hakkında açılan davanın rına tabi tutulmasına hükmetti. Mahkeme Ahmet duruşmasını 7 Mart 2019 tarihine, Z. M. ve Eylem Kerim Gültekin hakkında açılan davada yetkisizlik Özdemir hakkında açılan davaların duruşmalarını kararı vererek dosyanın Tunceli Ağır Ceza Mahke- 5 Mart 2019 tarihine erteledi. mesi’ne gönderilmesine hükmetti. Bilgi Üniversitesi’nde Doç. Dr. Gülhan Balsoy Kadir Has Üniversitesi’nden Dr. Ceren Lord hakkında İstanbul 28. Ağır Ceza Mahkemesi’nde hakkında İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 6 Aralık 2018 tari- açılan davanın görülmesine 4 Aralık 2018 tarihinde hinde devam edildi. Mahkeme Gülhan Balsoy’un devam edildi. Mahkeme yargılamanın TCK’nın ‘örgüt propagandası yapmak’ gerekçesiyle 1 yıl 3 ay 301. maddesinden yapılması için Adalet Bakanlı- hapis cezası ile cezalandırılmasına karar verdi ve ğı’ndan izin alınmasına karar verdi ve duruşmayı hükmün açıklanmasını geri bıraktı. 18 Haziran 2019 tarihine erteledi. 7 akademisyen (Nişantaşı Üniversitesi’ndeki işine Doç. Dr. S. B. ve Işık Üniversitesi’nden Prof. Dr. son verilen Yrd. Doç. Dr. Çetin Gürer; Yıldız Mehmet Emin Aslan hakkında İstanbul 13. Ağır Teknik Üniversitesi’nden ihraç edilen Doç. Dr. Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların Tuba İnal Çekiç ile Öğr. Gör. Zeynep Batumlu; görülmesine 4 Aralık 2018 tarihinde devam edildi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden Mahkeme Mehmet Emin Aslan hakkında açılan doktora öğrencisi Güler İnce ile Yrd. Doç. Dr. davanın duruşmasını 2 Nisan 2019 tarihine erte- Barış Yapışkan; Viyana Üniversitesi’nden doktora ledi. S. B. hakkında açılan davada mahkeme S. öğrencisi Ayşe Işın Önol Azize; Mersin Üniversite- B.’nin ‘örgüt propagandası yapmak’ gerekçesiyle 1 si’nden ihraç edilen Yrd. Doç. Dr. Bediz Bayraktar) yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırılmasına, “eyle- hakkında İstanbul 33. Ağır Ceza Mahkemesi’nde mini zincirleme olarak gerçekleştirdiği” gerek- açılan davaların görülmesine 6 Aralık 2018 tari- çesiyle cezanın 1 yıl 10 ay 15 güne çıkarılmasına, hinde devam edildi. Çetin Gürer ve avukatı duruş- “yargılama sürecindeki tutum ve davranışlar” maya katılmadığı için duruşma görülmeden erte- nedeniyle de 1 yıl 6 ay 22 güne indirilmesine karar lendi. Mahkeme diğer 6 davanın duruşmalarını 3 verdi ve hükmün açıklanmasını geri bıraktı. Mayıs 2019 tarihine erteledi.

384 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

10 Aralık 2018 lenen tutum ve davranışları pişmanlık duymamış olması dikkate alınarak indirim yapılmasına yer 4 akademisyen (Arel Üniversitesi’nden Yrd. Doç. olmadığına karar verildi” denildi. Dr. Umut Şah ve Dr. Efe Arık, Kadir Has Üniver- sitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Reyda Ergün ve İstanbul Prof. Dr. Ayşe Gül Altınay hakkında 25. Ağır Ceza Üniversitesi’nden Prof. Dr. Taner Gören) hakkında Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 11 İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı Aralık 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme esas açılan davaların görülmesine 10 Aralık 2018 tari- hakkındaki mütalaanın hazırlanması için dosyanın hinde devam edildi. Mahkeme 4 duruşmayı da 16 savcıya verilmesine karar verdi ve duruşmayı 26 Ocak 2019 tarihine erteledi. Mart 2019 tarihine erteledi. 11 Aralık 2018 Yrd. Doç. Dr. Aylin Ünaldı hakkında 24. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 3 akademisyen (İstanbul Üniversitesi’nden Prof. 11 Aralık 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Dr. Naz Çavuşoğlu, Prof. Dr. Gençay Gürsoy ve dava dosyasının aynı mahkemede görülen diğer Arş. Gör. Can Soylu) hakkında İstanbul 37. Ağır dosyalarla bileştirilmesine karar verdi ve duruş- Ceza Mahkemesi’nde açılan davaların görülmesine mayı 25 Nisan 2019 tarihine erteledi. 11 Aralık 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Naz Çavuşoğlu’nu ve Can Soylu’yu ‘örgüt propa- Bilgi Üniversitesi’nden Doç. Dr. Sezai Ozan Zeybek gandası yapma’ suçundan 1 yıl 3 ay hapis cezası hakkında 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ile cezalandırdı ve hükmün açıklanmasının geri davanın görülmesine 11 Aralık 2018 tarihinde bırakılmasına karar verdi. Mahkeme Gençay devam edildi. Mahkeme esas hakkındaki mütala- Gürsoy’u ise yine ‘örgüt propagandası yapma’ anın hazırlanması için dosyanın savcıya verilme- suçundan 2 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı. sine karar verdi ve duruşmayı 28 Şubat 2019 tari- Gençay Gürsoy’un raporlu olduğu için katılma- hine erteledi. dığı duruşmada mahkemenin, Gürsoy’un şahsi 12 Aralık 2018 Twitter hesabından yapmış olduğu paylaşımları ve t24.com.tr isimli internet sitesinde yapmış olduğu 9 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden Güven- söyleşinin çıktılarını dosyaya eklediği, söz konusu türk Görgülü, Tuğçe Erçetin, Murat Paker, Orkun belgelerin incelenmesi için süre isteyen avukatın Doğan, Berrak Karahoda ve Zeynep Altok ile talebinin de “yargılamayı uzatma amacı taşıdığı” MSGSÜ’den Nermin Saybaşılı, Adil Emre Zeyti- gerekçesiyle reddettiği öğrenildi. Mahkemenin noğlu ve Derya Fırat Şannan) hakkında İstanbul kararında “Suçun işleniş şekli ve özelliği, sanığın 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan suç tarihinde başkanı olduğu Türk Tabipleri Birliği davaların görülmesine 12 Aralık 2018 tarihinde ile birlikte bildiriden sonra bildiri içeriğine destek devam edildi. Mahkeme, 4 davanın duruşmasını 13 çıkar derecede açıklamalarda bulunması, bildi- Mart 2018 tarihine ve 5 davanın duruşmasını ise 14 riden hemen sonra t24.com.tr adresinde yayın- Mart 2018 tarihine erteledi. Mahkeme ayrıca Adil lanan dosyamıza çıktıları sunulan 15 Ocak 2016 Emre Zeytinoğlu hakkında savunmasının alınma- tarihinde yapılan söyleşi ile şahsi sosyal medya sına dönük olarak yakalama kararı çıkartılmasına hesabından dosyamıza çıktıları sunulan bildiriyi karar verdi. destekler ve sahiplenir şekilde sanığın beyanları ile 11 akademisyen (Arel Üniversitesi’nden Onur tweetleri bulunduğu bir bütün olarak değerlendi- Buğra Kolcu, Işık Üniversitesi’nden E. D., Boğa- rildiğinde suçun işleniş şekli, sanığın suç tarihin- ziçi Üniversitesi’nden Elif Çevik ve Hazal Halavut, deki konumu, yayınlanan suça konu bildirinin Kemerburgaz Üniversitesi’nden Aytül Fırat, sanığın başkanı olduğu TTB tarafından da kabul İTÜ’den Ayşe Erzan, Marmara Üniversitesi’nden edilmesiyle insanlar üzerinde oluşturduğu etkinin Nesrin Sungur Çakmak ve Özdemir Aktan, boyutu, sanığın bildiriden sonraki bildiriyi kabul- İstanbul Üniversitesi’nden Şahika Yüksel, Aslı lenme ve sahiplenme iradesi böylelikle değerlendi- Aydemir ve Ayşe Rezan Tuncay) hakkında 32. rilen sanığın kastının yoğunluğu, oluşan tehlikenin Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- boyutu dikkate alınarak takdiren cezanın yasal alt ların görülmesine 12 Aralık 2018 tarihinde devam sınırından ayrılıp teşdit sanığın 1 yıl 15 ay ile ceza- edildi. Mahkeme Hazal Halavut hakkında açılan landırılmasına; duruşmadaki olumsuz gözlem- davanın duruşmasını 4 Nisan 2019 tarihine; Onur

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 385 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Buğra Kolcu, Elif Çevik ve Aytül Fırat hakkında davanın duruşmasında dava dosyasına duruşma açılan davaların duruşmalarını 4 Nisan 2019 tari- günü yeni belgeler eklendiği ve bu belgelerin hine; E. D. hakkında açılan davanın duruşmasını Şebnem Korur Fincancı’nın çeşitli gazetelerde yer ise 13 Mart 2019 tarihine erteledi. Mahkeme Aslı alan röportajları ve TİHV Başkanı sıfatıyla sokağa Aydemir’i, Şahika Yüksel’i, Ayşe Rezan Tuncay’ı çıkma yasağının kaldırılmasından sonra 3 Mart ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan 1 yıl 3 ay 2016 tarihinde Cizre’ye yaptığı ziyaret sonrasında hapis cezasıyla cezalandır ve hükmün açıklanma- hazırlanan ön inceleme raporu olduğu öğrenildi. sını geri bıraktı. Mahkeme Nesrin Sungur Çakmak, Mahkeme duruşmayı 19 Aralık 2018 tarihine Ayşe Erzan ve Ahmet Özdemir Aktan’ı ‘örgüt üyesi erteledi. Mahkeme Nur Mardin hakkında açılan olma’ suçundan 1 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalan- davanın duruşmasını ise 28 Şubat 2019 tarihine dırdı ve hükmün açıklanmasını geri bırakmadı. erteledi. 3 akademisyen hakkında (Bilim Üniversitesi’nden Süleyman Şah Üniversitesi’nden Doç. Dr. Osman Öget Öktem Tanör, Dicle Üniversitesi’nden Cengiz Aktar hakkında 32. Ağır Ceza Mahkeme- Mustafa Oğuz Sinemillioğlu ve Mersin Üniversi- si’nde açılan davanın görülmesine 13 Aralık 2018 tesi’nden Hakan Altun) hakkında 30. Ağır Ceza tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı 14 Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görül- Mart 2018 tarihine erteledi. mesine 12 Aralık 2018 tarihinde devam edildi. 17 Aralık 2018 Mahkeme 3 davanın duruşmasını da 3 Nisan 2018 tarihine erteledi. Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Abbas Vali hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 3 akademisyen (Galatasaray Üniversitesi’nden açılan davanın görülmesine 17 Aralık 2018 tari- Zeynep Verda İrtiş ile Zeynep Savaşçın ve İstanbul hinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı 27 Mart Üniversitesi’nden Nuray Mert) hakkında İstanbul 2019 tarihine erteledi. 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- ların görülmesine 12 Aralık 2018 tarihinde devam 18 Aralık 2018 edildi. Mahkeme Nuray Mert, Zeynep Savaşçın ve 2 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Zeynep Verda İrtiş’i ‘örgüt propagandası yapma’ Dr. Başak Tuğ Onaran, Yıldız Teknik Üniversi- suçundan ayrı ayrı 1 yıl 3 ay hapis cezası ile ceza- tesi’nden Arş. Gör. Gülçin Karabağ) hakkında landırdı ve hükmün açıklanmasını geri bıraktı. İstanbul 28. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı 13 Aralık 2018 açılan davaların görülmesine 18 Aralık 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Başak Tuğ 8 akademisyen (Galatasaray Üniversitesi’nden Onaran’ın hakkındaki davanın duruşmasını 5 Mart Doç. Dr. Ceren Sözeri ile Doç. Dr. Buket Türkmen, 2019 tarihine erteledi. Mahkeme Gülçin Karabağ’ı İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. Şebnem Korur ise ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan 1 yıl 3 ay Fincancı, Kadir Has Üniversitesi’nden Doç. Dr. hapis cezası ile cezalandırdı ve hükmün açıklanma- Melis Behlil, Bahçeşehir Üniversitesi’nden Öğr. sını geri bıraktı. Gör. Mahmut Çınar, Kemerburgaz Üniversite- si’nden Yrd. Doç. Dr. Lütfiye Bozdağ, Boğaziçi 4 akademisyen (İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Üniversitesi’nden emekli Öğr. Gör. Nur Mardin, Doç. Dr. Ahmet Atıl Aşıcı ile Öğr. Gör. Didem İstanbul Üniversitesi’nden Arş. Gör. Sami Cankat Çınar, Yıldız Teknik Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Tanrıverdi) hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Dr. Tuba Kıyan, İstanbul Üniversitesi’nden Doç. Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görül- Dr. Ayten Alkan) hakkında İstanbul 32. Ağır Ceza mesine 13 Aralık 2018 tarihinde devam edildi. Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görül- Mahkeme Melis Behlil, Ceren Sözeri, Mahmut mesine 18 Aralık 2018 tarihinde devam edildi. Çınar, Sami Cankat Tanrıverdi ve Buket Türk- Mahkeme Didem Çınar hakkındaki davanın men’i örgüt propagandası yapma suçundan 1 yıl duruşmasını 4 Nisan 2019 tarihine; Ahmet Atıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve hükmün açık- Aşıcı hakkındaki davanın duruşmasını 19 Mart lanmasını geri bıraktı. Mahkeme Lütfiye Bozdağ’ı 2019 tarihine; Tuba Kıyan hakkındaki davanın ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan 1 yıl 6 ay duruşmasını 17 Nisan 2019 tarihine; Ayten Alkan hapis cezası ile cezalandırdı ve cezayı ertelemedi. hakkındaki davanın duruşmasını 13 Mart 2019 Mahkeme Şebnem Korur Fincancı hakkında açılan tarihine erteledi.

386 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

3 akademisyen (Boğaziçi Üniversitesi’nden Yrd. 20 Aralık 2018 Doç. Dr. Murat Yılmaz ile Yrd. Doç. Dr. İbrahim 2 akademisyen (Yıldız Teknik Üniversitesi’nden Yaman, Doğuş Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Arş. Gör. Gülay Kılıçaslan ve Arş. Gör. Ömer Aslı Vatansever) hakkında İstanbul 29. Ağır Ceza Çelebi) hakkında İstanbul 32. Ağır Ceza Mahke- Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görül- mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine mesine 18 Aralık 2018 tarihinde devam edildi. 20 Aralık 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme Mahkeme 3 davanın duruşmasını 9 Nisan 2019 2 davanın duruşmasını da 11 Nisan 2019 tarihine tarihine erteledi. erteledi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. E. A. T. hakkında İstanbul 24. Ağır Doç. Dr. Ahmet Altınel hakkında İstanbul 29. Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- görülmesine 18 Aralık 2018 tarihinde devam edildi. ların görülmesine 20 Aralık 2018 tarihinde devam Mahkeme dava dosyasının aynı mahkemede görül- edildi. Mahkeme Adalet Bakanlığı’ndan Türk Ceza mekte olan diğer dosyalarla birleştirilmesine karar Kanunu’nun 301. maddesi kapsamında talep edilen verdi ve duruşmayı 25 Nisan 2019 tarihine erteledi. soruşturma iznine ilişkin cevabın beklenmesi için 19 Aralık 2018 duruşmayı 2 Nisan 2019 tarihine erteledi. TİHV Başkanı Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı Munzur Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Bayram hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Güneş hakkında İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkeme- açılan davanın karar duruşması 19 Aralık 2018 tari- si’nde açılan davanın görülmesine 20 Aralık 2018 hinde görüldü. Duruşmayı, aralarında milletvekil- tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı 19 leri, akademisyenler, sivil toplum örgütü temsilcileri Mart 2019 tarihine erteledi. ve hak savunucularının da olduğu çok sayıda kişi 2 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden Yrd. Doç. takip etti. Mahkeme başkanı duruşmanın başında, Dr. Alper Akyüz ve Dr. M. A.) hakkında İstanbul Şebnem Korur Fincancı’nın Özgür Günden gazetesi 25. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- ve Evrensel gazetesine verdiği röportajlar ile sokağa ların görülmesine 20 Aralık 2018 tarihinde devam çıkma yasağının kaldırılmasını takiben Cizre’ye edildi. Mahkeme M. A hakkında açılan davanın gerçekleştirilen ziyaret sonrası hazırlanan ön ince- duruşmasını 16 Ocak 2019 tarihine; Alper Akyüz leme raporunun dosyaya delil olarak eklendiğini hakkında açılan davanın duruşmasını ise 10 Ocak belirtti. Mahkeme ayrıca duruşmanın SEGBİS 2019 tarihine erteledi. aracılığıyla kayıt altına alınması talebinin reddine karar verdi. Mahkeme, avukatların mahkeme heye- Boğaziçi Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Murat tinin tarafsızlığını yitirdiği gerekçesiyle yaptığı reddi Koyuncu hakkında İstanbul 27. Ağır Ceza Mahke- hakim talebini de reddetti. Yapılan savunmaların mesi’nde açılan davanın görülmesine 20 Aralık ardından kararını açıklayan mahkeme, Şebnem 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı Korur Fincancı’nın savunmalarında yer verdiği 19 Mart 2019 tarihine erteledi. lehte bilgi ve belgeleri, aleyhine delil olarak yorum- 21 Aralık 2018 layarak ceza artırımı hükümlerini uygulayarak Fincancı’yı ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan 3 akademisyen (Akdeniz Üniversitesi’nden Yrd. 2 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Cezada bir Doç. Dr. Bülent Şık, Doç. Dr. Süleyman Ulutürk indirime gitmeyen mahkeme hükmün açıklama- ve Prof. Dr. Erdal Gilgil) hakkında İstanbul 22. sını da geri bırakmadı. Böylelikle TİHV Başkanı Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı’ya bugüne kadar ların görülmesine 21 Aralık 2018 tarihinde devam görülen barış akademisyenlerinin davaları içinde en edildi. Mahkeme, Antalya’da ikamet ettiği gerek- yüksek ceza verilmiş oldu. Şebnem Korur Fincancı çesi ile Bülent Şık hakkında açılan davada yetki- bu cezayı mahkeme kararında da belirtildiği gibi sizlik kararı verdi ve dava dosyasının Antalya imza attığı söz konusu bildirinin yanı sıra, ağır insan Nöbetçi Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderilmesine hakları ihlallerine ilişkin, bir hak savunucu olarak hükmetti. Mahkeme Süleyman Ulutürk hakkında basına verdiği röportajlar ve hazırladığı raporlar açılan davada yargılamanın Türk Ceza Kanu- nedeniyle almış oldu. nu’nun 301. maddesi uyarınca yapılması için

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 387 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Adalet Bakanlığı’ndan istenen izne cevap gelene 26 Aralık 2018 kadar yargılamanın durdurulmasına karar verdi. 5 akademisyen (Dicle Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mahkeme Erdal Gilgil ve avukatının mazeret bildi- Alaattin Selçuk Ertekin, Munzur Üniversitesi’nden rerek katılmadığı duruşmayı ileri bir tarihe erte- bir akademisyen, Boğaziçi Üniversitesi’nden Doç. ledi. Dr. Koray Çalışkan, Kadir Has Üniversitesi’nden Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Gülşah Kurt ve Marmara Üniversite- Öğr. Gör. T. K. hakkında İstanbul 30. Ağır Ceza si’nden Arş. Gör. Hülya Dinçer) hakkında İstanbul Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 21 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- Aralık 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme ların görülmesine 26 Aralık 2018 tarihinde devam duruşmayı 3 Nisan 2019 tarihine erteledi. edildi. Mahkeme Koray Çalışkan, Hülya Dinçer ve Gülşah Kurt hakkında ayrı ayrı açılan davaların 25 Aralık 2018 duruşmalarını 10 Nisan 2019 tarihine; Alaattin 12 akademisyen (İstanbul Şehir Üniversitesi’nden Selçuk Ertekin hakkında açılan davanın duruşma- Prof. Dr. Mesut Yeğen; Kültür Üniversitesi’nden sını 14 Mart 2019 tarihine; Munzur Üniversite- Öğr. Gör. Zeyno Pekünlü; Toronto Üniversite- si’nden bir akademisyen hakkında açılan davanın si’nden doktora öğrencisi B. U. T.; Bilgi Üniver- duruşmasını 27 Mart 2019 tarihine erteledi. sitesi’nden Doç. Dr. K. Ç., Yrd. Doç. Dr. Bülent Boğaziçi Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Z. Ç. Somay ve Arş. Gör. Belin Benezra; Sabancı Üniver- hakkında İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde sitesi’nden Öğr. Gör. Reyhan Tutumlu; American açılan davanın görülmesine 26 Aralık 2018 tari- Üniversitesi’nden Dr. Özge Özay; Mimar Sinan hinde devam edildi. Mahkeme Z. Ç.’yi ‘örgüt Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden Prof. Dr. Murat propagandası yapma’ suçundan 1 yıl 3 ay hapis Cemal Yalçıntan ile Doç. Dr. B. Ş.; Dicle Üniversi- cezası ile cezalandırdı ve hükmün açıklanmasını tesi’nden Prof. Dr. Fikret Uyar, Marmara Üniver- geri bıraktı. sitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Filiz Arıöz) hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı Bilgi Üniversitesi’nden Öğr. Gör. Nazım Dikbaş açılan davaların görülmesine 25 Aralık 2018 tari- hakkında İstanbul 29. Ağır Ceza Mahkemesi’nde hinde devam edildi. Mahkeme savunmaların açılan davanın görülmesine 26 Aralık 2018 tari- ardından 4 davanın duruşmasını 11 Nisan 2019 hinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı 11 Nisan tarihine; 3 davanın duruşmasını 27 Şubat 2019 2019 tarihine erteledi. tarihine; 1 davanın duruşmasını 13 Mart 2019 Sabancı Üniversitesi’nden Prof. Dr. L. N. hakkında tarihine, 3 davanın duruşmasını 14 Mart 2019 tari- İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan hine, 1 davanın duruşmasını ise 11 Haziran 2019 davanın görülmesine 26 Aralık 2018 tarihinde tarihine erteledi. devam edildi. Mahkeme duruşmayı 22 Ocak 2019 Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden tarihine erteledi. Arş. Gör. D.Ü. hakkında İstanbul 28. Ağır Ceza Galatasaray Üniversitesi’nden Prof. Dr. Yasemin Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 25 İnceoğlu hakkında İstanbul 35. Ağır Ceza Mahke- Aralık 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme D. mesi’nde açılan davanın görülmesine 26 Aralık Ü.’yü ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan 1 yıl 3 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme yargı- ay hapis cezası ile cezalandırdı ve hükmün açıklan- lamanın Türk Ceza Kanunu’nun 301. maddesi masını geri bıraktı. uyarınca yapılaması için Adalet Bakanlığı’ndan 2 akademisyen (Türk-Alman Üniversitesi’nden istenen soruşturma iznine yanıt gelinceye kadar Yrd. Doç. Dr. Berke Özenç, Boğaziçi Üniversi- yargılamanın durdurulmasına karar verdi. tesi’nden Yrd. Doç. Dr. Yıldız Silier) hakkında 2 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden Arş. Gör. İstanbul 29. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı E. A. ve Doç. Dr. Ayten Zara) hakkında İstanbul açılan davaların görülmesine 25 Aralık 2018 tari- 28. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan dava- hinde devam edildi. Mahkeme 1 davanın duruşma- ların görülmesine 26 Aralık 2018 tarihinde devam sını 11 Nisan 2019 tarihine ve 1 davanın duruşma- edildi. Mahkeme E. A. ve Ayten Zara’yı ‘örgüt sını ise 4 Nisan 2019 tarihine erteledi.

388 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü propagandası yapma’ suçundan ayrı ayrı 1 yıl 3 ay Doç. Dr. Eylem Çamuroğlu Çığ) hakkında İstanbul hapis cezası ile cezalandırdı ve hükmün açıklanma- 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan sını geri bıraktı. davaların görülmesine 26 Aralık 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme 2 davanın duruşmasını da 2 akademisyen (Dicle Üniversitesi’nden Arş. Gör. 4 Nisan 2019 tarihine erteledi. Düzgün Uğur ve Mersin Üniversitesi’nden Yrd.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 389 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

6.4. SOSYAL MEDYA PAYLAŞIMLARI GEREKÇESIYLE GÖZALTINA ALINAN VE TUTUKLANAN KIŞILER

2018 yılında yaşanan gözaltı ve tutuklamaların dikkat çekici bir bölümü, “sosyal medya paylaşımları” gerekçesiyle yapıldı. Havaalanı, otobüs terminali gibi kamuya açık alanlarda kolluk güçlerinin kişileri durdurarak, cep telefonlarından sosyal medya hesaplarını kontrol etmesi neredeyse rutin bir uygulama haline gelirken, evi basılan çok sayıda kişi aynı gerekçeyle gözaltına alındı.

Emniyet Genel Müdürlüğü Siber Suçlarla Müca- İçişleri Bakanlığı, 2018 yılı içinde haftalık olarak dele Dairesi 19 Aralık 2018 tarihinde açıkladığı incelenen sosyal medya hesaplarını ve bu kapsamda verilere göre, sosyal medya paylaşımları gerekçe haklarında işlem yapılan kişilerin sayısını açıkladı. gösterilerek 2018 yılı içinde gözaltına alınanların Aşağıda haftalık olarak yapılan açıklamalara göre sayısı 7 bin 109’dur; bu kişilerden 2 bin 754’ü haklarında inceleme yapılan sosyal medya hesap- tutuklanmış ve 2 bin 828’i ise adli kontrol şartıyla ları ve haklarında yasal işlem yapılanların sayısı yer serbest bırakılmıştır. almaktadır.

2018 Yılı İçinde İncelenen Sosyal Medya Hesapları ve Haklarında Yasal İşlem Yapılan Kişiler

İçişleri Bakanlığı, 31 Aralık 2018 tarihinde 1 Ocak leri Bakanlığı‘nın haftalık olarak açıkladığı rakam- 2018 ile 31 Aralık 2018 tarihleri arasında ‘örgüt ların toplamı ile 2018 yılına ilişkin açıkladığı rakam propagandası’, Cumhurbaşkanı’na ve devlet arasındaki fark dikkat çekmektedir. Haftalık açık- büyüklerine hakaret’ ‘halkı kin ve düşmanlığa lamalara göre hakkında inceleme yapılan sosyal tahrik” ve benzeri gerekçelerle incelenen toplam medya hesabı 26.641 ve hakkında yasal işlem 42.406 sosyal medya hesabı ile ilgili olarak 18.376 yapılan kişi sayısı ise 13.186’dır. kişi hakkında yasal işlem yapıldığını açıkladı. İçiş-

390 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Urfa’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe gözaltına alınan kişilere ilişkin basın ve sosyal Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler medya taramaları sonucu tespit ettiğimiz gözaltı ve 12 Şubat 2018 tarihinde Urfa’da aralarında DBP tutuklamalar aşağıda yer almaktadır. üye ve yöneticilerinin olduğu 11 kişi sosyal medya Hatay’da Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle paylaşımlarında ‘örgüt propagandası yaptıkları’ Gözaltına Alınan Kişiler iddiasıyla gözaltına alındı. Gözaltına alınanların isimleri: Mele Hüseyin Dönen, Ethem Aşuroğu, 5 Ocak 2018 tarihinde Hatay’da 8 kişinin sosyal Mehmet Karakoç, Uğur Karakoç, Akkan Başaran, medya paylaşımlarında ‘örgüt propagandası Ethem Eker, Yunus Emre Ergin, Osman Ezer, yaptıkları’ iddiasıyla gözaltına alındığı öğrenildi. Eyyüp Bakıcı, Doğan Tuncer ve İbrahim Fidan. Balıkesir’de Sosyal Medya Paylaşımları İzmir’de Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle Nedeniyle Gözaltına Alınan Kişiler Gözaltına Alınan Kişiler 11 Ocak 2018 tarihinde Balıkesir’in Ayvalık, 23 Şubat 2018 tarihinde Nazım Toplu ve Ahmet Gömeç, Burhaniye, Edremit ve Altıeylül ilçelerinde Polat isimli iki inşaat işçisinin İzmir Adnan yapılan ev baskınlarında 7 kişinin ‘sosyal medya Menderes Havalimanı’nda gözaltına alındığı öğre- paylaşımlarında örgüt propagandası yaptıkları’ nildi. Söz konusu tarihte İzmir’den Diyarbakır’a iddiasıyla gözaltına alındığı öğrenildi. gitmek üzere havalimanına gelen işçilerin şüpheli Diyarbakır’da Sosyal Medya Paylaşımları oldukları gerekçesiyle polis tarafından durdurul- Nedeniyle Gözaltına Alınan Kişiler dukları, Genel Bilgi Taraması Sistemi’nden (GBT) 15 Ocak 2018 tarihinde Diyarbakır’da sosyal geçirildikten sonra kontrol edilen sosyal medya medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 18 kişinin hesaplarındaki paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındığı bildirildi. gözaltına alındıkları öğrenildi. İki işçinin daha sonra İzmir Emniyet Müdürlüğü Çankaya Terörle Aydın’da Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle Mücadele Şube Müdürlüğü’ne götürüldüğü bildi- Gözaltına Alınan Kişiler rildi. 18 Ocak 2018 tarihinde Aydın ve ilçelerinde düzen- Adıyaman Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle lenen ev baskınlarında sosyal medya paylaşım- Gözaltına Alınan Kişiler larında örgüt propagandası yaptıkları iddiasıyla aralarında HDP üyelerinin de olduğu 6 kişinin 1 Mart 2018 tarihinde Adıyaman’ın Kahta ilçe- gözaltına alındığı öğrenildi. sinde İbrahim Halil Topaloğlu adlı bir kişinin sosyal medya paylaşımları nedeniyle gözaltına Sakarya’da Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle alındığı, daha sonra sevk edildiği mahkeme tara- Gözaltına Alınan Kişi fından “örgüt propagandası yapmak” gerekçesiyle 6 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- tutuklanarak Adıyaman E Tipi Cezaevi’ne götürül- lerden Eray Diriarın isimli Yurtsever Cephe üyesi düğü öğrenildi. bir kişinin gittiği karakolda sosyal medya payla- İzmir’de Gözaltına Alınan Kişiler şımlarından dolayı hakkında gözaltı kararı olduğu gerekçesiyle 1 Şubat 2018 tarihinde Sakarya’da İzmir’in Karşıyaka ilçesinde 6 Mart 2018 tarihinde gözaltına alındığı öğrenildi. Eray Diriarın, 7 Şubat GBT kontrolü yapan polisler tarafından durdu- 2018 tarihinde çıkartıldığı mahkeme tarafından rulan bir kişinin, sosyal medya hesabından 2015 ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla tutuklandı. yılında yaptığı bir paylaşım gerekçe gösterilerek gözaltına alındığı öğrenildi. Jiyan Türk (18) isimli İstanbul’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe kişinin GBT kontrolünden sonra polisler tara- Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler fından telefonun alındığı, sosyal medya hesapla- 12 Şubat 2018 tarihinde İstanbul’da 11 kişi sosyal rına bakıldığı ve gözaltına alındıktan sonra İzmir medya paylaşımlarında ‘örgüt propagandası Emniyet Müdürlüğü Terörle Mücadele Şubesi’ne yaptıkları’, ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettikleri’ ve götürüldüğü bildirildi. ‘halkı kin ve düşmanlığa sevk ettikleri’ iddialarıyla gözaltına alındı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 391 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Ankara’da Gözaltına Alınan Hak-Par Üyeleri tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ iddiasıyla tutuklandı. 7’si adli kontrol şartıyla olmak üzere 9 7 Mart 2018 tarihinde Ankara’da sosyal medya kişi ise serbest bırakıldı. paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alınan Hak ve Özgürlükler Partisi (HAK-PAR) üyesi 4 kişi Marmaris’te Sosyal Medya Paylaşımları 13 Mart 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme Nedeniyle Gözaltına Alınan Kişi tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ ve ‘halkı Üniversite öğrencisi B. Ç. 27 Mart 2018 tarihinde kin ve düşmanlığa sevk etme’ iddialarıyla tutuk- Muğla’nın Marmaris ilçesinde sosyal medya payla- landı. Tutuklananların isimleri: Mehmet Doğan, şımları nedeniyle gözaltına alındı. Aynı gün içinde Şahin Ayaz, Yılmaz Öztürk ve Emrullah Süslü. mahkemeye sevk edilen B.Ç. ‘örgüt propagandası İzmir’de Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle yapmak’ ve ‘devlet büyüklerine hakaret etme’ iddi- Gözaltına Alınan Kişiler asıyla tutuklandı. 7 Mart 2018 tarihinde İzmir’de kimlik kontrolü Uşak’ta Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle sonrasında sosyal medya paylaşımları gerekçesiyle Gözaltına Alınan Kişiler gözaltına alınan 4 kişiden 1’i (Sedat Çelikbaş) 9 Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Mart 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- Uşak’ta gözaltına alınan 2 kişi 24 Mart 2018 tari- fından ‘örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüt tutuklandı. 3 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest propagandası yapma’ iddiasıyla tutuklandı. bırakıldı. Adli kontrol şartıyla serbest bırakılan Jiyan Türk, yolda yapılan kimlik kontrolü sırasında Erzincan’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe sosyal medya hesaplarını polise göstermemişti. Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler Daha sonra kendi hesabı üzerinden Jiyan Türk’ün Erzincan’ın İliç ilçesinde sosyal medya paylaşım- paylaşımlarına bakan polis, bir paylaşımı gerekçe larında örgüt propagandası yaptıkları iddiasıyla göstererek onu gözaltına almıştı. gözaltına alınan 7 kişiden 1’i 3 Nisan 2018 tarihinde Ankara’da Gözaltına Alınan Kişiler sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. 6 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 7 Mart 2018 tarihinde Ankara’da sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek yapılan ev baskın- Antalya’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe larında aralarında kadın aktivistlerin de olduğu 8 Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlardan isim- 3 Nisan 2018 tarihinde Antalya’da yapılan ev leri öğrenilenler: Betül Koca, Sibel Göktaş, Duygu baskınlarında sosyal medya paylaşımları gerekçe- Doğan, Eğitim-Sen TİS Sekreteri Ebru Yiğit, HDP siyle 6 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanların İstanbul Milletvekili Erdal Ataş’ın danışmanı Şenol isimleri: Akman Şimşek, Ertuğrul Sağlam, İbrahim Kayaoğlu ve HDP üyesi Mehmet Doğan. Şaban, Aydın Dönmez, Mehmet Demir, Sevgi Adana’da Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle Yeğin. Gözaltına Alınan Kişiler İzmir’de Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle 16 Mart 2018 tarihinde Adana’nın Ceyhan ilçe- Gözaltına Alınan Kişiler sinde 11 kişi sosyal medya paylaşımlarında örgüt 4 Nisan 2018 tarihinde İzmir’de sosyal medya propagandası yaptıkları iddiasıyla gözaltına alındı. paylaşımları gerekçe gösterilerek 15 kişinin gözal- Gözaltına alınan 11 kişiden 6’sı ‘örgüt propagan- tına alındığı öğrenildi. Gözaltına alınan 15 kişiden dası yapmak’ iddiasıyla tutuklandı; 5 kişi ise adli 10’u 11 Nisan 2018 tarihinde sevk edildikleri kontrol şartı ile serbest bırakıldı. mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ İzmir’de Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle iddiasıyla tutuklandı. 5 kişi ise adli kontrol şartıyla Gözaltına Alınan Kişiler serbest bırakıldı. 15 Mart 2018 tarihinde İzmir’de sosyal medya Denizli’de Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alınan Gözaltına Alınan Kişiler 11 kişiden 2’si (Hakan Saka ve Serkan Saka) 24 7 Nisan 2018 tarihinde Denizli’de Cumhurbaşka- Mart 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme nı’nın AKP kongresi için şehre gelmesinden önce

392 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü yapılan operasyonlarda 5 kişinin sosyal medya Antep’te Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle paylaşımları gerekçe gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltına Alınan Kişiler Aydın’da Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle Antep’te sosyal medya paylaşımlarında ‘Cumhur- Gözaltına Alınan Kişiler başkanı’na hakaret ettikleri’ ve ‘halkı kin ve düşmanlığa sevk ettikleri’ gerekçeleriyle gözaltına 8 Nisan 2018 tarihinde Aydın’da 9 kişi sosyal alınan 10 kişiden 5’i tutuklandı, 4’ü adli kontrol medya paylaşımlarında örgüt propagandası yaptık- şartıyla olmak üzere 5’i ise serbest bırakıldı. ları iddiasıyla gözaltına alındı. Şırnak’ta Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle Ankara’da Gözaltına Alınan FKF Üyeleri Gözaltına Alınan Kişiler 9 Nisan 2018 tarihinde Ankara’da yapılan ev baskın- Roboski Katliamı’nda kardeşini kaybeden Hikmet larında aralarında MYK üyesi Deniz Aydın’ın da Alma, 7 Mayıs 2018 tarihinde hakkında açılan bir oluğu Fikir Kulüpleri Federasyonu (FKF) üyesi 7 dava nedeniyle ifade vermek üzere gittiği Uludere kişinin sosyal medya paylaşımlarında örgüt propa- Adliyesi’nde gözaltına alındı. Sosyal medya payla- gandası gözaltına alındığı öğrenildi. 7 kişi 11 Nisan şımlarında Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- iddiası ile gözaltına alınan Hikmet Alma aynı fından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. gün içinde sevk edildiği mahkeme tarafından adli Adana’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler Hatay’da Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle 11 Nisan 2018 tarihinde Adana’nın Ceyhan ilçe- Gözaltına Alınan Kişiler sinde 8 kişi sosyal medya paylaşımlarında örgüt Hatay’ın İskenderun ilçesinde sosyal medya payla- propagandası yaptıkları ve Cumhurbaşkanı’na şımları nedeniyle 9 Mayıs 2018 tarihinde gözaltına hakaret ettikleri gerekçesiyle evlerine baskın yapı- alınan Ö. Ş. adlı kişi sevk edildiği mahkeme tara- larak gözaltına alındı. fından ‘örgüt propagandası yapmak’ gerekçesiyle Hatay’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe tutuklandı. Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişi İzmir’de Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe 10 Nisan 2018 tarihinde Hatay’ın İskenderun ilçe- Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişi sinde 2014 yılında yaptığı sosyal medya paylaşım- 14 Mayıs 2018 tarihinde İzmir’in Karşıyaka ilçe- ları gerekçe gösterilerek gözaltına alınan Ali Çahan sinde yolda yapılan GBT kontrolü sırasında Enes isimli bir kişi, 12 Nisan 2014 tarihinde sevk edildiği Çağlayan isimli bir kişinin sosyal medya paylaşım- mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ larında örgüt propagandası yaptığı gerekçesiyle iddiasıyla tutuklandı. gözaltına alındığı ve İzmir Emniyet Müdürlüğü’ne Adana’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe götürüldüğü öğrenildi. Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişi Muğla’da Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle 30 Mart 2018 tarihinde Adana’da sosyal medya Tutuklanan Kişi paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alınan 9 15 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- kişiden 2’si (Faysal Ş. ve Müslüm B.) ‘örgüt propa- lerden Muğla’nın Bodrum ilçesinde inşaat işçisi gandası yapma’ iddiasıyla tutuklandı. 7 kişi ise adli V. A.’nın ‘sosyal medyadan örgüt propagandası kontrol şartıyla serbest bırakıldı. yapmak’ gerekçesiyle tutuklandığı öğrenildi. Urfa’da ‘Sosyal Medya Paylaşımları’ Nedeniyle İstanbul’da Gözaltına Alınan Sanatçı Gözaltına Alınan Kişiler Oyuncu Barış Atay, 16 Mayıs 2018 tarihinde 18 Nisan 2018 tarihinde Urfa’nın Viranşehir ilçe- evinden gözaltına alınarak İstanbul Emniyet sinde ‘sosyal medya paylaşımları’ gerekçe gösteri- Müdürlüğü’ne bağlı Güvenlik Şube Müdürlüğü’ne lerek gözaltına alınan 11 kişiden 5’i 24 Nisan 2018 götürüldü. Barış Atay’ın, sosyal medya hesabından tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından yaptığı paylaşımlar nedeniyle İstanbul Cumhuriyet ‘örgüt propagandası yapma’ iddiası ile tutuklandı. Başsavcılığı tarafından yürütülen bir soruşturma 6 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. kapsamında gözaltına alındığı öğrenildi. Emniyet-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 393 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 teki işlemlerin ardından mahkemeye sevk edilen Hatay’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Barış Atay, aynı gün içinde serbest bırakıldı. Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler Afyon’da Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle Hatay’ın Dörtyol ve Erzin ilçelerinde yapılan ev Gözaltına Alınan Kişi baskınlarında 4 kişi (Haşim Atıcı, Hayrettin Tekin, Adem Sırça ve ismi öğrenilemeyen bir kişi) sosyal 16 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haber- medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına lerden, Afyon’un Merkez ilçesine bağlı Büyük- alındı. kalecik beldesinde B. A. isimli bir kişinin sosyal medya paylaşımlarında Mustafa Kemal Atatürk ve Urfa’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a hakaret Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler ettiği gerekçesiyle gözaltına alındığı öğrenildi. 19 Haziran 2018 tarihinde Urfa’nın Viranşehir Almanya’dan tatil için Afyon’a geldiği belirtilen ilçesinde yapılan ev baskınlarında 5 kişi sosyal B. A., aynı gün çıkarıldığı Cumhuriyet Savcılığı medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına tarafından yurtdışına çıkış yasağı koşuluyla serbest alındı. Gözaltına alınan 5 kişiden 1’i 22 Haziran bırakıldı. 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından İzmir’de Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe tutuklandı. 4 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler bırakıldı. 25 Mayıs 2018 tarihinde İzmir’de Büyükşehir Bele- Antep’te Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe diyesi’nde çalışan 2 kişinin (Uğur Berk ve soyadı Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler öğrenilemeyen Rıdvan isimli bir kişi) sosyal medya 20 Haziran 2018 tarihinde Antep’in merkez ve paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. Nizip ilçelerinde yapılan ev baskınlarında sosyal Gözaltına alınanlardan birinin (Rıdvan) aynı gün medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 15 kişinin içinde serbest bırakıldığı, diğerinin (Uğur Berk) ise gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltına alınan 15 halen gözaltında olduğu öğrenildi. kişiden 7’si 28 Haziran 2018 tarihinde sevk edil- İstanbul’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe dikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 7’si adli Gösterilerek Gözaltına Alınan Avukat kontrol şartıyla olmak üzere 8 kişi ise serbest bıra- kıldı. 5 Haziran 2018 tarihinde, avukat Ramazan Demir, gözaltında olan müvekkilinin durumunu Şırnak’ta Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe öğrenmek için gittiği karakolda, sosyal medya Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. 21 Haziran 2018 tarihinde Şırnak Merkez, Cizre, Ramazan Demir, aynı gün savcılık ifadesinin Silopi, İdil, Uludere ve Beytüşşebap ilçelerinde ardından serbest bırakıldı. yapılan ev baskınlarında aralarında HDP üyele- Adana’da Gözaltına Alınanlar rinin de olduğu 34 kişi sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. 8 Haziran 2018 tarihinde Adana’da yapılan ev baskınlarında sosyal medya paylaşımları nede- Ankara’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe niyle 8 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. Gözal- Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler tına alınanlardan 2’si (Ömer B. ve İslam N.) 10 21 Haziran 2018 tarihinde Ankara’da yapılan ev Haziran 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme baskınlarında 11 kişinin sosyal medya paylaşım- tarafından tutuklandı. 6 kişi ise (Mehmet Emin O., larında örgüt propagandası yaptıkları iddiasıyla Vakkas B., Burhan E., Mehmet Mustafa D., Metin gözaltına alındığı bildirildi. B. ve Barış S.) adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Elazığ’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe İzmir’de Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişi Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler Elazığ’da sosyal medya paylaşımları gerekçe göste- 19 Haziran 2018 tarihinde İzmir’in Konak, rilerek gözaltına alınan 4 kişiden 2’si 22 Haziran Bayraklı, Urla, Menemen, Dikili ve Torbalı ilçele- 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından rinde yapılan ev baskınlarında 12 kişi sosyal medya tutuklandı. 2 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. bırakıldı.

394 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

İzmir’de Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe için 4 Temmuz 2018 tarihinde gittiği karakoldan Gösterilerek Tutuklanan Kişiler mahkemeye sevk edildiği ve mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ iddiasıyla tutuklandığı 23 Haziran 2018 tarihinde İzmir’de 6 kişinin öğrenildi. sosyal medya paylaşımlarında Cumhurbaşkanı’na hakaret ettikleri gerekçesiyle gözaltına alındığı ve Van’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandık- Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler ları öğrenildi. 10 Temmuz 2018 tarihinde Van’da yapılan ev Adana’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe baskınlarında 11 kişi sosyal medya paylaşımlarında Gösterilerek Tutuklanan Kişi örgüt propagandası yaptıkları iddiasıyla gözaltına alındı. Adana’da sosyal medya paylaşımlarında örgüt propagandası yaptığı iddiasıyla gözaltına alınan Hatay’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Orhan Kınık isimli 1 kişinin 27 Haziran 2018 tari- Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler hinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklan- Hatay’ın İskenderun ilçesinde sosyal medya payla- dığı öğrenildi. şımlarında örgüt propagandası yaptıkları iddiasıyla Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Gösterilerek gözaltına alınan İrfan B. ve Resul E. isimli 2 kişi 10 Evi Basılan Kişi Temmuz 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 29 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden, Batı isimli oğlunu kastederek sosyal İstanbul’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe medyada “Batı’nın uşağıyım” şeklinde bir payla- Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler şımda bulunan Pucca adıyla bilinen Selen Pınar 15 Temmuz 2018 tarihinde İstanbul’da sosyal isimli kişinin evinin polis tarafından basıldığı, evde medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına arama yapıldığı öğrenildi. alınan Volkan Kesanbilici isimli bir kişi aynı gün İstanbul’da Sosyal Medya Paylaşımları içinde polisteki ifade işlemlerinin ardından serbest Nedeniyle Gözaltına Alınan Kişi bırakıldı. Volkan Kesanbilici 2013 yılındaki Gezi Parkı eylemleri sırasında polis zırhlı aracından Reklamcı Hakan Aykut Nili, 24 Haziran seçimle- sıkılan plastik mermi sonucu sol gözünü kaybet- rine ilişkin “Siyasi tarihin en büyük yolsuzluğu bu mişti. olmalı. Anladık tek yol sokağa dökülmek” şeklinde yaptığı ve kısa süre içinde kaldırdığı sosyal medya Hatay’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe paylaşımı gerekçe gösterilerek 1 Temmuz 2018 Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişi tarihinde İstanbul Nişantaşı’daki evine yapılan 13 Temmuz 2018 tarihinde Hatay’ın İskenderun baskın sonrasında gözaltına alındı ve aynı gün ilçesinde yapılan ev baskınlarında sosyal medya içinde çıkartıldığı mahkeme tarafından tutuklandı. paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alınan İstanbul’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Mervan Ala isimli 1 kişi, 14 Temmuz 2018 tari- Gösterilerek Gözaltına Alınan Sanatçı hinde sevk edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ iddiasıyla tutuklandı. 10 Temmuz 2018 tarihinde İstanbul’da sosyal medya paylaşımları ilgili yapılan 2 ihbar gerekçe Antalya’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe gösterilerek gözaltına alınan sanatçı Orhan Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişi Aydın, aynı gün içinde polisteki ifade işlemlerinin 13 Temmuz 2018 tarihinde Antalya’nın Aksu ilçe- ardından serbest bırakıldı. sinde yapılan ev baskınlarında Sait Acar isimli, İstanbul’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe HDP eski ilçe yöneticisi 1 kişi sosyal medya payla- Gösterilerek Tutuklanan Barış Akademisyeni şımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. 10 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- Antalya’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe lerden, “Bu Suça Ortak Olmayacağız” bildirisinin Gösterilerek Tutuklanan Kişiler imzacılarından akademisyen Hanifi Barış’ın, sosyal 14 Temmuz 2018 tarihinde Antalya’da gözaltına medya paylaşımları gerekçe gösterilerek hakkında alınan 11 kişiden 2’si 19 Temmuz 2018 tarihinde açılmış bir soruşturma kapsamında ifade vermek sevk edildikleri mahkeme tarafından, sosyal medya

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 395 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 paylaşımlarında ‘örgüt propagandası yaptıkları’ kutlamaları ile ilgili sosyal medya paylaşımları iddiasıyla tutuklandı. 6’sı adli kontrol şartıyla gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. olmak üzere 9 kişi ise serbest bırakıldı. Konya’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe İstanbul’da ‘Sosyal Medya Paylaşımları’ Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler Gerekçesiyle Gözaltına Alınan Kişi 15 Ağustos 2018 tarihinde Konya’da yapılan ev Sosyal medya paylaşımlarında örgüt propagandası baskınlarında 5 kişi sosyal medya paylaşımlarında yaptığı gerekçesiyle İstanbul’da gözaltına alınan iş ‘örgüt propagandası yaptıkları’ gerekçesiyle gözal- insanı Ali Kılıçgedik, 24 Temmuz 2018 tarihinde tına alındı. sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. Kayseri’de Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Hatay’da ‘Sosyal Medya Paylaşımları’ Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler Gerekçesiyle Tutuklanan Almanya Vatandaşı 15 Ağustos 2018 tarihinde Kayseri’de yapılan ev Alman vatandaşı Dennis E., 25 Temmuz 2018 baskınlarında 2 kişi (üniversite öğrencisi S. Ö. ve tarihinde Hatay’ın Arsuz ilçesinde ‘sosyal medya A. A.) sosyal medya paylaşımlarında ‘örgüt propa- paylaşımlarında örgüt propagandası yaptığı’ iddia- gandası yaptıkları’ gerekçesiyle gözaltına alındı. sıyla gözaltına alındı. Aynı gün içinde mahkemeye Elazığ’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe sevk edilen Dennis E. tutuklandı. Gösterilerek Tutuklanan Almanya Vatandaşı Balıkesir’de Sosyal Medya Paylaşımları Kişi Nedeniyle Gözaltına Alınan EMEP Yöneticisi Elazığ’ın Karakoçan ilçesine bağlı Sarıbaşak EMEP Ayvalık ilçe yöneticisi Melek Ağdaş, 25 köyünde 16 Ağustos 2018 tarihinde gözaltına Temmuz 2018 tarihinde evine yapılan baskın alınan Almanya vatandaşı İlhan A. isimli 1 kişi, sonrasında sosyal medya paylaşımları gerekçe aynı gün sevk edildiği mahkeme tarafından ‘sosyal gösterilerek gözaltına alındı. medya paylaşımlarında örgüt propagandası yaptığı’ iddiasıyla tutuklandı. Almanya Dışişleri Bakanlığı, İstanbul’da Sosyal Medya Paylaşımları 23 Şubat 2018 tarihi itibarıyla Türkiye’de siyasi Nedeniyle Tutuklanan Kişi nedenlerle 4 Almanya vatandaşının tutuklu oldu- 31 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- ğunu açıklamıştı. Son tutuklama ile birlikte siyasi lerden, İstanbul’un Beşiktaş ilçesinde Bahadır nedenlerle Türkiye’de tutuklu bulunan Almanya Köseoğlu isimli 1 kişinin, Adnan Oktar’ın gözal- vatandaşlarının sayısı 5 oldu. tına alınmasına ilişkin sosyal medya paylaşımı İzmir’de Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe nedeniyle gözaltına alındığı, daha sonra çıkarıl- Gösterilerek Gözaltına Alınan Siyasi Parti dığı mahkeme tarafından ‘suç işlemek amacıyla Üyeleri kurulan örgüte üye olmak ve örgüt propagandası yapmak’ suçundan tutuklandığı öğrenildi. İzmir’de sosyal medya paylaşımları gerekçe göste- rilerek 15 Ağustos 2018 tarihinde gözaltına alınan Adana’da Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle EMEP üyesi Önder Eraldemir, HDP Çeşme ilçe Yargılanan Kişi yöneticisi Menekşe Ecer ve ÖDP üyesi Turgut Faysal Şendul isimli bir kişi hakkında Adana 2. Aydın, 16 Ağustos 2018 tarihinde sevk edildikleri Ağır Ceza Mahkemesi’nde, sosyal medya payla- mahkeme tarafından adli kontrol ve yurtdışı yasağı şımları gerekçe gösterilerek açılan davanın karar şartıyla serbest bırakıldı. duruşması 31 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Ankara’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Mahkeme Faysal Şendul’u ‘örgüt propagandası Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler yapmak’ suçundan 4 yıl 8 ay hapis cezası ile ceza- landırarak tutukluluğunun devamına karar verdi. 15 ve 16 Ağustos 2018 tarihlerinde Ankara’da yapılan ev baskınlarında sosyal medya paylaşım- Bursa’da ‘Sosyal Medya Paylaşımları’ Gerekçe larında örgüt propagandası yaptıkları gerekçe Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler gösterilerek gözaltına alınan 5 kişi, 2’si adli kontrol 14 Ağustos 2018 tarihinde Bursa’da yapılan ev şartıyla olmak üzere, 17 Ağustos 2018 tarihinde baskınlarında 2 kişi, Bursa’da yapılan Newroz sevk edildikleri mahkeme tarafından serbest bıra-

396 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü kıldı. Adli kontrol şartıyla serbest bırakılanlar: medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına Mehmet Zeki Altın, Cemil Kaş. alındığı öğrenildi. İzmir’de Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Ankara’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Gösterilerek Gözaltına Alınanlar Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler 6 Eylül 2018 tarihinde İzmir’de yapılan ev baskın- 25 Eylül 2018 tarihinde Ankara’da katıldıkları eyle- larında aralarında HDP Balıkesir milletvekili adayı meler ve sosyal medya paylaşımları gerekçe göste- Şahin Çoban’ın da olduğu 11 kişi sosyal medya rilerek gözaltına alınan 7 kişiden 3’ü (Deniz Bingöl, paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. Erhan Orhan ve Erhan Bağlı) 27 Eylül 2018 tari- Gözaltına alınanlardan isimleri öğrenilenler: Şahin hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından ‘örgüt Çoban, Mikail, Nuri Gök, Yetim, Turan Güleç ve propagandası yapma’ iddiasıyla tutuklandı. 4 Bayram Yıldırım. kişinin ise savcılıktaki ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldığı öğrenildi. Şırnak’ta Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler Siirt’te Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Gösterilerek Tutuklanan HDP Üyesi 9 Eylül 2018 tarihinde Şırnak’ın Merkez, Silopi ve Cizre ilçelerinde yapılan ev baskınlarında 23 HDP’nin Siirt İl Genel Meclisi eski üyesi İdris İlhan kişinin sosyal medya paylaşımları gerekçe gösteri- hakkında sosyal medya hesabından yaptığı “Dolar lerek gözaltına alındığı öğrenildi. yükseldiği için batmıyoruz, battığımız için dolar yükseliyor. Dolar: 7.15” şeklindeki paylaşım nede- Konya’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe niyle soruşturma açıldığı öğrenildi. 26 Eylül 2018 Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler tarihinde gözaltına alınan İdris İlhan, 27 Eylül Konya’nın Cihanbeyli ilçesinde ‘sosyal medya 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından paylaşımlarında örgüt propagandası yaptıkları’ ‘örgüt propagandası yapma’ ve ‘Sermaye Piyasası iddiasıyla gözaltına alınan 7 kişiden biri (M. D.) 7 Kanunu’na muhalefet’ iddialarıyla tutuklandı. Eylül 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- Maraş’ta Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe fından tutuklandı. 1’i adli kontrol şartıyla olmak Gösterilerek Tutuklanan Kişi üzere 6 kişi ise serbest bırakıldı. 28 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- Mersin’de Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe lerden, Maraş’ın Pazarcık ilçesinde M. A. isimli bir Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler kişinin sevk edildiği mahkeme tarafından sosyal Mersin’de sosyal medya paylaşımlarında ‘örgüt medya paylaşımlarında İŞİD propagandası yaptığı propagandası yaptıkları iddiasıyla gözaltına alınan gerekçesiyle tutuklandığı öğrenildi. 3 kişiden 1’i 12 Eylül 2018 tarihinde sevk edildiği Malatya’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe mahkeme tarafından tutuklandı. Diğer 2 kişi ise Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 2 Ekim 2018 tarihinde Malatya’da düzenlenen ev Bursa’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe baskınlarında 6 kişi, sosyal medya paylaşımlarında Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişi örgüt propagandası yaptıkları iddiasıyla gözal- 15 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- tına alındı. 2 kişinin polisteki ifade işlemlerinin lerden, Bursa’da F. Ç. isimli bir kişinin sosyal ardından serbest bırakıldığı öğrenildi. medya hesapları üzerinden “Hz. Muhammed ile Çanakkale’de Sosyal Medya Paylaşımları ilgili hakaret içerikli bir karikatür paylaştığı” gerek- Gerekçe Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişi çesiyle gözaltına alındığı öğrenildi. 3 Ekim 2018 tarihinde Çanakkale’nin Ayvacık Antalya’da Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle ilçesine bağlı Küçükkuyu beldesinde evine baskın Gözaltına Alınan Almanya Vatandaşı yapılan Tüm Emekliler Sendikası (Tüm Emek- 23 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- li-Sen) üyesi Mahmut Öktem isimli 1 kişi gözaltına lerden, Almanya vatandaşı Hasak İnak’ın Türki- alındı. ye’ye giriş yaptığı Antalya Havalimanı’nda sosyal

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 397 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Diyarbakır’da Sosyal Medya Paylaşımları Antalya’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Gerekçe Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler Gösterilerek Tutuklanan Kişiler 4 Ekim 2018 tarihinde Diyarbakır’ın Yenima- Antalya’da sosyal medya paylaşımlarında örgüt halle ilçesinde bulunan bir işyerine polis tara- propagandası yaptıkları iddiasıyla gözaltına alınan fından yapılan baskında Müslüm Gürkan ve Davut 5 kişiden 3’ü 24 Ekim 2018 tarihinde sevk edildik- Yakışır isimli 2 kişi sosyal medya paylaşımları leri mahkeme tarafından tutuklandı. 2 kişi ise adli gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. Basında yer kontrol şartıyla serbest bırakıldı. alan haberlerde, gözaltı işlemi sırasında 2 kişinin Hatay’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe telefonlarını inceleyen polisin, telefondaki fotoğ- Gösterilerek Gözaltına Alınan Eski HDP raflar nedeniyle söz konusu 2 kişiye fiziksel şiddet Yöneticisi uyguladığı ifade edildi. 24 Ekim 2018 tarihinde Hatay’ın İskenderun ilçe- Adana’da Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle sinde sosyal medya paylaşımlarında örgüt propa- Gözaltına Alınan Kişiler gandası yaptığı iddiasıyla gözaltına alınan HDP 6 Ekim 2018 tarihinde Adana’da, sosyal medya eski Parti Meclisi üyesi Zeki Koç, 25 Ekim 2018 paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alınan tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- 6 kişinin 7 Ekim 2018 tarihinde çıkarıldıkları landı. mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest Osmaniye’de Sosyal Medya Paylaşımları bırakıldıkları öğrenildi. Gerekçe Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişi Urfa’da Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle 25 Ekim 2018 tarihinde Osmaniye’de sosyal medya Tutuklanan Kişi paylaşımlarında örgüt propagandası yaptığı iddi- Urfa’nın Halfeti ilçesinde, 5 Ekim 2018 tarihinde asıyla gözaltına alınan Nasır Çagan isimli bir kişi, gözaltına alınan Resul Şeker adlı 1 kişi, 9 Ekim aynı gün içinde sevk edildiği mahkeme tarafından 2018 tarihinde tutuklandı. Resul Şeker’in sosyal adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. medya hesabında paylaştığı ve zafer işareti yaptığı Urfa’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe fotoğrafı ile Kürtçe “Jiyan bi Kûrdî xweşe” (Yaşam Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler Kürtçe güzeldir) cümlesi gerekçe gösterilerek ‘örgüt propagandası’ suçlamasıyla tutuklandığı 10 Kasım 2018 tarihinde Urfa’da yapılan ev baskın- öğrenildi. larında sosyal medya paylaşımları gerekçe gösteri- lerek gözaltına alınan 12 kişiden 5’i 11 Kasım 2018 Gaziantep’te Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından Gösterilerek Gözaltına Alınan 3 Kişi tutuklandı. 7 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest Tatillerini geçirmek üzere geldikleri Türkiye’den bırakıldı. Avusturalya’ya gitmek üzere Gaziantep Havalima- Urfa’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe nı’na gelen aynı aileden C. K., Y. K. ve İ. K. isimli 3 Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler kişinin sosyal medya paylaşımları gerekçe gösteri- lerek gözaltına alındığı bildirildi. 10 Kasım 2018 tarihinde Urfa 2 Nolu T Tipi Ceza- evi’nde tutulan bir yakınını ziyaret ettikten sonra Hatay’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe cezaevi çıkışında gözaltına alınan Melek Başkale Gösterilerek Gözaltına Alınan HDP Eski isimli bir kişi, 11 Kasım 2018 tarihinde sevk edil- Yöneticisi diği mahkeme tarafından sosyal medya paylaşım- HDP eski Parti Meclisi üyesi Zeki Koç, 24 Ekim larında örgüt propagandası yaptığı gerekçesiyle 2018 tarihinde Hatay’ın İskenderun ilçesinde tutuklandı. ‘sosyal medya paylaşımlarında örgüt propagandası’ İzmir’de Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe yaptığı iddiasıyla gözaltına alındı. Zeki Koç’un Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler evinin yanı sıra iş yerinde de polis tarafından arama yapıldığı öğrenildi. 9 Kasım 2018 tarihinde İzmir’in Menemen, Bergama, Seferihisar ve Aliağa ilçelerinde yapılan ev baskınlarında 9 kişi sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı.

398 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

Urfa’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe kişi sosyal medya paylaşımları gerekçesiyle gözal- Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler tına alındı. Aynı gün çıkarıldığı mahkeme Necah Berge’nin adli kontrol şartıyla tahliyesine karar 21 Kasım 2018 tarihinde Urfa’nın Viranşehir ilçele- verdi. rinde yapılan ev baskınlarında 2 kişi (Hasan Kabak ve Abdülkadir Çalağan) sosyal medya paylaşımları Trabzon’da Sosyal Medya Paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. Nedeniyle Gözaltına Alınan Kişi Kayseri’de Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe 7 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler lerden 6 Aralık 2018 tarihinde Trabzon’da yapılan ev baskınında gözaltına alınan Karadeniz Teknik 22 Kasım 2018 tarihinde Kayseri’de yapılan ev Üniversitesi Gazetecilik bölümü öğrencisi Berivan baskınlarında Şirin A. ve Filik G. isimli 2 kişi sosyal Bila’nın sosyal medya hesabında yer alan “Gaze- medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına tecilik bölümü ders 1: Gazetecilik Suç Değildir” alındı. başlıklı paylaşımında ‘Cumhurbaşkanına hakaret Adana’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe ettiği’ gerekçesiyle 7 Aralık 2018 tarihinde çıkarıl- Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler dığı mahkeme tarafından tutuklandığı öğrenildi. 23 Kasım 2018 tarihinde Adana’da sosyal medya Berivan Bila, avukatlarının tutukluluğa ilişkin paylaşımlarında örgüt propagandası yaptıkları yaptığı itiraz sonrasında 17 Aralık 2018 tarihinde iddiasıyla gözaltına alınan 14 kişiden 4’ü 28 Kasım serbest bırakıldı. 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- Sivas’ta Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe fından tutuklandı. 10 kişi ise adli kontrol şartıyla Gösterilerek Tutuklanan Kişi serbest bırakıldı. Tutuklanan kişilerin isimleri: Sosyal medya paylaşımlarında polise hakaret ettiği Mehmet Kıran, Abdulselam Argın, Bayram Kara- gerekçesiyle Sivas’ta gözaltına alınan 1 kişinin 11 bulut ve Mazlum Dolaşır. Aralık 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- Antep’te Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe fından tutuklandığı öğrenildi. Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Gösterilerek 26 Kasım 2018 tarihinde Antep’te sosyal medya Gözaltına Alınanlar paylaşımlarında örgüt propagandası yaptıkları Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek iddiasıyla gözaltına alınan 9 kişiden 8’i 28 Kasım İstanbul, Tunceli, Maraş, İzmir ve Antalya’da 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- gözaltına alınan ve aralarında 2 polis memurunun fından tutuklandı. 1 kişi ise adli kontrol şartıyla da olduğu 6 kişiden 4’ü 14 Aralık 2018 tarihinde serbest bırakıldı. Tutuklananların isimleri öğreni- sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. lemedi. 2 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Konya’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Tutuklananlar: N. Ö., S. İ. ile polis memurları S. E. Gösterilerek Gözaltına Alınan Eski HDP ve R. O. Yöneticileri Urfa’da Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe 28 Kasım 2018 tarihinde Konya’da yapılan ev Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişi baskınlarında aralarında HDP eski il ve ilçe yöne- 19 Aralık 2018 tarihinde Urfa’da sosyal medya ticilerinin de olduğu 9 kişi sosyal medya paylaşım- paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alınan ları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. Gözaltına Bülent Çevik isimli 1 kişi, 21 Aralık 2018 tarihinde alınanlardan isimleri öğrenilenler: Hanifi Balcı, sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. Seyfettin Bozkurt, Ramazan Ayhan, Ekrem Altın- pınar, İbrahim Çetin ve Şahabettin Ülker. İzmir’de Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Gösterilerek Gözaltına Alınan Kişiler İzmir’de Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle Gözaltına Alınan Kişi 25 Aralık 2018 tarihinde İzmir’de yapılan ev baskınlarında ‘sosyal medya paylaşımlarında örgüt 6 Aralık 2018 tarihinde İzmir’in Konak ilçesinde propagandası yaptıkları’ gerekçesiyle 6 kişi gözal- yapılan ev baskınında Necah Berge (60) isimli 1 tına alındı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 399 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Ankara’da Gözaltına Alınan Almanya Vatandaşı ‘Sosyal medya paylaşımlarında örgüt propagandası yapmak’ iddiasıyla gözaltına alınan Sütçü’nün, aynı 31 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- gün çıkarıldığı mahkeme tarafından adli kontrol ve lerden Adnan Sütçü isimli Almanya vatandaşı yurtdışına çıkış yasağı şartıyla serbest bırakıldığı 1 kişinin annesinin cenazesine katılabilmek için bildirildi. 27 Aralık 2018 tarihinde geldiği Ankara Esen- boğa Havalimanı’nda gözaltına alındığı öğrenildi.

400 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

6.5. CUMHURBAŞKANI’NA HAKARET GEREKÇESIYLE GÖZALTINA ALINAN VE TUTUKLANAN KIŞILER

Türk Ceza Kanunu’nun “Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar” başlıklı Üçünü Kısım’ında yer alan ve Cumhurbaşkanı’na hakareti düzenleyen 299. maddesi, Türkiye’de düşünce ve ifade özgürlüğünün önündeki en önemli engellerden biri olmaya devam etmektedir. Türk Ceza Kanunu’nun 299. maddesiyle gerekçe gösterilerek açılan davalar üzerine araştırma yapan Prof. Dr. Yaman Akdeniz, 2014-2017 yılları arasında 68.827 kişiye soruşturma açıldığını, bu soruşturmalardan 12 bin 839’u davaya dönüştüğünü ve bu davaların 3 bin 414’ünde mahkumiyet kararı verildiğini, 2 bin 550’sinde hükmün açıklanmasının geri bırakıldığını, bin 697’sinde ise beraat kararı verildiğini ifade etti.10

2018 yılında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ gerekçe- M. K. siyle en az 67 kişinin gözaltına alındığı, 45 kişinin ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret etme’ iddiasıyla tutuklandığı tespit edilmiştir. 10 Düzce’de gözaltına alınan M.K. isminde 1 kişi yine ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ suçu gerekçe gösteri- 7 Şubat 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tara- lerek açılan davalara ilişkin olarak; hakkında dava fından tutuklandı. açılan 45 kişiden 13’ü beraat ederken, 16 kişinin B. G. 10 ay ile 7 yıl arasında değişen hapis cezaları ile, 6 kişinin ise (5’i 7 bin TL, 1’i 14 bin TL olmak üzere) Sosyal medya paylaşımlarında ‘Cumhurbaşkanı’na para cezası ile cezalandırıldığı tespit edilmiştir. hakaret ettiği’ iddiası ile Eskişehir’de gözaltına Söz konusu davaların 10’unun görülmesine 2019 alınan B.G. isimli bir kişi, 8 Şubat 2018 tarihinde yılında da devam edilecektir. çıkartıldığı mahkeme tarafından tutuklandı. M. A. Antalya’da Gözaltına Alınan 3 Kişi 26 Ocak 2018 tarihinde Ankara’da otobüste yanın- Sosyal medya paylaşımlarında ‘Cumhurbaşkanı’na daki kişi ile sohbet eden M.A. isimli bir kişinin, hakaret ettikleri’ iddiasıyla Antalya’da gözaltına otobüsteki bir başka kişi tarafından 155 polis alınan 3 kişiden 2’si 9 Şubat 2018 tarihinde sevk hattına ihbar edildiği öğrenildi. Polise M.A.’nın edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı; 1 kişi otobüste yanındaki kişiyle konuşurken Cumhur- ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. başkanı’na hakaret ettiğini ihbar eden kişinin Yrd. Doç. Dr. A. S. Ö. P. otobüsten indikten sonra M. A’yı takip ettiği ve polisin gelmesinden sonra M. A.’nın gözaltına Trakya Üniversitesi Yusuf Çapraz Uygulamalı alınmasını talep ettiği bildirildi. Gözaltına alınan Bilimler Yüksekokulu’nda görevli akademisyen M. A., Çankaya Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldü. Yrd. Doç. Dr. A. S. Ö. P., 13 Şubat 2018 tarihinde Edirne’de ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ iddi- Helin Nigit asıyla görev yaptığı okulda gözaltına alındı ve ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret etme’ iddiasıyla aynı gün içinde sevk edildiği mahkeme tarafından Amasya’da gözaltına alınan üniversite öğrencisi serbest bırakıldı. ve Türkiye Komünist Hareketi üyesi Helin Nigit, Antalya’da Gözaltına Alınan 4 Kişi 7 Şubat 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tara- fından tutuklandı. ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettikleri’ iddiasıyla Antalya’da gözaltına alınan 4 kişiden 1’i 17 Şubat 2018 tarihinde çıkartıldığı mahkeme tarafından tutuklandı. 3 kişi ise serbest bırakıldı. 10 http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/1166075/ elestiren-yaniyor.html

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 401 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Arman Hekimoğlu Berrin S. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin başlattığı “Artı Sosyal medya paylaşımlarında Cumhurbaşkanı’na Para” uygulamasını protesto etmek için imza hakaret ettiği iddiasıyla gözaltına alınan Berrin S. toplarken gözaltına alınan ÖDP İl Yöneticisi (54) isimli bir kişi 13 Mayıs 2018 tarihinde sevk Arman Hekimoğlu, 19 Şubat 20189 tarihinde çıkar- edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. tıldığı mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla Ruken Ünlü serbest bırakıldı. Arman Hekimoğlu, basında yer alan açıklamasında, gözaltına alındıktan sonra Sosyal medya paylaşımlarında ‘Cumhurbaşka- götürüldüğü Alsancak Polis Merkez Amirliğinde nı’na hakaret ettiği’ iddiasıyla İstanbul’da gözaltına bir polisin fiziksel ve sözlü şiddetine maruz kaldı- alınan Ruken Ünlü isimli bir kişi 5 Haziran 2018 ğını belirtti. Belediyenin uygulaması ile ilgili imza tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- toplarken gözaltına alınan Arman Hekimoğlu’nun landı. mahkemeye ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret etme’ G. T. iddiasıyla sevk edildiği öğrenildi. Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) Erdoğan Küpeli üzerinden yaptığı yazışmada ‘Cumhurbaşkanı’na Adana’nın Kozan ilçesinde gözaltına alınan hakaret ettiği’ iddiası ile Aydın’da gözaltına alınan Erdoğan Küpeli isimli kişi Cumhurbaşkanına G. T. isimli kişinin 12 Haziran 2018 tarihinde sevk hakaret gerekçesiyle 28 Şubat 2018 tarihinde çıka- edildiği mahkeme tarafından tutuklandığı öğrenildi. rıldığı mahkeme tarafından tutuklandı. Erdoğan Mehmet Altıntoprak Küpeli, Hatay’ın Antakya ilçesinde yaşayan Gülay Mübarek’i taciz ve tehdit ettiği için Hatay Cumhu- 15 Haziran 2018 tarihinde basında yer alan haber- riyet Başsavcılığı talimatıyla gözaltına alınmıştı. lerden, tatil için Almanya’dan Türkiye’ye gelen Küpeli çıkarıldığı mahkeme tarafından tehdit ve Mehmet Altıntoprak isimli bir kişinin, 12 Haziran taciz suçlarından adli kontrol şartıyla serbest bıra- 2018 tarihinde Bingöl’ün Yayladere ilçesinde GBT kılırken Cumhurbaşkanına hakaret ettiği gerekçe- kontrolü sonrasında telefonunun da kontrol edil- siyle tutuklanarak cezaevine gönderildi. diği ve sosyal medya paylaşımlarında Cumhurbaş- kanı’na hakaret edildiği gerekçesiyle gözaltına alın- Eda Bazencir dığı öğrenildi. Mehmet Altıntoprak’ın 14 Haziran Demokratik Toplum Kongresi Eş Başkanlık Divanı 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından Üyesi Eda Bazencir 1 Mart 2018 tarihinde Diyar- tutuklandığı bildirildi. bakır’da özel harekat polisleri tarafından gözal- İzmir’de Gözaltına Alınan 15 Kişi tına alındığı öğrenildi. Eda Bazencir’in 2016’da Şırnak’ta yaptığı bir konuşmadan dolayı “Cumhur- CHP’nin Cumhurbaşkanı adayı Muharrem başkanına hakaret etmek” iddiasıyla çıkarıldığı İnce’nin 21 Haziran 2018 tarihinde İzmir’de savcılıkta, ifadesinin alınmasının ardından aynı düzenleyeceği miting öncesinde bir eğlence mekâ- gün serbest bırakıldığı öğrenildi. nında ‘Cumhurbaşkanı’na yönelik hakarette bulundukları iddiasıyla gözaltına alınan 15 kişiden Saime Yılmaz 11’i, 23 Haziran 2018 ve takip eden tarihlerde sevk 29 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haber- edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 2’si lerden TKP üyesi Saime Yılmaz’ın sosyal medya adli kontrol şartıyla olmak üzere 4 kişi ise serbest paylaşımlarında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ bırakıldı. Tutuklu bulunan 11 kişiden 9’u, İzmir 1. iddiasıyla tutuklandığı öğrenildi. Sulh Ceza Hakimliği’nin rutin dosya incelemesine bağlı olarak verdiği arar karar sonucu adli kontrol Orhan Ç. şartıyla tahliye edildi. Mahkeme 2 kişinin ise tutuk- 5 Nisan 2018 tarihinde Denizli’ de gözaltına alınan luluk hallerinin devamına karar verdi. Orhan Ç. isimli bir kişinin 7 Nisan 2018 tarihinde C. D. E. sevk edildiği mahkeme tarafından ‘Cumhurbaşka- nı’na hakaret etme’ iddiasıyla tutuklandığı öğre- 27 Haziran 2018 tarihinde Edirne’nin Keşan ilçe- nildi. sinde C. D. E. isimli bir kişi sosyal medya payla-

402 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

şımlarında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ iddi- M. D. asıyla gözaltına alındı. C. D. E., 28 Haziran 2018 23 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- lerden, 18 Temmuz 2018 tarihinde belediye otobü- landı. sünde yolculuk eden M. D. (59) isimli bir kişinin, ODTÜ Öğrencileri hakkında yapılan ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ ihbarı üzerine polis tarafından gözaltına 6 Temmuz 2018 tarihinde yapılan mezuniyet töre- alındığı öğrenildi. ninde “Tayyipler Alemi” karikatürünü pankart olarak taşıyan öğrencilerden, 3’ü 7 Temmuz 2018 Turgay İnce ve 3’sü 8 Temmuz 2018 tarihlerinde olmak üzere 27 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- toplam 6’sı gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar lerden, Turgay İnce isimli bir kişinin, sosyal medya arasında pankartı hazırlayan ve basan kişinin de paylaşımlarında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ olduğu bildirildi. Basında yer alan haberlerden 13 iddiasıyla gözaltına alındığı, sevk edildiği nöbetçi öğrenci hakkında ifadeye çağırma kararı olduğu mahkeme tarafından aynı gün tutuklandığı öğre- öğrenildi. 7 Temmuz 2018 tarihinde gözaltına nildi. alınan ODTÜ ÖTK (Öğrenci Temsilcileri Konseyi) Başkanı Özgür Mehmet Gür, 9 Temmuz 2018 tari- Tarık Ş. hinde savcılık sorgusunun ardından serbest bıra- 26 Ağustos 2018 tarihinde Zonguldak’ın Ereğli kıldı. 4 ODTÜ öğrencisi 10 Temmuz 2018 tarihinde ilçesinde Tarık Ş. isminde 1 kişi, sosyal medya sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. hesaplarında Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği Aynı soruşturma kapsamında gözaltına alınan, iddiasıyla gözaltına alındı. söz konusu pankartın basıldığı işletmenin çalışanı ise serbest bırakıldı. 11 Temmuz 2018 tarihinde Antalya’da Gözaltına Alınan 4 kişi tutuklanan 4 ODTÜ öğrencisi ile ilgili yapılan 3 Eylül 2018 tarihinde Antalya’da sosyal medya itiraz üzerine, Ankara 8. Ağır Ceza Mahkemesi, 10 paylaşımlarında Cumhurbaşkanı’na hakaret ettik- Ağustos 2018 tarihinde 4 öğrencinin de tahliyesine leri iddiasıyla gözaltına alınan 4 kişiden 2’si (M. Ç. karar verdi. Mahkemenin kararın gerekçesinde, ve H. Y.) aynı gün içinde sevk edildikleri mahkeme delillerin toplandığını ve bu kişilerin olası kaçma tarafından tutuklandı. 2 kişinin ise adli kontrol girişiminin adli kontrol imkânları ile önlenebilece- şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. ğini belirttiği öğrenildi. Sayat Morboyacı Gözaltının gerekçesi olan “Tayyipler Alemi” kari- katürü ile ilgili olarak karikatürün 24 Şubat 2005 Sayat Morboyacı isimli 1 kişi 12 Eylül 2018 tari- tarihinde yayınlandığı Penguen Dergisi aleyhine, o hinde İstanbul’da hakkında Cumhurbaşkanı’na dönem başbakan olan Tayyip Erdoğan tarafından hakaret ettiğine ilişkin bir ihbar olduğu gerekçe- 2006 yılında açılan 40 bin TL’lik tazminat davası siyle gözaltına alındı. Basında yer alan haberlerde, mahkeme tarafından reddedilmişti. Sayat Morboyacı’nın arabasıyla seyir halindeyken yaptığı telefon konuşmasında ‘Cumhurbaşkanı’na K. C. hakaret ettiği’ iddiasında bulunulduğu ve bunu Nevşehir’de sosyal medya paylaşımlarında duyan yakındaki arabada bulunan bir kişinin Sayat ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret etme’ iddiasıyla gözal- Morboyacı’yı polise ihbar ettiği belirtilmektedir. tına alınan K. C. isimli bir kişi 6 Temmuz 2018 Sayat Morboyacı’nın 13 Eylül 2018 tarihinde sevk tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- edildiği mahkeme tarafından serbest bırakıldığı landı. öğrenildi. Av. Göray Karadur K. D. 17 Temmuz 2018 tarihinde Muğla’da sosyal medya 15 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- paylaşımlarında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ den, Antalya’nın Manavgat ilçesinde, sosyal medya iddiasıyla gözaltına alınan avukat Göray Karadur, paylaşımlarında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ aynı gün içinde sevk edildiği mahkeme tarafından ve ‘örgüt propagandası yaptığı’ iddiasıyla gözaltına adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. alınan K. D. isimli kişinin sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandığı öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 403 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Antalya’da Gözaltına Alınan Kişi Dr. Çiçek Fidanboy 15 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- Sosyal medya paylaşımlarında Cumhurbaşkanı’na lerden, Antalya’da ”dilencilere yönelik denetleme hakaret ettiği iddiasıyla Hatay’da gözaltına alınan operasyonu” sırasında zabıta tarafından kendisine Dr. Çiçek Fidanboy, 28 Kasım 2018 tarihinde sevk ceza verilen bir kişinin bu sırada ‘Cumhurbaşka- edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. nı’na hakaret ettiği’ iddiasıyla gözaltına alındığı ve Alaattin Z. aynı gün içinde sevk edildiği mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. 1 Aralık 2018 tarihinde Eskişehir’de 1 kişi (Alaattin Z.) ‘sosyal medya paylaşımlarında Cumhurbaşka- Hüseyin M. nı’na hakaret ettiği’ iddiasıyla tutuklandı. 1 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- R. G., Y. Y., B. G. K., B. Ö. ve S. Y. lerden, “sosyal medya paylaşımlarında Cumhur- başkanı’na hakaret ettiği” iddiasıyla gözaltına ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettikleri’ iddiasıyla alınan Hüseyin M. isimli bir Almanya vatanda- Antalya’da gözaltına alınan R. G., Y. Y., B. G. K., şının Ağustos ayı içinde Aydın’ın Kuşadası ilçe- B. Ö. ve S. Y. isimli 5 kişi, 15 Aralık 2018 tarihinde sinde gözaltına alındığı ve daha sonra sevk edil- sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. diği mahkeme tarafından tutuklandığı öğrenildi. İhsan Eliaçık Haberde ayrıca Hüseyin M.’nin eşiyle ve Alman diplomatlar ile görüşmesine izin verilmediği belir- Yazar İhsan Eliaçık 20 Aralık 2018 tarihinde, tildi. Hüseyin M. hakkında açılan davanın 11 Ekim hakkında Batman’da açılmış bir dava kapsamında 2018 tarihinde görülmeye başlanacağı bildirildi. ifade vermeye gittiği İstanbul Çağlayan Adliye- si’nde, hakkındaki yakalama kararı gerekçe göste- M. D. ve V. C. rilerek gözaltına alındı. Davanın ‘Cumhurbaşka- Tekirdağ’ın Marmara Ereğlisi ilçesinde sosyal nı’na hakaret’ iddiasıyla açıldığı öğrenildi. İhsan medya paylaşımlarında örgüt propagandası Eliaçık, 21 Aralık 2018 tarihinde ifade işlemlerinin yaptıkları ve Cumhurbaşkanı’na hakaret ettikleri ardından serbest bırakıldı. Davanın ‘Cumhurbaş- iddiasıyla gözaltına alınan 2 kişi (M. D. ve V. C.), kanı’na hakaret’ iddiasıyla açıldığı öğrenildi. 3 Ekim 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme Müjdat Gezen, Metin Akpınar tarafından tutuklandı. 23 Aralık 2018 tarihinde basında yer alan haber- T. Ö. lerden, 21 Aralık 2018 tarihinde Halk TV’de yayın- Tekirdağ’ın Çorlu ilçesinde T. Ö. isimli 1 kişinin lanan bir televizyon programındaki sözleri nede- sosyal medya paylaşımlarında ‘Cumhurbaşkanı’na niyle tiyatro sanatçıları Metin Akpınar ve Müjdat hakaret ettiği’ gerekçesiyle 10 Ekim 2018 tarihinde Gezen hakkında İstanbul Anadolu Cumhuriyet gözaltına alındığı ve aynı gün çıkarıldığı mahkeme Başsavcılığı tarafından bir soruşturma başlatıldığı tarafından tutuklandığı öğrenildi. öğrenildi. Mazlum Aydın “Cumhurbaşkanı’nı hedef alarak hakaret içerikli sözler söyleyip darbe ve ölüm tehdidinde SGDF Üyesi Mazlum Aydın 7 Kasım 2018 tari- bulunmak” iddiasıyla başlatılan soruşturma kapsa- hinde İstanbul Nurtepe’deki evinin önünden mında Metin Akpınar ve Müjdat Gezen 24 Aralık ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ iddiasıyla gözal- 2018 tarihinde gözaltına alındı ve aynı gün içinde tına alındı. sevk edildikleri mahkeme tarafından adli kontrol Cenk Yiğiter şartıyla serbest bırakıldı. KHK ile Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’n- Müjdat Gezen ve Metin Akpınar ile ilgili olarak deki görevinden ihraç edilen “Bu Suça Ortak Olma- Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ise katıldığı bir yacağız” bildirisinin imzacılarından akademisyen toplantıda “(…) Şimdi git bunun yargıda bede- Dr. Cenk Yiğiter, 9 Kasım 2018 tarihinde Anka- lini öde (…) Bunun bedelini yargıda ödeyecekler” ra’da sosyal medya paylaşımlarında ‘Cumhurbaş- demişti. kanı’na hakaret ettiği’ iddiasıyla gözaltına alındı. Cenk Yiğiter, 12 Kasım 2018 tarihinde sevk edil- diği mahkeme tarafından serbest bırakıldı.

404 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

6.6. SOSYAL MEDYA PAYLAŞIMLARI VE DIĞER GEREKÇELERLE YARGILANAN KIŞILER

Yılmaz Yaman Aras’ı 1 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve cezayı ertelemedi. 17 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- lerden 20 Ağustos 2016 tarihinde Antep’in Nurullah Edemen, Ali Karakaş Şahinbey ilçesinde İŞİD tarafından gerçekleşti- Amed Sportif Faaliyetler Kulüp Başkanı Nurullah rilen bombalı saldırı sonrasında “Nerede bu devlet, Edemen ve eski Başkan Ali Karakaş hakkında devlet DAİŞ’i koruyor, katil devlet” dediği iddia- ‘örgüt propagandası yapma’ iddiasıyla Diyarbakır sıyla, Yılmaz Yaman hakkında Antep 8. Asliye Ceza 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Mahkemesi’nde açılan davada Yılmaz Yaman’ın ilk duruşması 16 Mart 2018 tarihinde görüldü. ‘halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme’ suçundan 10 Mahkeme ilk duruşmada, savunmaların ardından ay hapis cezası ile cezalandırıldığı ve cezanın erte- kararını açıkladı ve 2 kişi hakkında da beraat karar lendiği öğrenildi. verdi. Mehmet Ali Yaşa Ferhat Tunç 13 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- Sanatçı Ferhat Tunç hakkında sosyal medya payla- lerden Şakran 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde kalan şımları nedeniyle İstanbul 36. Ağır Ceza Mahke- mahpus Mehmet Ali Yaşa hakkında, Roboski katli- mesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı amını konu alan “Surgulen Şeve” isimli kitabı dola- içinde devam edildi. yısıyla açılan davada mahkemenin ‘örgüt propa- gandası yapmak’ suçundan Mehmet Ali Yaşa’yı 3 Davanın 27 Mart 2018 tarihinde görülen duruşma- yıl hapis cezası ile cezalandırdığı öğrenildi. Mahke- sında savcı esas hakkındaki mütalaasını sundu ve menin ayrıca kitabı basan Sitav Yayınevi sahibi Ferhat Tunç’un ‘Zincirleme şekilde örgüt propa- Qahir Bateyî Öztürün’ü 33 bin TL para cezası ile gandası yapma’ suçundan 9 yıl 4 aya kadar hapis cezalandırdığı bildirildi. Qahir Bateyî Öztürün, cezası ile cezalandırılmasını talep etti. Mahkeme basına yansıyan açıklamasında, söz konusu kitabın avunma için ek süre talebini kabul etti ve duruş- cezaevi okuma komisyonunun denetiminden mayı 3 Mayıs 2018 tarihine erteledi. geçerek kendilerine ulaştırıldığını belirtti. Davanın 3 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- Hasan Kılıç, Muhammet Kaya, Murat Gökdağ, masında mahkeme savunmaların ardından duruş- Olcay Çelik, Zülküf Kurt mayı 25 Eylül 2018 tarihine erteledi. HDP milletvekillerinin TBMM’deki danışmanları Davanın 25 Eylül 2018 tarihinde görülen karar hakkında Ankara 15. Ağır Ceza Mahkemesi’nde duruşmasında mahkeme Ferhat Tunç’u 1 yıl 11 ay açılan davanın karar duruşması 24 Ocak 2018 tari- 12 gün hapis cezası ile cezalandırdı ve cezayı erte- hinde görüldü. Mahkeme sosyal medya paylaşım- lemedi. larında örgüt propagandası yaptıkları iddiasıyla Serdar Başçetin Hasan Kılıç’ı 3 yıl 9 ay hapis cezası ile, Muhammet Kaya’yı 5 yıl 7 ay 15 gün hapis cezası ile, Murat Akademisyen Serdar Başçetin hakkında Nuriye Gökdağ’ı 1 yıl 10 ay 15 gün hapis cezası ile, Olcay Gülmen ve Semih Özakça’yı destekleyen sosyal Çelik’i 3 yıl 4 ay 15 gün hapis cezası ile, Zülküf medya paylaşımları nedeniyle Antalya 10. Ağır Kurt’u 1 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- ması 29 Mart 2018 tarihinde görüldü. Savunma- Özgür Aras ların ardından mahkeme Serdar Başçetin’in bera- HDP Van il yöneticisi Özgür Aras hakkında atına ve hükümle birlikte tahliyesine karar verdi. sosyal medya paylaşımlarında ‘örgüt propagandası Serdar Başçetin 13 Şubat 2018 tarihinde gözaltına yaptığı’ iddiasıyla açılan davanın karar duruşması alınmış ve 20 Şubat 2018 tarihinde ‘örgüt propa- 16 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Özgür gandası yapma’ iddiasıyla tutuklanmıştı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 405 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

İhsan Eliaçık ardından mahkeme Pınar Aydınlar’ı ‘örgüt propa- gandası yapma’ suçundan 10 ay hapis cezası ile Yazar İhsan Eliaçık hakkında bir internet sitesin- cezalandırdı. Mahkeme ayrıca Türk Ceza Kanunun deki yazıları ve konuşmaları nedeniyle İstanbul 53. Maddesi’nin 1. Fıkrası uyarınca Aydınlar’ın 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın seçme ve seçilme hakları da dahil bir kısım sivil karar duruşması 17 Nisan 2018 tarihinde görüldü. haklarından mahrum bırakılmasına karar verdi. Savunmaların ardından mahkeme İhsan Eliaçık’ın ‘örgüt propagandası yapmak’ suçundan 6 yıl 3 C. S. ay hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca Kayseri 1. Komando Tugayı’nda askerlik yapan C. İhsan Eliaçık hakkında, yurtdışı yasağı, İstanbul il S. hakkında, 17 Aralık 2016’da Kayseri’de asker- sınırlarını terk etmeme ve haftada 2 kez karakola leri taşıyan otobüse düzenlenen bombalı saldırıda giderek imza atma şartı getirdi. 14 askerin hayatını kaybetmesi sonrası “Asker Ayşe Hür şehit olmaz, ölür” ve “PKK mensupları terörist değil, gerilla” dediği iddiasıyla Kayseri 2. Ağır Tarihçi Ayşe Hür hakkında “Defalarca belirttim Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- fikrimi: ‘PKK terör örgütü değil, terörü yaygın bir ması 8 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme şekilde kullanan gerilla/halk hareketidir” şeklin- C.S.’ye ‘örgüt propagandası yapmak’ gerekçesiyle deki sosyal medya paylaşımı nedeniyle İstanbul 10 ay hapis cezası verdi ve hükmün açıklanmasının 24. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın geriye bırakılmasına karar verdi. karar duruşması 17 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme, Ayşe Hür’ü ‘örgüt propagandası yapma’ Gülizar Işık suçundan 1 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve KHK ile meslekten ihraç edilen edebiyat öğretmeni cezayı erteledi. Gülizar Işık hakkında sosyal medya paylaşımları Mustafa Kandemir gerekçe gösterilerek açılan davanın karar duruş- ması 21 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Mustafa Kandemir isimli bir kişi hakkında Suri- Gülizar Işık’ı ‘Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti ye’de IŞİD ile yaşanan çatışmalarda ölen kardeşi Devleti’ni, devletin kurum ve organlarını aşağı- Muzaffer Kandemir’in fotoğrafını sosyal medya lama’ suçundan 1 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalan- üzerinden paylaştığı gerekçesiyle Sinop Ağır Ceza dırdı ve hükmün açıklanmasını geri bıraktı. Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 20 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme, Mustafa S. B. Kandemir’i ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan Erzincan Üniversitesi öğrencisi S. B. (21) hakkında 1 yıl 10 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve cezayı sosyal medya hesabından “Kürdistan” yazılı bir ertelemedi. kalp fotoğrafı paylaştığı gerekçesiyle Erzincan 2. Mehdi Öztüzün Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 5 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Abdullah Öcalan’ın avukatı Mehdi Öztüzün Mahkeme ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan hakkında müvekkili ile ilgili sosyal medya payla- S. B.’yi 1 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve şımlarında kullandığı “Kürt Halk Önderi” “Baş cezayı erteledi. müzakereci” gibi kavramlar nedeniyle Batman 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Sercan İpekoğlu (Ezhel) karar duruşması 4 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Ezhel adıyla bilinen rap sanatçısı Sercan İpekoğlu Mahkeme suçun yasal unsurları oluşmadığı gerek- hakkında söylediği şarkılardaki sözler nedeniyle çesi ile Mehdi Öztüzün’ün beraatına karar verdi. ‘uyuşturucu kullanımını özendirmek ve kolay- Pınar Aydınlar laştırmak’ iddiasıyla İstanbul Anadolu 44. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine Sanatçı Pınar Aydınlar hakkında 2013 yılında 19 Haziran 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme Tunceli’de katıldığı bir etkinlikte İbrahim Kaypak- ilk duruşmada kararını açıkladı ve suçun unsur- kaya ile ilgili sözleri nedeniyle Tunceli 2. Ağır Ceza ları oluşmadığı ve şarkı sözlerinin sanat özgür- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması lüğü çerçevesinde kaldığını değerlendirerek 5 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Savunmaların Sercan İpekoğlu’nun beraatına karar verdi. Secan

406 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

İpekoğlu, ifade vermek üzere gittiği İstanbul Yannis Vasilis Yaylalı, 22 Nisan 2017 tarihinde Emniyet Müdürlüğü’nde gözaltına alınmış ve 23 Şırnak’ın Uludere ilçesinde gözaltına alınmış ve Mayıs 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- 23 Nisan 2017 tarihinde sosyal medya paylaşımla- fından tutuklanmıştı. rında örgüt propagandası yaptığı, Cumhurbaşka- nı’na hakaret ettiği ve halkı kanunlara uymamaya Servan Ayçiçek teşvik ettiği iddiasıyla tutuklanmıştı. Servan Ayçiçek isimli bir kişi hakkında YPJ Davanın ilk duruşması 25 Temmuz 2018 tarihinde üyesi olan ablasının fotoğrafını sosyal medyada görüldü. Tutuklu Yannis Vasilis Yaylalı duruşmaya paylaşmak suretiyle ‘örgüt propagandası yaptığı’ SEGBİS aracılığıyla Elazığ 2 Nolu Yüksek Güven- iddiasıyla Antep 9. Ağır Ceza Mahkemesi’nde likli Cezaevi’nden katıldı ve savunma yaptı. Savun- açılan davanın karar duruşması 4 Temmuz 2018 maların ardından mahkeme Yaylalı’nın tahliyesine, tarihinde yapıldı. Mahkeme Servan Ayçiçek’in Geylani ve Encü hakkındaki adli kontrol şartının beraatına karar verdi. kaldırılmasına karar verdi ve duruşmayı 3 Aralık Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu 2018 tarihine erteledi. HDK Eş Sözcüsü Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu Davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam hakkında yaptığı bir konuşmada ‘Devlet organ- edilecek. larını ve TBMM’yi alenen aşağıladığı’ iddiasıyla Hanifi Barış Adana 25. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. “Bu Suça Ortak Olmayacağız” bildirisinin imzacısı akademisyen ve ÖHP üyesi avukat Hanifi Barış Davanın 5 Temmuz 2018 tarihinde görülen duruş- hakkında sosyal medya paylaşımlarında örgüt masında mahkeme, savunmaların ardından duruş- propagandası yaptığı iddiasıyla İstanbul 29. Ağır mayı 27 Kasım 2018 tarihine erteledi. Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine Davanın 27 Kasım 2018 tarihinde görülen karar 2018 yılı içinde başlandı. duruşmasında mahkeme Onur Hamzaoğlu’nu 5 ay Hanefi Barış 4 Temmuz 2018 tarihinde tutuklan- hapis cezası ile cezalandırdı ve cezayı erteledi. mıştı. Veysel Ok Davanın ilk duruşması 18 Eylül 2018 tarihinde Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA) görüldü. Hanifi Barış duruşmada hazır bulundu ve avukatlarından Veysel Ok hakkında bir gazetedeki savunma yaptı. Savunmaların ardından mahkeme röportajında ‘devletin yargı organlarını alenen Hanifi Barış’ın yurt dışı yasağı ve adli kontrol aşağıladığı’ iddiasıyla İstanbul 37. Asliye Ceza şartıyla tahliyesine karar verdi ve duruşmayı 13 Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 Aralık 2018 tarihine erteledi. yılı içinde devam edildi. Davanın 13 Aralık 2018 tarihinde görülen duruş- Davanın 17 Temmuz 2018 tarihinde görülen masında mahkeme Hanifi Barış hakkındaki adli duruşmasında mahkeme hakimi davadan çekildi kontrol şartının kaldırılmasına karar verdi ve ve duruşmayı 22 Kasım 2018 tarihine erteledi. duruşmayı 12 Şubat 2019 tarihine erteledi. Davanın 22 Kasım 2018 tarihinde görülen duruş- Cumali Cengiz masında mahkeme dava ile görevli mahkemenin Cumali Cengiz isimli bir kişi hakkında Kozan “basın yoluyla işlenen suçlara” ilişkin davaların 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde Şırnak’taki bir görüldüğü İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi çatışmada ölen bir asker ile ilgili sosyal medya olduğunu belirterek görevsizlik kararı verdi. paylaşımları gerekçe gösterilerek açılan davanın Yannis Vasilis Yaylalı, Meral Geylani, Veli Encü karar duruşması 26 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Barış aktivisti ve vicdani retçi Yannis Vasilis Mahkeme Cumali Cengiz’i 1 yıl 2 ay hapis cezası ile Yaylalı, Meral Geylani ve Roboskili ailelerden Veli cezalandırdı ve cezayı ertelemedi. Encü hakkında Şırnak 2. Ağır Ceza Mahkeme- si’nde açılan davanı görülnmesine 2018 yılı içinde başlandı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 407 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Fadıl Öztürk Kürdistan’dır” mesajı ile sosyal medya hesapla- rında paylaştığı gerekçesiyle Antalya Cumhuriyet Şair ve yazar Fadıl Öztürk hakkında sosyal medya Başsavcılığı tarafından hazırlanan iddianamenin 24 paylaşımlarında ve yazılarında örgüt propagandası Ekim 2018 tarihinde Antalya 9. Ağır Ceza Mahke- yaptığı iddiasıyla İzmir 2. Ağır Ceza Mahkeme- mesi tarafından kabul edildiği ve ilk duruşma tarihi si’nde açılan davanın karar duruşması 2 Ekim 2018 olarak 5 Kasım 2018 tarihinin belirlendiği öğre- tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt propagandası nildi. Kadir Deliktaş, 15 Ağustos 2018 tarihinde yapma’ suçundan Fadıl Öztürk’ü 1 yıl 10 ay hapis Antalya’da gözaltına alınıp tutuklanmıştı. cezası ile cezalandırdı ve cezayı erteledi. Mahir Doğan Saide İnaç EMEP Antalya Muratpaşa ilçe yöneticisi Mahir Alman vatandaşı sanatçı Saide İnaç hakkında Doğan hakkında sosyal medya paylaşımları Edirne 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ‘örgüt gerekçe gösterilerek Antalya 8. Ağır Ceza Mahke- üyesi olma’, ‘halkı kin ve düşmanlığa tahrik’, ve mesi’nde açılan davanın karar duruşması 2 Kasım ‘Atatürk’e hakaret’ iddialarıyla Edirne 3. Ağır Ceza 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt propa- Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 gandası yapma’ suçundan Mahir Doğan’ı 1 yıl 10 yılı içinde devam edildi. ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırdı ve hükmün Saide İnaç, 24 Haziran 2018 seçimleri öncesinde açıklanmasını geri bıraktı. HDP’nin çalışmalarına katılmak için geldiği Edir- Yrd. Doç. Hakan Mertcan, ne’de 23 Haziran 2018 tarihinde gözaltına alınmış, Arş. Gör. Esin Gülsen, 26 Haziran 2018 tarihinde ise sosyal medya payla- Yrd. Doç. Dr. Selim Çakmaklı ve şımları gerekçe gösterilerek tutuklanmıştı. Yrd. Doç. Dr. Mustafa Şener Davanın 17 Ekim 2018 tarihinde görülen duruş- KHK ile Mersin Üniversitesi’ndeki görevlerinden masına Saide İnaç SEGBİS aracılığıyla katıldı. ihraç edilen akademisyenler Yrd. Doç. Hakan Avukatların Saide İnaç’ın duruşmada hazır edil- Mertcan, Arş. Gör. Esin Gülsen, Yrd. Doç. Dr. mesi yönündeki talebi mahkeme tarafından redde- Selim Çakmaklı ve Yrd. Doç. Dr. Mustafa Şener dildi. Mahkeme Saide İnaç’ın tutukluluk halinin hakkında sosyal medya paylaşımları gerekçe göste- devamına karar verdi ve duruşmayı 14 Kasım 2018 rilerek Mersin 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan tarihine erteledi. davanın karar duruşması 10 Kasım 2018 tari- Davanın karar duruşması 14 Kasım 2018 tarihinde hinde görüldü. Mahkeme Mustafa Şener, Hakan görüldü. Saide İnaç duruşmaya SEGBİS aracılığıyla Mertcan ve Esin Gülsen’in beraatına karar verdi, katıldı. Savunmaların ardından mahkeme Saide Selim Çakmaklı’yı ise ‘örgüt propagandası yapma’ İnanç’ı ‘örgüt üyesi olma’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis suçundan 1 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve cezası ile cezalandırdı. hükmün açıklanmasını geri bıraktı. İzzet Burak Karaca Berna Laçin Çorum’un İskilip ilçesi CHP İlçe Başkanı İzzet Oyuncu Berna Laçin hakkında bir sosyal medya Burak Karaca hakkında sosyal medya paylaşım- paylaşımı gerekçe gösterilerek ‘Halkın bir kesi- larında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ iddia- minin benimsediği dini değerleri alenen aşağı- sıyla açılan davanın karar duruşması 18 Ekim 2018 lama’ iddiasıyla İstanbul Anadolu 59. Asliye Ceza tarhinde görüldü. Mahkeme İzzet Burak Karaca’yı Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 11 ay 20 gün hapis cezası ile cezalandırdı ve daha yılı içinde başlandı. sonra bu cezayı 7 bin TL adli para cezasına çevirdi. İddianamede Berna Laçin’İn 6 aydan 1 yıla kadar Kadir Deliktaş hapis cezası ile cezalandırılması istenmektedir. Kadir Deliktaş isimli bir kişi hakkında, 2015 Davanın ilk duruşması 13 Kasım 2018 tarihinde yılında Şırnak’ta sokağa çıkma yasakları sırasında görüldü. Mahkeme savunmaların ardından duruş- öldürülen Hacı Lokman Birlik’in ve PYD eski Eş mayı ileri bir tarihe erteledi. Başkanı Salih Müslim’in fotoğraflarını ve video- Davanın görülmesine 2019 yılı içinde devam larını “Kürt halkı vardır. Bir ulustur ve anavatanı edilecek.

408 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

Tugay Bek Mehmet Veysi Askar Adana Barosu Cezaevi İzleme Komisyonu Başkanı Devrimci Demokratik Kürt Derneği (DDKD) Avukat Tugay Bek hakkında 13 Ağustos 2018 tari- Genel Başkanı Mehmet Veysi Askar hakkında hinde Evrensel gazetesinde yayınlanan, Tarsus sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Cezaevi’nde yaşanan hak ihlalleri ile ilgili yazısı Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan nedeniyle 17 Kasım 2018 tarihinde Tarsus Cumhu- davanın karar duruşması 13 Aralık 2018 tarihinde riyet Başsavcılığı tarafından “Kamu görevlisine görüldü. Mahkeme Veysi Askar’ı ‘örgüt propagan- görevinden dolayı hakaret ve iftira” iddiasıyla dası yapma’ suçundan 1 yıl 3 ay hapis cezası ile soruşturma başlatıldığı öğrenildi. cezalandırdı ve hükmün açıklanmasını geri bıraktı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 409 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

6.7. CUMHURBAŞKANI’NA HAKARET GEREKÇESIYLE YARGILANAN KIŞILER

Nasuh Mahruki Melih Yalçın ve Devrim Cem Erturan Arama Kurtarma Derneği kurucusu Nasuh TMMOB Makine Mühendisleri Odası (MMO) Mahruki hakkında katıldığı bir televizyon prog- üyeleri Melih Yalçın ve Devrim Cem Erturan ramında sarf ettiği “Devran dönecek, hükümet hakkında 12 Şubat 2015 tarihinde İzmir’de düzen- vatana ihanetten yargılanacak” şeklindeki sözler lenen bir protesto gösterisinde attıkları iddia edilen nedeniyle İstanbul 52. Asliye Ceza Mahkeme- sloganlar nedeniyle İzmir 2. Asliye Ceza Mahke- si’nde açılan davanın karar duruşması 6 Şubat mesi’nde açılan davada verilen beraat kararı İzmir 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sözlerin eleştiri Bölge Adliye Mahkemesi tarafından bozulmuştu. niteliğinde olduğunu belirtip ‘Cumhurbaşkanı’na Melih Yalçın ve Devrim Cem Erturan hakkında hakaret’ suçundan Nasuh Mahruki’nin beraatına açılan dava İzmir 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde 13 karar verdi. Şubat 2018 tarihinde yeniden görüldü. Mahkeme ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret etme’ suçundan Melih Fırat Çulhaoğlu Yalçın’ı 11 ay 20 gün hapis cezası ve Devrim Cem Ulusal Parti Genel Başkanı ve Türk Solu dergisi Erturan’ı ise 7 bin TL para cezası ile cezalandırdı. genel yayın yönetmeni Fırat Çulhaoğlu hakkında Zuhal Olcay sosyal medya paylaşımlarında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ iddiasıyla Ankara 25. Asliye Ceza Sanatçı Zuhal Olcay hakkında 5 Ağustos 2017 tari- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması hinde Kadıköy’de sahnede söylediği sözler nede- 9 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Fırat niyle İstanbul Anadolu 46. Asliye Ceza Mahke- Çulhaoğlu’nu 2 yıl 5 ay 5 gün hapis cezası ile ceza- mesi’nde açılan davanın karar duruşması 22 Mart landırdı. 2018 tarihinde görüldü. Savunmaların ardından mahkeme Zuhal Olcay’ı ‘Cumhurbaşkanı’na Mehmet Suavi Saygan hakaret etme’ suçundan 10 ay hapis cezası ile ceza- Sanatçı Mehmet Suavi Saygan hakkında 2016 landırdı ve cezayı ertelemedi. yılında katıldığı bir etkinlikte yaptığı konuşmada Zuhal Olcay’a verilen 10 ay hapis cezası ilişkin ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ iddiasıyla İzmir istinaf başvurusunu görüşen İstanbul Bölge Adliye 33. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Mahkemesi 2. Ceza Dairesi, Olcay’ın ‘Cumhurbaş- görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. kanı’na hakaret’ suçunu alenen işlediği gerekçesiyle Davanın 17 Nisan 2018 tarihinde görülen karar 11 ay 20 gün hapis cezası ile cezalandırılmasına duruşmasında mahkeme Mehmet Suavi Saygan’ı karar verdi. Daha sonra hapis cezasını erteleyen 11 ay 20 gün hapis cezası ile cezalandırdı ve daha mahkeme Olcay’ın 1 yıl 6 ay süreyle denetime tabi sonra bu cezayı 14 bin TL adli para cezasına çevirdi. tutulmasına hükmetti. Nurullah Ankut Adana Yargılanan Kişiler Halkın Kurtuluş Partisi Başkanı Nurullah Ankut Aralarında EMEP İl Başkanı Sevil Aracı’nın da hakkında yazdığı “Kanunsuzlar” isimli kitapta olduğu 9 kişi Güvenpark’taki bombalı saldırıyı ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ ettiği iddiasıyla protesto eylemine katıldıkları ve eylemde “Katil İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan Erdoğan hesap verecek” sloganı attıkları gerekçe- davanın görülmesine 2018 yılı içinde devam edildi. siyle Adana 15. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan Davanın 20 Şubat 2018 tarihinde görülen duruş- davanın karar duruşması 12 Nisan 2018 tarihinde masında mahkeme savunma sırasında kullandığı görüldü. Mahkeme suç kastı ile hareket etmedik- ifadelerden dolayı Nurullah Ankut hakkında suç leri gerekçesiyle 9 kişi hakkında beraat kararı verdi. duyurusunda bulunulmasına karar verdi ve duruş- Selin Şekerci mayı 26 Haziran 2018 tarihine erteledi. Oyuncu Selin Şekerci hakkında 2013 yılında yaptığı sosyal medya paylaşımlarında Cumhurbaşkanı’na

410 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü hakaret ettiği iddiasıyla İstanbul 44. Asliye Ceza 6 Eylül 2018 tarihinde görülen davanın karar Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 duruşmasında mahkeme Beyza Metin, Erdoğan yılı içinde devam edildi. Demir, Gürsel Kaya ve Mehmet Şamil Altan’ı 11 ay 20 gün hapis cezası ile cezalandırdı ve daha sonra Davanın 3 Mayıs 2018 tarihinde görülen duruş- bu cezayı 7’şer bin TL adli para cezasına çevirdi. masında mahkeme dosyanın karar için incelemeye Mahkeme Nebile Irmak Çetin ve Önder Atay’ı da alınmasına karar verdi ve duruşmayı ileri bir tarihe 11 ay 20 gün hapis cezası ile cezalandırdı ve daha erteledi. sonra hükmün açıklanmasını geri bıraktı. Cenk Yiğiter Levent Üzümcü Ankara Üniversitesi’nden KHK ile ihraç edilen Tiyatro sanatçısı Levent Üzümcü, sosyal medya akademisyen Cenk Yiğiter hakkında, sosyal paylaşımlarında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği medya paylaşımları nedeniyle ‘Cumhurbaşkanına iddiasıyla hakkında başlatılan soruşturma kapsa- hakaret’ iddiasıyla Ankara 20. Asliye Ceza Mahke- mında 19 Eylül 2018 tarihinde İstanbul’da Basın mesi’nde açılan davanın görülmesine 2018 yılı Suçları Soruşturma Bürosu Savcısı’na ifade verdi. içinde başlandı. Binali Erdoğan Davanın ilk duruşması 17 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme savunmaların ardından duruş- Binali Erdoğan isminde eski bir TRT kameramanı mayı 4 Ekim 2018 tarihine ertelendi. hakkında sosyal medya paylaşımlarında Cumhur- başkanı’na hakaret ettiği iddiasıyla açılan davanın Davanın 4 Ekim 2018 tarihinde görülen karar karar duruşması 25 Eylül 2018 tarihinde görüldü. duruşmasında mahkeme Cenk Yiğiter’i 1 yıl 5 ay Mahkeme Binali Erdoğan’ı 10 ay hapis cezası ile 15 gün hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme cezalandırdı ve cezayı erteledi. hükmün açıklanmasın geri bırakmadı. Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Erdal Güney Binali Erdoğan’ın memuriyetten atıldığı ve çalıştığı Sanatçı Erdal Güney hakkında yaptığı bir şarkıdaki kurum olan TRT tarafından hakkında suç duyuru- sözlerle Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği iddi- sunda bulunulduğu öğrenildi. asıyla açılan davanın karar duruşması 29 Mayıs Ali Ergin Güran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Erdal Güney’i 11 ay 20 gün hapis cezası ile cezalandırdı ve daha Ali Ergin Güran hakkında sosyal medya paylaşım- sonra cezayı erteledi. larında Cumhurbaşkanı’na ve dönemin Genel- kurmay Başkanı Hulusi Akar’a hakaret ettiği iddi- Beyza Metin, Erdoğan Demir, Gürsel Kaya, asıyla Anadolu Asliye Ceza Mahkemesi tarafından Mehmet Şamil Altan, Nebile Irmak Çetin ve verilen 8 yıl 2 ay hapis cezası ile ilgili yapılan istinaf Önder Atay başvurusu 2 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Davayı 10 Ekim Ankara Gar Katliamı ardından 13 Ekim yeniden gören Bölge Adliye Mahkemesi, Ali Ergin 2015 tarihinde İstanbul Sirkeci Garı önünde yapılan Güran’ı 7 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. basın açıklaması nedeniyle Elektrik Mühendisleri Masum C. Odası İstanbul Şube eski Başkanı Beyza Metin, Erdoğan Demir, Gürsel Kaya, Mehmet Şamil Eskişehir’de Masum C. isimli 1 kişi hakkında sosyal Altan, Nebile Irmak Çetin ve Önder Atay hakkında medya hesabında ‘Cumhurbaşkanına hakaret ‘Cumhurbaşkanına hakaret’ iddiasıyla İstanbul 15. ettiği’ gerekçesiyle Eskişehir 2. Ağır Ceza Mahke- Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- mesi’nde açılan davanın karar duruşması 9 Ekim mesine 2018 yılı içinde devam edildi. 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Masum C.’nin 1 yıl 10 ay hapis cezası ile cezalandırılmasına karar Davanın 5 Haziran 2018 tarihinde görülen duruş- vererek hükmün açıklanmasını geri bıraktı. masında mahkeme savunmaların ardından duruş- mayı 10 Temmuz 2018 tarihine erteledi. Hüseyin M. Davanın 10 Temmuz tarihinde görülen duruşma- Hüseyin M. isimli bir Alman vatandaşı hakkında sında mahkeme savunmaların ardından duruş- “sosyal medya paylaşımlarında Cumhurbaşka- mayı 6 Eylül 2018 tarihine erteledi. nı’na hakaret ettiği” iddiasıyla Aydın 1. Ağır Ceza

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 411 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Mahkemesi’nde açılan davanın ilk duruşması 11 Mustafa Ertem Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Hüseyin Mustafa Ertem isimli bir kişi hakkında ‘Cumhur- M.’nin tahliyesine karar vererek duruşmayı 9 başkanı’na hakaret’ iddiasıyla Antalya Asliye Ceza Nisan 2019 tarihine erteledi. Hüseyin M. Ağustos Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 8 ayı içinde Aydın’ın Kuşadası ilçesinde gözaltına Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Mustafa alınmış, daha sonra sevk edildiği mahkeme tara- Ertem’i 11 ay 20 gün hapis cezası ile cezalandırdı ve fından tutuklanmıştı. hükmün açıklanmasını geri bıraktı. ODTÜ Öğrencileri Ferhat Tunç Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nin 4 öğren- Sanatçı Ferhat Tunç hakkında ‘Cumhurbaşka- cisi hakkında mezuniyet töreninde taşıdıkları nı’na hakaret’ iddiasıyla Büyükçekmece 14. Asliye “Tayyipler Alemi” pankartı gerekçe gösterilerek Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine Ankara 11. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan 28 Kasım 2018 tarihinde başlandı. İddianamenin davanın görülmesine 22 Ekim 2018 tarihinde okunmasının ardından mahkeme duruşmayı 20 başlandı. Mart 2019 tarihine erteledi. 11 Temmuz 2018 tarihinde tutuklanan 4 ODTÜ G. Ş. öğrencisi ile ilgili yapılan itiraz üzerine, Ankara 8. Ağır Ceza Mahkemesi, 10 Ağustos 2018 tarihinde G. Ş. isimli 1 kişi hakkında 15 Temmuz darbe 4 öğrencinin de tahliyesine karar vermişti. Basında girişimi sırasında, sosyal medya paylaşımlarında yer alan haberlerden, mahkemenin kararın gerek- ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ iddiasıyla çesinde, delillerin toplandığını ve bu kişilerin olası İzmir 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın kaçma girişiminin adli kontrol imkânları ile önle- karar duruşması 6 Aralık 2018 tarihinde görüldü. nebileceğini belirttiği öğrenildi. Mahkeme G.Ş .’nin ‘Cumhurbaşkanına hakaret’ suçundan 1 yıl 5 ay 15 gün hapis cezası ile, ‘Türk Üniversite öğrencileri duruşmada hazır bulundu. milletini, Cumhuriyeti ve TBMM’yi aşağılama’ Mahkeme, Cumhurbaşkanı’nın şikayetini geri suçundan ise 10 ay hapis cezası ile cezalandırıl- çektiğini açıklamasına rağmen yargılamanın deva- masına karar verdi ve her iki ceza için de hükmün mına ilişkin Adalet Bakanlığı’nın kararının ve söz açıklanmasını geri bıraktı. konusu karikatür ile ilgili Penguen Dergisi yöne- ticilerinin yargılanıp yargılanmadığının sorulma- G. Ş. 20 Temmuz 2016 tarihinde gözaltına alınarak sına, üniversite öğrencileri hakkındaki yurtdışı tutuklanmış, hakkında açılan davanın ilk duruş- yasağının kaldırılmasına karar verdi ve duruşmayı masında tahliye edilmişti. 4 Nisan 2019 tarihine erteledi. Ethem Güzel, Bekir Kamil Çağlayan, Özgür Urfa Fırat Yıldız ve Mehmet Reyhan Avukat Özgür Urfa hakkında müvekkillerinin CHP Mersin İl Gençlik Kolları Başkanı Ethem temyiz dilekçesinde yer alan kimi ifadelerde Güzel, Erdemli İlçe Gençlik Kolları Başkanı Bekir Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği iddiasıyla Kamil Çağlayan ile CHP üyeleri Fırat Yıldız ve Ankara Başsavcılığı tarafından hazırlanan iddia- Mehmet Reyhan hakkında, ‘Cumhurbaşkanı’na name Ankara 30. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından hakaret’ iddiasıyla Mersin 2. Asliye Ceza Mahke- kabul edildi. Avukat Özgür Urfa’nın yargılanacağı mesi’nde açılan davanın karar duruşması 20 Aralık davanın ilk duruşması 13 Şubat 2019 tarihinde 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 4 kişiyi de 11 görülecek. ay 20 gün hapis cezası ile cezalandırdı ve cezaları erteledi. Mehmet Aslan Oyuncu Mehmet Aslan hakkında sosyal medya paylaşımlarında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ iddiasıyla İstanbul Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 1 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Savunmaların ardından mahkeme duruşmayı ileri bir tarihe erteledi.

412 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

6.8. ATATÜRK’E HAKARET GEREKÇESIYLE GÖZALTINA ALINAN, TUTUKLANAN VE YARGILANAN KIŞILER

5816 Sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Harun K. Hakkında Kanun da Türkiye’de düşünce ve ifade Antalya’nın Kepez ilçesindeki Şehit Çetin Çakmak özgürlüğünün önündeki engellerden biridir. Bu Anadolu İmam Hatip Lisesi’nde verdiği bir derste yasa kapsamında 2018 yılı içinde 6 kişinin gözal- Atatürk’ün fotoğrafıyla ilgili olarak “İndirin tına alındığı, bu kişilerden 5’inin tutuklandığı bunu, hain hain bana bakıyor” dediği iddia edilen tespit edilmiştir. Bu yasa kapsamında 2018 yılı öğretmen Harun K. 7 Kasım 2018 tarihinde içinde görüldüğü tespit edilen 2 ayrı davada yargı- gözaltına alındı ve aynı gün içinde sevk edildiği lanan 2 kişinin 2 yıl ve 3 yıl 9 ay hapis cezası ile mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest cezalandırılmıştır. bırakıldı. Safiye İ. İ. Ö. Atatürk’e hakaret ettiği iddia edilen sosyal medya 10 Kasım 2018 tarihinde ‘Atatürk’e hakaret ettiği’ paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alınan iddiasıyla Karabük’te gözaltına alınan Polis Meslek Safiye İ. isimli bir kişi, 22 Temmuz 2018 tarihinde Eğitim Merkezi (POMEM) öğrencisi İ.Ö.’nün aynı sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. gün içerisinde sevk edildiği mahkeme tarafından Safiye İ. hakkında Ankara 28. Asliye Ceza Mahke- tutuklandığı öğrenildi. mesi’nde açılan davanın görülmesine 13 Eylül E. Ş. 2018 tarihinde başlandı. İlk duruşmada mahkeme savunmaların ardından Safiye İ.’nin tutukluluk 10 Kasım 2018 tarihinde Edirne’de Atatürk’ün halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 10 ölüm yıldönümü dolayısıyla düzenlen tören sıra- Ekim 2018 tarihine erteledi. sında “Atatürk ilah değildir, Allah’ın kanunları var. Atatürk Batı’nın kanunlarını getirdi” şeklinde Davanın 10 Ekim 2018 tarihinde görülen karar sloganlar attığı iddiasıyla E.Ş. isimli bir kadının duruşmasında mahkeme Safiye İ.’yi 2 yıl hapis gözaltına alındığı öğrenildi. E. Ş., 12 Kasım 2018 cezası ile cezalandırılmasına ve hükümle birlikte tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- tahliye edilmesine karar verdi. landığı öğrenildi. Murat K. Murat G. Malatya’da sosyal medya hesabından Atatürk’e İzmir’in Buca ilçesine bağlı Çaldıran Mahallesi hakaret ettiği gerekçesiyle 8 Ekim 2018 tarihinde muhtarı Murat Gökyer hakkında sosyal medya gözaltına alınan Murat K. isimli 1 öğretmenin aynı paylaşımlarında Atatürk’e hakaret ettiği iddia- gün çıkarıldığı mahkeme tarafından tutuklandığı sıyla İzmir 38. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan öğrenildi. davanın karar duruşması 28 Kasım 2018 tarihinde F. Ş. görüldü. Mahkeme Murat Gökyer’i 3 yıl 9 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Sosyal medya paylaşımlarında Atatürk’e hakaret ettiği iddiasıyla 16 Ekim 2018 tarihinde Osmani- ye’de gözaltına alınan F. Ş. isimli bir kişi, aynı gün içinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- landı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 413 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

6.9. İNTERNET SITELERINE VE SOSYAL MEDYA HESAPLARINA GETIRILEN ERIŞIM ENGELLERI

İfade Özgürlüğü Derneği tarafından yayınlanan EngelliWeb 2018: Türkiye’den Erişime Engellenen Web Siteleri, Haber ve Sosyal Medya İçeriklerinin Analiz Raporu’na11 göre, 2018 yılı içinde toplam 54.903 web sayfasına erişim yasağı getirilmiştir. Aynı raporda, 2018 yılı sonu itibarıyla Türkiye’de erişim engelli getirilen web sayfa sayısı 245.825 olarak belirtilmektedir. Basın özgürlüğü bağlamında, 2018 yılı içinde 3.306 haber adresi hakkında erişim engellenmesi kararı verilmiştir. 2013’ün ikinci yarısından beri açıklanan Facebook şeffaflık raporuna göre 2018 yılı içinde Türkiye’den toplam 2381 içerik çıkartılmıştır.12 2018 sonu itibarıyla Türkiye’den toplam çıkartılan içerik sayısı 23.002’dir. 2012 yılından beri açıklanan Twitter şeffaflık raporlarına göre 2018 yılı içinde Türkiye’den 1.105’i mahkeme kararı ve 12.897’si diğer kurumlardan (hükümet organları, polis vb.) olmak üzere toplam 14,002 içerik çıkarma talebi yapılmıştır.13 Bunun yanı sıra, 22.998 hesabın kapatılması talep edilmiş ise de kapatılan veya Türkiye’den erişilmesi engellenen hesap sayısı 497 olmuştur. Kaldırılan veya Türkiye’den erişimine engel getirilen tweet sayısı ise 1819’dur. Aşağıda 2018 yılı içinde internet sitelerine ve sosyal medya hesaplarına getirilen erişim yasaklarına ilişkin basın ve sosyal medya taramaları sonucu ulaştığımız tespitler yer almaktadır.

3 Ocak 2018 tarihinde çeşitli basın kuruluşlarına yayınlanan haberlere erişim yasağı getirdiği öğre- ait 4 internet sitesine erişimin Bilgi Teknolojileri nildi. ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından engellendiği Jinnews haber sitesine BTK tarafından 23 Ocak öğrenildi. Engellenen internet siteleri: Özgürlükçü 2018 tarihinde erişim engeli getirildiği öğrenildi. Demokrasi, Mezopotamya Ajansı, 1 Haber Var, Demokrat Haber.111213 25 Ocak 2018 tarihinde Jinnews Haber Ajansı ve Özgürlükçü Demokrasi gazetesinin internet sayfa- CHP milletvekili Barış Yarkadaş tarafından 2017 larına erişimin BTK tarafından engellendiği öğre- Kasım ayı içinde medya ve sanat dünyasına yönelik nildi. Son engelleme kararları ile birlikte, Özgür- sansür ve baskılar ile ilgili olarak açıklanan rapor lükçü Demokrasi gazetesine erişimin 47. kez ve hakkında 4 Ocak 2018 tarihinde İstanbul 3. Sulh Jinnews haber ajansına erişim ise 2. kez engellen- Ceza Hakimliği tarafından erişimin engellenmesi diği bildirildi. kararı verildi. Söz konusu raporun bazı haber site- lerinde haber olması üzerine yapılan bir şikayet 26 Ocak 2018 tarihinde Suriye’deki savaşta taraf- başvurusu sonucu İstanbul 3. Sulh Ceza Hakimliği ların kontrol ettikleri bölgeleri gerçek zamanlı bir 6 Aralık 2017 tarihinde bu haberlere erişim yasağı şekilde aktaran syria.liveuamap.com isimli siteye kararı almıştı. erişimin BTK tarafından engellendiği öğrenildi. 11 Ocak 2018 tarihinde basında yer alan haber- 30 Ocak ve 31 Ocak 2018 tarihlerinde Jinnews lerden İstanbul 9. Sulh Ceza Hakimliği’nin Brezil- Haber Ajansı’nın internet sayfalarına erişimin BTK yalı karikatürist Carlos Latuff tarafından çizilen tarafından engellendiği öğrenildi. Son 2 engelleme Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan karikatürlerine kararları ile birlikte, Jinnews haber ajansına erişim yönelik engellemeyle ilgili 15 internet adresinde ise 5. kez engellendiği bildirildi. 31 Ocak 2018 tarihinde Jinnews Haber Ajansı’nın 11 https://privacy.cyber-rights.org.tr/wp-content/ uploads/2019/06/EngelliWeb_2018.pdf internet sayfalarına erişimin BTK tarafından 12 https://transparency.facebook.com/content-restrictions/ engellendiği öğrenildi. Son engelleme kararları ile country/TR birlikte, Jinnewes haber ajansına erişim ise 6. kez 13 https://transparency.twitter.com/en/countries/tr.html engellendiği bildirildi.

414 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 Düşünce ve İfade Özgürlüğü

3 Şubat 2018 tarihinde Jinnews Haber Ajansı’nın 5651 sayılı kanunun 8. maddesi gereğince erişime internet sayfalarına erişimin BTK tarafından engellenmesine karar verdi. engellendiği öğrenildi. Son engelleme kararları ile Bakırköy 1. Sulh Ceza Mahkemesi, 1 Ağustos 2018 birlikte, Jinnewes haber ajansına erişim ise 7. kez tarihinde, Cumhuriyet gazetesinin 18 Mart 2017 engellendiği bildirildi. tarihli, 26. dönem İstanbul milletvekili olan AKP’li 5 Şubat 2018 tarihinde KHK’lar ile kapatılmış tele- Hasan Turan’ın Bağcılar Belediyesi’nden aldığı vizyon ve radyo çalışanları tarafından kurulan 1 ihalelerle ilgili, ‘Baba oğul Bağcılar’ı bağlamış’ Haber Var Platformu’nun internet sitesine (www. başlıklı haberinin erişime engellenmesine karar 1habervar.net) erişimin BTK tarafından engellen- verdi. diği öğrenildi. 1 Haber Var Platformu’nun internet İstanbul 3. Sulh Ceza Mahkemesi, 1 Ağustos 2018 sitesine erişim daha önce 13 Ocak 2018 tarihinde tarihinde, çocuğuna yönelik sistematik cinsel istis- engellenmişti. marda bulunduğu iddiasıyla 22 yıl 6 ay hapis ceza- 7 Şubat 2018 tarihlerinde Direnişteyiz.org, Kızıl- sıyla cezalandırılan medya şirketleri sahibi Fatih bayrak Gazetesi ve Mezopotamya Ajansı’nın Oflaz’la ilgili olarak, çeşitli gazetelerin internet internet sitelerine erişimin BTK tarafından engel- sitelerinde yayınlanan haberlerin erişime engellen- lendiği öğrenildi. mesine karar verdi. 2018 tarihlerinde Mezopotamya Ajansı’na ve Kızıl Küçükçekmece 2. Sulh Ceza Mahkemesi, 2 Ağustos Bayrak dergisine ait internet sitelerine erişimin 2018 tarihinde, Cumhuriyet gazetesinde yayın- aynı gün içinde 2 kez BTK tarafından engellendiği lanan ve gazetenin 18 Mart 2017 tarihli bir habe- öğrenildi. rine getirilen erişim engellemesi kararını konu alan haberinin de erişime engellenmesine karar verdi. 8 Şubat 2018 tarihinde ayrıca Özgürlükçü Demok- Bakırköy 1. Sulh Ceza Mahkemesi, 1 Ağustos 2018 rasi gazetesinin internet sitesine ve Direnişteyiz. tarihinde, Cumhuriyet gazetesinin 18 Mart 2017 org twitter hesabına erişimin de BTK tarafından tarihli, 26. dönem İstanbul milletvekili olan AKP’li engellendiği bildirildi. Hasan Turan’ın Bağcılar Belediyesi’nden aldığı CHP Milletvekili Sezgin Tanrıkulu’nun çocuklara ihalelerle ilgili, ‘Baba oğul Bağcılar’ı bağlamış’ yönelik cinsel istismar iddialarıyla ilgili bir Meclis başlıklı haberinin erişime engellenmesine karar özel komisyonu kurulması teklifinin TBMM vermişti. Başkanlığı tarafından “başvuru, bir Meclis araştır- 5 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haber- ması önergesi niteliğinde olmadığı” gerekçesiyle lerden, KİPTAŞ Genel Müdürü’nün mal varlığı ile reddedilmesi ile ilgili çıkan haberlere erişimin ilgili Mart 2015 tarihli çeşitli internet sitelerinde TBMM Başkanlığı’nın talebi üzerine Ankara 2. yer alan 10 habere erişimin Bakırköy Sulh Ceza Sulh Ceza Hakimliği’nin kararıyla engellendiği, 16 Hakimliği tarafından engellendiği öğrenildi. Söz Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden konusu kararın gerekçesinin ‘itibarsızlaştırma’ öğrenildi. olduğu bildirildi. 10 Temmuz 2018 tarihinde www.aydinlik.com, 20 Ekim 2018 tarihinde basında yer alan haber- www.evrensel.net ve www.cumhuriyet.com.tr lerden Twitter’da 16, Facebook’ta 1 hesap; 4 sitelerinde yer alan 3 habere erişimin engellendiği internet sitesive Youtube’da 3 kanal hakkında öğrenildi. Erişimi engellenen haberler: https:// Ankara 1. Sulh Ceza Hakimliği, ‘örgüt propagan- www.aydinlik.com.tr/arsiv/melih-gokcek-zabi- dası yaptıkları’ gerekçesiyle erişim engeli getirildiği ta-oldu-iste-o-ses-kaydi, https://www.evrensel. öğrenildi. net/haber/80479/thy-ucagi-ile-silah-sevkiya- ti-iddiasi, http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/ Kocaeli Valiliği 28 Kasım 2018 tarihinde yaptığı turkiye/43247/Sumeyye_nin_twitter_itirafi.html. açıklama ile, Kuzey Marmara Otoyolu kapsa- mında inşaatı devam eden viyadüğün çökmesiyle İstanbul 10. Sulh Ceza Mahkemesi, 122 internet ilgili haberlere yayın yasağı getirildiğini duyurdu. sitesinin, 11 Temmuz 2018 tarihinde gözaltına Valilik açıklamasında “İlimiz sınırları içinde alınan Adnan Oktar ile ilişkili olduğu gerekçesiyle,

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 415 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 devam etmekte olan Kuzey Marmara Otoyolu gereğince yayın yasağı kararı verilmiştir” denildi. çalışmaları esnasında Gebze Tavşancıl kesiminde 28 Kasım 2018 tarihinde Kuzey Marmara Otoyo- Osmangazi Köprüsüne yakın bir noktada yapıl- lu’nun Kocaeli-Gebze kesiminde 28 Kasım’da makta olan viyadüğe 2. kademe beton dökülürken viyadük çalışmaları sırasında düşen beton blokun beton bloğun ters dönerek üzerindeki işçilerle altında kalan işçilerden Öztürk Yılmaz, Bayram birlikte aşağı düşmesi sonucu meydana gelen Kılıç ve Sıddık Canpolat hayatını kaybetmiş, Kani iş kazası ile ilgili Gebze 1. Sulh Ceza Hakimliği Öztürk ise yaralanmıştı. tarafından alınan kararında; “iş kazasında göçük Daha önce BTK kararıyla internet sitesi engellenen altında bulunan yaralıların çıkarılmaları çalışma- sendika.org sitesinin yayınına devam etmek için ları devam etmekte olduğundan, toplum sağlı- kullanıma açtığı sendika62.org sitesine erişim de 5 ğının ve ahlakının zedelenmemesi, kamuoyunun Aralık 2018 tarihinde engellendi. Böylece sendika. yanlış bilgilendirilmemesi ve çalışmaların sekteye org sitesine erişim 62. kez engellenmiş oldu. uğramaması için, kamunun menfaati olduğundan olayla ilgili olarak yazılı ve internet üzerinden yapı- 5 Aralık 2018 tarihinde nuceciwan6.com internet lacak yayınların Basın Kanununun 3/2 Maddesi sitesine erişim de BTK kararıyla engellendi.

416 Türkiye İnsan Hakları Vakfı 7. 15 TEMMUZ DARBE GİRİŞİMİ

15 Temmuz Darbe girişimi ile ilişkili soruşturmalar ve “FETÖ/PDY soruşturmaları” kapsamında 2018 yılı içinde toplam 11 bin 390 kişinin gözaltına alındığı, 2187 kişinin tutuklandığı ve serbest bırakılan kişilerden en az 1454’üne adli kontrol şartı uygulandığı tespit edilmiştir. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu 15 Kasım 2018 tarihinde TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bakanlığı ve ilgili kurumlarının 2019 bütçesine ilişkin konuşmasında, 15 Temmuz 2016 tarihinden bu yana darbe girişimi ile ilgili olarak 62 bin 730 operasyon yapıldığını, bu operasyonlar sonucunda 217 bin 971 kişinin gözaltına alındığını, 16 bin 684 kişinin hüküm giydiğini 14 bin 750 kişinin ise tutuklu bulunduğunu belirtti. 14 İçişleri Bakanlığı tarafından 31 Aralık 2018 tarihinde yapılan açıklamaya göre ise 2018 yılı içinde bu kapsamda gözaltına alınanların sayısı 52 bin 10’dur.

Aşağıdaki tabloda aylara 2018 yılı içinde aylara göre gözaltına alınan tutuklanan ve adli kontrol şartı uygulananların sayısı yer almaktadır.14

Gözaltına Alınan Kişi Sayısı Tutuklanan Kişi Sayısı Adli Kontrol Şartı Uygulanan Kişi Sayısı Ocak 864 139 130 Şubat 1275 140 117 Mart 1330 152 175 Nisan 1215 117 73 Mayıs 1320 333 221 Haziran 597 81 55 Temmuz 880 281 83 Ağustos 275 21 18 Eylül 797 222 93 Ekim 592 82 62 Kasım 1367 267 210 Aralık 878 352 217 Toplam 11390 2187 1454

15 Temmuz Darbe girişimi ile ilişkili soruşturmalar ve “FETÖ/PDY soruşturmaları” kapsamında açılan davalardan en az 411’i 2018 yılı içinde karara bağlanmıştır. Bu davalarda 624 kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ve 452 kişi ise müebbet hapis cezası ile cezalandırılmıştır. Değişen sürelerde hapis cezası ile cezalandırılanların sayısı ile 3086’dır. 2018 yılı içinde bu kapsamda açılan davalardan beraat edenlerin sayısı 2038’dir.

14 https://www.aa.com.tr/tr/gunun-basliklari/icisleri-bakani-soylu-bugune-kadar-62-bin-730-feto-operasyonu- yapildi/1311843

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 417 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Aşağıdaki tabloda aylara göre karara bağlanan davalar ile ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis, değişen sürelerde hapis cezası ile cezalandırılanlar ile beraat edenlerin sayıları yer almaktadır.15

Ağırlaştırılmış Müebbet Karara Müebbet Hapis Cezası Hapis Cezası ile Beraat Hapis Cezası ile Bağlanan ile Cezalandırılan Cezalandırılan Eden Kişi Cezalandırılan Kişi Dava Sayısı Kişi Sayısı Kişi Sayısı Sayısı Sayısı Ocak 30 23 19 142 107 Şubat 43 32 72 246 187 Mart 16 50 26 106 92 Nisan 41 117 134 186 274 Mayıs 47 173 105 500 292 Haziran 27 30 0 304 559 Temmuz 43 109 0 233 63 Ağustos 19 37 67 255 229 Eylül 36 2 0 238 7 Ekim 29 25 21 171 39 Kasım 38 0 0 409 50 Aralık 42 26 8 296 139 Toplam 411 624 452 3086 2038

5 Temmuz 2018 tarihinde tarihi itibarıyla “FETÖ/PDY Soruşturmaları” kapsamında haklarında soruşturma ve kovuşturma açılmış ve adli kontrol şartıyla serbest bırakılmış 412 kişiye olmak elektronik kelepçe takılmıştır. “FETÖ/PDY Soruşturmaları” kapsamında kayyım atanan şirketlere ilişkin olarak, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) Başkanı Muhiddin Gülal, 2 Ekim 2018 tarihi itibarıyla 1022 şirkete kayyım atandığın, bu şirketlerin öz kaynak büyüklüğünün 19,9 milyar TL olduğunu ve bu şirketlerde 46 bin 160 kişi çalıştığı açıkladı.15

15 https://www.bloomberght.com/haberler/haber/2160799-tmsf-15-temmuzdan-bu-yana-bin-22-sirkete-kayyum-atandi

418 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

7.1. DARBE GIRIŞIMIYLE İLIŞKILENDIRILEREK GÖZALTINA ALINAN VE TUTUKLANAN KIŞILER

1 Ocak 2018 tarihinde Tokat merkezli bir soruş- yonlarda 62 kişinin; Manisa’da 12 kişinin; Muğ- turma kapsamında KHK ile meslekten ihraç edil- la’da Konya merkezli bir soruşturma kapsamında miş hakim ve savcıların yanı sıra avukatların ara- hakkında yakalama kararı çıkartılan Dalaman İlçe larında olduğu 15 kişinin; örgüt üyesi olduğunu Jandarma Komutanı üsteğmen M. A.’nın; Antep’te itiraf ederek teslim olan Yüzbaşı Burak Akın’ın ifa- hakkında yakalama kararı olan 1 kişinin gözaltına deleri doğrultusunda 2 muvazzaf subayın gözaltına alındığı öğrenildi. alındığı öğrenildi. 6 Ocak 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir soruş- 3 Ocak 2017 tarihinde İstanbul merkezli bir soruş- turma kapsamında 9 ilde düzenlenen operasyon- turma kapsamında Asya Katılım Bankası’nın larda 17 kişinin; İstanbul’da Fetullah Gülen’in (Bank Asya) 68 hissedarı hakkında gözaltı kararı akrabası olan 1 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. çıkartıldığı ve 9 ilde düzenlenen operasyonlarda Balıkesir merkezli bir soruşturma kapsamında 49’unun gözaltına alındığı öğrenildi. gözaltına alınan 33 kişiden 5’inin 6 Ocak 2018 tari- Samsun’da gözaltına alınan 1 kişinin 3 Ocak hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- 2017 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından landığı ve 28 kişinin ise adli kontrol şartıyla serbest ByLock kullandığı gerekçesiyle tutuklandığı bildi- bırakıldığı bildirildi. rildi. 7 Ocak 2018 tarihinde Ağrı merkezli bir soruş- 4 Ocak 2018 tarihinde Bayburt merkezli bir soruş- turma kapsamında 20 ilde düzenlenen operas- turma kapsamında 9 ilde düzenlenen operasyon- yonlarda 20 askerin; Ankara’da 2 kişinin gözaltına larda 14 muvazzaf askerin; Ankara merkezli bir alındığı öğrenildi. soruşturma kapsamında 12 ilde düzenlenen ope- 8 Ocak 2018 tarihinde Muğla’da 5 kişinin gözaltına rasyonlarda KHK ile kapatılmış Aksiyon-İş Konfe- alındığı bildirildi. derasyonu’na bağlı sendikalarda yöneticilik yapmış 33 kişinin; Konya merkezli bir soruşturma kapsa- Örgüt üyesi olduğunu söyleyerek Ankara Emniyet mında 27 ilde düzenlenen operasyonlarda hakla- Müdürlüğü’ne teslim olan Kara Kuvvetleri Komu- rında gözaltı kararı çıkartılmış 58’i muvazzaf asker tanı’nın koruma subayı Yüzbaşı Burak Akın’ın 70 kişiden 40’ının; Kocaeli merkezli bir soruşturma etkin pişmanlıktan yararlandığı ve 8 Ocak 2018 kapsamında 10 ilde düzenlenen operasyonlarda tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından adli 16’sı muvazzaf 19 askerin; Edirne’de yasadışı yol- kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. larla yurtdışına çıkma hazırlığında olduğu iddia 9 Ocak 2018 tarihinde Diyarbakır merkezli bir edilen 1 kişinin ve Edirne’de cezaevindeki eşini soruşturma kapsamında 22 ilde düzenlenen ope- ziyarete giden 1 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. rasyonlarda 56 askerin; Siirt merkezli bir soruş- 22 Aralık 2017 tarihinde Ankara merkezli bir turma kapsamında Balıkesir’de 1 askerin; Aksaray soruşturma kapsamında gözaltına alınan 12’si merkezli bir soruşturma kapsamında 3 ilde düzen- muvazzaf 16 askerden 11’inin 4 Ocak 2018 tari- lenen operasyonlarda 8 kişinin gözaltına alındığı hinde çıkartıldıkları mahkeme tarafından tutuk- öğrenildi. landığı ve 5 kişinin ise adli kontrol şartıyla serbest 29 Aralık 2017 tarihide Adana’da gözaltına alınan bırakıldığı bildirildi. İncirlik Hava Üssü’nde görevli 1 askerin 9 Ocak Ankara’da gözaltına alınan, KHK ile meslekten 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tarafından ihraç edilmiş olan TRT eski spikeri Turgut Usul’un tutuklandığı bildirildi. 4 Ocak 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tara- Muğla’nın Seydikemer ilçesinde yurtdışına çıkma fından ‘örgüt üyesi olmak’ iddiasıyla tutuklandığı hazırlığında olduğu ileri sürülen 4 kişinin gözaltına öğrenildi. alındığı ve 9 Ocak 2018 tarihinde çıkartıldıkları 5 Ocak 2018 tarihinde Konya merkezli bir soruş- mahkeme tarafından tutuklandıkları öğrenildi. turma kapsamında 27 ilde düzenlenen operas-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 419 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

27 Aralık 2017 tarihinde Antalya’da gözaltına alı- 14 Ocak 2018 tarihinde Nevşehir merkezli bir nan 10 kişiden 8’inin 9 Ocak 2018 tarihinde çıkar- soruşturma kapsamında Samsun’da 2 kişinin tıldıkları mahkeme tarafından tutuklandığı ve 2 gözaltına alındığı öğrenildi. kişinin ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı 15 Ocak 2018 tarihinde KHK ile kapatılmış Yüksek bildirildi. Tahsil Vakfı çalışanlarına yönelik İstanbul merkezli 10 Ocak 2018 tarihinde Kara ve Deniz Kuvvetleri bir soruşturma kapsamında 21 ilde düzenlenen komutanlıklarında görevli 3’ü yarbay ve 1’i binbaşı operasyonlarda haklarında gözaltı kararı verilen 84 4 muvazzaf askerin polise teslim olduğu ve etkin kişiden 45’inin ve Sakarya merkezli bir soruşturma pişmanlıktan yararlanmak üzere başvuru yaptığı kapsamında 11 ilde düzenlenen operasyonlarda 13 öğrenildi. kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. 3 Ocak 2018 tarihinde gözaltına alınan ve Asya Bayburt merkezli bir soruşturma kapsamında Katılım Bankası’nın A grubu hissedarlarından Ankara’da gözaltına alınan KHK ile meslekten olan 49 kişiden 24’ünün 10 Ocak 2017 tarihinde ihraç edilmiş araştırma görevlisi A. G.’nin 13 Ocak sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandığı 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tarafından ve 15’i adli kontrol şartı ile olmak üzere 25 kişinin tutuklandığı öğrenildi. serbest bırakıldığı bildirildi. 16 Ocak 2018 tarihinde Balıkesir’de 1 askerin; 28 Aralık 2017 tarihinde Konya merkezli bir soruş- Aydın’da 1 binbaşının; Çanakkale’de 1’i yüzbaşı turma kapsamında gözaltına alınan ve aralarında 3 askerin; Mersin merkezli bir soruşturma kapsa- muvazzaf askerlerin de olduğu 13 kişiden 6’sının mında 15 ilde düzenlenen operasyonlarda 10 kişi- 10 Ocak 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme nin gözaltına alındığı öğrenildi. tarafından tutuklandığı ve 7 kişinin ise adli kontrol 16 Ocak 2018 tarihinde Ankara’da Deniz Kuvvet- şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. leri Komutanlığı’nda görevli 3 askerin örgüt üyesi 11 Ocak 2018 tarihinde Ankara’da 1’i subay ve olduklarını beyan ederek Emniyet Müdürlüğü’ne diğeri astsubay 2 muvazzaf askerin ‘örgüt üyesi teslim olduğu bildirildi. olduklarını beyan ederek’ savcılığa teslim olduğu Antep’te gözaltına alınan, KHK ile kapatılmış Zirve ve daha sonra 1 subayın Emniyet Müdürlüğü’ne Üniversitesi Tıp Fakültesi eski dekanı M. Ö.’nün götürüldüğü öğrenildi. 16 Ocak 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tara- 11 Ocak 2018 tarihinde Kocaeli’de Donanma fından tutuklandığı öğrenildi. Komutanlığı’nda görevli 1’i yarbay ve 2’si astsu- Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Yaşar bay 3 muvazzaf asker ile 1 öğretmenin ‘örgüt üyesi Güler’in koruma subayı Yüzbaşı Burak Akın’ın ifa- olduklarını beyan ederek’ Kocaeli Emniyet Müdür- deleri doğrultusunda Ankara’da gözaltına alınan lüğü’ne teslim olduğu bildirildi. 5 kişiden 2’sinin tutuklandığı ve 3 kişinin ise adli 12 Ocak 2018 tarihinde Ankara merkezli bir soruş- kontrol şartıyla serbest bırakıldığı bildirildi. turma kapsamında 16 ilde yapılan operasyonlarda 17 Ocak 2018 tarihinde Sakarya merkezli bir soruş- haklarında gözaltı kararı verilen 70 öğretmenden turma kapsamında 3 kişinin, Ankara’da haklarında 28’inin; Muş merkezli bir soruşturma kapsamında yakalama kararı çıkartılan 34 kişiden 9’unun gözal- 11 ilde düzenlenen operasyonlarda 18 kişinin tına alındığı öğrenildi. gözaltına alındığı öğrenildi. 17 Ocak 2018 tarihinde Kilis’te bir askerin örgüt Muğla’nın Marmaris ilçesinde Yunanistan’a kaçma üyesi olduğunu beyan ederek Kilis Cumhuriyet hazırlığında olduğu iddiasıyla gözaltına alına 4 Başsavcılığı’na teslim olduğu ve daha sonra ifadesi kişiden 2’sinin 12 Ocak 2018 tarihinde çıkartıldık- alınmak üzere Emniyet Müdürlüğü’ne götürül- ları mahkeme tarafından tutuklandığı ve 2 kişinin düğü öğrenildi. ise halen gözaltında olduğu bildirildi. Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Yaşar 13 Ocak 2018 tarihinde Kırşehir’de 4 kişinin gözal- Güler’in koruma subayı Yüzbaşı Burak Akın’ın tına alındığı öğrenildi. ifadeleri doğrultusunda Ankara’da gözaltına alı- nan Yüzbaşı Engin Yaman ve Yüzbaşı Nurettin

420 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

Kaya’nın 17 Ocak 2018 tarihinde sevk edildikleri olduğu 6 kişiden 3’ünün 23 Ocak 2018 tarihinde mahkeme tarafından tutuklandığı öğrenildi. çıkartıldıkları mahkeme tarafından tutuklandığı öğrenildi. 18 Ocak 2018 tarihinde Çanakkale’de 1’i emekli ve 17’si muvazzaf olmak üzere 18 askerin; Bursa mer- 15 Ocak 2018 tarihinde Yüksek Tahsil Vakfı’na kezli bir soruşturma kapsamında 7 ilde düzenlenen yönelik İstanbul merkezli bir soruşturma kapsa- operasyonlarda 11 kişinin gözaltına alındığı öğre- mında 21 ilde düzenlenen operasyonlarda gözaltına nildi. alınan 45 kişiden 21’inin 23 Ocak 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandığı Sakarya merkezli bir soruşturma kapsamında ve 12’si adli kontrol şartı ile olmak üzere 24 kişinin İstanbul’da gözaltına alınan Fetullah Gülen’in serbest bırakıldığı bildirildi. yeğeni Tavus Bin Keysan Gülen’in 18 Ocak 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tarafından ‘örgüt 23 Ocak 2018 tarihinde Ordu merkezli bir soruş- üyesi olmak’ iddiasıyla tutuklandığı bildirildi. turma kapsamında 9 ilde düzenlenen operasyon- larda 12 muvazzaf askerin gözaltına alındığı bildi- 19 Ocak 2018 tarihinde Ankara’da bir askerin rildi. örgüt üyesi olduğunu beyan ederek Ankara Emni- yet Müdürlüğü’ne teslim olduğu öğrenildi. Bolu’da örgüt üyesi olduğunu beyan ederek Bolu Emniyet Müdürlüğü’ne teslim olan bir askerin 23 19 Ocak 2018 tarihinde Antalya’da aralarında 1 Ocak 2018 tarihinde çıkarıldığı mahkeme tarafın- hakim, 1 savcı ve 1 akademisyenin olduğu 6 gözal- dan adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğre- tına alındığı bildirildi. nildi. Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında örgüt Ankara’da örgüt üyesi olduğunu beyan ederek kontrolünde faaliyet yürüttüğü gerekçesiyle KHK Ankara Emniyet Müdürlüğü’ne teslim olan bir ile kapatılmış Aksiyon İş Konfederasyonu’na bağlı askerin 23 Ocak 2018 tarihinde çıkarıldığı mah- 6 sendikada yöneticilik yapmış 68 kişi hakkında keme tarafından adli kontrol şartıyla serbest bıra- gözaltı kararı alındığı öğrenildi. kıldığı öğrenildi. Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında 24 Ocak 2018 tarihinde Kayseri merkezli bir soruş- gözaltına alınan eski Kıbrıs Türk Barış Kuvvet- turma kapsamında 5 ilde düzenlenen operasyon- leri (KTBK) Komutanı emekli korgeneral İlyas larda haklarında gözaltı kararı alınan 6 kişiden Bozkurt ile kurmay başkanı emekli Albay Erdal 4’ünün, Bayburt merkezli bir soruşturma kapsa- Dodurga’nın da aralarında olduğu 5 kişinin 19 mında 9 ilde düzenlenen operasyonlarda 13 kişi- Ocak 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme nin ve Aydın merkezli bir soruşturma kapsamında tarafından ‘anayasal düzeni ortadan kaldırmaya Erzincan’da 1 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. teşebbüs’, ‘TBMM’yi ortadan kaldırmaya teşebbüs’ ve ‘hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüs’ iddia- 24 Ocak 2018 tarihinde Aydın’da bir askerin örgüt larıyla tutuklandığı öğrenildi. üyesi olduğunu beyan ederek İl Emniyet Müdürlü- ğü’ne teslim olduğu bildirildi. 20 Ocak 2018 tarihinde Antalya’da aralarında 2 öğretmenin de olduğu 4 kişinin gözaltına alındığı 25 Ocak 2018 tarihinde Ankara merkezli bir soruş- bildirildi. turma kapsamında 21 ilde düzenlenen operas- yonlarda 64’ü KHK ile ihraç edilmiş 80 emniyet Erzincan merkezli bir soruşturma kapsamında personelinin; Samsun’da 1 kişinin; Bursa’da özel Samsun ve Kayseri’de düzenlenen operasyonlarda bir lisenin sahipleri ile müdürünün de aralarında 2 askerin gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltına olduğu 3 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. alınanlardan 1’inin etkin pişmanlık hükümlerin- den yararlandığı ve 22 Ocak 2018 tarihinde çıkar- 26 Ocak 2018 tarihinde KHK ile kapatılmış okul- tıldığı mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla larda çalışmış olanlara yönelik bir soruşturma kap- serbest bırakıldığı, diğer kişinin ise halen gözal- samında 11 ilde düzenlenen operasyonlarda hak- tında olduğu öğrenildi. larında gözaltı kararı çıkarılan 70 kişiden 29’unun; Samsun’da 12’si KHK ile meslekten ihraç edilmiş Edirne’de Yunanistan’a yasadışı yollarla gitmeye 13 öğretmenin; Mersin’de eski bir yüzbaşının çalıştıkları iddiasıyla gözaltına alınan ve arala- gözaltına alındığı öğrenildi. rında KHK ile meslekten ihraç edilmiş kişilerin de

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 421 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Anayasa Mahkemesi eski Başkanı Haşim Kılıç’ın 1 Şubat 2018 tarihinde Konya merkezli bir soruş- oğlu Fatih Samed Kılıç hakkında “FETÖ/PDY turma kapsamında 43 ilde düzenlenen operasyon- Soruşturması” kapsamında 26 Ocak 2018 tarihinde larda haklarında gözaltı kararı verilmiş 120 kişiden gözaltı kararı çıkartıldığı bildirildi. 34’ü; Antalya merkezli bir soruşturma kapsamında 3 ilde düzenlenen operasyonlarda 20 kişi gözaltına 19 Ocak 2018 tarihinde Ankara merkezli bir alındı. soruşturma kapsamında gözaltına alınan KHK ile kapatılmış Aksiyon-İş Konfederasyonu’na bağlı 6 2 Şubat 2018 tarihinde 2011 yılında yapılan polis- sendikada yöneticilik yapmış 51 kişiden 13’ünün likten komiserliğe geçiş sınavı ile ilgili Ankara 26 Ocak 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme merkezli bir soruşturma kapsamında haklarında tarafından tutuklandığı ve 38 kişinin ise adli kont- gözaltı kararı verilen 40 kişinin yakalanması için 27 rol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. ilde yapılan operasyonlarda 21 kişi; Bolu merkezli bir soruşturma kapsamında 10 ilde yapılan operas- Mardin merkezli bir soruşturma kapsamında yonlarda 12’si muvazzaf asker 14 kişi; Edirne’de İstanbul’da gözaltına alınan 1 kişinin 28 Ocak 2018 yasadışı yollarla yurtdışına çıkma girişiminde tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından “Mar- bulunduğu iddia edilen 9 kişi; İstanbul’da ‘ByLock din imamı olduğu” iddiası ile tutuklandığı bildi- kullanmak’ iddiasıyla haklarında gözaltı kararı rildi. çıkartılmış 52 kişiden 23’ü; İzmir’de yürütülen iki 29 Ocak 2018 tarihinde Bilecik’te 7 kişinin; Gire- ayrı soruşturmada aralarında KHK ile kapatılmış sun merkezli bir soruşturma kapsamında 15 ilde Ege ve Batı Akdeniz Sanayici ve İş Adamları Der- düzenlenen operasyonlarda 24 askerin gözaltına nekleri Federasyonu ile İzmir Genç İş Adamları alındığı öğrenildi. Derneği’ni eski yöneticilerinin de olduğu toplam 30 Ocak 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir 18 kişi gözaltına alındı. soruşturma kapsamında 60 kişi hakkında ‘ByLock 3 Şubat 2018 tarihinde Kütahya’da hakkında kullandıkları’ iddiasıyla gözaltı kararı verildiği ve gözaltı kararı olan 1 kişi gözaltına alındı. bu kişilerin yakalanması için 28 ilde operasyonlar 3 Şubat 2018 tarihinde Samsun’un Salıpazarı ilçe- düzenlendiği bildirildi. sinde gözaltına alınan 13 kişiden 5’i aynı gün içe- 30 Ocak 2018 tarihinde Ankara’da haklarında risinde çıkarıldıkları mahkeme tarafından adli gözaltı kararı verilmiş KHK ile meslekten ihraç kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 8 kişinin ise halen edilmiş Gençlik ve Spor Bakanlığı eski çalışanı olan gözaltında olduğu öğrenildi. 27 kişiden 8’inin; Konya’da 18 kişinin; gözaltına Manisa’da gözaltına alınan 10 kişiden 4’ü 2 Şubat alındığı öğrenildi. 2018 tarihinde çıkarıldıkları mahkeme tarafından 31 Ocak 2018 tarihinde İstanbul’da Bank Asya’da ‘ByLock kullandıkları’ iddiasıyla tutuklandı; 6 kişi hesap açarak ve bu hesaba para yatırarak örgüte ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. finansal destek sağladıkları iddiasıyla haklarında 5 Şubat 2018 tarihinde Tokat merkezli bir soruş- gözaltı kararı çıkartılan 36 kişiden 20’si gözaltına turma kapsamında KHK ile meslekten ihraç edil- alındı. miş hakim savcı ile avukatlardan oluşan 5 kişi; 31 Ocak 2018 tarihinde Tokat merkezli bir soruş- Amasya merkezli bir soruşturma kapsamında 7 turma kapsamında 12 muvazzaf asker hakkında ilde yürütülen operasyonlarda 5 kişi gözaltına gözaltı kararı verildi. Bu kişilerin yakalanması için alındı. 8 ilde operasyonlar düzenlendiği öğrenildi. 2 Şubat 2018 tarihinde Edirne’den yasadışı yollarla 19 Ocak 2018 tarihinde Çorum’da gözaltına alınan Yunanistan’a geçmeye çalıştıkları iddiasıyla gözal- 27 kişiden 6’sı 31 Ocak 2018 tarihinde tutuklandı tına alınan 3 kişi 5 Şubat 2018 tarihinde sevk edil- ve 7 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. dikleri mahkeme tarafından tutuklandı. Aynı soruşturma kapsamında 24 Ocak’ta 5 kişi Kazakistan tarafından Türkiye’ye iade edilen Zabit tutuklanmış ve 9 kişi ise adli kontrol şartıyla ser- Kişi isimli bir kişi, 5 Şubat 2018 tarihinde Kocae- best bırakılmıştı. li’nde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- landı.

422 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

Bolu merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- bir soruşturma kapsamında 7 ilde düzenlenen ope- tına alınan aralarında 13’ü muvazzaf asker 14 kişi- rasyonlarda 10’u muvazzaf 11 asker; Zonguldak’ta den 3’ü 6 Şubat 2018 tarihinde çıkartıldıkları mah- Kayseri Melikşah Üniversitesi’nin Hukuk Fakültesi keme tarafından tutuklandı. 11 kişi ise adli kontrol eski Dekanı Murat Şen; Sivas merkezli bir soruş- şartıyla serbest bırakıldı. turma kapsamında 9 ilde düzenlenen operasyon- larda 13 kişi; Samsun’da Trabzon Emniyet Müdür- Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında lüğü Çevik Kuvvet Şube eski Müdürü Demircioğlu; gözaltına alınan KHK ile meslekten ihraç edilmiş Antalya’da Tosmur eski Belediye Başkanı’nın da 101 polis memurundan 52’si 6 Şubat 2018 tarihinde aralarında olduğu 2 kişi; İstanbul merkezli bir çıkarıldıkları mahkeme tarafından tutuklandı. 49 soruşturma kapsamında 3 ilde düzenlenen operas- kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. yonlarda haklarında gözaltı kararı verilmiş 23 kişi- Aydın’da gözaltına alınan 5 kişi 6 Şubat 2018 tari- den 13’ü gözaltına alındı. hinde çıkarıldıkları mahkeme tarafından adli kont- 9 Şubat 2018 tarihinde İstanbul’da 4 kişi gözaltına rol şartıyla serbest bırakıldı. alındı. 7 Şubat 2018 tarihinde Antalya’da 25 kişi; Kayseri 10 Şubat 2018 tarihinde Adana merkezli bir soruş- merkezli bir soruşturma kapsamında 4 ilde düzen- turma kapsamında 6 ilde düzenlenen operasyon- lenen operasyonlarda 4 kişi; Ordu’da 3 kişi gözal- larda 6’sı avukat 35 kişi gözaltına alındı. tına alındı. Aydın’ın Nazilli ilçesinde gözaltına alınan kayyum Hakkında gözaltı kararı olan iş insanı Gökmen atanmış Uğur Şirketler Grubu’nun eski personel Çapan Trabzon’da gözaltına alındı. Gökmen müdürü Hacı Osman Bezek, 10 Şubat 2018 tari- Çapan 7 Şubat 2018 tarihinde çıkartıldığı mah- hinde sevk edildiği mahkeme tarafından ‘örgüte keme tarafından tutuklandı. yardım ve yataklık etmek’ iddiasıyla tutuklandı. Kuruluş amacı dışında anayasal düzene karşı fikir 12 Şubat 2018 tarihinde Bursa merkezli bir soruş- ve eylem birliği içerisinde hareket ederek kamu turma kapsamında 9 ilde yapılan operasyonlarda güvenliğine karşı faaliyet yürütme’ iddiasıyla Fur- haklarında gözaltı kararı çıkarılmış 13 kişiden 5’i kan Eğitim ve Hizmet Vakfı’na yönelik başlatılan muvazzaf asker 7’si ve Edirne’de 3 kişi gözaltına Adana merkezli bir soruşturma kapsamında 3 ilde alındı. düzenlenen operasyonlarda 30 Ocak 2018 ve takip eden günlerde gözaltına alınan 28 kişiden arala- Kayseri’de gözaltına alınan Melikşah Üniversitesi rında vakfın kurucu başkanı Alpaslan Kuytul’un eski öğretim görevlisi Halit Aktürk, 12 Şubat 2018 da olduğu 5’i 8 Şubat 2018 tarihinde çıkartıldıkları tarihinde çıkartıldığı mahkeme tarafından tutuk- mahkeme tarafından tutuklandı. 6 kişi ev hapis landı. şartıyla ve 17 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest 13 Şubat 2018 tarihinde Ankara’da Çevre ve Şehir- bırakıldı. cilik Bakanlığı eski çalışanı 6 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınmaları takiben Adana Valiliği tara- 2011 yılındaki yapılan polislikten komiserliğe fından 31 Ocak 2018 tarihinde Furkan Vakfı hak- geçiş sınavında çıkan soruları sızdırdıkları iddia- kında geçici faaliyetten men kararı verilmişti. 2 sıyla Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında Şubat 2018 tarihinde ise Adana Asliye Hukuk gözaltına alınan 37 kişiden 12’si 14 Şubat 2018 tari- Mahkemesi tarafından Furkan Vakfı’na kayyım hinde çıkartıldıkları mahkeme tarafından tutuk- atanmıştı. landı; 4’ü adli kontrol şartıyla olmak üzere 25 kişi 8 Şubat 2018 tarihinde Çanakkale’de eski Hakimler ise serbest bırakıldı. ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) Genel Sekreteri 15 Şubat 2018 tarihinde Kayseri’de Boydak ailesine ve Yargıtay üyesi Mehmet Kaya; Ankara’da hak- mensup 9 kişi ve Sivas merkezli bir soruşturma larında gözaltı kararı çıkartılan eski Gazi Üniver- kapsamında 7 ilde düzenlenen operasyonlarda 8 sitesi personeli 17 kişiden 11’i, “Balyoz davasında kişi gözaltına alındı. kumpas” olarak adlandırılan İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında 4 ilde düzenlenen operas- 16 Şubat 2018 tarihinde Ankara merkezli bir yonlarda 4 eski emniyet görevlisi; Çankırı merkezli soruşturma kapsamında 8 ilde düzenlenen operas-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 423 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 yonlarda haklarında gözaltı kararı çıkartılmış 52 Adana merkezli bir soruşturma kapsamında 10 kişiden 22’si; Kayseri merkezli bir soruşturma kap- Şubat 2018 tarihinde gözaltına alınan 39 kişiden samında Boydak ailesinden 1 kişi; Tokat merkezli 5’i 21 Şubat 2018 tarihinde çıkartıldıkları mah- bir soruşturma kapsamında 16 ilde düzenlenen keme tarafından tutuklandı. 4 kişinin adli kontrol operasyonlarda aralarında muvazzaf askerlerin de şartıyla serbest bırakıldığı ve 30 kişinin ise halen olduğu 14 kişi; Bolu merkezli bir soruşturma kap- gözaltında olduğu öğrenildi. samında 8 ilde düzenlenen operasyonlarda ara- 14 Şubat 2018 tarihinde İstanbul’da gözaltına alı- larında 1 kurmay binbaşının da olduğu 11 askeri nan 7 kişiden 2’si (İstanbul Hububat Yağlı Tohum- personel gözaltına alındı. lar ve Mamuller İhracat Birliği Başkanı Zekeriya 17 Şubat 2018 tarihinde 2012 yılında yapılan Polis Mete ve İstanbul İhracatçı Birlikleri Genel Sekreter Akademisi Giriş Sınavı ile ilgili soruşturma kapsa- Yardımcısı Alpaslan Arduç) 21 Şubat 2018 tari- mında sınav soruları önceden kendilerine verildiği hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- iddiasıyla 54 kişi hakkında gözaltı kararı çıkartıldı. landı. 4’ü adli kontrol şartıyla olmak üzere 5 kişi Bu kişilerin yakalanması için 33 ilde operasyonlara serbest bırakıldı. başlandığı bildirildi. 22 Şubat 2018 tarihinde İzmir merkezli bir soruş- 18 Şubat 2018 tarihinde Trabzon merkezli bir turma kapsamında 23 ilde düzenlenen operasyon- soruşturma kapsamında 10 ilde düzenlenen ope- larda haklarında gözaltı kararı verilen 53 kişiden rasyonlarda 9 kişi gözaltına alındı. 26’sı gözaltına alındı. 19 Şubat 2018 tarihinde Ağrı merkezli bir soruş- 23 Şubat 2018 tarihinde Mardin merkezli bir turma kapsamında 20 ilde düzenlenen operasyon- soruşturma kapsamında 7 ilde düzenlenen operas- larda 23 kişi gözaltına alındı. yonlarda 61 muvazzaf asker; İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında 38 ilde düzenlenen ope- 20 Şubat 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir soruş- rasyonlarda haklarında gözaltı kararı çıkartılan 170 turma kapsamında aralarında muvazzaf askerlerin kişiden 120’si gözaltına alındı. de olduğu 170 kişi hakkında gözaltı kararı çıkar- tıldığı ve 33 ilde yapılan operasyonlarda 22 kişinin KHK ile kapatılan Kimse Yok Mu Yardımlaşma ve gözaltına alındığı öğrenildi. Dayanışma Derneği’nin, haklarında gözaltı kararı alınan 26 yöneticisinden adreslerinde bulunan 20 Şubat 2018 tarihinde Konya merkezli bir soruş- 13’ü 23 Şubat 2018 tarihinde İstanbul’da gözaltına turma kapsamında 33 ilde düzenlenen operasyon- alındı. larda 23 kişi; Mersin’de 88 kişi; Malatya merkezli bir soruşturma kapsamında 14 ilde düzenlenen Nevşehir merkezli bir soruşturma kapsamında operasyonlarda 15 kişi; İzmir’de 5 kişi; Kırşehir Ankara’da gözaltına alınan özel bir okulun eski merkezli bir soruşturma kapsamında 6 ilde düzen- müdürü U.İ. 23 Şubat 2018 tarihinde sevk edildiği lenen operasyonlarda 6 muvazzaf asker; Edirne’de mahkeme tarafından tutuklandı. yasadışı yollarla Yunanistan’a gitmeye çalıştıkları 24 Şubat 2018 tarihinde Aydın merkezli bir soruş- iddiasıyla 5 kişi; Gaziantep’te 26 kişi; Sinop’ta 1 turma kapsamında 10 ilde düzenlenen operas- kişi; Antalya’da 1 kişi gözaltına alındı. yonlarda aralarından muvazzaf askerlerin ve polis Isparta’da gözaltına alınan eski savcı Muammer memurlarının da olduğu 16 kişi gözaltına alındı. Akkaş’ın amcası Faruk Akkaş, 20 Şubat 2018 tari- 20 Şubat 2018 tarihinde Kırşehir merkezli bir hinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- soruşturma kapsamında gözaltına alınan 6 muvaz- landı. zaf askerden 5’i 24 Şubat 2018 tarihinde tutuklandı. 21 Şubat 2018 tarihinde Ankara merkezli bir soruş- 1 kişinin ise emniyetteki ifade işlemlerinin devam turma kapsamında 13 ilde düzenlenen operasyon- ettiği öğrenildi. larda haklarında gözaltı kararı verilmiş 47 kişiden 15 Temmuz darbe girişimiyle ilgili olarak aranan 19’u; Konya’da ByLock kullandıkları iddiasıyla 7 Ersin K. 26 Şubat 2018 tarihinde binek aracına kişi; Samsun’da 4 kişi; Edirne’de 5 kişi gözaltına düzenlenen operasyonla İstanbul’da gözaltına alındı. alındı ve aynı gün çıkarıldığı mahkeme tarafından tutuklandı.

424 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

20 Şubat 2018 ve takip eden tarihlerde İstanbul Bilecik’te aralarında meslekten ihraç edilmiş olan- merkezli bir soruşturma kapsamında haklarında ların da bulunduğu 25 jandarma personelinin 3 gözaltına alınan 106’sı muvazzaf asker 122 kişi- Mart 2018 tarihinde gözaltına alındığı öğrenildi. den 15’i 26 Şubat 2018 tarihinde sevk edildikleri Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürü- mahkeme tarafından ‘örgüt üyesi olmak’ iddiasıyla tülen bir soruşturma kapsamında KHK ile ihraç tutuklandı; 2 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest edilmiş 66 öğretmen hakkında gözaltı kararı çıka- bırakıldı. Aynı soruşturma kapsamında gözaltına rıldığı, bu kişilerin 15’inin 3 Mart 2018 tarihinde alınanlardan 27’si 23 Şubat 2018 tarihinde aynı gözaltına alındığı öğrenildi. gerekçe ile tutuklanmış ve 4 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştı. Buna göre bu soruş- KHK ile kapatılan Aksiyon-İş konfederasyonuna turma kapsamında şu ana kadar 42 kişi tutuklandı bağlı 5 sendikada yöneticilik yapan ve haklarında ve 6 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 74 gözaltı kararı verilen 72 kişiden 51’inin 2 Mart kişinin ise halen gözaltında olduğu bildirildi. 2018 tarihinde gözaltına alındığı öğrenildi. 26 Şubat 2018 tarihinde Tekirdağ’da haklarında Tekirdağ’da 26 Şubat 2018 tarihinde gözaltına alı- gözaltı kararı çıkartılmış 59 kişiden 42’si; Manisa nan 42 kişiden 5’inin 3 Mart 2018 tarihinde tutuk- merkezli bir soruşturma kapsamında 5 ilde düzen- landığı öğrenildi. Ayrıca adliyeye sevk edilen kişi- lenen operasyonlarda 7 kişi; Uşak’ta 5 kişi gözal- lerden 1’i adli kontrol şartıyla olmak üzere 3’ünün tına alındı. serbest bırakıldığı bildirildi. 27 Şubat 2018 tarihinde İzmir merkezli bir soruş- Aydın merkezli bir soruşturma kapsamında Aydın, turma kapsamında 9 ilde yapılan operasyonlar Gümüşhane, Antalya, İzmir, Ankara ve Manisa’da sonucu aralarında KHK ile ihraç edilen eski emni- 6 kişinin 6 Mart 2018 tarihinde gözaltına alındığı yet müdürlerinin de bulunduğu 55 kişi; Bursa’da öğrenildi. 17 kişi; Aksaray merkezli bir soruşturma kapsa- Sakarya Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürü- mında 16 ilde yapılan operasyonlar sonucu 20 kişi; tülen bir soruşturma kapsamında 2 kişinin Balı- Rize’de 7 kişi gözaltına alındı. kesir’de 6 Mart 2018 tarihinde gözaltına alındığı 28 Şubat 2018 tarihinde Eskişehir merkezli bir öğrenildi. soruşturma kapsamında 52 kişi gözaltına alındı. Adıyaman Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından Aynı soruşturma kapsamında 3 kişinin de arandığı yürütülen bir soruşturma kapsamında 9 kişinin 6 bildirildi. Mart 2018 tarihinde gözaltına alındığı öğrenildi. 28 Şubat 2018 tarihinde basında yer alan haber- 23 Şubat 2018 tarihinde Kızıltepe Cumhuriyet Baş- lerden, 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında bir savcılığı tarafından yürütülen bir soruşturma kap- ihbar sonucu “terör örgütü üyesi olduğu” gerekçe- samında gözaltına alınan ve 6 Mart 2018 tarihinde siyle alındığı gözaltında yaşamını yitiren Gökhan Sulh Ceza Hakimliği tarafından adli kontrol şar- Açıkkolu (42) isimli öğretmen hakkında, 7 Şubat tıyla serbest bırakılan ABD Adana Konsolosluğu 2018 tarihli Milli Eğitim Bakanlığı’nın yazısıyla tercümanı Hamza Uluçay, savcılığın itirazı üzerine göreve iade edilme kararı verildiği öğrenildi. 7 Mart 2018 tarihinde yeniden gözaltına alındı. Gökhan Açıkkolu 23 Temmuz 2016 tarihinde Diyarbakır merkezli bir soruşturma kapsamında gözaltına alınarak İstanbul Emniyet Müdürlüğü 10 ilde düzenlenen operasyonlarda 53 asker, Kah- Terörle Mücadele Şube Müdürlüğü’ne götürül- ramanmaraş merkezli bir soruşturma kapsamında müştü. 5 Ağustos 2016 tarihinde maruz kaldığı 17 ilde düzenlenen operasyonlarda 16 muvazzaf işkence uygulamaları sonucu kalp krizi geçirerek subay, Tekirdağ merkezli bir soruşturma kapsa- yaşamını yitirmişti. mında 10 ilde düzenlenen operasyonlarda 15 kişi, 1 Mart 2018 tarihinde Elazığ merkezli bir soruş- İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında 4 turma kapsamında 23 ilde toplam 42 kişi gözaltına ilde düzenlenen operasyonlarda 41 kişi gözaltına alındı. Soruşturma kapsamında 11 kişi hakkında alındı. daha gözaltı kararı olduğu bildirildi. Antalya’da gözaltına alınan 24 kişiden 13’ünün mahkeme tarafından tutuklandığı, 11 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 425 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

İzmir merkezli bir soruşturma kapsamında 2 Mart 15 Mart 2018 tarihinde Mersin merkezli bir soruş- 2018 tarihinde gözaltına alınan 28 kişiden 1 kişinin turma kapsamında 13 ilde düzenlenen operasyon- (İzmir eski Emniyet Müdür Yardımcısı Ayhan Say- larda 12 kişi; Konya’da 14 kişi gözaltına alındı. gılı), çıkarıldığı mahkeme tarafından 7 Mart 2018 Balıkesir merkezli bir soruşturma kapsamında tarihinde tutuklandığı öğrenildi. gözaltına alınan 16 kişiden 11’i 15 Mart 2018 tari- Edirne’de yasadışı yollardan Yunanistan’a geç- hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- meye çalıştığı iddia edilen 8 kişinin gözaltına alın- landı. 5 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bıra- dığı öğrenildi. kıldı. Aynı soruşturma kapsamında halen 7 kişinin gözaltında olduğu öğrenildi. 20 Mart 2018 tarihinde Bartın merkezli bir soruş- turma kapsamında 7 ilde düzenlenen operas- 2 Mart 2018 tarihinde Adana merkezli bir soruş- yonlarda 9 muvazzaf asker; Mardin merkezli bir turma kapsamında gözaltına alınan 5 kişiden 2’si soruşturma kapsamında 6 ilde düzenlenen operas- 15 Mart 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme yonlarda 8 polis memuru; Ankara’da Erzurum eski tarafından tutuklandı. 3 kişi ise adli kontrol şartıyla Emniyet Müdürü Yıldız; Hakkari’nin Şemdinli serbest bırakıldı. Aynı soruşturma kapsamında ilçesinde Irak’a yasadışı yollarla gitmeye çalıştıkları daha önce 8 kişi tutuklanmış ve 3 kişi ise adli kont- iddiasıyla 2 kişi; Kayseri merkezli bir soruşturma rol şartıyla serbest bırakılmıştı. kapsamında 18 ilde düzenlenen operasyonlarda Ağrı merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- 37’si muvazzaf 85 asker gözaltına alındı. tına alınan 18 kişiden 8’i 15 Mart 2018 tarihinde 19 Mart 2018 tarihinde Edirne’de yasadışı yollarla sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. yurtdışına çıkmaya çalıştıkları iddiasıyla 8 kişi; 10 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Zonguldak merkezli bir soruşturma kapsamında 14 Mart 2018 tarihinde Ordu merkezli bir soruş- 11 ilde düzenlenen operasyonlarda 24 kişi gözal- turma kapsamında 7 ilde düzenlenen operasyon- tına alındı. larda KHK ile meslekten ihraç edilmiş 34 eski polis; 7 Mart 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir soruş- Ankara’da 4 muvazzaf asker gözaltına alındı. turma kapsamında gözaltına alınan 37 kişiden 24’ü 13 Mart 2018 tarihinde Kırşehir merkezli bir soruş- 19 Mart 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme turma kapsamında 5 ilde düzenlenen operasyon- tarafından tutuklandı. 13 kişi ise adli kontrol şar- larda 9 muvazzaf asker gözaltına alındı. tıyla serbest bırakıldı. Adana’da gözaltına alınan 1 kişi 11 Mart 2018 tari- Kırşehir merkezli bir soruşturma kapsamında hinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- gözaltına alınan 9 muvazzaf askerden 8’i 19 Mart landı. 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafın- 10 Mart 2018 tarihinde Konya merkezli bir soruş- dan tutuklandı. 1 kişi ise adli kontrol şartıyla ser- turma kapsamında 17 kişi; Tekirdağ merkezli bir best bırakıldı. soruşturma kapsamında 5 kişi; Trabzon’da 18 kişi; 16 Mart 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir soruş- Kırıkkale’de 2 kişi gözaltına alındı. turma kapsamında 28 ilde düzenlenen operasyon- Adana merkezli bir soruşturma kapsamında 6 ilde larda 30 kişi; Samsun’da 2 kişi; Eskişehir’de 1 kişi yapılan operasyonlarda gözaltına alınan 10 kişiden gözaltına alındı. 8’i 10 Mart 2018 tarihinde sevk edildikleri mah- Sakarya’da gözaltına alınan 2 kişi 16 Mart 2018 keme tarafından tutuklandı. 2 kişi adli kontrol tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından şartıyla serbest bırakıldı. 11 kişinin ise halen gözal- tutuklandı. tında olduğu öğrenildi. Maraş merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- 9 Mart 2018 tarihinde Balıkesir merkezli bir soruş- tına alınan ve aralarında muvazzaf askerlerin de turma kapsamında 14 ilde düzenlenen operasyon- olduğu 17 kişiden 6’sı 16 Mart 2018 tarihinde sevk larda aralarında muvazzaf askerilerin de olduğu 19 edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 11 kişi kişi; İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 14 kişi; Mersin merkezli bir soruşturma kapsa- mında 5 ilde düzenlenen operasyonlarda 8 kişi; Antalya’nın Alanya ilçesinde 1 kişi gözaltına alındı.

426 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

9 Mart 2018 tarihinde Konya merkezli bir soruş- 25 Mart 2018 tarihinde Eskişehir’de 1 kişi gözaltına turma kapsamında 84 kişi hakkında gözaltı kararı alındı. çıkartıldı. Bu kişilerin yakalanması için 43 ilde ope- 24 Mart 2018 tarihinde Tekirdağ’da 4 kişi gözaltına rasyonlar yapıldığı bildirildi. alındı. 23 Şubat 2018 tarihinde Mardin merkezli bir soruş- Muğla merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- turma kapsamında gözaltına alınan aralarında tına alınan 16 kişiden 2’si 24 Mart 2018 tarihinde muvazzafların da olduğu 61 askerden 23’ü 9 Mart sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafın- 14 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. dan tutuklandı. 32’si adli kontrol şartıyla olmak üzere 38 kişi ise serbest bırakıldı. Afyon merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- tına alınan 35 kişiden 8’i 24 Mart 2018 tarihinde Edirne’de gözaltına alınan ve aralarında 3 muvaz- sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. zaf asker, 1 gazete çalışanı ve 1 akademisyenin de 27 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. olduğu 8 kişiden 3’ü 9 Mart 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 2 kişi- 23 Mart 2018 tarihinde Adana’da 1 kişi; Mersin nin adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı, 3 kişi- merkezli bir soruşturma kapsamında 9 ilde düzen- nin ise haklarında açılmış başka soruşturmalarla lenen operasyonlarda 11’i muvazzaf 13 asker; ilgili olarak Rize ve İstanbul’a gönderildiği öğre- Afyon merkezli bir soruşturma kapsamında 17 nildi. ilde düzenlenen operasyonlarda 35 kişi; Ankara merkezli 6 ilde düzenlenen operasyonlarda 24 kişi; 8 Mart 2018 tarihinde Tekirdağ merkezli bir soruş- Ankara’da Aksiyon İş Konfederasyonuna bağlı turma kapsamında 10 ilde düzenlenen operasyon- sendikaların yöneticilerine yönelik soruşturma larda 17 kişi; İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında 38 kişi gözaltına alındı. kapsamında 29 ilde düzenlenen operasyonlarda haklarında gözaltı kararı çıkartılan 121 kişiden 22 Mart 2018 tarihinde Konya merkezli bir soruş- 33’ü gözaltına alındı. turma kapsamında 4 ilde düzenlenen operasyon- larda 12 muvazzaf asker; Burdur’da 1 kişi gözaltına 28 Mart 2018 tarihinde Balıkesir merkezli bir soruş- alındı. turma kapsamında 5 ilde düzenlenen operasyon- larda 71 kişi; Kocaeli’nde 1 kişi; Samsun’da 2 kişi; 21 Mart 2018 tarihinde Bilecik’te gözaltına alınan 2 Gümüşhane merkezli bir soruşturma kapsamında kişi, 22 Mart 2018 tarihinde sevk edildikleri mah- 15 ilde düzenlenen operasyonlarda 12’si asker 15 keme tarafından tutuklandı. kişi; Adana merkezli bir soruşturma kapsamında 21 Mart 2018 tarihinde Karaman merkezli bir 21 ilde düzenlenen operasyonlarda 40 kişi; Antal- soruşturma kapsamında 11 ilde düzenlenen operas- ya’nın Alanya ilçesinde 10 kişi; Bilecik’te KHK ile yonlarda 13 kişi; İstanbul merkezli bir soruşturma meslekten ihraç edilmiş 12 öğretmen gözaltına kapsamında Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nda alındı. görevli 15 astsubay; Tokat’ta KHK ile meslekten 27 Mart 2018 tarihinde Antalya’da 6 kişi; Ela- ihraç edilmiş 4 hakim ve savcı ile 2 hakim adayı; zığ merkezli bir soruşturma kapsamında 21 ilde Samsun’da 1 kişi gözaltına alındı. düzenlenen operasyonlarda 25 kişi; Ağrı merkezli 7 Mart’ta Diyarbakır merkezli bir soruşturma kap- bir soruşturma kapsamında 16 ilde düzenlenen samında gözaltına alınan 54 askerden 18’i 21 Mart operasyonlarda 37 kişi; Mersin merkezli bir soruş- 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafın- turma kapsamında 10 ilde düzenlenen operasyon- dan tutuklandı. 36 kişi ise adli kontrol şartıyla ser- larda 17 kişi gözaltına alındı. best bırakıldı. 26 Mart 2018 tarihinde Tunceli’de 2 ayrı soruş- Edirne’de yasadışı yollarla yurtdışına çıkmaya turma kapsamında 6 asker ve 5 polis; Tokat’ta 15 çalıştıkları iddiasıyla gözaltına alınan 8 kişiden 7’si kişi; Kırşehir merkezli 8 ilde düzenlenen operas- 21 Mart 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme yonlarda 10 muvazzaf asker; Ankara merkezli 9 tarafından tutuklandı. 1 kişi ise adli kontrol şartıyla ilde düzenlenen operasyonlarda 16 kişi gözaltına serbest bırakıldı. alındı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 427 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

30 Mart 2018 tarihinde Manisa’nın Akhisar ilçe- larda aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 15 sinde askerlik şubesi başkanı; Diyarbakır merkezli kişi; Kırşehir merkezli bir soruşturma kapsamında bir soruşturma kapsamında Balıkesir’de 9 astsubay, 5 ilde düzenlenen operasyonlarda 5 öğretmen; Aydın’ın Nazilli ilçesinde 6 kişi (bu kişiler aynı gün Konya merkezli bir soruşturma kapsamında 5 ilde içinde sevk edildikleri mahkeme tarafından adli düzenlenen operasyonlarda haklarında gözaltı kontrol şartıyla serbest bırakıldı); Bursa’da arala- kararı verilen 59 kişiden 30’u gözaltına alındı rında 1 hakimin de bulunduğu 20 kişi; İzmir’de 4 Nisan 2018 tarihinde Manisa merkezli bir soruş- Aliağa Ticaret Odası (ALTO) Başkanı Adnan Saka; turma kapsamında 3 ilde düzenlenen operasyon- Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında 14 larda 13 kişi; Zonguldak merkezli bir soruşturma ilde düzenlenen operasyonlarda 17 kişi gözaltına kapsamında 6 kişi (son gözaltılarla beraber bu alındı. soruşturma kapsamında gözaltına alınanların 29 Mart 2018 tarihinde Edirne’de sınır geçmeye sayısı 21 oldu); İzmir merkezli bir soruşturma çalıştıkları iddiasıyla 5 kişi; Edirne’de 2 kişi; Erzu- kapsamında 11 ilde düzenlenen operasyonlarda rum’da 21 kişi gözaltına alındı. aralarında iş insanlarının, esnafların ve KHK ile meslekten ihraç edilmiş memurların da olduğu 21 29 Mart 2018 tarihinde Konya merkezli bir soruş- kişi; Yozgat merkezli bir soruşturma kapsamında turma kapsamında 70 muvazzaf asker hakkında 17 ilde düzenlenen operasyonlarda 23’ü muvazzaf gözaltı kararı çıkartıldığı ve bu kişilerin yakalan- asker ve 3’ü askeri okulda öğrencisi 26 kişi gözal- ması için 38 ilde operasyonlar yapıldığı öğrenildi. tına alındı. 29 Mart 2018 tarihinde basında yer alan haberler- 30 Mart 2018 tarihinde Bursa’da gözaltına alınan den Kosova’da MİT ve Kosova istihbarat birimleri eski hakim Hikmet Şen, 5 Nisan 2018 tarihinde tarafından gerçekleştirilen ortak bir operasyon sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. sonucu 6 kişinin yakalandığı ve özel bir uçakla Türkiye’ye getirildiği öğrenildi. Türkiye’ye getiri- 6 Nisan 2018 tarihinde Erzincan merkezli bir lenlerin isimleri: Cihan Özkan, Kahraman Demi- soruşturma kapsamında 8 ilde düzenlenen operas- rez, Hasan Hüseyin Günakan, Mustafa Erdem, yonlarda 14 muvazzaf asker gözaltına alındı. Osman Karakaya ve Yusuf Karabina. 9 Nisan 2018 tarihinde Manisa merkezli bir soruş- 2 Nisan 2018 tarihinde Bolu merkezli bir soruş- turma kapsamında 9 ilde yapılan operasyonlarda 9 turma kapsamında 6 ilde düzenlenen operasyon- kişi; Ordu merkezli bir soruşturma kapsamında 13 larda 1’i binbaşı, 3’ü üsteğmen ve 2’si astsubay ilde düzenlenen operasyonlarda 25 kişi; Marma- olmak üzere 6 kişi; Konya merkezli bir soruşturma ris’te 6 kişi gözaltına alındı. kapsamında 38 ilde düzenlenen operasyonlarda 10 Nisan 2018 tarihinde basında yer alan haber- 15 muvazzaf asker; Hacettepe Teknokent ile ilgili lerden Gabon’da MİT tarafından düzenlenen bir soruşturma kapsamında Ankara’da 18 kişi gözal- operasyon sonrasında 3 kişinin (İbrahim Akbaş, tına alındı. Adnan Demirönal ve Osman Özpınar) Türkiye’ye 3 Nisan 2018 tarihinde İçişleri Bakanlığı tarafından getirildiği öğrenildi. açığa alınan Mardin’e bağlı Dargeçit ilçesinin Kay- 10 Nisan 2018 tarihinde Ankara merkezli bir soruş- makamı Mehmet Yaşar Yeşiltaş ile yine Mardin’e turma kapsamında 16 ilde yapılan operasyonlarda bağlı Ömerli ilçesinin Kaymakamı Erol Korkmaz, örgütle bağlantılı olduğu iddiasıyla KHK ile kapa- “FETÖ/PDY Soruşturması” kapsamında gözal- tılan okullarda çalışan 50 öğretmen; Tokat’ta 7 tına alındı. Mehmet Yaşar Yerlitaş ve Erol Kork- kişi; Uşak merkezli bir soruşturma kapsamında 6 maz seçilmiş belediye başkanlarının yerine İçişleri ilde düzenlenen operasyonlarda 5 kişi; Aksaray’da Bakanlığı tarafından Dargeçit ve Ömerli Belediye- aralarında KHK ile meslekten ihraç edilmiş polis leri’ne kayyım olarak atanmıştı. memurları ile iş insanlarının da olduğu 5 kişi 3 Nisan 2018 tarihinde Hacettepe Teknokent gözaltına alındı. soruşturması kapsamında Ankara’da eski Ankara MİT tarafından Kosova’da düzenlenen bir ope- Emniyet Müdürlüğü İstihbarat Şube Müdürü rasyon ile yakalanıp Türkiye’ye getirilen 6 kişi, Cihangir Ulusoy; Zonguldak merkezli bir soruş- 11 Nisan 2018 tarihinde sevk edildikleri mah- turma kapsamında 13 ilde düzenlenen operasyon-

428 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi keme tarafından tutuklandı. Tutuklananlar: Cihan 16 Nisan 2018 tarihinde Konya merkezli bir soruş- Özkan, Kahraman Demirez, Hasan Hüseyin Güna- turma kapsamında 11 muvazzaf asker gözaltına kan, Mustafa Erdem, Osman Karakaya ve Yusuf alındı. Son gözaltılar ile birlikte bu soruşturma Karabina. kapsamında gözaltına alınan kişi sayısı 55’e yük- seldi. 11 Nisan 2018 tarihinde İzmir merkezli bir soruş- turma kapsamında 24 ilde düzenlenen operasyon- KHK ile meslekten ihraç edilmiş Zafer Kılınç isimli larda 34 kişi; Adana’da 6 kişi; Çanakkale’de Deniz eski bir savcının 16 Nisan 2018 tarihinde Edirne’de Kuvvetleri Komutanlığı’nda görevli 13 asker; Kay- yasadışı yollarla Yunanistan’a geçmeye çalışırken seri merkezli 5 ilde düzenlenen operasyonlarda yakalandığı öğrenildi. aralarında muvazzaf askerilerin de olduğu 21 kişi; Kırşehir’de gözaltına alınan Mehmet Elibol ve Edirne’de yasadışı yollarla yurtdışına çıkmaya Ayşe Elibol isimli 2 kişi, 16 Nisan 2018 tarihinde çalıştıkları iddiasıyla 6 kişi gözaltına alındı. sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. Sivas merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- Malatya’da gözaltına alınan 11 kişiden 6’sı 16 tına alınan 8 kişiden 4’ü 11 Nisan 2018 tarihinde Nisan 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 4 tarafından tutuklandı. 5 kişi ise adli kontrol şartıyla kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. serbest bırakıldı. Balıkesir merkezli bir soruşturma kapsamında 17 Nisan 2018 tarihinde Sivas’ta 1’i emekli ve 2’si gözaltına alınan 89 kişiden 44’ü 11 Nisan 2018 KHK ile meslekten ihraç edilmiş 3 eski emniyet tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından müdürü; Bitlis’te ise 25 kişi gözaltına alındı. tutuklandı. 45 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Adana merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- tına alınan 3 kişi 17 Nisan 2018 tarihinde sevk edil- 12 Nisan 2018 tarihinde İzmir merkezli bir soruş- diği mahkeme tarafından tutuklandı. turma kapsamında 24 ilde düzenlenen operasyon- larda 34 kişi; Adana’da 6 kişi; Edirne’de 7 kişi; Zon- Samsunda gözaltına alınan 1 kişi 17 Nisan 2018 guldak’ta 1 kişi gözaltına alındı. tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- landı. Edirne’de yasadışı yollarla yurtdışına çıkmaya çalıştıkları iddiasıyla gözaltına alınan 1 kişi 12 İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 18 Nisan 2018 tari- Nisan 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tara- hinde katıldığı bir toplantıda yaptığı konuşmada, fından tutuklandı. 15 Temmuz Darbe girişiminden 11 Nisan 2018 tarihine kadar “FETÖ/PDY Soruşturmaları” kap- 13 Nisan 2018 tarihinde Malatya merkezli bir samında 1706’sı 2018 yılı içinde olmak üzere top- soruşturma kapsamında 10 ilde düzenlenen ope- lam 77 bin 81 kişinin tutuklandığını açıkladı. rasyonlarda aralarında 1 albay ve 2 yarbayın da olduğu 18 kişi; Bayburt’ta 20 kişi; İstanbul’da 18 Nisan 2018 tarihinde Ankara’da 9 kişi; Sam- Deniz Kuvvetleri Komutanlığı personeline yönelik sun’da 4 kişi; Karaman merkezli bir soruşturma soruşturma kapsamında 18 kişi; Tekirdağ’da 3 kişi kapsamında 4 ilde düzenlenen operasyonlarda 4 gözaltına alındı. kişi; Ankara merkezli 8 ilde düzenlenen operas- yonlarda aralarında muvazzaf albay ve yarbayların 14 Nisan 2018 tarihinde Aydın merkezli bir soruş- da olduğu 18 kişi; Manisa merkezli bir soruşturma turma kapsamında aralarında Aydın eski İl Emni- kapsamında 3 ilde düzenlenen operasyonlarda 6 yet Müdürü Ahmet Turan Temel ile KHK ile mes- kişi gözaltına alındı. lekten ihraç edilmiş polis memurlarının da olduğu 6 kişi; yine Aydın merkezli bir soruşturma kapsa- 19 Nisan 2018 tarihinde Malatya merkezli bir mında 16 ilde düzenlenen operasyonlarda 23 kişi; soruşturma kapsamında 11 ilde düzenlenen ope- Balıkesir’de 7’si askeri personel 11 kişi gözaltına rasyonlarda 13’ü muvazzaf asker olmak üzere 15 alındı. kişi; Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında 3 kişi (son gözaltılar ile birlikte bu soruşturma 15 Nisan 2018 tarihinde Adana merkezli bir soruş- kapsamında gözaltına alınanların sayısı 21 oldu); turma kapsamında 4 ilde düzenlenen operasyon- Antalya merkezli bir soruşturma kapsamında 2 larda 20 kişi gözaltına alındı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 429 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 ilde düzenlenen operasyonlarda 14 kişi; Ankara Aydın merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- merkezli bir soruşturma kapsamında 6 ilde düzen- tına alınan 27 kişiden 17’si 25 Nisan 2018 tarihinde lenen operasyonlarda 7’si eski Danıştay personeli sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 8 kişi; Adana’da 2 kişi; Ankara’da 5 kişi gözaltına 5 kişinin adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı, 5 alındı. kişinin ise halen gözaltında olduğu öğrenildi. 10 Nisan 2018 tarihinde Gabon’un başkenti Libre- Yasadışı yollara Yunanistan’a gitmeye çalışırken vil’de MİT tarafından yapılan bir operasyon son- Edirne’de yakalanan KHK ile meslekten ihraç edil- rasında Türkiye’ye getirilen ve gözaltına alınan 3 miş eski savcı Zafer Kılınç 25 Nisan 2018 tarihinde kişi (Osman Özpınar, İbrahim Akbaş ve Adnan sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. Demiröna) 19 Nisan 2018 tarihinde sevk edildik- 26 Nisan 2018 tarihinde Kastamonu merkezli bir leri mahkeme tarafından tutuklandı. soruşturma kapsamında 5 ilde yapılan operasyon- 17 Nisan 2018 tarihinde Samsun’da gözaltına alı- larda aralarında iş insanlarının da olduğu 22 kişi; nan 1 kişi 19 Nisan 2018 tarihinde sevk edildiği Eskişehir merkezli bir soruşturma kapsamında 8 mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası yapmak’ ilde yapılan operasyonlarda 16’sı muvazzaf asker ve ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ iddialarıyla tutuk- 20 kişi; Muğla merkezli bir soruşturma kapsa- landı. mında 19 ilde yapılan operasyonlarda aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 20 kişi ve İstan- 20 Nisan 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir bul’da ise 1 kişi gözaltına alındı. soruşturma kapsamında 6 ilde düzenlenen operas- yonlarda 33 kişi; İzmir’de aralarında Büyük Birlik 27 Nisan 2018 tarihinde Ankara merkezli bir soruş- Partisi (BBP) İzmir eski İl Başkanı İsmail Gider’in turma kapsamında 12 ilde düzenlenen operasyon- de olduğu 14 kişi; Burdur’da 6 kişi; Ankara’da 4 larda Jandarma Genel Komutanlığı’nda görevli 18 kişi gözaltına alındı. muvazzaf subay; yine Ankara merkezli bir soruş- turma kapsamında 11 ilde düzenlenen operasyon- 11 Nisan 20158 tarihinde Diyarbakır merkezli bir larda KHK ile kapatılmış okullarda görev yapmış soruşturma kapsamında gözaltına alınan 12 polis 34 öğretmen; Bursa merkezli bir soruşturma kapsa- memurundan 10’u 21 Nisan 2018 tarihinde sevk mında 4 ilde düzenlenen operasyonlarda 6 muvaz- edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 2 kişi zaf asker; Giresun merkezli bir soruşturma kapsa- ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. mında 22 ilde düzenlenen operasyonlarda 29 asker 23 Nisan 2018 tarihinde Erzurum merkezli bir ve askeri personel; Burdur merkezli bir soruşturma soruşturma kapsamında 9 ilde düzenlenen operas- kapsamında 10 ilde düzenlenen operasyonlarda yonlarda 20 muvazzaf asker gözaltına alındı. aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 16 kişi 14 Nisan 2018 tarihinde Aydın’da gözaltına alı- gözaltına alındı. nan KHK ile meslekten ihraç edilmiş 6 eski polis KHK ile kapatılmış Türkiye Yüksek Tahsil Gençliği memurundan aralarında Aydın eski İl Emniyet Öğrenim ve İhtisas Vakfı’na yönelik İstanbul mer- Müdürü Ahmet Turan Temel’in de olduğu 4’ü 24 kezli bir soruşturma kapsamında gözaltına alınan Nisan 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme 41 kişiden 11’i 27 Nisan 2018 tarihinde sevk edil- tarafından tutuklandı. 2 kişi ise adli kontrol şartıyla dikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 17 kişinin serbest bırakıldı. polis ifadelerinin ardından, 3 kişinin savcılık ifa- 25 Nisan 2018 tarihinde Muğla merkezli bir soruş- desinin ardından ve 10 kişinin ise sevk edildikleri turma kapsamında 19 ilde düzenlenen operasyon- mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest larda aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 15 bırakıldığı öğrenildi. kişi; Aksaray merkezli bir soruşturma kapsamında Karaman’da gözaltına alınan Erdoğan Tuna isimli 26 ilde düzenlenen operasyonlarda aralarında bir kişi 27 Nisan 2018 tarihinde sevk edildiği mah- muvazzaf askerilerin de olduğu 41 kişi; Zongul- keme tarafından tutuklandı. dak merkezli bir soruşturma kapsamında 10 ilde Erzurum’da gözaltına alınan, Fetullah Gülen’in düzenlenen operasyonlarda 10 muvazzaf asker, yeğeni Hüseyin Avcı 27 Nisan 2018 tarihinde sevk “Sivas imamı olma’ iddiasıyla Ankara’da 1 kişi edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. gözaltına alındı.

430 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

28 Nisan 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir Sarıgedik) 3 Mayıs 2018 tarihinde sevk edildikleri soruşturma kapsamında 26 ilde düzenlenen ope- mahkeme tarafından tutuklandı. rasyonlarda 63 kişi; Manisa merkezli bir soruş- 27 Nisan 2018 tarihinde İzmir merkezli bir soruş- turma kapsamında 11 ilde düzenlenen operasyon- turma kapsamında gözaltına alınan 8 kişiden 5’i larda 15 muvazzaf asker; yine Manisa merkezli bir 3 Mayıs 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme soruşturma kapsamında 2 ilde düzenlenen operas- tarafından tutuklandı, 3 kişi ise adli kontrol şartıyla yonlarda 4 kişi ve Burdur merkezli bir soruşturma serbest bırakıldı. kapsamında 4 kişi gözaltına alındı. 4 Mayıs 2018 tarihinde Ankara merkezli bir soruş- 30 Nisan 2018 tarihinde Hava Kuvvetleri Komu- turma kapsamında 3 ilde düzenlenen operasyon- tanlığı personeline yönelik Ankara merkezli bir larda 32 kişi; İstanbul merkezli bir soruşturma kap- soruşturma kapsamında 12 ilde düzenlenen ope- samında 2 ilde düzenlenen operasyonlarda 18 kişi; rasyonlarda 15 kişi gözaltına alındı. yine İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında 1 Mayıs 2018 tarihinde Eskişehir’de hakkında 21 ilde düzenlenen operasyonlarda aralarında 1 yakalama kararı olan kurmay yarbay 1 kişi; Antal- binbaşı ve 1 yarbayın olduğu 8 kişi; Aydın merkezli ya’da 5 kişi; Manisa’da 4 kişi; Aydın’da 2 kişi gözal- bir soruşturma kapsamında 7 ilde düzenlenen ope- tına alındı. rasyonlarda 7 kişi; Sivas merkezli bir soruşturma kapsamında 9 ilde düzenlenen operasyonlarda 12 Muğla merkezli bir operasyon kapsamında gözal- kişi; Antalya merkezli bir soruşturma kapsamında tına alınan 7 kişiden 4’ü 1 Mayıs 2018 tarihinde 4 ilde düzenlenen operasyonlarda 20 kişi; Konya sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 3 merkezli bir soruşturma kapsamında 5 kişi; Trab- kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Aynı zon’da 3 kişi gözaltına alındı. soruşturma kapsamında 30 Nisan 2018 tarihinde mahkemeye sevk edilen 8 kişiden 2’si tutuklanmış Muğla merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- ve 6’sı ise adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştı. tına alınan 16 kişiden 4’ü 4 Mayıs 2018 tarihinde Bu soruşturma kapsamında 26 kişinin halen gözal- sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. tında olduğu öğrenildi. 12 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 40 kişinin gözaltına alındığı bu soruşturma kapsa- 2 Mayıs 2018 tarihinde Bursa merkezli bir soruş- mında daha önce 9 kişi tutuklanmış ve 15 kişi ise turma kapsamında 5 ilde düzenlenen operasyon- adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştı. larda KHK ile meslekten ihraç edilmiş 27 polis memuru; Ankara’da 9’u KHK ile meslekten ihraç Giresun merkezli bir soruşturma kapsamında edilmiş Hazine Müsteşarlığı eski çalışanı 10 kişi; gözaltına alınan 27 kişiden 3’ü 4 Mayıs 2018 tari- Batman merkezli bir soruşturma kapsamında 15 hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- ilde düzenlenen operasyonlarda 25 kişi gözaltına landı. 24 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bıra- alındı. kıldı. Malatya merkezli bir soruşturma kapsamında 5 Mayıs 2018 tarihinde Mersin merkezli bir soruş- gözaltına alınan 18 kişiden 14’ü 2 Mayıs 2018 tari- turma kapsamında 5 ilde düzenlenen operasyon- hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- larda 9 kişi gözaltına alındı. landı. 4 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bıra- 6 Mayıs 2018 tarihinde İzmir’de 118 ayrı adrese kıldı. düzenlenen baskınlar sonrasında 72 kişi gözaltına 3 Mayıs 2018 tarihinde Konya merkezli bir soruş- alındı. turma kapsamında 8 ilde düzenlenen operasyon- 7 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir soruş- larda 14 asker; Hatay’da 12 kişi; Elazığ merkezli bir turma kapsamında 25 ilde düzenlenen operasyon- soruşturma kapsamında 5 ilde düzenlenen operas- larda haklarında gözaltı kararı verilen 52 kişiden yonlarda 12 kişi gözaltına alındı. 16’sı; Balıkesir merkezli bir soruşturma kapsa- Muğla’nın Bodrum ilçesinde yasadışı yollarla mında 11 ilde düzenlenen operasyonlarda 14 kişi; Yunanistan’a gitme hazırlığında oldukları iddiası Hakkari merkezli bir soruşturma kapsamında 10 ile gözaltına alınan KHK ile meslekten ihraç edil- ilde düzenlenen operasyonlarda 8 kişi gözaltına miş 2 eski hakim (Mustafa Sarıgedik ve Yasemin alındı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 431 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Avukat Sibel Sevinç Deveci, sosyal medya payla- 17’si 9 Mayıs 2018 tarihinde çıkarıldıkları mah- şımlarında “FETÖ propagandası” yaptığı iddia- keme tarafından tutuklandı, 3 kişi ise adli kontrol sıyla 8 Mayıs 2018 tarihinde gözaltına alındı. Sibel şartıyla serbest bırakıldı. Sevinç Deveci’nin İstanbul Emniyet Müdürlüğü İzmir merkezli bir soruşturma kapsamında 15 ilde Terörle Mücadele Şubesi’ne götürüldüğü öğrenildi. düzenlenen operasyonlarda aralarında muvazzaf 8 Mayıs 2018 tarihinde Afyon’da 36 kişi; Antalya’da askerlerin de olduğu 81 kişi; Bolu merkezli bir 13 kişi, Erzincan merkezli bir soruşturma kapsa- soruşturma kapsamında 13 ilde 16 asker gözaltına mında 3 ilde düzenlenen operasyonlarda 6 kişi; alındı. Batman merkezli bir soruşturma kapsamında 12 11 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir ilde düzenlenen operasyonlarda 18 kişi, Iğdır mer- soruşturma kapsamında 52 ilde düzenlenen ope- kezli bir soruşturma kapsamında 16 ilde düzenle- rasyonlarda haklarında gözaltı kararı bulunan nen operasyonlarda 15 kişi; Samsun merkezli bir 211’i muvazzaf asker 300 kişiden 186’sı; Ankara soruşturma kapsamında 9 ilde düzenlenen operas- merkezli bir soruşturma kapsamında 2012 Polis yonlarda 14 asker; Denizli merkezli bir soruşturma Akademisi sınav sorularını örgüt üyelerine verdik- kapsamında 4 ilde düzenlenen operasyonlarda 10 leri gerekçesiyle 8 kişi; Bursa merkezli bir soruş- kişi; Konya merkezli bir soruşturma kapsamında turma kapsamında 3 ilde düzenlenen operasyon- 34 ilde düzenlenen operasyonlarda 6 kişi gözaltına larda 25 kişi; Çanakkale merkezli bir soruşturma alındı. kapsamında 10 ilde düzenlenen operasyonlarda 15 “Fetullahçı Terör Örgütü/Paralel Devlet Yapılan- muvazzaf asker gözaltına alındı. ması Soruşturması” kapsamında hakkında yaka- 12 Mayıs 2018 tarihinde Edirne’de 2 kişi gözaltına lama kararı bulunan, kapatılan Kaynak Holdingin alındı. danışmanı Ö. İ. ile eşi, yasadışı yollarla Yunanis- tan’a kaçma girişiminde bulundukları iddiasıyla 13 Mayıs 2018 tarihinde İzmir’de 1 kişi gözaltına İzmir’in Aliağa ilçesinde 8 Mayıs 2018 tarihinde alındı. gözaltına alındı. 14 Mayıs 2018 tarihinde Ağrı merkezli bir soruş- 9 Mayıs 2018 tarihinde Osmaniye’de haklarında turma kapsamında 18 ilde düzenlenen operas- yakalama kararı bulunan 2 kişinin (A. K. ve B. C.) yonlarda aralarında Silivri İlçe Jandarma Komu- kimlik kontrolü yapan jandarma ekipleri tarafın- tanı Binbaşı Mustafa Yoldaş’ın da olduğu 21 kişi; dan gözaltına alındığı öğrenildi. Tokat merkezli bir soruşturma kapsamında 11 ilde düzenlenen operasyonlarda aralarında muvazzaf Çorum merkezli bir soruşturma kapsamında 4 ilde askerlerin de olduğu 15 kişi gözaltına alındı. yürütülen operasyonlarda 9 muvazzaf asker, KHK ile ihraç edilmiş 2 askeri öğrenci ve 2 eski öğretmen Türk Silahlı Kuvvetleri içindeki örgüt yapılanma- 9 Mayıs 2018 tarihinde gözaltına alındı. sına ilişkin İstanbul merkezli bir soruşturma kap- samında 11 Mayıs 2018 tarihinde 211’i muvazzaf Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında 10 asker 300 kişi hakkında gözaltı kararı çıkartılmıştı. ilde yürütülen operasyonlarda, Gümrük ve Ticaret 11 Mayıs 2018 ve takip eden tarihlerde 52 ilde Bakanlığı ile Gençlik ve Spor Bakanlığı eski çalışanı düzenlenen operasyonlar sonrasında, bu soruş- olan 7 kişi 9 Mayıs 2018 tarihinde gözaltına alındı. turma kapsamında gözaltına alınanların sayısı Aynı soruşturma kapsamında 11 kişi hakkında 198’i muvazzaf asker olmak üzere 200’e yükseldi. daha gözaltı kararı olduğu öğrenildi. Gözaltına alınanlar arasında 8 albay, 6 yarbay, 21 9 Mayıs 2018 tarihinde basında yer alan haberler- binbaşı ve 13 yüzbaşı olduğu öğrenildi. den, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından 8 Mayıs 2018 tarihinde Samsun merkezli bir soruş- verilen yakalama kararıyla, 27 Nisan 2018 tari- turma kapsamında gözaltına alınan 14’ü muvazzaf hinde gözaltına alınan 12 muvazzaf binbaşı ve 20 asker 15 kişiden 6’sı 14 Mayıs 2018 tarihinde sevk muvazzaf yüzbaşı olmak üzere toplam 32 kişiden edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 4’ü 26’sının tutuklandığı öğrenildi. adli kontrol şartıyla olmak üzere 5 kişinin serbest Elazığ merkezli bir soruşturma kapsamında 26 bırakıldığı ve 4 kişinin ise halen gözaltında olduğu Nisan 2018 tarihinde gözaltına alınan 20 kişiden bildirildi.

432 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

Muş merkezli bir soruşturma kapsamında 8 ilde kapsamında 14 ilde düzenlenen operasyonlarda 18 yapılan operasyonlarda gözaltına alınan, arala- kişi; Hatay merkezli bir soruşturma kapsamında 16 rında ilişiği kesilen askeri öğrenciler ve KHK ile ilde düzenlenen operasyonlarda 23 muvazzaf asker ihraç edilmiş eski polislerin de bulunduğu 13 kişi- gözaltına alındı. den 7’sinin mahkeme tarafından tutuklandığı, 3’ü Erzincan merkezli bir soruşturma kapsamında adli kontrol şartıyla olmak üzere 6 kişinin serbest gözaltına alınan 16 kişiden 8’i 18 Mayıs 2018 tari- bırakıldığı öğrenildi. hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- 6 Mayıs 2018 tarihinde İzmir’de gözaltına alınan landı. 8 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bıra- 73 kişiden 27’sinin 15 Mayıs 2018 tarihinde çıka- kıldı. rıldıkları nöbetçi Sulh Ceza Hâkimliği tarafından 6 Mayıs 2018 tarihinde İzmir merkezli bir soruş- tutuklandığı, 3 kişinin adli kontrol şartıyla serbest turma kapsamında gözaltına alınan 73 kişiden bırakıldığı, 12 kişinin ise haklarında soruşturma 23’ü 19 Mayıs 2018 tarihinde sevk edildikleri mah- yürütülen illere gönderildiği öğrenildi. 31 kişinin keme tarafından tutuklandı. 8 kişi ise adli kontrol hâlâ gözaltında bulunduğu bildirildi. şartıyla serbest bırakıldı. Böylece bu soruşturma 16 Mayıs 2018 tarihinde, Bolu merkezli bir soruş- kapsamında tutuklananların sayısı 50, adli kontrol turma kapsamında 4 ilde yapılan operasyonlarda şartıyla serbest bırakılanların sayısı ise 11 oldu. 12 14 kişi gözaltına alındı. kişi ise haklarındaki soruşturmalar uyarınca başka illere gönderilmişti. 2 Mayıs 2018 tarihinde, Mardin merkezli bir soruş- turma kapsamında 23 ilde yapılan operasyonlarda 20 Mayıs 2018 tarihinde KHK ile meslekten ihraç gözaltına alınan 37 kişiden 9’u çıkarıldıkları mah- edilmiş ve hakkında kesinleşmiş hapis cezası keme tarafından 16 Mayıs 2018 tarihinde tutuk- bulunan eski Boztepe Kaymakamı Cihan Kayaalp landı. Aydın’ın Kuşadası ilçesinde yasadışı yollarla yurt- dışına çıkmaya çalışırken gözaltına alındı. 7 Mayıs 2018 tarihinde İstanbul’da gözaltına alınan avukat Sibel Sevinç Develi, çıkarıldığı mahkeme İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında tarafından 16 Mayıs 2018 tarihinde tutuklandı. gözaltına alınan 211 muvazzaf askerden 24’ü 21 Mayıs 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme 11 Mayıs 2018 tarihinde iki ayrı soruşturma kapsa- tarafından tutuklandı. 7 kişi ise adli kontrol şartıyla mında 52 ilde yürütülen operasyonlarda gözaltına serbest bırakıldı. Son tutuklamalarla beraber bu alınan 211 kişiden 46’sı 17 Mayıs 2018 tarihinde soruşturma kapsamında tutuklananların sayısı 70 çıkarıldıkları İstanbul Nöbetçi Sulh Ceza Mahke- ve adli kontrol şartıyla serbest bırakılanların sayısı mesi tarafından tutuklandı, 7 kişi ise adli kontrol 14 oldu. 127 kişinin ise halen gözaltında olduğu şartıyla serbest bırakıldı. 158 kişinin hâlâ gözal- öğrenildi. tında olduğu bildirildi. Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 16 Mayıs 2018 tarihinde Bolu merkezli bir soruş- “FETÖ/PDY Soruşturması” kapsamında gözaltına turma kapsamında 4 ilde yürütülen operasyon- alınan, İyi Parti’nin sosyal medya çalışan Kerim larda gözaltına alınan 14 kişiden 3’ünün 17 Mayıs Çoraklı, 21 Mayıs 2018 tarihinde sevk edildiği 2018 tarihinde çıkarıldıkları mahkeme tarafından mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ tutuklandığı, 5 kişinin yurtdışına çıkış yasağı ve iddiasıyla tutuklandı. adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. 6 kişinin hâlâ gözaltında olduğu bildirildi. 22 Mayıs 2018 tarihinde Eskişehir’de eski Ankara İstihbarat Şube Müdürü Zeki Güven ve eşi eski 17 Mayıs 2018 tarihinde Ankara merkezli bir hakim Sevda Güven; Aydın merkezli bir soruş- soruşturma kapsamında 22 ilde yürütülen ope- turma kapsamında 6 ilde düzenlenen operasyon- rasyonlarda 37 kişi gözaltına alındı. Soruşturma larda 18 kişi gözaltına alındı. kapsamında 64 kişi hakkında daha gözaltı kararı olduğu öğrenildi. 14 Mayıs 2018 tarihinde Ankara merkezli bir soruş- turma kapsamında gözaltına alınan 13 albaydan 8’i 18 Mayıs 2018 tarihinde 2011 Polislikten Komiser- 22 Mayıs 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme liğe Geçiş Sınavı sorularını örgüt üyelerine sızdı- tarafından tutuklandı. 5 kişi ise adli kontrol şartıyla rılmasına yönelik Ankara merkezli bir soruşturma

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 433 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 serbest bırakıldı. Son tutuklamalarla beraber, bu İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında soruşturma kapsamında tutuklananların sayısı 21 gözaltına alınan 35 kişiden 28’i 25 Mayıs 2018 tari- ve adli kontrol şartıyla serbest bırakılanların sayısı hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- ise 9 oldu. landı. 7 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Son tutuklamalar ile birlikte 211 kişinin gözaltına 17 Mayıs 2018 tarihinde Ankara merkezli bir alındığı bu soruşturma kapsamında tutuklananla- soruşturma kapsamında gözaltına alınan 56 kişi rın sayısı 109’a, adli kontrol şartıyla serbest bırakı- arasında yer alan Türk Hava Kuvvetleri mensubu lanların sayısı ise 21’e yükseldi. 81 kişinin ise halen 9 pilotun itirafçı oldukları için 22 Mayıs 2018 tari- gözaltında olduğu bildirildi. hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldıkları öğrenildi. Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında gözaltına alınan 9 kişi, 25 Mayıs 2018 tarihinde 23 Mayıs 2018 tarihinde Ankara’da aralarında Aile sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Ekonomi Bakan- lığı’nın eski çalışanlarının da olduğu 13 kişi; İzmir Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında merkezli bir soruşturma kapsamında 9 ilde düzen- gözaltına alınan 11 albaydan 6’sı 25 Mayıs 2018 lenen operasyonlarda aralarında muvazzaf askerle- tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından rin de olduğu 15 kişi gözaltına alındı. tutuklandı. 5 albay ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Son tutuklamalarla beraber, bu soruş- 14 Mayıs 2018 ve takip eden tarihlerde Ankara turma kapsamında tutuklanan albayların sayısı 32 merkezli bir soruşturma kapsamında gözaltına alı- ve adli kontrol şartıyla serbest bırakılanların sayısı nan 11 albaydan 5’i 23 Mayıs 2018 tarihinde sevk 19 oldu. edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı; 6 albay ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 26 Mayıs 2018 tarihinde Eskişehir’de 6 kişi; Malatya merkezli bir soruşturma kapsamında 13 Malatya merkezli bir soruşturma kapsamında ilde düzenlenen operasyonlarda 10 kişi gözaltına gözaltına alınan 20 kişiden 9’u 23 Mayıs 2018 tari- alındı. hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- landı; 9 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 27 Mayıs 2018 tarihinde Trabzon’da 11 kişi; Eski- şehir’de 1 kişi; Kars merkezli bir soruşturma kap- 20 Mayıs 2018 tarihinde Aydın’ın Kuşadası ilçe- samında 19 ilde düzenlenen operasyonlarda 25 kişi sinde gözaltına alınan KHK ile meslekten ihraç gözaltına alındı. edilmiş eski kaymakam Cihan Kayaalp 23 Mayıs İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından gözaltına alınan aralarında muvazzaf askerlerin tutuklandı. de olduğu 81 kişiden 11’i 28 Mayıs 2018 tarihinde 24 Mayıs 2018 tarihinde Adana merkezli bir soruş- sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. turma kapsamında 13 ilde düzenlenen operasyon- 70 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. larda aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 22 Son tutuklamalarla beraber, bu soruşturma kap- kişi; Çanakkale’de hakkında gözaltı kararı olan 1 samında tutuklananların sayısı 120 ve adli kontrol kişi gözaltına alındı. şartıyla serbest bırakılanların sayısı ise 91 oldu. Ağrı merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- Ankara merkezli bir soruşturma kapsamından tına alınan 21 kişiden aralarında Silivri ve Sason gözaltına alınan Ankara Emniyet Müdürlüğü eski ilçe jandarma komutanlarının da olduğu 12’si 24 İstihbarat Şube Müdürü Zeki Güven ve Samsun Mayıs 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme merkezli bir soruşturma kapsamında gözaltına tarafından tutuklandı. 9 kişi ise adli kontrol şartıyla alınan eşi, KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski serbest bırakıldı. hakim Sevda Güven 28 Mayıs 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 25 Mayıs 2018 tarihinde Manisa merkezli bir soruşturma kapsamında 20 ilde düzenlenen ope- 29 Mayıs 2018 tarihinde Kayseri merkezli bir rasyonlarda 23 kişi; Tokat’ta aralarında Anayasa soruşturma kapsamında 16 ilde düzenlenen ope- Mahkemesi raportör yardımcısının da olduğu 5 rasyonlarda 20 kişi; Şırnak merkezli bir soruşturma kişi; Ankara’da KHK ile kapatılan Zaman gazetesi kapsamında 20 ilde düzenlenen operasyonlarda avukatlarından Ali Odabaşı gözaltına alındı. 33’ü muvazzaf 35 asker gözaltına alındı.

434 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

Samsun merkezli bir soruşturma kapsamında 22 Konya merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- Mayıs 2018 tarihinde gözaltına alınan Trabzon’un tına alınan 49 kişiden 24’ü 6 Haziran 2018 tarihinde Araklı ilçesi kaymakamı İbrahim Halil Şıvgan, sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. getirildiği Samsun’ da 29 Mayıs 2018 tarihinde 21 kişinin adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. ve 4 kişinin ise halen gözaltında olduğu öğrenildi. 17 Mayıs 2018 tarihinde Antalya’da gözaltına alı- 7 Haziran 2018 tarihinde Aydın’ın Kuşadası ilçe- nan 16 kişiden 9’u 30 Mayıs 2018 tarihinde sevk sinde 1 kişi; Kayseri’de KHK ile kapatılan Melikşah edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 7 kişi Üniversitesi’nin eski çalışanı 6 kişi ve İstanbul mer- ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. kezli bir soruşturma kapsamında 22 ilde düzenle- nen operasyonlarda 19 kişi gözaltına alındı. 31 Mayıs 2018 tarihinde Ankara’da Sağlık Bakan- lığı çalışanlarına yönelik bir soruşturma kapsa- 12 Haziran 2018 tarihinde Zonguldak merkezli bir mında 14 kişi; Kırşehir merkezli bir soruşturma soruşturma kapsamında 11 ilde düzenlenen ope- kapsamında 9 ilde düzenlenen operasyonlarda 11 rasyonlarda 9 muvazzaf asker; Kayseri’de 1 kişi kişi; Sinop merkezli bir soruşturma kapsamında 6 gözaltına alındı. ilde düzenlenen operasyonlarda 6 askeri personel; “FETÖ/PDY Soruşturması” kapsamında 1 Hazi- Eskişehir’de 11 kişi; Hakkari’de hakkında yakalama ran 2018 tarihinde Adana’da gözaltına alınan İyi kararı olan 1 eski binbaşı ve eşi gözaltına alındı. Parti Çukurova İlçe Gençlik Kolları Başkanı Sefa 1 Haziran 2018 tarihinde Ankara’da 30 kişi; İstan- B., 12 Haziran 2018 tarihinde sevk edildiği mah- bul merkezli bir soruşturma kapsamında 17 ilde keme tarafından tutuklandı. Aynı soruşturma kap- düzenlenen operasyonlarda aralarında muvazzaf samında gözaltına alınan diğer 24 kişinin ise 11’i askerlerin de olduğu 20 kişi; Maraş merkezli bir adli kontrol şartıyla olmak üzere serbest bırakıldığı soruşturma kapsamında 12 ilde düzenlenen ope- öğrenildi. rasyonlarda 11 muvazzaf asker; Bursa’da 14 kişi; 13 Haziran 2018 tarihinde İzmir merkezli bir İzmir’de ise 2 kişi gözaltına alındı. soruşturma kapsamında 12 ilde düzenlenen ope- 25 Mayıs 2018 tarihinde İzmir merkezli bir soruş- rasyonlarda 31 kişi; Edirne’de yasadışı yollarla turma kapsamında gözaltına alınan 22 kişiden Yunanistan’a gitmeye çalıştığı iddia edilen 4 kişi; 12’si 1 Haziran 2018 tarihinde sevk edikleri mah- Antalya’da 8 kişi gözaltına alındı. keme tarafından tutuklandı. 8’i adli kontrol şartıyla 9 Haziran 2018 tarihinde Ankara’da gözaltına alı- olmak üzere 10 kişi de serbest bırakıldı. nan Eskişehir eski Emniyet Müdür Yardımcısı Mustafa Aygün, 13 Haziran 2018 tarihinde sevk 2 Haziran 2018 tarihinde Adana’da 25 kişi gözal- edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. tına alındı. İzmir merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- “Askeri casusluk davası” olarak bilinen davanın tına alınan 20 kişiden 9’u 13 Haziran 2018 tarihinde KHK ile meslekten ihraç edilmiş hakimi İsmail sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. 10’u Kurt 4 Haziran 2018 tarihinde Edirne’de gözaltına adli kontrol şartıyla olmak üzere 11 kişi ise serbest alındı. bırakıldı. 5 Haziran 2018 tarihinde Muğla merkezli bir soruş- İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında 1 turma kapsamında 11 ilde düzenlenen operasyon- Haziran 2018 tarihinde gözaltına alınan 31 kişiden larda 10 askeri personel; Ankara’da 4 kişi; Tekirdağ 20’si 14 Haziran 2018 tarihinde sevk edildikleri merkezli bir soruşturma kapsamında 5 ilde düzen- mahkeme tarafından tutuklandı. 4’ü adli kontrol lenen operasyonlarda 7 kişi gözaltına alındı. şartıyla olmak üzere 11 kişi ise serbest bırakıldı. 6 Haziran 2018 tarihinde Ankara’da eski 1. Sınıf Sivas’ta gözaltına alınan 5 kişiden 4’ü 15 Haziran Emniyet Müdürü Atilla Korkmaz; Muğla’da 21 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafın- kişi; Bursa merkezli bir soruşturma kapsamında 2 dan tutuklandı. 1 kişi ise serbest bırakıldı. ilde düzenlenen operasyonlarda KHK ile meslek- ten ihraç edilmiş 17 eski polis memuru; Kayseri’de Erzurum’da gözaltına alınan 1 kişi 15 Haziran 2018 hakkında yakalama kararı olan 1 kişi gözaltına tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- alındı. landı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 435 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Yasadışı yollarla Yunanistan’a gitmeye çalışırken 28 Haziran 2018 tarihinde Hatay merkezli bir gözaltına alınan 5 kişiden 2’si 15 Haziran 2018 soruşturma kapsamında 18 ilde yapılan operasyon- tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından larda 20 muvazzaf asker; Aydın merkezli bir soruş- tutuklandı. 3 kişinin ise halen gözaltında olduğu turma kapsamında 20 ilde yapılan operasyonlarda bildirildi. aralarında muvazzaf askerilerin de olduğu 48 kişi; Balıkesir merkezli bir soruşturma kapsamında 13 17 Haziran 2018 tarihinde aralarında KHK ile mes- ilde düzenlenen operasyonlarda aralarında 2 bin- leklerinden ihraç edilmiş kişilerin de olduğu 5 kişi- başı ve 4 yüzbaşının da olduğu 18 muvazzaf asker; nin Yunanistan’a yasadışı yollarla gitmeye çalıştık- Ankara’da KHK ile kapatılmış okullarda görevli 5 ları sırada Edirne’de gözaltına alındığı öğrenildi. eski öğretmen gözaltına alındı. 22 Haziran 2018 tarihinde Edirne’de 2 muvazzaf 28 Haziran 2018 tarihinde Batman merkezli bir asker gözaltına alındı. soruşturma kapsamında aralarında 1 yarbay, 3 bin- 18 Haziran 2018 tarihinde Denizli’de gözaltına başı ve 1 yüzbaşının da olduğu 57 muvazzaf asker- alınan 7 kişiden 6’sının 22 Haziran 2018 tarihinde ler hakkında gözaltı kararı çıkartıldı. Bu kişilerin sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandığı yakalanması için 28 ilde operasyonlara başlandığı ve 1 kişinin ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıl- bildirildi. dığı bildirildi. 28 Haziran 2018 tarihinde Tokat merkezli bir 21 Haziran 2018 tarihinde Kayseri’de gözaltına alı- soruşturma kapsamında 11’i muvazzaf asker 13 nan 1 kişinin 22 Haziran 2018 tarihinde sevk edil- kişi hakkında gözaltı kararı çıkartıldı. Bu kişilerin diği mahkeme tarafından tutuklandığı bildirildi. yakalanması için 10 ilde operasyonlara başlandığı 23 Haziran 2018 tarihinde Konya’da Adil Öksüz’ün bildirildi. bacanağı olan Ökkeş Tetik; Edirne’de yasadışı yol- 29 Haziran 2018 tarihinde Ankara merkezli bir larla Yunanistan’a gitmeye çalıştıkları iddia edilen soruşturma kapsamında 7 ilde yapılan operasyon- 4 kişi gözaltına alındı. larda 33 eski emniyet görevlisi; Adana ve Nevşe- 26 Haziran 2018 tarihinde Van’da Saray Kayma- hir’de 12 kişi; İzmir’de 17 kişi gözaltına alındı. kamı ve Belediye Kayyımı İbrahim Bayır; Bursa 30 Haziran 2018 tarihinde Kırıkkale merkezli 9 ilde merkezli bir soruşturma kapsamında 23 ilde yapılan operasyonlarda 13 muvazzaf asker; Mer- düzenlenen operasyonlarda aralarında KHK ile sin’de 16 yabancı uyruklu öğrenci; Maraş merkezli ihraç edilmiş polis memurlarının ve askerlerin de bir soruşturma kapsamında 13 ilde düzenlenen olduğu 84 kişi; Ankara’da aralarında Deniz Kuv- operasyonlarda 10’u muvazzaf asker 12 kişi gözal- vetleri Komutanlığı’nda görevli muvazzaf askerile- tına alındı. rin de olduğu 20 kişi gözaltına alındı. 2 Temmuz 2018 tarihinde Balıkesir merkezli ve 27 Haziran 2018 tarihinde Mardin’de eski Vali Sahil Güvenlik, Deniz ve Kara Kuvvetleri komu- Yardımcısı Mustafa Mendeş; Sinop’ta 1 muvazzaf tanlıklarında görevli askeri personele yönelik bir asker; Muş’ta Hasköy Kaymakamı Ahmet Özkan; soruşturma kapsamında 4 kişi gözaltına alındı. Son Kilis’te Vali Yardımcısı Muhammet Kaya gözaltına gözaltılar ile beraber, 28 Haziran 2018 tarihinden alındı. itibaren bu soruşturma kapsamında gözaltına alı- 27 Haziran 2018 tarihinde Balıkesir merkezli bir nanların sayısı 2’si binbaşı ve 4’ü yüzbaşı olmak soruşturma kapsamında 2’si binbaşı ve 4’ü yüzbaşı üzere 22 oldu. olmak üzere 22 asker hakkında yakalama kararı 2 Temmuz 2018 tarihinde Ankara merkezli bir çıkartıldı. 22 askerin gözaltına alınması için 13 ilde soruşturma kapsamında 19 ilde düzenlene operas- operasyonlar yapıldığı bildirildi. yonlarda haklarında yakalama kararı çıkarılan 19’u 27 Haziran 2018 tarihinde Kocaeli merkezli bir muvazzaf asker 68 askerden 19’u gözaltına alındı. soruşturma kapsamında 43’ü muvazzaf 71 askeri Haklarında gözaltı kararı çıkartılanlar arasında personel hakkında gözaltı kararı alındı. Haklarında askerlikten ihraç edilmiş 22 albay ve 27 yarbayın gözaltı kararı çıkartılan 71 kişinin yakalanması için da olduğu bildirildi. 16 ilde operasyonlar yapıldığı öğrenildi.

436 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

2 Temmuz 2018 tarihinde Tokat merkezli bir İzmir merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- soruşturma kapsamında 10 ilde düzenlene operas- tına alınan 19 kişiden aralarında KHK ile kapatı- yonlarda haklarında gözaltı kararı çıkartılan 11’i lan İzmir Üniversitesi ve Fatih Koleji’nin sahiple- muvazzaf asker 13 kişiden 3’ü ve Balıkesir’de hak- rinden Ali Rıza Doğanata’nın da olduğu 6 kişi, 5 kında yakalama kararı olan 1 kişi gözaltına alındı. Temmuz 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 7 kişinin adli kontrol şar- 3 Temmuz 2018 tarihinde Ankara merkezli bir tıyla serbest bırakıldığı ve 6 kişinin ise halen gözal- soruşturma kapsamında haklarında gözaltı kararı tında olduğu öğrenildi. çıkartılan 27 kişiden 4’ü; Ankara’da Kara Havacılık Komutanlığı’nda görevli 3 askeri personel; Erzu- 6 Temmuz 2018 tarihinde Manisa merkezli bir rum merkezli bir soruşturma kapsamında 9 ilde soruşturma kapsamında 21 ilde düzenlenen ope- düzenlenen operasyonlarda 12’si muvazzaf asker rasyonlarda aralarında muvazzaf askerilerin de 13 kişi; Edirne’de yurtdışına yasadışı yollarla çık- olduğu 18 kişi; Sakarya’da 17 muvazzaf asker; maya çalıştığı iddia edilen 5 kişi gözaltına alındı. Muğla’da hakkında yakalama kararı olan emekli bir tuğgeneral; Antalya’da 3 kişi gözaltına alındı. 3 Temmuz 2018 tarihinde Çanakkale merkezli bir soruşturma kapsamında 6’sı yüzbaşı olmak üzere Uşak merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- 26 asker hakkında gözaltı kararı çıkartıldığı ve bu tına alınan akademisyen Ali Galip B. ve bir yerel kişilerin yakalanması için operasyonlar yapıldığı haber sitesinin sahibi Kazım Ş., 6 Temmuz 2018 öğrenildi. tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. Aynı soruşturma kapsamında gözal- Erzurum merkezli bir soruşturma kapsamında tına alınan 5 muvazzaf askerin ise halen gözaltında gözaltına alınan eski Kilis Vali Yardımcısı Muham- olduğu bildirildi. met Kaya 3 Temmuz 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. Maraş merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- tına alınan 15 muvazzaf askerden 6’sı 7 Temmuz 4 Temmuz 2018 tarihinde Çanakkale merkezli bir 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafın- soruşturma kapsamında düzenlenen operasyon- dan tutuklandı. 9 kişi ise adli kontrol şartıyla ser- larda 2’si albay, 1’i yarbay, 1’i binbaşı ve 6’sı yüz- best bırakıldı. başı olmak üzere 20 muvazzaf asker; Uşak merkezli bir soruşturma kapsamında 6 ilde düzenlenen Erzurum merkezli bir soruşturma kapsamında gözaltına alınan Van’ın Saray ilçesi belediyesine operasyonlarda aralarında muvazzaf askerlerin ve kayyım olarak atanan ilçe kaymakamı İbrahim 1 öğretim üyesinin olduğu 7 kişi; Denizli’de 7 kişi Bayır, Muş’un Hasköy ilçesinin kaymakamı Ahmet gözaltına alındı. Özkan ve Artvin Valiliği Hukuk Müşaviri Serdar 29 Haziran 2018 tarihinde Ankara’da gözaltına alı- Karal, 7 Temmuz 2018 tarihinde sevk edildikleri nan 3 eski emniyet müdürü 4 Temmuz 2018 tari- mahkeme tarafından tutuklandı. Aynı soruşturma hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- kapsamında gözaltına alınmış olan 2 kişi ise serbest landı. bırakıldı. Bu soruşturma kapsamında daha önce de Kilis Vali Yardımcısı Muhammet Kaya tutuklan- 5 Temmuz 2018 tarihinde Eskişehir’de hakkında mış ve Ağrı Vali Yardımcısı Kamil Aksoy ise ser- gözaltı kararı olan bir kişi gözaltına alındı. best bırakılmıştı. Manisa merkezli bir soruşturma kapsamında 10 Temmuz 2018 tarihinde Aksaray merkezli bir gözaltına alınan 18’i muvazzaf, 2’si görevden ihraç soruşturma kapsamında 5 ilde düzenlenen operas- edilmiş 20 askerden 10’u 5 Temmuz 2018 tarihinde yonlarda 8 kişi; Edirne’de yasadışı yollarla Yuna- sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 3 nistan’a gitmeye çalıştıkları iddia edilen 7 kişi kişinin adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı ve 7 gözaltına alındı. kişinin ise halen gözaltında olduğu bildirildi. 11 Temmuz 2018 tarihinde Kayseri’de 9 kişi; Muğ- 2010 KPSS sorularının sızdırılması ile ilgili açılan la’nın Marmaris ilçesinde yasadışı yollarla Yuna- soruşturma kapsamında hakkında yakalama kararı nistan’a gitmeye çalıştıkları iddia edilen 4 kişi ve olan 1 kişinin 5 Temmuz 2018 tarihinde Kırşehir’de bunlara yardım ettiği iddia edilen 2 kişi; Malatya gözaltına alındığı ve ayını gün içinde sevk edildiği merkezli 5 ilde düzenlenen operasyonlarda 16 kişi mahkeme tarafından tutuklandığı öğrenildi. gözaltına alındı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 437 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

12 Temmuz 2018 tarihinde Eskişehir merkezli bir askerin mahkemeye sevk edildikleri öğrenildi. soruşturma kapsamında dört ilde düzenlenen ope- 17 Temmuz 2018 tarihinde Malatya merkezli bir rasyonlarda 10’u muvazzaf 11 asker; İzmir’de yapı- soruşturma kapsamında 13 ilde düzenlenen ope- lan ev baskınlarında 13 kişi; Antalya’da yapılan rasyonlarda 34 kişi; Zonguldak’ta Hatay merkezli ev baskınlarında 8 kişi; Muğla’da yasadışı yollarla bir soruşturma kapsamında hakkında arama kararı Yunanistan’a gitme hazırlığında oldukları iddia olan 1 kişi; Tekirdağ merkezli bir soruşturma kap- edilen 4 kişi; Edirne’de yasadışı yollarla Yunanis- samında 3 kişi; Ankara’da 1 muvazzaf asker; Kay- tan’a gitmeye çalıştığı iddia edilen 2 kişi gözaltına seri merkezli bir soruşturma kapsamında 13 ilde alındı. düzenlenen operasyonlarda 11 kişi; İzmir merkezli 12 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- bir soruşturma kapsamında 26 ilde düzenlenen lerden MİT tarafından yurtdışında düzenlenen 2 operasyonlarda aralarında muvazzaf askerilerin de operasyon sonrasında İsa Özdemir’in Azerbay- olduğu 36 kişi gözaltına alındı. can’da ve Salih Zeki Yiğit’in ise Ukrayna’da yakala- Karabük’te gözaltına alınan Z. A. ve G. A. isimli narak Türkiye’ye getirildiği öğrenildi. KHK ile meslekten ihraç edilmiş 2 öğretmen, 17 Karaman’da gözaltına alınan 1 kişi 12 Temmuz Temmuz 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tarafından tutuklandı. tutuklandı. Kayseri merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- 15 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- tına alınan 15 kişiden 6’sı 17 Temmuz 2018 tari- lerden Yusuf İnan isimli bir kişinin MİT tarafından hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- Ukrayna’da düzenlenen bir operasyon sonrasında landı. 5 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Türkiye’ye getirildiği öğrenildi. 4 kişinin halen gözaltında olduğu öğrenildi. 13 Temmuz 2018 tarihinde Kayseri merkezli bir Zonguldak merkezli bir soruşturma kapsamında soruşturma kapsamında 13 ilde düzenlenen ope- gözaltına alınan 19 kişiden 12’si 17 Temmuz 2018 rasyonlarda 15 askeri personel; Eskişehir’de 2 kişi; tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından Ankara’da 1 kişi gözaltına alındı. tutuklandı. 7 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 6 Temmuz 20108 tarihinde Isparta merkezli bir soruşturma kapsamında gözaltına alınan 30 kişiden 18 Temmuz 2018 tarihinde Balıkesir’de 5 muvaz- 14’ü 13 Temmuz 2018 tarihinde sevk edildikleri zaf asker; Kayseri merkezli bir soruşturma kapsa- mahkeme tarafından tutuklandı. 10’u adli kontrol mında 7 kişi gözaltına alındı. şartıyla olmak üzere 17 kişi serbest bırakıldı. 3 kişi- İstanbul merkezli “ankesörlü telefon” soruşturması nin ise halen gözaltında olduğu öğrenildi. kapsamında gözaltına alınan ve aralarında muvaz- İzmir’de gözaltına alınan 4 kişiden 2’si 13 Tem- zaf askerlerin de olduğu 221 kişiden 132’si 18 Tem- muz 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- muz 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- fından tutuklandı. 1’i adli kontrol şartıyla olmak fından tutuklandı. 5’i adli kontrol şartıyla olmak üzere 2 kişi ise serbest bırakıldı. üzere 89 kişi ise adli serbest bırakıldı. Samsun merkezli bir soruşturma kapsamında Mardin’de gözaltına alınan 22 askeri personelden gözaltına alınan 4 kişiden 2’si 16 Temmuz 2018 13’ü 18 Temmuz 2018 tarihinde sevk edildikleri tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından mahkeme tarafından tutuklandı. 5’i adli kontrol tutuklandı. 1 kişi ev hapsi ve 1 kişi ise adli kontrol şartıyla olmak üzere 9 kişi ise serbest bırakıldı. şartıyla serbest bırakıldı. Aynı soruşturma kapsa- Samsun merkezli bir soruşturma kapsamında mında gözaltına alınan 4 kişi daha önce adli kont- Ankara’da gözaltına alınan Kara Kuvvetleri Komu- rol şartıyla serbest bırakılmıştı. tanlığında görevli bir astsubay 18 Temmuz 2018 16 Temmuz 2018 tarihinde, Bursa merkezli bir tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- soruşturma kapsamında 9 ilde yapılan operas- landı. yonlarda gözaltına alınan 14 kişinin ve Zonguldak KHK ile meslekten ihraç edilen Karaman eski merkezli bir soruşturma kapsamında 12 ilde yapı- Emniyet Müdür Yardımcısı S.K., 18 Temmuz 2018 lan operasyonlarda gözaltına alınan 18 muvazzaf

438 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- 21 Temmuz 2018 tarihinde Kars merkezli bir landı. soruşturma kapsamında 12 ilde yapılan operas- yonlarda aralarında 2 binbaşı ve 2 yüzbaşının da 12 Temmuz 2018 tarihinde MİT’in Ukrayna’da olduğu 15 askeri personel gözaltına alındı. yaptığı bir operasyon sonucu yakalanarak Türki- ye’ye getirilen Salih Zeki Yiğit, 18 Temmuz 2018 Bursa merkezli bir soruşturma kapsamında tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- “FETÖ/PDY Soruşturması” kapsamında tutukla- landı. nan bazı kişileri para karşılığında tahliye ettirmeye çalıştıkları iddiasıyla gözaltına alınan 9 kişiden 5’i 18 Temmuz 2018 tarihinde basında yer alan haber- 21 Temmuz 2018 tarihinde sevk edildikleri mah- lerden, MİT’in “FETÖ/PDY Soruşturması” kap- keme tarafından tutuklandı. 3 kişi ise adli kontrol samında hakkında ara arama kararı olan 2 kişiyi şartıyla serbest bırakıldı. 1 kişinin halen gözaltında yurtdışında yakalayarak Türkiye’ye getirdiği ope- olduğu öğrenildi. rasyonlar hakkında Ukraynalı yetkililerin haberi- nin olmadığı öğrenildi. 23 Temmuz 2018 tarihinde Edirne’de yasadışı yol- larla yurtdışına çıkmaya çalıştıkları iddia edilen 4 19 Temmuz 2018 tarihinde İstanbul merkezli 8 ilde kişi gözaltına alındı. düzenlenen operasyonlarda 25 kişi; Ankara’da 15 kişi; Edirne’de yasadışı yollarla Yunanistan’a git- Kars merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- meye çalıştığı iddia edilen 2 kişi gözaltına alındı. tına alınan ve aralarında 2 binbaşı ve 2 yüzbaşının bulunduğu 15 muvazzaf askerden 9’u 24 Temmuz MİT müsteşarı ve bazı MİT görevlilerinin İstan- 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafın- bul Cumhuriyet Başsavcılığı Terör ve Örgütlü dan tutuklandı. 6 kişi ise adli kontrol şartıyla ser- Suçlar Bürosu tarafından, 7 Şubat 2012 tarihinde best bırakıldı. ifadeye çağrılması ile ilgili açılan soruşturma kap- 23 Temmuz 2018 tarihinde Edirne’de yasadışı yol- samında gözaltına alınan ve aralarında dönemin larla yurtdışına çıktıkları iddiasıyla gözaltına alı- İstanbul Emniyet Müdür Yardımcısı Ali Fuat Yıl- nan 4 kişiden 3’ü, 24 Temmuz 2018 tarihinde sevk mazer, dönemin İstanbul İstihbarat Şube Müdürü edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 1 kişi Erol Demirhan, dönemin Terörle Mücadele Şube ise başka bir soruşturma kapsamında Adana’ya Müdürü Yurt Atayün’ün de olduğu 8 kişi, 19 Tem- sevk edildi. muz 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- fından tutuklandı. Son tutuklamalarla beraber bu Muş merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- soruşturma kapsamında gözaltına alınan 14 kişinin tına alınan 69 kişiden 21’i 24 Temmuz 2018 tari- tamamı tutuklanmış oldu. hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- landı. 4’ü adli kontrol şartıyla olmak üzere 48 kişi Tekirdağ merkezli bir soruşturma kapsamında ise serbest bırakıldı. gözaltına alınan 24 kişiden 8’i 19 Temmuz 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından 25 Temmuz 2018 tarihinde, 2011 yılında yapılan tutuklandı. 12’si adli kontrol şartıyla olmak üzere polislikten komiserliğe geçiş sınavı ile ilgili olarak 16 kişi ise serbest bırakıldı. yürütülen Ankara merkezli bir soruşturma kapsa- mında soruşturma kapsamında 29 ilde düzenle- MİT tarafından Ukrayna’da düzenlenen bir ope- nen operasyonlarda 22 kişi; Eskişehir merkezli bir rasyonla Türkiye’ye getirilen Yusuf İnan isimli bir soruşturma kapsamında 8 kişi gözaltına alındı. kişi 19 Temmuz 2018 tarihinde İzmir’de sevk edil- Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov’un diği mahkeme tarafından tutuklandı. öldürülmesine ilişkin soruşturma kapsamında 26 MİT tarafından düzenlenen bir operasyon sonucu Temmuz 2018 tarihinde gözaltına alınan eski bir Azerbaycan’da yakalanarak Türkiye’ye getirilen İsa polis memuru, çıkarıldığı mahkeme tarafından Özdemir isimli 1 kişi, 20 Temmuz 2018 tarihinde aynı gün tutuklandı. sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. 27 Temmuz 2018 tarihinde, Niğde’de hakkında Antalya’da gözaltına alınan 7 kişiden 5’i 20 Tem- arama kararı olduğu gerekçesiyle 1 kişi; İzmir’in muz 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- Karaburun ilçesinde yasadışı yollarla Yunanistan’a fından tutuklandı. 2 kişi ise adli kontrol şartıyla gitmeye çalıştıkları iddia edilen 7 kişi; Edirne’de serbest bırakıldı. aynı gerekçeyle 5 kişi gözaltına alındı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 439 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

27 Temmuz 2018 tarihinde İstanbul İl Jandarma 1 Ağustos 2018 tarihinde, hakkında Eskişehir 4. Komutanlığı KOM Şube Müdürü Yüzbaşı Recep Ağır Ceza Mahkemesi tarafından açılan davada Zerk Ankara’da gözaltına alındı. Recep Zerk aynı yakalama kararı bulunan Okan O. isimli bir kişinin gün sevk edildiği İstanbul 11. Sulh Ceza Hakimliği Eskişehir’de gözaltına alındığı ve çıkarıldığı mah- tarafından tutuklandı. keme tarafından tutuklandığı öğrenildi. 28 Temmuz 2018 tarihinde, Kuzey Kıbrıs Türk 2 Ağustos 2018 tarihinde, Edirne’de yasadışı yol- Cumhuriyeti’nde yasadışı yollarla Yunanistan’a larla Yunanistan’a gitmeye çalıştıkları iddiasıyla, gitmeye çalıştıkları iddia edilen 9’u çocuk 26 kişi KHK ile ihraç edilmiş akademisyen A. V. isimli gözaltına alındı. Gözaltına alınan kişiler hakkında bir kişinin sınır bölgesinde ve aralarında KHK ile Girne Kaza Mahkemesi tarafından 3 günlük gözaltı ihraç edilmiş öğretmen ve memurların bulunduğu kararı verildiği öğrenildi. 9 kişinin ise Enez ilçesinde gözaltına alındığı öğre- nildi. 28 Temmuz 2018 tarihinde, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde yasadışı yollarla Yunanistan’a 3 Ağustos 2018 tarihinde Erzincan merkezli bir gitmeye çalıştıkları iddiasıyla gözaltına alınan 50 soruşturma kapsamında 7 ilde düzenlenen ope- kişinin Emniyet Genel Müdürlüğü İnterpol Dairesi rasyonlarda aralarında muvazzaf askerlerin de tarafından 30 Temmuz 2018 tarihinde teslim alın- olduğu 6 kişi; Balıkesir merkezli bir soruşturma dığı ve Türkiye’ye getirilecekleri öğrenildi. kapsamında 7 ilde düzenlenen operasyonlarda 1’i muvazzaf asker 8 kişi gözaltına alındı. 28 Temmuz 2018 tarihinde, Balıkesir’in Ayva- lık ilçesinde alabora olan bottan sağ kurtarılan 9 4 Ağustos 2018 tarihinde Van merkezli bir soruş- kişiden 4’ü, 30 Temmuz 2018 tarihinde Balıkesir turma kapsamında 18 ilde düzenlenen operasyon- 2. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından tutuklandı. larda 12 muvazzaf asker; Bursa’da 12 kişi; Edirne’de 5 kişinin hâlâ gözaltında olduğu bildirildi. Yasa- yasadışı yollarla yurtdışına çıkmaya çalıştıkları dışı yollarla Yunanistan’a gittiği iddia edilen botta iddia edilen KHK ile meslekten ihraç edilmiş 3 eski bulunan 16 kişiden 3’ü bebek 6 kişi ölmüş, 1 kişi ise polis memuru; Nevşehir’de 1 kişi gözaltına alındı. kaybolmuştu. 6 Ağustos 2018 tarihinde Kilis merkezli bir soruş- 30 Temmuz 2018 tarihinde, Bursa’da, KHK ile turma kapsamında 20 ilde düzenlenen operasyon- ihraç edilmiş 21 eski polis gözaltına alındı. Aynı larda 14’ü muvazzaf 31 askeri personel; Urfa’da 1 soruşturma kapsamında 4 kişi hakkında arama kişi gözaltına alındı. kararı olduğu öğrenildi. 6 Ağustos 2018 tarihinde Ankara merkezli bir 30 Temmuz 2018 tarihinde, haklarında arama soruşturma kapsamında 2’si muvazzaf 9 binbaşı kararı verilen, Gazi Üniversitesi’nin KHK ile ihraç hakkında gözaltı kararı verildi. edilmiş 19 eski çalışanından 10 kişinin Ankara’da 7 Ağustos 2018 tarihinde Özel Akıllı Okulları’na gözaltına alındığı öğrenildi. yönelik Ankara merkezli bir soruşturma kapsa- 31 Temmuz 2018 tarihinde, Manisa’nın Turgutlu mında haklarında gözaltı kararı çıkartılan 37 kişi- ilçesinde haklarında arama kararı olduğu gerek- den aralarında okul sahibi İdris Yurteri’nin de çesiyle yol kontrolü sırasında gözaltına alınan 2 olduğu 17 okul yöneticisi ve öğretmen gözaltına kişinin çıkarıldıkları mahkeme tarafından tutuk- alındı. Soruşturma kapsamında aynı zamanda 12 landıkları öğrenildi. okulda arama yapıldığı öğrenildi. 31 Temmuz 2018 tarihinde, Edirne’de, yasadığı 7 Ağustos 2018 tarihinde Zonguldak’ta 3 kişi gözal- yollarla Yunanistan’a gitmeye çalıştıkları iddia edi- tına alındı. len 3 kişi ve insan kaçakçısı oldukları iddia edilen 2 8 Ağustos 2018 tarihinde Edirne’de yasadışı yol- kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınan 3 kişinin hak- larla Yunanistan’a gittikleri iddia edilen 4 kişi; larında açılan soruşturmaların yürütüldüğü illere Maraş’ta yapılan ev baskınlarında 6 kişi gözaltına gönderildiği, insan kaçakçılığı iddiasıyla gözaltına alındı. alınan 2 kişinin ise çıkarıldıkları mahkeme tarafın- dan tutuklandıkları öğrenildi. 9 Ağustos 2018 tarihinde Edirne’de yasadışı yol- larla Yunanistan’a gitmeye çalıştığı iddia edilen 3’ü

440 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

çocuk 6 kişi gözaltına alındı. 3 çocuğun daha sonra tos 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- yakınlarına teslim edildiği bildirildi. fından tutuklandı. 9 Ağustos 2018 tarihinde Ankara’da, KHK ile 14 Ağustos 2018 tarihinde basında yer alan haber- kapatılan okullarda çalışan 12 öğretmen hakkında lerden, 15 Temmuz 2016 tarihinde yaşanan darbe gözaltı kararı çıkartıldığı ve bunlardan 4’ünün girişimini takip eden 2 yıllık süreçte, yasadışı yol- gözaltına alındığı öğrenildi. larla Yunanistan ve Bulgaristan’a gitmeye çalıştığı iddia edilen ve haklarında “FETÖ/PDY Soruştur- 10 Ağustos 2018 tarihinde Ankara merkezli bir maları” kapsamında arama kararı olan 154 kişinin soruşturma kapsamında 5 ilde düzenlenen operas- gözaltına alındığı öğrenildi. yonlarda 11 kişi; Edirne’de yasadışı yollarla Yuna- nistan’a gitmeye çalıştığı iddia edilen 2 kişi gözal- Sakarya’da gözaltına alınan 2 kişi 15 Ağustos 2018 tına alındı. tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. Özel Akıllı Okulları’na yönelik Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında gözaltına alınan 13 16 Ağustos 2018 tarihinde Ankara’da ve Aydın’da okul yöneticisi ve öğretmenden, okul sahibi İdris haklarında gözaltı kararı olan 3 kişi gözaltına Yurteri 10 Ağustos 2018 tarihinde sevk edildiği alındı. mahkeme tarafından tutuklandı. 12 kişi ise adli 17 Ağustos 2018 tarihinde İstanbul’da 10 kişi kontrol şartıyla serbest bırakıldı. gözaltına alındı. Edirne’de yasadışı yollarla Yunanistan’a gitmeye 13 Ağustos 2018 tarihinde Malatya merkezli bir çalıştığı iddiasıyla gözaltına alınan, KHK ile mes- soruşturma kapsamında gözaltına alınan 7 kişi- lekten ihraç edilmiş 1 eski asker, 10 Ağustos 2018 den 2’si 17 Temmuz 2018 tarihinde sevk edildik- tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- leri mahkeme tarafından tutuklandı. 5 kişi ise adli landı. kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Edirne’de yasadışı yollarla Yunanistan’a gitmeye 19 Ağustos 2018 tarihinde Edirne’de yasadışı yol- çalıştığı iddia edilen, KHK ile meslekten ihraç larla Yunanistan’a gitmeye çalıştığı iddia edilen, edilmiş 3 eski öğretmenden 1’i 10 Ağustos 2018 aralarında KHK ile meslekten ihraç edilmiş bir eski tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- polis memurunun da olduğu 4 kişi gözaltına alındı. landı. 1’i adli kontrol şartıyla olmak üzere 2 kişi ise serbest bırakıldı. Gaziantep’te gözaltına alınan Şırnak eski Vali Yar- dımcısı A. E., 19 Ağustos 2018 tarihinde sevk edil- 12 Ağustos 2018 tarihinde Edirne’de yasadışı yol- diği mahkeme tarafından ‘ByLock kullandığı’ iddi- larla Yunanistan’a gitmeye çalıştığı iddiasıyla 3 kişi asıyla tutuklandı. gözaltına alındı. Yasadışı yollarla Yunanistan’a gitmeye çalıştığı 13 Ağustos 2018 tarihinde, Hacettepe Üniversite- iddiasıyla Edirne’de gözaltına alınan 2 kişi, 19 si’nde çalışanlara yönelik bir soruşturma kapsa- Ağustos 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme mında, Ankara’da KHK ile meslekten ihraç edil- tarafından tutuklandı. miş akademisyenlerin de aralarında olduğu 9 kişi; Malatya merkezli bir soruşturma kapsamında 9 24 Ağustos 2018 tarihinde Edirne’de yasadışı yol- ilde yapılan operasyonlarda 7 kişi; Ankara’da hak- larla Yunanistan’a gitmeye çalıştıkları iddiasıyla, kında yakalama kararı olan eski bir 1. sınıf emniyet aralarında KHK ile meslekten ihraç edilmiş öğret- müdürü (Atilla Eser) gözaltına alındı. men ve polis memurunun da olduğu 5 kişi gözal- tına alındı. 14 Ağustos 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında 15 ilde düzenlenen ope- Gaziantep’te gözaltına alınan Mardin eski Vali rasyonlarda 33 kişi gözaltına alındı. Yardımcısı T. K. E., 24 Ağustos 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. 7 Ağustos 2018 tarihinde İzmir merkezli bir soruş- turma kapsamında gözaltına alınan ve aralarında 25 Ağustos 2018 tarihinde Edirne’de yasadışı yol- KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski 1 emniyet larla Yunanistan’a gitmeye çalıştıkları iddiasıyla 5 müdürü ile 2 askerin de bulunduğu 8 kişi 14 Ağus- kişi gözaltına alındı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 441 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

27 Ağustos 2018 tarihinde Edirne’de yasadışı yol- 29 Ağustos tarihinde Jandarma Genel Komutanlığı larla Yunanistan’a gitmeye çalıştığı iddia edilen personeline yönelik Ankara merkezli bir soruş- KHK ile meslekten ihraç edilmiş 2 eski MİT çalı- turma kapsamında gözaltına alınan ve aralarında 6 şanı gözaltına alındı. binbaşı ile 2 yüzbaşının bulunduğu 23 kişiden 15’i 5 Eylül 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme 29 Ağustos 2018 tarihinde Jandarma Genel Komu- tarafından tutuklandı. 7’si adli kontrol şartıyla tanlığı personeline yönelik Ankara merkezli bir olmak üzere 8 kişi ise serbest bırakıldı. soruşturma kapsamında 12 ilde yapılan operas- yonlarda, haklarında gözaltı kararı çıkartılmış ve 5 Eylül 2018 tarihinde yasadışı yollarla Yunanis- aralarında 6 binbaşı ile 2 yüzbaşının bulunduğu 24 tan’a gitmeye çalıştıkları iddiasıyla gözaltına alı- kişiden 17’si; Edirne’de yasadışı yollarla Yunanis- nan 4 kişiden 2’si aynı gün içinde çıkartıldıkları tan’a gitmeye çalıştıkları iddia edilen 5 kişi gözal- mahkeme tarafından tutuklandı. 2 kişinin ise halen tına alındı. gözaltında olduğu öğrenildi. İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında 6 Eylül 2018 tarihinde Tokat’ta yapılan ev baskın- gözaltına alınan İstanbul Terörle Mücadele Şube larında 1’i KHK ile meslekten ihraç edilmiş hakim Müdürlüğü eski Büro Amir Yardımcısı Ayhan adayı, 1’i uzman yardımcısı ve 3’ü avukat olmak Albayrak, 30 Ağustos 2018 tarihinde sevk edildiği üzere toplam 5 kişi gözaltına alındı. mahkeme tarafından tutuklandı. Bu soruşturma 7 Eylül 2018 tarihinde Tokat merkezli bir soruş- kapsamında daha önce 14 kişi tutuklanmış ve 3 kişi turma kapsamında 2 kişi gözaltına alındı. ise serbest bırakılmıştı. Jandarma Genel Komutanlığı personeline yöne- 31 Ağustos 2018 tarihinde Hava Kuvvetleri Komu- lik Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında tanlığı personellerine yönelik Ankara merkezli bir gözaltına alınan 25 muvazzaf üsteğmenden 19’u soruşturma kapsamında 14 ilde düzenlenen ope- 7 Eylül 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme rasyonlarda haklarında gözaltı kararı çıkartılan 22 tarafından tutuklandı. 5 kişi adli kontrol şartıyla kişiden 8’i gözaltına alındı. serbest bırakıldı. Etkin pişmanlık hükümlerinden 31 Ağustos 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir yararlanmak isteyen 1 kişinin ise yeniden sorgu- soruşturma kapsamında 14 ilde yapılan ev bas- lanmak üzere Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü kınlarından haklarında gözaltı kararı çıkartılan 52 öğrenildi. kişiden 15’i gözaltına alındı. 7 Eylül 2018 tarihinde Kayseri’de bir ev baskınında, 31 Ağustos 2018 tarihinde Kayseri’de 1 kişi gözal- aralarında KHK ile ihraç edilmiş eski öğretmenle- tına alındı. rin ve 1 kamu çalışanının da bulunduğu 10 kişi, ‘gizli toplantı yaptıkları’ iddiasıyla gözaltına alındı. 3 Eylül 2018 tarihinde Deniz Kuvvetleri Komutan- Gözaltına alınan 10 kişinin daha önce tutuklandık- lığı personeline yönelik Ankara merkezli bir soruş- ları ve cezaevinde kaldıkları, daha sonra ise tahliye turma kapsamında 8 ilde düzenlenen operasyon- edilerek haklarında açılmış davalarda tutuksuz larda haklarında gözaltı kararı çıkartılan 1’i Binbaşı yargılanmalarının devam ettiği öğrenildi. Aynı olmak üzere aralarında muvazzaf askerlerinden de soruşturma kapsamında 2 kişinin daha gözaltına olduğu 13 kişiden 9’u gözaltına alındı. alındığı bildirildi. 4 Ekim 2018 tarihinde Jandarma Genel Komu- Sivas merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- tanlığı personeline yönelik Ankara merkezli bir tına alınan, KHK ile meslekten ihraç edilmiş 3 ast- soruşturma kapsamında 16 ilde düzenlenen ope- subay ve 1 öğretmenden 2’si 7 Eylül 2018 tarihinde rasyonlarda 23 muvazzaf üsteğmen; Bursa’da KHK sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 2 ile meslekten ihraç edilmiş 25 eski polis memuru; kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Antalya merkezli bir soruşturma kapsamında 4 ilde düzenlenen operasyonlarda aralarında KHK 8 Eylül 2018 tarihinde Edirne’de ByLock kullandığı ile meslekten ihraç edilmiş eski öğretmenlerin de iddia edilen 2 kişi gözaltına alındı. olduğu 12 kişi; Bartın’da Tüm Çalışanlar Emekli- 9 Eylül 2018 tarihinde Isparta merkezli bir soruş- ler Derneği (TÜMÇED) üyesi olan 2 kişi gözaltına turma kapsamında 10 ilde düzenlenen operasyon- alındı. larda aralarında muvazzaf teğmenlerin de olduğu

442 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

13 kişi; Balıkesir’de yasadışı yollarla yurtdışına çık- soruşturma açıldığı öğrenildi. Soruşturma kap- maya çalıştığı iddia edilen 9 kişi gözaltına alındı. samında Mabel Matiz’in Çağlayan’daki İstanbul Adliyesi’ne giderek ifade verdiği bildirildi. 10 Eylül 2018 tarihinde Ankara merkezli bir soruş- turma kapsamında Kara Kuvvetleri Komutanlı- 12 Eylül 2018 tarihinde Edirne’de yasadışı yollarla ğı’nda görevli 3’ü muvazzaf 13 binbaşı hakkında Yunanistan’a gitmeye alıştığı iddia edilen 1 kişi gözaltı kararı verildi. Bu soruşturma kapsamında gözaltına alındı. yapılan operasyonlarda Eskişehir’de de 1 binbaşı- 12 Eylül 2018 tarihinde Tokat merkezli bir soruş- nın gözaltına alındığı bildirildi. turma kapsamında 3’ü avukat, 2’si KHK ile mes- 10 Eylül 2018 tarihinde Şırnak’ın Uludere ilçesi lekten ihraç edilmiş hakim ve hakim adayı olmak kırsal alanında yasadışı yollarla Irak’a gitmeye üzere toplam 5 kişi hakkında gözaltı kararı çıkar- çalıştığı iddia edilen 1 kişi (KHK ile meslekten tıldı. Bu kişilerin yakalanması için 5 ilde operas- ihraç edilen eski astsubay Ömer Canbulat); Isparta yonlar yapıldığı öğrenildi. merkezli bir soruşturma kapsamında 8 ilde yapılan 13 Eylül 2018 tarihinde Manisa’da hakkında yaka- operasyonlarda 10 kişi gözaltına alındı. lama kararı olan ve KHK ile meslekten ihraç edil- 10 Eylül 2018 tarihinde Şırnak’ın Uludere ilçesi miş eski emniyet müdürü 1 kişi (Tuncay Durgut); kırsal alanında yasadışı yollarla Irak’a gitmeye Tokat’ta haklarında yakalama kararı olan 3 kişi çalıştığı iddiasıyla gözaltına alınan 1 kişi (KHK gözaltına alındı. ile meslekten ihraç edilen eski astsubay Cumhur 10 Eylül 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir Mesut Akkaya) ise aynı gün içinde sevk edildiği soruşturma kapsamında gözaltına alınan, arala- mahkeme tarafından tutuklandı. rında muvazzaf askerilerin de olduğu 68 kişiden 11 Eylül 2018 tarihinde 2011’deki Polislikten Komi- 26’sı 13 Eylül 2018 tarihinde sevk edildikleri mah- serliğe Geçiş Sınavı sorularının örgüt üyelerine sız- keme tarafından tutuklandı. 39’u etkin pişmanlık dırılması ile ilgili Ankara merkezli bir soruşturma hükümlerinden yararlanan 42 kişinin ise serbest kapsamında 21 ilde düzenlenen operasyonlarda 32 bırakıldığı öğrenildi. kişi; Bursa’da KHK ile meslekten ihraç edilmiş 20 6 Eylül 2018 ve takip eden tarihlerde İstanbul’da eski polis; Edirne’de yasadışı yollarla Yunanistan’a gözaltına alınan 6 kişinin 13 Eylül 2018 tarihinde gitmeye çalıştığı iddia edilen ve aralarında KHK ile sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandığı meslekten ihraç edilmiş asker ve devlet memurları- bildirildi. nın olduğu 5 kişi; Eskişehir’de hakkında yakalama kararı olan 1 kişi gözaltına alındı. Muğla’da gözaltına alınan emekli bir din görevlisi- nin 13 Eylül 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme 11 Eylül 2018 tarihinde Kayseri merkezli bir soruş- tarafından tutuklandığı öğrenildi. turma kapsamında 27’si muvazzaf asker 33 kişi hakkında gözaltı kararı çıkartıldığı ve bu kişilerin 14 Eylül 2018 tarihinde Zonguldak’ta yapılan ev yakalanması için 9 ilde operasyonlar düzenlendiği baskınlarında 7 kişi gözaltına alındı. öğrenildi. 10 Eylül 2018 tarihinde Kara Kuvvetleri Komu- Edirne’de yasadışı yollarla Yunanistan’a gitmeye tanlığı personeline yönelik bir soruşturma kap- çalıştıkları iddiasıyla gözaltına alınan 2 kişiden samında gözaltına alınan ve aralarında muvazzaf 1’inin 11 Eylül 2018 tarihinde sevk edildiği mah- binbaşıların da olduğu 33 kişiden 21’i 14 Eylül keme tarafından tutuklandığı ve 1 kişinin ise adli 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafın- kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. Aynı dan tutuklandı. 11’i adli kontrol şartıyla olmak olayda gözaltına alınan diğer 2 kişinin ise sorgulan- üzere 12 kişinin ise serbest bırakıldığı öğrenildi. mak üzere Çanakkale Emniyet Müdürlüğü’ne sevk Antep merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- edildiği bildirildi. tına alınan 16 kişiden 4’ü 14 Eylül 2018 tarihinde 11 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. den, sanatçı Mabel Matiz hakkında “Ya Bu İşler 12 kişinin ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıl- Ne?” isimli şarkısına çektiği klipte ‘1 dolar kul- dığı öğrenildi. lanmak suretiyle örgüte destek verdiği’ iddiasıyla

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 443 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

9 Eylül 2018 tarihinde Balıkesir’in Ayvalık ilçe- 20 Eylül 2018 tarihinde Bursa’da yapılan ev baskın- sinde, yasadışı yollarla Yunanistan’a gitmeye çalış- larında 17 kişi; Tokat’ta KHK ile meslekten ihraç tıkları iddiasıyla gözaltına alınan 16 kişiden 4’ü edilmiş bir eski emniyet amiri gözaltına alındı. 14 Eylül 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme 21 Eylül 2018 tarihinde Ankara merkezli bir soruş- tarafından tutuklandı. 4’ü adli kontrol şartıyla turma kapsamında aralarında 3 albay, 2 yarbay, 6 olmak üzere 6 kişi serbest bırakıldı. 1 kişinin ise binbaşı, 3 yüzbaşının olduğu 110 muvazzaf asker hakkındaki bir soruşturma kapsamında Ankara hakkında gözaltı kararı çıkartıldığı ve 16 ilde yapı- Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldüğü öğrenildi. lan operasyonlarda 85 kişinin gözaltına alındığı Aynı olay kapsamında gözaltına alınan 5 kişi daha öğrenildi. önce tutuklanmıştı. 21 Eylül 2018 tarihinde Ağrı merkezli bir soruş- Adana merkezli bir soruşturma kapsamında 13 turma kapsamında 6 ilde yapılan operasyonlarda Eylül 2018 tarihinde gözaltına alınan 9 kişiden aralarında 1 albay, 1 yarbay, 3 binbaşı, 5 yüzbaşının 4’ünün 15 Eylül 2018 tarihinde sevk edildikleri da olduğu 12 muvazzaf asker; İzmir’de aralarında mahkeme tarafından tutuklandığı ve 5 kişinin ise KHK ile kapatılmış okul ve derneklerde çalışmış adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. kişilerinde bulunduğu 14 kişi; Elazığ’da yapılan ev Sivas merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- baskınlarında 10 kişi gözaltına alındı. tına alınan ve aralarında KHK ile meslekten ihraç 22 Eylül 20158 tarihinde Ankara merkezli bir soruş- edilmiş askerlerin olduğu 8 kişiden 4’ünün 16 Eylül turma kapsamında haklarında gözaltı kararı çıkar- 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafın- tılan Jandarma Genel Komutanlığı’nda görevli 20 dan tutuklandığı 4 kişinin ise adli kontrol şartıyla muvazzaf askerden 18’i gözaltına alındı. serbest bırakıldığı öğrenildi. 22 Eylül 2018 tarihinde Adana merkezli bir soruş- 17 Eylül 2018 tarihinde Deniz Kuvvetleri Komu- turma kapsamında gözaltına alınan 8’i muvazzaf tanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığı personeline 14 askerden 12’si 22 Eylül 2018 tarihinde sevk edil- yönelik bir soruşturma kapsamında haklarında dikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 2 kişi ise gözaltı kararı verilen 6’sı muvazzaf 22 kişiden 10’u; adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Muğla’nın Bodrum ilçesinde yasadışı yollarla yurt- dışına çıkmaya çalıştığı iddia edilen ve aralarından Kırklareli’nde yasadışı yollarla yurtdışına çıkmaya KHK ile meslekten ihraç edilmiş akademisyenlerin çalıştığı iddiası ile gözaltına alınan hakkında ‘örgüt ve eski öğretmenlerin olduğu 7 kişi, Trabzon’da 1 üyesi olmak’ suçundan kesinleşmiş hapis cezası kişi gözaltına alındı. olan M. K. ismindeki eski 4. sınıf emniyet müdürü ile hakkında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret etme’ 18 Eylül 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir suçundan kesinleşmiş hapis cezası olan O. D. isimli soruşturma kapsamında 17 ilde düzenlenen ope- bir kişi, 22 Eylül 2018 tarihinde sevk edildikleri rasyonlarda haklarında gözaltı kararı çıkartılan 69 mahkeme tarafından tutuklandı. kişiden 27’si; Ankara merkezli bir soruşturma kap- samında 4 ilde düzenlenen operasyonlarda KHK Muğla’nın Marmaris ilçesinde Yunanistan’a gitmek ile meslekten ihraç edilmiş 12 eski öğretmen; yine isterken gözaltına alınan 1 kişi 22 Eylül 2018 tari- Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında 7 hinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. ilde düzenlenen operasyonlarda aralarında MİT’te 24 Eylül 2018 tarihinde İstanbul’da ByLock kul- görevli askerlerin de olduğu 14 muvazzaf asker; landıkları iddiası ile 21 kişi; İstanbul’da hakkında Balıkesir’de M. Ç. isminde 1 emekli polis memuru gözaltı kararı olan Edirne Emniyet Müdürlüğü (70, e) gözaltına alındı. İstihbarat Şube eski Müdürü Özgür N. gözaltına 19 Eylül 2018 tarihinde Sivas merkezli bir soruş- alındı. turma kapsamında 6 ilde düzenlenen operasyon- 24 Eylül 2018 tarihinde Kara Kuvvetleri Komutan- larda aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 6; lığı ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığı personeline İstanbul’da hakkında yakalama kararı olan 1 kişi yönelik Ankara merkezli bir soruşturma kapsa- gözaltına alındı. mında aralarında 13 binbaşı ve 12 yüzbaşının da olduğu 61 kişi hakkında gözaltı kararı alındığı öğrenildi.

444 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

25 Eylül 2018 tarihinde Bursa’da KHK ile meslek- üzere 25 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bıra- ten ihraç edilmiş 26 eski polis; Adana merkezli bir kıldı. Aynı soruşturma kapsamında gözaltına alı- soruşturma kapsamında 6 ilde düzenlenen operas- nan 9 kişinin polisteki ifade işlemlerinin ardından yonlarda 12 kişi; Maraş merkezli bir soruşturma serbest bırakıldığı ve 40 kişinin ise halen gözaltında kapsamında 6 ilde düzenlenen operasyonlarda olduğu bildirildi. Gözaltına alınanlar arasında 3 aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 10 kişi, albay, 2 yarbay, 6 binbaşı ve 3 yüzbaşı bulunmak- Karabük’te 1 kişi gözaltına alındı. taydı. 26 Eylül 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir soruş- 26 Eylül 2018 tarihinde Ankara’da gözaltına alı- turma kapsamında 23 ilde düzenlenen operasyon- nan, KHK ile meslekten ihraç edilmiş Giresun eski larda haklarında yakalama kararı çıkartılmış 36’sı Emniyet Müdürü Hikmet Bulak, 28 Eylül 2018 muvazzaf asker 71 kişiden 39’u; Eskişehir’de hakla- tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- rında yakalama kararı olan 2 kişi; Trabzon’da hak- landı. larında yakalama kararı olan 3 kişi gözaltına alındı. İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında Gittiği hastanenin çıkışında gözaltına alına İ. K. gözaltına alınan ve aralarında KHK ile meslekten isimli bir kişi, 26 Eylül 2018 tarihinde sevk edildiği ihraç edilmiş memurların da olduğu 21 kişiden 15’i mahkeme tarafından tutuklandı. 28 Eylül 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 1’i ev hapis şartıyla olmak 27 Eylül 2018 tarihinde Hava Kuvvetleri Komu- üzere 5 kişi ise serbest bırakıldı. 1 kişinin ise ifadesi tanlığı personeline yönelik Ankara merkezli bir tamamlanmadığı için Emniyet Müdürlüğü’ne geri soruşturma kapsamında 3 kişi gözaltına alındı. götürüldüğü bildirildi. Son gözaltılar ile birlikte bu soruşturma kapsa- mında gözaltına alınanların sayısı 110 oldu. Bu Adana merkezli bir soruşturma kapsamında soruşturma kapsamında gözaltına alınan 9 kişinin Çanakkale’de gözaltına alınan 1 kişi 28 Eylül 2018 ise etkin pişmanlık hükümlerinden yararlandığı tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- ve çıkarıldıkları mahkeme tarafından adli kontrol landı. şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi. 25 Eylül 2018 tarihinde Adana merkezli bir soruş- KHK ile meslekten ihraç edilen eski Giresun Emni- turma kapsamında gözaltına alınan 14 kişiden 5’i yet Müdürü Hikmet Bulak, 27 Eylül 2018 tarihinde 29 Eylül 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme Ankara’da gözaltına alındı. tarafından tutuklandı. 1 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Bu soruşturma kapsamında daha Edirne’de gözaltına alınan 4 kişiden 2’si 27 Eylül önce 3 kişi tutuklanmış ve 5 kişi ise adli kontrol 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafın- şartıyla serbest bırakılmıştı. dan tutuklandı. 2 kişi ise adli kontrol şartıyla ser- best bırakıldı. Eskişehir’de gözaltına alınan 1 kişi 29 Eylül 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- Elazığ’da yapılan bir ev baskınında gözaltına alınan landı. 1 kişi 27 Eylül 2018 tarihinde sevk edildiği mah- keme tarafından tutuklandı. 29 Eylül 2018 tarihinde Aydın’da yapılan ev bas- kınlarında 3 kişi gözaltına alındı. Samsun’da gözaltına alınan 2 kişiden 1’i 27 Eylül 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafın- Van merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- dan tutuklandı. Diğer kişi ise adli kontrol şartıyla tına alınan 18 muvazzaf askerden 8’i 29 Eylül 2018 serbest bırakıldı. tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 10 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest 28 Eylül 2018 tarihinde Kayseri’de 1 kişi gözaltına bırakıldı. alındı. İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında 26 Türk Hava Kuvvetleri personeline yönelik Ankara Eylül 2018 tarihinde gözaltına alınan ve aralarında merkezli bir soruşturma kapsamında 21 Eylül 2018 muvazzaf askerilerin de olduğu 50 kişiden 25’i 29 tarihide gözaltına alınan 61 kişiden 36’sı 28 Eylül Eylül 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafın- tarafından tutuklandı. 25 kişi ise serbest bırakıldı. dan tutuklandı. 22’si adli kontrol şartıyla olmak

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 445 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

1 Ekim 2018 tarihinde Ankara’da ByLock kullan- 9 Ekim 2018 tarihinde, Bursa’da 6’sı muvazzaf dıkları iddiasıyla, aralarında KHK ile meslekten asker olmak üzere 11 kişi; Ankara’da Kara Kuvvet- ihraç edilmiş memurların olduğu 25 kişi, Edirne’de leri Komutanlığı’na yönelik bir soruşturma kapsa- yasadışı yollarla Yunanistan’a gitmeye çalıştıkları mında aralarında muvazzaf askerlerin de bulun- iddiasıyla 2 kişi; Tokat’ta 14 kişi; Tokat merkezli duğu 27 kişi; İstanbul merkezli bir soruşturma bir soruşturma kapsamında 4 kişi gözaltına alındı. kapsamında 25 ilde yapılan operasyonlarda ise 18 2 Ekim 2018 tarihinde Tokat merkezli bir soruş- kişi gözaltına alındı. turma kapsamında 4 ilde düzenlenen operasyon- Ankara merkezli bir soruşturma kapsamına gözal- larda 2 hakim adayı ve 2 avukat; Bitlis merkezli bir tına alınan 12 kişiden 8’i 9 Ekim 2018 tarihinde soruşturma kapsamında 5 ilde düzenlenen operas- tutuklandı. 2’si adli kontrol şartıyla olmak üzere 4 yonlarda 7 kamu çalışanı gözaltına alındı. kişi ise serbest bırakıldı. 2 Ekim 2018 tarihinde Ankara merkezli bir ope- 10 Ekim 2018 tarihinde, Osmaniye’de gözaltına alı- rasyon kapsamında aralarında KHK ile meslekten nan, KHK ile ihraç edilmiş 1 eski öğretmen (Nazım ihraç edilmiş kamu çalışanlarının ve askerlerin de S.) aynı gün çıkarıldığı mahkeme tarafından tutuk- olduğu 37 kişi hakkında gözaltı kararı çıkartıldığı landı. ve bu kişilerin yakalanması için 22 ilde operasyon düzenlendiği öğrenildi. 10 Ekim 2018 tarihinde, Trabzon merkezli bir soruşturma kapsamında 13 ilde yapılan operas- Antalya’nın Alanya ilçesinde gözaltına alınan, yonlarda aralarında muvazzaf askerlerin de bulun- KHK ile meslekten ihraç edilmiş Ç. Ç. isimli bir 3. duğu 14 kişi gözaltına alındı. sınıf emniyet müdürü 3 Ekim 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. 11 Ekim 2018 tarihinde, Manisa merkezli bir soruşturma kapsamında 7 ilde yapılan operasyon- Türk Hava Kuvvetleri personeline yönelik Ankara larda 6’sı muvazzaf 9’u ise KHK ile ihraç edilmiş merkezli bir soruşturma kapsamında gözaltına alı- eski asker olmak üzere 15 kişi gözaltına alındı. nan ve aralarında muvazzaf subayların da olduğu 40 kişiden 16’sı 3 Ekim 2018 tarihinde sevk edildik- 11 Ekim 2018 tarihinde, Sivas’ta gözaltına alınan leri mahkeme tarafından tutuklandı. 16 kişi ise adli KHK ile ihraç edilmiş 6 eski polisten 2’si tutuk- kontrol şartıyla serbest bırakıldı. landı, 4 kişinin ise halen gözaltında olduğu bildi- rildi. Kastamonu Terörle Mücadele Şube eski Müdürü Ömer Peker 4 Ekim 2018 tarihinde Kastamonu’da 9 Ekim 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir soruş- gözaltına alındı. turma kapsamında gözaltına alınan aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 31 kişiden 23’ü 12 4 Ekim 2018 tarihinde Samsun merkezli 13 ilde Ekim 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme düzenlenen operasyonlarda 11’i muvazzaf 12 asker tarafından tutuklandı. 8 kişi ise adli kontrol şartıyla gözaltına alındı. serbest bırakıldı. Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında 15 Ekim 2018 tarihinde Samsun merkezli bir soruş- gözaltına alınan, KHK ile meslekten ihraç edilmiş turma kapsamında 11 ilde düzenlenen operasyon- 16 eski kamu çalışanından 8’i 4 Ekim 2018 tari- larda aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 15 hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- kişi; Manisa merkezli bir soruşturma kapsamında landı. 8 kişinin adli kontrol şartıyla serbest bıra- 10 ilde düzenlenen operasyonlarda aralarında kıldığı ve aynı soruşturma kapsamında 9 kişinin halen gözaltında olduğu öğrenildi. muvazzaf askerlerin de olduğu 14 kişi; Türk Hava Kuvvetleri personeline yönelik Ankara merkezli 6 Ekim 2018 tarihinde, haklarında arama kararı bir soruşturma kapsamında 18 ilde düzenlenen olduğu gerekçesiyle 2 kişi Gaziantep’te gözaltına operasyonlarda haklarında gözaltı kararı verilen 36 alındı. kişiden 21’i gözaltına alındı. 8 Ekim 2018 tarihinde Muş’ta gözaltına alınan 2 15 Ekim 2018 tarihinde Edirne’de yasadışı yol- kişiden 1’inin aynı gün çıkarıldığı mahkeme tara- larla Yunanistan’a gitmeye çalıştıkları iddiasıyla, fından tutuklandığı, 1 kişinin ise serbest bırakıldığı aralarında KHK ile meslekten ihraç edilmiş kamu öğrenildi. çalışanlarının da olduğu 7 kişi gözaltına alındı.

446 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

Gözaltına alınanlardan 1’inin aynı gün sevk edil- Şube eski Müdürü Mehmet Fecri Yıldız, hakkında diği mahkeme tarafından tutuklandığı, 6 kişinin ise yakalama kararı olan Erken İnce isimli bir kişi ve halen gözaltında olduğu öğrenildi. (Türkiye İşadamları ve Sanayiciler Konfederas- yonu) TUSKON üyesi Selim Bulut gözaltına alındı. 15 Ekim 2018 tarihinde Manisa’da yapılan ev bas- kınlarında gözaltına alınan 3 kişiden 2’si aynı gün 25 Ekim 2018 tarihinde Gazi Üniversitesi persone- içinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- line yönelik Ankara merkezli bir soruşturma kap- landı. 1 kişinin ise halen gözaltında olduğu öğre- samında aralarında akademisyenlerin de olduğu 16 nildi. kişi gözaltına alındı. 16 Ekim 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir 26 Ekim 2019 tarihinde Diyarbakır merkezli bir soruşturma kapsamında 3 ilde düzenlenen operas- soruşturma kapsamında 13 ilde düzenlenen ope- yonlarda İstanbul, Yıldız Teknik, İstanbul Teknik rasyonlarda 37’si muvazzaf olmak üzere 53 asker; ve İstanbul Gelişim üniversitelerinde görevli 20 İzmir’de 16 kişi gözaltına alındı. akademisyen ve idari personel; Şırnak merkezli bir 16 Ekim 2018 tarihinde Jandarma Genel Komu- soruşturma kapsamında 12 ilde düzenlenen ope- tanlığı personeline yönelik bir soruşturma kapsa- rasyonlarda 17 muvazzaf asker; Jandarma Genel mında gözaltına alınan 50 kişiden 22’si 26 Ekim Komutanlığı personeline yönelik Ankara merkezli 2018 tarihinde çıkarıldıkları mahkeme tarafından bir soruşturma kapsamında aralarında Nurhak ve tutuklandı. 28 kişinin adli kontrol şartıyla serbest Finike İlçe Jandarma komutanlarının da olduğu 30 bırakıldıkları öğrenildi. kişi; Tokat merkezli bir soruşturma kapsamında aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 7 kişi; 27 Ekim 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir İstanbul’da 25 kişi gözaltına alındı. soruşturma kapsamında 10 ilde düzenlenen ope- rasyonlarda 7 kişi gözaltına alındı. 17 Ekim 2018 tarihinde Sahil Güvenlik Komutan- lığı personeline yönelik Ankara merkezli bir soruş- 30 Ekim 2018 tarihinde Ankara merkezli bir soruş- turma kapsamında 10 ilde düzenlenen operasyon- turma kapsamında aralarında KHK ile meslek- larda haklarında gözaltı kararı verilen ve aralarında ten ihraç edilmiş öğretmenlerin de olduğu 11 kişi 1 albay ile 1 yüzbaşının olduğu 32 kişiden 23’ü; gözaltına alındı. İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında 8 30 Ekim 2018 tarihinde 2011 yılındaki Polislikten ilde düzenlenen operasyonlarda haklarında gözaltı Komiserliğe Geçiş Sınavı’nın sorularının sızdı- kararı verilen 36 kişiden 7’si; Bursa’da ByLock kul- rılmasına ilişkin Ankara merkezli bir soruşturma landıkları iddiasıyla 14 kişi; Uşak merkezli 4 ilde kapsamında 29 kişi hakkında yakalama kararı düzenlenen operasyonlarda 10 kişi gözaltına alındı. çıkartıldığı ve bu kişilerin yakalanması için 7 ilde 19 Ekim 2019 tarihinde Mersin’de düzenlenen ev operasyonlar düzenlendiği öğrenildi. baskınlarında 17 kişi gözaltına alındı. 31 Ekim 2018 tarihinde Samsun merkezli bir soruş- 22 Ekim 2018 tarihine Kocaeli merkezli bir soruş- turma kapsamında 10 ilde düzenlenen operasyon- turma kapsamında 8 ilde düzenlenen operasyon- larda aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 17 larda aralarında 1 yüzbaşının da olduğu 10 kişi; kişi; İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında Konya merkezli bir soruşturma kapsamında 11 12 ilde düzenlenen operasyonlarda ByLock kullan- ilde düzenlenen operasyonlarda 17 kişi; Adıya- dıkları iddiasıyla 14 kişi; Antalya’da Alanya Eğitim man’da hakkında arama kararı olan bir kişi gözal- Araştırma Hastanesi Başhekimi Prof. Dr. B. A. T. tına alındı. ile eşi A. T. gözaltına alındı. 23 Ekim 2018 tarihinde Manisa merkezli bir soruş- 31 Ekim 2018 tarihinde Deniz Kuvvetleri Komu- turma kapsamında 9 ilde düzenlenen operasyon- tanlığı personeline yönelik bir soruşturma kapsa- larda aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 13 mında aralarında 4 albay, 3 yarbay, 2 binbaşı ve kişi gözaltına alındı. 7 yüzbaşının da olduğu 30 asker hakkında gözaltı kararı çıkartıldı. 24 Ekim 2018 tarihinde İstanbul’da yapılan ev bas- kınında Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM) İstih- Erzincan merkezli bir soruşturma kapsamında barat Daire Başkanlığı Teknik Takip Operasyon gözaltına alınan Emniyet Genel Müdürlüğü İstih-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 447 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 barat Daire Başkanlığı Teknik Takip Operasyon larda 5’i muvazzaf asker 6 kişi; İstanbul merkezli Şube eski müdürü Fecri Yıldız, 31 Ekim 2018 tari- bir soruşturma kapsamında 10 ilde düzenlenen hinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- operasyonlarda 13 kişi; Jandarma Genel Komu- landı. tanlığı personeline yönelik Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında 12 kişi; Konya merkezli 1 Kasım 2018 tarihinde Ankara merkezli bir bir soruşturma kapsamında 26 ilde düzenlenen soruşturma kapsamında 12 ilde düzenlenen ope- operasyonlarda 30 kişi gözaltına alındı. rasyonlarda KHK ile meslekten ihraç edilmiş 59 polis memuru; Ankara’da ByLock kullandıkları İstanbul’da ByLock kullandıkları iddiasıyla gözal- iddiasıyla 11 kişi; Sakarya merkezli bir soruşturma tına alınan 23 kişiden 17’si 6 Kasım 2018 tarihinde kapsamında 6 ilde düzenlenen operasyonlarda ara- sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 6 larında muvazzafların da bulunduğu 8 asker gözal- kişi ise serbest bırakıldı. tına alındı. 7 Kasım 2018 tarihinde Konya merkezli bir soruş- 2 Kasım 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir turma kapsamında 14 ilde düzenlenen operasyon- soruşturma kapsamında 9 ilde düzenlenen operas- larda 19 kişi; Manisa merkezli bir soruşturma kap- yonlarda ByLock kullandıkları iddiasıyla 27 kişi; samında 11 ilde düzenlenen operasyonlarda 14 kişi İzmir’de ByLock kullandıkları iddiasıyla 13 kişi; gözaltına alındı. Bursa merkezli bir soruşturma kapsamında 10 ilde Kara Kuvvetleri Komutanlığı personeline yöne- düzenlenen operasyonlarda aralarında muvazzaf lik Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında askerlerin de bulunduğu 19 kişi gözaltına alındı. gözaltına alınan 35 kişiden 18’i 7 Kasım 2018 tari- Kocaeli merkezli bir soruşturma kapsamında hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- gözaltına alınan ve aralarında muvazzaf askerlerin landı. 17 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bıra- de olduğu 12 kişiden 8’i 2 Kasım 2018 tarihinde kıldı. sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. Kayseri merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- 11 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. tına alınan 17 kişiden 12’si 7 Kasım 2018 tarihinde Türk Hava Kuvvetleri personeline yönelik Diyar- sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 5 bakır merkezli bir soruşturma kapsamında 32’si kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. muvazzaf 46 asker hakkında gözaltı kararı çıkar- 8 Kasım 2018 tarihinde Ankara’da KHK ile kapa- tıldı. Bu kişilerin yakalanması için 12 ilde operas- tılan okullarda çalışmış 14 öğretmen; Trabzon’da 2 yonlar yapıldığı bildirildi. albay gözaltına alındı. 5 Kasım 2018 tarihinde Şırnak merkezli bir soruş- 31 Ekim 2018 tarihinde Hakimler Savcılar Kuru- turma kapsamında 7 ilde düzenlenen operasyon- lu’nun (HSK) kararı ile meslekten ihraç edilen larda aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu eski savcı Ferhat Sarıkaya, 2 Kasım 2018 tarihinde 10 kişi; Kara Kuvvetleri Komutanlığı personeline Ankara’da gözaltına aldı ve 8 Kasım 2018 tarihinde yönelik Ankara merkezli bir soruşturma kapsa- sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. mında 14 ilde düzenlenen operasyonlarda 20 kişi gözaltına alındı. Ayrıca Bursa merkezli bir soruş- Sakarya merkezli bir soruşturma kapsamında turma kapsamında aralarında muvazzaf asker- gözaltına alınan 9 kişiden 3’ü 8 Kasım 2018 tari- lerin de olduğu 8 kişi gözaltına alındı ve böylece hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- bu soruşturma kapsamında gözaltına alınanların landı. 3 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bıra- sayısı 27 oldu. kıldı. 31 Ekim 2018 Samsun’da gözaltına alınan 12 kişi- Malatya merkezli bir soruşturma kapsamında den 2’si 5 Kasım 2018 tarihinde sevk edildikleri gözaltına alınan 5 kişiden 3’ü 8 Kasım 2018 tari- mahkeme tarafından tutuklandı. 7’si adli kontrol hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- şartıyla olmak üzere 8 kişi serbest bırakıldı. Aynı landı. 2 kişinin ise haklarındaki soruşturma kapsa- soruşturma kapsamında 2 kişinin halen gözaltında mında Diyarbakır’a gönderildiği öğrenildi. olduğu öğrenildi. 9 Kasım 2018 tarihinde Muş’ta 9 kişi gözaltına 6 Kasım 2018 tarihinde Maraş merkezli bir soruş- alındı. turma kapsamında 7 ilde düzenlenen operasyon-

448 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

10 Kasım 2018 tarihinde Eskişehir’de özel bir eği- Adana merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- tim kurumunda çalışan 1 kişi gözaltına alındı. tına alınmış olan KHK ile meslekten ihraç edilmiş 29 polis memurundan 11’i 17 Kasım 2018 tarihinde 12 Kasım 2018 tarihinde Sakarya merkezli bir sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. soruşturma kapsamında 5 ilde düzenlenen operas- 18 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. yonlarda aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 10 kişi; Ağrı merkezli bir soruşturma kapsamında Hakkında arama kararı olduğu gerekçesiyle 18 10 ilde düzenlenen operasyonlarda aralarında Kasım 2018 tarihinde Niğde’de gözaltına alınan 1 muvazzaf askerlerin de olduğu 10 kişi gözaltına kişi aynı gün içinde sevk edildiği mahkeme tarafın- alındı. dan tutuklandı. Türk Silahlı Kuvvetleri personeline yönelik İstan- 19 Kasım 2018 tarihinde Sağlık Bakanlığı persone- bul merkezli bir soruşturma kapsamında gözaltına line yönelik Ankara merkezli bir soruşturma kap- alınan 87 kişiden 63’ü 12 Kasım 2018 tarihinde samında 6 ilde düzenlenen operasyonlarda 18 kişi sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. gözaltına alındı. 2’si ev hapis şartıyla olmak üzere 24 kişi ise serbest 20 Kasım 2018 tarihinde Jandarma Genel Komu- bırakıldı. tanlığı ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığı persone- 13 Kasım 2018 tarihinde Samsun merkezli bir line yönelik Ankara merkezli bir soruşturma kap- soruşturma kapsamında 3 ilde düzenlenen ope- samında aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu rasyonlarda 7 kişi; Konya’da ByLock kullandıkları 66 kişi; İstanbul merkezli bir soruşturma kapsa- iddiasıyla 12 kişi; İzmir merkezli bir soruşturma mında 3 ilde düzenlenen operasyonlarda ByLock kapsamında 16 ilde düzenlenen operasyonlarda kullandıkları iddiasıyla 37 kişi; Ankara merkezli aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 12 kişi bir soruşturma kapsamında 2 ilde düzenlenen gözaltına alındı. operasyonlarda ByLock kullandıkları iddiasıyla 14 kişi; Tekirdağ merkezli bir soruşturma kapsa- 14 Kasım 2018 tarihinde Çanakkale’de yapılan mında 25 ilde yapılan operasyonlarda aralarında operasyonlarda aralarında muvazzaf askerilerin de muvazzaf subayların da olduğu 47 kişi; Türk Silahlı olduğu 14 kişi; Ankara’da yapılan ev baskınında 2 Kuvvetleri personeline yönelik Konya merkezli bir kişi gözaltına alındı soruşturma kapsamında 21 ilde düzenlenen ope- Tokat’ta gözaltına alınan Turhal Yeşilırmak Gönül- rasyonlarda 29 kişi; Tokat merkezli bir soruşturma lüleri Derneği üyesi 29 kişiden 10’u 14 Kasım 2018 kapsamında 5 ilde yapılan operasyonlarda 6 kişi; tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından Malatya merkezli bir soruşturma kapsamında 4 tutuklandı. 5’i adli kontrol şartıyla olmak üzere 14 ilde düzenlenen operasyonlarda aralarında muvaz- kişi ise serbest bırakıldı. zaf askerlerin de olduğu 7 kişi; Elazığ merkezli bir soruşturma kapsamında 10 ilde yapılan operas- Ankara’da gözaltına alınan Fatih Timur isimli bir yonlarda aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu kişi 15 Kasım 2018 tarihinde sevk edildiği mah- 8 kişi, Zonguldak merkezli bir soruşturma kapsa- keme tarafından tutuklandı. mında 7 ilde düzenlenen operasyonlarda 10 kişi 16 Kasım 2018 tarihinde Hava Kuvvetleri eski gözaltına alındı. personeline yönelik Ankara merkezli bir soruş- 21 Kasım 2018 tarihinde Kırıkkale merkezli bir turma kapsamında 25 ilde yapılan operasyonlarda soruşturma kapsamında 9 ilde düzenlenen operas- haklarında gözaltı kararı verilen 188 kişiden 86’sı; yonlarda 7 kişi; Samsun merkezli bir soruşturma İzmir’de ByLock kullandıkları iddiasıyla 17 kişi; kapsamında 14 ilde düzenlenen operasyonlarda 15 İstanbul’da 14 kişi gözaltına alındı. kişi; Erzurum merkezli bir soruşturma kapsamında 17 Kasım 2018 tarihinde Kara Kuvvetleri Komu- 4 ilde düzenlenen operasyonlarda 8 kişi; Kayseri’de 11 kişi gözaltına alındı. tanlığı personeline yönelik Diyarbakır merkezli bir soruşturma kapsamında 12 ilde düzenlenen Yasadışı yollarla Yunanistan’a gitmeye çalıştıkları operasyonlarda 41 kişi; Çankırı merkezli bir soruş- iddiasıyla gözaltına alınan 4 kişiden 3’ü 21 Kasım turma kapsamında 8’i muvazzaf 9 asker gözaltına 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafın- alındı. dan tutuklandı. 1 kişi ise adli kontrol şartıyla ser- best bırakıldı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 449 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

22 Kasım 2018 tarihinde İstanbul’da Murat Yeni Karabük’te gözaltına alınan Karabük Vali Yardım- isimli bir televizyon sunucusu; Bolu’da yapılan ev cısı Abdulhalim Can, 26 Kasım 2018 tarihinde sevk baskınlarında 3 kişi gözaltına alındı. edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. 23 Kasım 2018 tarihinde İzmir merkezli bir soruş- 27 Kasım 2018 tarihinde Türk Hava Kuvvetleri per- turma kapsamında 6 ilde düzenlenen operasyon- soneline yönelik Ankara merkezli bir soruşturma larda aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 12 kapsamında 19 ilde düzenlenen operasyonlarda kişi gözaltına alındı. aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 64 kişi; Adana merkezli bir soruşturma kapsamında 10 ide Tekirdağ merkezli bir soruşturma kapsamında düzenlenen operasyonlarda 26 kişi; Kocaeli mer- gözaltına alınan 26 kişiden 8’i 23 Kasım 2018 tari- kezli bir soruşturma kapsamında 6 ilde düzenlenen hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- operasyonlarda aralarında muvazzaf askerilerin landı. 15’i adli kontrol şartıyla olmak üzere 18 kişi de olduğu 7 kişi; Samsun merkezli bir soruşturma ise serbest bırakıldı. Aynı soruşturma kapsamında kapsamında 4 ilde düzenlenen operasyonlarda 8 gözaltına alınan 9 kişi daha öce tutuklanmış, 6 kişi kişi gözaltına alındı. ise adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştı. 3 kişi- nin halen gözaltında olduğu, 1 kişinin ise başka Diyarbakır merkezli bir soruşturma kapsamında bir soruşturma kapsamında il dışına gönderildiği gözaltına alınan 35 kişiden 9’u 27 Kasım 2018 tari- öğrenildi. hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- landı. 26 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bıra- Erzincan merkezli bir soruşturma kapsamında kıldı. gözaltına alınan televizyon sunucusu Murat Yeni 23 Kasım 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme Maraş’ta gözaltına alınan KHK ile meslekten ihraç tarafından tutuklandı. edilmiş eski 1 öğretmen, 27 Kasım 2018 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. 24 Kasım 2018 tarihinde Diyarbakır merkezli bir soruşturma kapsamında 16 ilde düzenlenen ope- 28 Kasım 2018 tarihinde Ankara merkezli bir rasyonlarda aralarında muvazzaf askerlerin de soruşturma kapsamında 7 ilde düzenlenen ope- olduğu 35 kişi gözaltına alındı. rasyonlarda ByLock kullandıkları iddiasıyla 11 kişi gözaltına alındı. 25 Kasım 2018 tarihinde Karabük’te yapılan ev baskınında Karabük Vali Yardımcısı Abdulhalim Hava Kuvvetleri personeline yönelik Ankara mer- C.; Malatya merkezli bir soruşturma kapsamında kezli bir soruşturma kapsamında gözaltına alınan 4 ilde düzenlenen operasyonlarda 10 kişi gözaltına 117 kişiden 58’i 28 Kasım 2018 tarihinde sevk edil- alındı. dikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 59 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 26 Kasım 2018 tarihinde Kara Kuvvetleri Komu- tanlığı personeline yönelik Ankara merkezli bir Mersin merkezli bir soruşturma kapsamında soruşturmada aralarında 1 yarbay, 5 binbaşı ve 7 gözaltına alınan 23 kişiden 9’u 28 Kasım 2018 tari- yüzbaşının olduğu 40 kişi; Aksaray’da 5 kişi gözal- hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- tına alındı. landı. 6’sı adli kontrol şartıyla olmak üzere 14 kişi ise serbest bırakıldı. 26 Kasım 2018 tarihinde Konya merkezli bir soruş- turma kapsamında 11 kişi gözaltına alındı. Son Mersin’de ‘örgüt adına esnaftan para topladığı’ gözaltılar ile beraber bu soruşturma kapsamında iddiasıyla gözaltına alınan 1 kişi 28 Kasım 2018 gözaltına alınanların sayısı 44 oldu. tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuk- landı. 19 Kasım 2018 tarihinde Sağlık Bakanlığı persone- line yönelik Ankara merkezli bir soruşturma kap- 29 Kasım 2018 tarihinde Muğla’nın Milas ilçesinde samında gözaltına alınan 18 kişiden 5’i 26 Kasım KHK ile ihraç edilmiş kıdemli albay H.S.S. hak- 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafın- kında yakalama kararı olduğu gerekçesiyle gözal- dan tutuklandı. 13 kişi ise adli kontrol şartıyla ser- tına alındı. best bırakıldı. 30 Kasım 2018 tarihinde Kayseri’de 1 kişi gözaltına alındı.

450 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

Jandarma Genel Komutanlığı personeline yöne- 6 Aralık 2018 tarihinde tutuklandı. 4 kişi ise adli lik Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında kontrol şartıyla serbest bırakıldı. gözaltına alınan 47 kişiden 24’ü 30 Kasım 2018 Ankara merkezli Hava Kuvvetleri Komutanlığı tarihinde tutuklandı. 23 kişi ise adli kontrol şartıyla personeline yönelik soruşturma nedeniyle 30 serbest bırakıldı. Kasım 2018 tarihinde gözaltına alınan 56 kişiden 1 Aralık 2018 tarihinde Karaman’da aralarında 22’si 7 Aralık 2018 tarihinde tutuklandı. 34 kişi ise muvazzaf askerlerin de bulunduğu 13 kişi gözal- adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. tına alındı. 7 Aralık 2018 tarihinde Ankara’da Mehmet A. 2 Aralık 2018 tarihinde Trabzon merkezli 8 ilde isimli bir eski emniyet müdürü; İstanbul’da 13 yapılan operasyonlarda 9 kişi gözaltına alındı. kişi; Adana’da 5 kişi; Ankara’da Hava Kuvvetleri Komutanlığı personeline yönelik bir soruşturma 3 Aralık 2018 tarihinde Karabük merkezli bir kapsamında 41 kişi ve İstanbul’da Jandarma İl soruşturma kapsamında 7 ilde yapılan operasyon- Komutanlığı personeline yönelik bir soruşturma larda, aralarında muvazzaf ve ihraç edilmiş asker- kapsamında 40 muvazzaf asker gözaltına alındı. lerin de bulunduğu 10 kişi gözaltına alındı. Manisa merkezli soruşturma kapsamında 27 Kasım 3 Aralık 2018 tarihinde Manisa merkezli bir soruş- 2018 ve takip eden tarihlerde gözaltına alınan 14 turma kapsamında 9 ilde yapılan operasyonlarda, kişiden 4’ü 7 Aralık 2018 tarihinde tutuklandı. 10 aralarında muvazzaf ve ihraç edilmiş askerlerin de kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. bulunduğu 12 kişi gözaltına alındı. Karabük’te 4 Aralık 2018 tarihinde gözaltına alınan 4 Aralık 2018 tarihinde Kaynak Holding’e yönelik 5 kişiden 3’ü 7 Aralık 2018 tarihinde tutuklandı. 2 İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında 54 kişi ise adli kontrol şartı ve yurtdışına çıkış yasağı kişi; Samsun’da 4 kişi; Ankara’da ByLock kullan- ile serbest bırakıldı. dıkları gerekçesiyle 28 kişi; Zonguldak merkezli bir soruşturma kapsamında 6 ilde yapılan operasyon- 8 Aralık 2018 tarihinde Fatih Üniversitesi kurucu- larda 7 kişi; Konya merkezli bir soruşturma kapsa- larından Hasan T. isimli 1 kişi ve Mehmet K. isimli mında 24 ilde yapılan operasyonlarda 25 muvazzaf 1 kişi Ankara’da gözaltına alındı. asker ve Kayseri merkezli bir soruşturma kapsa- 4 Aralık 2018 tarihinde Kaynak Holding’e yöne- mında 6 ilde yapılan operasyonlarda 8 kişi gözal- lik İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında tına alındı. gözaltına alınan 60 kişiden 47’si 8 Aralık 2018 tari- Ankara’da gözaltına alınan 41 kişiden 19’u 4 Aralık hinde tutuklandı. 13 kişi ise adli kontrol şartıyla 2018 tarihinde tutuklandı. 22 kişi ise adli kontrol serbest bırakıldı. şartıyla serbest bırakıldı. 4 Aralık 2018 tarihinde Sakarya 5. Ağır Ceza Mah- İstanbul’da gözaltına alınan ve aralarında muvaz- kemesi’nde görülen davada tahliye edilen Kaçak- zaf askerlerin de bulunduğu 33 kişiden 16’sı 4 Ara- çılık ve Organize Suçlarla Mücadele (KOM) Şube lık 2018 tarihinde tutuklandı. 17 kişi ise adli kont- eski müdürü E.Ö., savcılığın yaptığı itiraz üzerine rol şartıyla serbest bırakıldı. Sakarya 6. Ağır Ceza Mahkemesi kararıyla 9 Aralık 2018 tarihinde yeniden gözaltına alındı. 5 Aralık 2018 tarihinde Kayseri merkezli bir soruş- turma kapsamında 6 ilde yapılan operasyonlarda 10 Aralık 2018 tarihinde Sivas’ta yapılan ev bas- aralarında muvazzaf askerlerin de bulunduğu 16 kınlarında Y.G. isminde 1 infaz koruma memuru kişi; Diyarbakır’da 14 kişi gözaltına alındı. gözaltına alındı. 6 Aralık 2018 tarihinde Samsun’da 1 kişi, Rize’de Erzincan merkezli bir soruşturma kapsamında Askerlik Şubesi Başkanı Yüzbaşı M.S. gözaltına gözaltına alınan yazar Talha Uğurluel 10 Aralık alındı. 2058 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklandı. 30 Kasım 2018 tarihinde Adana’da gözaltına alınan 2 kişi 6 Aralık 2018 tarihinde tutuklandı. 11 Aralık 2018 tarihinde ByLock kullandıkları gerekçesiyle İzmir’de 9 kişi gözaltına alındı. 5 Aralık 2018 tarihinde Kayseri merkezli bir soruş- turma kapsamında gözaltına alınan 14 kişiden 10’u

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 451 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

12 Aralık 2018 tarihinde Niğde’de düzenlenen bir kişinin adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı ve 2 operasyonda hakkında yakalama kararı olan 1 kişi kişinin ise halen gözaltında olduğu öğrenildi. gözaltına alındı. 18 Aralık 2018 tarihinde Sivas merkezli bir soruş- İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında turma kapsamında 6 ilde düzenlenen operasyon- gözaltına alınan ve aralarında muvazzaf askerlerin larda askeri tıp fakültesi öğrencisi 4 kişi; Şırnak de olduğu 41 kişiden 22’si 12 Aralık 2018 tarihinde merkezli bir soruşturma kapsamında 7 ilde düzen- sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. lenen operasyonlarda aralarında muvazzaf askerle- rin de olduğu 15 kişi; Kayseri’de yapılan ev baskın- 13 Aralık 2018 tarihinde Deniz Kuvvetleri Komu- larında aralarında icra müdürlerinin de olduğu 16 tanlığı personeline yönelik Ankara merkezli bir kişi gözaltına alındı. soruşturma kapsamında aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 30 kişi; Ankara’da ByLock Türk Silahlı Kuvvetler personeline yönelik İstanbul kullandıkları iddiasıyla 7 kişi gözaltına alındı. merkezli bir soruşturma kapsamında gözaltına alı- nan 191 kişiden 118’i 18 Aralık 2018 tarihinde sevk 14 Aralık 2018 tarihinde Muş merkezli bir soruş- edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 42’si turma kapsamında 8 ilde düzenlenen operasyon- adli kontrol şartıyla olmak üzere 73 kişi ise serbest larda 10 kişi gözaltına alındı. bırakıldı. 14 Aralık 2018 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri 19 Aralık 2018 tarihinde Ankara merkezli bir personeline yönelik İstanbul merkezli bir soruş- soruşturma kapsamında 13 ilde düzenlenen ope- turma kapsamında 4’ü albay, 5’i yarbay, 10’u bin- rasyonlarda KHK ile meslekten ihraç edilmiş 37 başı olmak üzere 219 muvazzaf asker hakkında eski polis memuru; İzmir’de aralarında muvazzaf gözaltı kararı verildiği öğrenildi. askerlerin de olduğu 11 kişi gözaltına alındı. 14 Aralık 2018 tarihinde savunma sanayi şirket- Türk Hava Kuvvetleri personeline yönelik Ankara lerinde çalışanlara yönelik Ankara merkezli bir merkezli bir soruşturma kapsamında gözaltına alı- soruşturma kapsamında 48 kişi hakkında gözaltı nan 62 kişiden 30’u, 19 Aralık 2018 tarihinde sevk kararı verildiği öğrenildi. edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 32 kişi 17 Aralık 2018 tarihinde Kara Kuvvetleri Komu- ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. tanlığı personeline yönelik Ankara merkezli bir 21 Aralık 2018 tarihinde İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında haklarında gözaltı kararı soruşturma kapsamında 12 ilde düzenlenen ope- verilen ve aralarında muvazzaf askerlerin de rasyonlarda 12 kişi; Bursa’da aralarında muvazzaf olduğu 64 kişiden 15’i gözaltına alındı. askerlerin de olduğu 16 kişi gözaltına alındı. 17 Aralık 2018 tarihinde Balıkesir merkezli bir Jandarma Genel Komutanlığı personeline yöne- soruşturma kapsamında aralarında muvazzaf lik Ankara merkezli bir soruşturma kapsamında askerlerin de olduğu 27 kişi hakkında gözaltı kararı gözaltına alınan 24 kişiden 9’u 21 Aralık 2019 tari- verildiği öğrenildi. Bu kişilerin yakalanması için 14 hinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuk- ilde operasyonlar yapıldığı öğrenildi. landı. 15 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bıra- 17 Aralık 2018 tarihinde Çanakkale merkezli bir kıldı. soruşturma kapsamında aralarında muvazzaf 22 Aralık 2018 tarihinde Kırıkkale’de hakkında askerlerin de olduğu 20 kişi hakkında gözaltı kararı yakalama kararı olan KHK ile ihraç edilmiş eski 1 verildiği öğrenildi. doktor gözaltına alındı. Edirne’de gözaltına alınan 29 kişiden 19’u 17 Ara- 24 Aralık 2018 tarihinde Ağrı merkezli bir soruş- lık 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tara- turma kapsamında 9 ilde düzenlenen operasyon- fından tutuklandı. 10 kişi ise adli kontrol şartıyla larda KHK ile meslekten ihraç edilmiş 14 eski polis serbest bırakıldı. memuru; Ankara’da ByLock kullandıkları iddia- Kırıkkale merkezli bir soruşturma kapsamında sıyla 14 öğretmen gözaltına alındı. gözaltına alınan ve aralarında muvazzaf askerlerin Muğla merkezli bir soruşturma kapsamında gözal- de olduğu 8 kişiden 4’ü 17 Aralık 2018 tarihinde tına alınan 11 kişiden 9’u 24 Aralık 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 2

452 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 2 28 Aralık 2018 tarihinde Hatay merkezli bir soruş- kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. turma kapsamında 11 ilde düzenlenen operasyon- larda 12’si muvazzaf asker olmak üzere 13 kişi; 25 Aralık 2018 tarihinde Edirne’de yasadışı yollarla Uşak merkezli bir soruşturma kapsamında 3 ilde Yunanistan’a gitmeye çalıştığı iddia edilen 3 kişi düzenlenen operasyonlarda 8 kişi gözaltına alındı. gözaltına alındı. 29 Aralık 2018 tarihinde Azerbaycan’da 1 kişi Milli 26 Aralık 2018 tarihinde Konya merkezli bir soruş- İstihbarat Teşkilatı tarafından gözaltına alınarak turma kapsamında 11 ilde düzenlenen operas- Türkiye’ye getirildi. yonlarda 15 muvazzaf asker; İstanbul’da ByLock kullandıkları iddiasıyla 18 kişi; Van merkezli bir İzmir’de gözaltına alınan 28 kişiden 17’si 29 Aralık soruşturma kapsamında 18 ilde düzenlenen ope- 2018 tarihinde mahkeme tarafından tutuklandı. 12 rasyonlarda aralarında muvazzaf askerlerin de kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. olduğu 19 kişi; İzmir’de aralarında muvazzaf asker- 31 Aralık 2018 tarihinde Hava Kuvvetleri Komu- lerin de olduğu 25 kişi gözaltına alındı. tanlığı personeline yönelik Ankara merkezli bir 26 Aralık 2018 tarihinde Konya merkezli bir soruş- soruşturma kapsamında haklarında gözaltı kararı turma kapsamında 7 muvazzaf asker (son gözaltı- çıkarılan 32 kişi gözaltına alındı. Aynı soruşturma lar ile beraber bu soruşturma kapsamında gözal- kapsamında 28 kişi için daha gözaltı kararı alındığı tına alınanların sayısı 22 oldu); Maraş merkezli bir bildirildi. soruşturma kapsamında 3 ilde düzenlenen operas- yonlarda 3 kişi; İzmir’de hakkında yakalama kararı olan 2 kişi gözaltına alındı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 453 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

7.2. DARBE GIRIŞIMIYLE İLIŞKILENDIRILEREK YARGILANAN KIŞILER

Akademisyen Tarık Çetin hakkında Adıyaman 2. manlık hükümlerinden yararlandığı için 5 Ocak Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar 2018 tarihinde tahliye edildiği öğrenildi. duruşması 3 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mah- Hatice Öğüt adli bir kişi hakkında “Nizip sorum- keme, Tarık Çetin’i ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan lusu” olduğu iddiasıyla Antep 8. Ağır Ceza Mah- 9 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 5 Ocak Aralarında Prof. Dr. Ömer Cevit’in de olduğu 18 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Öğüt’ü ‘örgüt kişi hakkında Sivas 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yönetmek’ suçundan 15 yıl hapis cezası ile cezalan- açılan davanın karar duruşması 4 Ocak 2018 tari- dırdı. hinde görüldü. Mahkeme savunmaların ardından Aralarında Erzincan’ın İliç ilçesinin eski Belediye 12 sanığı 2 yıl 6 ay ile 15 yıl arasında değişen hapis Başkanı Muhlis Doğan’ın da olduğu 4’ü tutuklu cezaları ile cezalandırdı. Mahkeme 6 sanığın bera- 6 sanık hakkında Erzincan 2. Ağır Ceza Mahke- atına ve hükümle beraber 4 sanığın ise tahliyesine mesi’nde açılan davanın karar duruşması 8 Ocak karar verdi. Prof. Dr. Ömer Cevit ‘örgüt üyesi 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 6 kişiyi 1 yıl 8 olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalan- ay ile 10 yıl 6 ay arasında değişen hapis cezaları ile dırıldı. cezalandırdı. Mahkeme ayrıca ‘örgüt üyesi olmak’ 4’ü tutuklu 7 kişi hakkında Kayseri 2. Ağır Ceza gerekçesiyle 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdığı Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması Doğan’ın hükümle birlikte tahliyesine karar verdi. 4 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 6 kişi 3 Saadet Partisi İstanbul il yöneticisi avukat Mus- yıl 1 ay 15 gün ile 7 yıl 6 ay arasında değişen hapis tafa Yaman hakkında ‘örgüt üyesi olmak’ iddia- cezaları ile cezalandırdı, 1 kişinin ise beraatına sıyla İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan karar verdi. Mahkeme ayrıca hükümle birlikte 4 davanın karar duruşması 9 Ocak 2018 tarihinde sanığın adli kontrol şartıyla tahliyesine karar verdi. görüldü. Mustafa Yaman’ın ByLock kullananlar 43’ü tutuklu 55 sanık hakkında Bilecik Ağır Ceza listesinden çıkartıldığına dair dosyaya sunulan Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 5 raporun okunmasından sonra mahkeme Mustafa Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 37 sanığı Yaman’ın beraatına karar verdi. 1 yıl 6 ay 22 gün ile 10 yıl arasında değişen hapis 40’ı tutuklu 64 kişi hakkında Denizli 2. Ağır Ceza cezaları ile cezalandırdı. Mahkeme 1 sanığın tahli- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 9 yesine ve 17 sanığın ise dosyalarının ayrılmasına ve Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Denizli hükümle birlikte 3 sanığın tahliyesine karar verdi. Garnizon Komutanı eski Tuğgeneral Kamil Özhan 15 Temmuz darbe girişimi sırasında Deniz Harp Özbakır, Söke Garnizon Komutanı eski Albay Erol Okulu komutanı Tümamiral Mesut Özel’in alıko- Akman’ı ‘anayasal düzeni ortadan kaldırmaya nulmasıyla ilgili olarak 2’si firari 7 asker hakkında teşebbüs’ suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan cezası ile; 4 sanığı müebbet hapis cezası ile ve 1 davanın karar duruşması 5 Ocak 2018 tarihinde sanığı ise 1 yıl 8 ay hapis cezası ile cezalandırdı. görüldü. Mahkeme 2’si eski binbaşı, 1’i eski yüz- Mahkeme diğer sanıkların ise beraatına karar verdi. başı ve 2’si eski üsteğmen 5 sanığı ‘anayasal düzeni KHK ile meslekten ihraç edilmiş Hakimler ve Sav- ortadan kaldırmaya teşebbüs’ suçundan ağırlaş- cılar Yüksek Kurulu (HSYK) eski üyesi Şaban Işık tırılmış müebbet hapis cezası ile ve ‘kişiyi hürri- hakkında Yargıtay 9. Ceza Dairesi’nde açılan dava- yetinden yoksun kılma’ suçundan ayrı ayrı 12 yıl nın görülmesine 9 Ocak 2018 tarihinde başlandı. hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca firari Duruşmada iddianamenin özetinin okunmasından 2 sanığın dosyalarının ayrılmasına karar verdi. sonra, Şaban Işık savunma yaptı. Savunmaların KHK ile meslekten ihraç edilmiş 54 eski hakim ardından Işık’ın tutukluluk halinin devamına karar hakkında Yargıtay 16. Ceza Dairesi’nde açılan verildi ve duruşma 26 Mart 2018 tarihine ertelendi. davada sanık Mehmet Hamzaçebi’nin etkin piş-

454 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

1’i firari 30 sanık hakkında 15 Temmuz Darbe 2’si tutuklu 4 kişi hakkında Kastamonu Ağır Ceza Girişimi sırasında Ankara Ulus’taki Türk Telekom Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 17 binasının işgali ile ilgili olarak Ankara 13. Ağır Ceza Ocak 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme 4 Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 11 sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay ile Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘anayasal 12 yıl 9 ay arasında değişen hapis cezaları ile ceza- düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs’ suçundan landırdı. 13 sanığın ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile, 1’i tutuklu 4 kişi hakkında Kastamonu Ağır Ceza aynı suçtan 15 sanığın müebbet hapis cezası ile Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması cezalandırılmasına ve tüm sanıkların ‘kişiyi hürri- 17 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt yetinden yoksun bırakma’ suçundan toplamda bin üyesi olmak’ suçundan tutuklu sanığı 9 yıl, diğer 519 yıl hapis cezası ile cezalandırılmasına; 1 sanığın beraatına, firari sanığın dosyasının ayrılmasına ve 3 sanığı ise 6 yıl 3 ay hapis cezası ille cezalandırdı. tutuklu sanıkların bu halinin devamına karar verdi. 38 kişi hakkında 15 Temmuz Darbe Girişimi Rasim Kocabaş isimli bir kişi hakkında İzmir 13. sırasında tank ile bir vatandaşın ölümüne neden Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar oldukları iddiasıyla Ankara 20. Ağır Ceza Mahke- duruşması 11 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mah- mesi’nde açılan davanın karar duruşması 18 Ocak keme ‘örgüt yöneticisi olmak’ suçundan Rasim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 4 eski askerin Kocabaş’ı 15 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. Mah- ‘anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs’ ve keme ayrıca sanığın tutukluluk halinin devamına ‘nitelikli adam öldürme’ suçlarından ağırlaştırıl- karar verdi. mış müebbet hapis cezası ile cezalandırılmasına ve diğer sanıkların ise beraatına karar verdi. 3 sanık hakkında 2010 yılında yapılan Kamu Per- soneli Seçme Sınavı’nda çıkan soruları sızdırdıkları Mahmut Bike isimli bir kişi hakkında Urfa 6. Ağır gerekçesiyle Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- açılan davanın karar duruşması 15 Ocak 2018 ması 18 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme tarihinde görüldü. Mahkeme 3 sanığı ‘örgüt üyesi Bike’yi ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 10 ay 15 olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezası ile ve 2 gün hapis cezası ile cezalandırdı ve tutukluluk hali- sanığı ayrıca ‘kamu kurum ve kuruluşlarının zara- nin devamına karar verdi. rına zincirleme dolandırıcılık’ suçundan 3 yıl 1 ay Aralarında KHK ile meslekten ihraç edilmiş olan- 15 gün hapis cezası ile cezalandırdı. ların da olduğu 17’si tutuklu 27 polis memuru hak- Aralarında polis, öğretmen ve üniversite öğrencile- kında Hatay 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan rinin de olduğu 6’sı tutuklu 13 sanık hakkında Kay- davanın karar duruşması 18 Ocak 2018 tarihinde seri 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görüldü. Mahkeme 20 sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ karar duruşması 16 Ocak 2018 tarihinde görüldü. suçundan 4 yıl 2 ay ile 7 yıl 6 ay arasında değişen Mahkeme sanıkları ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 9 hapis cezası ile cezalandırdı ve 7 sanığın ise bera- yıl 1 yıl 6 ay 22 gün arasında değişen hapis cezaları tına karar verdi. verdi. Mahkeme ayrıca hükümle birlikte 5 sanığın 4 kişi hakkında ByLock kullandıkları iddiasıyla tahliyesine karar verdi. Adana 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski hakim adayı karar duruşması 18 Ocak 20178 tarihinde görüldü. Mehmet Kaya hakkında Adana 11. Ağır Ceza Mahkeme 2 sanığı 4 yıl 2 ay hapis cezası ile ve diğer Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 2 sanığı ise 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı. 17 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Meh- 7. Kolordu eski komutanı Korgeneral İbrahim met Kaya’yı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay Yılmaz hakkında Diyarbakır 4. Ağır Ceza Mahke- hapis cezası ile cezalandırdı. mesi’nde açılan davanın karar duruşması 24 Ocak KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski Jandarma 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme İbrahim Yıl- Kurmay Albay Kamil Günler hakkında Zonguldak maz’ı ‘Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşeb- 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar büs’ suçundan 12 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalan- duruşması 17 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mah- dırdı. keme Kamil Günler’i ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 10 yıl hapis cezası ile cezalandırdı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 455 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Fetullah Gülen’in yeğenleri Büşra Gülen, Hüse- Aralarında Kars eski İl Jandarma Komutanı Albay yin Gülen, Dursun Yaşar Gülen ve Lütfü İhsan Serdar Güngör’ün de olduğu 11 kişi hakkında Kars Gülen hakkında Erzurum 4. Ağır Ceza Mahke- 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların karar duruş- duruşması 29 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mah- maları 24 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme keme aralarında Serdar Güngör’ün de olduğu 4 Büşra Gülen’i ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl sanığı ‘anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşeb- 6 ay hapis cezası ile, Hüseyin Gülen’i aynı gerek- büs etme’ suçundan 15 yıl ile 12 yıl 6 ay arasında çeyle 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve her değişen hapis cezaları ile cezalandırılmasına ve 7 iki davada da tutukluluk halinin devamına karar sanığın ise beraatına karar verdi. verdi. Mahkeme Dursun Yaşar Gülen’in adli kont- 2 kişi hakkında Ordu 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde rol şartıyla tahliyesine karar verdi ve duruşmayı açılan davanın karar duruşması 30 Ocak 2018 tari- erteledi. Mahkeme Lütfü İhsan Gülen hakkındaki hinde görüldü. Mahkeme 1 sanığı 10 yıl 6 ay ve davanın duruşmasını da erteledi. diğeri sanığı ise 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalan- 1 kişi hakkında Rize Ağır Ceza Mahkemesi’nde dırdı. açılan davanın karar duruşması 24 Ocak 2018 6 kişi hakkında 2010 yılında yapılan KPSS soru- tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı ‘örgüt üyesi larını sızdırdıkları iddiasıyla Ankara 2. Ağır Ceza olmak’ suçundan 6 yıl 10 ay 15 gün hapis cezası ile Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 31 cezalandırıldı. Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 6 sanığı Biri KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski öğret- ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezası men ve diğer yine KHK ile meslekten ihraç edil- ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca 2 sanığı ‘kamu miş eski astsubay hakkında Erzurum 2. Ağır Ceza kurum ve kuruluşlarının zararına zincirleme Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 25 dolandırıcılık’ suçundan 3 yıl 1 ay 15 gün hapis Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme eski öğret- cezası ile ve toplamda 296 bin 280 TL para cezası men Abdullah Erciyesi’i ‘örgüt üyesi olmak’ suçun- ile cezalandırdı. dan 6 yıl 3 ay hapis cezası ile ve etkin pişmanlık Aralarında eski AKP Kırıkkale merkez İlçe Başkanı hükümlerinden yararlanan diğer sanık Emrullah Mustafa Babayiğit’in de olduğu 3 kişi hakkında Çelik’i ise aynı suçtan 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası Kırıkkale 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ile cezalandırdı. davanın karar duruşması 1 Şubat 2018 tarihinde Avukat ve KHK ile kapatılmış Nizam Hukukçular görüldü. Mahkeme 3 kişiyi de ‘örgüt üyesi olmak’ Derneği Başkanı Serkan Ulufer hakkında Adana suçundan 6 yıl 9 ay ile 6 yıl 3 ay arasında değişen 11. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar hapis cezaları ile cezalandırdı. duruşması 25 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mah- 15 Temmuz Darbe Girişimi sırasında Özel Hava keme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Serkan Ulufer’i Alay Komutanlığı’ndaki eylemlerle ilgili 27 kişi 9 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. hakkında Ankara 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski hakim Müs- açılan davanın karar duruşması 2 Şubat 2018 tari- lüm Uzun hakkında Adana 2. Ağır Ceza Mah- hinde görüldü. Mahkeme ‘anayasal düzeni ortadan kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 25 kaldırmaya teşebbüs’ suçundan 14 sanığı ağırlaş- Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Müslüm tırılmış müebbet hapis cezası ile, 7 sanığı müeb- Uzun’u ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay bet hapis cezası ile ve 1 sanığı ise 12 yıl 6 ay hapis hapis cezası ile cezalandırdı ve tutukluluk halinin cezası ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca 11 sanığın devamına karar verdi. ‘kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma’ suçundan 12 yıl hapis cezası ile cezalandırılmasına karar verdi. 1’i tutuklu 6 kişi hakkında Rize Ağır Ceza Mahke- Mahkeme savcılık mütalaasında beraatları istenen mesi’nde açılan davanın karar duruşması 25 Ocak 5 sanığın dosyasını ise el konulan dijital materyal- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sanıkları ‘örgüt lerin incelemesi sürdüğü gerekçesiyle ayırdı. üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 10 ay 15 gün ile 3 yıl 1 ay 15 gün arasında değişen hapis cezaları ile ceza- Davanın 31 Mart 2017 tarihinde görülen duruşma- landırdı. sında mahkeme 21 kişinin tahliyesine karar ver- mişti. Savcılığın 8 kişinin tahliyesine itiraz etmesi

456 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

üzerine 8 kişi tekrar tutuklanmıştı. 13 kişi ise ceza- olmamakla birlikte örgüte bilerek ve isteyerek yar- evi çıkışında gözaltına alınmış ve 14 Nisan 2017 dım etme’ suçundan 2 yıl 1 ay 5 yıl arasında deği- tarihinde ‘anayasal düzeni ortadan kaldırmaya şen hapis cezaları ile; 4 sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ teşebbüs’ iddiasıyla tutuklanmıştı. Tahliye kararı suçundan 7 yıl 6 ay ile 8 yıl 1 ay 15 gün arasında veren mahkeme heyeti ise 3 Nisan 2017 tarihinde değişen hapis cezaları ile cezalandırdı. 6 sanığın ise açığa alınmıştı. beraatına karar verdi. Mahkeme ayrıca hüküm ile birlikte Avni Mutlu ile diğer bir kişinin tahliyesine 15 Temmuz darbe girişimi sırasında Kara Harp karar verdi. Okulu’ndaki eylemlerle ilişkili olarak 8’si subay ve 156’sı kursiyer 164 sanık hakkında Ankara 17. Ağır Aralarında Sarıkamış 9. Komando Tugay Komu- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- tanı eski tuğgeneral Murat Yetgin’in olduğu 26 ması 7 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme eski askeri personel hakkında Kars 2. Ağır Ceza ‘anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs’ Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması suçundan 4 sanığı ağırlaştırılmış müebbet hapis 12 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Murat cezasıyla ve 60 sanığı ise müebbet hapis cezası ile Yetgin ve diğer bir sanığı ’anayasal düzeni ortadan cezalandırdı. Mahkeme 100 sanığın ise beraatına kaldırmaya teşebbüs etme’ suçundan ağırlaştı- karar verdi. rılmış müebbet hapis cezası, 3 sanığı aynı suçtan müebbet hapis cezası ve 4 sanığı ise 3 yıl 9 ay ile 4 Eski bir binbaşı hakkında İzmir 13. Ağır Ceza yıl 2 ay arasında değişen hapis cezaları ile cezalan- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması dırdı. Mahkeme 17 sanığın ise beratına karar verdi. 7 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 10 yıl hapis cezası ile 4 sanık hakkında 2010 yılında yapılan Kamu Per- cezalandırdı. sonel Seçme Sınavı’nda çıkan soruları çaldıkları iddiasıyla Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Öğretmen Ayşegül Sözgen hakkında Antalya 8. açılan davanın karar duruşması 12 Şubat 2018 tari- Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar hinde görüldü. Mahkeme 4 sanığı da ‘örgüt üyesi duruşması 7 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mah- olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezası ile ve 2 keme Sözgen’i ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 10 yıl sanığı ayrıca ‘kamu kurum ve kuruluşlarının zara- hapis cezası ile cezalandırdı rına zincirleme dolandırıcılık’ suçundan 3 yıl 1 ay 4’ü tutuklu 28 kişi hakkında Kayseri 2. Ağır Ceza 15 gün hapis cezası ve toplam 646 bin 920 TL para Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 8 cezası ile cezalandırdı. Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 26 sanığı 15 Temmuz Darbe Girişimi sırasında öldürülen 1 yıl 6 ay 22 gün ile 8 yıl 1 ay 15 gün arasında deği- General Semih Terzi’nin eşi Nazire Terzi hak- şen hapis cezaları ile cezalandırdı; 2 sanığın ise kında Ankara 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan beraatına karar verdi. davanın karar duruşması 12 Şubat 2018 tarihinde KHK ile kapatılan Anadolu Hukuk Derneği görüldü. Mahkeme ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ suçun- (AHUDER) eski başkanı avukat Süleyman Gürkök dan Nazire Terzi’yi 18 yıl hapis cezası ile cezalan- ile tutuksuz yargılanan dernek üyesi avukat Sibel dırdı. Gürkök hakkında Kayseri 2. Ağır Ceza Mahke- 7 sanık hakkında İzmir adliyesinde görevli bazı mesi’nde açılan davanın karar duruşması 8 Şubat hakim, savcı ve personeli fişledikleri iddiası ile 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme da ‘örgüt üyesi İzmir 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın olmak’ suçundan Süleyman Gürkök’ü 8 yıl 9 ay karar duruşması 12 Şubat 2018 tarihinde görüldü. hapis cezası ile ve Sibel Gürkök’ü ise 6 yıl 3 ay hapis Mahkeme 2 sanığı 9 yıl 7 ay ve 8 yıl 7 ay 15 gün cezası ile cezalandırdı. hapis cezası ile cezalandırdı; 5 sanığın ise beraatına Aralarında eski İstanbul Valisi Avni Mutlu ve eski karar verdi. İstanbul Emniyet Müdürü Hüseyin Çapkın’ın da KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski bir öğretmen olduğu 14 sanık hakkında İstanbul 30. Ağır Ceza hakkında Malatya 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması açılan davanın karar duruşması 13 Şubat 2018 9 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Avni tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı ‘örgüt üyesi Mutlu ve Hüseyin Çapkın’ın da içinde olduğu olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalan- 4 sanığı ‘örgüt içindeki hiyerarşik yapıya dahil dırdı ve tutukluluk halinin devamına karar verdi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 457 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

46 kişi hakkında Ankara 4. Ağır Ceza Mahkeme- Aralarında Yıldız Teknik Üniversitesi’nde görev si’nde açılan davanın karar duruşması 13 Şubat yapmış eski öğretim görevlilerinin de olduğu 12’si 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 4 sanığı ‘örgüt tutuklu 22 sanık hakkında İstanbul 25. Ağır Ceza üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay ve 29 sanığı ise Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 15 ‘terörizmin finansmanı’ suçundan 4 yıl 2 ay hapis Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 21 sanığı cezası ile cezalandırdı. 1 sanık hakkında beraat ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 9 yıl hapis cezası ile kararı veren mahkeme firari 12 sanığın dosyasını cezalandırdı. 1 sanığın dosyasının ise ayrılmasına ise ayırdı. karar verdi. İş insanı Verdal Hosta hakkında Ankara 18. Ağır Selim Kaldırım isimli bir kişi hakkında Erzu- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- rum 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın ması 13 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme karar duruşması 15 Şubat 2018 tarihinde görüldü. ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Verdal Hosta’yı 10 Mahkeme Kaldırım’ı ‘örgüt kurmak ve yönetmek’ yıl hapis cezası ile cezalandırdı ve tutukluluk hali- suçundan 12 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. nin devamına karar verdi. KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski hakim Meh- Eski Danıştay tetkik hakimi Hasan Beydili hak- met Kahraman hakkında Adana 2. Ağır Ceza Mah- kında Ankara 18. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 15 davanın karar duruşması 14 Şubat 2018 tarihinde Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Mehmet görüldü. Mahkeme Hasan Beydili’yi ‘örgüt üyesi Kahraman’ı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 10 olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay hapis cezası ile cezalan- ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırdı. dırdı. 6 kişi hakkında Adıyaman 2. Ağır Ceza Mahke- KHK ile kapatılmış Kimse Yok mu Derneği Kay- mesi’nde açılan davanın karar duruşması 16 Şubat seri Şubesi üyesi 2 kişi hakkında Kayseri 2. Ağır 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme tutuksuz yargı- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- lanan 6 sanığı da ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 4 ması 14 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme yıl 2 ay ile 7 yıl 6 ay arasında değişen hapis cezaları Sami Dereceli ve Erhan Gökhan’ı ‘örgüt üyesi ile cezalandırdı. olmak’ suçundan 6 yıl 10 ay 15 gün hapis cezası ile Yine aynı tarih ve aynı mahkemede görülen başka cezalandırdı. bir davada ise ’örgüt üyesi olmak’ suçundan 1 kişi Eski teğmen Ali Yıldırım hakkında Bayburt Ağır hakkında 12 yıl 9 ay hapis cezası verildi. Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- KHK ile meslekten ihraç edilmiş olan ikisi 4. sınıf ması 14 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme, emniyet müdürü 8 polis hakkında Rize Ağır Ceza Yıldırım’ı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 9 yıl hapis Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 19 cezası ile cezalandırdı. Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 8 sanığı Eski öğretmen Hasan Oflaz hakkında Malatya 1. ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan ayrı ayrı 7 yıl 6’şar ay Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar hapis cezası ile cezalandırdı. duruşması 14 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mah- Selim Demirkutlu isimli 1 kişi hakkında Şanlıurfa keme, Oflaz’ı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 6. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar ay hapis cezası ile cezalandırdı ve tutuklu olarak duruşması 19 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mah- geçirdiği süreyi göz önüne alarak yurt dışına çıkış keme sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 13 yıl 6 yasağı koşuluyla tahliye etti. ay hapis cezası ile cezalandırdı. 21 sanık hakkında Isparta 2. Ağır Ceza Mahkeme- Mustafa Erdoğan isimli bir kişi hakkında Hatay si’nde açılan davanın karar duruşması 15 Şubat 6. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 5 sanığı ‘Anaya- duruşması 19 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mah- sal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs’ suçundan keme sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay ağırlaştırılmış müebbet hapis, 2 sanığı aynı suçtan hapis cezası ile cezalandırdı. müebbet hapis ve 2 sanığı ise 18 yıl 9 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 12 sanık ile ilgili olarak Yunus Emre Bağrıyanık isimli bir üniversite öğren- ise beraat kararı verdi. cisi hakkında Hatay 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 19 Şubat 2018

458 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı ‘örgüt üyesi üyesi olmak’ suçundan 1 sanığı 12 yıl ve diğer olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezası ile ceza- sanığı ise 10 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. landırdı. Mahkeme ayrıca hükümle birlikte Yunus Mustafa Bilici isimli bir kişi hakkında Gaziantep Emre Bağrıyanık’ın adli kontrol şartı ile tahliyesine 7. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar karar verdi. duruşması 21 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mah- KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski öğretmen keme sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay Songül Arıcı hakkında Adana 11. Ağır Ceza Mah- hapis cezası ile cezalandırdı. kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 19 Eski bir emniyet amiri hakkında Kars 2. Ağır Ceza Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezası 21 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı ile cezalandırdı. ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 4 yıl 2 ay hapis cezası 2’si firari, 18’i tutuklu 32 sanık hakkında Mersin 7. ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca hükümle birlikte Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görül- sanığın tahliyesine karar verdi. mesine 19 Şubat 2018 tarihinde devam edildi. Esas İki kişi hakkında Düzce 2. Ağır Ceza Mahkeme- hakkındaki mütalaasını açıklayan savcı 12 sanı- si’nde açılan davanın karar duruşması 21 Şubat ğın ‘Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşeb- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 1 sanığı ‘örgüt büs’ suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis ve 13 üyesi olmak’ suçundan 3 yıl 1 ay hapis cezası ile sanığın ise ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 15 yıla cezalandırdı ve diğer sanığın ise beraatına karar kadar hapis cezası ile cezalandırılmasını; 5 sanığın verdi. beraatını ve 2 sanığın ise dosyasının ayrılmasını istedi. Mahkeme sanıkların savcının esas hakkın- 6’sı tutuklu 17 asker hakkında 15 Temmuz Darbe daki mütalaasına karşı savunma yapmak için süre Girişimi sırasında İstanbul Büyükşehir Belediyesi taleplerini reddetti ve duruşmanın 20 Şubat 2018 Afet Koordinasyon Merkezi’ndeki eylemler ile tarihinde devam etmesine karar verdi. ilgili İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 22 Şubat 2018 tarihinde KHK ile meslekten ihraç edilmiş 30 eski polis görüldü. Mahkeme 5 sanığı ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ memuru hakkında Samsun 2. Ağır Ceza Mahke- suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis ve 1 sanığı mesi’nde açılan davanın karar duruşması 20 Şubat ise ‘silahlı tehdit’ suçundan 5 yıl hapis cezası ile 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 10 sanığı 7 yıl 5 cezalandırdı, 11 sanığın ise beraatına karar verdi. ay 3 gün ile 1 yıl 6 ay 22 gün arasında değişen hapis cezaları ile cezalandırdı. Mahkeme 20 sanığın ise 5 sanık hakkında Kayseri 2. Ağır Ceza Mahkeme- beraatına karar verdi. si’nde açılan davanın karar duruşması 22 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 5 sanığı ‘örgüt 2010 yılında Kamu Personeli Seçme Sınavı’nda üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay ile 6 yıl 10 ay 15 (KPSS) çıkan soruları sızdırdıkları iddiasıyla gün arasında değişen hapis cezaları ile cezalandırdı. Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan birer sanıklı sekiz ayrı davanın karar duruşmaları 20 24 sanık hakkında aralarında bakanların da olduğu Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 6 sanığı devlet görevlilerinin telefonlarını usulsüz dinle- (Aysel Ağıllı, Ali Sönmez, Asuman Kotay, Nimet dikleri gerekçesiyle Ankara 2. Ağır Ceza Mah- Üner ve Aysel Uzunçarşı) ‘örgüt üyesi olmak’ kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 22 suçundan 6 yıl 3’er ay hapis cezası ile cezalandırdı. Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme eski TİB Ayrıca ceza alan sanıklardan Aysel Uzunçarşı’yı görevlisi Ali Osman Tekin’i zincirleme biçimde ‘kamu kurum ve kuruluşlarının zararına zincir- “haberleşmenin gizliliğini ihlal” suçundan 24 leme dolandırıcılık’ suçundan 3 yıl 1 ay 15 gün yıl, “siyasal ve askeri casusluk” suçundan 27 yıl, hapis ve 335 bin 420 TL adli para cezası ile cezalan- “terör örgütü üyeliği” suçundan 10 yıl 6 ay, “bili- dırdı. Mahkeme 2 sanığın ise beraatına karar verdi. şim sistemini engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme” suçundan da 6 yıl 9’er ay olmak KHK ile meslekten ihraç edilmiş bir öğretmen ile üzere toplam 68 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalan- bir sağlık çalışanı hakkında Kastamonu Ağır Ceza dırdı. Eski TÜBİTAK Başkanvekili Hasan Palaz’ın Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması da aralarında olduğu 8 sanığı zincirleme biçimde 21 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 459 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

“haberleşmenin gizliliğini ihlal” suçundan 24 yıl, tahliyesine ve diğer sanıkların tutukluluk halinin “siyasal ve askeri casusluk” suçundan 27 yıl, “terör devamına karar verdi. örgütü üyeliği” suçundan 10 yıl 6 ay olmak üzere 24’ü tutuklu 76 sanık hakkında Malatya 1. Ağır toplamda 61 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın duruşması Mahkeme, 8 sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 28 Şubat 2018 tarihinde Yakınca Spor Salonu’nda 10 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırırken. 4 sanı- görüldü. Savcılığın esasa ilişkin mütalaasında 2. ğın ise da beraatına karar verdi. Firari 3 sanığın ise Ordu Komutanı Orgeneral Adem Huduti, 2. Ordu dosyası ayrıldı. Kurmay Başkanı Tümgeneral Avni Angun, 2. Aralarında 1 eski binbaşı ve 1 eski yüzbaşının da Ordu İdari Kurmay Yarbaşkanı Tuğgeneral Mus- olduğu 8 sanık hakkında Ağrı 2. Ağır Ceza Mah- tafa Serdar Sevgili, 2. Ordu Harekat Destek Yarbaş- kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 26 kanı Tuğgeneral Zeki Karataş, 7. Ana Jet Üssü’nün Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme eski Bin- Komutanı Tuğgeneral Emin Ayık’ın da aralarında başı Türker Şahin, eski Yüzbaşı Kaya Akarpa, eski bulunduğu 32 eski subay ve astsubay ile 33 er ve üsteğmen Salim Arabacı’yı ‘Anayasal düzeni orta- erbaş olmak üzere toplam 65 sanık hakkında, ‘cebir dan kaldırmaya teşebbüs’ suçundan ağırlaştırılmış ve şiddet kullanarak, Türkiye Cumhuriyeti Ana- müebbet hapis cezası ile cezalandırdı ve diğer 5 yasasının öngördüğü düzeni ortadan kaldırmaya sanığın ise beraatına karar verdi. veya bu düzen yerine başka bir düzen getirmeye veya bu düzenin fiilen uygulanmasını önlemeye Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Sinyal İstihba- teşebbüs’ gerekçesiyle ağırlaştırılmış müebbet rat Dairesi eski Başkanı Günay Coşkun hakkında hapis cezası istendi. Dönemin 2. Ordu Komutan- Ankara 20. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan dava- lığı Harekat Kurmay Yarbaşkanı Tuğgeneral Ersin nın görülmesine 26 Şubat 2018 tarihinde devam Yıldırım hakkında ‘darbeye teşebbüs’ gerekçe- edildi. Günay Coşkun’un avukatının beyanlarının siyle beraat, ‘örgüt üyesi olmak’ gerekçesiyle hapis dinlenmesinin ardından ara kararı açıklayan mah- cezası istendi. Tutuksuz yargılanan 6 subay ve ast- keme, Günay Coşkun’un adli kontrol şartıyla tah- subay ile 4 er olmak üzere 10 sanık için de beraat liyesine karar verdi. Duruşma 28 Mayıs 2018 tari- talebinde bulunuldu. hine ertelendi. 12’si tutuklu 90 kişi hakkında İstanbul 13. Ağır 50’si tutuklu 58 kişi hakkında İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın duruşması 2 Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- Mart 2018 tarihinde Silivri Ceza İnfaz Kurumları ması 27 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme kampüsünde yapıldı. Duruşmada esas hakkındaki ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 57 sanığı 9 yıl hapis mütalaasını açıklayan savcılık, sanıklar Albay Niza- ve 1 sanığı 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. mettin Aydın ve Yarbay Recep Karaçam’ın da ara- Mahkeme hüküm ile birlikte 1 sanığın tahliyesine larında bulunduğu tutuklu 12 rütbeli eski askerin, ve diğer tutuklu sanıkların bu hallerinin devamına “cebir ve şiddet kullanarak, Türkiye Cumhuriyeti karar verdi. Anayasası’nın öngördüğü düzeni ortadan kaldır- Eski hakim Erdal Kılıç hakkında Gaziantep 8. Ağır maya veya bu düzen yerine başka bir düzen getir- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- meye veya bu düzenin fiilen uygulanmasını önle- ması 27 Şubat 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme meye teşebbüs” suçundan ağırlaştırılmış müebbet sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay hapis hapisle cezalandırılmasını istemektedir. Ayrıca cezası ile cezalandırdı. sanıklardan 76’sının beraatı, 2 sanığın dosyasının Kayseri 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 6 tutuklu da ayrılmasını talep edilmektedir. sanığın yargılandığı davanın karar duruşması 28 15 Temmuz darbe girişimi sırasında Mahmutbey Şubat 2018 tarihinde yapıldı. Mahkeme heyeti, gişelerinin kapatılmasına teşebbüs edilmesi ve ‘örgüt üyesi olmak’ gerekçesiyle Mahmut Yönem, Ispartakule’de meydana gelen olaylarla ilgili 10’u Ömer Armutoğlu ve Yasin İpek’e ayrı ayrı 10 yıl, tutuklu 36 asker hakkında İstanbul 26. Ağır Ceza Mehmet Ortaköylüoğlu ile Ali Koç’a ayrı ayrı 8 yıl Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 2 9 ay ve Aliye Boydak’a 7 yıl 6 ay hapis cezası verdi. Mart 2018 tarihinde İstanbul Bölge Adliye Mah- Ayrıca mahkeme heyeti Aliye Boydak’ın cezae- kemesi’ndeki büyük salonda yapıldı. Mahkeme vinde kaldığı süre göz önünde bulundurularak heyeti 2 kişiye “Anayasa’yı ihlal” sebebiyle ağır-

460 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi laştırılmış müebbet hapis, 8 kişiye aynı gerekçeyle Erdem Barışık’ın ‘Anayasal düzeni ortadan kaldır- müebbet hapis cezası verilmesine ve 26 tutuksuz maya teşebbüs’ suçundan ağırlaştırılmış müebbet sanığın beraatına karar verdi. hapisle cezalandırılmalarını talep etmektedir. Aralarında KHK ile meslekten ihraç edilenlerin de 15 Temmuz darbe girişimi sırasında Deniz Kuv- bulunduğu 18 emniyet mensubu hakkında Sakarya vetleri Komutanlığı’ndaki olaylarla ilgili 73 kişi 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar hakkında Ankara 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde duruşması 2 Mart 2018 tarihinde görüldü. Mah- açılan davanın karar duruşması 6 Mart 2018 tari- keme heyeti, tüm sanıkların ‘Anayasa’yı ihlal hinde Sincan Ceza İnfaz Kurumları Kampüsü’n- etmek’ suçundan yeterli delil elde edilemediğin- deki salında görüldü. Mahkeme heyeti, Harekat den beraatlarına hükmetti. Mahkeme heyeti ‘örgüt Eski Başkan Vekili Tuğamiral İrfan Arabacı ile üyesi olmak’ sebebiyle 14 kişiye ayrı ayrı 7 yıl 6 ay, İstihbarat Daire Eski Başkanı Tuğamiral Murat 3 kişiye 6 yıl 10 ay 15 gün ve 1 kişiye 6 yıl 3 ay hapis Şirzai’nin de aralarında bulunduğu 47 sanığa ağır- cezası verilmesine, 6 kişinin ‘örgüt üyesi olmak’ laştırılmış müebbet hapis, 18 sanığa müebbet hapis suçundan yeterli delil elde edilemediğinden bera- cezası verilmesine ve 3’ü firari 8 sanığın dosyasının atına karar verdi. ayrılmasına karar verdi. Ali Peksöz isimli bir kişi hakkında Kütahya 2. Ağır 65 kişi hakkında Samsun 2. Ağır Ceza Mahke- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- mesi’nde açılan davanın karar duruşması 6 Mart ması 5 Mart 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Ali 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme heyeti, tutuklu Peksöz’ün ‘örgüt kurmak ve yönetmek’ suçundan sanıklar Ramazan Duman, Fatih Kocabaş ve Fatih 15 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. Höke’ye 8 yıl 1 ay 6’şar gün, Hasan Işık, Mustafa Öztürk, Zekeriya Yazaydın ve Cevat Ergen’e 7 yıl 5 40 sanık hakkında 15 Temmuz Darbe Girişimi sıra- ay 3’er gün, Kemal Bilgin ve Ahmet Doğan’a 6 yıl sında İstanbul Fenerbahçe Orduevi’ndeki eylemler 9’ar ay hapis cezası verilmesine, tutuksuz 40 sanığa nedeniyle İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ise 1 yıl 6 ay 22 gün ile 6 yıl 9 ay arasında değişen açılan davanın karar duruşması 5 Mart 2018 tari- hapis cezaları verilmesine karar verdi. Mahkeme hinde görüldü. Mahkeme 1 sanığı ‘anayasal düzeni heyeti 17 kişinin beraatına karar verdi. ortadan kaldırmaya teşebbüs etme’ suçundan ağır- laştırılmış müebbet hapis cezasıyla ve 3 sanığı ise KHK ile ihraç edilmiş bir uzman jandarma hak- ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 5 yıl 3 ay ile 6 yıl 3 kında Samsun 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ay arasında değişen hapis cezaları ile cezalandırdı. davanın karar duruşması 7 Mart 2018 tarihinde Mahkeme 36 sanık hakkında ise beraat kararı verdi. yapıldı. Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan sanığı 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. 89’u tutuklu 332 kişi hakkında Siirt 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın duruşması Siirt 10’u tutuklu KHK ile meslekten ihraç edilmiş 19 Üniversitesi Merkez Yerleşkesi’ndeki konferans eski polis hakkında Adana 11. Ağır Ceza Mahke- salonunda 6 Mart 2018 tarihinde yapıldı. Silivri mesi’nde açılan davanın karar duruşması 8 Mart Ceza İnfaz Kurumları kampüsünde yapıldı. 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 12 sanığı ‘örgüt Duruşmada tutuklu 9 sanık hakkında mütalaasını üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay ile 7 yıl 6 ay ara- açıklayan savcılık, Siirt Üniversitesi’nde öğretim sında değişen oranlarda hapis cezası ile cezalan- üyesi olarak görev yaparken ihraç edilen tutuklu dırdı. Mahkeme 7 sanığın ise beraatına karar verdi. sanık Doç. Dr. Mehmet Akbulak ve eski öğret- KHK ile meslekten ihraç edilen eski hakim Ömer men Oğuzhan Tezcan ile Siirt 3. Komando Eski Faruk Özatay hakkında Ankara 23. Ağır Ceza Tugay Komutanı Tuğgeneral Ahmet Şimşek ile Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması yardımcısı Albay Alican Erkiletlioğlu, İl Jandarma 8 Mart 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı Eski Komutan Vekili Albay Necati Metin, Eruh ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 1 ay 15 gün 2. Komando Eski Tabur Komutanı Yarbay İsmet hapis cezası ile cezalandırdı. Çehreli, Siirt 3. Komando Tugay Komutanlığı Eski Tabur Komutanı Yarbay Coşkun Kargın, Harekat KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski polis memuru ve Eğitim Şube Eski Müdürü Yüzbaşı Serdar Hacı- Yunus Kaya hakkında Karabük 1. Ağır Ceza Mah- salihoğlu ve Lojistik Şube Eski Müdürü Yüzbaşı kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 9 Mart

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 461 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi mesi’nde açılan davanın karar duruşması 3 Nisan olmak’ suçundan Yunus Kaya’yı 6 yıl 3 ay hapis 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Ergüder Can’ı cezası ile cezalandırdı. ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 11 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski öğretmen Serkan Elieyioğlu hakkında Karabük 1. Ağır Ceza 15 Temmuz Darbe Girişimi sırasında İstanbul Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması Samandıra Gişelerinde yaşananlarla ilgili olarak 9 Mart 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt 22 sanık hakkında İstanbul 23. Ağır Ceza Mahke- üyesi olmak’ suçundan Serkan Elieyioğlu’nu 7 yıl 6 mesi’nde açılan davanın karar duruşması 3 Nisan ay hapis cezası ile cezalandırdı. 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 5 sanığı ‘Anaya- sa’yı ihlal etmek’ suçundan ağırlaştırılmış müebbet Zeki Fışkın isimli bir kişi hakkında Erzincan 1. hapis cezası ile cezalandırdı. 17 sanığı ise aynı suç- Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar tan ömür boyu hapis cezası ile cezalandırdı. duruşması 9 Mart 2018 tarihinde görüldü. Mah- keme sanığı ‘örgüt yöneticisi olmak’ suçundan 15 Eski TRT Haber ve Spor Dairesi Başkan Yardım- yıl hapis cezası ile cezalandırdı. cısı ve TRT Haber Kanal Koordinatörü Ali Ahmet Böken hakkında Ankara 18. Ağır Ceza Mahkeme- 10 kişi hakkında Nevşehir 2. Ağır Ceza Mahkeme- si’nde açılan davanın karar duruşması 3 Nisan 2018 si’nde açılan davanın karar duruşması 9 Mart 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Ali Ahmet Böken’i tarihinde görüldü. Mahkeme 10 sanığı 10 yıl 6 ay ’örgüt üyesi olmak’ suçundan 9 yıl 9 ay hapis cezası ile 6 yıl 15 gün arasında değişen oranlarda hapis ile cezalandırdı. cezası ile cezalandırdı. Sezer Zurnalı isimli bir kişi hakkında ‘Buca imamı Aralarında KHK ile meslekten ihraç edilmiş aka- olduğu’ iddiasıyla İzmir 13. Ağır Ceza Mahkeme- demisyen ve eski emniyet müdürünün de olduğu 8 si’nde açılan davanın karar duruşması 3 Nisan kişi hakkında Kayseri 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Sezer Zurna- açılan davanın karar duruşması 9 Mart 2018 tari- lı’yı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 12 yıl 6 ay hapis hinde görüldü. Mahkeme 8 sanığı 4 yıl 2 ay ile 10 cezası ile cezalandırdı. yıl arasında değişen oranlarda hapis cezası ile ceza- landırdı. 15 Temmuz darbe girişimi sırasında İstanbul Fatih Sultan Mehmet Köprüsü’nde meydana gelen olay- KHK ile meslekten ihraç edilmiş Adem Coşkun larla ilgili tutuklu 15 sanık hakkında İstanbul 29. isminde eski bir öğretmen hakkında Bartın Ağır Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- duruşması 4 Nisan 2018 tarihinde görüldü Mah- ması 9 Mart 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme keme aralarında 1 eski Yarbay, 1 eski Binbaşı ve sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay hapis 1 eski Yüzbaşı’nın da olduğu 12 kişiyi ‘Anaya- cezası ile cezalandırdı. sa’yı ihlal etmek’ suçundan ağırlaştırılmış müeb- KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski öğretmen bet hapis cezasıyla ve 3 sanığı ise aynı suçlama ile Münir Cengiz hakkında Gaziantep 8. Ağır Ceza müebbet hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 15 Temmuz Darbe Girişimi sırasında İstanbul Seli- 2 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Münir miye Kışlası’nda meydana gelen olaylar ve Çevik Cengiz’i ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 11 yıl 3 ay Kuvvet Şube Müdürlüğü’nün Üsküdar yerleşkesi- hapis cezası ile cezalandırdı ve tutukluluk halinin nin işgal girişimi ile ilgili 128 kişi hakkında İstan- devamına karar verdi. bul 22. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın KHK ile kapatılmış Ufuk Sağlık Sen’in Kırşehir karar duruşması 4 Nisan 2018 tarihinde görüldü. temsilcisi Mehmet Saray hakkında Kırşehir Ağır Mahkeme 13 sanığı ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ suçun- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- dan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, aynı suç- ması 2 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme lama ile 37 sanığı müebbet hapis cezası ve 1 sanığı Mehmet Saray’ı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 12 ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay hapis cezası yıl hapis cezası ile cezalandırdı. ile cezalandırdı. Mahkeme 77 sanığın ise tüm suç- Eski İzmir Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri Ergü- lamalardan beraatına karar verdi. Mahkeme ayrıca der Can hakkında İzmir 13. Ağır Ceza Mahke- hükümle birlikte tutuksuz yargılanan 9 sanığın

462 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi tutuklanmasına hükmetti. Bu karar üzerine duruş- mesi’nde açılan davanın karar duruşması 10 Nisan mada bulunan 6 sanık tutuklandı. 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Mustafa Çağa- tay’ı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis 2010 yılında Kamu Personeli Seçme Sınavı’nda cezası ile cezalandırdı. Ayrıca mahkeme hükümle (KPSS) çıkan soruları sızdırdıkları iddiasıyla birlikte Mustafa Çağatay’ın tahliyesine karar verdi. Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan birer Cumhuriyet savcısının, Çağatay’ın tahliye kararına sanıklı 7 ayrı davanın karar duruşmaları 5 Nisan itiraz ettiği öğrenildi. 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 4 sanığı (Esra Toker, Emrah Efe, Nurşah Bayat ve Ayla Şahin) KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski savcı Ömer ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3’er ay hapis Öz ve hakim Ceylan Göksu Öz hakkında Adana cezası ile cezalandırdı. Ayrıca ceza alan sanıklar- 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar dan Esra Toker ve Çağatay Serkan Sandık’ı ‘kamu duruşması 10 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mah- kurum ve kuruluşlarının zararına zincirleme keme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Ömer Öz’ü 7 dolandırıcılık’ suçundan 3 yıl 1 ay 15 gün hapis ve yıl 6 ay ve Ceylan Göksu Öz’ü 6 yıl 3 ay hapis cezası toplam 609 bin 260 TL adli para cezası ile cezalan- ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca Ömer Öz’ün dırdı. Mahkeme 2 sanığın ise beraatına karar verdi. tutukluluk halinin devamına karar verdi. KHK ile meslekten ihraç edilmiş Antalya eski Vali Seyfullah Kökdemir isimli bir kişi hakkında Adana Yardımcısı Bilal Çelik hakkında Antalya 8. Ağır 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- duruşması 18 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mah- ması 5 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme keme sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay Bilal Çelik’i ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. hapis cezası ile cezalandırdı. 2010 yılında Kamu Personeli Seçme Sınavı’nda Eski Samsun Garnizon Komutanı Tuğgeneral (KPSS) çıkan soruları sızdırdıkları iddiasıyla Mehmet Şükrü Eken hakkında Samsun 3. Ağır Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan birer Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- sanıklı 12 ayrı davanın karar duruşmaları 11 Nisan ması 6 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 10 sanığı (Alpay Mehmet Şükrü Eken’i ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ Kirit, Arzu Durak, Ebru Bayburtlu, Fatma Şanver, suçundan müebbet hapis cezası ile cezalandırdı. Dursune Mayuk, Yasemin Bulut Karakuş, Ayşe Keskin, Dilek Gurur, Devrim Işık Akbal ve Engin 28. Mekanize Piyade Tugay Komutanlığına bağlı Doğru) ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3’er ay tank taburunda görevli 63 kişi hakkında Ankara hapis cezası ile cezalandırdı. Ayrıca ceza alan sanık- 18. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar lardan Alpay Kirit’i ‘kamu kurum ve kuruluşları- duruşması 9 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mah- nın zararına zincirleme dolandırıcılık’ suçundan 3 keme 11 sanığı ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ suçundan yıl 1 ay 15 gün hapis ve toplam 350 bin 520 TL adli ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile, 27 sanığı para cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 2 sanığın ise aynı suçtan müebbet hapis cezası ile ve 14 sanığı beraatına karar verdi. yine aynı suçtan 12 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalan- dırdı Mahkeme 11 sanık hakkında ise beraat kararı Suudi Arabistan’da yakalanarak Türkiye’ye getiri- verdi. len eski Kuveyt askeri ataşesi kurmay Albay Mikail Güllü hakkında Ankara 2. Ağır Ceza Mahkeme- KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski savcı Mus- si’nde açılan davanın karar duruşması 12 Nisan tafa Şahin hakkında Ankara 23. Ağır Ceza Mahke- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Mikail Güllü’yü mesi’nde açılan davanın karar duruşması 9 Nisan ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 9 yıl hapis cezası ile 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Mustafa Şahin’i cezalandırdı. ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası le cezalandırdı. Mahkeme hükümle birlikte Mus- 18 sanık hakkında Sakarya 5. Ağır Ceza Mahke- tafa Şahin’in adli kontrol şartıyla serbest bırakılma- mesi’nde açılan davanın karar duruşması 13 Nisan sına karar verdi. 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 18 sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay ile 2 yıl 1 ay ara- Anayasa Mahkemesi eski Baş Raportörü Mustafa sında değişen hapis cezaları ile cezalandırdı. Çağatay hakkında Ankara 23. Ağır Ceza Mahke-

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 463 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

11’i tutuklu 28 kişi hakkında Kırklareli 1. Ağır duruşması 17 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mah- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- keme 14 sanığı ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ suçundan ması 13 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalan- 65. Mekanize Piyade Tugay Komutanı Tuğgeneral dırdı; 5 sanık hakkında ise beraat kararı verdi. Cemalettin Doğan, Yarbay Latif Çiçek ile Binbaşı Alettin Duman isimli bir kişi hakkında ‘Malezya Servet Arslan’ı ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ suçundan imamı olduğu” iddiasıyla Ankara 15. Ağır Ceza ağırlaştırılmış müebbet hapis, 7 sanığı müebbet Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 17 hapis, 1 sanığı 12 yıl 6 ay ve 1 sanığı ise 14 yıl 2 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Alettin ay hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca 15 Duman’ı ‘örgüt yöneticisi olmak’ suçundan 18 yıl sanık hakkında “hata hükümlerinden yararlandı- hapis cezası ile cezalandırdı. rılarak” ceza verilmesine yer olmadığına 1 sanığın beraatına ve 1 sanığın ise dosyasının ayrılmasına Hakan Taş isimli bir kişi Kırşehir Ağır Ceza Mah- karar verdi. kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 17 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Hakan 8 kişi hakkında Çankırı Ağır Ceza Mahkemesi’nde Taş’ı ‘örgüt yöneticisi olmak’ suçundan 18 yıl hapis açılan davanın karar duruşması 13 Nisan 2018 cezası ile cezalandırdı. tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 5 kişiyi 7 yıl 6 ay hapis cezası ve 3 kişiyi 11’i tutuklu 38 sanık hakkında Samsun 3. Ağır ise 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- ması 18 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Eski Kayseri Jandarma Bölge Komutanlığı Kurmay 21 sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 9 yıl ile 1 Başkanı kurmay Albay Emre Fırat hakkında Kay- yıl 6 ay 22 gün arasında değişen hapis cezaları ile seri 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın cezalandırdı. Mahkeme 17 sanığın ise beraatına karar duruşması 16 Nisan 2018 tarihinde görüldü. karar verdi. Mahkeme Emre Fırat’ı ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile 86 sanık hakkında Samsun 2. Ağır Ceza Mahke- cezalandırdı. mesi’nde açılan davanın karar duruşması 18 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 29 sanığı ‘örgüt 14 eski asker hakkında İstanbul 14. Ağır Ceza üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 1 ay 6 gün ile 2 yıl 1 Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması ay arasında değişen hapis cezaları ile cezalandırdı. 17 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 12 Mahkeme 55 sanığın beraatına ve 2 sanığı dosyası- sanığı ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ suçundan ağırlaştı- nın ise ayrılmasına karar verdi. rılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırdı. Mah- keme sanıkları ayrıca ‘cebir tehdit veya hile kullan- Prof. Dr. Sabri Çolak hakkında Erzurum 3. Ağır mak suretiyle kişiyi hürriyetinden yoksun kılma’, Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- ‘cebir ve tehdit kullanmak suretiyle gece vakti iş ması 18 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme yeri konut dokunulmazlığının ihlali’, ‘hava ulaşım Sabri Çolak’ı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 araçlarının kaçırılması veya alıkonulması’, ‘haber- ay hapis cezası ile cezalandırdı. leşmenin engellenmesi’, ‘kara ve hava ulaşım araç- 39. Mekanize Piyade Tugay eski Komutanı Tuğ- larının kaçırılması veya alıkonulması’ suçlarından general Hasan Polat’ın da arasında bulunduğu çeşitli hapis cezaları ile cezalandırdı. 27’si tutuklu 44 sanık hakkında Hatay 2. Ağır Ceza Eski Anayasa Mahkemesi Genel Sekreteri Mehmet Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 18 Oğuz Kaya hakkında Ankara 21. Ağır Ceza Mah- Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Tuğgene- kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 17 ral Hasan Polat’ı, Albay Etem Metehan Yaşar’ı ve Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Mehmet Albay Kadir Ayhan’ı ‘Anayasal düzeni ortadan kal- Oğuz Kaya’yı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 10 yıl dırmaya teşebbüs’ suçundan ağırlaştırılmış müeb- hapis cezası ile cezalandırdı. bet hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme ‘darbe girişimine yardım’ suçundan 2 sanığı 16 yıl 8 ay ve 14’ü tutuklu 19 eski asker hakkında 15 Temmuz 12 yıl 6 ay hapis cezaları ile; 27 sanığı ‘örgüt üyesi Darbe Girişimi sırasında Silopi Özel Kuvvetler olmak’ suçundan 12 yıl ile 3 yıl 1 ay 15 gün ara- Harekat Üssündeki eylemler nedeniyle Gaziantep sında değişen hapis cezaları ile cezalandırdı. Mah- 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar

464 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi keme ayrıca 10 sanığın beraatına ve firari 2 sanığın Basında yer alan haberlerden, 20 Nisan 2018 iti- ise dosyasının ayrılmasına karar verdi. barıyla “FETÖ/PDY Soruşturmaları” kapsamında açılmış 285 davanın 137’sinin karara bağlandığı; Fetullah Gülen’in yeğeni Ahmet Ramiz Gülen ile bu davlarda 392’si ağırlaştırılmış müebbet ve 497’si Emrah Karayazı ve Ahmet Karayazı isimli 2 kişi müebbet hapis cezası olmak üzere 1.393 sanık hak- hakkında Gaziantep 8. Ağır Ceza Mahkemesi’nde kında ömür boyu hapis cezası verildiği öğrenildi. açılan davanın karar duruşması 18 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’ Eski Diyarbakır Bölge Jandarma Kurmay Başkanı suçundan Ahmet Ramiz Gülen’i 12 yıl, Emrah Albay Şamil Türk Özkan hakkında Diyarbakır 8. Karayazı’yı 15 yıl ve Ahmet Karayazı’yı 6 yıl 3 ay Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar hapis cezası ile cezalandırdı. duruşması 25 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mah- keme ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ suçundan Şamil 12 sanık hakkında “FETÖ/PDY Soruşturmaları” Türk Özkan’ı müebbet hapis cezası ile cezalandırdı. kapsamında cezaevinde bulunanların ailelerine destek için toplantı düzenledikleri iddiasıyla Kay- Kayyuma devredilen ve daha sonra kapatılan seri 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın Zaman Gazetesi eski yöneticisi ve çalışanı 18 kişi karar duruşması 18 Nisan 2018 tarihinde görüldü. hakkında İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Mahkeme 9 kişiyi ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 8 açılan davanın karar duruşması 30 Nisan 2018 yıl 9 ay ile 3 yıl 1 ay 15 gün arasında değişen hapis tarihinde görüldü. Mahkeme 10 sanığı ‘örgüt üyesi cezaları ile cezalandırdı. 3 sanığın ise beraatına olmak’ suçundan 3 yıl 1 ay 15 gün ile 9 yıl arasında karar verdi. değişen oranlarda hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 3 sanığın dosyasının ayrılmasına, 5 sanı- Akademisyen Koray Çalışkan hakkında İstanbul ğın ise beraatına karar verdi. 24. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 19 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mah- 15 Temmuz Darbe Girişimi sırasında 66. Mekanize keme Koray Çalışkan’ı ‘örgüt propagandası yap- Piyade Tugayı’nda yaşananlarla ilgili olarak 50’si mak’ suçundan 1 yıl 6 ay 22 gün hapis cezası ile tutuklu 131 kişi hakkında İstanbul 22. Ağır Ceza cezalandırdı ve hükmünün açıklanmasını 5 yıllık Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 26 denetimli serbestlik şartıyla geri bıraktı. Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘Anaya- sa’yı ihlal etmek’ suçundan 18 sanığı ağırlaştırılmış 18 sanık hakkında Astsubay Ömer Halisdemir’in müebbet hapis, 35 sanığı ise müebbet hapis ve 9 öldürülmesi ile ilgili olarak Ankara 14. Ağır Ceza sanığı ise değişen oranlarda hapis cezası ile ceza- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması landırdı. Mahkeme 69 sanığın ise beraatına karar 19 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 18 verdi. sanığı da ‘kasten adam öldürme’ , ‘Anayasa’yı ihlal’, ‘TBMM’yi ortadan kaldırmaya teşebbüs’ KHK ile meslekten ihraç edilen Hekim Dr. Kürşad ‘Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini ortadan kaldır- Boyraz hakkında Malatya 2. Ağır Ceza Mahkeme- maya teşebbüs’ suçlarından 4’er kez ağırlaştırılmış si’nde açılan davanın karar duruşması 26 Nisan müebbet hapis cezası ile cezalandırdı. 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Kürşad Boyraz’ı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 10 yıl hapis cezası ile Tutuklu 41 eski asker hakkında 15 Temmuz Darbe cezalandırdı. Girişimi sırasında İstanbul Acıbadem’deki Türk Telekom Binası’nın işgal edilmesiyle ilgili İstanbul Kara Kuvvetleri Komutanlığı (KKK) Eğitim ve 27. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar Doktrin Komutanlığı Muharebe ve Muharebe Eği- duruşması 20 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mah- tim Destek Komutanı eski Korgeneral Metin İyi- keme, ‘Anayasa’yı ihlal etmek ’suçundan 7 sanığı dil’in de aralarında olduğu 6 kişi hakkında Ankara ağırlaştırılmış müebbet ve 33 sanığı ise müebbet 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 10 sanığı duruşması 27 Nisan 2018 tarihinde görüldü. Mah- ise diğer suçlardan değişen oranlarda hapis cezası keme 3 sanığı ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ suçundan ile cezalandırdı. Mahkeme 1 sanığın ise beraatına ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalan- karar verdi. dırdı ve 3 sanığın ise beraatına karar verdi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 465 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Afganistan’daki Türk Gücü Komutanı eski Tüm- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme, 1 sanığa ‘örgüt general Mehmet Cahit Bakır hakkında Ankara 21. üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay, 1 sanığa ‘örgüte Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar yardım etmek’ suçundan 2 yıl 1 ay hapis cezası duruşması 3 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mah- verdi. Mahkeme ayrıca etkin pişmanlık hükümle- keme Mehmet Cahit Bakır’ı ‘örgüt üyesi olmak’ rinden yararlanan 1 sanığı 3 yıl 9 ay, 1 sanığı ise 1 suçundan 12 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. yıl 6 ay 22 gün hapis cezası ile cezalandırdı. KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski savcı İlyas KHK ile ihraç edilmiş eski 4. sınıf emniyet müdürü Çolaklar hakkında Gaziantep 8. Ağır Ceza Mahke- Birol İbili hakkında İzmir 14. Ağır Ceza Mahke- mesi’nde açılan davanın karar duruşması 3 Mayıs mesi’nde açılan davanın karar duruşması 8 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme İlyas Çolaklar’ı 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Birol İbili’yi ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 9 yıl hapis cezası ile ile cezalandırdı. cezalandırdı. Mevlut Özbahçe isimli bir kişi hakkında Şanlı- 2010 yılında İstanbul Emniyet Müdürlüğü Nar- urfa 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın kotik Şubesi polis ekiplerinin amirliğini yapmış karar duruşması 3 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. olan Hakan Aydın hakkında Urfa 5. Ağır Ceza Mahkeme Mevlut Özbahçe’yi ‘örgüt üyesi olmak’ Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. 5 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Hakan Aydın’a ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 10 ay 15 Aralarında 3. ve 4. sınıf emniyet müdürlülerinin gün hapis cezası verdi. Hakan Aydın, 2010 yılında de olduğu 23’ü tutuklu 44 KHK ile meslekten ihraç karakolda çıplak aramaya maruz kalan ve daha edilmiş polis memuru hakkında Denizli 3. Ağır sonra intihar eden Onur Yaser Can’ın sorgusunda Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- bulunan polisler arasında yer alıyordu. Can ailesi- ması 3 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 32 nin avukatı Çiğdem Şat’ın, 20 Ekim 2017 tarihinde sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 2 yıl 6 ay ile yaptığı ve “polis Aydın’ın başında bulunduğu 8 yıl 9 ay arasında değişen oranlarda hapis cezası ekip tarafından Onur Yaser Can’a sorgu sırasında ile cezalandırdı. Mahkeme 9 sanığın beraatına ve 3 işkence ve kötü muamele yapıldığını, cinsel tacize sanığın ise dosyasının ayrılmasına karar verdi. maruz kaldığını” ifade ettiği müdahillik başvurusu Eski 2. Ordu Komutanı Orgeneral Adem Hudu- kabul edilmişti. ti’nin de aralarında olduğu 76 sanık hakkında 15 Temmuz darbe girişimi sırasında Genelkurmay Malatya 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Karargâhı’nda yaşananlarla ilgili olarak 37 sanık davanın karar duruşması 4 Mayıs 2018 tarihinde hakkında Ankara 17. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Mahkeme ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ suçun- açılan davanın görülmesine 9 Mayıs 2018 tarihinde dan 14 sanığı ağırlaştırılmış müebbet hapis, 2 sanığı devam edildi. Duruşmada esas hakkındaki mütala- ise müebbet hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme asını açıklayan savcı, eski Hava Kuvvetleri Komu- ayrıca Adem Huduti’nin ‘Anayasal düzeni ortadan tanı emekli Orgeneral Akın Öztürk ile tümgene- kaldırmaya teşebbüs suçuna yardım etme’ suçun- raller İlhan Talu, Osman Ünlü, Kubilay Selçuk, dan 15 yıl hapis cezası ile ve 2 sanığı ise ‘örgüt üyesi Mehmet Dişli, eski tuğgeneraller Ahmet Bircan olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ile ceza- Kırker, Ali Kalyoncu, Ali Osman Gürcan, Erhan landırdı. Mahkeme 57 sanığın ise beraatına kararı Caha, Gökhan Şahin Sönmezateş, Hakan Evrim, verdi. Mehmet Partigöç, Murat Aygün, Özkan Aydoğdu, Eski Kurşunlu Kaymakamı Hasan Hüseyin Eryiğit Ünsal Coşkun, eski tuğamiraller Ömer Faruk Har- hakkında Ankara 16. Ağır Ceza Mahkemesi’nde mancık, Sinan Sürer, eski albaylar Ahmet Özçe- açılan davanın karar duruşması 8 Mayıs 2018 tari- tin, Ali Yazıcı, Bilal Akyüz, Cemil Turhan, Doğan hinde görüldü. Mahkeme, Eryiğit’i ‘örgüt üyesi Öztürk, Fırat Alakuş, Muhsin Kutsi Barış, Murat olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalan- Koçyiğit, Mustafa Barış Avıalan, Muzaffer Düzenli, dırdı. Orhan Yıkılkan, Osman Kardal, Osman Kılıç, 4 sanık hakkında Kayseri 2. Ağır Ceza Mahkeme- Ramazan Gözel, eski yarbaylar Ertuğrul Terzi, si’nde açılan davanın karar duruşması 8 Mayıs Halil Gül, Özcan Karacan, Savaş Kabaklı, Turgay Sökmen ve Mehmet Şahin’in ‘Anayasa’yı ihlal’,

466 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

‘kasten öldürme’ ve ‘cumhurbaşkanına suikast giri- ay, Sevim Turan’ın 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası ile şimi’ suçlarından 252’şer kez ağırlaştırılmış müeb- cezalandırılmasına karar verdi. Ayrıca mahkeme, bet hapsi ile cezalandırılmasını talep etmektedir. etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanan Emine Büşra Yıldırır’ın 1 yıl 10 ay 15 gün hapis cezası ile 2010 yılında yapılan Kamu Personel Seçme Sınavı cezalandırılmasına karar vererek hükmün açıklan- (KPSS) sorularının sızdırılmasıyla ilgili olarak 4 masını geri bıraktı. kişi hakkında Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 9 Mayıs 2018 3’ü tutuklu 4 kişi hakkında İzmir 15. Ağır Ceza tarihinde devam edildi. Mahkeme Gülizar Kaynak Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 16 ve Betül Kırsakal’ın ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme tutuklu ayrı ayrı 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırılma- sanıklardan Zübeyir Öksüz’ün 9 yıl 9 ay, Haşim sına karar verdi. Mahkeme ayrıca Betül Kırsakal’ın Akdağ’ın 6 yıl 10 ay 15 gün, Nadir Gökkaya’nın ‘kamu kurum ve kuruluşlarının zararına zincirleme 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırılmasına ve bu dolandırıcılık’ suçundan 3 yıl 1 ay 15 gün hapis hükümle birlikte Nadir Gökkaya’nın tahliyesine cezasıyla cezalandırılmasına karar verdi. Mahkeme karar verdi. Mahkeme tutuksuz sanık Fatih E.’nin aynı soruşturma kapsamında haklarında dava açı- 1 yıl 13 ay hapis cezası ile cezalandırılmasına karar lan 2 sanığın beraatına karar verdi. verdi. Aralarında Pamukkale Üniversitesi Rektörü Hüse- Tutuklu 24 kişi hakkında Samsun 3. Ağır Ceza yin Bağcı ve KHK ile üniversiteden ihraç edilen Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 16 öğretim üyelerinin de bulunduğu 26’sı tutuklu Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 13 sanı- 115 sanık hakkında Denizli 5. Ağır Ceza Mahke- ğın ‘anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs mesi’nde açılan davanın karar duruşması 11 Mayıs etmek’, ‘örgüt kurmak ve yönetmek’, ‘örgüt üyesi 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 64 sanığı ‘örgüt olmak ’suçlarından 1 yıl 6 ay 22 gün ile 10 yıl 6 ay üyesi olmak’ suçundan 1 yıl 6 ay 22 gün ile 8 yıl 9 arasında değişen hapis cezaları ile cezalandırılma- ay arasında değişen oranlarda hapis cezası ile ceza- sına karar verdi. Mahkeme ayrıca 2 kişinin dosya- landırdı. Mahkeme 46 sanığın beraatına, 5 sanığın sının ayrılmasına ve 9 kişinin beraatına karar verdi. dosyalarının ayrılmasına ve hükümle birlikte 10 15 Temmuz darbe girişimi sırasında Kartal Köp- tutuklu sanığın tahliyesine karar verdi. rüsü’nde yaşanan olaylara ilişkin olarak 39 kişi Eski Jandarma Kurmay Albay Ali Taş hakkında hakkında İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan açılan davanın karar duruşması 17 Mayıs 2018 davanın karar duruşması 11 Mayıs 2018 tarihinde tarihinde görüldü. Mahkeme 14 kişinin ‘anayasal görüldü. Mahkeme Ali Taş’ı ‘örgüt üyesi olmak’ düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs’ suçundan suçundan 9 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıyla cezalandı- rılmasına, bu kişilerden 8’inin cezasının duruşma- 3 kişi hakkında Malatya 1. Ağır Ceza Mahkeme- daki iyi halleri gözetilerek müebbet hapis cezasına si’nde ayrı ayrı açılan davaların karar duruşmaları indirilmesine karar verdi. Mahkeme 5 kişin ‘silahlı 15 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sanık- yaralamaya azmettirme’ suçundan toplam 15 yıl lardan Yunus Taştan’ın ‘örgüt üyesi olmak’ gerek- 3 ay hapis cezasıyla, 6 kişinin ‘silahlı yaralama’ çesiyle 7 yıl 6 ay, diğer sanıklar Rukiye General ile suçundan toplam 12 yıl hapis cezasıyla cezalandı- Rıza Gültekin’in ise aynı gerekçeyle 6 yıl 3’er ay rılmasına karar verdi. Mahkeme 4 kişinin ‘örgüt hapis cezası ile cezalandırılmalarına karar verdi. üyesi olmak’ suçundan ayrı ayrı 10 yıl 6 ay hapis 2’si tutuklu 7 kişi hakkında Malatya 2. Ağır Ceza cezasıyla cezalandırılmasına, 10 kişinin ise dava Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların karar dosyasının ayrılmasına karar verdi. duruşmaları 15 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. 15 Temmuz Darbe Girişimi sırasında Tuzla Orhanlı Mahkeme tutuklu sanıklar Ali Çetinkaya ile Mecit Gişelerinde yaşananlara ilgili olarak 65 sanık hak- Güner’in ‘örgüt üyesi olmak’ gerekçesiyle 10’ar yıl, kında İstanbul 28. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan tutuksuz sanık İlknur Bayır’ın aynı gerekçeyle 6 yıl davanın karar duruşması 18 Mayıs 2018 tarihinde 3 ay hapis cezası ile cezalandırılmasına karar verdi. görüldü. Mahkeme “Anayasal düzeni ortadan kal- Mahkeme ‘örgüte yardım etmek’ suçundan Ayla dırmaya teşebbüs’ suçundan 6 sanığı ağırlaştırılmış Çatal’ın 2 yıl 7 ay 15 gün, Selçuk Altay’ın 2 yıl 6

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 467 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 müebbet hapis ve Harp Okulu öğrencisi 57 sanığı 2010 yılında Kamu Personeli Seçme Sınavı’nda ise müebbet hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme (KPSS) çıkan soruları sızdırdıkları iddiasıyla 2 sanığın ise beraatına karar verdi. Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan birer sanıklı 7 ayrı davanın karar duruşmaları 22 Mayıs 15 Temmuz Darbe Girişimi sırasında İstanbul 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 6 sanığı ‘örgüt Emniyet Müdürlüğü ve Esenler Birlik Köprüsü üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezası ile üzerinde yaşananlarla ilgili olarak aralarında eski cezalandırdı. Mahkeme ayrıca 2 sanığı ‘kamu Emniyet Müdürü Mithat Aynacı’nın da olduğu 12 kurum ve kuruluşlarının zararına zincirleme sanık hakkında İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkeme- dolandırıcılık’ suçundan 3 yıl 1 ay 15 gün hapis si’nde açılan davanın karar duruşması 21 Mayıs cezası ve adli para cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme aralarında Mit- 1 sanığın ise beraatına karar verdi. hat Aynacı’nın da olduğu 10 sanığı ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ suçundan ağırlaştırılmış müebbet 1’i tutuklu 10 sanık hakkında Eskişehir 4. Ağır Ceza hapis cezası ve 1 sanığı ise müebbet hapis cezası Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 22 ile cezalandırdı. 1 sanığın dosyasını ise davadan Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 8 sanığı ayırdı. ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 10 ay ile 3 yıl 1 ay 15 gün arasında değişen oranlarda hapis cezası 15 Temmuz Darbe Girişimi sırasında 5. Zırhlı ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca tutuklu sanığın Tugay Komutanlığı’ndaki eylemlerle ilgili olarak hükümle birlikte tahliyesine ve firari 2 sanığın dos- aralarında dönemin Tugay komutanı eski Tuğge- yalarının ise ayrılmasına karar verdi. neral Murat Soysal’ın da olduğu 18’i tutuklu 36 sanık hakkında Gaziantep 8. Ağır Ceza Mahkeme- Tutuklu sanıklar eski Bursa Emniyet Müdürü Ali si’nde açılan davanın karar duruşması 21 Mayıs Osman Kahya, eski Vergi Dairesi Başkanı İbrahim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Murat Soysal ve Saydam, eski Bursa İl Sağlık Müdür Yardımcısı bir diğer sanığı ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ suçundan Yusuf Ziya Leventoğlu ile tutuksuz bir sanık hak- ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, 1 sanığı ‘örgüt kında Bursa 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan üyesi olmak’ ve ‘devletin güvenliğine ilişkin bilgi- davanın karar duruşması 24 Mayıs 2018 tarihinde leri temin etme’ suçlarından 18 yıl 9 ay hapis cezası görüldü. Mahkeme tutuklu 3 sanığı ‘örgüt üyesi ve 1 sanığı ise ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl olmak’ suçundan 8 yıl 1 ay 15 gün ile 6 yıl 3 ay ara- 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca sında değişen oranlarda hapis cezaları ile cezalan- 3 sanığın beraatına ve 29 sanığın ise dosyalarının dırdı, tutuksuz sanığın dosyasının ise ayrılmasına ayrılmasına karar verdi. karar verdi. 280 sanık hakkında İzmir 2. Ağır Ceza Mahkeme- 4 sanık hakkında Malatya 2. Ağır Ceza Mahkeme- si’nde açılan davanın karar duruşması 21 Mayıs si’nde açılan davanın karar duruşması 24 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme aralarında 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 1 sanığı ‘örgüt general düzeyinde subaylarında olduğu 104 sanığı üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis; 2 sanığı ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ suçundan ağırlaştırılmış ise ‘örgüte yardım etme’ suçundan 2 yıl 1 ay hapis müebbet hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme cezası ile cezalandırdı. Etkin pişmanlık hüküm- itirafçı olan iki sanığı 16 yıl 8 ay hapis cezası ile lerinden yararlanan 1 sanık ise 1 yıl 10 ay 15 gün cezalandırdı. 31 sanığı ise çeşitli sulardan 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırıldı. ile 20 yıl arasında değişen oranlarda hapis cezası ile 2 sanık hakkında Malatya 1. Ağır Ceza Mahkeme- cezalandırdı. Mahkeme 143 sanığın ise dosyasını si’nde ayrı ayrı açılan 2 davanın karar duruşması 24 ayırdı. Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 2 davada KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski bir polis sanıkları ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 10 yıl ve 6 memuru hakkında Gaziantep 10. Ağır Ceza Mah- yıl 3 ay hapis cezaları ile cezalandırdı. kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 21 KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski bir öğretmen Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme eski polis hakkında Kırşehir Ağır Ceza Mahkemesi’nde açı- memurunu ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 9 yıl 4 ay lan davanın karar duruşması 24 Mayıs 2018 tari- 15 gün hapis cezası ile cezalandırdı. hinde görüldü. Mahkeme sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay hapis cezası ile cezalandırdı.

468 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

1 sanık hakkında Ankara 16. Ağır Ceza Mahkeme- duruşması 29 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mah- si’nde açılan davanın karar duruşması 24 Mayıs keme ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ suçundan 6 sanığı 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme etkin pişmanlık ağırlaştırılmış müebbet ve 5 sanığı ise müebbet hükümlerinden yararlanan sanığı 1 yıl 6 ay 22 gün hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 70 sanığı hapis cezası ile cezalandırdı. ise aynı suçtan 12 yıl 6 ay ile 15 yıl arasında değişen oranlarda hapis cezası ile cezalandırdı. 52 kişi hakkında 15 Temmuz Darbe Girişimi sıra- sında İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ndeki eylem- 34’ü tutuklu 118 sanık hakkında Bolu Ağır Ceza lerle ilgili İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması açılan davanın karar duruşması 25 Mayıs 2018 29 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt tarihinde görüldü. Mahkeme ‘Anayasa’yı ihlal üyesi olmak’ suçundan 79 sanığı 1 yıl 10 ay ile 10 yıl etmek’ suçundan 10 sanığı ağırlaştırılmış müebbet 7 ay 15 gün arasında değişen oranlarda hapis cezası ve 31 sanığı ise müebbet hapis cezası ile cezalan- ile cezalandırdı. Mahkeme 37 sanığın beraatına dırdı. Mahkeme 11 sanığın ise tüm suçlamalardan hükmetti. Mahkeme ayrıca yargılama sırasında beraatına karar verdi. ölen bir sanık hakkındaki davanın düşürülmesine ve 1 sanığı dosyasının ayrılmasına karar verdi. MİT’in bir operasyonu ile Sudan’dan getirilen iş insanı Memduh Çıkmaz’ın da aralarında olduğu Terme ilçesi eski kaymakamı İlyas Gün hakkında 11’i tutuklu 21 kişi hakkında Çorum 2. Ağır Ceza Samsun 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan dava- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 25 nın görülmesine 29 Mayıs 2018 tarihinde devam Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 19 sanığı edildi. Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 2 yıl 1 ay ile 10 yıl 7 ay 15 gün arasında değişen İlyas Gün’ü 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı. oranlarda hapis cezası ile cezalandırdı; 2 sanığın ise 5 sanık hakkında Malatya 2. Ağır Ceza Mahkeme- beraatına karar verdi. si’nde açılan davanın görülmesine 29 Mayıs 2018 7’si tutuklu ve 3’ü firari 35 kişi hakkında İstanbul tarihinde devam edildi. Mahkeme ‘örgüt üyesi 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar olmak’ suçundan 3 sanığı 7 yıl altı ay ile 4 yıl 4 ay duruşması 25 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mah- 15 gün arasında değişen oranlarda hapis cezası ile keme örgüt üyesi olmak suçundan 16 sanığı 6 yıl 3 cezalandırdı. Mahkeme 2 sanığı ise ‘örgüte yardım ay ile 3 yıl 1 ay 15 gün arasında değişen oranlarda etme’ suçundan 2 yıl 1 ay hapis cezası ile cezalan- hapis cezası ile cezalandırdı. Ayrıca 19 sanığın ise dırdı. dosyasının ayrılmasına karar verdi. 9’u tutuklu 16 subay hakkında İstanbul 27. Ağır KHK ile kapatılmış okul ve yurtlarda çalışan 1 kişi Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- hakkında Tokat 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ması 30 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme davanın karar duruşması 25 Mayıs 2018 tarihinde 7 sanığı ‘anayasal düzeni zorla değiştirmeye teşeb- görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan büs’ suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası sanığı 7 yıl 1 ay hapis cezası ile cezalandırdı. ile cezalandırdı. 3 sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçun- dan ayrı ayrı 6 yıl 3 ay ile 10 yıl arasında değişen 16’sı tutuklu 22 kişi hakkında Eskişehir 4. Ağır oranlarda hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 6 Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- sanığın ise beraatına karar verdi. ması 25 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 20 sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 3 yıl 9 ay ile 2010 yılında Kamu Personeli Seçme Sınavı’nda 10 yıl 6 ay arasında değişen oranlarda hapis cezası (KPSS) çıkan soruları sızdırdıkları iddiasıyla ile cezalandırdı. Mahkeme 1 sanığın beraatına ve Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan birer 1 sanığın dosyasının ise başka bir dava dosyası ile sanıklı 8 ayrı davanın karar duruşmaları 30 Mayıs birleştirilmesine karar verdi. 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 5 sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezası ile 15 Temmuz Darbe Girişi sırasında Siirt Valiliği’ni cezalandırdı. Mahkeme ayrıca 2 sanığı ‘kamu ablukaya almaya çalıştıkları iddiasıyla aralarında kurum ve kuruluşlarının zararına zincirleme Siirt 3. Komando Tugay Komutanı tuğgeneral dolandırıcılık’ suçundan 3 yıl 1 ay 15 gün hapis Ahmet Şimşek’in de olduğu sanıklar hakkında Siirt cezası ve adli para cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar 3 sanığın ise beraatına karar verdi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 469 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

8’i tutuklu 13 sanık hakkında Samsun 3. Ağır Ceza ‘örgüt üyesi olmak’ ve ‘örgüt yöneticisi olma’ suç- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 30 larından 1 yıl 6 ay 22 gün ile 18 yıl arasında değişen Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme eski Sahil oranlarda hapis cezası ile cezalandırdı. Güvenlik Karadeniz Bölge Komutanı kıdemli Albay 2010 yılında Kamu Personeli Seçme Sınavı’nda Murat Özer ile üsteğmen Ömer Binici’yi ‘anaya- (KPSS) çıkan soruları sızdırdıkları iddiasıyla sal düzeni zorla değiştirmeye teşebbüs’ suçundan Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan birer müebbet hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 6 sanıklı 9 ayrı davanın karar duruşmaları 31 Mayıs sanığı ise ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 2 yıl 1 ay ile 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 6 sanığı ‘örgüt 7 ayıl 6 ay arasında değişen oranlarda hapis cezası üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezası ile ile cezalandırdı. Mahkeme 5 sanığın ise beraatına cezalandırdı. Mahkeme ayrıca 3 sanığı ‘kamu karar verdi. kurum ve kuruluşlarının zararına zincirleme Sincan Ceza İnfaz Kurumları Kampüsündeki dolandırıcılık’ suçundan 3 yıl 1 ay 15 gün hapis duruşma salonuna üzerinde ‘Hero’ yazılı tişörtle cezası ve adli para cezası ile cezalandırdı. Mahkeme girmeye çalıştığı gerekçesiyle üniversite öğrencisi 3 sanığın ise beraatına karar verdi. Emirhan Baysal hakkında ‘örgüt propagandası 15 Temmuz Darbe Girişimi sırasında Hadımköy yapma’ iddiasıyla Ankara 15. Ağır Ceza Mahke- General Kani Akman Kışlası ve cezaevinde mey- mesi’nde açılan davanın karar duruşması 31 Mayıs dana gelen olaylar ile ilgili olarak 8’i tutuklu 62 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Emirhan Bay- sanık hakkında İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkeme- sal’ın beraatına karar verdi. si’nde açılan davanın karar duruşması 1 Haziran 15 Temmuz Darbe Girişimi ile ilgili açılan bir 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 9 sanığı ‘Anaya- davada yargılanan Gökhan Güçlü isimli bir sanığın sa’yı ihlal etmek’ suçundan ağırlaştırılmış müebbet duruşmaya üzerinde “Hero: Heroes are immortal” hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 1 sanığı ise (Kahraman: Kahramanlar ölümsüzdür) yazan bir ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezası tişörtle gelmesinin ardından Türkiye genelinde en ile cezalandırdı. Mahkeme 52 sanığın ise beraatına az 38 kişi üzerinde “Hero” yazan tişörtler giydikleri ve 1 tutuksuz sanığın hükümle birlikte tutuklan- gerekçesiyle tutuklanmıştı. masına karar verdi. Konya 3. Ana Jet Üs Komutanlığı ile Muharebe Eski Kurmay Albay Mahmut Çağlayan hakkında Arama Kurtarma (MAK) timinde görevli 7’si Ankara 19. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan dava- tutuklu 31 sanık hakkında Konya 6. Ağır Ceza nın karar duruşması 1 Haziran 2018 tarihinde Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 31 görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 16 sanığı Mahmut Çağlayan’ı 8 yıl 9 ay hapis cezası ile ceza- ‘örgüt üyesi olmak’ ve ‘darbe teşebbüsüne yardım landırdı. etme’ suçlarından 6 yıl 10 ay 15 gün ile 19 yıl 4 ay Gürbüz Dönmez isimli bir kişi hakkında İzmir 2. 15 gün arasında değişen oranlarda hapis cezası ile Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar cezalandırdı. Mahkeme 15 sanığın ise beraatına duruşması 1 Haziran 2018 tarihinde görüldü. karar verdi. Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Gürbüz 15 Temmuz Darbe Girişimi sırasında İstanbul Dönmez’i 10 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Valiliği’ni işgal etmeye çalıştıkları iddiasıyla 12’si 31 sanık hakkında Çankırı Ağır Ceza Mahkeme- tutuklu 90 eski asker hakkında İstanbul 13. Ağır si’nde açılan davanın karar duruşması 1 Haziran Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 26 sanığı 3 yıl 1 ması 31 Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ay 15 gün ile 7 yıl 11 ay arasında değişen oranlarda 8 sanığı ‘Anayasa’yı ihlal’’ suçundan ağırlaştırılmış hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 4 sanığın müebbet hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme beraatına ve 1 sanığın ise dosyasının ayrılmasına 80 sanığın beraatına ve 2 sanığın ise dosyalarının karar verdi. ayrılmasına karar verdi. 30 sanık hakkında Giresun 2. Ağır Ceza Mahkeme- 29’u tutuklu 51 sanık hakkında Aydın 3. Ağır Ceza si’nde açılan davanın karar duruşması 2 Haziran Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 31 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 24 sanığı 1 yıl Mayıs 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 51 sanığı 10 ay 15 gün ile 9 yıl arasında değişen oranlarda

470 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 6 sanığın Murat Kayhan isimli bir kişi hakkında ‘İncirlik üssü ise beraatına karar verdi. mahrem imamı’ olduğu iddiası ile Adana 11. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- KHK ile meslekten ihraç edilmiş 2 eski hakim ması 13 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Mehmet Fatih Göksan ve Melike Göksan hak- ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Murat Kayhan’ı 9 yıl kında Adana 11. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan 9 ay hapis cezası ile cezalandırdı. davanın karar duruşması 6 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Fethulah Gülen’in yeğeni Selman Gülen hakkında Mehmet Fatih Göksan’ı 9 yıl 9 ay ve Melike Gök- İstanbul 24. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan san’ı 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. davanın karar duruşması 14 Haziran 2018 tari- hinde görüldü. Mahkeme Selman Gülen’i ‘örgüt KHK ile meslekten ihraç edilmiş Bilecik eski Valisi üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay hapis cezası ile Halil İbrahim Akpınar hakkında Ankara 16. Ağır cezalandırdı. Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- ması 6 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme KHK ile meslekten ihraç edilmiş TÜBİTAK eski ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Halil İbrahim Akpı- çalışanı Gökhan Nas hakkında Ankara 24. Ağır nar’ı 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- ması 18 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 2012 Polis Akademisi Giriş Sınavı sorularının sız- ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Gökhan Nas’ı 8 yıl 9 dırılması ile ilgili olarak 63 kişi hakkında Ankara ay hapis cezası ile cezalandırdı. 15. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 6 Haziran 2018 tarihinde görüldü. 10’u tutuklu 42 sanık hakkında Aydın 3. Ağır Ceza Mahkeme 55 sanığı 1 yıl 6 ay ile 9 yıl 7 ay arasında Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması değişen oranlarda hapis cezası ile cezalandırdı. 20 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 27 Mahkeme 8 sanığın ise beraatına karar verdi. sanığı 1 yıl 6 ay ile 12 yıl arasında değişen oranlarda hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 15 sanığın 7 sanık hakkında Malatya 1. Ağır Ceza Mahkeme- ise dosyasının ayrılmasına karar verdi. si’nde açılan davanın karar duruşması 6 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sanıkları ‘örgüt KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski emniyet üyesi olmak’ ve ‘örgüte yardım etmek’ suçlarından müdürü Fikret İyice hakkında Ankara 23. Ağır 2 yıl ile 8 yıl 9 ay arasında değişen oranlarda hapis Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- cezası ile cezalandırdı. ması 22 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Fikret İyice’yi ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 İş insanı Abdullah Demir hakkında Niğde 2. Ağır ay hapis cezası ile cezalandırdı. Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- ması 6 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 4’ü asker ve 2’si polis 6 sanık hakkında Tunceli 1. Abdullah Demir’i ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 10 Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar yıl hapis cezası ile cezalandırdı. duruşması 22 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 2 sanığı ‘Anayasal düzeni ortadan kal- Ahmet Erinci adlı bir kişi hakkında, Gaziantep 7. dırmaya teşebbüs’ suçundan ağırlaştırılmış müeb- Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar bet hapis cezası ile; 4 sanığı ise ‘örgüt üyesi olmak’ duruşması 7 Haziran 2018 tarihinde görüldü. suçundan 12 yıl 6 ay ile 6 yıl 10 ay arasında değişen Mahkeme, Ahmet Erinci’nin ‘örgüt üyesi olmak’ oranlarda hapis cezası ile cezalandırdı. gerekçesiyle 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırıl- masına ve yurtdışına çıkış yasağı koşuluyla tahliye Ali Işık isimli bir kişi hakkında Antep 8. Ağır Ceza edilmesine karar verdi. Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 22 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski Akkışla Kay- ‘örgüt yöneticisi olma’ suçundan 18 yıl hapis cezası makamı İbrahim Ethem Kazak hakkında Ankara ile cezalandırdı. 16. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 13 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mehmet Nur Zonturlu ve Hatice Zonturlu hak- Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan İbrahim kında Adana 11. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açı- Ethem Kazak’ı 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalan- lan davanın karar duruşması 25 Haziran 2018 dırdı. tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 471 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 suçundan Mehmet Nur Zonturlu’yu 10 yıl 6 ay ve 16’sı tutuklu 101 iş insanı hakkında İstanbul 13. Hatice Zonturlu’yu 6 yıl 3 ay hapis cezası ile ceza- Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar landırdı. duruşması 29 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 8 kişiyi ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 9 Aralarında 23. Jandarma Sınır Tümen Komutan- yıl ile 6 yıl 3 ay arasında değişen oranlarda hapis lığı Kurmay Başkanı Albay Arif Bozbıyık’ın da cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 6 kişiyi ise ‘örgüte olduğu 21’i tutuklu 427 eski asker hakkında Adana yardım etme’ suçundan 6 yıl 9 ay ile 1 yıl 3 ay ara- 12. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar sında değişen oranlarda hapis cezası ile cezalan- duruşması 26 Haziran 2018 tarihinde görüldü. dırdı. Mahkeme 75 sanığın beraatına ve 12 sanığın Mahkeme 19 sanığı ‘Anayasal düzeni ortadan kal- ise dosyasının ayrılmasına karar verdi. dırmaya teşebbüs’ suçundan ağırlaştırılmış müeb- bet hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 4 ‘örgüt KHK ile meslekten ihraç edilmiş 4 eski öğretmen üyesi olmak’ suçundan 1 sanığı 10 yıl 6 ay ve 3 hakkında Urfa 6. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan sanığı ise 9 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. Mah- davanın karar duruşması 2 Temmuz 2018 tari- keme 404 sanığın ise beraatına karar verdi. hinde görüldü. Mahkeme 4 eski öğretmeni ‘Örgüt üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 1 ay 15 gün ile 12 yıl Çorlu 105. Topçu Alay eski Komutanı Albay arasında değişen oranlarda hapis cezası ile cezalan- Samettin Öremiş hakkında Tekirdağ 2. Ağır Ceza dırdı. Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 26 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Samet- 1’i firari, 7’si tutuklu 15 kişi hakkında 15 Tem- tin Öremiş’i ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 12 yıl 6 muz Darbe Girişimi sırasında İstanbul’un Sarıyer ay hapis cezası ile cezalandırdı. ilçesindeki Borsa İstanbul’da yaşananlarla ilgili İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Muhammet Yalçın ve Habibe Kılıç isimli 2 kişi davanın karar duruşması 2 Temmuz 2018 tari- hakkında Malatya 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde hinde görüldü. Mahkeme 2 sanığı ‘Anayasa’yı ihlal açılan davanın karar duruşması 27 Haziran 2018 etmek’ ve 2 kez kasten insan öldürme’ suçlarından tarihinde görüldü. Mahkeme Muhammet Yalçın’ı toplam 3 kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay ve Habibe ile cezalandırdı. Firari sanığın dosyasını ayıran Kılıç’ı ise ‘örgüte yardım etme’ suçundan 2 yıl 1 ay mahkeme, diğer 12 sanık hakkında ise ceza veril- hapis cezası ile cezalandırdı. mesine yer olmadığına karar verdi. 50 kişi hakkında örgütün İstanbul 27. Ağır Ceza Pertek 1. Motorlu Piyade Tabur Komutanı eski Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması Yarbay Sefer Eyüp Şensoy ile eski Yüzbaşı Erdem 28 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 31 Çalışkan hakkında Tunceli 2. Ağır Ceza Mahke- sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay 15 mesi’nde açılan davanın karar duruşması 3 Tem- gün ile 6 yıl 3 ay arasında değişen oranlarda hapis muz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme her iki cezası ile cezalandırdı. 5 sanığı ‘örgüte yardım sanığı ‘Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşeb- etme’ suçundan 2 yıl 1 ay hapis cezası ile cezalandı- büs’ suçundan ayrı ayrı ağırlaştırılmış müebbet ran mahkeme, 10 sanığın beraatına ve 4 sanığın ise hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkememe ayrıca, dosyasının ayrılmasına karar verdi. 2 sanığı, 15 Temmuz darbe girişimi gecesi Pertek Eski hakim Abdulgani M. hakkında Antep 8. Ağır Kaymakamı Erkan Kaçmaz ile Pertek Cumhuriyet Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- Savcısı Muhittin Atlı’yı hile ve cebir kullanarak ması 29 Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme taburda alıkoydukları gerekçesiyle de ‘kişiyi hürri- ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Abdulgani M.’yi 6 yıl yetinden yoksun kılma‘ suçundan ayrı ayrı 10 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı. hapis cezası ile cezalandırdı. KHK ile meslekten ihraç edilmiş 84 eski emniyet Servet Çakıl, Celal Aymaz ve Mehmet Bilen isimli görevlisi hakkında ‘ByLock kullandıkları’ iddia- KHK ile meslekten ihraç edilmiş 3 eski komiser sıyla Adana 11. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan yardımcı hakkında Bitlis 2. Ağır Ceza Mahkeme- davanın karar duruşması 29 Haziran 2018 tari- si’nde açılan davanın karar duruşması 3 Temmuz hinde görüldü. Mahkeme 84 sanığın tümünü 4 yıl 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 3 sanığı ‘örgüt 2 ay ile 7 yıl 6 ay arasında değişen oranlarda hapis üyesi olmak’ suçundan ayrı ayrı 13 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. cezası ile cezalandırdı.

472 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

6 sanık hakkında Urfa 6. Ağır Ceza Mahkeme- laştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırdı. si’nde açılan davanın karar duruşması 3 Temmuz Mahkeme aynı suçtan 10 sanığı 18 yıl ile 12 yıl 6 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 6 sanığı ‘örgüt ay arasında değişen oranlarda hapis cezası ile ceza- üyesi olmak’ suçundan 9 yıl 9 ay ile 2 yıl 3 ay 15 gün landırdı. Mahkeme 2 sanığı ise ‘örgüt üyesi olmak’ arasında değişen oranlarda hapis cezası ile cezalan- suçundan 8 yıl 9 ay hapis cezası ile cezalandırdı. dırdı. Mahkeme 3 sanık hakkında da beraat kararı verdi. Halil İbrahim Haliloğlu isimli 1 kişi hakkında Eski Ordu Valisi Said Vakkas Gözlügöl hakkında “Tokat astsubaylar imamı oluğu” iddiası ile Tokat Ankara 16. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan dava- 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar nın karar duruşması 11 Temmuz 2018 tarihinde duruşması 5 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. görüldü. Mahkeme Vakkas Gözlügöl’ü ‘örgüt üyesi Mahkeme sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 11 olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalan- yıl 9 ay hapis cezası ile cezalandırdı. dırdı. Ceza ve Tevkifevleri eski Genel Müdür Yardımcısı 15 Temmuz Darbe Girişimi sırasında İstanbul Ali Yıldız hakkında Ankara 21. Ağır Ceza Mahke- Boğaz Köprüsü’nde 34 kişinin yaşamını yitirdiği mesi’nde açılan davanın karar duruşması 6 Tem- olaylarla ilgili 133’ü tutuklu 143 kişi hakkında muz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Ali Yıldız’ı İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 10 yıl hapis cezası ile davanın karar duruşması 12 Temmuz 2018 tari- cezalandırdı. hinde görüldü. Mahkeme 72 sanığı ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ suçundan ağırlaştırılmış müebbet Hatay eski Emniyet Müdürü Ragıp Kılıç hakkında hapis; 27 sanığı ‘Anayasal düzeni ortadan kaldır- Ankara 21. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan dava- maya teşebbüse yardım etme’ suçundan 17 yıl 6 ay nın karar duruşması 6 Temmuz 2018 tarihinde ile 15 yıl arasında değişen oranlarda hapis cezası görüldü. Mahkeme Ragıp Kılıç’ı ‘örgüt üyesi olmak’ ile cezalandırdı. Mahkeme bazı sanıkları ise ‘kas- suçundan 10 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. ten öldürme’ suçundan birden fazla sayıda ağır- Eski hakim İ. B. hakkında Antep 2. Ağır Ceza laştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 9 Mahkeme, 24 sanığı ‘bir suçu gizlemek, delillerini Haziran 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt ortadan kaldırmak veya işlenmesini kolaylaştırmak üyesi olmak’ suçundan İ. B.’yi 8 yıl 9 ay hapis cezası ya da yakalanmamak amacıyla kasten öldürmeye ile cezalandırdı. teşebbüs’, ‘kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma’ H.Y. isimli bir kişi hakkında Ankara 16. Ağır Ceza ve ‘kasten yaralama’ suçlarından çeşitli sürelerde Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 10 hapis cezası ile cezalandırdı. 44 sanığın ise beraa- Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme etkin tına karar verdi. pişmanlık hükümlerinden yararlanan sanığı ‘örgüt Boydak Holding eski yöneticileri Mustafa Boy- üyesi olmak’ suçundan 6 yıl hapis cezası ile ceza- dak, Bekir Boydak, Erol Boydak, İlyas Boydak, landırdı. Murat Bozdağ, Halit Bayhan, Memduh Boydak, Eski Kayseri Garnizon Komutanı Hava Pilot Tüm- Hacı Boydak ve Şükrü Boydak hakkında Kayseri general İsmail Yalçın hakkında Kayseri 2. Ağır Ceza 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 11 duruşması 12 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme İsmail Mahkeme Memduh Boydak’ı ‘örgüt yöneticisi Yalçın’ı ‘Anayasal düzeni değiştirmeye teşebbüs’ olma’ suçundan 18 yıl; Hacı Boydak, Şükrü Boy- suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile dak, Mustafa Boydak, Bekir Boydak, Erol Boydak, cezalandırdı. İlyas Boydak ve Murat Bozdağ’ı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 11 yıl 10 ay 15 gün ile 7 yıl 6 ay arasında Eski Bursa Jandarma Alay Komutanı Albay Yur- değişen oranlarda hapis cezası ile cezalandırdı. dakul Akkuş’un da aralarında olduğu 16 kişi hak- Halit Bayhan’ın beraatına karar veren mahkeme kında Bursa 8. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ayrıca hakkında hüküm verilen sanıkların TMSF davanın karar duruşması 11 Temmuz 2018 tari- (Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu) tarafından hinde görüldü. Mahkeme Yurdakul Akkuş’u ‘Ana- yönetilen holding ve şirketlerde bulunan hisseleri- yasal düzeni değiştirmeye teşebbüs’ suçundan ağır- nin müsaderesine karar verdi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 473 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

8 kişi hakkında Denizli 2. Ağır Ceza Mahkeme- olduğu iddiasıyla İzmir 13. Ağır Ceza Mahkeme- si’nde açılan davanın karar duruşması 12 Temmuz si’nde açılan davanın karar duruşması 17 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 7 sanığı ‘örgüt 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Ali Aksoy’u üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay ile 1 yıl 6 ay 22 gün ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 11 yıl 3 ay, ‘Cumhur- arasında değişen oranlarda hapis cezası ile cezalan- başkanı’na hakaret’ suçundan 2 yıl 11 ay, Cumhu- dırdı. Mahkeme 1 sanığın ise beraatına karar verdi. riyet Başsavcı vekili Okan Bato’ya tehdit suçundan 1 yıl 6 ay ve Bato’ya hakaret suçundan 4 yıl 1 olmak 7 kişi Hakkında Malatya 2. Ağır Ceza Mahkeme- üzere toplam 19 yıl 9 ay hapis cezası ile cezalan- si’nde açılan davanın karar duruşması 12 Temmuz dırdı. 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 3 sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay ile 6 yıl 3 ay; 3 15 Temmuz Darbe Girişimi sırasında Beytepe Jan- sanığı ise ‘örgüte yardım etme’ suçundan 2 yıl 7 ay darma Okullar Komutanlığı’nda yaşanan olaylara 7 gün ile 2 yıl 1 ay arasında değişen oranlarda hapis ilişkin 316 kişi hakkında Ankara 20. Ağır Ceza cezası ile cezalandırdı. Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 17 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme arala- 1 kişi hakkında Malatya 1. Ağır Ceza Mahkeme- rında Jandarma Okullar Komutanı eski tuğgeneral si’nde açılan davanın karar duruşması 12 Temmuz Sadık Köroğlu’nun da bulunduğu 31 kişiyi ‘Ana- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı ‘örgüte yasa’yı ihlal etmek’ suçundan ağırlaştırılmış müeb- yardım etme’ suçundan 2 yıl 1 ay hapis cezası ile bet hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 1 sanığı cezalandırdı. ayrıca ‘öldürmeye teşebbüs’ suçundan 26 yıl 8 ay ve Eski zabıt katibi Y. E. hakkında Adana 2. Ağır Ceza 1 sanığı da ‘kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma’ Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 16 suçundan 13 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt Mahkeme 5’i firari 285 sanığın dosyasını ise ayırdı. üyesi olmak’ suçundan Y. .E.’yi 1 yıl 6 ay 22 gün 2010 yılında Kamu Personeli Seçme Sınavı’nda hapis cezası ile cezalandırdı. Y. E.’nin etkin piş- (KPSS) çıkan soruları sızdırdıkları iddiasıyla manlık hükümlerinden yararlandığı öğrenildi. Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan birer 3 sanık hakkında Malatya 1. Ağır Ceza Mahkeme- sanıklı 3 ayrı davanın karar duruşmaları 18 Tem- si’nde açılan davanın karar duruşması 17 Temmuz muz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme’ örgüt üyesi 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Cengiz Kıran- olmak’ suçundan 1 sanığı 10 yıl 6 ay ve 1 sanığı ise şan isimli sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 9 ay, Mine Karaca ve Ramazan Çolak isimli 2 sanığı 1 sanığı ise ayrıca ‘kamu kurum ve kuruluşlarının ise ‘örgüte yardım etme’ suçundan 4 yıl 2 ay ve 2 yıl zararına zincirleme dolandırıcılık’ suçundan 3 yıl 1 1 ay hapis cezası ile cezalandırdı. ay 15 gün hapis cezası ve adli para cezası ile ceza- Çaldıran eski İlçe Jandarma Komutanı Binbaşı landırdı. Mahkeme 1 sanığın ise beraatına karar Vedat Kandır ile eski Yüzbaşı Rıdvan Yıldırım verdi. hakkında Van 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nda görevli 21’i davanın karar duruşması 17 Temmuz 2018 tari- asker 24 kişi hakkında Ankara 16. Ağır Ceza Mah- hinde görüldü. Mahkeme 2 sanığı da ‘örgüte üye kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 19 olma’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalan- Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 18 dırdı. sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay ile Mehmet Uzun, Remziye İrsin ve Remziye Uslukılıç 8 yıl 9 ay arasında değişen oranlarda hapis cezası isimli 3 kişi hakkında Malatya 2. Ağır Ceza Mahke- ile cezalandırdı. Etkin pişmanlık hükümlerinden mesi’nde ayrı ayrı açılan davaların karar duruşma- yararlanan 1 sanık ise 1 yıl 6 ay 22 gün hapis cezası ları 17 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ile cezalandırıldı. Mahkeme 3’ü firari 5 sanığın ise ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Mehmet Uzun ve dosyasını ayırdı. Remziye İrsin’i 6 yıl 3 ay ve Remziye Uslukılıç’ı 1 33 eski askeri hakim ve savcı hakkında Ankara 16. yıl 6 ay 22 gün hapis cezası ile cezalandırdı. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar Ali Aksoy isimli bir kişi hakkında örgütün duruşması 19 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. İzmir’deki avukat yapılanmasının sorumlusu Mahkeme 28 sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan

474 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

6 yıl 3 ay ile 8 yıl 9 ay arasında değişen oranlarda masının geri bırakılmasına, tutuklu 1 kişinin ise hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 5 sanığın tahliyesine karar verdi. dosyasını ayırdı. 16 eski emniyet görevlisi hakkında Ankara 23. Ağır Kanada vatandaşı olan Davut Hancı isimli bir kişi Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- hakkında Trabzon 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ması 26 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mah- açılan davanın karar duruşması 20 Temmuz 2018 keme 11 kişiyi ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt yöneticisi 6 ay ile 10 yıl arasında değişen hapis cezaları ile olma’ suçundan Davut Hancı’yı 15 yıl hapis cezası cezalandırdı ve bu kişilerden 4’ünün adli kontrol ile cezalandırdı. şartıyla tahliyesine karar verdi. Mahkeme 3 kişi- nin dosyasının ayrılmasına, 2 kişinin ise beraatına Avukat Özge Elif Hendekçi hakkında İstanbul 26. karar verdi. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 20 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. 2010 yılında yapılan Kamu Personeli Seçme Sına- Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Özge Elif vı’nda (KPSS) çıkan soruları sızdırdıkları iddia- Hendekçi’yi 7 yıl 11 ay hapis cezası ile cezalandırdı. sıyla Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan birer sanıklı 3 ayrı davanın karar duruşmaları 26 KHK ile meslekten ihraç edilmiş polis memuru Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme’ örgüt Muammer Karaboğa hakkında İzmir 13. Ağır Ceza üyesi olmak’ suçundan 2 sanığı 6 yıl 3 ay ve 1 sanığı Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması ise 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 24 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 1 sanığı ise ayrıca ‘kamu kurum ve kuruluşlarının Muammer Karaboğa’yı ‘örgüt üyesi olmak’ suçun- zararına zincirleme dolandırıcılık’ suçundan 3 yıl 1 dan 6 yıl 10 ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırdı. ay 15 gün hapis cezası ve adli para cezası ile ceza- Mustafa Özyurt, Fatih Çetinkaya ve Bayram Gök- landırdı. çek isimli 3 kişi hakkında Kayseri 4. Ağır Ceza KHK ile ihraç edilen 2 eski astsubay hakkında Kay- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması seri 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan 24 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 3 davaların karar duruşmaları 26 Temmuz 2018 tari- sanığı da ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay hinde görüldü. Mahkeme 2 kişiyi de ‘örgüt üyesi hapis cezası ile cezalandırdı. olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalan- 5 eski hakim adayı ve 1 eski öğretmen hakkında dırdı. Ankara 23. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan dava- KHK ile ihraç edilen Ramazan Koçak isimli eski nın karar duruşması 25 Temmuz 2018 tarihinde infaz koruma memuru hakkında Kastamonu Ağır görüldü. Mahkeme 6 sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- suçundan 7 yıl 6 ay ile 10 yıl arasında değişen oran- ması 26 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mah- larda hapis cezası ile cezalandırdı. keme Ramazan Koçak’ı ‘örgüt üyesi olmak’ suçun- Ersoy Çökelez ve Mustafa Karagöz isimli KHK ile dan 8 yıl 9 ay hapis cezası ile cezalandırdı. meslekten ihraç edilmiş 2 eski polis memuru hak- KHK ile ihraç edilen eski Danıştay tetkik hakimi kında Karabük Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan Utku Yıldız hakkında Ankara 23. Ağır Ceza Mah- davanın karar duruşması 25 Temmuz 2018 tari- kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 27 hinde görüldü. Mahkeme her iki sanığı ‘örgüt üyesi Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Utku olmak’ suçundan ayrı ayrı 7 yıl 6 ay hapis cezası ile Yıldız’ın “örgüt üyesi olmak” suçundan 7 yıl 6 ay cezalandırdı. hapis cezası ile cezalandırılmasına, hükümle bir- Aralarında eski emniyet görevlilerinin de bulun- likte Yıldız’ın adli kontrol şartıyla tahliyesine karar duğu 45 kişi hakkında Bursa 2. Ağır Ceza Mahke- verdi. mesi’nde açılan davanın karar duruşması 26 Tem- KHK ile ihraç edilmiş eski polis memuru Hüseyin muz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 43 kişiyi Başak hakkında Kastamonu Ağır Ceza Mahkeme- ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 3 yıl 1 ay 15 gün ile si’nde açılan davanın karar duruşması 31 Tem- 8 yıl 9 ay arasında değişen hapis cezaları ile ceza- muz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Hüseyin landırdı. Mahkeme, 2 kişi hakkındaki hükmün, Başak’ın ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay ‘örgütle ilgili bilgi verdikleri’ gerekçesiyle açıklan- hapis cezası ile cezalandırılmasına karar verdi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 475 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

KHK ile ihraç edilmiş 20 eski TRT çalışanı hak- cezası ile cezalandırdı. Mahkeme, 13 sanığı 1 yıl 8 kında Ankara 23. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ay ile 20 yıl arasında değişen oranlarda hapis cezası davanın karar duruşması 1 Ağustos 2018 tarihinde ile cezalandırdı. Mahkeme, 37 sanığın ise beraatına görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan karar verdi. 3 kişiyi ayrı ayrı 8 yıl 9 ay, 1 kişiyi ise 8 yıl 1 ay 15 KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski hakim Gülte- gün, 4 kişiyi 7 yıl 6 ay, 1 kişiyi 6 yıl 3 ay, etkin piş- kin İpteş hakkında İzmir 13. Ağır Ceza Mahkeme- manlık hükümlerinden yararlanan 1 kişiyi ise 1 yıl si’nde açılan davanın karar duruşması 9 Ağustos 6 ay 22 gün hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Gültekin İpteş’i 1 kişinin beraatına, 9 kişinin dosyalarının ayrılma- ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay hapis cezası sına karar verdi. ile cezalandırdı. Bayram Şenkul isimli bir kişi hakkında Ankara 27. Fetullah Gülen’in korumalığını yaptığı iddia edi- Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar len eski emniyet müdürü İrfan Kayaönü hakkında duruşması, 2 Ağustos 2018 tarihinde görüldü. İzmir 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan dava- Mahkeme, Bayram Şenkul’u ‘örgüt üyesi olmak’ nın karar duruşması 10 Ağustos 2018 tarihinde suçundan 9 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. görüldü. Mahkeme İrfan Kayaönü’nü ‘örgüt üyesi 32 kişi hakkında Ankara 23. Ağır Ceza Mahkeme- olmak’ suçundan 8 yıl 1 ay hapis cezası ile cezalan- si’nde açılan davanın karar duruşması 2 Ağustos dırdı. 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi Eski tetkik hakimi İsmail Nacak hakkında Ankara olmak’ suçundan, 3 kişiyi 8 yıl 9 ay, 6 kişiyi 8 yıl 1 28. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar ay 15 gün, 2 kişiyi ise 7 yıl 6 ay hapis cezası ile ceza- duruşması 13 Ağustos 2018 tarihinde görüldü. landırdı. Mahkeme aynı gerekçeyle 9 kişiye 7 yıl 6 Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan İsmail ay, 6 kişiye ise 6 yıl 3 ay hapis cezası verilmesine; Nacak’ı 8 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası ile cezalan- bu 15 kişinin adli kontrol şartıyla tahliyesine karar dırdı. verdi. Mahkeme 1 kişiyi 1 yıl 8 ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırdı ve bu hükmün açıklanması Aralarında iş insanlarının da olduğu 20’si tutuklu geri bıraktı; 3 kişinin ise dosyasının ayrılmasına 108 sanık hakkında Aydın 2. Ağır Ceza Mahkeme- karar verdi. si’nde açılan davanın karar duruşması 13 Ağustos 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 63 sanığı ‘örgüt “Ergenekon” adıyla anılan davaların eski duruşma üyesi olmak’ ve ‘örgüte yardım etme’ suçlarından 2 savcısı Mehmet Ali Pekgüzel hakkında, Adana 2. yıl 1 ay ile 12 yıl arasında değişen oranlarda hapis Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 11 sanığın ise duruşması 2 Ağustos 2018 tarihinde görüldü. Mah- beraatına karar verdi. Haklarında delil toplanması keme Mehmet Ali Pekgüzel’in ‘örgüt üyesi olmak’ tamamlanmayan 2’si tutuklu 34 sanığın dosyası suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırılma- davanın bir önceki duruşmasına ayrılmıştı. Mah- sına karar verdi. keme ayrıca 11 tutuklu sanığın tahliyesine, tutuk- KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski polis memuru suz yargılanan 1 sanığın ise tutuklanmasına karar Yusuf Caner hakkında Antep 8. Ağır Ceza Mahke- verdi. mesi’nde açılan davanın karar duruşması 6 Ağustos TÜBİTAK çalışanı 14 kişi hakkında Kocaeli 5. Ağır 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Yusuf Caner’i Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ması 13 Ağustos 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ile cezalandırdı. 12 sanığı 1 yıl 8 ay 18 gün ile 10 yıl arasında değişen Aralarında KHK ile meslekten ihraç edilmiş Konya oranlarda hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 1 İl Emniyet eski Müdür Yardımcısı Anadolu Ata- sanığın beraatına ve 1 sanığın ise dosyasının ayrıl- yün’ün de olduğu 51 sanık hakkında Konya 2. Ağır masına karar verdi. Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- Cem Şemsettin Ekinci isimli bir kişi hakkında ması 9 Ağustos 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgütün Diyanet sorumlusu” olduğu iddiasıyla Anadolu Atayün’ü ‘örgüt üyesi olmak’, ‘soruş- Antep 8. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan dava- turma sürecini ihlal etme’, ‘resmi belgede sahteci- nın karar duruşması 14 Ağustos 2018 tarihinde lik’ ve ’iftira’ suçlarından toplam 40 yıl 6 ay hapis

476 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi görüldü. Mahkeme Cem Şemsettin Ekinci’yi ‘örgüt açılan davanın karar duruşması 17 Ağustos 2018 üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay hapis cezası ile tarihinde görüldü. Mahkeme 26 sanığı 2 yıl 1 ay ile cezalandırdı. 7 yıl 6 ay arasında değişen oranlarda hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 2 sanığın ise beraatına 86’sı tutuklu 222 sanık hakkında Sakarya 2. Ağır karar verdi. Mahkeme ayrıca hükümle birlikte 2 Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- sanığın tutuklanmasına karar verdi. ması 15 Ağustos 2018 tarihinde görüldü. Mah- keme 2 sanığı (1. Motorlu Piyade Tugay Komutan Tutuklu bulunan Abdülsamet Serin isimli bir kişi Vekili Piyade Kurmay Albay Uğur Coşkun ve eski hakkında Adana 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Merkez Komutanı Albay Ahmet Üzer) ‘Anaya- açılan davanın karar duruşması 17 Ağustos 2018 sa’yı ihlal etmek’ suçundan ağırlaştırılmış müebbet tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı ‘örgüt üyesi hapis cezası ile, 13 kez ‘kasten öldürmeye teşebbüs olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay hapis cezası ile cezalan- etme’ suçundan ise ayrı ayrı 95 yıl 7 ay 15 gün hapis dırdı. cezası ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca Uğur Coş- KHK ile meslekten ihraç edilen eski hakim Çetin kun’u ‘örgüt yöneticiliği’ suçundan 15 yıl ve Ahmet Sönmez hakkında Ankara 21. Ağır Ceza Mahke- Üzer’i ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl hapis mesi’nde açılan davanın karar duruşması 29 Ağus- cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 56 sanığı ‘Ana- tos 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Çetin Sön- yasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme’ mez’i ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay hapis ve ‘örgüt üyesi olmak’ suçlarında 13 yıl 4 ay ile 6 cezası ile cezalandırdı ve Çetin Sönmez’in tutuklu- yıl 3 ay arasında değişen oranlarda hapis cezası ile luk halinin devamına karar verdi. cezalandırdı. Ayrıca, 9 kişiyi ‘ateşli silah kullanmak suretiyle genel güvenliği kasten tehlikeye sokma’ KHK ile kapatılan Turgut Özal Üniversitesi Has- gerekçesiyle 5 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve tanesi’nin başhekimi Mustafa Yıldırım ile eşi hükmün açıklanmasını geri bıraktı. Mahkeme 164 Ümran Yıldırım hakkında Ankara 21. Ağır Ceza kişinin beraatına ve tutuklu iki kişinin ise tahliye- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması sine karar verdi. 29 Ağustos 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Mustafa Yıldırım’ı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 15 Temmuz Darbe Girişimi sırasında İstanbul 10 yıl 6 ay ve ‘resmi belgede sahtecilik’ suçundan Harp Akademileri Komutanlığı’ndaki olaylarla 5 yıl olmak üzere toplam 15 yıl 6 ay hapis cezası ilgili olarak 1’i firari 126 sanık hakkında İstanbul ile cezalandırdı. Mahkeme Ümran Yıldırım’ı ise 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar ‘örgüte yardım etme’ suçundan 3 yıl ve ‘resmi bel- duruşması 17 Ağustos 2018 tarihinde görüldü. gede sahtecilik’ suçundan 5 yıl olmak üzere toplam Mahkeme ‘Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya 8 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. Mustafa Yıldırım teşebbüs’ suçundan, aralarında Kara Harp Aka- ve Ümran Yıldırım, yasadışı yollarla Yunanistan’a demisi Komutanı tümgeneral Selim Mert ile diğer gitmeye çalıştıkları iddiasıyla Edirne’de gözaltına tümgeneraller Hasan Nevzat Taşdeler ve Recep alınmışlardı. Yüksel’in de olduğu 35 sanığı ağırlaştırılmış müeb- bet hapis cezası ve 67 sanığı ise müebbet hapis KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski vergi müfet- cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 10 sanığı ‘örgüt tişi Kaan Ersoylu hakkında Urfa 6. Ağır Ceza Mah- üyesi olmak’ suçundan 12 yıl hapis cezası ile ceza- kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 3 Eylül landırdı; 13 sanığın ise beraatına karar verdi. 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Kaan Ersoy- lu’yu ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis 7’si tutuklu 17 kişi hakkında Kayseri 4. Ağır Ceza cezası ile cezalandırdı ve tutukluluğun devamına Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması karar verdi. 17 Ağustos 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 17 sanığı 5 yıl ile 8 yıl 9 ay arasında değişen oran- KHK ile ordudan ihraç edilmiş eski üsteğmen A. A. larda hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca hakkında Kayseri 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açı- hükümle birlikte 2 sanığın tutuklanmasına karar lan davanın karar duruşması 4 Eylül 2018 tarihinde verdi. görüldü. Mahkeme A. A.’yı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 9 yıl hapis cezası ile cezalandırdı ve daha KHK ile meslekten ihraç edilmiş 28 eski öğretmen sonra etkin pişmanlık hükümlerinden yararlandığı hakkında Adana 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde için bu cezayı 3 yıl 9 aya indirdi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 477 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

3’ü tutuklu 21 sanık hakkında Eskişehir 4. Ağır sında değişen oranlarda hapis cezası ile cezalan- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- dırdı. Mahkeme etkin pişmanlık hükümlerinden ması 5 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme yararlanan 17 kişiye ayrı ayrı verdiği 1 yıl 3 ay hapis ‘örgüt yöneticisi olma’ suçundan tutuklu 1 sanığı cezasını erteledi. Mahkeme 1 kişi hakkında beraat 15 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme daha ve 5 kişi hakkında ceza verilmesine yer olmadığı sonra etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanıl- kararı verdi. Mahkeme firari 35 sanığın ise dosya- dığı için bu cezayı 4 yıl 2 aya indirdi. Mahkeme sını ayırdı. diğer 2 tutuklu sanığı ise ‘örgüt üyesi olmak’ suçun- Aralarında ÖSYM eski Başkanı Ali Demir ve Baş- dan 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Mah- kan Yardımcısı Ömer Pekşen’in de bulunduğu 5 keme 3 tutuklu sanığın da hükümle birlikte tahli- sanık hakkında Kayseri 2. Ağır Ceza Mahkeme- yesine karar verdi. Mahkeme ayrıca ‘örgüt üyesi si’nde açılan davanın karar duruşması 11 Eylül olmak suçundan 6 sanığı 6 yıl 3 ay ve 1 sanığı ise 5 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Ali Demir ve yıl hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 11 sanığı Ömer Pekşen’in dosyalarının ayrılarak haklarında ise 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırdı. ‘görevi kötüye kullanma’ suçundan kovuşturma 9’u tutuklu 19 sanık hakkında Kastamonu Ağır açılmasına karar verdi. Mahkeme diğer 3 sanığı ise Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 1 yıl 10 ay 15 gün ile ması 5 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 13 10 yıl 6 ay arasında değişen oranlarda hapis cezası sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 3 yıl ile 12 yıl ile cezalandırdı. arasında değişen oranlarda hapis cezası ile cezalan- KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski öğretmen dırdı. Mahkeme 6 sanığın dosyasının ayrılmasına Ferhat Küçük hakkında Urfa 6. Ağır Ceza Mahke- ve 1 sanığın hükümle birlikte tahliyesine karar mesi’nde açılan davanın karar duruşması 13 Eylül verdi. 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt yöneticisi KHK ile meslekten ihraç edilen eski öğretmen olma’, ‘kamu zararına dolandırıcılık’ ve ’resmi bel- Mesut Hançerkıran hakkında Antep 8. Ağır Ceza gede sahtecilik’ suçlarından Ferhat Küçük’ü top- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması lam 30 yıl hapis ve 10 bin TL adli para cezası ile 6 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Mesut cezalandırdı. Hançerkıran’ı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 KHK ile meslekten ihraç edilen eski savcı Mehmet ay hapis cezası ile cezalandırdı. Kaya hakkında İzmir 15. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Film yönetmeni Ali Avcı hakkında İstanbul 36. açılan davanın karar duruşması 18 Eylül 2018 tari- Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar hinde görüldü. Mahkeme Mehmet Kaya’yı ‘örgüt duruşması 7 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mah- üyesi olmak’ suçundan 12 yıl hapis cezası ile ceza- keme Ali Avcı’yı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 landırdı. yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı. KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski öğretmen 2010 yılında yapılan Kamu Personeli Seçme Sına- Ahmet Gökhan Uçar hakkında Urfa 6. Ağır Ceza vı’nda (KPSS) çıkan soruları sızdırdıkları iddia- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması sıyla Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan 18 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Ahmet birer sanıklı 6 ayrı davanın karar duruşmaları 26 Gökhan Uçar’ı ‘örgüt yöneticisi olma’ suçundan 25 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. üyesi olmak’ suçundan 5 sanığı 6 yıl 3 ay hapis Fatih Demir isimli bir kişi hakkında Erzurum 2. cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 1 sanığı ise ayrıca Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar ‘kamu kurum ve kuruluşlarının zararına zincir- duruşması 18 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mah- leme dolandırıcılık’ suçundan 3 yıl 1 ay 15 gün keme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Fatih Demir’i hapis cezası ve adli para cezası ile cezalandırdı. 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 1 sanığın ise beraatına karar verdi. Yavuz Karagöz isimli 1 kişi hakkında Kayser 2. Ağır 156 sanık hakkında Ankara 16. Ağır Ceza Mahke- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- mesi’nde açılan davanın karar duruşması 10 Eylül ması 19 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 115 sanığı örgüt Yavuz Karagöz’ü ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 13 üyesi olmak suçundan 1 yıl 3 ay ile 8 yıl 9 ay ara-

478 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve tutukluluk görüldü. Mahkeme sanığı ‘örgüt yöneticiliği’ halinin devamına karar verdi. suçundan 15 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski polis memuru Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi eski rektörü Adem Şener hakkında İzmir 13. Ağır Ceza Mahke- Prof. Dr. Sedat Laçiner hakkında Çanakkale 2. Ağır mesi’nde açılan davanın karar duruşması 20 Eylül Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi ması 25 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme olmak’ suçundan Adem Şener’i 6 yıl 10 ay 15 gün Sedat Laçiner’i ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 9 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. 4 ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırdı ve tutuklu- luk halinin devamına karar verdi. Serhat Ergeç isimli bir kişi hakkında Trabzon 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski hakim Nur- duruşması 20 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mah- dan Okumuş hakkında Adana 2. Ağır Ceza Mah- keme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Serhat Ergeç’i kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 25 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Nurdan Okumuş’u ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay Merve Aydın Bahat ve Fatma Yaşar isimli KHK hapis cezası ile cezalandırdı ve sanığın tutukluluk ile meslekten ihraç edilmiş 2 eski öğretmen hak- halinin devamına karar verdi. kında Trabzon 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 20 Eylül 2018 tarihinde “TSK imamı olduğu” iddiasıyla aranan Adil görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Öksüz’ün yengesi Şenay Öksüz isimli bir kişi hak- 2 sanığı da 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. kında İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açı- lan davanın karar duruşması 25 Eylül 2018 tari- 20 Eylül 2018 tarihinde basında yer alan haberler- hinde görüldü. Mahkeme Şenay Öksüz’ü ‘örgüt den, sanatçı Mabel Matiz hakkında “Ya Bu İşler üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezası ile Ne?” isimli şarkısına çektiği klipte ‘1 dolar kul- cezalandırdı ve sanığın tutukluluk halinin deva- lanmak suretiyle örgüte destek verdiği’ iddiasıyla mına karar verdi. açılan soruşturma ile ilgili olarak İstanbul Cum- huriyet Başsavcılığı’nın takipsizlik kararı verdiği 31 askeri hakim ve savcı hakkında Ankara 16. Ağır öğrenildi. Mabel Matiz bu soruşturma kapsamında Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- 11 Eylül 2018 tarihinde savcılığa ifade vermişti. ması 26 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme örgüt üyesi olmak suçundan 26 askeri hakim ve Aralarında KHK ile kapatılan Karabük Safranbolu savcıyı örgüt üyesi olmak suçundan 6 yıl 3 ay ile 7 İş Adamları Derneği (KASİAD) yöneticileri ile yıl 6 ay arasında değişen oranlarda hapis cezası ile yine KHK ile kapatılan Bank Asya çalışanlarının da cezalandırdı. Mahkeme 5 sanığın ise dosyalarının bulunduğu 7’si tutuklu 19 sanık hakkında Karabük ayrılmasına karar verdi. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 21 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mah- Makine Kimya Endüstrisi Kurumu çalışanı 13 kişi keme, ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 15 sanığı 9 yıl hakkında Kırıkkale 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ile 3 yıl 1 ay arasında değişen oranlarda hapis cezası açılan davanın karar duruşması 26 Eylül 2018 ile cezalandırdı. Mahkeme 1 sanık hakkında ceza tarihinde görüldü. Mahkeme 7 sanığı örgüt üyesi verilmesine yer olmadığına, 2 sanığın beraatına ve olmak suçundan 6 yıl 3 ay; 5 sanığı ise ’örgüte yar- yargılama sırasında yaşamını yitiren 1 sanık hak- dım etme’ suçundan 2 yıl 1 ay hapis cezası ile ceza- kındaki davanın düşürülmesine karar verdi. landırdı. Mahkeme 1 sanığın ise beraatına karar verdi. Tutuklu 1 asker hakkında Kayseri 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 2010 yılında yapılan Kamu Personeli Seçme Sına- 21 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı vı’nda (KPSS) çıkan soruları sızdırdıkları iddia- ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası sıyla Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ile cezalandırdı. birer sanıklı 2 ayrı davanın karar duruşmaları 26 Temmuz 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt Bir kişi hakkında ‘Nevşehir imamı olduğu’ iddia- üyesi olmak’ suçundan 2 sanığı 6 yıl 3 ay hapis sıyla Ankara 21. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan cezası ile cezalandırdı. davanın karar duruşması 21 Eylül 2018 tarihinde

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 479 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Küçükbay Holdingin eski yönetim kurulu başkanı Ersin Uranga isimli bir kişi hakkında Adana 11. Ahmet Küçükbay, KHK ile kapatılan Gediz Üni- Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen davanın karar versitesinin kurucu üyesi Abdullah Kavuk, Mete- duruşması 3 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mah- han Kavuk ve Şeref Sipahi hakkında İzmir 13. Ağır keme Ersin Uranga’yı ‘örgüt üyesi olmak’ suçun- Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- dan 10 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. ması 27 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Eski hakim Önder Topal hakkında Gaziantep 8. ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 4 sanığı 13 yıl ile 5 Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar yıl 5 ay arasında değişen oranlarda hapis cezası ile duruşması 8 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mah- cezalandırdı. keme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Önder Topal’ın Hatice Kütük isimli bir kişi hakkında İzmir 17. 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırılmasına ve Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar hükümle beraber tahliyesine karar verdi. duruşması 27 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mah- Eski savcı Mehmet Karabidek hakkında Ankara keme Hatice Kütük’ü ‘örgüt üyesi olmak’ suçun- 22. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar dan 10 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. duruşması 8 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mah- Ankara Batı Adliyesi eski Cumhuriyet Başsav- keme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Mehmet Kara- cısı Murat Gökçe hakkında Ankara 21. Ağır Ceza bidek’in 8 yıl 9 ay hapis cezası ile cezalandırılma- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması sına karar verdi. 28 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Murat 15 kişi hakkında, 15 Temmuz darbe girişimi sıra- Gökçe’yi ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay sında Kocaeli’ndeki Turkcell Gebze Veri Merke- hapis cezası ile cezalandırdı. zi’ne girerek iletişimi kesmeye çalıştıkları iddia- Giresun Jandarma Bölge Komutanlığı’nda görevli sıyla, Kocaeli 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan 5 askeri personel (Giresun eski İl Jandarma Komu- davanın karar duruşması 8 Ekim 2018 tarihinde tan Yardımcısı Yarbay Erol Çetin, Giresun eski görüldü. Mahkeme, KHK ile ihraç edilmiş eski Jandarma Bölge Komutanlığı Kurmay Başkan Gebze Jandarma Komutanı Yüzbaşı Abdülkadir Öz Vekili Kurmay Binbaşı Ayhan Yalçın, Bulancak ve eski öğretmen Vedat Çetin’in ‘Anayasa’yı ihlal eski İlçe Jandarma Komutanı Yüzbaşı Şenol Tayan etmek’ suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis ile meslekten ihraç edilen Teğmen Mustafa İşcen cezası; eski üsteğmenler Arda Uzun ve Emrah Erce- ve Astsubay V. Y.) hakkında Giresun 2. Ağır Ceza nik, eski teğmenler Bülent Coşkun, Mehmet Özen, Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması Suat Selçuk ve eski astsubaylar Mahmut Kahveci ve 28 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Ayhan Osman Horat ile eski başçavuş Doğan Çeliktaş’ın Yalçın ve Şenol Tayan’ı ‘anayasal düzeni orta- aynı suçtan müebbet hapis cezası ile cezalandırıl- dan kaldırmaya teşebbüs’ suçundan ağırlaştırıl- masına karar verdi. Mahkeme tutuksuz yargılanan mış müebbet hapis cezası ile; ‘örgüt üyesi olmak’ astsubay Cihat Akmeşe ile etkin pişmanlık hüküm- suçundan Erol Çetin’i 10 yıl ve Mustafa İşçen’i 9 lerinden yararlanan astsubay Salih Topuztaş’ın ayrı yıl hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme V. Y.’nin ayrı 3 yıl 9 ay hapis cezası ile cezalandırılmasına, ise beraatına karar verdi. etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanan teğ- men A. A.’nın ise 1 yıl 10 ay 15 gün hapis cezası ile Fetullah Gülen’in kardeşi Kutbettin Gülen hak- cezalandırılmasına karar verdi. Mahkeme astsubay kında İzmir 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan İsak Batır’ın beraatına, firari sanık eski Kocaeli İl davanın karar duruşması 1 Ekim 2018 tarihinde Jandarma Komutanlığı İstihbarat Şube Müdürü görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Binbaşı Ümit İpek’in dosyasının ayrılmasına karar Kutbettin Gülen’i 10 yıl 6 ay hapis cezası ile ceza- verdi. landırdı. Şenel Somuncu adlı 1 kişi hakkında Tokat 1. Ağır Bedrettin Çiçek isimli bir kişi hakkında “Suruç Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- imamı olduğu” iddiasıyla Urfa 5. Ağır Ceza Mah- ması 10 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 2 Ekim Şenel Somuncu’nun ‘örgüt yöneticiliği’ suçundan 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi 18 yıl 10 ay 24 gün hapis cezası ile cezalandırılma- olmak’ suçundan Bedrettin Çiçek’i 10 yıl hapis sına karar verdi. cezası ile cezalandırdı.

480 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

2012 yılında yapılan “Avukatlar İçin Adli Yargı İlker Şahin isimli bir kişi hakkında Ankara 23. Ağır Hakim ve Savcı Adaylığı Yazılı Yarışma Sınavı” Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- sorularının sızdırılmasına ilişkin 86 kişi hakkında ması 18 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Ankara 15. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan İlker Işık’ı 10 yıl davanın karar duruşması 11 Ekim 2018 tarihinde hapis cezası ile cezalandırdı. görüldü. Mahkeme, 37 kişinin ‘nitelikli dolandırı- Mehmet Çelikaslan isimli bir kişi hakkında İzmir cılık’ suçundan 2 yıl 2 ay 7 gün ile 9 yıl 7 ay 15 gün 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar arasında değişen hapis cezaları ile cezalandırılma- duruşması 18 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mah- sına karar verdi. Mahkeme 54 kişinin ‘örgüt üyesi keme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Mehmet Çeli- olmak’ suçundan 1 yıl 6 ay 22 gün ile 10 yıl ara- kaslan’ı 12 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. sında değişen hapis cezaları ile cezalandırılmasına karar verdi. Mahkeme 1 kişinin ise ‘örgüt yöneti- Aralarında Bank Asya Erzurum eski Şube Müdürü cisi olmak’ suçundan 18 yıl hapis cezası ile ceza- Hasan Yurtoğlu’nun da olduğu 14 kişi hakkında landırılmasına karar verdi. Mahkeme 25 kişinin Erzurum 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan beraatına ve firari 6 kişinin dosyasının ayrılmasına davanın karar duruşması 23 Ekim 2018 tarihinde karar verdi. görüldü. Mahkeme 1 kişiyi ‘örgüt yöneticisi olma’ ABD vatandaşı rahip Andrew Craig Brunson hak- suçundan 21 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. Mah- kında ‘örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt adına keme 11 sanığı ise ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan suç işlemek’ ve ‘casusluk yapmak’ iddialarıyla İzmir 12 yıl ile 3 yıl 1 ay 15 gün arasında değişen oran- 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar larda hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca duruşması 12 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Daha 1 sanığın beraatına ve yargılama sırasında ölen 1 önce Brunson aleyhine ifade veren tanıklar bu sanık hakkındaki davanın düşürülmesine karar duruşmada ifadelerini değiştirdi. Mahkeme And- verdi. rew Craig Brunson’u 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası Eski Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Yaşar ile cezalandırdı ve Brunson hakkındaki ev hapsini Güler’in koruması eski Yüzbaşı Burak Akın ile ve yurtdışı yasağını kaldırdı. Andrew Craig, 9 Ara- 4 kişi (Fuat Söylemez, Ayşe Söylemez, Mustafa lık 2016 tarihinde tutuklanmıştı. Çopuroğlu ve Hüseyin Çetinkaya) hakkında Eski Jandarma Kurmay Albay Feyzullah Günal Ankara 16. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan hakkında Ankara 19. Ağır Ceza Mahkemesi’nde davanın karar duruşması 24 Ekim 2018 tarihinde açılan davanın karar duruşması 16 Ekim 2018 tari- görüldü. Mahkeme etkin pişmanlık hükümlerin- hinde görüldü. Mahkeme Feyzullah Günal’ı ‘örgüt den yararlanan Burak Akın hakkında ceza verilme- üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay hapis cezası ile sine yer olmadığına karar verdi. Mahkeme diğer 4 cezalandırdı. sanığı ise ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan ayrı ayrı 1 yıl 6 ay 22 gün hapis cezası ile cezalandırdı ve hük- Eski Albay Yasin Ölmez hakkında Ordu 2. Ağır mün açıklanmasını geri bıraktı. Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- ması 17 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 15 Temmuz Darbe Girişimi sırasında Donanma Yasin Ölmez’i ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 12 yıl Komutanlığı’ndaki eylemlere ilişkin aralarında hapis cezası ile cezalandırdı. eski amiraller Hayrettin İmren ve Nazmi Ekici’nin de bulunduğu 55 asker hakkında Kocaeli 5. Ağır Fatih S. isimli bir kişi hakkında Adana 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- 17 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme F. S.’yi ması 25 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ‘Anayasa’yı ihlal etmek’ suçundan eski amiraller ile cezalandırdı. Hayrettin İmren ve Nazmi Ekici’nin de aralarında bulunduğu 23 sanığı ağırlaştırılmış müebbet hapis, Habip Atasoy isimli KHK ile meslekten ihraç edil- 13 sanığı müebbet hapis cezası ile cezalandırdı. miş eski bir hakim hakkında Ankara 23. Ağır Ceza Mahkeme 11 sanığı çeşitli suçlardan 1 yıldan 26 Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması yıl altı ay arasında değişen oranlarda hapis cezası 18 Eylül 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt ile cezalandırdı. Mahkeme 8 sanığın ise beraatına üyesi olmak’ suçundan Habip Atasoy’u 7 yıl 6 ay karar verdi. hapis cezası ile cezalandırdı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 481 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

KHK ile meslekten ihraç edilen eski hakimler Şey- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme H. K.’yi ‘örgüt hmus Yılma ve Sümeyra Yılma hakkında Erzurum üyesi olmak’ suçundan 2 yıl 6 ay hapis cezası ile 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar cezalandırdı. duruşması 25 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mah- KHK ile meslekten ihraç edilen eski polis memuru keme 2 sanığı da ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan ayrı Nurullah Altınsoy hakkında Kırklareli 2. Ağır Ceza ayrı 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 31 KHK ile kapatılan Melikşah Üniversitesi’nin Hukuk Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Nurullah Fakültesi eski dekanı Prof. Dr. Murat Şen hakkında Altınsoy’u ‘haberleşmenin gizliliğini ihlal’ suçun- Kayseri 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın dan 51 yıl 3 ay, ‘sahtecilik’ suçundan 6 yıl 3 ay ve karar duruşması 25 Ekim 2018 tarihinde görüldü. ‘örgüte üye olma’ suçundan 6 yıl 3 ay olmak üzere Mahkeme Murat Şen’i ‘örgüt üyesi olmak’ suçun- 63 yıl 9 ay hapis cezası ile cezalandırdı. dan 12 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. KHK ile meslekten ihraç edilen eski öğretmen 11 eski emniyet görevlisi hakkında Tokat 1. Ağır Ömer Göktaş hakkında Ankara 23. Ağır Ceza Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması ması 26 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 31 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 2 kişiyi 3 yıl 1 ay, ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay hapis cezası 7 kişiyi ise 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı. ile cezalandırdı. Mahkeme 2 kişinin beraatına karar verdi. Eski Cumhuriyet savcısı Onur Arslantepe ile eşi Erzurum 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Ünal Üneş eski hakim Zehra Haktanır Arslantepe hakkında isimli bir kişi hakkında açılan davanın karar duruş- Antep 8. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın ması 26 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme karar duruşması 31 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Ünal Üneş’in ‘örgüt kurmak ve yönetmek’ suçun- Mahkeme sanıkları ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan dan 15 yıl, ‘resmi belgede sahtecilik’ suçundan 2 yıl ayrı ayrı 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı. 6 ay olmak üzere 17 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalan- KHK ile meslekten ihraç edilen eski öğretmen dırılmasına karar verdi. Emel K. hakkında Adana 2. Ağır Ceza Mahkeme- Gönül Menge isimli bir kişi hakkında Gaziantep si’nde açılan davanın karar duruşması 31 Ekim 9. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı ‘örgüt duruşması 26 Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mah- üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ile keme Gönül Menge’yi ‘örgüt üyesi olmak’ suçun- cezalandırdı. dan 10 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. G.T. isimli bir kişi hakkında ByLock kullandığı 2010 yılında yapılan Kamu Personeli Seçme Sınavı iddiasıyla Ankara 20. Ağır Ceza Mahkemesi’nde (KPSS) sorularının sızdırılmasına ilişkin olarak açılan davanın karar duruşması 31 Ekim 2018 tari- Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan dava- hinde görüldü. Mahkeme etkin pişmanlık hüküm- nın 26 Ekim 2018 tarihinde görülen duruşmasında lerinden yararlanan sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ adli kontrol şartıyla tahliye edilen 12 kişiden 5’i, suçundan 1 yıl 6 ay 22 gün hapis cezası ile ceza- savcılığın yaptığı itiraz üzerine Ankara 3. Ağır Ceza landırdı. Mahkemesi tarafından aynı gün tekrar tutuklandı. KHK ile meslekten ihraç edilen “Balyoz Planı Dava- Aralarında iş insanlarının da bulunduğu 3’ü sı”nın eski savcısı Savaş Kırbaş hakkında İstanbul tutuklu 18 kişi hakkında Kayseri 4. Ağır Ceza 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 30 duruşması 1 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mah- Ekim 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 16 sanığı keme sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 10 yıl ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 4 yıl 2 ay ile 10 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. arasında değişen oranlarda hapis cezası ile cezalan- FB TV eski haber müdürü Yasir Kaya hakkında dırdı. Mahkeme 2 sanığın ise beraatına karar verdi. İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski komiser yar- davanın karar duruşması 5 Kasım 2018 tarihinde dımcısı H. K. hakkında Aydın 2. Ağır Ceza Mahke- görüldü. Mahkeme sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ mesi’nde açılan davanın karar duruşması 30 Ekim suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı.

482 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi

Eski Büyükelçi Ali Fındık hakkında Ankara 29. 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar olmak’ suçundan 1 sanığı 8 yıl yıl 3 ay ve diğer duruşması 7 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mah- sanığı 9 yıl hapis cezası ile cezalandırdı. keme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan Ali Fındık’ı 6 İçişleri Bakanı Süleyman Soylu 15 Kasım 2018 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı. tarihinde TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda 2010 yılında yapılan Kamu Personeli Seçme Sına- bakanlığı ve ilgili kurumlarının 2019 bütçesine vı’nda (KPSS) çıkan soruları sızdırdıkları iddiasıyla ilişkin konuşmasında, 15 Temmuz 2016 tarihin- Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan birer den bu yana darbe girişimi ile ilgili olarak 62 bin sanıklı 6 ayrı davanın karar duruşmaları 8 Kasım 730 operasyon yapıldığını, bu operasyonlar sonu- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi cunda 217 bin 971 kişinin gözaltına alındığını, 16 olmak’ suçundan 4 sanığı 6 yıl 3 ay, 1 sanığı ise 7 bin 684 kişinin hüküm giydiğini 14 bin 750 kişinin yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Hakim 1 sanığı ise tutuklu bulunduğunu belirtti. Soylu ayrıca 10 il, ayrıca ‘kamu kurum ve kuruluşlarının zararına 69 ilçe, 22 belde belediye başkanı olmak üzere top- zincirleme dolandırıcılık’ suçundan 3 yıl 1 ay 15 lam 101 belediye başkanının görevinden alındığını gün hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 1 sanı- ifade etti. ğın ise beraatına karar verdi. 71 kişi hakkında Zonguldak 2. Ağır Ceza Mahke- Naksan Holding’in eski yönetim kurulu başkanı mesi’nde açılan davanın karar duruşması 19 Kasım Cahit Nakıboğlu’nun da aralarında olduğu 12 kişi 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 57 sanığı ‘örgüte hakkında Antep 9. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açı- yardım ve yataklık etme’ suçundan 2 yıl 1 ay ile 7 lan davanın karar duruşması 8 Kasım 2018 tari- yıl 6 ay arasında değişen oranlarda hapis cezası ile hinde görüldü. Mahkeme, 1 sanığı ‘örgüt kurma cezalandırdı. Mahkeme 14 sanığın ise beraatına ve yönetme’ suçundan 15 yıl hapis cezası ile; Cahit karar verdi. Nakıboğlu’nun da aralarında olduğu 6 sanığı ‘örgüt 9 kişi hakkında Eskişehir 2. Ağır Ceza Mahkeme- üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 9 ay ile 11 yıl 3 ay ara- si’nde açılan davanın karar duruşması 20 Kasım sında değişen oranlarda hapis cezası ile; 2 sanığı 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 6 sanığı ‘örgüt ‘örgüte bilerek ve isteyerek yardım etme’ suçundan üyesi olmak’ suçundan 10 yıl hapis cezası ile ceza- 2 yıl 1 ay ile 3 yıl 9 ay arasında değişen oranlarda landırdı. Mahkeme 2’si firari 3 sanığın dosyasının hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme ayrıca firari ayrılmasına karar verdi. 3 sanığın dosyalarını ayrılmasına, ceza alan sanık- ların holdinge bağlı 42 şirketteki paylarının müsa- 3 kişi hakkında Antalya 8. Ağır Ceza Mahkeme- dere edilmesine karar verdi. si’nde açılan davanın karar duruşması 20 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 1 sanığı ‘örgüt Türk Hava Kuvvetleri’ne yönelik bir soruşturma üyesi olmak’ suçundan 10 yıl hapis cezası ile ceza- kapsamında 10’u tutuklu 67 sanık hakkında Eski- landırdı. Mahkeme 1 sanığın dosyasının ayrılma- şehir 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın sına, 1 sanığın ise beraatına karar verdi. karar duruşması 14 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 56 sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 2010 yılında yapılan Kamu Personeli Seçme Sına- 2 yıl 1 ay ile 10 yıl arasında değişen oranlarda hapis vı’nda (KPSS) çıkan soruları sızdırdıkları iddiasıyla cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 9 sanığın beraa- Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan birer tına ve firari 2 sanığın dosyasının ayrılmasına karar sanıklı 10 ayrı davanın karar duruşmaları 20 Kasım verdi. 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 8 sanığı 6 yıl 3 ay hapis cezası ile KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski savcı Oğuz- cezalandırdı. Hakim 1 sanığı ayrıca ‘kamu kurum han Kır hakkında Gaziantep 9. Ağır Ceza Mahke- ve kuruluşlarının zararına zincirleme dolandırıcı- mesi’nde açılan davanın karar duruşması 14 Kasım lık’ suçundan 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası ile ceza- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı ‘örgüt landırdı. Mahkeme 2 sanığın ise beraatına karar üyesi olmak’ suçundan 9 yıl 4 ay 15 gün hapis verdi. cezası ile cezalandırdı. Eski Boydak Holding yöneticisi Memduh Boy- 2 kişi hakkında Adana 11. Ağır Ceza Mahkeme- dak’ın eşi Meral Boydak hakkında Kayseri 4. Ağır si’nde açılan davanın karar duruşması 14 Kasım

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 483 15 Temmuz Darbe Girişimi Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018

Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- duruşması 27 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mah- ması 20 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme keme ‘örgüt üyesi olmak’ Burhanettin Öztürk’ü 9 sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis yıl ve Fatma Öztürk’ü ise 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezası ile cezalandırdı. cezalandırdı. KHK ile meslekten ihraç edilmiş Yargıtay eski Eski MİT çalışanı Alaattin Tabak hakkında Ankara üyesi Şuayip Şen hakkında Yargıtay 9. Ceza Dai- 22. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar resi’nde açılan davanın karar duruşması 22 Kasım duruşması 27 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mah- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Şuayip Şen’i keme sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 9 yıl 9 ay ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası hapis cezası ile cezalandırdı. ile cezalandırdı ve sanığın tutukluluk halinin deva- KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski öğretmen mına karar verdi. Cemil Bilgin hakkında Kırşehir Ağır Ceza Mahke- 18’i tutuklu 66 sanık hakkında Erzincan 2. Ağır mesi’nde açılan davanın karar duruşması 28 Kasım Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Cemil Bilgin’i ması 23 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt kurma ve yönetme’ suçundan 15 yıl hapis 46 sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 1 yıl 8 ay 18 cezası ile cezalandırdı. gün ile 9 yıl arasında değişen oranlarda hapis cezası 2010 yılında Kamu Personeli Seçme Sınavı’nda ile cezalandırdı. Mahkeme 7 sanığı ise ‘örgüte yar- (KPSS) çıkan soruları sızdırdıkları iddiasıyla dım etme’ suçundan 2 yıl 1 ay hapis cezası ile ceza- Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan birer landırdı. Mahkeme 13 sanığın ise beraatına karar sanıklı 5 ayrı davanın karar duruşmaları 29 Kasım verdi. 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 4 sanığı ‘örgüt KHK ile meslekten ihraç edilmiş eski öğretmen üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay ile 10 yıl 6 ay ara- İsmet Dere hakkında Trabzon 2. Ağır Ceza Mah- sında değişen hapis cezaları ile cezalandırdı. Ayrıca kemesi’nde açılan davanın karar duruşması 23 ceza alan sanıklardan 1 kişiyi ‘kamu kurum ve Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı kuruluşlarının zararına zincirleme dolandırıcılık’ ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 9 yıl hapis cezası ile suçundan 3 yıl 1 ay 15 gün hapis ile cezalandırdı. cezalandırdı. Mahkeme 1 sanığın ise beraatına karar verdi. 136 sanık hakkında Ankara 16. Ağır Ceza Mahke- Hamit Bilgin adlı 1 kişi hakkında Gaziantep 8. Ağır mesi’nde açılan davanın karar duruşması 26 Kasım Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 116 sanığı 1 yıl ması 29 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme 6 aydan 8 yıl 9 ay arasında değişen oranlarda hapis sanığı ‘örgüt üyesi olmak’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme 2’si firari 20 sanı- cezası ile cezalandırdı. Mahkeme hükümle birlikte ğın dosyasının ise ayrılmasına karar verdi. sanığın yurtdışına çıkış yasağı şartıyla tahliyesine karar verdi. Yıldız Aydın isimli bir kişi hakkında Kırşehir Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruş- 15 Temmuz Darbe Girişimi sırasında Genelkur- ması 26 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme may karargahındaki eylemlere ilişkin olarak Gür- sanığı ‘örgüt kurma ve yönetme’ suçundan 15 yıl dal Türkekurban isimli 1 kişi hakkında Ankara 2. hapis cezası ile cezalandırdı. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 29 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mah- KHK ile meslekten ihraç edilen eski hakim Burhan keme sanığı ‘örgüt yönetici olmak’ suçundan 15 yıl Yaz hakkında Ankara 26. Ağır Ceza Mahkeme- hapis cezası ile cezalandırdı. si’nde açılan davanın karar duruşması 27 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı ‘örgüt Aralarında PETKİM eski Genel Müdürü Sadettin üyesi olmak’ suçundan 8 yıl 1 ay 15 gün hapis Korkut’un da bulunduğu 13’ü tutuklu 35 kişi hak- cezası ile cezalandırdı. kında İzmir 17. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 29 Kasım 2018 tarihinde KHK ile meslekten ihraç edilen eski savcı Burha- görüldü. Mahkeme Sadettin Korkut’u ‘örgüt üyesi nettin Öztürk ile eşi yine KHK ile meslekten ihraç olmak’ suçundan 6 yıl 8 ay hapis cezası, 30 kişiyi edilen eski hakim Fatma Öztürk hakkında Ankara ise aynı gerekçeyle ise 3 yıl 1 ay 15 gün ile 7 yıl 11 21. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar

484 Türkiye İnsan Hakları Vakfı Türkiye İnsan Hakları Raporu 2018 15 Temmuz Darbe Girişimi ay arasında değişen hapis cezaları ile cezalandırdı. 63 kişi hakkında Sivas 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Mahkeme 4 sanığı beraatına, hükümle birlikte 7 açılan davanın karar duruşması 30 Kasım 2018 sanığın tahliyesine karar verdi. tarihinde görüldü. Mahkeme 44 kişiyi 1 yıl 8 ay ile 8 yıl 1 ay arasında değişen hapis cezaları ile ceza- Danıştay eski tetkik hakimi Celal Hocaoğlu hak- landırdı. Mahkeme 5 kişinin beraatına 14 kişinin kında Ankara 15. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ise dosyalarının ayrılmasına karar verdi. davanın karar duruşması 30 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Hocaoğlu’nu ‘örgüt üyesi Mehmet Emre E. isimli 1 kişi hakkında Kırşehir olmak’suçundan 7 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalan- Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar dırdı. duruşması 30 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mah- keme sanığı ‘örgüt yöneticisi olmak’ suçundan 13 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı 485