Program Rewitalizacji Gminy Świebodzin Na Lata 2017-2023

Załącznik nr 1 do Uchwały nr XL/607/2018

Rady Miejskiej w Świebodzinie

z dnia 27.02.2018

Program Rewitalizacji Gminy Świebodzin na lata 2017-2023

Świebodzin, 2017 r.

Spis treści 1. Wprowadzenie ...... 5 2. Uwarunkowania prawne i definicja rewitalizacji ...... 6 2.1. Narodowy Plan Rewitalizacji (NPR) ...... 6 2.2. Wytyczne w zakresie rewitalizacji w Programach Operacyjnych na lata 2014-2022 ...... 8 2.3. Ustawa o Rewitalizacji (9 października 2015r) ...... 17 2.4. Wybór metody realizacji Programu Rewitalizacji ...... 19 2.5. Strategiczna Ocena Oddziaływania na Środowisko ...... 20 3. Opis powiązań programu rewitalizacji z dokumentami strategicznymi i planistycznymi gminy ...... 20 4. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych ... 41 5. Zasięg przestrzenny obszaru rewitalizacji - określenie, w oparciu o diagnozę i identyfikację potrzeb rewitalizacyjnych, terytorium najbardziej wymagającego wsparcia ...... 73 5.1 Metodologia delimitacji obszarów zdegradowanych...... 74 5.2 Metodologia wyznaczania obszaru zdegradowanego ...... 78 5.3 Określenie obszarów zdegradowanych ...... 80 5.4 Obszar rewitalizacji wraz z uzasadnieniem jego wyboru ...... 105 6. Wizja stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji (planowany efekt rewitalizacji) ...... 112 7. Cele rewitalizacji oraz odpowiadające zidentyfikowanym potrzebom rewitalizacyjnym kierunki działań mających na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk...... 114 8. Lista planowanych, podstawowych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych ...... 123 9. Charakterystyka (zbiorczy opis) pozostałych/uzupełniających rodzajów przedsięwzięć rewitalizacyjnych ...... 154 10. Mechanizmy zapewnienia komplementarności między poszczególnymi projektami/przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi oraz pomiędzy działaniami różnych podmiotów i funduszy na obszarze objętym programem rewitalizacji ...... 160 11.Indykatywne ramy finansowe w odniesieniu do przedsięwzięć (podstawowych i uzupełniających) ...... 167 12. Mechanizmy włączenia mieszkańców, przedsiębiorców i innych podmiotów i grup aktywnych na terenie gminy w proces rewitalizacji ...... 175

13. System realizacji (wdrażania) programu rewitalizacji ...... 194 14. System monitoringu i oceny skuteczności działań i system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu ...... 198

Spis tabel Tabela 1 Priorytety inwestycyjne bezpośrednio związane z rewitalizacja w ramach krajowych programów operacyjnych ...... 11 Tabela 2 Przebieg administracyjny obszarów - obszary gminy poddane diagnozie...... 42 Tabela 3 Sfera społeczna – kryteria delimitacji ...... 47 Tabela 4 Wskaźniki delimitacji dla poszczególnych kryteriów ...... 47 Tabela 5 Wartości wskaźników delimitacji dla poszczególnych obszarów – sfera społeczna ...... 49 Tabela 6 Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych – sfera społeczna ...... 54 Tabela 7 Sfera infrastrukturalno - gospodarcza – kryteria delimitacji ...... 56 Tabela 8 Wskaźniki delimitacji dla poszczególnych kryteriów ...... 56 Tabela 9 Wartości wskaźników delimitacji dla poszczególnych obszarów – sfera infrastrukturalno- gospodarcza ...... 57 Tabela 10 Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych – sfera infrastrukturalno-gospodarcza ...... 61 Tabela 11 Sfera społeczna – przestrzenno – funkcjonalna ...... 62 Tabela 12 Wskaźniki delimitacji dla poszczególnych kryteriów ...... 62

Tabela 13 Wartości wskaźników delimitacji dla poszczególnych obszarów – sfera przestrzenno- funkcjonalna ...... 64 Tabela 14 Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych – sfera przestrzenno - funkcjonalna ...... 68 Tabela 15 Sfera środowiskowa – kryteria delimitacji ...... 69 Tabela 16 Wskaźniki delimitacji dla poszczególnych kryteriów ...... 69 Tabela 17 Wartości wskaźników delimitacji dla poszczególnych obszarów – sfera środowiskowa. .... 70 Tabela 18 Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych – sfera środowiskowa...... 73 Tabela 19 Granice obszarów problemowych ...... 77 Tabela 20 Gradacja wartości poszczególnych wskaźników w sferze społecznej ...... 81 Tabela 21 Gradacja wartości poszczególnych wskaźników w sferze infrastrukturalno-gospodarczej . 85 Tabela 22 Gradacja wartości poszczególnych wskaźników w sferze przestrzenno-funkcjonalnej ...... 88 Tabela 23 Gradacja wartości poszczególnych wskaźników w sferze środowiskowej ...... 90 Tabela 24 Liczba punktów przyznanych każdemu z obszarów w zależności od wartości wskaźnika dla danego kryterium w sferze społecznej ...... 92 Tabela 25 Liczba punktów przyznanych każdemu z obszarów w zależności od wartości wskaźnika dla danego kryterium w sferze infrastrukturalno-gospodarczej ...... 95 Tabela 26 Liczba punktów przyznanych każdemu z obszarów w zależności od wartości wskaźnika dla danego kryterium w sferze przestrzenno-funkcjonalnej ...... 97 Tabela 27 Liczba punktów wyliczona dla każdego z obszarów w odniesieniu do wszystkich analizowanych sfer ...... 100 Tabela 28 Kryteria określające obszar rewitalizacji ...... 106 Tabela 29 Charakterystyka obszaru rewitalizacji ...... 107 Tabela 30 Cele programu rewitalizacji ...... 116 Tabela 31 Przygotowanie i wdrożenie programu Animacji Środowiskowej ...... 126 Tabela 32 Wdrożenia narzędzi ekonomii społecznej – spółdzielnia socjalna ...... 127 Tabela 33 Realizacja programu aktywizacji gospodarczej ...... 129 Tabela 34 Realizacja działań dotyczących poprawy warunków otoczenia mieszkalnego – Program Aktywności Lokalnej (PAL) ...... 131 Tabela 35 Park miejski – Dolina Strugi Świebodzińskiej w Świebodzinie ...... 132 Tabela 36 Budowa dróg wraz z infrastrukturą techniczną na działce nr 68/1 i działkach przyległych 135 Tabela 37 Budowa polsko-niemieckiego przedszkola przy ul. Walki Młodych w Świebodzinie...... 136 Tabela 38 Rozbudowa Domu Kultury w Świebodzinie...... 139 Tabela 39 Rewitalizacja podwórek w Świebodzinie jako miejsc spotkań, integracji mieszkańców. ... 141 Tabela 40 Rewitalizacja lokali użytkowych w centrum Świebodzina ...... 144 Tabela 41 Rewitalizacja budownictwa mieszkalnego wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni mieszkaniowej...... 145 Tabela 42 Budowa nowych miejsc parkingowych w Świebodzinie...... 147 Tabela 43 Adaptacja zamku świebodzińskiego...... 149 Tabela 44 Rewitalizacja osiedla popegeerowskiego w miejscowości Wilkowo...... 151 Tabela 45 Działania organizacyjne Gminy, mające na celu zautomatyzowanie procesu rewitalizacji...... 155 Tabela 46 Działania zwiększające poziom Integracji i poczucia lokalnej tożsamości...... 156 Tabela 47 Projekty edukacyjne nakierowane na podnoszenie kompetencji dzieci i młodzieży uczącej się w szkole podstawowej i gimnazjum związane z wyrównywaniem szans...... 157 Tabela 48 Działania zwiększające dynamikę rozwoju społeczeństwa obywatelskiego skierowane do dzieci i młodzieży celu ich aktywizacji społecznej, w tym m.in. przez zajęcia kulturalne i artystyczne...... 158 Tabela 49 Komplementarność poszczególnych działań rewitalizacyjnych inwestycyjnych i miękkich względem siebie ...... 161

Tabela 50 Komplementarność problemowa poszczególnych działań rewitalizacyjnych ...... 162 Tabela 51 Indykatywne ramy finansowe realizacji zadań podstawowych Programu Rewitalizacji .... 168 Tabela 52 Indykatywne ramy finansowe realizacji zadań uzupełniających Programu Rewitalizacji ... 173 Tabela 53 Wskaźniki monitoringowe wdrażania PROGRAMU – Obszar 1 ...... 201 Tabela 54 Wskaźniki monitoringowe wdrażania PROGRAMU – Obszar 11 ...... 201

Spis Rysunków Rysunek 1 Obszary strategiczne i cele Strategii Rozwoju Kraju 2020 ...... 23 Rysunek 2 Cel strategiczne i cele szczegółowe Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020 24 Rysunek 3 Cele główne Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 ...... 27 Rysunek 4 Cel główny i szczegółowy Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 ...... 29 Rysunek 5 Cele Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 ...... 30 Rysunek 6 Cel główny i cele szczegółowe Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej ...... 31 Rysunek 7 Cele strategiczne Strategii Rozwoju Gminy Świebodzin na lata 2015-2025 ...... 34 Rysunek 8 Podział na obszary – Miasto Świebodzin ...... 75 Rysunek 8 Podział na obszary – Gmina Świebodzin ...... 76 Rysunek 8 Mapa Gminy Świebodzin z zaznaczonymi obszarami rewitalizacji ...... 107 Rysunek 9 Obszar rewitalizacji nr 1 ...... 110 Rysunek 10 Obszar Rewitalizacji nr 11 ...... 111 Rysunek 11 Zarządzenie Burmistrza Świebodzina w sprawie powołania Zespołu ds. Rewitalizacji ... 195 Rysunek 12 Zarządzenie Burmistrza Świebodzina w sprawie powołania Komitetu Rewitalizacji ...... 197

Spis Wykresów Wykres 1 Liczba punktów przyporządkowanych każdemu z obszarów w sferze społecznej ...... 94 Wykres 2 Liczba punktów przyporządkowanych każdemu z obszarów w sferze infrastrukturalno- gospodarczej ...... 96 Wykres 3 Liczba punktów przyporządkowanych każdemu z obszarów w sferze przestrzenno- funkcjonalnej ...... 97 Wykres 4 Liczba punktów przyporządkowanych każdemu z obszarów w sferze środowiskowej...... 99

1. Wprowadzenie Rewitalizacja to proces przemian służących wyprowadzeniu ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, którego realizacja odbywa się poprzez przedsięwzięcia kompleksowe i zintegrowane, uwzględniające istotne aspekty w sferach społecznej, funkcjonalno-przestrzennej, gospodarczej i środowiskowej. Rewitalizacja jest procesem wieloletnim, skoncentrowanym terytorialnie, inicjowanym i sterowanym przez Jednostki Samorządu Terytorialnego (JST), prowadzonym w ścisłej współpracy z lokalną społecznością i na jej rzecz. Ze względu na różnorodność aspektów i interesów wszystkich uczestników procesu rewitalizacji konieczne jest stworzenie instrumentu, który pozwoli na prowadzenie procesu rewitalizacji w sposób skoordynowany, zintegrowany, zgodny z celami interesariuszy tego procesu. Takim instrumentem będzie Program Rewitalizacji Gminy Świebodzin na lata 2017-2023. Priorytetami przy tworzeniu niniejszego PR były następujące zagadnienia:  kompleksowa i rzetelna diagnoza sytuacji obszarów wsparcia,  wyznaczenie celów operacyjnych i głównych pól interwencji, w których skoncentrowane zostaną działania rewitalizacji, aby wywołane przez nie impulsy odniosły jak najlepszy skutek,  zapewnienie kompleksowości działań rewitalizacji poprzez łączenie projektów o charakterze społecznym, gospodarczym, przestrzenno-funkcjonalnym,  włączenie społeczności lokalnej do tworzenia PR i na każdym etapie jego realizacji, przy wyborze projektów dążenie do trwałości działań i efektów,  montaż finansowy z różnych źródeł. Działania służące wspieraniu procesów rewitalizacji, prowadzone są w sposób zaplanowany, skoordynowany, komplementarny oraz zintegrowany wewnętrznie (poszczególne działania pomiędzy sobą) i zewnętrznie (z lokalnymi politykami sektorowymi, np. transportową, energetyczną, celami i kierunkami wynikającymi z dokumentów strategicznych). W związku z różnorodnością zjawisk degradacji i podejść do ich przezwyciężenia podstawową wskazówką prowadzenia rewitalizacji powinno być dążenie do programowania i prowadzenia działań jak najbardziej dopasowanych do lokalnych uwarunkowań. Dla prowadzenia rewitalizacji wymagane są:  uwzględnienie rewitalizacji jako istotnego elementu całościowej wizji rozwoju gminy;  pełna diagnoza służąca wyznaczeniu obszaru rewitalizacji wskazanego w programie rewitalizacji oraz analizie dotykających go problemów; diagnoza obejmuje kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno – funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe;  ustalenie hierarchii potrzeb w zakresie działań rewitalizacyjnych;  właściwy dobór narzędzi oraz interwencji do potrzeb i uwarunkowań danego obszaru;

 zsynchronizowanie działań w sferze społecznej, gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej, środowiskowej;  koordynacja prowadzonych działań oraz monitorowanie i ewaluacja skuteczności rewitalizacji;  realizacja zasady partnerstwa polegającej na włączeniu partnerów (w szczególności lokalnych społeczności, przedsiębiorców, a także innych interesariuszy procesu rewitalizacji i ekspertów) w procesy programowania i realizacji działań rewitalizacyjnych oraz konsekwentnego, otwartego i trwałego dialogu z tymi podmiotami i grupami, których rezultaty rewitalizacji mają dotyczyć. Ponadto, rewitalizacja ma sprzyjać poprawie ładu przestrzennego, realizacji idei miasta zwartego, przeciwdziałaniu niekontrolowanej suburbanizacji zwłaszcza na styku obszar miejski – obszar wiejski.

2. Uwarunkowania prawne i definicja rewitalizacji Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzonych w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie Programu Rewitalizacji. Działania dotyczące rewitalizacji wpisują się także w szerszy kontekst działań Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju dotyczących polityki przestrzennej kraju, w szczególności Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020 i Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, m.in. w zakresie:  przywrócenia i utrwalenia ładu przestrzennego,  przeciwdziałania suburbanizacji,  optymalizacji gospodarowania przestrzenią i zasobami środowiskowymi, głównie poprzez nadanie priorytetu inwestycjom typu brownfield zamiast greenfield, głęboką przebudowę i adaptację zdegradowanych obiektów do pełnienia nowych funkcji, np. kulturalnych, rekreacyjnych, społecznych, gospodarczych oraz rekultywację terenów zdegradowanych na cele przyrodnicze.

2.1. Narodowy Plan Rewitalizacji (NPR) NPR został zaprojektowany jako zestaw rozwiązań na rzecz stworzenia korzystnych warunków do prowadzenia skutecznej rewitalizacji, w odniesieniu do przygotowanej przez samorząd gminy diagnozy lokalnych potrzeb i potencjałów. NPR zakłada działania w wielu płaszczyznach, obejmujących m.in. zmiany legislacyjne, narzędzia, informację i edukację oraz instrumenty finansowe. Mówi o kierunkach zmian, które stworzą przyjazne warunki dla prowadzenia rewitalizacji w Polsce oraz upowszechnią i usystematyzują jej prowadzenie.

Horyzont czasowy systemu wsparcia rewitalizacji to 2023 rok. Wyznaczenie go związane jest z jednej strony z dużymi środkami dostępnymi dla Polski z budżetu UE na lata 2014-2020, a z drugiej umożliwi zbudowanie mocnych podstaw dla krajowych instrumentów, które będą nabierały coraz większego znaczenia w miarę ubywania środków UE. Wizja Narodowego Planu Rewitalizacji Myślą przewodnią Narodowego Planu Rewitalizacji ma być zapewnienie mu możliwie powszechnego charakteru tak, aby jak najszersze grono obywateli i podmiotów mogło się utożsamić z ideą naprawy środowiska miejskiego i włączać się lub podejmować z własnej inicjatywy działania w tym zakresie. Z tej perspektywy plan odnieść się ma zarówno do zagadnienia przywracania świetności dzielnicom śródmiejskim, uzdrawiania relacji społecznych i rozwiązywania problemów infrastrukturalno-technicznych w zaniedbanych dzielnicach „miasta XIX wiecznego” i blokowiskach, ponownego zagospodarowania terenów poprzemysłowych, powojskowych, po kolejowych i po portowych, jak i innych sytuacji, w których władze samorządowe lub mieszkańcy dochodzą do wniosku, że miasto powinno być na danym obszarze „uzdrowione”.

Cel główny Narodowego Planu Rewitalizacji i definicja rewitalizacji Głównym celem Narodowego Planu Rewitalizacji jest poprawa warunków rozwoju obszarów zdegradowanych w wymiarze przestrzennym, społecznym, kulturowym i gospodarczym. Realizacji tego celu służyć będzie tworzenie korzystnych warunków dla prowadzenia rewitalizacji w Polsce i położenie nacisku na holistyczne, zintegrowane podejście do prowadzenia takich działań. Rewitalizację należy rozumieć jako wyprowadzanie ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez przedsięwzięcia całościowe (integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki), skoncentrowane terytorialnie i prowadzone we współpracy z lokalną społecznością, w sposób zaplanowany oraz zintegrowany przez określenie i realizację programów rewitalizacji. Taka definicja rewitalizacji, wynikająca z projektu Krajowej Polityki Miejskiej, jest podstawą prac ustawowych w tym zakresie oraz elementem Wytycznych zakresie rewitalizacji obszarów zdegradowanych – perspektywa finansowa 2014-2020.

Programy Rewitalizacji Program rewitalizacji ma stanowić podstawę prowadzenia działań rewitalizacyjnych. Musi on być podstawowym instrumentem tworzącym ramy operacyjne i płaszczyznę koordynacji działań rewitalizacyjnych. Program rewitalizacji to opracowany i uchwalony przez samorząd lokalny wieloletni program działań zmierzający do wyprowadzenia obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysu oraz stworzenia warunków do ich dalszego rozwoju. Objęcie danego obszaru programem rewitalizacji będzie stanowiło podstawę wspierania go poprzez instrumenty/narzędzia dedykowane rewitalizacji (programy unijne i instrumenty krajowe) lub korzystania z preferencji w innych instrumentach, programach i działaniach sektorowych. 7

Programy rewitalizacji – generalny zakres i sposób przygotowania Program rewitalizacji musi mieć charakter zintegrowany, wieloaspektowy, obejmujący zidentyfikowany na podstawie przeprowadzonej diagnozy obszar kryzysowy. W procesie przygotowania programu konieczne jest także przygotowanie pogłębionej diagnozy społecznej dla określenia ewentualnych potrzeb podjęcia wyprzedzających działań o charakterze społecznym (pobudzającym aktywność lokalną) przygotowujących w kolejnym etapie do działań rewitalizacyjnych o bardziej złożonym, kompleksowym charakterze i oddziaływaniu. Procesy rewitalizacji muszą być określane przy założeniu precyzyjnego skoncentrowania na najbardziej zdegradowanych (problemowych) obszarach. Program rewitalizacji musi jednoznacznie wskazywać obszary w oparciu o zasadę, że rewitalizację należy prowadzić tam, gdzie występuje największe nasilenie niepożądanych zjawisk i gdzie koncentracja problemów jest największa.

Program rewitalizacji musi zawierać co najmniej:  diagnozę i identyfikację potrzeb rewitalizacyjnych,  określenie terytoriów wymagających wsparcia,  wizję wyprowadzenia obszaru zdegradowanego z sytuacji kryzysowej ze wskazaniem kierunków działań i wynikających z nich najważniejszych przedsięwzięć,  mechanizmy zapewnienia komplementarności między poszczególnymi przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi oraz pomiędzy działaniami różnych podmiotów i funduszy na danym obszarze zdegradowanym,  opis zaangażowania społeczności i innych partnerów w przygotowanie i realizację programu,  ramy finansowe, z uwzględnieniem różnych źródeł finansowania tj. oprócz finansowania unijnego także finasowanie krajowe czy środki prywatne (z uwzględnieniem zróżnicowania wynikającego ze stopnia pewności co do uzyskania/zapewnienia danych środków),  system monitorowania zmiany i skuteczności działań.

2.2. Wytyczne w zakresie rewitalizacji w Programach Operacyjnych na lata 2014-2022 W Wytycznych sformułowano warunki, jakie muszą spełnić projekty rewitalizacyjne, by zostały zakwalifikowane do wsparcia ze środków z UE, a tym samym otrzymywały preferencje (ułatwienia w konkursach, szansa na pozakonkursowe nabory, profilowanie kryteriów wyboru projektów). Szczególny nacisk został położony na odpowiednim przygotowaniu programów rewitalizacji, aby w sposób kompleksowy (łączący sferę społeczną, gospodarczą, infrastrukturalną i środowiskową) i skoordynowany wyprowadzać obszary zdegradowane z zapaści oraz podnieść jakość życia osób mieszkających na nich.

Głównym źródłem finansowania projektów rewitalizacyjnych (wynikających z programów rewitalizacji) są środki regionalnych programów operacyjnych (EFRR i EFS), natomiast wsparcie z krajowych programów operacyjnych jest uzupełniające i odbywa się głównie poprzez formułowanie preferencji dla projektów wynikających z programów rewitalizacji. Wytyczne w zakresie rewitalizacji w Programach Operacyjnych na lata 2014-2020 weszły w życie 3 lipca 2015 r.

Kwestie definicyjne Na potrzeby projektowania interwencji wspierających rewitalizację współfinansowaną ze środków programów operacyjnych w ramach perspektywy finansowej 2014-2020 zdefiniowano następujące zagadnienia: 1) Rewitalizacja – to kompleksowy proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe (powiązane wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe), integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji. Rewitalizacja zakłada optymalne wykorzystanie specyficznych uwarunkowań danego obszaru oraz wzmacnianie jego lokalnych potencjałów (w tym także kulturowych) i jest procesem wieloletnim, prowadzonym przez interesariuszy (m.in. przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, właścicieli nieruchomości, organy władzy publicznej, etc.) tego procesu, w tym przede wszystkim we współpracy z lokalną społecznością. Działania służące wspieraniu procesów rewitalizacji prowadzone są w sposób spójny: wewnętrznie (poszczególne działania pomiędzy sobą) oraz zewnętrznie (z lokalnymi politykami sektorowymi, np. transportową, energetyczną, celami i kierunkami wynikającymi z dokumentów strategicznych i planistycznych). 2) Stan kryzysowy – stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych (w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym), współwystępujących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: a) gospodarczej (w szczególności w zakresie niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw), b) środowiskowej (w szczególności w zakresie przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia, ludzi bądź stanu środowiska), c) przestrzenno-funkcjonalnej (w szczególności w zakresie niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną, braku dostępu do podstawowych 9

usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych), d) technicznej (w szczególności w zakresie degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska). 3) Obszar zdegradowany – obszar, na którym zidentyfikowano stan kryzysowy. Dotyczy to najczęściej obszarów miejskich, ale także wiejskich. Obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic pod warunkiem stwierdzenia sytuacji kryzysowej na każdym z podobszarów. 4) Obszar rewitalizacji - obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechującego się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, o których mowa w pkt 2, na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, zamierza się prowadzić rewitalizację. Obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, lecz nie może obejmować terenów większych niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkałych przez więcej niż 30% mieszkańców gminy. W skład obszaru rewitalizacji mogą wejść obszary występowania problemów przestrzennych, takich jak tereny poprzemysłowe (w tym poportowe i powydobywcze), powojskowe lub pokolejowe, wyłącznie w przypadku, gdy przewidziane dla nich działania są ściśle powiązane z celami rewitalizacji dla danego obszaru rewitalizacji. 5) Program rewitalizacji - inicjowany, opracowany i uchwalony przez radę gminy, na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, z późn. zm.), wieloletni program działań w sferze społecznej oraz gospodarczej lub przestrzenno-funkcjonalnej lub technicznej lub środowiskowej, zmierzający do wyprowadzenia obszarów rewitalizacji ze stanu kryzysowego oraz stworzenia warunków do ich zrównoważonego rozwoju, stanowiący narzędzie planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych aktywności w ramach rewitalizacji. 6) Projekt rewitalizacyjny - projekt w rozumieniu art. 2 pkt 18 ustawy, wynikający z programu rewitalizacji, tj. zaplanowany w programie rewitalizacji i ukierunkowany na osiągnięcie jego celów albo logicznie powiązany z treścią i celami programu rewitalizacji, zgłoszony do objęcia albo objęty współfinansowaniem UE z jednego z funduszy strukturalnych albo Funduszu Spójności w ramach programu operacyjnego. Wynikanie projektu rewitalizacyjnego z programu rewitalizacji oznacza zatem albo wskazanie (wymienienie) go wprost w programie rewitalizacji albo określenie go w ogólnym (zbiorczym) opisie innych, uzupełniających rodzajów działań rewitalizacyjnych. 10

Preferencje dla projektów rewitalizacyjnych w Krajowych Programach Operacyjnych 1) W zakresie rewitalizacji głównym zadaniem IZ KPO jest takie zaprojektowanie rozwiązań w systemie realizacji KPO, które będą wspierać i promować realizację projektów rewitalizacyjnych obejmujących różne sfery i przyczyniających się do kompleksowej i skoordynowanej rewitalizacji obszarów zdegradowanych. 2) Dla zapewnienia szerszego zaangażowania środków UE w działania rewitalizacyjne IZ KPO opracowuje system preferencji dla wsparcia projektów rewitalizacyjnych. 3) Preferencje dla wsparcia rewitalizacji są wprowadzane poprzez: a) Kryteria oceny projektów stosowane w konkursowym trybie wyboru projektów rewitalizacyjnych lub b) Konkursy dotyczące projektów realizowanych na obszarach (terytoriach) objętych programami rewitalizacji lub c) Profilowanie kryteriów dla projektów innych niż rewitalizacyjne wybieranych w trybie konkursowym lub pozakonkursowym. 4) Preferencje dla wsparcia projektów rewitalizacyjnych stosuje się w szczególności do projektów z priorytetów inwestycyjnych w poszczególnych programach operacyjnych, wskazanych w Tabeli.

Tabela 1 Priorytety inwestycyjne bezpośrednio związane z rewitalizacja w ramach krajowych programów operacyjnych Program Operacyjny Priorytety Inwestycyjne Program Operacyjny 4iii Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i Infrastruktura i Środowisko wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w 2014-2020 tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym 4v Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu 6c Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego 6e (iv) Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza oraz propagowania działań służących zmniejszaniu hałasu 9a Inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które przyczyniają się do rozwoju krajowego, regionalnego i lokalnego, zmniejszania nierówności w zakresie stanu zdrowia, promowanie włączenia społecznego poprzez lepszy dostęp do usług społecznych, kulturalnych i rekreacyjnych oraz przejścia z usług instytucjonalnych na usługi na poziomie społeczności lokalnych Program Operacyjny 8ii Trwała integracja na rynku pracy ludzi młodych, w szczególności tych, którzy Wiedza Edukacja Rozwój nie pracują, nie kształcą się ani nie szkolą, w tym ludzi młodych zagrożonych wykluczeniem społecznym i ludzi młodych wywodzących się ze środowisk marginalizowanych, także poprzez wdrażanie gwarancji dla młodzieży Program Operacyjny 4e Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w Polska Wschodnia szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających 11

oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu Program Operacyjny 2a Poszerzanie zakresu dostępności łączy szerokopasmowych oraz Polska Cyfrowa wprowadzanie szybkich sieci internetowych oraz wspieranie wprowadzania nowych technologii i sieci dla gospodarki cyfrowej 2c Wzmocnienie zastosowań TIK dla e-administracji, e-uczenia się, e-włączenia społecznego, e-kultury i e-zdrowia Źródło: Wytyczne w zakresie rewitalizacji

5) W ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna na lata 2014-2020 możliwe będzie wsparcie procesu przygotowania i wdrażania rewitalizacji w regionalnych i krajowych programach operacyjnych. Wsparcie procesu przygotowania i wdrażania rewitalizacji może mieć następujący charakter: a) wsparcia procesu programowania rewitalizacji poprzez wsparcie procesu przygotowania programów rewitalizacji jako podstawy prowadzenia rewitalizacji, w tym identyfikacji projektów rewitalizacyjnych, które po spełnieniu warunków nałożonych przez programy operacyjne mogą starać się o dofinasowanie lub preferencje w dofinasowaniu środkami UE; b) wsparcia procesu przygotowywania do realizacji niektórych projektów rewitalizacyjnych ze względu na ich znaczenie lub charakter. 6) Warunki wsparcia procesu przygotowania i wdrażania rewitalizacji z Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna na lata 2014-2020 określa ten program oraz inne dokumenty ustanawiające warunki wdrażania tego programu.

Załącznik do Wytycznych MIiR: 1. Kompleksowość programu rewitalizacji 1) Program rewitalizacji ujmuje działania w sposób kompleksowy (z uwzględnieniem projektów rewitalizacyjnych współfinansowanych ze środków EFRR, EFS, FS oraz innych publicznych lub prywatnych) tak, aby nie pomijać aspektu społecznego oraz gospodarczego lub przestrzenno- funkcjonalnego lub technicznego lub środowiskowego związanego zarówno z danym obszarem, jak i jego otoczeniem. W trakcie opracowywania i wdrażania programu rewitalizacji nie dopuszcza się możliwości planowania i realizacji tylko wybiórczych inwestycji, nastawionych jedynie na szybki efekt poprawy estetyki przestrzeni, skupionych tylko na działaniach remontowych czy modernizacyjnych, które nie skutkują zmianami strukturalnymi na obszarze rewitalizacji. 2) Program rewitalizacji złożony z wielu różnorodnych projektów jest konstrukcją warunkującą osiągnięcie kompleksowości interwencji. Oczekuje się wzajemnego powiązania oraz synergii projektów rewitalizacyjnych. Nie oznacza to w każdym przypadku obowiązku jednoczesnej realizacji projektów, lecz synchronizację efektów ich oddziaływania na sytuację kryzysową.

2. Koncentracja programu rewitalizacji

1) Koncentracja interwencji i potrzeba hierarchizacji potrzeb powodują, że programy rewitalizacji dotyczą terenów o istotnym znaczeniu dla rozwoju gminy, obejmujących całość lub część zdiagnozowanego obszaru zdegradowanego i dotkniętych szczególną koncentracją problemów i negatywnych zjawisk kryzysowych. Działania rewitalizacyjne z definicji skierowane są na określony i zidentyfikowany dzięki diagnozie obszar rewitalizacji, przy założeniu zastosowania adekwatnych narzędzi oraz możliwości finansowania rewitalizacji. 2) Co do zasady projekty rewitalizacyjne realizowane są na obszarach rewitalizacji. Do objęcia wsparciem można jednak dopuszczać także projekty rewitalizacyjne zlokalizowane poza tym obszarem, jeśli służą one realizacji celów wynikających z programu rewitalizacji. Zwłaszcza dotyczy to inicjatyw społecznych nakierowanych np. na aktywizację zawodową mieszkańców obszarów rewitalizacji, gdzie rozwiązania dedykowane ludności z obszaru rewitalizacji mogą być podejmowane poza obszarem rewitalizacji. Takie przypadki wymagają szerszego uzasadnienia i wskazania siły tych powiązań i efektywności oddziaływania danego projektu rewitalizacyjnego.

3. Komplementarność projektów rewitalizacyjnych/przedsięwzięć rewitalizacyjnych Wymogiem koniecznym dla wspierania projektów rewitalizacyjnych (a także szerzej: przedsięwzięć) jest zapewnienie ich komplementarności w różnych wymiarach. W szczególności dotyczy to komplementarności: przestrzennej, problemowej, proceduralno-instytucjonalnej, międzyokresowej oraz źródeł finansowania.

3.1 Komplementarność przestrzenna 1) Komplementarność przestrzenna oznacza konieczność wzięcia pod uwagę podczas tworzenia i realizacji programu rewitalizacji wzajemnych powiązań pomiędzy projektami /przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi zarówno realizowanych na obszarze rewitalizacji, jak i znajdujących się poza nim, ale oddziałujących na obszar rewitalizacji. 2) Zapewnienie komplementarności przestrzennej projektów/przedsięwzięć rewitalizacyjnych ma służyć temu, by program rewitalizacji efektywnie oddziaływał na cały dotknięty kryzysem obszar (a nie punktowo, w pojedynczych miejscach), poszczególne projekty rewitalizacyjne wzajemnie się dopełniały przestrzennie oraz by zachodził między nimi efekt synergii. 3) Celem zapewnienia komplementarności przestrzennej interwencji jest także to, by prowadzone działania nie skutkowały przenoszeniem problemów na inne obszary lub nie prowadziły do niepożądanych efektów społecznych takich jak segregacja społeczna i wykluczenie. 4) Komplementarność przestrzenna skutkuje ciągłą analizą następstw decyzji przestrzennych w skali całej gminy i jej otoczenia (np. przeznaczanie nowych terenów pod zabudowę) dla skuteczności programu rewitalizacji.

3.2 Komplementarność problemowa

5) Komplementarność problemowa oznacza konieczność realizacji projektów rewitalizacyjnych/przedsięwzięć, które będą się wzajemnie dopełniały tematycznie, sprawiając, że program rewitalizacji będzie oddziaływał na obszar rewitalizacji we wszystkich niezbędnych aspektach (społecznym, gospodarczym, przestrzennofunkcjonalnym, technicznym, środowiskowym). 6) Zapewnienie komplementarności problemowej ma przeciwdziałać fragmentacji działań (np. tzw. „rewitalizacji technicznej”, „rewitalizacji społecznej” – określeń błędnie stosowanych, ponieważ rewitalizacja jest zawsze kompleksowa) koncentrując uwagę na całościowym spojrzeniu na przyczyny kryzysu danego obszaru. 7) W komplementarności problemowej konieczne jest określenie pożądanego stanu, do jakiego mają doprowadzić dany obszar projekty/przedsięwzięcia rewitalizacyjne, oraz jego parametryzacja. Tak postawione zadanie ułatwi później wybór odpowiednich mierników/wskaźników osiągania celów programu rewitalizacji. 8) Skuteczna komplementarność problemowa oznacza konieczność powiązania działań rewitalizacyjnych ze strategicznymi decyzjami gminy na innych polach, co skutkuje lepszą koordynacją tematyczną i organizacyjną działań administracji. 9) Dla uzyskania lepszych efektów komplementarności problemowej przydatna jest pogłębiona i usystematyzowana analiza zjawisk kryzysu na obszarze województwa przygotowana przez samorząd województwa. Analiza ta powinna obejmować m.in. sytuację społeczną, gospodarczą i przestrzenną oraz obserwowane zjawiska i trendy demograficzne.

3.3 Komplementarność proceduralno-instytucjonalna 10) Komplementarność proceduralno-instytucjonalna oznacza konieczność takiego zaprojektowania systemu zarządzania programem rewitalizacji, który pozwoli na efektywne współdziałanie na jego rzecz różnych instytucji oraz wzajemne uzupełnianie się i spójność procedur. W tym celu niezbędne jest osadzenie systemu zarządzania programem rewitalizacji w przyjętym przez daną gminę systemie zarządzania w ogóle. 11) W tworzeniu wymogów proceduralnych IZ RPO skupia uwagę na określeniu adekwatnych dla potrzeb i oczekiwanych standardów w zarządzaniu i wdrażaniu programów rewitalizacji.

3.4 Komplementarność międzyokresowa 12) W celu zapewnienia komplementarności międzyokresowej IZ RPO opracowuje analizę i krytyczną ocenę oraz formułuje wnioski na temat dotychczasowego (w kontekście zaangażowania środków wspólnotowych, szczególnie w ramach polityki spójności 2007- 2013) sposobu wspierania procesów rewitalizacji, jego skuteczności, osiągnięć i problemów wdrażania projektów i programów rewitalizacji w województwie. Na tej podstawie dokonywane jest zaplanowanie sposobu wspierania procesów rewitalizacji w ramach polityki spójności 2014-2020. 14

13) W oparciu o dokonaną analizę możliwe jest uzupełnianie przedsięwzięć już zrealizowanych w ramach polityki spójności 2007-2013 (np. o charakterze infrastrukturalnym) projektami komplementarnymi (np. o charakterze społecznym), realizowanymi w ramach polityki spójności 2014-2020. Zachowanie ciągłości programowej (polegającej na kontynuacji lub rozwijaniu wsparcia z polityki spójności 2007-2013) ma w procesach rewitalizacji kluczowe znaczenie. Zmiany wprowadzane w programach rewitalizacji odpowiadają na te potrzeby zmian, które wynikają głównie z ich ewaluacji, opartej na systematycznym monitoringu. 14) IZ RPO w projektowaniu wparcia dla rewitalizacji wykorzystuje doświadczenia z poprzednich perspektyw, w tym wnioski z ewaluacji.

3.5 Komplementarność źródeł finansowania 15) Komplementarność źródeł finansowania, w kontekście polityki spójności 2014-2020, oznacza, że projekty/przedsięwzięcia rewitalizacyjne, wynikające z programu rewitalizacji opierają się na konieczności umiejętnego uzupełniania i łączenia wsparcia ze środków EFRR, EFS i FS z wykluczeniem ryzyka podwójnego dofinansowania. 16) Silna koordynacja i synergia projektów rewitalizacyjnych finansowanych szczególnie w ramach EFS i EFRR jest konieczna dla uzyskania korzystnych efektów dla obszarów rewitalizacji. 17) Koordynacja środków programów operacyjnych ze środkami polityk i instrumentów krajowych jest konieczna dla realizacji zasady dodatkowości środków UE. 18) Komplementarność finansowa oznacza także zdolność łączenia prywatnych i publicznych źródeł finasowania, przy założeniu, że stymulowanie endogenicznych zdolności inwestycyjnych ma kluczowe znaczenie dla dynamiki pożądanych zmian.

4. Realizacja zasady partnerstwa i partycypacja 1) Program rewitalizacji jest wypracowywany przez samorząd gminny i poddawany dyskusji w oparciu o diagnozę lokalnych problemów: społecznych, gospodarczych, przestrzenno-funkcjonalnych, technicznych i środowiskowych. Prace nad przygotowaniem programu, bądź jego aktualizacją, jak również wdrażanie (realizacja) programu oparte są na współpracy ze wszystkimi grupami interesariuszy, w tym szczególnie ze społecznością obszarów rewitalizacji, innymi ich użytkownikami, przedsiębiorcami i organizacjami pozarządowymi. 2) W programie rewitalizacji znajduje się opis procesu jego przygotowania dokumentujący udział w nim różnych grup interesariuszy w taki sposób, by możliwe było zweryfikowanie i ocena stopnia osiągniętego uspołecznienia, jak również określenie, w jaki sposób wybrana forma zarządzania programem rewitalizacji realizuje zasadę udziału w niej interesariuszy. 3) Partycypacja społeczna jest wpisana w proces rewitalizacji jako fundament działań na każdym etapie tego procesu (diagnozowanie, programowanie, wdrażanie, monitorowanie). Skonsolidowanie wysiłków różnych podmiotów na rzecz obszaru rewitalizacji jest ważnym warunkiem sukcesu. 15

4) Partycypacja ukierunkowana jest na możliwie dojrzałe jej formy, a więc nieograniczające się jedynie do informacji czy konsultacji działań władz lokalnych, ale dążące do zaawansowanych metod partycypacji, takich jak współdecydowanie czy kontrola obywatelska.

5. Minimalna zawartość (elementy) programu rewitalizacji 1) Program rewitalizacji zawiera co najmniej: a) opis powiązań programu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi gminy; b) diagnozę czynników i zjawisk kryzysowych oraz skalę i charakter potrzeb rewitalizacyjnych; c) zasięgi przestrzenne obszaru/obszarów rewitalizacji, tj. określenie, w oparciu o inne dokumenty strategiczne gminy lub diagnozę i identyfikację potrzeb rewitalizacyjnych, terytorium/terytoriów najbardziej wymagających wsparcia; d) wizję stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji (planowany efekt rewitalizacji); e) cele rewitalizacji oraz odpowiadające zidentyfikowanym potrzebom rewitalizacyjnym kierunki działań mających na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk; f) listę planowanych, podstawowych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych wraz z ich opisami zawierającymi, w odniesieniu do każdego projektu/przedsięwzięcia rewitalizacyjnego, co najmniej: nazwę i wskazanie podmiotów go realizujących, zakres realizowanych zadań, lokalizację (miejsce przeprowadzenia danego projektu), szacowaną wartość, prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celów rewitalizacji; g) charakterystykę pozostałych rodzajów przedsięwzięć rewitalizacyjnych realizujących kierunki działań, mających na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk powodujących sytuację kryzysową; h)mechanizmy zapewnienia komplementarności między poszczególnymi projektami / przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi oraz pomiędzy działaniami różnych podmiotów i funduszy na obszarze objętym programem rewitalizacji; i) indykatywne ramy finansowe w odniesieniu do przedsięwzięć, o których mowa w lit. f oraz g, z indykatywnymi wielkościami środków finansowych z różnych źródeł (także spoza funduszy polityki spójności na lata 2014-2020 – publiczne i prywatne środki krajowe w celu realizacji zasady dodatkowości środków UE); j) mechanizmy włączenia mieszkańców, przedsiębiorców i innych podmiotów i grup aktywnych na terenie gminy w proces rewitalizacji; k) system realizacji (wdrażania) programu rewitalizacji; l) system monitoringu i oceny skuteczności działań i system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu. 2) Diagnoza zawarta w programie rewitalizacji obejmuje analizę wszystkich sfer, a w szczególności pogłębioną analizę kwestii społecznych dla określenia potrzeb podjęcia wyprzedzających działań o charakterze społecznym, co pozwoli na przygotowanie działań rewitalizacyjnych o bardziej złożonym, kompleksowym charakterze i oddziaływaniu. Takie działania mają na celu podniesienie 16

skuteczności i trwałości projektów rewitalizacyjnych oraz gotowości i świadomości mieszkańców co do możliwości partycypacyjnego współdecydowania o obszarze objętym programem rewitalizacji. 3) Zasięgi przestrzenne obszaru lub obszarów rewitalizacji dokonywane są przy założeniu, że dany program rewitalizacji może obejmować więcej niż jedno terytorium wymagające wsparcia. Zasięg każdego z tych obszarów wyznaczany jest przy założeniu, że jest to terytorium ograniczone przestrzennie, tj. obejmujące tereny o szczególnej koncentracji negatywnych zjawisk istotne dla rozwoju danej gminy. Ustalenia zasięgu przestrzennego obszaru lub obszarów rewitalizacji dokonuje samorząd gminny, w oparciu o rozstrzygnięcia wynikające z innych dokumentów strategicznych lub planistycznych gminy lub w oparciu o indywidualne kryteria i przy uwzględnieniu kryteriów wskazanych przez IZ RPO, jeśli IZ RPO takie określi. Program rewitalizacji łącznie nie obejmuje więcej niż 20% powierzchni gminy i dotyczy liczby ludności nie większej niż 30% jej mieszkańców. 4) Opis planowanych działań rewitalizacyjnych, które będą realizowane w ramach danego programu rewitalizacji powinien zawierać przede wszystkim: a) identyfikację podstawowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych, tj. takich, bez których realizacja celów programu rewitalizacji nie będzie możliwa i obszar rewitalizacji nie będzie w stanie wyjść z kryzysowej sytuacji, b) charakterystykę (zbiorczy opis) innych, uzupełniających rodzajów przedsięwzięć rewitalizacyjnych, tj. takich, które ze względu na mniejszą skalę oddziaływania trudno zidentyfikować indywidualnie, a są oczekiwane ze względu na realizację celów programu rewitalizacji. W opisie przedsięwzięć uzupełniających należy wskazać obszary tematyczne, zagadnienia istotne z punktu widzenia potrzeb obszaru rewitalizacji. Zarówno przedsięwzięcia główne (podstawowe), jak i uzupełniające (pozostałe), są przedsięwzięciami zaplanowanymi/wynikającymi z programu rewitalizacji.

2.3. Ustawa o Rewitalizacji (9 października 2015r) Ustawa o rewitalizacji z dnia 9 października 2015 r. stworzyła ramy prawne dla rewitalizacji w Polsce a zawarte w niej regulacje mają zachęcać coraz więcej samorządów do prowadzenia tego procesu. Jej zapisy uporządkowały pojmowanie rewitalizacji. Powinna być ona dobrze zaplanowana i uwzględniać sferę społeczną, gospodarczą i przestrzenną. Rewitalizacja nie jest jedynie remontem, modernizacją czy odbudową, ale kompleksowym, wielowymiarowym procesem, którego głównym celem jest trwałe podniesienie jakości życia na obszarze zdegradowanym. Musi więc zawierać dopasowane do danego miejsca działania aktywizacyjne, edukacyjne, kulturalne, integrujące lokalną społeczność. Jednym z istotniejszych elementów ustawy jest uregulowanie kwestii dotyczących gminnych programów rewitalizacji (GPR). Będą one podstawowym narzędziem prowadzenia rewitalizacji, zapewniającym jej kompleksowość oraz działania w ścisłej współpracy ze społecznością lokalną (a 17

także realizowanych przez nią samą). Jego podstawą powinno być wyznaczenie obszarów wymagających działań oraz przedstawienie całościowej strategii ich prowadzenia. Innym rozwiązaniem wzmacniającym uczestnictwo mieszkańców w procesach rewitalizacji jest przewidziana w ustawie instytucja Komitetu Rewitalizacji, czyli forum opiniującego i doradczego, w skład którego wejdą przedstawiciele gminy i lokalnej społeczności. Komitet będzie współpracował z samorządem w czasie przygotowania i realizacji procesu rewitalizacji. Założenia ustawy przewidują także dwa specjalne rozwiązania ułatwiające prowadzenie rewitalizacji w gminie. Nie będą one obowiązkowe – będą mogły być stosowane w zależności od potrzeb i charakterystyki zaplanowanych działań. Są nimi:  utworzenie na obszarach rewitalizowanych Specjalnej Strefy Rewitalizacji (SSR). Status SSR umożliwi korzystanie ze szczególnych udogodnień (np. możliwość przyznania dotacji na remonty budynków), a także uprości procedury administracyjne związane z realizacją GPR;  uchwalenie miejscowego planu rewitalizacji (szczególna forma miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego), który będzie podstawą realizacji przekształceń urbanistycznych oraz prac inwestycyjno-budowlanych ujętych w GPR. Regulacje cechujące tę specjalną postać planu miejscowego to np. możliwość zawarcia w planie miejscowym koncepcji urbanistycznych czy przypisania do nieruchomości szczegółowych warunków realizacji inwestycji przewidzianych w Planie. W związku z wątpliwościami dotyczącymi interpretacji przepisów ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji, w zakresie możliwości uchwalenia programu rewitalizacji poza jej reżimem po dniu jej wejścia w życie, następujące jest stanowisko Ministra Rozwoju: Przepis art.52 ustawy stanowi regulacje przejściową, ustanawiającą dopuszczalny zakres działania gminy w sprawach z zakresu rewitalizacji poza reżimem ustawowym. Ustawa o rewitalizacji weszła bowiem w życie w momencie, w którym wiele gmin od lat prowadziło działania wpisujące się w definicję rewitalizacji, oparte o uchwały, które przyjmowano na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy o samorządzie gminnym, jako programy gospodarcze. Celem ustawy było utrzymanie możliwości podejmowania przez gminy działań poza reżimem ustawy o rewitalizacji w przypadku, gdy gmina chcąc realizować zespół działań, które można uznać za działania rewitalizacyjne, jednocześnie nie chce korzystać z udogodnień ustawowych, wchodząc w jej reżim. Z uwagi na to w art. 52 ust.1 ustawy zawarto generalne uprawnienie gmin do realizacji – w okresie do końca 2023 r. – przedsięwzięć wynikających z programu rewitalizacji innego niż gminny program rewitalizacji, o którym mowa w art. 15 ustawy. Przepis ten, ustanawiając dopuszczalny okres realizacji przedsięwzięć, nie wskazuje jednocześnie, że mają one wynikać z programu rewitalizacji uchwalonego do dnia wejścia w życie ustawy. Zatem interpretacja przepisów art.. 52 ust. 1 i 2 ustawy o rewitalizacji prowadzi do jednoznacznego stwierdzenia, że gmina jest uprawniona do uchwalenia po 18 listopada 2015 r. programu rewitalizacji na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy o samorządzie gminnym, jednak nie

jest uprawniona do przekształcenia takiego programu w gminny program rewitalizacji na podstawie art. 52 ust. 2-4 ustawy o rewitalizacji.

2.4. Wybór metody realizacji Programu Rewitalizacji Do końca 2023r. obowiązuje okres przejściowy, w którym możliwe jest prowadzenie przedsięwzięć rewitalizacyjnych poprzez następujące typy programów rewitalizacyjnych sporządzanych w oparciu o:

Ustawę o rewitalizacji i Wytyczne Gminny program rewitalizacji

Wytyczne Program rewitalizacji (lokalny, miejski, itp.)

Tylko ustawę o samorządzie gminnym Program rewitalizacji

Od przyjętego typu programu uzależnione jest korzystanie ze środków unijnych i krajowych (spełnienie wymogów Wytycznych) oraz narzędzi ustawowych (spełnienie dodatkowych wymogów ustawy o rewitalizacji).

Budżet miasta i środki prywatne + Pełne możliwości Ustawa o rewitalizacji i Wytyczne korzystania z funduszy unijnych i środków krajowych + Narzędzia ustawowe

Budżet miasta i środki prywatne + Pełne możliwości Wytyczne korzystania z funduszy unijnych i środków krajowych dedykowanych rewitalizacji

Tylko ustawa o samorządzie gminnym Tylko budżet miasta i środki prywatne

Program Rewitalizacji Gminy Świebodzin na lata 2017-2023 roku realizowany będzie zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 z dnia 2 sierpnia 2016 r.

Uchwała w sprawie zatwierdzenia i przyjęcia do wdrożenia Programu Rewitalizacji Program Rewitalizacji Gminy Świebodzin na lata 2017-2023 jest podstawowym narzędziem do prowadzenia rewitalizacji na obszarach zdegradowanych i stanowi kompleksową strategię przeprowadzenia na tych obszarach działań rewitalizacyjnych. Dokument ten uchwalany jest przez 19

Radę Miejską w Świebodzinie, która zatwierdza i przyjmuje do wdrożenia „Program Rewitalizacji Gminy Świebodzin na lata 2017-2023”. 2.5. Strategiczna Ocena Oddziaływania na Środowisko Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko gminnego Programu Rewitalizacji Zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.) projekt niniejszego dokumentu został przedłożony do zaopiniowania Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska oraz Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w celu ustalenia konieczności przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

3. Opis powiązań programu rewitalizacji z dokumentami strategicznymi i planistycznymi gminy Program Rewitalizacji to nie jedyny dokument dotyczący planowania przyszłych działań na obszarze gminy. Istnieje wiele innych dokumentów, które dotyczą rozwoju danego terenu, określających jednocześnie sposoby na osiągnięcie zamierzonych celów. Program Rewitalizacji jest zgodny z innymi dokumentami strategicznymi o zasięgu krajowym, wojewódzkim i lokalnym. Ta komplementarność wpływa znacząco na podniesienie efektywności podejmowanych działań w ramach procesu rewitalizacji, podnosi ogólną wartość i prawdopodobieństwo realizacji niniejszego dokumentu.

DOKUMENTY O CHARAKTERZE KRAJOWYM

EUROPA 2020. STRATEGIA NA RZECZ INTELIGENTNEGO I ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU SPRZYJAJĄCEMU WŁĄCZENIU SPOŁECZNEMU Strategia „Europa 2020” jest zarówno kontynuacją śmiałej wizji rozwoju nakreślonej przez Strategię Lizbońską, jak i próbą odpowiedzi na słabości europejskiej gospodarki, które ze wzmożoną siłą ujawniły się podczas ostatniego kryzysu, który przyniósł największe od co najmniej 80 lat załamanie gospodarcze oraz uwidocznił poważne słabości strukturalne gospodarek europejskich. Do oceny postępów w realizacji strategii „Europa 2020” określono pięć wymiernych celów rozwojowych do osiągnięcia w roku 2020 na poziomie unijnym: 1. osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia na poziomie 75% wśród osób w wieku 20 – 64 lata, 2. zwiększenie nakładów na działalność badawczo - rozwojową, w sektorze publicznym i prywatnym do poziomu 3% PKB, 3. poprawę efektywności energetycznej, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20%, zwiększenie do 20% udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii oraz zwiększenie efektywności energetycznej o 20%,

4. podniesienie poziomu wykształcenia, zredukowanie odsetka osób przedwcześnie kończących naukę do 10%, zwiększenie do 40% odsetka osób w wieku 30 - 34 lat posiadających wyższe wykształcenie, 5. zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym przynajmniej o 20 mln. Działania ujęte w niniejszym programie prowadzą do poprawy jakości życia mieszkańców obszaru rewitalizowanego (Cel główny: Poprawa jakości życia mieszkańców obszarów zdegradowanych w Gminie Świebodzin oraz kompleksowe przeciwdziałanie marginalizacji zdegradowanych społecznie, infrastrukturalnie, gospodarczo, przestrzennie i środowiskowo obszarów gmin), dlatego też należy uznać, iż: 1. cel programu pokrywa się, jest zbieżny i realizuje cel określony w dokumencie – Cel nr 5 „zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym przynajmniej o 20 mln”. 2. program jest odpowiedzią na problemy i potrzeby zidentyfikowane w dokumencie planistycznym Europa 2020 tj. Promowanie włączenia społecznego i zwalczanie ubóstwa.

STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2020 - "AKTYWNE SPOŁECZEŃSTWO, KONKURENCYJNA GOSPODARKA, SPRAWNE PAŃSTWO" Dokument ten jest główną strategią rozwojową wskazującą strategiczne zadania państwa, których podjęcie w najbliższych latach jest niezbędne w celu wzmocnienia procesów rozwojowych. Głównym celem Strategii Rozwoju Kraju jest wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju i poprawę jakości życia ludności.

Cele główne i obszary strategiczne: Obszar strategiczny I. Sprawne i efektywne państwo  Cel I.1 Przejście od administrowania do zarządzania rozwojem (uporządkowanie kompetencji umożliwiających realizację działań rozwojowych, zwiększenie efektywności instytucji publicznych, wprowadzenie jednolitych zasad e - administracji, poprawa jakości prawa, zapewnienie ładu przestrzennego);  Cel I.2 Zapewnienie środków na działania rozwojowe (modernizacja struktury wydatków publicznych, poprawa efektywności środków publicznych, zwiększenie wykorzystania środków pozabudżetowych);  Cel I.3 Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywatela (poprawa skuteczności wymiaru sprawiedliwości, rozwój kapitału społecznego, zwiększenie bezpieczeństwa obywatela, utrwalenie bezpieczeństwa narodowego).

Obszar strategiczny II. Konkurencyjna gospodarka  Cel II.1 Wzmocnienie stabilności makroekonomicznej (uzdrowienie finansów publicznych, zwiększenie stopy oszczędności i inwestycji, integracja ze strefą euro, rozwój eksportu towarów i usług);  Cel II.2 Wzrost wydajności gospodarki (zwiększenie produktywności gospodarki, wzrost udziału przemysłów i usług średnio i wysoko zaawansowanych technologicznie, zwiększenie konkurencyjności i modernizacja sektora rolno - spożywczego, poprawa warunków ramowych dla prowadzenia działalności gospodarczej);  Cel II. 3 Zwiększenie innowacyjności gospodarki (wzrost popytu na wyniki badań naukowych, podwyższenie stopnia komercjalizacji badań, zapewnienie kadr dla B+R, zwiększenie wykorzystania rozwiązań innowacyjnych);  Cel II.4 Rozwój kapitału ludzkiego (zwiększenie aktywności zawodowej, poprawa jakości kapitału ludzkiego, zwiększanie mobilności zawodowej i przestrzennej);  Cel II.5 Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych (zapewnienie powszechnego dostępu do Internetu, upowszechnienie wykorzystania technologii cyfrowych, zapewnienie odpowiedniej jakości treści i usług cyfrowych);  Cel II.6 Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko (racjonalne gospodarowanie zasobami, poprawa efektywności energetycznej, zwiększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii, poprawa stanu środowiska, adaptacja do zmian klimatu);  Cel II.7 Zwiększenie efektywności transportu (zwiększenie efektywności zarządzania w sektorze transportowym, modernizacja i rozbudowa połączeń transportowych, udrożnienie obszarów miejskich).

Obszar strategiczny III. Spójność społeczna i terytorialna  Cel III.1 Integracja społeczna (zwiększanie aktywności osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym, zmniejszenie ubóstwa w grupach najbardziej nim zagrożonych);  Cel III.2 Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych (podnoszenie jakości i dostępności usług publicznych, zwiększenie efektywności systemu świadczenia usług publicznych);  Cel III.3 Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych (tworzenie warunków instytucjonalnych, prawnych i finansowych dla realizacji działań rozwojowych w regionach, wzmacnianie ośrodków wojewódzkich, tworzenie warunków do rozwoju ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich, zwiększenie spójności terytorialnej).

Rysunek 1 Obszary strategiczne i cele Strategii Rozwoju Kraju 2020

Źródło: opracowanie własne

Działania zaplanowane w procesie rewitalizacji wyznaczonych obszarów Gminy Świebodzin wpisują się w cele Strategii Rozwoju Kraju 2020. Przeprowadzona rewitalizacja przyczyni się m.in. do: wzmocnienia warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywateli (Cel I.3), rozwoju kapitału ludzkiego (Cel II.4) oraz integracji społecznej (Cel III.1).

KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU REGIONALNEGO 2010-2020 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego określa cele i priorytety rozwoju Polski w terytorialnym wymiarze. Wyznacza zasady i instrumenty polityki regionalnej, nową rolę regionów w ramach polityki regionalnej i mechanizm koordynacji działań podejmowanych przez poszczególne resorty. Celem strategicznym Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010 – 2020 jest efektywne wykorzystywanie specyficznych, regionalnych oraz terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osiągania celów rozwoju kraju - wzrostu, zatrudnienia i spójności w horyzoncie długookresowym. Rozwinięciem celu strategicznego są trzy cele szczegółowe:

Cel I. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów: 1.1. Wzmacnianie funkcji metropolitarnych ośrodków wojewódzkich i integracja ich obszarów funkcjonalnych; 1.2. Tworzenie warunków do rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwiększania ich absorpcji poza miastami wojewódzkimi; 1.3. Budowa podstaw konkurencyjności województw - działania tematyczne.

Cel II. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie procesom marginalizacji na obszarach problemowych: 2.1. Wzmacnianie spójności w układzie krajowym; 23

2.2. Wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe; 2.3. Restrukturyzacji i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno – gospodarcze; 2.4. Przezwyciężanie niedogodności związanych z położeniem obszarów przygranicznych, szczególnie wzdłuż wewnętrznych granic UE; 2.5. Zwiększanie dostępności transportowej do ośrodków wojewódzkich na obszarach o najniższej dostępności. Cel III. Tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie. 3.1. Wzmocnienie strategicznego wymiaru polityki regionalnej; 3.2. Poprawa jakości zarządzania politykami publicznymi, w tym ich właściwe ukierunkowanie terytorialne; 3.3. Przebudowa i wzmocnienie koordynacji w systemie wieloszczeblowego zarządzania; 3.4. Wspomaganie budowy kapitału społecznego dla rozwoju regionalnego w oparciu o sieci współpracy między różnymi aktorami polityki regionalnej.

Rysunek 2 Cel strategiczne i cele szczegółowe Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020

Źródło: opracowanie własne

Zaplanowany proces rewitalizacji wyznaczonych obszarów Gminy Świebodzin wpisuje się przede wszystkim w cel szczegółowy II. 3 dotyczący rewitalizacji i rewitalizacji miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno - gospodarcze. Zgodnie ze Strategią Rozwoju Regionalnego 2010 - 2020 w procesie planowania i realizacji działań rewitalizacyjnych należy wziąć pod uwagę przede wszystkim działania nakierowane na: wsparcie kapitału ludzkiego, modernizację struktury gospodarczej, wsparcie w nadrabianiu zaległości w obrębie infrastruktury technicznej, modernizację i rozwój obiektów użyteczności publicznej oraz wsparcie kompleksowych programów rewitalizacyjnych.

KONCEPCJA PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA KRAJU 2030 Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030) jest najważniejszym krajowym dokumentem strategicznym dotyczącym zagospodarowania przestrzennego kraju. Dokument został opracowany zgodnie z zapisami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27 marca 2003 roku. W dokumencie przedstawiono wizję zagospodarowania przestrzennego kraju w perspektywie najbliższych dwudziestu lat, określono cele i kierunki polityki zagospodarowania kraju służące jej urzeczywistnieniu oraz wskazano zasady i mechanizmy koordynacji, wdrażania publicznych polityk rozwojowych mających istotny wpływ terytorialny. Tym samym KPZK 2030 ma wiele cech strategii ogólnorozwojowej, łącząc elementy zagospodarowania przestrzennego z czynnikami rozwoju społeczno-gospodarczego.

Cele główne i szczegółowe Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju: Cel 1. Podwyższenie konkurencyjności głównych ośrodków miejskich Polski w przestrzeni europejskiej poprzez ich integrację funkcjonalną przy zachowaniu policentrycznej struktury systemu osadniczego sprzyjającej spójności 1.1 Wspieranie rozwoju funkcji metropolitalnych największych polskich miast; 1.2 Intensyfikacja powiązań funkcjonalnych pomiędzy głównymi węzłami sieci osadniczej w układzie krajowym i międzynarodowym; 1.3 Integracja obszarów funkcjonalnych głównych ośrodków miejskich. Cel 2: Poprawa spójności wewnętrznej i terytorialnej, równoważenie rozwoju kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się czynników rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie potencjału wewnętrznego wszystkich 2.1 Wspomaganie spójności w układzie krajowym; 2.2 Regionalna integracja funkcjonalna, wspomaganie rozprzestrzeniania się procesów rozwojowych na obszary poza głównymi miastami oraz budowanie potencjału dla specjalizacji terytorialnej; 2.3 Wspomaganie spójności w specyficznych obszarach problemowych. Cel 3. Poprawa dostępności terytorialnej kraju w różnych skalach przestrzennych poprzez rozwijanie infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej 3.1 Poprawa dostępności polskich miast i regionów; 3.2 Zmniejszenie zewnętrznych kosztów transportu; 3.3 Zarządzanie strategiczne i etapowanie inwestycji; Cel 4: Kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski 4.1 Integracja działań w zakresie funkcjonowania spójnej sieci ekologicznej kraju jako podstawa ochrony najcenniejszych zasobów przyrodniczych i krajobrazowych; 4.2 Przeciwdziałanie fragmentacji przestrzeni przyrodniczej; 25

4.3 Wprowadzenie gospodarowania krajobrazem zgodnie z zapisami Europejskiej Konwencji Krajobrazowej; 4.4 Racjonalizacja gospodarowania ograniczonymi zasobami wód powierzchniowych i podziemnych kraju, w tym zapobieganie występowaniu deficytu wody na potrzeby ludności i rozwoju gospodarczego; 4.5 Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu i potencjału wód i związanych z nimi ekosystemów; 4.6 Zmniejszenie obciążenia środowiska powodowanego emisjami zanieczyszczeń do wód, atmosfery i gleby; 4.5 Zabezpieczenie cennych gospodarczo złóż kopalin i zwiększenie wykorzystania surowców wtórnych. Cel 5. Zwiększenie odporności struktury przestrzennej kraju na zagrożenia naturalne i utraty bezpieczeństwa energetycznego oraz kształtowanie struktur przestrzennych wspierających zdolności obronne państwa 5.1 Przeciwdziałanie zagrożeniu utraty bezpieczeństwa energetycznego i odpowiednie reagowanie na to zagrożenie;; 5.2 Zwiększenie poziomu zabezpieczenia przed ekstremalnymi zjawiskami naturalnymi i antropogenicznymi; 5.3 Kształtowanie struktur przestrzennych wspierających zdolności obronne państwa. Cel 6. Przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego 6.1 Wprowadzenie zintegrowanego (spójnego i hierarchicznego) systemu planowania społeczno - gospodarczego i przestrzennego zdolnego do efektywnej koordynacji działań podmiotów publicznych i polityk publicznych mających największe znaczenie dla zagospodarowania przestrzennego na różnych poziomach zarządzania; 6.2 Uporządkowanie regulacji zapewniających sprawność i powszechność działania systemu planowania przestrzennego; 6.3 Wzmocnienie instytucjonalne i jakościowe planowania przestrzennego.

Rysunek 3 Cele główne Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030

Źródło: opracowanie własne

Działania zaplanowane w procesie rewitalizacji wyznaczonych obszarów Gminy Świebodzin wpisują się w cele Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. Przeprowadzona rewitalizacja na terenie gminy przyczyni się m.in. do: wspomagania spójności w specyficznych obszarach problemowych (cel szczegółowy 2.3).

NARODOWY PLAN REWITALIZACJI 2022 Narodowy Plan Rewitalizacji stanowi szeroko rozumianą wykładnię dla prowadzenia procesów rewitalizacyjnych jako działań kompleksowych i zintegrowanych oraz definiuje programy rewitalizacji jako ramy operacyjne i płaszczyznę koordynacji działań rewitalizacyjnych, formułując zasady ich tworzenia i wdrażania. Działania rewitalizacyjne ujęte w niniejszym Programie Rewitalizacji prowadzą do poprawy jakości życia mieszkańców terenu rewitalizowanego (Cel główny: Poprawa jakości życia mieszkańców obszarów zdegradowanych w Gminie Świebodzin oraz kompleksowe przeciwdziałanie marginalizacji zdegradowanych społecznie, infrastrukturalnie, gospodarczo, przestrzennie i środowiskowo obszarów gmin), dlatego też należy uznać, iż: 1. cel programu pokrywa się, jest zbieżny i realizuje cel główny określony w dokumencie – Cel główny: poprawa warunków rozwoju obszarów zdegradowanych w wymiarze przestrzennym, społecznym, kulturowym i gospodarczym. Realizacji tego celu służyć będzie tworzenie korzystnych warunków dla prowadzenia rewitalizacji w Polsce i położenie nacisku na holistyczne, zintegrowane podejście do prowadzenia takich działań.; 2. program jest odpowiedzią na problemy i potrzeby zidentyfikowane w dokumencie planistycznym tj. zwiększenie liczby przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów

poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza oraz propagowania działań służących zmniejszaniu hałasu (str. 11 rozdział 7).

USTAWA O REWITALIZACJI Ustawa o rewitalizacji została przyjęta przez Sejm RP 9 października 2015 r. i zawiera rozwiązania umożliwiające odnowę obszarów zdegradowanych społecznie oraz infrastrukturalnie. Zgodnie z ustawą, istotą rewitalizacji będą zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, podejmowane na konkretnym obszarze i prowadzone na podstawie gminnego programu rewitalizacji. Działania rewitalizacyjne ujęte w niniejszym Programie Rewitalizacji prowadzą do poprawy jakości życia mieszkańców terenu rewitalizowanego (Cel główny: Poprawa jakości życia mieszkańców obszarów zdegradowanych w Gminie Świebodzin oraz kompleksowe przeciwdziałanie marginalizacji zdegradowanych społecznie, infrastrukturalnie, gospodarczo, przestrzennie i środowiskowo obszarów gmin), dlatego też należy uznać, iż: 1. cel programu pokrywa się, jest zbieżny i realizuje cel główny określony w dokumencie – Cel główny: stworzenie ram prawnych dla rewitalizacji w Polsce, których obecnie brakuje, a także, poprzez zawarte w niej regulacje, zachęcać coraz więcej samorządów do prowadzenia tego procesu;

STRATEGIA ROZWOJU KAPITAŁU LUDZKIEGO 2020 Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego jest jedną z dziewięciu strategii zintegrowanych. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (art. 13 ust. 1) jest ona spójna ze Strategią Rozwoju Kraju 2020. SRKL stanowi odpowiedź na konieczność podniesienia jakości życia w Polsce w perspektywie roku 2020. Stanowi jednocześnie punkt wyjścia do rozbudowy i podnoszenia jakości kapitału ludzkiego w Polsce przez zastosowanie właściwych, często bardzo nowatorskich rozwiązań, dostosowanych do potrzeb osób na każdym etapie życia. Spójna wizja przyszłości Polski pozwoliła ukierunkować Strategię Rozwoju Kapitału Ludzkiego na obszary wymagające interwencji przez określenie celów, które ma ona wypełnić. W związku z tym wyodrębniono cel główny i cele szczegółowe.

Celem głównym Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 jest:  rozwijanie kapitału ludzkiego poprzez wydobywanie potencjałów osób, tak aby mogły one w pełni uczestniczyć w życiu społecznym, politycznym i ekonomicznym na wszystkich etapach życia. Natomiast cle szczegółowe SRKL 2020 to:  Cel szczegółowy 1: Wzrost zatrudnienia;  Cel szczegółowy 2: Wydłużenie okresu aktywności zawodowej i zapewnienie lepszej jakości funkcjonowania osób starszych; 28

 Cel szczegółowy 3: Poprawa sytuacji osób i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym;  Cel szczegółowy 4: Poprawa zdrowia obywateli oraz efektywności systemu opieki zdrowotnej;  Cel szczegółowy 5: Podniesienie poziomu kompetencji oraz kwalifikacji Obywateli.

Rysunek 4 Cel główny i szczegółowy Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020

Źródło: opracowanie własne

Zaplanowany proces rewitalizacji wyznaczonych obszarów Gminy Świebodzin wpisuje się przede wszystkim w cel szczegółowy 3 dotyczący poprawy sytuacji osób i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. Zgodnie ze Strategią Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 w procesie planowania i realizacji działań rewitalizacyjnych należy wziąć pod uwagę przede wszystkim działania nakierowane na: wsparcie kapitału ludzkiego, modernizację i rozwój obiektów użyteczności publicznej oraz wsparcie kompleksowych programów rewitalizacyjnych.

DOKUMENTY O CHARAKTERZE WOJEWÓDZKIM

STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO 2020 Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 (załącznik do Uchwały nr XXXII/319/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19 listopada 2012 roku) stanowi najważniejszy dokument samorządu województwa, określający kierunki rozwoju regionalnego i wskazujący obszary szczególnej interwencji. Łączy w sobie diagnozę stanu regionu, stojące przed nim wyzwania rozwojowe i aspiracje jego mieszkańców. Strategia funkcjonować będzie, jako plan postępowania władz regionalnych, tak w procesie zarządzania województwem, jak i w inicjowaniu oraz rozwijaniu mechanizmów współpracy pomiędzy samorządem terytorialnym, sferą biznesową i mieszkańcami województwa. Wizja województwa lubuskiego została określona w następujący sposób: „W 2020 roku Województwo Lubuskie w pełni korzysta ze swojego położenia w Europie, walorów środowiska

i dostępności komunikacyjnej. Rozwinęły się konkurencyjne i innowacyjne sektory gospodarki i turystyka, a Lubuszan można już zaliczyć do społeczeństw informacyjnych. Efektywne wykorzystanie środków unijnych, aktywność samorządów, przedsiębiorców i organizacji pozarządowych zapewniły wysoki poziom życia mieszkańców i dostęp do usług o dobrym standardzie. Region postrzegany, jako miejsce zdrowego stylu życia zyskuje miano „zielonej krainy nowoczesnych technologii”. Cel główny i cele szczegółowe określone w dokumencie przedstawia poniżej przedstawiony rysunek.

Rysunek 5 Cele Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020

Źródło: opracowanie własne na podstawie Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020

Działania rewitalizacyjne ujęte w niniejszym Programie Rewitalizacji prowadzą do poprawy jakości życia mieszkańców terenu rewitalizowanego (Cel główny: Poprawa jakości życia mieszkańców obszarów zdegradowanych w Gminie Świebodzin oraz kompleksowe przeciwdziałanie marginalizacji zdegradowanych społecznie, infrastrukturalnie, gospodarczo, przestrzennie i środowiskowo obszarów gmin), dlatego też należy uznać, iż: 1. cel programu pokrywa się, jest zbieżny i realizuje cel określony w dokumencie SRWL 2020 – Cel szczegółowy nr 3 „Społeczna i terytorialna spójność regionu”, 2. program jest odpowiedzią na problemy i potrzeby zidentyfikowane w dokumencie planistycznym SRWL 2020 – tj. przeciwdziałanie powstawaniu i zwalczaniu dotychczasowych oraz nowych form wykluczenia społecznego. (str. 49, rozdział 7 „Cel strategiczny nr 3”).

WOJEWÓDZKI PROGRAM POMOCY SPOŁECZNEJ

Wojewódzki Program Pomocy Społecznej określa wyzwania i założenia pomocy społecznej w stosunku do możliwości, zasobów i zdiagnozowanych potrzeb Województwa Lubuskiego. Program przedstawia główne problemy społeczne, które dotykają mieszkańców Województwa Lubuskiego. Wyznacza także kierunki działań związanych z poprawą życia mieszkańców Województwa Lubuskiego oraz zapobieganiem ich marginalizacji i wykluczeniu społecznemu. Cele Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej uwzględniają potrzeby wynikające z diagnozy problemów społecznych mieszkańców Województwa Lubuskiego oraz założenia dokumentów unijnych i krajowych odnoszących się do działań na rzecz włączenia społecznego. Celem głównym WPPS jest: „Zmniejszenie skali ubóstwa mieszkańców województwa lubuskiego”. W związku z realizacją celu głównego wyznaczono również następujące cele szczegółowe:  Cel szczegółowy 1: Zapobieganie wykluczeniu społecznemu dzieci i młodzieży;  Cel szczegółowy 2: Doskonalenie systemu wsparcia dla osób starszych;  Cel szczegółowy 3: Poprawa jakości usług świadczonych na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz wykluczonych społecznie;  Cel szczegółowy 4: Wspieranie osób i rodzin w przezwyciężeniu trudnej sytuacji życiowej;  Cel szczegółowy 5: Rozwój społeczeństwa obywatelskiego.

Rysunek 6 Cel główny i cele szczegółowe Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej

Źródło: opracowanie własne

Mając na względzie fakt, iż celem głównym Programu Rewitalizacji jest Poprawa jakości życia mieszkańców obszarów zdegradowanych w Gminie Świebodzin oraz kompleksowe przeciwdziałanie marginalizacji zdegradowanych społecznie, infrastrukturalnie, gospodarczo, przestrzennie i środowiskowo obszarów gmin, jednoznacznie należy uznać, iż cel programu jest spójny z założeniami dokumentu tj. Cel szczegółowy nr 3: „Poprawa jakości usług świadczonych na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz wykluczonych społecznie”, w którym jednym z działań jest „Wspieranie przedsięwzięć w zakresie integracji społecznej osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka” oraz „Prowadzenie badań społecznych, mających na celu identyfikowanie grup zagrożonych wykluczeniem społecznym i wykluczonych społecznie”. Program

jest także odpowiedzią na następujące problemy zidentyfikowane w dokumencie tj. długotrwałe bezrobocie, skrajne ubóstwo i bezdomność. Powoduje to konieczność wdrożenia nowych i bardziej skutecznych instrumentów, które byłyby dostosowane do poprawy sytuacji społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (str.34 rozdział V. Cele Wojewódzkiego Programu Polityki Społecznej).

STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO NA LATA 2014-2020 Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2014-2020 jest ważnym elementem polityki regionalnej, uwzględniającej zapisy dokumentów krajowych oraz zasady europejskiej polityki regionalnej, mające wpływ na politykę społeczną województwa lubuskiego. W Strategii wyznaczono karty strategiczne, zawierające cztery cele główne, stanowiące ich kontynuację ze strategii przyjętej w 2005 r. Cele główne realizowane będą w oparciu o założone cele strategiczne oraz kierunki interwencji wpisujące się w założenia krajowych oraz regionalnych dokumentów strategicznych. Cele główne Strategii: 1. Wyrównywanie szans rozwojowych dzieci i młodzieży; 2. Zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin oraz ich integracja ze społeczeństwem; 3. Doskonalenie systemu wsparcia społecznego; 4. Wspieranie społeczeństwa obywatelskiego. Działania rewitalizacyjne ujęte w niniejszym Programie Rewitalizacji prowadzą do poprawy jakości życia mieszkańców terenu rewitalizowanego (Cel główny: Poprawa jakości życia mieszkańców obszarów zdegradowanych w Gminie Świebodzin oraz kompleksowe przeciwdziałanie marginalizacji zdegradowanych społecznie, infrastrukturalnie, gospodarczo, przestrzennie i środowiskowo obszarów gmin), dlatego też należy uznać, iż: 1. cel programu pokrywa się, jest zbieżny i realizuje cel główny określony w dokumencie – Cel główny: Karta strategiczna II-1: „Zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin oraz ich integracja ze społeczeństwem”, Cel strategiczny „Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych poprzez zatrudnianie i likwidację barier architektonicznych, urbanistycznych i w komunikowaniu się”; 2. program jest odpowiedzią na problemy i potrzeby zidentyfikowane w dokumencie planistycznym tj. Wysokie zagrożenie wykluczeniem społecznym mieszkańców województwa lubuskiego (str. 22, rozdz. Analiza SWOT).

DOKUMENTY GMINNE STRATEGIA ROZWOJU GMINY ŚWIEBODZIN NA LATA 2015-2025 Strategia Rozwoju Gminy Świebodzin na lata 2015-2025 jest jednym z podstawowych instrumentów zarządzania – efektem procesu planowania strategicznego. Przez strategię – w

najogólniejszym znaczeniu – można rozumieć sposób osiągania wyznaczonych celów poprzez sterowanie rozwojem. Strategia rozwoju jest dokumentem wyznaczający najistotniejsze kierunku rozwoju jednostki samorządu terytorialnego. Określa wizję, misję, założone obszary i cele strategiczne oraz pola operacyjne, jak również wskazuje na otwarte kierunki rozwoju. Przedłożona strategia będzie zatem dokumentem pomocnym przy realizacji wyznaczonych perspektywicznych kierunków rozwoju regionu, dążeniu do osiągnięcia najważniejszych celów. Strategia jest dokumentem programowym, który określa cele rozwoju i stwarza ramy dla przyszłych projektów. Takie podejście zgodne jest z zasadami przygotowywania dokumentów strategicznych, w których wskazuje się wyłącznie kluczowe obszary interwencji.

Rysunek 7 Cele strategiczne Strategii Rozwoju Gminy Świebodzin na lata 2015-2025

Źródło: Opracowanie własne

Działania rewitalizacyjne ujęte w niniejszym Programie Rewitalizacji prowadzą do poprawy jakości życia mieszkańców terenu rewitalizowanego (Cel główny: Poprawa jakości życia mieszkańców obszarów zdegradowanych w Gminie Świebodzin oraz kompleksowe przeciwdziałanie marginalizacji zdegradowanych społecznie, infrastrukturalnie, gospodarczo, przestrzennie i środowiskowo obszarów gmin), dlatego też należy uznać, iż: 1. Cel programu pokrywa się, jest zbieżny i realizuje cele określone w dokumencie – Obszar strategiczny 3 „Spójność infrastrukturalna”, Cel strategiczny „Poprawa jakości życia mieszkańców w oparciu o wysokie standardy infrastruktury”, Pole operacyjne „Rewitalizacja i mieszkalnictwo”; 2. program jest odpowiedzią na problemy i potrzeby zidentyfikowane w dokumencie planistycznym tj. wysoki odsetek ludności korzystającej ze środowiskowej pomocy społecznej (rozdz. Analiza SWOT).

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŚWIEBODZIN NA LATA 2015-2018 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022 Aktualny stan środowiska i przewidywane jego zmiany w aspekcie planowanego dalszego rozwoju gminy wymuszają konieczność zrównoważonego rozwoju poprzez realizację przedsięwzięć proekologicznych. Istotnym problemem jest dokonanie zobiektywizowanego wyboru celów długoterminowych i krótkoterminowych na podstawie zidentyfikowanych znaczących aspektów środowiskowych. Zadania i cele w zakresie ochrony środowiska wyznaczone w Programie ochrony środowiska pozostają w ścisłej korelacji z zadaniami wyznaczonymi w programach ochrony środowiska na szczeblu wyższym oraz, uwzględniają cele zawarte w innych strategiach, programach i dokumentach programowych do realizacji ochrony środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Cele długoterminowe wyznaczają stan jaki należy osiągnąć w 2022 r. Cele długoterminowe są identyfikowane na podstawie analizy obszarów problemowych występujących na terenie gminy. Powinny być mierzalne, realistyczne i terminowe. Na poszczególne cele długoterminowe składają się cele krótkoterminowe, (do 2018 r.) Cele krótkoterminowe wyznaczają stan, jaki należy osiągnąć w określonym horyzoncie czasowym. W celu realizacji założeń strategii ochrony środowiska we wszystkich obszarach priorytetowych wyznaczono następujące cele długoterminowe do 2022 r. oraz krótkoterminowe do 2018 r.:

I Powietrze atmosferyczne I.1 Cel długoterminowy do 2022 r.: I.1. Osiągnięcie wymaganych standardów jakości powietrza Cele krótkoterminowe do 2018 r.: I.1.1. Ograniczanie emisji zanieczyszczeń pochodzących z niskiej emisji I.1.2. Poprawa efektywności energetycznej I.1.3. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii

str. 35

II Zasoby wód II.1. Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych oraz uregulowanie sytuacji hydrologicznej II.1.1. Ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do wód powierzchniowych i podziemnych II.1.2. Racjonalna gospodarka zasobami wód podziemnych oraz zapewnienie mieszkańcom odpowiedniej jakości wody do spożycia II.1.3. Ochrona przed podtopieniami oraz skutkami suszy III Gospodarka odpadami III.1. Racjonalna gospodarka odpadami zgodna z zasadami zrównoważonego rozwoju III.1.1. Ograniczenie ilości odpadów trafiających bezpośrednio na składowisko oraz zmniejszenie uciążliwości odpadów III.1.2. Eliminacja wyrobów azbestowych IV Hałas i promieniowanie elektromagnetyczne IV. 1. Zmniejszenie oddziaływania hałasu i promieniowania elektromagnetycznego IV.1.1. Ochrona przed hałasem IV.1.2. Minimalizacja oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka V Przyroda V.I. Zachowanie i rozwój walorów przyrodniczych i krajobrazowych gminy V.I.1. Zachowanie różnorodności biologicznej i jej racjonalne użytkowanie oraz stworzenie spójnego systemu obszarów chronionych V.1.2. Rozwój obszarów zieleni oraz utrzymanie terenów już istniejących V.1.3. Zrównoważony rozwój turystyki i rekreacji VI Powierzchnia ziemi i surowce mineralne VI.1. Ochrona gleb i powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalności gospodarczej VI.1.1. Zapobieganie degradacji gleb VI.1.2. Ochrona przed nielegalnym wydobywaniem surowców VII Poważne awarie VII.1. Ochrona przed skutkami poważnej awarii VII.1.1. Zmniejszenie ryzyka wystąpienia poważnych zagrożeń środowiska VIII Edukacja ekologiczna VIII.1. Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców VIII.1.1. Pobudzenie u mieszkańców gminy odpowiedzialności za otaczające środowisko i wyeliminowanie negatywnych zachowań VIII.1.2. Promowanie walorów przyrodniczych gminy

str. 36 przeciwdziałanie marginalizacji zdegradowanych społecznie, infrastrukturalnie, gospodarczo, przestrzennie i środowiskowo obszarów gminy), dlatego też należy uznać, iż: 1. cel programu pokrywa się, jest zbieżny i realizuje cele określone w dokumencie – Obszar priorytetowy VIII - Edukacja ekologiczna – Cel długoterminowy – Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców;

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Świebodzin na lata 2015 - 2021 Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2015-2021 jest wieloletnim dokumentem programowym. Zorientowana jest na rozszerzenie i pogłębienie form pracy socjalnej, współpracę z różnymi instytucjami i organizacjami pozarządowymi zajmującymi się pomocą społeczną w gminie oraz instytucjami działającymi w szerszym obszarze polityki społecznej jak: edukacja, ochrona zdrowia, bezpieczeństwo publiczne, pomoc osobom niepełnosprawnym, zapobieganie wykluczeniu społecznemu. Dla efektywnego rozwoju i stabilizacji gminy istotne znaczenie ma przede wszystkim poprawa jakości życia mieszkańców, umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, a także stworzenie efektywnego i sprawnie działającego systemu pomocy społecznej. Polityka społeczna realizowana przez samorząd powinna być podporządkowana postanowieniom strategii i z nimi konfrontowana. Realizacja określonych w niej zadań odbywać się powinna przy udziale szerokiego forum społecznego, dzięki czemu nie jedna instytucja a cała społeczność czuje się odpowiedzialna za osiągnięcie celów strategii.

Główny cel Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świebodzin na lata 2015 – 2021 brzmi: Stworzenie spójnego systemu wsparcia zapewniającego godne warunki do życia i rozwoju Mieszkańców Gminy Świebodzin w różnych sferach życia społecznego i ekonomicznego poprzez zapobieganie marginalizacji i wykluczeniu społecznemu.

Zrealizowanie tak sformułowanego głównego celu strategicznego wymaga wdrożenia celów operacyjnych oraz kierunków działań.

Cele strategiczne: 1. Wielopłaszczyznowe wsparcie rodziny w wypełnianiu swoich funkcji. 2. Wspieranie osób bezrobotnych w zwiększaniu szans na rynku pracy. 3. Przeciwdziałanie izolacji i wykluczeniu społecznemu osób starszych. 4. Wspieranie osób niepełnosprawnych w integracji i funkcjonowaniu w środowisku lokalnym. 5. Działania zmierzające do minimalizowania występowania zjawiska przemocy domowej i jej skutków. 6. Rozbudowanie systemu przeciwdziałania uzależnieniom. 7. Wspieranie osób bezdomnych w powrocie do społeczności.

str. 37

8. Rozwój kapitału społecznego i ludzkiego.

Działania rewitalizacyjne ujęte w niniejszym Programie Rewitalizacji prowadzą do poprawy jakości życia mieszkańców terenu rewitalizowanego (Cel główny: Poprawa jakości życia mieszkańców obszarów zdegradowanych w Gminie Świebodzin oraz kompleksowe przeciwdziałanie marginalizacji zdegradowanych społecznie, infrastrukturalnie, gospodarczo, przestrzennie i środowiskowo obszarów gminy), dlatego też należy uznać, iż: 1. cel programu pokrywa się, jest zbieżny i realizuje cele określone w dokumencie – Cel główny „Stworzenie spójnego systemu wsparcia zapewniającego godne warunki do życia i rozwoju Mieszkańców Gminy Świebodzin w różnych sferach życia społecznego i ekonomicznego poprzez zapobieganie marginalizacji i wykluczeniu społecznemu”.

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2017 Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Gminy Świebodzin na rok 2017, zwany dalej „Programem”, został opracowany w oparciu o wyżej powołaną ustawę oraz biuletyn Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych pt. „Rekomendacje do realizowania i finansowania gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w 2017 roku”. Program uwzględnia cele operacyjne dotyczące profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych określone w Narodowym Programie Zdrowia na lata 2016 – 2020, w tym w Krajowym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (dz. U. z 2016 r., poz. 1492) W związku z tym, że problemy wynikające z używania, nadużywania i uzależnienia od alkoholu dotykają swoimi skutkami całą społeczność, Program jest skierowany do wszystkich mieszkańców Gminy Świebodzin, a nie tylko tych, którzy w życiu prywatnym lub zawodowym z tymi problemami się spotykają. Działania związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych na terenie Gminy Świebodzin mają charakter długofalowy i stanowią kontynuację oraz rozwinięcie realizacji z poprzednich lat i opierają się na wcześniejszych doświadczeniach i sprawdzonych metodach.

CELE PROGRAMU - Cel strategiczny:

OGRANICZENIE WYSTĘPUJĄCYCH NA TERENIE GMINY ŚWIEBODZIN NEGATYWNYCH SKUTKÓW SPOŁECZNYCH BĘDĄCYCH WYNIKIEM NADUŻYWANIA ALKOHOLU ORAZ UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU. Cele operacyjne: 1. Ograniczenie skali występowania ryzykownych zachowań u dzieci i młodzieży poprzez realizację działań edukacyjnych i profilaktycznych. 2. Zmniejszanie rozmiarów szkód zdrowotnych, psychologicznych i społecznych spowodowanych nadużywaniem alkoholu i przemocą w rodzinie poprzez zapewnienie

str. 38

mieszkańcom Gminy Świebodzin możliwości uzyskania wsparcia oraz profesjonalnej pomocy w rozwiązywaniu problemów. 3. Zmiana postaw społecznych wobec picia alkoholu przez dzieci i młodzież oraz upijania się dorosłych poprzez prowadzenie działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów uzależnień oraz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 4. Zwiększenie kompetencji pracowników oświaty, pomocy społecznej i innych, którzy pracują z dziećmi i młodzieżą oraz zawodowo spotykają się z problemami związanymi z nadużywaniem alkoholu oraz przemocą. Działania rewitalizacyjne ujęte w niniejszym Programie Rewitalizacji prowadzą do poprawy jakości życia mieszkańców terenu rewitalizowanego (Cel główny: Poprawa jakości życia mieszkańców obszarów zdegradowanych w Gminie Świebodzin oraz kompleksowe przeciwdziałanie marginalizacji zdegradowanych społecznie, infrastrukturalnie, gospodarczo, przestrzennie i środowiskowo obszarów gminy), dlatego też należy uznać, iż: 1. cel programu pokrywa się, jest zbieżny i realizuje cele określone w dokumencie – Cel strategiczny „ograniczenie występujących na terenie gminy Świebodzin negatywnych skutków społecznych będących wynikiem nadużywania alkoholu oraz uzależnienia od alkoholu”.

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY ŚWIEBODZIN Polityka przestrzenna Gminy Świebodzin ma na celu zwiększenie jej konkurencyjności w skali ponadlokalnej, a co za tym idzie również stopniową likwidację dysproporcji w zagospodarowaniu przestrzennym. Wizja tej polityki zmierza w kierunku zwiększenia potencjału turystyczno - kulturalnego poprzez ochronę wartości zasobów dziedzictwa kulturowego i środowiska przyrodniczego oraz jego racjonalnego wykorzystania. Działania w sferze przestrzennej będą dążyć do poprawy struktury funkcjonalno -przestrzennej, w tym podniesienia ładu przestrzennego i estetyki, racjonalnego wykorzystania terenów i intensyfikacji ich zagospodarowania. Realizacja poszczególnych projektów i zadań inwestycyjnych uzależniona jest od środków finansowych pochodzących z różnych źródeł. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest dokumentem wprowadzonym do systemu planowania przestrzennego w Polsce ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 89 poz. 415 z późniejszymi zmianami; tekst jednolity Dz.U. z 1999 r. Nr 15 poz 139) Art.67 ust.1 i ust. 3 tej ustawy wprowadza obowiązek uchwalenia studium przed utrat mocy aktualnie obowiązujących planów zagospodarowania przestrzennego przed końcem 1999 roku (Dz.U. z 1989 r nr 17 poz. 99 z późniejszymi zmianami przedłużającymi okres aktualności m.p.z.p. o trzy lata) Studium/ określa politykę przestrzenną gminy biorąc pod uwagę:  uwarunkowania wynikające z dotychczasowego rozwoju;  kierunki dalszych przekształceń (restrukturyzacji) zagospodarowania przestrzennego gminy wynikających z zadań własnych samorządu gminnego,

str. 39

 kierunki dalszych przekształceń zagospodarowania przestrzennego gminy wynikające z polityki przestrzennej państwa w realizacji ponadlokalnych celów publicznych i gospodarczych.

OBSZARY WYMAGAJĄCE PRZEKSZTAŁCEŃ, REHABILITACJI LUB REKULTYWACJI Na obszarze miasta i gminy Świebodzin w wyniku analizy stanu istniejącego, jakości istniejącej zabudowy oraz układu przestrzennego wyodrębniono obszary wymagające rehabilitacji i/lub przekształceń, w tym działań porządkujących w odniesieniu do jakości ich zabudowy i zagospodarowania. Wskazuje się do rehabilitacji i/lub przekształceń następujące obszary: 1. na obszarze miasta Świebodzina:  kompleks zabudowy między ulicami Jeziorową i Łąkową, wskazanych w studium do zagospodarowania w funkcje kierunkowe usługowo – mieszkalne z wyznaczeniem obszarów dopuszczalnych usług mogących wymagać sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko, z zaleceniem aby obiekty i zagospodarowanie funkcji kierunkowej nie niosło uciążliwości dla środowiska i ludzi;  kompleksu zabudowy przy ulicy Młyńskiej róg ul. Łąki Zamkowe (Parys) - wskazanych w studium do zagospodarowania w funkcje kierunkowe usług z dopuszczalnych usług mogących wymagać sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko, i zaleceniem aby obiekty i zagospodarowanie funkcji kierunkowej nie niosło uciążliwości dla środowiska i ludzi;  rejon ulicy Sikorskiego (przy rondzie Solidarności) - wskazanych w studium do zagospodarowania w funkcje kierunkowe usług z dopuszczalnych usług mogących wymagać sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko, i zaleceniem aby obiekty i zagospodarowanie funkcji kierunkowej nie niosło uciążliwości dla środowiska i ludzi;  rejon ulicy Matejki (w sąsiedztwie byłej Komendy Policji i terenów kolejowych PKP) - wskazanych w studium do zagospodarowania w funkcje kierunkowe parkingu strategicznego z dopuszczeniem usług i zaleceniem aby obiekty i zagospodarowanie funkcji kierunkowej nie niosło uciążliwości dla środowiska i ludzi. 2. na obszarze gminy Świebodzin:  kompleksu zabudowy po byłym PGR w Lubinicku - wskazanych w studium do zagospodarowania w funkcje kierunkowe produkcyjno – magazynowo – składowe, z zaleceniem aby obiekty i zagospodarowanie funkcji kierunkowej nie niosło uciążliwości dla środowiska i ludzi;  kompleksu zabudowy po byłym PGR w Chociulach - wskazanych w studium do zagospodarowania w funkcje kierunkowe produkcyjno – magazynowo – składowe, z zaleceniem aby obiekty i zagospodarowanie funkcji kierunkowej nie niosło uciążliwości dla środowiska i ludzi;

str. 40

 kompleksu zabudowy po byłym PGR w Wilkowie - wskazanych w studium do zagospodarowania w funkcje kierunkowe usług, z zaleceniem aby obiekty i zagospodarowanie funkcji kierunkowej nie niosło uciążliwości dla środowiska i ludzi.

W związku z powyższym można uznać, iż działania inwestycyjne ujęte w Programie Rewitalizacji dla Gminy Świebodzin pokrywają się, są zbieżne z zadaniami określonymi w dokumencie „Zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Świebodzin” m.in. po przez umieszczę w PR następujących inwestycji:  kompleksu zabudowy po byłym PGR w Wilkowie;  kompleks zabudowy między ulicami Jeziorową i Łąkową.

ZGODNOŚĆ Z KRYTERIUM FORMALNYM NR 5 Podsumowując zapisy rozdziału 3 Opis powiązań programu rewitalizacji z dokumentami strategicznymi i planistycznymi gminy, należy jednoznacznie stwierdzić, iż w programie rewitalizacji wskazano powiązania wskazanych działań rewitalizacyjnych z założeniami wynikającymi z dokumentów strategicznych.

4. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych Przygotowanie programu poprzedziła pogłębiona analiza kwestii społecznych i identyfikacja potrzeb rewitalizacyjnych. W poniższym rozdziale zdiagnozowano czynniki i zjawiska kryzysowe występujące na obszarze gminy w podziale na poszczególne obszary wraz z określeniem w każdym z przypadków skali i charakteru potrzeb rewitalizacyjnych. Ponadto, szczegółowo określono charakter potrzeb rewitalizacyjnych przy uwzględnieniu również innych dokumentów strategicznych gminy. Punktem wyjścia była diagnoza kwestii społecznych niezbędnych dla określenia niezbędnych do podjęcia działań o charakterze społecznym (dotyczących rozwiązywania problemów społecznych oraz pobudzającym aktywność lokalną). Przyjęto, iż diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych zostanie przeprowadzona w układzie czterech sfer: społecznej (kluczowej), gospodarczej, infrastrukturalno – gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej oraz środowiskowej.

Przyjęta w niniejszym opracowaniu procedura delimitacji opiera się na procedurze stworzonej przez Instytut Rozwoju Miast i spełnia wymogi Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020. Procedura ta składa się z kilku następujących po sobie etapów:

 ETAP I polega na wyznaczeniu tzw. jednostek urbanistycznych (zamieszkałych), które zgodnie z definicją określa się jako najmniejsze, niepodzielne na kolejnych etapach postępowania obszary gminy, dla których możliwe jest pozyskanie danych dotyczących w szczególności zjawisk społecznych, a także gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych oraz technicznych.

str. 41

 ETAP II pozyskanie niezbędnych danych statystycznych oraz przeprowadzenie analizy wskaźnikowej wyznaczonych uprzednio jednostek urbanistycznych. Analiza dotyczyła przede wszystkim sfery społecznej, jednak zgodnie z regulacjami zebrano również informacje dotyczące negatywnych zjawisk w sferze gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno - funkcjonalnej oraz technicznej.

ANALIZA WSKAŹNIKOWA I METODOLOGIA DELIMITACJI OBSZARÓW DYSFUNKCYJNYCH Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 definiują obszar zdegradowany jako taki, na którym zidentyfikowano stan kryzysowy. Z kolei stan kryzysowy to stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych współwystępujących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej 1 z następujących sfer:  społecznej (kluczowej),  gospodarczej, infrastrukturalno – gospodarczej,  przestrzenno-funkcjonalnej,  środowiskowej. Ww. sfery zostały poddane pogłębionej analizie wskaźnikowej w podziale na zdefiniowane obszary gminy. W toku przeprowadzonych konsultacji, gminę Świebodzin podzielono na 11 podobszarów (w tym 5 obszarów na terenie miasta Świebodzin oraz 6 obszarów na terenach wiejskich). W gminie poszczególne podobszary częściowo pokrywają się z okręgami wyborczymi. Ponadto, obszary wyodrębniono przy założeniu, ze obejmują one tereny zamieszkałe oraz w oparciu o funkcjonujące podziały urbanistyczne, bazujące na utrwalonych związkach przestrzennych, funkcjonalnych i społeczno-ekonomicznych. Przyjęcie takiej metodologii (demarkacja całego obszaru gminy), pozwoliło wytypować konkretne obszary o szczególnym natężeniu negatywnych zjawisk społecznych.

Tabela 2 Przebieg administracyjny obszarów - obszary gminy poddane diagnozie Numer Przebieg administracyjny obszaru obszaru 1 Ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska 2 ul. Poznańska 13 - 33, ul. Młyńska – Łąki Zamkowe, ul. Wojska Polskiego, ul. Partyzancka, ul. Moniuszki 1-7, ul. Polna 1-5 3 ul. Strzelecka, ul. Północna, ul. Łęgowska, ul. Żaków, Na Skarpie, ul. Boczna, ul. Podgórna, osiedle Widok, ul. Zachodnia 65A- 76B 4 ul. Łukowa, ul. Wodociągowa, ul. Topolowa, ul. Zacisze, ul. Kozia Jana II Sobieskiego, ul. Brukowa, ul. Kamienna, ul. Cegielniana, ul. Skrajna, ul. Spokojna, l. Krótka, ul. Ogrodowa, ul. Zielona, ul. Łużycka 4-22 5 Za Groblą, , u l. Matejki, ul. Kolejowa, ul. Sulechowska, ul. Kupiecka ul. Lipowa, ul. Modrzewiowa, ul. Sosnowa, ul. Świerkowa, , ul. Jodłowa, ul. Jaśminowa, ul. Działkowa, ul. Łużycka, ul. Mickiewicza, ul.

str. 42

Krasickiego, ul. Willowa, osiedle Kopernika, ul. Dożynkowa, ul. Sadowa, ul. Opałowa, ul. Mała, ul. Przy torze, ul. Słoneczna, osiedle Słoneczne, ul. Poprzeczna, ul. Nowa , ul. Paderewskiego, 6 miejscowości: Jordanowo, Gościkowo, Nowy Dworek 7 miejscowości: Lubinicko, Grodziszcze, Rusinów, Witosław 8 miejscowości: Rzeczyca, Kupienino, Wityń, Glińsk, Leniwka 9 miejscowości: Rudgerzowice, Osogóra, Kępsko, Rosin, Jeziory, Raków, Podlesie, Wygon 10 miejscowości: Chociule, Lubogóra 11 miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi Źródło: opracowanie własne

OBSZAR NR 1 Ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Przebieg obszaru Moniuszki , ul. Polna, ul. Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska Powierzchnia obszaru – ha 177,50 Liczba ludności (liczba osób 6239 ogółem)

OBSZAR NR 2 Świebodzin 2 - ul. Poznańska 13 - 33, ul. Przebieg obszaru Młyńska – Łąki Zamkowe, ul. Wojska Polskiego, ul. Partyzancka, ul. Moniuszki 1-7, ul. Polna 1-5 Powierzchnia obszaru – ha 136 Liczba ludności (liczba osób 264 ogółem)

OBSZAR NR 3 ul. Strzelecka, ul. Północna, ul. Łęgowska, Przebieg obszaru ul. Żaków, Na Skarpie, ul. Boczna, ul. Podgórna, osiedle Widok, ul. Zachodnia

str. 43

65A- 76B Powierzchnia obszaru – ha 248 Liczba ludności (liczba osób 4094 ogółem)

OBSZAR NR 4 Świebodzin 4 - ul. Łukowa, ul. Przebieg obszaru Wodociągowa, ul. Topolowa, ul. Zacisze, ul. Kozia Jana II Sobieskiego, ul. Brukowa, ul. Kamienna, ul. Cegielniana, ul. Skrajna, ul. Spokojna, l. Krótka, ul. Ogrodowa, ul. Zielona, ul. Łużycka 4-22 Powierzchnia obszaru – ha 521 Liczba ludności (liczba osób 578 ogółem)

OBSZAR NR 5 Świebodzin 5 - Za Groblą, , u l. Matejki, Przebieg obszaru ul. Kolejowa, ul. Sulechowska, ul. kupiecka ul. Lipowa, ul. Modrzewiowa, ul. Sosnowa, ul. Świerkowa, , ul. Jodłowa, ul. Jaśminowa, ul. Działkowa, ul. Łużycka, ul. Mickiewicza, ul. Krasickiego, ul. Willowa, osiedle Kopernika, ul. Dożynkowa, ul. Sadowa, ul. Opałowa, ul. Mała, ul. Przy torze, ul. Słoneczna, osiedle Słoneczne, ul. Poprzeczna, ul. Nowa , ul. Paderewskiego, Powierzchnia obszaru – ha 597 Liczba ludności (liczba osób 10788 ogółem)

OBSZAR NR 6 miejscowości: Jordanowo, Gościkowo, Przebieg obszaru Nowy Dworek Powierzchnia obszaru – ha 150 Liczba ludności (liczba osób 1303 ogółem)

str. 44

OBSZAR NR 7 miejscowości: Lubinicko, Grodziszcze, Przebieg obszaru Rusinów, Witosław Powierzchnia obszaru – ha 200 Liczba ludności (liczba osób 1403 ogółem)

OBSZAR NR 8 miejscowości: Rzeczyca, Kupienino, Przebieg obszaru Wityń, Glińsk, Leniwka Powierzchnia obszaru – ha 250 Liczba ludności (liczba osób 1564 ogółem)

OBSZAR NR 9 miejscowości: Rudgerzowice, Osogóra, Przebieg obszaru Kępsko, Rosin, Jeziory, Raków, Podlesie, Wygon Powierzchnia obszaru – ha 400 Liczba ludności (liczba osób 1268 ogółem)

OBSZAR NR 10 Przebieg obszaru miejscowości: Chociule, Lubogóra Powierzchnia obszaru – ha 100 Liczba ludności (liczba osób 987 ogółem)

OBSZAR NR 11

str. 45

miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Przebieg obszaru Rozłogi Powierzchnia obszaru – ha 200 Liczba ludności (liczba osób 1794 ogółem)

Na potrzeby zebrania danych ze źródeł pierwotnych oraz źródeł wtórnych wykorzystano kilka dostępnych metod badawczych. Celem nadrzędnym było zebranie danych rzeczywistych, aktualnych i reprezentatywnych dla danego obszaru i grupy społecznej. W większości przypadków oparto się na metodzie „Desk research” - badanie polegające na analizie danych wtórnych, czyli takich, które już istnieją, zostały wcześniej zgromadzone i przetworzone przez Urząd Miejski w Świebodzinie, instytucje publiczne (takie jak np. GUS, PUP, OPS), firmy prowadzącego różnego typu banki danych. Dla części informacji dane pozyskano w oparciu o wywiad kwestionariuszowy. Ankieterzy przeprowadzili w Gminie Świebodzin w każdym z obszarów wywiady z reprezentatywną grupą osób, które odpowiadały anonimowo na pytania dotyczące przede wszystkim sfery społecznej. Przy modelowaniu procesu ankietyzacji w celu zebrania ankiet od lokalnej społeczności z Gminy posłużono się metodą próbkową (reprezentacyjną). Obejmuje ona nie tylko czynności doboru jednostek poddawanych obserwacji, ale także zagadnienia struktury próby oraz analizy i interpretacji wyników. Przy takim podejściu jedną z najistotniejszych kwestii jest określenie wielkości próby, co zależy od kilku czynników, z których cztery są najważniejsze: • wielkość akceptowalnego błędu pomiaru (mniejszy oczekiwany błąd - większa próba) –dla Gminy do 50000 mieszkańców – przyjmuje się błąd pomiaru w wymiarze 0,1, • zakres zmienność mierzonej cechy w populacji (większa wariancja - większa próba) - szacowana wielkość frakcji, która została przyjęta do wyliczeń 0,5, • zakładany przedział ufności (mniejszy przedział ufności - większa próba) – przyjęto poziom ufności w przedziale 0,85, • wielkość populacji (im większa populacja, tym próba może stanowić mniejszy odsetek populacji). Dlatego też, wykorzystując powyższe zależności wyliczono, iż dla Gminy, którą zamieszkuje 30202 mieszkańców (3652 budynków mieszkalnych), należało zebrać dane od min. 52 respondentów. W trakcie procesu zbierania danych ankieterzy przeprowadzający badanie zebrali informację od 75 respondentów (próba badawcza). W związku z tym, iż część respondentów odmówiła udzielenia odpowiedzi na zadawane pytania (19 osób) zebrano dane i określono wartości poszczególnych wskaźników delimitacji na podstawie informacji uzyskanych od 56 badanych osób.

Zebrane dane pozwoliły określić wartości poszczególnych kryteriów w odniesieniu do konkretnego obszaru. W tabeli w następnych rozdziałach przy danym wskaźniku podano źródło danych dla wskaźnika.

str. 46

4.1 Sfera społeczna Na poniższym grafie przedstawiono kryteria delimitacji obszarów w analizowanej w tym rozdziale sferze społecznej. Ponadto, dla każdego z kryteriów określono katalog wskaźników charakteryzujących dany parametr. Na podstawie zebranych danych wskaźnikowych w końcowym fragmencie podrozdziału opisano skalę i charakter potrzeb rewitalizacyjnych w zakresie każdego z rozpatrywanego kryterium delimitacji.

Tabela 3 Sfera społeczna – kryteria delimitacji

Poziom ubóstwa

Poziom Poziom długotrwałego obciążenia bezrobocia oraz demograficznego bezrobocia Sfera społeczna Poziom Poziom przestępczości i aktywności naruszeń prawa społecznej (wykroczeń)

Poziom zagrożenia wykluczeniem

Źródło: opracowanie własne

Tabela 4 Wskaźniki delimitacji dla poszczególnych kryteriów Kryterium Wskaźnik Źródło wskaźnika

Średni dochód na 1 mieszkańca w danym Dane Własne/Informacje obszarze w pln pozyskane w procesie Poziom ubóstwa ankietyzacji respondentów Liczba osób korzystających z zasiłków pomocy Ośrodek Pomocy Społecznej społecznej – (liczba os/100 mieszkańców) w Świebodzinie

str. 47

Liczba rodzin korzystających ze wsparcia OPS Ośrodek Pomocy Społecznej (liczba rodzin/100 mieszkańców) w Świebodzinie Liczba osób w wieku poprodukcyjnym (liczba GUS/ informacje pozyskane Poziom obciążenia demograficznego os./100 mieszkańców) metodą indykatywną Liczba inicjatyw lokalnych podejmowanych Dane Własne/Informacje Poziom aktywności społecznej przez mieszkańców danego obszaru/100 pozyskane w procesie mieszkańców ankietyzacji respondentów Liczba osób z niepełnosprawnością (liczba Ośrodek Pomocy Społecznej os./100 mieszkańców) w Świebodzinie Liczba rodzin dysfunkcyjnych (ogółem/100 Ośrodek Pomocy Społecznej mieszkańców) w Świebodzinie Poziom zagrożenia wykluczeniem Liczba zgłoszonych przypadków przemocy w Ośrodek Pomocy Społecznej rodzinie (ogółem/100 mieszkańców) w Świebodzinie Liczba rodzin korzystających z mieszkań Ośrodek Pomocy Społecznej socjalnych (ogółem/100 mieszkańców) w Świebodzinie Liczba zarejestrowanych przestępstw – Komenda Powiatowa Policji Poziom przestępczości i naruszeń sztuki/100 mieszkańców w Świebodzinie prawa (wykroczeń) Liczba czynów karalnych osób nieletnich – Komenda Powiatowa Policji sztuki/100 mieszkańców w Świebodzinie Liczba osób bezrobotnych niezarejestrowanych Dane Własne/Informacje (liczba os/100 mieszkańców) pozyskane w procesie ankietyzacji respondentów Liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych Powiatowy Urząd Pracy w (liczba os./100 mieszkańców) Świebodzinie/ informacje Poziom długotrwałego bezrobocia oraz pozyskane metodą bezrobocia indykatywną Liczba zarejestrowanych osób długotrwale Powiatowy Urząd Pracy w bezrobotnych (pozostających bez pracy przez co Świebodzinie/ informacje najmniej 12 miesięcy w ostatnich 24 pozyskane metodą miesiącach) (liczba os./100 mieszkańców) indykatywną Źródło: opracowanie własne

W poniższej tabeli przedstawiono zebrane dane dla poszczególnych wskaźników specyficznych dla badanej sfery społecznej. W tej sposób określono czynniki i zjawiska kryzysowe występujące na poszczególnych obszarach wraz z określeniem w każdym z przypadków skali i charakteru potrzeb rewitalizacyjnych.

str. 48

Tabela 5 Wartości wskaźników delimitacji dla poszczególnych obszarów – sfera społeczna

Sfera społeczna Obszary Wartość Źródło referencyjna Kryterium Wskaźnik wskaźnika dla całej 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 gminy

Średni dochód na 1 Dane 4 3 4 4 2 3 3 3 2 2 mieszkańca w danym Własne/Urząd 3 327,27 3 200,00 200,00 400,00 000,00 100,00 800,00 000,00 000,00 200,00 900,00 800,00 obszarze w pln Skarbowy

Liczba osób korzystających z Ośrodek zasiłków pomocy Pomocy 6,25 10,08 6,82 5,94 7,27 6,62 3,53 2,00 1,98 2,05 1,93 5,35 Poziom ubóstwa społecznej – (liczba Społecznej os/100 mieszkańców)

Liczba rodzin korzystających ze wsparcia OPS (liczba OPS 2,36 2,80 2,65 1,64 1,90 2,38 3,15 2,64 2,17 2,05 1,01 2,84 rodzin/100 mieszkańców) Liczba osób w wieku Poziom poprodukcyjnym obciążenia Dane własne 18,81 22,98 20,83 19,30 17,65 18,49 14,97 15,04 14,45 17,11 14,79 18,12 (liczba os./100 demograficznego mieszkańców) Liczba inicjatyw lokalnych Poziom podejmowanych aktywności Dane własne 0,14 0,03 1,52 0,12 0,87 0,03 0,38 0,29 0,19 0,47 0,41 0,06 przez mieszkańców społecznej danego obszaru/100 mieszkańców Liczba osób z Poziom Ośrodek niepełnosprawnością zagrożenia Pomocy 0,98 1,51 1,51 0,46 0,00 0,88 1,15 0,64 1,15 0,95 0,00 1,73 (liczba os./100 wykluczeniem Społecznej mieszkańców)

str. 49

Liczba rodzin dysfunkcyjnych OPS 0,57 0,56 0,76 0,42 0,69 0,53 0,61 0,71 0,83 0,63 0,71 0,72 (ogółem/100 mieszkańców) Liczba zgłoszonych przypadków przemocy w rodzinie OPS 0,03 0,03 0,00 0,02 0,17 0,03 0,00 0,00 0,06 0,00 0,00 0,11 (ogółem/100 mieszkańców) Liczba rodzin korzystających z mieszkań socjalnych OPS 1,68 2,02 37,88 0,12 10,03 0,08 13,43 0,50 0,51 0,63 0,71 0,33 (ogółem/100 mieszkańców)

Liczba zarejestrowanych Lokalny przestępstw – Posterunek 3,48 2,26 23,48 3,37 16,96 4,01 2,92 2,00 1,41 3,00 2,53 1,73 Poziom sztuki/100 Policji przestępczości i mieszkańców naruszeń prawa Liczba czynów (wykroczeń) karalnych osób Lokalny nieletnich – Posterunek 0,12 0,32 0,00 0,07 0,00 0,07 0,00 0,00 0,00 0,24 0,10 0,00 sztuki/100 Policji mieszkańców Liczba osób bezrobotnych dane własne/ niezarejestrowanych 0,99 1,23 0,38 0,81 0,52 1,06 0,69 0,78 0,70 0,47 0,41 1,78 Urząd Pracy Poziom (liczba os/100 długotrwałego mieszkańców) bezrobocia oraz Liczba bezrobocia zarejestrowanych Powiatowy osób bezrobotnych 3,83 5,00 3,03 3,27 2,25 4,02 3,07 3,64 3,07 2,21 1,93 4,12 Urząd Pracy (liczba os./100 mieszkańców)

str. 50

Liczba zarejestrowanych osób długotrwale bezrobotnych (pozostających bez Powiatowy pracy przez co 1,65 2,42 1,14 1,29 0,87 1,64 1,23 1,57 1,21 0,87 0,71 1,95 Urząd Pracy najmniej 12 miesięcy w ostatnich 24 miesiącach) (liczba os./100 mieszkańców) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych pozyskanych z jednostek społecznych Gminy Świebodzin

str. 51

W wyniku przeprowadzonej diagnozy w sferze społecznej autorzy dokumentu zidentyfikowali następujące problemy oraz potencjały:

SFERA SPOŁECZNA

PROBLEMY 1. brak wystarczającej ilości miejsc spotkań dla mieszkańców, 2. brak wystarczającej ilości działań integrujących mieszkańców, 3. problem z informowaniem o wydarzeniach organizowanych w mieście, 4. tendencja do myślenia społeczności lokalnej – „ja nic nie mogę, nic nie jestem w stanie zrobić”, 5. brak lidera, przewodniczącego klubów, 6. brak dyskotek dla młodzieży – jedynie przy okazji Dni Świebodzina, 7. brak imprez sportowo-rekreacyjnych skupiających mieszkańców, 8. duża liczba osób starszych bez zajęcia, pozostających samotnie w domach, 9. mała oferta usług opiekuńczych, domów opieki dla seniorów, 10. duża liczba osób długotrwale bezrobotnych, 11. miejsca pracy niekompatybilne z kwalifikacjami - brak ludzi do pracy - dużo osób z Ukrainy pracuje w Świebodzinie, 12. dużo osób korzystających z pomocy społecznej, 13. zauważalna dyskryminacja obcokrajowców, 14. zbyt mało organizacji pozarządowych włączającej się w działania na rzecz gminy, 15. zbyt mało inicjatyw społecznych, 16. niewiele osób głosujących w wyborach – brak zmian na szczeblu władz gminy, 17. brak sal zabaw dla dzieci, 18. znaczna część społeczności starzejącej się (mieszkańców gminy Świebodzin), 19. brak ławek i miejsc spoczynku na terenie miasta, 20. zdewastowany amfiteatr i lasek za osiedlem Widok, 21. zbyt mało miejsc w istniejących Przedszkolach , 22. mały kontakt dzielnicowych z mieszkańcami, 23. życie społeczne i towarzyskie kończy się w Środowiskowym Domu Samopomocy lub w Stowarzyszeniu gdyż w godzinach popołudniowych i w weekendy mało jest działań integrujących osoby niepełnosprawne, 24. ograniczenia miejsc w istniejących placówkach – np. max 20 osób w Środowiskowym domu Samopomocy – (gmina Świebodzin liczy co najmniej 70 osób niepełnosprawnych) – wiele osób potrzebujących nie może korzystać z zajęć , 25. pustostan po Szkole Podstawowej nr 5 wymagający zagospodarowania (budynek należy do Starostwa) – mógłby być obiektem do utworzenia nowego miejsca (opiekuńczego, edukacyjnego, rehabilitacyjnego, społecznego) dla osób z niepełnosprawnościami, 26. niszczejący budynek Domu Kultury – wymaga remontu (zewn. i wewn.),

str. 52

27. trudności w znalezieniu opiekunek do dzieci, 28. brak mieszkań socjalnych (mieszkańcy czekają od 2009 roku, mieszkają w schronisku młodzieżowym), 29. małe wsparcie i promowanie podmiotów NGO (organizacji pozarządowych).

POTENCJAŁY 1. dni Świebodzina – organizowane na Świebodzińskich Błoniach, w ramach których organizowane są imprezy plenerowe, pokazy, koncerty, dyskoteka na Błoniach, Teatr Ruchu, 2. działające Stowarzyszenie Pomocy dla Zwierząt „Azyl na Koziej”, 3. organizacja licznych akcji świątecznych i charytatywnych (pomoc osobom biednym), 4. działająca Świebodzińska Orkiestra Dęta, 5. plaża Wilkowo – miejsce wypoczynku, rekreacji, integracji; imprezy na nowej plaży, 6. Świebodziński Dom Kultury – różnorodne imprezy kulturalne, liczne sekcje artystyczne, 7. Miejska Publiczna Biblioteka z 3 filiami – spotkania z pisarzami, Kluby dyskusyjne Książki, 8. kluby sportowe, 9. Świebodziński Związek Kresowian, 10. Młodzieżowa Rada Miejska, 11. coroczne przedstawienie „Dzieci Miastu” organizowane przez Specjalny Ośrodek Szkolno- Wychowawczy, 12. jarmarki organizowane przy Ratuszu, 13. duża aktywność ludzi, wiele działań społecznych, 14. działające sportowe organizacje pozarządowe, 15. pomoc bezdomnym – noclegownia, 16. duży udział mieszkańców w zbiórkach społecznych, 17. uzdolniona młodzież ze Świebodzina, 18. aktywni seniorzy – Uniwersytet Trzeciego Wieku, 19. Klub Seniora, 20. Klub turystyczny „Odkrywcy” przy Uniwersytecie Trzeciego Wieku, 21. rodziny z małymi dziećmi, wielu mieszkańców z wieku produkcyjnym, 22. Stowarzyszenia działające na terenie gminy – np. Stowarzyszenie Śpiewacze „Adoramus”, 23. Klub „Betonik” na Osiedlu Łużyckim – organizujący zajęcia dla dzieci i młodzieży, 24. Telewizja Świebodzińska i Internet - lokalne portale społecznościowe, 25. Banki: Wielkopolski Bank kredytowy, Bank, Polska Kasa Oszczędności Bank Polski, 26. Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Świebodzińskiej, 27. Poradnie specjalistyczne przy Szpitalu Nowym i Spółdzielni Inwalidów „Postęp”, Lubuskim Centrum Ortopedii w Świebodzinie, Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, 28. Świebodzińskie Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym p. Ela Greczycho - Pomoc rodzicom wychowującym chore dzieci, informowanie rodziców o możliwościach rehabilitacji, umożliwienie dostępu do sprzętu, oraz pomocy socjalnej i prawnej, organizacja wypoczynku dla dzieci niepełnosprawnych i ich opiekunów, pozyskiwanie funduszy na rzecz

str. 53

dzieci niepełnosprawnych, 29. Warsztaty Terapii Zajęciowej - jednostka prowadząca: PPH „Postęp" S.A. Zakład Pracy Chronionej, 30. Pomoc bezdomnym – Towarzystwo Brata Alberta, 31. Brama Lubuska, 32. liczne organizacje pozarządowe – np. Stowarzyszenie Pamięci Czesława Niemena, Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym, Świebodziński Ośrodek Kresowian, Stowarzyszenie Historyczno-Turystyczne, Regionalne Towarzystwo Kultury w Świebodzinie, 33. Świetlica Inicjatyw Twórczych SIT, 34. Warsztaty Terapii Zajęciowej – WTZ, 35. Środowiskowy Dom Samopomocy – ŚDS, 36. aktywne i chętne do uczestniczenia w życiu społecznym osoby niepełnosprawne, 37. Centrum Profilaktyki Uzależnień – wsparcie dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, osób w kryzysie, 38. Centrum Integracji Społecznej utworzone przez Stowarzyszenie na Rzecz Edukacji „Pomost” 39. Świetlica gminna w Wilkowie, 40. Koło Gospodyń Wiejskich w Wilkowie, 41. zaangażowana społeczność lokalna – mieszkańcy wsi Wilkowo.

Dodatkowo, w poniższym zestawieniu tabelarycznym autorzy podjęli próbę określenia skali problemu i charakteru potrzeb rewitalizacyjnych w odniesieniu do każdego ze zdefiniowanych kryteriów w podziale na poszczególne obszary terytorialne. Dla obu parametrów (skala problemów i potrzeby rewitalizacyjne) określono maksymalną i minimalną liczbę punktów w poszczególnych kryteriach. Punktacja poszczególnym parametrom nadawano w następującej skali:

SKALA PROBLEMU: CHARAKTER POTRZEB:  nieistotna – 0 punktów,  brak – 0 punktów,  niewielka– 1 punkt,  niewielki– 1 punkt,  umiarkowana– 2 punkty,  umiarkowany– 2 punkty,  istotna– 3 punkty,  znaczący – 3 punkty,  bardzo duża– 4 punkty.  bardzo duży– 4 punkty.

Następnym etapem analizy było określenie jakościowego oddziaływania poszczególnych parametrów na poszczególne kryteria i przypisanie ocen punktowych. W poniższej tabeli szczegółowo zobrazowano przeprowadzoną analizę.

Tabela 6 Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych – sfera społeczna Kryterium 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

str. 54

Poziom ubóstwa Skala problemów 4 1 3 2 Charakter potrzeb 4 1 3 2 Poziom obciążenia demograficznego Skala problemów 4 3 2 1 Charakter potrzeb 4 3 2 1 Poziom aktywności społecznej Skala problemów 4 3 1 2 Charakter potrzeb 4 3 1 2 Poziom zagrożenia wykluczeniem Skala problemów 4 1 2 3 Charakter potrzeb 4 1 2 3 Poziom przestępczości i naruszeń prawa (wykroczeń) Skala problemów 4 3 2 1 Charakter potrzeb 4 3 2 1 Poziom długotrwałego bezrobocia oraz bezrobocia Skala problemów 4 2 1 3 Charakter potrzeb 4 2 1 3 Źródło: opracowanie własne

4.2 Sfera infrastrukturalno-gospodarcza Wysoki poziom życia mieszkańców Gminy w dużej mierze zależy od rozwoju przedsiębiorstw zlokalizowanych na jej terenie. Poprzez działalność produkcyjną i usługową w dużym stopniu wpływają na wzrost zatrudnienia w gminie (a tym samym ograniczenie poziomu bezrobocia), a także wysokość dochodów Gminy – część podatku dochodowego od osób prawnych CIT (19%) trafia jako subwencja do budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Na poniższym grafie przedstawiono kryteria delimitacji obszarów w analizowanej w tym rozdziale sferze infrastrukturalno - gospodarczej. Ponadto, dla każdego z kryteriów określono katalog wskaźników charakteryzujących dany parametr. Na podstawie zebranych danych wskaźnikowych w końcowym fragmencie podrozdziału opisano skalę i charakter potrzeb rewitalizacyjnych w zakresie każdego z rozpatrywanego kryterium delimitacji.

str. 55

Tabela 7 Sfera infrastrukturalno - gospodarcza – kryteria delimitacji

Dostępność miejsc pracy

Sfera infrastrukturalno - gospodarcza

Poziom Szczególnie aktywności zniszczone gospodarczej otoczenie

Źródło: opracowanie własne

Tabela 8 Wskaźniki delimitacji dla poszczególnych kryteriów

Kryterium Wskaźnik Źródło wskaźnika

Dane zebrane z oficjalnego portalu Poziom aktywności Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarki GUS www.wyszukiwarkaregon. gospodarczej (ogółem/100 mieszkańców) stat.gov.pl Dostępność miejsc Liczba ofert pracy (ogółem/100 mieszkańców) Powiatowy Urząd Pracy pracy

Udział budynków bez dostępu do sieci gazowej (w %) Dane Własne/Informacje pozyskane w do ogólnej liczby budynków na danym obszarze procesie ankietyzacji respondentów

Udział budynków bez dostępu do sieci kanalizacyjnej Dane Własne/Informacje pozyskane w Szczególnie zniszczone do ogólnej liczby budynków na danym obszarze (w %) procesie ankietyzacji respondentów otoczenie Liczba budynków Ogólnie / liczba budynków wybudowanych przed r. 1989/udział tych budynków w Portal www. geoportal. gov.pl budynkach ogółem

Źródło: opracowanie własne

W poniższej tabeli przedstawiono zebrane dane dla poszczególnych wskaźników specyficznych dla badanej sfery infrastrukturalno - gospodarcza. W tej sposób określono czynniki i zjawiska kryzysowe występujące na poszczególnych obszarach wraz z określeniem w każdym z przypadków skali i charakteru potrzeb rewitalizacyjnych.

str. 56

Tabela 9 Wartości wskaźników delimitacji dla poszczególnych obszarów – sfera infrastrukturalno-gospodarcza

Sfera infrastrukturalno-gospodarcza Wartość Kryteriu Źródło Obszary Wskaźnik dla całej m wskaźnika gminy 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Liczba zarejestrowa Poziom nych aktywn podmiotów ości Dane własne 11,56 9,18 117,05 14,85 66,09 7,82 7,67 10,33 12,28 7,73 8,21 9,42 gospodarki gospod (ogółem/100 arczej mieszkańcó w) Liczba ofert Dostęp pracy ność Powiatowy (ogółem/100 0,74 0,16 1,89 3,66 4,33 0,10 0,15 0,00 0,00 0,08 0,00 1,11 miejsc Urząd Pracy mieszkańcó pracy w) Udział budynków bez dostępu do sieci gazowej (w %) do Dane własne 53,45% 4,00% 0,00% 0,00% 0,00% 2,00% 82,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% ogólnej Szczegó liczby lnie budynków zniszczo na danym ne obszarze otoczen Udział ie budynków bez dostępu do sieci kanalizacyjn Dane własne 9,30% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 8,00% 10,00% 6,00% 8,00% 10,00% 14,00% ej do ogólnej liczby budynków na danym

str. 57

obszarze (w %) Liczba budynków Ogólnie / liczba budynków 259/1 wybudowan 3652/248 532/380 65/35/5 145/90/ 393/258 449/306/ 572/395/ 309/220/ 426/300/ 169/111/ 333/234/ Dane własne 55/59, ych przed r. 6/68,07% /71,42% 3,84% 62,06% /65,64% 68,15% 69,05% 71,19% 70,42% 65,68% 70,27% 84% 1989/udział tych budynków w budynkach ogółem Źródło: opracowanie własne

str. 58

W wyniku przeprowadzonej diagnozy w sferze społecznej autorzy dokumentu zidentyfikowali następujące problemy oraz potencjały:

SFERA INFRASTRUKTURALNO - GOSPODARCZA niski wskaźnik prowadzenia aktywności gospodarczej,

PROBLEMY 1. niewykorzystanie linii kolejowych, 2. problemy z komunikacją miejską – brak wystarczającej ilości połączeń autobusowych do pobliskich miejscowości, 3. mało wyeksponowanych obiektów, atrakcyjnych dla turystów, 4. niskie wynagrodzenia za wykonywaną pracę, 5. wypieranie firm lokalnych przez firmy międzynarodowe, 6. niewykorzystanie położenia, niezagospodarowane tereny pod inwestycje (nie przyciąganie inwestorów zewnętrznych, mała oferta gruntów pod inwestycje, nieuzbrojone działki), 7. gospodarczo niewykorzystany w pełni teren wokół figury Jezusa Chrystusa, 8. niski poziom edukacji ponadgimnazjalnej, 9. brak powiązania szkół z lokalnymi przedsiębiorcami, 10. problem z płaceniem podatków, 11. brak wystarczającej informacji na temat Funduszy, dotacji, grantów dla przedsiębiorców i osób zakładających własny biznes, 12. niewielka ilość instytucji życia kulturalnego szczególnie na osiedlach oddalonych od centrum miasta, 13. brak lokalu na stałą galerię i spotkania artystyczno-kulturalne mieszkańców Świebodzin i okolic, 14. brak parkingów i miejsc piknikowych bezpiecznych dojazdów, 15. brak zagospodarowania terenu wokół jeziora Trzcinno – zachodnia strona Świebodzina, 16. niewykorzystany teren byłego targowiska, 17. brak informacji turystycznej, 18. brak promocji miasta (figura Jezusa Chrystusa), 19. mała ilość ławeczek na terenie całego miasta, 20. brak dofinansowania dowozu osób niepełnosprawnych przez miasto i poza miasto, 21. trudności związane z miejscami w placówkach opiekuńczych – konieczność zmiany przepisów dotyczących przebywania w ośrodkach dla osób niepełnosprawnych, rygorystyczne przestrzeganie maksymalnie 10 dni nieobecności (przekroczenie– wydalenie z ośrodka), 22. niedostosowanie lokalnego rynku pracy do potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych 23. brak dostatecznej informacji dla pracodawców dotyczącej możliwości zatrudniania osób niepełnosprawnych, 24. brak przychylności ze strony władz miasta do tworzenia np. Spółdzielni Socjalnych osób prawnych tworząc miejsca pracy dla osób niepełnosprawnych, 25. niska oferta kursów i szkoleń kwalifikacyjnych – uboga oferta dofinansowanych kursów zawodowych,

str. 59

26. małe wsparcie dla przyszłych przedsiębiorców, mała informacja o biznesie dla osób chcących założyć własną działalność gospodarczą, 27. mało wyeksponowane walory turystyczne i zabytki, które mogłyby skupić turystów i zasilić lokalny rynek (rozwój agroturystyki), 28. zanik tradycji przemysłowych, 29. brak wspierania rolników i zachęcania do uprawy ekologicznej, promowania lokalnych produktów, 30. trudności w znalezieniu zatrudnienia osobom 50+, 31. często proponowana praca zmianowa - utrudnienie dla kobiet wychowujących dzieci (zwłaszcza matek samotnych), 32. niskie wynagrodzenia za wykonywaną pracę, 33. brak wystarczającego wsparcia opiekuńczego i finansowego dla samotnych matek, które muszą pogodzić pracę z obowiązkami domowymi, 34. brak wykwalifikowanych pracowników, osób dysponującymi kluczowymi informacjami – mała ilość (w tym również dofinansowanych ) kursów i szkoleń zawodowych dla osób bezrobotnych i poszukujących pracy, 35. niski poziom rozwoju ekonomii społecznej i spółdzielczości socjalnej, 36. brak wsparcia dla przedsiębiorców ze strony władz miasta, brak współpracy między otoczeniem biznesu a jednostkami samorządu terytorialnego, 37. słaba komunikacja PKS i PKP (ze Świebodzinem – do którego mieszkańcy dojeżdżają do pracy).

POTENCJAŁY 1. dobre położenie gminy – przy trasie międzynarodowej A2 oraz drodze ekspresowej S3, w centralnej części województwa lubuskiego, magistrala kolejowa E-20 2. wiele działających na terenie gminy firm z branży TSL (transport spedycja logistyka) oraz firm z branży motoryzacyjnej 3. możliwości i miejsca pracy w wyspecjalizowanych firmach takich jak: RECARO (produkcja foteli lotniczych), Seco Warwick Thermal S.A. (obróbka metali), ADIENT POLAND sp. z o.o. (wytwarzanie metalowych elementów), KICO Polska Sp. z o.o. (produkcja części samochodowych) 4. bogato rozwinięty sektor usługowy 5. figura/rzeźba Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata wraz z przyległym terenem wokół figury 6. wieża ratuszowa – dzisiaj w Ratuszu mieści się Muzeum Regionalne skupiające turystów 7. wiele jeszcze wolnych terenów do zagospodarowania pod inwestycje 8. hotele – rozbudowana baza noclegowa i gastronomiczna dla przyjeżdżających 9. niska stopa bezrobocia 10. bogate tereny użytków rolnych na terenie gminy i możliwości ekologicznych upraw 11. dobre gospodarczo położenie miasta i gminy – na szlakach tranzytowych z Niemiec i Skandynawii na południe Europy 12. położenie gminy na Pojezierzu Lubuskim, w granicach Pojezierza Łagowskiego

str. 60

13. miasto graniczące z rozwijającymi się gminami takimi jak: Sulechów, Zbąszynek, Międzyrzecz 14. na terenie miasta: pustostany, niszczejące budynki, które dają możliwość zagospodarowania, ożywienia (np. Piwnice Ratusza, Budynek po LOK na ul. Piłsudskiego) 15. stary zamek - ruina niewykorzystany potencjał oraz zabytkowe obiekty turystyczne 16. pobliskie jezioro Trzcinno i okoliczne lasy 17. Błonia Świebodzińskie przy ul. Konarskiego – piękny teren rekreacyjny przy tzw. strudze świebodzińskiej 18. wiele jednoosobowych działalności gospodarczych tzw. „małych” biznesów 19. duża powierzchnia użytków rolnych na terenie gminy (grunty orne, leśne) 20. tradycje przemysłowe – włókienniczym, wikliniarskim, piwowarskim 21. duża powierzchnia użytków rolnych 22. dużej ilości osób młodych – w wieku produkcyjnym 23. blisko do Świebodzina, w którym pracuje większość mieszkańców Wilkowa (Wilkowo „sypialnią” Świebodzina) 24. możliwości rozwoju turystyki, agroturystyki – jezioro i plaża w Wilkowie, lasy 25. dobre położenie Wilkowa – przy drodze krajowej nr 92 i linii kolejowej Poznań-Kunowice

Dodatkowo, w poniższym zestawieniu tabelarycznym autorzy podjęli próbę określenia skali problemu i charakteru potrzeb rewitalizacyjnych w odniesieniu do każdego ze zdefiniowanych kryteriów w podziale na poszczególne obszary terytorialne. Dla obu parametrów (skala problemów i potrzeby rewitalizacyjne) określono maksymalną i minimalną ilość punktów w poszczególnych kryteriach. Punktacja poszczególnym parametrom nadawano w następującej skali:

Tabela 10 Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych – sfera infrastrukturalno-gospodarcza

Kryterium 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Poziom aktywności gospodarczej Skala problemów 2 4 3 1

str. 61

Charakter potrzeb 2 4 3 1 Dostępność miejsc pracy Skala problemów 4 3 1 2 Charakter potrzeb 4 3 1 2 Szczególnie zniszczone otoczenie Skala problemów 1 2 3 4 Charakter potrzeb 1 2 3 4 Źródło: opracowanie własne

4.3 Sfera przestrzenno – funcjonalna Na poniższym grafie przedstawiono kryteria delimitacji obszarów w analizowanej w tym rozdziale sferze przestrzenno - funkcjonalnej. Ponadto, dla każdego z kryteriów określono katalog wskaźników charakteryzujących dany parametr. Na podstawie zebranych danych wskaźnikowych w końcowym fragmencie podrozdziału opisano skalę i charakter potrzeb rewitalizacyjnych w zakresie każdego z rozpatrywanego kryterium delimitacji.

Tabela 11 Sfera społeczna – przestrzenno – funkcjonalna

Szczególnie zdegradowana przestrzeń publiczna

Sfera przestrzenno – funcjonalna

Funkcjonalność przestrzeni publicznych

Źródło: opracowanie własne

Tabela 12 Wskaźniki delimitacji dla poszczególnych kryteriów Kryterium Wskaźnik Źródło wskaźnika

Szczególnie zdegradowana przestrzeń Udział zaniedbanych podwórek w ogólnej Dane własne/ Informacje publiczna liczbie podwórek (%) pozyskane w oparciu o

str. 62

wizję lokalną danego obszaru

Udział powierzchni zdegradowanych obszarów Dane własne/ Informacje zielonych w powierzchni ogółem obszarów pozyskane w oparciu o zielonych (%) wizję lokalną danego obszaru Funkcjonalność przestrzeni publicznych Liczba miejsc publicznych służących realizacji Dane Własne/Informacje działań integracyjnych (sztuka) pozyskane w procesie ankietyzacji respondentów Źródło: opracowanie własne

W poniższej tabeli przedstawiono zebrane dane dla poszczególnych wskaźników specyficznych dla badanej sfery przestrzenno – funcjonalnej.

str. 63

Tabela 13 Wartości wskaźników delimitacji dla poszczególnych obszarów – sfera przestrzenno-funkcjonalna

Sfera przestrzenno - funkcjonalna Wartość Źródło Obszary Kryterium Wskaźnik dla całej wskaźnika gminy 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Udział zaniedbanych podwórek w ogólnej Dane 28% 45% 25% 20% 15% 35% n/d n/d n/d n/d n/d n/d liczbie podwórek własne Szczególnie (%) zdegradowana Udział powierzchni przestrzeń zdegradowanych publiczna obszarów zielonych Dane 24% 35% 20% 20% 20% 20% 25% 25% 25% 25% 25% 25% w powierzchni własne ogółem obszarów zielonych (%) Liczba miejsc publicznych Funkcjonalność służących realizacji Dane przestrzeni 34 2 1 3 2 4 3 4 5 6 2 2 działań własne publicznych integracyjnych (sztuka) Źródło: opracowanie własne

str. 64

W wyniku przeprowadzonej diagnozy w sferze przestrzenno – funcjonalnej autorzy dokumentu zidentyfikowali następujące problemy oraz potencjały:

SFERA PRZESTRZENNO - FUNKCJONALNA

PROBLEMY 1. zaniedbane kamienice w centrum miasta – część przy ratuszu odnowiona, kawałek dalej niszczejące i „straszące” zabudowy, niezagospodarowane podwórka, zniszczona zabudowa mieszkaniowa, 2. brak dużego parku – zadbanego, czystego, z dostateczną ilością ławek, alejek, 3. brak komunikacji miejskiej, 4. zbyt mało ścieżek rowerowych, 5. tłok na ulicy, korki – uliczki i chodniki wąskie, jednokierunkowe, 6. nierówne, wymagające remontu drogi oraz dziurawe chodniki (problem z przejazdem wózkiem), 7. chaos komunikacyjny przed dworcem PKP, 8. zły stan Zamku oraz wielu starych, zabytkowych budynków mieszkalnych (kamienic), które grożą niebezpieczeństwem dla mieszkańców, 9. zdewastowane i zaniedbane podwórka niszczące wizerunek miasta, 10. brak oznaczonych przejść dla pieszych, 11. brak chodnika do plaży Miejskiej w Wilkowie stwarza zagrożenie dla przechodniów (duża ilość samochodów niebezpieczna dla środowiska i przechodniów idących na plażę), 12. remonty i utwardzenie podwórek przy budynkach przy ul. 3 Maja (nr 14, 16) obecnie piach, kamienia, doły, po deszczach są wielkie kałuże, a gdy susza ogromne tumany kurzu, 13. brak komunikacji miejskiej - utrudnia mieszkańcom przemieszczanie się, np. z osiedla Poznańskiego na ul. Widok, na Cmentarz, 14. zastoiska wody po opadach deszczu – wynikające ze złego stanu dróg w mieście, 15. brak komunikacji autobusowej między Świebodzinem a małymi miejscowościami, 16. utrudnienia komunikacyjne ul. Osiedlowa - Łużycka, Młyńska – ul. Sukiennicza, ul. Wojska Polskiego – Zachodnia, 17. brak oznakowania właścicieli parkingu oraz dla kogo jest przeznaczony (nr tablic), 18. zbyt mała ilość miejsc parkingowych dla osób niepełnosprawnych – konieczna większa ilość miejsc szczególnie przy przychodniach, Domu Pomocy Społecznej, Domu Kultury, Szpitalu, 19. wymagające remontu chodniki przy ul. Wałowej w Świebodzinie (samochody z powodu małej ilości miejsc parkują na chodnikach), 20. zły stan Świebodzińskiego Domu Kultury – budynek wymaga gruntownego remontu (renowacji elewacji, sal, holu, korytarzy), 21. zaniedbany teren przy jeziorze „Kąpiałka”, 22. za wysokie krawężniki na obszarze miasta, problem z przejazdem wózkiem inwalidzkim, 23. niebezpieczne przejście i brak oświetlenia oraz sygnalizacji np. przy poczcie,

str. 65

24. niewystarczające oznakowanie poziome i oświetlenie na drogach, 25. mała liczba obiektów rekreacyjnych i sportowych uwzględniających potrzeby osób niepełnosprawnych, 26. zdegradowane budynku użyteczności publicznej na terenie całego miasta, zwłaszcza zabytki, zabudowa mieszkaniowa, 27. niezagospodarowane w pełni Świebodzińskie Błonia, 28. liczne zaniedbane „straszące” budynki, zdegradowane kamienice, 29. zabrudzone i niezagospodarowane parki na terenie miasta, 30. zbyt mało ławek na terenie całego miasta, 31. brak systemu gospodarowania odpadami i edukacji w tym zakresie, 32. mała promocja miasta i jego walorów zabytkowych, przyrodniczych, 33. wymagająca odnowienia stacja PKP i placu wokół PKP z dostosowaniem przestrzeni dla niepełnosprawnych użytkowników, 34. słabe połączenia komunikacyjne – kolejowe i autobusowe (zwłaszcza kierunek Rzepin, Toporów skąd dojeżdżają uczestnicy Warsztatów Terapii Zajęciowej); największe problemy z dojazdami w okresie ferii zimowych i wakacji, 35. ograniczenia w dostępnie do biletów miesięcznych ze zniżkami dla osób niepełnosprawnych, (np. osoby ze stopniem umiarkowanym nie mają uprawnień do zniżek PKP i PKS), 36. brzydkie, psujące wizerunek podwórka w centrum miasta, 37. za mało ścieżek rowerowych i brak oświetlenia przy ścieżkach już istniejących (do Wilkowa, Chociul), 38. konieczność zagospodarowania budynku przy ul. Zamkowej (część zagospodarowana pod Szpital ortopedyczny, pozostała część budynku niszczeje), 39. kamienice przy ul. Mało Młyńskiej wymagające remontu i termoizolacji, 40. zaniedbane podwórka i klatki schodowe – „wokół Ratusza ładnie i czysto a kawałek dalej „brudno” (przy budynkach mieszkalnych nie ma ławek, placów zabaw, wiat, terenów zielonych), 41. konieczność zagospodarowania otoczenia osiedla popegeerowskiego – poprawa estetyki i funkcjonalności, 42. brak wyeksponowania zabytków, walorów przyrodniczych oraz promocji wsi Wilkowo.

POTENCJAŁY 1. stare kamienice i zabytki – ratusz z XVI w., mieszczańska zabudowa mieszkaniowa z XVIII, XIX w., Kościół pw. św. Michała Archanioła, zamek z XVI w. i fragmenty obwarowań z XIV i XIV w. z basztami, bramami i fosą; 2. zachowane historyczne centrum z rynkiem, 3. figura Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata postawiona w 2010 r., 4. fontanny usytuowane w mieście, 5. dobrej jakości boiska sportowe, 6. place zabaw,

str. 66

7. droga ekspresowa (położenie miasta na skrzyżowaniu głównych szlaków komunikacyjnych) – trasa szybkiego ruchu S3, autostrada A2, 8. Zamek z obwarowaniami z XVI w., 9. Kościół parafialny pw. Świętego Michała Archanioła (XIV, XV w.), 10. Kościół pw. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski (neogotycki, z przełomu XIX i XX w.), 11. niewykorzystane place i pustoszejące budynki mogące być miejscem rekreacji i wypoczynku 12. tereny przy Zamku i Lubuskim Ośrodku Rehabilitacji Ortopedycznej, 13. Jezioro i plaża w Wilkowie, 14. Jezioro „Trzcinno” i teren wokół jeziora, 15. Ronda i sygnalizacja świetlna, 16. Parkingi miejskie, 17. Świebodziński Dom Kultury, 18. Instytucje publiczne takie jak: Komenda Powiatowa Policji czy 6 jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej na terenie gminy, 19. Miejska Biblioteka Publiczna z filiami, 20. Nowy Szpital Sp. z o.o. w Świebodzinie, 21. Muzeum Regionalne, 22. Świebodzińskie Błonia nad Strugą, 23. Ośrodek Sportu i Rekreacji, liczne obiekty sportowe (kluby, boiska, basen), 24. Jezioro kąpielowe „Kąpiałka”, 25. Ośrodek i plaża w Wilkowie, 26. Drogi rowerowe, 27. Środowiskowy Dom Samopomocy miejsce spotkań i dziennego pobytu dla osób niepełnosprawnych, 28. liczne tereny zielone na terenie miasta – parki, , skwery, Świebodzińskie Błonia, 29. zadbane miasto (zwłaszcza centrum, rynek – Ratusz z II połowy XIV w. i teren wokół ratusza), 30. liczne, stare, zabytkowe kamienice – np. przy pl. Jana Pawła – neorenesansowe, secesyjne, 31. bogata oferta hoteli (np. Lubuski, Sen), ośrodków wypoczynkowych, schronisko młodzieżowe, 32. Ośrodek Sportu i Rekreacji, boiska, kluby sportowe, 33. wiele jednostek pomocy społecznej – Punkt Interwencji Kryzysowej, Ośrodek Pomocy Społecznej, Centrum Integracji Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Świetlica środowiskowa, Domy Pomocy Społecznej – Jordanowo, Glińsk), 34. Komenda Powiatowa Policji z 6 jednostkami na terenie gminy, 35. Świetlica gminna w Wilkowie, 36. walory przestrzeni turystyczno-rekreacyjnej i Jezioro Wilkowskie, 37. neogotycki kościół z 1908 r. pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, 38. zabytkowy kościelny cmentarz z XIV w.

str. 67

Dodatkowo, w poniższym zestawieniu tabelarycznym autorzy podjęli próbę określenia skali problemu i charakteru potrzeb rewitalizacyjnych w odniesieniu do każdego ze zdefiniowanych kryteriów w podziale na poszczególne obszary terytorialne. Dla obu parametrów (skala problemów i potrzeby rewitalizacyjne) określono maksymalną i minimalną ilość punktów w poszczególnych kryteriach. Punktacja poszczególnym parametrom nadawano w następującej skali:

Tabela 14 Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych – sfera przestrzenno - funkcjonalna Kryterium 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Szczególnie zdegradowana przestrzeń publiczna Skala problemów 4 3 2 1 Charakter potrzeb 4 3 2 1 Funkcjonalność przestrzeni publicznych Skala problemów 3 4 2 1 Charakter potrzeb 3 4 2 1 Źródło: opracowanie własne

4.4 Sfera środowiskowa Na poniższym grafie przedstawiono kryteria delimitacji obszarów w analizowanej w tym rozdziale sferze środowiskowej. Ponadto, dla każdego z kryteriów określono katalog wskaźników charakteryzujących dany parametr. Na podstawie zebranych danych wskaźnikowych w końcowym fragmencie podrozdziału opisano skalę i charakter potrzeb rewitalizacyjnych w zakresie każdego z rozpatrywanego kryterium delimitacji.

str. 68

Tabela 15 Sfera środowiskowa – kryteria delimitacji

Sfera Jakość środowiskowa powietrza

Źródło: opracowanie własne

Tabela 16 Wskaźniki delimitacji dla poszczególnych kryteriów Kryterium Wskaźnik Źródło wskaźnika

Jakość powietrza Udział budynków o niskiej termoizolacyjności w ogóle Dane Własne/Informacje budynków (%) pozyskane w procesie ankietyzacji respondentów Udział niskoemisyjnych źródeł ciepła w instalacjach Dane Własne/Informacje ogółem (%) pozyskane w procesie ankietyzacji respondentów Udział instalacji OZE w instalacjach ogółem (%) Dane Własne/Informacje pozyskane w procesie ankietyzacji respondentów 1Powierzchnia terenów zielonych (ha) Dane własne/ Informacje pozyskane w oparciu o wizję lokalną danego obszaru Źródło: opracowanie własne

W poniższej tabeli przedstawiono zebrane dane dla poszczególnych wskaźników specyficznych dla badanej sfery środowiskowej. W tej sposób określono czynniki i zjawiska kryzysowe występujące na poszczególnych obszarach wraz z określeniem w każdym z przypadków skali i charakteru potrzeb rewitalizacyjnych.

1 za tereny zielone uznano obszar ogólnodostępny i spełniający funkcje wypoczynkowe, rekreacyjne, zdrowotne i estetyczne, przyczyniając się do poprawy jakości życia mieszkańców. Za teren zielony przyjęto element kompozycji urbanistycznej wpływającej na charakter oraz wygląd ulic i placów, jednocześnie kształtując i porządkując wnętrze miasta np. parki, skwery, zieleń uliczna, trawniki, klomby, ogródki działkowe.

str. 69

Tabela 17 Wartości wskaźników delimitacji dla poszczególnych obszarów – sfera środowiskowa. Sfera środowiskowa Wartość Źródło Obszary Kryterium Wskaźnik dla całej wskaźnika gminy 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Udział budynków o niskiej Dane termoizolacyjności 36,47% 50% 52% 48% 48% 48% 50% 66% 66% 66% 50% 68% własne w ogóle budynków (%)

Udział niskoemisyjnych Dane źródeł ciepła w 31,45% 7% 5% 3% 6% 5% 40% 45% 50% 60% 60% 65% własne Jakość instalacjach powietrza ogółem (%)

Udział instalacji Dane OZE w instalacjach 2,55% 2,00% 4,00% 3,00% 2,00% 3,00% 2,00% 2,00% 2,00% 3,00% 3,00% 2,00% własne ogółem (%)

2Powierzchnia Dane terenów zielonych 7,19 1,55 0 0,4 0 5,24 0 0 0 0 0 0 własne (ha) Źródło: opracowanie własne

2 za tereny zielone uznano obszar ogólnodostępny i spełniający funkcje wypoczynkowe, rekreacyjne, zdrowotne i estetyczne, przyczyniając się do poprawy jakości życia mieszkańców. Za teren zielony przyjęto element kompozycji urbanistycznej wpływającej na charakter oraz wygląd ulic i placów, jednocześnie kształtując i porządkując wnętrze miasta np. parki, skwery, zieleń uliczna, trawniki, klomby, ogródki działkowe.

str. 70

W wyniku przeprowadzonej diagnozy w strefie środowiskowej autorzy dokumentu zidentyfikowali następujące problemy oraz potencjały:

SFERA ŚRODOWISKOWA

PROBLEMY 1. palenie śmieci na działkach, 2. dzikie wysypiska śmieci w lasach, 3. degradacja miejsc przyrody przez owady, 4. niewykorzystanie zasobów np. brak dużego parku miejskiego, niezagospodarowane w pełni Świebodzińskich Błoni (obecnie jedynie plac pod imprezy plenerowe), 5. mało plaż i miejsc do wypoczynku i rekreacji, 6. zanieczyszczenie środowiska (palenie w piecach niewłaściwym paliwem – dym z kominów), 7. brak terenów zielonych na nowo powstających osiedlach oraz na terenie wokół dworca PKP, 8. dym z kominów zakładowych, 9. śmietniki usytuowane zbyt blisko ulicy i chodników, 10. Wilkowo - brak utwardzonej drogi do plaży, z której korzysta znaczna część ludzi Świebodzina i okolic – widoczny kurz unoszący się uniemożliwiający oddychanie, 11. W budynku po byłym ośrodku transportu leśnego rury odprowadzające spaliny są wystawione za oknami zbyt nisko - powoduje to zadymienie sąsiednich budynków, 12. niedostateczne sprzątanie miasta (nie sprząta się regularnie i nie wszystkie miejsca w mieście) - na przykład lasek za osiedlem Widok, miejsce po byłym amfiteatrze na osiedlu Widok, zaśmiecanie lasu przy osiedlu Widok, 13. Park Chopina - zanieczyszczenie ławek przez ptaki, 14. zaśmiecanie Świebodzińskich Błoni, 15. wiele niezagospodarowanych i zaniedbanych terenów zielonych, brak skupienia się w mieście na walorach środowiskowych, 16. park Chopina (zabytkowy) - zabrudzony, zaniedbany wymagający rozwiązania problemu z ptakami (zdejmowanie gniazd), wymaga więcej koszy na śmieci, 17. mieszkańcy nie sprzątają po psach, 18. Park Miejski na Błoniach przy Strudze Świebodzińskiej – niezagospodarowany, wymagający, rewitalizacji (wysoka trawa, brak toalet, ścieżek rowerowych, spacerowych itp.), 19. zaniedbany park przy ul. Wolności (śmieci, ptasie odchody) znajdujący się w pobliżu Środowiskowego Domu Samopomocy, 20. zbyt mało koszy na śmieci, brak kontenerów do segregacji odpadów, 21. zanieczyszczone przez ptaki, psy i ludzi parki, alejki w mieście, 22. zbyt dużo miejsc parkingowych w centrum miasta a za mało przestrzeni do spacerów i wypoczynku,

str. 71

23. zaniedbane podwórka z niezagospodarowaną sferą przyrodniczą (pasmami zieleni), 24. zaśmiecone, zanieczyszczone odchodami ptasimi parki, 25. nie w pełni zagospodarowane Błonia – brakuje ławek, ścieżek, przeszkadza wysoka trawa, 26. brak oświetlenia w parkach, 27. za mało ścieżek rowerowych i brak oświetlenia przy ścieżkach już istniejących (do Wilkowa, Chociul), 28. zaniedbane, wymagające renowacji parki przy Pl. Wolności i ul. Zamkowej.

POTENCJAŁY 1. Błonia Świebodzińskie (Al. 700-lecia, ul. Konarskiego) nad Strugą Świebodzińską, 2. Parki - Łęgowski, Chopina, Dworcowy, Park Róż (przy PKS), park przy ulicy Zamkowej, 3. Lasek obok osiedla Widok, 4. tereny zielone obok Lubuskiego Ośrodka Rehabilitacyjno-Ortopedycznego, 5. tereny zielone, wzgórze przy figurze Jezusa Chrystusa, 6. położenie Świebodzina – Pojezierze Lubuskie, dorzecze Odry, rzeka Paklica, 7. rezerwat leśny „Dębowy Ostrów”, 8. położenie gminy w dorzeczu Odry, 9. Jezioro Niesulickie (Niesłysz) – największe jezioro gminy, 10. liczne miejsca na tereny rekreacyjne i wypoczynkowe – jeziora Wilkowkie, Lubiniewickie, Paklicko Wielkie, pomniki przyrody, zasoby leśne, 11. Błonia Świebodzińskie (ul. Konarskiego , al. 700-lecia) nad Strugą Świebodzińską, 12. Park Chopina (pod ewidencją konserwatorską), 13. ścieżki rowerowe, 14. sieć wodno-kanalizacyjna i dobrze rozwinięta sieć gazociągowa, 15. Klub Przyrodników - Prowadzenie i popieranie wszelkiej działalności na rzecz ochrony środowiska, szczególnie ochrony przyrody, edukacja ekologiczna społeczeństwa, prowadzenie, popieranie i koordynowanie prac badawczych zmierzających do lepszego poznania przyrody, inspirowanie i tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi amatorskiego ruchu przyrodniczego,. 16. grunty rolnicze, 17. rzeka Paklica.

SKALA PROBLEMU: CHARAKTER POTRZEB:

str. 72

 nieistotna – 0 punktów,  brak – 0 punktów,  niewielka– 1 punkt,  niewielki– 1 punkt,  umiarkowana– 2 punkty,  umiarkowany– 2 punkty,  istotna– 3 punkty,  znaczący – 3 punkty,  bardzo duża– 4 punkty.  bardzo duży– 4 punkty.

Tabela 18 Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych – sfera środowiskowa Kryterium 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Jakość powietrza Skala problemów 3 2 1 4 Charakter potrzeb 3 2 1 4 Źródło: opracowanie własne

5. Zasięg przestrzenny obszaru rewitalizacji - określenie, w oparciu o diagnozę i identyfikację potrzeb rewitalizacyjnych, terytorium najbardziej wymagającego wsparcia Cytując Ustawę o rewitalizacji z dnia 9 października 2015 (Dz. U. 2015 poz. 1777) oraz „Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020” (Minister Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa, 3 lipca 2015 r., MIiR/H 2014-2020/20(01)/07/2015 ) rewitalizacja stanowi proces wyprowadzenia ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki. Obszar zdegradowany to natomiast przestrzeń, w której koncentrują się zjawiska negatywne (społeczne, gospodarcze, przestrzenne) oraz problemy, które wpływają na pogorszenie jakości życia mieszkańców. Szczególne znaczenie odgrywać będzie obszar rewitalizacji. Jest to "obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechującego się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, (...) na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, zamierza się przeprowadzić rewitalizację". Nie może on obejmować terenów większych niż 20% gminy oraz nie może być zamieszkany przez więcej niż 30% mieszkańców gminy. Delimitacji przestrzennej obszarów wymagających interwencji w ramach Programu Rewitalizacji dokonano na podstawie wieloczynnikowej analizy ilościowej i jakościowej i na tej podstawie wyznaczono obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji. Identyfikacji występujących na terenie gminy problemów, czynników i zjawisk kryzysowych dokonano w odniesieniu do sfery społecznej, infrastrukturalno-gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej i środowiskowej. Efektem prezentowanej diagnozy jest wskazanie obszaru o największej kumulacji zjawisk kryzysowych. Analizę

str. 73 poszczególnych obszarów oparto na zestawie wskaźników pozwalających na obiektywne określenie stopnia zróżnicowania rozwoju społeczno-gospodarczego poszczególnych stref.

5.1 Metodologia delimitacji obszarów zdegradowanych Opracowując podział gminy Świebodzin na obszary (jednostki urbanistyczne) kierowano się zapisami art. 9.1 ustawy o rewitalizacji. Tak jak wpisano w programie punktem wyjścia były okręgi wyborcze, jednak nie trzymano się ściśle ich granic, ponieważ podział na okręgi wyborcze odbywa się w oparciu o zupełnie inne kryteria niż te, które są istotne z punktu widzenia planowanej rewitalizacji danego obszaru. Zaletą podziału gminy na okręgi wyborcze jest pewna spójność terytorialna danego obszaru. Niestety konieczne były pewne modyfikacje, które pozwalały wyodrębnić obszary spójne jako pewne całości pod względem społecznym, morfologicznym, funkcjonalnym i przestrzennym. Nie pokrywają się one zatem w każdym przypadku ściśle z granicami administracyjnymi, choć często bywają do nich zbliżone. Istniejący podział na jednostki administracyjne i jednostki statystyczne (okręgi wyborcze) nie zawsze odzwierciedla zróżnicowanie gminnej przestrzeni i wykształcające się w jej obrębie obszary funkcjonalno-przestrzenne, których społeczność jest ze sobą zintegrowana. Zaproponowany w Programie podział na jednostki urbanistyczne (11 obszarów) pozwala na zaprezentowanie nieformalnych struktur i powiązań pomiędzy poszczególnymi obszarami oraz umożliwiło opracowanie pełniejszej diagnozy tych obszarów, gdyż sytuacje kryzysowe oraz problemy poszczególnych sfer przenikają się w Gminie w obrębie miejsc powiązanych ze sobą pod względem społecznym, funkcjonalnym i przestrzennym. Cechą charakterystyczną wskazanych obszarów jest fakt, iż obejmują one wyłącznie obszary zamieszkałe. Dzięki temu obejmują one tereny, których główną cechą jest koncentracja zabudowy mieszkaniowej jako podstawowej formy użytkowania. Zaproponowany podział Gminy na obszary pozwolił uniknąć prowadzenia zbędnej diagnozy dla obszarów użytkowanych w inny sposób, gdzie funkcja mieszkaniowa ma dużo mniejsze znaczenie lub nie występuje w ogóle (np. lasy, pola, zieleń zorganizowana), w związku z czym nie koncentrują się w nich zjawiska społeczne. Z uwagi na fakt, iż rewitalizacja ma przede wszystkim służyć społeczności objętej Programem, wyznaczanie obszarów zarówno w samym Świebodzinie, jak i łączenie sołectw w obszary pozwoliło na skupieniu się na terenach, w których zachodzą procesy społeczne. Miasto Świebodzin, jako stolica gminy zamieszkałe przez największą liczbę osób zostało podzielone na 5 obszarów. Obszar numer 1 został wyznaczony granicami starego historycznego miasta. Ścisłe śródmieście, tak jak w większości polskich miast ma swoją szczególną specyfikę. Oprócz funkcji mieszkalnej występuje w nim jeszcze szereg funkcji innego rodzaju, w tym np. kulturalna, administracyjna, handlowa, turystyczna, itp. Miasto Świebodzin pełni jednocześnie funkcję siedziby powiatu. Pozostałe cztery obszary to miejsca, które starano się łączyć w oparciu o podobną charakterystykę i istniejące na danym obszarze problemy. Oczywistym jest, że z innymi problemami borykają się mieszkańcy zlokalizowani w dawnej części przemysłowej miasta, a z innymi Ci, którzy

str. 74 mieszkają w dzielnicach domków jednorodzinnych. Ludzie zamieszkujący na tak wyznaczonych obszarach borykają się najczęściej z podobnymi problemami. Najczęstszymi przyczynami degradacji terenów poprzemysłowych są m.in. zanieczyszczenia chemiczne, degradacja morfologiczna tj. deformacja powierzchni lub elementów ukształtowania terenu. Skutkuje to koniecznością poprawy jakości środowiska, wykreowania nowej wizji obszaru, stworzenia w pobliżu nowych aktywności i usług a także sprostanie licznym barierom architektonicznym, własnościowym oraz ograniczeniom związanym z wymaganiami konserwatora zabytków. Natomiast problemy mieszkańców blokowisk sprowadzają się do m.in. braku infrastruktury umożliwiającej dzieciom i młodzieży spędzanie czasu w sposób aktywny i bezpieczny, a także zapewniającej integrację społeczną. Niezagospodarowana przestrzeń publiczna pomiędzy blokami stanowi potencjał, który można wykorzystać, jako bardzo dobra lokalizacja do stworzenia infrastruktury pełniącej rolę integrującą lokalną społeczność, a także służącą do wypoczynku i zabaw dla dzieci i młodzieży. Załączone poniżej mapy szczegółowo pokazują podział Gminy na obszary.

Rysunek 8 Podział na obszary – Miasto Świebodzin

Źródło: opracowanie własne

str. 75

Rysunek 9 Podział na obszary – Gmina Świebodzin

str. 76

Źródło: opracowanie własne

Łącznie poszczególnych sołectw w obszary wynikało z ich spójności terytorialnej (położenie geograficzne, podobna odległość od miasta Świebodzin, podobne problemy społeczne związane z uwarunkowaniami przestrzennymi w poszczególnych miejscowościach). Na potrzeby procesu wyznaczenia obszarów zdegradowanych przyjęto podział terytorium gminy na 11 obszarów funkcjonalnych. Delimitacja była prowadzona w odniesieniu do sfer: - społecznej, - infrastrukturalno-gospodarczej, - przestrzenno-funkcjonalnej, - środowiskowej.

Tabela 19 Granice obszarów problemowych Numer Przebieg administracyjny obszaru obszaru 1 Ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska 2 ul. Poznańska 13 - 33, ul. Młyńska – Łąki Zamkowe, ul. Wojska Polskiego, ul. Partyzancka, ul. Moniuszki 1-7, ul. Polna 1-5 3 ul. Strzelecka, ul. Północna, ul. Łęgowska, ul. Żaków, Na Skarpie, ul. Boczna, ul. Podgórna, osiedle Widok, ul. Zachodnia 65A- 76B 4 ul. Łukowa, ul. Wodociągowa, ul. Topolowa, ul. Zacisze, ul. Kozia Jana II Sobieskiego, ul. Brukowa, ul. Kamienna, ul. Cegielniana, ul. Skrajna, ul. Spokojna, l. Krótka, ul. Ogrodowa, ul. Zielona, ul. Łużycka 4-22 5 Za Groblą, , u l. Matejki, ul. Kolejowa, ul. Sulechowska, ul. kupiecka ul. Lipowa, ul. Modrzewiowa, ul. Sosnowa, ul. Świerkowa, , ul. Jodłowa, ul. Jaśminowa, ul. Działkowa, ul. Łużycka, ul. Mickiewicza, ul. Krasickiego, ul. Willowa, osiedle Kopernika, ul. Dożynkowa, ul. Sadowa, ul. Opałowa, ul. Mała, ul. Przy torze, ul. Słoneczna, osiedle Słoneczne, ul. Poprzeczna, ul. Nowa , ul. Paderewskiego, 6 miejscowości: Jordanowo, Gościkowo, Nowy Dworek 7 miejscowości: Lubinicko, Grodziszcze, Rusinów, Witosław 8 miejscowości: Rzeczyca, Kupienino, Wityń, Glińsk, Leniwka 9 miejscowości: Rudgerzowice, Osogóra, Kępsko, Rosin, Jeziory, Raków, Podlesie, Wygon 10 miejscowości: Chociule, Lubogóra 11 miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi

Wart Dane dla poszczególnych obszarów ość Źródł dla 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Wskaźnik o całej gmin y Dan Liczba e 30 ludności 6239 264 4094 578 10788 1303 1403 1564 1268 987 1794 włas 282 - osoba ne Powierzc Dan 22 200,0 250,0 400,0 100,0 200,0 hnia e 177,5 136 248 521 597 150 641 0 0 0 0 0 obszaru – włas

str. 77 ha ne

Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonej diagnozy oraz konsultacji społecznych

Mając na uwadze specyfikę województwa lubuskiego i uwarunkowań występujących głównie na terenach zurbanizowanych oraz możliwości dostępu do danych statystycznych obrazujących zmiany społeczno-ekonomiczne, a także stan infrastruktury technicznej, w badaniu przyjęto następujące kryteria w poszczególnych sferach: Społeczna  Poziom ubóstwa,  Poziom obciążenia demograficznego,  Poziom aktywności społecznej,  Poziom zagrożenia wykluczeniem społecznym,  Poziom przestępczości i naruszeń prawa (wykroczeń),  Poziom długotrwałego bezrobocia oraz bezrobocia. Infrastrukturalno-gospodarcza  Poziom aktywności gospodarczej,  Dostępność miejsc pracy,  Szczególnie zniszczone otoczenie. Przestrzenno-funkcjonalna  Szczególnie zdegradowana przestrzeń publiczna,  Funkcjonalność przestrzeni publicznych. Środowiskowa  Jakość powietrza,

5.2 Metodologia wyznaczania obszaru zdegradowanego Ocena sytuacji kryzysowej w badanych sferach odbywała się poprzez analizę wskaźników ilościowych, gdzie za obszary kwalifikujące się do wsparcia uznano te, dla których wartości wskaźników były gorsze niż wartości referencyjne dla gminy oraz opisów jakościowych opartych na wywiadach z mieszkańcami badanych obszarów. Przyjęta metodologia została opracowana na podstawie wskazówek zawartych w Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020. W pierwszym kroku określano wartość referencyjną dla wskaźnika w odniesieniu do całej gminy, a następnie porównywano wartość wskaźnika obliczoną dla ustalonego obszaru z wartościami referencyjnymi. Dla lepszego zobrazowania wyników w niżej prezentowanych tabelach użyto kolorów, których intensywność jest skorelowana z wartością danego wskaźnika. Im użyty kolor jest ciemniejszy tym gorszy wynik analizowanego aspektu. Po wyliczeniu wszystkich wartości następowało przyznawanie od 1 do 3 tzw. „małych” punktów dla tych obszarów, w których wartość wskaźnika wskazywała na kumulację negatywnych zjawisk. Według przyjętej metodologii obszar z najgorszym wynikiem otrzymywał 3 punkty, drugi w kolejności 2 punkty oraz trzeci 1 punkt. Pozostałe obszary nie były już punktowane. Następnie

str. 78 sumowano liczbę zdobytych punktów i wg tej gradacji uporządkowywano Obszary od najgorszego do najlepszego w danej sferze. W celu umożliwienia rzetelnego porównywania wyników Obszarów dla poszczególnych sfer i uniknięcia błędu uzależniającego wyniki od ilości przyjętych wskaźników ponownie każdemu obszarowi przyznano tzw. „duże” punkty, tym razem od 11 do 1 zgodnie z kolejnością wcześniej zdobytych „małych” punktów. Na koniec każdej ze sfer przyporządkowano wagę, która ma oddawać istotę analizowanych problemów w kontekście aktualnej definicji rewitalizacji. W uproszczeniu można stwierdzić, że dla autorów Programu najważniejszym elementem przy wyznaczaniu obszarów kryzysowych był człowiek i problemy społeczne, a kwestie infrastrukturalne, gospodarcze, czy środowiskowe plasowały się na dalszych miejscach. Stąd przyjęto następujący podział wag: 1. Sfera społeczna – 0,4, 2. Sfera infrastrukturalno-gospodarcza – 0,2, 3. Sfera przestrzenno-funkcjonalna – 0,3, 4. Sfera środowiskowa – 0,1. Przyporządkowane dla każdego z obszarów „duże” punkty w poszczególnych sferach były mnożone przez przyjętą wagę i dopiero ostatecznie wyliczona wartość pozwala nam rzetelnie wskazać obszary, w których występuje szczególne nagromadzenie negatywnych zjawisk świadczących o poziomie degradacji danego obszaru pod każdym z analizowanych względów. Ostatecznie, jako obszar zdegradowany przyjęto ten teren, dla którego wyliczona wartość przekracza o minimum 130% wartość średnią dla wszystkich obszarów. Bezsprzecznie należy przyjąć, że przekroczenie tak przyjętego poziomu świadczy o wyraźnej potrzebie pilnej interwencji i podjęciu działań zaradczych zapobiegających degradacji, których skutki w najbliższym czasie mogą stać się nieodwracalne.

Zastosowane wskaźniki w poszczególnych sferach to: Społeczna  Średni dochód na 1 mieszkańca w danym obszarze w pln.,  Liczba osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej – (liczba os/100 mieszkańców),  Liczba rodzin korzystających ze wsparcia OPS (liczba rodzin/100 mieszkańców),  Liczba osób w wieku poprodukcyjnym (liczba os./100 mieszkańców),  Liczba inicjatyw lokalnych podejmowanych przez mieszkańców danego obszaru/100 mieszkańców,  Liczba osób z niepełnosprawnością (liczba os./100 mieszkańców),  Liczba rodzin dysfunkcyjnych (ogółem/100 mieszkańców),  Liczba zgłoszonych przypadków przemocy w rodzinie (ogółem/100 mieszkańców),  Liczba rodzin korzystających z mieszkań socjalnych (ogółem/100 mieszkańców),  Liczba zarejestrowanych przestępstw – sztuki/100 mieszkańców,  Liczba czynów karalnych osób nieletnich – sztuki/100 mieszkańców,  Liczba osób bezrobotnych niezarejestrowanych (liczba os/100 mieszkańców),  Liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych (liczba os./100 mieszkańców),

str. 79

 Liczba zarejestrowanych osób długotrwale bezrobotnych (pozostających bez pracy przez co najmniej 12 miesięcy w ostatnich 24 miesiącach) (liczba os./100 mieszkańców).

Infrastrukturalno-gospodarcza  Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarki (ogółem/100 mieszkańców),  Liczba ofert pracy (ogółem/100 mieszkańców),  Udział budynków bez dostępu do sieci gazowej (w %) do ogólnej liczby budynków na danym obszarze,  Udział budynków bez dostępu do sieci kanalizacyjnej do ogólnej liczby budynków na danym obszarze (w %),  Liczba budynków ogólnie / liczba budynków wybudowanych przed r. 1989/udział tych budynków w budynkach ogółem.

Przestrzenno-funkcjonalna  Udział zaniedbanych podwórek w ogólnej liczbie podwórek (%),  Udział powierzchna zdegradowanych obszarów zielonych w powierzchni ogółem obszarów zielonych (%),  Liczba miejsc publicznych służących realizacji działań integracyjnych (sztuka).

Środowiskowa  Liczba budynków o niskiej termoizolacyjności w ogóle budynków (%),  Udział niskoemisyjnych źródeł ciepła w instalacjach ogółem (%),  Udział instalacji OZE w instalacjach ogółem (%),  Powierzchnia terenów zielonych (ha).

Przyjęty w badaniu katalog wskaźników, dających możliwość przeprowadzenia analizy porównawczej obszarów, został dostosowany do specyfiki społeczności zamieszkującej gminę Świebodzin oraz skonsultowany z pracownikami m.in. Urzędu Miasta, Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, Policji, Powiatowego Urzędu Pracy w Świebodzinie i Urzędu Skarbowego. Podstawowym zadaniem było zebranie danych zagregowanych dla poszczególnych obszarów i ich odpowiednia interpretacja. W poprzednim rozdziale podano także źródła danych dla poszczególnych wskaźników.

5. 3 Określenie obszarów zdegradowanych Przedstawiona w poprzednim rozdziale metodologia prowadzonej analizy wskaźnikowej pozwala określić takie przestrzenie funkcjonalne, które aktualnie są najbardziej zdegradowane. Zaniechanie podejmowania działań zaradczych na tych obszarach spowoduje ich dalszą dewastację oraz stałe obniżanie poziomu życia zamieszkujących je osób. W każdej z weryfikowanych sfer poszczególne obszary zostały zaprezentowane wg natężenia skali zjawisk kryzysowych występujących na danym terenie.

str. 80

Sfera społeczna

Tabela 20 Gradacja wartości poszczególnych wskaźników w sferze społecznej Sfera społeczna Obszary Wartość Źródło referencyjna Kryterium Wskaźnik wskaźnika dla całej 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 gminy

Średni dochód na 1 Dane mieszkańca w Własne/Urząd 3 327,27 3 200,00 4 200,00 3 400,00 4 000,00 4 100,00 2 800,00 3 000,00 3 000,00 3 200,00 2 900,00 2 800,00 danym obszarze w Skarbowy pln

Liczba osób korzystających z Ośrodek zasiłków pomocy Pomocy 6,25 10,08 6,82 5,94 7,27 6,62 3,53 2,00 1,98 2,05 1,93 5,35 Poziom ubóstwa społecznej – (liczba Społecznej os/100 mieszkańców)

str. 81

Liczba osób z Ośrodek niepełnosprawnością Pomocy 0,98 1,51 1,51 0,46 0,00 0,88 1,15 0,64 1,15 0,95 0,00 1,73 (liczba os./100 Społecznej mieszkańców) Liczba rodzin dysfunkcyjnych OPS 0,57 0,56 0,76 0,42 0,69 0,53 0,61 0,71 0,83 0,63 0,71 0,72 (ogółem/100 mieszkańców) Poziom Liczba zgłoszonych zagrożenia przypadków wykluczeniem przemocy w rodzinie OPS 0,03 0,03 0,00 0,02 0,17 0,03 0,00 0,00 0,06 0,00 0,00 0,11 (ogółem/100 mieszkańców)

Liczba rodzin korzystających z mieszkań socjalnych OPS 1,68 2,02 37,88 0,12 10,03 0,08 13,43 0,50 0,51 0,63 0,71 0,33 (ogółem/100 mieszkańców)

Liczba zarejestrowanych Lokalny przestępstw – Posterunek 3,48 2,26 23,48 3,37 16,96 4,01 2,92 2,00 1,41 3,00 2,53 1,73 Poziom sztuki/100 Policji przestępczości i mieszkańców naruszeń prawa (wykroczeń) Liczba czynów karalnych osób Lokalny nieletnich – Posterunek 0,12 0,32 0,00 0,07 0,00 0,07 0,00 0,00 0,00 0,24 0,10 0,00 sztuki/100 Policji mieszkańców Liczba osób Poziom bezrobotnych długotrwałego dane własne/ niezarejestrowanych 0,99 1,23 0,38 0,81 0,52 1,06 0,69 0,78 0,70 0,47 0,41 1,78 bezrobocia oraz Urząd Pracy (liczba os/100 bezrobocia mieszkańców)

str. 82

Liczba zarejestrowanych Powiatowy osób bezrobotnych 3,83 5,00 3,03 3,27 2,25 4,02 3,07 3,64 3,07 2,21 1,93 4,12 Urząd Pracy (liczba os./100 mieszkańców)

Liczba zarejestrowanych osób długotrwale bezrobotnych (pozostających bez Powiatowy pracy przez co 1,65 2,42 1,14 1,29 0,87 1,64 1,23 1,57 1,21 0,87 0,71 1,95 Urząd Pracy najmniej 12 miesięcy w ostatnich 24 miesiącach) (liczba os./100 mieszkańców) Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych z Urzędu Miasta, Urzędu Skarbowego, Ośrodka Pomocy Społecznej oraz Lokalnego Posterunku Policji

str. 83

W sferze społecznej za obszar kryzysowy uznano te tereny, które wykazały kumulację negatywnych zjawisk w co najmniej dziewięciu z piętnastu wykorzystanych w badaniu wskaźników (60%). Wskaźniki badano dla następujących kryteriów: Poziom ubóstwa, Poziom obciążenia demograficznego, Poziom aktywności społecznej, Poziom zagrożenia wykluczeniem społecznym, Poziom przestępczości i naruszeń prawa (wykroczeń), Poziom długotrwałego bezrobocia oraz bezrobocia. Obszary znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji to: - Obszar nr 1, - Obszar nr 11. Również w trudnej sytuacji znalazły się: - Obszar 2, - Obszar 6. Wymienione obszary wypadły najgorzej w odniesieniu do badanych cech i przyjmowały dla nich najwyższe (lub odpowiednio najniższe) wartości liczbowe w odniesieniu do całej gminy. W najtrudniejszej sytuacji pod tym względem znajdują się jednak Obszary nr 1 i 11. Potwierdzają to wartości wskaźników, w przypadku których, aż dla dziewięciu z nich obszary te miały wyniki gorsze niż referencyjne. W dalszej kolejności uplasowały się Obszary nr 2 i 6, w których również stwierdzono występowanie niepożądanych zjawisk. Należy tutaj zauważyć, że w analizowanej sferze najlepiej wypadły Obszary położone na nowych osiedlach. Oznacza to, że mieszkańcy najtrudniejszych obszarów cechują się niższą zamożnością niż mieszkańcy nowych osiedli, wykazują niższą aktywność w zakresie kreowania i realizacji inicjatyw społecznych a także są zamieszkane przez osoby starsze. W analizowanym przypadku Obszar nr 1 to centrum Świebodzina. Zebrane wyniki są charakterystyczne dla tego typu obszaru. To właśnie w centrach średnich miast lubuskiego mieszka szczególnie dużo osób starszych i z problemami natury ekonomicznej. Osoby młodsze i lepiej sytuowane przenoszą się na obrzeża miast, gdzie warunki mieszkaniowe są zdecydowanie lepsze, a dzięki posiadanym samochodom odległość od centrum miasta nie jest wielkim problemem. Natomiast Obszar nr 11 to miejscowości popegeerowskie borykające się z problemami natury społecznej wynikającymi głównie z trudnościami powstałymi po upadku dużych zakładów rolnych i brakiem alternatywy zawodowej dla mieszkających tam osób. Przeprowadzenie powyższych analiz pozwala jednoznacznie wskazać, że obszarem zdegradowanym o szczególnie wysokim natężeniu zjawisk kryzysowych w sferze społecznej są: Obszar nr 1 i 11. Przy czym w nieco lepszej sytuacji, choć także z wyraźnymi problemami znajdują się Obszar nr 2 oraz Obszar nr 6.

str. 84

Sfera infrastrukturalno-gospodarcza

Tabela 21 Gradacja wartości poszczególnych wskaźników w sferze infrastrukturalno-gospodarczej Sfera infrastrukturalno-gospodarcza Źródło Kryteriu Wartość dla Obszary Wskaźnik wskaźni m całej gminy ka 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Liczba zarejestrow Poziom anych aktywno podmiotów Dane ści gospodarki 11,56 9,18 117,05 14,85 66,09 7,82 7,67 10,33 12,28 7,73 8,21 9,42 własne gospoda (ogółem/10 rczej 0 mieszkańcó w) Liczba ofert Dostępn pracy Powiat ość (ogółem/10 owy 0,74 0,16 1,89 3,66 4,33 0,10 0,15 0,00 0,00 0,08 0,00 1,11 miejsc 0 Urząd pracy mieszkańcó Pracy w) Udział budynków bez Szczegól dostępu do nie sieci zniszczo gazowej (w Dane 53,45% 4,00% 0,00% 0,00% 0,00% 2,00% 82,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% ne %) do własne otoczeni ogólnej e liczby budynków na danym obszarze

str. 85

Udział budynków bez dostępu do sieci kanalizacyj Dane nej do 9,30% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 8,00% 10,00% 6,00% 8,00% 10,00% 14,00% własne ogólnej liczby budynków na danym obszarze (w %) Liczba budynków Ogólnie / liczba budynków wybudowa nych przed Dane 3652/2486/ 532/380/7 65/35/53 259/155/5 145/90/6 393/258/6 449/306/6 572/395/6 309/220/7 426/300/7 169/111/6 333/234/7 r. własne 68,07% 1,42% ,84% 9,84% 2,06% 5,64% 8,15% 9,05% 1,19% 0,42% 5,68% 0,27% 1989/udział tych budynków w budynkach ogółem Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych z Urzędu Miasta, Powiatowego Urzędu Pracy

str. 86

W sferze infrastrukturalno-gospodarczej analizowano wskaźniki odwołujące się do ilości i jakości infrastruktury technicznej oraz poziomu rozwoju gospodarczego na danym terenie. Za obszary zdegradowane w tej sferze uznano te tereny, które wypadły najgorzej w minimum czterech spośród sześciu analizowanych kryteriów. Taka sytuacja zaistniała w Obszarze nr 9. Podobnie trudna sytuacja została zdiagnozowana w: - Obszarze nr 7, - Obszarze nr 8, - Obszarze nr 10, - Obszarze nr 11. Zaprezentowane zestawienie powala uznać, że to na Obszarze nr 9 mamy do czynienia z najtrudniejszą sytuacją dotyczącą poziomu rozwoju gospodarczego i niską jakością infrastruktury technicznej. Mieszkańcy wsi w dużym stopniu korzystają z tradycyjnych źródeł energii, ponadto na wskazanych terenów część mieszkańców wciąż korzysta z bezodpływowych zbiorników na ścieki, natomiast w mieście wszystkie budynki podłączone są do sieci kanalizacji ściekowej. Natomiast na terenach wiejskich funkcjonuje stosunkowo mniej przedsiębiorstw niż na obszarach silnie zurbanizowanych. Przeprowadzenie powyższych analiz pozwala jednoznacznie wskazać, że obszarami zdegradowanymi o szczególnie wysokim natężeniu zjawisk kryzysowych w sferze infrastrukturalno- gospodarczym są: Obszar nr 9 i Obszary nr 7, 8, 10 i 11.

str. 87

Sfera przestrzenno-funkcjonalna

Tabela 22 Gradacja wartości poszczególnych wskaźników w sferze przestrzenno-funkcjonalnej Sfera przestrzenno - funkcjonalna Wartość Źródło Obszary Kryterium Wskaźnik dla całej wskaźnika gminy 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Udział zaniedbanych Dane podwórek w ogólnej 28% 45% 25% 20% 15% 35% n/d n/d n/d n/d n/d n/d własne liczbie podwórek (%) Szczególnie zdegradowana Udział powierzchni przestrzeń zdegradowanych publiczna obszarów zielonych Dane 24% 35% 20% 20% 20% 20% 25% 25% 25% 25% 25% 25% w powierzchni własne ogółem obszarów zielonych (%) Liczba miejsc publicznych Funkcjonalność służących realizacji Dane przestrzeni 34 2 1 3 2 4 3 4 5 6 2 2 działań własne publicznych integracyjnych (sztuka) Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych empirycznych

str. 88

Analiza sfery przestrzenno-funkcjonalnej oparta była na ocenie skali kryzysu dotyczącego dwóch wskaźników, tj.: szczególnie zdegradowana przestrzeń publiczna weryfikowana udziałem zaniedbanych podwórek w ilości podwórek ogółem oraz udziałem powierzchni zdegradowanych obszarów zielonych w powierzchni ogółem obszarów zielonych oraz funkcjonalność przestrzeni publicznych (Liczba miejsc publicznych służących realizacji działań integracyjnych). Za obszary kryzysowe uznano takie, które przyjmują jedne z najsłabszych wartości obydwu kryteriów. Są to: - Obszar nr 1, - Obszar nr 2. W przypadku tej sfery mamy do czynienia ze zróżnicowaniem poziomu zagospodarowania przestrzenno-funkcjonalnego poszczególnych obszarów. W najtrudniejszej sytuacji znajduje się obszar nr 1. Wynika to z faktu, że wymieniony obszar zamieszkany jest w dużej mierze przez osoby znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i często z wieloletnimi zaniedbaniami infrastrukturalnymi. Problemy natury przestrzenno-funkcjonalnej najczęściej identyfikowane są na osiedlach większych miast. Podobnie w analizowanej gminie to właśnie w Świebodzinie, a więc największym ośrodku występują tego typu problemy. Przeprowadzenie powyższych analiz pozwala jednoznacznie wskazać, że obszarem zdegradowanym o szczególnie wysokim natężeniu zjawisk kryzysowych w sferze przestrzenno- funkcjonalnym jest Obszar nr 1 oraz Obszar nr 2.

str. 89

Sfera środowiskowa

Tabela 23 Gradacja wartości poszczególnych wskaźników w sferze środowiskowej Sfera środowiskowa

Źródło Wartość dla Obszary Kryterium Wskaźnik wskaźnika całej gminy 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Udział budynków o niskiej Dane termoizolacyjności 36,47% 50% 52% 48% 48% 48% 50% 66% 66% 66% 50% 68% własne w ogóle budynków (%)

Udział niskoemisyjnych Dane źródeł ciepła w 31,45% 7% 5% 3% 6% 5% 40% 45% 50% 60% 60% 65% własne Jakość instalacjach powietrza ogółem (%)

Udział instalacji Dane OZE w instalacjach 2,55% 2,00% 4,00% 3,00% 2,00% 3,00% 2,00% 2,00% 2,00% 3,00% 3,00% 2,00% własne ogółem (%)

3Powierzchnia Dane terenów zielonych 7,19 1,55 0 0,4 0 5,24 0 0 0 0 0 0 własne (ha) Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych z Urzędu Miasta

3 za tereny zielone uznano obszar ogólnodostępny i spełniający funkcje wypoczynkowe, rekreacyjne, zdrowotne i estetyczne, przyczyniając się do poprawy jakości życia mieszkańców. Za teren zielony przyjęto element kompozycji urbanistycznej wpływającej na charakter oraz wygląd ulic i placów, jednocześnie kształtując i porządkując wnętrze miasta np. parki, skwery, zieleń uliczna, trawniki, klomby, ogródki działkowe.

str. 90

W sferze środowiskowej przyjęto kryteria bezpośrednio związane z czynnikami wpływającymi niekorzystnie na środowisko przyrodnicze badanych obszarów (Jakość powietrza, Jakość i stan terenów zielonych). Wybrano wskaźniki: Liczba budynków o niskiej termoizolacyjności w ogóle budynków (%), Udział niskoemisyjnych źródeł ciepła w instalacjach ogółem (%), Udział instalacji OZE w instalacjach ogółem (%), Powierzchnia terenów zielonych (ha). Uznanie danego terenu za obszar kryzysowy następowało w przypadku, gdy na badanym obszarze co najmniej dwa wskaźniki prezentowały najmniej korzystne wyniki. Taką sytuację odnotowano w następujących lokalizacjach: - Obszar nr 11, - Obszar nr 8, - Obszar nr 9, - Obszar nr 1, - Obszar nr 3, - Obszar nr 7. Analizowanie tej sfery opierało się na badaniach przeprowadzonych w roku 2015 dzięki któremu możemy obserwować aktualne zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego. Przeprowadzenie powyższych analiz pozwala jednoznacznie wskazać, że obszary zdegradowane o szczególnie wysokim natężeniu zjawisk kryzysowych w sferze środowiskowej to w mieście Obszary 1 i 3, oraz większość Obszarów wiejskich, w tym z najgorszymi wynikami Obszar nr 11. Podsumowując analizę wskaźników dla każdej ze sfer poniżej zaprezentowano liczbę punktów, jakie otrzymały Obszary w odniesieniu do poszczególnych wskaźników.

str. 91

Sfera społeczna

Tabela 24 Liczba punktów przyznanych każdemu z obszarów w zależności od wartości wskaźnika dla danego kryterium w sferze społecznej Obszary Kryterium Wskaźnik 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Średni dochód na 1 mieszkańca w danym obszarze w pln 3 1 1 2 3 Liczba osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej – Poziom ubóstwa (liczba os/100 mieszkańców) 3 1 2 Liczba rodzin korzystających ze wsparcia OPS (liczba rodzin/100 mieszkańców) 1 3 2 Liczba osób w wieku Poziom obciążenia poprodukcyjnym (liczba demograficznego os./100 mieszkańców) 3 2 1 Liczba inicjatyw lokalnych Poziom aktywności podejmowanych przez społecznej mieszkańców danego obszaru/100 mieszkańców 3 1 3 2 Liczba osób z niepełnosprawnością (liczba os./100 mieszkańców) 2 2 1 1 3 Liczba rodzin dysfunkcyjnych Poziom zagrożenia (ogółem/100 wykluczeniem mieszkańców) 2 3 1 Liczba zgłoszonych przypadków przemocy w rodzinie (ogółem/100 mieszkańców) 3 1 2 Liczba rodzin korzystających z 3 1 2

str. 92

mieszkań socjalnych (ogółem/100 mieszkańców) Liczba zarejestrowanych przestępstw – sztuki/100 mieszkańców 3 2 1 Liczba czynów karalnych osób nieletnich – Poziom sztuki/100 mieszkańców 3 2 1 przestępczości i Liczba osób naruszeń prawa bezrobotnych (wykroczeń) niezarejestrowanych (liczba os/100 mieszkańców) 2 1 3 Liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych (liczba os./100 mieszkańców) 3 1 2 Liczba zarejestrowanych Poziom osób długotrwale długotrwałego bezrobotnych bezrobocia oraz (pozostających bez pracy bezrobocia przez co najmniej 12 3 1 2 miesięcy w ostatnich 24 miesiącach) (liczba os./100 mieszkańców) Suma punktów 23 13 2 8 7 9 1 6 2 3 20 Punkty za pozycję 11 9 3 7 6 8 1 5 3 4 10

Źródło: opracowanie własne

str. 93

Wykres 1 Liczba punktów przyporządkowanych każdemu z obszarów w sferze społecznej

12 11

10 9

8 7

6 5

4 3 3

2 1

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Obszary

Źródło: Obliczenia własne

str. 94

Sfera Infrastrukturalno-gospodarcza

Tabela 25 Liczba punktów przyznanych każdemu z obszarów w zależności od wartości wskaźnika dla danego kryterium w sferze infrastrukturalno-gospodarczej Obszary Kryterium Wskaźnik 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Liczba zarejestrowanych Poziom aktywności podmiotów gospodarki gospodarczej 1 3 2 (ogółem/100 mieszkańców)

Dostępność miejsc Liczba ofert pracy (ogółem/100 pracy mieszkańców) 1 3 3 2 3

Udział budynków bez dostępu do sieci gazowej (w %) do ogólnej liczby budynków na danym 1 2 3 3 3 3 3 obszarze Udział budynków bez dostępu do sieci kanalizacyjnej do ogólnej 1 2 1 2 3 Szczególnie liczby budynków na danym zniszczone otoczenie obszarze (w %) Liczba budynków Ogólnie / liczba budynków wybudowanych przed r. 1989/udział tych budynków w 3 2 1 budynkach ogółem

Suma punktów 4 0 0 0 2 6 8 8 9 8 6 Punkty za pozycję 5 4 7 10 10 11 10 7

Źródło: opracowanie własne

str. 95

Wykres 2 Liczba punktów przyporządkowanych każdemu z obszarów w sferze infrastrukturalno-gospodarczej

12 11 10 10 10 10

8 7 7

6 5 4 4

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Źródło: Obliczenia własne

str. 96

Sfera przestrzenno-funkcjonalna

Tabela 26 Liczba punktów przyznanych każdemu z obszarów w zależności od wartości wskaźnika dla danego kryterium w sferze przestrzenno-funkcjonalnej Obszary Kryterium Wskaźnik 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Udział zaniedbanych podwórek w ogólnej liczbie podwórek (%) 3 1 2 Szczególnie Udział powierzchni zdegradowana zdegradowanych obszarów przestrzeń publiczna zielonych w powierzchni ogółem obszarów zielonych (%) 3 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 Liczba miejsc publicznych służących Funkcjonalność realizacji działań integracyjnych przestrzeni publicznych (sztuka) 2 3 1 2 1 2 2 Suma punktów 8 5 2 3 3 3 2 2 2 4 4 Punkty za pozycję 11 10 4 7 7 7 4 4 4 9 9 Źródło: opracowanie własne

Wykres 3 Liczba punktów przyporządkowanych każdemu z obszarów w sferze przestrzenno-funkcjonalnej

12 11 10 10 9 9

8 7 7 7

6 4 4 4 4 4

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Źródło: Obliczenia własne

str. 97

Sfera środowiskowa Tabela 27 Liczba punktów przyznanych każdemu z obszarów w zależności od wartości wskaźnika dla danego kryterium w sferze środowiskowej

Obszary Kryterium Wskaźnik 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Udział budynków o niskiej termoizolacyjności w ogóle 1 2 2 2 3 budynków (%) Udział niskoemisyjnych źródeł Jakość ciepła w instalacjach ogółem (%) 1 2 2 3 powietrza Udział instalacji OZE w instalacjach ogółem (%) 3 1 2 3 2 3 3 3 2 2 3 4Powierzchnia terenów zielonych (ha) 2 3 1 Suma punktów 5 2 5 3 3 3 5 6 6 4 9

Punkty za pozycję 8 1 8 4 4 4 8 10 10 5 11

Źródło: opracowanie własne

4 za tereny zielone uznano obszar ogólnodostępny i spełniający funkcje wypoczynkowe, rekreacyjne, zdrowotne i estetyczne, przyczyniając się do poprawy jakości życia mieszkańców. Za teren zielony przyjęto element kompozycji urbanistycznej wpływającej na charakter oraz wygląd ulic i placów, jednocześnie kształtując i porządkując wnętrze miasta np. parki, skwery, zieleń uliczna, trawniki, klomby, ogródki działkowe. str. 98

Wykres 4 Liczba punktów przyporządkowanych każdemu z obszarów w sferze środowiskowej

12 11 10 10 10 8 8 8 8

6 5 4 4 4 4

2 1

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Źródło: Obliczenia własne

str. 99

Wyznaczenie obszaru zdegradowanego nastąpiło poprzez wykonanie działań arytmetycznych, polegających na przemnożeniu otrzymanych wcześniej punktów przez wagi przyporządkowane poszczególnym sferom i zsumowaniu otrzymanych wyników. Wykonane obliczenia prezentują w sposób przedstawiony w poniższej tabeli.

Tabela 28 Liczba punktów wyliczona dla każdego z obszarów w odniesieniu do wszystkich analizowanych sfer Obszary 1 2 3 4 5 6 4,4 3,6 1,2 2,8 2,4 3,2 1 0 0 0 0,8 1,4 3,3 3 1,2 2,1 2,1 2,1 0,8 0,1 0,8 0,4 0,4 0,4 9,50 6,70 3,20 5,30 5,70 7,10

Obszary 7 8 9 10 11 0,4 2 1,2 1,6 4 2 2 2,2 2 1,4 1,2 1,2 1,2 2,7 2,7 0,8 1 1 0,5 1,1 4,40 6,20 5,60 6,80 9,20

Obliczenie wskaźnika granicznego służącego wyznaczeniu obszarów zdegradowanych Wskaźnik graniczny (130 % wartości średniej) 9,50 10,00 9,20 8,237272727 7,10 8,00 6,70 6,20 6,80 5,30 5,70 5,60 6,00 4,40 4,00 3,20 2,00 0,00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Źródło: opracowanie własne

Wśród analizowanych jednostek terytorialnych to Obszary nr 1 i 11 wykazały pełną koncentrację zjawisk kryzysowych. Są to obszary, dla których jednoznacznie wykazano relatywnie największą ilość problemów oraz które osiągnęły w większości najgorsze wartości wskaźników w poszczególnych kryteriach. Ponadto wyliczono próg, od którego dany Obszar należy traktować, jako zdecydowanie zdegradowany. Jest to min. 130% wartości średniej obliczonej dla wszystkich obszarów. Wartość ta wynosi 8,379 punktów. Jedynie Obszary 1 i 11 przewyższa tę wartość, co

str. 100

świadczy, że nagromadzenie na tych obszarach zjawisk kryzysowych jest szczególnie wysokie. Przeprowadzone badania w sposób niebudzący wątpliwości pozwalają określić, że w przypadku Gminy Świebodzin za obszary zdegradowane należy uznać:

- Obszar nr 1 - ŚWIEBODZIN – ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, ul. Dworska

- Obszar nr 11 - miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi

Liczba punktów wyliczonych dla każdej z analizowanych sfer

Sfera społeczna

11 4

10 1,6

9 1,2

8 2

7 0,4

6 3,2

5 2,4

4 2,8

3 1,2

2 3,6

1 4,4

0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5

str. 101

Sfera infrastrukturalno-gospodarcza

11 1,4

10 2

9 2,2

8 2

7 2

6 1,4

5 0,8

4 0

3 0

2 0

1 1

0 0,5 1 1,5 2 2,5

str. 102

Sfera przestrzenno-funkcjonalna

11 2,7

10 2,7

9 1,2

8 1,2

7 1,2

6 2,1

5 2,1

4 2,1

3 1,2

2 3

1 3,3

0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5

str. 103

Sfera środowiskowa

11 1,1

10 0,5

9 1

8 1

7 0,8

6 0,4

5 0,4

4 0,4

3 0,8

2 0,1

1 0,8

0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2

Źródło: opracowanie własne

W sferze społecznej obszary zdegradowane wypadły zdecydowanie źle. Obszar nr 11 zamieszkują osoby o najniższych średnich dochodach. Na obszarze numer 1 odnotowano natomiast najwyższe wskaźniki osób pozostających bez pracy, w tym osób długotrwale bezrobotnych. Wskazane tereny problemowe wykazały się najwyższą degradacją w sferze przestrzenno- funkcjonalnej. Dla obszaru nr 1 na 3 analizowane wskaźniki 2 były najwyższe w odniesieniu do terenu całej Gminy. Porównanie przyjętych kryteriów wykazało, że są to miejsca wymagające najpilniejszej interwencji władz gminy w celu rozwiązania kumulujących się na tym obszarze problemów społecznych. Odznacza się ono: bardzo wysokim poziomem ubóstwa i wykluczenia społecznego, wysoką stopą długotrwałego bezrobocia oraz wysokim obciążeniem demograficznym. Sprawia to, że

str. 104 występujące w nim problemy społeczne cechują się szczególną koncentracją. Należy mieć to na uwadze i dodatkowo dogłębnie rozpatrywać reprezentacyjność problemów występujących na tym obszarze. Obszar ten jest jednocześnie terenem szczególnie istotnym z perspektywy rozwoju gminy, ponieważ jest miejscem, które odwiedzają goście przyjeżdżający do Świebodzina. Swoją działalność prowadzą na tym terenie przedsiębiorstwa handlowe i usługowe. Są to głównie firmy małe i o słabej kondycji finansowej, stanowią jednak potencjał możliwy do wykorzystania w planowanym procesie rewitalizacji gminy, niewystępujący nigdzie indziej w takim natężeniu, co dodatkowo jest jego atutem. W ramach poszukiwania na analizowanym obszarze szczególnej koncentracji zjawisk kryzysowych pogłębiono diagnozę o kwestie jakościowe, trudne do przedstawienia w wymiarze liczbowym, lecz wynikające głównie z postrzegania danego obszaru przez samych jego mieszkańców. Prowadzone w ramach partycypacji społecznej badania wykazały, że w Obszarze nr 1 i 11 stwierdzono występowanie dodatkowych czynników niemierzalnych, lecz silnie oddziaływujących negatywnie na jakość życia na tym obszarze.

5.4 Obszar rewitalizacji wraz z uzasadnieniem jego wyboru Zgodnie z obowiązującą obecnie definicją obszar rewitalizacji to obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechujący się koncentracją negatywnych zjawisk, na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, zamierza się przeprowadzić rewitalizację. Obszar rewitalizacji nie może obejmować terenów większych niż 20% powierzchni gminy, zamieszkałych przez nie więcej niż 30% mieszkańców gminy.

Stan kryzysowy Obszar rewitalizacji Stan spowodowany Obszar obejmujący całość koncentracją negatywnych lub część obszaru zjawisk społecznych zdegradowanego, współwystępujących z Obszar zdegradowany cechującego się szczególną negatywnymi zjawiskami Obszar, na którym koncentracją negatywnych w co najmniej jednej z zidentyfikowano stan zjawisk, na którym, z następujących sfer: kryzysowy uwagi na istotne znaczenie gospodarczej, dla rozowju lokalnego, środowiskowej, zamierza się prowadzić przestrzenno- rewitalizację funkcjonalnej, technicznej

Źródło: Opracowanie na podstawie Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020

W okresie programowania funduszy UE 2007-2013 środki na rewitalizację skierowane były przede wszystkim na współfinansowanie inwestycji infrastrukturalnych (remonty lub renowacje zdegradowanych budynków, ulic, przestrzeni publicznych itp.). Sfera społeczna, w większości przypadków, stanowiła jedynie dodatek do działań inwestycyjnych. Nowe podejście do zagadnienia rewitalizacji na lata 2014-2020 przewiduje, że to właśnie aspekt społeczny jest najistotniejszy w działaniach na danym obszarze. Inwestycje infrastrukturalne mają być realizowane jedynie w

str. 105 kontekście rozwiązania problemu społecznego. Nie mogą być celem samym w sobie. Realizowane działania muszą być kompleksowe, wielowymiarowe, skoncentrowane terytorialnie i wzajemnie ze sobą powiązane, integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki. Ich celem jest realizacja zapisów Strategii Europa 2020 dotyczących zwalczania ubóstwa i wykluczenia społecznego. Na podstawie analizy uwarunkowań wyłaniania obszarów kryzysowych dokonano delimitacji terenu uznanego za szczególnie wymagający wsparcia. Obszar rewitalizacji obejmuje obszar, w skład którego wchodzą następujące ulice w miejscowości Świebodzin: ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1- 61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, ul. Dworska oraz miejscowości Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi.

Obszar rewitalizacji wg danych z roku 2016 obejmuje powierzchnię 377,50 ha i jest zamieszkany przez 8.033 osób. Pokrywa się on w całości ze zidentyfikowanym Obszarem zdegradowanym.

Tabela 29 Kryteria określające obszar rewitalizacji Obszar rewitalizowany Gmina Świebodzin Powierzchnia (ha) 377,5 22641,0 W stosunku do powierzchni całej 1,67% Gminy Liczba ludności 8033 30282 W stosunku do liczby ludności całej 26,53% Gminy Źródło: opracowanie własne

str. 106

Rysunek 10 Mapa Gminy Świebodzin z zaznaczonymi obszarami rewitalizacji

Źródło: opracowanie własne

Tabela 30 Charakterystyka obszaru rewitalizacji Obszar rewitalizowany Terytorium Świebodzin: ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. Młyńska, obszaru ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska

str. 107

Dominująca Obszar pełni funkcję mieszkalną. Charakteryzuje się zabudową śródmiejską zawierającą funkcja obszaru funkcje mieszkaniowo – usługowe, edukacyjne, religijne. Przewaga zabudowy wielorodzinnej. Uzasadnienie Wybór obszaru rewitalizacji wynika z występowania w jego granicach zjawisk wyboru obszaru kryzysowych. Sytuacja kryzysowa obszaru obrazowana jest stosunkowo wysoką do rewitalizacji wartością wskaźników odnoszących się do poziomu obciążenia demograficznego, poziomu ubóstwa, bezrobocia, przestępczości, aktywności gospodarczej, stanu infrastruktury technicznej, kwestii przestrzennych i środowiskowych. Wartość wymienionych wskaźników w wyznaczonym obszarze przewyższa w większości z nich stan odnotowywany na terenie całej gminy. Dodatkowo na opisywanym obszarze dochodzi do dużej koncentracji problemów społecznych, wynikających z dużego zagęszczenia osób go zamieszkujących. Dla rewitalizowanego obszaru sformułowano przyczyny występowania sytuacji kryzysowej w odniesieniu do: - relacji społecznych: m.in. duży odsetek osób korzystających z pomocy społecznej, w tej części miasta można często zauważyć osoby nadużywająca alkohol i przez to widoczne w otoczeniu patologie społeczne, wykluczenie społeczne, bezrobocie zauważalne zwłaszcza wśród kobiet, niska frekwencja na imprezach organizowanych przez Gminę i organizacje społeczne - mała aktywność mieszkańców, zauważalna dyskryminacja obcokrajowców, zbyt mało organizacji pozarządowych włączającej się w działania na rzecz gminy, mieszkańcy sami zauważają, że nie podejmują zbyt wielu inicjatyw społecznych, niewielkie zainteresowanie wyborami na szczeblu samorządowym, tendencja do myślenia społeczności lokalnej – „ja nic nie mogę, nic nie jestem w stanie zrobić”, duża liczba osób starszych bez zajęcia, pozostających samotnie w domach, mała oferta usług opiekuńczych, domów opieki dla seniorów, duża liczba osób długotrwale bezrobotnych, miejsca pracy niekompatybilne z kwalifikacjami - brak ludzi do pracy - dużo osób z Ukrainy pracuje w Świebodzinie

- kwestii gospodarczych: m.in. niewykorzystanie istniejących linii kolejowych, trudności z komunikacją miejską – brak wystarczającej ilości połączeń autobusowych do pobliskich miejscowości, mało wyeksponowanych obiektów, atrakcyjnych dla turystów, niskie wynagrodzenia za wykonywaną pracę, wypieranie firm lokalnych przez firmy międzynarodowe, niski poziom edukacji ponadgimnazjalnej, brak powiązania oferty edukacyjnej szkół z potrzebami lokalnych przedsiębiorców

- sfery przestrzenno-funkcjonalnej: m.in. zaniedbane kamienice w centrum miasta – część przy ratuszu odnowiona, kawałek dalej niszczejące i „straszące” zabudowy, niezagospodarowane podwórka, zniszczona zabudowa mieszkaniowa, brak dużego parku – zadbanego, czystego, z dostateczną ilością ławek, alejek, brak komunikacji miejskiej, zbyt mało ścieżek rowerowych, tłok na ulicy, korki – uliczki i chodniki wąskie, jednokierunkowe, nierówne, wymagające remontu drogi oraz dziurawe chodniki (problem z przejazdem wózkiem z dzieckiem), chaos komunikacyjny przed dworcem PKP

- dbałości o środowisko przyrodnicze: m.in. zanieczyszczone powietrze - osiedla emitujące dużą ilość C02 ze względu na brak termicznych izolacji budynków i kotłownie na paliwo stałe niespełniające obowiązujących norm; piece w indywidualnych budynkach mieszkalnych, zaśmiecanie miasta - brak kultury dbania o środowisko, postaw i świadomości ekologicznej, niewykorzystanie zasobów np. brak dużego parku miejskiego, niezagospodarowane w pełni Świebodzińskich Błoni (obecnie jedynie boisko do piłki nożnej i plac pod imprezy plenerowe), wszechobecne spaliny samochodowe

Obszar zamieszkuje największy w mieście odsetek osób bezrobotnych, w tym długotrwale bezrobotnych. W porównaniu z gminą ogółem obszar rewitalizacji wyróżnia się niekorzystnie z uwagi na wysoki poziom przestępczości i naruszeń prawa. Obszar rewitalizacji wyróżnia się także z powodów ekonomicznych. W jego granicach zarejestrowano 9,18 podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 100 mieszkańców. Stanowi to o potencjale obszaru i daje większe możliwości włączenia przedstawicieli

str. 108

sektora biznesu w proces rewitalizacji. Pogłębienie obserwacji wskazuje jednak na występowanie takich cech przedsiębiorczości w strefie rewitalizacji, które stanowią o jej niekorzystnym charakterze. W centrum miasta znajduje się większość lokali handlowo- usługowych. Uwagę zwraca jednak, po pierwsze, wielkość zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Są to przede wszystkim przedsiębiorstwa małe, funkcjonujące w obszarze samozatrudnienia ze wszystkimi negatywnymi skutkami takiego stanu (niskie dochody, nieznaczny wpływ na poziom zatrudnienia, ograniczone możliwości inwestowania i rozwoju). Po drugie często dochodzi do sytuacji gdy nowo otwarty podmiot funkcjonuje zaledwie klika miesięcy i jest zamykany z powodu przewagi kosztów jego utrzymania nad realnymi dochodami. Na analizowanym obszarze istnieje potrzeba stworzenia kolejnych miejsc spotkań dla młodych ludzi. Młodzi ludzie z obszaru przeznaczonego do rewitalizacji nie mając się gdzie spotkać głównie spacerują, albo okupują przydomowe ławki. Zadbane, nowe miejsce spotkań mogłoby posłużyć osobom w różnym wieku. Na badanym terenie występuje największy odsetek budynków mieszkalnych wybudowanych przed 1989 r. (71,42%). Wiele z nich wymaga natychmiastowych remontów i działań poprawiających ich termoizolacyjność. Najczęściej wokół takich zaniedbanych obiektów występują równie zdegradowane podwórka (dotyczy to aż 45% podwórek). Niska jakość infrastruktury ma swoją przyczynę w tym, że obszar zamieszkują osoby w trudnej sytuacji materialnej z problemami społecznymi, którzy nie potrafią sami zmienić otoczenia, w którym funkcjonują.

Obszar rewitalizowany Terytorium obszaru Miejscowości Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi Dominująca funkcja Obszar pełni funkcję mieszkalną. Charakteryzuje się zabudową wiejską z kilkoma obiektami obszaru użyteczności publicznej. Przewaga zabudowy jednorodzinnej. Uzasadnienie Wybór obszaru rewitalizacji wynika z występowania w jego granicach zjawisk kryzysowych. Dla wyboru obszaru do rewitalizowanego obszaru sformułowano przyczyny występowania sytuacji kryzysowej w rewitalizacji odniesieniu do:

- relacji społecznych: m.in. niewystarczająca integracja mieszkańców, zwłaszcza z młodszym pokoleniem, brak świetlicy wiejskiej, brak miejsca rekreacji i wypoczynku dla mieszkańców, problem alkoholowy części mieszkańców miejscowości, wysoki poziom ubóstwa spowodowany niską jakością ofert pracy (najczęściej sezonowej), uzależnienie mieszkańców od pomocy społecznej, duży odsetek osób ze stwierdzonymi niepełnosprawnościami

- kwestii gospodarczych: m.in. trudności z dojazdem do pracy do Świebodzina (jedynie prywatnym środkiem transportu} - trudności komunikacyjne, problem z infrastrukturą drogową (zły stan techniczny dróg - drogi wymagające remontów, brak chodników), mała informacja i promocja walorów przyrodniczych, turystycznych i historycznych miejscowości, konieczność budowy ścieżek rowerowych i edukacyjnych, konieczność uzbrojenia działek pod inwestycje, inwestowanie w obszary - rzemiosła, promowania lokalnych, ekologicznych produktów

- sfery przestrzenno-funkcjonalnej: m.in. konieczność zagospodarowania otoczenia osiedla popegeerowskiego w Wilkowie – poprawa estetyki i funkcjonalności, modernizacja istniejących placów zabaw, brak wyeksponowania zabytków, walorów przyrodniczych oraz promocji wsi

- dbałości o środowisko przyrodnicze: m.in. zaniedbany, zarośnięty, zanieczyszczony park, zniszczone środowisko przyrodnicze wokół jeziora, stosowanie niewłaściwego paliwa w piecach - zanieczyszczenie środowiska

W obszarze rewitalizowanym odnotowuje się wysoki poziom ubóstwa. Średni dochód na mieszkańca gminy na badanym obszarze jest najniższy (2800 zł). W najtrudniejszej sytuacji finansowej znajdują się osoby najstarsze, natomiast na analizowanym terenie występuje koncentracja osób, które doświadczały przemocy w rodzinie. Problemy alkoholowe i trudna sytuacja materialna przekłada się na złe relacje w rodzinach. Obszar zamieszkuje jeden z największych w gminie odsetek osób bezrobotnych, w tym długotrwale bezrobotnych. Obszar rewitalizacji wyróżnia się niekorzystnie także z powodów ekonomicznych. Na terenie miejscowości zlokalizowano nieliczne podmioty gospodarcze. Obszar dotknięty jest wieloletnimi zaniedbaniami w sferze technicznej. Nie ma dostępu do sieci

str. 109

kanalizacyjnej, ani gazowej. Powszechne jest palenie drewnem, niskiej jakości węglem, a także częściowo śmieciami. Źródło: opracowanie własne

Rysunek 11 Obszar rewitalizacji nr 1

Źródło: opracowanie własne

str. 110

Rysunek 12 Obszar Rewitalizacji nr 11

Źródło: opracowanie własne

W obszarze rewitalizowanym planowane są do realizacji działania infrastrukturalne służące kompleksowemu rozwiązaniu problemów tej części gminy Świebodzin. Powstała infrastruktura będzie służyła przeprowadzeniu projektów „miękkich” mających na celu niwelowanie największych problemów społecznych obszaru związanych z aktywizacją społeczno-gospodarczą, podniesieniem jakości życia lokalnych społeczności oraz jakości i dostępności usług społecznych. Projekty „miękkie” będą skierowane do wszystkich osób najbardziej zagrożonych wykluczeniem społecznym z terenu obszaru. Przewidziane do realizacji na obszarze rewitalizowanym działania obejmują zatem aspekt społeczny, a ponadto będą dotyczyć kwestii gospodarczych, przestrzenno-funkcjonalnych,

str. 111 technicznych i środowiskowych. Inwestycje prowadzone będą w całości na obszarze rewitalizowanym, a tym samym zdegradowanym, który charakteryzuje się skupieniem dużej liczby niekorzystnych zjawisk świadczących o sytuacji kryzysowej na wyznaczonym obszarze.

6. Wizja stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji (planowany efekt rewitalizacji) W oparciu o zdiagnozowane problemy wg wskazanych metod delimitacji wyznaczono obszar zdegradowany, który w szczególności powinien być objęty działaniami rewitalizacyjnymi. Obszar ten wyznaczono w oparciu o zdiagnozowane problemy natury społecznej, infrastrukturalno- gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej i środowiskowej – w jego skład jak wyżej wskazano wchodzi następujący teren rewitalizowany:  obszar funkcjonalny nr 1 – ŚWIEBODZIN, Ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska;  obszar funkcjonalny nr11: Miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi. Wizja stanu obszaru:

Gmina Świebodzin Jest przyjaznym miejscem do pracy i życia. Niekorzystne wskaźniki dla zdiagnozowanego obszaru zdegradowanego, stanowiącego jednocześnie obszar rewitalizacji, uległy poprawie. Obszar funkcjonalny nr 1 w Świebodzinie oraz miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi ze swoimi silnymi i zintegrowanymi społecznościami lokalnymi stanowią mocny punkt Gminy w zakresie rozwoju gospodarczego i społecznego. Przy czym zdiagnozowane sytuacje kryzysowe, dzięki umiejętnie realizowanym programom i działaniom społecznymi nie przeszły na obszary sąsiednie. Zaniedbane obszary o dużym potencjale społecznym, rekreacyjnym i turystycznym zostały właściwie zagospodarowane co przynosi profity – realizuje się tutaj aktywność gospodarcza mieszkańców, dzięki temu poprawił się lokalny rynek pracy. W obszarach zdegradowanych opanowano sytuacje kryzysowe w każdej ze zdiagnozowanych sfer problemowych. Przyjazne środowisko pracy i życia sprzyja rozwojowi poszczególnych jednostek oraz całej społeczności, pozwala na stabilny rozwój lokalnego rynku pracy. Gmina Świebodzin umiejętnie zarządza problemami społecznymi, w czym łączy dbałość o gminę i mieszkańców. Część miasta, zdiagnozowana jako podobszar zdegradowany nr 1 o dużym potencjale społecznym, rekreacyjnym, kulturalnym i turystycznym z wygodnym, zmodernizowanym układem komunikacyjnym, dopasowaną do potrzeb infrastrukturą komunalną, zrewitalizowanym

str. 112 parkiem miejskim (Dolina Strugi), nowoczesnymi instytucjami oświatowymi, w tym z wystarczająca ilością miejsc w przedszkolach, rozbudowanym domem kultury, z uporządkowaną i zadbaną przestrzenią publiczną, jak również w prywatnych podwórkach, stanowi o potencjale miasta gminy. Podobnie jak miejscowości Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi również zdiagnozowane jako podobszar zdegradowany, z aktywną społecznością lokalną, z zagospodarowanymi zaniedbanymi do niedawna przestrzeniami na osiedlach mieszkaniowych, w szczególności na obszarze popegeerowskim w Wilkowie, gdzie oprócz zmodernizowanej tkanki urbanistycznej stworzono plantację energetyczną, gdzie uprawia się rośliny energetyczne, zapewniającej paliwo do istniejącej spółdzielczej kotłowni o mocy 600 kW. Zmodernizowany i rozbudowany Dom Kultury, gdzie realizowane są również działania społeczne, zaspokajają kulturalne potrzeby mieszkańców, działania podejmowane przez dom kultury w kółkach zainteresowań, stały się ciekawą alternatywą dla młodych mieszkańców Gminy w zakresie spędzania wolnego czasu. Działalność społeczna realizowana przez stowarzyszenia i instytucje publiczne poprawiła znacznie aktywność społeczną. Dzięki rewitalizacji mieszkańcy zyskali miejsca, gdzie mogą poprawić swoje kompetencje społeczne i zawodowe w ramach przedsięwzięć realizowanych przez lokalne i zewnętrzne organizacje, co stanowi potężny impuls aktywizacyjny. Mieszkańcy wiedzą, jak się organizować i w jaki sposób przeciwdziałać niekorzystnym zjawiskom. Motywem przewodnim działań stała się konieczność poprawy jakości życia osób wykluczonych i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. W obszarze zdegradowanym zaniedbanym przestrzeniom nadano nowe funkcje, zrewitalizowane podwórka stały się miejscem spotkań i integracji, co pozwoliło na znaczny wzrost aktywności społecznej. Sąsiedzkie wsparcie i pomoc pozwalają na efektywne przeciwdziałanie zagrożeniu wykluczeniem, dzięki czemu poprawiły się niekorzystne wskaźniki społeczne i Gmina jest na prawidłowej drodze rozwoju społecznego i gospodarczego. Lokalna społeczność ma możliwość realizacji własnych ambicji społecznych, publicznych i gospodarczych. Społeczność lokalna o zadowalającym poziomie poczucia tożsamości lokalnej i w zadowalającej kondycji psycho-społecznej, tworzy trwałą strukturę, opartą na przywiązaniu do lokalnych tradycji i dobrosąsiedzkich stosunkach. Społeczność angażuje się w lokalne inicjatywy rozwojowe i aktywizacyjne, stwarzając sobie warunki do dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego. Gmina planuje dalsze działania rozwojowe, przy aktywnym uczestnictwie społeczności lokalnych. Rozwija się konkurencyjna gospodarka lokalna oparta na sektorze mikro, małych i średnich przedsiębiorstw usługowych i produkcyjnych, na dotychczasowym obszarze zdegradowanym inicjatywę gospodarczą przejawia wiele osób, które łatwo mogą znaleźć dogodne, niedrogie pomieszczenia do prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Dzięki uporządkowanej przestrzeni udało się zwiększyć zainteresowanie lokalizacją i przy okazji również firmami tutaj zlokalizowanymi, co pozwala na trwały rozwój gospodarczy oparty na lokalnych zasobach ludzkich. Sprawne i efektywne zarządzanie publiczne, aktywna współpraca samorządu z sektorem pozarządowym, biznesowym i publicznym zapewniają wysoką jakość i dostępność usług.

str. 113

7. Cele rewitalizacji oraz odpowiadające zidentyfikowanym potrzebom rewitalizacyjnym kierunki działań mających na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk. Program Rewitalizacji zbudowany został w oparciu o hierarchiczną strukturę celów, w tym celu strategicznego, celów głównych, podlegających im celów szczegółowych oraz kierunków działań rewitalizacyjnych. Cel strategiczny oraz cele główne nawiązują bezpośrednio do wizji obszaru rewitalizacji, stanowiąc jej rozwinięcie. Hierarchiczna struktura celów porządkuje sposób działań związanych z rewitalizacją, wskazując poszczególnych kierunkom działań ich nadrzędny cel. Na podstawie przeprowadzonej w poprzednich rozdziałach diagnozie czynników i zjawisk kryzysowych w tym sformułowanych na jej podstawie drzewie problemów zdefiniowano pożądaną listę celów projektu, którą przedstawiono w formie rozbudowanego diagramu logicznych powiązań między nimi – „drzewo celów” – graf poniżej. Przedstawione poniżej drzewo celów obrazuje zależności między celem strategicznym, celami głównymi oraz szczegółowymi, a środkami do ich osiągnięcia. Strategicznym celem rewitalizacji gminy jest „Poprawa jakości życia mieszkańców obszarów zdegradowanych w gminie Świebodzin oraz kompleksowe przeciwdziałanie marginalizacji zdegradowanych społecznie, infrastrukturalnie, gospodarczo, przestrzennie i środowiskowo obszarów gminy”. Do celów głównych, ściśle powiązanych z celem strategicznym należą: 1. rozwój kapitału społecznego oraz redukcja negatywnych zjawisk społecznych na obszarach zdegradowanych, 2. rozwój gospodarczy poprzez wykorzystanie potencjału turystycznego i kulturowego obszarów zdegradowanych, 3. zwiększenie zatrudnienia i rozwój przedsiębiorczości na obszarach zdegradowanych. Cele główne realizuje katalog celów szczegółowych zdefiniowanych jako: 1. odbudowa więzi społecznych i aktywizacja mieszkańców do realizacji w partnerstwach inicjatyw lokalnych, 2. zintegrowanie mieszkańców, zapobieganie i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu oraz ograniczenie patologii społecznych i poprawa bezpieczeństwa, 3. poprawa dostępności do obiektów kultury oraz obiektów turystycznych, 4. zapewnienie spójnego ładu przestrzennego i uporządkowanie przestrzeni publicznych, 5. rozwój infrastruktury technicznej służącej zaspokajaniu potrzeb mieszkańców, 6. wsparcie przedsiębiorczości, w szczególności poprzez ułatwianie gospodarczego wykorzystywania nowych pomysłów oraz sprzyjanie tworzenia nowych firm, 7. promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia, wsparcie mobilności pracowników oraz aktywności zawodowej osób w wieku senioralnym.

str. 114

str. 115

Tabela 31 Cele programu rewitalizacji Cel strategiczny

Poprawa jakości życia mieszkańców obszarów zdegradowanych w gminie Świebodzin oraz kompleksowe przeciwdziałanie marginalizacji zdegradowanych społecznie, infrastrukturalnie, gospodarczo, przestrzennie i

środowiskowo obszarów gminy

Cele główne

Rozwój kapitału społecznego oraz redukcja Rozwój gospodarczy poprzez wykorzystanie Zwiększenie zatrudnienia i rozwój

negatywnych zjawisk społecznych na potencjału turystycznego i kulturowego przedsiębiorczości na obszarach obszarach zdegradowanych obszarów zdegradowanych zdegradowanych

Cele szczegółowe Odbudowa więzi społecznych i Promowanie trwałego i wysokiej aktywizacja mieszkańców do Zapewnienie spójnego ładu jakości zatrudnienia, wsparcie realizacji w partnerstwach inicjatyw przestrzennego i uporządkowanie mobilności pracowników oraz lokalnych przestrzeni publicznych aktywności zawodowej osób w wieku senioralnym. Zintegrowanie mieszkańców, zapobieganie i przeciwdziałanie Poprawa dostępności do obiektów wykluczeniu społecznemu oraz kultury oraz obiektów Wsparcie przedsiębiorczości, w ograniczenie patologii społecznych i turystycznych szczególności poprzez ułatwianie poprawa bezpieczeństwa gospodarczego wykorzystywania Rozwój infrastruktury technicznej nowych pomysłów oraz sprzyjanie służącej zaspokajaniu potrzeb tworzenia nowych firm mieszkańców Źródło: opracowanie własne

str. 116

W poniższym opracowaniu szczegółowo w odniesieniu do zdefiniowanych celów szczegółowych programu, opisano konkretne problemy społeczności lokalnej, które zostaną rozwiązane w wyniku działań rewitalizacyjnych. Ponadto, pod każdym opisem jakościowym negatywnych zjawisk, wskazano kierunki działań odpowiadające zidentyfikowanym potrzebom rewitalizacyjnym.

Cel szczegółowy nr 1 - Odbudowa więzi społecznych i aktywizacja mieszkańców do realizacji w partnerstwach inicjatyw lokalnych oraz Cel szczegółowy nr 2 - Zintegrowanie mieszkańców, zapobieganie i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu oraz ograniczenie patologii społecznych

KIERUNKI DZIAŁAŃ (wstępne koncepcje dotyczące rozwiązania problemów zgłaszane przez mieszkańców gminy): 1. znalezienie lidera (osoby prowadzącej kluby sportowe), 2. pomoc osobom starszym, aktywizacja osób starszych, opieka dla seniorów, 3. pomoc z znalezieniu zatrudnienia, aktywizacja osób bezrobotnych, 4. pomoc biednym w codziennym funkcjonowaniu, 5. więcej imprez dla mieszkańców, dyskotek dla młodzieży, 6. zachęcanie do zakładania organizacji pozarządowych, do działań społecznych i artystycznych – wsparcie dla trzeciego sektora, 7. promowanie spółdzielczości socjalnej, ekonomii społecznej, 8. doradztwo zawodowe w szkołach, 9. wprowadzanie innowacji edukacyjnych, 10. rozwój oferty edukacyjnej, kulturalnej, rekreacyjnej dla osób z niepełnosprawnością, osób starszych, 11. udostępnienie lokalu dla społecznych kulturalnych i artystycznych inicjatyw ludzi dorosłych i seniorów, zagospodarowanie np. byłego „Klubu u Jagny”, 12. konieczność zwiększenia usług opiekuńczych dla seniorów (mieszkańców po 60 roku życia), 13. zorganizowanie sprzątania np. w dniu sprzątania świata lub w innej formie w lasku za Osiedlem Widok, 14. reaktywowanie poprzedniego (ciekawszego) wydania telewizji Świebodzińskiej, 15. rozpowszechnianie poprzez Internet i lokalną telewizje kablową wiadomości o bieżących wydarzeniach 16. wydawanie informatora o życiu kulturalnym społecznym i gospodarczym, 17. zwiększenie liczby lekarzy specjalistów dostęp do usług medycznych, 18. utworzenie miejsca dla osób niepełnosprawnych z opieką dzienną, zajęciami edukacyjnymi np. wykorzystanie pustostanu po Szkole Podstawowej nr 5, 19. stworzenie Domu Treningowego dla osób niepełnosprawnych prowadzących do

117

usamodzielnienia i radzenia sobie w sytuacji, kiedy zabraknie rodziców, opiekunów, 20. konieczność działań opiekuńczych dla osób niepełnosprawnych seniorów, którzy zostają całkiem sami, 21. więcej działań społecznych i kulturalnych nieuwzględnianych osoby z różnymi niepełnosprawnościami współpraca organizacji pozarządowych, Domu Kultury, rodziców osób niepełnosprawnych, 22. promowanie i edukowanie w zakresie ekologii, segregacji odpadów, dbania o czystość, 23. promocja miasta, walorów turystycznych i przyrodniczych gminy foldery, strona, 24. tworzenie nowych miejsc klubów, domów, organizacji (fundacje, stowarzyszenia) itp. skupiających osoby niepełnosprawne, ze zorganizowanymi zajęciami terapeutycznymi, artystycznymi, rozwijającymi umiejętności, zainteresowania, 25. organizacja cyklicznych imprez, 26. tworzenie takich miejsc jak np. siłownia, kręgielnia ze zniżkami dla osób niepełnosprawnych 27. aktywizacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych tworzenie spółdzielni socjalnych, dostosowanie miejsc pracy, zachęcanie pracodawców, 28. zwiększenie oferty kursów doszkalających dla osób poszukujących pracy zwiększenie możliwości dofinansowanie szkoleń, podnoszenia kwalifikacji (np. komputerowych, językowych, krawiectwo, wózki widłowe), 29. organizacja imprez cyklicznych, festynów angażujących mieszkańców, które na stałe wpiszą się w tradycje Świebodzina, 30. zwiększenie oferty artystycznej, kulturalnej dla dzieci, młodzieży, seniorów, 31. promowanie działań społecznych, ekonomii społecznej, spółdzielczości socjalnej, w ramach których można pokazać potencjał ludzi, ich umiejętności i zasoby, 32. działania społeczne, opiekuńcze skierowane do seniorów domy opieki, domy dziennego pobytu, świetlice z zajęciami artystycznymi, integracyjnymi, 33. integracja mieszkańców zwłaszcza seniorów (wielu emerytów i rencistów) 34. uatrakcyjnienie i stworzenie nowych możliwości integrowania mieszkańców - z powodu walki o miejsce w istniejącej świetlicy gminnej powstaje konieczność utworzenia nowej.

Cel szczegółowy nr 3 - Poprawa dostępności do obiektów kultury oraz obiektów turystycznych

KIERUNKI DZIAŁAŃ (wstępne koncepcje dotyczące rozwiązania problemów zgłaszane przez mieszkańców gminy): 1. większa promocja miasta - nagłośnienie Świebodzina (ze względu na figurę Jezusa, zabytki), 2. rozbudowa Świebodzińskich Błoni – stworzenie Parku Miejskiego (Doliny strugi Świebodzińskiej) nasadzenie drzew, oczko wodne, ławeczki, alejki spacerowe, ścieżki rowerowe, fontanna, plac zabaw, toalety, punkty widokowe itp., 3. rozwój obiektów rekreacyjno-sportowych (boiska do koszykówki, siatkówki),

118

4. remont Domu Kultury – elewacja, korytarze – poprawa atrakcyjności i estetyki budynku, 5. zachowanie i odnowienie zabytków wraz z promocją obiektów, 6. zagospodarowanie budynku LOK-u, 7. budowa ścieżek rowerowych, piesze, ławeczki w rynku – zwłaszcza ścieżki rowerowe od Świebodzina w kierunku Zbąszynka do Rzyczycy, 8. ustawienie tablic informacyjnych o walorach przyrodniczych, pomnikach przyrody, zabytkach (np. w parkach, na Błoniach), 9. utworzenie bazy noclegowo-gastronomicznej przy kompleksie pałacowym (zabytek), 10. zagospodarowanie pustoszejących lokali na prowadzenie życia kulturalnego (np. prowadzenie warsztatów twórczych, miejsca spotkań międzypokoleniowych) na osiedlach, 11. udostępnienie pomieszczeń zespołom muzycznym, na zajęcia plastyczne, wokalne, 12. propagowanie walorów turystycznych (na przykład tablice informacyjne, szlaki turystyczne); utworzenie punktów informacji turystycznej, przeszkolenie przewodników; udostępnienie filmów, albumów, prezentacji multimedialnych w Internecie, stworzenie znaczków turystycznych i pieczątek; stworzenie możliwości zwiedzania wirtualnego zwiększającego promocję gminy (gospodarczo), 13. zagospodarowanie terenu wokół jeziora Trzcinno: ścieżka rowerowo-piesza wokół jeziora, plaża, 14. wydanie informatora opisującego zabytki i ciekawe miejsca na terenie gminy Świebodzin, wraz z mapami, historią, zainwestowanie w znaczki/pieczątki, pamiątki, 15. wyeksponowanie walorów turystycznych i rekreacyjnych – bogata informacja na stronie internetowej o terenach zielonych, jeziorach, parkach, Świebodzińskich Błoniach, figurze Jezusa Chrystusa, tradycjach przemysłowych, 16. zagospodarowanie terenów wokół jeziora i stworzenie tzw. pętli turystycznej (jeziora Wilkowskie, Niesłysz), Przełazy, Ołobok, Niesulice + Wilkowo, 17. utworzenie/ budowa ścieżki rowerowej wokół jeziora Wilkowskiego, 18. uatrakcyjnienie bazy turystycznej w gminie.

Cel szczegółowy nr 4 - Zapewnienie spójnego ładu przestrzennego i uporządkowanie przestrzeni publicznych

KIERUNKI DZIAŁAŃ (wstępne koncepcje dotyczące rozwiązania problemów zgłaszane przez mieszkańców gminy): 1. renowacja budynków – zarówno w centrum miasta jak i poza rynkiem, zagospodarowanie podwórek (place zabaw, ławki, zieleń), 2. rozwój obiektów rekreacyjno-sportowych (boiska do koszykówki, siatkówki,) 3. ulgi podatkowe dla ludzi podejmujących się budowy własnego domu, darmowa pomoc prawna, obniżka podatku gruntowego,

119

4. zagospodarowanie niszczejących terenów, 5. stworzenie placów zieleni nie tylko w centrum miasta, 6. utworzenie miejsc piknikowych w mieście – np. na terenie Świebodzińskich Błoni (Park Miejski z rozbudowanym zapleczem sanitarnym, punktami widokowymi, miejscami do wypoczynku i rekreacji, odpowiednim oświetleniem), 7. renowacja kamienic i budynków przestrzeni publicznej (elewacja, termomodernizacja, poprawa stanu technicznego), 8. zagospodarowanie/renowacja podwórek przy budynkach mieszkalnych, 9. oczyszczenie i zagospodarowanie parków, terenów zielonych, ustawienie większej ilości ławek na ternie całego miasta, 10. zagospodarowanie pustostanu po SP nr 5 np. na siłownię lub kręgielnię , 11. remont stacji PKP i terenu wokół – ławeczki, nasadzenia, rondo, przebudowa budynku, 12. przywrócenie Posterunku Ochrony Straży Kolei SOK, 13. przywrócenie Państwowej Szkoły Muzycznej i nieodpłatnych zajęć z zakresu muzykoterapii 14. ustawienie w mieście budek z torebkami i rękawiczkami w celu możliwości sprzątania odchodów po psach, 15. renowacja budynków i kamienic w centrum miasta, 16. remonty klatek schodowych i zagospodarowywanie podwórek – konkursy, wsparcie finansowe w zakresie budowy np. wiat, placów zabaw, siłowni plenerowych, postawienia ławek, budowy chodników, ścieżek itp., 17. ankieta wśród mieszkańców dotyczą zagospodarowania pustostanów znajdujących się na terenie miasta, 18. oczyszczenie i zagospodarowanie terenów parkowych – zwłaszcza przy pl. Wolności, przy Strudze Świebodzińskiej, 19. ustawienie tablic informacyjnych o walorach przyrodniczych, pomnikach przyrody, zabytkach (np. w parkach, na Błoniach), 20. adaptacja pomieszczeń starej kotłowni na świetlicę osiedlową dla mieszkańców – organizacja spotkań, szkoleń dla dorosłych, zajęć integracyjnych i pozaszkolnych, 21. wykorzystanie budynków po byłych gospodarstwach (stodoły, obory,) 22. budowa siłowni na świeżym powietrzu, 23. modernizacja placu zabaw wraz z wyposażeniem w sprzęt.

Cel szczegółowy nr 5 - Rozwój infrastruktury technicznej służącej zaspokajaniu potrzeb mieszkańców

KIERUNKI DZIAŁAŃ (wstępne koncepcje dotyczące rozwiązania problemów zgłaszane przez mieszkańców gminy): 1. ustawienie progów zwalniających przed przejściami dla pieszych, 2. poprawa infrastruktury drogowej w mieście (np. przed dworcem), drogi do gruntów

120

inwestycyjnych (plus media), 3. wybudowania parkingu przed wjazdem na drogę do plaży w Wilkowie, 4. budowa chodnika i drogi do plaży w Wilkowie, utworzenie trasy spacerowej z ławeczkami z udrożnieniem dojścia do samego jeziora, 5. remonty kanalizacji burzowej, 6. wyeliminowanie nierówności na chodnikach i ulicach poprzez odpowiednie wypoziomowanie, 7. budowa rond i sygnalizacji świetlnej na terenie miasta, 8. remont chodników w całym mieście wraz z zakazem parkowania na chodnikach podjazdów dla osób niepełnosprawnych w miejscach publicznych, 9. dostosowanie parkingu koło Urzędu Gminy do osób niepełnosprawnych załatwiających sprawy administracyjne, 10. zastosowanie rond zamiast skrzyżowań i stosowanie innych rozwiązań bezkolizyjnych, 11. ustawienie tablic informacyjnych, kopert z oznakowaniem miejsca parkingowego dla osób niepełnosprawnych, tablic z nr rejestracyjnymi, 12. wyposażenie w oświetlenie najważniejszych przejść dla pieszych, 13. całe miasto – wyposażenie w większą ilość ławek oraz utworzenie podjazdów w miejscach trudno dostępnych dla osób niepełnosprawnych, 14. stworzenie większej ilości miejsc parkingowych dla osób niepełnosprawnych i wzmożone kontrole (mandaty) w stosunku do osób zastawiających w/w miejsca, 15. poprawa infrastruktury drogowej, 16. rozwój systemu gospodarowania odpadami, 17. zwiększenie dostępności i poprawa komunikacji miejskiej, 18. poprawa w zakresie komunikacji PKP i PKS (zwiększenie liczby połączeń – kierunek Poznań, Rzepin, Toporów, Szczaniec), 19. Sygnalizacja świetlna na przejściach dla pieszych (przejście przy osiedlu popegeerowskim), 20. zagospodarowanie terenu osiedla – kanalizacja, oświetlenie, wyrównanie terenu i obsadzenie roślinnością.

Cel szczegółowy nr 6 - Wsparcie przedsiębiorczości, w szczególności poprzez ułatwianie gospodarczego wykorzystywania nowych pomysłów oraz sprzyjanie tworzenia nowych firm oraz Cel szczegółowy nr 7 - Promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia, wsparcie mobilności pracowników oraz aktywności zawodowej osób w wieku senioralnym

KIERUNKI DZIAŁAŃ (koncepcje dotyczące rozwiązania problemów): 1. budowa centrum przeładunkowego, 2. przekazanie pomieszczeń po byłej kawiarni gotyckiej np. na muzeum – możliwość stworzenia wystaw interaktywnych, lekcji historycznych, pokazów edukacyjnych,

121

3. częściowa ochrona lokalnego rynku i wsparcie młodych przedsiębiorców, 4. darmowa pomoc prawna dla przedsiębiorców oraz wsparcie dla osób rozpoczynających własną działalność gospodarczą, 5. zwiększenie zaufania instytucji do przedsiębiorców i większe wsparcie przedsiębiorców ze strony miasta, 6. utworzenie parku przemysłowego – powrócenie do tradycji przemysłowych Świebodzina (przemysł spożywczy, włókienniczy, budowlany, piwowarski), 7. niższe podatki - ulgi podatkowe dla inwestorów, 8. powiązanie nauki z biznesem, 9. zwiększenie liczby programów edukacyjnych dla młodzieży, 10. rozwój ekonomii społecznej i spółdzielczości socjalnej, 11. stworzenie stref inwestycyjnych i zagospodarowanie terenów pod inwestycje, 12. wykorzystanie figury Jezusa Chrystusa oraz terenu wokół – rozwój sfery turystycznej, organizacja imprez itp.,. 13. większa promocja gminy – eksponowanie walorów przyrodniczych, turystycznych, oferta terenów pod inwestycje, 14. wykupienie, adaptacja pomieszczeń na miejsca wystawowe i inne cele kulturalne i artystyczne, 15. wymuszenie na właścicielach budynków remontów przynajmniej na tyle by nie stwarzały zagrożenia i były estetyczne dla miasta, 16. wspieranie, promowanie, rozwój agroturystyki, 17. promowanie ekologicznego rolnictwa i lokalnych produktów (zdrowej żywności), 18. podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej – uzbrojenie terenów, promocja gminy, 19. utwardzenie drogi polnej od ul. Sobieskiego do Jeziora, 20. przekształcenie targowiska np. na obiekt rekreacji, ścieżkę rowerową, 21. zmiana przepisów odnośnie przebywania osób niepełnosprawnych w ośrodkach, 22. zwiększenie liczby ośrodków rehabilitacyjnych, opiekuńczych, edukacyjnych dla osób niepełnosprawnych z terenu całej gminy, 23. tworzenie organizacji pozarządowych – stowarzyszenia rodziców, opiekunów działających na rzecz osób niepełnosprawnych, pozyskujących środki zewnętrznych, grantów na działania aktywizujące osoby niepełnosprawne, 24. rozmowy z władzami miasta i promowanie działań związanych ze spółdzielczością społeczną, aktywnością zawodową osób niepełnosprawnych, eksponowanie ich umiejętności, włączanie w życie społeczne i zawodowe, 25. szkolenia i spotkania informacyjne dla młodych i przyszłych przedsiębiorców – jak zakładać biznes, gdzie starać się o dofinansowanie, jak pisać wnioski i biznes-plan, 26. ulgi podatkowe dla przedsiębiorców, 27. promocja rolnictwa ekologicznego, 28. rozwój systemu gospodarowania odpadami, 29. doradztwo kariery i przygotowanie do wybory dalszej drogi edukacyjnej i zawodowej

122

w szkołach, 30. stworzenie oferty szkoleniowej dla osób niepełnosprawnych – możliwości podnoszenia kwalifikacji i przygotowania do pracy zawodowej, 31. wsparcie w zakresie zakładania spółdzielni socjalnych osób niepełnosprawnych – spotkania informacyjne, zachęcanie do zakładania spółdzielni socjalnych osób prawnych, współpraca z Ośrodkami Wsparcia Ekonomii Społecznej, 32. zaangażowanie Burmistrza w sprawy osób niepełnosprawnych i problemy w zakresie zatrudnienia w/w osób, 33. wsparcie dla samotnych matek, które muszą pracować i dbać o dom – opieka do dzieci, wsparcie emocjonalne i finansowe, 34. pomoc i wsparcie w zakładaniu spółdzielni socjalnych, np. w branży gastronomicznej, porządkowej, budowlanej (współpraca z Ośrodkami Wsparcia Ekonomii Społecznej), 35. spotkania informacyjne dla osób poszukujących zatrudnienie w zakresie zakładania i prowadzenia własnej działalności gospodarczej o możliwościach wsparcia przy pisaniu wniosków o dofinansowanie, 36. większa oferta szkoleń, kursów zawodowych, dających możliwości podnoszenia kwalifikacji, dofinansowanie szkoleń dla osób bezrobotnych, w trudnych sytuacjach życiowych/ekonomicznych, 37. współpraca samorządu z biznesem i wspieranie przedsiębiorców ze strony władz miasta, 38. rozwój strefy gastronomicznej, noclegowej – agroturystyki, 39. zwiększenie promocji wsi i zachęcanie turystów do wypoczynku na terenie gminy.

8. Lista planowanych, podstawowych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych Obszar rewitalizacji, jaki został wyłoniony w toku diagnozy, obejmującej całą Gminę poddany zostanie działaniom rewitalizacyjnym, które są odpowiedzią na zdiagnozowane problemy o charakterze społecznym, przestrzenno-funkcjonalnym, infrastrukturalno- gospodarczym i środowiskowym. Obszar ten pokrywa się z granicami obszaru zdegradowanego, który stanowi część Gminy, poddawanej działaniom rewitalizacyjnym już od lat. W okresie 2007-2011 zrealizowano projekt „Rewitalizacja historycznego układu komunikacyjno- urbanistycznego śródmieścia Świebodzina etap I”, w trakcie którego wykonano szereg działań o charakterze infrastrukturalnym na terenie śródmieścia Świebodzina, składającego się ze starego i nowego miasta. Zmodernizowano m.in. Plac Jana Pawła II oraz ulice: Górną, Głowackiego i Wiejską. Wykonano parking na samochody osobowe przy ulicy Kawaleryjskiej- Sikorskiego w Świebodzinie. Miała miejsce przebudowa drogi dojazdowej z ukształtowaniem terenu przy budynku Sądu Rejonowego w Świebodzinie. Odwodniono podwórka tzw. zaplecza w kwartale ulic Wałowa, Głogowska, Piłsudskiego i Średnia wraz z budową kanału odpływowego do kolektora ø 600 mm kanalizacji deszczowej przy ulicy Wałowej w Świebodzinie. Wybudowano sieć telekomunikacyjną, przyłącza teletechniczne i

123 elektroenergetyczne dla potrzeb monitoringu wizyjnego miasta Świebodzin. Zmodernizowano ponadto ul. Okrężną, Rynkową, 30-go Stycznia, Kilińskiego z zapleczem. Wybudowano parking na samochody osobowe przy ul. Zamkowej w Świebodzinie. Przebudowano również drogę nad fosą w ciągu ulicy 30-go Stycznia wraz z przebudową drogi wewnętrznej na zapleczu ul. 30-go Stycznia. Realizowano też szereg działań miękkich, związanych z aktywizacją mieszkańców zagrożonych wkluczeniem, na obszarze Gminy, podejmowano też działania rozwojowe w zakresie gospodarczym. W ramach działań związanych z reintegracją zawodową utworzono Centrum Integracji Społecznej w Świebodzinie, które swoim działaniem obejmuje cały obszar gminy, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów, na których zdiagnozowano sytuacje kryzysowe. Ponadto wykonano szereg działań poprawiających efektywność energetyczną i edukacyjną (poprawiano na bieżąco efektywność energetyczną budynków szkolnych) oraz rozwojem infrastruktury gospodarczej (zrealizowano kilka projektu infrastrukturalnych przez podmioty gospodarcze, dzięki czemu poprawie ulegał lokalny rynek pracy. Poprawie też ulegał aspekt środowiskowy – w części uporządkowano gospodarkę wodno-ściekową (min. realizowano projekty w zakresie rozwoju sieci kanalizacyjnej i wodociągowej). Działania te były zintegrowane wokół programu rewitalizacji na lata 2007-2013. Związane one były też z realizacją strategii rozwoju gminy, mającej na celu ogólny rozwój Gminy, w tym również poprawę aspektów społecznych, infrastrukturalno-gospodarczych, przestrzenno- funkcjonalnych i środowiskowych. Przez cały też czas realizowana jest praca ze społecznością lokalną, co odbywa się za pośrednictwem Ośrodka Pomocy Społecznej. Pomimo jednakże podejmowanych działań i ogólnej poprawy stanu infrastruktury i czynnika społecznego, cały czas diagnozuje się obszar zdegradowany na terenie Gminy, znajdujący się w sytuacji kryzysowej. Dlatego też konieczne są dalsze działania, w tym zarówno inwestycyjne, poprawiające sytuację w zakresie przestrzenno-funkcjonalnym, infrastrukturalno- gospodarczym i środowiskowym, jak również kompleksowe inicjatywy rewitalizacyjne o charakterze miękkim, wpływającym na poprawę sytuacji kryzysowej w sferze społecznej. W chwili obecnej rozpoczęto prace nad rewitalizacją, w ramach której działania będą zorganizowane wokół problemów i celów wskazanych w Programie Rewitalizacji. Gmina jest i władze gminy są zdeterminowane aby ten długofalowy proces zakończyć pełnym sukcesem. Bardzo istotnym elementem w zakresie planowanych do realizacji inicjatyw rewitalizacyjnych jest podejmowanie takich działań, aby lokalna społeczność stałą się częścią tego procesu, nie tylko jako przedmiot tych działań, ale przede wszystkim jako podmiot, współdecydujący o kształcie strategii wychodzenia z kryzysu. Temu też służą działania, które są podejmowane przez gminę, w tym przede wszystkim przedsięwzięcia planowane do realizacji w ramach niniejszego Programu Rewitalizacji. Planowane przedsięwzięcia zostały wypracowane wspólnie, w ramach realizowanych działań partycypacyjnych. Ustalono, że należy czym prędzej podjąć skonsolidowane działania w obszarze rewitalizacji. Istnieje pilna potrzeba nadania dynamiki rozwojowej temu obszarowi, co musi odbywać się na drodze kontynuacji procesów modernizacyjnych, rozpoczętych w

124 poprzednich okresach. Co związane jest z przywróceniem dawnych funkcji, jak również nadaniu nowych temu obszarowi, co bezpośrednio wiąże się z realizacją całej serii inicjatyw, oddziałujących zarówno na sferę urbanistyczną, jak również na tkankę społeczną. Planowane działania są komplementarne względem siebie i łącznie będą stanowić dla tego obszaru intensywne bodźce rozwojowe. Realizowane w sposób kompleksowy pozwolą na nadanie dynamiki rozwojowej temu obszarowi w kierunku wyjścia ze stanu kryzysowego dla poszczególnych obszarów problemowych. Zatem przewidziane w ramach programu rewitalizacji działania obejmują aspekt społeczny (warunek konieczny) oraz przestrzenno-funkcjonalny, techniczny i gospodarczy (przedstawiony łącznie jako infrastrukturalno-gospodarczy) oraz środowiskowy. W tych sferach zdiagnozowano sytuację problemową, której planowane działania mają przeciwdziałać. Oczekiwane efekty zaplanowanych projektów rewitalizacyjnych są wzajemnie powiązane i skutkują w związku z tym poprawą sytuacji kryzysowej obszaru zdegradowanego w każdej ze sfer. Przewidziane działania mają więc charakter kompleksowy, są skoncentrowane – działania rewitalizacyjne skupione są na obszarze rewitalizacji, który jest terenem rewitalizowanym, dotkniętym największą koncentracją problemów i negatywnych zjawisk (2 podobszary). Poniżej przedstawiamy planowane przedsięwzięcia rewitalizacyjne podstawowe, bez których wizja rewitalizacji obszaru zdegradowanego nie ma szans na realizację.

Wykaz przedsięwzięć podstawowych: 1. Przygotowanie i wdrożenie Programu Animacji Środowiskowej; 2. Wdrożenia narzędzi ekonomii społecznej – spółdzielnia socjalna; 3. Realizacja programu aktywizacji gospodarczej; 4. Realizacja działań dotyczących poprawy warunków otoczenia mieszkalnego – Program Aktywności Lokalnej (PAL); 5. Park miejski - Dolina Strugi Świebodzińskiej w Świebodzinie; 6. Budowa dróg wraz z infrastrukturą techniczną na działce nr 68/1 i działkach przyległych; 7. Budowa polsko-niemieckiego przedszkola przy ul. Walki Młodych w Świebodzinie; 8. Rozbudowa Domu Kultury w Świebodzinie; 9. Rewitalizacja podwórek w Świebodzinie jako miejsc spotkań, integracji mieszkańców; 10. Rewitalizacja lokali użytkowych w centrum Świebodzina; 11. Rewitalizacja budownictwa mieszkalnego wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni mieszkaniowej; 12. Budowa nowych miejsc parkingowych w Świebodzinie; 13. Adaptacja zamku świebodzińskiego; 14. Rewitalizacja osiedla popegeerowskiego w miejscowości Wilkowo.

125

Szczegóły przedstawiamy poniżej w kartach poszczególnych przedsięwzięć.

Tabela 32 Przygotowanie i wdrożenie programu Animacji Środowiskowej Karta przedsięwzięcia rewitalizacyjnego podstawowego nr 1 Nazwa Przygotowanie i wdrożenie programu Animacji Środowiskowej przedsięwzięcia Charakter/rodzaj Działanie organizacyjno-administracyjne / średnionakładowe działania Obszar problemowy, Sfera społeczna na który oddziałuje Sfera Infrastrukturalno-gospodarcza przedsięwzięcie Podmioty Organizacje Pozarządowe (podmiot wyłoniony w konkursie na realizację zadania – który odpowiedzialne za otrzyma dofinansowanie), MOPS, Świebodziński Dom Kultury, Ośrodek Sportu i Rekreacji, realizację Gmina Świebodzin (partnerzy do realizacji projektu) Pozostali interesariusze Mieszkańcy obszaru zdegradowanego – w wyniku uruchomienia animacji środowiskowej działań osoby zagrożone wykluczeniem zyskają możliwość integracji i aktywizacji społecznej i gospodarczej, pozwoli to na zmniejszenie liczby problemów społecznych i na poprawę sytuacji osób, znajdujących się w sytuacji kryzysowej. Osoby te, dzięki działaniom animatora zwiększą swoją zdolność do integracji, uwierzą w siebie i poprawią swoje kompetencje interpersonalne

Lokalni przedsiębiorcy – dzięki animacji środowiskowej i możliwości aktywizacji społecznej osób zagrożonych wykluczeniem, poprawi się jakość Kapitału Ludzkiego, poszukującego pracy. Animatorzy zmotywują mieszkańców, dotkniętych sytuacją kryzysową do pracy nad sobą, w związku z czym wzrosną kompetencje interpersonalne i zawodowe tych osób. Dzięki czemu będzie się również rozwijał lokalny rynek pracy. Lokalni przedsiębiorcy wiedząc, że osoby zagrożone wykluczeniem brały udział w działaniach animacyjnych, zwiększą swoje zaufanie do tych osób, co generalnie wpływie na poprawę lokalnego rynku pracy Zakres Działanie zakłada zaangażowanie w realizację organizacji pozarządowej, która zostanie realizowanego wyłoniona w konkursie ofert, w ramach współpracy Gminy z organizacjami pozarządowymi. zadania Zadanie zakłada uruchomienie konkursu w ramach dotacji z Gminy na działania w Obszarze Pomocy Społecznej – wsparcie dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, na działania animacyjne, w tym animację dzieci i młodzieży (w okresie wakacyjnym szczególnie). W tym celu Gmina uwzględni taki konkurs w Programie Współpracy z NGO (co będzie bezpośrednio odnosić się do działań rewitalizacyjnych na obszarze zdegradowanym). Celem wzmocnienia oddziaływania w ramach konkursu byłaby dodatkowa punktacja za działania dodatkowe – odnoszące się do aktywizacji i integracji społeczności lokalnej, niezwiązanych bezpośrednio z Programem Animacji Środowiskowej oraz za pozyskanie dodatkowych środków na ten cel ze źródeł zewnętrznych (np. w ramach mechanizmów norweskich lub Mechanizmu Szwajcarskiego, LGD, PO FIO itp., wówczas dotacja z Gminy, stanowiłaby tylko uzupełnienie finansowania działań).

Działania będą wspierane przez Dom Kultury i OSiR którzy wykorzystają uczestników animacji przy realizacji działań kulturalnych i sportowych, w ramach działań upowszechnieniowych.

Niniejsze zadanie jest niezbędne do realizacji celem właściwej i planowej organizacji działań rewitalizacyjnych, obejmuje teren, który jest bardzo istotny z punktu widzenia planów rewitalizacyjnych. Miejsce obszar rewitalizowany, tj.: przeprowadzenia  ŚWIEBODZIN, ulice: Ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. projektu Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska

126

 Miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi. Uzasadnienie Działanie rozwiązuje następujące problemy: realizacji (w odniesieniu do - sfera społeczna – projekt wpływa pozytywnie na rozwiązywanie problemów społecznych, przewidywanego dzięki jego realizacji mieszkańcy zagrożeni wykluczeniem będą mieli okazję się zaktywizować i oddziaływania na zintegrować ze społecznością lokalną, działanie wspomoże również te osoby w ich poszczególne reintegracji zawodowej, dzięki poprawie kondycji psychofizycznej oraz kompetencji obszary) interpersonalnych; zadanie poprzez odziaływanie na dzieci i młodzież pozwoli również na zagospodarowanie aktywności młodych mieszkańców na rzecz społeczności lokalnej poprawiając ich poziom integracji i kompetencji interpersonalnych oraz kanalizując energię na rzecz działalności społecznie użytecznej. Dzięki projektowi zatem w istotny sposób przeciwdziała się zdiagnozowanym problemom społecznym.

- sfera infrastrukturalno-gospodarcza – projekt zapewnia wykorzystanie na cele społeczne istniejącej infrastruktury technicznej. Działanie zwiększa dostęp mieszkańców obszaru zdegradowanego do usług o charakterze społecznym i edukacyjnym. Działanie przyczyni się zatem do rozwoju istniejącej infrastruktury społecznej w sensie instytucjonalnym, zapewniając dostęp do animatora środowiskowego. Prognozowane Wskaźniki: rezultaty wraz ze sposobem ich oceny Produkty i pomiaru Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po zakończeniu realizacji każdej z inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych przy każdym ze wskaźników źródeł informacji/weryfikacji)

- przygotowanie i wdrożenie Programu Animacji Środowiskowej – 1 szt. (źródło informacji: sprawozdanie z realizacji projektu, program i raport z jego wdrożenia) - utworzenie funkcji Animatora Środowiskowego i powierzenie zadania wykwalifikowanej osobie – 1 szt. (źródło informacji: raport organizacji pozarządowej o wdrożeniu programu, wizja lokalna pracowników Zespołu ds. Rewitalizacji)

- liczba działań/inicjatyw podejmowanych w ramach animacji środowiskowej – co najmniej 10 szt./ rok (źródło informacji: sprawozdania NGO z realizacji działalności podmiotu; dokumentacja fotograficzna, raport z wizji lokalnej Zespołu ds. Rewitalizacji, roczny raport z realizacji współpracy JST z NGO) - uczestnicy działań animacyjnych – min. 70 os. (źródło informacji: sprawozdanie z działań NGO/Animatora środowiskowego, dokumentacja fotograficzna, listy uczestników, roczny raport ze współpracy JST z NGO) - liczba osób, które dzięki działaniom poprawiły kompetencje interpersonalne, kondycję psycho-fizyczną, w wyniku czego zwiększyły swoje szanse na rynku pracy: min. 25 os. (źródło informacji: raport z realizacji działań NGO/Animatora środowiskowego, w tym wyniki ankietyzacji uczestników działań – testy kompetencji i ankiety ex Ante i ex Post, raport z przeprowadzonego badania) Okres realizacji 2018-2023 Szacunkowa wartość 75 000 zł projektu Przewidywane 47 722,50 zł – środki ze źródeł zewnętrznych (PROW w ramach LGD – środki UE lub PO FIO lub źródła finansowania Mechanizm Norweski lub Mechanizm Szwajcarski) 27 277,50 zł – Budżet Gminy Źródło: Opracowanie własne

Tabela 33 Wdrożenia narzędzi ekonomii społecznej – spółdzielnia socjalna

127

Karta przedsięwzięcia rewitalizacyjnego podstawowego nr 2 Nazwa Wdrożenia narzędzi ekonomii społecznej – spółdzielnia socjalna przedsięwzięcia Charakter/rodzaj Działanie organizacyjno-administracyjne / średnionakładowe działania Obszar problemowy, Sfera społeczna na który oddziałuje Sfera Infrastrukturalno-gospodarcza przedsięwzięcie Podmioty Organizacje Pozarządowe, Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej, MOPS, Gmina odpowiedzialne za Świebodzin realizację Pozostali Mieszkańcy obszaru zdegradowanego – w wyniku wdrożenia narzędzia ekonomii interesariusze społecznej osoby zagrożone wykluczeniem zyskają możliwość przeszkolenia i rozpoczęcia działań działalności w ramach Spółdzielni Socjalnej (podmiot ekonomii społecznej). Uczestnictwo w Spółdzielni Socjalnej pozwoli na pełne uczestnictwo w społeczności lokalnej i wzrost kompetencji interpersonalnych i zawodowych. Mieszkańcy zagrożeni wykluczeniem zyskają bardzo ciekawy i efektywny impuls do walki ze swoją własną sytuacją kryzysową.

Lokalni przedsiębiorcy – Uruchomienie Spółdzielni Socjalnej wpłynie na zaistnienie nowego podmiotu na lokalnym rynku, przez co lokalni przedsiębiorcy mogą czuć dyskomfort, i odbierać Spółdzielnię jako konkurencję, zgodnie jednakże z analizami spółdzielnie realizują najczęściej usługi, jakich nie chcą się podjąć podmioty prywatne, w tym znaczeniu spółdzielnia uzupełni ofertę jaka funkcjonuje na rynku i wpłynie na to, że oferta usług na lokalnym rynku będzie bardziej kompletna. Spółdzielnia socjalna ponadto pozwoli na pełną reintegrację zawodową osób zagrożonych wykluczeniem, co wpłynie tak czy inaczej na poprawę rynku pracy i zwiększenie podaży wartościowych pracowników. Zakres W ramach przedmiotowego zadania zostanie wdrożone wsparcie z zakresu ekonomii realizowanego społecznej, co związane będzie z pomocą przy utworzeniu przez chętne osoby zagrożone zadania wykluczeniem spółdzielni socjalnej oraz wyszkolenie tych osób w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej oraz poprawy ich kompetencji zawodowych oraz kompetencji kluczowych, w tym interpersonalnych. Celem funkcjonowania spółdzielni będzie reintegracja zawodowa osób zagrożonych wykluczeniem. Prowadzenie podmiotu ekonomii społecznej będzie odbywało się w oparciu o osobistą pracę osób zatrudnionych z katalogu z ustawy o spółdzielniach. Prowadzenie działalności gospodarczej i społecznej będzie miało miejsce na rzecz środowiska lokalnego. Prowadzenie działalności społecznie użytecznej będzie miało miejsce w sferze zadań publicznych, a szczególnie w zakresie prowadzenia działalności z obszaru zagospodarowania terenu, sprzątania budynków instytucji publicznych (np. szkoły, urzędy – przy organizowaniu przetargów możliwe jest zastosowanie klauzul społecznych), tworzenie i utrzymanie terenów zielonych w obszarze rewitalizacji w nawiązaniu do konieczności realizacji całej gamy zadań związanych z terenami zielonymi.

Niniejsze zadanie jest niezbędne do realizacji, celem właściwej i planowej organizacji działań rewitalizacyjnych, obejmuje teren, który jest bardzo istotny z punktu widzenia planów rewitalizacyjnych. Miejsce obszar rewitalizowany, tj.: przeprowadzenia  ŚWIEBODZIN, Ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. projektu Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska;  Miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi. Uzasadnienie Inwestycja rozwiązuje następujące problemy: realizacji (w odniesieniu do - sfera społeczna – projekt wpływa pozytywnie na rozwiązywanie problemów społecznych, przewidywanego dzięki jego realizacji osoby zagrożone wykluczeniem zostają najpierw przygotowane do oddziaływania na prowadzenia działalności w ramach spółdzielni socjalnych, a następnie przyuczone będą poszczególne prowadzić taką działalność. Dodatkowe ułatwienie w utrzymaniu się na rynku stanowi obszary) możliwość wykorzystywania przez podmioty publiczne klauzul społecznych w organizowanych postępowaniach na realizację zadań publicznych.

128

Dzięki projektowi zatem w istotny sposób przeciwdziała się zdiagnozowanym problemom społecznym.

- sfera infrastrukturalno-gospodarcza – projekt zapewnia osobom zagrożonym wykluczeniem rozpoczęcie działalności gospodarczej. Spółdzielnia socjalna, jako narzędzie ekonomii społecznej jest de facto prowadzeniem działalności gospodarczej, zatem wraz z utworzeniem spółdzielni tworzy się nowe miejsca pracy oraz stwarza się możliwość w zakresie późniejszego zwiększenia dostępnych miejsc pracy w spółdzielni. Projekt poprawia zatem wskaźniki aktywności gospodarczej. Prognozowane Wskaźniki: rezultaty wraz ze sposobem ich oceny Produkty i pomiaru Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po zakończeniu realizacji każdej z inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych przy każdym ze wskaźników źródeł informacji/weryfikacji)

- utworzenie i prowadzenie Spółdzielni Socjalnej – 1 szt. (źródło informacji: sprawozdanie z realizacji projektu, dokumenty rejestrowe podmiotu, raport Zespołu ds. Rewitalizacji) - realizacja szkoleń i warsztatów dla 5 członków spółdzielni socjalnej (źródło informacji: raport organizacji pozarządowej z realizacji projektu, listy obecności + dokumentacja zdjęciowa + programy zajęć)

- liczba członków Spółdzielni socjalnej – 5 os., z tego 3 osoby z grupy osób zagrożonych wykluczeniem. (źródło informacji: sprawozdania z realizacji działalności podmiotu; dokumenty rejestracyjne, raport Zespołu ds. rewitalizacji) - wzrost kompetencji zawodowych i interpersonalnych u 5 osób (źródło informacji: ankietyzacja uczestników – testy kompetencji i ankieta przeprowadzone ex Ante i ex Post, raport z realizacji badania) - wzrost liczby miejsc pracy – 5 EPC (źródło informacji: raportu podmiotu, deklaracje ZUS/RMUA) Okres realizacji 2018-2023 Szacunkowa wartość 100 000,00 zł projektu Przewidywane 95 000,00 zł – środki w ramach RPO – Lubuskie 2020 (EFS) źródła finansowania 5 000,00 zł – środki własne NGO/Gminy Świebodzin (wkład rzeczowy) Źródło: Opracowanie własne

Tabela 34 Realizacja programu aktywizacji gospodarczej Karta przedsięwzięcia rewitalizacyjnego podstawowego nr 3 Nazwa Realizacja programu aktywizacji gospodarczej przedsięwzięcia Charakter/rodzaj Działanie administracyjno-organizacyjne / niskonakładowe działania Obszar problemowy, Sfera społeczna na który oddziałuje Sfera infrastrukturalno-gospodarcza przedsięwzięcie Podmioty Organizacje Pozarządowe (zaangażowane w lokalne działania społeczne), MOPS, Gmina odpowiedzialne za Świebodzin (jako partnerzy projektu) realizację Pozostali Mieszkańcy obszaru zdegradowanego – w wyniku uruchomienia programu Mieszkańcy interesariusze obszaru będą beneficjentami co do wzrostu kompetencji w zakresie przedsiębiorczości. działań Nowe firmy przyczynią się do utworzenia nowych miejsc pracy i poprawy sytuacji na

129

lokalnym rynku pracy.

Lokalni przedsiębiorcy – poprawi się sytuacja na lokalnym rynku pracy, sektor gospodarczy zostanie umocniony, zwiększy się kompetencja w zakresie przedsiębiorczości, istniejący przedsiębiorcy zyskają dodatkowych dostawców i kontrahentów, co może wpłynąć na wzrost klientów z zewnątrz. Zakres Działania są związane z realizacją warsztatów, podczas których osoby chcące rozpocząć realizowanego działalność gospodarczą – nauczą się jakie kroki należy podjąć celem rozpoczęcia zadania działalności, pozyskania klientów i utrzymania się na rynku.

Uczestnicy warsztatów będą musieli przygotować biznes plan do swojej działalności, najlepsi otrzymają dotacje rozwojową na rozpoczęcie działalności gospodarczej w wysokości do 20 000,00 zł oraz pomostową na utrzymanie się przez pierwszy okres prowadzenia działalności.

Realizacja działania jest ważna z punktu widzenia stymulowania wzrostu aktywności gospodarczej mieszkańców, jak również ma wpływ na wzrost poczucia lokalnej tożsamości i poprawę estetyki obszaru. Miejsce obszar rewitalizowany, tj.: przeprowadzenia  ŚWIEBODZIN, ulice: ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. projektu Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska;  Miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi. Uzasadnienie Inwestycja rozwiązuje następujące problemy: realizacji (w odniesieniu do - sfery społecznej – projekt wpływa pozytywnie na rozwiązywanie problemów przewidywanego społecznych, wzrost zainteresowania prowadzeniem własnej działalności gospodarczej, oddziaływania na przełoży się bezpośrednio na spadek osób bezrobotnych, co w terminie późniejszym poszczególne doprowadzi też do zwiększenia dostępnych w obszarze miejsc pracy. obszary) W związku z powyższym projekt przyczyni się w istotny sposób do eliminacji problemów społecznych.

- sfery infrastrukturalno-gospodarczej – dzięki realizacji działań lokalni przedsiębiorcy mają szansę na konsolidację rynku oraz wzrost kompetencji w zakresie prowadzonej działalności. Ponadto wpłynie to na wzrost zainteresowania działalnością gospodarczą co doprowadzi do wzrostu aktywności gospodarczej mieszkańców. Prognozowane Wskaźniki rezultaty wraz ze sposobem ich oceny Produkty: i pomiaru Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po zakończeniu inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji):

- przygotowanie i wdrożenie do realizacji programu aktywizacji gospodarczej (źródło informacji: raport organizacji pozarządowej z realizacji projektu), - zorganizowane warsztaty przedsiębiorczości (źródło informacji: raport organizacji pozarządowej z realizacji projektu), - przekazane dotacje: 7 szt. (źródło informacji: raport organizacji pozarządowej z realizacji projektu).

Rezultaty: Ocena osiągnięcia rezultatów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji. Najpierw na etapie realizacji zostanie wykonany pomiar ex-ante, a następnie odbędzie się pomiar ex – post po zakończeniu inwestycji, który będzie powtarzany co 12 miesięcy od czasu dokonania pierwszego pomiaru ex-post, przez cały okres trwałości. Z każdego badania monitoringowego powstanie stosowny raport.

130

- powstanie nowych firm na obszarze zdegradowanym – 7 szt. (źródło informacji: sprawozdania z realizacji działalności podmiotu; dokumenty rejestracyjne). Okres realizacji 2018-2023 Szacunkowa wartość 300 000,00 zł projektu Przewidywane 285 000,00 zł – środki w ramach RPO – Lubuskie 2020 (EFS) źródła finansowania 15 000,00 zł – środki własne NGO (wkład rzeczowy) Źródło: Opracowanie własne

Tabela 35 Realizacja działań dotyczących poprawy warunków otoczenia mieszkalnego – Program Aktywności Lokalnej (PAL) Karta przedsięwzięcia rewitalizacyjnego podstawowego nr 4 Nazwa Realizacja działań dotyczących poprawy warunków otoczenia mieszkalnego – Program przedsięwzięcia Aktywności Lokalnej (PAL) Charakter/rodzaj Działanie administracyjno-organizacyjne / średnionakładowe działania Obszar problemowy, Sfera społeczna na który oddziałuje Sfera infrastrukturalno-gospodarcza przedsięwzięcie Podmioty Gmina Świebodzin, OPS, Organizacje pozarządowe (zaangażowane w lokalne działania odpowiedzialne za aktywizacyjne) realizację Pozostali Mieszkańcy obszaru zdegradowanego – w wyniku uruchomienia programu Mieszkańcy interesariusze obszaru będą beneficjentami wzrostu integracji osób zagrożonych wykluczeniem. Przez co działań w obszarze zdegradowanym mieszkańcy odczują wzrost bezpieczeństwa i komfortu życia (osoby zagrożone wykluczeniem w wyniku działań zwiększą poziom kompetencji interpersonalnych i integracji ze społecznością lokalną, co wpłynie na wzrost poziomu samoakceptacji i jakości życia). Lokalni przedsiębiorcy – dzięki realizacji PAL mieszkańcy zagrożeni wykluczeniem, będą sukcesywnie wychodzić z sytuacji kryzysowej w obszarach, w jakich ich dotyka. Przez co zwiększą swoje kompetencje i gotowość do podjęcia zatrudnienia – m.in. wśród lokalnych przedsiębiorców Zakres Działanie to jest kierowane do osób zagrożonych wykluczeniem (klientów MOPS). realizowanego zadania Celem programu jest aktywizacja i integracja mieszkańców obszaru rewitalizacji przy zaangażowaniu w pracę na rzecz zagospodarowywaniu podwórek.

Efektem programu będzie zdobycie umiejętności do samoorganizacji i wdrażania działań umożliwiających rozwiązywanie problemów społeczności objętej Programem oraz jej rozwój. W Programie zostaną zrealizowane działania z zakresu reintegracji społecznej. Uczestnikami Programu będą osoby korzystające ze świadczeń MOPS, wykluczone i zagrożone wykluczeniem społecznym, nieaktywne zawodowo, szczególnie osoby z niepełno sprawnościami, młodzież i seniorzy. Integracja społeczna będzie się odbywać przy okazji realizacji zadań związanych z adaptacją i remontami w przestrzeni publicznej (podwórka, klatki schodowe, place zabaw), tworzeniem miejsc umożliwiających spędzanie czasu wolnego.

Działaniom tym towarzyszyć będą kursy motywujące, terapie przeciw uzależnieniom, poradnictwo zawodowe, warsztaty integracyjne dla dzieci i seniorów itp. Miejsce obszar rewitalizowany, tj.: przeprowadzenia  ŚWIEBODZIN, Ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. projektu Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska;  Miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi. Uzasadnienie Inwestycja rozwiązuje następujące problemy:

131 realizacji (w odniesieniu do - sfery społecznej – projekt wpływa pozytywnie na rozwiązywanie problemów przewidywanego społecznych, dzięki jego realizacji mieszkańcy zagrożeni wykluczeniem sukcesywnie będą oddziaływania na wychodzić z sytuacji kryzysowej, co wpłynie na wzrost kompetencji interpersonalnych, poszczególne wzrost zdolności do podjęcia zatrudnienia i w efekcie znalezienie zatrudnienia. W związku obszary) z powyższym projekt przyczyni się w istotny sposób do eliminacji problemów społecznych.

- sfery infrastrukturalno-gospodarczej – dzięki realizacji programu u osób zagrożonych wykluczeniem, zaangażowanych w jego realizację wzrosną kompetencje do podjęcia zatrudnienia, co wpłynie na wzrost dostępnej lokalnej siły roboczej dla lokalnych przedsiębiorców. Prognozowane Wskaźniki rezultaty wraz ze sposobem ich oceny Produkty: i pomiaru Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po zakończeniu inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji)

- przygotowanie i wdrożenie do realizacji Programu Aktywności Lokalnej (PAL) (źródło informacji: raport Zespołu ds. Rewitalizacji o wdrożeniu programu). - zrealizowane działania reintegracyjne (kursy motywujące, terapie przeciw uzależnieniom, poradnictwo zawodowe, warsztaty integracyjne dla dzieci i seniorów) – zrealizowanych zostanie przynajmniej 8 różnych działań reintegracyjnych (sprawozdanie Zespołu ds. Rewitalizacji z realizacji projektu; listy obecności)

Rezultaty: Ocena osiągnięcia rezultatów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji. Najpierw na etapie realizacji zostanie wykonany pomiar ex-ante, a następnie odbędzie się pomiar ex – post po zakończeniu inwestycji, który będzie powtarzany co 12 miesięcy od czasu dokonania pierwszego pomiaru ex-post, przez cały okres trwałości projektu. Z każdego badania monitoringowego powstanie stosowny raport.

- liczba osób biorących udział w działaniach – 42 osób (źródło informacji: listy obecności, deklaracje uczestnictwa i umowy na realizację projektu) - wzrost kompetencji interpersonalnych i poziomu integracji i aktywizacji u 8 osób (źródło informacji: ankietyzacja uczestników – ankieta ex Ante i ex Post) Okres realizacji 2018-2023 Szacunkowa wartość 90 000,00 zł projektu Przewidywane 45 000,00 – PROW w ramach LGD źródła finansowania 45 000,00 środki własne JST Źródło: Opracowanie własne

Tabela 36 Park miejski – Dolina Strugi Świebodzińskiej w Świebodzinie Karta przedsięwzięcia rewitalizacyjnego podstawowego nr 5 Nazwa Park miejski – Dolina Strugi Świebodzińskiej w Świebodzinie przedsięwzięcia Charakter/rodzaj Inwestycja budowlana / wysokonakładowa działania Obszar problemowy, Sfera środowiskowa na który oddziałuje Sfera przestrzenno-funkcjonalna przedsięwzięcie Sfera infrastrukturalno-gospodarcza Sfera społeczna Podmioty Gmina Świebodzin odpowiedzialne za realizację Pozostali Przedsiębiorcy – usługodawcy i handlowcy, mający siedzibę swojej działalności w obszarze interesariusze działań rewitalizacji są zainteresowani realizacją przedmiotowej inwestycji ze względu na i ich rola w działaniach przywrócenie dawnej świetności Parkowi Miejskiemu w Świebodzinie, na co wpłynie na

132

rozbudowę infrastruktury rekreacyjnej i społecznej. która znajdzie się w niedalekim sąsiedztwie, poprawiając atrakcyjność obszaru, przez co wpłynie na zwiększenie przepływu w tym obszarze potencjalnych klientów. Wpłynie też na poprawę potencjału turystycznego i rekreacyjnego obszaru. Przedsiębiorcom zależy na poprawie estetyki oraz funkcjonalności przestrzeni, bo wpływa to na atrakcyjność ich oferty skierowanej do potencjalnych obiorców (np. w zakresie drobnego handlu i usług), zależy im zatem na wysokim poziomie estetycznym i funkcjonalnym obszaru, co przełoży się na wzrost aktywności firm.

Lokalne NGOs i nieformalne grupy społeczne – są zainteresowane realizacją projektu, ze względu na fakt powstania w wyniku realizacji projektu atrakcyjnej przestrzeni publicznej, gdzie można realizować różne inicjatywy społeczne wzbogacające życie sąsiedzkie. Podobnie jak w przypadku przedsiębiorców, są zainteresowane wysokim poziomem estetyki i funkcjonalności całości obszaru – co zwiększy poziom aktywności społecznej w zakresie wykorzystania powstałych funkcjonalności, co też wpłynie na wzrost społecznej odpowiedzialności za wspólne dobro. Mieszkańcy obszaru Rewitalizacji – w wyniku realizacji projektu zyskają atrakcyjną przestrzeń publiczną, poprawi się infrastruktura (zagospodarowany zostanie Park Miejski, przywrócenie właściwych mu funkcji oraz nadanie nowych m.in. funkcji rekreacyjnej, turystycznej, edukacyjnej, kulturalnej, gospodarczej i społecznej), co zwiększy zainteresowanie mieszkańców własnym miejscem zamieszkania, poprawi poziom integracji i poczucia lokalnej tożsamości, zwiększy też ich aktywność w obszarach uruchomionych nowych funkcji w przestrzeni w tym obszarze. Podobnie jak w przypadku przedsiębiorców i NGO, społeczność lokalna zainteresowana jest estetyką i funkcjonalnością całości obszaru – poprawi to poziom aktywności społecznej, jak również wzrost uczestnictwa w podejmowaniu decyzji oraz poziom partycypacji. Zakres realizowanego Inwestycja dotyczy kompleksowego zagospodarowania terenu Parku miejskiego – Dolina zadania Strugi Świebodzińskiej w Świebodzinie obejmującego budowę: • układu komunikacyjnego w tym: ścieżek pieszo-jednych, pieszych oraz rowerowych oraz wprowadzenie organizacji ruchu, • szaletu wolnostojącego, • przyłącza sanitarnego oraz wodociągowego do szaletu publicznego, • przyłącza elektrycznego do szaletu publicznego, • oświetlenia terenu, • ujęcia wody wraz z pompownią, • rurociągu tłocznego oraz otwartego strumienia z szeregiem stopni kaskadowych doprowadzających wodę do stawu, • stawu ziemnego o pow. 4000 m2 wraz z układem napowietrzania w postaci dwóch fontann pływających oraz mnichem spustowym, • mostku nad zbiornikiem wodnym, • schodów terenowych, • pomostów widokowych, • elementów małej architektury i placu zabaw. Zakłada się również: • odtworzenie istniejącego systemu rowów melioracyjnych, • nasadzenia zieleni wysokiej, średniej i niskiej, • wycinkę drzew kolidujących z projektowanym zagospodarowaniem terenu.

Niniejszy projekt jest niezbędny do realizacji, celem właściwej i planowej organizacji działań rewitalizacyjnych, obejmuje teren, który jest bardzo istotny z punktu widzenia planów rewitalizacyjnych. Po zakończeniu rewitalizacji będzie to estetyczne i funkcjonalne miejsce z miejscami wypoczynku, z rozbudowaną infrastrukturą, która pozwoli na uruchomienie nowych funkcji w tym obszarze. Miejsce obszar rewitalizowany, tj. śródmieście ŚWIEBODZINA. przeprowadzenia Inwestycja będzie realizowana na działkach o następujących numerach: 220/2 (obręb 1), 80/4, projektu 99, 122, 173, 176, 177/4, 177/5, 178, 185/4, 190, 273/1, 413 (obręb 2). Przeznaczenie poszczególnych działek: • teren parku : 177/5, 177/4, 173 (W), 185/4 (dr), 178 (dr), 99 (W), • drogi dojazdowe : 80/4 (dr), 176 (dr), 178 (dr), 190 (dr), • zjazdy na drogi powiatowe: 220/2 (dr), 273/1 (dr), 122 (dr), 413(dr). Uzasadnienie realizacji Inwestycja rozwiązuje następujące problemy: (w odniesieniu do - sfera środowiskowa – dzięki realizacji projektu i uzupełnieniu brakującej infrastruktury, w przewidywanego tym infrastruktury jasno definiującej miejsca przeznaczone do wykorzystania przez oddziaływania na zwiedzających oraz przestrzeń zarezerwowaną dla natury, projekt ma pozytywny wpływ na

133 poszczególne obszary) rozwiązywanie problemów w sferze środowiskowej. Wpływa poprzez to na ochronę rzadkich gatunków, dbałość o bioróżnorodność lokalnych zasobów środowiskowych, a poprzez budowę miejsc spotkań i konkretnie zlokalizowanej infrastruktury rekreacyjnej, społecznej, sportowej i kulturalnej, ukierunkowuje aktywność użytkowników, przez co zmniejsza antropopresję na wartościowy zasób naturalny lokalnych obszarów zielonych. Dzięki temu projekt będzie mieć pozytywny wpływ na ochronę środowiska oraz na jakość powietrza w najbliższej okolicy jeziora. - sfera przestrzenno-funkcjonalna – Inwestycja jest elementem porządkującym dotychczasowy chaos w obszarze parku miejskiego. W wyniku jej realizacji uporządkowana zostanie przestrzeń publiczna w tym obszarze, zostaną nadane nowe funkcje konkretnym przestrzeniom w obrębie tej części rewitalizowanego obszaru. Dzięki realizacji zadania zaniedbanej do tej pory przestrzeni zostanie nadana funkcja rekreacyjna, turystyczna, kulturalna, edukacyjna, gospodarcza oraz społeczna. Teren objęty inwestycją dzięki rozbudowie infrastruktury zyska nową jakość, w zakresie powstania wielu nowych możliwości aktywności społecznych na jego terenie. - sfera infrastrukturalno-gospodarcza – dzięki zagospodarowaniu terenu, objętego projektem, które obejmują m.in. budowę i rozbudowę infrastruktury rekreacyjnej, turystycznej i społecznej – powstanie znakomita infrastruktura do integracji i rozwoju społecznego mieszkańców obszaru rewitalizacji, w tym pozwalającej na wzrost aktywności społecznej i gospodarczej. Zaznaczyć bowiem trzeba, że w wyniku realizacji projektu powstaną atrakcyjne obszary przestrzeni publicznej, co może wpłynąć na liczbę osób przyjezdnych, co umożliwi wzrost aktywności gospodarczej i w związku z tym poprawę lokalnego rynku pracy. - sfera społeczna – projekt wpływa pozytywnie na rozwiązywanie problemów w sferze społecznej, dzięki utworzenia atrakcyjnej przestrzeni publicznej, powstaną miejsca spotkań dla lokalnej społeczności, dzięki czemu możliwa będzie integracja lokalnej społeczności, w tym integracja pokoleń, oraz aktywizacja osób zagrożonych wykluczeniem, do czego zachęcać będzie atrakcyjna przestrzeń dająca impuls do podjęcia różnych aktywności społecznych. W związku z powyższym projekt przyczyni się do również do eliminacji problemów społecznych.

Ponadto co należy podkreślić – zadanie wydobywa potencjał i nadaje charakter obszarowi zdegradowanemu. Uporządkowanie przestrzeni w parku miejskim w tym terenów zielonych, rozbudowa infrastruktury i znaczne wzbogacenie funkcjonalności przestrzeni, pozwala stworzyć aurę przyjazną dla lokalnej społeczności i osób przyjezdnych, co poprawi procesy integracyjno-aktywizacyjne w środowisku dotkniętym całym szeregiem różnych patologii. Prognozowane Wskaźniki: rezultaty wraz ze Produkty sposobem ich oceny i Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po pomiaru zakończeniu realizacji każdej z inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych przy każdym ze wskaźników źródeł informacji/weryfikacji) - liczba zrewitalizowanych elementów infrastruktury – 1 szt. (źródło informacji: dokumentacja budowlana powykonawcza, w tym końcowy protokół odbioru robót) - liczba obszarów zielonych, objętych inwestycją – co najmniej 1 szt. (źródło informacji: dokumentacja budowlana powykonawcza, w tym końcowy protokół odbioru robót) - liczba wybudowanych nowych elementów infrastruktury zwiększających funkcjonalność obszaru objętego zadaniem – co najmniej 1 szt. (źródło informacji: dokumentacja budowlana powykonawcza, w tym końcowy protokół odbioru robót) - miejsca spotkań lokalnej społeczności, przyczyniających się do integracji społecznej, w tym integracji pokoleń – powstanie w wyniku realizacji projektu przynajmniej 1 takie miejsce (źródło informacji: dokumentacja budowlana powykonawcza, w tym końcowy protokół odbioru robót) - mała architektura – powstanie przynajmniej 5 elementów małej architektury (źródło informacji: dokumentacja budowlana powykonawcza, w tym końcowy protokół odbioru robót)

Rezultaty: Ocena osiągnięcia rezultatów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu przez członków Zespół ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych przy każdym ze wskaźników źródeł informacji/weryfikacji. Najpierw na etapie realizacji zostanie wykonany pomiar ex- ante (przed rozpoczęciem inwestycji), a następnie odbędzie się pomiar ex – post po zakończeniu inwestycji, który będzie powtarzany co 12 miesięcy od czasu dokonania pierwszego pomiaru ex-post, przez cały okres trwałości. Z każdego badania monitoringowego powstanie stosowny raport. - Liczba inicjatyw lokalnej społeczności w zakresie działań aktywizacyjno-integrujących – min. 3 szt. (np. imprezy integracyjno-sportowe w parku nad stawem) – źródło weryfikacji: raporty z

134

realizacji inicjatyw, w tym dokumentacja zdjęciowe, listy obecności - poprawa poziomu integracji i aktywności społecznej mieszkańców obszaru zdegradowanego – co najmniej 15 os. (źródło informacji: Raport z ankietyzacji, na podstawie przeprowadzonych ankiet z wybranymi uczestnikami działań ex ante i ex post) - wzrost aktywności gospodarczej w obszarze rewitalizowanych (nowe podmioty gospodarcze) – min. 1 nowa firma (źródło informacji: informacja o liczbie podmiotów w CEiDG oraz KRS, Raport Zespołu ds. Rewitalizacji) Okres realizacji 2018-2020 Szacunkowa wartość 21 972 027,68 zł projektu Przewidywane źródła 18 676 223,52 zł – ze środków EFRR w ramach POIiŚ 2014-2020 finansowania 3 295 804,16 zł – środki własne JST Źródło: Opracowanie własne

Tabela 37 Budowa dróg wraz z infrastrukturą techniczną na działce nr 68/1 i działkach przyległych Karta przedsięwzięcia rewitalizacyjnego podstawowego nr 6 Nazwa Budowa dróg wraz z infrastrukturą techniczną na działce nr 68/1 i działkach przyległych przedsięwzięcia Charakter/rodzaj Inwestycja budowlana / wysokonakładowa działania Obszar problemowy, Sfera przestrzenno-funkcjonalna na który oddziałuje Sfera infrastrukturalno-gospodarcza przedsięwzięcie Sfera społeczna Podmioty Gmina Świebodzin odpowiedzialne za realizację Pozostali Przedsiębiorcy – Lokalni przedsiębiorcy oraz osoby zainteresowane prowadzeniem interesariusze działań działalności gospodarczej są zyskają możliwość skorzystania z gotowych terenów i ich rola w działaniach inwestycyjnych w atrakcyjnym miejscu, gdzie będzie istniała możliwość dzierżawy lub zakupu uzbrojonego terenu.

Lokalne NGOs i nieformalne grupy społeczne – są zainteresowane realizacją projektu, ze względu na fakt powstania w wyniku realizacji projektu możliwości rozwoju gospodarczego Gminy, zaistnieją nowe inwestycje, powstaną nowe miejsca pracy, co pozwoli na rozwój lokalnej społeczności. Osoby zagrożone bezrobociem, w tym bezrobociem długotrwałym zyskają możliwość realizacji ambicji zawodowych. Realizacja inwestycji wpłynie na stabilność zatrudnienia, co przyczyni się do wzrostu aktywności społecznej i poziomu życia lokalnej społeczności. NGOs, w szczególności te działające na obszarze rozwoju społecznego są zainteresowane sensowną funkcjonalnością obszaru, stabilizacją zatrudnienia – co wpłynie na poprawę warunków życia i wzrostu społecznej odpowiedzialności za wspólne dobro.

Mieszkańcy obszaru Rewitalizacji – w wyniku realizacji projektu zyskają możliwości realizacji ambicji zawodowych i nowe miejsca pracy, co wpłynie na wzrost bezpieczeństwa socjalnego i możliwość rozwoju, w efekcie inwestycja będzie miała wpływ na wzrost poziomu życia mieszkańców. Zakres realizowanego Inwestycja dotyczy uzbrojenia ponad 15 hektarowego terenu inwestycyjnego w gminie zadania Świebodzin. Uzbrojenie dotyczyć będzie niezbędnej infrastruktury w postaci dróg dojazdowych, sieci wodociągowej, kanalizacyjnej sanitarnej i deszczowej, oświetlenia oraz pozostałej infrastruktury towarzyszącej. Na terenie strefy przemysłowej wykonane zostaną następujące prace:  budowa sieci wodociągowej, kanalizacji sanitarnej o kanalizacji deszczowej,  budowa systemu zbiorników retencyjnych wraz z przepompownią wód deszczowych,  wykonanie przyłączy zasilających przepompownie,  wykonanie oświetlenia drogowego oraz uzbrojenie w linie kablowe,  przebudowa napowietrznych linii energetycznych,  budowa dróg i zjazdów obsługującego przepompownie. Dzięki realizacji prac uzbrojeniowych, teren inwestycyjny zostanie zagospodarowany zgodnie z zapisami planu miejscowego, tworząc atrakcyjny obszar do prowadzenia i rozwijania działalności gospodarczej. Należy zakładać, iż stworzenie takiego obszaru przyciągnie zewnętrznych inwestorów, zwiększając ogólną liczbę dużych pracodawców działających na terenie gminy.

135

Miejsce obszar rewitalizowany, tj. śródmieście Świebodzina. przeprowadzenia Inwestycja będzie realizowana na działce nr 68/1 i działkach przyległych projektu Uzasadnienie realizacji Inwestycja rozwiązuje następujące problemy: (w odniesieniu do - sfera przestrzenno-funkcjonalna – Inwestycja jest elementem porządkującym przewidywanego dotychczasowy chaos, zaniedbany teren zyska nową funkcjonalność. W wyniku jej realizacji oddziaływania na uporządkowana zostanie przestrzeni, zostanie jej nadana funkcja przede wszystkim poszczególne obszary) gospodarcza – powstaną nowe tereny inwestycyjne, gdzie zlokalizowane zostaną nowe przedsiębiorstwa.

- sfera infrastrukturalno-gospodarcza – dzięki zagospodarowaniu terenu, objętego projektem, które obejmują uzbrojenie terenów inwestycyjnych na cele infrastruktury gospodarczej, inwestycja bezpośrednio wpływa na poprawę negatywnych zjawisk w tym zakresie. W wyniku inwestycji zostanie uzupełnina infrastruktura komunalna, powstaną drogi dojazdowe do terenów inwestycyjnych, co wpłynie na rozwój gospodarczy gminy. Nastąpi zatem wzrost aktywności gospodarczej i w związku z tym poprawa lokalnego rynku pracy.

- sfera społeczna – projekt wpływa pozytywnie na rozwiązywanie problemów w sferze społecznej, dzięki utworzenia nowych terenów inwestycyjnych, gdzie powstaną nowe miejsca pracy, wpłynie to na stabilizację lokalnego rynku pracy, aktywizację zawodową i gospodarczą lokalnej społeczności, co wpłynie generalnie na zmniejszenie bezrobocia i rozwój społeczny. W związku z powyższym projekt przyczyni się do również do eliminacji problemów społecznych.

Zadanie wydobywa potencjał i nadaje charakter obszarowi zdegradowanemu. Uporządkowanie przestrzeni i stworzenie możliwości inwestowania w obszarze zdegradowanym poprawi procesy integracyjno-aktywizacyjne w środowisku dotkniętym całym szeregiem różnych patologii. Prognozowane Wskaźniki: rezultaty wraz ze Produkty sposobem ich oceny i Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po pomiaru zakończeniu realizacji każdej z inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych przy każdym ze wskaźników źródeł informacji/weryfikacji) - liczba zrewitalizowanych elementów infrastruktury – 1 szt. (źródło informacji: dokumentacja budowlana powykonawcza, w tym końcowy protokół odbioru robót) - powierzchnia uzbrojonych terenów inwestycyjnych – 15,4 ha (źródło informacji: dokumentacja budowlana powykonawcza, w tym końcowy protokół odbioru robót)

Rezultaty: Ocena osiągnięcia rezultatów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych przy każdym ze wskaźników źródeł informacji/weryfikacji. Najpierw na etapie realizacji zostanie wykonany pomiar ex- ante (przed rozpoczęciem inwestycji), a następnie odbędzie się pomiar ex – post po zakończeniu inwestycji, który będzie powtarzany co 12 miesięcy od czasu dokonania pierwszego pomiaru ex-post, przez cały okres trwałości. Z każdego badania monitoringowego powstanie stosowny raport. - wzrost aktywności gospodarczej w obszarze rewitalizacji (nowe podmioty gospodarcze) – min. 5 nowych firm (źródło informacji: informacja o liczbie podmiotów w CEiDG oraz KRS, Raport Zespołu ds. Rewitalizacji). - Liczba stworzonych nowych miejsc pracy na obszarze rewitalizacji – min. 10 EPC, źródło weryfikacji: raporty z realizacji inwestycji gospodarczych, w tym dokumentacja zdjęciowe, sprawozdanie z realizacje rezultatów projektu Zespołu ds. rewitalizacji) Okres realizacji 2018-2021 Szacunkowa wartość 20 529 475,08 zł projektu Przewidywane źródła 17 450 053,81 zł – ze środków EFRR w ramach RPO Lubuskie 2020 finansowania 3 079 421,27 zł – środki własne JST Źródło: Opracowanie własne

Tabela 38 Budowa polsko-niemieckiego przedszkola przy ul. Walki Młodych w Świebodzinie. Karta przedsięwzięcia rewitalizacyjnego podstawowego nr 7

136

Nazwa Budowa polsko-niemieckiego przedszkola przy ul. Walki Młodych w Świebodzinie przedsięwzięcia Charakter/rodzaj Inwestycja budowlana / wysokonakładowa działania Obszar problemowy, Sfera przestrzenno-funkcjonalna na który oddziałuje Sfera infrastrukturalno-gospodarcza przedsięwzięcie Sfera społeczna Podmioty Gmina Świebodzin odpowiedzialne za realizację Pozostali Mieszkańcy obszaru Rewitalizacji – działający w strukturach Gminy Zespół ds. Rewitalizacji interesariusze działań jako działania rewitalizacyjne realizuje przedsięwzięcia zgłoszone i zainicjowane przez i ich rola w działaniach przedstawicieli społeczności lokalnej. Społeczność lokalna poprzez swoich przedstawicieli – liderów bierze udział w spotkaniach i wpływa przez to na ostateczny kształt zakresu robót i rozmach działania, efekty projektu dzięki temu są ich udziałem, staną się dzięki temu aktywniejsi w zakresie wykorzystania i czerpania z powstałych efektów projektu. Społeczność lokalna jest jak najbardziej zainteresowana realizacja projektu – w miejscu zaniedbanego obszaru powstanie funkcjonalne polsko- niemieckie przedszkole, co wpłynie na wzrost dostępu do usług edukacji wczesnoszkolnej dla mieszkańców obszaru, jak również przyczyni się do poprawi jakości życia w obszarze rewitalizacji.

Przedsiębiorcy – są zainteresowani projektem, ponieważ dzięki niemu lokalna społeczność zyska kolejny element infrastruktury oświatowej, co wpłynie na wzrost wiedzy najmłodszych mieszkańców, powstaną możliwości realizacji i rozwijania zainteresowań przedszkolaków z zakresu języków obcych, jak również nauk ścisłych, co w przyszłości wpłynie na wzrost kompetencji zawodowych mieszkańców obszaru rewitalizacji.

NGOs – są zainteresowane realizacją projektu, ponieważ w istotny sposób przeciwdziała zdiagnozowanym problemom i poprawia sytuację mieszkańców obszaru zdegradowanego, w zakresie dostępu do usług edukacji przedszkolnej. Dzięki czemu organizacjom pozarządowym, realizującym działania pożytku publicznego na tym obszarze łatwiej będzie współpracować z przedstawicielami lokalnej społeczności. NGO uczestniczą w działaniach, pomagając w organizacji niektórych zamierzeń, wspólnie z pozostałymi pomagają dookreślić zakres pod kątem możliwego oddziaływania o charakterze edukacyjnym i społecznym. Zakres realizowanego Inwestycja dotyczy budowy polsko-niemieckiego przedszkola wraz z infrastrukturą zadania techniczną przy ul. Walki Młodych w Świebodzinie. Samo przedszkole planowane jest dla 175 dzieci (7 oddziałów po 25 dzieci max). W skład każdego oddziału wchodzi sala zabaw, magazyn leżaków i pościeli, magazyn pedagogiczny oraz łazienki. Zaprojektowano dużą salę wielofunkcyjną służącą organizacji imprez okolicznościowych dla dzieci, występów dzieci, spotkań z rodzicami oraz, jako sala gimnastyczna. W budynku przewidziano kuchnię z zapleczem oraz jadalnię. Przy głównym wejściu zlokalizowano obszerny hall z szatnią dla poszczególnych grup oraz poczekalnią dla rodziców. Dodatkowo w budynku zaprojektowano pomieszczenia administracyjne, techniczne, gospodarcze, magazynowe oraz niezbędną komunikację. Budynek został przystosowany do potrzeb osób poruszających się na wózkach inwalidzkich zgodnie z zasadami uniwersalnego projektowania. Zaprojektowano pochylnię przy wejściu głównym umożliwiającą dostęp do budynku. Wewnątrz nie występują żadne progi. Pomieszczenia nr 0/04, 0/21 i 0/26 (W-C) przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych poprzez zachowanie normatywnych wymiarów pomieszczenia oraz zastosowanie pochwytów ułatwiających korzystanie z urządzeń́ sanitarnych. W budynku przewidziano windę ̨dostosowaną dla potrzeb niepełnosprawnych. Sam budynek zaprojektowano w kształcie zbliżonym do litery „L” który można wpisać ́ w prostokąt o wymiarach 53,12 x 62,58 m. Południowe skrzydło budynku jest dwukondygnacyjne natomiast pozostała część ́ jest parterowa. Budynek planowany jest w technologii tradycyjnej, murowany, przykryty dachem wielospadowym o kącie nachylenia połaci 30o. Do budynku zaprojektowano dwa osobne wejścia: główne w centralnej części budynku dla pracowników dzieci i rodziców oraz drugie do części kuchennej. Dodatkowo z budynku przewidziano kilka wyjść ́ ewakuacyjnych oraz wyjście ze zmywalni. W budynku przewidziano następujące instalacje: • zimna woda z projektowanego przyłącza • kanalizacja sanitarna z odprowadzeniem do istniejącej kanalizacji • centralne ogrzewanie (podłogowe i grzejnikowe) i ciepła woda użytkowa z

137

kotłowni gazowej oraz z alternatywnych, odnawialnych źródeł ciepła tj. sond głębinowych i pompy ciepła • wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła oraz wentylacja grawitacyjna • instalacja elektryczna z projektowanej stacji transformatorowej • instalacje niskoprądowe: okablowanie strukturalne, monitoring, radiowęzeł, system sygnalizacji włamania i napadu, • instalacja sygnalizacji pożaru • instalacja fotowoltaiczna Ponadto projekt obejmuje zakup wyposażenia dydaktycznego wraz z meblami niezbędne do uruchomienia placówki. Miejsce Gmina Świebodzin, obszar rewitalizowany, śródmieście Świebodzina. przeprowadzenia Obiekt planowany jest na działkach nr 213/2, 214/20, 214/18, 185/2, 213/1, 185/3, 177/8, 208 projektu (obręb 0002 Świebodzin) na terenie ujętym w LPR Gminy Świebodzin. Uzasadnienie realizacji Inwestycja rozwiązuje następujące problemy: (w odniesieniu do - sfery przestrzenno-funkcjonalnej – poszczególne elementy przedsięwzięcia porządkują przewidywanego przestrzeń pod względem funkcjonalnym. Działanie przywraca i nadaje nowe funkcje miejscom oddziaływania na zaniedbanym i zniszczonym, w tym: rekreacyjne, społeczne, kulturalne i edukacyjne. Funkcje poszczególne obszary) te zostaną nadane zdegradowanej przestrzeni w wyniku budowy przedszkola samorządowego. W wyniku realizacji projektu wprowadzony zostanie ład w przestrzeń publiczną, powstanie przedszkole wraz z całą infrastrukturą i zagospodarowaniem przestrzeni.

- sfera infrastrukturalno-gospodarcza – Dzięki poprawie estetyki miejsc objętych działaniami, nadaniu nowych funkcji miejscom do tej pory zaniedbanym i zniszczonym obszar zwiększy swoją atrakcyjność, co wpłynie na wzrost zainteresowania Świebodzinem i lokalizacją. Dostęp do miejsc przedszkolnych, z pewnością pozwoli na rozwiązanie obecnych problemów edukacji przedszkolnej oraz związanych z infrastrukturą oświatową. Ponadto zaznaczyć należy, że w wyniku realizacji projektu powstaną atrakcyjne obszary przestrzeni publicznej obszaru zdegradowanego, co wpłynie na zwiększenie zainteresowania Świebodzinem osób przyjezdnych.

- sfera społeczna – projekt wpływa pozytywnie na rozwiązywanie problemów w sferze społecznej, dzięki utworzenia atrakcyjnej przestrzeni publicznej, możliwości poprawionej jakości inwestycji zlokalizowanych na tym obszarze, co przyczyni się do wzrostu liczby miejsc pracy i stabilizacja zatrudnienia. Co będzie miało istotne znaczenie w zakresie aktywizacji społeczności lokalnej i bezpośrednio wpłynie na wzrost aktywności społecznej. W związku z powyższym projekt przyczyni się do do eliminacji problemów społecznych. Prognozowane Wskaźniki rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i Produkty: pomiaru Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po zakończeniu realizacji inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych przy każdym ze wskaźników źródeł informacji/weryfikacji)

- utworzone zostanie 1 przedszkole polsko-niemieckie, (źródło weryfikacji: dokumentacja budowlana inwestycji/końcowy protokół odbioru, w tym dokumentacja powykonawcza – Zespół ds.rewitalizacji będzie weryfikować zaraz po zakończeniu projektu)

- zwiększy się liczba inicjatyw społecznych – co najmniej 2 nowe inicjatywy społeczne integrujące środowiska lokalnych mieszkańców z wykorzystaniem infrastruktury parku (źródło danych: sprawozdanie Gminy Świebodzin ze współpracy z NGOs/ dokumentacja z realizacji inicjatyw: zdjęcia, listy obecności)

- zwiększy się aktywność społeczna mieszkańców obszaru – rozpocznie prowadzenie działalności w obszarze rewitalizacji co najmniej 1 organizacja pozarządowa lub firma (źródło

138

informacji: stosowne rejestry organizacji pozarządowych: KRS, Starostwo Powiatowe/ CEiDG). Okres realizacji 2017-2019 Szacunkowa wartość 13 600 352,18 zł projektu Przewidywane źródła 11 082 276,47zł – ze środków EFRR w ramach RPO Lubuskie 2020 finansowania 2 518 075,71 zł – środki własne JST Źródło: Opracowanie własne

Tabela 39 Rozbudowa Domu Kultury w Świebodzinie Karta przedsięwzięcia rewitalizacyjnego podstawowego nr 8 Nazwa Rozbudowa Domu Kultury w Świebodzinie przedsięwzięcia Charakter/rodzaj Inwestycja budowlana / wysokonakładowa działania Obszar problemowy, Sfera przestrzenno-funkcjonalna na który oddziałuje Sfera infrastrukturalno-gospodarcza przedsięwzięcie Sfera społeczna Podmioty Gmina Świebodzin, Świebodziński Dom Kultury odpowiedzialne za realizację Pozostali Mieszkańcy obszaru zdegradowanego – w wyniku realizacji projektu zyskają atrakcyjną interesariusze działań przestrzeń publiczną, zostanie rozbudowany Dom Kultury, co zwiększy jego funkcjonalność w i ich rola w działaniach zakresie świadczenia usług kulturalnych, edukacyjnych i społecznych, poprawi się zatem infrastruktura, która ma bezpośredni wpływ na jakość życia na tym obszarze. Inwestycja zatem wpłynie na wzrost zainteresowania mieszkańców własnym miejscem zamieszkania oraz wzrost poziomu integracji i poczucia lokalnej tożsamości, zwiększy też aktywność mieszkańców w obszarach uruchomionych nowych funkcji w zakresie działalności kulturalnej. Inwestycja przyczyni się też do wzrostu estetyki zaniedbanego budynku i otoczenia. Społeczność lokalna zainteresowana jest estetyką i funkcjonalnością całości obszaru – poprawi to poziom aktywności społecznej, jak również wzrost uczestnictwa w podejmowaniu decyzji oraz poziom partycypacji.

Przedsiębiorcy – usługodawcy i handlowcy mający siedzibę swojej działalności w obszarze rewitalizacji, są zainteresowani realizacją przedmiotowej inwestycji ze względu na konieczność przywrócenia ładu w zaniedbanej przestrzeni oraz realizację rozbudowy infrastruktury kulturalnej i społecznej, która znajdzie się w niedalekim sąsiedztwie prowadzonych działalności. Poprawi się tym samym atrakcyjność obszaru, co wpłynie na zwiększenie przepływu w tym obszarze potencjalnych klientów. Wpłynie też na poprawę potencjału kulturalnego, społecznego, turystycznego i rekreacyjnego obszaru rewtalizacji. Przedsiębiorcom zależy na poprawie estetyki oraz funkcjonalności przestrzeni, bo wpływa to na atrakcyjność ich oferty skierowanej do potencjalnych obiorców (np. w zakresie drobnego handlu i usług – zwiększenie imprez kulturalnych w obszarze rewitalizacji ma zatem bezpośredni wpływ na wzrost przepływu strumienia osób), zależy im zatem na wysokim poziomie estetycznym i funkcjonalnym obszaru, co przełoży się na wzrost aktywności firm.

Lokalne NGOs i nieformalne grupy społeczne – są zainteresowane realizacją projektu, ze względu na fakt powstania w wyniku realizacji projektu atrakcyjnej przestrzeni publicznej i infrastruktury kulturalnej, którą będzie można wykorzystać do przedmiotu działalności NGO, przede wszystkim w zakresie działań kulturalnych i społecznych. W rozbudowanym domu kultury zwiększą się możliwości realizacji różnych inicjatyw społecznych, wzbogacających życie sąsiedzkie. Podobnie jak w przypadku przedsiębiorców, NGO są zainteresowane wysokim poziomem estetyki i funkcjonalności całości obszaru – co zwiększy poziom aktywności społecznej w zakresie wykorzystania powstałych funkcjonalności, co też wpłynie na wzrost społecznej odpowiedzialności za wspólne dobro. Zakres realizowanego Inwestycja dotyczy rozbudowy istniejącego budynku Domu Kultury, co obejmuje: zadania • rozbudowę części frontowej wejściowej, w wyniku, której powstanie reprezentacyjny hol główny wejściowy wraz z komunikacja pionowa (schody stałe i winda osobowa dla osób niepełnosprawnych), • rozbudowa wzdłuż głównego korpusu budynku o pomieszczenie użytkowe, • przebudowa poszycia dachowego nad segmentem gdzie lokalizuje się centrale wentylacji mech, czyli podwyższenie ścianek ażurowych stropu o ~40cm oraz wykonanie

139

warstw pokrycia wg opisu na przekrojach, • częściowe wyburzenia i zamurowania wg rys. inwentaryzacji z wyburzeniami, • remont holu na parterze przy sali widowiskowej (pom. nr 0.3 na projekcie), w zakres remontu wchodzi wyrównanie i malowanie ścian (po poprzednim demontażu istniejącej boazerii naściennej), wyrównanie i malowanie sufitu oraz istniejącego podwieszenia sufitowego (wg rys. kolorystyki ścian, rzutów sufitu, oraz poglądowych wizualizacji), wymiana dwóch drzwi jednoskrzydłowych prowadzących do pomieszczeń przyległych w części miedzy kamienicą a holem, 1 drzwi dwuskrzydłowych prowadzących do sali widowiskowej (wg rys. zestawień stolarki drzwiowej – zastosować drzwi o podwyższonej izolacyjności akustycznej),wymiana opraw oświetlenia wew. korytarza. (wg proj. elektr. oraz rzutu sufitów), • remont korytarza na piętrze (pom. nr 1.2 na projekcie), w zakres remontu wchodzi wyrównanie i malowanie ścian, sufitu, wymiana 6 drzwi do pomieszczeń przyległych w części miedzy kamienicą a salą widowiskową, oraz pomieszczeń technicznych sali widowiskowej, wymiana opraw oświetlenia wewn. korytarza, • remont elewacji istniejących korpusu budynku w tym – uzupełnić ubytki w tynku i malować farba na kolor jasny szary.

Projektowany budynek, poprzez swój gabaryt i charakter, stanowi kontynuacje zabudowy pierzejowej, jaka dominuje przy ulicy J. Piłsudskiego. Dwukondygnacyjny budynek nawiązuje wysokością do sąsiadujących obiektów i stanowi dopełnienie zabudowy w pierzei ulicy. Zaproponowana kolorystyka i podziały na elewacji współgrają z otoczeniem i nawiązują do obiektów sąsiadujących. Budynek mieści się w liniach zabudowy wyznaczonych w Decyzji o Lokalizacji celu publicznego ( Decyzja nr 31/CP-I/08 z dnia 17.11.2008r.) Szerokość elewacji frontowej po rozbudowie nie będzie przekraczać 20m. Ponadto planuje się zakup i dostawę wyposażenia multimedialnego dla Domu Kultury w Świebodzinie . Miejsce Gmina Świebodzin, obszar rewitalizowany, śródmieście Świebodzina. przeprowadzenia Istniejący budynek znajduje się na działce nr 313/3; projektowana rozbudowa domu kultury projektu obejmuje działki nr 313/4; 314/7 i 314/8, obręb II w Świebodzinie położonych przy ul. J. Piłsudskiego. Uzasadnienie realizacji Inwestycja rozwiązuje następujące problemy: (w odniesieniu do - sfera przestrzenno-funkcjonalna – Inwestycja jest elementem porządkującym dotychczas przewidywanego zaniedbaną przestrzeń, poprawiającą estetykę i funkcjonalność zabudowań Świebodzińskiego oddziaływania na Domu Kultury wraz z otoczeniem, co przyczyni się do wzrostu udziału mieszkańców obszaru poszczególne obszary) zdegradowanego w działaniach kulturalnych, edukacyjnych i edukacyjnych, realizowanych w ramach działalności ŚDK. W wyniku realizacji projektu uporządkowana zostanie przestrzeń publiczna w tym obszarze, zostaną przywrócone i nadane nowe funkcje, w tym: kulturalne, edukacyjne, rekreacyjne, turystyczne i społeczne, co będzie realizowane za pośrednictwem działań organizowanych w rozbudowanym ŚDK.

- sfera infrastrukturalno-gospodarcza – dzięki rozbudowie budynku ŚDK i zagospodarowaniu otoczeniu wokół budynku, objętego projektem, modernizacji i rozbudowie ulegnie infrastruktura kulturalna, w tym również techniczna w zakresie uzbrojenia terenu w określoną infrastrukturę komunalną, sprzęt do działalności kulturalnej, co wpłynie na wzrost dostępność na obszarze rewitalizacji do tego rodzaju infrastruktury. Powstanie zatem znakomita infrastruktura służąca rozwojowi społecznemu, integracji i rozwoju społecznego mieszkańców obszaru rewitalizacji, w tym pozwalającej na wzrost aktywności społecznej. Zaznaczyć bowiem trzeba, że w wyniku realizacji projektu powstaną atrakcyjne obszary przestrzeni publicznej, co może wpłynąć na liczbę osób przyjezdnych, co umożliwi wzrost aktywności gospodarczej i w związku z tym poprawę lokalnego rynku pracy.

- sfera społeczna – projekt wpływa pozytywnie na rozwiązywanie problemów w sferze społecznej, dzięki poprawie atrakcyjności ŚDK i działań w jego ramach. Powstanie atrakcyjna infrastruktura społeczna, miejsca spotkań, dzięki czemu możliwa będzie integracja lokalnej społeczności, w tym integracja pokoleń, oraz aktywizacja osób zagrożonych wykluczeniem, do czego zachęcać będzie atrakcyjna oferta domu kultury, dająca impuls do podjęcia różnych aktywności społecznych. W związku z powyższym projekt przyczyni się do również do eliminacji problemów społecznych.

Zadanie wydobywa potencjał i nadaje charakter obszarowi zdegradowanemu. Uporządkowanie zaniedbanej przestrzeni, rozbudowa infrastruktury i znaczne wzbogacenie funkcjonalności przestrzeni, pozwala stworzyć aurę przyjazną dla lokalnej społeczności i osób przyjezdnych, co poprawi procesy integracyjno-aktywizacyjne w środowisku

140

dotkniętym całym szeregiem różnych patologii. Prognozowane Wskaźniki: rezultaty wraz ze Produkty sposobem ich oceny i Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po pomiaru zakończeniu realizacji każdej z inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych przy każdym ze wskaźników źródeł informacji/weryfikacji) - zostanie zmodernizowany i rozbudowany Dom Kultury – co najmniej 1 szt. (źródło informacji: dokumentacja budowlana powykonawcza, w tym końcowy protokół odbioru robót) - miejsca spotkań lokalnej społeczności, przyczyniających się do integracji społecznej, w tym integracji pokoleń – powstanie w wyniku realizacji projektu przynajmniej 1 takie miejsce (źródło informacji: dokumentacja budowlana powykonawcza, w tym końcowy protokół odbioru robót)

Rezultaty: Ocena osiągnięcia rezultatów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych przy każdym ze wskaźników źródeł informacji/weryfikacji. Najpierw na etapie realizacji zostanie wykonany pomiar ex- ante (przed rozpoczęciem inwestycji), a następnie odbędzie się pomiar ex – post po zakończeniu inwestycji, który będzie powtarzany co 12 miesięcy od czasu dokonania pierwszego pomiaru ex-post, przez cały okres trwałości. Z każdego badania monitoringowego powstanie stosowny raport. - liczba imprez kulturalnych, realizowanych w oparciu o rozbudowaną infrastrukturę min. 15 szt./rocznie (źródło weryfikacji: raporty z realizacji działań, w tym dokumentacja zdjęciowe, listy obecności). - Liczba inicjatyw lokalnej społeczności w zakresie działań aktywizacyjno-integrujących realizowanych – min. 3 szt. (źródło weryfikacji: raporty z realizacji inicjatyw, w tym dokumentacja zdjęciowe, listy obecności). – poprawa poziomu integracji i aktywności społecznej mieszkańców obszaru zdegradowanego – co najmniej 7 os. (źródło informacji: Raport z ankietyzacji, na podstawie przeprowadzonych ankiet z wybranymi uczestnikami działań ex ante i ex post) - wzrost aktywności gospodarczej w obszarze rewitalizacji (nowe podmioty gospodarcze) – min. 1 nowa firma (źródło informacji: informacja o liczbie podmiotów w CEiDG oraz KRS, Raport Zespołu ds. Rewitalizacji) Okres realizacji 2018-2019 Szacunkowa wartość 5 616 825,00 zł projektu Przewidywane źródła 4 774 301,25 zł – ze środków EFRR w ramach POIiŚ na lata 2014-2020 finansowania 842 523,75 zł – środki własne JST Źródło: Opracowanie własne

Tabela 40 Rewitalizacja podwórek w Świebodzinie jako miejsc spotkań, integracji mieszkańców. Karta przedsięwzięcia rewitalizacyjnego PODSTAWOWEGO nr 9 Nazwa Rewitalizacja podwórek w Świebodzinie jako miejsc spotkań, integracji mieszkańców przedsięwzięcia Charakter/rodzaj Inwestycja budowlana / wysokonakładowa działania Obszar Sfera społeczna problemowy, na Sfera infrastrukturalno-gospodarcza, który oddziałuje Sfera przestrzenno-funkcjonalna przedsięwzięcie Podmioty Gmina Świebodzin, Wspólnoty Mieszkaniowe, Podmioty prywatne odpowiedzialne za realizację Pozostali Mieszkańcy obszaru zdegradowanego – w wyniku realizacji projektu zyskają atrakcyjną przestrzeń interesariusze publiczną, w zrewitalizowanych podwórkach powstaną miejsca spotkań i integracji, co znacznie działań i ich rola poprawi funkcjonalność przestrzeni w zakresie funkcji rekreacyjnych i społecznych, poprawi się w działaniach zatem infrastruktura, która ma bezpośredni wpływ na jakość życia na tym obszarze. Inwestycja zatem wpłynie na wzrost zainteresowania mieszkańców własnym miejscem zamieszkania oraz wzrost poziomu integracji i poczucia lokalnej tożsamości. Inwestycja przyczyni się też do wzrostu estetyki zaniedbanej przestrzeni. Społeczność lokalna zainteresowana jest estetyką i

141

funkcjonalnością całości obszaru – poprawi to poziom aktywności społecznej, jak również wzrost uczestnictwa w podejmowaniu decyzji oraz poziom partycypacji.

NGOs – zainteresowane współpracą w zakresie organizacji działalności aktywizującej społeczność lokalną w zrewitalizowanych podwórkach, gdzie powstaną m.in. miejsca spotkań i integracji społecznej. NGO uczestniczą w działaniach, pomagając w organizacji miejsc wspólnych, w tym terenów zielonych, mając na względzie ich późniejsze wykorzystanie w swojej działalności we współpracy z podmiotami bezpośrednio realizującymi projekt.

Przedsiębiorcy – w szczególności działający w obrębie usług turystycznych, są zainteresowani realizacją działania, ze względu na wzrost estetyki przestrzeni obszaru, dzięki czemu wzrasta atrakcyjność lokalizacji, co może mieć wpływ na wzrost osób przyjezdnych. Przedsiębiorcy uczestniczą w spotkaniach, doradzając w zakresie organizacji przestrzeni, mają na względzie jak najefektywniejsze wykorzystanie efektów do swojej działalności.

Ośrodek Pomocy Społecznej – zainteresowany realizacją działań, ponieważ inwestycja wpływa na integrację społeczności lokalnych, dzięki inwestycji powstanie doskonały klimat do pracy z osobami zagrożonymi wykluczeniem i przeciwdziałania zdiagnozowanym problemom społecznym w zakresie wykluczenia. Ośrodek bierze udział w spotkaniach i doradza bezpośrednim realizatorom projektu, mając na względzie wartość projektu pod kątem animacji społecznej. Na ile działania te mogą wspomóc działania aktywizacyjne. Zakres Przedsięwzięcie to dotyczy zagospodarowania terenów przy budynkach mieszkalnych na realizowanego wyodrębnionych w Programie Rewitalizacji obszarach zdegradowanych poprzez: zadania • Montaż małej architektury takiej jak ławki, wiaty, • Modernizacja alejek i dostosowanie ich nawierzchni do potrzeb różnych użytkowników • Utworzenie strefy spokoju dedykowanej do osób starszych i zainteresowanych wypoczynkiem na terenie zielonym, • Przygotowanie strefy zabawy dla dzieci w postaci placu zabaw dostosowanego architektonicznie do miejsca inwestycji, • Budowa siłowni zewnętrznej dla młodzieży i osób dorosłych.

Obecnie w mieście Świebodzin istniejące podwórka znajdujące się przy kamieniach oraz budynkach mieszkalnych są niezagospodarowane i dysfunkcjonalne. Analiza przestrzeni w mieście wykazała następujące problemy: • Brak funkcji rekreacyjnych, wypoczynkowych terenów przy blokach mieszkalnych, • Utrudniony dostęp mieszkańców budynków mieszkalnych do infrastruktury rekreacyjnej (np. dostosowanych do współczesnych norm i wymagań placów zabaw), • Brak wyodrębnionych stref „spokoju” dla seniorów, • Niski poziom estetyki terenów przy blokach mieszkalnych oraz pomiędzy kamienicami, • Chaos architektoniczny, brak wyodrębnionych stref funkcjonalnych np. stref rekreacji, stref spokoju, stref komunikacji, stref użytkowych.

Niniejszy projekt jest zatem niezbędny do realizacji celem właściwej i planowej organizacji działań rewitalizacyjnych, obejmuje teren, który jest bardzo istotny z punktu widzenia planów rewitalizacyjnych. Miejsce obszar rewitalizowany, tj.: przeprowadzenia  ŚWIEBODZIN, ulice: ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. projektu Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska;  Miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi. Uzasadnienie Inwestycja rozwiązuje następujące problemy: realizacji (w - sfery przestrzenno-funkcjonalnej – Inwestycja jest elementem porządkującym odniesieniu do dotychczasowy chaos w zakresie organizacji przestrzeni. W wyniku jego realizacji przewidywanego uporządkowana zostanie przestrzeń publiczna i prywatna pomiędzy budynkami mieszkalnymi oddziaływania (najczęściej bloki wielorodzinne) zostaną nadane nowe funkcje przestrzeniom między na poszczególne zabudowaniami, będą to funkcje o charakterze rekreacyjnym i społecznym, służące również

142

obszary) celom integracyjnym, są to części wspólne i miejsca spotkań w przestrzeni publicznej, podwórka.

- sfera infrastrukturalno-gospodarcza – dzięki zagospodarowaniu zaniedbanego obszaru między budynkami mieszkalnymi, na którym zlokalizowane zostaną miejsca rekreacyjne, miejsca spotkań, mała architektura, skwery, trawniki, piesze ciągi komunikacyjne – w tym zakresie zostanie poprawiona infrastruktura Obszaru Zdegradowanego. Ponadto zaznaczyć należy, że w wyniku realizacji projektu powstaną atrakcyjne obszary przestrzeni publicznej obszaru zdegradowanego.

- sfera społeczna – projekt wpływa również pozytywnie na rozwiązywanie problemów w sferze społecznej, dzięki utworzenia atrakcyjnej przestrzeni publicznej, miejsc spotkań dla lokalnej społeczności, zostanie uruchomiona funkcja integracyjna przestrzeni rewitalizowanej w wyniku przedmiotowego projektu. W związku z powyższym projekt przyczyni się również do eliminacji problemów społecznych. Wzrośnie zdolność społeczności do integracji i akceptacji siebie nawzajem, co wpłynie na aktywizację i zwiększenie ilości bodźców stymulujących wyjście z sytuacji kryzysowych osób zagrożonych wykluczeniem.

Projekt wydobywa potencjał i nadaje charakter obszarowi zdegradowanemu. Uporządkowanie przestrzeni pomiędzy budynkami i utworzenie miejsc spotkań pozwoli stworzyć przestrzeń przyjazną dla lokalnej społeczności, poprawiającą procesy integracyjno- aktywizacyjne w patologicznym środowisku. Prognozowane Wskaźniki: rezultaty wraz ze sposobem ich Produkty oceny i pomiaru Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po zakończeniu realizacji każdej z inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych przy każdym ze wskaźników źródeł informacji/weryfikacji)

- miejsca spotkań lokalnej społeczności – powstaną w wyniku realizacji projektu przynajmniej 3 takie miejsca (źródło informacji: dokumentacja budowlana powykonawcza, w tym końcowy protokół odbioru robót); - powstaną elementy małej architektury – przynajmniej 10 szt. (źródło informacji: dokumentacja budowlana powykonawcza, w tym końcowy protokół odbioru robót); - powstaną nowe lub zostaną zrewitalizowane stare zaniedbane place zabaw – co najmniej 1 szt. (źródło informacji: dokumentacja budowlana powykonawcza, w tym końcowy protokół odbioru robót); - powstanie siłownia na powietrzu – 1 szt. (źródło informacji: dokumentacja budowlana powykonawcza, w tym końcowy protokół odbioru robót); - powstaną nowe lub zostaną zrewitalizowane istniejące zaniedbane tereny zielone lub skwery – 1 szt. (źródło informacji: dokumentacja budowlana powykonawcza, w tym końcowy protokół odbioru robót);

- w wyniku realizacji projektu w miejscu spotkań zostaną zrealizowane przynajmniej 3 inicjatywy lokalnych społeczności w zakresie działań aktywizacyjno-integrujących (np. festyn osiedlowy) – źródło informacji: sprawozdania z realizacji inicjatywy/ dokumentacja zdjęciowa, listy obecności; - w przestrzeniach poddanych rewitalizacji w ramach tego zadania zmniejszy się ilość przestępstw, w tym osób małoletnich – o co najmniej 15% (źródło informacji: lokalny posterunek policji, ewidencja zdarzeń kryminalnych) - realizacja projektu da dobry przykład w zakresie porządkowania przestrzeni, w wyniku czego w najbliższej okolicy zostaną zrealizowane przynajmniej 2 inwestycje w zakresie uporządkowania prywatnych posesji (np. podwórek) – źródło informacji: raport Zespołu ds. Rewitalizacji z działań rewitalizacyjnych właścicieli prywatnych posesji w obszarze

143

zdegradowanym – na podstawie wizji lokalnej i kwerendy prywatnych właścicieli posesji. Okres realizacji 2018-2022 Szacunkowa 1 500 000,00 zł wartość projektu Przewidywane 500 000,00 zł – środki prywatne wspólnot, spółdzielni (właściciele budynków mieszkalnych i źródła otoczenia). finansowania 1 000 000 ,00 zł – środki własne JST Źródło: Opracowanie własne

Tabela 41 Rewitalizacja lokali użytkowych w centrum Świebodzina Karta przedsięwzięcia rewitalizacyjnego PODSTAWOWEGO nr 10 Nazwa Rewitalizacja lokali użytkowych w centrum Świebodzina przedsięwzięcia Charakter/rodzaj Inwestycja budowlana/ wysokonakładowa działania Obszar problemowy, Sfera społeczna na który oddziałuje Sfera infrastrukturalno-gospodarcza przedsięwzięcie Podmioty Gmina Świebodzin, Podmioty prywatne odpowiedzialne za realizację Pozostali Mieszkańcy obszaru zdegradowanego – w wyniku rewitalizacji lokali użytkowych, z interesariusze przeznaczeniem na działalność gospodarczą, przedsiębiorcy, w tym mieszkańcy obszaru działań będą mieli możliwość skanalizować swoją aktywność gospodarczą, co przyczyni się do stabilizacji lokalnego rynku pracy, poprzez utworzenie nowych miejsc pracy w nowopowstałych firmach, co z kolei przyczyni się rozwoju społeczności lokalnej. Inwestycja przyczyni się zatem również do zwiększenia szans na wyjście z sytuacji kryzysowej osób zagrożonych wykluczeniem, co wpłynie na wzrost poziomu integracji i aktywizacji społeczności lokalnej. Mieszkańcy mają zatem w tym interes, aby powstała taka możliwość.

Lokalni przedsiębiorcy – dzięki realizacji projektu przedsiębiorcy zyskają możliwość realizacji ambicji, związanych z otwarciem i rozwojem firm w oparciu o dostępną infrastrukturę, w tym lokale użytkowe pod wynajem. Wpłynie to na poprawę lokalnego rynku wynajmu nieruchomości komercyjnych, zwiększy się podaż takich lokali, co przyczyni się do wzrostu konkurencyjności lokalnych firm. Zakres W ramach przedsięwzięcia planuje się rewitalizację lokali użytkowych w centrum realizowanego Świebodzina. Szczegółowy zakres inwestycji zostanie przygotowany po przeprowadzeniu zadania inwentaryzacji lokali oraz badaniu potrzeb rynkowych pod kątem nadania nowych funkcjonalności omawianym obiektom. Wstępnie zaplanowano przebudowę, remont lokali zgodnie z potrzebami rynku oraz przedsiębiorców działających w obszarze. Planuje się przede wszystkim dostosowanie obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych, a także potrzeb głównie gastronomicznych. Na obszarze śródmieścia Świebodzina obecnie funkcjonują lokale wykorzystywane na cele gospodarcze. Znaczna część lokali należy do Gminy Świebodzin, która dzierżawi je podmiotom gospodarczym. Lokale w większości przypadków są zdegradowane i wymagają budowy, remontu pod kątem nadania im nowych cech użytkowych Miejsce obszar rewitalizowany, tj.: przeprowadzenia  ŚWIEBODZIN, ulice: ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. projektu Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska; Uzasadnienie Zadanie rozwiązuje następujące problemy: realizacji (w odniesieniu do - sfera społeczna – Efektem programu będzie wzrost aktywności gospodarczej wśród przewidywanego mieszkańców obszaru rewitalizacji, ponadto w wyniku realizacji projektu powstanie nowa

144 oddziaływania na powierzchnia biurowa, co przyczyni się do promocji przedsiębiorczości wśród lokalnej poszczególne społeczności, oraz do zdobycia umiejętności do samoorganizacji i wdrażania działań o obszary) charakterze gospodarczym. Generalnie przedsięwzięcie umożliwi rozwiązywanie problemów społeczności we własnym zakresie, jak również jej aktywizację oraz rozwój. Projekt wpływa zatem pozytywnie na rozwiązywanie problemów społecznych.

- sfera infrastrukturalno-gospodarcza – dzięki powstaniu nowej powierzchni pod wynajem na handel i usługi rozwinie się lokalna infrastruktura gospodarcza, wpłynie na rozwój infrastruktury w tym zakresie, jak również przyczyni się do zwiększenia możliwości rozwoju gospodarczego. Przedsięwzięcie poprawi zatem wewnętrzną zdolność społeczności lokalnej w tym samorządu do generowania pozytywnych zdarzeń gospodarczych. Wpłynie też na powstanie nowych miejsc pracy i zwiększenie zdolności do samozatrudnienia, w tym wśród osób zagrożonych wykluczeniem, dla których w związku z zaistnieniem struktury społecznej pojawi się o wiele więcej możliwości reintegracji zawodowej. W efekcie projekt przyczyni się też do wzrostu aktywności gospodarczej mieszkańców obszaru zdegradowanego. Prognozowane Wskaźniki: rezultaty wraz ze sposobem ich oceny Produkty i pomiaru Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po zakończeniu realizacji każdej z inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych przy każdym ze wskaźników źródeł informacji/weryfikacji).

- powstaną nowe lokale pod wynajem na cele prowadzenia działalności gospodarczej – co najmniej 100 m kw. (źródło informacji: raport z efektów realizacji projektu; raport z wizji lokalnej pracowników Zespołu ds. Rewitalizacji, podpisane umowy na najem pomieszczeń).

- wzrost liczby firm prowadzących działalność gospodarczą w obszarze rewitalizacji – co najmniej 2 szt. (źródło informacji: raport z efektów realizacji projektu; rejestr CEiDG, KRS, umowy na najem pomieszczeń/ roczny raport z realizacji działań Zespołu ds. Rewitalizacji). Okres realizacji 2018-2023 Szacunkowa wartość 1 000 000,00 zł projektu Przewidywane 500 000,00 zł – środki prywatne przedsiębiorców (właściciele i najemcy lokali). źródła finansowania 500 000 ,00 zł – środki własne JST Źródło: Opracowanie własne

Tabela 42 Rewitalizacja budownictwa mieszkalnego wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni mieszkaniowej Karta przedsięwzięcia podstawowego nr 11 Nazwa Rewitalizacja budownictwa mieszkalnego wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni przedsięwzięcia mieszkaniowej Charakter/rodzaj Inwestycja budowlana/ wysokonakładowa działania Obszar problemowy, Sfera społeczna na który oddziałuje Sfera przestrzenno-funkcjonalna przedsięwzięcie Sfera środowiskowa Podmioty wspólnoty, spółdzielnie – właściciele budynków mieszkalnych. odpowiedzialne za realizację

145

Pozostali Mieszkańcy obszaru zdegradowanego – w wyniku realizacji projektu mieszkańcy zyskają interesariusze działań estetyczne budynki mieszkalne o dużym komforcie termicznym, efektywne energetycznie, co wpłynie na poprawę warunków mieszkania, zmniejszą się rachunki za zużycie energii, co wpłynie pozytywnie na rozwój społeczny. Ponadto dzięki nowym elewacjom, poprawi się jakość przestrzeni publicznej w obszarze zdegradowanym, co wpłynie na poprawę ogólnych walorów estetycznych i przestrzenno- funkcjonalnych. Organizacje Pozarządowe – termomodernizacja budynków mieszkalnych wpłynie na poprawę warunków życia mieszkańców obszaru rewitalizacji, co wpłynie na poprawę generalnej sytuacji mieszkańców w tym osób zagrożonych wykluczeniem. NGOs są zatem zainteresowane realizacją inwestycji, pozwoli ona bowiem na zwiększenie efektywności ich pracy na rzecz społeczności lokalnej. Ponadto inwestycja przyczyni się do poprawy atrakcyjności lokalizacji, da zatem również impuls rozwojowo-aktywizacyjny lokalnej społeczności, wspomagając działalność organizacji społecznych w tym zakresie. Lokalni przedsiębiorcy – termomodernizacja budynków mieszkalnych wpłynie na wzrost atrakcyjność lokalizacji, co poprawi też ogólną estetykę, w jakiej funkcjonują sąsiadujące firmy, co generalnie wpłynie na wzrost liczby klientów lokalnych firm. Zakres realizowanego Projekt będzie realizowany w obszarze rewitalizacji i polegać będzie przede wszystkim na zadania realizacji działań inwestycyjnych w budynkach należących do wspólnot mieszkaniowych oraz spółdzielni: • Remont i przebudowa elewacji budynków mieszkalnych, • Zmiana kolorystyki dostosowanej do charakteru zabudowy i układu urbanistycznego, • Termomodernizacja budynków, • Remont, przebudowa dachów Inwestycja wymaga przeprowadzenia inwentaryzacji obiektów, a także dokumentacji technicznej dla poszczególnych obiektów i ich właścicieli. Głównym celem inwestycji jest Ożywienie zdegradowanego obszaru w Świebodzinie poprzez poprawienie ładu przestrzennego i przystosowanie go do nowych funkcji społecznych, kulturalnych i gospodarczych. Do celów szczegółowych, ściśle powiązanych z celem głównym należą: 1. Poprawa ładu przestrzenno-funkcjonalnego oraz estetyki dolnego miasta 2. Wzrost poziomu aktywności gospodarczej (handel, usługi) poprzez poprawę funkcjonalności przestrzeni Inwestycja dzięki realizacji działań z zakresu infrastruktury oraz przedsięwzięć zmierzających do poprawy sytuacji społeczności lokalnej, pozwoli na osiągnięcie celu bezpośredniego, jakim jest ożywienie społeczne i gospodarcze zdegradowanego obszaru. Przeprowadzenie działań infrastrukturalnych – przestrzennych i gospodarczych przyczyni się do podniesienia jakości życia mieszkańców. Podjęcia działań infrastrukturalnych pozytywnie wpłynie na podniesienie estetyki tej części miasta. Wdrożenie projektu umożliwi zatem osiągnięcie wielorakich korzyści dla mieszkańców Gminy. Do korzyści, jakie osiągnie Gmina jako beneficjent niniejszego projektu można zaliczyć: • Nadanie nowych funkcji obszarom miejskim; • Rozwój infrastruktury społecznej i gospodarczej; • Zmniejszenie zagrożenia dla mieszkańców w związku z funkcjonowaniem zaniedbanej, opuszczonej i niszczejącej infrastruktury; • Poprawa wizerunku gminy.

Istniejące budynki mieszkalne w Świebodzinie będące we władaniu wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni są w złym stanie technicznym. Elewacja obiektów wymaga remontów oraz termomodernizacji. Warto dodać, że wspólnoty i spółdzielnie podejmują działania zmierzające do poprawy infrastruktury mieszkaniowej, jednakże wciąż są one niewystarczające. Problemem głównym dotyczącym przedmiotowej inwestycji jest niekorzystna koncentracja zjawisk kryzysowych w sferze społecznej, technicznej, przestrzenno-funkcjonalnej i gospodarczej w obszarze zdegradowanym w Świebodzinie.

Niniejsze zadanie wspomoże podejmowane działania rewitalizacyjne. Dotyczy bowiem inwestycji w zdegradowaną tkankę urbanistyczną, znajdującej się w zdiagnozowanym obszarze zdegradowanym, co zwiększy poziom poczucia tożsamości lokalnej. Niniejsze zadanie jest niezbędne do realizacji, celem właściwej i planowej organizacji działań rewitalizacyjnych, obejmuje teren, który jest bardzo istotny z punktu widzenia planów rewitalizacyjnych. Miejsce obszar rewitalizowany, tj.:

146 przeprowadzenia  ŚWIEBODZIN, ulice: ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. projektu Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska;  Miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi. Uzasadnienie Inwestycja rozwiązuje następujące problemy: realizacji (w - sfera środowiskowa – termomodernizacja budynków mieszkalnych wpływa na zmniejszenie odniesieniu do zużycia energii finalnej, co wpływa na redukcję emisji CO2, przyczyniając się do poprawy jakości przewidywanego środowiska, w tym powietrza. oddziaływania na - sfera przestrzenno-funkcjonalna – Inwestycja jest elementem poprawiającą jakość poszczególne zaniedbanej i niedocieplonej substancji mieszkaniowej, znajdującej się na obszarze obszary) zdegradowanym. Projekt wpłynie na uporządkowanie przestrzeni zdegradowanej – poprawi się estetyka oraz zostanie poprawiona funkcjonalność obiektów. Realizacja inwestycji w obrębie nieruchomości pozwoli na wprowadzenie ładu przestrzennego i poprawę atrakcyjności lokalizacji. - sfera społeczna – projekt wpływa pozytywnie na rozwiązywanie problemów w sferze społecznej. Dzięki rewitalizacji tkanki urbanistycznej, tj. przedmiotowych budynków poprawią się warunki bytowe mieszkańców termomodernizowanych obiektów, w tym zmniejszą się koszty utrzymania mieszkań, co wpłynie pozytywnie na rozwój społeczności lokalnych. Atrakcyjna i estetyczna infrastruktura wpływa również na wzrost poczucia odpowiedzialności za wspólne dobro. W związku z powyższym projekt przyczyni się również do eliminacji problemów społecznych. Prognozowane Wskaźniki rezultaty wraz ze Produkty: sposobem ich oceny i Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po pomiaru zakończeniu inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji) - liczba rewitalizowanych i termomodernizowanych budynków mieszkalnych – 15 szt. (źródło informacji: końcowy protokół odbioru robót budowlanych, zgłoszenie realizacji i odbioru robót termomodernizacyjnych) Rezultaty: Ocena osiągnięcia rezultatów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji. Najpierw na etapie realizacji zostanie wykonany pomiar ex-ante, a następnie odbędzie się pomiar ex – post po zakończeniu inwestycji, który będzie powtarzany co 12 miesięcy od czasu dokonania pierwszego pomiaru ex-post, przez cały okres trwałości projektu. Z każdego badania monitoringowego powstanie stosowny raport. - zmniejszenie emisji CO2 co najmniej o 20% w stosunku do emisji sprzed inwestycji dla budynków objętych inwestycją (źródło informacji: audyt energetyczny budynku) - inicjatywy społeczne, odnoszące się do rewitalizacji prywatnych obiektów, w tym np. podwórek – co najmniej 2 szt. (źródło danych: raport Zespołu ds. Rewitalizacji z działań rewitalizacyjnych właścicieli prywatnych posesji w obszarze zdegradowanym – na podstawie wizji lokalnej i kwerendy prywatnych właścicieli posesji) Okres realizacji 2018-2023 Szacunkowa wartość 2 500 000,00 zł projektu Przewidywane źródła 1 250 000,00 zł – środki prywatne (wspólnoty, spółdzielnie – właściciele budynków finansowania mieszkalnych). 250 000 ,00 zł – środki z budżetu RP (premia termomodernizacyjne) 500 000,00 zł – środki EFRR w ramach RPO Lubuskie 2020 500 000,00 zł – środki EFRR w ramach POIiŚ na lata 2014-2020 (pożyczki za pośrednictwem BGK na termomodernizację) Źródło: Opracowanie własne

Tabela 43 Budowa nowych miejsc parkingowych w Świebodzinie Karta przedsięwzięcia rewitalizacyjnego podstawowego nr 12 Nazwa Budowa nowych miejsc parkingowych w Świebodzinie

147 przedsięwzięcia Charakter/rodzaj Działanie inwestycyjne/ wysokonakładowe działania Obszar problemowy, Sfera społeczna na który oddziałuje Sfera infrastrukturalno-gospodarcza przedsięwzięcie Sfera przestrzenno-funkcjonalna

Podmioty Gmina Świebodzin odpowiedzialne za realizację Pozostali Mieszkańcy obszaru rewitalizacji – w wyniku realizacji przedmiotowego przedsięwzięcia interesariusze poprawie ulegnie infrastruktura techniczna – przede wszystkim w zakresie zwiększenia działań dostępnych miejsc parkingowych, co wpłynie na poprawę jakości życia na obszarze rewitalizacji.

Wspólnoty – projekt przyczyni się do poprawy funkcjonalności przestrzeni, która w wyniku inwestycji zostanie uporządkowana i nadany jej zostaną nowe funkcje. Wpłynie to pozytywnie na rozwój wspólnot i wzrost wartości zasobu będącego w bezpośredniej dyspozycji poszczególnych wspólnot obszaru – zmniejszy się czas dotarcia z parkingu do domu i na odwrót.

Lokalni przedsiębiorcy – dzięki przedmiotowym działaniom poprawi się jakość bezpośredniego otoczenia dla lokalizacji prowadzonych działalności gospodarczych w obszarze rewitalizacji. Niewielkie funkcjonalne elementy wpłyną na poprawę wizerunku bezpośredniego otoczenia nowych miejsc parkingowych na terenie rewitalizacji, co stworzy możliwości rozwoju tych inicjatyw gospodarczych. Zakres W ramach inwestycji zaprojektowano budowę nowych miejsc parkingowych w ścisłym realizowanego centrum Świebodzina. Inwestycja jest w fazie planowania. Jednakże w wyniku diagnozy w zadania centrum miasta Świebodzin stwierdzono, iż dostępna liczba miejsc parkingowych jest niewystarczająca. Zaobserwowano wzmożony ruch pojazdów (jako jeden z podstawowych sposobów na przemieszczenia się), co staje się przyczyną niedostosowania istniejącej sieci miejsc parkingowych do potrzeb mieszkańców, turystów, w tym także potrzeb osób niepełnosprawnych. Tym bardziej, że Świebodzin na mapie województwa lubuskiego pełni funkcję ważnego ośrodka administracyjnego, kulturalnego i gospodarczego.

Inwestycja jest konieczna do realizacji, rozwiązuje bowiem szereg istotnych problemów w obszarze zdegradowanym. Miejsce obszar rewitalizowany, tj.: przeprowadzenia  ŚWIEBODZIN, ulice: ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. projektu Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska. Uzasadnienie Działanie rozwiązuje następujące problemy: realizacji (w odniesieniu do - sfery społecznej – przedmiotowa inwestycja poprawia warunki rozwoju społeczności przewidywanego lokalnej, stwarza warunki do zwiększenia aktywności mieszkańców, do integracji. oddziaływania na Inwestycje dotyczące poprawy rozwiązań komunikacyjnych, w tym również w zakresie poszczególne miejsc parkingowych, przyczynią się do wzrostu bezpieczeństwa – źle zaparkowane obszary) samochody nie będą blokować ruchu, co stwarza zagrożenie dla uczestników ruchu drogowego. Infrastruktura zostanie również dopasowana do potrzeb osób niepełnosprawnych. Przedmiotowa inwestycja w istotny sposób przyczyni się do przeciwdziałania sytuacji kryzysowej w sferze społecznej, poprawi bowiem jakość życia mieszkańców obszaru.

- Sfera infrastrukturalno-gospodarcza – w wyniku realizacji inwestycji powstaną nowe miejsca parkingowe, co przyczyni się do stworzenia zachęt do zatrzymania się na chwilę dla osób przyjezdnych oraz mieszkańców Świebodzina, co przyczyni się do zwiększenia liczby potencjalnych klientów punktów usługowych i handlowych. W wyniku realizacji

148

inwestycji poprawione zostaną też rozwiązania infrastrukturalne w obszarze rewitalizacji, poprzez uzupełnienie infrastruktury komunikacyjnej w brakujące nowe miejsca parkingowe. - Sfera przestrzenno-funkcjonalna – przedsięwzięcie wpływa na poprawę infrastruktury technicznej, pozwala też dzięki temu, lepiej zorganizować przestrzeń. W dogodnych, zaniedbanych do tej pory miejscach zostanie poprawiona infrastruktura komunikacyjna, zostaną jej nadane nowe funkcje, poprzez utworzenie nowych miejsc parkingowych, przestrzeń ta zyska funkcjonalność społeczną, jak również nadane jej zostaną dzięki zastosowanym rozwiązaniom i ich skutkom funkcje rekreacyjne i turystyczne. Nowe miejsca parkingowe przyczynią się bowiem do stworzenia możliwości do zatrzymania się osobom przyjezdnym w celach turystycznych i rekreacyjnych. Prognozowane Wskaźniki: rezultaty wraz ze Produkty sposobem ich oceny Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po i pomiaru zakończeniu realizacji każdej z inwestycji, przez właściwych do realizacji przedsięwzięcia członków Zespołu ds. Rewitalizacji, na podstawie wskazanych przy każdym ze wskaźników źródeł informacji/weryfikacji) - Budowa nowych miejsc parkingowych – co najmniej 50 szt. (źródło informacji: Dokumentacja techniczna przedsięwzięcia, końcowy protokół odbioru; dokumentacja fotograficzna) Rezultaty: Ocena osiągnięcia rezultatów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu przez właściwych do realizacji przedsięwzięcia członków Zespołu ds. Rewitalizacji, na podstawie wskazanych przy każdym ze wskaźników źródeł informacji/weryfikacji. Najpierw na etapie realizacji zostanie wykonany pomiar ex-ante (przed rozpoczęciem realizacji przedsięwzięcia), a następnie odbędzie się pomiar po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia, który będzie powtarzany co 12 miesięcy od czasu dokonania pierwszego pomiaru, przez cały okres trwałości. Z każdego badania monitoringowego powstanie stosowny raport.

- zwiększona liczba osób zwiedzających centrum Świebodzina – co najmniej o 20 % (źródło informacji: sprawozdanie Zespołu ds. rewitalizacji z realizacji przedsięwzięcia; raporty z zakresu turystyki odnośnie liczby turystów w Gminie Świebodzin – LOTR PTTK, i/lub inne). Okres realizacji 2017-2023r. Szacunkowa wartość 500 000,00 zł projektu Przewidywane 500 000,00 zł – środki własne JST źródła finansowania Źródło: Opracowanie własne

Tabela 44 Adaptacja zamku świebodzińskiego. Karta przedsięwzięcia podstawowego nr 13 Nazwa Adaptacja zamku świebodzińskiego przedsięwzięcia Charakter/rodzaj Inwestycja budowlana/ wysokonakładowa działania Obszar problemowy, Sfera społeczna na który oddziałuje Sfera przestrzenno-funkcjonalna przedsięwzięcie Podmioty Lubuskie Centrum Ortopedii im. Dr. Lecha Wierusza Sp. z o.o., Świebodziński Dom Kultury, odpowiedzialne za Gmina Świebodzin realizację Pozostali Mieszkańcy obszaru zdegradowanego – w wyniku realizacji projektu mieszkańcy zyskają interesariusze działań estetyczny zrewitalizowany budynek zabytkowy, będący znacząca dominantą architektoniczną w obszarze rewitalizacji. Dzięki inwestycji poprawie ulegnie estetyka zabytkowego obiektu i całego jego otoczenia, zostanie on przygotowany do znacznie szerszego wykorzystania na cele społeczne dzięki inwestycji. Inwestycja wpłynie na poprawę warunków realizacji działań integracyjno-aktywizacyjnych dla mieszkańców Gminy Świebodzin oraz poprawę jakości przestrzeni publicznej w obszarze zdegradowanym, co wpłynie na poprawę ogólnych walorów estetycznych i przestrzenno-funkcjonalnych. Organizacje Pozarządowe – rewitalizacja zamku pozwoli na poprawę warunków lokalowych, zabytkowego obiektu, z przeznaczeniem do wykorzystania na działalność m.in. społeczną, w

149

tym również do wykorzystania na tego samego rodzaju cele działalności realizowanej przez organizacje pozarządowe. NGOs są zatem zainteresowane realizacją inwestycji, pozwoli ona bowiem na zwiększenie jakości ich pracy. Ponadto inwestycja przyczyni się do poprawy atrakcyjności lokalizacji, da zatem również impuls rozwojowo-aktywizacyjny lokalnej społeczności, wspomagając działalność organizacji społecznych w tym zakresie. Lokalni przedsiębiorcy – Adaptacja zamku świebodzińskiego w tym również na cele społeczne wpłynie na wzrost atrakcyjność lokalizacji, poprawi też ogólną estetykę otoczenia, w jakiej funkcjonują sąsiadujące firmy. Wpłynie również na wzrost liczby zdarzeń integracyjnych organizowanych w Zamku i w jego otoczeniu, co wpłynie na wzrost liczby uczestników tych zdarzeń oraz wzrost liczby potencjalnych klientów lokalnych firm. Ponadto dzięki realizacji przedmiotowego działania przedsiębiorcy zyskają w pełni komfortową infrastrukturę do realizacji działań, służących własnemu rozwojowi firm – m.in. szkoleniowo-doradczych. Zakres realizowanego Zamek w Świebodzinie wpisany do rejestru zabytków, zlokalizowany jest we wschodniej części zadania miasta. Wzniesiony został prawdopodobnie w początku XIV wieku na niewielkim, piaszczystym wzniesieniu, pośród otaczających je bagien i łąk. Zamek, a w zasadzie jego ruiny, obecnie jest wyłączony z eksploatacji. Substancję konserwatorską stanowią ściany elewacyjne i pomieszczenia piwniczne które wykorzystywane były w XX w. na jako klubo-kawiarnia „Medyk”. Konstrukcja wewnętrzna jest substancją wtórną nie stanowiącą wartości konserwatorskiej. W części zachodniej, Zamek przylega do zabudowań należących do Szpitala LCO (Lubuskie Centrum Ortopedii), eksploatowanych zgodnie z jego funkcją. Wojewódzki Konserwator Zabytków, decyzją z 20 sierpnia 2013 roku, nakazał LCO (wówczas Lubuskiemu Ośrodkowi Rehabilitacynjo-Ortopedycznemu) wykonanie prac konserwatorskich i robót budowlanych przy Zamku, niezbędnych ze względu na zagrożenie zniszczeniem lub istotnym uszkodzeniem zabytku. W uzasadnieniu decyzji Konserwator wskazywał na zły stan Zamku. Inwestycja przewiduje adaptację przedmiotowego obiektu, co wymaga stosowania specjalistycznych technik konserwatorskich oraz indywidualnych rozwiązań konstrukcyjnych.

Charakterystyka zamierzenia inwestycyjnego oraz parametrów technicznych obiektu: • Powierzchnia zabudowy – 635,0 m², • Ilość kondygnacji naziemnych – 3, • Wysokość budynku liczona od wejścia zachodniego (dziedziniec) do gzymsu – 8,2 m, • Powierzchnia użytkowa – 1.500 m², • Powierzchnia dziedzińca – 500 m². Zakres inwestycji obejmuje: • Program prac konserwatorskich • Architektura • Konstrukcja • Instalacje • Wykończenia • Zagospodarowanie terenu • Wyposażenie Wyposażenie w niezbędne do prowadzenia działalności społecznej meble, wyposażenie dydaktyczne, wyposażenie socjalne.

Efektem wdrożenia przedmiotowej inwestycji będzie z jednej strony zachowanie walorów zabytkowych obiektu (wyeksponowanie cech atrakcji turystycznej), a z drugiej strony nadanie mu nowych funkcji, w tym np. społecznych rekreacyjnych, kulturalnych, jako miejsca realizacji różnego rodzaju przedsięwzięć aktywizacyjnych.

150

Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska; Uzasadnienie Inwestycja rozwiązuje następujące problemy: realizacji (w - sfera społeczna – projekt wpływa pozytywnie na rozwiązywanie problemów w sferze odniesieniu do społecznej. Dzięki rewitalizacji tkanki urbanistycznej, tj. zabytkowego obiektu w postaci Zamku przewidywanego Świebodzińskiego zainicjowany zostaje impuls do działań integracyjno-aktywizacyjnych oddziaływania na realizowanych przez mieszkańców obszaru, w szczególności w Centrum Świebodzina. poszczególne Atrakcyjna i estetyczna infrastruktura wpływa również na wzrost poczucia odpowiedzialności obszary) za wspólne dobro, pozwoli też na organizację w komfortowych warunkach działań, w tym np. działań społecznych, integrujących, edukujących i aktywizujących lokalna społeczność. W związku z powyższym projekt przyczyni się również do eliminacji problemów społecznych. - sfera przestrzenno-funkcjonalna – Inwestycja jest elementem porządkującym zaniedbany obiekt zabytkowy, przeznaczony na działalność publiczną, znajdujący się na obszarze zdegradowanym. Projekt wpłynie na uporządkowanie przestrzeni zdegradowanej – poprawi się estetyka i zostaną przywrócone oraz nadane nowe funkcje zmodernizowanej infrastrukturze. Realizacja inwestycji w obrębie nieruchomości pozwoli na wprowadzenie ładu przestrzennego i poprawę atrakcyjności lokalizacji. Prognozowane Wskaźniki rezultaty wraz ze Produkty: sposobem ich oceny i Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po pomiaru zakończeniu inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji) - liczba zaadaptowanych zabytkowych obiektów na działalność publiczną – 1 szt. (źródło informacji: końcowy protokół odbioru robót budowlanych) Rezultaty: Ocena osiągnięcia rezultatów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji. Najpierw na etapie realizacji zostanie wykonany pomiar ex-ante, a następnie odbędzie się pomiar ex – post po zakończeniu inwestycji, który będzie powtarzany co 12 miesięcy od czasu dokonania pierwszego pomiaru ex-post, przez cały okres trwałości projektu. Z każdego badania monitoringowego powstanie stosowny raport. - liczba inicjatyw społecznych, zlokalizowanych w zaadaptowanych pomieszczeniach – co najmniej 25 rocznie (źródło informacji: raport Zespołu ds. rewitalizacji, sprawozdanie z działalności, dokumentacja fotograficzna); - liczba mieszkańców, korzystających z nowo powstałej infrastruktury – 1500 rocznie (źródło informacji: raport Zespołu ds. rewitalizacji, sprawozdanie z działalności, dokumentacja fotograficzna, listy obecności) Okres realizacji 2017-2020 Szacunkowa wartość 18 357 527,37 zł projektu Przewidywane źródła 15 603 898,24 – środki EFRR w ramach RPO Lubuskie 2020 finansowania 2 753 629,13 zł – środki prywatne (Lubuskie Centrum Ortopedii im. Dr. Lecha Wierusza Sp. z o.o.). Źródło: Opracowanie własne

Tabela 45 Rewitalizacja osiedla popegeerowskiego w miejscowości Wilkowo Karta przedsięwzięcia podstawowego nr 14 Nazwa Rewitalizacja osiedla popegeerowskiego w miejscowości Wilkowo przedsięwzięcia Charakter/rodzaj Inwestycyjne /wysokonakładowe działania Sfery problemowe, Sfera społeczna na którą oddziałuje Sfera infrastrukturalno-gospodarcza przedsięwzięcie Sfera przestrzenno-funkcjonalna Sfera środowiskowa Podmioty Spółdzielnia Mieszkaniowa Wilkowo odpowiedzialne za realizację Pozostali Społeczność lokalna – przedstawiciele lokalnej społeczności uczestniczą w Komitecie interesariusze Rewitalizacyjnym, mają zatem wpływ na działalność Gminy poprzez swoich przedstawicieli działań (radnych). Działający w strukturach Gminy Zespół ds. Rewitalizacji jako działania rewitalizacyjne realizuje przedsięwzięcia zgłoszone i zainicjowane przez przedstawicieli społeczności lokalnej.

151

Przedmiotowe przedsięwzięcie przyczyni się do rozwoju społeczności lokalnej, pozwoli na stworzenie właściwych warunków do aktywizacji społeczności lokalnej, pozwoli na utworzenia miejsc spotkań, co wpłynie na właściwą integrację społeczną, w tym integrację pokoleń. W istotny sposób zatem przyczyni się do poprawy jakości życia społeczności lokalnej. NGOs – uczestniczą w Komitecie Rewitalizacyjnym, przez co mają wpływ na działalność Gminy w zakresie rewitalizacji, ponadto są zainteresowani realizacją projektu, ponieważ w istotny sposób przeciwdziała zdiagnozowanym problemom i poprawia sytuację mieszkańców obszaru zdegradowanego. Dzięki czemu organizacjom pozarządowym, realizującym działania pożytku publicznego na tym obszarze łatwiej będzie współpracować z przedstawicielami lokalnej społeczności. Przedsiębiorcy – uczestniczą w Komitecie Rewitalizacyjnym, przez co mają wpływ na działalność Gminy w zakresie rewitalizacji, są zainteresowani projektem, ponieważ dzięki niemu obszar ten zyska na atrakcyjności, co wpłynie na wzrost liczby potencjalnych klientów, jak również będzie miał wpływ na wyjście z sytuacji kryzysowej osób zagrożonych wykluczeniem, co z kolei będzie miało wpływ na stabilizację lokalnego rynku pracy. Zakres realizowanego W ramach przedmiotowej inicjatywy w toku analizy i działań partycypacyjnych zaplanowano w zadania ramach jednego kompleksowego projektu rewitalizacyjnego szereg koniecznych działań rewitalizacyjnych na obszarze popegeerowskim. Przedmiotowa inwestycja dotyczy budynków mieszkalnych Spółdzielni Wilkowo w miejscowości Wilkowo (Gmina Świebodzin) oraz terenu przyległego. Spółdzielnia posiada obecnie 6 bloków mieszkalnych wielorodzinnych. Większość obiektów jest w złym stanie technicznym i wymaga powzięcia działań termoizolacyjnych. Na wskazanym obszarze będącym w dyspozycji Spółdzielni znajduje się osiedlowa oczyszczalnia ścieków.

Inwestycja obejmuje następujące podzadania: • Podzadanie nr 1. Plantacja energetyczna – przedsięwzięcie przewiduje zagospodarowanie pola o powierzchni 13,75 hektarów (dzierżawa na okres 10 lat od Agencji Nieruchomości Rolnego), przylegającego do oczyszczalni ścieków należącej do Spółdzielni Mieszkaniowej w Wilkowie. Obecnie Spółdzielnia powzięła działania zmierzająca do przejęcia nieruchomości na własność. Spółdzielnia posiada pozwolenia na nawożenie pola osadami pościekowymi. Celem organizacji plantacji jest dostarczenie paliwa do istniejącej spółdzielczej kotłowni o mocy 600 kW, która ogrzewa 108 mieszkań (450 osób. Powierzchnia grzewcza – 7800 m kw., w tym korytarze, suszarnie, pralnie (powierzchnia netto mieszkań: 6400 m kw. Obecnie w kotłowni stanowiącej własności Spółdzielni Wilkowo spalane jest 540 ton węgla brunatnego rocznie. Kotłownia to dwa piecie Korborobot – 30 z ruchomym rusztem multicyklonem i automatycznym sterowanie pracą pieca. Piece dostosowane są do spalania węgla brunatnego i biomasy (jeden piec liczy 8 lat, drugi 7 lat pracy). Biologiczna oczyszczalnia ścieków stanowi własność spółdzielni. Ścieki odbierane są od mieszkań spółdzielczych kolektorem oraz dowożone z leżących w okolicy ośrodków wypoczynkowych i domków jednorodzinnych. Oczyszczania była zmodernizowana w 2000 roku – pozwolenie wodno-prawne została przyznane od 2015 r. do 2025 r. Obecnie oczyszczalnie przyjmuje 12 000 m3 ścieków rocznie, z czego powstanie 3% osadów z 1 m3, czyli ok. 34 tony rocznie osadów ściekowych. • Podzadanie 2. Renowacja wspólnych części budynków mieszkalnych wielorodzinnych. Spółdzielnia posiada 6 bloków mieszkalnych. Dwa z nich przeszły renowację (27A i 27B). Do wykonania pozostało ocieplenie stropów oraz wymiana okien w klatkach schodowych i w piwnicach. Budynki C, D, E wybudowane zostały z wielkiej płyty. Obecnie zniszczeniu uległo uszczelnienie pomiędzy płytami co powoduje dostawane się wody do mieszkań i korozję łączeń płyt. Brak izolacji wpływa na wyższe zużycie energii cieplnej, a tym samym zwiększoną emisję szkodliwych substancji do atmosfery. Płyty bloków pochodzą z różnych partii co widać po ich kolorystyce. Bloki C, D, E mają ocieplone szczyty oraz uskoki. Pozostały do ocieplenia ściany boczne, przody i tyły oraz ocieplenia stropów wymianę okien na klatach i piwnicach, należy wymienić drzwi wejściowe. Powyższe działania mają na celu poprawienie stanu technicznego budynków Wykonanie nowej elewacji poprawi estetykę osiedla. • Podzadanie nr 3. Zagospodarowanie terenu osiedla. Inwestycja przewiduje: o wykonanie kanalizacji deszczowej na osiedlu – 1200 mb, przy blokach, garażach, pomieszczeniach gospodarczych – sieć zbiorcza ze zbiornikami na wodę do podlewania trawników i klomb, o wymiana sieci w blokach w poziomie i pionach. Obecnie rury nie posiadają izolacji, co powoduje straty ciepła, o wymiana oświetlenia na energooszczędne z montażem 4 nowych lamp. o zagospodarowanie terenu poprzez wyrównanie ziemi dookoła bloków, obsianie

152

trawą, wykonanie klombów i zamontowanie 10 ławek. o modernizacja placu zabaw dla dzieci i wyposażenie w urządzenia atestowane. o wykonanie placu i montaż urządzeń siłowni zewnętrznej.

Niniejszy projekt jest niezbędny do realizacji celem właściwej i planowej organizacji działań rewitalizacyjnych, obejmuje teren, który jest bardzo istotny z punktu widzenia planów rewitalizacyjnych. Miejsce obszar rewitalizowany, tj.: przeprowadzenia  Miejscowość Wilkowo. projektu Uzasadnienie Powyższa inicjatywa rozwiązuje następujące problemy: realizacji (w - sfera społeczna – projekt wpływa pozytywnie na rozwiązywanie problemów w sferze odniesieniu do społecznej, dzięki utworzenia atrakcyjnej przestrzeni publicznej, miejsc spotkań dla lokalnej przewidywanego społeczności zostanie uruchomiona funkcja integracyjna przestrzeni rewitalizowanej w wyniku oddziaływania na przedmiotowego projektu. Poprawa infrastruktury rekreacyjnej, zabawowej sprzyja integracji, poszczególne ale również ma wpływ na atrakcyjność obszaru i zwiększenie możliwości podjęcia zatrudnienia obszary) w związku z tym. Powstanie w tym miejscu infrastruktura, która pozwoli na efektywniejszą realizację działań pro społecznych na tym obszarze realizowanych przez organizacje pozarządowe i instytucje prowadzące działalność pożytku publicznego. Co będzie miało istotne znaczenie w zakresie aktywizacji społeczności lokalnej. W związku z powyższym projekt przyczyni się do również do eliminacji problemów społecznych. - sfery przestrzenno-funkcjonalnej – poszczególne elementy przedsięwzięcia porządkują przestrzeń pod względem funkcjonalnym. Poszczególne elementy działania przywracają i nadają nowe funkcje miejscom zaniedbanym i zniszczonym, w tym: rekreacyjne, społeczne, gospodarcze, kulturalne i edukacyjne. W wyniku realizacji projektu wprowadzony zostanie ład w przestrzeń publiczną między budynkami, uporządkowana zostanie zieleń miejska, zwiększy się ilość miejsc skupiających mieszkańców i sprzyjających integracji. Przedsięwzięcie pozwoli ukształtować na nowo istniejącą zabudowę, uruchomić potencjał miejsca, przywracając estetykę i porządek zniszczonym i zaniedbanym budynkom. - sfera infrastrukturalno-gospodarcza – Dzięki poprawie estetyki miejsc objętych działaniami, nadaniu nowych funkcji miejscom do tej pory zaniedbanym i zniszczonym, obszar zwiększy swoją atrakcyjność. Sytuacja taka wpłynie zatem na wzrost aktywności gospodarczej mieszkańców obszaru zdegradowanego. Dzięki uporządkowaniu przestrzeni i nadaniu jej estetyki znacznie poprawi się dostęp do usług i handlu, stworzone też zostaną warunki do zwiększenia potencjalnej liczby klientów. Ponadto uprawa wierzby energetycznej wpłynie na możliwość handlu nadwyżkami produkcji. W istotny sposób w wyniku realizacji przedsięwzięciu poprawi się infrastruktura komunalna oraz wrośnie możliwość prowadzenia działalności gospodarczej. - sfera środowiskowa – dzięki realizacji projektu zostanie m.in. poddanych termoomdernizacji co najmniej 6 wielorodzinnych budynków mieszkalnych, co wpłynie na znaczne zmniejszenie obecnego użycia energii w tych budynkach, jak również redukcję emisji CO2. Inwestycja zatem wpłynie na poprawę środowiska naturalnego i zmniejszanie stanu kryzysowego w tym obszarze. Ponadto co należy podkreślić projekt wydobywa potencjał i nadaje charakter obszarowi zdegradowanemu, w miejscach, które do tej pory pozostały nieuporządkowane i nie zostały objęte dotychczasowymi działaniami. W ujęciu jak powyżej zadanie to będzie pozytywnie oddziaływać na obszary problemowe zidentyfikowane w toku diagnozy w każdej sferze, tj. w sferach: społecznej, Infrastrukturalno- gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej, środowiskowej Prognozowane Wskaźniki rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i Produkty: pomiaru Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po zakończeniu inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji) - plantacja energetyczna na potrzeby ogrzewania budynków wielorodzinnych – 1 szt. na obszarze 13, 75 ha (źródło weryfikacji: dokumentacja z realizacji przedsięwzięcia, sprawozdanie Zespołu ds. rewitalizacji) - Renowacja wspólnych części budynków mieszkalnych wielorodzinnych, w tym termomodernizacji – 6 budynków (źródło weryfikacji: dokumentacja budowlana dla poszczególnych inwestycji, w tym powykonawcza; sprawozdanie Zespołu ds. rewitalizacji) - wykonanie kanalizacji deszczowej na osiedlu – 1200 mb, (źródło weryfikacji: dokumentacja budowlana dla poszczególnych inwestycji, w tym powykonawcza; sprawozdanie Zespołu ds. rewitalizacji)

153

- wymiana oświetlenia na energooszczędne z montażem nowych lamp – 4 szt. (źródło weryfikacji: dokumentacja budowlana dla poszczególnych inwestycji, w tym powykonawcza; sprawozdanie Zespołu ds. rewitalizacji) - zagospodarowanie terenu na osiedlu – 1 kpl. (źródło weryfikacji: dokumentacja budowlana dla poszczególnych inwestycji, w tym powykonawcza; sprawozdanie Zespołu ds. rewitalizacji). - modernizacja placu zabaw dla dzieci i wyposażenie w urządzenia atestowane – 1 szt. (źródło weryfikacji: dokumentacja budowlana dla poszczególnych inwestycji, w tym powykonawcza; sprawozdanie Zespołu ds. rewitalizacji) - wykonanie placu i montaż urządzeń siłowni zewnętrznej – 1 szt. (źródło weryfikacji: dokumentacja budowlana dla poszczególnych inwestycji, w tym powykonawcza; sprawozdanie Zespołu ds. rewitalizacji) Rezultaty: Ocena osiągnięcia rezultatów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji. Najpierw na etapie realizacji zostanie wykonany pomiar ex-ante, a następnie odbędzie się pomiar ex – post po zakończeniu inwestycji, który będzie powtarzany co 12 miesięcy od czasu dokonania pierwszego pomiaru ex-post, przez cały okres trwałości. Z każdego badania monitoringowego powstanie stosowny raport. - zwiększy się aktywność społeczna mieszkańców obszaru – rozpocznie prowadzenie działalności w obszarze zdegradowanym co najmniej 1 nowa organizacja pozarządowa (źródło informacji: stosowne rejestry organizacji pozarządowych: KRS, Starostwo Powiatowe), - zwiększy się liczba inicjatyw społecznych – co najmniej 5 nowych inicjatyw społecznych w obszarze rewitalizacji (źródło danych: sprawozdanie Gminy Świebodzin ze współpracy z NGOs), - zmniejszy się zużycie energii w budynkach poddanych rewitalizacji, gdzie planowane są działania termomodernizacyjne – średnio o 20 % względem zużycia energii sprzed realizacji inwestycji (źródło informacji: dokumentacja techniczna, w tym audyty energetyczne), - zmniejszy się emisja CO2 w budynkach poddanych rewitalizacji, gdzie planowane są działania termomodernizacyjne – średnio o 20 % względem zinwentaryzowanej emisji sprzed realizacji inwestycji (źródło informacji: dokumentacja techniczna, w tym audyty energetyczne Okres realizacji 2018-2021 Szacunkowa wartość 3 000 000,00 zł projektu Przewidywane źródła 1 200 000,00 zł – środki EFRR w ramach RPO Lubuskie 2020 finansowania 1 350 000,00 zł – środki prywatne (Spółdzielnia Mieszkaniowa Wilkowo). 250 000,00 zł – środki z EFFROW w ramach LGD (PROW 2014-2020) 200 000,00 zł – środki z budżetu RP w ramach premii termomodernizacyjnej Źródło: Opracowanie własne

9. Charakterystyka (zbiorczy opis) pozostałych/uzupełniających rodzajów przedsięwzięć rewitalizacyjnych Ponadto celem realizacji celów niniejszego Gminnego Programu Rewitalizacji, w kontekście wymogu jego kompleksowości i komplementarności w ramach inwestycji rewitalizacyjnych będą realizowane wymienione poniżej działania. Są to działania, które są oczekiwane ze względu na realizację celów programu rewitalizacji. Poniższe działania wykorzystują lokalne potencjały, w tym potencjały instytucjonalne znajdujące się w obszarze rewitalizacji. W ich realizację będą zaangażowane Gmina Świebodzin, Świebodziński Dom Kultury, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, podmioty prywatne, osoby prywatne, jednostki oświatowe, organizacje pozarządowe. Ponadto na poziomie operacyjnym Program rewitalizacji zakłada wykorzystanie zdolności instytucjonalnych podmiotów zewnętrznych, takich jak m.in. Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej. W realizacji działań zakłada się wykorzystanie narzędzi ekonomii społecznej, ponadto preferowany sposób podejścia do realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych, zarówno podstawowych, jak i uzupełniających, wymienionych poniżej gwarantuje uzyskanie

154 komplementarności w wymiarze przestrzennym, problemowym, proceduralno-instytucjonalnym, komplementarność międzyokresową oraz w zakresie źródeł finansowania.

Tabela 46 Działania organizacyjne Gminy, mające na celu zautomatyzowanie procesu rewitalizacji. Karta przedsięwzięcia rewitalizacyjnego UZUPEŁNIAJĄCEGO nr 1 Nazwa Działania organizacyjne Gminy, mające na celu zautomatyzowanie procesu rewitalizacji przedsięwzięcia Charakter/rodzaj Działanie administracyjne/ beznakładowe działania Obszar problemowy, Sfera infrastrukturalno-gospodarcza, na który oddziałuje Sfera przestrzenno-funkcjonalna przedsięwzięcie Sfera społeczna Sfera środowiskowa Podmioty Gmina Świebodzin odpowiedzialne za realizację Zakres Działania organizacyjne Gminy, mające na celu zautomatyzowanie procesu rewitalizacji realizowanego polegają na uruchomieniu/ uaktualnieniu następujących procedur zadania o Budżet obywatelski – Przygotowanie założeń wdrożenia zasad budżetu obywatelskiego do wdrożenia w ramach Budżetu Gminy. Przygotowanie Regulaminu zasad, jak również wdrożenie założeń w praktyce. W Budżecie obywatelskim przy ocenie złożonych propozycji do budżetu zostanie uwzględniona dodatkowa punktacja za działania wskazane w Gminnym Programie Rewitalizacji. W budżecie obywatelskim przykładowo będą wyodrębnione takie działania jak np. „działania sąsiedzkie” - ustalenie dodatkowego kryterium punktowego + regularne zwiększanie kwoty. o Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi – modyfikacja programu pod kątem Programu rewitalizacji, w tym uzupełnienie katalogu konkursów o działania ważne i planowane w ramach Programu rewitalizacji, w tym dołożenie m.in. do kryteriów oceny składanych w ramach otwartych konkursów ofert przez NGOs dodatkowych punktów propozycję działań wskazanych w Gminnym Programie Rewitalizacji. W przypadku postawienia w ramach programu rewitalizacji infrastruktury rekreacyjno-turystycznej (np. siłowni na świeżym powietrzu, miejsca spotkań, placu zabaw, itd.) będzie wskazana dodatkowa punktacja w konkursach dla organizacji za wykorzystanie tej infrastruktury w proponowanych działaniach pożytku publicznego. Miejsce obszar rewitalizowany, tj.: przeprowadzenia  ŚWIEBODZIN, ulice: Ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. projektu Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska  Miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi. Uzasadnienie Inwestycja rozwiązuje następujące problemy: realizacji (w - sfery przestrzenno-funkcjonalnej – działanie ułatwia wdrażanie rewitalizacji i odniesieniu do oddziaływania na sferę przestrzenna jak również na nadawania nowych funkcji. przewidywanego - sfera infrastrukturalno-gospodarcza – działanie ułatwia wdrażanie rewitalizacji i oddziaływania na oddziaływania na sferę infrastrukturalno-gospodarczą, w zakresie premiowania działań, poszczególne poprawiających sytuację w tej sferze obszary) - sfera społeczna – działanie ułatwia wdrażanie rewitalizacji i oddziaływania na sferę społeczną, w zakresie premiowania działań poprawiających sytuację w tej sferze - sfera środowiskowa – działanie ułatwia wdrażanie rewitalizacji i oddziaływania na sferę środowiskową, w zakresie premiowania działań, poprawiających sytuację w tej sferze

155

Prognozowane Wskaźniki: rezultaty wraz ze sposobem ich oceny Produkty i pomiaru Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po zakończeniu inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji) - wdrożenie budżetu obywatelskiego – 1 szt. (źródło informacji: uchwał budżetowa). - wdrożenie Programu Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi premiującymi działania w obszarze rewitalizacji – 1 szt. (źródło informacji: Uchwała Rady Gminy przyjmująca Program Współpracy z Organizacjami pozarządowymi) Rezultaty: Ocena osiągnięcia rezultatów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji. Najpierw na etapie realizacji zostanie wykonany pomiar ex-ante, a następnie odbędzie się pomiar ex – post po zakończeniu inwestycji, który będzie powtarzany co 12 miesięcy od czasu dokonania pierwszego pomiaru ex-post, przez cały okres trwałości. Z każdego badania monitoringowego powstanie stosowny raport. - Złożone oferty NGO w ramach ogłoszonych konkursów ofert na działania uwzględnione w Programie Rewitalizacji – co najmniej 1 szt./rok (źródło informacji: sprawozdanie z realizacji projektu Zespołu ds. Rewitalizacji, Raport z wizji lokalnej w zakresie działalności i/lub funkcjonowania obiektów) - Propozycje do budżetu obywatelskiego, dotyczące inwestycji obywatelskich w obszarze rewitalizacji – co najmniej 3 szt./rok (źródło informacji: sprawozdanie z realizacji projektu Zespołu ds. Rewitalizacji, Raport z wizji lokalnej w zakresie działalności i/lub funkcjonowania obiektów) Okres realizacji 2017-2023 Szacunkowa wartość 0,00 zł projektu Przewidywane JST – w ramach pracy urzędników źródła finansowania Źródło: Opracowanie własne

Tabela 47 Działania zwiększające poziom Integracji i poczucia lokalnej tożsamości. Karta przedsięwzięcia rewitalizacyjnego UZUPEŁNIAJĄCEGO nr 2 Nazwa Działania zwiększające poziom Integracji i Poczucia lokalnej tożsamości przedsięwzięcia Charakter/rodzaj Działanie miękkie/ średnionakładowe działania Obszar problemowy, Sfera infrastrukturalno-gospodarcza, na który oddziałuje Sfera społeczna przedsięwzięcie Sfera środowiskowa Podmioty Gmina Świebodzin, Świebodziński Dom Kultury, Instytucje oświatowe Gminy Świebodzin, odpowiedzialne za Organizacje Pozarządowe realizację Zakres Działania zwiększające poziom Integracji i Poczucia lokalnej tożsamości. realizowanego  Tworzenie/utworzenie wystawy starych fotografii Gminy Świebodzin – pokazanie zadania przypomnienie czasów świetności – wystawa w Domu Kultury.  Utworzenie nagrody społecznika roku – może nawet nagroda finansowa, albo mikro grant na działania.  Bank czasu – działania sąsiedzkie – wymiana umiejętności (drobne naprawy, korepetycje, pisanie pism, opieka nad dziećmi) – zadanie może być realizowane w ramach działalności centrum organizacji.  Konkursy dla mieszkańców (np. z „galą” na zakończenie + jakaś nagroda) - na najbardziej ukwieconą ulicę, podwórko, skwer itp. - fotograficzny, malarski  Organizowanie plenerów dla artystów – współpraca z organizacjami. I in. Miejsce obszar rewitalizowany, tj.: przeprowadzenia  ŚWIEBODZIN, Ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. projektu Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul.

156

Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska  Miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi. Uzasadnienie Inwestycja rozwiązuje następujące problemy: realizacji (w - sfera infrastrukturalno-gospodarcza – działanie wpływa na poziom aktywności odniesieniu do społecznej osób zagrożonych wykluczeniem, jak również na poziom integracji społeczności przewidywanego lokalnej, co przyczynia się do poprawy kondycji psychofizycznej osób bezrobotnych i oddziaływania na nieaktywnych zawodowo, w związku z powyższym działania zwiększa możliwość powrotu poszczególne przez tych ludzi na rynek pracy i w efekcie poprawy sytuacji na rynku pracy, jak również obszary) zwiększenie gotowości osób zaangażowanych w działania do podjęcia działalności gospodarczej - sfera społeczna – działanie wpływa pozytywnie na poziom integracji i aktywizacji społecznej. Uczestnicy działań, zwiększają swoje kompetencje interpersonalne i w efekcie stają na drodze wyjścia z osobistej sytuacji kryzysowej. - sfera środowiskowa – działanie zwiększa świadomość uczestników w zakresie potrzeb dbania o środowisko, wpłynie zatem na poprawę sytuacji w tej sferze Prognozowane Wskaźniki: rezultaty wraz ze sposobem ich oceny Produkty i pomiaru Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po zakończeniu inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji) - Liczba działań/ inicjatyw zrealizowanych w ramach zadania – 21 szt. (źródło informacji: Raport z realizacji zadania, dokumentacja fotograficzna). Rezultaty: Ocena osiągnięcia rezultatów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji. Najpierw na etapie realizacji zostanie wykonany pomiar ex-ante, a następnie odbędzie się pomiar ex – post po zakończeniu inwestycji, który będzie powtarzany co 12 miesięcy od czasu dokonania pierwszego pomiaru ex-post, przez cały okres trwałości. Z każdego badania monitoringowego powstanie stosowny raport. - liczba uczestników działań: co najmniej 200 os. / rok (źródło informacji: Raport z realizacji zadania, dokumentacja fotograficzna) - poprawa poziomu integracji i aktywności społecznej mieszkańców obszaru zdegradowanego – co najmniej 15 os. (źródło informacji: Raport z ankietyzacji, na podstawie przeprowadzonych ankiet z wybranymi uczestnikami działań ex ante i ex post) Okres realizacji 2017-2023 Szacunkowa wartość 330 000,00 zł projektu Przewidywane 100 000,00 zł – PROW w ramach LGD źródła finansowania 50 000,00 zł – środki prywatne 100 000,00 zł – Szwajcarski Mechanizm Finansowy lub PO Fundusz Inicjatyw Obywatelskich 50 000,00 zł – Środki JST 30 000,00 zł – środki NGO Źródło: Opracowanie własne

Tabela 48 Projekty edukacyjne nakierowane na podnoszenie kompetencji dzieci i młodzieży uczącej się w szkole podstawowej i gimnazjum związane z wyrównywaniem szans. Karta przedsięwzięcia rewitalizacyjnego uzupełniającego nr 3 Nazwa Projekty edukacyjne nakierowane na podnoszenie kompetencji dzieci i młodzieży przedsięwzięcia uczącej się w szkole podstawowej i gimnazjum związane z wyrównywaniem szans Charakter/rodzaj Działanie administracyjne/ niskonakładowe działania Obszar problemowy, Sfera społeczna na który oddziałuje Sfera Infrastrukturalno-gospodarcza przedsięwzięcie Podmioty Gmina Świebodzin, jednostki oświatowe Gminy, organizacje pozarządowe, odpowiedzialne za

157 realizację Zakres Działanie dotyczy organizacji dodatkowych zajęć wyrównujących i doskonalących realizowanego kompetencje dla dzieci i młodzieży, uczniów szkół Gminy Świebodzin, w tym w obszarze zadania rewitalizacji. Celem działania jest wzrost umiejętności i wiedzy w zakresie nauk ścisłych oraz poprawa kompetencji kluczowych. Miejsce obszar rewitalizowany, tj.: przeprowadzenia  ŚWIEBODZIN, Ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. projektu Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska;  Miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi. Uzasadnienie Działania rozwiązują następujące problemy: realizacji (w - sfera społeczna – zadanie wpływa pozytywnie na rozwiązywanie problemów w sferze odniesieniu do społecznej, dzięki organizacji działań integracyjnych, angażujących uczestników zajęć przewidywanego dodatkowych, zwiększa też ich umiejętności i kompetencje interpersonalne, poprawiające oddziaływania na jakość komunikacji i integrację, w tym integracje pokoleń. poszczególne W związku z powyższym projekt przyczyni się do również do eliminacji problemów obszary) społecznych. - sfera infrastrukturalno-gospodarcza – projekt zapewnia wykorzystanie na cele społeczne i edukacyjne istniejącej infrastruktury technicznej i edukacyjnej. Działanie zwiększa dostęp mieszkańców, w tym dzieci i młodzieży z całego obszaru zdegradowanego do usług o charakterze edukacyjnym. Działanie przyczyni się też do wzrostu kompetencji dzieci i młodzieży, co przyczyni się do lepszego przygotowania przyszłych kadr lokalnej gospodarki. Prognozowane Wskaźniki: rezultaty wraz ze Produkty sposobem ich oceny Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po i pomiaru zakończeniu inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji) - liczba zorganizowanych kompleksowych wydarzeń o charakterze edukacyjnym – 1 szt. (źródło informacji: raport z realizacji zadania, dokumentacja fotograficzna, sprawozdanie z wizji lokalnej członków Zespołu ds. Rewitalizacji). - liczba uczestników kompleksowych wydarzeń o charakterze edukacyjnym – co najmniej 120 os. (źródło informacji: raport z realizacji zadania, dokumentacja fotograficzna, listy uczestników). Rezultaty: Ocena osiągnięcia rezultatów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji. Najpierw na etapie realizacji zostanie wykonany pomiar ex-ante, a następnie odbędzie się pomiar ex-post po zakończeniu inwestycji, który będzie powtarzany co 12 miesięcy od czasu dokonania pierwszego pomiaru ex-post, przez cały okres trwałości. Z każdego badania monitoringowego powstanie stosowny raport. - liczba dodatkowych zajęć edukacyjnych, w tym w obszarze nauk ścisłych organizowanych cyklicznie każdego roku szkolnego w wyniku realizacji przedmiotowego zadania – 4 szt./rok (źródło informacji: raport z realizacji poszczególnych wydarzeń, dokumentacja fotograficzna, sprawozdanie z wizji lokalnej członków Zespołu ds. Rewitalizacji).) Okres realizacji 2018-2023 Szacunkowa wartość 400 000,00 zł projektu Przewidywane 380 000,00 zł – środki UE w ramach RPO Lubuskie 2020 (EFS) źródła finansowania 20 000,00 zł – Środki JST Źródło: Opracowanie własne

Tabela 49 Działania zwiększające dynamikę rozwoju społeczeństwa obywatelskiego skierowane do dzieci i młodzieży celu ich aktywizacji społecznej, w tym m.in. przez zajęcia kulturalne i artystyczne. Karta przedsięwzięcia rewitalizacyjnego uzupełniającego nr 4 Nazwa Działania zwiększające dynamikę rozwoju społeczeństwa obywatelskiego skierowane do

158 przedsięwzięcia dzieci i młodzieży celu ich aktywizacji społecznej, w tym m.in. przez zajęcia kulturalne i artystyczne Charakter/rodzaj Działanie administracyjne/ niskonakładowe działania Obszar problemowy, Sfera społeczna na który oddziałuje Sfera Infrastrukturalno-gospodarcza przedsięwzięcie Podmioty Organizacje Pozarządowe (podmiot wyłoniony w konkursie na realizację zadania – który odpowiedzialne za otrzyma dofinansowanie), MOPS, ŚDK, Gmina Świebodzin (partnerzy do realizacji projektu) realizację Zakres realizowanego Działanie zakłada zaangażowanie w realizację organizacji pozarządowej, która zostanie zadania wyłoniona w konkursie ofert, w ramach współpracy Gminy z organizacjami pozarządowymi. Zadanie zakłada uruchomienie konkursu w ramach dotacji z Gminy na działania w zakresie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, działania dla dzieci i młodzieży. Działanie zakłada realizację działań, zwiększających dynamikę rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, skierowane do dzieci i młodzieży, co odbywać się będzie poprzez zajęcia kulturalne i artystyczne, co obejmuje m.in.: - warsztaty kulturalne, z zakresu znajomości kultur i zwyczajów - warsztaty taneczne - występy grup folklorystycznych i grup dziecięcych - koncerty lokalnych artystów - gra miejska - warsztaty rękodzieła Cel: integracja, promocja kultury, pogłębienie wiedzy o regionie, zwiększenie uczestnictwa dzieci i młodzieży w kulturze i życiu obywatelskim Miejsce obszar rewitalizowany, tj.: przeprowadzenia  ŚWIEBODZIN, Ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. projektu Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska  Miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi. Uzasadnienie Działania rozwiązują następujące problemy: realizacji (w - sfera społeczna – zadanie wpływa pozytywnie na rozwiązywanie problemów w sferze odniesieniu do społecznej, dzięki organizacji działań integracyjnych, angażujących uczestników, w tym dzieci i przewidywanego młodzież, lokalna społeczność zyska silny impuls integracyjny, co wpłynie na zwiększenie oddziaływania na poziomu aktywności społecznej w tym również osób zagrożonych wykluczeniem. poszczególne W związku z powyższym zadanie przyczyni się również do eliminacji problemów społecznych. obszary) - sfera infrastrukturalno-gospodarcza – zadanie zapewnia wykorzystanie na cele społeczne istniejącej infrastruktury technicznej. Działanie zwiększa dostęp mieszkańców obszaru zdegradowanego do usług o charakterze kulturalnym i społecznym. Działanie przyczyni się zatem do rozwoju istniejącej infrastruktury w sensie produktowym, tj. zapewniając dostęp do nowych usług o charakterze kulturalnym. Prognozowane Wskaźniki: rezultaty wraz ze Produkty sposobem ich oceny i Ocena osiągnięcia produktów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu: po pomiaru zakończeniu inwestycji, przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji) - liczba zorganizowanych kompleksowych wydarzeń o charakterze kulturalno-integracyjnym – 2 szt. (źródło informacji: raport z realizacji zadania, dokumentacja fotograficzna, sprawozdanie z wizji lokalnej członków Zespołu ds. Rewitalizacji). - liczba uczestników kompleksowych wydarzeń o charakterze kulturalno-integracyjnym – co najmniej 45 os. (źródło informacji: raport z realizacji zadania, dokumentacja fotograficzna, listy uczestników). Rezultaty: Ocena osiągnięcia rezultatów będzie miała miejsce na podstawie monitoringu przez członków Zespołu ds. Rewitalizacji na podstawie wskazanych źródeł informacji/weryfikacji. Najpierw na etapie realizacji zostanie wykonany pomiar ex-ante, a następnie odbędzie się pomiar ex – post po zakończeniu inwestycji, który będzie powtarzany co 12 miesięcy od czasu dokonania pierwszego pomiaru ex-post, przez cały okres trwałości. Z każdego badania monitoringowego powstanie stosowny raport.

159

- liczba kompleksowych wydarzeń o charakterze kulturalno-integracyjnym organizowanych cyklicznie co roku w wyniku realizacji przedmiotowego zadania – 2 szt./rok (źródło informacji: raport z realizacji poszczególnych wydarzeń, dokumentacja fotograficzna, sprawozdanie z wizji lokalnej członków Zespołu ds. Rewitalizacji).) Okres realizacji 2017-2023 Szacunkowa wartość 280 000,00 zł projektu Przewidywane źródła 180 000,00 zł – Program Operacyjny Fundusz Inicjatyw Obywatelskich lub Norweski finansowania Mechanizm Finansowy 50 000,00 zł – Środki JST; 50 000,00 zł – środki NGO Źródło: Opracowanie własne

10. Mechanizmy zapewnienia komplementarności między poszczególnymi projektami/przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi oraz pomiędzy działaniami różnych podmiotów i funduszy na obszarze objętym programem rewitalizacji Komplementarność poszczególnych działań rewitalizacyjnych inwestycyjnych i miękkich względem siebie jest pokazana w tabeli poniżej

160

Tabela 50 Komplementarność poszczególnych działań rewitalizacyjnych inwestycyjnych i miękkich względem siebie Działanie inwestycyjne Działania podstawowe Park miejski Budowa Budowa Rozbudowa Rewitalizacj Rewitalizacj Rewitalizacja Budowa Adaptacja Rewitalizacja - Dolina dróg wraz` z polsko- Domu a podwórek a lokali budownictwa nowych miejsc zamku osiedla Strugi infrastruktu niemieckiego Kultury (…) w użytkowych mieszkalnego parkingowych świebodzińs popegeerowskieg Świebodzińs rą przedszkola w Świebodzini w centrum wspólnot i w Świebodzinie kiego o w miejscowości kiej techniczną w Świebodzini e (…) Świebodzin spółdzielni Wilkowo na (…_ Świebodzinie e a Przygotowanie i wdrożenie Programu Animacji X X X X X X X X Środowiskowej spółdzielnia socjalna X X X X X X X X

Realizacja programu

aktywizacji gospodarczej X X X X X X X

Realizacja działań dotyczących poprawy warunków otoczenia X X X X X X X X X Działania Podstawowe mieszkalnego (PAL) Działania organizacyjne Gminy (…) X X X X X X X X X X Działania zwiększające Integrację (…) X X X X X X X Projekty edukacyjne dla dzieci i młodzieży uczącej X X X X X X się (…) Działania zwiększające dynamikę rozwoju społeczeństwa obywatelskiego X X X X X X X X skierowane do

dzieci i młodzieży Działania uzupełniające Działania Miękkie (…) Źródło: Opracowanie własne

161

a. Komplementarność przestrzenna Projekty rewitalizacyjne, szczegółowo przedstawione powyżej dopełniają się wzajemnie przestrzennie i zachodzi między nimi efekt synergii. Łącznie oddziałują na ten sam problem, co wpływa na spotęgowanie efektu. Sama przestrzeń objęta działaniami (obszar rewitalizacji) obejmuje cały obszar, zarówno w zakresie działań inwestycyjnych, jak również w zakresie planowanych działań o charakterze miękkim, które są skierowane do wszystkich mieszkańców obszaru. W kartach zadań szczegółowo opisano na jakie problemy każdy projekt wpływa. Wszystkie projekty są planowane do realizacji w obszarze rewitalizacji i są tak zorganizowane, aby oddziaływać na cały obszar dotknięty kryzysem i nie prowadzić przy tym do niepożądanych efektów społecznych takich jak segregacja społeczna i wykluczenie. Cała społeczność lokalna będzie korzystać z efektów lokalnych, nikt nie będzie wykluczony, a działania są tak zaplanowane, aby objąć wszystkie grupy społeczne, w szczególności osoby dotknięte sytuacją kryzysową. Ponadto co ważne z planowanych działań miękkich mogą korzystać również mieszkańcy innych obszarów Gminy, tak aby osoby zagrożone wykluczeniem i potrzebujące wsparcia nie były wykluczone z działań i aby zachować równowagę między poszczególnymi obszarami Gminy i nie doprowadzić do sytuacji, w której problemy mieszkańców obecnie zdefiniowanego obszaru nie przelały się na sąsiedni obszar.

b. Komplementarność problemowa Planowane przedsięwzięcia dopełniają się tematycznie i w efekcie końcowym będą skutkowały kompleksowym rozwiązaniem problemów. Projekty oddziałują na każdą ze sfer, w której w wyniku diagnozy stwierdzono sytuację kryzysową i na tej podstawie wyznaczono obszar zdegradowany i rewitalizacji. Są to problemy w sferach: społecznej, infrastrukturalno-gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej i środowiskowej. Co w efekcie doprowadzi do znaczącego zmniejszenia skali występujących problemów determinujących sytuację kryzysową.

Tabela 51 Komplementarność problemowa poszczególnych działań rewitalizacyjnych Oddziaływanie planowanych przedsięwzięć rewitalizacyjnych na zdiagnozowane problemy w poszczególnych obszarach Lp. Przedsięwzięcie Sfera Sfera Sfera Sfera społeczna infrastrukturalno- przestrzenno- środowiskowa gospodarcza funkcjonalna DZIAŁANIA PODSTAWOWE 1 Przygotowanie i wdrożenie Programu Animacji Środowiskowej X X 2 Wdrożenia narzędzi ekonomii społecznej – spółdzielnia socjalna X X 3 Realizacja programu aktywizacji gospodarczej X X 4 Realizacja działań dotyczących poprawy warunków otoczenia mieszkalnego – Program X X Aktywności Lokalnej (PAL)

162

5 Park miejski - Dolina Strugi Świebodzińskiej w Świebodzinie. X X X X 6 Budowa dróg wraz z infrastrukturą techniczną na działce nr 68/1 i działkach X X X przyległych. 7 Budowa polsko-niemieckiego przedszkola przy ul. Walki Młodych w Świebodzinie. X X X 8 Rozbudowa Domu Kultury w Świebodzinie. X X X 9 Rewitalizacja podwórek w Świebodzinie jako miejsc spotkań, integracji X X X mieszkańców. 10 Rewitalizacja lokali użytkowych w centrum Świebodzina. X X 11 Rewitalizacja budownictwa mieszkalnego wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni X X X mieszkaniowej. 12 Budowa nowych miejsc parkingowych w Świebodzinie. X X X 13 Adaptacja zamku świebodzińskiego. X X 14 Rewitalizacja osiedla popegeerowskiego w miejscowości Wilkowo. X X X X DZIAŁANIA UZUPEŁNIAJĄCE 1 Działania organizacyjne Gminy, mające na celu zautomatyzowanie procesu rewitalizacji X X X X 2 Działania zwiększające poziom Integracji i Poczucia lokalnej tożsamości X X X 3 Projekty edukacyjne nakierowane na podnoszenie kompetencji dzieci i młodzieży X X uczącej się w szkole podstawowej i gimnazjum związane z wyrównywaniem szans 4 Działania zwiększające dynamikę rozwoju społeczeństwa obywatelskiego skierowane do X X dzieci i młodzieży celu ich aktywizacji społecznej, w tym m.in. przez zajęcia kulturalne i artystyczne Źródło: Opracowanie własne

c. Komplementarność proceduralno-instytucjonalna W ramach niniejszego Gminnego Programu Rewitalizacji w toku działań przygotowawczych, zaprojektowano odpowiedni system wdrażania i zarządzania programem rewitalizacji, który uwzględnia strukturę zarządzania działaniami rewitalizacyjnymi w sposób kompleksowy, pozwalający na zaangażowanie i efektywne współdziałanie na jego rzecz różnych instytucji oraz zapewnia wzajemne uzupełnianie się działań poszczególnych podmiotów zaangażowanych w realizację i spójność stosowanych procedur. Komplementarność taką zapewni powołany specjalnie w tym celu w Urzędzie Gminy Zespół ds. Rewitalizacji, które czuwa nad wszystkimi elementami realizacji procesu opracowania, a następnie wdrożenia i monitoringu Programu Rewitalizacji. Zespół ds. Rewitalizacji jest międzywydziałowym zespołem, działającym w Urzędzie Gminy, składającym się z

163

pracowników Urzędu i jednostek organizacyjnych oraz z osób zewnętrznych, zależnie od potrzeb. Pracami Zespołu kieruje Koordynator. Koordynator organizuje pracę zespołu, pośredniczy pomiędzy zespołem a Komitetem Rewitalizacji, koordynuje wszystkie procesy związane z realizacją zadań, natomiast decyzje strategiczne w zakresie rewitalizacji podejmuje Burmistrz Świebodzina. Zespół ds. Rewitalizacji konsultuje działania z Komitetem Rewitalizacyjnym. Konsultuje również działania realizowane w ramach Programu Rewitalizacji z poszczególnymi podmiotami, zaangażowanymi w realizację poszczególnych przedsięwzięć oraz współpracuje z wydziałami urzędu i jednostkami podległymi gminie, interesariuszami rewitalizacji oraz z ekspertami zewnętrznymi. Zespół konsultuje działania zarówno na etapie wdrażania, jak i monitorowania poprzez organizację spotkań z interesariuszami lub wysyłając pisma do podmiotów z informacją o konsultacjach i wyznaczeniem terminu odpowiedzi. Zespół spotyka się z Komitetem Rewitalizacji co najmniej raz na rok celem przeprowadzenia konsultacji w zakresie podejmowanych działań. Ponadto każdorazowo w razie potrzeby – z inicjatywy własnej lub interesariuszy organizuje spotkanie konsultacyjne. Taki model realizacji zadań rewitalizacyjnych zapewnia komplementarność proceduralno- instytucjonalną zaplanowanych działań. d. Komplementarność międzyokresowa Działania rewitalizacyjne zostały tak zaplanowane, aby zapewnić zachowanie ciągłości programowej polegającej na kontynuacji działań rewitalizacyjnych, w tym wsparcia udzielonego gminie Świebodzin w ramach polityki spójności w latach 2007-2013. Obszar rewitalizacji, jaki został wyłoniony w toku diagnozy, obejmującej całą Gminę poddany zostanie działaniom rewitalizacyjnym, które są odpowiedzią na zdiagnozowane problemy o charakterze społecznym, przestrzenno-funkcjonalnym, infrastrukturalno- gospodarczym i środowiskowym. Obszar ten pokrywa się z granicami obszaru zdegradowanego, który stanowi część Gminy, poddawanej działaniom rewitalizacyjnym już od lat. W okresie 2007-2011 zrealizowano projekt „Rewitalizacja historycznego układu komunikacyjno- urbanistycznego śródmieścia Świebodzina etap I”, w trakcie którego wykonano szereg działań o charakterze infrastrukturalnym na terenie śródmieścia Świebodzina, składającego się ze starego i nowego miasta. Zmodernizowano m.in. Plac Jana Pawła II oraz ulice: Górną, Głowackiego i Wiejską. Wykonano parking na samochody osobowe przy ulicy Kawaleryjskiej- Sikorskiego w Świebodzinie. Miała miejsce przebudowa drogi dojazdowej z ukształtowaniem terenu przy budynku Sądu Rejonowego w Świebodzinie. Odwodniono podwórka tzw. zaplecza w kwartale ulic Wałowa, Głogowska, Piłsudskiego i Średnia wraz z budową kanału odpływowego do kolektora ø 600 mm kanalizacji deszczowej przy ulicy Wałowej w Świebodzinie. Wybudowano sieć telekomunikacyjną, przyłącza teletechniczne i

164 elektroenergetyczne dla potrzeb monitoringu wizyjnego miasta Świebodzin. Zmodernizowano ponadto ul. Okrężną, Rynkową, 30-go Stycznia, Kilińskiego z zapleczem. Wybudowano parking na samochody osobowe przy ul. Zamkowej w Świebodzinie. Przebudowano również drogę nad fosą w ciągu ulicy 30-go Stycznia wraz z przebudową drogi wewnętrznej na zapleczu ul. 30-go Stycznia. Realizowano też szereg działań miękkich, związanych z aktywizacją mieszkańców zagrożonych wkluczeniem, na obszarze Gminy, podejmowano też działania rozwojowe w zakresie gospodarczym. W ramach działań związanych z reintegracją zawodową utworzono Centrum Integracji Społecznej w Świebodzinie, które swoim działaniem obejmuje cały obszar gminy, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów, na których zdiagnozowano sytuacje kryzysowe. Ponadto wykonano szereg działań poprawiających efektywność energetyczną i edukacyjną (poprawiano na bieżąco efektywność energetyczną budynków szkolnych) oraz rozwojem infrastruktury gospodarczej (zrealizowano kilka projektu infrastrukturalnych przez podmioty gospodarcze, dzięki czemu poprawie ulegał lokalny rynek pracy. Poprawie też ulegał aspekt środowiskowy – w części uporządkowano gospodarkę wodno-ściekową (min. realizowano projekty w zakresie rozwoju sieci kanalizacyjnej i wodociągowej). Działania te były zintegrowane wokół programu rewitalizacji na lata 2007-2013. Związane one były też z realizacją strategii rozwoju gminy, mającej na celu ogólny rozwój Gminy, w tym również poprawę aspektów społecznych, infrastrukturalno-gospodarczych, przestrzenno-funkcjonalnych i środowiskowych. Przez cały też czas realizowana jest praca ze społecznością lokalną, co odbywa się za pośrednictwem Ośrodka Pomocy Społecznej. Pomimo jednakże podejmowanych działań i ogólnej poprawy stanu infrastruktury i czynnika społecznego, cały czas diagnozuje się obszar zdegradowany na terenie Gminy, znajdujący się w sytuacji kryzysowej. Dlatego też konieczne są dalsze działania, w tym zarówno inwestycyjne, poprawiające sytuację w zakresie przestrzenno-funkcjonalnym, infrastrukturalno-gospodarczym i środowiskowym, jak również kompleksowe inicjatywy rewitalizacyjne o charakterze miękkim, wpływającym na poprawę sytuacji kryzysowej w sferze społecznej. W chwili obecnej rozpoczęto prace nad rewitalizacją, w ramach której działania będą zorganizowane wokół problemów i celów wskazanych w Programie Rewitalizacji. Gmina jest i władze gminy są zdeterminowane aby ten długofalowy proces zakończyć pełnym sukcesem. Bardzo istotnym elementem w zakresie planowanych do realizacji inicjatyw rewitalizacyjnych jest podejmowanie takich działań, aby lokalna społeczność stałą się częścią tego procesu, nie tylko jako przedmiot tych działań, ale przede wszystkim jako podmiot, współdecydujący o kształcie strategii wychodzenia z kryzysu. Temu też służą działania, które są podejmowane przez gminę, w tym przede wszystkim przedsięwzięcia planowane do realizacji w ramach niniejszego Programu Rewitalizacji. Zaplanowane są tutaj zatem działania komplementarne w stosunku do poprzednio realizowanych zadań, stanowią one kontynuację realizacji zaplanowanych celów,

165 odnoszących się do konieczności przeciwdziałania zdiagnozowanym sytuacjom kryzysowym. W chwili obecnej zaplanowano działania komplementarne, do realizacji w perspektywie unijnej 2014-2020, w tym o charakterze społecznym, które wykorzystują efekty działań zrealizowanych w okresie poprzednim. Aktualnie obowiązujące w gminie dokumenty o charakterze strategicznym szeroko pojęte inicjatywy rewitalizacyjne wskazują jako niezmiernie istotne dla stworzenia dla mieszkających na tych terenach osób warunków do wyprowadzenia tych obszarów z sytuacji kryzysowych.

Działania rewitalizacyjne ujęte w niniejszym Gminnym Programie Rewitalizacji prowadzą do poprawy jakości życia mieszkańców obszaru rewitalizowanego (Cel strategiczny: Poprawa jakości życia mieszkańców obszaru zdegradowanego w gminie Świebodzin oraz kompleksowe przeciwdziałanie marginalizacji zdegradowanego obszaru gminy w zakresie sfer: społecznej, infrastrukturalno-gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej i środowiskowej), dlatego też należy uznać, iż Cel programu pokrywa się, jest zbieżny i realizuje cele określone w Strategii Rozwoju (szczegóły w rozdziale 3. Opis powiązań programu rewitalizacji z dokumentami strategicznymi i planistycznymi gminy). Program Rewitalizacji pozwoli skonsolidować działania, wpływając na koncentrację interwencji, zwiększając efekty działań strategicznych. Program Rewitalizacji w połączeniu z głównym dokumentem strategicznym (SR) umożliwi włodarzom gminy właściwe kreowanie postępu społ.-gosp. i wyciąganie obszarów zmarginalizowanych ze stanu kryzysowego. Zatem kontynuacja działań rewitalizacyjnych to jedno z najważniejszych działań na rzecz rozwoju Gminy Świebodzin. Gmina jest w trakcie tego procesu i władze gminy są zdeterminowane aby ten długofalowy proces zakończyć pełnym sukcesem.

e. Komplementarność źródeł finansowania W ramach planowanych działań uwzględniono różne źródła finansowania dla projektów rewitalizacyjnych, ujętych w niniejszych Programie Rewitalizacji. Wsparcie przewidziano, zgodnie z charakterem planowanych zadań i podmiotów je realizujących, uzupełniając i łącząc wsparcie, m.in. ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów wiejskich (w ramach PROW) ponadto planuje się udział środków prywatnych oraz środków ze źródeł krajowych (m.in. Programy ministerialne, program Senior Plus) oraz w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego, Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich, które to środki planuje łączyć się z wkładem własnym Gminy lub podmiotów zewnętrznych zaangażowanych w realizację, zgodnie z możliwościami prawnymi. Jednocześnie wykluczono ryzyko podwójnego dofinansowania. Ryzyko takie będzie szczegółowo monitorowane w ramach działalności Zespołu ds. Rewitalizacji, który monitoringiem obejmie poszczególne działania rewitalizacyjne.

166

11.Indykatywne ramy finansowe w odniesieniu do przedsięwzięć (podstawowych i uzupełniających) Wyprowadzenie obszarów zdegradowanych w Gminie Świebodzin z sytuacji kryzysowej jest procesem długotrwałym i wymagającym znacznych nakładów finansowych na realizację poszczególnych projektów. Gmina planuje wykonanie wyszczególnionych w dokumencie inwestycji w oparciu m.in. o zewnętrzne środki finansowe (stawiając nacisk na bezzwrotne dotacje), jak również o środki własne i innych podmiotów funkcjonujących w Gminie, w tym prywatnych. Duży potencjał niesie ze sobą perspektywiczne zaangażowanie w rewitalizację innych partnerów, angażując tym samym dodatkowy kapitał i rozkładając ciężar finansowy rewitalizacji na różne podmioty, tym samy realizując zasadę dodatkowości środków UE. Do głównych źródeł finansowania projektów rewitalizacyjnych należą przede wszystkim: • środki Unii Europejskiej – m. in. fundusze strukturalne i inwestycyjne: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Fundusz Spójności, Instrument Łącząc Europę, Europejski Fundusz na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich,  środki budżetu państwa – przewidziane na współfinansowanie projektów, jako niezależne źródło finansowania, Program Operacyjny Fundusz Inicjatyw Obywatelskich  środki budżetów samorządów – wojewódzkich, powiatowych – na współfinansowanie projektów lub jako niezależne źródło finansowania,  inne środki publiczne – np. fundusze celowe, Szwajcarsko-Polski Program Współpracy, Mechanizm Norweski i Mechanizm Finansowy EOG  środki prywatne – np. środki organizacji pozarządowych,  kredyty, pożyczki, obligacje komunalne i inne narzędzia i instrumenty finansowe kierowane do JST

W regionie lubuskim istotnym z punktu widzenia planowanych działań źródłem realizacji zadań rewitalizacyjnych jest Regionalny Program Operacyjny Lubuskie 2020. W tym programie działania rewitalizacyjne przyporządkowane są do działania 9.2. Rozwój obszarów zmarginalizowanych, poddziałania 9.2.1 Rozwój obszarów zmarginalizowanych – projekty realizowane poza formułą ZIT.

Poniżej przedstawiono zagadnienia finansowe dotyczące planowanych przedsięwzięć rewitalizacyjnych podstawowych i uzupełniających, bez których wizja rewitalizacji obszaru zdegradowanego nie ma szans na realizację.

167

Tabela 52 Indykatywne ramy finansowe realizacji zadań podstawowych Programu Rewitalizacji inne Podmioty Szacowan środki Nazwa budżet budżet środki Lp zaangażowane w y koszt EFRR EFS FS PROW prywatn źródło finansowania projektu gminy państwa publiczn realizację projektu całkowity e i inne e 47 722,50 zł – środki Organizacje ze źródeł Przygotowa Pozarządowe (podmiot zewnętrznych (PROW nie i wyłoniony w konkursie w ramach LGD – wdrożenie na realizację zadania – środki UE lub PO FIO 1 programu który otrzyma 75 000,00 47 722,50 27 277,50 lub Mechanizm

Animacji dofinansowanie), OPS, Norweski lub Środowisko OSiR, Gmina Mechanizm wej Świebodzin (partnerzy Szwajcarski) do realizacji projektu) 27 277,70 zł – Budżet Gminy 95 000,00 zł – środki w Wdrożenia Organizacje ramach RPO – narzędzi Pozarządowe, Ośrodek Lubuskie 2020 (EFS) ekonomii 100 2 Wsparcia Ekonomii 95 000,00 5 000,00 5 000,00 zł – środki społecznej – 000,00 Społecznej, OPS, Gmina własne NGO/Gminy spółdzielnia Świebodzin Świebodzin (wkład socjalna rzeczowy) Organizacje Pozarządowe 285 000,00 zł – środki Realizacja (podmioty wyłonione w w ramach RPO – programu konkursie na realizację 300 285 15 Lubuskie 2020 (EFS) 3 aktywizacji zadania – który 000,00 000,00 000,00 15 000,00 zł – środki gospodarcze otrzyma własne NGO (wkład j dofinansowanie), rzeczowy) Gmina Świebodzin, OPS, OSiR Realizacja działań dotyczących 45 000,00 – PROW w poprawy ramach LGD 4 Gmina Świebodzin 90 000,00 45 000,00 45 000,00 warunków 45 000,00 środki otoczenia własne JST mieszkalneg o – Program

168 Aktywności Lokalnej (PAL) Park miejski 18 676 223,52 zł – ze - Dolina środków EFRR w Strugi 21 972 18 676 3 295 ramach POIiŚ 2014- 5 Świebodzińs Gmina Świebodzin 027,68 223,52 804,16 2020 kiej w 3 295 804,16 zł – Świebodzini środki własne JST e Budowa dróg wraz z 17 450 053,81 zł – ze infrastruktur środków EFRR w ą techniczną 20 529 17 450 3 079 ramach RPO Lubuskie 6 Gmina Świebodzin na działce nr 475,08 053,81 421,27 2020 68/1 i 3 079 421,27 zł – działkach środki własne JST przyległych Budowa polsko- niemieckieg 11 082 276,47zł – ze o środków EFRR w przedszkola 13 600 11 082 2 518 ramach RPO Lubuskie 7 Gmina Świebodzin przy ul. 352,18 276,47 075,71 2020 Walki 2 518 075,71 zł – Młodych w środki własne JST Świebodzini e 11 924 650,00 zł – ze Rozbudowa środków EFRR w Domu 14 029 11 924 2 104 ramach POIiŚ na lata 8 Kultury w Gmina Świebodzin 000,00 650,00 350,00 2014-2020 Świebodzini 2 104 350,00 zł – e środki własne JST

169 Rewitalizacj 500 000,00 zł – środki a podwórek prywatne wspólnot, w Gmina Świebodzin, spółdzielni (właściciele Świebodzini wspólnoty, spółdzielnie 1 500 1 000 500 budynków 9 e jako miejsc – właściciele budynków 000,00 000,00 000,00 mieszkalnych i spotkań, mieszkalnych otoczenia). integracji 1 000 000 ,00 zł – mieszkańcó środki własne JST w 500 000,00 zł – środki Rewitalizacj prywatne Gmina Świebodzin, a lokali przedsiębiorców wspólnoty, spółdzielnie 1 000 500 10 użytkowych 500 000,00 (właściciele i najemcy – właściciele budynków 000,00 000,00 w centrum lokali). mieszkalnych Świebodzina 500 000 ,00 zł – środki własne JST 1 250 000,00 zł – środki prywatne (wspólnoty, spółdzielnie – Rewitalizacj właściciele budynków a mieszkalnych). budownictw 250 000 ,00 zł – środki a z budżetu RP (premia Gmina Świebodzin, mieszkalneg termomodernizacyjne) wspólnoty, spółdzielnie 2 500 500 250 1 250 11 o wspólnot 500 000,00 500 000,00 zł – środki – właściciele budynków 000,00 000,00 000,00 000,00 mieszkaniow EFRR w ramach RPO mieszkalnych ych i Lubuskie 2020 spółdzielni 500 000,00 zł – środki mieszkaniow EFRR w ramach POIiŚ ej na lata 2014-2020 (pożyczki za pośrednictwem BGK na termomodernizację) Budowa nowych 500 500 000 ,00 zł – środki 12 miejsc Gmina Świebodzin 500 000,00 000,00 własne JST parkingowyc h w

170 Świebodzini e 15 603 898,24 – środki EFRR w ramach RPO Lubuskie 2020 Adaptacja 2 753 629,13 zł – zamku 18 357 15 603 2 753 13 podmioty prywatne środki prywatne świebodzińs 527,37 898,24 629,13 (Lubuskie Centrum kiego Ortopedii im. Dr. Lecha Wierusza Sp. z o.o.) 1 200 000,00 zł – środki EFRR w ramach RPO Lubuskie 2020 1 350 000,00 zł – środki prywatne Rewitalizacj (Spółdzielnia a osiedla Gmina Świebodzin, Mieszkaniowa popegeerow wspólnoty 3 000 1 200 250 200 1 350 Wilkowo). 14 skiego w mieszkaniowe, 000,00 000,00 000,00 000,00 000,00 250 000,00 zł – środki miejscowośc spółdzielnie z EFFROW w ramach i Wilkowo LGD (PROW 2014- 2020) 200 000,00 zł – środki z budżetu RP w ramach premii termomodernizacyjnej 97 553 45 836 380 31 100 342 13 074 450 15 6 353 SUMA 382,31 228,52 000,00 873,52 722,50 928,64 000,00 000,00 629,13

Lp Nazwa projektu 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 SUMA

1 Przygotowanie i wdrożenie programu 12 000,00 12 000,00 12 000,00 12 000,00 12 000,00 15 000,00 75 000,00 Animacji Środowiskowej 2 Wdrożenia narzędzi ekonomii 15 000,00 15 000,00 15 000,00 15 000,00 20 000,00 20 000,00 100 000,00 społecznej – spółdzielnia socjalna

171 3 Realizacja programu aktywizacji 50 000,00 50 000,00 50 000,00 50 000,00 50 000,00 50 000,00 300 000,00 gospodarczej

4 Realizacja działań dotyczących 14 000,00 14 000,00 14 000,00 16 000,00 16 000,00 16 000,00 90 000,00 poprawy warunków otoczenia mieszkalnego – Program Aktywności Lokalnej (PAL) 5 Park miejski - Dolina Strugi 7 000 000,00 9 000 000,00 5 972 027,68 21 972 027,68 Świebodzińskiej w Świebodzinie 6 Budowa dróg wraz z infrastrukturą 5 000 000,00 6 000 000,00 4 000 000,00 5 529 475,08 20 529 475,08 techniczną na działce nr 68/1 i działkach przyległych 7 Budowa polsko-niemieckiego 200 000,00 8 000 000,00 5 400 352,18 13 600 352,18 przedszkola przy ul. Walki Młodych w Świebodzinie 8 Rozbudowa Domu Kultury w 3 000 000,00 2 616 825,00 5 616 825,00 Świebodzinie 9 Rewitalizacja podwórek w 250 000,00 250 000,00 250 000,00 250 000,00 500 000,00 1 500 000,00 Świebodzinie jako miejsc spotkań, integracji mieszkańców 10 Rewitalizacja lokali użytkowych w 200 000,00 200 000,00 200 000,00 200 000,00 100 000,00 100 000,00 1 000 000,00 centrum Świebodzina

11 Rewitalizacja budownictwa 300 000,00 300 000,00 300 000,00 300 000,00 300 000,00 500 000,00 2 000 000,00 mieszkalnego wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni mieszkaniowej 12 Budowa nowych miejsc parkingowych 70 000,00 70 000,00 70 000,00 70 000,00 70 000,00 70 000,00 80 000,00 500 000,00 w Świebodzinie

13 Adaptacja zamku świebodzińskiego 50 000,00 6 000 000,00 6 000 000,00 6 307 527,37 18 357 527,37

14 Rewitalizacja osiedla 200 000,00 1 000 000,00 1 000 000,00 800 000,00 3 000 000,00 popegeerowskiego w miejscowości Wilkowo 320 000,00 27 111 000,00 31 311 352,18 20 807 380,05 7 242 475,08 1 068 000,00 781 000,00 97 053 382,31 Źródło: opracowanie własne

172

Tabela 53 Indykatywne ramy finansowe realizacji zadań uzupełniających Programu Rewitalizacji Lp Nazwa projektu Podmioty Szacowany EFRR EFS FS PROW budżet budżet inne środki Program zaangażowane w koszt gminy państwa środki prywatne realizację projektu całkowity publiczne i inne 1 Działania organizacyjne Gmina Świebodzin, 0,00 JST - w Gminy, mające na celu organizacje ramach pracy zautomatyzowanie pozarządowe urzędników procesu rewitalizacji 2 Działania zwiększające Organizacje 330 000,00 100 000,00 50 000,00 130 000,00 50 000,00 100 000,00 zł poziom Integracji i Pozarządowe – PROW w Poczucia lokalnej (podmiot ramach LGD tożsamości wyłoniony w 50 000,00 zł – konkursie na środki realizację zadania – prywatne który otrzyma 100 000,00 zł dofinansowanie), – Szwajcarski OPS, OSiR, Gmina Mechanizm Świebodzin Finansowy lub (partnerzy do PO Fundusz realizacji projektu) Inicjatyw Obywatelskich 50 000,00 zł – Środki JST 30 000,00 zł – środki NGO 3 Projekty edukacyjne Gmina Świebodzin, 400 000,00 380 000,00 20 000,00 380 000,00 zł nakierowane na organizacje – środki UE w podnoszenie pozarządowe ramach RPO kompetencji dzieci i Lubuskie 2020 młodzieży uczącej się w (EFS) szkole podstawowej i 20 000,00 zł – gimnazjum związane z Środki JST wyrównywaniem szans

173 4 Działania zwiększające Organizacje 280 000,00 50 000,00 230 000,00 180 000,00 zł dynamikę rozwoju Pozarządowe – Program społeczeństwa (podmiot Operacyjny obywatelskiego wyłoniony w Fundusz skierowane do dzieci i konkursie na Inicjatyw młodzieży celu ich realizację zadania – Obywatelskich aktywizacji społecznej, który otrzyma lub Norweski w tym m.in. przez dofinansowanie), Mechanizm zajęcia kulturalne i OPS, OSiR, Gmina Finansowy artystyczne Świebodzin 50 000,00 zł – (partnerzy do Środki JST; realizacji projektu) 50 000,00 zł – środki NGO SUMA 1 010 000,00 0,00 380 000,00 0,00 100 000,00 70 000,00 50 000,00 50 000,00

Lp Nazwa projektu 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 SUMA

1 Działania organizacyjne Gminy, mające 0,00 na celu zautomatyzowanie procesu rewitalizacji 2 Działania zwiększające poziom Integracji i 30 000,00 50 000,00 50 000,00 50 000,00 50 000,00 50 000,00 50 000,00 330 000,00 Poczucia lokalnej tożsamości 3 Projekty edukacyjne nakierowane na 50 000,00 100 000,00 250 000,00 400 000,00 podnoszenie kompetencji dzieci i młodzieży uczącej się w szkole podstawowej i gimnazjum związane z wyrównywaniem szans 4 Działania zwiększające dynamikę rozwoju 30 000,00 30 000,00 30 000,00 30 000,00 30 000,00 70 000,00 60 000,00 280 000,00 społeczeństwa obywatelskiego skierowane do dzieci i młodzieży celu ich aktywizacji społecznej, w tym m.in. przez zajęcia kulturalne i artystyczne 60 000,00 130 000,00 180 000,00 330 000,00 80 000,00 120 000,00 110 000,00 1 010 000,00 Źródło: opracowanie własne

174 12. Mechanizmy włączenia mieszkańców, przedsiębiorców i innych podmiotów i grup aktywnych na terenie gminy w proces rewitalizacji a) Partycypacja społeczna Partycypacja społeczna jest nieodłącznym elementem procesu rewitalizacji w Gminie Świebodzin na każdym jego etapie (diagnozowanie, programowanie, wdrażanie, monitorowanie). W proces rewitalizacji zostały włączone wszystkie grupy interesariuszy (w szczególności społeczność obszarów rewitalizacji, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe, ponadto grupy osób zagrożonych wykluczeniem wspólnoty, seniorzy i młodzież). Władze lokalne w toku działań partycypacyjnych umożliwiły interesariuszom współdecydowanie w zakresie prowadzonych działań rewitalizacyjnych oraz dzięki powołaniu Komitetu Rewitalizacji, którego członkami są przedstawiciele poszczególnych interesariuszy, co zapewni kontrolę obywatelską na etapie wdrażania i ewaluacji Programu Rewitalizacji. W toku działań partycypacyjnych mieszkańcy i poszczególne grupy interesariuszy (m.in. wspólnoty, przedsiębiorcy, NGOs, seniorzy, młodzież, zagrożeni wykluczeniem) uczestniczyli i uczestniczą i będą uczestniczyli w kolejnych etapach działań rewitalizacyjnych, tj. diagnoza i programowanie, wdrażanie oraz monitoring i ewaluację.

Poszczególne elementy zrealizowanych działań partycypacyjnych:  Warsztaty środowiskowe  Animacja społeczna  Komitet Rewitalizacyjny

Warsztaty środowiskowe

Partycypacja – warsztaty Warsztaty odbyły się w grudniu 2016 r., styczniu i lutym 2017 r. – łącznie 7 warsztatów (6 warsztatów odbyło się w Świebodzinie, 1 w Sołectwie Wilkowo). W spotkaniach wzięło udział ponad 100 osób zaangażowanych w życie gminy. Informacja o warsztatach i zaproszenia były rozprowadzane za pomocą strony internetowej Urzędu Miasta Świebodzin, plakatów i ulotek informacyjnych dot. działań rewitalizacyjnych rozmieszczonych na terenie gminy oraz za pomocą bezpośrednich kontaktów z przedstawicielami instytucji działających na terenie gminy. W spotkaniach aktywnie uczestniczyli: seniorzy działający w Uniwersytecie Trzeciego Wieku, Młodzieżowa Rada Miasta, przedstawiciele organizacji pozarządowych, przedstawiciele Wspólnot Mieszkaniowych, lokalni przedsiębiorcy, pracownicy Urzędu Miasta, osoby poszukujące zatrudnienia,

str. 175

bezrobotne, wykluczone społecznie, osoby niepełnosprawne, pracownicy instytucji pomocowych, mieszkańcy i liderzy lokalni zaangażowani w życie gminy. Podczas warsztatów uczestnicy mieli możliwość podzielenia się swoimi odczuciami i przemyśleniami związanymi z miejscem swojego zamieszkania. Odważnie wypowiadali się na temat problemów i obszarów wymagających rewitalizacji. Mieszkańcy patrzyli na swoją gminę z czterech perspektyw: społecznej, gospodarczej, funkcjonalno-przestrzennej i środowiskowej. Dzięki metodom aktywizującym uczestników (dyskusja, burza mózgu, open space, praca w podgrupach, w parach) udało się zebrać wiele informacji na temat zasobów gminy, występujących sytuacji kryzysowych i trudnych, potrzeb oraz pomysłów na rozwiązanie problemów.

ŚWIEBODZIN W Świebodzinie odbyło się łącznie 6 warsztatów. Dwa spotkania zorganizowano w Domu Kultury, pozostałe w Środowiskowym Domu Samopomocy, Ratuszu, Warsztatach Terapii Zajęciowej, Centrum Integracji Społecznej. W spotkaniach uczestniczyli mieszkańcy gminy Świebodzin. W ramach intensywnej pracy warsztatowej zaangażowanych osób: niepełnosprawnych, seniorów, młodzieży, osób pracujących i bezrobotnych, przedsiębiorców, terapeutów i pedagogów, wyłoniono zasoby miasta oraz najważniejsze problemy i pomysły na ich rozwiązanie.

Warsztat pierwszy, 7.12.2016 r., ratusz w Świebodzinie, uczestnicy spotkania: mieszkańcy, młodzież, przedstawiciele Młodzieżowej Rady Miasta, przedstawiciele lokalnych mediów, przedstawiciele Urzędu Miejskiego

Warsztat drugi, 15.12.2016 r., Świebodziński Dom Kultury, uczestnicy spotkania: mieszkańcy, seniorzy, przedstawiciele Uniwersytetu Trzeciego Wieku.

str. 176

Warsztat trzeci, 11.01.2017 r., Środowiskowy Dom Samopomocy w Świebodzinie, uczestnicy spotkania: mieszkańcy, przedsiębiorcy, terapeuci, pedagodzy, osoby niepełnosprawne

str. 177

Warsztat czwarty, 25.01.2017r., Świebodziński Dom Kultury, uczestnicy: mieszkańcy gminy – osoby aktywne zawodowo, seniorzy, przedstawiciele NGO

Warsztat piąty, 03.02.2017 r., Warsztaty Terapii Zajęciowej w Świebodzinie, uczestnicy spotkania: mieszkańcy-osoby niepełnosprawne.

str. 178

Warsztat szósty, 13.02.2017 r., Centrum Integracji Społecznej w Świebodzinie, uczestnicy spotkania: mieszkańcy, uczestnicy programów CIS, poszukujące pracy.

WILKOWO W Wilkowie odbył się jeden warsztat środowiskowy, podczas którego nad koncepcją rozwoju wsi pracowali: mieszkańcy, emeryci, przedstawiciele spółdzielni mieszkaniowej oraz pracownicy administracyjni. Uczestnicy skupiali uwagę na potencjale wsi, który warto wykorzystać, dyskutowali o potrzebach w sferze gospodarczej, społecznej, funkcjonalno-przestrzennej i środowiskowej. Warsztat środowiskowy w Wilkowie to był siódmy warsztat w gminie Świebodzin, 20.02.2017 r., Siedziba Spółdzielni Mieszkaniowej w Wilkowie.

Podsumowanie warsztatów Spotkania z mieszkańcami, interesariuszami, osobami zaangażowanymi w życie gminy, którzy aktywnie uczestniczyli w warsztatach pozwoliły na wyłonienie kierunków zmian dla obszarów

str. 179

zdegradowanych. Uczestnicy wskazali szereg potrzeb rewitalizacyjnych, przedstawili swoje punkty widzenia i priorytety w podejmowaniu działań w sferach: gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej, społecznej i środowiskowej. Obszary/obiekty wymagające zmian rewitalizacyjnych widziane oczami mieszkańców to przede wszystkim: • Zagospodarowanie terenów zielonych i wykorzystanie potencjału przyrodniczego – parków (przy pl. Wolności, przy ul. Zamkowej, Par Chopina, Łęgowski, Park Róż, Nowy Dworek) skwerów, terenach przy jeziorach (Wilkowskim, Zamecko, Trzcinno). Uczestnicy wyrażali duże potrzeby w zakresie tworzenia miejsc rekreacji i wypoczynku zarówno dla mieszkańców jak i odwiedzających (turystów). Brakuje im na terenie gminy zagospodarowanych plaż, miejsc spacerowych, alejek i ścieżek rowerowych, ławek, wiat, fontann itp. podkreślali konieczność eksponowania zabytków, promowania walorów przyrodniczych i rozwijania przestrzeni turystycznej/agroturystycznej. • Utworzenie Parku Miejskiego– Doliny Strugi Świebodzińskiej (ul. Konarskiego, al. 700- lecia). Mieszkańcy jednogłośnie uznawali pomysł zagospodarowania Świebodzińskich Błoni za ważny, a wręcz konieczny. Pomysły i rozwiązania dotyczące tego terenu obejmowały: oczyszczenia terenu, skoszenia wysokich traw, wyposażenia w oświetlenie, utworzenia placów zabaw, siłowni plenerowych, ścieżek rowerowych, edukacyjnych, alejek spacerowych, wyposażenia w tablice informujące o walorach przyrodniczych, zabytkowych i historycznych gminy, budowy zaplecza sanitarnego (zwłaszcza toalety), nasadzenia, klomby z kwiatami, krzewy, fontanny, ławki, scena plenerowa. • Rozwijanie systemu gospodarowania odpadami, działania ekologiczne, edukacja w zakresie segregacji odpadów. Mieszkańcy widzą ogromną potrzebę ustawiania kontenerów do segregacji odpadów na terenie całego miasta, rozmieszczenia większej ilości koszy (zwłaszcza na terenach zielonych), chcą czystej i zadbanej przestrzeni, w której żyją. • Poprawa wizerunku miasta poprzez rewitalizację podwórek i renowację budynków mieszkalnych. Uczestnicy zwrócili uwagę, że centralna część miasta (wokół Ratusza) jest zadbana, Rynek czysty i atrakcyjny, natomiast podwórka przy blokach mieszkalnych psują estetykę i znacznie obniżają komfort życia mieszkańców. Potrzeby w tym zakresie obejmują: uporządkowanie i zagospodarowanie podwórek – wyposażenie w place zabaw, siłownie plenerowe, postawienie ławek, utworzenie ścieżek spacerowych, budowa wiat), renowację elewacji, poprawę infrastruktury technicznej budynków, termomodernizację. • Rozwijanie sfery gospodarczej – przygotowanie gruntów pod inwestycje (przyłączenie mediów, promocja gruntów, atrakcyjne oferty dla zewnętrznych inwestorów – krajowych i zagranicznych oraz dla lokalnych przedsiębiorców). Rozbudowa bazy turystycznej (branży gastronomicznej w atrakcyjnych dla turystów i mieszkańców lokalach). Ponadto zwrócono uwagę na ważność współpracy władz miasta z przedsiębiorcami, wpieranie młodych str. 180

przedsiębiorców, konieczność organizowania spotkań informacyjnych dla osób chcących założyć własną działalność gospodarczą. Dużym atutem jest dla mieszkańców położenie gminy (przy ważnych szlakach komunikacyjnych – A2, S3). • Renowacja budynku Świebodzińskiego Domu Kultury. Uczestnicy wskazywali na szeroką ofertę artystyczną, bogatą ilość sekcji (muzycznych, plastycznych, kabaretowych, Teatr Ruchu) i zdecydowanie niski poziom estetyczny Domu Kultury. Obiekt usytuowany w centrum miasta wymaga remontu w zakresie: odnowienia elewacji, korytarzy, holu przy sali widokowej oraz doposażenia. Poprawa estetyki miejsca przełoży się zdaniem mieszkańców na zwiększenie atrakcyjności i chęci uczestniczenia w życiu kulturalnym. • W sprawach społecznych, uczestnicy zwrócili największą uwagę na aktywizację społeczną seniorów oraz wsparcie dla osób niepełnosprawnych. Najczęściej wybrzmiewały potrzeby związane z brakiem miejsc w istniejących placówkach opiekuńczych (więcej miejsc niż potrzebujących) a w związku z tym koniecznością tworzenia Domów Dziennej Opieki, Domów Treningowych, placówek edukacyjnych i rehabilitacyjnych gdzie osoby niesamodzielne mogłyby korzystać z pomocy specjalistów, terapeutów, uczestniczyć w życiu społecznym. • Wsparcie dla podmiotów NGO, promowanie trzeciego sektora i rozwój w zakresie ekonomii społecznej. Uczestnicy podkreślali potencjał organizacji pozarządowych działających na terenie gminy, wskazywali na potrzeby tworzenia możliwości dla mieszkańców mających trudności w znalezieniu się na rynku pracy (tworzenie spółdzielni socjalnych, fundacji, stowarzyszeń). W tym zakresie uczestnicy liczą na szczególną przychylność ze strony władz miasta.

Mieszkańcy Gminy Świebodzin wskazali na ogromny potencjał tego miejsca przy jednoczesnym uwzględnieniu potrzeb rewitalizacyjnych. Niewątpliwie jest tu wiele do zrobienia a identyfikacja z miejscem zamieszkania pokazuje, że mieszkańcom zależy na rozwoju gminy. Walory przyrodnicze, możliwości gospodarcze i potrzeby społeczne dają przestrzeń do wychodzenia naprzeciw problemom i wykorzystania w/w pomysłów na odnowienie gminy.

Animacja społeczna Działania animacyjne umożliwiły pogłębienie wiedzy nt. warunków życia mieszkańców oraz wyłonić kierunki zmian w działaniach rewitalizacyjnych. Spotkania z przedstawicielami różnych środowisk oraz zastosowanie różnorodnych narzędzi partycypacyjnych, dato możliwość pozyskania opinii nt. zjawisk kryzysowych i spojrzeń na ich rozwiązanie. Metody jakościowe pozwoliły na włączenie mieszkańców do wyrażania potrzeb, swobodnego formułowania oczekiwań, uzyskanie odpowiedzi na pytanie dlaczego? zgodnie z wytycznymi programów rewitalizacji oraz pokazało częstotliwość występowania badanych zjawisk.

str. 181

Działania animacyjne wraz z fotorelacją w gminie Świebodzin trwały od grudnia 2016 r. do czerwca 2017 r. Działań animacyjne w gminie Świebodzin obejmowały głównie obszar: Śródmieścia i obszar starej części miasta wokół śródmieścia oraz teren popegeerowski w Wilkowie. Działania animacyjne (wywiady, spacery badawcze, badania ankietowe oraz spotkania z mieszkańcami) byty prowadzone na terenie miasta Świebodzin oraz sołectwa Wilkowo i trwały od grudnia 2016 r. do czerwca 2017 r. Uczestnicy działań animacyjnych, którzy wzięli udział w wywiadach to mieszkańcy Świebodzina i Wilkowa, osoby w różnym wieku (kategorie: 18-25 lat; 26-40 lat; 41-60 lat; 61 lat i więcej), kobiety i mężczyźni. Łączna ilość przeprowadzonych wywiadów: 23, z czego 20 odbyto się w mieście Świebodzin, a 3 w Wilkowie. Dopełnieniem działań partycypacyjnych byty spotkania z mieszkańcami i 30 badań ankietowych oraz 3 spacery badawcze. Podstawę poniższego raportu stanowiły odpowiedzi na pytania sformułowane w wywiadach i ankietach oraz informacje uzyskane podczas rozmów w trakcie spacerów. Zebrane informacje i opinie mieszkańców w oparciu o spotkania i wywiady pozwoliły wyłonić odpowiedz i na pytania:  jak mieszkańcy oceniają jakość swojego życia w gminie Świebodzin?  jakie widzą potrzeby rewitalizacyjne w swojej gminie i jakich zmian oczekują?  jak oceniają stopień zaangażowania społeczności lokalnej?  jaki jest ich poziom identyfikacji z miejscem zamieszkania?

Działania animacyjne, jakie zostały przeprowadzone na obszarze zdegradowanym gminy Świebodzin to działania, których celem było:  określenie oddolnej wizji rozwoju gminy,  ustalenie potencjału mieszkańców oraz gminy,  zebranie potrzeb i oczekiwań rewitalizacyjnych,  pogłębienie wiedzy o warunkach życia mieszkańców,  zachęcenie mieszkańców do współdecydowani a i wyrażania opinii,  wyznaczenie kierunku działań w oparciu o zebrane informacje.

Realizacja powyższych celów była możliwa dzięki zastosowanym metodom i technikom takim jak:  wywiady pogłębione z mieszkańcami  spacery badawcze  spotkania z mieszkańcami

str. 182

Zastosowane w/w techniki pozwoliły ustalić, które zjawiska, tereny z obszaru zdegradowanego mające być objęte procesem rewitalizacji pojawiały się najczęściej w opinii respondentów i jakie efekty działań rewitalizacyjnych uznają za najważniejsze.

Wywiady pogłębione z mieszkańcami I. Świebodzin  ilość przeprowadzonych wywiadów: 20  wiek respondentów: 19-60  płeć respondentów: 14 kobiet, 6 mężczyzn  miejsca prowadzenia wywiadów: ul. Piłsudskiego, pl. Jana Pawła li, pl. Wolności, pl. Browarniany, ul. Rynkowa  czas: od grudnia 2016 do marca 2017

Analiza jakości życia mieszkańców, ich potrzeb, oczekiwań

1. Ocena poziomu zadowolenia respondentów z miejsca zamieszkania: Mieszkańcy Świebodzina nie potrafili określić poziomu zadowolenia. Stwierdzali najczęściej, że ani wysoki ani niski. Teoretycznie nie mieszka im się źle ale jest wiele rzeczy, które ich zdaniem wymagają zmiany, poprawy. Rozmówcy podkreślali, że z jednaj strony mają dostęp do kultury, sportu, rekreacji a z drugiej strony obiekty czy strona techniczna w/w obszarów pozostawia wiele do życzenia. Wiele obiektów sportowych wymaga ich zdaniem rozwoju, przebudowy, stworzenia kompleksu rekreacyjno-sportowego. Dom Kultury, który posiada wiele sekcji artystycznych, kino, które przyciąga · ciekawym repertuarem, wymaga zdaniem mieszkańców renowacji, termomodernizacji, wymiany napisu. Budynek znajduje się przy ul. Piłsudskiego i „powinien być wizytówką miasta" , podkreślali. Mieszkańcy skarżyli się na estetykę miasta - stan budynków (zaniedbane, zniszczone, wymagające gruntownych remontów), stan chodników, deficyt miejsc parkingowych w mieście i niski poziom dostosowania przestrzeni miejskiej do osób z niepełnosprawnością. Mieszkańcom zależy na zmianach - podoba im się część przy Ratuszu - zadbana, z pięknymi nasadzeniami kwiatów, ale „ kawałek dalej, już postrach miasta - zniszczone elewacje, niezagospodarowane podwórka". Widzą potrzebę rewitalizacji zwłaszcza w zakresie renowacji budynków i chodników. Wielu mieszkańców dojeżdża do pracy do Świebodzina z pobliskich miejscowości więc nie zabrakło głosów w sprawie konieczności poprawy połączeń autobusowych na terenie gminy. Położenie Świebodzina i tereny zielone otaczające gminę to walory, które w oczach mieszkańców warto wykorzystać. Zadowolenie wywołało by u nich zagospodarowanie i oczyszczenie miejskich parków, gdzie spacerują z dziećmi, rodzinami. Nadzieje upatrywali także w rozbudowie Świebodzińskich Błoni - mówili o stworzeniu Parku Miejskiego w Dolinie Strugi Świebodzińskiej str. 183

place zabaw, alejki spacerowe, nasadzenie drzew, oczko wodne, punkty widokowe, ławeczki, ścieżki rowerowe, fontanna, toalety publiczne itp. Często wymieniane w wywiadach powody niezadowolenia to: niskie płace za wykonywana pracę, brak ciekawych miejsc spotkań do spędzania wolnego czasu, zaniedbane, brudne miasto. To co jednak doceniają to: dostępność usług i że wszędzie jest blisko (dobra organizacja miasta).

2. Identyfikacja z miejscem zamieszkania: Poczucie identyfikacji z miastem Świebodzin podobnie jak poziom zadowolenia jest na średnim poziomie. Mieszkańcy nie utożsamiają się mocno z tym miejscem ale też nie jest im obojętne. Pracują, żyją tu, ale gdyby mieli inne możliwości, zmieniliby miejsce zamieszkania i pracy. Brak poczucia patriotyzmu lokalnego występował również u rozmówców, którzy mieszkają w mieście od urodzenia. W rozmowach podkreślali, że przeszkadza im niski poziom zaangażowania władz w rozwój miasta i gminy, małe zainteresowanie integrowaniem mieszkańców, zbyt mało wydarzeń kulturalnych, społecznych na rzecz miasta i mieszkańców. „Brakuje w tym mieście motywacji, aktywnego lidera, niewiele się dzieje, ma się poczucie marazmu i bezsilności". Mieszkańcy chcieliby aby Świebodzin był bardziej „dla mieszkańców" aby szedł w kierunku „przyjaznego, estetycznego miasta, z bazą wypoczynku, rekreacji, w którym chce się przebywać, pracować, wypoczywać". Zauważali wiele możliwości, które są niewykorzystane i przez to miasto traci na wartości.

3. Ocena poziomu więzi społecznych między mieszkańcami: Mieszkańcy ocenili więzi społecznie na niskim poziomie. Nie czują się zintegrowani, nie interesują się innymi, raczej żyją w swoich środowiskach rodzinnych, przyjacielskich, sąsiedzkich ale nie wychodzą do szerszej społeczności lokalnej. Mieszkańcy niezbyt chętnie uczestniczą w wyborach, w cyklicznych gminnych imprezach. Zaniedbane miasto i mało atrakcji sprawia „że nie chce się wychodzić" . W rozmowach wyczuwało się smutek i rozżalenie z takiej sytuacji społecznej a co za tym idzie osłabienie motywacji i nadziei na zmiany. Czynniki, które wpływają, zdaniem mieszkańców na słabe relacje to brak miejsc spotkań, brak poczucia wspólnoty i zaangażowania we wspólne działania.

4. Ocena zasobów i potencjału miejsca zamieszkani a: Temat zasobów i możliwości miasta i gminy obfitował w wiele pomysłów. Mieszkańcy widzą ogromny potencjał miejsc, ale uważają je za „totalnie niewykorzystane". Do najczęściej pojawiających się podczas rozmów wartościowych czynników należało:  położenie gminy - bogate tereny zielone (Błonia Świebodzińskie (AL 700-lecia, ul. Konarskiego) nad Strugą Świebodzińską, jeziora - Wilkowskie, Zamecko, parki - Łęgowski, Chopina, Dworcowy, Park Róż (przy PKS), park przy ulicy Zamkowej, lasy, Pojezierze Lubuskie, dorzecze Odry, rzeka Paklica. str. 184

 bliskość głównych dróg - przy trasie międzynarodowej A2 oraz drodze ekspresowej S3, w centralnej części województwa lubuskiego, magistrala kolejowa E-20  rozwój firm - RECARO, Seco Warwick Thermal S.A. , ADIENT POLAND sp. z o.o., KICO Polska Sp. z o.o  wiele miejsc i budynków do zagospodarowania  obiekty typu Dom Kultury, stare kamienice przy ul. Piłsudskiego i pl. Jana Pawła II (obecnie wymagające gruntownego remontu) Zdaniem mieszkańców w/w potencjał warto wykorzystać i rozwijać miasto. Do najczęściej wymienianych zmian, jakie pojawiały się podczas wywiadów należało: zagospodarowanie Świebodzińskich Błoni, oczyszczenie parku Chopina, renowacja Domu Kultury, przywrócenie estetyki miasta (więcej koszy na śmieci, oczyszczenie zaśmieconych skwerów, chodników) .

II. Wilkowo  ilość przeprowadzonych wywiadów: 3  wiek respondentów: 22-58  płeć respondentów: 2 mężczyzn, 1kobieta  miejsca prowadzenia wywiadów: Wilkowo  czas: marzec 2017

Analiza jakości życia mieszkańców, ich potrzeb, oczekiwań

1. Ocena poziomu zadowolenia respondentów z miejsca zamieszkania: Wilkowo to ładna wieś położona w otoczeniu jeziora Wilkowskiego i jak nazywają ją sami mieszkańcy jest „sypialnią Świebodzina". Ludzie tu mieszkają, żyją a pracują najczęściej poza Wilkowem. Mieszkańcy mówili o swoim miejscu zamieszkania głównie przez pryzmat walorów przyrodniczych i zabytkowych. Nie narzekają, choć widzą wiele potrzeb. Przede wszystkim rozmówcy podkreślali konieczność zagospodarowania terenów wokół jeziora i stworzenie tzw. pętli turystycznej ( Jeziora Wilkowskie, Niesłysz), utworzenie ścieżki rowerowej wokół jeziora Wilkowskiego oraz co za tym idzie rozwój agroturystyki. Mieszkańcom zależy na promowaniu wsi i zachęcaniu turystów do wypoczynku. Poza sferą środowiskową mieszkańcy szczycą się takimi zabytkami jak: pałac z 1550r., dawny kościół ewangelicki wraz z zabytkowym cmentarzem kościelnym z XIV w. Rozmówcy lubią swoją wieś i maja nadzieje na jej rozwój.

2. Identyfikacja z miejscem zamieszkania: Poczucie tożsamości z miejscem zamieszkania u mieszkańców Wilkowa jest znacznie większe niż u mieszkańców Świebodzina. Rozmówcy czują się związani z wsią, lubią ją, widza w niej potencjał. Nie chcieliby zmieniać miejsca zamieszkania, zwłaszcza że dogodne położenie wsi umożliwia szybki dostęp do pobliskich miejscowości.

str. 185

3. Ocena poziomu więzi społecznych między mieszkańcami: Mieszkańcy więzi społeczne w Wilkowie oceniają pozytywnie. Wszyscy się znają i podchodzą do siebie z życzliwością. Rozmówcy podkreślali duże zaangażowanie społeczności lokalnej i chęć rozwoju wsi. Na terenie działa Koło Gospodyń Wiejskich a główne miejsce spotkań mieszkańców stanowi świetlica gminna. To czego mieszkańcom brakuje w sferze społecznej to większej organizacji atrakcyjnych spotkań integracyjnych i cyklicznych imprez dla mieszkańców (zwłaszcza w zakresie aktywizacji seniorów)

4. Ocena zasobów i potencjału miejsca zamieszkania: Dogodne położenie (przy drodze kolejowej 92) oraz walory środowiskowe to niewątpliwy potencjał wsi wg mieszkańców. Szczególną rolę w procesie zmian rewitalizacyjnych przypisują zagospodarowaniu terenu wokół jeziora Wilkowskiego, które stanowi serce wsi i możliwości rozwoju gospodarczego na terenie gminy (inwestorzy, turyści, rozwój agroturystyki).

Spacery badawcze Spacery badawcze w mieście Świebodzin były prowadzone w maju 2017 r. Łącznie przeprowadzono 3 spacery. Ta interaktywna metoda terenowa pozwoliła na identyfikację problematycznych miejsc i spojrzenie przez pryzmat jej rozwoju. Przewodnikami podczas spacerów w Świebodzinie były: Edyta Wiczkowska, Małgorzata Trzpil ze Świebodzińskiego Domu Samopomocy, pracującymi na co dzień z osobami niepełnosprawnymi, mieszkanki Świebodzina

SPACER 1 Świebodzin - pl. Wolności, ul. Piłsudskiego  Potencjał miejsc: Park przy pl. Wolności, Świebodziński Dom Kultury  Zjawiska kryzysowe - potrzeby: zanieczyszczony park w centrum miasta wraz ze zniszczonymi budynkami wokół parku, zaniedbany i zniszczony budynek Domu Kultury.

str. 186

Park przy pl. Wolności

str. 187

Starostwo Powiatowe Wydział Geodezji, Kartografii i Katastru(góra) Świebodziński Dom Kultury (dół)

SPACE R 2 Świebodzin - ul. Wiejska, pl . Browarniany, ul. Zamkowa  Potencjał miejsc: Park Chopina  Zjawiska kryzysowe - potrzeby: niewykorzystane w pełni zasoby parkowe, zaniedbana

str. 188

zabudowa wokół parku

Park Chopina

Park Chopina i Szkota Podstawowa

SPACER 3 Świebodzin - ul. Wałowa, ul. Okrężna, ul. 30 Stycznia, pl. Jana Pawła li, ul. Rynkowa  Potencjał miejsc: Centrum miasta - Ratusz, pl. Jana Pawła li  Zjawiska kryzysowe - potrzeby: zaniedbane, zniszczone budynki wokół Ratusza, wymagające odnowienia kamienice w centrum miasta str. 189

ul. 30 ul. 30 Stycznia

Ławeczka Czesława Niemena

str. 190

Spacery badawcze, pozwoliły sformułować wnioski w odniesieniu do badanego obszaru. Na podstawie rozmów z przewodnikami i wspólnej wizji lokalnej można wyłonić dwie główne potrzeby rewitalizacyjne w mieście Świebodzin.

 poprawa estetyki budynków - renowacja starych kamienic i zabudowań  zagospodarowanie i oczyszczenie terenów zielonych

Spotkania z mieszkańcami Od lutego do kwietnia 2017 r. odbyto się ponad 50 spotkań z mieszkańcami Świebodzina . Celem spotkań było informowanie mieszkańców o procesie rewitalizacji, zachęcanie ich do włączania się w działania rewitalizacyjne na terenie gminy i zapraszanie do tzw. mapowania przestrzeni. Mieszkańcy mogli zaznaczyć swoją potrzebę zmian w odniesieniu do miejsc, obiektów wśród których funkcjonują, opowiedzieć, co w ramach wskazanego obszaru warto poprawić. Spotkania pozwoliły wyłonić kierunki „ożywienia" przestrzeni Świebodzina. Efekty spotkań przedstawione są poniżej.

Badanie ankietowe W ramach działań animacyjnych, zostały przeprowadzone badania ankietowe . Ankieta była anonimowa i pozwoliła przebadać 30 osób w ramach spotkań indywidualnych z mieszkańcami. Badanie było przeprowadzone wśród mieszkańców Świebodzina . Badanie opinii publicznej dotyczyło obszarów rewitalizacyjnych w mieście.

Ulice, które według ankietowanych charakteryzują się największą kumulacją problemów społeczno gospodarczych, przestrzennych, środowiskowych, kulturowych? Ankietowani mogli wybrać trzy ulice. Ulice, które pojawiły się najczęściej w odpowiedzi mieszkańców to ul. Piłsudskiego, pl. wolności, pl. Jana Pawła li, ul. 30-go Stycznia . To przy tych ulicach mieszkańcy widzą najwięcej potrzeb rewitalizacyjnych.

Ponadto ankietowani wskazywali najważniejsze efekty jakie powinny zostać osiągnięte w wyniku przeprowadzonego procesu rewitalizacji. Wskazywano przede wszystkim na:  poprawę stanu infrastruktury drogowej i technicznej,  poprawę estetyki przestrzeni publicznej,  odnowienie zabytków miasta  stworzenie bazy rekreacyjnej i turystycznej.

str. 191

PODSUMOWANIE ANIMACJI Sformułowanie wniosków i kierunków rewitalizacji było możliwe dzięki kilkuetapowej animacji, która miała miejsce w gminie Świebodzin: wywiady, spacery badawcze, spotkania z mieszkańcami, badania ankietowe i współtowarzyszące działania informacyjne. Mieszkańcy podczas spotkań mówili o zmianach, chętnie dzieli się swoimi opiniami, aktywnie brali udział w działaniach partycypacyjnych, wypowiadali na temat zmian, które ich zdaniem są konieczne aby warunki życia były lepsze a więzi społeczne mocniejsze. Wnioski i rekomendacje mieszkańców wykorzystano do stworzenia kierunków działań rewitalizacyjnych, wskazanych w niniejszym Programie.

Komitet Rewitalizacji Ponadto jednym z działań partycypacyjnych, związanych z umożliwieniem udziału interesariuszom w kontroli zarządzaniu działaniom rewitalizacyjnym powołano Komitet Rewitalizacji, składający się z przedstawicieli interesariuszy z obszaru Gminy Świebodzin. Komitet powołano na podstawie Zarządzenia nr 657/B/2017 Burmistrza Świebodzina z dnia 25.01.2017. Komitet Rewitalizacji stanowi forum współpracy i dialogu interesariuszy z organami gminy w sprawach dotyczących przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji oraz pełni funkcję opiniodawczo-doradczą Burmistrza. Powołanie Komitetu ma na celu zapewnienie współpracy ze wszystkimi grupami interesariuszy procesu rewitalizacji, gdyż partycypacja społeczna, czyli włączanie społeczności lokalnej w procesy decyzyjne, jest podstawową zasadą działań na każdym etapie tego procesu. Komitet Rewitalizacji współpracuje z Zespołem ds. Rewitalizacji, szczególnie w zakresie opiniowania działań partycypacyjnych i rewitalizacyjnych, zgłaszania propozycji rozwiązań, monitoring i udział w ewaluacji oraz informowania mieszkańców. W ramach współpracy pomiędzy Zespołem ds. Rewitalizacji i Komitetem Rewitalizacji skonsultowano i ustalono ostateczny zakres działań rewitalizacyjnych, jakie po przeprowadzeniu poszczególnych powyżej wskazanych narzędzi partycypacyjnych wybrano do zamieszczenia w ramach przedmiotowego Programu Rewitalizacji. b) Mechanizmy włączenia mieszkańców i innych interesariuszy w proces rewitalizacji – konsultacje społeczne Gmina po przygotowaniu koncepcji rewitalizacji w procesie konsultacji lokalnej społeczności poddała pod szczegółowe rozważenie proponowanych rozwiązań, pod kątem zdiagnozowanych deficytów i potencjału w wyznaczonym obszarze zdegradowanym, który pokrywa się z granicami obszaru rewitalizacji. Miało to miejsce podczas spotkań z mieszkańcami i lokalnymi liderami oraz podczas warsztatów, co odbywało się w okresie od grudnia 2016r. do kwietnia 2017r.

str. 192

Spotkania informacyjne dla mieszkańców, odbywały się w Świebodzinie (3 razy) i w Wilkowie (1 spotkanie – dla mieszkańców miejscowości: Ługowo, Wilkowo, Borów, Rozłogi). W ramach spotkań konsultowano również koncepcję rewitalizacji i działania, jakie zaplanowano w ramach działań rewitalizacyjnyc, co składało się na treść programu rewitalizacji. Konsultacje przeprowadzono z mieszkańcami oraz z zaproszonymi na spotkania przedstawicieli różnych grup interesariuszy. W spotkaniach uczestniczyli radni miejscy; sołtysi; dyrektorzy/kierownicy jednostek organizacyjnych Gminy, przedstawiciele stowarzyszeń i klubów. Podczas spotkań zebrano uwagi z propozycjami zmian przygotowanych propozycji i uzupełnień, które uwzględniono w treści Programu Rewitalizacji. Ponadto koncepcja rewitalizacji oraz projekt dokumentu był do wglądu za pośrednictwem strony internetowej i wyłożony w Urzędzie Miejskim w Świebodzinie przez okres 1 tygodnia w sierpniu 2017r. Konsultacje społeczne miały miejsce z zastosowaniem przejrzystych metod przeprowadzania konsultacji. O konsultacjach, spotkaniach, warsztatach i możliwości zapoznania się z planami rewitalizacji za pośrednictwem strony www oraz w Urzędzie Gminy, jak również o możliwości zgłaszania uwag drogą mailową i w formie papierowej poinformowano na stronie internetowej Urzędu oraz na tablicy ogłoszeń z odpowiednim wyprzedzeniem. Gmina poinformowała zatem wszystkich interesariuszy rewitalizacji o konsultacjach, w sposób zapewniający możliwie szerokiemu gronu udział w przeprowadzonych formach konsultacji społecznych.

Formuła partycypacji przy wdrażaniu Programu Rewitalizacji:  cykliczne, co najmniej raz na rok (jeśli istnieje potrzeba częściej) spotkania Zespołu ds. Rewitalizacji z Komitetem Rewitalizacji,  organizacja cyklicznych co najmniej raz na rok spotkań z mieszkańcami i Interesariuszami w sprawie podejmowanych działań rewitalizacyjnych,  organizacje konsultacji społecznych, poprzez spotkania z mieszkańcami i interesariuszami, zawieszeniem materiału informacyjnego na stronie internetowej urzędu i udostępnienie w miejscu wraz z wyznaczeniem terminu – każdorazowo przy podejmowaniu kluczowych decyzji w sprawie podejmowanych działań rewitalizacyjnych.

Formuła partycypacji przy monitoringu działań:  cykliczne co najmniej raz na rok spotkania Zespołu ds. Rewitalizacji z Komitetem Rewitalizacji celem przeprowadzenia monitoringu i ewaluacji z udziałem członków Komitetu,

str. 193

 organizacja cyklicznych co najmniej raz na rok spotkań z mieszkańcami i Interesariuszami w sprawie przekazania informacji z podjętych działań rewitalizacyjnych,  informowanie mieszkańców i interesariuszy o podjętych działania poprzez przekazanie do wiadomości raportu z monitoringu i ewaluacji poprzez stronę internetową urzędu i udostępnienie w miejscu.

Formuła partycypacji przy ewaluacji działań:  Spotkania Zespołu ds. Rewitalizacji z Komitetem Rewitalizacji celem dokonania ewaluacji odbywają się 2 razy w ciągu realizacji Programu Rewitalizacji – w ramach ewaluacji śródokresowej po upływie 3 lat od przyjęcia PR(w 2020r.) i w ostatnim roku realizacji PR (w 2023r.),  organizacja dwóch spotkań w ramach ewaluacji PR z mieszkańcami i Interesariuszami – w ramach ewaluacji śródokresowej po upływie 3 lat od przyjęcia PR(w 2020r.) i w ostatnim roku realizacji PR (w 2023r.),  informowanie mieszkańców i interesariuszy o działaniach ewaluacyjnych oraz o wynikach ewaluacji poprzez przekazanie do wiadomości raportu z ewaluacji poprzez stronę internetową urzędu i udostępnienie w miejscu.

13. System realizacji (wdrażania) programu rewitalizacji Zarządzanie procesem rewitalizacji ma na celu takie kierowanie działaniami, by możliwe było wyprowadzenie obszaru ze stanu degradacji, a tym samym poprawa jakości życia jego mieszkańców, przy zaangażowaniu różnych podmiotów i środków finansowych czy rzeczowych. W Gminie Świebodzin zaprojektowano odpowiedni system wdrażania i zarządzania Programem Rewitalizacji, który pozwala na zaangażowanie różnych instytucji oraz wzajemne uzupełnianie się i spójność procedur. W Gminie Świebodzin proces wdrażania Programu realizują pracownicy Urzędu Miejskiego w Świebodzinie. W celu realizacji projektu został powołany Zespół ds. Rewitalizacji odpowiedzialny za poprawne wdrożenie i monitoring działań zapisanych w Programie Rewitalizacji Gminy Świebodzin na lata 2017-2023. Koordynator zewnętrzny odpowiada za inicjowanie i koordynację działań związanych z procesem opracowania i wdrażania Programu Rewitalizacji – jest zatem włączony również w nadzorowanie prac Zespołu Rewitalizacji na etapie wdrażania. Koordynator określa i inicjuje zadania do realizacji w ramach Zespołu, przekazuje za zgodą Kierownika pracę członkom zespołu oraz koordynuje realizację poszczególnych zadań. Koordynator Zespołu akceptuje propozycje i inicjatywy koordynatora zewnętrznego i nadzoruje realizację tych działań. Kierownik jest odpowiedzialny za formułowanie na wniosek Koordynatora stanowisk Zespołu ds. Rewitalizacji i propozycji działań w

str. 194

sprawach związanych z opracowaniem i wdrożeniem PR i przedkładanie ich do opiniowania Komitetowi Rewitalizacji oraz Burmistrzowi. Zespół ds. Rewitalizacji nie jest odrębną jednostką organizacyjną, jest Zespołem, działającym w Urzędzie Miejskim w Świebodzinie, składającym się z pracowników Urzędu Miejskiego i osób zewnętrznych, zależnie od potrzeb.

Rysunek 13 Zarządzenie Burmistrza Świebodzina w sprawie powołania Zespołu ds. Rewitalizacji

Źródło: opracowanie własne str. 195

Zespół ds. Rewitalizacji jest odpowiedzialny w szczególności za:  współpracę z Komitetem Rewitalizacji,  współpracę z wydziałami urzędu i jednostkami podległymi w gminie, interesariuszami rewitalizacji oraz z ekspertami zewnętrznymi, którzy odpowiedzialni będą za opracowanie PR,  nadzór nad wszystkimi przyjętymi zadaniami w ramach opracowania PR,  sporządzanie raportów z działalności Zespołu,  nadzór nad realizacją zadań zleconych,  prowadzenie komunikacji w procesie rewitalizacji,  realizację monitoringu i ewaluacji,  składanie sprawozdań Radzie Miejskiej w ramach działań monitoringowych,  przygotowywanie sprawozdań finansowych, które będzie weryfikował biegły rewident (dokumenty księgowe, protokoły z kontroli). Udział optymalnej reprezentacji społecznej w procesie rewitalizacji, w tym w Komitecie Rewitalizacji ułatwi poznanie oczekiwań mieszkańców obszaru rewitalizacji i całej gminy oraz osiągnięcie generalnej akceptacji dla planowanych zmian zarówno ze strony mieszkańców, jak i innych podmiotów objętych procesem rewitalizacji. Na każdym etapie planowania działań rewitalizacyjnych Zespół będzie także dbać o zapewnienie równowagi pomiędzy działaniami służącymi społeczności obszaru rewitalizacji, a interesem ogółu mieszkańców gminy. Zespół będzie konsultować poszczególne etapy prac ze społeczeństwem, zapewniając partycypację społeczną na etapie opracowywania Programu Rewitalizacji, jak i wdrażania. Proces włączenia mieszkańców i interesariuszy odbywać się będzie poprzez organizowane warsztaty środowiskowe, spotkania informacyjno-konsultacyjne w zakresie podejmowanych działań oraz poprzez możliwość śledzenia postępujących prac w trakcie opracowywania i wdrażania PR, do czego będą mieli dostęp poprzez informacje ukazujące się na stronie internetowej Urzędu oraz w ogłoszeniach i doniesieniach medialnych. Odpowiedzialny za ten proces ze strony Urzędu będzie Zespół ds. Rewitalizacji. Mieszkańcy i interesariusze ponadto włączą się w prace i będą mieli dostęp do szczegółów prac nad opracowywaniem i wdrażaniem PR poprzez swoich przedstawicieli w Komitecie Rewitalizacji. Zespół będzie spotykał się cyklicznie i planował prace nad realizacją projektu i przygotowaniem programu rewitalizacji, a potem nadzorował jego wdrażanie i dokonywał cyklicznej oceny.

str. 196

Rysunek 14 Zarządzenie Burmistrza Świebodzina w sprawie powołania Komitetu Rewitalizacji

str. 197

W celu wdrażania „Programu Rewitalizacji Gminy Świebodzin na lata 2017-2023” powołano „Komitet Rewitalizacji”. Członkowie Komitetu Rewitalizacji zostali zgłoszeni przez mieszkańców wstępnie zdefiniowanych obszarów zdegradowanych w gminie. Do zadań Komitetu należy:  zgłaszanie propozycji rozwiązań/ działań rewitalizacyjnych,  opiniowanie działań partycypacyjnych i rewitalizacyjnych,  monitoring i udział w ewaluacji programu,  informowanie mieszkańców (wsparcie Gminy w działaniach na rzecz zachęcania wszystkich podmiotów do możliwie szerokiego uczestnictwa w konsultacjach indywidulanych).

14. System monitoringu i oceny skuteczności działań i system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu W celu zapewnienia należytej prawidłowości w realizacji Programu Rewitalizacji konieczne jest zastosowanie systemu monitorowania postępów. Monitorowanie polegać będzie na systematycznym pozyskiwaniu i analizowaniu danych dotyczących realizacji poszczególnych projektów. Analiza danych ilościowych i jakościowych umożliwi odpowiednio wczesne wykrywania niezgodności, a także umożliwi prewencję możliwych do przewidzenia komplikacji. Wyróżnić można dwie formy monitoringu, które znajdą zastosowanie w ocenie realizacji założeń niniejszego dokumentu. Monitoring rzeczowy polegać będzie na bieżącej inspekcji przeprowadzanych w danym czasie inwestycji, pozyskiwaniu informacji o postępach w ich realizacji, w tym osiągniętych wskaźnikach produktu i rezultatu oraz zapewnieniu zgodności z założeniami Programu Rewitalizacji. Monitoring finansowy z kolei umożliwi kontrolę finansowych aspektów inwestycji w oparciu o plan finansowy programu. Poszczególne inwestycje będą objęte jednakowym systemem ewaluacji.

str. 198

Na potrzeby Programu powołany zostanie zespół ds. programu rewitalizacji, który będzie nadzorował skuteczność i jakość realizacji dokumentu, a do jego kompetencji należeć będzie m.in.: 1. koordynacja wdrażania poszczególnych zadań w całym okresie realizacji planu, 2. gromadzenie informacji niezbędnych do monitoringu i ewaluacji celów dokumentu; 3. zapraszanie do udziału w pracach Zespołu osób spoza jego składu (eksperci, specjaliści i inni). Monitoring natomiast będzie obejmował: 1. gromadzenie i analizowanie informacji w sposób określony w planie wg zestawu wskaźników; 2. sporządzenie rocznych raportów z realizacji planu i przedstawienie ich do zatwierdzenia Radzie Gminy na sesji; 3. opublikowanie wyników sprawozdawczości na stronie internetowej Urzędu Gminy.

Podczas prac nad dokumentem, a w ramach konsultacji społecznych mających na celu zdiagnozowanie obecnej sytuacji na terenie gminy i zbudowanie założeń programowych, przeprowadzone zostanie anonimowe badanie ankietowe. Wyniki ankiety pokażą potrzeby i oczekiwania rewitalizacyjne z perspektywy lokalnej społeczności. Po przeprowadzonych badaniach będzie możliwość skonfrontowania wiedzy przez różne środowiska lokalne, co w konsekwencji doprowadzi do trafniejszej delimitacji obszarów problemowych i będzie stanowiło podstawę uzasadnienia podjętych działań. Ponadto zakłada się, że partycypacyjny model opracowania Programu Rewitalizacji będzie się przekształcał w partycypacyjny model wdrażania, a wokół grupy uczestniczącej w pracach nad dokumentem będą pojawiały się kolejne podmioty lokalne angażujące się w działania rewitalizacyjne. Planowane są spotkania z mieszkańcami, na których zostaną zaprezentowane wyniki badań oraz projekt przyszłych działań. W tym miejscu swoją rolę będzie odgrywał powołany zespół ds. rewitalizacji wspomagany przez fachowców odpowiedzialnych za całość opracowania. To zespół będzie inicjatorem spotkań na których zostaną ustalone cele strategiczne formułowane przez uczestników. Sporządzony plan podlegał będzie kolejnej weryfikacji przez komisje rady na wspólnym spotkaniu z zespołem ds. programu rewitalizacji. Końcowy dokument zostanie przedstawiony Radzie Miejskiej do uchwalenia. Komisja ds. programu rewitalizacji będzie dalej działać angażując się w realizacje programu. Istotną kwestią jest, aby proces monitoringu pozwalał zidentyfikować bariery realizacji programu natury formalnej, ekonomicznej, gospodarczej, tożsamościowej, mentalnej, czy też wynikające z przekonań społeczności lokalnej.

WSKAŹNIKI MONITORINGOWE WDRAŻANIA LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI

str. 199

WSKAŹNIKI MONITORINGOWE PROGRAMU

W celu monitoringu wdrażania programu, wybrano wskaźniki monitoringowe, w których zidentyfikowane obszary zdegradowane osiągnęły najwyższe/najniższe (w zależności od danego wskaźnika) wartości referencyjne. W poprzednich rozdziałach dokładnie pokazano, iż obszarem zdegradowanym w gminie jest:  OBSZAR 1 - Świebodzin 1 - ul. Sukiennicza, ul. Zachodnia 1-61, ul. Moniuszki , ul. Polna, ul. Młyńska, ul. Jeziorowa, ul. Związkowa, ul. Poznańska 11 - 1, ul. Słowackiego, ul. Łąki Zamkowe, ul. J. Piłsudskiego ul. Łąkowa 1, ul. Studencka, Park Chopina, ul. Głogowska, ul. Wałowa, ul. Średnia, Plac Wolności 1-8, ul. 30 Stycznia, ul. Kawaleryjska, ul. Gen. Sikorskiego 8-28, ul. Konarskiego, ul. Aleja 700-lecia, ul. Grzybowa, ul. Akacjowa, ul. Okrężna, ul. Głowackiego, ul. Rynkowa, ul. Kilińskiego, Pl. J. Pawła II, ul. Kościelna, ul. Wiejska, ul. Szpitalna, ul. Górna, ul. Zamkowa, ul. 1 Maja, ul. Garbarska, ul. Marynarska, u. Dworska.  OBSZAR 11 - miejscowości: Ługów, Wilkowo, Borów, Rozłogi.

str. 200

Tabela 54 Wskaźniki monitoringowe wdrażania PROGRAMU – Obszar 1 SFERA SPOŁECZNA Wartość Wartość Wartość docelowa dla OR nr 1 do dla dla OR 2020 roku gminy nr 1 obecnie Liczba osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej – 6,24 10,08 spadek o minimum 1,5 os./100os. (liczba os/100 mieszkańców) Liczba rodzin korzystających ze wsparcia OPS (liczba 2,36 2,80 spadek o minimum 0,5 rodziny/100os. rodzin/100 mieszkańców) Liczba rodzin dysfunkcyjnych (ogółem/100 mieszkańców) 0,57 0,56 bez zmian Liczba rodzin korzystających ze wsparcia Asystenta b/d b/d bez zmian rodziny (ogółem/100 mieszkańców) Liczba zgłoszonych przypadków przemocy w rodzinie 0,03 0,03 bez zmian (ogółem/100 mieszkańców) Liczba zarejestrowanych przestępstw – sztuki/100 3,48 2,25 bez zmian mieszkańców Liczba czynów karalnych osób nieletnich – sztuki/100 0,11 0,32 spadek o 0,2 szt../100 os mieszkańców Liczba zarejestrowanych osób długotrwale bezrobotnych 1,64 2,42 spadek o 1 os./100 os (pozostających bez pracy przez co najmniej 12 miesięcy w ostatnich 24 miesiącach) (liczba os./100 mieszkańców)

SFERA INFRASTRUKTURALNO - GOSPODARCZA Udział budynków wybudowanych przed r. 1989 w 68,07% 1,42% bez zmian budynkach ogółem

SFERA PRZESTRZENNO - FUNKCJONALNA Udział zaniedbanych podwórek w ogólnej liczbie 28% 45% spadek o minimum 15 % podwórek (%) Udział powierzchni zdegradowanych obszarów zielonych 24% 35% spadek o minimum 10 % w powierzchni ogółem obszarów zielonych (%)

SFERA ŚRODOWISKOWA Udział budynków o niskiej termoizolacyjności w ogóle 57,09% 50,00% bez zmian budynków (%) Powierzchnia terenów zielonych (ha) 7,19 1,55 wzrost o minimum 1,5 ha Źródło: opracowanie własne

Tabela 55 Wskaźniki monitoringowe wdrażania PROGRAMU – Obszar 11 SFERA SPOŁECZNA Wartość Wartość Wartość docelowa dla OR nr 11 do dla dla OR 2020 roku gminy nr 11 obecnie Liczba osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej 6,24 5,35 bez zmian – (liczba os/100 mieszkańców) Liczba rodzin korzystających ze wsparcia OPS (liczba 2,36 2,84 spadek o minimum 0,5 rodziny/100os. rodzin/100 mieszkańców) Liczba rodzin dysfunkcyjnych (ogółem/100 mieszkańców) 0,57 0,72 spadek o minimum 0,2 rodziny/100 os. Liczba rodzin korzystających ze wsparcia Asystenta b/d b/d bez zmian rodziny (ogółem/100 mieszkańców) Liczba zgłoszonych przypadków przemocy w rodzinie 0,03 0,11 spadek o minimum 0,05 szt./100 os. (ogółem/100 mieszkańców) Liczba zarejestrowanych przestępstw – sztuki/100 3,48 1,72 bez zmian str. 201

mieszkańców Liczba czynów karalnych osób nieletnich – sztuki/100 0,11 0,00 bez zmian mieszkańców Liczba zarejestrowanych osób długotrwale bezrobotnych 1,64 1,95 spadek o 0,5 os./100 os (pozostających bez pracy przez co najmniej 12 miesięcy w ostatnich 24 miesiącach) (liczba os./100 mieszkańców)

SFERA INFRASTRUKTURALNO - GOSPODARCZA Udział budynków wybudowanych przed r. 1989 w 68,07% 70,27% spadek o minimum 5 % budynkach ogółem

SFERA PRZESTRZENNO - FUNKCJONALNA Udział zaniedbanych podwórek w ogólnej liczbie 28% b/d bez zmian podwórek (%) Udział powierzchni zdegradowanych obszarów zielonych 24% 25% spadek o minimum 5 % w powierzchni ogółem obszarów zielonych (%)

SFERA ŚRODOWISKOWA Udział budynków o niskiej termoizolacyjności w ogóle 57,09% 67,57% spadek o minimum 10 % budynków (%) Powierzchnia terenów zielonych (ha) 7,19 0 wzrost o minimum 0,5 ha Źródło: opracowanie własne

ZGODNOŚĆ Z KRYTERIUM FORMALNYM Podsumowując zapisy rozdziału 14 System monitoringu i oceny skuteczności działań i system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu, należy jednoznacznie stwierdzić, iż w programie rewitalizacji opisano metody oraz narzędzia badania i analizowania zmian zachodzących na obszarze zdegradowanym będących wynikiem procesu rewitalizacji oraz system oceny wpływu i skuteczności działań na zdiagnozowane problemy. Określono instytucje/podmioty ich zadania w systemie monitorowania. Przewidziano możliwość wprowadzenia w planie działań modyfikacji na podstawie rekomendacji wynikających z ewaluacji programu rewitalizacji.

str. 202