Plangebied Molenstraat 6 Te Dreumel, Gemeente West Maas En Waal
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Adviesdocument EH-052010 Plangebied Molenstraat 6 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: bureauonderzoek met veldtoetsing Datum: maart 2010 Opdrachtgever: H.S.R.O. Eckhart Heunks | Landschapsarcheoloog Kievitdwarsstraat 26 3514 VE, Utrecht E-mail: [email protected] Tel. 06-15967867 / 030-2730515 Administratieve gegevens Onderzoekgegevens: Onderzoeksmeldingsnummer (ARCHIS): *** Datum uitvoering : maart 2010 Uitvoerder : drs. E. Heunks | landschapsarcheoloog Documentnr. : EH-082009 Status document : concept Beheer documentatie : Eckhart Heunks, Utrecht Opdrachtgever : H.S.R.O. Contactpersoon : dhr. J. van Lierop Hoogstraat 1 6654 BA Afferden (Gld) Bevoegd gezag : Gemeente West Maas en Waal Plangebied Molenstraat 6 te Dreumel Locatiegegevens: Monumentnummer (AMK) : 3615 ARCHIS-waarnemingsnummers : 6893, 25523 Vondstmeldingsnummer: : 412959 Provincie : Gelderland Gemeente : West Maas en Waal Plaats : Dreumel Toponiem : Molenstraat 6 Kadastrale gegevens : sectie A, perceelsnummer 2282, Dreumel Kaartblad : 39 G Oppervlakte : 1840 m2 RD centrumcoördinaten : 158.050-429.225 1 Adviesdocument EH-052010. Plangebied Molenstraat 6 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal. Archeologisch vooronderzoek: bureauonderzoek met veldtoetsing. 1 Kader, doelstelling, werkwijze In het kader van de bouw van drie nieuwe woonhuizen op een perceel in Dreumel, wordt door H.S.R.O. in opdracht van de heer van Koolwijk (huidig eigenaar van de grond) een vrijstellingsprocedure voorbereid (artikel 19, lid 2, WRO). Onderdeel hiervan betreft de Opmerking [a1]: Jan, is dit zo? ruimtelijke onderbouwing, met daarin onder andere opgenomen het aspect archeologie. Conform de Nieuwe Monumentenwet dient bij iedere ruimtelijke ingreep waarbij de grond wordt geroerd een zorgvuldige omgang met (mogelijk) aanwezige archeologische waarden te worden gewaarborgd. De onderzoeksstappen zoals omschreven in de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA, versie 3.1) vormen hierin de leidraad. Uitgangspunt van de Monumentenwet is het behoud in situ beginsel. Is dit niet mogelijk en zijn archeologische waarden in het geding dan zullen deze ex situ middels bijvoorbeeld een opgraving dienen te worden veilig gesteld. Het plangebied betreft een huidig woonerf (Molenstraat nr. 6) met omliggende grond bestaande uit een braakliggend terrein (600 m2), een met puingruis verhard terrein (800 m2), een deels met betonplaten en klinkers afgedekte oprit (resp. 240 en 160 m2). Daarnaast zal een gedeelte van de huidige bebouwing gesloopt gaan worden, betreffende het voormalige bedrijvenpand. Op de locatie zijn drie nieuwe woonhuizen gepland (figuur 1). Het onderzoek bestond uit een bureaustudie en een bodemkundige veldtoets. In de bureaustudie zijn de locatiespecifieke archeologische en landschappelijke kenmerken geïnventariseerd. De bureaustudie is aangevuld met een korte veldtoets, waarbij aan de hand van enkele boringen verspreid over het terrein een beeld is gekregen van de intactheid van het bodemprofiel, en van de diepte van de archeologische laag en van de kenmerken hiervan. Deze stap is nodig geacht omdat op grond hiervan beter kan worden ingeschat wat het effect van voorgenomen bouwplannen kan zijn op de kwaliteit van de archeologische locatie. De boringen zijn uitgevoerd met een Edelmanboor met een diameter van 7 cm en een gutsboor met een diameter van 3 cm. De boringen zijn ingemeten met een meetlint en beschreven conform NEN- 5104. De bureaustudie voldoet aan de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie versie 3.1. Op basis van de resultaten van deze studie dient het bevoegd gezag (gemeente West Maas en Waal) een afgewogen beslissing te kunnen nemen ten aanzien van het vervolgtraject in het kader van een zorgvuldige archeologische monumentenzorg. 2 Adviesdocument EH-052010. Plangebied Molenstraat 6 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal. Archeologisch vooronderzoek: bureauonderzoek met veldtoetsing. Figuur 1. Plantekening met weergave van nieuwe woonhuizen (Bron: H.S.R.O.) Opmerking [a2]: Jan, ik krijg geen kader om dit figuur. 3 Adviesdocument EH-052010. Plangebied Molenstraat 6 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal. Archeologisch vooronderzoek: bureauonderzoek met veldtoetsing. 2 Gebiedsanalyse 2.1 Paleo-landschappelijke en bodemkundige opbouw De Cultuurhistorische Waardenkaart Gelderland (Provincie Gelderland, 2004) geeft een aardig beeld van de paleolandschappelijke situatie van het plangebied. Deze ligt in een zone met oever- op-beddingafzettingen behorend bij een relatief oude fase van de Waal-stroomgordel, die tijdens de periode van systematische bedijkingen in de 13e – 14e eeuw is binnengedijkt. Het vaste beddingzand van de voormalige Waal-kronkelwaard vangt hier aan op een diepte van ca.1,5 m – Mv. Samenhangend met deze vaste ondergrond en de latere opslibbing met oeverafzettingen ligt het gebied ca. 1,5 -2,0 meter hoger dan achterliggende oever-op-komgronden. Het is daarmee al eeuwenlang een aantrekkelijke zone voor bewoning en beakkering. Niet toevallig is de historische dorpskern van Dreumel juist hier ontstaan. Ca. 200 meter oost van het plangebied ligt de grens met oever-op-komafzettingen, Juist hier ligt een smalle fossiele prehistorische meandergordel (meandergordel van Dreumel) die relatief kort actief is geweest tussen ca. 2000 en 1700 voor Chr. (figuur 2). Tijdens de bodemkartering onder leiding van Pons (Pons, 1957/1966) is een groot gedeelte van de historische dorpskern van Dreumel als oude woongrond gekarteerd (figuur 1). Deze bestrijkt zowel de oever-op-beddingafzettignen als eenb groot oppervlak van aangrenzende oever-op- komafzettingen. Doorgaans kunnen oude woongronden in het rivierengebied worden geassocieerd met een hoge dichtheid aan archeologische resten met een grote tijdspanne (zie ook § 2.2). 4 Adviesdocument EH-052010. Plangebied Molenstraat 6 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal. Archeologisch vooronderzoek: bureauonderzoek met veldtoetsing. Figuur 2. Uitsnede Cultuurhistorische Waardenkaart Gelderland met weergave van de paleolandschappelijke opbouw, oude woongronden (lichtgroen vlak), historische bebouwing (rode arcering) en bekende vindplaatsen. Het plangebied (rode cirkel) ligt ter hoogte van een oude fase van de Waal-meandergordel, binnen de zone met oude woongronden en historische bebouwing. Figuur 3. Uitsnede uit het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN, Bron: www.AHN.nl), met rood omcirkeld de globale ligging van het plangebied. Duidelijk zichtbaar de hoog gelegen meandergordel met plangebied (bruin-oranje: ca. 6,0 m +NAP), de iets lager gelegen oeverzones (geel-groen: 4,0-4,5 m+NAP) en de laag gelegen komgronden (blauw: 3,5 m +NAP). 5 Adviesdocument EH-052010. Plangebied Molenstraat 6 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal. Archeologisch vooronderzoek: bureauonderzoek met veldtoetsing. 2.2 Archeologische situatie Bekende vindplaatsen Binnen de grenzen van het plangebied ontbreken geregistreerde archeologische vindplaatsen (figuren 2 en 4). Wel maakt het gebied deel uit van een zone met oude woongronden zoals gekarteerd door Pons (1957/1966). Oude woongronden worden in het rivierengebied doorgaans gekenmerkt door een dikke humeuze bovengrond, die rijk is aan archeologische artefacten uit vaak een lange bewoningsperiode. Veelal worden de oude woongronden daarnaast gekenmerkt door een groene verkleuring van de ondergrond als gevolg van fosfaatneerslag. Meest nabij gelegen vindplaats (ARCHIS-waarnemingsnummer 410.554, ca. 150 zuid) betreft een ophogingspakket met veel laat-middeleeuws aardewerk, aangetroffen tijdens archeologisch booronderzoek. Het ontbreken van archeologische waarnemingen ter hoogte van andere nabij gelegen onderzoekslocaties zegt niet veel. Regelmatig zijn onderzoeksmeldingen niet afgerond met vondmeldingen. Overige, wel geregistreerde vindplaatsen in de nabije omgeving hebben betrekking op oude woongronden met archeologische resten uit de IJzertijd-Romeinse tijd (alleen zuidelijk van fossiele Waalmeander; o.a. vondstmeldingsnummer 412242) en middeleeuwen en Nieuwe Tijd. Deze waarnemingen sluiten goed aan op de vastgestelde ouderdom van afzettingen (zie § 2.1) . Figuur 4. Uitsnede Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) met ligging van het plangebied (rode cirkel). Opvallend is de toegekende lage trefkans ter hoogte van het plangebied wat geheel in strijd is met vastgestelde archeologische vindplaatsen, de aanwezigheid van een omvangrijke oude woongrond (figuur 2) en de ligging in de historische (middeleeuwse) dorpskern van Dreumel. 6 Adviesdocument EH-052010. Plangebied Molenstraat 6 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal. Archeologisch vooronderzoek: bureauonderzoek met veldtoetsing. Ook de historische kaartbeelden geven aanleiding om rekening te houden met sporen van menselijke activiteiten uit de afgelopen eeuwen en teruggaand tot in de Late Middeleeuwen (figuur 5). Archeologische verwachting. Het kaartbeeld van de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW, zie figuur 3) is ter hoogte van het plangebied geheel in strijd met vastgestelde archeologische vindplaatsen, de aanwezigheid van een omvangrijke oude woongrond (figuur 2) en de ligging in de historische (middeleeuwse) dorpskern van Dreumel. De ter hoogte van het plangebied weergegeven lage trefkans dient te worden bijgesteld naar een hoge archeologische verwachting voor archeologische resten uit de periode Vroege Middeleeuwen t/m Nieuwe tijd. Figuur 5. Historische kaart schaal 1:25.000 ca. 1887 (herzien in 1906) met de globale ligging van het plangebied (rode cirkel). Het plangebied maakt deel uit van de historische