Plangebied Rooysestraat 72 Te Dreumel

RAAP-NOTITIE 3407 Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel

Gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Colofon

Opdrachtgever: Gubbels van den Bosch B.V.

Titel: Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal; archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Status: eindversie

Datum: februari 2010

Auteur: L.M Flokstra

Projectcode: WMRD

Bestandsnaam: NO3407_WMRD

Projectleider: L.M Flokstra

Projectmedewerkers: -

ARCHIS-vondstmeldingsnummer: 413066

ARCHIS-waarnemingnummer: nog niet verleend

ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer/CIS-code: 38650

Bewaarplaats documentatie: RAAP Oost-Nederland

Autorisatie: drs. E.M.P. Verhelst

ISSN: 0925-6369

RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. Leeuwenveldseweg 5b telefoon: 0294-491 500 1382 LV Weesp telefax: 0294-491 519 Postbus 5069 E-mail: [email protected] 1380 GB Weesp

© RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V., 2010 RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van de adviezen.

Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Samenvatting

Doel van het bureauonderzoek was het verwerven van informatie over bekende en verwachte archeologische waarden teneinde een gespecificeerde verwachting op te stellen. Doel van het veldonderzoek was het toetsen van die gespecificeerde archeologische verwachting en, indien mogelijk, een eerste indruk geven van de aard, omvang, datering, kwaliteit (gaafheid en conservering) en diepteligging van eventueel aangetroffen archeologische resten.

Op basis van de onderzoeksresultaten en de voorgenomen bodemingrepen kan worden geconcludeerd dat bij de realisering van de plannen mogelijk archeologische waarden zullen worden verstoord.

In het plangebied is tijdens het veldonderzoek een archeologische vindplaats uit vermoedelijk de Karolingische tijd t/m de Late Middeleeuwen/Nieuwe tijd aangetroffen; het betreft een nederzettingskern. Een vroegere datering kan niet uitgesloten worden. In het gehele plangebied is een (donker)grijsbruine cultuurlaag of bewoningslaag aangetroffen met hierin veel archeologische indicatoren: aardewerk (kogelpot, Badorf, Paffrath), fosfaat, houtskool, verbrande leem, onverbrand bot, fosfaat, archeologisch puin. Mede vanwege de aanwezigheid van onverbrand botmateriaal lijkt de gaafheid en conservering van de vindplaats goed te zijn.

De paleogeografische opbouw van het plangebied komt grotendeels overeen met de bevindingen van het bureauonderzoek. In het zuidelijke deel van het plangebied is een duidelijk zichtbaar ophogingspakket aangetroffen. In het plangebied zijn dikke donkergekleurde cultuurlagen aanwezig bestaande uit oeverafzettingen. De cultuurlagen zijn aangetroffen op een diepte vanaf 45-90 cm -Mv, met een dikte van 50-150 cm. Onduidelijk is of deze cultuurlagen zich ontwikkeld hebben in het aanwezige oeverpakket of dat deze lagen destijds opgebracht zijn. In de natuurlijke ondergrond heeft zich plaatselijk een dunne zandlaag gevormd. Mogelijk is deze zandlaag te interpreteren als een crevasseafzetting of oeverwaldoorbraak. In het zuidelijke gedeelte van het plangebied is een Holocene geulvulling in de ondergrond aanwezig. Mogelijk behoort deze restgeul tot de meandergordel gordel van Dreumel. Tijdens het onderzoek zijn geen pleistocene afzettingen in de ondergrond aangetroffen.

Op basis van de resultaten van dit onderzoek wordt aanbevolen om aanvullend archeologisch onderzoek te laten verrichten in het plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel. Geadviseerd wordt

RAAP-notitie 3407 / eindversie 22-02-2010 [3 ] Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

om dit vervolgonderzoek te laten plaatsvinden in de vorm van een proefsleuvenonderzoek, indien met de ontwikkeling bodemingrepen gemoeid zijn die dieper reiken dan de 30 cm onder het huidige maaiveld. Wanneer echter het terrein zodanig wordt ontwikkeld dat deze bodemingrepen niet plaatsvinden, kan eventueel worden afgezien van vervolgonderzoek. Er wordt dan gekozen voor behoud in situ, waarmee het de taak wordt van het bevoegd gezag (gemeente West Maas en Waal) om te toetsen of er inderdaad aan alle voorwaarden voor duurzaam behoud wordt voldaan: geen kwaliteitsvermindering door zetting/druk, grondwaterstandverlaging of sluipende aantasting door bijvoorbeeld tuinaanleg en -onderhoud.

Met betrekking tot de bevindingen van onderhavig onderzoek dient contact opgenomen te worden met het bevoegd gezag van de gemeente West Maas en Waal.

RAAP-notitie 3407 / eindversie 22-02-2010 [4 ] Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

1 Inleiding

1.1 Kader en doelstelling

In opdracht van Gubbels van den Bosch B.V. heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau op 4 januari 2010 een bureau- en inventariserend veldonderzoek uitgevoerd in verband met een bestemmingsplanwijziging aan de Rooysestraat 72 te Dreumel in de gemeente West Maas en Waal. Dit onderzoek diende te worden uitgevoerd omdat realisatie van de plannen, de voorgenomen nieuwbouw van acht woningen, zou kunnen leiden tot aantasting of vernietiging van mogelijk aanwezige archeologische resten. Doel van het bureauonderzoek was het verwerven van informatie over bekende en verwachte archeologische waarden teneinde een gespecificeerde verwachting op te stellen. Doel van het veldonderzoek was het toetsen van die gespecificeerde archeologische verwachting en, indien mogelijk, een eerste indruk geven van de aard, omvang, datering, kwaliteit (gaafheid en conservering) en diepteligging van eventueel aangetroffen archeologische resten. Op basis van de onderzoeksresultaten en de aard en omvang van de voorgenomen bodemingrepen is vervolgens in hoofdstuk 4 een advies geformuleerd met betrekking tot eventueel archeologisch vervolgonderzoek.

1.2 Administratieve gegevens

Het plangebied Rooysestraat 72 (circa 1 ha) is gelegen in de dorpskern van Dreumel (figuur 1). Het gebied staat afgebeeld op kaartblad 39D van de topografische kaart van Nederland (schaal 1:25.000); de centrumcoördinaat is 158.149/429.066. Het perceel staat kadastraal bekend onder sectie G met de nummers 2185, 2186 en 2187.

1.3 Toekomstige situatie

Aan de Rooysestraat te Dreumel zullen in twee fasen in totaal acht nieuwe woningen gebouwd gaan worden. De eigenaar is voornemens om het terrein gedeeltelijk op te hogen.

1.4 Onderzoeksopzet en richtlijnen

Het onderzoek bestond uit een bureauonderzoek en een veldonderzoek. Het veldonderzoek bestond uit een karterend booronderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd volgens de normen van de archeologische beroepsgroep (zie artikel 24 van het Besluit archeologische monumentenzorg). De Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA, versie 3.1), beheerd door de Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB; www.sikb.nl), geldt in de praktijk als richt- snoer. RAAP beschikt over een opgravingsvergunning, verleend door de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Zie tabel 1 voor de dateringen van de in dit rapport genoemde archeologische perioden. Achter in dit rapport is een lijst met gebruikte afkortingen opgenomen en worden enkele vaktermen beschreven (zie verklarende woordenlijst).

RAAP-notitie 3407 / eindversie 22-02-2010 [5 ] Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

2 Bureauonderzoek

2.1 Methoden

Het bureauonderzoek is uitgevoerd om een gespecificeerde archeologische verwachting op te stellen. Daartoe zijn reeds bekende archeologische en aardkundige gegevens verzameld en is het grondgebruik in het plangebied in het heden en verleden geïnventariseerd.

Geraadpleegd zijn de volgende bronnen: - het ARCHeologisch Informatie Systeem (ARCHIS); - de Archeologische Monumenten Kaart (AMK); - de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW); - literatuur en historisch en aardkundig kaartmateriaal (zie literatuurlijst); - de recente topografische kaart 1:25.000; - recente luchtfoto's uit Google Earth (http:/www.earth.google.com); - het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN); - de Cultuurhistorische Waardenkaart (CHW)/Hoofdstructuur (CHS) van de Provincie Gelderland.

2.2 Resultaten

Huidige situatie Op recente topografische kaarten 1:25.000 is het plangebied midden in de dorpskern van Dreu- mel gelegen (ANWB Media, 2004; figuur 1). Het plangebied is grotendeels in gebruik als grasland. Aan de zuidwestelijke zijde is een boerderij op een kunstmatige verhoging aanwezig. Recente luchtfoto's uit Google Earth bevestigen dit grondgebruik. Volgens de geraadpleegde topografische kaart en het Actueel Hoogtebestand Nederland (http://www.ahn.nl/) bedraagt de huidige maaiveldhoogte in het plangebied ongeveer 6,55 m +NAP.

Aardkundige situatie Geo(morfo)logie en bodem Op de bodemkaart valt het plangebied in een niet gekarteerd gebied. Middels interpolatie is vastgesteld dat de bodem in het plangebied waarschijnlijk uit kalkhoudende ooivaaggrond (zware zavel en lichte klei) bestaat (Stiboka, 1981; code: Rd90A). In geomorfologisch opzicht bestaat de bodem van het plangebied uit een rivieroeverwal (Stiboka/RGD, 1980; code: 3K25). In de omgeving van plangebied komen opgehoogde woon- of vluchtplaatsen voor met een hoogteverschil van 0,5 tot 1,5 m.

In de omgeving van het plangebied manifesteren zich diverse meandergordels, die alle mogelijk van invloed zijn geweest op de bodemontwikkeling in het plangebied (Berendsen & Stouthamer, 2001).

RAAP-notitie 3407 / eindversie 22-02-2010 [6 ] Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Een zuidelijke aftakking van de holocene meandergordel van Dreumel loopt direct door het zuidelijk deel van het plangebied. Volgens de zanddieptekaart (Berendsen, e.a., 2001) zijn de zandige afzettingen van deze meandergordel op een diepte vanaf 2-3 m -Mv aan te treffen. Deze meandergordel kan op basis van pollenmonsters en C14-dateringen gedateerd worden op circa 2044-1655 voor Chr. (Laat Neolithicum-Midden Bronstijd).

In diepere ondergrond loopt mogelijk een restant van de oude holocene meandergordel van Wamel. Deze kan op basis van pollenmonsters en C14-dateringen gedateerd worden op circa 1177 voor Chr.-348 na Chr. (Midden Bronstijd-Laat Romeinse tijd). Deze meandergordel heeft een noordoost-zuidwestelijke oriëntering.

Ten oosten van Dreumel is rivier de Waal gelegen. De Waal is een relatief jong systeem (datering circa 210 voor Chr. tot heden) en is tot op vandaag de dag actief binnen de zomerdijken. Voorafgaand aan de definitieve bedijking, rond 1250 na Chr., kunnen Waalafzettingen in het plangebied afgezet zijn. Door latere dijkdoorbraken kan ook overslagmateriaal (grof zand en grind) in een waaiervorm binnendijks zijn afgezet.

IKAW/CHW Op de IKAW (3e generatie; Deeben, 2008; zie ook www.cultureelerfgoed.nl) en de CHW (Provin- cie Gelderland, 2004) valt het plangebied in een zone met een middelhoge tot hoge kans op het aantreffen van archeologische resten. Deze waardering is gebaseerd op de bodemgesteldheid en het voorkomen van bekende vindplaatsen in (de omgeving van) het plangebied

Bekende archeologische waarden ARCHIS en AMK Direct ten noorden van het plangebied zijn tijdens een inventariserend booronderzoek in 2007 diverse archeologische indicatoren aangetroffen, te weten: handgevormd aardewerk, hutteleem/ verbrande leem en onverbrand bot (ARCHIS-vondstmeldingsnummer 412242). Deze indicatoren dateren vanaf de Prehistorie t/m de Vroege Middeleeuwen. Eveneens ten noorden van het plangebied, op een afstand van ruim 90 m, zijn tijdens een booronderzoek zeer veel archeologische indicatoren aangetroffen (ARCHIS-waarnemingsnummer 410554). Het lijkt hier te gaan om een ophogingspakket uit de Vroege en Late Middeleeuwen. Naast aardewerk (kogelpot, Pings- dorf), onverbrand botmateriaal en een fragment natuursteen, is hier een fragment van een laat middeleeuwse kloostermop gevonden. Er is een vondstlaag vastgesteld tussen 0,5 en 1,2 m -Mv.

Circa 90 m ten westen van het plangebied zijn tijdens omvangrijke bodemkarteringen in 1948 ophogingpakketten en oude woongronden aangetroffen (ARCHIS-waarnemingsnummer 25178). Hierin bevindt zich veel scherfmateriaal uit de Late Middeleeuwen: kogelpot, Pingsdorf, grijsbak- kend en steengoed.

RAAP-notitie 3407 / eindversie 22-02-2010 [7 ] Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Historische kaarten De geraadpleegde historische kaarten (http://www.watwaswaar.nl) bevatten geen concrete aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische waarden in het plangebied.

Het is duidelijk dat het plangebied deel uit maakt van de oude historische dorpskern van Dreu- mel. Op de kadasterkaart (minuutplan) van 1811-1830 is in en om het plangebied veel bebouwing aanwezig. In de zuidwestelijke hoek van het plangebied is bebouwing zichtbaar. Ten zuiden van het plangebied is " Het Dorps Straatje " aanwezig, aan de westzijde "De Hoge Weg ". Ten zuidwesten van het plangebied is de oude middeleeuwse H. Victor kerk zichtbaar. Dit huidige Nederlands- Hervormde kerkje is deels een overblijfsel van de oude 11e-eeuwse kerk. Zuidelijker hiervan is de tweede RK H. Barbara kerk met pastorie te herkennen, met een opvallende om- grachting. Later werd in 1870 op deze locatie een Gotische kruiskerk gebouwd (Manders, z.j.).

Op de Topografische Militaire Kaart (nettekening) uit 1830-1850 is " De Hoge Weg " veranderd in "Rooysche Straat ". Op de kaart van Enderlein uit 1846 is in de noordwesthoek van het plangebied een boomgaard aanwezig. Rondom beide kerken is dit ook het geval. Bouwland en boom- gaarden wisselen elkaar af. Na deze periode verandert er weinig in het plangebied. De bebouwing rondom het perceel neemt toe.

AHN en luchtfoto's Het raadplegen van het AHN (http://www.ahn.nl) en recente luchtfoto's uit Google Earth heeft geen concrete aanwijzingen opgeleverd voor de aanwezigheid van archeologische waarden in het plangebied Rooysestraat te Dreumel.

Gespecificeerde archeologische verwachting Op grond van het bureauonderzoek wordt aan het plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel een hoge archeologisch verwachting toegekend voor het aantreffen van archeologische resten uit de Prehistorie t/m de Nieuwe tijd. Omdat het plangebied deel uitmaakt van de historische dorpskern en in de omgeving diverse archeologische waarnemingen zijn gedaan, geldt voor het plangebied specifiek een hoge archeologische verwachting voor het aantreffen van archeologische resten uit de Volle en Late Middeleeuwen.

Verwacht wordt dat mogelijke archeologische resten zich direct onder de verstoorde bovengrond in het aanwezige oeverpakket of oude woongrond bevinden. Aanwezige archeologische resten zullen zich waarschijnlijk manifesteren in een donker gekleurde cultuurlaag, mogelijk in combinatie met geelgroene fosfaatvlekken in en onder deze laag. Hierbij dient wel vermeld te worden dat een mogelijk aanwezig leesbaar sporenniveau zich op een grotere diepte kan manifesteren. Mogelijke afgedekte archeologische resten zijn daardoor waarschijnlijk goed geconserveerd.

RAAP-notitie 3407 / eindversie 22-02-2010 [8 ] Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

3 Veldonderzoek

3.1 Methoden

Het inventariserend veldonderzoek (IVO) bestond uit een booronderzoek karterende fase. De onderzoeksmethode voor het veldwerk is bepaald op basis van de resultaten van het bureauonderzoek (gespecificeerde archeologische verwachting) en het protocol inventariserend veldonderzoek uit de KNA versie 3.1 (stroomdiagram 'keuze onderzoeksmethode karterende fase' en 'Leidraad inventariserend veldonderzoek deel karterend booronderzoek').

Tijdens het veldonderzoek zijn acht boringen verricht (figuur 1). De boringen zijn zo gelijkmatig mogelijk over het plangebied verdeeld. Het plaatsen van de boringen werd enigszins bemoeilijkt door de aanwezige bebouwing en de bevroren bovengrond. De gehanteerde methode wordt geschikt geacht voor het opsporen van de meeste in dit gebied te verwachten nederzettingster- reinen uit de periode Bronstijd t/m Nieuwe tijd. Deze methode is niet geschikt om verkavelings- patronen, graven en andere zeer lokale archeologische resten in kaart te brengen (Tol e.a., 2004).

Er is geboord tot maximaal 3 m -Mv met een Edelmanboor met een diameter van 7 cm en een gutsboor met een diameter van 3 cm. De boringen zijn lithologisch conform NEN 5104 (Neder- lands Normalisatie-instituut, 1989) beschreven en met meetlinten ingemeten (x- en y-waarden). Het opgeboorde materiaal is in het veld nauwkeurig gecontroleerd op de aanwezigheid van archeologische indicatoren (zoals houtskool, vuursteen, aardewerk, metaal, bot, verbrande leem en fosfaatvlekken). Er zijn geen grondmonsters genomen.

3.2 Resultaten

Geologie en bodem In het zuidelijke deel van het plangebied is een duidelijk ophogingspakket waarneembaar. Deze laag heeft een dikte van ongeveer 65-130 cm (boring 1,2 en 7). Het hoogste deel hiervan bevindt zich ter hoogte van de boerderij. Dit ophogingpakket bestaat uit sterk zandige klei met hierin veel grind, recente puinresten en mortel. Het (licht) grijsbruine pakket heeft een losse consistentie.

Het overige lagere deel van het plangebied heeft een onregelmatig oppervlak. Daarnaast is een strook "op akkers gezet", een oude manier van ontwatering of drainage. Er is een bruingrijze bouwvoor vastgesteld van ongeveer 30-45 cm dikte. Deze bouwvoor bestaat uit uiterst siltige klei (Ks4). In deze bouwvoor komen recente puinresten voor.

Er is in alle boringen een duidelijke donkergekleurde cultuurlaag of bewoningslaag aangetroffen zoals men die binnen een historische dorpskern mag verwachten. Deze bruingrijze cultuurlaag

RAAP-notitie 3407 / eindversie 22-02-2010 [9 ] Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

bestaat uit sterk tot uiterst siltige klei (Ks3-4) met hierin veel archeologische indicatoren. Deze laag is aangetroffen op een diepte vanaf 45-90 cm -Mv en heeft een dikte van 50-150 cm. On- duidelijk is of deze laag zich ontwikkeld heeft in het aanwezige oeverpakket of dat deze laag destijds opgebracht is. Plaatselijk heeft deze laag een matig slappe consistentie, maar is over- wegend matig stevig van opbouw. Vanaf een diepte van 70-150 cm -Mv is deze laag enigszins lichter van kleur en sterk gevlekt. In de gehele laag komen kleine schelpresten voor.

In boring 3, 4 en 5 is op een diepte vanaf 220-240 cm -Mv een begroeiingshorizont of laklaag waargenomen. Deze (donker)grijze en humeuze laag heeft een dikte van maximaal 10-15 cm en bestaat uit matig tot sterk siltige klei. Een begroeiingshorizont of laklaag is een oorspronkelijk vegetatieniveau dat ontstaan is tijdens een periode waarin nauwelijks sedimentatie plaatsvond, zodat bodemvorming kon optreden. Vervolgens is deze laag weer afgedekt met overstromings- materiaal.

In boring 6, 7 en 8 is een zandige laag in de ondergrond vastgesteld. Deze matig grove zandlaag kan mogelijk geïnterpreteerd worden als een crevasseafzetting of oeverwaldoorbraak en manifesteert zich op een diepte tussen 130-220 cm -Mv. De zandlaag heeft een wisselende dikte van 20 tot 60 cm. In boring 5 werd op een diepte vanaf 270 cm -Mv sterk siltig zand aangetroffen. Dit matig grove zand kan mogelijk geïnterpreteerd worden als ijzerrijk beddingzand. In boring 2 is op een diepte vanaf ongeveer 2 m -Mv een mogelijke geulvulling waargenomen. Deze bestaat uit grijze, matig tot sterk siltige klei en is geheel gereduceerd. Waarschijnlijk behoort deze restgeul, vanwege de diepteligging en siltige samenstelling, tot de stroomgordel van Dreumel.

Archeologie Tijdens het veldonderzoek zijn in alle boringen veel archeologische indicatoren aangetroffen (figuur 1).

Boring indicatoren diepte in cm -Mv 1 veel fosfaat 130-250 houtskool 130, 200-250 verbrande leem 200 onverbrand bot 200 slakmateriaal 200-220 2 houtskool 90-100 verbrande leem 90 fosfaat 100-200 3 onverbrand bot 30-50, 115 aardewerk (kogelpot) 60 houtskool 70, 150-160 veel fosfaat 70-185 4 aardewerk (Badorf?) 45 veel fosfaat 50-220

RAAP-notitie 3407 / eindversie 22-02-2010 [1 0 ] Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

5 onverbrand bot 45 verbrande leem 60-70 aardewerk (Badorf) 60 houtskool 80-110 veel fosfaat 70-210 6 verbrande leem 60-100 onverbrand bot 70 aardewerk (kogelpot) 70 archeologisch puin 70-120 veel fosfaat 70-260 7 houtskool 70-140 verbrande leem 70-110 aardewerk (Badorf) 220 veel fosfaat 70-260 8 veel fosfaat 50, 120-250 verbrande leem 60 archeologisch puin 75-120 onverbrand bot 75 aardewerk (Paffrath) 75 houtskool 140-170

De archeologische indicatoren zijn voornamelijk aangetroffen in de verstoorde bovenlaag en in een donkergekleurde bewonings- of cultuurlaag daaronder. Deze laag is aangetroffen vanaf een diepte van 45-90 cm -Mv en heeft een dikte van 50-150 cm. Onduidelijk is of deze laag zich ontwikkeld heeft in het aanwezige oeverpakket of dat deze laag destijds opgebracht is. De archeologische indicatoren zijn aangetroffen op een diepte tussen 30 en 250 cm -Mv. Mogelijk is er sprake van meerdere fasen binnen dit pakket, maar het is ook mogelijk dat veel van de dieper gelegen indicatoren zich in sporen bevinden. Vanaf circa 70 cm -Mv lijkt sprake er te zijn van een oudere vondstlaag. Deze laag is enigszins lichter van kleur en is sterk gevlekt.

Tijdens het onderzoek is goed dateerbaar scherfmateriaal gevonden (zes stuks). Het aangetroffen kogelpotaardewerk (boring 3 en 6) kan gedateerd worden in de Volle Middeleeuwen. In boring 4, 5 en 7 is Badorfaardewerk aangetroffen. Deze scherven kunnen in de Vroege Middel- eeuwen (Karolingische tijd) geplaatst worden. Het fragment Paffrath uit boring 7 kan gedateerd worden tussen de late 9e en vroege 13e eeuw.

Het onverbrande gefragmenteerde botmateriaal, dat verspreid over het terrein is aangetroffen, kan voorlopig geïnterpreteerd worden als slachtafval. In het plangebied is ook archeologisch puin waargenomen. Dit puin manifesteert zich voornamelijk hoger in het profiel. Mogelijk is dit bak- steenpuin afkomstig uit de opgebrachte grond en is van elders afkomstig. Het puin is te dateren in de Late Middeleeuwen/Nieuwe tijd.

RAAP-notitie 3407 / eindversie 22-02-2010 [1 1 ] Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

In alle boringen is fosfaat waargenomen. Het fosfaat wijst op een intensieve (historische) bewonings- en/of bemestingsactiviteit ter plaatse van deze waarneming. Fosfaat is het residu van menselijke en dierlijke afvalproducten en manifesteert zich in de bodem als een geelgroene inspoelingslaag. Met het blote oog zichtbare fosfaatverkleuringen worden in de regel alleen aangetroffen in nederzettingskernen.

We hebben hier te maken met de kern van een nederzettingsterrein, dat mogelijk gedateerd kan worden in de Karolingische tijd t/m de Late Middeleeuwen. Een vroegere datering kan echter niet uitgesloten worden.

Vindplaats 1-RAAP-objectnummer(s): WMRD 01

ARCHIS-vondstmeldingsnummer: 413066 Coördinaten : 158.149/429.066; Kaartblad : 39D Gemeente : West Maas en Waal; Toponiem : Rooysestraat - Dreumel Maaiveld : erf, bebouwing, grasland Geomorfologie: oeverwal, ophogingspakket Hoogte maaiveld t.o.v. NAP : ca. 6,10-7,35 m +NAP Complextype : nederzetting Datering : Karolingische tijd, Volle Middeleeuwen,, Late Middeleeuwen/Nieuwe tijd Vondsten: houtskool, verbrande leem, fosfaat, scherven (kogelpot, Badorf, Paffrath), onverbrand bot, slakmateriaal, archeologisch puin (WMRD 01) Diepteligging archeologische laag/vondsten : ca. 30-250 cm -Mv Globale omvang vindplaats : onbekend, loopt buiten het onderhavige plangebied door.

RAAP-notitie 3407 / eindversie 22-02-2010 [1 2 ] Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

4 Conclusies en aanbevelingen

4.1 Conclusies

Op basis van de onderzoeksresultaten en de voorgenomen bodemingrepen (§ 1.3) kan worden geconcludeerd dat bij de realisering van de plannen mogelijk archeologische waarden zullen worden verstoord.

Meer specifiek zijn de volgende bevindingen van belang: - In overeenstemming met wat verwacht werd op basis van het bureauonderzoek (hoge archeologisch verwachting voor het aantreffen van archeologische resten uit de Prehistorie t/m de Nieuwe tijd; zie § 2.2) is in het plangebied tijdens het veldonderzoek een archeologische vindplaats uit vermoedelijk de Karolingische tijd t/m de Late Middeleeuwen/Nieuwe tijd aangetroffen; het betreft hier een nederzettingskern. Een vroegere datering kan niet uitgesloten worden. - In het gehele plangebied is een (donker) grijsbruine cultuurlaag of bewoningslaag aangetroffen met hierin veel archeologische indicatoren, zoals men die binnen een historische dorpskern mag verwachten. Deze indicatoren manifesteren zich op een diepte tussen 30 en 250 cm -Mv. De archeologische indicatoren bestaan uit aardewerk (kogelpot, Badorf, Paffrath), fosfaat, houtskool, verbrande leem, onverbrand bot, fosfaat, archeologisch puin. Tijdens het onderzoek zijn goed dateerbare indicatoren zoals scherfmateriaal gevonden. Mede vanwege de aanwezigheid van onverbrand botmateriaal lijkt de gaafheid en conservering van de vindplaats goed te zijn. - De paleogeografische opbouw van het plangebied komt grotendeels overeen met de bevindingen van het bureauonderzoek. In het zuidelijke deel van het plangebied is een duidelijk zichtbaar ophogingspakket aangetroffen. In het plangebied zijn dikke donkergekleurde cultuurlagen aanwezig, die een textuur hebben die vergelijkbaar is met natuurlijke oeverafzettingen. Deze lagen zijn aangetroffen op een diepte vanaf 45-90 cm -Mv, met een dikte van 50-150 cm. On- duidelijk is of de cultuurlagen zich ontwikkeld hebben in het aanwezige oeverpakket of dat deze lagen destijds opgebracht zijn. In de natuurlijke ondergrond heeft zich plaatselijk een dunne zandlaag gevormd. Mogelijk is deze zandlaag te interpreteren als een crevasseafzetting of oeverwaldoorbraak. In het zuidelijke gedeelte van het plangebied is een Holocene geulvulling in de ondergrond aanwezig. Mogelijk behoort deze restgeul tot de meandergordel gordel van Dreumel. Tijdens het onderzoek zijn geen pleistocene afzettingen in de ondergrond aangetroffen.

4.2 Aanbevelingen

Op basis van de resultaten van dit onderzoek wordt aanbevolen om aanvullend archeologisch onderzoek te laten verrichten in het plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel. Geadviseerd wordt om dit vervolgonderzoek te laten plaatsvinden in de vorm van een proefsleuvenonderzoek indien met de ontwikkeling bodemingrepen gemoeid zijn die dieper reiken dan de 30 cm onder het

RAAP-notitie 3407 / eindversie 22-02-2010 [1 3 ] Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

huidige maaiveld. Wanneer echter het terrein zodanig wordt ontwikkeld dat deze bodemingrepen niet plaatsvinden, kan eventueel worden afgezien van vervolgonderzoek. Er wordt dan gekozen voor behoud in situ, waarmee het de taak wordt van het bevoegd gezag (gemeente West Maas en Waal) om te toetsen of er inderdaad aan alle voorwaarden voor duurzaam behoud wordt voldaan: geen kwaliteitsvermindering door zetting/druk, grondwaterstandverlaging of sluipende aantasting door bijvoorbeeld tuinaanleg en -onderhoud.

Indien wordt besloten dat de vindplaats niet kan worden behouden, is het wenselijk zo snel mogelijk een vervolgonderzoek door middel van proefsleuven (IVO-P) uit te laten voeren. Dit om in een vroeg stadium over voldoende gegevens te kunnen beschikken op grond waarvan het bevoegd gezag (gemeente West Maas en Waal) een besluit kan nemen met betrekking tot het al dan niet (geheel) opgraven van de vindplaats.

Een proefsleuvenonderzoek (IVO-P) behoort conform de KNA versie 3.1 plaats te vinden op basis van een Programma van Eisen (PvE). Dit PvE dient voor aanvang van het onderzoek te worden opgesteld door een senior-archeoloog.

Vanuit archeologisch oogpunt heeft het algemeen de voorkeur om geen werkzaamheden te verrichten die tot fysieke aantasting van archeologische waarden kunnen leiden, maar juist tot behoud hiervan. Uitgangspunt van bescherming en behoud van archeologische waarden is ervoor te zorgen dat ingrepen die tot (fysieke) aantasting kunnen leiden, zoveel mogelijk verme- den worden. In dit verband moet worden opgemerkt dat het in bepaalde gevallen de voorkeur verdient om de te vergraven oppervlakken op te hogen, waardoor de afstand van de aanwezige archeologische resten kan worden vergroot. Gezien de geringe diepteligging van de top van het archeologisch niveau en de bodemsamenstelling (matig stevige tot slappe consistentie) zijn deze maatregelen waarschijnlijk niet toereikend om een (duurzaam) behoud van deze archeologische resten te kunnen waarborgen.

Omdat er sprake is van een mogelijke fasering binnen de aangetroffen cultuur- of bewoningsla- gen in het plangebied, is het raadzaam om deze archeologische niveaus te controleren middels proefsleuven waarbij meerdere vlakken op verschillende niveaus aangelegd worden. Voorgesteld wordt om deze proefsleuven middels twee vlakken aan te leggen. Aan de zuidwestzijde (langs de Zwaanstraat) van het plangebied is een restgeul in de ondergrond aanwezig. Er kan hier sprake zijn van duikende vondslagen of dumpzones langs deze restgeul. Een te graven proefsleuf op deze locatie dient zodanig geplaatst te worden dat een profielverloop van het hogere naar het lagere terreingedeelte aan de oostzijde van het plangebied opgetekend kan worden. Er dient hierbij rekening gehouden te worden met de aanwezigheid van duikende vondstlagen of dumpzones in het lagere terreingedeelte.

Met betrekking tot de bevindingen van onderhavig onderzoek dient contact opgenomen te worden met het bevoegd gezag van de gemeente West Maas en Waal.

RAAP-notitie 3407 / eindversie 22-02-2010 [1 4 ] Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Literatuur

ANWB Media , 2004. Topografische Atlas van Gelderland, schaal 1: 25.000 . Mouthaan Grafisch Bedrijf, Papendrecht. Berendsen, H.J.A. & E. Stouthamer , 2001. Palaeogeographical development of the Rhine- Meuse delta, the Netherlands . Koninklijke Van Gorcum, Assen. Berendsen, H.J.A., E.L.J.H. Faessen & H.F.J. Kempen, 2001. Zand in banen . Zanddiepte- attentiekaarten van het Gelderse rivierengebied, met inbegrip van de uiterwaarden. Provincie Gelderland, Arnhem. Deeben, J.H.C. (red.) , 2008. De Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW), derde generatie (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 155). Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort (info: www.cultureelerfgoed.nl). Manders, z.j., Het Land tussen Maas en Waal. Uitgeverij De Koepel, Nijmegen. Nederlands Normalisatie-instituut , 1989. Nederlandse Norm NEN 5104, Classificatie van onverharde grondmonsters. Nederlands Normalisatie-instituut, Delft. Stiboka , 1981. Bodemkaart van Nederland, schaal 1: 50.000 . Toelichting bij kaartblad 39 Rhe- nen. Stichting voor Bodemkartering, Wageningen. Stiboka/RGD , 1980. Geomorfologische kaart van Nederland, schaal 1: 50.000. Toelichting bij kaartblad 39 Tiel Stichting voor Bodemkartering/Rijks Geologische Dienst, Wagenin- gen/Haarlem. Tol, A., P. Verhagen, A. Borsboom & M. Verbruggen, 2004. Prospectief boren; een studie naar de betrouwbaarheid en toepasbaarheid van booronderzoek in de prospectiearcheolo- gie. RAAP-Rapport 1000. RAAP Archeologisch Adviesbureau, Amsterdam.

Gebruikte afkortingen

AHN Actueel Hoogtebestand Nederland AMK Archeologische MonumentenKaart ARCHIS ARCHeologisch Informatie Systeem CHS Cultuurhistorische HoofdStructuur CHW Cultuurhistorische WaardenKaart IKAW Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden IVO(-P) Inventariserend VeldOnderzoek (Proefsleuven) KNA Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie -Mv beneden maaiveld NAP Normaal Amsterdams Peil PvE Programma van Eisen

RAAP-notitie 3407 / eindversie 22-02-2010 [1 5 ] Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Verklarende woordenlijst

C14-datering Bepaling van gehalte aan radioactieve koolstof C14 van organisch materiaal (hout, houtskool, veen, schelpen e.d.) waaruit de C14-ouderdom kan worden afgeleid. crevasse Doorbraakgeul door een oeverwal. cultuurlaag Bodemhorizont met sporen van menselijke activiteiten (schopsteken, artefacten), echter zon- der duidelijke bewoningssporen. fosfaat Chemisch element dat in ruime mate voorkomt in het residu van dierlijke en/of menselijke af- valstoffen (uitwerpselen); in geval van een zeer hoge concentratie, in combinatie met aardewerk, houtskool e.d. en een dikke ‘vuile’ bruine of zwarte laag, wordt gesproken van een ‘oude woongrond’. Holoceen Jongste geologisch tijdvak (vanaf de laatste IJstijd: ca. 9700 jaar voor Chr. tot heden). meanderende rivier Een kronkelende rivier met min of meer lusvormige bochten. oeverwal Langgerekte rug langs een rivier of kreek, ontstaan doordat bij het buiten de oevers treden van de stroom het grovere materiaal het eerst bezinkt. overslagafzetting Doorgaans bij dijkdoorbraak gevormde afzetting. Pleistoceen Geologisch tijdperk dat ca. 2,3 miljoen jaar geleden begon met sterke klimaatswisselingen van gematigd warm tot zeer koud (de IJstijden). Na de laatste IJstijd begint het Holoceen. Prehistorie Dat deel van de geschiedenis waarvan geen geschreven bronnen bewaard zijn gebleven. silt Gronddeeltjes ter grootte van 0,002 tot 0,05 mm.

Overzicht van figuren, tabellen en bijlagen

Figuur 1. Resultaten booronderzoek. Figuur 2. Afbeelding plangebied in zuidwestelijke richting.

Tabel 1. Archeologische tijdschaal.

Bijlage 1. Boorbeschrijvingen.

RAAP-notitie 3407 / eindversie 22-02-2010 [1 6 ] 158050 158100 158150 158200 158250 210429100 429150 429150

R 505050 888 505050

429100 170170170

707070 666 707070 120120120 707070 777 707070 220220220

130130130 7 2 111 130130130 303030 454545 111 333 555 454545 555 429050 250250250 150150150 150150150 110110110

909090 222 909090 454545 200200200 444 454545 120120120

Z W A A N 429000 S T

429000 429050 R A A T

0 25 50 m 1:1500 TE1/wmrd_fig1 158050 158100 158150 158200 158250

legenda boringen hoogte in centimeters t.o.v. NAP boring 800 en hoger 750 777 boorpuntnummer 660 707070 bovenkant vondstniveau (cm -Mv) 325 150150150 onderkant vondstniveau (cm -Mv) 575 en lager overig geulvulling/laagte

begrenzing plangebied 2010

Figuur 1. Resultaten booronderzoek. Figuur 2. Afbeelding plangebied in zuidwestelijke richting. Archeologische perioden

Tijdperk Datering

Nieuwste tijd (=Nieuwe tijd C) - 1795 B Nieuwe tijd - 1650 A - 1500 Laat - 1250 Vol - 1050 Ottoons Middeleeuwen - 900 Karolingisch - 725

Vroeg Merovingisch laat - 525 Merovingisch vroeg - 450 Laat - 270 Romeinse tijd Midden - 70 na Chr. Vroeg - 15 voor Chr. Laat - 250 IJzertijd Midden - 500 Vroeg - 800 Laat - 1100 Bronstijd Midden - 1800 Vroeg - 2000 Laat - 2850 Neolithicum Midden (Nieuwe Steentijd) - 4200 Vroeg - 4900/5300 Laat Prehistorie - 6450 Mesolithicum Midden (Midden Steentijd) - 8640 Vroeg - 9700 Laat - 12.500 Paleolithicum Jong B (Oude Steentijd) - 16.000 Jong A - 35.000 Midden - 250.000 Oud

tabel1_standaard_Archeologisch_RAAP_2010 Tabel 1. Archeologische tijdschaal. Plangebied Rooysestraat 72 te Dreumel, gemeente West Maas en Waal Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Bijlage 1: Boorbeschrijvingen

RAAP-notitie 3407 / eindversie 22-02-2010 boring: WMRD-1 beschrijver: LF, datum: 5-1-2010, X: 158.112,00, Y: 429.061,00, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 39D, hoogte: 7,35, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - kartering, landgebruik: overige (cultuur), vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Gelderland, gemeente: West Maas en Waal, plaatsnaam: Dreumel, opdrachtgever: Gubbels van den Bosch B.V., uitvoerder: RAAP Oost

0 cm -Mv / 7,35 m +NAP Lithologie: klei, sterk zandig, zwak grindig, grijsbruin, los (alleen zand en veen) Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 40 cm -Mv / 6,95 m +NAP Lithologie: klei, sterk zandig, zwak grindig, grijsbruin, los (alleen zand en veen) Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond Archeologie: enkel fragment aardewerk, enkel fragment bouwpuin (onbepaald), begindatering: 1650 70 cm -Mv / 6,65 m +NAP Lithologie: klei, sterk zandig, zwak humeus, bruingrijs, los (alleen zand en veen) Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond Archeologie: fragmenten bouwpuin (onbepaald), begindatering: 1650 80 cm -Mv / 6,55 m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, sterk zandig, bruingrijs, los (alleen zand en veen) Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond Archeologie: veel fragmenten bouwpuin (onbepaald), begindatering: 1650 90 cm -Mv / 6,45 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, uiterst siltig, zwak humeus, donkerbruingrijs Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond Archeologie: fragmenten bouwpuin (onbepaald), begindatering: 1650 130 cm -Mv / 6,05 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, sterk zandig, zwak humeus, lichtbruingrijs, matig stevig, schelpengruis Bodemkundig: enkele Fe-vlekken, interpretatie: verstoord Archeologie: enkele spikkel houtskool, vlekken fosfaat 170 cm -Mv / 5,65 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, sterk zandig, zwart Bodemkundig: interpretatie: verstoord 180 cm -Mv / 5,55 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, zwak zandig, lichtbruingrijs Bodemkundig: enkele Fe-vlekken, interpretatie: verstoord 200 cm -Mv / 5,35 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, zwak zandig, grijs Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: enkele spikkel houtskool, enkel fragment verbrande klei/leem, enkel fragment onverbrand bot, vlekken fosfaat 220 cm -Mv / 5,15 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, sterk siltig, lichtbruingrijs, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: enkele spikkel houtskool, lichte zweem fosfaat 250 cm -Mv / 4,85 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, lichtgrijs, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: veel Fe-vlekken Einde boring op 275 cm -Mv / 4,60 m +NAP

1 boring: WMRD-2 beschrijver: LF, datum: 5-1-2010, X: 158.143,00, Y: 429.037,00, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 39D, hoogte: 6,63, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - kartering, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Gelderland, gemeente: West Maas en Waal, plaatsnaam: Dreumel, opdrachtgever: Gubbels van den Bosch B.V., uitvoerder: RAAP Oost

0 cm -Mv / 6,63 m +NAP Lithologie: zand, sterk siltig, matig grindig, grijsbruin, los (alleen zand en veen), matig grof Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond Archeologie: veel fragmenten bouwpuin (onbepaald) 40 cm -Mv / 6,23 m +NAP Lithologie: zand, sterk siltig, bruingrijs, los (alleen zand en veen), matig grof Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond Archeologie: fragmenten bouwpuin (onbepaald) 50 cm -Mv / 6,13 m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, sterk zandig, lichtbruingrijs, los (alleen zand en veen) Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 70 cm -Mv / 5,93 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, sterk siltig, lichtbruingrijs, los (alleen zand en veen) Bodemkundig: enkele Fe-vlekken, interpretatie: verstoord Archeologie: fragmenten bouwpuin (onbepaald) 80 cm -Mv / 5,83 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, grijs, los (alleen zand en veen) Bodemkundig: veel Fe-vlekken, interpretatie: verstoord Archeologie: enkele spikkel houtskool, enkel fragment verbrande klei/leem, veel fragmenten bouwpuin (onbepaald) 90 cm -Mv / 5,73 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, donkergrijs, slap Bodemkundig: volledig gereduceerd Archeologie: enkele spikkel houtskool, enkel fragment verbrande klei/leem 100 cm -Mv / 5,63 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, donkergrijs, slap Bodemkundig: volledig gereduceerd Archeologie: enkele spikkel houtskool, lichte zweem fosfaat 200 cm -Mv / 4,63 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, grijs, slap Bodemkundig: volledig gereduceerd Archeologie: lichte zweem fosfaat 225 cm -Mv / 4,38 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, grijs, matig slap, interpretatie: geulafzettingen Bodemkundig: volledig gereduceerd Einde boring op 300 cm -Mv / 3,63 m +NAP

2 boring: WMRD-3 beschrijver: LF, datum: 5-1-2010, X: 158.159,00, Y: 429.060,00, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 39D, hoogte: 6,15, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - kartering, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Gelderland, gemeente: West Maas en Waal, plaatsnaam: Dreumel, opdrachtgever: Gubbels van den Bosch B.V., uitvoerder: RAAP Oost

0 cm -Mv / 6,15 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, grijsbruin, los (alleen zand en veen) Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 30 cm -Mv / 5,85 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, bruingrijs, los (alleen zand en veen) Archeologie: enkel fragment onverbrand bot 50 cm -Mv / 5,65 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, bruingrijs, matig slap Archeologie: enkel fragment onverbrand bot 60 cm -Mv / 5,55 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, bruingrijs, matig slap Archeologie: enkel fragment aardewerk 70 cm -Mv / 5,45 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, bruingrijs, slap Archeologie: enkele spikkel houtskool, lichte zweem fosfaat 90 cm -Mv / 5,25 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, lichtgrijsbruin, slap, interpretatie: oeverafzettingen Archeologie: lichte zweem fosfaat 115 cm -Mv / 5,00 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, lichtgrijsbruin, slap, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: enkel fragment onverbrand bot, lichte zweem fosfaat 130 cm -Mv / 4,85 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, lichtbruingrijs, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken 150 cm -Mv / 4,65 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, lichtgrijs, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: enkele spikkel houtskool, veel vlekken fosfaat 160 cm -Mv / 4,55 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, lichtgrijs, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: enkele spikkel houtskool, veel vlekken fosfaat 185 cm -Mv / 4,30 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, lichtgrijs, matig stevig, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: veel vlekken fosfaat 240 cm -Mv / 3,75 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, zwak humeus, donkergrijs, matig stevig, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: laklaag/vegetatie-horizont, oxidatie en reductie verschijnselen 260 cm -Mv / 3,55 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, lichtbruingrijs, matig stevig, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: veel Fe-vlekken, volledig geoxideerd Einde boring op 265 cm -Mv / 3,50 m +NAP

3 boring: WMRD-4 beschrijver: LF, datum: 5-1-2010, X: 158.181,00, Y: 429.031,00, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 39D, hoogte: 5,99, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - kartering, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Gelderland, gemeente: West Maas en Waal, plaatsnaam: Dreumel, opdrachtgever: Gubbels van den Bosch B.V., uitvoerder: RAAP Oost

0 cm -Mv / 5,99 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, grijsbruin, los (alleen zand en veen) Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 35 cm -Mv / 5,64 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, bruingrijs, los (alleen zand en veen), interpretatie: oeverafzettingen Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 45 cm -Mv / 5,54 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, lichtbruingrijs, interpretatie: oeverafzettingen Archeologie: enkel fragment aardewerk 50 cm -Mv / 5,49 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, lichtbruingrijs, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: lichte zweem fosfaat 60 cm -Mv / 5,39 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, grijs, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: vlekken fosfaat 120 cm -Mv / 4,79 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, lichtbruingrijs, matig stevig, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: veel vlekken fosfaat 160 cm -Mv / 4,39 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, lichtgrijs, stevig, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: veel vlekken fosfaat 220 cm -Mv / 3,79 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, zwak humeus, grijs, stevig Bodemkundig: laklaag/vegetatie-horizont Archeologie: lichte zweem fosfaat 250 cm -Mv / 3,49 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, lichtgrijs, stevig, schelpengruis Bodemkundig: enkele Fe-vlekken 300 cm -Mv / 2,99 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, lichtgrijs, stevig, schelpengruis Bodemkundig: enkele Fe-vlekken, volledig geoxideerd Einde boring op 305 cm -Mv / 2,94 m +NAP

4 boring: WMRD-5 beschrijver: LF, datum: 5-1-2010, X: 158.201,00, Y: 429.059,00, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 39D, hoogte: 6,11, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - kartering, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Gelderland, gemeente: West Maas en Waal, plaatsnaam: Dreumel, opdrachtgever: Gubbels van den Bosch B.V., uitvoerder: RAAP Oost

0 cm -Mv / 6,11 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, grijsbruin, los (alleen zand en veen) Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 35 cm -Mv / 5,76 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, bruingrijs, los (alleen zand en veen), interpretatie: oeverafzettingen Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 45 cm -Mv / 5,66 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, bruingrijs, matig stevig, interpretatie: oeverafzettingen Archeologie: enkel fragment onverbrand bot 55 cm -Mv / 5,56 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, donkerbruingrijs, matig stevig, interpretatie: oeverafzettingen 60 cm -Mv / 5,51 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, donkerbruingrijs, matig stevig, interpretatie: oeverafzettingen Archeologie: enkel fragment verbrande klei/leem, enkel fragment aardewerk 70 cm -Mv / 5,41 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, donkerbruingrijs, interpretatie: oeverafzettingen Archeologie: fragmenten verbrande klei/leem, vlekken fosfaat 80 cm -Mv / 5,31 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, bruingrijs, interpretatie: oeverafzettingen Archeologie: enkele spikkel houtskool, vlekken fosfaat 110 cm -Mv / 5,01 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, lichtbruingrijs, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: enkele spikkel houtskool, veel vlekken fosfaat 150 cm -Mv / 4,61 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, lichtbruingrijs, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: veel vlekken fosfaat 210 cm -Mv / 4,01 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, lichtbruingrijs, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken 240 cm -Mv / 3,71 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, zwak humeus, grijs Bodemkundig: laklaag/vegetatie-horizont 250 cm -Mv / 3,61 m +NAP Lithologie: klei, sterk zandig, roodbruin Bodemkundig: veel Fe-vlekken 270 cm -Mv / 3,41 m +NAP Lithologie: zand, sterk siltig, lichtbruingrijs, veel dunne kleilagen, matig grof, interpretatie: beddingafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Einde boring op 300 cm -Mv / 3,11 m +NAP

5 boring: WMRD-6 beschrijver: LF, datum: 5-1-2010, X: 158.168,00, Y: 429.091,00, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 39D, hoogte: 6,29, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - kartering, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Gelderland, gemeente: West Maas en Waal, plaatsnaam: Dreumel, opdrachtgever: Gubbels van den Bosch B.V., uitvoerder: RAAP Oost

0 cm -Mv / 6,29 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, bruin, los (alleen zand en veen) Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor Archeologie: fragmenten bouwpuin (onbepaald) 45 cm -Mv / 5,84 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, grijsbruin, los (alleen zand en veen), interpretatie: oeverafzettingen 60 cm -Mv / 5,69 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, grijsbruin, matig stevig, schelpengruis, interpretatie: oeverafzettingen 70 cm -Mv / 5,59 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, grijsbruin, matig stevig, schelpengruis, interpretatie: oeverafzettingen Archeologie: enkel fragment verbrande klei/leem, enkel fragment onverbrand bot, enkel fragment bouwpuin 100 cm -Mv / 5,29 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, grijsbruin, matig stevig, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: enkel fragment verbrande klei/leem, veel vlekken fosfaat 120 cm -Mv / 5,09 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, grijsbruin, matig stevig, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: veel vlekken fosfaat, enkel fragment bouwpuin 130 cm -Mv / 4,99 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, grijsbruin, enkele zandlagen, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: veel vlekken fosfaat 160 cm -Mv / 4,69 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, grijs, veel dunne zandlagen, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: veel vlekken fosfaat 165 cm -Mv / 4,64 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, grijs, veel dunne zandlagen, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: enkele spikkel houtskool, vlekken fosfaat 190 cm -Mv / 4,39 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, lichtgrijs, enkele zandlagen, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: veel vlekken fosfaat 260 cm -Mv / 3,69 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, lichtgrijs, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: veel vlekken fosfaat Einde boring op 280 cm -Mv / 3,49 m +NAP

6 boring: WMRD-7 beschrijver: LF, datum: 5-1-2010, X: 158.134,00, Y: 429.078,00, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 39D, hoogte: 7,05, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - kartering, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Gelderland, gemeente: West Maas en Waal, plaatsnaam: Dreumel, opdrachtgever: Gubbels van den Bosch B.V., uitvoerder: RAAP Oost

0 cm -Mv / 7,05 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, bruin, los (alleen zand en veen) Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor Archeologie: veel fragmenten bouwpuin (onbepaald) 50 cm -Mv / 6,55 m +NAP Lithologie: klei, zwak zandig, zwak grindig, bruingrijs, los (alleen zand en veen) Archeologie: veel fragmenten bouwpuin (onbepaald) 65 cm -Mv / 6,40 m +NAP Lithologie: klei, zwak zandig, zwak grindig, bruingrijs, los (alleen zand en veen) Archeologie: enkel fragment aardewerk, begindatering: 1650 70 cm -Mv / 6,35 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, donkerbruingrijs, matig stevig, interpretatie: oeverafzettingen Archeologie: enkele spikkel houtskool, fragmenten verbrande klei/leem, lichte zweem fosfaat 80 cm -Mv / 6,25 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, grijs, stevig, interpretatie: oeverafzettingen Archeologie: enkele spikkel houtskool, enkel fragment verbrande klei/leem, lichte zweem fosfaat 110 cm -Mv / 5,95 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, grijs, stevig, interpretatie: oeverafzettingen Archeologie: enkele spikkel houtskool, enkel fragment verbrande klei/leem, enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 140 cm -Mv / 5,65 m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, uiterst siltig, donkergrijsbruin, interpretatie: oeverafzettingen Archeologie: enkele spikkel houtskool, lichte zweem fosfaat 220 cm -Mv / 4,85 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, sterk zandig, grijs, interpretatie: oeverwaldoorbraak-/crevasseafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: enkel fragment aardewerk, veel vlekken fosfaat 240 cm -Mv / 4,65 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, grijs, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: vlekken fosfaat 260 cm -Mv / 4,45 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, grijs, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Einde boring op 300 cm -Mv / 4,05 m +NAP

7 boring: WMRD-8 beschrijver: LF, datum: 5-1-2010, X: 158.125,00, Y: 429.106,00, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 39D, hoogte: 6,85, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - kartering, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Gelderland, gemeente: West Maas en Waal, plaatsnaam: Dreumel, opdrachtgever: Gubbels van den Bosch B.V., uitvoerder: RAAP Oost

0 cm -Mv / 6,85 m +NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, grijsbruin Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor Archeologie: fragmenten bouwpuin 35 cm -Mv / 6,50 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, bruingrijs, stevig, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: fragmenten bouwpuin 50 cm -Mv / 6,35 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, bruingrijs, stevig, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: lichte zweem fosfaat, enkel fragment bouwpuin 60 cm -Mv / 6,25 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, bruingrijs, stevig, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: enkel fragment verbrande klei/leem 75 cm -Mv / 6,10 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, bruingrijs, matig stevig, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: enkel fragment onverbrand bot, enkel fragment aardewerk, fragmenten bouwpuin 100 cm -Mv / 5,85 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, bruingrijs, slap, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: fragmenten bouwpuin 120 cm -Mv / 5,65 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, bruingrijs, slap, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: vlekken fosfaat, enkel fragment bouwpuin 140 cm -Mv / 5,45 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, bruingrijs, slap, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: enkele spikkel houtskool, veel vlekken fosfaat 170 cm -Mv / 5,15 m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, sterk siltig, grijs, slap, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: enkele spikkel houtskool, veel vlekken fosfaat 200 cm -Mv / 4,85 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, sterk zandig, lichtbruingrijs, interpretatie: oeverwaldoorbraak-/crevasseafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: veel vlekken fosfaat 220 cm -Mv / 4,65 m +NAP Lithologie: klei, zwak zandig, lichtbruingrijs, interpretatie: oeverwaldoorbraak-/crevasseafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Archeologie: veel vlekken fosfaat 250 cm -Mv / 4,35 m +NAP Lithologie: klei, sterk siltig, grijs, veel dunne humuslagen, interpretatie: oeverafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Einde boring op 270 cm -Mv / 4,15 m +NAP