Vrijwillige Weide- & Akkervogelbescherming
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Deze pdf van het Weidevogel- jaarverslag 2019 is interactief. Op pagina 2 bij de inhoudsopgave kunt u doorklikken naar het desbetreffende hoofdstuk. Wij wensen u veel leesplezier!!! 2019 Vrijwillige weide- & akkervogelbescherming in Noord-Brabant JAARVERSLAG Colofon Samenstelling en eindredactie: Coördinatiepunt Landschapsbeheer Tekst: H.J. den Hollander, A. Popelier, J. Sloothaak Foto’s: M. Renes, J. Sloothaak Vormgeving: Studio x-hoogte, Tilburg Drukwerk: Q-Promotions BV Uitgave: Haaren, februari 2020 Brabants Landschap Coördinatiepunt Landschapsbeheer Postbus 80, 5076 ZH Haaren Algemeen: 0411 - 62 27 75 Coördinatiepunt: 0411 - 66 40 10 [email protected] www.brabantslandschap.nl Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de provincie Noord-Brabant en de Nationale Postcode Loterij. Voorwoord Net als 2018 was ook 2019 een uitzonderlijk droog jaar. Ook het voorjaar was bovengemiddeld droog. Toch was het geen slecht weidevogeljaar. Duidelijk is dat de relatief positieve staat van de weide- en akkervogelpo- pulatie voor het grootste deel te danken is aan de inzet van vrijwilligers en de participatie van de agrariërs. Om op die laatsten door te gaan. Het is een roerige tijd voor de landbouw- sector. Nadat in september 2019 het Remkes rapport uitkwam over de stik- stofproblematiek met de titel ‘Niet alles kan’, trokken de boeren met hun trek- kers naar Den Haag. Meer protesten volgden … ook in Brabant. Toch zijn er boeren die nieuwe afslagen nemen. Landbouw en natuur hoeven elkaar niet te bijten. Er zijn boerenbedrijven die aandacht besteden aan biodiversiteit op hun land en daarmee de (agrarische) natuur omarmen. Denk bijvoorbeeld aan de ruim 1.400 boeren die legsels van weidevogels beschermen of de 1.000 bedrijven waar nestkasten voor erfvogels zijn geplaatst. En er zijn bijna 500 boeren die deelnemen aan agrarisch natuurbeheer, onder andere binnen ons PARTRIDGE-project. Deze boeren brengen natuurinclusieve landbouw al langer in de praktijk. Iedere verandering heeft tijd nodig. Soms is de drempel om de bedrijfsvoering milieu- en natuur- vriendelijker te maken hoog. Op een agrarisch bedrijf moet ook een boterham worden verdiend. De risico’s en investeringen zijn soms groot (geweest) en het is niet altijd eenvoudig om de bestaande bedrijfsvoering aan te passen. Als consument kun je natuurinclusieve boeren steunen door hun producten te kopen. De zogenaamde macht van de boodschappentas. Wij zijn als Bra- bants Landschap samen met andere organisaties inmiddels gestart met het project ‘Brabants Bodem’, waarin we juist willen proberen om de middelgrote bedrijven een eerlijke prijs te geven voor hun producten. Deze Brabantse samenwerking tussen boeren, vrijwilligers en organisaties is er en is hard nodig om elk voorjaar opnieuw te kunnen genieten van buitelende kieviten die het weer proberen in het Brabantse land. Vrijwillige Jan Baan weidevogelbescherming Directeur Brabants Landschap in Noord-Brabant 2019 Inhoud Samenvatting 3 Inleiding 5 1 Coördinatie en ondersteuning 6 Organisatie weidevogelgroepen 7 Contacten binnen de groepen 8 Werving door de groepen zelf 10 Eigen initiatieven 13 De provinciale Jaaravond 15 2 Omstandigheden seizoen 16 Eerste ei 18 3 Omvang weidevogelbescherming 19 Medewerking agrarische bedrijven 21 Samenwerking met andere gebiedspartijen 23 4 Resultaten 24 Landbouwkundige werkzaamheden in een notendop 29 5 Resultaten per soort 31 Drie jaar vogelen met de weidevogeldrone 40 Het volgen van jongen 41 6 Maatwerk buiten de kerngebieden 42 Zorg voor broedbiotoop 47 7 Agrarisch natuurbeheer in de kerngebieden 48 Het draait om de insecten 53 Bijlagen 54 2 Vrijwillige weide- & akkervogelbescherming in 2019 Noord-Brabant Samenvatting In Brabant hebben 700 vrijwilligers en 1.400 boeren weer hard gewerkt aan de bescherming van vogels op weilanden en akkers. Dit deden ze in samenwerking met medewerkers van waterschappen, gemeenten en Agrarische Natuur- verenigingen. De weidevogelbescherming valt of staat met de inzet van al deze mensen, en die inzet blijft onver- minderd groot. Zowel het aantal vrijwilligers als het aantal deelnemende bedrijven nam in 2019 toe. Om nieuwe vrijwilligers en bedrijven te werven, gaven me- dewerkers van Brabants Landschap op 21 locaties lezingen over weide- en akkervogelbescherming. Daarnaast werden tijdens de Boerenlandvogeltour op vier locaties kennisma- kingsavonden gehouden. En op drie locaties werd de twee- delige introductiecursus weidevogelbescherming gegeven voor nieuwe vrijwilligers. Ook de weidevogelgroepen organiseren excursies en staan op streekfestivals om nieuwe vrijwilligers te werven. Daar- naast doen ze er veel aan om de medewerking van agrarische bedrijven en andere gebiedspartijen te krijgen. Door met de gemeente te overleggen over pachtpercelen en met boeren over het vernatten van hun percelen, wordt op veel plekken gewerkt aan een goed broedbiotoop voor de weidevogels. Zoals altijd is de kievit de weidevogelsoort die het talrijkst voorkomt. Door het zachte weer in het voorjaar van 2019 begonnen de Brabantse kieviten veel vroeger met broeden. Met een totaal van 4.415 legsels, werden er in 2019 iets minder legsels van weide- en akkervogels gevonden dan in 2018, maar door een hoger uitkomstpercentage (77,8%) zijn er wel meer legsels succesvol uitgebroed. De predatie was relatief laag. In de vier weidevogelkerngebieden met agrarisch natuur- beheer (ANLb) blijft het aantal legsels stabiel. Het uitkomst- percentage is hoog, maar de kuikenoverleving is helaas onvoldoende. In de akkervogelkerngebieden blijkt uit tellingen dat bij voldoende oppervlak goed agrarisch natuurbeheer, de aantallen akkervogels stabiel blijven of toenemen en de soortenrijkdom aan akkervogels groeit. De weidevogelgroepen moesten de meeste legsels beschermen bij het bemesten, ploegen of eggen en gewasbescherming. Daarnaast staken ze ook veel tijd in drie maatwerkprojecten: Wei-Vosvrij, Kansen voor de kievit en Regeling Rustzones. 3 Kijken of lezen In december kwam het boek ‘Biodivers boeren, de meerwaarde van natuur voor het boeren-bedrijf’ uit van Jan Willem Erisman & Rosemarie Slobbe: www.janvanarkel.nl/boeken/biodivers-boeren. Eind 2019 verscheen een korte documentaire met twee Brabantse melkveehouders, Meeuwis Millenaar en Sjaak Sprangers in de hoofdrol: zoek op YouTube naar ‘Brabantse Boeren’. Op de landelijke patrijzendag in Velp was de première van de PARTRIDGE-film. Deze inspirerende film is te bekijken op YouTube: zoek op ‘PARTRIDGE projectfilm’. 4 Vrijwillige weide- & akkervogelbescherming in 2019 Noord-Brabant Kijken of lezen Inleiding In dit jaarverslag hebben we de resultaten van de weide- en akkervogelbescherming in Brabant gebundeld. De nadruk ligt op het werk van vrijwilligers en boeren, wat te lezen is in hoofdstuk 1 en 3. Aangezien de weersomstandigheden een belangrijke factor zijn in de resultaten van het beschermingswerk, blikken we hier kort op terug in hoofdstuk 2. In de hoofdstukken 4 en 5 laten we zien hoe de weide- en akkervogels hebben geprofiteerd van het beschermingswerk. Hoeveel legsels zijn er beschermd en hoeveel werden er uitge- broed? Hoofdstuk 6 gaat vervolgens over onze Brabantse ‘maatwerkregelingen’, uitgevoerd door de vrijwilligersgroepen zelf. En het laatste hoofdstuk gaat in op de resultaten van het agrarisch natuurbeheer voor weide- en akkervogels, uitgevoerd door agrarische collectieven. Anders dan in eerdere jaarverslagen hebben we de specifieke activiteiten en bijzondere resulta- ten per groep niet in een apart hoofdstuk gezet, maar verwerkt in de lopende tekst. Via speciale kaderteksten geven we in de diverse hoofdstukken voorbeelden van wat vrijwilligersgroepen zelf hebben ondernomen. We hopen dat dit de leesbaarheid vergroot en dat u als lezer zo ook gemakkelijker het werk van andere groepen leest. Zo brengen we gelijk wat vernieuwing in het jaarverslag, net zoals er ieder jaar weer vernieuwingen zijn in de weidevogelbescherming. Wij wensen u veel leesplezier! Vrijwillige 2019 weidevogelbescherming in Noord-Brabant 5 1. Coördinatie en ondersteuning Organisatie Het Coördinatiepunt Landschapsbeheer bij Brabants Landschap In figuur 1 is te zien welke organisaties betrokken zijn ondersteunt de weidevogelgroepen en werkt daarbij nauw samen bij de weide- en akkervogelbescherming. Hierin staan met de provincie, agrarische collectieven, LandschappenNL en de groepscoördinatoren van de weidevogelgroepen Boerennatuur. Het Coördinatiepunt faciliteert vrijwilligers door centraal. Zij onderhouden goede contacten met hun middel van het delen van kennis (cursus en opleiding), het organi- vrijwilligers, boeren, het Coördinatiepunt Landschaps- seren van contactmomenten, het verzorgen van veldbegeleiding beheer bij Brabants Landschap en lokale overheden. en het beschikbaar stellen van materialen. Daarnaast ondersteunt Andere organisaties zoals Boerennatuur en Landschap- het Coördinatiepunt vrijwilligers en boeren bij maatwerk en penNL zorgen voor landelijke sturing en afstemming. agrarisch natuurbeheer (zie het hoofdstuk Maatwerk buiten de Een goede relatie tussen alle partijen is essentieel voor kerngebieden). De verschillende medewerkers van het Coördina- het slagen van het beschermingswerk. tiepunt zijn terug te vinden in bijlage 1. Land- Ministerie Provincie schappen NL van LNV Figuur 1: Organisatie weide- en Gemeente akkervogelbescherming Coördinatiepunt Coördinatoren Boeren- Landschapsbeheer weidevogelgroepen natuur Waterschap Agrarische Agrariërs Vrijwilligers collectieven 6 Vrijwillige weide- & akkervogelbescherming in 2019 Noord-Brabant