Merwede Bij Gorinchem
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
DE MERWEDE BIJ GORINCHEM Knooppunt van vaarwegen Tips voor kanovaarders basisdocument tekst, foto’s en samenstelling hans nunnikhoven De Merwede bij Gorinchem is één van de drukst bevaren rivieren in Nederland. De benaming van dit riviergedeel te is in werkelijk- heid de Boven Merwede. Hiermee wordt een onderscheid aange - bracht met de Beneden Merwede en de Nieuwe Merwede. De Boven Merwede splitst zich enkele kilometers stroomafwaarts van Gorinchem , na de verkeersbrug van de A27, tussen Boven- Hardinxveld en Werkendam. De Beneden Merwede stroomt richting Dordrecht verder en de Nieuwe Merwede stroomt noordelijk van de Brabantse Biesbosch langs , richting het Hollandsdiep en het Haringvliet. Enkele kilometers stroomopwaarts van Gorinchem ligt een andere belangrijke s plitsing van vaarwateren. Bij Woudrichem komen Maas en Waal bij elkaar en stromen verder als de Boven Merwede richting Gorinchem. In tegenstelling tot de Waal is de Maas bij Woudrichem al meer dan honderd jaar geen vrij afstro - mende rivier meer. De oude rivierstroom loopt nu van de Bergse Maas bij Heusden als Andelse Maas naar Andel, om na de sluis bij Andel verder te gaan als Afgedamde Maas naar de Merwede bij Woudrichem. De Boven Merwede heeft een lengte van in totaal ruim negen kilometer . Met de kilometerraaiaanduidingen ligt de rivier tussen km-paal 952 bij Woudrichem en km -paal 962 bij Boven- Hardinxveld. De verkeersbrug ligt enkele honderden meters stroomopwaarts van km -paal 957. De brug ligt dus precies tussen de twee genoemde splitsingen van vaarwegen in. De Boven Merwede en aansluitende vaarwateren staan aange - geven op Waterkaart Grote Rivieren Midde n (K) Knooppunt van vaa rweg en 2 De Merwede heeft over het algemeen een intensief scheep- vaartverkeer . Talrijke binnenvaartschepen varen tussen het havengebied van Rotterdam over de Beneden Merwede stroomopwaarts in ooste - lijke richting , en verder over Boven Merwede en Waal naar diverse bestemmingen in hoofdzakelijk Nederland of Duitsland. Een zuidwaartse route over de Maas bij Woudrichem behoort eveneens tot de mogelijkheden . Daarnaast varen veel binnenvaartschepen over de Nieuwe Merwede en de Waal. Ook deze schepen varen zo nder uitzondering over het stuk Boven Merwede. Aansluitend op de grote rivieren is bij Gorinchem het knooppunt van vaarwateren tussen het Merwedekanaal en de Boven Merwede. Het Merwedekanaal (bezuiden de Lek) is het kanaal tussen de Lek bij Vianen en de Boven Merwede bij Gorinchem . Het kanaal heeft een belangrijke functie voor zowel de beroepsvaart als voor de recreatievaart. Minder druk bevaren maar toch belangrijk om te vermelden is de rivier de Linge. Deze relatief kleine rivier is van Gorinchem tot Geldermalsen voor zowel binnenvaartschepen als pleziervaartuigen te bevaren. In de zomermaanden is de recreatievaart aanzienlijk. De rivier wordt bezocht met pleziervaartuigen vanaf de grote rivieren en het Merwedekanaal. Recreatievaart is er ook vanuit de jachthavens gelegen aan de Linge richting het Merwedekanaal en de grote rivieren en vice versa. De verbinding tussen het Merwedekanaal/Linge en de Boven Merwede is voor de recreatievaart op twee manieren mogelijk in Gorinchem. Kleine boten met een beperkte kruiphoogte kunnen van de Jachtensluis in de voormalige Lingehaven g ebruik maken. Dit sluisje komt via de tweede voorhaven op de Boven Merwede uit. Deze haven is de vertrek - en aankomstplaats van diverse veerboten van de Veerdienst Gorinchem. De grotere boten moeten schutten in de Grote Merwedesluis. Deze sluis wordt gebruikt door de binnenvaartschepen en komt via de eerste voorhaven op de Boven Merwede uit. In deze voorhaven zijn wachtsteigers voor de sluis. Verder is er een jachthaven gesitueerd en kunnen een beperkt aantal binnen - vaartschapen voor enkele dagen of korter aanmeren. [ hn©2013 -2014 ] D e B ov en M erwede bij Gorinchem 3 In dit deel wordt verder in gegaan op de omstandigheden waar de recreatievaart mee te maken heeft bij het varen over de Beneden Merwede. Vooral zijn de aspecten belicht die van belang zijn bij de vaarroutes tussen het Merwedekanaal/Linge en de Boven Merwede en verder stroomopwaarts naar de Maas of stroomafwaarts naar de Nieuwe Merwede . In de navolgende tekst is het een en ander toegelicht en geven een aantal foto’s waar mogelijk verduidelijking. De Boven Merwede; enkele kenmerken * De rivier heeft bij Gori nchem een aanzienlijke breedte van 400-600 meter en is over meerdere kilometers zonder bochten. De rivier s troomt van Woudrichem tot en met de verkeersbrug van de A27 in een vrijwel rechte lijn in westelijke richting . Na de brug maakt de rivier een grote doorlopende bocht in zuidelijke richting. * De rivier heeft een aanzienlijke waterstroming . De sterkte van de stroming hangt samen met de waterafvoer van de Waal en met de getijdewerking. De getijdewerking is tot voorbij Gorinchem van invloed op stroming en waterstand. De stroming is bij een lage tot gemiddelde waterafvoer toch aanzienlijk en bedraagt circa 1-3 km/h. * De rivier heeft bij Gorinchem over meerdere kilometers geen betonning die de vaargeul aangeeft. Het vaarwater wordt bepaald door de aan de rivier grenzende strekdammen, kades en kribben. Aan de Z-oever zijn het vooral kribben die de vaarweg aangeven. Bij lagere waterstanden is voor plezierboten weinig of geen ruimte tussen de kribben . Langs de N-oever van de rivier (aan de kant van Gorinchem) zijn het vooral kades en dammen die de vaarweg begrenzen. Ook hier zijn weinig plaatsen om uit te wijken. * Op de gedeelten waar de vaargeul wel met betonning wordt aangegeven is het zo dat de betonning vooral bestemd is voor schepen met een aanzienlijke diepgang. Het komt voor dat kleinere vrachtschepen ook buiten de betonning van de vaargeul varen. Dit komt bij wat hogere waterstanden meer voor. Recreatievaart die buiten de betonning voor de vaargeul vaart, doet er goed aan ook rekening te houden met oplopende (lege) vrachtschepen . [ hn©2013-2014 ] Knooppunt van vaa rweg en 4 * Door de ligging en de aanzienlijke breedte van de rivier heeft vooral wind uit zuidelijke (m.n. stroomafwaarts van de verkeersbrug) en westelijke richtingen (m.n. stroomopwaarts van de verkeersbrug) snel gevolgen voor de golfvorming op de Boven Merwede. In combinatie met de stroming en de golfslag veroorzaakt door de sc heepvaart kan bij een windkracht 4 -5 Bft al een aanzienlijke golfslag optreden. Het scheepvaartverkeer op de Boven Merwede * Het scheepvaartverkeer is intensief te noemen. De schepen houden op het brede , rechte stuk bij Gorinchem overwegend de stuurboordwal. Overwegend, maar niet altijd. Vooral bij een drukkere scheepvaart wordt de onoverzichtelijkheid vooral bepaald doordat de schepen met verschillende snelheden varen en elkaar daarbij inhalen. Drie, vie r schepen naast elkaar die elkaar inhalen zijn geen uitzondering. Desondanks zijn er ook rustige momenten waarop er vrijwel geen schepen op de rivier varen. * Overdag geldt er geen maxium snelheid voor snelle motorboten. De binnenvaartschepen varen over het algemeen met een aanzienlijke snelheid. Lege bin nenvaartschepen die stroomafwaarts varen doen regelmatig weinig onder voor de snelheid van snelle motorboten. Snelheden van 30 km/h zijn geen uitzondering. De hoge snelheden in combinatie met elkaar inhalende schepen verhoogt de onoverzichtelijkheid. * Het scheepvaartverkeer is zeer divers . De volgende drie belangrijke categorieën zijn te onderscheiden; vrachtschepen, veerboten en pleziervaartuigen . Binnen de categorie ën vrachtschepen en pleziervaartuige n zijn de soorten en typen zeer divers. * De vrachtschepen Veel grote duwboten met vier of zes laadbakken varen veelal geladen naar Duitsland en leeg weer terug. Vol geladen en stroomopwaarts varend is de snelheid van de grote duwboten veelal beperkt. De duwboten zijn lang en breed en de schepen hebben een zeer krachtig en onstuimig schroefwater. Kleine en lichte pleziervaartuigen met een kleine of zonder motor doen er goed aan op een flinke afstand van het schroefwater te blijven. Grote containerschepen zijn de laatste jaren steeds meer op dit traject te zien. De containers zijn veelal hoog opgestapeld. Het stuurhuis torent meestal nog boven de containers uit. Niet [ hn©2013 -2014 ] D e B ov en M erwede bij Gorinchem 5 alleen bij dit type schepen is het belangrijk om rekening te houden met lange zichtlijnen v an meerdere honderden meters. Kustvaarders varen bij wat hogere waterstanden in de rivieren regelmatig vanuit zee de rivier op. Het zijn veelal compacte, grotere schepen die een aanzienlijke vaarsnelheid hebben. Opmerkelijk blijft dat naast de grote re schepen er veel middel - grote en kleine re vrachtschepen over de Boven Merwede varen. * Veerboten van de Veerdienst Gorinchem De veerdienst onderhoudt met verschillende veerboten een aantal veerverbindingen tussen een aantal plaatsen in de omgeving. Vanuit Gorinchem zijn het uitsluitend veerdiensten voor voetgangers en fietsers. Er is een veerdienst stroomopwaarts tussen de plaatsen Gorinchem, Woudrichem, Loevestein en Vuren. En er is een veerdienst stroomafwaarts tussen de plaatsen Gorinchem, Sleeuwijk, Boven-Hardinxveld en Werkendam. De veerdienst met Werkendam en Boven- Hardinxveld is van recente datum. Gorinchem is de centrale plaats in de reguliere en frequente veerdiensten. Daarnaast is er de zogenaamde Watertaxi die op aanvraag passagiers in de omgeving vervoerd. Bij de veerboten is een onderscheid te maken in één grote en meerdere wat kleinere veerboten. Bij deze wat kleinere veerboten zijn enkele boten die aanmerkelijk harder dan 20 km/h (kunnen) varen