Uchwała Nr XLIX/405/14 Z Dnia 30 Października 2014 R

DZIENNIK URZĘDOWY

WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

Łódź, dnia 8 grudnia 2014 r.

Poz. 4462

UCHWAŁA NR XLIX/405/14 RADY GMINY WOLA KRZYSZTOPORSKA

z dnia 30 października 2014 r.

w sprawie uchwalenia ,,Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Wola Krzysztoporska na lata 2014–2017 z perspektywą do roku 2021”

Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 i art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 594, 645, 1318, z 2014 r. poz. 379, 1072) oraz art. 18 ust. 1, w związku z art. 14 i art. 17 ustawy - Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, poz. 1238, z 2014 r. poz. 40, 47, 457, 1101, 1146) Rada Gminy Wola Krzysztoporska uchwala, co nastę- puje: § 1. Uchwala się gminny ,,Program Ochrony Środowiska dla Gminy Wola Krzysztoporska na lata 2014–2017 z perspektywą do roku 2021”, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Wola Krzysztoporska. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Woje- wództwa Łódzkiego.

Przewodniczący Rady Gminy Maria Drozdek

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 2 – Poz. 4462

Załącznik do uchwały nr XLIX/405/14 Rady Gminy Wola Krzysztoporska z dnia 30 października 2014 r.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY WOLA KRZYSZTOPORSKA na lata 2014-2017 z perspektywą do roku 2021 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 3 – Poz. 4462

Spis treści 1. WSTĘP 2. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU GMINY WOLA KRZYSZTOPORSKA Położenie geograficzne i powierzchnia terenu Ukształtowanie powierzchni terenu, geomorfologia Gospodarka Rolnictwo Przemysł 3. OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA GMINY WOLA KRZYSZTOPORSKA Zasoby wodne Wody powierzchniowe Wody podziemne Powietrze atmosferyczne Powierzchnia ziemi Hałas Pole elektromagnetyczne Walory przyrodnicze i krajobrazowe Lasy i łowiectwo Formy ochrony przyrody Infrastruktura techniczna Energetyka Ciepłownictwo Gazownictwo Elektroenergetyka Naftociąg Odnawialne źródła energii Gospodarka wodno–ściekowa Gospodarka odpadami 4. SYNTETYCZNE ZESTAWIENIE CELÓW I ZADAŃ DO REALIZACJI ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ZADAŃ WŁASNYCH Cele i zadania inwestycyjne własne Cele i zadania nieinwestycyjne własne Cele i zadania inwestycyjne koordynowane Cele i zadania nieinwestycyjne koordynowane 5. MONITORING WDRAŻANIA PROGRAMU ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM WSKAŹ- NIKÓW MONITORINGU 6. LITERATURA 7. ZAŁĄCZNIKI Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 4 – Poz. 4462

1. WSTĘP Niniejszy dokument stanowi aktualizację Programu ochrony środowiska dla Gminy Wola Krzysztoporska z 2009 roku. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Wola Krzysztoporska jest podstawowym dokumentem koordynującym działania na rzecz ochrony środowiska na terenie gminy. Zawiera cele i zadania, które powinna realizować gmina jak i inne podmioty w celu ochrony środowiska w granicach administracyjnych jednostki samorządowej. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Wola Krzysztoporska na lata 2014–2017 z perspektywą do roku 2021 jest sporządzony zgodnie z dokumentem „Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym” wydanym przez Ministerstwo Środowiska w 2002 roku. Program podsumowuje stan środowiska gminy oraz zawiera zestawienie jej słabych i mocnych stron (analiza SWOT). Dzięki kompleksowemu ujęciu stanu środowiska na ternie gminy możliwe stało się zdefiniowanie na tej podstawie celów środowiskowych do jakich powinno się dążyć, kierując się dobrem środowiska. Cele środowi- skowe zostaną osiągnięte, jeżeli realizowane będą konkretne zadania, które zostały szczegółowo wylistowane w niniejszym dokumencie, w podziale na zadania własne, koordynowane oraz, w zależności od typu zadań, na inwestycyjne i nieinwestycyjne. Realizacja ww. zadań powinna doprowadzić do realizacji celów środowiskowych, a co za tym idzie do polepszenia stanu środowiska w obrębie gminy. Należy jednocześnie dodać, że realizacja zadań powinna być również monitorowana, co zostało w sposób szczegółowy opisane w niniejszym dokumencie. 2. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU GMINY WOLA KRZYSZTOPORSKA 2.1. Położenie geograficzne i powierzchnia terenu Gmina Wola Krzysztoporska położona jest w centralnej części powiatu piotrkowskiego, w centralnej i po- łudniowo-wschodniej części województwa łódzkiego. W skład powiatu piotrkowskiego wchodzi łącznie 11 gmin: 2 gminy miejsko-miejskie: Sulejów i Wolbórz oraz 9 gmin wiejskich: Aleksandrów, Czarnocin, Gorzkowice, Grabica, Łęki Szlacheckie, Moszczenica, Ręcz- no, Rozprza i Wola Krzysztoporska (rysunek 2.1).

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 5 – Poz. 4462

Rysunek 2.1. Gminy powiatu piotrkowskiego (źródło: Statystyczne Vademecum Samorządowca, Urząd Statystyczny w Łodzi, 2013). Jednostki samorządowe graniczące z gminą Wola Krzysztoporska to: od północy – gmina Grabica, od wschodu – Piotrków Trybunalski, miasto na prawach powiatu, od południowego wschodu – gmina Rozprza, od południa – gmina Kamieńsk w powiecie radomszczańskim, od zachodu – gmina wiejska Bełchatów w powiecie bełchatowskim. W strukturze organizacyjnej gminy znajdują się 43 sołectwa obejmujące łącznie 60 miejscowości. Gmina Wola Krzysztoporska jest gminą o umiarkowanym charakterze turystycznym, a na jej obszarze wy- stępuje niewielka ilość zabytków. Według rejestru zabytków nieruchomych (stan na 31 grudnia 2013 r.) są to: Bujny: - park dworski, 2 poł. XIX, nr rej.: 290 z 31.08.1983, Jeżów: - park dworski, k. XIX, nr rej.: 302 z 31.08.1983 i z 4.11.1993, - stajnia, spichlerz, nr rej.: 567-IX-76 z 22.03.1952, Mzurki: - zespół dworski, 1830: - dwór, drewn., nr rej.: 468-IX-52 z 2.12.1948, - park, nr rej.: 218/P-IX-28 z 27.11.1948,

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 6 – Poz. 4462

Parzniewice: - zespół dworski, pocz. XIX, XX: - dwór, ob. szkoła, nr rej.: 575-IX-81 z 29.09.1952, - park, nr rej.: 314 z 31.08.1983 i z 22.09.1993, Rokszyce: - zespół dworski, po 1875, nr rej.: 390 z 24.05.1988: - dwór, - park, Wola Krzysztoporska - dwór, poł. XIX, nr rej.: 275 z 30.11.1978, Woźniki: - piwnice dworu, 1 poł. XIX, nr rej.: 571-IX-79 z 22.03.1952 oraz 199 z 28.09.1967. Gmina zajmuje obszar o powierzchni 17 075 ha co stanowi prawie 12% powierzchni powiatu piotrkowskiego (Statystyczne Vademecum Samorządowca, Urząd Statystyczny w Łodzi, 2013). Poglądowa mapa gminy została przedstawiona na rysunku 2.2.

Rysunek 2.2. Mapa gminy Wola Krzysztoporska (źródło: www.maps.google.pl). Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 7 – Poz. 4462

2.2. Ukształtowanie powierzchni terenu, geomorfologia Według Jerzego Kondrackiego (Geografia regionalna Polski, wyd. PWN, Warszawa 2013) gmina Wola Krzysztoporska położona jest pod względem geograficznym na obszarze prowincji Niżu Środkowoeuropej- skiego, w podprowincji Nizin Środkowopolskich, gdzie przeważają bezjeziorne równiny denudacyjne zbudowane z glin morenowych, piasków i pokryw peryglacjalnych, ze żwirowymi ostańcami moren i kemów star- szych zlodowaceń. Przy bardziej szczegółowym podziale gmina Wola Krzysztoporska leży w obszarze makro- regionu Wzniesienia Południowomazowieckie i w graniach dwóch mezoregionów: Równina Piotrkowska (wschodnia część gminy) i Wysoczyzna Bełchatowska (zachodnia część gminy). 2.3. Gospodarka 2.3.1. Rolnictwo W gminie Wola Krzysztoporska użytki rolne zajmują łącznie powierzchnię 5 062 ha, z czego 4 245 ha to grunty orne, sady zajmują 50 ha, łąki 641 ha, a pastwiska - 126 ha (GUS, Bank Danych Lokalnych 2012). W gminie Wola Krzysztoporska znajdują się 1 634 gospodarstwa rolne (wg wyników Powszechnego Spisu Rolnego 2010). Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 7,59 ha i jest wyższa od średniej powierzchni gospodarstwa w powiecie piotrkowskim (7,23 ha) oraz w województwie łódzkim (6,86 ha), ale niż- sza od średniej dla kraju, która wynosi 7,93 ha (GUS, Powszechny Spis Rolny 2010). Tabela 2.1. Średnia powierzchnia gospodarstw rolnych w gminie Wola Krzysztoporska oraz w powiecie (źródło: GUS, Powszechny Spis Rolny 2010).

Działki Gospodarstwa rolne

Jednostka terytorialna do 1 ha 15 h ogółem 1 - 5 ha 5 - 10 ha 10 -15 ha włącznie i więcej

Gmina Wola Krzysztoporska 1634 174 611 550 174 125 W tabeli 2.1 przedstawiono liczbę gospodarstw rolnych w gminie Wola Krzysztoporska, w zależności od wielkości gospodarstwa. Najmniej jest gospodarstw o powierzchni przekraczającej 15 ha oraz gospodarstw o powierzchni pomiędzy 10 a 15 ha, a także gospodarstw o powierzchni do 1 ha. Najwięcej jest gospodarstw o powierzchni pomiędzy 1 a 5 ha. Na rysunku 2.3 zobrazowano procentowy udział poszczególnych wielkości działek w strukturze powierzchni gospodarstw rolnych w gminie.

Rysunek 2.3. Struktura powierzchni gospodarstw rolnych w gminie Wola Krzysztoporska (opracowanie własne na podstawie danych GUS). Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 8 – Poz. 4462

Ogólna ilość stosowanych nawozów mineralnych (tabela 2.2) w gminie Wola Krzysztoporska jest wyższa niż średnia dla Polski, a także wyższa niż średnia dla województwa łódzkiego i średnia dla powiatu piotrkowskiego. Sytuacja wygląda odwrotnie, jeśli chodzi o nawozy wapniowe. Zużywa się ich w gminie mniej niż średnio w Polsce, w województwie i w powiecie. Tabela 2.2. Zużycie nawozów mineralnych i wapniowych w kg/ha w 2010 roku (źródło: GUS, Powszechny Spis Rolny 2010).

Zużycie nawozów na 1 ha użytków rolnych Jednostka terytorialna Mineralne, w tym: mineralne wapniowe azotowe fosforowe potasowe Polska 114,6 66,3 22,7 25,6 38,2 Województwo Łódzkie 120,0 70,4 23,5 26,0 29,3 Powiat Piotrkowski 112,3 69,9 21,1 21,4 31,1 Wola Krzysztoporska 125,4 76,4 25,1 24,0 28,3 2.3.2. Przemysł W gminie Wola Krzysztoporska do rejestru REGON w 2012 roku wpisanych było 619 podmiotów gospodarki narodowej (GUS, Województwo Łódzkie. Podregiony, powiaty, gminy 2013). Przeważają podmioty sek- tora prywatnego (597), w sektorze publicznym funkcjonują 22 podmioty. 496 podmiotów jest prowadzone przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Według sektorów gospodarki narodowej zarejestrowanych jest (Statystyczne Vademecum Samorządowca, Urząd Statystyczny w Łodzi, 2013): - sektor rolniczy: 39 podmiotów, - sektor przemysłowy: 73 podmioty, - sektor budowlany: 70 podmiotów. Największym potencjalnym zagrożeniem dla środowiska związanym z działalnością człowieka jest prze- mysł i energetyka – w związku z emisjami zanieczyszczeń do powietrza, odprowadzaniem ścieków, wytwarza- niem odpadów, degradacją powierzchni ziemi, zużywaniem zasobów naturalnych, emisją hałasu i awariami przemysłowymi. W gminie Wola Krzysztoporska rolnictwo jest równoważone przez działalność produkcyjną i handlowo- usługową - analiza dostępnych danych dla gminy wykazała istotny, ale nie przytłaczający udział przemysłu w tym rejonie. Na omawianym terenie znajduje się kilka większych przedsiębiorstw, m.in.: - Zakłady chemiczne „Organika-Azoty„ S.A. Jaworzno, Woli Krzysztoporskiej, - Kaufland Polska Markety Sp. z o.o., Rokoszyce, - Górażdże Kruszywa Sp. z o.o., Pawłów Górny, - Prologis Poland Reit Sp. z o.o., - Drum-Clean-Recycling Sp. z o.o., Wola Krzysztoporska, - Cermont Sp. z o.o., Wola Krzysztoporska, - Voith Turbo, Sp. z o.o., Majków Duży, - Karibia Sp. z o.o., Wola Krzysztoporska, - Przedsiębiorstwo Wielobranżowe WTÓRMEX Sp. j. Elżbieta i Marek Rochowscy, Wygoda, - PHU Alojzy Stępień, Gomulin Kolonia, - Gospodarstwo Ogrodnicze Agaty i Grzegorza Krosoniów, Piaski, Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 9 – Poz. 4462

- Cukiernia Jagiełło s. c., Oprzężów, - Sklep Biedronka, Wola Krzysztoporska, - „Dino Polska„ S.A. 3. OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA GMINY WOLA KRZYSZTOPORSKA 3.1. Zasoby wodne

Zasoby wodne - informacje ogólne

Nadrzędnym aktem prawnym, stanowiącym o ochronie wód na obszarze Unii Europejskiej jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. 2000/60/WE ustanawiająca ramy wspólnoto- wego działania w dziedzinie polityki wodnej, powszechnie zwaną Ramową Dyrektywą Wodną (RDW). Podsta- wowym założeniem RDW jest osiągnięcie do 2015 roku dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych. Polska jako państwo będące członkiem Unii Europejskiej zobligowana została do wdrożenia postanowień RDW w obszarze prawa krajowego. W Polsce monitoring jakości wód powierzchniowych prowadzony jest w oparciu o przepisy ustawy z dnia 18 lipca 2011 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. poz. 145, z późn. zm.) wraz z odpowiednimi rozporządzeniami. Ramowa Dyrektywa Wodna wprowadza podział terytorialny na Jednolite Części Wód (JCW). JCW stano- wią podstawowe jednostki gospodarki wodnej oraz monitoringu i ochrony środowiska i obejmują zbiorniki wód stojących, cieki, przybrzeżne fragmenty wód morskich oraz wody podziemne. Prawo wodne (art. 5, § 5) dzieli JCW na Jednolite Części Wód Powierzchniowych (JCWP) i Jednolite Czę- ści Wód Podziemnych (JCWPd). 3.1.1. Wody powierzchniowe

Monitoring wód powierzchniowych

Gmina Wola Krzysztoporska znajduje się w większości Regionie Wodnym Środkowej Wisły oraz częścio- wo w Regionie Wodnym Warty (północno–zachodni i południowo-zachodni fragment gminy). Przez obszar gminy przepływa tylko jedna większa rzeka – Dąbrówka (rzeka IV rzędu), odwadniająca prawie cały jej obszar. Stanowi ona lewobrzeżny dopływ rzeki Luciąży (zlewnia Pilicy). Drugą co do wielkości rzeką jest Bog- danówka – prawobrzeżny dopływ Dąbrówki. Pozostałe cieki to kanały odwadniające, które sprawiają, że układ wód powierzchniowych na terenie gminy jest antropogeniczny. Zgodnie z Programem Małej Retencji dla Województwa Łódzkiego (2006 r.) na terenie gminy ma zostać zlokalizowany jeden zbiornik małej retencji „Laski” (nr obiektu 144). Państwowy Monitoring Środowiska w zakresie wód powierzchniowych (Monitoring Jakości Wód Po- wierzchniowych) prowadzony jest w Polsce przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska pod nadzo- rem Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Sposób oraz częstotliwość badań monitoringowych i klasyfikacji stanu wód określają rozporządzenia wykonawcze do ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. poz. 145, z późn. zm.) oraz wytyczne Głównego Inspektora Ochrony Środowiska: - rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji prioryte- towych (Dz. U. z 2011 r. Nr 257, poz. 1545), - rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2009 roku w sprawie form i sposobu przeprowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. z 2009 r. Nr 81, poz. 685). Zestawienie i podsumowanie wyników monitoringu wód powierzchniowych na terenie gminy Wola Krzysztoporska stanowi tabela 3.1. Stan ogólny wszystkich ocenionych JCWP został oceniony jako zły, ze względu na umiarkowane (i jedną słabą) oceny stanu/potencjału ekologicznego. Rozmieszczenie punktów monitoringu wód powierzchniowych w województwie łódzkim przedstawiono na rysunku 3.1. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 10 – Poz. 4462

Tabela 3.1. Wyniki ocen JCWP badanych w latach 2010-2012 (WIOŚ, Łódź 2013).

Ocena spełnienia Silnie Klasa Klasa Klasa elemen- wymagań zmie- ele- elemen- Klasa tów fizyko- dla niona men- tów Nazwa Typ elemen- chemicznych obszarów Stan Kod ocenianej lub tów fizyko- Stan/potencjał stan Dorzecze ocenianej abio- tów – specyficzne chronio- chemicz- JCWP sztucz- hyfro- chemicz- ekologiczny JCWP JCWP tyczny* biolo- zanieczysz- nych ny na morfo- nych gicznych czenia JCWP logicz- (grupa syntetyczne (T/N) nych 3.1–3.5)

Bogdanów- PLRW20001725 Wisły 17 N III I PSD II N Umiarkowany - Zły ka 452499

PLRW20001725 Wisły Strawa 17 N III I II I N Umiarkowany Dobry Zły 45289

Grabia do PLRW60001618 Odry 16 N IV I II - T Słaby - Zły Dłutówki 2854

PLRW60001618 Odry Rakówka 16 T III II II I N Umiarkowany Dobry Zły 229

* Typ abiotyczny: 16 – potok nizinny lessowy lub gliniasty; 17 potok nizinny piaszczysty. Objaśnienia do tabeli 3.1.

Stan Potencjał Stan Klasa elementów Potencjał Klasa elementów biologicznych ekologiczny ekologiczny ekologiczny fizykochemicznych ekologiczny I Stan bdb./potencjał maks. I I Stan bdb./potencjał maks. I II Stan db./potencjał db. II II Stan db./potencjał db. II Poniżej stanu/potencjału III Stan/potencjał umiarkowany III PSD PPD dobrego IV Stan/potencjał słaby IV V Stan/potencjał zł V Stan chemiczny Dobry Stan dobry Stan Klasa elementów Potencjał PSD_sr. Przekroczone stężenia średnioroczne ekologiczny hydromorfologicznych ekologiczny I Stan bdb./potencjał maks. I PSD_max. Przekroczone stężenia maksymalne Przekroczone stężenia średnioroczne Potencjał db. II PSD i maksymalne

N – nie są spełnione wymagania dla obszaru chronionego. Stan JCWP T – spełnione wymagania dla obszaru chronionego. Dobry Stan dobry Zły Stan zły

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 11 – Poz. 4462

Rysunek 3.1. Rozmieszczenie punktów pomiarowo-kontrolnych monitoringu wód powierzchniowych w województwie łódzkim w latach 2010-2012 (źródło: Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim na podstawie badań przeprowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w 2012 roku, WIOŚ, Łódź 2013). Komunikat o stanie jakości wód powierzchniowych województwa łódzkiego badanych w latach 2010-2012 (WIOŚ, Łódź 2013) prezentuje dane zebrane dla dorzecza Wisły, w którym (w większości) zawiera się obszar gminy Wola Krzysztoporska. Są to dane dotyczące stanu/potencjału ekologicznego (rysunek 3.2), stanu chemicznego (rysunek 3.3), spełnienia wymagań dla obszarów chronionych (rysunek 3.4) oraz stanu ogólnego JCWP (rysunek 3.5). Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 12 – Poz. 4462

Rysunek 3.2. Stan/potencjał ekologiczny jednolitych części wód badanych na terenie województwa łódz- kiego w latach 2010-2012 w dorzeczu Wisły.

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 13 – Poz. 4462

Rysunek 3.3. Stan chemiczny jednolitych części wód badanych na terenie województwa łódzkiego w latach 2010-2012 w dorzeczu Wisły.

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 14 – Poz. 4462

Rysunek 3.4. Spełnienie wymagań dla obszarów chronionych przez jednolite części wód badane na terenie województwa łódzkiego w latach 2010-2012 w dorzeczu Wisły.

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 15 – Poz. 4462

Rysunek 3.5. Stan jednolitych części wód badanych na terenie województwa łódzkiego w latach 2010-2012 w dorzeczu Wisły. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 16 – Poz. 4462

Obszary zagrożone podtopieniami

Obszary zagrożone podtopieniami zostały przedstawione na rysunku 3.6. Można zauważyć, że takie tereny nie znajdują się na obszarze gminy Wola Krzysztoporska. Najbliżej położone takie obszary leżą dość da- leko na wschód od granic gminy, wzdłuż rzeki Pilicy. Jednak rzeki Dąbrówka i Bogdanówka mogą stanowić potencjalne zagrożenie w postaci wiosennych i letnich lokalnych podtopień.

Rysunek 3.6. Obszary zagrożone podtopieniami (źródło: http://spdpsh.pgi.gov.pl/PSHv7/). Ocena Jednolitej Części Wód Powierzchniowych (JCWP) znajdujących się na terenie gminy Wola Krzysztoporska jest niezadowalająca w odniesieniu do celu Ramowej Dyrektywy Wodnej, którym jest doprowadzenie jakości wód do stanów dobrych do 2015 roku. Stan wszystkich JCWP określono jako zły mimo umiarkowanych i niektórych dobrych ocen cząstkowych. Zagrożenie powodziowe na terenie gminy jest nikłe jednak nie należy lekceważyć możliwości lokalnych podtopień. Aby spełnić założenia Ramowej Dyrektywy Wodnej o doprowadzeniu JCWP w gminie Wola Krzyszto- porska do stanów dobrych do 2015 roku niezbędne jest zintensyfikowanie prac nad poprawą jakości wód powierzchniowych na obszarze gminy, a także współpraca przy tym zagadnieniu wśród jednostek samorzą- dów terytorialnych regionu. 3.1.2. Wody podziemne

Wody podziemne - informacje ogólne

Pod powierzchnią gminy Wola Krzysztoporska nie znajduje się żaden Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP). Najbliżej położony taki zbiornik to Główny Zbiornik Wód Podziemnych Niecka Łódzka o numerze 401. W gminie Wola Krzysztoporska występują dwa poziomy wodonośne wód podziemnych, związane z utwo- rami czwartorzędowymi i górnokredowymi. W poziomie czwartorzędowym wody podziemne występują na głębokości od kilkunastu do 40 m p.p.t., a wydajność potencjalna studni wynosi od 10 do 120 m3/h. wody te występują pod niewielkim ciśnieniem. W poziomie kredowym wody podziemne występują na głębokości od Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 17 – Poz. 4462 kilku do 60 m p.p.t., a wydajność potencjalna studni wynosi od 20 do 120 m3/h. Wody te występują pod ciśnie- niem do 3.000 kPa. Na znacznych obszarach oba poziomy pozostają w kontakcie hydraulicznym (Program Ochrony Środowiska Gminy Wola Krzysztoporska. Aktualizacja, Piotrków Trybunalski 2009). Aktualna wersja podziału JCWPd na 161 części (rysunek 3.7) obowiązuje do końca 2014 roku. Planuje się, że projektowana nowa wersja podziału na 172 części oraz subczęści, po akceptacji KZGW, będzie obowiązy- wała od 2015 roku (Strona Państwowej Służby Hydrologicznej: http://www.psh.gov.pl/artykuly_i_publikacje /publikacje/charakterystyka-geologiczna-i-hydrogeologiczna-zweryfikowanych-jcwpd.html). Według obecnie obowiązującego podziału gmina Wola Krzysztoporska leży w większości w obszarze JCWPd 97 oraz w części (fragment północno-zachodni) w obszarze JCWPd 96.

Rysunek 3.7. Mapa stanu Jednolitych Części Wód Podziemnych (JCWPd) według podziału na 161 obsza- rów (źródło: http://mjwp.gios.gov.pl/mapa/). Rysunek 3.8. przedstawia punkty poboru wód podziemnych do celów komunalnych i przemysłowych. Na terenie gminy Wola Krzysztoporska jest zlokalizowanych 6 takich punktów. Wcześniej funkcjonowały także ujęcia w Bujnach (2 studnie), Majkowie Dużym (1 studnia), Piaskach (1 studnia) i Wygodzie (1 studnia) lecz zostały one zlikwidowane. Na obszarze gminy są zlokalizowane także punkty poboru wód mineralnych (rysunek 3.9). Punkty poboru wód to: 1) Ujęcie w Kacprowie (2 studnie); 2) Ujęcie w Jeżowie (3 studnie); 3) Ujęcie w Rokszycach (2 studnie); 4) Ujęcie w Woźnikach (2 studnie); 5) Ujęcie w Gomulinie (2 studnie); Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 18 – Poz. 4462

6) Ujęcie w Parzniewicach (3 studnie).

Rysunek 3.8. Punkty poboru wód podziemnych (źródło: http://spdpsh.pgi.gov.pl/PSHv7/).

Rysunek 3.9. Punkty poboru wód mineralnych. (Źródło: http://spdpsh.pgi.gov.pl/PSHv7/). Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 19 – Poz. 4462

Monitoring wód podziemnych

Na terenie gminy Wola Krzysztoporska zlokalizowany jest punkt badawczy regionalnego monitoringu wód podziemnych w miejscowości Kacprów. Charakterystykę tego punktu umieszczono w tabeli 3.2. W 2012 roku wody podziemne zakwalifikowano do I (najwyższej) klasy jakości. (Sprawozdanie z monitoringu regionalnego zwykłych wód podziemnych na terenie województwa łódzkiego w 2012 roku, Łódź 2013). Tabela 3.2. Charakterystyka punktu sieci regionalnej monitoringu wód podziemnych na obszarze gminy Wola Krzysztoporska (źródło: Sprawozdanie z monitoringu regionalnego zwykłych wód podziemnych na terenie województwa łódzkiego w 2012 roku, Łódź 2013).

Jednost- Współrzędne geograficzne Numer Nu- Nr punktu ka Miejsco- Rodzaj Rodzaj Straty- zbiorni- mer Nr ppk Użytkownik wg. użyt- Szerokość Długość hydro- wość punktu wód* grafia** ka JCW kownika geograficzna geograficzna geolo- GZWP Pd północna wschodnia giczna Zakład Usług Wodnych i Komunalnych Studnia 73 Kacprów W 2 51 20 29,80 19 33 32,35 Cr2 - 97 XI 2 w Woli Krzysztopor- wiercona skiej * W – wody wgłębne, ** Cr2 – kreda górna. Jednak nie zawsze wody podziemne w tym punkcie pomiarowo kontrolnym były tak dobre jakości. Zesta- wienie wyników pomiarów dla kolejnych lat przedstawia tabela 3.3. Tabela 3.3. Wyniki badań wód podziemnych w ppk w gminie Wola Krzysztoporska. (Ekoportal Woje- wództwa Łódzkiego, http://5.226.64.98:8080/EKOPORTAL/).

Rok badań Klasa jakości wód* 2006 III 2007 III 2008 IV 2009 II 2010 ~ 2011 ~ 2012 I * Klasa jakości wód: I – wody bardzo dobrej jakości; II – wody dobrej jakości; III – wody zadowalającej jakości; IV – wody niezadowalającej jakości; ~ - brak badań w danym roku. Wody podziemne na terenie gminy Wola Krzysztoporska mają duże znaczenie ze względu na zaopatrzenie mieszkańców w wodę pitną bardzo dobrej jakości. Z tego powodu zaleca się stały monitoring tych wód w punktach poboru i w punktach pomiarowo-kontrolnych zlokalizowanych na obszarze gminy.

Obszary Szczególnie Narażone

Obszary Szczególnie Narażone (OSN) są to obszary wód powierzchniowych i podziemnych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszary wód, do których odpływ azotu ze źródeł rolniczych należy ograniczyć. Obszary OSN są tworzone na podstawie art. 47 ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2011 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. poz. 145, z późn. zm.) i zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowi- ska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związ- kami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z 2002 r. Nr 241, poz. 2093). Dla wód określonych na podstawie ww. rozporządzenia wyznacza się powierzchnię ich zlewni jako obszar szczególnie narażony (OSN). Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 20 – Poz. 4462

Na obszarze gminy Wola Krzysztoporska nie wyznaczono Obszarów Szczególnie Narażonych (OSN) (rozpo- rządzenie nr 2/2012 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 20 sierpnia 2012 r.).

Podsumowanie zasobów wodnych gminy Wola Krzysztoporska

Gmina Wola Krzysztoporska posiada umiarkowane zasoby wodne. Zasoby wód powierzchniowych są nie- wielkie i są słabej jakości. Wody podziemne natomiast są dobrej jakości, a ich ilość jest wystarczająca do zao- patrywania wodociągów gminnych. Powinny zostać podjęte działania mające na celu poprawę stanu i jakości wód powierzchniowych przede wszystkim przez ograniczenie przedostawania się zanieczyszczeń do wód i do gleby. Wskazane jest także ustanowienie stałego monitoringu stanu i jakości wód powierzchniowych w punktach pomiarowo-kontrolnych bez- pośrednio na terenie gminy. Aby spełnić założenia Ramowej Dyrektywy Wodnej o doprowadzeniu Jednolitych Części Wód d stanów dobrych do 2015 roku trzeba skoncentrować prace przede wszystkim na polepszeniu stanu wód powierzchniowych.

Analiza SWOT

Mocne strony Słabe strony

Dobra jakość wód podziemnych Niezadowalająca jakość wód powierzchniowych Dobrze rozwinięta sieć wodociągowa Umiarkowanie rozwinięta sieć kanalizacyjna Małe prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi

na obszarze gminy

Szanse Zagrożenia

Rozwój sieci osadniczej, infrastruktury technicznej Znaczne możliwości polepszenia stanu i jakości wód i rolnictwa skutkujący zwiększonym poborem wody, powierzchniowych np. poprzez ograniczenie spływu większą produkcją ścieków i zwiększonym spływem z pól uprawnych, rozbudowę sieci kanalizacyjnej powierzchniowym z pól uprawnych skutkującym i likwidację szamb znacznym pogorszeniem stanu i jakości wód Możliwość nawiązania współpracy międzyregionalnej z sąsiednimi jednostkami samorządu terytorialnego w celu poprawy stanu i jakości wód 3.2. Powietrze atmosferyczne

Analiza stanu aktualnego

Na terenie gminy Wola Krzysztoporska, zanieczyszczenia wprowadzane są do powietrza z czterech pod- stawowych źródeł: - powierzchniowych (indywidualne ogrzewanie, zanieczyszczenia komunalne pochodzące z palenisk domowych, gromadzenia i utylizacji ścieków i odpadów), - punktowych (pochodzących ze zorganizowanych źródeł w wyniku energetycznego spalania paliw i przemysłowych procesów technologicznych), - liniowych (ruch kołowy), - z rolnictwa (uprawy i hodowla zwierząt). Emisja powierzchniowa związana jest ze stosowaniem paliw stałych (szczególnie węgla kamiennego w domowych instalacjach grzewczych) w tym również spalania różnego rodzaju odpadów palnych, np. butelek i opakowań plastikowych, co powoduje uwalnianie szkodliwych gazów. Wzrost średniego stężenia zanieczysz- Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 21 – Poz. 4462 czeń pyłowych i gazowych powstałych w wyniku emisji powierzchniowej notowany jest cyklicznie w okresie zimowym. Jest to zjawisko związane z sezonem grzewczym, gdy przeciętne stężenie zanieczyszczeń jest wów- czas kilka razy wyższe niż w okresie letnim. Wyniki badań monitoringowych wskazują, że emisja z ogrzewania indywidualnego w mniejszych ośrodkach miejskich oraz wiejskich ma ogromny udział w ogólnej emisji zanie- czyszczeń do powietrza. Jej wpływ najbardziej uwidacznia się w obszarach charakteryzujących się zwartą, gęstą zabudową. Na terenie gminy Wola Krzysztoporska największa emisja powierzchniowa ma miejsce na terenach zabu- dowanych, gdzie zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna wyposażona jest w indywidualne systemy grzewcze, a osiedla domków wielorodzinnych posiadają własne przydomowe kotłownie opalane węglem. Dużym problemem jest powszechne palenie odpadów komunalnych. Zanieczyszczenia pochodzą z emitorów o małej wyso- kości, co powoduje rozprzestrzenianie się ich po najbliższej okolicy. Emisja liniowa skoncentrowana jest wzdłuż głównych szlaków komunikacyjnych i charakteryzuje się dużą nierównomiernością w ciągu doby. Substancje emitowane z silników pojazdów oddziałują na stan czystości szczególnie w najbliższym otoczeniu dróg, a ich wpływ maleje wraz z odległością od nich. W ujęciu ogólnym stężenia zanieczyszczeń komunikacyjnych wykazują systematyczną tendencję rosnącą, co jest konsekwencją szybkiego rozwoju motoryzacji i emisji spalin. Emisja komunikacyjna z transportu kołowego jest drugą co do znaczenia dla jakości powietrza grupą emisji. Największe zanieczyszczenia komunikacyjne związane z ruchem pojazdów w gminie Wola Krzysztoporska emitowane są wzdłuż dwóch dróg krajowych: nr 1 i nr 8 oraz autostrady A-1. Droga krajowa nr 1 przebiega przez wschodnią część gminy i łączy południe Polski (Cieszyn) z północą (Gdańsk). Stanowi także część międzynarodowego szlaku komunikacyjnego E75 Helsinki – Gdańsk – Łódź – Budapeszt – Ateny. Dodatkowo odcinek drogi Tuszyn – Piotrków Trybunalski stanowi fragment autostrady A-1. Droga krajowa nr 8 przebiega przez północną część gminy i stanowi odcinek międzynarodowej trasy E67, która łączy Europę Środkową z Finlandią. Gmina znajduje się w sąsiedztwie węzła, w którym zbiegają się droga krajowa nr 8 i autostrada A-1. Emisja punktowa rozumiana jest, jako energetyczne spalanie paliw przez podmioty gospodarcze oraz obiekty sfery publicznej. Największymi źródłami punktowej emisji zanieczyszczeń na terenie gminy Wola Krzysztoporska są: - Zakłady chemiczne „Organika-Azoty„ S.A. Jaworzno, Woli Krzysztoporskiej, - Kaufland Polska Markety Sp. z o.o., Rokoszyce, - Górażdże Kruszywa Sp. z o.o., Pawłów Górny, - Prologis Poland Reit Sp. z o.o., - Drum-Clean-Recycling Sp. z o.o., Wola Krzysztoporska, - Cermont Sp. z o.o., Wola Krzysztoporska, - Voith Turbo, Sp. z o.o., Majków Duży, - Karibia Sp. z o.o., Wola Krzysztoporska, - Przedsiębiorstwo Wielobranżowe WTÓRMEX Sp. j. Elżbieta i Marek Rochowscy, Wygoda, - PHU Alojzy Stępień, Gomulin Kolonia, - Gospodarstwo Ogrodnicze Agaty i Grzegorza Krosoniów, Piaski. Emisja z rolnictwa związana jest głównie z pyleniem. Pył w rolnictwie powstaje na skutek prac polowych. Dodatkowymi źródłami zanieczyszczeń z rolnictwa są: nawożenie, wypalanie pól, transport plonów oraz hodowla zwierząt.

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 22 – Poz. 4462

Poziomy zanieczyszczeń

Na potrzeby prowadzonych ocen jakości powietrza, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2012 r. poz. 914), aktualnie na terenie województwa łódzkiego ze względu na jakość powietrza oceniana jest w 2 strefach: - aglomeracja łódzka (miasto Łódź) PL1001, - strefa łódzka (obszar poza aglomeracją) PL1002. Gmina należy do strefy łódzkiej, która obejmuje obszar 17 810 km2. Na podstawie danych wojewódzkich systemów monitoringu jakości powietrza wykonywane są coroczne oceny jakości powietrza. Systemem oceny jakości powietrza objęte są zanieczyszczenia określone rozporządzeniem Ministra Środo- wiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1032), tj.: benzen, dwutlenek azotu, tlenki azotu, dwutlenek siarki, tlenek węgla, ozon, pył zawieszony PM 2,5, pył zawieszony PM 10, a także substancje oznaczane w pyle PM 10, tj.: ołów, arsen, kadm, nikiel i benzo(a)piren (tabela 3.4).

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 23 – Poz. 4462

a) suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu, b) suma metalu i jego związków w pyle zawieszonym PM10, c) stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10 μm (PM10) mierzone metodą wagową z separacją frakcji lub metodami uznanymi za równorzędne, d) maksymalna średnia ośmiogodzinna, spośród średnich kroczących, obliczanych co godzinę z ośmiu śred- nich jednogodzinnych w ciągu doby. Każdą tak obliczoną średnią 8-godzinną przypisuje się dobie, w której się ona kończy; pierwszym okresem obliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny 17.00 dnia od godziny 16.00 do 24.00 tego dnia czasu środkowoeuropejskiego CET, e) całkowita zawartość tego pierwiastka w pyle zawieszonym PM10, a dla benzo(a)pirenu całkowitą zawar- tość benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, f) liczba dni z przekroczeniem poziomu docelowego w roku kalendarzowym uśredniona w ciągu kolejnych trzech lat. W przypadku braku danych pomiarowych z trzech lat dotrzymanie dopuszczalnej częstości przekroczeń sprawdza się na podstawie danych pomiarowych z co najmniej jednego roku; od 2020 r. do- puszczalna krotność przekroczeń nie obowiązuje, kryterium oceny dla celu długoterminowego jest jedno- krotne przekroczenie normowanego poziomu stężenia w roku kalendarzowym, Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 24 – Poz. 4462

g) wyrażony jako AOT 40, które oznacza sumę różnic pomiędzy stężeniem średnim jednogodzinnym wyra- żonym w μg/m3, a wartością 80 μg/m3, dla każdej godziny w ciągu doby pomiędzy godziną 8.00 a 20.00 czasu środkowoeuropejskiego CET, dla której stężenie jest większe niż 80 μg/m3. Wartość tę uznaje się za dotrzymaną, jeżeli nie przekracza jej średnia z takich sum obliczona dla okresów wegetacyjnych z pię- ciu kolejnych lat. W przypadku braku danych pomiarowych z pięciu lat dotrzymanie tej wartości sprawdza się na podstawie danych pomiarowych z co najmniej trzech kolejnych lat. W przypadku gdy w serii pomiarowej występują braki, obliczaną wartość AOT 40 należy pomnożyć przez iloraz liczby możliwych terminów pomiarowych do liczby wykonanych w tym okresie pomiarów, h) wartość uśredniona dla kolejnych pięciu lat. W przypadku braku danych pomiarowych z pięciu lat dotrzymanie dopuszczalnej częstości przekroczeń sprawdza się na podstawie danych pomiarowych z co najmniej trzech lat, i) stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 2,5 μm (PM2,5) mierzone metodą wagową z separa- cją frakcji lub metodami uznanymi za równorzędne. Dla części substancji określone są poziomy dopuszczalne, natomiast dla reszty - poziomy docelowe, przy czym: - poziom dopuszczalny – jest to poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym terminie i który po tym terminie nie powinien być przekraczany; poziom dopuszczalny jest standardem jakości powietrza. Poziomy dopuszczalne są określone pod kątem ochrony zdrowia ludzi i ochrony roślin, - poziom docelowy – jest to poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym czasie za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych; poziom ten ustala się w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego wpływu danej substancji na zdrowie ludzi lub śro- dowisko jako całość; Poziomy docelowe są określone pod kątem ochrony zdrowia ludzi i ochrony ro- ślin.

Dla ozonu (O3) określone są poziomy celu długoterminowego. Jest to poziom substancji, poniżej którego, zgodnie ze stanem współczesnej wiedzy, bezpośredni szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi lub środowisko jako całość jest mało prawdopodobny; poziom ten ma być osiągnięty w długim czasie, z wyjątkiem sytuacji, gdy nie jest to możliwe za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych. Zgodnie z art. 89 ust. 1 ustawy - Prawo ochrony środowiska, wojewódzki inspektor ochrony środowiska dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w danej strefie za rok poprzedni oraz (odrębnie dla każdej substancji) dokonuje klasyfikacji stref. Wynikiem oceny dla kryterium ochrony zdrowia i kryterium ochrony roślin, dla wszystkich substancji pod- legających ocenie, jest zaliczenie strefy do jednej z poniższych klas: - klasa A – jeżeli stężenia substancji na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych bądź poziomów docelowych: - wymagane działania: utrzymanie stężeń zanieczyszczenia poniżej poziomu dopuszczalnego oraz pró- ba utrzymania najlepszej jakości powietrza, - klasa B – jeżeli stężenia substancji na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne lecz nie prze- kraczają ustalonych dla nich marginesów tolerancji: - wymagane działania: określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych; określenie przyczyn przekroczeń, podjęcie działań w celu zmniejszenia emisji, - klasa C – jeżeli stężenia substancji na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, a w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne bądź poziomy docelowe: - wymagane działania: niezbędne jest opracowanie i wdrożenie programu ochrony powietrza w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów docelowych w powietrzu, w zakresie danego zanieczyszczenia, - klasa C2 – w przypadku pyłu PM2,5 jeżeli stężenia substancji na terenie strefy przekraczają poziom docelowy (dodatkowa klasyfikacja zgodnie z pismem GIOŚ z dnia 9.02.2012 r., znak: DM/5102- 07/01/2012/BT). Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 25 – Poz. 4462

Dla parametru jakim jest poziom celu długoterminowego dla ozonu, przewidziano: - klasa D1 – jeżeli poziom stężeń ozonu nie przekracza poziomu celu długoterminowego, - klasa D2 – jeżeli poziom stężeń ozonu przekracza poziom celu długoterminowego: - wymagane działania: niezbędne jest podejmowanie ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych mających na celu osiągnięcie poziomu celu długoterminowego do 2020 roku. Uwzględniając ww. wytyczne, wynikiem oceny dla kryterium ochrony zdrowia i kryterium ochrony roślin, dla wszystkich substancji podlegających ocenie, jest zaliczenie strefy do jednej z klas. Zaliczenie strefy do określonej klasy zależy od stężeń zanieczyszczeń występujących na jej obszarze i wiąże się z określonymi wy- maganiami dotyczącymi działań na rzecz poprawy jakości powietrza bądź utrzymania jakości na dotychczaso- wym poziomie. Tabela 3.5. Klasyfikacja strefy łódzkiej z uwzględnieniem poziomu docelowego dla poszczególnych wskaź- ników, pod kątem ochrony zdrowia (źródło: Dane z WIOŚ Łódź, delegatura w Sieradzu).

Symbol klasy dla obszaru strefy poszczególnych Lp. Wskaźnik czasów uśredniania rok wynikowa 1. dwutlenek siarki A A 2. dwutlenek azotu A A 3. benzen A A 4. tlenek węgla A A 5. ozon A D2 6. pył zawieszony PM2,5 C C 7. pył zawieszony PM10 C C 8. arsen w pyle PM10 A A 9. kadm w pyle PM10 A A 10. nikiel w pyle PM10 A A 11. ołów w pyle PM10 A A 12. benzo(a)piren w pyle PM10 C C Strefa łódzka, na podstawie przeprowadzonych przez WIOŚ badań, otrzymała klasę C ze względu na roczne stężenia pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 oraz średnioroczne stężenie benzo(a)pirenu pod kątem zdrowia. W strefie zarejestrowano również przekroczenie dopuszczalnych stężeń ozonu w odniesieniu do poziomu celu długoterminowego (tabela 3.5). Wymagane prawem działania dla stref o klasie C ze stwierdzonymi przekroczeniami poziomów dopuszczalnych, to podejmowanie działań na obszarach przekroczeń w ramach istniejących bądź tworzonych progra- mów naprawczych, w celu zmniejszenia emisji pyłu PM10 oraz benzo(a)pirenu, a także podejmowanie działań doraźnych zmierzających do ograniczenia szkodliwego oddziaływania stężeń tej substancji. Dla stref ze stwierdzonymi przekroczeniami poziomu celu długoterminowego ozonu (D2) nie jest wymagane opracowywanie programów naprawczych. Wymaganymi działaniami jest ograniczenie emisji prekursorów ozonu (tlenków azotu, węglowodorów i lotnych związków organicznych), które to powinny być jednym z prio- rytetów w wojewódzkich programach ochrony środowiska. Dla stref i zanieczyszczeń, dla których nie stwierdzono przekroczeń obowiązujących standardów, powinny być podejmowane działania mające na celu utrzymanie jakości powietrza na tym samym lub lepszym poziomie.

Ze względu na poziomy dopuszczalne określone dla SO2, NOx i ozonu pod kątem ochrony roślin strefę łódzką zakwalifikowano do klasy A.

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 26 – Poz. 4462

Stan czystości powietrza atmosferycznego w gminie

W ubiegłych latach na terenie gminy Wola Krzysztoporska, w miejscowościach Wola Krzysztoporska i Rokszyce, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi prowadził pomiary dotyczące stanu czysto- ści powietrza atmosferycznego. Analizę stanu zanieczyszczenia powietrza dokonano na podstawie wyników badań miesięcznych pomiarów stężeń zanieczyszczeń dwutlenku siarki oraz dwutlenku azotu uzyskanych me- todą pasywną (tabela 3.6) Metoda pasywna polega na zjawisku samoistnej dyfuzji gazów oraz ich pochłanianiu na odpowiednio dobranym absorbencie. Warto zaznaczyć, że w przypadku obu zanieczyszczeń uzyskane wyniki są wyższe w sezonie zimowym, niż letnim. Tabela 3.6. Wielkość emisji dwutlenku siarki oraz dwutlenku azotu w gminie Wola Krzysztoporska w latach: 2011, 2012 i 2013 (źródło: WIOŚ w Łodzi – Delegatura w Sieradzu).

Średnia roczna emisja (µg/m3) Miejscowość Adres Zanieczyszczenie 2011 2012 2013

SO2 9,3 9,5 8,9 Wola Krzysztoporska ul. Południowa 11 NO2 18,2 16,5 15,2

SO2 8,1 6,9 8,0 Rokszyce Rondo DK8 NO2 26,9 20,6 27,0 W latach: 2011, 2012 i 2013 nie zostały przekroczone dopuszczalne stężenia badanych substancji. Ponadto, w punkcie pomiarowym w Woli Krzysztoporskiej odnotowano spadek średniej rocznej emisji NO2. W gminie Wola Krzysztoporska wyznaczono obszar przekroczeń pyłu PM10 – Ld10SldPM10d06 (rysunek 3.10). Obszar ten jest zlokalizowany w północno–zachodniej części gminy, obejmuje powierzchnię 1 007,8 ha i jest zamieszkiwany przez 500 osób. Maksymalne stężenia 24-godzinne sięgają wartości 55 µg/m3. Natomiast maksymalna liczba przekroczeń w ciągu roku kształtuje się na poziomie 58. Za występowanie przekroczeń w gminie odpowiedzialny jest napływ pyłu z położonego w sąsiedztwie Piotrkowa Trybunalskiego.

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 27 – Poz. 4462

Rysunek 3.10. Obszar przekroczeń wartości dopuszczalnej pyłu PM10 (pomiar 24-godzinny uśredniony) na terenie gminy Wola Krzysztoporska (źródło: uchwała nr XXXV/690/13 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie programu ochrony powietrza dla strefy w województwie łódzkim w celu osiągnięcia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego i poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10 oraz planu działań krótkoterminowych). Wartości procentowego udziału poszczególnych rodzajów emisji w poziomie zanieczyszczeń wynoszą: - napływ 45,2 – 56,0%, - emisja punktowa 1,1 – 2,0%, - emisja powierzchniowa 22,7 – 28,3%, - emisja liniowa 7,0 – 14,1%, - rolnictwo 1,1 – 1,7%. (Uchwała nr XXXV/690/13 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie programu ochrony powietrza dla strefy w województwie łódzkim w celu osiągnięcia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego i poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10 oraz planu działań krótkoterminowych). Gmina Wola Krzysztoporska położona jest w obszarze przekroczeń średniej rocznej wartości poziomu docelowego stężenia bezno(a)pirenu w pyle PM10. W gminie nie są prowadzone pomiary pyłu i jego skła- du, obszar przekroczeń wartości poziomu stężenia docelowego benzo(a)pirenu w pyle obliczono z wykorzystaniem modelu Palmet/Calpuff w oparciu o model meteorologiczny WRF. Obszar przekroczeń pokazano na rysunku 3.11. Główną przyczyną występowania wysokich wartości stężenia tej substancji jest emisja niska. Ponadto praktyka spalania przez mieszkańców odpadów komunalnych w paleniskach domowych potęguje problem przekroczeń poziomu docelowego B(a)P w powietrzu. Oznacza to, że zagrożenie jakości powietrza związa- ne z nadmierną koncentracją wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych jest poważnym problemem wszystkich miejscowości województwa oraz wielu miejscowości ościennych, znajdujących się pod wpływem napływu zanieczyszczonych mas powietrza znad sąsiadujących obszarów zurbanizowanych.

Rysunek 3.11. Obszar przekroczeń średniej rocznej wartości poziomu docelowego stężenia benzo(a)pirenu w pyle PM10 w południowej części Strefy łódzkiej w 2012 r. (źródło: Roczna ocena jakości powietrza w wo- jewództwie łódzkim za 2012 r., Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi). Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 28 – Poz. 4462

Według kryteriów ustanowionych dla ochrony roślin, na podstawie obliczeń z użyciem matematycznego modelowania jakości powietrza również nie stwierdzono występowania na terenie gminy Wola Krzysztoporska przekroczeń poziomów dopuszczalnych i docelowych substancji w powietrzu. Przekroczeniu uległ tylko poziom celu długoterminowego stężenia ozonu według kryteriów dla ochrony roślin (wskaźnik AOT40).

Podsumowanie

Na obszarze gminy Wola Krzysztoporska znaczny wpływ na stan powietrza atmosferycznego ma emisja powierzchniowa pochodząca ze spalania paliw oraz emisja liniowa. Największe zanieczyszczenie ma miejsce podczas sezonu grzewczego (źródła emisji opierają się o paliwa stałe, a nawet o spalane odpady komunalne). Na terenie gminy nie funkcjonuje sieć ciepłownicza. Lokalne kotłownie oraz gospodarstwa indywidualne opalane węglem i drewnem są źródłem emisji niskiej. Wpływ ruchu drogowego (emisja liniowa) na zanieczyszczenie powietrza jest mniejszy niż instalacje grzewcze, jednak jest równomiernie nasilony podczas całego roku kalendarzowego, zwłaszcza na obszarach położonych wzdłuż dróg krajowych nr 1 i nr 8 oraz autostrady A-1. Gmina Wola Krzysztoporska położona jest w obszarze przekroczeń średniej rocznej wartości poziomu docelowego stężenia benzo(a)pirenu w pyle PM10. W gminie nie są prowadzone pomiary pyłu i jego składu. Ob- szar przekroczeń wartości poziomu stężenia docelowego benzo(a)pirenu w pyle obliczono z wykorzystaniem modelu Palmet/Calpuff w oparciu o model meteorologiczny WRF. Analiza SWOT

Mocne strony Słabe strony

Ogólny dobry stan jakości powietrza Brak wykorzystania źródeł energii odnawialnej, które w gminie ograniczyłyby emisję zanieczyszczeń do powietrza Znaczny udział emisji pochodzącej ze spalania paliw wysoko zanieczyszczających, głównie węgla z ogrzewania indywidualnego Wzrost stężeń pyłu i benzo(a)pirenu

w powietrzu w sezonie grzewczym Bardzo słabo rozwinięta sieć gazowa

w gminie Wzrastający wskaźnik zanieczyszczeń komunikacyj-

nych wynikający z rosnącej liczby samochodów

Szanse Zagrożenia

Inwestycja w odnawialne źródła energii Zwiększające się zanieczyszczenie powietrza na terenie gminy wynikające z liniowych źródeł zanieczyszczeń Budowa sieci gazowych na terenach miejscowości

gminnych

3.3. Powierzchnia ziemi

Informacje ogólne

Gleby stanowią stan przejściowy pomiędzy przyrodą nieożywioną a ożywioną. Powstają ze skał przekształ- canych pod wpływem komponentów krajobrazu naturalnego, takich jak: organizmy żywe, klimat, wody czy rzeź- ba terenu. Także działalność człowieka wywiera istotny wpływ na cechy pokrywy glebowej (Geografia fizyczna Polski, Andrzej Richling, Katarzyna Ostaszewska, PWN, Warszawa 2005). Na terenie Polski prowadzony jest program Monitoring chemizmu gleb ornych, który stanowi element Pań- stwowego Monitoringu Środowiska w zakresie jakości gleb i ziemi. Celem tego programu jest ocena stanu zanie- Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 29 – Poz. 4462 czyszczenia i zmian właściwości gleb w wymiarze czasowym i przestrzennym. Obowiązek prowadzenia takich badań wynika z zapisów krajowych aktów prawnych m.in. Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, z późn. zm.). Na terenie gminy Wola Krzysztoporska jest zlokalizowany punktu badawczy tego monitoringu (numer 251) w miejscowości Wygoda (źródło: strona GIOŚ: http://www.gios.gov.pl/chemizm_gleb/idex.php? mod=pomiary&w=06). Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono następującą charakterystykę gleb: - kompleks gleb 2 (kompleks pszenny dobry), - typ gleby AP (gleby płowe), - klasa bonitacyjna IIIa (gleby orne dobre). Szczegółowe wyniki badania gleby w tym punkcie zostały zamieszczone w załączniku 2. Gatunek gleby w badanym punkcie według różnych systemów to: - BN-78/9180-11: pgm (piasek gliniasty mocny), - PTG 2008: pg (piasek gliniasty), - USDA: LMS (loamy medium sand). Należy podkreślić, że jest to punkt monitoringowy należący do sieci krajowej, zatem nie stanowi zobrazo- wania stanu i jakości gleb na obszarze gminy. Raport o stanie środowiska województwa łódzkiego na rok 2012 (WIOŚ, Łódź 2013) nie zawiera informacji o jakości i ochronie gleb (generalnie, nie tylko na terenie gminy Wola Krzysztoporska). Gleby na terenie gminy Wola Krzysztoporska Na terenie gminy Wola Krzysztoporska występuje kilka rodzajów gleb nierównomiernie przemieszanych ze sobą (Centralna Baza Danych Geologicznych, http://bazagis.pgi.gov.pl/website/cbdg/viewer.htm): 1) piaski, żwiry, mady rzeczne oraz torfy i namuły (Q2); 2) piaski, żwiry i mułki rzeczne (Q1B); 3) gliny zwałowe, ich zwietrzeliny oraz piaski i żwiry lodowcowe (Q1Ś); 4) piaski eoliczne, lokalnie w wydmach (Q); 5) piaski i żwiry sandrowe (Q1Ś); 6) pisaki i mułki kemów (Q1Ś). Gleby I - III klasy bonitacyjnej stanowią około 23,2% powierzchni gminy, a klasy IV i około 40,2%. Jest to dobry wynik sprzyjający rozwojowi rolnictwa (Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wola Krzysztoporska, Wola Krzysztoporska 2008). Kompleksy gleb o wysokiej klasie bonitacyjnej występują rozłożone nierównomiernie na obszarze całej gminy. Największe zwarte zespoły tych gleb występują po północnej stronie linii kolejowej Piotrków Trybunalski – Rogowiec oraz w rejonie miejsco- wości Bogdanowa i Kamienna (Program Ochrony Środowiska Gminy Wola Krzysztoporska na lata 2009-2013, Piotrków Trybunalski 2009). Na terenie gminy występują gleby zdegradowane wymagające rekultywacji i ponownego zagospodarowania. Są to grunty orne, pastwiska i nieużytki o łącznej powierzchni około 25 ha zdegradowane w wyniku działalności oczyszczalni ścieków na terenie zamkniętych Wolskich Zakładów Przemysłu Barwników Organicznych w Woli Krzysztoporskiej. (Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Wola Krzysztoporska na lata 2007-2013. Aktualizacja, Wola Krzysztoporska 2010) Podobnie zagrożeniem dla środowiska są wysypi- ska odpadów poprodukcyjnych byłych zakładów chemicznych, środków ochrony roślin i nawozów. Na obszarze powiatu piotrkowskiego (a także na terenie gminy Wola Krzysztoporska) udział gleb kwa- śnych i bardzo kwaśnych jest wysoki i wynosi 71% (rysunek 3.12). W związku z tym udział gleb, które wymagają wapnowania (rysunek 3.13) także jest wysoki i dla powiatu piotrkowskiego wynosi 61%. (Program ochrony środowiska województwa łódzkiego na lata 2008-2011 z per- spektywą na lata 2012-2015, Łódź 2007) Nowsze dane (Program ochrony środowiska województwa łódzkiego Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 30 – Poz. 4462 na lata 2012-2015, Łódź 2012) wskazują na tylko czteroprocentowy spadek udziału gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych na obszarze powiatu piotrkowskiego.

Rysunek 3.12. Gleby o odczynie kwaśnym i bardzo kwaśnym w województwie łódzkim.

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 31 – Poz. 4462

Rysunek 3.13. Procent gleb wymagający wapnowania w województwie łódzkim. Zawartość makroelementów (fosfor, potas, magnez) w glebach województwa łódzkiego jest niska. Dla obszaru województwa odsetek gleb wymagających nawożenia potasem wynosi 74%, a magnezem 55%. Odsetek gleb wymagających zwiększonego nawożenia fosforem dla powiatu piotrkowskiego wynosi 83% przy średniej dla województwa łódzkiego wynoszącej 52%. (Program ochrony środowiska województwa łódzkiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015, Łódź 2007). Na terenie gminy znajdują się złoża surowców kopalin pospolitych (kruszywa naturalnego) podlegające ciągłej eksploatacji lub przy eksploatacji zaniechanej. Obszary, na których występują złoża położone są na glinach zwałowych, co nie zapewnia całkowitej izolacji wód podziemnych i może prowadzić do ich zanieczyszczenia nawozami i środkami ochrony roślin. Zestawieni złóż zostało przedstawione w załączniku 3.

Podsumowanie

Dość wysoki wskaźnik bonitacyjny jakości i przydatności rolniczej gleb wskazuje na dobrą jakość gleb na terenie gminy Wola Krzysztoporska. Jednak wysoki udział gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych oraz gleb wyma- gających wapnowania obniża wartość rolniczą tych terenów. Zawartość makroelementów jest niska i brakuje nowszych badań korygujących tą ocenę, przeprowadza- nych na większym obszarze niż jeden punkt pomiarowo-kontrolny w miejscowości Wygoda. Istotnym problemem jest zdegradowany obszar pozostały po Wolskich Zakładach Przemysłowych Barwni- ków Organicznych, który wymaga jak najszybszej rekultywacji. Władze lokalne powinny stale współpracować z Okręgową Stacją Chemiczno-Rolniczą (OSChR.) w Łodzi w celu okresowego badania stanu gleb. Powinny także zachęcać właścicieli gruntów do przesyłania próbek z własnych działek celem ich przebadania. Władze gminy powinny także zwrócić się do starostwa powiatowego w celu nawiązania współpracy dotyczącej przebadania gleb na omawianym terenie.

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 32 – Poz. 4462

Analiza SWOT

Mocne strony Słabe strony

Dość wysoki wskaźnik bonitacyjny jakości Wysoki udział gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych i przydatności rolniczej gleb Wysoki udział gleb wymagających wapnowania

Niski poziom zawartości makroelementów

Szanse Zagrożenia

Niezrównoważony rozwój rolnictwa (szczególnie Rolnicy jako prywatni przedsiębiorcy mogą sami trosz- chemizacja) skutkujący zubożeniem czyć się o dobry stan gleb na swoich terenach i zanieczyszczeniem gleby Możliwość szerokiego przebadania gleb przy współpra- Zwiększenie natężenia ruchu kołowego - zanieczysz- cy z Okręgową Stacją Chemiczno-Rolniczą w Łodzi czenie metalami ciężkimi i WWA Możliwość znacznej poprawy stanu gleb poprzez Zdegradowany obszar pozostały po Wolskich Zakła- stosowanie odpowiednich zabiegów agrotechnicznych dach Przemysłowych Barwników Organicznych oraz Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej wymagający jak najszybszej rekultywacji Nieznany poziom chemicznego zanieczyszczenia gleb

3.4. Hałas Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szcze- gólności poprzez utrzymanie poziomu hałasu poniżej poziomu dopuszczalnego lub co najmniej na tym samym poziomie oraz na zmniejszaniu poziomu hałasu do co najmniej dopuszczalnego, gdy nie jest on do- trzymany - art. 112 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, z późn. zm.). Poziomy dopuszczalne hałasu określają: - rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 r. Nr 120, poz. 826, z późn. zm.) oraz - rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2012 r. poz. 1109). Drugie rozporządzenie wprowadziło zwiększone dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowa- nego przez drogi i linie kolejowe (od 3 do 6 dB dla poziomów równoważnych hałasu oraz od 5 do 10 dB dla wskaźników długookresowych, w zależności od rodzaju terenu) i jest ono obecnie stosowane. Wyróżnia się następujące wskaźniki mające zastosowanie w prowadzeniu długookresowej polityki w zakresie ochrony środowiska przed hałasem, w szczególności do sporządzania map akustycznych oraz progra- mów ochrony środowiska przed hałasem:

- LDWN – długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB), wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem pory dnia od godz. 6.0-18.00, pory wieczoru od godz. 18.00- 22.00 oraz pory nocy od godz. 22.00-6.00,

- LN – długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach 9dB0, wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku od godz. 22.00-6.00. Wykonywane są również pomiary w celu określenia wartości wskaźników dobowych LAeqD i LAeqN, mających zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby, przy czym: Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 33 – Poz. 4462

- LAeqD jest to równoważny poziom dźwięku A dla pory dnia, rozumianej jako przedział czasu w godz. 6.00-22.00, - LAeqN – równoważny poziom dźwięku A dla pory nocy, rozumianej jako przedział czasu w godz. 22.00-6.00.

W przypadku terenów, na których znajdują się domy jednorodzinne, LDWN ma poziom 64 dB (dopuszczalny hałas w ciągu doby), natomiast LN – 59 dB (dopuszczalny hałas w porze nocnej). Użyte skróty szczegółowo objaśniono w dalszej części rozdziału. Ochronie akustycznej podlegają tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, wielorodzinnej i zagro- dowej oraz tereny szpitali, szkół, domów opieki społecznej, uzdrowisk oraz tereny rekreacyjno-wypoczynkowe. Na terenie gminy Wola Krzysztoporska największym źródłem hałasu jest hałas komunikacyjny w postaci hałasu drogowego. Oddziałuje on w coraz większym stopniu na środowisko i zdrowie mieszkańców o czym jednoznacznie świadczy wzrost liczby środków transportu. Według danych GUS w powiecie piotrkowskim w 2012 roku nastąpił wzrost liczby pojazdów o 12,2% w stosunku do 2009 r. (rysunek 3.14).

Rysunek 3.14. Dynamika zmian liczby pojazdów w powiecie piotrkowskim (źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych 2013, http://www.stat.gov.pl/bdl). Obciążenie hałasem na terenie gminy jest zróżnicowane w zależności od odległości położenia zabudowy mieszkalnej i usługowej, od sieci dróg komunikacyjnych i ich rodzaju. Natężenie hałasu drogowego jest zróżnicowane – zależy od obciążenia drogi ruchem pojazdów, udziału po- jazdów ciężkich w potoku ruchu, prędkości i płynności jazdy, parametrów technicznych oraz stanu nawierzchni drogi. Przekroczenia dopuszczalnych wartości hałasu pochodzącego od ruchu samochodowego spowodowane są także często zbyt bliskim sąsiedztwem zabudowy mieszkaniowej od dróg oraz brakiem zabezpieczeń prze- ciwhałasowych. Poza tym, z roku na rok wzrasta liczba pojazdów na drogach. Transport drogowy w gminie odgrywa zasadniczą rolę, ponieważ jest jednym z dominujących gałęzi rozwoju gospodarki regionu. Bardzo szybko wzrasta udział samochodów osobowych w ogólnej strukturze pojaz- dów zarejestrowanych na terenie gminy. Znacznie wzrosła też liczba motorowerów oraz ciągników rolniczych. (GUS, Bank Danych Lokalnych 2013, http://www.stat.gov.pl/bdl). Na terenie gminy Wola Krzysztoporska krzyżują się trzy ważne szlaki komunikacyjne: (Plan Rozwoju Lo- kalnego Gminy Wola Krzysztoporska na lata 2007–2013, Wola Krzysztoporska 2010): - droga krajowa nr 1 relacji Gdańsk – Katowice przekształcana w autostradę A-1 (na odcinku Tuszyn – Piotrków Trybunalski droga posiada status autostrady); droga ta jest częścią drogi międzynarodowej E75 i przebiega przez wschodni fragment gminy, Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 34 – Poz. 4462

- droga krajowa nr 8 relacji Warszawa – Piotrków Trybunalski – Wrocław, przebiegająca przez północną część gminy; stanowi ona odcinek międzynarodowej trasy E67, - linia kolejowa Piotrków Trybunalski – Bełchatów obecnie nie prowadząca przewozów pasażerskich. Łączna długość dróg na terenie gminy wynosi 182,96 km, z czego drogi krajowe stanowią 11,5% (21,1 km), drogi powiatowe stanowią 43,0% (78,7 km), drogi gminne stanowią 45,5% (83,16 km). Długość torów kolejowych na obszarze gminy wynosi 12,6 km. (Program ochrony środowiska gminy Wola Krzysztoporska na lata 2009–2013, Piotrków Trybunalski 2009). Badanie hałasu drogowego w województwie łódzkim wykonane zostało na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w 2012 roku w celu sporządzenia map akustycznych dróg o natężeniu ruchu ŚDR (średniodobowy ruch w roku podawany w pojazdach na dobę [P/d]) powyżej 3.000.000 pojazdów rocznie. Celem opracowania było przedstawienie stanu akustycznego środowiska w otoczeniu dróg krajowych województwa łódzkiego w formie wielowarstwowej mapy tematycznej. Mapą akustyczną objęty zo- stał teren pasa drogowego wraz z obszarami o szerokości 2 x 800 m położony po obydwu jego stronach. Te- reny objęte sporządzaniem mapy akustycznej w województwie łódzkim przedstawia rysunek 3.15 (opracowanie własne na podstawie: Mapy akustyczne dla dróg krajowych powyżej 3.000.000 pojazdów. Woje- wództwo Łódzkie, Kielce 2012). Czarnym okręgiem zaznaczony jest orientacyjny obszar gminy Wola Krzysztoporska.

Rysunek 3.15. Lokalizacja odcinków dróg krajowych objętych opracowaniem map akustycznych wykonanych w 2011 r. dla dróg krajowych na terenie wybranych powiatów województwa łódzkiego. Opracowanie obejmuje 4 odcinki wokół dróg krajowych nr 1 i nr 8 oraz autostrady A-1 znajdujące się na terenie gminy Wola Krzysztoporska (tabela 3.7). Są to: 1) droga 8 – Rokszyce; 2) Rokszyce – Kamieńsk; 3) Bełchatów – Mzurki; 4) Mzurki – Piotrków Trybunalski. Odcinki objęte badaniami zlokalizowane są w większości (prawie 93% obszaru gminy objętego badaniami) na terenach zabudowy rozproszonej z infrastrukturą, na drugim miejscu są lasy (ponad 4%).

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 35 – Poz. 4462

Tabela 3.7. Dane lokalizacyjno–techniczne analizowanych odcinków dróg na terenie gminy Wola Krzysz- toporska wraz z procentowym udziałem poszczególnych rodzajów terenów dla obszarów, na których klimat akustyczny oddziałują. (Opracowanie własne na podstawie: Mapy akustyczne dla dróg krajowych powyżej 3.000.000 pojazdów. Województwo Łódzkie, Kielce 2012).

Tereny Tereny zwartej zabudowy Gminy zabudowy rozproszonej ID_ODC Nazwa odcinka w zasięgu obszaru Lasy Wody RAZEM z infrastruk- z infrastruk- analizy turą, ter. turą, ter. rolne rolne Gorzkowice (gmina wiejska), Roz- ROKSZYCE - prza (gmina wiej- LD_8_0847_1 2,10% 89,60% 8,19% 0,11% 100,00% KAMIEŃSK ska), Wola Krzysz- toporska (gmina wiejska) Grabica (gmina BEŁCHATÓW - wiejska), Wola LD_8_0859_8 1,96% 97,66% 0,39% 0,00% 100,00% MZURKI Krzysztoporska (gmina wiejska) Grabica (gmina DROGA 8 - wiejska), Wola LD_8_0830_A1 4,75% 94,90% 0,36% 0,00% 100,00% ROKSZYCE Krzysztoporska (gmina wiejska)) Grabica (gmina MZURKI - wiejska), Wola LD_8_0860_8 PIOTRKÓW 3,43% 96,49% 0,08% 0,00% 100,00% Krzysztoporska TRYB. (gmina wiejska)

RAZEM GMINA WOLA KRZYSZTOPORSKA 2,54% 92,92% 4,47% 0,06% 100,00%

Tabele 3.8.–3.11. przedstawiają liczby lokali oraz mieszkańców narażonych na hałas w przedziałach imisji dla wskaźników LDWN oraz LN (mapy akustyczne dla dróg krajowych powyżej 3.000.000 pojazdów. Wojewódz- two Łódzkie, Kielce 2012).

Tabela 3.8. Zestawienie liczby lokali narażonych na hałas w przedziałach stref imisji dla wskaźnika LDWN, w pobliżu dróg o dużym natężeniu ruchu na terenie gminy Wola Krzysztoporska.

Liczba lokali mieszkalnych narażonych na hałas w przedziałach stref imisji dla wskaźnika LDWN ID_ODC Nazwa odcinka 55 ÷ 60 60 ÷ 65 65 ÷ 70 70 ÷ 75 powyżej dB dB dB dB 75 dB

LD_8_0847_1 ROKSZYCE - KAMIEŃSK 358 258 150 41 5

LD_8_0859_8 BEŁCHATÓW - MZURKI 29 42 6 5 1

LD_8_0830_A1 DROGA 8 - ROKSZYCE 9 96 67 15 3

LD_8_0860_8 MZURKI - PIOTRKÓW TRYB. 184 44 60 45 17

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 36 – Poz. 4462

Tabela 3.9. Zestawienie liczby mieszkańców eksponowanych na hałas w przedziałach stref imisji dla wskaźnika LDWN, w pobliżu dróg o dużym natężeniu ruchu na terenie gminy Wola Krzysztoporska.

Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas w przedziałach stref imisji dla wskaźnika LDWN ID_ODC Nazwa odcinka 55 ÷ 60 60 ÷ 65 65 ÷ 70 70 ÷ 75 powyżej dB dB dB dB 75 dB

LD_8_0847_1 ROKSZYCE - KAMIEŃSK 1019 717 429 116 14

LD_8_0859_8 BEŁCHATÓW - MZURKI 87 122 17 15 3

LD_8_0830_A1 DROGA 8 - ROKSZYCE 24 253 179 39 8

LD_8_0860_8 MZURKI - PIOTRKÓW TRYB. 530 126 173 131 48

Tabela 3.10. Zestawienie liczby lokali narażonych na hałas w przedziałach stref imisji dla wskaźnika LN, w pobliżu dróg o dużym natężeniu ruchu na terenie gminy Wola Krzysztoporska.

Liczba lokali mieszkalnych narażonych na hałas w przedziałach stref imisji dla wskaźnika LN ID_ODC Nazwa odcinka 50 ÷ 55 55 ÷ 60 60 ÷ 65 65 ÷ 70 powyżej dB dB dB dB 70 dB

LD_8_0847_1 ROKSZYCE - KAMIEŃSK 377 215 116 13 2

LD_8_0859_8 BEŁCHATÓW - MZURKI 37 29 6 4 1

LD_8_0830_A1 DROGA 8 - ROKSZYCE 17 114 46 9 3

LD_8_0860_8 MZURKI - PIOTRKÓW TRYB. 134 54 59 39 9

Tabela 3.11. Zestawienie liczby mieszkańców eksponowanych na hałas w przedziałach stref imisji dla wskaźnika LN, w pobliżu dróg o dużym natężeniu ruchu na terenie gminy Wola Krzysztoporska. Liczba mieszkańców eksponowanych na hałas w przedziałach stref imisji dla wskaźnika LN ID_ODC Nazwa odcinka 50 ÷ 55 55 ÷ 60 60 ÷ 65 65 ÷ 70 powyżej dB dB dB dB 70 dB

LD_8_0847_1 ROKSZYCE - KAMIEŃSK 1057 610 327 38 5

LD_8_0859_8 BEŁCHATÓW - MZURKI 112 83 18 11 3

LD_8_0830_A1 DROGA 8 - ROKSZYCE 44 303 122 23 8

LD_8_0860_8 MZURKI - PIOTRKÓW TRYB. 386 155 168 113 25

W gminie Wola Krzysztoporska najwięcej mieszkańców, jak również lokali, narażonych jest na hałas drogowy o natężeniu w przedziałach:

- wskaźnik LDWN 55 ÷ 60 dB dB oraz 60 ÷ 65 dB,

- wskaźnik LN 50 ÷ 55 dB oraz 55 ÷ 60 dB. Najmniej osób oraz lokali narażonych jest na najwyższy przedział hałasu.

Na rysunkach 3.16 i 3.17 przedstawiono mapy rozmieszczenia ludności eksponowanej na hałas dla LDWN i LN wzdłuż drogi krajowej nr 8, a także wzdłuż autostrady A – 1 na terenie gminy Wola Krzysztoporska (http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/, stan na 8.04.2014 r.).

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 37 – Poz. 4462

Rysunek 3.16. Mapa rozmieszczenia ludności eksponowanej na hałas dla LDWN.

Rysunek3.17. Mapa rozmieszczenia ludności eksponowanej na hałas dla LN.

Podsumowanie

Warunki akustyczne na terenie gminy Wola Krzysztoporska są zadowalające, jednak powinny w miarę możliwości być poddawane kontroli, szczególnie w związku z obecnością na terenie gminy dróg krajowych nr 1 i nr 8 oraz autostrady A-1, na których natężenie ruchu pojazdów będzie prawdopodobnie stale wzrastało. Dodatkowo, przez gminę przebiega linia kolejowa, dla której nie jest opracowana mapa akustyczna. Priorytetem gminy Wola Krzysztoporska w dziedzinie ochrony przed hałasem powinny być: Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 38 – Poz. 4462

- systematyczny monitoring hałasu w środowisku, szczególnie na terenach będących pod wpływem oddziaływania określonej kategorii dróg, linii kolejowych oraz innych uciążliwych obiektach, - inwestycje zmniejszające narażenie na hałas komunikacyjny, modernizacja szlaków komunikacyjnych (budowa ekranów akustycznych, rewitalizacja odcinków linii kolejowych i wymiana taboru na mniej hałaśliwy, itp), - regularna aktualizacja istniejących map akustycznych, - opracowanie mapy akustycznej dla linii kolejowej przebiegającej przez teren gminy, - współpraca ze starostwem powiatowym przy opracowywaniu programów ochrony środowiska przed hałasem oraz przy regularnej aktualizacji istniejących map akustycznych, - przestrzeganie wartości dopuszczalnych poziomów hałasu w odniesieniu do nowo zagospodarowywa- nych terenów: stosowanie w planowaniu przestrzennym zasady strefowania.

Analiza SWOT

Mocne strony Słabe strony

Stosunkowo niewielki obszar gminy zagrożony Pogarszanie się klimatu akustycznego spowodowane hałasem – wzdłuż drogi krajowej i autostrady wzrostem natężenia ruchu drogowego na terenie gminy Mała liczba zakładów w nadmiernym stopniu Brak mapy akustycznej na temat zagrożeń hałasem emitujących hałas do środowiska kolejowym Hałas związany ruchem pojazdów na drogach Gmina posiada opracowaną mapę akustyczną wzdłuż krajowych i autostradzie stanowi duże zagrożenie dla drogi krajowej nr 8, autostrady A-1 mieszkańców z powodu przebiegu tych dróg w niewielkim oddaleniu od zabudowań mieszkalnych

Występowanie hałasu kolejowego

Szanse Zagrożenia

Zmniejszenie wpływu hałasu drogowego poprzez Rozwój ruchu drogowego może przyczynić się zastosowanie cichych nawierzchni oraz miejscowo do wzrostu natężenia hałasu zadrzewienia przydrożne Opracowanie map akustycznych dla linii kolejowej

przebiegającej przez gminę

3.5. Pole elektromagnetyczne

Informacje ogólne

Pole elektromagnetyczne jest stałym i istotnym czynnikiem oddziałującym na organizm ludzki. Naturalne i wytwarzane pola elektromagnetyczne towarzyszą człowiekowi wszędzie – w miejscu zamieszkania, w pracy, w podróży, a ich coraz intensywniejsze występowanie jest konsekwencją rozwoju techniki. Zgodnie z ustawą - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, z późn. zm.) pole elektromagnetyczne (PEM) to pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz. Pole elektromagnetyczne w środowisku ma źródła: - naturalne (pola geomagnetyczne, pola związane ze zjawiskami zachodzącymi w atmosferze ziemskiej takimi jak promieniowanie słoneczne i wyładowania atmosferyczne, oraz pochodzące z przestrzeni ko- smicznej), Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 39 – Poz. 4462

- sztuczne (powstaje w wyniku działania zespołów sieci i urządzeń elektrycznych w pracy, w domu, stacji nadawczych, urządzeń energetycznych, telekomunikacyjnych, radiolokacyjnych i radionawigacyjnych). Najpowszechniejszymi sztucznymi źródłami PEM występującymi w środowisku są linie i stacje elektroenergetyczne (źródła pól elektrycznych i magnetycznych o częstotliwości 50 Hz), instalacje radiokomunikacyj- ne, radionawigacyjne i radiolokacyjne (urządzenia wytwarzające pola elektromagnetyczne o częstotliwości od ok. 0,1 MHz do ok. 100 GHz). W ostatnich latach obserwowany jest znaczny wzrost liczby urządzeń wytwarzających pola elektromagnetyczne, co powoduje większe zainteresowanie społeczeństwa zakresem oddziaływania tych urządzeń na środowi- sko. Stacje bazowe telefonii komórkowej są obecnie najbardziej rozpowszechnionym rodzajem obiektów radio- komunikacyjnych. W Polsce sieci telefonii komórkowych wykorzystują następujące częstotliwości: - około 900 MHz – sieci GSM 900, - około 1800 MHz – sieci GSM 1800, - około 2100 MHz – sieci UMTS. Rysunek 3.18. przedstawia rozmieszczenie naziemnych nadajników RTV oraz stacji bazowych GSM/UMTS na terenie powiatu piotrkowskiego oraz powiatów sąsiadujących w 2011 r. Na terenie powiatu rozmieszczonych jest kilkanaście stacji bazowych GSM/UMTS, natomiast brak jest nadajników radiowych oraz telewizyj- nych. W tabeli 3.12. przedstawiono źródła promieniowania elektromagnetycznego na terenie gminy Wola Krzysztoporska (Program Ochrony Środowiska dla powiatu piotrkowskiego na lata 2013–2016 z perspektywą na lata 2016-2020. Aktualizacja, Piotrków Trybunalski 2012).

Rysunek 3.18. Rozmieszczenie naziemnych nadajników RTV oraz stacji bazowych GSM/UMTS na terenie wybranych powiatów województwa łódzkiego w 2011 r. (źródło: Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2011 roku, WIOŚ, Łódź 2012).

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 40 – Poz. 4462

Tabela 3.12. Źródła promieniowanie elektromagnetycznego na terenie gminy (źródło: Program Ochrony Środowiska dla powiatu piotrkowskiego na lata 2013–2016 z perspektywą na lata 2016-2020. Aktualizacja, Piotrków Trybunalski 2012).

Czas Lp. Adres instalacji Rodzaj instalacji funkcjonowania 97-371 Wola Instalacja radiokomunikacyjna, moc promieniowana izotopowo Krzysztoporska, 1 wynosi nie mniej niż 15 W, emitujące pola elektromagnetyczne 24h/dobę ul. Szkolna 7, działka o częstotliwościach od 30kHz do 300 GHz nr ewid. 479/11 Rokszyce 46A, Instalacja radiokomunikacyjna, moc promieniowana izotopowo 2 97-371 Wola wynosi nie mniej niż 15W, emitujące pola elektromagnetyczne 24h/dobę Krzysztoporska o częstotliwościach od 30kHz do 300 GHz Instalacja radiokomunikacyjna, moc promieniowana izotopowo 3 Rokszyce I 46a wynosi nie mniej niż 15W, emitujące pola elektromagnetyczne 24h/dobę o częstotliwościach od 30kHz do 300 GHz Instalacja radiokomunikacyjna, moc promieniowana izotopowo Mąkolice 68, wynosi nie mniej niż 15W, emitujące pola elektromagnetyczne 24h/dobę działka nr 194 o częstotliwościach od 30kHz do 300 GHz Instalacja radiokomunikacyjna, moc promieniowana izotopowo Rokszyce I 18, wynosi nie mniej niż 15W, emitujące pola elektromagnetyczne 24h/dobę działka nr 17/2 o częstotliwościach od 30kHz do 300 GHz Instalacja radiokomunikacyjna, moc promieniowana izotopowo Wola Krzysztopor- wynosi nie mniej niż 15W, emitujące pola elektromagnetyczne 24h/dobę ska, ul. Fabryczna 1 o częstotliwościach od 30kHz do 300 GHz Wola Instalacja radiokomunikacyjna, moc promieniowana izotopowo Krzysztoporska, wynosi nie mniej niż 15W, emitujące pola elektromagnetyczne 24h/dobę ul. Fabryczna 1 o częstotliwościach od 30kHz do 300 GHz Wola Krzysztoporska, ul. Instalacja radiokomunikacyjna, moc promieniowana izotopowo Fabryczna 1, działka wynosi nie mniej niż 15W, emitujące pola elektromagnetyczne 24h/dobę nr ewid. 480/70, gm. o częstotliwościach od 30kHz do 300 GHz Wola Krzysztoporska Zgodnie z ustawą - Prawo ochrony środowiska oceny poziomu pól elektromagnetycznych w środowisku i obserwacji zmian dokonuje się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, a WIOŚ prowadzi okreso- we badania poziomu pól elektromagnetycznych w środowisku. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. z 2007 r. Nr 221, poz. 1645) pomiary PEM prowadzone są w 3-letnim cyklu pomiarowym. W każdym roku pomiary na terenie województwa łódzkiego prowadzone są w 45 punktach rozmieszczonych równomiernie na obszarze wojewódz- twa (łącznie w 3-letnim cyklu pomiarowym 135 punktów) i powtarzane co 3 lata. Punkty pomiarowe zlokalizowane są na terenie województwa równomiernie w dostępnych dla ludności miejscach usytuowanych w: - centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców ponad 50 tys. (15 punktów pomiarowych), - pozostałych miastach (15 punktów pomiarowych), - terenach wiejskich (15 punktów pomiarowych). Zakres prowadzenia badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku obejmie pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości co najmniej 0,1MHz do 3000MHz. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 41 – Poz. 4462

Pomiar natężenia promieniowania elektromagnetycznego w 2013 roku w gminie Wola Krzysztoporska wy- konano w jednym punkcie na terenie wiejskim w miejscowości Gomulin Kolonia (tabela 3.13). Lokalizację tego punktu przedstawiono na rysunku 3.19. (Monitoring promieniowania elektromagnetycznego w wojewódz- twie łódzkim w 2013 r., Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi). Ostatni raz punkty pomiarowe PEM na terenie powiatu piotrkowskiego – w tym w gminie Wola Krzyszto- porska rozmieszczone były w 2010 roku.

Rysunek 3.19. Rozmieszczenie punktów pomiarowych promieniowania elektromagnetycznego na terenie wybranych powiatów województwa łódzkiego w 2013 r. Tabela 3.13. Wyniki pomiarów natężenia pola elektromagnetycznego w gminie Wola Krzysztoporska w 2013 roku.

Nazwa jednostki terytorialnej, na Maksymalna Średnia arytmetyczna Maksymalna obszarze której zlokalizowany jest składowa elektryczna składowa elektryczna gęstość mocy pola punkt pomiarowy (V/m) (V/m) (W/m2)

Gomulin Kolonia, < 0,3 < 0,3 < 0,0002 Gmina Wola Krzysztoporska

Po przeprowadzeniu serii pomiarów nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych wartości natężenia PEM. Średnie wartości 2 – godzinne nie przekroczyły poziomu 0,3 V/m, natomiast gęstość mocy pola z wartości maksymalnych określona dla stanowiska była niższa od 0,0002 W/m2. Po przeprowadzeniu serii pomiarów nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych wartości natężenia PEM. Średnie wartości 2 – godzinne nie przekroczyły poziomu 0,3 V/m, natomiast gęstość mocy pola z wartości maksymalnych określona dla stanowiska była niższa od 0,0001 W/m2. (Wyniki pomiarów monitoringowych promieniowania elektro-magnetycznego na terenie województwa łódzkiego w latach 2008–2010, WIOŚ, Łódź 2011).

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 42 – Poz. 4462

Podsumowanie

Podsumowując, natężenie pól elektromagnetycznych odnotowane na terenie gminy Wola Krzysztoporska nie przekracza dopuszczalnych poziomów. Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól elektrycznych promieniowania elektromagnetycznego dla zakresu częstotliwości co najmniej od 0,1 MHz do 3 000 MHz uzyskana dla punktu pomiarowego w miejscowości Gomulin Kolonia, utrzymywała się na ni- skim poziomie. W porównaniu z rokiem 2010 wartości zmierzonych natężeń pól elektromagnetycznych były na minimalnie niższym poziomie. Największym zagrożeniem związanym z polami elektromagnetycznymi jest nieustanny rozwój sieci ko- mórkowych, radiowych, Wi-Fi, itp. Mimo, że obecnie na terenie gminy Wola Krzysztoporska nie są przekra- czane normy, ochrona przed polami elektromagnetycznymi powinna polegać na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska przez utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych: - poniżej poziomów dopuszczalnych, lub - co najmniej na tych poziomach. Obowiązkiem firm prowadzących instalacje oraz użytkowników urządzeń emitujących pole elektromagnetyczne jest wykonanie pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku bezpośrednio po rozpo- częciu użytkowania instalacji lub urządzenia oraz za każdym razem w przypadku zmiany warunków pracy instalacji lub urządzenia (jeśli zmiany mogą wpłynąć na zmianę poziomów pól elektromagnetycznych, których źródłem jest instalacja lub urządzenie). Analiza SWOT

Mocne strony Słabe strony

Funkcjonowanie sztucznych źródeł radiacji, które zasięgiem swojego oddziaływania obejmują gminę Wzrost promieniowania elektromagnetycznego Wola Krzysztoporska nie stwarza zagrożenia ze źródeł sztucznych dla ludności i środowiska

Szanse Zagrożenia

Konieczne badanie poziomu emisji pola elektromagne- Możliwe przekroczenie dopuszczalnego poziomu tycznego w środowisku w nowych instalacjach oraz PEM w związku z rozwojem sieci elektromagnetycz- w przypadku zmiany warunków pracy urządzenia nych i zwiększoną ilością urządzeń elektrycznych

3.6. Walory przyrodnicze i krajobrazowe 3.6.1. Lasy i łowiectwo Wartość lasów znajdujących się w gminie Wola Krzysztoporska wynika przede wszystkim z pełnionych przez nie funkcji ekologicznych, ale także z ich funkcji społecznych i gospodarczych. Analiza ortofotomapy Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii (http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/) po- zwala stwierdzić, że północne obszary gminy Wola Krzysztoporska nie są zalesione. Kompleksy leśne obecne są w centralnej, południowej i zachodniej części gminy. Z danych GUS (2013) wynika, że łączna powierzchnia lasów w gminie wynosi 1 798,3 ha, a lesistość – 10,5%. Udział lasów publicznych na terenie gminy jest tylko nieznacznie wyższy niż lasów prywatnych i wynosi ok. 51%. Niemal wszystkie lasy publiczne znajdują się w zarządzie Lasów Państwowych. Lesistość gminy Wola Krzysztoporska jest o 13,4 punktów procentowych niższa niż w powiecie piotrkowskim. Lasy gminne stanowią tylko 5,3% powierzchni lasów na terenie powiatu. (GUS, Bank Danych Lokalnych 2013). Zestawienie określające stan ilościowy lasów na terenie gminy i powiatu przygotowano w tabeli 3.14.

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 43 – Poz. 4462

Tabela 3.14. Powierzchnia lasów, ich formy własności oraz lesistość Gminy Wola Krzysztoporska na tle powiatu wieruszowskiego (źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS, http://www.stat.gov.pl/bdl , 2013).

Lasy pu- Powierzchnia Lasy pu- Lasy publiczne Lasy Lasy bliczne Jednostka jednostki Lesistość bliczne Skarbu Państwa prywatne ogółem Skarbu terytorialna terytorialnej (%) ogółem w zarządzie LP ogółem (ha) Państwa (ha) (ha) (ha) 9ha) (ha) Gmina Wola 17 075 1 798,3 10,5 911,6 903,6 894,6 886,7 Krzysztoporska Powiat 142 874 34 209,5 23,9 23 505,0 23 402,5 23 139,0 10 704,5 Piotrkowski Gmina położona jest na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi, w Nadleśnictwie Piotrków. Na obszarze gminy funkcjonuje Leśnictwo Wierzeje. Skład gatunkowy lasów, wynika z rodzaju siedliska (na które decydujący wpływ ma rodzaj występujących gleb i obecność cieków wodnych), a także z panu- jących warunków klimatycznych. Gatunkiem dominującym w lasach jest sosna zwyczajna w towarzystwie brzóz, świerków, dębów, modrzewi, jodeł i olsz. (Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Piotrkowskiego na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2016-2020, Aktualizacja, Piotrków Trybunalski 2012). Na terenie gminy Wola Krzysztoporska funkcjonują następujące koła łowieckie (Ankieta dla Jednostek Samorządu Terytorialnego, gmina Wola Krzysztoporska, kwiecień 2014 r.): - Koło Łowieckie Nr 24 ,,Orzeł”, Piotrków Trybunalski, Wygoda nr 9, - Koło Łowieckie Nr 18 ,,Racjonalnego Łowiectwa„ (działa w miejscowościach: Parzniewice, Mąkolice, Stradzew, Kozierogi, Bogdanów, Moników, Borowa, Oprzężów, Woźniki Piekary, Wola Krzysztoporska), - Koło Łowieckie Nr 22 ,,Darz Bór”, Piotrków Trybunalski, ul. Kwiatowa nr 7 (działa w miejscowości Majków Duży), - Koło Łowieckie Nr 20 ,,Sokół”, Bełchatów, ul. Lipowa 107, - Koło Łowieckie Nr 4 ,,Darz Bór”, Bełchatów, ul. Lipowa nr 175 (działa w miejscowościach: Borowa, Miłaków). Zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (Dz. U. z 2013 r. poz. 1226) gospodarka łowiecka prowadzona jest w oparciu o roczne plany łowieckie i wieloletnie łowieckie plany ho- dowlane. Koła łowieckie realizują swoje statutowe obowiązki przez prowadzenie prawidłowej gospodarki ło- wieckiej, w której mieści się m.in. dbałość o populacje zwierzyny oraz siedliska jej bytowania.

Podsumowanie

Lesistość Gminy Wola Krzysztoporska wynosi tylko 10,5% i jest o 13,4 punktów procentowych niższa niż w powiecie piotrkowskim. Krajowy program zwiększania lesistości (KPZL), przyjęty przez Radę Ministrów 23 czerwca 1995 roku, przewiduje zwiększanie lesistości w Polsce do 30 procent w 2020 roku i 33 procent w 2050 roku. W związku z tym, aby spełnić założenia KPZL musi nastąpić przyspieszenie działań zmierzających do zwiększenia lesistości, wśród których najważniejszym będzie działanie w kierunku informowania właścicieli gruntów o możliwościach i korzyściach (również finansowych) płynących z zalesień.

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 44 – Poz. 4462

Analiza SWOT

Mocne strony Słabe strony

Niska lesistość

Duże natężenie ruchu utrudniające migracje zwierząt

leśnych Oddalenie od siebie kompleksów leśnych Dominacja sosny w składzie gatunkowym drzew Szanse Zagrożenia Wprowadzenie zalesień może zwiększyć Dalszy wzrost natężenia ruchu powodujący zwiększoną różnorodność biologiczną na terenie gminy śmiertelność zwierząt i pogorszający warunki ich migracji Zmiany legislacyjne z 2013 roku, w zakresie Możliwe dalsze nielegalne pozbywanie się odpadów gospodarki odpadami mogą wpłynąć na ogranicze- komunalnych oraz przemysłowych w lasach nie ilości odpadów pozostawianych w lasach Brak wzrostu lesistości Intensyfikacja rolnictwa, sprzyjająca zmniejszeniu

różnorodności biologicznej

3.6.2. Formy ochrony przyrody Ochrona przyrody w Polsce regulowana jest przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r. poz. 627). W ramach tego aktu prawnego ustanowiono 10 form ochrony przyrody, tj.: 1) parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu; 5) obszary Natura 2000; 6) pomnik przyrody; 7) stanowiska dokumentacyjne; 8) użytki ekologiczne; 9) zespoły przyrodniczo–krajobrazowe; 10) ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. Na terenie gminy Wola Krzysztoporska występują następujące formy ochrony przyrody: - 1 obszar chronionego krajobrazu (Rysunek 3.20), - 6 pomników przyrody (tabela 3.15), - 8 użytków ekologicznych (tabela 3.16). Zachodni fragment gminy Wola Krzysztoporska znajduje się w zasięgu Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Widawki (rysunek 3.20). Obszar ten posiada powierzchnię 41 390 ha i został utworzony 4 grudnia 2007 r. Nadzór nad OCHK sprawuje Wojewódzki Konserwator Przyrody. OCHK powołano w celu ochrony doliny rzeki Widawki z wartościowymi siedliskami i zbiorowiskami roślinnymi oraz terenów cennych przyrodniczo, o znacznym zalesieniu, z licznymi zbiornikami wodnymi. Na wyróżnienie zasługują także wzniesienia Borowej Góry, które stanowią zespół pagórków o wysokich walorach krajobrazowych i turystycznych (RDOŚ, Łódź, stan na: 26.02.2014 r.). Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 45 – Poz. 4462

Rysunek 3.20. Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Widawki na terenie Woli Krzysztoporskiej (źródło: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/, stan na 9.04.2014 r.). Tabela 3.15. Pomniki przyrody na terenie gminy Wola Krzysztoporska (źródło: RDOŚ, Łódź, stan na: 26.02.2014 r.).

Obiekt Obowiązująca podstawa prawna Lp. poddany Miejscowość Opis lokalizacji Forma własności wraz z oznaczeniem miejsca ochronie ogłoszenia aktu prawnego Rośnie przy ul. Piotrkowskiej, na Zarządzenie nr 45/87 Wojewody terenie Zespołu Piotrkowskiego z dnia 15 grudnia Jesion Powiat 1. Bujny Szkół Rolniczych 1987 r. w sprawie uznania za po- wyniosły Piotrkowski Centrum mniki przyrody (Dz. Urz. Woj. Kształcenia Piotrkowskiego Nr 17, poz. 177) Praktycznego Generalna Zarządzenie nr 45/87 Wojewody Rośnie przy Dyrekcja Dróg Piotrkowskiego z dnia 15 grudnia Wiąz drodze Jeżów – 2. Jeżów Krajowych 1987 r. w sprawie uznania za po- szypułkowy Rozprza, obok i Autostrad mniki przyrody (Dz. Urz. Woj. posesji nr 45 w Warszawie Piotrkowskiego Nr 17, poz. 177) Zarządzenie nr 45/87 Wojewody 4 Lipy Rośnie na terenie Parafia Rzymsko- Piotrkowskiego z dnia 15 grudnia drobnolist- 3. Gomulin Parafii Rzymsko Katolicka 1987 r. w sprawie uznania za po- ne, Wiąz – Katolickiej w Gomulinie mniki przyrody (Dz. Urz. Woj. szypułkowy Piotrkowskiego Nr 17, poz. 177) Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 46 – Poz. 4462

Klon pospolity, Rozporządzenie nr 4/96 Wojewody Topola Wola Rośnie na terenie Piotrkowskiego z dnia 4 listopada biała, Gmina Wola 4. Krzysztopor- parku przy ul. 1996 r. w sprawie uznania za po- Lipa drob- Krzysztoporska ska Piotrkowskiej mniki przyrody (Dz. Urz. Woj. nolistna, Piotrkowskiego Nr 21, poz. 75) Dąb szy- pułkowy Rozporządzenie Nr 4/96 Wojewody 15 Lip Rośnie w parku Piotrkowskiego z dnia 4 listopada Gmina Wola 5. drobnolist- Parzniewice na terenie Szkoły 1996 r. w sprawie uznania za po- Krzysztoporska nych Podstawowej mniki przyrody (Dz. Urz. Woj. Piotrkowskiego Nr 21, poz. 75) Uchwała nr XXIII/202/2001 Rady Rośnie w pasie Gminy w Woli Krzysztoporskiej Lipa drogi powiatowej Dróg Powiato- z dnia 9 marca 2001 roku w sprawie 6. drobnolist- Stradzew przy posesji w wych w Piotrko- objęcia ochroną prawną drzewa na miejscowości wie Trybunalskim rosnącego w miejscowości Stra- Stradzew 9 dzew Tabela 3.16. Użytki ekologiczne na terenie gminy Wola Krzysztoporska (źródło: RDOŚ, Łódź, stan na: 26.02.2014 r.).

Rodzaj użytku Powierzchnia Nr działek Lp. Opis lokalizacji ekologicznego (ha) ewidencyjnych Wola Rokszycka, Leśnictwo Wierzeje, oddz. 1. Bagno 0,85 209 209 c N-ctwo Piotrków, dz. nr 209 Krężna, Leśnictwo Wierzeje, oddz. 210 g 2. Bagno 3,47 614 N-ctwo Piotrków, dz. nr 614 Wygoda, Leśnictwo Wierzeje, oddz. 215 m 3. Bagno 0,20 215 N-ctwo Piotrków, dz. nr 215 Wygoda, Leśnictwo Wierzeje, oddz. 217 m 4. Bagno 0,81 217 N-ctwo Piotrków, dz. nr 217 Kamienna, Leśnictwo Grabica, oddz. 223 g 5. Bagno 0,19 229 N-ctwo Piotrków, dz. nr 229 Bogdanów, Leśnictwo Grabica, oddz. 244A f 6. Bagno 0,37 603 N-ctwo Piotrków, dz. nr 603 Bogdanów, Leśnictwo Grabica, oddz. 244A k 7. Bagno 0,25 603 N-ctwo Piotrków, dz. nr 603 Wodopój Bogdanów, Leśnictwo Grabica, oddz. 245 c 8. i ostoja dla 0,90 28 N-ctwo Piotrków, dz. nr 28 zwierzyny Jedną z metod zbierania danych o ptakach w ramach Monitoringu Ptaków Polski jest reprezentatywne próbkowanie. Na obszarze gminy Wola Krzysztoporska została wyznaczona jedna powierzchnia próbna, z której zbierane są informacje do programu Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych.

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 47 – Poz. 4462

Analiza SWOT

Mocne strony Słabe strony

Brak dostatecznej liczby przejść drogowych Wysokie walory przyrodniczo-krajobrazowe dla zwierzyny Obecność obszaru chronionego krajobrazu, pomników Niskie nakłady finansowe na aktywną ochronę przyrody i użytków ekologicznych przyrody

Szanse Zagrożenia

Dewastacja naturalnych siedlisk przyrodniczych Ustanowienie nowych form ochrony przyrody w gminie przez turystów i mieszkańców gminy Wzrost świadomości społeczeństwa dotyczący ochrony Zagrożenie rodzimych gatunków flory przyrody i fauny przez obce gatunki inwazyjne Intensyfikacja rolnictwa, sprzyjająca zmniejszeniu

różnorodności biologicznej

3.7. Infrastruktura techniczna 3.7.1. Energetyka 3.7.1.1. Ciepłownictwo Na obszarze gminy Wola Krzysztoporska nie funkcjonuje centralny system ciepłowniczy. Zaopatrzenie w energię cieplną jest realizowane przez lokalne źródła energii, przede wszystkim przez indywidualne kotłow- nie węglowe i olejowe, za pośrednictwem pieców i instalacji etażowych. Szacuje się, że w kotły wyposażonych jest około 92% budynków mieszkalnych jedno- i wielorodzinnych. Węgiel jest najczęściej wykorzystywanym paliwem. Jego udział w bilansie paliw stosowanych do celów grzewczych wynosi ok 85%, a oleju opałowego ok. 10%. Budynki użyteczności publicznej (3 ośrodki zdrowia i 10 budynków szkolnych) są ogrzewane dzięki kotłowniom lokalnym. Dom Kultury opalany jest miałem, osiem kotłowni szkolnych – olejem opałowym, a pozostałe dwie kotłownie szkolne – węglem. Na terenie gminy funkcjonuje także lokalna sieć ciepłownicza o zasięgu osiedla, która jest zasilana z olejowej kotłowni o mocy 1,4 MW. (Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Wola Krzysztoporska na lata 2007–2013, Wola Krzysztoporska 2010) Z punktu widzenia ochrony środowiska, najlepszym rozwiązaniem jest ogrzewanie gazowe oraz ciepło pochodzące z odnawialnych źródeł energii. Oba sposoby w gminie do tej pory nie znalazły jednak szerszego zastosowania. 3.7.1.2. Gazownictwo Na obszarze gminy praktycznie nie funkcjonuje sieć gazownicza, w związku z czym w znacznej większości gospodarstw domowych w celach kuchennych wykorzystywane są butle z gazem propan – butan. Rozwiązanie takie jest tańsze od budowy sieci gazowniczej oraz od używania sprzętu AGD, zasilanego wyłącznie prądem elektrycznym. Jedynie w miejscowości Piaski we wschodniej części gminy gospodarstwa domowe są podłą- czone do sieci gazowej. Przez północną część gminy przebiega gazociąg wysokoprężny (Ø 150 mm) GZ–50 relacji Piotrków Try- bunalski – Bełchatów, będący odgałęzieniem magistrali gazowej (Ø 350 mm) relacji Częstochowa – Piotrków Trybunalski. W gminie nie występuje stacja redukcji gazu (Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Wola Krzyszto- porska na lata 2007–2013, Wola Krzysztoporska 2010). 3.7.1.3. Elektroenergetyka Gmina Wola Krzysztoporska jest całkowicie zelektryfikowana. Energia elektryczna jest dostarczana do od- biorców poprzez pięć magistrali napowietrznymi liniami 15 kV, wyprowadzanymi ze stacji: - Piotrków 220/110/15 kV, - Sulejów 110/15 kV, - Gorzkowice 110/15 kV, Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 48 – Poz. 4462

- Wschód 110/15 kV, - Bełchatów 110/15 kV. Linie napowietrzne 110 kV zostały objęte strefą ochronną (pas o szerokości 36 m), ze względu na podwyż- szony poziom natężenia elektromagnetycznego. Linie te przebiegają głównie przez centralne obszary terenu gminy, w których występują ograniczenia możliwości zagospodarowania i zabudowy terenu. Przez obszar gminy przebiegają także linie napowietrzne: - Pioma – Bełchatów 110 kV, - Gorzkowice – Wschód 110 kV, - Rogowiec – Wschód 220 kV, - Rogowiec – Joachimów 400 kV (południowy skraj gminy). Istniejący stan zaopatrzenia w energię elektryczną gminy Wola Krzysztoporska należy ocenić jako zadowala- jący. Energia doprowadzana jest do wszystkich obiektów, a sieć w pełni pokrywa zapotrzebowanie mieszkańców. Według opinii Zakładów Energetycznych Łódź Teren S. A., przy założeniu umiarkowanego tempa rozwoju gminy, obecny system zasilania liniami 15 kV zaspokoi także perspektywiczne zapotrzebowanie na energię elek- tryczną (Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Wola Krzysztoporska na lata 2007–2013, Wola Krzysztoporska 2010). 3.7.1.4. Naftociąg Przez teren gminy Wola Krzysztoporska wzdłuż autostrady A1 przebiega naftociąg (Ø 273 mm) należący do Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych w Płocku. Przylegle do naftociągu przebiega kabel światłowodowy. Oba te elementy infrastruktury technicznej stwarzają ograniczenia w użytkowaniu terenu w pasie naftociągu – po obu stronach naftociągu obowiązuje strefa bezpieczeństwa o szerokości 15 m. 3.7.1.5. Odnawialne źródła energii Odnawialne Źródła Energii (OZE) na terenie gminy Wola Krzysztoporska cieszą się coraz większą popu- larnością. Świadczy o tym rosnąca liczba rozpoczynanych postępowań na zakładanie elektrowni wiatrowych i fotowoltaicznych. Wykaz postępowań dotyczących energii wiatru znajduje się w załączniku 4, a wykaz postę- powań dotyczących energii słonecznej znajduje się w załączniku 5.

Podsumowanie

Na obszarze gminy Wola Krzysztoporska nie funkcjonuje centralny system ciepłowniczy. Potrzeby cieplne pokrywane są za pomocą indywidualnych źródeł ciepła małych mocy. Z punktu widzenia ochrony środowiska niekorzystny jest duży udział pieców węglowych, emitujących m. in. pyły oraz tlenki węgla i siarki. Gmina nie posiada podłączenia do sieci gazowej. Mieszkańcy korzystają z podłączeń do butli gazowych propan – butan. Sieć elektroenergetyczna pokrywa w całości potrzeby zasilania w energię elektryczną wszystkich odbior- ców zlokalizowanych na terenie gminy Wola Krzysztoporska.

Analiza SWOT

Mocne strony Słabe strony Duży udział kotłowni węglowych powodujących Powszechna dostępność energii elektrycznej zanieczyszczenie środowiska Brak sieci gazowej i ciepłowniczej Wysokie koszty przyłącza gazowego Wzrastające ceny gazu oraz niekorzystna relacja

cenowa w stosunku do paliw stałych

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 49 – Poz. 4462

Szanse Zagrożenia Większa dostępność nowych technologii racjonalizu- Gwałtowny wzrost kosztów produkcji oraz ceny jących zużycie ciepła przez gospodarstwa domowe energii cieplnej z systemu ciepłowniczego

Rozwój odnawialnych źródeł energii Emisja CO2 towarzysząca energetycznemu spalaniu w oparciu o lokalne zasoby paliw konwencjonalnych Przystosowanie istniejących kotłowni Brak postępu w pozyskiwaniu energii do wykorzystania paliw ze źródeł odnawialnych ze źródeł odnawialnych Pozyskanie przez gminę środków zewnętrznych na Brak podjęcia działań inwestycyjnych budowę sieci gazowej czy ciepłowniczej w kierunku gazyfikacji Współpraca samorządu lokalnego ze służbami gazowniczymi w zakresie planowania Duże potrzeby inwestycyjne zaopatrzenia w gaz Wysoka jakość dostarczanej energii oraz niezawod- ność zasilania – bezpieczeństwo dostaw energii Wysokie koszty inwestycyjne energetyki odnawialnej elektrycznej

3.7.2. Gospodarka wodno–ściekowa Dokumentami określającymi ramy dla gospodarki wodno-ściekowej są: - ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ście- ków (Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858) oraz - ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. poz. 145, z późn. zm.). Zaopatrzenie w wodę i odbiór ścieków zależy od sieci rozdzielczej, czyli od dwóch sieci przesyłowych: sieci wodociągowej dostarczającej wodę i sieci kanalizacyjnej odprowadzającej ścieki. Z definicji: - „wodociąg – kompleks urządzeń wodociągowych służących do ujęcia wód powierzchniowych i podziemnych, studni publicznych, urządzeń służących do magazynowania i uzdatniania wód, sieci wodo- ciągowe, urządzenia regulujące ciśnienie wody, zapewniające dostawę wody do odbiorców: w wymaga- nej ilości, z odpowiednią jakością, przy odpowiednim ciśnieniu, na pewnym obszarze działania, w pewnym okresie czasu.”, - „kanalizacja – kompleks urządzeń kanalizacyjnych służący do odprowadzania ścieków: sieć kanalizacyjna, wyloty urządzeń służących do wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi, urządzenia pod- czyszczające i oczyszczające ścieki, przepompownie ścieków.”. Według Głównego Urzędu Statystycznego (Statystyczne Vademecum Samorządowca 2012, Urząd Staty- styczny w Łodzi, GUS, Bank Danych Lokalnych 2013) w 2012 roku procent ludności gminy Wola Krzyszto- porska korzystającej z instalacji wodociągowej wzrósł o 0,4 punktu procentowego w stosunku do 2010 roku i wyniósł 88,9 procent (10 516 osób). W 2012 roku (w stosunku do 2010 roku) wzrósł także procent ogółu lud- ności korzystającej z instalacji kanalizacyjnej; wzrost ten miał poziom 1,2 punktu procentowego – w 2012 roku z instalacji kanalizacyjnej korzystało 20,6 procent ludności gminy (2 438 osoby), (tabela 3.17). Procent korzystających z sieci wodociągowej jest porównywalny z powiatem piotrkowskim oraz z woje- wództwem łódzkim. Natomiast odsetek korzystających z sieci kanalizacyjnej w gminie jest prawie trzy razy niższy w porównaniu z województwem. Tabela 3.17. Procent ludności korzystającej z sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w latach 2010–2012 (źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych 2013, http://www.stat.gov.pl/bdl)

Korzystający z sieci wodociągowej Korzystający z sieci Jednostka terytorialna % ogółu ludności kanalizacyjnej % ogółu ludności Rok 2010 2012 2010 2012 Województwo łódzkie 89,6 89,9 58,8 60,4 Powiat piotrkowski 85,2 85,8 22,7 24,8 Gmina Wola Krzysztoporska 88,5 88,9 19,4 20,6 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 50 – Poz. 4462

Widoczna jest bardzo duża dysproporcja pomiędzy stanem rozwinięcia sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, co wpływa na dostęp mieszkańców do obu sieci i na gospodarkę wodno-ściekową w gminie. Sieć wodociągowa jest bardzo dobrze rozwinięta, jej długość wynosi 258,9 km (stopień zwodociągowania wynosi 81%). Gmina Wola Krzysztoporska prowadzi eksploatacje pięciu własnych ujęć wody podziemnej, położonych w miejscowościach: Jeżów, Woźniki, Kacprów, Rokszyce, Gomulin, oraz jednego ujęcia wody położonego w miejscowości Parzniewice, stanowiącego współwłasność gmin Wola Krzysztoporska, Bełchatów i Kluki (Program Ochrony Środowiska dla powiatu piotrkowskiego na lata 2013–2016 z perspektywą na lata 2016- 2020. Aktualizacja): - ujęcie wody w Jeżowie - obsługujące następujące miejscowości: Krzyżanów, Piaski, Glina, Siomki, Je- żów, Gąski, Bujny. Roczna produkcja wody ok. 130 000 m3, - ujęcie wody w Woźnikach - obsługujące następujące miejscowości: Stradzew, Mzurki, Budków, Woź- niki, Woźniki Kol., Mąkolice, Mąkolice Kol., Piekary. Roczna produkcja wody ok. 72 000 m3, - ujęcie wody w Kacprowie - obsługujące następujące miejscowości: Kol. Gąski, Kacprów, Radziątków, Kol. Bogdanów, Kozierogi, Krężna, Krężna Kol., Wola Krzysztoporska. Roczna produkcja wody wynosi ok. 173 000 m3, - ujęcie wody w Rokszycach - obsługujące następujące miejscowości: Rokszyce I, Rokszyce II, Oprzę- żów, Oprzężów Kol., Wola Rokszycka, Kargał Las, Piekarki. Roczna produkcja wody wynosi ok. 80 000 m3, - ujęcie wody w Gomulinie – obsługujące następujące miejscowości: Gomulin, Gomulin Kol., Żachta, Praca, Majków Duży, Dąbrówka. Roczna produkcja wody wynosi ok. 102 000 m3, - ujęcie wody w Parzniewicach - obsługujące Gminę Bełchatów oraz następujące miejscowości z Gminy Wola Krzysztoporska: Blizin, Bogdanów, Borowa, Kamienna, Laski, Ludwików, Miłaków, Moników, Pawłów Górny, Pawłów Dolny, Parzniewiczki, Poraj, Parzniewice Duże, Parzniewice Małe. Roczna produkcja wody wynosi ok. 580 000 m3, W gminie Wola Krzysztoporska realizowane są zadania Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Ko- munalnych (KPOŚK). Wola Krzysztoporska (PLLO020) znajduje się w Załączniku 1. Aglomeracje prioryteto- we dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego. Załącznik ten zawiera wykaz aglomeracji, które powinny być wyposażone (w terminach ustalonych w art. 208) w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków oraz wielkość ładunków zanieczyszczeń biodegradowalnych z tych aglomeracji koniecznych do usunięcia. KPOŚK określa przedsięwzięcia w zakresie budowy, rozbudowy i/lub modernizacji zbiorczych sieci kanalizacyjnych oraz oczyszczalni ścieków komunalnych, a także terminy ich realizacji niezbędne dla realizacji zapi- sów Traktatu Akcesyjnego, odwołującego się do dyrektywy 91/271/EWG. W ramach KPOŚK zrealizowano w gminie program „Budowa k ompleksowego systemu oczyszczania i odprowadzania ścieków dla Gminy Wola Krzysztoporska - Etap II.” Współfinansowany przez Unię Europejską z Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007– 2013. Projekt obejmował: - budowę nowej mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w Woli Krzysztoporskiej, - budowę kanalizacji sanitarnej w północnej części miejscowości Wola Krzysztoporska o długości 4,75 km (ulice: Wesoła – na odcinku od kościoła w kierunku Kacprowa, Leśna, Zielona, Ogrodowa, Mickiewicza, Północna, Polna, Projektowana i Ogrodowa – na odcinku od ul. Projektowanej w kierunku Krężnej) oraz równolegle do kanalizacji sanitarnej budowę kanalizacji deszczowej z częściowym zaadoptowaniem istniejącej kanalizacji ogólnospławnej, - budowę kanalizacji sanitarnej na odcinku Wola Krzysztoporska – Siomki – Krzyżanów – Glina (od ul. Leśnej w Woli Krzysztoporskiej poprzez drogę równoległą do ul. Polnej bezpośrednio za terenami zabudowanymi, do miejscowości Siomki, a następnie do Krzyżanowa i Gliny) – długość 9,805 km. W ramach projektu wybudowane zostały również przyłącza kanalizacji sanitarnej do prywatnych posesji, stanowiące własność Gminy. Zakończenie robót budowlanych miało miejsce w 2012 roku. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 51 – Poz. 4462

Sieć kanalizacyjna w porównaniu z siecią wodociągową jest słabo rozwinięta, a jej długość wynosi jedynie 31,9 km. System kanalizacyjny skupiony jest głównie w miejscowości Wola Krzysztoporska. Ścieki sanitarne w pozostałych miejscowościach gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych (szamba). Na terenie gminy funkcjonują Dane z gminy Wola Krzysztoporska, WIOŚ Łódź): - Gminna mechaniczno–biologiczna oczyszczalnia ścieków, o przepustowości 740 m3/d. W 2012 roku ilość osób korzystających z oczyszczalni wynosiła 1 093, natomiast ilość ścieków komunalnych wynosi- ła 119254 m3, - Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków, której właścicielem jest Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Bujny. W 2012 roku ilość ścieków dopływająca do tej oczyszczalni wynosiła 4 962 m3. W 2012 roku zużycie wody w gminie Wola Krzysztoporska wynosiło ogółem 484,9 dam3, z czego ponad 98,5% wykorzystano na potrzeby eksploatacji sieci wodociągowej, a resztę (7 dam3) na potrzeby przemysłu. Zużycie wody na jednego mieszkańca gminy wyniosło 30,4 m3. Wynik ten był niewiele wyższy niż średnia dla powiatu piotrkowskiego, która wynosiła 30,1 m3 (Bank Danych Lokalnych, GUS, http://www.stat.gov.pl/bdl, 2013).

W 2012 roku największy ładunek zanieczyszczeń wykazał wskaźnik CHZTCr, który w porównaniu z 2011 rokiem zmniejszył się ponad trzykrotnie. Warto zaznaczyć, że ilość powstającej zawiesiny ogólnej oraz BZT5 również uległy zmniejszeniu. Ilość ulegała fluktuacjom w ciągu trzech ostatnich lat, a największą wartość wskaźników odnotowano w 2011 roku zarówno w gminie, jak i w powiecie (tabela 3.18).

W 2011 roku największy ładunek zanieczyszczeń wykazał wskaźnik CHZTCr, zmniejszając się z roku na rok. Warto zaznaczyć, że ilość powstających ścieków również uległa zmniejszeniu (tabela 3.18). Tabela 3.18. Masa ładunku zanieczyszczeń w ściekach odprowadzanych przez oczyszczalnię ścieków w gminie Wola Krzysztoporska (źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, http://www.stat.gov.pl/bdl/).

BZT5 ChZTCr zawiesina ogólna Jednostka 2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012 terytorialna kg/rok kg/rok kg/rok kg/rok kg/rok kg/rok kg/rok kg/rok kg/rok Powiat 13 919 26 530 12 690 52 791 82 985 66 792 15 550 23 881 13 617 piotrkowski Gmina Wola 2 919 6 778 932 12 049 20 105 5 747 3 352 2 893 899 Krzysztoporska W 2012 roku powstało 8 ton komunalnych osadów ściekowych, które w całości czasowo zmagazynowano. Tabela 3.19. Gospodarka ściekowa poza oczyszczalnią w gminie Wola Krzysztoporska w latach 2010-2013.

Rok Gromadzenie i wywóz nieczystości ciekłych Jednostka 2010 2011 2012 2013* Zbiorniki bezodpływowe (szamba) szt. 1025 1025 1025 1062 Oczyszczalnie przydomowe szt. 22 22 22 142 Brak Stacje zlewne szt. 0 0 0 danych Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny: http://www.stat.gov.pl * Źródło: Ankieta dla Jednostek Samorządu Terytorialnego, Gmina Wola Krzysztoporska, kwiecień 2014 r. Tabela 3.19. przedstawia zestawienie ilościowe zbiorników bezodpływowych (szamb), oczyszczalni przydomowych w gminie Wola Krzysztoporska w latach 2010-2012 oraz 2013. Dane z lat 2010-2012 pochodzą z Banku Danych Lokalnych GUS, natomiast dane z roku 2013 (stan na październik) pochodzą z Ankiety dla Jednostek Samorządu Terytorialnego. Ilość zbiorników bezodpływowych (szamb) oraz przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie gminy w latach 2010-2012 nie zmieniła się, natomiast w 2013 roku wzrosła. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 52 – Poz. 4462

Aktualnie łączna liczba gospodarstw korzystających ze zbiorników bezodpływowych (szamb) na terenie gminy wynosi 1 062. 142 gospodarstwa posiadają przydomowe oczyszczalnie ścieków. W Gminie nie funkcjonuje stacja zlewna ścieków komunalnych. W związku z gospodarką ściekowo–osadową, jednostka samorządu terytorialnego zobowiązana jest do prowadzenia ewidencji: - zbiorników bezodpływowych – kontrola częstotliwości ich opróżniania, opracowanie planu rozwoju sieci kanalizacyjnej, - przydomowych oczyszczalni ścieków – kontrola częstotliwości i sposobu pozbywania się komunalnych osadów ściekowych, opracowanie planu rozwoju sieci kanalizacyjnej. Oczyszczalnia ścieków jako wytwórca osadów zobowiązana jest do sporządzania sprawozdań (zgodnie z art. 76 ust. 1 - ustawy o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. Dz. U. z 2013 r. poz. 21) polegających na zbior- czym zestawieniu danych o rodzajach i ilości osadów. Następnie taki raport przekazywany jest marszałkowi województwa właściwemu ze względu na miejsce wytwarzania, odbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpa- dów komunalnych, w terminie do dnia 15 marca za poprzedni rok kalendarzowy. Przy zakładaniu przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie gminy należy bezwzględnie uwzględnić ograniczenia dla tych inwestycji wynikające z uwarunkowań środowiska naturalnego. Chodzi przede wszystkim o uwarunkowania geomorfologiczne.

Podsumowanie

Stan sieci wodno-kanalizacyjnej na terenie gminy Wola Krzysztoporska jest dobry, z roku na rok ulega cią- głej, stopniowej poprawie. Przede wszystkim rozbudowy wymaga sieć kanalizacyjna. W związku z tym, że rozwój sieci wodociągowej jest znacznie zaawansowany, sieć kanalizacyjna jest niewystarczająca, co prowadzi do wzrostu ilości ścieków odprowadzanych bezpośrednio do środowiska bez poddania ich procesom oczyszczania. Ścieki są także gromadzone w zbiornikach bezodpływowych (szambach), które nie zawsze są szczelne, co prowadzi do przedostawania się zanieczyszczeń bezpośrednio do gleby. Główne działania jakie powinny zostać podjęte przez jednostki samorządu terytorialnego to: powiększenie zasięgu sieci kanalizacyjnej, rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków, utrzymanie dobrego stanu sieci wodociągowej oraz pomoc w likwidacji szamb i w zakładaniu przydomowych oczyszczalni ścieków tam, gdzie nie stanowi to zagrożenia dla wód podziemnych. Analiza SWOT Mocne strony Słabe strony Wysoki stopień zwodociągowania gminy Niski stopień skanalizowania gminy Gmina realizuje działania KPOŚK Duża liczba zbiorników bezodpływowych (szamb) Mała liczba gospodarstw korzystających

z przydomowych oczyszczalni ścieków Szanse Zagrożenia Duże możliwości rozbudowy sieci kanalizacyjnej Podatność sieci wodociągowej na awarie Możliwość rozbudowy i modernizacji komunalnej Podatność sieci kanalizacyjnej na awarie oczyszczalni ścieków Możliwość trwałego zanieczyszczenia gleb, wód Duże możliwości zwiększenia ilości gospodarstw ko- powierzchniowych i podziemnych w przypadku rzystających z przydomowych oczyszczalni ścieków niepodjęcia szeroko zakrojonych działań inwestycyjnych Duże prawdopodobieństwo uzyskania dofinansowania Wzrost cen odbioru ścieków ze zbiorników na inwestycje związane z gospodarką wodno- bezodpływowych ściekową – gmina realizuje działania KPOŚK

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 53 – Poz. 4462

3.7.3. Gospodarka odpadami W gminie Wola Krzysztoporska modyfikacji uległ funkcjonujący dotychczas system zbierania odpadów komunalnych, w związku ze zmianą ustawy z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21). Od 1 lipca 2013 roku za gospodarkę odpadami komunalnymi na swoim obszarze odpowiada gmina i to ona wybiera firmę świadczącą usługi na jej terenie (do czasu zmiany właścicie- le nieruchomości zobowiązani byli do samodzielnego zawarcia umowy na odbiór i transport odpadów komunalnych z firmami świadczącymi tego typu usługi). Ponadto od 1 lipca 2013 roku, z nieruchomości, których właściciele zadeklarowali chęć segregacji odpadów komunalnych, będą one zbierane w sposób selektywny. W 2013 roku w gminie Wola Krzysztoporska 95,77% mieszkańców zadeklarowało selektywną zbiórkę odpadów komunalnych. Selektywna zbiórka odpadów pozwo- li gminie osiągnąć wymagane ww. ustawą poziomy recyklingu, przygotowanie do ponownego użycia i odzysku odpadów, a także ograniczenie całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania. Zgodnie z uchwałą Rady Gminy Wola Krzysztoporska nr XXXIII/275/13 z dnia 4 kwietnia 2013 r. w sprawie wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz wysokości stawki tej opłaty, na terenie gminy zostały przyjęte następujące stawki opłat: - 6,80 zł za mieszkańca/miesiąc – w przypadku prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów komunalnych na terenie nieruchomości, - 10,00 zł za mieszkańca/miesiąc – w przypadku nie prowadzenia przez mieszkańców selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Szczegółowe informacje dotyczące zasad gospodarowania odpadami komunalnymi na terenie gminy Wola Krzysztoporska, m.in. harmonogramu wywozu odpadów i zasad prawidłowej segregacji odpadów mieszkańcy mogą uzyskać w Urzędzie Gminy oraz na jego stronie internetowej: http://www.wola-krzysztoporska.pl/index.php/o- gminie/gospodarka-komunalna. Podmiotem odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości z terenu gminy jest „EKO RE- GION” Sp. z o.o., ul. Bawełniana, 97 – 400 Bełchatów. Dodatkowo, na terenie gminy funkcjonuje (Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Łódzkiego 2012, Łódź 2012; Program Ochrony Środowiska dla powiatu piotrkowskiego na lata 2013–2016 z perspektywą na lata 2016-2020. Aktualizacja, Piotrków Trybunalski 2012): - ENERGO-RECYKLING, Gospodarka odpadami, Krzysztof Jarzecki, Wola Krzysztoporska, ul. Fabryczna 1; instalacja do odzysku – odzyskowi podlegają odpady drewna rozdrabniane rębakiem i brykietowane. Brykiety wykorzystywane jako opał; Moc przerobowa 1100Mg/rok, - ENERGO-RECYKLING, Gospodarka odpadami, Krzysztof Jarzecki, Wola Krzysztoporska, ul. Fabryczna 1; stacja demontażu samochodów wycofanych z eksploatacji, - Drum – Clean – Recycling Sp. z .o.o. ul. Fabryczna 1, 97-371 Wola Krzysztoporska, przedsiębiorstwo zajmujące się odzyskiem lub unieszkodliwianiem odpadów niebezpiecznych - odzysk R14, moc przerobowa 3 000 Mg/rok. (PGO Łódź), - P.U.H. BORT Jerzy Jędrzejczyk, ul. Fabryczna 1, Wola Krzysztoporska – przedsiębiorstwo prowadzące działalność w zakresie przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. W 2012 roku na terenie Gminy Wola Krzysztoporska zebrano 1 250,95 ton zmieszanych odpadów komunalnych (GUS, Bank Danych Lokalnych 2014). Na podstawie tabeli 3.20 stwierdzono, że ilość wytwarzanych odpadów zwiększyła się w porównaniu z 2011 rokiem. Taka sama sytuacja miała również miejsce w powiecie piotrkowskim. Jak wynika z analizy masy odpadów pochodzących z gospodarstw domowych przypadającej na 1 mieszkańca, wielkość ta była w gminie Wola Krzysztoporska w 2012 roku najniższa (70,6 kg) w porównaniu z powiatem piotrkowskim (74,7 kg) i województwem łódzkim (144,6 kg). Ilość odpadów wytworzona przez jednego mieszkańca zwiększyła się w 2012 w porównaniu z rokiem 2011 o 12,9 kg. W 2013 roku na terenie gminy Wola Krzysztoporska powstało 1 121,9 ton odpadów, z czego 0,1 tony skła- dowano, natomiast 1 031,9 ton poddano procesom odzysku (ankieta dla Jednostek Samorządu Terytorialnego, Gmina Wola Krzysztoporska, kwiecień 2014 r.). Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 54 – Poz. 4462

Tabela 3.20. Masa zmieszanych odpadów komunalnych zebranych w 2012 roku w Gminie Wola Krzyszto- porska na tle powiatu piotrkowskiego oraz województwa łódzkiego# (GUS, Bank Danych Lokalnych 2013, www.stat.gov.pl).

Odpady z gospodarstw Jednostka Ogółem (t) Z gospodarstw domowych (t) domowych przypadające terytorialna na 1 mieszkańca (kg) 2011 2012 2011 2012 2011 2012 Gmina Wola 1 018,26 1 250,95 678,69 831,72 57,7 70,6 Krzysztoporska powiat piotrkowski 8 901,25 9 058,57 6 749,22 6 835,35 73,8 74,7 województwo 570 363,54 550 166,34 368 011,26 365 760,54 145,6 144,6 łódzkie Na terenie gminy nie ma czynnego składowiska odpadów komunalnych bądź instalacji przetwarzania od- padów. Odpady komunalne wytworzone w gminie Wola Krzysztoporska przewożone są przez firmę „EKO- REGION” Sp. z o. o. z siedzibą w Bełchatowie, ul. Bawełniana 18 do następujących instalacji (dane otrzymane z gminy Wola Krzysztoporska): - EKO REGION Sp. z o.o. ul. Bawełniana 18, Bełchatów; ul. Przemysłowa 14 i 16, Bełchatów: a) sortownia odpadów zmieszanych; wydajność instalacji 200 000 Mg/rok, b) instalacja do produkcji paliw alternatywnych; wydajność instalacji – 120 000 Mg/rok, - PGK Sp. z o.o. Radomsko – Płoszów; Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o., ul. Stara Droga 85, Radomsko, - JUKO Sp. z o.o. w Piotrkowie Trybunalskim sortownia odpadów zmieszanych; wydajność instalacji 20 000 Mg/rok, - ZUK HAK S. Burczyński ul. Próchnika 25 Piotrków Trybunalski; wydajność instalacji 18 000 Mg/rok.

Rysunek 3.21. Mapa Regionu II Gospodarki Odpadami Komunalnymi z zaznaczonymi numerycznie istnie- jącymi instalacjami (Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Łódzkiego, Łódź 2012). Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 55 – Poz. 4462

Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Łódzkiego 2012 wyznacza na terenie województwa 4 regio- ny gospodarki odpadami komunalnymi. Gmina Wola Krzysztoporska, jako jedyna z powiatu piotrkowskiego włączona została do Regionu II (rysunek 3.21).

Składowiska

W północno–zachodniej części gminy Wola Krzysztoporska, w miejscowości Mąkolice, przy drodze z Po- stękalic do Mąkolic znajduje się zamknięte składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Mą- kolicach. Składowisko zajmuje powierzchnię 1,5 ha, jego pojemność całkowita wynosi 21 826 m3. Aktualnie prowadzona jest rekultywacja składowiska z terminem zakończenia przewidzianym na IV kwartał 2014 r.

Sortownie

W 2013 roku 95,77% mieszkańców gminy Wola Krzysztoporska zadeklarowało selektywną zbiórkę odpa- dów (Ankieta dla Jednostek Samorządu Terytorialnego, Gmina Wola Krzysztoporska, kwiecień 2014 r.). W gminie funkcjonuje Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) znajdujący się przy oczyszczalni ścieków, na ulicy Cmentarnej 22 w Woli Krzysztoporskiej. Mieszkańcy gminy mogą dostarczać odpady raz w tygodniu. Do PSZOK-u bez dodatkowych opłat można przekazywać posegregowane odpady komunalne : przeterminowane leki, bioodpady, zużyte baterie i akumula- tory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, w tym wszelkiego rodzaju lampy, żarówki i świetlówki, zużyte opony, odpady wielkogabarytowe, opakowania po środkach ochrony roślin i nawozach, odpady budowlane po remontach w budynkach mieszkalnych.

Spalarnie odpadów

Zgodnie z informacjami zawartymi w Planie Gospodarki Odpadami dla Województwa Łódzkiego 2012 na terenie całego regionu II nie istnieje żaden zakład termicznego przekształcania odpadów. Spalanie odpadów często ma miejsce w gospodarstwach domowych w celach grzewczych. Spalane są: papier, tektura i drewno, choć zdarza się również nielegalnie plastik.

Odpady zawierające azbest

Gmina Wola Krzysztoporska posiada aktualny Program usuwania wyrobów zawierających azbest. Na terenie gminy przeprowadzono inwentaryzację wyrobów zawierających azbest w 2004 roku – zinwenta- ryzowano wtedy około 298052 m2 (ok. 3278,57 Mg) wyrobów. Są to dane już nieaktualne, ponadto gmina nie posiada żadnych danych wprowadzonych do Bazy Azbestowej, administrowanej przez Ministerstwo Gospodarki. Obecnie gmina stara się o dofinansowanie na inwentaryzację wyrobów azbestowych i wpisanie tych danych do Bazy Azbestowej, uczestnicząc w konkursie – AZBEST 2014!, organizowanym przez Ministerstwo Gospodarki. Na terenie gminy znajduje się 1 325 275 kg wyrobów zawierających azbest, w tym 1 324 835 kg należące do osób fizycznych i 440 kg należące do osób prawnych. Większość wyrobów stanowią płyty dachowe azbe- stowo–cementowe, jednak niewielki odsetek stanowią przestarzałe rury wodociągowe zbudowane z azbestu (www.bazaazbestowa.gov.pl). Odpady zawierające azbest pochodzące z gminy Wola Krzysztoporska mogą być składowane na składowi- sku odpadów niebezpiecznych Jadwinówka, zlokalizowanym na terenie gminy Radomsko, którego zarządzają- cym jest Transport – Metalurgia Sp. z o.o., ul. Reymonta 62, 97-500 Radomsko. Zajmując się problematyką związaną z wyrobami azbestowymi, należy zwrócić uwagę na problem niskiej świadomości części mieszkańców w dziedzinie szkodliwości tych wyrobów. Ma ona skutki w nieodpowiednim obchodzeniu się z azbestem i związanym z tym zagrożeniem dla zdrowia ludzkiego i środowiska.

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 56 – Poz. 4462

CELE I ZADANIA WYNIKAJĄCE Z PLANU GOSPODARKI ODPADAMI

Cele i zadania wynikające z Planu Gospodarki Odpadami dla województwa łódzkiego 2012

Głównymi celami w gospodarce odpadami są: 1) zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów przy jednoczesnym wzroście gospodarczym poprzez wprowadzenie technologii i technik umożliwiających zapobieganie powstawaniu odpadów oraz lepszą efektywność wykorzystania zasobów naturalnych; 2) zwiększenie udziału odzysku, szczególnie recyklingu szkła, metali, tworzyw sztucznych, papieru i tektury, także odzysku energii z odpadów; 3) zmniejszenie ilości odpadów przeznaczonych do unieszkodliwiania, zmniejszenie ilości wytwarzanych od- padów niebezpiecznych, co ograniczy emisje zanieczyszczeń do powietrza, gleby i wody powodowanych przez składowane odpady; 4) zmniejszenie ilości odpadów ulegających biodegradacji unieszkodliwianych przez składowanie; 5) eliminacja nielegalnego składowania odpadów; 6) utworzenie i uruchomienie wiarygodnej bazy danych o odpadach, w tym odpadach opakowaniowych. Podsumowanie W Gminie Wola Krzysztoporska nastąpiło w ostatnim czasie przeobrażenie systemu gospodarki odpadami. System selektywnej zbiórki odpadów komunalnych jest wciąż udoskonalany. Celem zmian jest doprowadzenie do zwiększenia ilości odzyskiwanych surowców wtórnych oraz zmniejszenie ilości odpadów unieszkodliwianych poprzez umieszczanie ich na składowiskach. Właśnie dla osiągnięcia tych celów konieczna jest budowa sprawnego systemu selektywnej zbiórki odpadów oraz systemu ich odzysku i unieszkodliwiania. Ilość odpadów pochodzących z gospodarstw domowych przypadająca na jednego mieszkańca gminy w 2012 roku była niższa niż średnia dla powiatu piotrkowskiego oraz dwa razy mniejsza niż w województwie łódzkim. Ilość odpadów wytworzona przez jednego mieszkańca zwiększyła się w 2012, w porównaniu z rokiem 2011 o 12,9 kg. Istotną kwestią jest to, że 95,77% mieszkańców gminy zadeklarowało selektywne zbieranie odpadów komunalnych. Na terenie gminy nie ma czynnego składowiska odpadów komunalnych lub instalacji przetwarzania odpadów. Odpady komunalne przewożone są do instalacji przetwarzania odpadów znajdujących się w różnych gminach. Gmina podejmuje kroki w kierunku ograniczania ilości wyrobów azbestowych na jej obszarze oraz spra- wowania kontroli nad tymi wyrobami, które wciąż pozostają na jej obszarze. Niemniej konieczna jest inwentaryzacja ilości wyrobów zawierających azbest i aktualizacja danych na temat ilości wyrobów azbestowych na obszarze gminy w Bazie Azbestowej. Analiza SWOT

Mocne strony Słabe strony

Deklaracja prawie 100% mieszkańców gminy chęci selektywnej zbiórki odpadów w 2013 roku – bardzo Brak danych wpisanych do Bazy Azbestowej duża świadomość ekologiczna Mała ilość odpadów komunalnych poddawanych Aktualny program usuwania wyrobów azbestowych procesom odzysku Mały udział przemysłu szczególnie degradującego Odpady wywożone do różnych gmin, środowisko a nawet powiatów

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 57 – Poz. 4462

Szanse Zagrożenia

Wzrost selektywnej zbiórki odpadów u źródła Powolna degradacja eternitu i związane z nią wymagany prawodawstwem uwalnianie azbestu do środowiska Obniżenie ilości wytwarzanych odpadów Brak instalacji do przerobu powstających odpadów zmieszanych na terenie gminy Sprawny i wystarczająco częsty odbiór odpadów Nielegalne pozbywanie się odpadów, w tym wyrobów ograniczy ich nielegalne pozbywanie się zawierających azbest Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 58 – Poz. 4462

4. SYNTETYCZNE ZESTAWIENIE CELÓW I ZADAŃ DO REALIZACJI ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ZADAŃ WŁASNYCH Zadania własne oraz koordynowane zostały wyznaczone według kryteriów źródeł finansowania, zgodnie z dokumentem „Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym” wydanym przez Ministerstwo Środowiska w 2002 roku. Z definicji: - zadania własne – „pod zadaniami własnymi należy rozumieć te przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji gminy.”, - zadania koordynowane – „pod zadaniami koordynowanymi należy rozumieć pozostałe zadania, związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego.”. 4.1. Cele i zadania inwestycyjne własne

Cel Szacunkowy Cel długookresowy Okres Jednostka Komponent krótkookresowy Zadania Koszt Źródła finansowania (2014-2021) realizacji odpowiedzialna (2014-2017) realizacji

Modernizacja lub wymiana istniejących W ramach Urząd Gminy, Środki własne urzędu gminy, źródeł ciepła opalanych paliwem stałym na 2014-2017 zadań właściciele prywatne, fundusze unijne nowoczesne źródła opalane paliwem własnych domów i celowe gazowym, ciekłym lub biomasą

Ograniczenie wpływu emisji spalin na W ramach Środki własne urzędu gminy, Urząd Gminy, środowisko ze środków transportu poprzez 2014-2021 zadań zarządców dróg, fundusze zarządcy dróg poprawę stanu dróg własnych unijne i celowe Powietrze Przeciwdziałanie Ograniczenie i Klimat zmianom emisji gazów Ograniczenie wpływu emisji spalin na W ramach Środki własne urzędu gminy, klimatycznym cieplarnianych Urząd Gminy, środowisko ze środków transportu poprzez 2014-2021 zadań zarządców dróg, fundusze zarządcy dróg zagospodarowanie zielenią otoczenia dróg własnych unijne i celowe

Wdrożenie systemów energii odnawialnej Środki własne gminy, przez montaż kolektorów słonecznych W ramach WFOŚIGW, NFOŚiGW, i układów solarnych na budynkach 2014-2021 zadań Urząd Gminy RPOWM, POIiŚ, JESSICA, użyteczności publicznej oraz ocieplenie własnych kredyty preferencyjne oraz tych budynków komercyjne Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 59 – Poz. 4462

Środki własne gminy, Termomodernizacja budynków użyteczności W ramach NFOŚiGW, RPOWM, publicznej poprzez docieplanie ścian, zadanie zadań Urząd Gminy POIiŚ, JESSICA, kredyty wymianę lub doszczelnienie okien i drzwi ciągłe własnych preferencyjne oraz komer- zewnętrznych cyjne W ramach Środki własne gminy, Promocja transportu rowerowego, budowa Urząd Gminy, 2014-2021 zadań inwestorów, fundusze unijne ścieżek rowerowych zarządcy dróg własnych i celowe Środki własne gminy, W ramach Redukcja emisji Wprowadzenie ograniczeń prędkości na Urząd Gminy, RPOWM, POIiŚ, KFD, Ochrona powietrza 2014-2021 zadań zanieczyszczeń do drogach o pylącej nawierzchni zarządcy dróg kredyty preferencyjne oraz atmosferycznego własnych powietrza komercyjne

Środki własne gminy, W ramach Zadanie Urząd Gminy, RPOWM, POIiŚ, KFD, Modernizacja infrastruktury drogowej zadań ciągłe zarządcy dróg kredyty preferencyjne oraz własnych komercyjne

W ramach Urząd Gminy, Środki własne gminy, Budowa sieci gazowej na terenie gminy 2014-2021 zadań prywatni fundusze unijne i celowe, własnych inwestorzy prywatni inwestorzy

Środki własne gminy, Usunięcie Usuwanie i unieszkodliwianie wyrobów Usunięcie wyrobów W ramach WFOŚiGW, NFOŚiGW, Gospodarka wyrobów zawiera- zawierających azbest z budynków jednostek zawierających azbest 2014-2021 zadań Urząd Gminy RPOWM, POIiŚ, JESSICA, odpadami jących azbest z organizacyjnych gminy współfinansowane (do 2032 roku) własnych kredyty preferencyjne oraz terenu gminy ze środków zewnętrznych komercyjne

Zwiększenie Budowa indywidualnych systemów oczysz- udziału czania ścieków (przydomowych oczyszczalni Urząd Gminy, Kompleksowa Gospodarka przydomowych ścieków), w miejscach gdzie uwarunkowania W ramach WZMiUM, Środki własne gminy, poprawa funkcjono- wodno- oczyszczalni techniczne lub ekonomiczne wskazują na 2014-2021 zadań MTBiGM, inwestorów i mieszkańców wania gospodarki ściekowa ścieków w nieefektywność rozwiązań w zakresie zbio- własnych osoby fizyczne, fundusze unijne i celowe wodno-ściekowej gospodarce rowego odprowadzania ścieków i gdzie nie osoby prawne ściekowej gminy stanowi to zagrożenia dla wód podziemnych Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 60 – Poz. 4462

W ramach Urząd Gminy, Likwidacja nieczynnych i nie nadających się Środki własne gminy, 2014-2017 zadań zarządcy sieci do eksploatacji studni wierconych i kopanych fundusze unijne i celowe własnych wodociągowych W ramach Urząd Gminy, Modernizacja i Środki własne gminy, Modernizacja istniejącej sieci wodociągowej 2014-2017 zadań zarządcy sieci rozbudowa sieci fundusze unijne i celowe wodociągowej własnych wodociągowych W ramach Urząd Gminy, Modernizacja istniejących stacji uzdatniania Środki własne gminy, 2014-2017 zadań zarządcy sieci wody fundusze unijne i celowe własnych wodociągowych

W ramach Urząd Gminy, Budowa, rozbudowa i modernizacja sieci Środki własne gminy, 2014-2021 zadań WZMiUM, Budowa, kanalizacyjnej na terenie gminy fundusze unijne i celowe własnych MTBiGM rozbudowa i modernizacja Redukcja ilości szamb na terenie gminy W ramach Urząd Gminy, sieci kanalizacyjnej Środki własne gminy, i zastąpienie ich kanalizacją bądź 2014-2017 zadań WZMiUM, fundusze unijne i celowe przydomowymi oczyszczalniami własnych MTBiGM

Rozbudowa i mo- W ramach Urząd Gminy, Budowa nowej i rozbudowa istniejącej sieci Środki własne gminy, dernizacja kanali- 2014-2021 zadań WZMiUM, zbiorczej kanalizacji deszczowej fundusze unijne i celowe zacji deszczowej własnych MTBiGM Redukcja udziału Zwiększenie zbiorników częstotliwości W ramach Urząd Gminy, bezodpływowych opróżniania Środki własne gminy, Zakup przyczep asenizacyjnych 2014-2017 zadań WZMiUM, (szamb) w zbiorników fundusze unijne i celowe własnych MTBiGM gospodarce bezodpływowych ściekowej gminy (szamb) Zmniejszenie wpływu hałasu drogowego W ramach Środki własne gminy, Urząd Gminy, poprzez zadrzewienia przydrożne oraz ekrany 2014-2021 zadań zarządców dróg, fundusze Zarządcy dróg Ograniczenie akustyczne własnych unijne i celowe Ochrona przed Hałas wpływu hałasu hałasem drogowego Modernizacja infrastruktury drogowej W ramach Środki własne gminy, POIiŚ, Zadanie Urząd Gminy, poprzez stosowanie, tzw. cichych zadań KFD, kredyty preferencyjne ciągłe Zarządcy dróg nawierzchni własnych oraz komercyjne Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 61 – Poz. 4462

W ramach Urząd Gminy, Rozwój gospodarki energetycznej wraz Środki własne gminy, 2014-2017 zadań prywatni inwe- z budową sieci gazowej inwestorów własnych storzy

Środki własne gminy, W ramach Spełnienie wymagań Redukcja emisji Rozbudowa i modernizacja istniejących sieci Urząd Gminy, inwestorów, POIiŚ, kredyty 2014-2021 zadań Energetyka prawnych w zakresie zanieczyszczeń energetycznych inwestorzy preferencyjne oraz własnych norm emisyjnych powietrza komercyjne Środki własne gminy, W ramach Urząd Gminy, inwestorów, POIiŚ, kredyty Budowa sieci ciepłowniczej 2014-2021 zadań inwestorzy preferencyjne oraz własnych komercyjne

Ograniczenie za- Ograniczenie spływu powierzchniowego z W ramach Urząd Gminy, Środki własne urzędu gminy, nieczyszczenia pól do rzek poprzez obudowę biologiczną 2014-2017 zadań właściciele grun- fundusze unijne i celowe wód cieków własnych tów Poprawa stanu i jakości wód Rozwój Urząd Gminy, W ramach i modernizacja Budowa nowych i modernizacja istniejących WZMiUW, Środki własne urzędu gminy, 2014-2017 zadań systemu melioracji urządzeń melioracji wodnych RZGW, Spółki fundusze unijne i celowe własnych wodnej wodne

Zasoby Modernizacja, rozbudowa i utrzymywanie Urząd Gminy, Działania w sprawności infrastruktury W ramach Powiat, Urząd wodne Środki własne urzędu gminy, przeciwpowodzio- przeciwpowodziowej (w szczególności 2014-2021 zadań wojewódzki, fundusze unijne i celowe we budowa wałów i konserwacja urządzeń własnych RZGW, kontroli poziomu piętrzenia wód) WZMiUW Działania przeciwpowodziowe Urząd Gminy, Poprawa W ramach Powiat, Urząd i regulacja Budowa obiektu małej retencji „Laski” Środki własne urzędu gminy, 2014-2021 zadań wojewódzki, stosunków wodna rzece Bogdanówka fundusze unijne i celowe własnych RZGW, nych WZMiUW

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 62 – Poz. 4462

4.2. Cele i zadania nieinwestycyjne własne

Cel Szacunkowy Cel długookresowy Okres Jednostka od- Komponent krótkookresowy Zadania koszt Źródła finansowania (2014-2021) realizacji powiedzialna (2014-2017) realizacji

Środki własne urzędu Edukacja mieszkańców na temat emisji W ramach Urząd Gminy, gminy organizacji niskiej oraz spalania odpadów w paleniskach 2014-2017 zadań organizacje pozarządowych, fundusze domowych i na powierzchni ziemi (ogniska) własnych pozarządowe Przeciwdziałanie Ograniczenie unijne i celowe zmianom emisji gazów klimatycznym cieplarnianych Współdziałanie w realizacji przedsięwzięć W ramach Środki własne gminy, związanych z rozwojem alternatywnych źró- 2014-2021 zadań Urząd Gminy WFOŚiGW, NFOŚiGW, deł energii odnawialnej własnych środki unijne

Pomoc prawna i „know-how” dla W ramach Urząd Gminy, Środki własne gminy, Rozwój produkcji mieszkańców i inwestorów przy zakładaniu 2014-2021 zadań inwestorzy pry- inwestorów, fundusze energii słonecznej kolektorów słonecznych i układów solarnych własnych watni unijne i celowe na budynkach prywatnych Powietrze i klimat W ramach Opracowanie i wdrożenie programu Środki własne gminy, 2015-2017 zadań Urząd Gminy ograniczania niskiej emisji NFOŚiGW własnych Ochrona powietrza atmosferycznego Urząd Gminy, Aktywne ograni- W ramach Administracja Zadanie Środki własne urzędu czenie „niskiej Zapobieganie pożarom w lasach zadań Lasów ciągłe gminy, zarządców lasów emisji” własnych Państwowych, właściciele lasów

W ramach Środki własne gminy, Skuteczne egzekwowanie zakazów wypalania Zadanie Urząd Gminy, zadań mieszkańców, fundusze łąk, ściernisk i pól ciągłe PSP, policja własnych unijne i celowe Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 63 – Poz. 4462

Skuteczne egzekwowanie zakazu spalania W ramach Środki własne gminy, Zadanie Urząd Gminy, odpadów poza instalacjami do tego zadań mieszkańców, fundusze ciągłe PSP, policja przeznaczonymi własnych unijne i celowe

Polityka finansowa wspomagająca właścicieli W ramach Środki własne gminy, lokali zdecydowanych do zamiany Mieszkańcy, 2014-2021 zadań mieszkańców, fundusze ogrzewania węglowego na ogrzewanie Urząd Gminy własnych unijne i celowe proekologiczne

Zamieszczenie tematycznych reklam urzędu W ramach Środki własne urzędu gmi- gminy w turystycznych serwisach 2014-2017 zadań Urząd Gminy ny, fundusze unijne internetowych własnych i celowe

Reklama gminy Promocja dziedzictwa kulturowego, walorów Środki własne urzędu Urząd Gminy, przyrodniczych i turystycznych urzędu gminy W ramach gminy, organizacji organizacje poza- na targach, wystawach i imprezach o 2014-2017 zadań pozarządowych, rządowe, przed- charakterze lokalnym, regionalnym własnych inwestorów, fundusze siębiorcy i krajowym unijne i celowe Środki własne urzędu Ograniczenie W ramach Zrównoważony rozwój turystyczny na Urząd Gminy, gminy, organizacji wpływu turystyki 2014-2021 zadań Zrównoważony obszarach cennych przyrodniczo inwestorzy pozarządowych, fundusze Turystyka na środowisko własnych rozwój turystyki unijne i celowe Utrzymanie Urząd Gminy, Środki własne gminy, istniejących Tworzenie ścieżek tematycznych W ramach organizacje organizacji ekologicznych, i tworzenie nowych i edukacyjno-przyrodniczych oraz utrzymanie 2014-2021 zadań ekologiczne, zarządców lasów, fundusze atrakcji szlaków rowerowych własnych przedsiębiorcy, unijne i celowe turystycznych zarządcy lasów Urząd Gminy, Wspieranie Ośrodek i rozbudowa Zwiększenie całorocznej i sezonowej bazy W ramach Środki własne urzędu Doradztwa proekologicznej turystycznej poprzez wspieranie rozwoju 2014-2017 zadań gminy, ODR, inwestorów, Rolniczego bazy turystyczno- gospodarstw agroturystycznych własnych fundusze unijne i celowe (ODR.), wypoczynkowej inwestorzy Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 64 – Poz. 4462

W ramach Środki własne urzędu Współpraca z sąsiednimi gminami w celu 2014-2021 zadań Urząd Gminy gminy, fundusze unijne ochrony gatunków własnych i celowe

Środki własne urzędu W ramach Urząd Gminy, gminy, inwestorów, Ograniczenie zanieczyszczenia wód 2014-2021 zadań inwestorzy, mieszkańców, fundusze powierzchniowych Polepszenie Polepszenie własnych mieszkańcy unijne perspektyw perspektyw i celowe zachowania zachowania gatunków gatunków W ramach Środki własne urzędu Urząd Gminy, Ograniczenie ekspansji obcych gatunków 2014-2021 zadań gminy, fundusze unijne mieszkańcy własnych i celowe

Środki własne urzędu W ramach Urząd Gminy, Ograniczenie spływu powierzchniowego gminy, inwestorów, 2014-2017 zadań inwestorzy, z pól uprawnych mieszkańców, fundusze własnych mieszkańcy unijne i celowe Przyroda Prowadzenie szkoleń i edukacji w zakresie W ramach Środki własne gminy, ochrony przyrody i różnorodności 2014-2017 zadań Urząd Gminy organizacji pozarządowych biologicznej własnych NFOŚiGW, WFOŚiGW

Ochrona zasobów Zachowanie W ramach przyrodniczych i wzmocnienie Bieżąca ochrona istniejących obszarów Zadanie WFOŚiGW, środki własne zadań Urząd Gminy i poprawa stanu różnorodności i obiektów prawnie chronionych ciągłe gminy własnych przyrody biologicznej Selektywny dostęp do terenów cennych W ramach przyrodniczo oraz ochrona tych terenów Zadanie WFOŚiGW, środki własne zadań Urząd Gminy przed zainwestowaniem i tzw. dzikim ciągłe gminy własnych zagospodarowaniem Wytypowanie Coroczne typowanie gruntów należących Zwiększenie\ gruntów będących do gminy spełniających wymagania W ramach lesistości na własnością gminy przyrodnicze oraz formalno-prawne, które 2014-2017 zadań Urząd Gminy Środki własne gminy obszarze gminy które mogą być z różnych względów mogą lub powinny własnych przeznaczone pod zostać zalesione Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 65 – Poz. 4462

zalesienia oraz przekazywanie ich w zarząd Lasów Państwowych Przekazywanie w zarząd Lasów W ramach Zadanie (nadleśnictw) Państwowych (nadleśnictw) gruntów zadań Urząd Gminy Środki własne gminy ciągłe w celu zalesienia wytypowanych do zalesienia własnych

Udział w informowaniu właścicieli gruntów rolnych Działania informacyjne polegające m.in. na znajdujących się wywieszaniu informacji na temat możliwości W ramach na terenie gminy prowadzenia zalesień na gruntach rolnych 2014-2021 zadań Urząd Gminy Środki własne gminy o możliwości i pomocy finansowej przeznaczonej na ten własnych prowadzenia cel, na tablicy informacyjnej urzędu gminy zalesień na ich oraz na jego stronie internetowej gruntach i korzyściach z tego płynących Nawiązanie współpracy z sąsiednimi JST W ramach Współpraca w celu poprawy stanu i jakości wód, Środki własne urzędu 2014-2017 zadań Urząd Gminy z sąsiednimi JST szczególnie położonymi wyżej wzdłuż rzeki gminy własnych przepływającej przez gminę

W ramach Inwentaryzacja i aktualizacja źródeł emisji WIOŚ, Urząd Środki JST, WIOŚ, 2014-2017 zadań Zasoby Poprawa stanu zanieczyszczeń do wód Gminy fundusze unijne i celowe wodne i jakości wód własnych Ograniczenie zanieczyszczenia Eliminacja nieszczelnych zbiorników wód gromadzenia ścieków (szamb), kontrola wy- W ramach Urząd Gminy, Środki własne urzędu wozu ścieków bytowo-gospodarczych 2014-2017 zadań właściciele gminy, środki prywatne i przemysłowych na terenach własnych posesji nieskanalizowanych Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 66 – Poz. 4462

Kontrola prawidłowego funkcjonowania Rozwój i melioracji wodnych, rezygnacja z melioracji Środki własne urzędu W ramach WZMiUW, modernizacja torfowisk, podmokłych łąk i pastwisk gminy, środki WZMiUW, 2014-2021 zadań Spółki wodne, systemu melioracji (zachowanie cennych przyrodniczo środki Spółek wodnych, własnych Urząd Gminy wodnej ekosystemów), konserwacja systemów Urząd Marszałkowski melioracyjnych

Środki własne urzędu W ramach Urząd Gminy, Edukacja ekologiczna mieszkańców gminy, organizacji ekolo- 2014-2017 zadań organizacje w temacie ekonomii oszczędzania wody gicznych, fundusze unijne własnych ekologiczne i celowe

Propagowanie optymalizacji zużycia wody w W ramach Środki własne urzędu zakładach przemysłowych wyrażane w 2014-2021 zadań Urząd Gminy gminy decyzjach administracyjnych własnych Zmniejszanie zużycia wody Wspieranie działań podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego gospodarowania wodą, w tym eliminowanie W ramach Śrdoki własne urzędu Urząd Gminy, nieuzasadnionego wykorzystania wód 2014-2021 zadań gminy, inwestorów, inwestorzy podziemnych do celów przemysłowych oraz własnych fundusze unijne i celowe przez wprowadzanie zamkniętego obiegu wody w przemyśle

Kontrola Kontrola W ramach Urząd Gminy, częstotliwości częstotliwości i Kontrolowanie wykonalności zadań Środki własne urzędu 2014-2021 zadań właściciele i sposobu usuwania sposobu usuwania operatorów przyczep asenizacyjnych gminy własnych szamb ścieków z szamb ścieków z szamb Środki własne gminy Wykorzystywanie planowania przestrzennego W ramach POIiŚ, KFD, kredyty dla rozdzielenia potencjalnych źródeł hałasu 2014-2021 zadań Urząd Gminy Ograniczenie preferencyjne oraz uciążliwości hałasu od terenów mieszkaniowych własnych Ochrona przed komercyjne Hałas emitowanego przez hałasem Tworzenie odpowiednich zapisów w środki transportu W ramach dokumentach planistycznych oddzielających Zadanie drogowego zadań Urząd Gminy Środki własne gminy potencjalne źródła hałasu od terenów ciągłe własnych zamieszkałych Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 67 – Poz. 4462

Środki własne gminy, W ramach Urząd Gminy, Inwentaryzacja obiektów emitujących hałas POIiŚ, KFD, kredyty 2014-2017 zadań zarządcy dróg, szkodliwy dla środowiska preferencyjne oraz Działania własnych WIOŚ prewencyjne komercyjne w ochronie przed Środki własne gminy, W ramach Urząd Gminy, hałasem Wykonanie map akustycznych dla POIiŚ, KFD, kredyty 2014-2017 zadań wła- zarządcy dróg, przebiegającej przez gminę linii kolejowej preferencyjne oraz snych WIOŚ komercyjne

W ramach Urząd Gminy, Zapobieganie awariom sieci wodociągowej 2014-2021 zadań zarządcy sieci Środki własne gminy i kanalizacyjnej Okresowy badanie własnych przesyłowych Monitoring stanu stanu sieci sieci przesyłowych przesyłowych W ramach Urząd Gminy, Ciągła konserwacja i naprawa sieci 2014-2021 zadań zarządcy sieci Środki własne gminy przesyłowych tam gdzie jest to potrzebne własnych przesyłowych

Zastąpienie zbiorników Likwidacja lub inwentaryzacja stanu technicznego bezodpływowych modernizacja W ramach Urząd Gmi- zbiorników bezodpływowych (szamb), (szamb) zbiorników 2014-2015 zadań ny,WIOŚ, Środki własne gminy które obecnie funkcjonują na terenach przydomowymi bezodpływowych własnych WZMiUM nieskanalizowanych Gospodarka oczyszczalniami (szamb) wodno- ścieków ściekowa Racjonalne gospodarowanie wodą, W ramach Urząd Gminy, modernizacja i konserwacja urządzeń Środki własne gminy, 2014-2021 zadań zarządcy sieci wodociągowych w celu ograniczania strat fundusze unijne i celowe własnych wodociągowych Rozbudowa Modernizacja wody przy przesyle i modernizacja sieci i rozbudowa sieci przesyłowych wodociągowej W ramach Likwidacja nieczynnych i nie nadających się Środki własne gminy, 2014–2017 zadań Urząd Gminy do eksploatacji studni wierconych i kopanych fundusze unijne i celowe własnych

Kontrolowanie Kontrolowanie Urząd Gminy, wykonalności zadań W ramach wykonalności zadań Kontrola częstotliwości i sposobu usuwania WIOŚ, operatorów 2014–2021 zadań Środki własne gminy operatorów przyczep ścieków z szamb właściciele przyczep aseniza- własnych asenizacyjnych szamb cyjnych w mieście Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 68 – Poz. 4462

Inwentaryzacja wyrobów azbestowych W ramach Środki własne gminy, znajdujących się na terenie gminy oraz 2014 - 2021 zadań Urząd Gminy NFOŚiGW, WFOŚiGW aktualizacja bazy azbestowej własnych Wspomaganie Ograniczenie mieszkańców w Pozyskiwanie dofinansowania ze źródeł W ramach Środki własne gminy, szkodliwego wpływu odpowiednim zewnętrznych (np. WFOŚiGW) na zdjęcie, 2014 – 2021 zadań Urząd Gminy NFOŚiGW, WFOŚiGW azbestu na pozbywaniu się wywóz i utylizację wyrobów azbestowych własnych środowisko wyrobów azbestowych Wsparcie informacyjne urzędu gminy przy W ramach Środki własne gminy, zdejmowaniu, wywożeniu i utylizacji 2014 - 2021 zadań Urząd Gminy NFOŚiGW, WFOŚiGW wyrobów azbestowych z posesji prywatnych własnych

Dążenie do osią- Dostosowywanie zmian w systemie selek- gnięcia pożądane- Doskonalenie syste- tywnej zbiórki odpadów do potrzeb miesz- W ramach go poziomu recy- Odpady mu selektywnej kańców i dla potrzeb osiągnięcia poziomu 2014 - 2021 zadań Urząd Gminy Środki własne gminy klingu i przygoto- zbiórki odpadów recyklingu oraz przygotowania do ponowne- własnych wania do ponow- go użycia nego użycia

Osiągnięcie poziomu Zwiększenie recyklingu i poziomu przygotowania do recyklingu ponownego użycia i przygotowania do następujących frakcji ponownego użycia Zwiększenie różnicy między stawką opłaty za W ramach odpadów następujących gospodarowanie odpadami zmieszanymi 2014-2017 zadań Urząd Gminy Środki własne gminy komunalnych: frakcji odpadów i segregowanymi własnych papieru, metali, komunalnych: tworzyw sztucznych papieru, metali, i szkła w wysokości tworzyw co najmniej 50% sztucznych i szkła wagowo Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 69 – Poz. 4462

Ograniczenie całkowitej masy odpadów komunalnych ograniczenie masy ulegających odpadów biodegradacji komunalnych Zapewnienie odpowiedniego sposobu zbiórki W ramach przekazywanych do ulegających odpadów komunalnych ulegających 2014-2021 zadań Urząd Gminy Środki własne gminy składowania do nie biodegradacji biodegradacji własnych więcej niż 35% przekazywanych wagowo – w do składowania stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Prowadzenie działań informacyjnych Edukacja i edukacyjnych i informowanie w zakresie mieszkańców prawidłowego Prowadzenie kampanii informacyjnych na W ramach Urząd Gminy, gminy w zakresie gospodarowania temat potrzeby prowadzenia prawidłowej 2014-2021 zadań organizacje Środki własne gminy prawidłowego odpadami gospodarki opakowaniami własnych ekologiczne gospodarowania komunalnymi, odpadami w szczególności komunalnymi w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych

Uwzględnianie w miejscowych planach W ramach Zadanie zagospodarowania przestrzennego zadań Urząd Gminy Środki własne gminy utrzymanie ciągłe Pole elek- Ochrona przed zagadnienia pól elektromagnetycznych własnych standardów dla pól tromagne- polami elektroma- elektromagnetycz- tyczne gnetycznymi W ramach nych Preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji Zadanie zadań Urząd Gminy Środki własne gminy źródeł pól elektromagnetycznych ciągłe własnych Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 70 – Poz. 4462

Edukacja ekologiczna mieszkańców w W ramach Zadanie zakresie rzeczywistej skali zagrożenia emisją zadań Urząd Gminy Środki własne gminy ciągłe pól elektromagnetycznych własnych

Wyznaczenie drogowych tras transportu substancji niebezpiecznych, omijających w W ramach Ograniczenie miarę możliwości tereny zamieszkałe, ze Urząd Gminy, Środki własne gminy, 2014-2021 zadań Ograniczenie ryzyka ryzyka zwartą zabudową oraz zorganizowanie miejsc WIOŚ fundusze unijne i celowe własnych wystąpienia wystąpienia postojowych dla środków transportujących Poważne poważnych awarii poważnych awarii takie substancje awarie i ograniczenie ich i ograniczenie ich skutków dla ludzi, skutków dla ludzi, W ramach środowiska środowiska na Informowanie i ostrzeganie społeczeństwa Urząd Gminy, Środki własne gminy, 2014-2021 zadań terenie gminy o zagrożeniach WIOŚ fundusze unijne i celowe własnych

Publikowanie na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej (BIP) dokumentów dotyczących ochrony Udostępnianie Udostępnianie środowiska w gminie zgodnie z ustawą z dn. W ramach Administra- informacji o informacji o Zadanie 3 października 2008 r. o udostępnianiu zadań Urząd Gminy Środki własne gminy cja środowisku i jego środowisku i jego ciągłe informacji o środowisku i jego ochronie, własnych ochronie ochronie udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235)

Środki własne urzędu gmi- W ramach Urząd Gminy, Edukacja Edukacja mieszkańców i turystów na temat ny, organizacji ekologicz- 2014-2017 zadań organizacje eko- ekologiczna zanieczyszczenia gleb nych, fundusze unijne i własnych logiczne celowe Gleby Poprawa stanu gleb Środki własne urzędu Przeciwdziałanie erozji gleb, poprzez W ramach Urząd Gminy, Przeciwdziałanie gminy, jednostek, prowadzenie odpowiednich zabiegów 2014-2017 zadań mieszkańcy, erozji gleb mieszkańców, fundusze agrotechnicznych własnych MODR, ARiMR unijne i celowe Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 71 – Poz. 4462

W ramach Urząd Gminy, Środki własne urzędu Rekultywacja terenów zdegradowanych 2014-2017 zadań właściciele gminy, właścicieli terenów, i zanieczyszczonych własnych terenów fundusze unijne i celowe

Zmniejszenie W ramach Urząd Gminy, Środki własne urzędu zanieczyszczenia Likwidacja dzikich wysypisk i w razie 2014-2017 zadań właściciele gminy, właścicieli terenów, gleb w tym konieczności sanacja terenów po nich własnych terenów fundusze unijne i celowe rekultywacja

Propagowanie zasad Dobrej Praktyki W ramach Urząd Gminy, Środki własne urzędu Rolniczej, wdrażanie programu 2014-2017 zadań ODR, ARiMR, gminy, ODR, ARiMR, rolnośrodowiskowego własnych rolnicy środki własne rolników

4.3. Cele i zadania inwestycyjne koordynowane

Cel Cel długookresowy Okres Jednostka Komponent krótkookresowy Zadania Źródła finansowania (2014-2021) realizacji odpowiedzialna (2014-2017)

Spełnienie wymagań prawnych w zakresie Aktywne WIOŚ, WIOŚ, Inspektorat Stworzenie bazy danych o emisji zanieczyszczeń do norm emisyjnych / ograniczenie 2014-2017 Inspektorat Środowiska, NFOŚiGW, środowiska na terenie gminy Ochrona powietrza „niskiej emisji” Środowiska fundusze unijne i celowe atmosferycznego Powietrze i klimat Przeciwdziałanie Ograniczenie Modernizacja lub wymiana istniejących źródeł ciepła Właściciele Środki prywatne, fundusze zmianom emisji gazów opalanych paliwem stałym na nowoczesne źródła opalane 2014-2017 domów unijne i celowe klimatycznym cieplarnianych paliwem gazowym, ciekłym lub biomasą

Działania POIiŚ, KFD, kredyty Ochrona przed prewencyjne w Realizacja inwestycji zmniejszających narażenie na hałas Zadanie Zarządcy dróg, Hałas preferencyjne oraz hałasem ochronie przed komunikacyjny poprzez budowę obwodnic ciągłe GDDKiA komercyjne hałasem Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 72 – Poz. 4462

Zadanie Monitoring stanu i jakości wód powierzchniowych WIOŚ Środki WIOŚ ciągłe Zasoby Poprawa stanu Monitoring stanu wodne i jakości wód i jakości wód Zadanie PSH, Inspektorat Środki PSH, Inspektoratu Monitoring stanu i jakości wód podziemnych ciągłe Sanitarny Sanitarnego

4.4. Cele i zadania nieinwestycyjne koordynowane

Cel Cel długookresowy Okres Jednostka Komponent krótkookresowy Zadania Źródła finansowania (2014-2021) realizacji odpowiedzialna (2014-2017)

Realizacja ochrony Zlecanie sporządzenia uproszczonych planów urządzenia lasu dla lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa Starostwo Środki własne starostwa lasów poprzez 2014-2021 zlecenie o powierzchni powyżej 10 ha (zgodnie z okresem Powiatowe powiatowego sporządzenia obowiązywania dotychczas zatwierdzonych planów) Zapewnienie uproszczonych Przyroda odpowiedniej ochro- planów urządzenia ny lasów lasu oraz sprawowanie Sprawowanie nadzoru nad wykonaniem zatwierdzonych Starostwo Środki własne starostwa nadzoru nad ich uproszczonych planów urządzenia lasu dla lasów 2014-2021 Powiatowe powiatowego realizacją niestanowiących własności Skarbu Państwa

Ograniczenie ryzyka Ograniczenie wystąpienia ryzyka wystąpienia Nadzór zakładów i instalacji stanowiących potencjalne Poważne poważnych awarii poważnych awarii Środki WIOŚ, fundusze źródło poważnej awarii oraz aktualizacja rejestru 2014-2021 WIOŚ awarie i ograniczenie ich i ograniczenie ich unijne i celowe potencjalnych sprawców poważnej awarii przemysłowej skutków dla ludzi, skutków dla ludzi, środowiska środowiska Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 73 – Poz. 4462

Działania Środki własne gminy, Ochrona przed prewencyjne w Starostwo Hałas Tworzenie programów ochrony przed hałasem 2014-2021 środki własne starostwa hałasem ochronie przed powiatowe powiatowego hałasem

WIOŚ, OSChR, Przebadanie oraz w dalszej perspektywie monitoring gleb Zadanie cią- Środki jednostek Starostwo ornych pod względem jakości i zanieczyszczeń głe państwowych Powiatowe Stały monitoring stanu i jakości gleb WIOŚ, OSChR, Zadanie cią- Środki jednostek Monitoring gleb przy trasach komunikacyjnych Starostwo głe państwowych Powiatowe

Zwiększenie zasobności gleb ornych w przyswajalne Mieszkańcy Środki mieszkańców, 2014-2017 Gleby Poprawa stanu gleb związki mineralne urzędu gminy fundusze unijne i celowe Polepszenie jakości gleb Zmniejszenie zakwaszenia gleb przez zabiegi wapnowania Mieszkańcy Środki mieszkańców, 2014-2017 na terenach tego wymagających urzędu gminy fundusze unijne i celowe

Zmniejszenie Właściwe stosowanie i przechowywanie nawozów ODR, ARiMR, Środki ODR, ARiMR, zanieczyszczenia naturalnych - budowa zbiorników na gnojowicę i płyt 2014-2017 rolnicy środki własne rolników gleb obornikowych

Ograniczenie Ograniczenie spływu zanieczyszczeń azotanowych ze Zasoby Poprawa stanu ODR, ARiMR, Środki ODR, ARiMR, zanieczyszczenia źródeł rolniczych poprzez budowę płyt obornikowych, 2014-2017 wodne i jakości wód rolnicy środki własne rolników wód zbiorników na gnojówkę oraz prawidłową ich eksploatację Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 74 – Poz. 4462

Zmniejszanie Zadanie Starosta, Weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych na pobór wody Środki własne urzędów zużycia wody ciągłe Marszałek Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 75 – Poz. 4462

5. MONITORING WDRAŻANIA PROGRAMU ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM WSKAŹNIKÓW MONITORINGU Wskaźniki realizacji Programu stanowią instrument, za pomocą którego gmina może w sposób jednoznacz- ny ocenić czy wdrażanie Programu odbywa się w stopniu wystarczającym oraz czy zasady (cele oraz zadania) postawione w Programie spełniają swoją rolę (czy może istnieje potrzeba ich zmian oraz co jest z tym związane aktualizacja Programu). Należy podkreślić, że wskaźniki powinny być proste do wyliczenia na podstawie dostępnych danych, dzię- ki czemu ich wyliczenie nie zajmuje dużo czasu, jak również metoda ich liczenia nie pozostawia żadnego pola do interpretacji. Na podstawie kilku prostych wskaźników gmina jest w stanie monitorować realizację Progra- mu. Bardzo ważne jest aby na podstawie wyliczenia wskaźników można było dokonać jednoznacznej oceny realizacji Programu. Należy pamiętać, że tylko odniesienie wskaźników do konkretnych danych może dać efekt w postaci ich rzetelnej oceny, co będzie stanowiło rzetelny monitoring realizacji Programu. W wielu przypad- kach niestety trudno jest określić proste, jednoznaczne wskaźniki, które będzie można odnieść do konkretnych danych. W związku z powyższym poniżej przedstawiono 1 wskaźnik bezpośredni za pomocą, którego gmina może jednoznacznie określić stopień realizacji Programu oraz kilka dodatkowych pytań, które w raporcie z realizacji Programu należy zinterpretować w kilku zdaniach – takie podejście do oceny realizacji Programu zapewnia przejrzystą waloryzację jego realizacji. Ponadto wskaźniki zaprezentowano w odniesieniu do zadań i celów własnych oraz zadań i celów koordynowanych przewidzianych w Programie oddzielnie. Jest rzeczą oczywistą, że gmina może bez problemu doko- nać oceny realizacji celów i zadań będących w jej kompetencjach, natomiast w przypadku zadań i celów koordynowanych gmina nie posiada kompetencji, aby sprawdzać, czy przewidziane do realizacji przez inne podmioty zadania są realizowane, ale może w takim wypadku oceniać, czy cele postawione w Programie w odniesieniu do zadań koordynowanych przewidzianych w Programie są osiągane. Z tego powodu ocena realizacji Programu w odniesieniu do zadań koordynowanych będzie się odnosiła jedynie do oceny stopnia realizacji celów, natomiast nie będzie się odnosiła do realizacji zadań. Wskaźniki monitoringu Programu w odniesieniu do celów i zadań własnych: Wskaźniki monitoringu bezpośrednie: Wskaźnik realizacji Programu: - liczba zadań zrealizowanych i realizowanych w stosunku do liczby wszystkich zadań przewidzianych do realizacji w danym okresie (zgodnie z harmonogramem realizacji zadań ujętym w rozdziale 4)* 100%. KOMENTARZ DO INTERPRETACJI WYNIKÓW: - należy dążyć do osiągnięcia wartości pomiędzy 90-100%. Wskaźnik efektywności realizacji Programu: Czy poszczególne cele krótkookresowe przewidziane w Programie są osiągane? KOMENTARZ DO INTERPRETACJI WYNIKÓW: - należy zestawić wszystkie cele przewidziane do osiągnięcia w danym okresie i odpowiedzieć czy są one realizowane w sposób: TAK/NIE. Należy dążyć do osiągnięcia wyniku: 90-100% odpowiedzi TAK. Ponadto w raporcie z realizacji Programu należy poza interpretacją 2 ww. wskaźników przedstawić inter- pretację wspólną, czyli w ten sposób odpowiedzieć na pytanie czy realizacja Programu przekłada się na realiza- cję celów przewidzianych w Programie, czyli na rzeczywisty stan środowiska. KOMENTARZ DO INTERPRETACJI WYNIKÓW: - jeżeli wyniki obu wskaźników mieszczą się w granicach 90-100% wówczas realizacja Programu przebiega w sposób prawidłowy, Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 76 – Poz. 4462

- w przypadku gdy wartości wskaźnika realizacji Programu jest mniejsza niż zakładana wartość do osiągnięcia, wówczas wskaźniki efektywności realizacji Programu nie jest miarodajny i należy stwierdzić, że Program nie jest efektywny z uwagi na niewystarczającą realizację zadań w nim przewidzianych, - w przypadku gdy wartości wskaźnika efektywności realizacji Programu jest mniejsza niż zakładana wartość do osiągnięcia, a wartość wskaźnika realizacji Programu mieści się w przewidzianych wartościach, wówczas należy stwierdzić, że zadania przewidziane w Programie nie są wystarczające aby osiągnąć założone w Programie cele. W TAKIM PRZYPADKU NALEŻY ROZWAŻYĆ AKTUALIZACJĘ PROGRAMU.

Wskaźniki monitoringu Programu w odniesieniu do celów koordynowanych:

Wskaźnik efektywności realizacji Programu: Czy poszczególne cele krótkookresowe przewidziane w Programie są osiągane? KOMENTARZ DO INTERPRETACJI WYNIKÓW: - należy zestawić wszystkie cele przewidziane do osiągnięcia w danym okresie i odpowiedzieć czy są one realizowane w sposób: TAK/NIE. Należy dążyć do osiągnięcia wyniku: 90-100% odpowiedzi TAK. 6. LITERATURA 1. Ankieta dla Jednostek Samorządu Terytorialnego, Gmina Wola Krzysztoporska, kwiecień 2014 r. 2. Bank Danych Lokalnych, GUS, http://www.stat.gov.pl/bdl, 2013 3. Centralna Baza Danych Geologicznych: http://bazagis.pgi.gov.pl/website/cbdg/viewer.htm 4. Dane uzyskane z Państwowej Służby Hydrogeologicznej 5. Geografia fizyczna Polski, Andrzej Richling, Katarzyna Ostaszewska, PWN, Warszawa 2005 6. Geografia regionalna Polski, wyd. PWN, Warszawa 2013 7. GUS, Powszechny Spis Rolny 2010 8. GUS, Województwo Łódzkie. Podregiony, powiaty, gminy 2013 9. www.geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/ 10. http://mjwp.gios.gov.pl/mapa/ 11. System przetwarzania danych Państwowej Służby Hydrologicznej: http://spdpsh.pgi.gov.pl/PSHv7/ 12. Strona internetowa gminy Wola Krzysztoporska dotycząca gospodarki odpadami http://www.wola- krzysztoporska.pl/index.php/o-gminie/gospodarka-komunalna 13. Mapy akustyczne dla dróg krajowych powyżej 3.000.000 pojazdów. Województwo Łódzkie, Kielce 2012 14. Dane z Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Łodzi http://www.schr.gov.pl/?aid=3 15. Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Łódzkiego 2012 16. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Wola Krzysztoporska na lata 2007–2013, Wola Krzysztoporska 2010 17. Program Ochrony Środowiska Gminy Wola Krzysztoporska. Aktualizacja, Piotrków Trybunalski 2009 18. Program Ochrony Środowiska dla powiatu piotrkowskiego na lata 2013–2016 z perspektywą na lata 2016- 2020. Aktualizacja, Piotrków Trybunalski 2012 19. Program Ochrony Środowiska województwa łódzkiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012- 2015, Łódź 2007 20. Program Ochrony Środowiska województwa łódzkiego 2012 (do roku 2015 w perspektywie do 2019 roku), Łódź 2012 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 77 – Poz. 4462

21. Program Usuwania Azbestu na terenie Gminy Wola Krzysztoporska, Piotrków Trybunalski 2009 22. Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim na podstawie badań przeprowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w 2012 roku, WIOŚ, Łódź 2013 23. Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim za 2012 r., Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi 24. Sprawozdanie z monitoringu regionalnego zwykłych wód podziemnych na terenie województwa łódzkiego w 2012 roku, Łódź 2013 25. Statystyczne Vademecum Samorządowca 2012, Urząd Statystyczny w Łodzi, 2013 26. Strona Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska http://www.gios.gov.pl/chemizm_gleb/index.php? mod=pomiary&w=06 27. Strona Państwowej Służby Hydrologicznej: http://www.psh.gov.pl/artykuly_i_publikacje/publikacje/ charakterystyka-geologiczna-i-hydrogeologiczna-zweryfikowanych-jcwpd.html 28. Uchwała nr XXVI/225/12 Rady Gminy Wola Krzysztoporska z dnia 29 listopada 2012 r. w sprawie wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz wysokości stawki tej opłaty 29. Uchwała nr XXXV/690/13 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie programu ochrony powietrza dla strefy w województwie łódzkim w celu osiągnięcia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego i poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10 oraz planu działań krótkoterminowych 30. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi – Delegatura w Sieradzu, 2014 r. 31. www.bazaazbestowa.gov.pl 32. www.maps.google.pl 33. www.geoportal.gov.pl Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 78 – Poz. 4462

7. ZAŁĄCZNIKI

Załącznik 1

WZÓR RAPORTU Z MONITORINGU PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

RAPORT Z PRZEPROWADZENIA MONITORINGU WYKONANIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY WOLA KRZYSZTOPORSKA

Tabela 7.1. Celów krótkookresowych i Zadań własnych gminy Realizacja Wykonanie Cel krótkookresowy Lp. Celu: Zadanie własne gminy Zadania: własny gminy TAK/NIE TAK/NIE 1. Cel…. NIE Zadanie… TAK 2. Cel…. TAK Zadanie… NIE 3. Cel…. NIE Zadanie… TAK 4. Cel…. TAK Zadanie… NIE 5. Cel…. TAK Zadanie… TAK 6. Cel…. …… ……. …….. 7. ……… ……. ……. ……. ……. …………. ……. ……. …….. Suma wykonanych zadań Suma realizowanych celów „TAK” ……. ……. „TAK” Procentowy udział realizowanych celów Procentowy udział wykonanych …….% ………% „TAK” zadań „TAK”

Należy stworzyć tyle wierszy ile będzie potrzebne!!

Podsumowanie ww. wyników dla celów krótkookresowych własnych gminy: ……………………………………………………………………………………………………………..…… ………………………………………………………………………………………………………………..… ………………………………………………………………………………..………………………………… Podsumowanie ww. wyników dla zadań własnych gminy: ………………………………………………………………………………………………………..………… ……………………………………………………………………………………………………………..…… ………………………………………………………………………………………………………..………… Podsumowanie ww. wyników łącznie: ………………………………………………………………………………………………………………..… ……………………………………………………………………………………………………………..…… …………………………………………………………………………………………………………..……… Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 79 – Poz. 4462

Tabela 7.2. Celów krótkookresowych koordynowanych Lp. Cel krótkookresowy koordynowany Realizacja Celu: TAK/NIE 1. Cel…. NIE 2. Cel…. TAK 3. Cel…. NIE 4. Cel…. TAK 5. Cel…. TAK 6. Cel…. …… 7. ……… ……. ……. …………. ……. Suma realizowanych celów „TAK” ……. Procentowy udział realizowanych celów „TAK” …….%

Należy stworzyć tyle wierszy ile będzie potrzebne!!

Podsumowanie ww. wyników dla celów krótkookresowych koordynowanych: …………………………………………………..……………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………..……………………… ……………………………………………………………………………………………………..…………… Objaśnienia do Podsumowań oraz informacje odnośnie przeprowadzania monitoringu wykonywania Pro- gramu znajdują się w rozdziale 5. Monitoring wdrażania programu ze szczególnym uwzględnieniem wskaźni- ków monitoringu. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 80 – Poz. 4462

Załącznik 2

GLEBY W GMINIE WOLA KRZYSZTOPORSKA – SZCZEGÓŁOWE WYNIKI BADAŃ W MIEJSCOWOŚCI WYGODA

(Źródło: Monitoring Chemizmu Gleb Ornych Polski: http://www.gios.gov.pl/chemizm_gleb/index.php? mod=pomiary&p=251)

Rok Uziarnienie Jednostka 1995 2000 2005 2010 1,0-0,1 mm udział w % 63 63 63 67 0,1-0,02 mm udział w % 14 17 19 14 < 0.02 mm udział w % 23 20 18 19 2,0-0,05 mm udział w % n.o. n.o. n.o. 77 0,05-0,002 mm udział w % n.o. n.o. n.o. 21 < 0.002 mm udział w % 6 4 5 2 Rok Odczyn i węglany Jednostka 1995 2000 2005 2010 Odczyn „pH „ w zawiesinie H2O pH 6.1 6.4 7.0 6.6 Odczyn „pH „ w zawiesinie KCl pH 4.9 5.2 6.3 5.6 Węglany (CaCO3) % n.o. n.o. n.o. n.o. Rok Substancja organiczna gleby Jednostka 1995 2000 2005 2010 Próchnica % 2.55 2.82 2.74 1.29 Węgiel organiczny % 1.48 1.63 1.59 0.75 Azot ogólny % 0.082 0.100 0.136 0.068 Stosunek C/N 18.0 16.3 11.7 11.0 Rok Właściwości sorpcyjne gleby Jednostka 1995 2000 2005 2010 Kwasowość hydrolityczna (Hh) cmol(+)*kg-1 3.98 3.72 1.05 1.88 Kwasowość wymienna (Hw) cmol(+)*kg-1 0.21 0.26 n.o. n.o. Glin wymienny „Al” cmol(+)*kg-1 0.09 0.05 n.o. n.o. Wapń wymienny (Ca2+) cmol(+)*kg-1 4.49 5.04 17.21 3.65 Magnez wymienny (Mg2+) cmol(+)*kg-1 0.49 0.65 0.49 0.40 Sód wymienny (Na+) cmol(+)*kg-1 0.06 0.10 0.02 0.09 Potas wymienny (K+) cmol(+)*kg-1 0.47 0.60 0.38 0.23 Suma kationów wymiennych (S) cmol(+)*kg-1 5.51 6.39 18.10 4.36 Pojemność sorpcyjna gleby (T) cmol(+)*kg-1 9.49 10.11 19.15 6.24 Wysycenie kompleksu sorp- cyjnego kationami zasadowy- mi (V) % 58.06 63.20 94.52 69.88

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 81 – Poz. 4462

Zawartość pierwiastków przy- Rok Jednostka swajalnych dla roślin 1995 2000 2005 2010 -1 Fosfor przyswajalny mg P2 O5 * 100g 30.4 36.4 29.2 18.6 -1 Potas przyswajalny mg K2 O*100g 20.0 24.7 16.2 8.7 Magnez przyswajalny mg Mg*100g-1 5.80 7.50 5.30 4.60 -1 Siarka przyswajalna mg S-SO4 *100g 2.00 1.75 1.68 1.52 Całkowita zawartość Rok Jednostka makroelementów 1995 2000 2005 2010 Fosfor % 0.063 0.062 0.077 0.049 Wapń % 0.16 0.16 0.32 0.09 Magnez % 0.13 0.11 0.11 0.07 Potas % 0.13 0.10 0.11 0.07 Sód % 0.006 0.005 0.011 0.004 Siarka % 0.025 0.028 0.031 0.015 Glin % 0.72 0.68 0.66 0.30 Żelazo % 0.63 0.49 0.66 0.52 Całkowita zawartość Jednostka Rok pierwiastków śladowych 1995 2000 2005 2010 Mangan mg*kg-1 212 183 175 198 Kadm mg*kg-1 0.21 0.21 0.18 0.13 Miedź mg*kg-1 6.7 7.8 5.8 4.7 Chrom mg*kg-1 8.4 8.2 7.8 6.3 Nikiel mg*kg-1 5.5 5.8 8.0 3.8 Ołów mg*kg-1 12.0 10.4 9.7 13.3 Cynk mg*kg-1 40.0 38.3 38.0 36.5 Kobalt mg*kg-1 2.32 2.13 2.90 2.30 Wanad mg*kg-1 12.3 13.3 17.1 9.9 Lit mg*kg-1 5.4 5.0 3.7 3.0 Beryl mg*kg-1 0.27 0.23 0.20 0.17 Bar mg*kg-1 35.7 36.7 38.3 31.8 Stront mg*kg-1 10.0 11.3 10.4 4.6 Lantan mg*kg-1 7.5 5.7 8.9 6.9 Rok Pozostałe właściwości Jednostka 1995 2000 2005 2010 Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne suma 13 WWA µg*kg-1 299 250 743 426 Radioaktywność Bq*kg-1 479 480 442 487 Przewodnictwo elektryczne właściwe mS*m-1 6.75 5.40 11.60 4.87 Zasolenie mg KCl*100g-1 17.80 14.30 30.70 12.86 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 82 – Poz. 4462

Załącznik 3

ZŁOŻA SUROWCÓW NATURALNYCH W GMINIE WOLA KRZYSZTOPORSKA

(Źródło: Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce, stan na 31.12.2012 r. oraz Centralna Baza Danych Geolo- gicznych) Zasoby Nazwa złoża geologiczne Obszar i teren górniczy Stan zagospodarowania złoża (numer złoża) bilansowe Typ kopaliny – kruszywo naturalne Moników 459 000 t - złoże rozpoznane szczegółowo (KN3711) Moników I 951 000 t OG Moników I B – aktualny złoże zagospodarowane (KN7884) TG Moników I B – aktualny Moników II 1481 000 t OG Moników II A – aktualny TG Mo- złoże eksploatowane okresowo (KN11508) ników II A – aktualny Mąkolice Piekary 269 000 t OG Mąkolice Piekary I Pole A - złoże eksploatowane okresowo I (KN8219) aktualny OG Mąkolice Piekary I Pole B - aktualny TG Mąkolice Piekary I Pole A – aktualny TG Mąkolice Piekary I Pole B - aktualny Mąkolice IV 163 000 t OG Mąkolice IV A - aktualny złoże eksploatowane okresowo (KN9933) OG Mąkolice IV - aktualny TG Mąkolice IV A -aktualny TG Mąkolice IV - aktualny Mąkolice V 181 000 t OG Mąkolice Va - aktualny złoże zagospodarowane (KN11576) TG Mąkolice V - zniesiony TG Mąkolice Va - aktualny Mąkolice VI 149 000 t - złoże rozpoznane szczegółowo (KN16105) Mokracz 22 000 t - złoże skreślone z bilansu zasobów Piekary 56 000 t - złoże rozpoznane szczegółowo (KN7883) Piekary Ia - OG Piekary Ia - aktualny złoże skreślone z bilansu (KN8891) TG Piekary Ia - aktualny zasobów Piekary II 45 000 t OG Piekary II - aktualny złoże skreślone z bilansu (KN10347) TG Piekary II - aktualny zasobów Piekary III - - złoże rozpoznane szczegółowo (KN16591) Poraj I 627 000 t OG Poraj I - aktualny złoże zagospodarowane (KN13456) TG Poraj I - aktualny Pawłów 11 764 t OG Pawłów B - aktualny złoże zagospodarowane (KN3720) TG Pawłów B - aktualny Pawłów I 1075 000 t - złoże rozpoznane szczegółowo Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 83 – Poz. 4462

(KN10014) Pawłów II 1570 000 t OG Pawłów II - aktualny złoże rozpoznane szczegółowo, (KN16030) TG Pawłów II - aktualny złoże częściowo zalega na złożach Pawłów i Pawłów I Pawłów Dolny 322 000 t - złoże rozpoznane szczegółowo (KN7430) Parzniewice Małe 1368 000 t - złoże rozpoznane szczegółowo (KN16126) Parzniewiczki 3045 000 t - złoże rozpoznane szczegółowo (KN14568) Kolonia Woźniki 62 000 t OG Kolonia Woźniki - aktualny złoże zagospodarowane (KN11503) TG Kolonia Woźniki - aktualny Jeżów 50 000 t OG Jeżów Pole A i Pole B - aktualny złoże eksploatowane okresowo (KN11504) TG Jeżów Pole A i Pole B - aktualny Borowa 4 000 t OG Borowa - aktualny eksploatacja złoża zaniechana (KN5745) TG Borowa - aktualny Borowa I 279 000 t - eksploatacja złoża zaniechana (KN8558) Góry Borowskie - - złoże rozpoznane wstępnie (KN1568) Typ kopaliny: torfy Jeżów 50 000 t OG Jeżów Pole A i Pole B - aktualny złoże rozpoznane szczegółowo (KN11504) TG Jeżów Pole A i Pole B - aktualny Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 84 – Poz. 4462

Załącznik 4

WYKAZ POSTĘPOWAŃ – ELEKTROWNIE WIATROWE

(Źródło: Urząd Gminy Wola Krzysztoporska; stan na dzień 29.07.2014 r.)

Stan Stan Lokalizacja obiektu Stan Moc postępowania postępowania Znak decyzji Znak decyzji o warun. Liczba Wysokość postępowania Lp. siłowników adm. decyzji adm. decyzji środowisk. zabudowy Nr ewid. siłowników siłowników adm. decyzji Miejscowość wiatrowych o warunkach o pozwolenie na działki środowiskowej zabudowy budowę Decyzja z dnia Decyzja z dnia 1 RB.7624-33/08 RB.7331-127/2008 Mzurki 152/5, 152/7 1 turbina 47 m 600 kW - 4.03.2009r 14.10.2008r. Decyzja z dnia Decyzje z dnia 2 RB.7635-56/09 RB.6730-8.2013 Krzyżanów 106/1, 106/2 1 elektrownia 70 m 1000kW - 16.11.2009 r. 7.09.2011 r. Decyzja z dnia Decyzja z dnia Decyzja z dnia 3 RB.7624-57/09 RB.6730-174.2011 Oprzężów 89/3, 88/2, 212 2 elektrownie Po 2 MW 28.03.2012 r. 1.09.2011 r. 3.02.2012 r. nr 189/2012 Wezwanie do 4 RB.7624-59/09 - Oprzężów 35, 210 1 elektrownia 110 m 2 MW uzupełnienia - - raportu Decyzja z dnia Decyzja z dnia Decyzja z dnia 5 RB.7624-60/09 RB.6730-146.2011 Oprzężów 8, 208 1 elektrownia 110 m 2 MW 10.10.2013 r. 1.09.2011 r. 18.11.2011 r. nr 767/2013 Raport uzgodniony przez 6 RB.7624-66/09 - Bogdanów 355 1 elektrownia 850kW RDOŚ w Łodzi - - i PPIS w Piotrkowie Tryb. Decyzja z dnia O: 15, 16, 17 Decyzja z dnia RB.6730-143.2011 Oprzężów, Gomulin Decyzja z dnia 7.11.2011 r. 7 RB.7624-68/09 GK:13, 32, 44, 2 elektrownie Do 110 m Po 2 MW 10.10.2013 r. RB.6730-144.2011 Kolonia 1.09.2011 r. Decyzje z dnia 45, 46 nr 767/2013 25.11.2011 r. Decyzja z dnia RB.7331-11/L/2010 Decyzja z dnia Decyzja z dnia 22.02.2011 r. 8 RB.7624-69/09 Parzniewice Małe 138/2, 139 1 elektrownia 2MW 14.06.20123 r. 12.10.2010 r. Decyzja z dnia RB.6730-103.2011 nr 376/2013 8.11.2011 r.

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 85 – Poz. 4462

Mąkolice Zawieszenie 9 RB.7624-74/09 - 90 1 elektrownia Do 150 m 3MW - - postępowania Zawieszenie 10 RB.7624-75/09 - Mąkolice 212 1 elektrownia Do 150 m 3MW - - postępowania

Zawieszenie 11 RB.7624-78/09 - Kolonia Woźniki 139 1 elektrownia Do 150m 3MW - - postępowania

Postanowienie o 12 RB.7624-80/09 - Kozierogi 224; 232; 3 elektrownie Do 150 m 9MW - - raporcie Stradzew, S: 2, 3 Zawieszenie 13 RB.7624-92/09 2 elektrownie Do 150 m 6MW - - Piekary P: 209, 214/2 postępowania

Decyzja z dnia Decyzje z dnia 14 RB.7624-93/09 RB.6730-102.2011 Parzniewice Małe 123/2 1 elektrownia Do 150 m 2MW - 18.01.2011 r. 5.09.2011 r.

Decyzja z dnia Decyzje z dnia 15 RB7624-6/10 RB.6730.79.2012 Mzurki 141/6 1 elektrownia 87 m 600 kW - 7.11.2011 r. 19.10.2012 r. Decyzje z dnia Decyzja z dnia 16 RB.7624-1/11 RB.6730-171.2011 Parzniewice Duże 4/1 1 elektrownia 117 m 1,2 MW 17.09.2013 r. - 25.10.2011 r.

Ponowne 17 RB.6220-4.2011 Oprzężów 14 1 elektrownia 57 m 300kW - - rozpatrzenie Średnica wirnika 60 Zawieszenie 18 RB.6220-15.2011 Krzyżanów 29/4 1 elektrownia m, wyso- 1 MW - - postępowania kość wierzy - 70 m Wirnik na wysokości Decyzja z dnia 1 elektrownia 50-75 m Decyzja z Decyzja z dnia 19 RB.6220-17.2011 RB.6730.159.2012 Krzyżanów 62/4, 63/4 i 124 1,65 MW 21.11.2013 r. Vestas V66 całkowita dn. 15.11.2012 r 24.04.2013 r. nr 876/2013 wysokość 95 m 117, 175, 163 i Do ponownego 20 RB.6220-1.2012 Borowa 1 elektrownia 170 m 2 MW - - 164 rozpatrzenia

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 86 – Poz. 4462

Piasty – ok. 292, 293, 294, 110 m Zawieszenie 21 RB.6220.4.2012 Kamienna 1 elektrownia 3 MW - - 295 Całkowita postępowania – 165 m Piasty – ok. 110 m Zawieszenie 22 RB.6220.5.2012 Siomki 29 1 elektrownia 3 MW - - Całkowita postępowania – 165 m Piasty – ok. 110 m Zawieszenie 23 RB.6220.7.2012 Bogdanów 572, 573, 574 1 elektrownia 3 MW - - Całkowita postępowania – 165 m Piasty – 110 m Zawieszenie 24 RB.6220.8.2012 Władysławów 35, 36/1, 37 1 elektrownia 3 MW - - Całkowita postępowania – 165 m Piasty – ok. Raport uzgodnio- 110 m ny przez RDOŚ 25 RB.6220.10.2012 Siomki 1/2 1 elektrownia 2 MW - - Całkowita w Łodzi i PPIS w – 165 m Piotrkowie Tryb. Piasty – ok. Raport uzgodnio- 110 m ny przez RDOŚ 26 RB.6220.13.2012 Wola Rokszycka 83, 84, 85 1 elektrownia 1,5 MW - - Całkowita w Łodzi i PPIS w – 165 m Piotrkowie Tryb.

Zawieszenie 27 RB.6220.6.2013 Oprzężów 35, 32 i 33/2 1 elektrownia - 2,5 MW - - postępowania Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 87 – Poz. 4462

Załącznik 5

WYKAZ POSTĘPOWAŃ – FOTOWOLTAIKA

(Źródło: Urząd Gminy Wola Krzysztoporska; stan na dzień 29.07.2014 r.)

Data Data Nr wydania wydania decyzji Lp. Nazwa inwestycji Miejscowość działki decyzji o warunkach środowisk. zabudowy Elektrownia słoneczna o mocy do 1,0 Kacprów 599 29.04.2013 r x MW wraz z niezbędną infrastrukturą 1 przewidzianą do realizacji na działce nr ewid. 599, obręb geodezyjny Kacprów, gm. Wola Krzysztoporska Elektrownia fotowoltaiczna realizowana Gąski 48 29.04.2013 r. dn. 10.02.2014 r. na działce numer ewidencyjny 48, ob- Siomki 88 na działki 48/1 2 ręb Gąski i działce numer ewidencyjny i 48/2 88, obręb Siomki, gm. Wola Krzyszto- porska Instalacja wolnostojących paneli foto- Piekarki 82/1 16.04.2014 r. 28.07.2014 r. woltaicznych o mocy 1 MW wraz z 3 niezbędną infrastrukturą na działce nr ewid.: 82/1 obręb Piekarki ,,elektrownia fotowoltaiczna Parzniewi- Parzniewice 96 28.05.2014 r. x ce” na działce oznaczonej nr 96 o po- Duże wierzchni 2,88 ha we wsi Parzniewice, obręb Parzniewice Duże, gm. Wola Krzysztoporska. Przedmiotem inwestycji jest budowa elektrowni fotowolta- icznej o mocy 996 kW, którą będą two- rzyć następujące elementy: ogniwa fo- 4 towoltaiczne, drogi wewnętrzne, infrastruktura nadziemna i podziemna, linie kablowe energetyczno–światłowodowe, przyłącza elektroenergetyczne, trans- formatory, konwertery, inne niezbędne elementy infrastruktury związane z budową i eksploatacją parku ogniw fotowoltaicznych