RLedenblad van de Partijo van de Arbeid o• 5e jaargang • nummer ­­­d 3 • mei 2008 themanummer arbeid

Agnes Jongerius: De schaduwzijde van de vooruitgang Paul de Beer: ‘We hechten te veel belang aan verdere welvaartsgroei’

Ahmed Aboutaleb: ‘We moeten meer en langer werken’

Ahmed Aboutaleb (46), staatssecretaris Sociale zaken en werkgelegenheid

Sterk en sociaal Tekst Tanja Broere Foto Tessa Posthuma de Boer Hij is een doener die ‘het sociale gezicht de rode loper inhoud van de PvdA, ook buiten het stadhuis, De rode loper wordt uitgerold voor PvdA’ers die normaal wil laten zien aan de kiezers. De partij gesproken achter de schermen werken. Deze keer: is zichtbaar via een maandelijkse “Rood Gerard Verspuij, gemeenteraadslid in Den Haag en sinds een op straat” waarin we als Haagse PvdA halfjaar ook betrokken bij het ombudswerk in deze stad. op een vaste hoek staan en zo een aanspreekpunt zijn voor het winkelend publiek. En sinds een halfjaar zijn we 5 6 10 12 aanspreekbaar via het ombudswerk.’

Gerard Verspuij vindt dat het ombudswerk bij de PvdA past omdat ‘het een sociaal-democratische traditie is om op te komen voor de rechten van mensen. Ook helpt het ombudswerk de partij, je weet wat er leeft onder de mensen en je geeft invulling aan het sociale gezicht van de partij. De mensen in de stad verwachten nog altijd dat de 18 20 24 29 PvdA socialer is dan andere partijen.´ Het ombudsteam heeft twaalf leden die in korte tijd al dertig zaken hebben behandeld. ‘Er zijn 5 Forum 12 PvdA-leden en arbeid 24 Rood in de regio zaken die lokaal afgehandeld kunnen worden via ‘Nederlandse politici moeten Waar maken zij zich zorgen over? Guusje ter Horst en haar rode pen een wethouder of door simpelweg mensen de de openingsceremonie van de weg te wijzen binnen het woud van papieren en Olympische spelen boycotten.’ 15 Opinie 26 Integratie instanties. Andere dossiers, zoals de wetgeving Agnes Jongerius over arbeid en De aanpak van Patrick Janssens, rondom huisuitzettingen, moeten landelijk aan- 6 Interview markt burgemeester van Antwerpen gepakt worden, dat doen we in samenwerking Ahmed Aboutaleb & zijn pleidooi met het ombudsteam in de Tweede Kamer.’ voor meer en langer werken. 18 De geschiedenis van de 28 IN MEMORIAM THIJS WÖLTGENS Dat je niet altijd een probleem kunt oplossen PvdA en arbeid beseft Gerard: ‘We beloven aan mensen dat we 9 Vijf vragen aan 29 Opinie ons best gaan doen, maar dat we niets kunnen Pauline Meurs, Eerste Kamerlid 20 Profiel Paul de Beer: Het gaat goed met garanderen. Bij echte armoedevraagstukken Paul Tang, de rode econoom onze economie kun je niet veel meer doen dan luisteren en 10 Platform doorverwijzen.’ Verspuij vindt luisteren sowieso Huisbezoeken bijstand 22 Achtergrond belangrijk: ‘Luisteren, maar je ook inleven en Ledendemocratie: het begin of ervoor zorgen dat iemands probleem niet jouw einde van de PvdA probleem wordt, anders kun je dit werk niet meer doen.’ Over de andere ombuds-teamleden zegt van de voorzitter Verspuij: ‘Je probeert mensen ook op speciali- satie op een zaak te zetten. Afhankelijk daarvan Partijgenoten, ken rondom arbeid waar de sociaaldemocratie een antwoord op moet hebben. wijs je zaken toe. We werken in teams van twee Enkele weken geleden sprak ik op de 1 mei-viering. In de discussie over het ontslagrecht was dat het vraagstuk van de verhouding mensen die goed met elkaar kunnen werken Dé dag waarop wij de strijd die geleverd is voor de tussen de gewenste flexibiliteit en zekerheid. Maar er zijn er nog veel meer: en elkaar aanvullen. Nooit alleen, het zijn vrij­ achturige werkdag, fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden Hoe zorgen we ervoor dat een drukke baan te combineren blijft met opgroei- willigers, daar moeten we zuinig op zijn.’ en omstandigheden, herdenken. ende kinderen? Hoe zorgen we dat 55-plussers en mensen met een handicap Het belang van deze strijd is onverminderd actueel. niet onnodig uitgesloten worden van de arbeidsmarkt? Hoe zorgen we ervoor Arbeid is de kerntaak van de sociaaldemocratie. Dat dat werknemers de kans krijgen, én nemen, om hun kennis en vaardigheden was vroeger zo en dat is nu niet anders. De PvdA, ontstaan uit de strijd om continu bij te spijkeren? En, last but not least, hoe dragen we zorg voor een een rechtvaardige positie van de arbeidersklasse, hoort zich te allen tijden in te eerlijke inkomensverdeling en bestrijden we zelfverrijking aan de top. Voor een zetten voor kwalitatief hoogwaardige arbeid. Voor goede arbeidsverhoudingen. partij die haar oorsprong vindt in de strijd voor fatsoenlijke arbeidsvoorwaar- ‘Zuinig zijn op Voor arbeid als motor van emancipatie en verheffing. Vanuit haar traditie staat den en omstandigheden zeer wezenlijke vragen. Mijn partijbestuur heeft arbeid de sociaaldemocratie daarbij pal voor de uitgangspunten van zekerheid en en participatie dan ook tot hét thema van het aanstaande congres verheven. rechtsbescherming. Door garantie van fatsoenlijke werkomstandigheden. Door De komende weken zullen wij met u debatteren over deze vraagstukken. De sociale zekerheid bij ziekte of werkloosheid. Door bescherming tegen onge- uitkomsten zullen worden neergelegd in een resolutie van het partijbestuur rechtvaardigd ontslag. Het uitgangspunt participatie is eveneens van groot op het congres. Een resolutie waarin wij de fractie en onze bewindspersonen de vrijwilligers’ belang voor ons sociaaldemocraten. Wie niet kán werken, moet zich verzekerd oproepen zich in hun werk te vergewissen van de vertaling van onze uit- weten van een sociaal vangnet. Maar geen recht kan zijn waar plicht ontbreekt. gangspunten naar de toekomst. Omdat deze van onverminderde waarde zijn. Er is ook een landelijk ombudsteam actief. Want alleen door de plicht tot participatie van hen die kunnen, houden we het Gisteren, vandaag en zeker morgen! Wilt u hier meer over weten, dan kunt u contact recht op solidariteit voor hen die onverhoopt uitvallen in stand. Lilianne Ploumen opnemen met Vera Smits via het telefoon­ De huidige samenleving wordt echter geconfronteerd met nieuwe vraagstuk- [email protected], www.lilianneploumen.pvda.nl nummer 070 – 31 82 742.

2 Rood mei 2008 mei 2008 Rood 3 brieven Heeft u Rood iets te melden? Samenstelling Michiel Reijnen Foto’s De Beeldredaktie PvdA forum Cartoon Peter Pontiac Stuur uw brief naar: Partij van de Arbeid, Redactie Rood, postbus 1310, In het PvdA-forum drie opmerkelijke meningen van PvdA- 1000 BH Amsterdam of mail naar: [email protected]. leden over een actueel en relevant onderwerp. Bezoekers (De redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten.) van de site konden reageren op de stelling: ‘Om een statement te maken tegen de mensenrechtenschendingen in China moeten Nederlandse politici de openings­ ceremonie van de Olympische Spelen boycotten.’

Geert van der Varst (28, Leiden), studeert politicologie en is voorzitter van de Leidse universiteitsraad. ‘Buitengewoon hypocriet’ ‘Een boycot van de opening is buitengewoon hypocriet. We zijn al jaren- lang intensief aan het handelen met China, toen hoorde je niemand over het stoppen van de handel om de mensenrechten te verbeteren. En dan zou nu een sportevenement wel aanleiding daartoe geven? Mensenrechten kunnen niet hoog genoeg op de agenda staan, maar als we de Olympische Spelen gaan boycotten, dan graag ook geen Chinees speelgoed meer bij Bart Smit en Nederlandse banken in Peking. Zolang we dat niet willen, moeten we niet ineens gaan klagen als er een sport- evenement gehouden wordt.’

Arnoud Schoondorp (63, Den Haag), was bedrijfsjurist Doelgroep armoedebeleid groter Hart ‘Betekenisloze hype’ Het Belastingplan 2008 bevat een detail, waardoor de meest kwetsbare burgers er in 2009 en later Het hart van de PvdA klopt niet in het kabinet, flink op achteruit zullen gaan. De fiscale aftrek van buitengewone uitgaven – waaronder de aftrek daar mist het in mijn ogen bezieling. Ook klopt ‘Het IOC verdedigde de keuze voor Peking met het argument dat van ziektekosten – komt te vervallen. Grote groepen gehandicapten en gepensioneerden zul- het hart niet in de Tweede Kamer. In de Eerste Chinese politici meer in contact met de buitenwereld zouden moeten len met minder geld meer kosten moeten betalen. Dat is niet verenigbaar met het afgesproken Kamer zie ik net zo min een hart kloppen, even- treden, wat winst zou opleveren voor de mensenrechtensituatie. Niet ­inkomensbeleid van de coalitie. Het kabinet Balkenende-IV beloofde in het coalitieakkoord (pag. 26 als op het hoofdkantoor. Het hoofdbestuur zou dus. De reactie van het IOC is van het soort: “Het is ons feest en dat en volgende) een evenwichtige inkomensontwikkeling. De coalitie zou in het bijzonder aandacht wel het hart willen zijn, maar helaas, daar klopt laten we niet verstoren door lieden met een politieke agenda.” Duidelijk hebben voor het reëel besteedbare inkomen van huishoudens. Het kabinet beloofde te letten op de het ook niet. is echter dat de Chinese regering de Olympische Spelen voor politieke vaste lasten die samenhangen met wonen (huur), zorg en kinderen en de daarop geënte toeslagen. In de provincie voel ik een lichte klop, daar zit doeleinden gebruikt, maar het IOC sluit daarvoor de ogen en weigert Bijzondere aandacht zou er zijn voor de situatie van chronisch zieken en gehandicapten. De tege- leven in, maar dan heb je het ook wel gehad. Het publiek stelling te nemen. Is het daarom geen tijd dat nationale overhe- moetkoming voor buitengewone lasten zou beter op hen worden toegesneden door die voorziening echte hart van de PvdA zijn de afdelingen, daar den zich consistenter met sport en het IOC bezighouden en minder een over te hevelen naar de wet maatschappelijke ondersteuning (WMO). Het afschaffen van de fiscale werken mensen met hart voor de zaak. Ik zie een speelbal zijn van sportbobo’s? En moet de Nederlandse overheid hierbij aftrek van buitengewone uitgaven heeft op meerdere manieren effect op het reëel besteedbare aorta door de PvdA lopen met in het midden een voortrekkersrol spelen? Dat is een zinvollere discussie dan de bete- inkomen. Zonder de teruggave inkomstenbelasting is het besteedbare inkomen kleiner. Daarnaast de afdelingen als kloppend hart en aan beide kenisloze hype over mogelijke boycot van de openingsceremonie.’ zal het verzamelinkomen hoger zijn dan voorheen. Dat verzamelinkomen is bij veel rijksregelin- kanten van de aorta bloedt de PvdA dood. Het gen – zoals huur- en zorgtoeslag – nu juist de maatstaf voor de draagkracht. De optelsom van is jammer, maar het is niet anders. De PvdA wil minder inkomen en hogere huurlasten varieert van ¤ 600 tot ¤ 1.200 per jaar. De regering denkt graag een landelijke partij zijn, maar de plaat- aan een compensatie van ¤ 100 tot ¤ 400 per jaar. Dat is ¤ 500 tot ¤ 800 minder dan het verlies selijke afdelingen en regionale gewesten zoals Jeroen Top (41, Amsterdam), werkt bij de Belastingdienst aan ­inkomen en de hogere woonlasten. Het reëel besteedbaar inkomen van gepensioneerden en Parkstad Limburg zijn het hart van de PvdA. arbeids­ongeschikten zal zo achteruithollen. We hebben geen politiek leider nodig, maar een Het voornemen van het kabinet strookt niet met de beloften uit het coalitieakkoord. De gemeenten bekwame cardioloog die ervoor zorgt dat heel ‘Statement voor de goede zaak’ kunnen alvast hun borst nat maken. Er komt een nieuwe doelgroep aan voor het armoede­beleid: de PvdA weer gaat kloppen. Ik zou hem of haar ‘Ik schrik een beetje als ik lees dat de meeste mensen een boycot onzin vin- bejaarden en arbeidsongeschikten met een inkomen iets boven het minimaal inkomen. willen aanraden om het kostbare bloed van de den. Als ik toch van één partij en haar leden verwacht dat zij een statement John van der Pauw, PvdA-Almere afdelingen langzaam maar zeker door de aderen “voor de goede zaak” zouden willen maken, dan is het wel van de PvdA. te sturen naar die plekken die nu nog bloedeloos De verkramptheid van de reactie van China en het feit dat de Chinezen nu ronddwalen in die aorta. weer in gesprek gaan met de Dalai Lama, geven aan dat China gevoelig Amsterdam en de auto De PvdA is het waard om weer een partij te is voor signalen van buitenaf. We moeten deze ­signalen dan ook blijven Even een medelevende reactie op de ingezon- van meer dan 25 jaar oud. Iedereen zal denken worden, waar men graag lid van is en waar de geven. Het boycotten van de openings­ceremonie is niet meer dan een den brief van de heer De Baat Amsterdam en dat het een oud stinkend en benzine slurpend aorta transparant door het dagelijkse leven van extra signaal. En is het argument dat we jaren niets hebben gedaan, Tibet de auto in het aprilnummer van Rood. Zomaar ding is. Foutje: dit oudje rijdt op lpg en vervuilt de mensen in Nederland stroomt. Er is nog veel in de kou hebben laten staan, nou een reden om niks meer te doen?’ auto’s van een bepaalde ouderdom weren uit dus veel minder dan een klein autootje van werk te doen! de stad is wel erg kort door de bocht. Onze een paar jaar oud. Klaas van Eijbergen zoon is de trotse bezitter van een Chevrolet Leen v.d.Linde U Kijk voor meer reacties op www.pvda.nl > forum 4 Rood mei 2008 mei 2008 Rood 5 interview Tekst John Jansen van Galen Foto Tessa Posthuma de Boer

Hij pleit voor meer en langer werken, vindt dat er een cultuuromslag moet komen wat ouderen en werk betreft. Ahmed Aboutaleb, staatssecretaris Sociale zaken en werkgelegenheid over zijn jeugd en de toekomst van arbeid in Nederland: ‘We moeten zorgen dat schaarste aan arbeid onze welvaart niet gaat tegenwerken.’

‘Je moet mensen in zware beroepen niet afschrijven, Mister Arbeid maar tijdig laten switchen’

p de dag dat ik Ahmed Aboutaleb herverdeling van arbeid. Mensen met een vaste groten getale gaan werken. Dat heeft ons gered, andere cultuur voor ontstaan, want nu is het bezoek, staat Verdonk bij Maurice baan zouden minder gaan werken om jongeren onder meer door de belastingen en premies alsof ouderen aan de kant hóren te gaan staan. de Hond op 21 en Wilders op 14 een kans op een baan te geven, want de jeugd- die ze opbrengen. Maar tegelijk verliezen we Ik ben blij voor jou (67, red.) dat het in de jour- zetels. ‘We zitten in een sfeer waarin werkloosheid was heel hoog. Dat was solidari- evenveel of meer mensen die gepensioneerd nalistiek wel gewaardeerd wordt als je mee blijft Oeen partij en grote ledentallen er niet per se toe teit tussen de generaties: het ontlasten van de worden. Die 73 procent is op Europees niveau draaien, maar er is een probleem: onze wereld doen,’ zegt hij, ‘en een persoonlijkheidscultus oudere generatie ten bate van de jongere. Maar niet slecht maar volgens de SER, inclusief de is georganiseerd rond jong zijn, strakke lijven en al voldoende is om een massa in beweging te het is verworden tot een recht, een verworven- vakbeweging, gedijt de welvaart het best als 80 Idols, met de foute cultuurperceptie dat ouderen krijgen. Verdonk en Wilders willen ons met hun heid, we moeten nu een beweging de andere procent van de beroepsbevolking participeert er niet meer toe doen. Dat geldt ook voor part- conservatieve verhalen doen geloven dat zij kant uit maken. Er is een enorme schaarste – dan kunnen we de voorzieningen betaalbaar timers, vooral vrouwen. Omdat men aanneemt alleen de pijn van de samenleving werkelijk voe- aan arbeid, de jeugdwerkloosheid daalt rap houden.’ dat ze geen carrière willen maken, krijgen ze len en er als enigen oplossingen voor hebben. en jonge werknemers moet je zoeken met een Vader Zoeken naar balans lagere functies dan waarvoor ze gekwalificeerd Op die oplossingen kan ik ze niet betrappen, loep. Het zou ons, ook de vakbeweging, sieren Van alfa naar bèta Ahmeds vader was tien jaar eerder in Nederland ‘De PvdA,’ zegt hij, ‘is altijd op zoek naar even- zijn, wat tot ongelijke beloning leidt. Het zou maar ze slagen erin de pijn te mobiliseren. Als om zakelijk te overdenken of je mensen niet Aboutaleb werd in Marokko geboren en kwam dan zijn gezin, hij stond achter het buffet van wicht tussen het bieden van weerwoord aan het geweldig zijn als werkende vrouwen nu massaal PvdA moeten we daar een sociaaldemocratisch moet bewegen om meer uren te maken. Dan als vijftienjarige naar Nederland. ‘Ik was eerst het Europahotel in Den Haag, thans behorend patronaat door werknemers tegen uitbuiting 32 uur gingen werken – dan kunnen de werk- antwoord op vinden.’ gaat het niet om werkweken van 50 uur, maar een paar maanden zoekende: het Nederlandse tot de Bilderbergketen. ‘Hij was imam in een te beschermen, en het koesteren van arbeid gevers niet meer beweren dat een behoorlijke de kleine marge tussen nu 36 en straks 38 uur onderwijssysteem is namelijk aan een buiten- bergdorp, kon daar nauwelijks van rondkomen als middel om een samenleving welvarender baan niet in vier dagen kan.’ Cultuuromslag moet bespreekbaar worden, want er zijn chroni- lander niet uit te leggen. Mijn vader kwam op en mocht daarom van de gemeenschap als te maken, maar ook om mensen zich te laten Het onderwerp van ons gesprek is arbeid. sche maatschappelijke noden. De vergrijzende het idee mij naar een lagere technische school landarbeider meewerken bij het binnenhalen ontwikkelen en te verheffen. En dat geldt tegen- Flexibilisering en liberalisering Aboutaleb maakt er zich als staatssecretaris samenleving, de toenemende levensverwach- te sturen, want hij had voor ogen dat ik een van de oogst. Hij is vertrokken naar Algerije, woordig ook voor stratenmakers – kijk eens Het tekort aan arbeidskracht is zo nijpend dat van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het ting, vraagt enorme kosten aan zorg; je kunt vak moest leren, dan kwam het wel goed met dat nog Frans was, om bij een Franse boer te wat die voor prachtige sierbestratingen maken Aboutaleb, op werkbezoek in Oost-Groningen, kabinet-Balkenende IV sterk voor het percen- het budget van Jet Bussemaker bij wijze van mij. Ik wist niet wat mij overkwam, ik had geen gaan werken. Via hem kwam hij op het idee een in boulevards! Je moet erkennen dat het heel partijgenoten die hem aanspraken op de hoge tage volwassen Nederlanders dat werkt, op te spreken zo met vijf miljard opplussen. Die zorg flauw idee van techniek. Op de middelbare paspoort te bemachtigen, wat enorm moeilijk zwaar werk is en je kunt zulke werknemers dan werkloosheid, onlangs voorhield: ‘U moet nu voeren van 73 naar 80 procent. Beleven we een concurreert ook nog met andere noden, zoals school in Marokko was ik de typische alfaleer- was, en zo belandde hij in de Pyreneeën, in de ook alleen vragen langer te blijven werken als je blij zijn met die voorraad werklozen, het is een cultuuromslag in de PvdA? De vroege marxisten het opleiden van zo veel mogelijk mensen voor ling geweest, geïnteresseerd in Arabische litera- bouw. Hij had het er ongelooflijk koud. Mijn ze een ander aanbod doet. Ik was als wethou- kans: bedrijven die op zoek zijn naar personeel pleitten voor ‘het recht op luiheid’ en de hele de kenniseconomie. We stellen terecht hoge tuur en poëzie. Ik wilde dichter worden en in stiefopa, de tweede man van mijn oma, werkte der in Amsterdam heel trots op de stichting zullen naar u toekomen!’ En wat leest hij tot zijn geschiedenis van de sociaaldemocratie stond eisen en willen niet meer met zijn zessen in Bagdad gaan studeren, want dat was – je kunt al in Nederland en aldus kwam mijn vader Herstelling, uit de grond gestampt door iemand genoegen in de kranten: ‘Werkloosheid daalt in het teken van de bevrijding van arbeid: het een ziekenhuiszaaltje liggen. Maar dan moeten het je nu niet meer voorstellen – hét centrum terecht in Den Haag. De eerste avond moest die in de bouw een ongeluk had gehad en over- het snelst in het Noorden.’ Maar, zegt hij erbij: begon met de achturendag en pensioen op we zorgen dat schaarste aan arbeid een ander van Arabische cultuur en muziek. Maar op die hij zijn horloge verkopen om ergens te kunnen schakelde op dit project: werkervaringsplaatsen ‘De sociaaldemocratie moet het patronaat in 65-jarige leeftijd, later kwam de vijfdaagse werk- sociaaldemocratische element niet gaat tegen- lts was mijn grote ontdekking dat ik heel goed slapen, maar na een tijdje vond hij werk bij NS: voor jongeren op de forten van de Stelling van de gaten blijven houden: geen uitbuiting! Je ziet week en vervroegde uittreding omstreeks de 60 werken: onze welvaart. meekon met de bètavakken. Daarna ben ik voor treinen schoonmaken op het Centraal Station. Amsterdam. Van doener naar coach. Bij Batavus het risico bij illegale arbeid.’ Maar ook bij flexibi- jaar. En nu: méér werken? luchtvaartelektronica naar de, tamelijk elitaire, Hij is steeds blijven werken en pas een paar jaar in Heerenveen is nu een hele afdeling waar lisering en liberalisering, voeg ik eraan toe: want ‘Ik herinner mij het akkoord van Wassenaar uit Stille revolutie Anthony Fokkerschool gegaan, de enige die dat geleden toen hij bijna zeventig was, gestopt, om mensen van rond de zestig fietssturen maken. terwijl de werknemers van TNT-Post vechten ’82,’ zegt Aboutaleb, ‘ik was nog niet zo lang in ‘Er heeft de laatste decennia in Nederland een vak gaf. Vervolgens naar de hts waar ik in ’86 medische redenen, anders werkte hij nog. Hij is Je moet mensen in zware beroepen niet afschrij- voor een goede cao, worden bij hun buren door Nederland. Dat was toen een doorbraak naar stille revolutie plaatsgevonden: vrouwen zijn in afstudeerde.’ nooit werkloos geweest, evenmin als ik.’ ven, maar tijdig laten switchen. Daar moet een Sandd enorme zakken post bezorgd die ze als

6 Rood mei 2008 mei 2008 Rood 7 Ahmed Privé Pauline Meurs (55) ) is sinds 2007 Eerste Kamerlid namens de PvdA. Zij heeft 5 vragen aan… in haar ­portefeuille het vreemdelingen- en Ontroerd door: geboorte van een kind, ­integratiebeleid, een deel van de gezondheids­­ Tekst Tanja Broere Foto Tessa Posthuma de Boer ineens is er leven zorg, het hoger onderwijs en wetenschaps­ beleid.­ Trots op: mijn vader, een gewone Eerder was zij lid van de Wetenschappelijke arbeider die academici voortbracht Een hekel aan: hebzucht hun toekomst samenhangt met het onderwijs- Raad voor het Regeringsbeleid. Drijfveer: de publieke zaak dienen niveau van hun ouders. Ik ben dus bang dat Favoriete boek: Het huis van de moskee die kinderen dan ook in laagbetaalde banen Krant: de Volkskrant blijven steken. Ik streef naar de verheffing van 1 Typisch Pauline Meurs? ‘Ik ben socioloog. Favoriete moment: het behalen van mijn die moeders én hun kinderen. Dat het CDA en Ik benader veel zaken met de vraag: “wat betekent rijbewijs de ChristenUnie zich er om andere redenen in dit voor mensen die met dit beleid of deze wet PvdA-er: in hart in nieren herkennen, vergroot het draagvlak.’ moeten werken.” Tegelijkertijd kijk ik naar wets­ Favoriete vakantieland: Marokko voorstellen vanuit het oogpunt van uitvoerbaar­ Mooiste plek van Nederland: de Dam, Vrijwilligerswerk heid en werkbaarheid.’ staat voor vrijheid Komt bij het streven naar langer werken het vrij- Beste tv-programma: Pauw & Witteman willigerswerk, dat het cement is van de samen- 2 Waar moet meer aandacht voor Slechtste tv-programma: Goede tijden, leving, niet verder in het gedrang? Dat ‘gevaar’ komen binnen de politiek? ‘Voor de manier slechte tijden neemt Aboutaleb ‘absoluut serieus’, maar: ‘aan waarop je migranten ontvangt en opneemt in de Leukste baan: staatssecretaris van SZW de andere kant hebben we nog grote reservoirs Nederlandse samenleving. Zeker nu er gewerkt voor vrijwilligerswerk, vooral onder jongeren en wordt aan een harmonisatie van beleid op het allochtonen. De eerste generatie allochtonen Europese niveau. We moeten ervoor zorgen dat doet wel vrijwilligerswerk maar uitsluitend in we de goede aspecten van het Nederlandse beleid eigen kring. Voor jonge allochtonen kan het een behouden en versterken. Daar is al veel aandacht ‘Stel alleenstaande vrouwen in de bijstand grote toegevoegde waarde hebben. Ik spoor hen voor, maar het gaat er ook om dat je de mensen altijd aan: als je het moeilijk vindt een baan te zich thuis laat voelen in Nederland. Daar wordt tijdelijk vrij van sollicitatieplicht, maar verplicht krijgen, ga dan vrijwilligerswerk doen. Want zo soms wel erg gemakkelijk over gedacht. Het moet bouwen ze netwerken op die ze nu missen en wel tweerichtingsverkeer blijven.’ ze tot het opdoen van kennis, zodat ze met die toegang kunnen geven tot de arbeidsmarkt.’ 3 Hoe beïnvloedt de politiek uw privé- betere veren beter kunnen leren vliegen’ Selectieve werving leven? ‘Als Eerste Kamerlid profileer je je als lid ‘Mijn vader kwam hier op eigen houtje en vond van een politieke partij. Je bekleedt immers een zelf werk,’ vertelt hij, ‘ maar de meeste gastar- functie namens de PvdA. Je wordt aangesproken oproepkracht in tien uur per dag bezorgen tegen ners voordat ze naar het achterland verscheept beiders werden door Nederlandse bedrijven over beslissingen alsof je persoonlijk verantwoor­ een uurloon van vijf euro. ‘Flexibilisering is op worden. Zo kun je arbeid scheppen voor wie geworven. Het was puur een kwestie van vraag delijk daarvoor bent. Dat is even wennen, maar zich niet slecht,’ antwoordt hij. ‘Veel mensen door de globalisering arbeid verliest.’ en aanbod, net als nu met de Polen: in hun con- het hoort er wel bij.’ willen nu eenmaal liever niet in vaste dienst. treien heerste werkloosheid, hier groeide de Maar het is in sommige sectoren, zoals de Scholingsplicht vraag naar arbeid. Er is heel selectief geworven. 4 Waar heeft u slapeloze nachten van? omroep, doorgeschoten: daar kún je al bijna Aboutalebs pleidooien voor meer en langer wer- Jaap van Meekren, mijn coach toen ik als ver- ‘Ik heb zelden slapeloze nachten. Hoewel het de niet meer in vaste dienst komen. Dat moeten ken lijken haaks te staan op zijn recente afschaf- slaggever bij RTL werkte, maakte opnamen van primaire taak van de Eerste Kamer is om wetten we bewaken, net als die postwereld. De PvdA- fing van de sollicitatieplicht voor alleenstaande zo’n wervingscampagne in Marokko waarbij een te beoordelen, zou ik wel willen dat het beleid wat fractie en staatssecretaris Heemskerk hebben moeders. ‘Dat is geen ding van christelijke arts de gegadigden keurde zoals ze daar bees- minder meteen in wetgeving vastgelegd werd.’ daar al op de rem getrapt: de voorgenomen partijen,’ veert hij op, ‘het heeft een duidelijke ten keuren. Ze vroegen of je Frans sprak en als verdere liberalisering komt er niet doorheen, sociaaldemocratische dimensie. Van de alleen- je zei: Oui, kon je gelijk vertrekken, want dan 5 Wat zijn uw ambities? ‘We hebben deze zolang de condities niet goed zijn en er geen staande moeders in de bijstand heeft liefst 68 was je te hoog geschoold. Er was toen krapte op kabinetsperiode de gelegenheid om een humaan gelijk speelveld is voor iedereen.’ procent geen of een lagere opleiding! Als ik de arbeidsmarkt, overal werden zwarte lonen asielbeleid op de kaart te zetten. En ik wil de tegen hen zeg: ga solliciteren, dames, jaag ik ze betaald en voor werkgevers was het naar verworvenheden op medisch ethische kwesties Globalisering feitelijk op de arbeidsmarkt van het ene naar het Nederland halen van veel gastarbeiders een verdedigen, zeker in deze coalitie. Bij de medisch ‘Door de globalisering,’ zegt hij, ‘verlaten andere laagbetaalde baantje, in de schoonmaak middel om te voor­komen dat de vakbeweging ethische kwesties speelt het zelfbeschikkingsrecht bepaalde typen arbeid Nederland en andere of een cafetaria, en vanwege dat kind ook nog daarvan gebruikmaakte om hoge looneisen te van mensen een rol. Hoe ga je om met dwangtoe­ komen juist binnen, vooral hooggekwalificeerde parttime. Is het dan geen sociaaldemocratisch stellen. Maar toen na de oliecrisis de economie passingen in de psychiatrie? Daar moet je goed banen. Daardoor springt Nederland er financieel principe om die vrouwen een fundament onder instortte en de werkloosheid onder deze men- over nadenken want om mensen op te sluiten, dat gunstig uit, maar er is een mismatch: degenen de voeten te geven door ze tijdelijk vrij te stel- sen toenam, ­trokken de werkgevers de handen is nogal wat. Er wordt in de Tweede Kamer al goed die door het vertrek van arbeid naar andere len van die sollicitatieplicht, maar ze tegelijk van hen af: ze hadden belasting en premies voor over gesproken, maar je moet in de Eerste Kamer delen van de wereld hun baan verliezen, zijn te verplichten tot het opdoen van kennis; een hen betaald zolang ze werkten, dus hun viel de principes nog eens benadrukken en kijken naar doorgaans niet geschikt voor die nieuw binnen- scholingsplicht, zodat ze met betere veren beter niets te verwijten. De Nederlandse burger de uitvoerbaarheid van wetten. Soms is een wet komende arbeid. kunnen leren vliegen. GroenLinks is daartegen, betaalde via de bijstand de rekening van een zo vaak gewijzigd dat het een lappendeken van Kijk naar de Maasvlakte: die vreet ruimte maar omdat je zo een cultuur van werkloosheid zou beleid dat op instigatie van de werkgevers was aanpassingen wordt, die alleen nog door juristen alles is geautomatiseerd en de toegevoegde bestendigen, maar men vergeet dat die vrouwen gevoerd. De lasten zijn eenzijdig afgewenteld op te begrijpen is.’ waarde in arbeid is beperkt. In Amsterdam nu twintig uur per week laagbetaald werk doen de burgerij. De pijn kwam terecht bij de gewone groeit de haven en als wethouder zocht ik met en toch een aanvullende uitkering nodig heb- Nederlander in de wijken.’ collega Lodewijk Asscher naar bedrijvigheid ben, zodat ze in de armoede blijven zitten. En waardoor ter plaatse iets gebéurt met die contai- hun kinderen? We wéten al honderd jaar dat

8 Rood mei 2008 mei 2008 Rood 9 Media OP PvdA Platform komen partijdebat, internet en reguliere media bij elkaar. Deze keer: Huisbezoeken bijstand platform Tekst Ottolien van Rossem Beeld Hollandse Hoogte Over armoede en bijstandsfraude worden regelmatig meningen geventileerd in de media. Rood knipte er Iedereen in Nederland heeft er recht op twee uit. De NRC in 2007: volwaardig mee te kunnen doen in de fraudescorekaart samenleving. Dat betekent ook dat mensen Ook Marco Florijn, wethouder in Leeuwarden, relativeert het succes in Amsterdam: ‘Amsterdam wordt vaak als groot voorbeeld genoemd, maar ‘Directeur onderzoeks-­ die het even niet redden, worden geholpen. daar hadden ze een ander probleem, ze hadden de sluizen te lang open De Wet werk en bijstand biedt iedereen gehouden. Fraudebestrijding werkt het best aan de poort, in het vroegste een inkomen op het niveau van het sociaal stadium. We werken in Leeuwarden met een fraudescorekaart. Bij een bureau pleit voor intakegesprek proberen we iemand eerst aan het werk te helpen. Als er minimum. Helaas wordt er ook misbruik toch een inkomensondersteuning nodig is, dan stellen we een aantal vra- confronterende aanpak gemaakt van deze voorzieningen. gen om een profiel op te stellen. Daarbij is het belangrijk dat je mensen bewust maakt van het proces, dat het transparant en duidelijk is wat je van armoede’ doet. Op deze manier houd je de bijstandsconsulenten ook scherp, ze n de Wet werk en bijstand (Wwb) staat ‘werk’ centraal. moeten goed op de signalen letten en bij vermoeden van misbruik van de Mensen die geen werk hebben, maar het wel kunnen, krijgen voorzieningen, kan er een huisbezoek plaatsvinden.’ Weinig verschijnselen zijn zo armoede en legt de oorzaak bij de I hulp om werk te vinden. De uitvoer van de Wwb is sinds Een huisbezoek is volgens Florijn dus een tamelijk primitief instrument: uitvoerig in kaart gebracht als de overheid. Dat zijn vooral de men- 2004 in handen van de gemeenten. Zij dringen er al lange tijd ‘We mogen fraude niet tolereren, dat moeten we voortdurend benadruk- armoede in Nederland. Verborgen sen met lage inkomens. Ongeveer op aan meer mogelijkheden te krijgen om misbruik van bijstand ken. Maar we moeten wel naar de gevolgen van de sancties kijken. Door armoede; Armoede in Groningen; 9 procent vindt dat de overheid aan te pakken, bijvoorbeeld door het inzetten van onaange- een afschrikbeleid bereiken we een groep niet die wel hulp nodig heeft, dat Armoede in Friesland; Allochtone niet meer geld of hulp moet bie- kondigde huisbezoeken. Dat mag nu alleen als de gemeente hoor ik van medewerkers van voedselbanken. Dan krijg je een groep die armoede; Kinderarmoede – het den. De helft van de bevolking duidelijke vermoedens van fraude heeft. Maar het controleren buiten het systeem gaat freewheelen. Ongeoorloofd samenleven kun je is maar een greep uit de recente vindt dat de overheid dat wel moet van de woonsituatie is erg belangrijk, aangezien de hoogte van ‘Je hoeft niet in ook opsporen door bestanden te koppelen of het watergebruik na te gaan, rapporten. Volgens de definitie doen, maar in combinatie met een de uitgekeerde bijstand afhankelijk is van de samenlevingsvorm. je hoeft niet in de wasmand te snuffelen.’ van het Sociaal en Cultureel strengere controle op misbruik. Zo krijgt een alleenstaande bijstandsgerechtigde 70 procent van Planbureau (SCP) leeft 10 procent het minimumloon en samenwonenden ieder 50 procent. Veel de wasmand Juiste hulp van de Nederlandse bevolking in Volgens Frits Spangenberg, direc- gemeenten noemen de aanpak van Amsterdam als voorbeeld, Woordvoerder in de Tweede Kamer Hans Spekman is een voorstander van armoede (zo’n 680.000 huishou- teur van Motivaction, is het tijd daar daalde het aantal uitkeringen sterk, nadat alle aanvragers onaangekondigde huisbezoeken. ‘Een harde aanpak van fraude is nodig dens). voor een meer ‘confronterende’ van een uitkering onaangekondigd bezocht werden door de te snu¤elen’ om de sociale solidariteit en een ruimhartig armoedebeleid in stand te benadering van de arme mens. gemeente. kunnen houden. Alleen zo kun je zorgen dat het geld bij de juiste mensen Bijna vijf procent van de Het Motivaction-onderzoek, zegt terechtkomt. Maar je moet wel een goed protocol opstellen, je kunt niet Nederlanders vindt dat er in hij, laat zien dat daar steun voor Succes overdreven zomaar iedereen die een uitkering aanvraagt thuis gaan bezoeken. Dat is Nederland geen armoede is, blijkt is. Zo is 80 procent van de bevol- Leo Hartveld, Federatiebestuurder FNV, plaatst kantekeningen ook niet efficiënt.’ uit een onderzoek van bureau king vóór huisbezoeken ter con- bij het inzetten van huisbezoeken: ‘Fraude moet inderdaad wor- Motivaction dat deze week ver- trole van uitkeringsgerechtigden. den aangepakt. Huisbezoeken kunnen daarbij een middel zijn, schijnt. Dat zijn vooral mensen En vindt 68 procent dat de verloe- maar zeker niet het enige, en uitkeringsgerechtigden moeten Start Zoek Contact met inkomens hoger dan 3.000 dering in arme wijken de schuld niet aan willekeur worden blootgesteld. Als de overheid bij een euro netto per maand. Ruim een is van de bewoners zelf. burger een huiszoeking wil uitvoeren, dan gelden er terecht kwart van de bevolking ziet wel allerlei regels om dit op een zorgvuldige manier te doen. Je gaat discussie Op pvda.nl deze keer discussie over de stelling: ‘Gemeenten moeten meer ruimte niet zomaar bij mensen in hun kasten snuffelen. Als het gaat om mensen met een bijstandsuitkering, dan denkt men daar opeens krijgen om onaangekondigde huisbezoeken af te leggen, bijvoorbeeld om de woonsituatie te controleren een stuk lichtvaardiger over. In verschillende steden heeft de wanneer iemand een bijstandsuitkering aanvraagt.’ In 2006 kopt Trouw: ombudsman aan de bel getrokken vanwege de botte en intimi- derende wijze waarop controleurs soms te werk gaan. Uit de Lokale Monitor Werk en Inkomen van de FNV blijkt bovendien De meningen blijken sterk verdeeld. Een ruim ting zijn. Je kunt niet iedereen als een potentiële van mening dat er meer ruimte moet zijn om bij ‘Uitkeringsfraude verloopt dat de meeste gemeenten niet eens de moeite nemen om uitke- aantal reageerders is het eens met de stelling, fraudeur behandelen!’ Ook kwam er een aantal een aanvraag voor een uitkering zonder toestem- ringsgerechtigden fatsoenlijk te informeren over hun rechten en zo ook Hans Pietersma: ‘Iedereen die recht heeft reacties binnen van ervaringsdeskundigen. Egbert ming en zonder fraudesignalen een huisbezoek plichten bij dit soort huisbezoeken. Verder weet niemand wat er op welke uitkering dan ook, heeft de plicht de Buiter: ‘Als voormalig wethouder Sociale Zaken af te kunnen leggen. Het is vaak voorgekomen openbaar via Marktplaats’ gebeurt met de mensen die door de strengere aanpak worden spelregels te volgen. De overheid heeft het recht onderschrijf ik de stelling van harte. Gemeenten dat bij beoordeling van de aanvraag op recht- afgeschrikt.’ en de plicht de naleving ervan te controleren. worden te veel beperkt in hun mogelijkheden matigheid de situatie correct leek terwijl bij een Adresfraude gaat tegenwoordig gebruikmaken wel. Het ‘succes’ van de huisbezoeken wordt volgens Hartveld over- Daartoe mogen zowel onzichtbare (uitwisse- door de doorgeslagen privacywetgeving en de onaangekondigd huisbezoek de woonsituatie niet onbeschaamd in het openbaar: dreven. ‘Er worden uitkeringen stopgezet, inderdaad, maar een len van bestanden) als zichtbare (huisbezoek) interpretatie daarvan. Anderzijds zijn er ook nog conform de opgegeven verklaring bleek te zijn. mensen bieden op internet hun Door zich in te schrijven op een deel daarvan is onterecht en moet weer worden teruggedraaid. maatregelen ter handhaving worden ingezet. Bij te veel gemeenten die nagenoeg geen handha- Waarna het recht op uitkering verviel en de aan- woonadres te huur aan. Zo hel- adres waar ze niet gaan wonen, Per saldo leveren de controles veel minder op dan vaak wordt vaststelling van overtreding dient de maatregel in ving op de Wwb uitvoeren. Onbegrijpelijk! De vraag werd afgewezen, dan wel door de aanvrager pen ze anderen meer geld op te kunnen mensen bijvoorbeeld een gedacht. Niet voor niets zijn gemeenten als Amsterdam gestopt overeenstemming te zijn met de ernst.’ Een van Wwb-gelden moeten besteed kunnen worden aan ingetrokken. Onaangekondigde huisbezoeken strijken van een uitkeringsin- bijstandsuitkering voor een alleen- om ze systematisch bij iedereen uit te voeren. Gemeenten heb- de tegenstanders is Houkje Rijpstra: ‘Fraude hard de mensen die het hard nodig hebben. En die dienen dus zeker wel ter voorkoming van het ver- stantie of de studiefinanciering. staande ontvangen, terwijl ze in ben al veel mogelijkheden om controles uit te voeren. Ze mogen aanpakken, daar ben ik het mee eens. Al was het zijn er nog steeds te veel in Nederland. Misbruik strekken van onrechtmatige uitkeringen.’ De aanbieders zijn niet strafbaar, werkelijkheid samenwonen. al woningen doorzoeken als daar een concrete aanleiding voor alleen maar om de vangnetvoorziening overeind moet daarom keihard worden aangepakt om de maar degenen die van de adressen is. We moeten de regels niet verder op gaan rekken, maar juist te houden. Maar alleen onaangekondigde huisbe- regeling in stand te kunnen houden.’ M. Schelvis: Discussieer mee op www.pvda.nl zorgen dat ze op een fatsoenlijke manier worden uitgevoerd.’ zoeken als er aanwijzingen uit meer dan één rich- ‘Als klantmanager die de WWB uitvoert, ben ik U > discussie

10 Rood mei 2008 mei 2008 Rood 11 PvdA-leden & arbeid Tekst Ottolien van Rossem Foto’s De Beeldredaktie

Voor dit themanummer over arbeid vroeg Rood een aantal PvdA-leden wat de betekenis is van Saskia van der Graaf (45) breng post rond voor Sandd. werk voor hen. Waar maken ze zich zorgen over ‘Ik moet er niet aan denken dat ik mijn boven komt. Veel mensen zijn bang om baan zou verliezen, dat zou een rigou- een klacht in te dienen, omdat ze voor hun en wat zou er in hun ogen beter kunnen? reuze ramp zijn. Het is mijn lust en mijn baan vrezen. Ik heb er zelf gewerkt en ik Adelt arbeid? leven. Het is heerlijk dat ik veel vrijheid ben blij dat ik er ben weggegaan. Ik had heb en ik mijn eigen tijd kan indelen. Ook het zelfs veel eerder moeten doen. Je wordt het contact met mensen vind ik erg leuk. alleen maar geconfronteerd met je beper- Bovendien heb ik een leuke baas. kingen, er wordt een accent gelegd op wat Twee dagen in de week wordt de post je niet kunt, dat is erg stigmatiserend.’ Hanneke Verheij (37) is moeder en verpleegkundige in de wijk in Delft. netjes bij mij thuis bezorgd en dan ga ik ‘Elke dag weer een met plezier aan het sorteren en vervol- ‘Ik werk voor een thuiszorg-organisatie. Ook wordt de zorg in kleine stukjes gens bezorgen. Alleen bij extreme weers­ uitdaging om de reizigers Het is afwisselend werk, je komt bij ieder- geknipt, er komt iemand voor het ver- omstandigheden, bijvoorbeeld als het een thuis, waar mensen meer zichzelf zorgen en weer iemand anders voor het spek- en spekglad is, sta ik niet te juichen. tevreden te houden’ zijn dan in het ziekenhuis. Naast een verplegen, dat is niet prettig voor de Er moet bij Sandd wel zo snel mogelijk inkomen geeft mijn werk me ook veel vol- cliënten. De marktwerking in de zorg een cao komen en de liberalisering moet doening. Het is heel nuttig en leuk. Ik ga zou misschien goed kunnen zijn, maar doorgaan. Maar verder wil ik niet weg en er elke dag met plezier naartoe. ik heb de voordelen nog niet gezien. Het wil ik dit werk doen zo lang als ik kan. Peter de Jong (42) is locatiebeheerder bij Sinds kort worden mijn diensten flexibel zou bovendien voor cliënten makkelijker Ik heb een handicap, een versmald NS-poort, een bedrijf van de NS dat stations ingepland, dat is minder leuk want ik had moeten zijn om de verschillen tussen de gezichtsveld. Nu doe ik mijn werk en vastgoed beheert en exploiteert. altijd vaste dagen en nu moet ik soms diverse zorgaanbieders te zien, zodat ze met de fiets, maar als mijn han- opeens ’s avonds werken. Dat is onhan- beter kunnen kiezen. Ook moeten we nu dicap erger zou worden zou het ‘Werken zorgt ervoor dat ik overdag wat dig omdat ik dan opvang moet regelen, veel meer papierwerk doen, waar we geen ook nog lopend kunnen. te doen heb, dat ik me niet verveel, want terwijl mijn zoon overdag gewoon op extra uren voor krijgen, terwijl ze juist wil- De PvdA zou de problemen in vervelen doe ik me nooit op mijn werk. Als school zit. Door de flexibele diensten is len dat we meer uren in de wijk zijn.’ de sociale werkvoorziening eens locatiebeheerder zorg ik dat de stations en er ook een aantal collega’s weggegaan, goed moeten uitzoeken. De SP is de panden schoon, veilig en goed onderhou- waardoor er nog meer op onze schou- bezig om klachten te verzamelen, den zijn. Het is elke dag weer een uitdaging ders terechtkomt. maar de PvdA zou er voor kunnen om het bedrijf en de reizigers tevreden te Ik maak me zorgen over het tekort aan zorgen dat de onderste steen houden. personeel in de thuiszorg. Niet alleen de Ik kan het wel vervelend vinden als dingen mensen vergrijzen, maar ook onze teams niet gaan zoals ik wil dat ze gaan. Maar som- en ik zie maar weinig jonge mensen die mige dingen kan ik niet zelf beïnvloeden, als kiezen voor dit werk. De kwaliteit van de een groepje jongeren bijvoorbeeld besluit zorg gaat hierdoor achteruit, en dat is erg allerlei dingen op een station te slopen, dan jammer. heb je dat niet in de hand en daar kan ik zwaar ongelukkig van worden. De afstand van de NS ten opzichte van de overheid en de klanten baart me wel zorgen. ‘Het werk geeft me Goed openbaar vervoer is essentieel voor de hele samenleving en de overheid dient het veel voldoening’ daarom goed in de hand te houden. Er moet ook genoeg aandacht en geld zijn om alles te onderhouden. De PvdA zou er daarom voor moeten zorgen dat de over- heid, Rijkswaterstaat en Pro-rail genoeg budget zouden vrijmaken voor onderhoud, ‘Het werk is mijn zodat wij niet in een spagaat komen te zit- ten. We hebben een kapitaal aan goede en lust en mijn leven’ mooie stations, maar die moeten we wel onderhouden. We moeten überhaupt zorgen dat het open- baar vervoer op een hoger niveau komt. Er moeten meer treinen komen, meer spoor, meer systemen om stations geschikt te maken voor meer treinen.’

12 Rood mei 2008 mei 2008 Rood 13 PvdA-leden & arbeid opinie

Naast nieuwe economische activiteiten creëren globalisering en nieuwe technologische Henk Teunissen (45) werkt in een transforma­ naar Radio 1 of BNR, via speciale oordopjes ontwikkelingen nieuwe onzekerheden op de arbeidsmarkt. Agnes Jongerius over de rol torenfabriek en woont met zijn vrouw en twee op mijn orthoplasten (speciale koptelefoon, kinderen in Nijmegen. red.). van de politiek bij het veiligstellen van werk en inkomen. Ik maak me zorgen over mensen die ‘Op mijn vijftiende ben ik aan de slag gegaan, onderbetaald worden, dat zijn vooral Oost­ eerst twaalf jaar in een slachthuis en daarna europeanen. Nu zijn het de Polen, maar toen in de transformatorfabriek, waar ik nog steeds ik begon met werken waren het Turken en werk. Werk is voor mij op de eerste plaats van Marokkanen. Het is belangrijk dat ook zij een belang voor het levensonderhoud van mijn goede huisvesting hebben als ze hier werken Arbeid en markt gezin, daarnaast is het contact met mijn colle- en normaal in hun levensonderhoud kunnen ga’s belangrijk. Ik zou ze echt niet willen missen. voorzien. Zij moeten hier toch ook gewoon eleid maken is kiezen, beleid maken gaat over het niet toevallig dat populistische partijen die de bekrompen- Elke dag ga ik fluitend naar mijn werk, verge- kunnen eten en drinken en leuke dingen scheppen en handhaven van zekerheden. Beleid heid en angst exploiteren het goed doen. Want iedereen leken met mijn werk in het slachthuis is het doen. De PvdA moet zich er hard voor maken Bmaken impliceert per definitie dat je op enigerlei wordt door de technologisering en de globalisering er schoon en heerlijk warm en ik kan het werk dat ook zij bijvoorbeeld onder een cao gaan wijze de uitkomsten van marktprocessen probeert te cor- geraakt, maar de wezenlijke beslissingen worden op een zelf indelen. Maar het allerfijnste is dat ik aan vallen.’ rigeren of tegen te gaan als ze je niet bevallen. onbereikbaar niveau door een beperkt aantal mensen nieuwsgaring kan doen; ik luister de hele dag Tot halverwege jaren tachtig in de vorige eeuw leek het en instellingen genomen. Dat leidt tot vervreemding, tot allemaal wel hanteerbaar. Je wilde als politieke partij een wantrouwen en vrees voor de toekomst. andere inkomensverdeling en maakte daarover afspraken Op iedere beleidsmaker rust de verantwoordelijkheid dat in een regeerakkoord. Alle kabinetten waren in meer of wat te onderkennen en er rekening mee te houden. Soms gaat mindere mate vóór het produceren van publieke goederen het daarmee echter volkomen mis. ‘Elke dag fluitend en diensten en daarin paste geen marktwerking. Je wilde Neem de internationale financiële crisis. Door naar het werk’ als samenleving kwalitatieve eisen stellen aan producten Amerikaanse banken verstrekte kredieten blijken zeepbel- die in de private sector werden gemaakt, en dat kwam redelijk in orde. Je len, een systeemfout die volgens sommige economen kan leiden tot een stelde als vakbeweging eisen aan productieprocessen en werkprocessen en crash als in de jaren dertig. Overal in de wereld groeit het wantrouwen maakte daarover afspraken met de werkgevers en met de politiek. tegen financiële instellingen, de economische vooruitzichten verslechteren. Natuurlijk, er bleven misstanden, verschillen van inzicht over de beleids­ En waarachtig, dan komt Nout Wellink van de Nederlandse Bank ons ver- dosering en zelfs conflicten, maar het was werkbaar. tellen dat we in Nederland daarom toch vooral de lonen moeten matigen. In deze nieuwe eeuw gaat het moeizamer. De globalisering creëert nieuwe Inderdaad: vervreemding, weg van de werkelijkheid, geen begin van een onzekerheden. Nederlandse werknemers moeten concurreren met col- oplossing voor de nieuwe ongekende problematiek, maar de oude gram- Ot Wierda (55), werkt al 34 jaar in het onder­ lega’s uit China of India waar alles goedkoper kan en de controle op pro- mofoonplaat die ieder jaar weer wordt afgedraaid, de loonmatiging als wijs en is nu directeur van een basisschool. ducten en productieprocessen beperkt is. Je bedrijf of zelfs je bank wordt Haarlemmerolie tegen alle kwalen. overgenomen door een buitenlands bedrijf of een syndicaat van buiten- In de almaar veranderende wereld vormen inkomen en werk nog steeds de ‘Ik heb HBS-a gedaan en daarna de Pabo, landse banken. Arbeidsvoorwaarden komen onder druk te staan, want de basisvoorwaarden om althans een aantal zekerheden af te dwingen. Met wat toen nog Pedagogische academie heet- arbeidsmarkt werkt als iedere andere markt: meer aanbod betekent lagere de globalisering en de technologisering kan het voor het handhaven van te. Daarna ben ik het onderwijs ingegaan, prijzen. die basisvoorwaarden alleen maar goed aflopen als de politiek die helpt eerst voor de klas en nu ben ik al twintig De pijlsnelle technologische ontwikkelingen vereisen dat je je voortdurend veilig te stellen, principiële keuzes niet uit de weg gaat en de uitkomsten jaar directeur. aanpast, op je werk en thuis. Als je niet openstaat voor nieuwe ontwik- van marktprocessen durft te corrigeren en tegen te gaan. Dát is de ultieme Werk betekent heel veel voor me, het is kelingen, je niet laat scholen al ben je de vijftig al gepasseerd, dan nemen uitdaging. Onderkennen dus dat de toename van flexibele arbeidsrelaties natuurlijk iets waar je dagelijks mee bezig En je kunt ook beter in- en meevoelen met ze voor jou een ander. En als je de nieuwste technologische snufjes niet in deels ook een gevolg is van verschuivende machtsverhoudingen op de bent. Ik werk nog steeds vijf dagen en heb je collega’s. huis haalt, dan loop je de kans om geïsoleerd te raken, buitengesloten te arbeidsmarkt ten nadele van de werknemers. Onderkennen ook dat die geen behoefte om minder te gaan werken, Het zwalkende beleid van de overheid op worden. markt oudere werknemers als minder productief ziet en dus ook minder want anders blijft er toch werk liggen. De het gebied van onderwijs is erg vervelend. Toch mogen we over die globalisering en technologisering niet negatief kansen biedt. Doorzien dat de ontslagbescherming een correctie op het Bapo-regeling (waarbij leraren vanaf 52 jaar Nu moeten er bijvoorbeeld weer acade- zijn. Ze brengen uitdagingen en kansen die benut moeten worden. Iedere marktmechanisme is en dat het verminderen van de ontslagbescherming minder kunnen gaan werken, red.) is dan ook misch geschoolden voor de klas, terwijl we andere benadering is ondenkbaar en leidt tot benepenheid. Globalisering geen banen schept. Beseffen dat het marktmechanisme geen ethische niet aan mij besteed. juist een aantal jaren geleden geïnvesteerd en technologisering ontsluiten ongekende bronnen van informatie voor bij- normen kent. Ik geef één à twee dagen in de week les, hebben om lager opgeleide onderwijs­ na iedereen. Ze bieden een persoonlijk medium aan tallozen die een eigen Werk en inkomen, fatsoenlijk werk en een fatsoenlijk inkomen voor ieder- daarnaast heb ik mijn directietaken die veel- assistenten voor de klas te krijgen. Dat is geluid willen laten horen en hun stem willen verheffen. Ze geven bijna een, daar draait het om. Dat staat centraal bij het al het doen en laten van omvattend zijn. Die afwisseling is heel leuk. ook de reden dat ik lang gewacht heb om lid ieder individu een veelheid van mogelijkheden om te communiceren met de FNV. En dat vragen we ook van alle politieke partijen in ons land. Zelf lesgeven is niet gek voor een school- te worden van de PvdA, want de PvdA heeft mensen uit andere culturen. Ze creëren nieuwe economische activiteiten. directeur, hoe groot de school ook is. De een grote rol gespeeld in de onderwijspoli- Nieuwe ontwikkelingen brengen echter ook nieuwe onzekerheden. Het is Agnes Jongerius, voorzitter FNV kinderen kennen je en jij kent de kinderen. tiek en die rol was niet altijd even netjes.’

Rood heeft ruimte voor een goed betoog. Rood stelt graag iets aan de kaak. In de rubriek Opinie kunt u uw ei kwijt. Heeft u een uitgesproken ‘Ik heb geen behoefte om mening, of iets anders te zeggen dan wat al gezegd is over een maatschappelijk of politiek thema? Zet uw betoog op papier en stuur het ons: Redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam, of per e-mail: [email protected]. minder te gaan werken’

14 Rood mei 2008 mei 2008 Rood 15

De geschiedenis van de PvdA en arbeid Tekst Bertus Mulder Foto’s IISG, e.a. achtergrond Acht uur werken, acht uur rust, acht uur vrij­ Hoewel de steeds sterker wordende arbeidersbeweging al vanaf 1890 wedijverde voor een achturige voorziening was in 1957 tot stand gekomen. Als PvdA-werkgroep Werkgelegenheid en bedrijfsde- niveau fungeert de PvdA thans als motor van doorbraakpartij kon de PvdA zich op het politieke mocratisering had vakbondskader en onderne- een activerende verzorgingsstaat. Maar dat werkdag, duurde het nog bijna dertig jaar voordat die er wettelijk was. Maar het was wel het begin midden richten; ze bevrijdde zich in de jaren mingsraadsleden bij de voorbereiding van deze lost een andere trend in de maatschappij niet van de veranderende gedachte over arbeid. Een proces waarin de PvdA een belangrijke rol speelde. vijftig van haar proletarische afkomst. De banden wetgeving betrokken. De werkgroep werd na de op, namelijk de trend van flexibilisering van de met de AJC, het NVV, de VARA en het Instituut WAO-crisis (1991) ten grave gedragen. De her- arbeidsmarkt: velen op de onderste sporten voor Arbeidersontwikkeling werden geslaakt. structurering van de sociale wetgeving eiste alle van de arbeidsmarkt doen niet veel anders e in 1889 opgerichte Socialistische Vakbondsverdeeldheid werken op zichzelf was, namelijk het overzicht De vakbondsrepresentanten verdwenen in de aandacht. dan van de ene tijdelijke baan naar de andere Internationale, overkoepeling van De Eerste Wereldoorlog en revolutiedreiging van het geheel en het besef dat de man die aan jaren zestig uit de Tweede Kamerfractie. De Partij doorschuiven. Flexibiliteit op de arbeidsmarkt diverse sociaal-democratische par- waren nodig om naast het algemeen kiesrecht het werk stond, persoonlijk zijn totstandkoming, van de Arbeid veranderde van samenstelling. Akkoord van Wassenaar leidt tot cynisme, tot prijsgeven van sociale tijen, riep de eerste mei van 1890 uit in 1919 te komen tot een wettelijke achturendag. de gestalte van zijn maaksel beïnvloedde’. Goed opgeleide dertigers, werkzaam bij (semi-) De gure liberale wind van deregulering, flexibilise- loyaliteit. Stress als gevolg van werk is de ziekte tot een strijddag voor de wettelijke De vakbeweging was tot een massaorganisatie Rationalisatie leidde tot het opschroeven van het overheidsinstellingen, domineerden in de jaren ring en oplopende werkloosheid leidde in de jaren van de eeuw, berichtte de in Genève gevestigde D achturendag. Er werd gedemonstreerd in Berlijn, uitgegroeid, maar de arbeiders waren naar geloof arbeidstempo, vermindering van autonomie in zeventig de partij. Hierdoor ging het zicht op ont- tachtig tot aanhoudende druk op sociale voorzie- Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) in haar Parijs, Londen, Praag, Wenen en Leeuwarden. De verdeeld. Kende het NVV in 1910 40.660 leden, het arbeidsproces, chronische geestelijke ver- wikkelingen in de marktsector verloren. ningen. In 1982 spraken ondernemersorganisaties World Labour Report 1993. Er was één opvallen- leuze was: ‘Acht uur werken, acht uur rust, acht in 1920 was dat aantal uitgegroeid tot 247.748. moeidheid en vlucht uit de sfeer van de arbeid. en vakbeweging in het ‘Akkoord van Wassenaar’ de uitzondering. In het door sociaaldemocraten uur vrij’. De werkelijkheid was anders. Zo zette Het CNV vertienvoudigde van 6.587 leden in Voor de vakbeweging resteerde de strijd voor Bedrijfsdemocratisering af door matiging van de lonen, arbeidsduurver- gedomineerde Zweden bleken arbeiders minder de dalende turfprijs de verhoudingen in de Friese 1910 naar 66.997 leden tien jaar later. De rooms- ontspanning door vakantie, die in de jaren dertig zonder arbeiders korting en deeltijdarbeid mensen aan het werk te bevattelijk te zijn voor hartkwalen en depressivi- venen op scherp. Lage lonen, lange arbeidstijden, katholieke vakbeweging groeide van 11.650 naar voor 80 procent van de arbeiders in de cao kon De aanhoudende hoogconjunctuur van de krijgen. Pijnlijke ingrepen dienden zich nochtans teit. In de Zweedse situatie hadden ze deel aan gedwongen winkelnering, gekoppeld aan jenever- 141.002 leden. Deze vakorganisaties hadden een worden vastgelegd. jaren zestig en zeventig leidde tot nieuwe aan. Langzaam drong ook het besef door dat te beslissingen over de inrichting van de arbeid en gebruik en falende kerkelijke ondersteuning leer- ‘moderne’ organisatiestructuur, met hoge contri- belangstelling voor industriële verhoudingen. veel mensen aan de kant stonden, een beroep kenden ze een eigen verantwoordelijkheid voor den de arbeiders dat ze aan zichzelf waren over- buties en sterke weerstandkassen. Maar door de Doorbraakpartij Bedrijven werden getroffen door verloop en op sociale wetten deden en beslag legden op het arbeidsproces. geleverd. Ze wendden zich af van kerk en alcohol. vakbondsverdeeldheid kreeg Troelstra’s ‘sociale De kern van het naoorlogse sociaaldemocrati- verzuim. De vakbeweging probeerde door gemeentelijke bijstandsmiddelen. De commissie-Vreeman gaf de PvdA als opdracht Sommigen verkochten hun laatste bezittingen meerderheid’ geen politieke vertaling. Vakbonden sche program bestond uit een combinatie van het bedrijvenwerk arbeiders binnen bedrijven mee een visie op arbeid te formuleren. Een visie om te emigreren. Anderen organiseerden zich in in Nederland waren te zwak voor een organisatie Keynesiaanse bijsturing van de economie en te organiseren. Wout Buitelaar en de latere Melkertbanen op de bindende betekenis van arbeid, en op het kiesrechtverenigingen en vakbeweging. binnen bedrijven. een herverdelingspolitiek via de welvaartsstaat. PvdA-voorzitter Ruud Vreeman publiceerden Als minister van sociale zaken maakte Ad belang van de kwaliteit van de arbeid. Ons De in 1901 opgerichte Sociaaldemocratische Het trauma van de massawerkloosheid van de Vakbondswerk­ en de kwaliteit van de Arbeid. Melkert het onder Paars 1 (1994-1998) mogelijk Beginsel­­manifest van 2005 dient hiervoor als studieclub van intellectuelen in de SDAP onder- Rationalisatie jaren dertig leidde tot een absolute prioriteit voor Onder­nemers deden hun best door werkoverleg dat mensen met een aanvulling op hun uitkering basis: ‘Zeggenschap over de kwaliteit van de bouwde de beweging voor de achturendag met De invoering van de achturendag leidde ertoe dat industrialisatie. De vakbeweging ging akkoord en werkstructurering mensen aan het bedrijf aan het werk konden. Ze deden maatschappelijk arbeid en arbeidsverhoudingen is essentieel. de rapporten Arbeidsduur in Nederland (1904) ondernemers het arbeidsproces intensiveerden met een geleide loonpolitiek. Aandacht voor te binden. ‘Bedrijfsdemocratisering zonder nuttig werk, leverden een prestatie voor hun inko- De organisatie van werknemers binnen en buiten en Arbeidsverhoudingen in Nederland (1905). De door ‘rationalisatie’. De traditionele vakkennis van arbeidsverhoudingen was geen onderwerp. arbeiders’ noemde de socioloog Ramondt men, werden in sociale verbanden opgenomen. de onderneming verdient waardering en onder­ rapporten bevatten een dekkend overzicht van arbeiders moest van de werkvloer verwijderd wor- Partijvoorzitter Koos Vorrink vond dat de soci- dit. In 1979 bevestigde de nieuwe Wet op de Vanaf de invoering van de Wet Werk en Bijstand steuning.’ arbeidsduur en (ontbrekende) rechtspositie van den. Het SDAP-Kamerlid Theo van der Waerden aaldemocratie zijn sociale roeping tegenover de Onder­nemingsraden – nog een voorstel van per 1 januari 2004 werden ook lokale wethouders werkers, inclusief verpleegsters. De SDAP-fractie had in 1916 al opgemerkt: ‘De arbeid in de moder- arbeidersklasse in grote lijnen had vervuld ‘zodra het kabinet-Den Uyl – de sterkere positie van van onder meer de PvdA veel actiever in het aan Bertus Mulder was docent sociale geschiedenis; van kon dit materiaal gebruiken bij de behandeling ne grootindustrie verliest door toenemende een redelijk ouderdomspensioen zal zijn verze- de ondernemingsraad, in 1980 aangevuld met het werk helpen van mensen en het beperken 1995 tot 2007 was hij gedeputeerde. Momenteel is van de Wet op het Arbeidscontract in 1907. ontscholing datgene wat vroeger een prikkel tot kerd’. De wettelijke regeling van de oudedag- de Arbeidsomstandighedenwet (ARBO). De van het verstrekken van een uitkering. Op lokaal hij voorzitter gewest Fryslân PvdA.

1890 1899 1901 1907 1919 1935 1957 1979 1980 19931994 1995 2005

1890 uitroepen 1 mei tot strijddag 1901 oprichting Sociaaldemocratische 1919 Wettelijke achturendag ingevoerd 1980 Arbeidsomstandighedenwet ingevoerd Internationale Arbeidsorganisatie staat dat Sociale Zaken en Werkgelegenheid wettelijke achturige werkdag studieclub 1935 Plan van de Arbeid 1982 Akkoord van Wassenaar minder stress op het werk zorgt voor minder 1995 invoering Melkertbanen 1899 oprichting Internationale ­ 1907 behandeling Wet op Arbeidscontract 1957 invoering AOW 1991 WAO-crisis hartklachten en depressiviteit onder werknemers 2005 Beginselmanifest PvdA met daarin her- (overkoepeling socialistische partijen) in Tweede Kamer 1979 Wet op ondernemingsraden 1993 In het World Labour Report van de 1994- 1998 Paars I, Ad Melkert minister van waardering voor zeggenschap op de werkvloer

18 Rood mei 2008 mei 2008 Rood 19 Toekomst economie en samenleving Tekst Michiel Reijnen Foto Hollandse Hoogte profiel

Lange tijd was Paul Tang econoom Maakt u zich zorgen om de crisis op de financiële technologie leidt tot meer vraag naar hoger opgelei- markten die van de VS naar Nederland dreigt over den terwijl onderwijs leidt tot een hoger aanbod van bij het Centraal Planbureau, de te slaan? ‘Nee. Zorgelijk is het pas als het financiële hoger opgeleiden. Dat houdt elkaar tot dusver redelijk Wetenschappelijk Raad voor het systeem dreigt te gaan klappen. Dat systeem hangt in evenwicht. Maar het is geen garantie voor de toe- van vertrouwen aan elkaar. Je ziet dit af en toe afbrok- komst. Regeringsbeleid en het ministerie van kelen, banken willen dan niet meer aan elkaar lenen. Het kan zijn dat de mensen aan de onderkant in de Dat is tot dusverre redelijk opgevangen. Of er door- problemen komen, maar het probleem is breder. Economische Zaken. Als Kamerlid werking op de Nederlandse economie is, dat kan een Mensen zijn bang dat ze op enig moment niet meer wil hij zijn stem laten horen en het tikkie zijn zoals Wouter zegt, maar het kan ook een tik mee kunnen. Je ziet het vaak bij oudere mensen in je zijn. Dat is moeilijk te voorspellen. Maar wat ik daar- omgeving, die niet weten hoe ze een videoapparaat verschil maken. Rood sprak met hem. van wel weer weet, is dat na regen zonneschijn komt. moeten bedienen, of hoe ze met computers moeten Net zoals je weet dat na zonneschijn regen komt.’ omgaan. Je moet daarom investeren in menselijk kapitaal, zorgen dat mensen mee gaan met die tech- Hoe komt een econoom plotseling in de Kamer terecht? Toch verliezen mensen het vertrouwen dat vorige nologische ontwikkelingen. Hoe versterk je de positie ‘Omdat de politiek moet gaan over meer dan een individu generaties wel hadden, namelijk dat onze kinderen het van oudere werknemers op de arbeidsmarkt, hoe alleen en ik groot belang hecht aan een rechtvaardige beter zullen hebben dan wij. ‘We hebben tweehonderd zorg je dat ze bijblijven? Daar moeten we aan werken, inkomensverdeling, werd ik in 1987 lid van de PvdA. Juist jaar aan economische groei achter de rug, en dan bedrijven hebben daar ook een belangrijke rol in.’ omdat een grote partij invloed heeft en je dus iets kunt zou het plotseling ophouden? Je kunt het wel hebben betekenen. Ik raakte steeds meer betrokken, schreef wel over de kwaliteit van die groei. Een van de grootste Heeft de overheid hier ook een rol in? ‘Je ziet iets heel eens voor Socialisme & Democratie en ging ook naar work- problemen van onze samenleving is dat we mondiale raars. We vinden beslissingen over bijvoorbeeld pen- shops of conferenties van de WBS. ontwikkelingen hebben, maar geen mondiale institu- sioenen zo ingewikkeld en lastig, dat wij mensen ver- Na gewerkt te hebben bij het CPB en de WRR maakte ik de ties. Kijk maar wat er gebeurt op de financiële markten plichten te sparen. Wanneer we het over een andere stap naar het ministerie van Economische Zaken om meer door gebrek aan mondiaal toezicht. Op het gebied belangrijke investering hebben, die in menselijk kapi- invloed te kunnen uitoefenen op het beleid. Maar ik vond van klimaat en milieu zijn we ook nog steeds bezig taal, laten we dat vrijwel volledig over aan individuen. het daar nogal technocratisch, er was weinig gevoel voor om instituties op te richten die ertoe leiden dat Dat kunnen wij ook niet vanuit Den Haag regelen, wat er leeft in de samenleving. we het probleem onder de knie kunnen krijgen.’ maar het is wel belangrijk dat mensen daarbij af en Omdat ik mijn stem wilde laten horen, heb ik ja gezegd toe bij de hand worden genomen. Ondernemingen toen me werd gevraagd te solliciteren voor de Tweede Globalisering leidt dus tot problemen? ‘Het zouden daar goed bij kunnen helpen. We moeten Kamer. In de Kamer heb je twee rollen: Je kunt het hebben is de zorg van links dat globalisering leidt ervoor zorgen dat werkgevers en werknemers aan over beleid, het nemen van beslissingen, maar je kunt ook tot uitholling van arbeidsvoorwaarden. elkaar gebonden blijven. En dat er in die verhouding het debat over het beleid beïnvloeden en dat is zeker zo Die zorg wordt gevoed door rechts steeds wordt nagedacht hoe een werknemer na ver- belangrijk. Want Den Haag is natuurlijk toch het forum van en bedrijven die zeggen: als we niet loop van tijd weer verder kan. Of binnen het bedrijf Nederland. Op dat forum probeer je, heel traditioneel, op dit, dan dat. Daar verzet ik me hevig of buiten het bedrijf. Ik bedoel, elke relatie heeft een te komen voor de zwakkeren en ervoor te zorgen dat de tegen, omdat het niet klopt: 80 pro- seven-year itch, dat vinden we heel gewoon. Waarom solidariteit in stand blijft.’ cent van onze handel vindt binnen niet bij een verhouding werkgever-werknemer? Na Europa plaats. En bedrijven willen zeven jaar moet er een evaluatie zijn: hoe gaan wij in de buurt van consumenten zitten. verder? Investeren in menselijk kapitaal betekent niet Sterker nog, ze willen ook in de buurt dat we het als overheid altijd moeten subsidiëren. van werknemers zitten, omdat ze hen Investeren in menselijk kapitaal kan dus ook zijn dat nodig hebben om de markt te bedienen. je verandert van functie binnen je bedrijf. Het kan ook Bovendien kopen mensen die platte beeld- je besluit om weg te gaan zijn, dat werkgever en werk- De rode econoom schermen en al dat plastic speelgoed, ik kan nemer uit elkaar gaan.’ het beamen als vader. Als werknemer zijn we Hoe past het aanpakken van excessieve topinkomens beducht voor globalisering maar als consument Enig idee wat u over tien jaar doet? (Lacht) ‘Dit is heel daarin? ‘Ik geloof dat ik in het eerste debat nog zei dat ik vinden we het fijn. En terecht, daar ligt ook gewoon de erg. Ik kan praten over de toekomst van de economie geen symbolische maatregelen wil, maar effectieve. Ik rea- winst van globalisering. en de samenleving, maar mijn persoonlijke toe- liseer me nu dat die effectieve maatregelen ook heel sym- De globalisering is het probleem niet. Tinbergen (een komst… Ik hou ervan om er niet te veel over na te bolisch zijn. Ze geven een signaal aan het bedrijfsleven: Nederlandse econoom die ooit de Nobelprijs won, red.). denken want dat vind ik wel eens wat beangstigend, houd de ontwikkelingen van inkomens aan de top in de sprak al in de jaren zeventig over een ‘race ­between gek genoeg. Dat houdt in dat je moet plannen. En als gaten. Je kunt niet ongegeneerd je eigen gang gaan. Je leeft technology and education’. Die race bestaat eruit dat ik één ding weet: plannen, dat lukt niet.’ hier niet los van God en gebod, je staat ook in de samen- leving. In die samenleving zijn er mensen met veel minder mogelijkheden en dan is het gênant als mensen zo veel verdienen. En het speelt mee dat bestuurders voorbijgan- ‘Een van de grootste problemen van onze gers zijn geworden, passanten. Dat wringt als je ziet dat werknemers zich lange tijd aan een bedrijf verbinden, maar samenleving is dat we mondiale ontwikkelingen bestuurders met een paar miljoen in de hand zomaar weer kunnen vertrekken. Tegelijkertijd moet de PvdA opkomen hebben maar geen mondiale instituties’ voor de kwetsbare groepen in de samenleving.’

20 Rood mei 2008 mei 2008 Rood 21 Meer inspraak voor leden? Tekst Jan Schuurman Hess achtergrond

In een poging de partij democratischer te maken wil het bestuur individuele leden stemrecht ‘Een oer sociaaldemocratisch voorstel’ geven op het congres. Het voorstel daartoe is de afgelopen maanden Louis Plas, secretaris afdeling Schiedam: Fien Lochtenbergh, PvdA-lid: voor raadsleden wat kunt verhogen, maar of dat veel uit- uitvoerig in het land en op de website haalt, valt te betwijfelen. Overigens is het niet zo dat alleen van de partij besproken. Rood peilde ‘Haal de besluitvorming ‘Meer inspraak politieke partijen last hebben om mensen aan zich te bin- den, het geldt voor alle maatschappelijke organisaties. Hoe de meningen en politicoloog Philip uit de achterkamertjes’ via internet’ je die tendens moet of kunt ombuigen is nog niet duidelijk.’ van Praag van de universiteit van ‘Het is een oer sociaaldemocratisch voorstel. Het idee om ‘Er is een groot nadeel aan het huidige systeem van Amsterdam geeft zijn visie op het ieder lid een stem te geven, goed te communiceren met stemmen op het congres via de afgevaardigden. Michiel Emmelkamp, landelijk voorzitter van de individuele stemrecht. de achterban, leefde al vanaf de oprichting van de Sociaal Minderheidsstemmen en andere visies komen niet aan Jong Socialisten: Democratische Partij in Duitsland. bod. Door de beperkte deelname van leden is er in de De congresvoorbereiding in afdelingen, voor zover ik dat afdeling vaak te veel macht bij een bepaalde groep in de ‘Geen wondermiddel kan overzien, gaat niet goed. De invloed van de leden van de afdeling. Wanneer je je als lid dan via andere wegen kan afdeling op de congresafgevaardigden is echt heel beperkt. organiseren in ervarings- en kennisgroepen, komt jouw voor een partij op drift’ Daarom is het goed om de besluitvorming uit de achterka- inspraak ook tot zijn recht. Ik ben dan ook voor het voor- mertjes te halen. We moeten af van een partij die advertenties stel. Er moet me echter nog iets van het hart. Niet alle ‘Het probleem van de PvdA is niet de ledendemocratie. zet om kandidaten te werven en die zich niet bewust is van leden zijn zo mobiel dat ze overal aanwezig kunnen zijn. Daar moet het congres dus niet over gaan. De leden lopen de geschiedenis en ontwikkeling van de PvdA. Dit voorstel is Is er niet meer inspraak te verzinnen via internet? massaal weg; in de peilingen gaat het verder en verder ach- geen oplossing voor alle problemen van de PvdA, maar zo teruit. Ledendemocratie is echt geen wondermiddel voor kunnen nu alle leden wel invloed krijgen. Daarom is dit een een partij op drift. Het is vijf voor twaalf voor de PvdA. Het stap in de goede richting.’ Philip van Praag is politicoloog en verbonden leiderschap in de PvdA is niet overtuigend, daar gaat het aan de Universiteit van Amsterdam: om. We zijn nog steeds regentesk en hebben geen heldere visie. Niemand kan overtuigend uitleggen wat de meer- Piet Boekhoudt, gewestelijk bestuurder Groningen: ‘Niet zo pessimistisch waarde is van onze aanwezigheid in dit kabinet. Wat is ons unique selling point? Groen Links is milieu; VVD is vrijheid, ‘Het wordt de ondergang over het voorstel’ Wilders is anti-islam; CDA waarden en normen… wat is onze kern? Bovendien worden we nog steeds beschouwd als van de partij’ ‘Mijn indruk is dat het voorstel niet noodzakelijkerwijs de partij van de draaikonten. Het gaat om de grote, funda- de greep van het partijbestuur op de koers van de partij mentele politieke lijn.’ ‘Dit voorstel helpt de democratie in de partij om zeep. Het vergroot. Je zou denken dat de organisatie van oppositie zal ertoe leiden dat de kleine club van bobo’s in de partij nog binnen een partij moeilijker te organiseren valt wanneer meer dan nu al het geval is, macht krijgt. Bijgevolg wordt het individuele leden meer macht krijgen, en afdelingen min- voor de afdelingen moeilijker om invloed uit te oefenen op de der, maar in de praktijk blijkt dat toch niet zo te zijn. We ledendemocratie koers van de partij. Anders gezegd, met het voorstel van het hebben binnen de VVD gezien dat ook individuele leden partijbestuur zetten we een volgende stap op weg naar een oproepen kunnen doen tot organisatie en meningsvor- Veel leden zijn actief via de afdelingen. De afdelingen zijn de ruggengraat kiesvereniging, gaan we de weg op van Verdonk en Wilders, ming. Ik ben dus niet zo pessimistisch over dit voorstel, van de partij. Nu is het zo dat de PvdA-afdelingen naar gelang hun grootte die niet eens een boodschap hebben aan een politieke partij. vooral niet omdat de invloed van afdelingen en de indivi- afgevaardigden sturen naar het congres. De afgevaardigden hebben stem- en Maak de afdelingen belangrijk, ze vormen de ruggengraat van duele leden gelimiteerd is. spreekrecht op de PvdA-congressen. Deze manier van inspraak vertegen- onze vereniging. Organiseer het politieke denk- en vakwerk Maar je moet wel waakzaam zijn voor representativiteit, woordigt echter maar een deel van de leden. Diegenen die niet via de afdelin- van onder op. De maatschappelijke ontwikkeling is dat in toe- want wanneer je in de toekomst een congres in Zwolle gen actief zijn, maar een inhoudelijke stem willen hebben in de partij worden nemende mate maatschappelijke verantwoordelijkheden naar of in Groningen zou willen organiseren, zullen er minder nu niet op de congressen gehoord. Dit partijbestuur wil deze leden steviger de regio en naar de gemeenten worden verschoven. Dan kan leden komen uit het zuiden. bij het debat en de besluitvorming in de partij betrekken. Daartoe heeft het de sociaaldemocratie toch niet net doen alsof de basis niet Iets anders is dat het voor politieke partijen steeds moei- verschillende voorstellen gedaan. Een daarvan is dat inhoudelijke groepen meer van betekenis is? Bovendien kan het niet zo zijn dat een lijker wordt om leden aan zich te binden, vooral op lokaal en netwerken spreekrecht krijgen op het congres. Individuele leden krijgen querulant het debat kan gijzelen of via een omweg het eigen niveau. Er is op allerlei manieren geprobeerd om meer spreek- en stemrecht op inhoudelijke thema’s, dus niet bij stemmingen over standpunt als partijstandpunt kan presenteren, zoals Esfan mensen te betrekken bij het democratisch proces maar statuten en reglementen en personen. Afgevaardigden krijgen 75 procent van Jami deed. Het voorstel van het partijbestuur getuigt van een zonder veel effect. Er zijn interactieve beleidprocessen de stemmen, individuele leden en groepen 25 procent. Het stem- en spreek- grenzeloze naïviteit en leidt uiteindelijk tot de ondergang van opgezet, we hebben de experimenten met de referenda recht op het congres is maar een van de voorstellen van het partijbestuur om de partij.’ gezien en de pogingen om met cursussen burgers, oude- de invloed van leden te verstevigen. Zie op www.pvda.nl/congres2008 alle ren en jongeren te binden, maar tot dusver heeft dat niet voorstellen en het programma van het congres. veel opgeleverd. Je zou kunnen denken dat je de beloning

22 Rood mei 2008 mei 2008 Rood 23 Tekst en foto’s Michiel Reijnen rood in de regio Minister Guusje ter Horst was de afgelopen tijd vooral in het nieuws vanwege de moeizame CAO-onderhandelingen met de politievakbonden. In tegenstelling tot het soms heersende beeld heeft zij een prima relatie met de politie. Rood volgde haar tijdens een werkbezoek aan de politie. Met Guusje ter Horst de wijk in

14.30 uur Als Guusje ter Horst arriveert bij de het politiebureau in was er geen sprake van paniek, maar kwamen de politie en jongeren die zet de minister haar handtekening onder het convenant. nu al zou moeten beginnen. Onderweg nemen Ter Horst en haar politiek Amersfoort, staat er al een grote delegatie klaar om haar te verwelkomen. de moskee bezoeken, in alle rust samen. Marokkaanse jongeren die de adviseur nog snel de volgende dag door, waarin ze onder meer vragen Onder hen de Utrechtse burgemeester en korpsbeheerder Aleid Wolfsen, moskee bezoeken, worden geholpen met stageplaatsen, ook bij de politie. 16.00 uur Guusje ter Horst stapt stevig door, richting touringcar. Toch moet beantwoorden over het bericht dat de Chinese maffia Chinatown de korpschef en de hoofdofficier van Justitie. Na een kort gesprek met een En diezelfde jongeren surveilleren in hun wijk: goed voor hun cv, goed voor neemt ze de tijd om te spreken met een invalide man die middels een beheerst. Ondertussen vraagt ze zich af waarom een wetsvoorstel nog niet paar agenten op het bureau vertrekt het hele gezelschap naar de briefing- de wijk. typemachine op zijn invalidenwagentje met de minister communiceert. af is: ‘Waarom duurt dat allemaal zo lang?’ ruimte van de Amersfoortse politie. Eenmaal in de bus nestelt de minister zich aan de vergadertafel achterin, 15.20 uur Zelfde locatie, andere mensen, nieuw thema: geweld tegen samen met enkele hoge politiefunctionarissen. 18.20 uur Na snel een broodje te hebben gegeten, begint het politiek café 14.45 uur De minister luistert aandachtig naar twee wijkagenten die de politie. Drie agenten vertellen over hun soms heftige ervaringen. Die van de Utrechtse PvdA. In een oude kerk debatteren de dertig aanwezigen vertellen hoe hun werk eruitziet. Ze stelt vragen en maakt aantekeningen variëren van een flinke klap tot een gerichte karatetrap waarbij een agent 17.00 uur Door de file iets later dan gepland, wordt Ter Horst hartelijk over veiligheid in Utrecht en alles wat daar mee samenhangt, zoals ‘sms met haar rode pen. Het werken met wijkagenten is een succes: in de wijk bijna alles in zijn been scheurde wat er te scheuren viel. Gelukkig ziet het onthaald in Houten, waar zij het fonkelnieuwe arrestantencomplex zal alerts’, buurtpreventiegroepen, ‘twaalf-minners’ en wijkagenten. Veel van waar zij actief zijn is de criminaliteit enorm gedaald. De jongeren in de wijk ernaar uit dat hij na maanden revalidatie binnenkort de straat weer op openen. De minister is onder de indruk. Het valt haar op dat de cellen erg dezelfde problemen waar de minister vanmiddag eerder over sprak, komen die voor problemen zorgden, kennen de agenten en weten dat die de baas kan. Hoewel de minister de verhalen kent uit haar tijd als wethouder in sober zijn: ‘Hier zit je echt niet voor je plezier, maar dat is natuurlijk ook ook hier ter tafel. De minister benadrukt dat niet alles landelijk kan worden zijn in de wijk. Kortom: Blauw op straat werkt! Tijdgebrek blijft het grootste Amsterdam en burgemeester van Nijmegen, schrikt ze toch. Alle getrof- niet de bedoeling.’ De rondleiding is vooral een feest voor de aanwezige geregeld, maar dat de gemeente ook zelf kan doen. Ook hier blijft het niet probleem, bijvoorbeeld om ook geweld achter de voordeur aan te pakken. fen agenten zit hetzelfde dwars: terwijl zij nog revalideren, loopt de dader fotografen. De minister in een arrestantenbusje, de minister in een cel: de bij woorden: Om de relatie tussen landelijk en lokaal te versterken, wordt Het papier met het dagprogramma is door alle aantekeningen inmiddels al alweer vrij rond. Onder het ministerschap van Ter Horst is al afgesproken toestellen klikken aan één stuk door. afgesproken een netwerk van (PvdA)specialisten op het gebied van veilig- aardig rood gekleurd. dat het Openbaar Ministerie hogere straffen eist in dergelijke gevallen. Dat heid op te zetten, met vertegenwoordigers uit verschillende gemeenten. blijkt nog niet altijd te gebeuren. Het papier van Guusje kleurt weer wat 17.30 uur De officiële opening. Omdat er overdag te veel geoefend is, 15.00 uur Guusje ter Horst lijkt te beseffen dat haar dagprogramma roder. blijken de batterijen van de microfoon leeg. Even wachten dus. Voor velen 20.00 uur Wanneer het politiek café is afgelopen, is er nauwelijks tijd om bomvol is en neemt de taak van voorzitter op zich: ‘Zullen we doorgaan een mooie gelegenheid om bij de minister aan tafel te gaan staan en eens nog te blijven hangen. De chauffeur is al voorgereden, de auto vol met dos- naar het volgende onderwerp?’ Dat is de samenwerking tussen de politie 15.50 uur Ter Horst is niet alleen gekomen om te luisteren, maar ook met haar te praten. Als de geluidsinstallatie functioneert, opent ze het siers. Guusje Ter Horst stapt snel in. Op weg naar huis nog snel wat stuk- en de moskeeën. Een medewerker van de noodhulp heeft samen met een om actie te nemen tegen geweld tegen de politie. Er wordt onder meer complex met het overhandigen van de sleutel. ‘Wel jammer dat er niemand ken doorlezen. Morgen wacht de Kamer. collega contact gezocht met de moskeeën. En dat heeft erin geresulteerd afgesproken dat wordt onderzocht wat voor maatregelen genomen kunnen van de bewoners bij aanwezig is,’ grapt ze. dat er ook twee vertegenwoordigers van de El Fath Moskeebij het gesprek worden ‘op het terrein van agressie en geweld tegen functionarissen met aanwezig zijn. Er zijn resultaten geboekt: op de dag dat Fitna verscheen een publieke taak.’ Met een druk fotograferende pers op de achtergrond, 18.00 uur Snel in de auto naar het politiek café in Utrecht, dat eigenlijk

24 Rood mei 2008 mei 2008 Rood 25 integratie: een drieluik deel 3 Tekst Jan Schuurman Hess Foto Cabinet van de burgemeester

Burgemeester Cohen beet het spits af, gevolgd door Hassan Najja, wethouder in Venray. Beiden vertelden over hun aanpak van integratie in hun ‘Ik wilde een burgemeester zijn stad. In deze slotaflevering is het woord aan Patrick Janssens, burgemeester van Antwerpen. van alle Antwerpenaren’

et Schoon Verdiep is echt een Schoon Verdiep; ik geleden. In ieder geval, in 2003 werd ik dan burgemeester en bazing. Jullie waren altijd het voorbeeld van een open, trans- ben blij dat de Antwerpse burgemeester Patrick hadden we nog drie jaar te gaan tot de volgende verkiezingen.’ parante en tolerante samenleving. Nu lijken jullie met een Janssens iets verlaat is. Het geeft de gelegenheid sneltreinvaart alle problemen, waarmee wij al decennia aan de ademloos rond te kijken op de verdieping waar Wat heeft U toen veranderd waardoor de atmosfeer in de stad slag zijn, te willen oplossen. Geert Wilders wil destabiliseren, Hhet Cabinet der Burgemeester is gevestigd in het klassieke, letterlijk openbrak? ‘Een nieuwe, open bestuurscultuur geor- zoals Filip De Winter dat wilde. Wij hebben het speelveld van monumentale stadhuis aan de Grote Markt van Antwerpen. ganiseerd waarin de problemen werden erkend en aangepakt. De Winter weggenomen.’ Hoe? ‘Een paar maanden geleden Het glimmend marmer is zo zacht, zo prachtig gepolijst, We schreven een visie op een open, moderne West-Europese wilde Europees extreem rechts, onder leiding van het Vlaams de wanden zijn beschilderd met schakelmomenten uit de wereldstad, waarin iedereen een plaats heeft, iedereen meedoet Belang in Brussel demonstreren tegen de islamisering. Die geschiedenis van Antwerpen, de gebinten zijn gebeeld- en betrokken is. We zijn ook met de bezem door het ambtelijk demonstratie werd door de burgemeester van Brussel verbo- houwd… de geschiedenis ademt, inspireert en belast, onge- apparaat gegaan en dat was voor velen een schok. Openheid, den, en liep vervolgens uit op een gewelddadige confrontatie. twijfeld. Je doet het niet zo maar goed, hier in het Schoon integriteit, luisteren, dienstbaar zijn. Vervolgens zijn we volks- Een paar weken later wilden extreem rechts datzelfde kunstje Verdiep. vergaderingen gaan organiseren in buurten en wijken, we heb- herhalen in Antwerpen. Wij hebben die betoging niet verbo- Patrick Janssens doet in ieder geval wel goed. Met glans ver- ben geluisterd naar de mensen, naar hun problemen en oplos- den, maar met alle partijen afspraken gemaakt. De betoging sloeg hij bij de laatste verkiezingen het Vlaams Belang van singen en we zijn daarmee aan de slag gegaan.’ werd gehouden en het werd niks. Wij, Antwerpenaren van alle Filip De Winter. De stad herademde na die overwinning, want achtergronden, haalden de schouders op en gingen over tot het zag er lange, lange tijd naar uit dat extreem rechts in de Wat was het plan? ‘In en om Antwerpen ligt een zeer verfijnd de orde van de dag. grootste stad van Vlaanderen het stadsbestuur in handen zou spoorwegnet, waardoor iedereen van buiten gemakkelijk de Maar we merken wel dat de samenleving bij jullie erg gespan- krijgen. stad kan bereiken om er te komen werken, om ’s avonds weer nen is. Er komen veel Marokkanen uit Noord-Nederland zich buiten, in het eigen dorp in het hof te kunnen werken. De in Antwerpen vestigen. Zij kunnen en willen in dat klimaat niet Hoe werd u burgemeester? Patrick Janssens: ‘Ik werd als stad was, in de woorden van het Vlaams Belang, een centrum verder. De beste Marokkaanse bakker van de Turnhoutsebaan, buitenstaander gevraagd om voorzitter te worden van de van criminaliteit, van prostitutie en vervuiling. Wij zijn de uit- hier, spreekt Noord-Nederlands. Dat is toch wel bijzonder.’ Socialistische Partij en vanuit die achtergrond bij de gemeen- wassen gaan aanpakken, maar hebben tegelijk een visie op teraadsverkiezingen in 1999 als fractievoorzitter verkozen. wonen en stedenbouw ontwikkeld en zijn gaan zorgen voor In Antwerpen, maar ook in de rest van Vlaanderen heeft U Leona Detiège (SP-er van de oudere generatie) bleef burge- wat je de software van de stad kunt noemen, cultuur, festi- de jongerenwerkloosheid kunnen terugdringen. Hoe is dat meester van de stad. Het Vlaams Blok was toen al de grootste vals, pleinen opknappen, de saamhorigheid organiseren. Kijk, gelukt? ‘Je krijgt een uitkering niet voor niets. Iedereen die een partij en met het cordon sanitaire (waarmee alle andere par- Antwerpenaren hebben de neiging de positie van de underdog uitkering krijgt, vragen wij daar iets tegenover te stellen. Je tijen in de Antwerpse gemeenteraad het toenmalige Blok bui- te kiezen en zich af te zetten tegen de bezetter. Vroeger waren werkt, of je volgt een opleiding, maar het is een van de twee. ten het stadsbestuur hielden) werd een bestuursstijl geïntro- dat de Spanjaarden, jullie Hollanders, maar ook Fransen en Jongeren pikken dat op; zij zien de kansen en kunnen zich zo duceerd die eigenlijk alleen maar kon mislukken. Men had in Oostenrijkers. De laatste jaren was het Stadhuis de bezetter. ontwikkelen.’ het stadsbestuur geen gemeenschappelijke visie op de stad. Dat ongenoegen voedde het Vlaams Blok. Wij lieten dat beeld Iedereen accepteerde elkaar, maar ook niet meer dan dat. Wie kantelen en het Vlaams Blok, nu Vlaams Belang, bleek vervol- We zijn dit drieluik begonnen met een interview met uw kritiek had op het stadsbestuur, speelde het Vlaams Blok in gens geen antwoord meer te hebben. En wat ik gedaan heb, is Amsterdamse­ collega Job Cohen. De geschiedenis van de kaart, en was dus een racist. Zo bleven alle moeilijkheden dat ik me losmaakte van de SP.A. Ik wilde, zoals bij jullie, een Amsterdam is nauw verbonden met die van Antwerpen. Op onbenoemd, en werd er niets aangepakt. Het stadsbestuur burgemeester zijn van alle Antwerpenaren. Daardoor kon ik in welke manier hebben de steden nu nog met elkaar te maken? was altijd in het defensief. En in 2003 barstte die failliete de volgende verkiezingen, in 2006, ook buiten de partijkaders ‘De eerste keer dat ik Job Cohen ontmoette, was tijdens een bestuurscultuur met een schandaal over valse declaraties. Het stemmen werven. Velen in de stad, bekenden en onbekenden conferentie in Barcelona. Ik bewonder burgemeester Cohen deed in alles denken aan de situatie in Rotterdam, van jaren steunden onze lijst, ons project voor de stad: Antwerpen is van om de manier waarop hij conflicten in de stad probeert te ver- Iedereen.’ mijden. Ik denk dat dit in onze moderne Westerse steden, met alle verschillende belangen en krachten, de enige lijn is die je Wij hebben in Nederland ook te maken met een grote aanwe­ kunt volgen. In die zin is Amsterdam eerder een voorbeeld ‘De ontwikkelingen in Nederland zigheid van extreem rechts in de samenleving. Geert Wilders dan Rotterdam, waar de confrontatie wordt gezocht. Voor ons scherpt de messen; Rita Verdonk wentelt zich in het populisme. is het beleid van Job Cohen in Amsterdam goed nieuws.’ bezie ik met de grootste verbazing’ Hoe kijkt U daar tegenaan? ‘Mij past bescheidenheid, maar ik bezie de ontwikkelingen in Nederland toch met de grootste ver-

26 Rood mei 2008 mei 2008 Rood 27 in memoriam Foto Hollandse Hoogte Illustratie CoverMechanics/Moker opinie

Crises, recessie en inflatie, dat hangt ons allemaal boven het hoofd als we de sombere Thijs Wöltgens voorspellingen in de media moeten geloven. Onzin, zegt Paul de Beer, het gaat juist heel goed 1943 - 2008 in Nederland. Hij legt uit waarom en wat volgens hem het echte probleem is in Nederland.

n september 1990 kwamen de fractie- het mijnverleden dat wij beiden in onze voorzitters uit de Tweede Kamer naar genen meedroegen, hij als zoon van een Moskou voor een bezoek aan de (toen witteboordenmijnwerker, ik als kleinzoon Nodeloze zorgen nog) Sovjetunie. Ik mocht als jong- van twee koempels. Tijdens deze reis, in dat ste medewerker van de Nederlandse merkwaardige land dat inmiddels niet meer I ambassade deze hoge gasten begeleiden bestaat, heeft Thijs Wöltgens mij voorgoed op hun reis van Moskou naar Almaty, gewonnen voor zijn visie op een milde, vervolgens naar (toen nog) Leningrad menselijke, hervormingsgezinde maar om weer in Moskou te eindigen. Behalve waardevaste Rijnlandse sociaaldemocratie. Bolkestein, Brinkman en Van Mierlo zat er ook een man in dat gezelschap die ik nog Toen ik zelf de politiek inging, was hij bur- niet kende, de fractievoorzitter van de PvdA, gemeester van Kerkrade en gangmaker Thijs Wöltgens. Van hem wist ik alleen dat van Parkstad Limburg. Jammer vind ik nog hij Limburger was, een Limburger met een steeds dat hij geen minister is geworden. bourgondisch voorkomen als gevolg van Zeker nu ik er zelf midden in zit, weet ik een bourgondische levensstijl, met meer welke grote waarde zijn denkkracht, zijn zelfrelativering in z’n donder dan de hele visie en zijn samenbindend vermogen voor rest van de Nederlandse politiek bij elkaar, de ontwikkeling van ons land hadden kun- met een aanstekelijk gevoel voor humor nen hebben. Maar waar het landsbestuur waar iedereen voor door de knieën ging. een verlies moest incasseren, was zijn In calvinistisch Nederland is dan snel het terugkeer naar Kerkrade pure winst voor e zou het niet zeggen als je de sombere nodig zeker niet. De extra collectieve uitgaven zoek heeft laten zien dat verdere welvaartsgroei oordeel dat we te maken hebben met een Limburg. Parkstad Limburg staat op de berichtgeving in de media hoort, maar in als gevolg van de vergrijzing raamt het Centraal (in de zin van groei van het bbp) in rijke landen vrolijke flierefluiter. Eerlijk gezegd was dat kaart, de Open Universiteit is van een over- sociaaleconomisch opzicht gaat het fantas- Planbureau (CPB) op 7 procent van het bruto als Nederland niet of nauwelijks meer bijdraagt toen ook mijn vooroordeel, dat echter tij- leefd instituut een hypermoderne instelling tisch met Nederland. De werkloosheid binnenlands product (bbp) in de komende aan het welzijn en geluk van de bevolking. Als dens de reis binnen de kortste keren geheel geworden. Niet alleen deze, maar heel veel J is met 4 procent op het laagste niveau in dertig jaar – ieder jaar een kwart procent meer Nederland al een serieus sociaaleconomisch werd ontkracht. positieve ontwikkelingen in onze provin- zeven jaar, de arbeidsparticipatie is nog nooit zo dus. Maar datzelfde CPB verwacht dat het bbp in probleem heeft, dan is het dat we er onvoldoen- cie dragen de vingerafdrukken van Thijs hoog geweest, ook de welvaart per hoofd van de die periode met tussen de 32 en 172 (!) procent de in slagen onze overvloedige rijkdom en wel- In de kring van fractievoorzitters uit die Wöltgens. Zonder dat hij zich er ook maar bevolking is hoger dan ooit te voren, voor het zal groeien. Ondanks de oplopende vergrijzing- vaart om te zetten in welzijn en een hogere kwa- tijd was híj het die steeds de toon zette een keer op voor wilde laten staan. eerst daalt het beroep op alle uitkeringen – met kosten is er méér dan genoeg ruimte om de liteit van het bestaan. De reden daarvoor zou nu met analyses en beschouwingen. Niet Frans Timmermans schreef een deel uitzondering van de AOW. Waarom dan toch besteedbare inkomens van de Nederlanders te juist wel eens kunnen zijn dat we te veel belang dat zijn collega’s het altijd met hem eens van zijn dierbare herinneringen aan de Ik probeer woorden te vinden voor mijn al die sombere bespiegelingen? Natuurlijk, de vergroten. Daar komt nog bij dat de totale uit- hechten aan verdere welvaartsgroei. Daarom waren, maar zij luisterden wel. Als een op 7 mei overleden Thijs Woltgens op onbegrip, verdriet en verwarring. Hoe kan internationale kredietcrisis zou in de loop van gaven voor de sociale zekerheid sinds 1983 zijn staat de publieke sector – onderwijs, zorg, poli- van de anderen uit een boek citeerde, had Thijs ons nu al zijn ontvallen? Net nu hij het jaar ook onze economie kunnen treffen. gedaald van 16 naar 8 procent van het bbp. De tie, welzijn – voortdurend onder druk van bezui- Thijs meteen een batterij aan tegencitaten voor De Limbuger/Limburgs Dagblad. zich zo verheugde om eindelijk eens wat Maar het is onwaarschijnlijk dat de gevolgen uitgavenstijging die het CPB voor de komende nigingen omdat zij de productiviteitsstijging in paraat uit hetzelfde boek of andere boeken. ‘Thijs was een keihard werkende, minder hard te gaan werken en wat meer daarvan ernstiger zullen zijn dan een groeiver- drie decennia voorziet is dus kleiner dan de uit- het bedrijfsleven niet kan bijbenen. Daarom Zonder ook maar een keer pedant of arro- van zijn dierbaren te genieten. Op 27 april traging – maar nog altijd groei! Dan zijn er de gavendaling in de afgelopen 25 jaar. accepteren we dat de inkomensverschillen toe- gedreven sociaaldemocraat.’ gant te worden, altijd met een kwinkslag of spraken wij er nog over, onderweg in de zorgen over het gebrek aan dynamiek en flexibi- Dan is er nog de bedreiging van de opkomende nemen omdat dat mensen zou prikkelen om een zelfrelativerende opmerking. Waardoor trein naar Rotterdam voor de bekerfinale. liteit van onze arbeidsmarkt, die verdere groei economieën als China en India. Stevenen die zich meer in te spannen. Daarom offeren we nog zijn analyses des te overtuigender werden. van de arbeidsparticipatie naar 80 procent zou ons op termijn niet voorbij als we onze econo- steeds rust en natuur op aan snelwegen en Hij doorzag heel snel de ontbinding van de Sovjetunie, ondanks het korte Natuurlijk bewonderde ik hem om zijn denkkracht en zijn innerlijke over- belemmeren. De Commissie-Bakker zal daar mie en arbeidsmarkt niet ingrijpend hervormen? bedrijfsterreinen. Daarom zien we stabiele bezoek en de beschermde omgeving waarin het plaatsvond. Maar hij tuiging, wars van modieuze prietpraat of dikdoenerij. Maar ook om zijn binnenkort over adviseren. Maar ondanks de Het is echter zeer onwaarschijnlijk dat zij hun arbeidsrelaties en beschermende regels als een was soms ook slachtoffer van zijn eigen openheid: een journalist schond vermogen de wereld door de ogen van een ander te willen zien en zijn vermeende starre arbeidsmarkt komen er dui- huidige groeitempo nog tien jaar weten vol te belemmering voor economische dynamiek in de afspraak dat er niet uit de school mocht worden geklapt en in Almaty kracht om zich te laten overtuigen door goede argumenten. Bovenal heeft zenden nieuwe banen bij en is de arbeidspartici- houden – in de jaren tachtig vreesden we dat plaats van als een voorwaarde voor de kwaliteit kregen wij te horen dat Wöltgens minister Braks van Landbouw zou laten hij mij geleerd dat, om met Jean Jaurès te spreken, een rivier trouw blijft patie in Nederland het afgelopen decennium, op ook ten aanzien van Japan, dat vervolgens een van het bestaan. Ons belangrijkste sociaalecono- vallen. Een politieke rel was geboren. Thijs vond het vervelend. Niet voor aan haar bron door naar de zee te stromen. Thijs kon zich ontwikkelen tot Ierland en Spanje na, het snelst gegroeid van alle langdurige periode van stagnatie tegemoetging. mische probleem is dat we oplossingen zoeken hemzelf, maar voor Gerrit Braks. een groot politicus en bijzonder mens omdat hij zich altijd wist te laven EU-landen. Volgens de internationaal geldende Bovendien profiteren wij als handelsland juist bij voor een ­probleem dat niet bestaat en dat we aan de bron waaruit hij ontsproten was, een bron die hij steeds dicht bij cijfers stevenen we met een arbeidsparticipatie uitstek van de groei van China en India in plaats daardoor juist nieuwe problemen ­creëren. Hij gunde mij de tijd voor diepgaande gesprekken over de sociaaldemo- zijn hart meedroeg. Thijs, vlak bij de Hèrjod is een ereplaats met jouw van 74 procent, hard af op die 80 procent. van dat deze een bedreiging vormt. En zelfs cratie. Over de gevolgen van het einde van de Europese deling, over de naam erop. Neem plaats, rust uit, je hebt het verdiend. Feitelijk is dat trouwens een geheel willekeurig als China en India ons ooit in welvaartsniveau Paul de Beer is Henri Polak hoogleraar voor arbeids­ noodzaak tot hervormingen van de sociale zekerheid, waarbij de band met getal. Is een hogere arbeidsparticipatie dan niet zouden passeren, betekent dat nog niet dat wij verhoudingen aan de UVA en verbonden aan het de mensen die ervan afhankelijk zijn niet mag worden verbroken. Over Frans Timmermans nodig om de oplopende kosten van de vergrij- minder welvarend worden. Amsterdams Instituut voor ArbeidsStudies­ (AIAS) en de tijdloze en immer aanwezige noodzaak van binden en verheffen. Over zing op te vangen? Wenselijk misschien, maar Daar komt, tot slot, bij dat inmiddels veel onder- De Burcht (Centrum voor Arbeidsverhoudingen).

28 Rood mei 2008 mei 2008 Rood 29 varia Uitgesproken agenda Breinbreker 21 Het Socialistenboek Mei Horizontaal: 1. Damesgymnastiek (15); 9. Was hij U kunt natuurlijk, als u zich wilt verdiepen in Vrijdag 30 een echte president of een intrigant? (9 of 3+6); 10. Je het socialisme, de duizenden boeken over de PvdA-europarlementariërs trekken door ood gelijk halen op de golfbaan (3); 11. Zelfzuchtig parfum (6); socialistische beweging lezen. Dan ontwik- Gelderland. Afgesloten met een Politiek Café,R Ledenblad van de Partij van de Arbeid 12. Domme kleur (6); 15. Voorloper van de graffity (15); kelt zich vanzelf een beeld in uw hoofd over Wageningen, info: www.pesdelegatie.nl 5e jaargang • nummer 3 • mei 2008 17. Flower power, patat en nix (9); 18. Beetje bij beetje (6); hoe het geweest moet zijn. Maar u kunt de 19. Vochtrijk (9); 21. Bericht van de burgemeester van geschiedenis ook tot leven laten komen door Zaterdag 31 Amsterdam (10); 23. Van hetzelfde (4) foto’s van de socialisten te bekijken. Het Nieuwe ledendag in de Tweede Kamer.­ Colofon verticaal: 1. Herdenkingsbloem (15); 2. Serveervak (12); Socialistenboek is een fotoboek met meer dan Info: www.pvda.nl Rood is het positief/kritische ledenblad van 3. Waardevolle ruzie (12); 4. Vochtig en minder geslaagd driehonderd afbeeldingen van bijeenkom- de‑Partij van de Arbeid waarin leden van de partij centraal staan. Leden worden van harte schudje (5); 5. Deze koning ziet geen diepte (6); 6. Vorige sten, kopstukken, affiches en acties, allemaal houding (6); 7. Spijkerschrift (4); 8. Kent geen tijd (12); uitgenodigd te reageren op de inhoud van Rood voorzien van een onderschrift geschreven 13. Schrijfgerei in je mond? (9); 14. Rookwaar van Diederik? Juni en de redactie van ideeën, suggesties of‑kopij door historici. Het geeft een prachtig beeld te voorzien. Rood verschijnt zes­ maal per jaar (4); 16. Vis op het droge (8); 20. Vermogend land (3); 22. In van onze beweging, niet alleen over de 2, 4 en 6 en wordt gratis verspreid onder de leden van de buurt van een insect (2) demonstraties, stakingen en de dikbebrilde Landelijke themabijeenkomsten Arbeid. Ter de PvdA in een oplage van 63.000‑exemplaren. Niet-leden kunnen een abonnement aanvragen en woest behaarde politici, maar het geeft voorbereiding voor het congres in aanwezigheid Stuur uw oplossing vóór 7 juni naar PvdA, redactie via de leden­administratie (ledenadministratie@ ook inkijkjes in het rijke rode leven van de van Mariëtte Hamer en Lilianne Ploumen. In pvda.nl of‑020-5512290). Rood verschijnt ook in Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam. De winnaar socialistische zuil, inclusief zang en dans. Zaanstad, Roermond en Assen. Info: www.pvda.nl gesproken vorm voor mensen met een leeshan- ontvangt Het Socialistenboek. Voor sommigen leden zullen de beelden een dicap. Info: FNB, tel.: (0486) 486486. De prijswinnaar van de Breinbreker in het aha-erlebnis oproepen, anderen zullen zich- Zaterdag 7 Partij van de Arbeid Herengracht 54 / Postbus 1310 vorige ­nummer is: A. M. Hage-Hage uit Ouwekerk zelf herkennen op de foto’s, de beelden zijn Europafestival van de PvdA-eurodelegatie, 1000 BH Amsterdam van ongeveer 1900 tot nu. Maar het mooist Maastricht. Info/aanmelden: www.pesdelegatie.nl Zij ontvangt een PvdA-pet en een PvdA-poncho. 020-5512155 / www.pvda.nl van dit boek, vind ik zelf, is dat er te zien is hoe de PvdA in de loop der jaren is veran- De landelijke PvdA-werkgroep milieu en energie Redactieadres: Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam Bedenkt u puzzels ? derd. Van een beweging die streed tegen de organiseert een miniconferentie, Utrecht.­ [email protected] uitbuiting van de arbeider en voorvechter Info: www.pvda.nl Redactie: Mail ons: [email protected]! voor algemeen kiesrecht, tot een partij die in Angelina Scalzo (hoofd communicatie),­ het pluche vergadert over belastingheffingen. Zaterdag 7 en zondag 8 Jan Schuurman Hess, Michiel Reijnen,­ Oplossingen Breinbreker 20: Horizontaal: 1. Onder vuur liggen; Verticaal: 1. Op de man af vragen; 2. Doelman; 3. Uitstromen; 4. Rad; 5. Gis; U ziet de socialisten strijden voor de eerste JS-congres, Rotterdam. Info/aanmelden: www. Ottolien van Rossem 7. De eerste de beste; 10. Mam­moet­operatie; 13. Nonalcoholisch; 16 Gatje; 6. Noemer; 8. Rioolpers; 9. Bergingswerk; 11. Proefballon; 12. Tochtstrip; verworvenheden voor de arbeider, maar zich js.nl Eindredactie: 14. Leenbank; 15. Adelijk; 19. Af; 20. Emir 17. Vaderen; 18. Bas; 20. Afweten; 22. Galg; 23. Mail; 24. Op­kopen; 25. Nakaarten­ ook ontwikkelen tot een politieke partij die Roselie Kommers zich bekommerde om rechtvaardige interna- Woensdag 11 Art direction en vormgeving: tionale verhoudingen, de emancipatie van de De Europa Landen Tour van de AMS over Bulgarije, Studio Pollmann, Amsterdam vrouw en het beschermen van het milieu. De Almere. Info: www.alfredmozerstichting.nl Medewerkers aan dit nummer: Prijsvraag Wie zijn dit? Foto Lizzy Kalisvaart strijd van de socialisten werd breder, maar Paul de Beer, Wouter Bos (column), Tanja kon elke keer wel weer stappen vooruitzet- Zaterdag 28 Broere, John Jansen van Galen, Agnes ten, naar brede maatschappelijke acceptatie Integratiedag van de JS met Ahmed Aboutaleb. Jongerius, Michael Juffermans (Breinbreker), Bertus Mulder, Lilianne Ploumen, Frans 1 2 Weet u wie dit zijn? Stuur uw oplossing vóór van de oude strijdpunten. Door het boek van Info: www.js.nl Timmermans, Mei Li Vos voor naar achteren te lezen is te zien hoe de 7 juni naar: PvdA, redactie Rood, Postbus 1310, Fotografie: PvdA breder wordt, worstelt met compromis- De Beeldredaktie, Hollandse Hoogte, IISG, 1000 BH Amsterdam sen, maar elke keer weer verdergaat in de Lizzy Kalisvaart, Tessa Posthuma de Boer strijd voor het verheffen van de arbeider, hoe- of mail uw oplossing naar [email protected]. Cartoon: wel die arbeider er nu toch heel wat anders Peter Pontiac, Bussum uitziet dan de arbeider in 1900.­ In de volgende editie van Rood vindt u de uitslag.­ Illustratie: De winnaar ontvangt Het Socialistenboek. Mei Li Vos (Tweede Kamerlid voor de PvdA, CoverMechanics/Moker, Amsterdam schreef het voorwoord van dit boek) Lithografie: Grafimedia Amsterdam Frank de Jong, René Kok, Margreet Schrevel, Drukwerk: Erik Somers (eds), Het Socialistenboek­ , 3 4 vdBJ / Print Support, Bloemendaal De winnaar van de prijs­vraag uit Zwolle/Amsterdam, Waanders/ IISG, 2008, Rood verschijnt onder verantwoordelijkheid ISBN 978-90-400-8486-7. ¤ 14,95 Rood nr. 2 is A. Betten Breg uit van het partijbestuur. Ferwert. ‘Klus geklaard... PvdA in de regering, maar ik hou mijn hart Overname van (delen van) artikelen, foto’s of ­illustraties alleen na uitdrukkelijke toestemming van‑de‑uitgever. vast.’ werd door de redactie als meest origineel bestempeld. Het Wij geven vijf exemplaren van Het werkelijke ­onderschrift luidde: Den Socialistenboek weg. Wilt u kans maken Haag, 25 sept. 2007. PvdA-fractie op een van deze exemplaren? Mail tegen referendum EU-verdrag. Tichelaar tijdens persconferentie. dan naar [email protected]. De eerste vijf inzendingen ontvangen het boek. ISSN 1574-2733

30 Rood mei 2008 SCS-COC-0081mei 22007 Rood 31 Foto Hollandse Hoogte column

Money money money

Ministers van Financiën moet je kunnen vertrouwen bij de schatkist. Juist nadrukkelijk gespeeld. Hoe zorg je ervoor dat er van jaar op jaar meer sociaal-democratische ministers van Financiën als Lieftinck, Duisenberg geld naar de kinderopvang gaat, maar dat de belastingbetaler wel waar en Kok hebben daar uitstekende resultaten behaald. Dat is niet toevallig. voor zijn geld krijgt? Hoe zorg je ervoor dat de kosten van de AWBZ niet Het past bij sociaaldemocraten. En zo hoort het ook. zo uit de hand lopen dat straks de mensen die geen kant op kunnen Waarom? Wel, de Partij van de Arbeid gelooft in actieve overheids­ – de ouderen en gehandicapten – het risico lopen onvoldoende zorg te bemoeienis in het maatschappelijk leven. We geloven in een vitale krijgen? Hoe maak je extra geld vrij voor de wijkaanpak zonder de prikkel ­publieke sector en zijn bereid daarin te investeren. We vinden dat de bij gemeenten en corporaties weg te nemen dat van hen ook bijdragen mensen die in dat publieke domein werkzaam zijn, van hoge kwaliteit verwacht worden? moeten zijn en dus goed betaald moeten worden. Mijn punt is dat als je zulke ambities hebt voor de publieke sector en de schatkist, dan zul je ook Het was een hele klus, maar het is wel gelukt. Solide en sociaal. Zodat alleen maar het daarvoor benodigde vertrouwen krijgen als belastingbeta- we niet hoeven te bezuinigen als de economie omslaat. Zodat we onze lers weten dat je zuinig en verantwoordelijk met hun geld om gaat. beloften kunnen houden aan de kiezer om extra geld vrij te maken voor kinderopvang, onderwijs, zorg, milieu, jeugdzorg, de wijken, ontwikke- Het betekent dat de Partij van de Arbeid ook meer noten op haar zang lingssamenwerking en al die andere zaken waaraan je kunt zien dat er een moet hebben dan bij elk maatschappelijk probleem steeds maar om meer ander kabinet zit dan het vorige. Een kabinet met de PvdA. Die je dus met geld te vragen. En dat een PvdA-minister van Financiën de verleiding een gerust hart in de buurt van de schatkist kunt laten! moet weerstaan dat geld steeds maar weer te geven. Wouter Bos, politiek leider Voor mij heeft dit soort dilemma’s de afgelopen maanden steeds heel

De volgende Rood ­verschijnt eind juni