Na tropie przygody Mój Nadgoplański Park Tysiąclecia
Trzy kroki do bycia ekspertem
Mapa - vademecum przewodnika!
Poznajmy się z Nadgoplańskim Parkiem Tysiąclecia
Natura zostawia ślady
Ekologa do mądrości droga
„Edukacja społeczności zamieszkujących obszary chronione województwa kujawsko-pomorskiego: Lubię tu być... na zielonym!” 01 Poznajmy się
Zabieramy Cię na wspaniałą wyprawę po
Obszary najpiękniejszych zakątkach Nadgoplańskiego NATURA 2000 Tuchola Parku Tysiąclecia. Kiedy nasza podróż dobiegnie BRODNICKI Br PARK KRAJOBRAZOWY da Grudziądz końca, sam staniesz się przewodnikiem – będziesz mógł oprowadzić swoich przyjaciół Brodnica
i rodzinę po miejscach naprawdę niezwykłych. Drwęca Bydgoszcz W Nadgoplańskim Parku Tysiąclecia jest się Toruń czym zachwycić. W jego centralnej części znajduje W isła Inowrocław się owiane legendami jezioro Gopło. Otaczają je Włocławek pola uprawne, pastwiska, lasy oraz tereny podmokłe, które wraz z jeziorem zajmują blisko 10 tysięcy hektarów! To tereny szczególnie cenne dla ptaków. Wiele z nich zakłada tu gniazda (miejsce gniazdowania), zdobywa pokarm (miejsce żerowania), składa jaja i dba o pisklęta (miejsce lęgu). Obserwator taki jak Ty, zapewne rozpozna mewę, czajkę, pliszkę czy gęgawę (ten ostatni ptak chętnie wybiera na miejsce gniazdowania wyspy na jeziorze). W okolicy nie brak również ssaków – saren, dzików i jeleni. Grupę drapieżników reprezentują między innymi lisy, jenoty czy gronostaje. Spośród licznych płazów Twoją uwagę może przykuć wyjątkowo piękna rzekotka drzewna – niewielka, zielona żabka z przylgami na długich palcach, które pomagają jej we wspinczce. Gopło, w którego wodach nie brak sandaczy, karasi i karpi słynie również wśród wędkarzy. Warto dodać, że prócz przyrody i krajobrazu Park to miejsce związane z początkami państwa polskiego! Położona nad jeziorem Kruszwica w przeszłości miała rangę stolicy książęcej, królewskiej i biskupiej,
a prawa miejskie nadał jej w 1422 roku Król Władysław Jagiełło! Symbole Nadgoplańskiego Parku
Tysiąclecia to gęś gęgawa (w herbie NPT), Mysia Wieża i Wiąz Popiel.
symbole gęś gęgawa (w logotypie NPT), Mysia Wieża i Wiąz Popiel
powierzchnia 9 983 ha
rośliny 865 gatunków
ptaki 200 gatunków, w tym 150 lęgowe
ssaki m.in. sarny, dziki, piżmaki, karczowniki, jelenie, borsuki, lisy, kuny, jenoty, jeże i tchórze
ryby 25 gatunków
rezerwat Rezerwat przyrody “Nadgoplański Park Tysiąclecia” Trzy kroki do bycia ekspertem 02 kolegiata kolegiata św. Piotra i Pawła Piotra św. 5 najstarszych jedna z najstarszych To świątyń w Polsce, wzniesiono ją bowiem 1120–1140! w latach jest Zbudowana i granitu. z piaskowca W jej wnętrzu znajdują oraz obrazy się wspaniałe z XII chrzcielnica kamienna wieku. zbudowano Jeśli kolegiatę jak nazywa w XII wieku, to architektoniczny się jej styl i jakie są jego cechy? czy potrafisz Sprawdź cechy te wskazać w kruszwickiej świątyni. półwysep Potrzymiech Potrzymiech półwysep 4 przeszłości teren teren W przeszłości grupę stanowił półwyspu Jednak zabiegi wysp. i wycinka agrotechniczne że sprawiły, lasów się wyłonił jeziora z wód to Współcześnie półwysep. krajobrazami zachwycające cenione bardzo miejsce, przez miłośników czyli birdwatching’u i fotografów obserwatorów dzikich ptaków. Potrzymiech Na półwyspie i kserofity. halofity rosną się te Czym charakteryzują rośliny? Mare Polonorum Mare 3 Tak niegdyś kronikarze kronikarze niegdyś Tak (wyrażenie pisali o Gople oznacza Morze dosłownie przed ). Jezioro Polaków na ważnych leżało wiekami handlowych, szlakach solnym i bursztynowym. nazwę Współcześnie nosi Polonorum” „Mare ścieżka edukacyjna 17 km długości mająca przez i prowadząca Mielnica miejscowości: Duża – Skulsk Pilich – Łuszczewo. Galiszewo Od nazwy jakiego plemienia dawno zamieszkującego tereny okoliczne temu jeziora wzięła się nazwa Gopło? Wzgórze Zamkowe Wzgórze 2 Wzgórze Zamkowe Zamkowe Wzgórze na jest położone Gopła wodami obmywanym Rzępowskim. półwyspie Mysia się tu słynna Wznosi Wieża, ośmioboczna o wysokości budowla fragment To 32 metrów. zamku, który warownego granicy strzegł kiedyś polsko-krzyżackiej. Przypomnij sobie z jaką postacią legendarną Wieża Mysia związana jest opowiedzieć i spróbuj jakby to dawne podanie tak, przewodnik. zrobił
symbole gęś gęgawa (w logotypie NPT), Mysia Wieża i Wiąz Popiel powierzchnia 9 983 ha
rośliny 865 gatunków gęś gęgawa ptaki 200 gatunków, w tym 150 lęgowe 1 Wśród trzcinowisk trzcinowisk Wśród łąk okolic i podmokłych Gopła żyje od 130 do 150 par gęsi gęgawy czyli 10% ptaków populacji tych duże, Gęgawy to w Polsce. wodne. ptaki wędrowne ich należy Do ciekawostek łączą – ptaki rodzinne życie życie. się w pary na całe Opisz jakie ubarwienie Postaraj mają gęsi gęgawy. w locie ptaki się dostrzec kluczu). w tzw. lecą (często ssaki m.in. sarny, dziki, piżmaki, karczowniki, jelenie, borsuki, lisy, kuny, jenoty, jeże i tchórze ryby 25 gatunków i zabytki przyroda przyroda zapamiętaj! tematyce Nadgoplańskiego Parku Nadgoplańskiego Parku w tematyce ekspertem się prawdziwym że staniesz zapewniamy, po której zabawy, Cię do wspólnej Zapraszamy na ich ciekawostki / odwiedzić 2) zapamiętać 1) musisz zobaczyć i zabytki, które przyrodnicze atrakcje przedstawiamy Poniżej Tysiąclecia. J ekspertem że zostaniesz – zapewniamy, 3 kroki Jeśli przejdziesz te na zadane pytanie. 3) odpowiedzieć temat rezerwat Rezerwat przyrody “Nadgoplański Park Tysiąclecia” dla zadanie Ciebie 03
412 Wróble Wolany Mapa –vademecumprzewodnika Sławsk Wielki Kobylniki Piaski
J. Piecki Szostka 5 Tryszczyn 62 BACHORCE Żegotki KRUSZWICA Bródzki Bachorce Maszenice KRUSZWICA 62 2 Grodztwo
Stodolno Rzepiszyn Łagiewniki
Sławsko Zakupie Dolne Tarnowo Zaborowo Kraszyce Rzepowo Stodoły Gocanowo W-a Sucha Płowki Sokolniki Góra GIŻEWO Zatoka J. Gocanowskie Głębokie
Sucha Gocanówko
Polanowice Giżewo
o
o 62
ł Trzciny ł
Giżewskie CHEŁMCE p Starczewo Książ p
Rusinowo Janocin o Racice o Kołtunowo Morgi nieczynna
G Słabęcin RACICE Rezerwat Młynice o Chełmce Nadgoplański r Tarnówko 62 Rechta Baranowo o Sukowy i Kąży Kickowskie Zatoka z Chełmiczki Biała Osada Młyny e Kicko J Lachmirowice Nadgoplański LACHMIROWICE Bąbule MŁYNY Kijewice nieczynna Ka Peterson n. G Ostrowo op Witowiczki ł o 4 O- Chrosno Witkowo O Siemionki
s woo Park J
25 sttrroow J
e Mirosławice e Glinki J Kobylnica
e Orpikowo z z
Sierakowo z Witowice i
Wronowy i . o
o
Włostowo G Popowo r r Park
o o o Karsk Bachorze p Budy
ł WRONOWY G Radunek Kościeszki Ostrówek o
o Golejewo p ł Rzeczyca Proszyska GOPŁO Rzeszynek o 1 Złotowo Brześć Żółwiny Jerzyce Dobsko Tysiąclecia Ostrówek Potrzymionek Kaspral Leszcze Rzeszyn Kozi Dół Mietlica Przedłuż Jurkowo Kuśnierz Jeziora Małe Borowa Lubstówek Połajewek Łabędzin 25 Babki J. Jeziora Wielkie Lubstówek Lisianki Rudzk Tysiąclecia Mały Łuszczewo Kożuszkowo Sokoły Byszewo Higieniewo
o Krzywe Kolano ł p Rudzk Duży Nożyczyn o
Mniszki B G Dębołęka o
Wola Siedlimowo r Połajewo Galiszewo Marianowo Kożuszkowa Berlinek o
i Wygoda
z z e
Skala 1:100 000 e J J. J Łączki Lenartowo Pilich 1 0,5 0 1 2 3 km Skulska Wieś Sadziska Mniszki A Rzepiska Katarzyna Rakowo 25 Nowa Wieś dotyczy działu „3 kroki do eksperta” Skulska Duża Radwańczewo 1 Kępa Skulsk Mielnica Przewóz Kwiatkowo Janowo Racięckie Skulska Wieś m Piaski3 ujawsko-po o Kościeszki Grodzisko . k rsk Kościół lub kaplica w ie Mała e Dzierżysław Buszkowo Mielnica j Talarkowo J. o ols Nela Wilcza . wi op k Skulskie Kłoda w w e lk ie Zamek Wiatrak je
Wywoźna o
Goplana Kazimierowo
)
) w o
Granica parkuZygmuntowo o Racięcin
ł ł
Inny zabytek Głaz - pomnik przyrody krajobrazowego Włodzimiera p Słomkowo o Dobra Granica rezerwatuLisewo G Wola a Broniszewo t Straszewo r Pałac Drzewo - pomnik przyrody Ścieżka dydaktyczna Warzymowo a Biele Przyłubie (W „Mare Polonorum” i k Piastowo s Punkt widokowy ń Muzeum Ścieżka dydaktyczna i Holendry s Logowo e Broniszewskie Sadlno l Kol. Racięcin
Ś Szlak pieszy Kol. . Trzciniec Kąpielisko Warzymowska n Szlak rowerowy a Kalina K Wójcinek Koszewo Helenowo Szlak kajakowy Złotowo www.europilot.com.pl Młynek Morzyczynek Pagórki 412 Wróble Wolany Sławsk Wielki Kobylniki Piaski
J. Piecki Szostka 5 Tryszczyn 62 BACHORCE Żegotki KRUSZWICA Bródzki Bachorce Maszenice KRUSZWICA 62 2 Grodztwo
Stodolno Rzepiszyn Łagiewniki
Sławsko Zakupie Dolne Tarnowo Zaborowo Kraszyce Rzepowo Stodoły Gocanowo W-a Sucha Płowki Sokolniki Góra GIŻEWO Zatoka J. Gocanowskie Głębokie
Sucha Gocanówko
Polanowice Giżewo
o
o 62
ł Trzciny ł
Giżewskie CHEŁMCE p Starczewo Książ p
Rusinowo Janocin o Racice o Kołtunowo Morgi nieczynna
G Słabęcin RACICE Rezerwat Młynice o Chełmce Nadgoplański r Tarnówko 62 Rechta Baranowo o Sukowy i Kąży Kickowskie Zatoka z Chełmiczki Biała Osada Młyny e Kicko J Lachmirowice Nadgoplański LACHMIROWICE Bąbule MŁYNY Kijewice nieczynna Ka Peterson n. G Ostrowo op Witowiczki ł o 4 O- Chrosno Witkowo O Siemionki
s woo Park J
25 sttrroow J
e Mirosławice e Glinki J Kobylnica
e Orpikowo z z
Sierakowo z Witowice i
Wronowy i . o
o
Włostowo G Popowo r r Park
o o o Karsk Bachorze p Budy
ł WRONOWY G Radunek Kościeszki Ostrówek o
o Golejewo p ł Rzeczyca Proszyska GOPŁO Rzeszynek o 1 Złotowo Brześć Żółwiny Jerzyce Dobsko Tysiąclecia Ostrówek Potrzymionek Kaspral Leszcze Rzeszyn Kozi Dół Mietlica Przedłuż Jurkowo Kuśnierz Jeziora Małe Borowa Lubstówek Połajewek Łabędzin 25 Babki J. Jeziora Wielkie Lubstówek Lisianki Rudzk Tysiąclecia Mały Łuszczewo Kożuszkowo Sokoły Byszewo Higieniewo
o Krzywe Kolano ł p Rudzk Duży Nożyczyn o
Mniszki B G Dębołęka o
Wola Siedlimowo r Połajewo Galiszewo Marianowo Kożuszkowa Berlinek o
i Wygoda
z z e
Skala 1:100 000 e J J. J Łączki Lenartowo Pilich 1 0,5 0 1 2 3 km Skulska Wieś Sadziska Mniszki A Mapa –vademecumprzewodnika Rzepiska Katarzyna Rakowo 25 Nowa Wieś dotyczy działu „3 kroki do eksperta” Skulska Duża Radwańczewo 1 Kępa Skulsk Mielnica Przewóz Kwiatkowo Janowo Racięckie Skulska Wieś m Piaski3 ujawsko-po o Kościeszki Grodzisko . k rsk Kościół lub kaplica w ie Mała e Dzierżysław Buszkowo Mielnica j Talarkowo J. o ols Nela Wilcza . wi op k Skulskie Kłoda w w e lk ie Zamek Wiatrak je
Wywoźna o
Goplana Kazimierowo
)
) w o
Granica parkuZygmuntowo o Racięcin
ł ł
Inny zabytek Głaz - pomnik przyrody krajobrazowego Włodzimiera p Słomkowo o Dobra Granica rezerwatuLisewo G Wola a Broniszewo t Straszewo r Pałac Drzewo - pomnik przyrody Ścieżka dydaktyczna Warzymowo a Biele Przyłubie (W „Mare Polonorum” i k Piastowo s Punkt widokowy ń Muzeum Ścieżka dydaktyczna i Holendry s Logowo e Broniszewskie Sadlno l Kol. Racięcin
Ś Szlak pieszy Kol. . Trzciniec Kąpielisko Warzymowska n Szlak rowerowy a Kalina K Wójcinek Koszewo Helenowo Szlak kajakowy Złotowo www.europilot.com.pl Młynek Morzyczynek Pagórki 03 04 Natura zostawia ślady
Natura zostawia ślady – spróbuj odnaleźć je w Parku (najłatwiej szukać tropów zimą).
jeleń lis łasica sarna wilk zając gatunek trop zwierzęcia trop
Pokoloruj lisa według wzoru Ekologa – do mądrości droga 05
Pomóż pierwszemu Piastowi znaleźć koło!
3 Pionowo: 1 1 1. jezioro z Kruszwicą na północnym brzegu 2. parzystokopytny ssak 1 z rodziny jeleniowatych, wzór zwinności 2 3. jak pisał Brzechwa jest 2 5 dziki i ma bardzo ostre kły Poziomo: 1. grupa zwierząt, do której 2 4 należały dinozaury 3 2. drapieżny ssak z łasicowatych, mylony czasem z szopem praczem 3 3. grzyb z powiedzenia: lepszy ... niż nic”
1 2 3 4 5 Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego Plac Teatralny 2 87-100 Toruń www.kujawsko-pomorskie.pl kontakt do parku: Nadgoplański Park Tysiąclecia ul. Wodna 9 88-150 Kruszwica Opracowanie: tel. 52 35 15 415 Euro Pilot Sp. z o.o. http://www.parki.kujawsko-pomorskie.pl/npt ul. Konarskiego 3 01-335 Warszawa fotografie: tel. 22 664 37 20 Daniel Pach www.europilot.com.pl ISBN 978-8009-755-1