“Wa Gertje, Ik Versta Da Nie Wa Mega Mindy Zegt”
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Faculteit Letteren en Wijsbegeerte “Wa Gertje, ik versta da nie wa Mega Mindy zegt” Een onderzoek naar het taalgebruik in kinderprogramma’s vroeger en nu Scriptie voorgedragen tot het behalen van de graad van master in de Taal- en Letterkunde Nederlands-Engels door (01102691) Billiau Els Universiteit Gent - Faculteit Letteren & Wijsbegeerte Promotor: Prof. Dr. Johan De Caluwe Academiejaar: 2014-2015 Voorwoord Na vier jaar zit het er bijna op. Mijn studies Taal- en Letterkunde zijn een waar avontuur geweest op alle vlakken en ik hoop dat deze masterscriptie de spreekwoordelijke kers op de taart wordt. Doorheen de jaren heb ik veel steun gekregen van een aantal mensen. Die verdienen hier een woordje van dank. Bedankt Prof. Dr. Johan De Caluwe, voor de nuttige gesprekken en de hulp bij de berekening van de resultaten van mijn onderzoek. Wanneer ik even het spoor bijster was, wakkerden onze gesprekken mijn enthousiasme opnieuw aan en brachten mij terug op de juiste weg. Af en toe stak mijn gezondheid een serieuze stok in de wielen en dat maakte van mijn studieloopbaan niet altijd een lachertje. Zonder de volgende personen zou ik mijn studies nooit tot een goed einde hebben gebracht. Ik wil graag mijn mama bedanken omdat zij altijd voor mij klaarstond (én nog steeds staat) en omdat ze mij de kans gegeven heeft om deze studies te volgen. Ook bedank ik haar samen met mijn zus Veerle en mijn nicht Michelle om mijn masterproef na te lezen. Het fenomeen tussentaal is jullie vanaf nu vast niet onbekend meer. Bedankt ook aan mijn twee dierbare ‘blandijnvriendjes’ Marlies en Anna. De theetjes en de koffies tussen het thesissen door hebben het harde labeur een stuk lichter gemaakt. Ten slotte ook bedankt aan mijn vriend Kim. Hij heeft het afgelopen jaar veel klaagzangen moeten aanhoren, maar bleef mij ondanks alles aanmoedigen om door te zetten. Een welgemeende dankjewel aan iedereen. Els Billiau Gent, 26 mei 2015 i Inhoud Voorwoord .............................................................................................................................. i Inhoud ................................................................................................................................... ii 0. Inleiding .......................................................................................................................... 1 1. De taalsituatie in Vlaanderen .......................................................................................... 4 1.1. Het Nederlands: een bijzondere geschiedenis ......................................................... 4 1.1.1. Het Nederlands in de 16e eeuw ..................................................................... 4 1.1.2. Het Nederlands bedreigd .............................................................................. 5 1.1.3. De taalpolitiek van Willem I van Oranje ......................................................... 5 1.1.4. Het Nederlands na de Belgische onafhankelijkheid ....................................... 6 1.2. De huidige taalsituatie in Vlaanderen ....................................................................... 7 1.2.1. Standaardtaal ................................................................................................ 7 1.2.2. Dialecten ....................................................................................................... 8 1.2.3. Tussentaal .................................................................................................. 10 1.2.4. Visies op tussentaal .................................................................................... 12 1.2.5. De toekomst van tussentaal ........................................................................ 15 2. Het taalgebruik in de Vlaamse media ............................................................................ 16 2.1. Het taalbeleid van de VRT ..................................................................................... 16 2.2. Het taalbeleid van Vlaamse kinderzenders ............................................................ 17 2.2.1. Ketnet ......................................................................................................... 17 2.2.2. Studio 100 TV ............................................................................................. 18 2.3. Kinderprogramma’s en taalontwikkeling ................................................................. 19 2.4. Attitudeonderzoek .................................................................................................. 20 2.4.1. Methodologie .............................................................................................. 20 2.4.2. Resultaten ................................................................................................... 21 2.4.3. Besluit ......................................................................................................... 25 3. Onderzoek .................................................................................................................... 26 3.1. Programma’s en methode ...................................................................................... 26 3.1.1. Selectie van de afleveringen ....................................................................... 26 3.1.2. Kinderprogramma’s jaren ‘90 ...................................................................... 27 3.1.3. Kinderprogramma’s anno 2014 ................................................................... 28 3.1.4. De personages ............................................................................................ 28 3.1.5. Verwerking cijfermateriaal ........................................................................... 31 3.2. Linguïstische variabelen ........................................................................................ 32 ii 3.2.1. Fonologische verschijnselen ....................................................................... 33 3.2.2. Morfologische verschijnselen ...................................................................... 35 3.2.3. Syntactische verschijnselen ........................................................................ 40 3.2.4. Lexicale verschijnselen ............................................................................... 42 3.2.5. Overzicht van de linguïstische variabelen ................................................... 43 3.3. Sociale variabelen ................................................................................................. 44 3.3.1. Sekse .......................................................................................................... 44 3.3.2. Leeftijd ........................................................................................................ 45 3.3.3. Opleiding/sociale klasse .............................................................................. 45 4. Tussentaal in kinderprogramma’s: resultaten op macroniveau ...................................... 47 4.1. Spring .................................................................................................................... 47 4.1.1. Algemene resultaten ................................................................................... 47 4.1.2. Meest voorkomende kenmerken ................................................................. 49 4.1.3. Minst voorkomende kenmerken .................................................................. 50 4.2. Samson & Gert ...................................................................................................... 52 4.2.1. Algemene resultaten ................................................................................... 52 4.2.2. Meest voorkomende kenmerken ................................................................. 53 4.2.3. Minst voorkomende kenmerken .................................................................. 54 4.3. Mega Mindy ........................................................................................................... 56 4.3.1. Algemene resultaten ................................................................................... 56 4.3.2. Meest voorkomende kenmerken ................................................................. 57 4.3.3. Minst voorkomende kenmerken .................................................................. 58 4.4. Postbus X .............................................................................................................. 60 4.4.1. Algemene resultaten ................................................................................... 60 4.4.2. Meest voorkomende kenmerken ................................................................. 61 4.4.3. Minst voorkomende kenmerken .................................................................. 62 4.5. Algemene vergelijking tussen programma’s ........................................................... 63 4.5.1. Kinderprogramma’s vroeger vs. kinderprogramma’s nu .............................. 63 4.5.2. Een vergelijking o.b.v. leeftijd doelpubliek ................................................... 66 5. Tussentaal in kinderprogramma’s: resultaten op microniveau ....................................... 70 5.1. Sociolinguïstische analyse ..................................................................................... 70 5.1.1. Sekse .......................................................................................................... 70 5.1.2. Leeftijd ........................................................................................................ 71 5.1.3. Opleiding/beroep