INHOUD ACHTSTE JAARGANG * #87 * MAART 2021 KIND VAN DE KERMIS HUBBARD IN HOLLYWOOD Yates en de B-Western First Love Film IN MEMORIAM FILM FUN #87 1 MAART 2021 INHOUD VAN DIT NUMMER KIND VAN DE KERMIS 3 | HUBBARD IN HOLLYWOOD 15 | HERBERT YATES 19 | FIRST LOVE 25 | IM 28 Film Fun is een tijdschrift van Thys Ockersen dat maandelijksverschijnt en geleverd wordt aan een select gezelschap geïnteresseerden. Dit is nummer 87 8e jaargang, maart 2021 ©2020/21 Thys Ockersen Films/Film Fun Tekst en foto’s: Thys Ockersen/Stillphoto Gastredacteuren: Peter Cuijpers, Ruud den Drijver, Michael Helmerhorst, Wim Jansen, Mike Lebbing, Thomas Leeflang, Hans van Pelt, Bram Reijnhoudt, Dorna van Rouveroy van Nieuwaal, Mark van den Tempel Vormgeving: Hille Tymstra Thys Ockersen Films Kind van de kermis… Mia May in Veritas Vincit (May Film, Berlijm, 1919) thysockersenfilms.com [email protected] The images displayed on this site are placed here purely for the enjoyment of all film fans world- wide. FILM FUN is a non-profit making digital magazine and no money is made from the display Oude nummers van Film Fun kunnen of these images. Neither is the display of these photos intended to suggest that we possess hier gratis worden gedownload. copyright, and photos will be removed immediately if parties pictured in the photographs, or if parties who can demonstrate that they possess copyright, make such a request. FILM FUN #87 2 MAART 2021 INHOUD door Peter Cuijpers In een eerder opstel, Van Mutoscope tot Geen paniek, er zijn alternatieven voor Oled (zie ook ‘Film Fun‘ 62 en 63), ging in de plaats gekomen. Ik las in de krant ik met zeven-mijlslaarzen door de geschie- vanmorgen: ‘Snel internet [met glasvezel] denis van de cinema, met het accent op betekent dat er 1 gigabit per seconde aan de technische ontwikkeling van de film als data binnenkomt, ofwel 125 MB. In theorie medium. Nu doe ik hetzelfde weer, maar is dat genoeg om naar 64 tv-zenders tege- vooral uit het gezichtspunt van de verto- lijk te kijken, in hoge resolutie.’ ningsplek, de bioscoop. Dus de receptie Maar de oude vorm is gestorven en van door het publiek. Naar mijn mening is de dat proces wil ik proberen een beschrijving bioscoopfilm in de klassieke vorm al van- te geven, uiteraard met de kennis van nu af de jaren ’60 goeddeels verdwenen. De en deels vanuit privé-ervaringen. Iedereen film als medium bestaat natuurlijk voort, van mijn generatie is ervan getuige ge- maar de bioscoopfilm als medium nog weest, wellicht zonder het zich ten volle te maar nauwelijks. realiseren. Engeland, ca 1915 3 FILM FUN #87 MAART 2021 INHOUD van een tovenaar weer vrolijk wegwandelde. r zijn ook getuigen geweest van de eerste halve eeuw van de geschie- denis. Met één ervan, L.J. Jordaan Het waren vooral de trucages die tot ver- E(1885-1980) wil ik beginnen. Hoewel hij bluftheid leidden. Pas iets later kwamen in 1927, nog voor de geluidsfilm, een van daar de minispeelfilms van 10 á 15 minu- de oprichters was van de beroemde Filmli- ten bij, zeer simpel en naïef van inhoud ga, de vereniging van voorvechters van de en daardoor bevattelijk voor iedereen. En kunstzinnige en geëngageerde film, was hij het publiek was eensgezind en hulpvaar- geen fanaticus en haalde hij zijn neus niet dig. Sommige van die eerste pijpenladen op voor het commerciële bioscoopbedrijf. van zaaltjes waren te lang om door het Hij was decennia lang de grand old man nog primitieve projectieapparaat bestre- van de filmkritiek. In 50 jaar bioscoopfau- ken te worden. In die gevallen plaatste teuil (1958) haalt hij herinneringen op, de exploitant zijn clientèle eenvoudig steeds met de mildheid en relativering van aan weerszijden van zijn transparante de zeventiger die hij inmiddels was gewor- Florinne est emprisonniée, Film Pathé, ca 1910? scherm. den. Deze memoires verdienen nog steeds Met de hand ingekleurde ansichtkaart een publiek. Hij had al vele radiopraatjes den, de karabijn op de heup. Het deed er niet toe Het kwartjespubliek zat aan de ‘goede’ zijde van het doek, de dubbeltjesklanten moesten over film gehouden, en bescheiden gerept over zijn dat het tafereel door een afgrijselijke slijtage ‘regen’ geteisterd werd, het beeld hysterisch flikkerde en de zich tevreden stellen met de vertoning in spiegel- ervaringen met mensen als Ter Braak, Ivens, Eisen- achtergrond verdacht veel op de Kalfjeslaan geleek. beeld. Dit had geen enkel bezwaar zolang er geen Want het geheel bewóóg... het bewoog en wij waren brieven of tussentitels bij te pas kwamen - maar niet stein, Cavalcanti en noem maar op. Maar hij had zodra verscheen er een tekst in spiegelschrift of de ook nog beelden van lang daarvóór op zijn netvlies. nog onbedorven genoeg om dit feit als een wonder te ondergaan. lagere rangen begonnen te protesteren. Met veel saamhorigheid ving het ‘betere’ publiek dan onveran- Mijn debuut als filmkijker gaat terug naar de voorhis- derlijk aan, in koor de tekst op te dreunen. Het moet torische periode der cinematografie. Het moet nog een curieuze ervaring zijn geweest een halve zaal een stuk vóór de eeuwwisseling geweest zijn. [...] Ik De jonge Jordaan werd als tiener vaste klant in een mensen uit volle borst te horen verklaren: ‘Lieveling, wandelde tussen mijn vader en grootvader in naar zaaltje op de hoek van de Damstraat en de Pieter-Ja- ik zal je eeuwig trouw blijven!’ of wat er meer aan Carré om naast andere variéténummers het mirakel cobsdwarsstraat, nog geen filmpaleis, maar een sober dramatische wendingen mee te delen viel. van het ogenblik te aanschouwen: de biograaf. Aan het Engelse woord ‘film’ was men namelijk nog lang winkelhuis waar de klanten schouder aan schouder op niet toe. [...] Het duurde lang eer de ‘biograaf’ in het houten banken zaten. programma aan de beurt kwam. Maar eindelijk werd In het tweede decennium van de eeuw, meteen na dan toch het grote linnen scherm neergelaten, dat als 1910, was de film geen curiositeit meer, maar was de En het was geen kleinigheid [zo vervolgde Jordaan eerste nummer aankondigde: ‘Een Boerencommando ‘kientop’ de verzamelplaats geworden der eenvoudi- op mars’. Het betrof een brandend actuele aangele- in zijn boek], wat daar geboden werd. Daar had je de genheid [...] en zo waar: daar werden de mannen van wielrijder, die met een sprongetje de aarde verliet om gen van geest, die in devote aandacht naar het scherm De Wet en Cronjé zichtbaar: baardige kerels onder baantjes te gaan rijden op de ringen van de planeet opzien. Het programma vemeldt dan journaalflitsen, hun grote flambards, wiegel-dansend op hun paar- Saturnus. Of de man wiens benen door een automo- biel werden afgereden, maar die na wat hocus-pocus een documentaire of landschapspanorama, een gepe- FILM FUN #87 4 MAART 2021 INHOUD perde klucht-die-er-niet-om-loog (ik citeer Jordaan) deel uitmaakte van een fysiek aanwezig en hoorbaar woordig met zijn of haar telefoontje zelf de flamboy- en tot slot de ‘hoofdfilm’. Of noem het maar de bio- publiek. ante regisseur uithangen (en vooral ook de filmdiva) scoopfilm. Deze was inmiddels uitgedijd van 15 mi- en het resultaat via Zoom of een ander mirakel aan nuten tot wel een uur en vormde het hoofdmenu, dat De behoefte aan vermaak tientallen of via Youtube aan duizenden blasé kijkers tevens het intellectuele niveau van de hele voorstel- Het medium ‘bioscoopfilm’ en de bijbehorende voorschotelen. Maar die diva’s zullen nooit weten of ling bepaalde. Het waren in het algemeen ‘speelfilms’, faciliteit ‘bioscoop’ zijn dus rond 1910 geboren, hun lieve gezicht en charmante motoriek ook een die geen documentaire of nieuwsverslag waren, en maar bestaan ze nu nog? Dat de gebouwen voor een vergroting tot tien bij vier meter in een grote zaal geen kluchtig ‘bijwerk’. Vanaf nu werd de branche een deel zijn blijven staan wil niet zeggen dat hun naam zouden doorstaan. goed geolied amusementsbedrijf met speciaal voor de lading nog dekt. We zouden een trieste, maar Maar wat is er met de magie gebeurd? En weten de de filmprojectie gebouwde zalen. Dit proces werd dus verrassende fotoserie van herbestemmingen kun- jongste generaties wel wat ze gemist hebben? Tijd eigenlijk binnen een decennium na de kermisfase vol- nen maken! Films bestaan ook nog steeds, maar nu voor een korte terugblik. tooid. Maar wat het succes in de kermisfase bepaalde in nieuwe reproductie- en vertoningsvormen, die - het wonder van beweging en onvoorspelbare verras- gelukkig springlevend zijn. Dat varieert van oog- Niet dat ik bij die nabeschouwing tot Adam en Eva singen - bleef de basis van het succes in de bioscoop- verblindende blockbusters die een investering van terug wil keren, die in dit opzicht weinig meer keuze fase. En de zogeheten ‘bioscoopsituatie’ was er ook tientallen miljoenen euro’s vergen tot bijna even hadden dan elkaar en zichzelf, maar laten we even vanaf het begin. Deze bestond uit een geheel gevuld dure tv-series voor een klein scherm, die over de kijken naar de oude Grieken. Zij hadden openlucht- blikveld dat de aandacht opeiste in een verduisterde hele wereld digitaal naar de gulzige schermpjes thuis theaters waarin toneelstukken werden opgevoerd en zaal, waarin je enerzijds anoniem was en anderzijds worden gebracht. Bovendien kan iedereen tegen- die theaters werden niet alleen door de elite, maar De kermisfase… de Imperial Bio was de reisbioscoop van Jean Desmet. 1962. Vlak onder de naam ’Michael’, heel klein, Euripides FILM FUN #87 5 MAART 2021 INHOUD ook door het volk bezocht. Er werd door planken in plaats van de Gijsbrecht. De eerste ondernemers en door acteurs (alleen man- tomaten troffen in oktober 1969 De Storm van Shakespeare, eveneens van de Nederlandse nen) geld mee verdiend, zoals aan alles geld Comedie. wordt verdiend zodra er meer vraag dan aanbod is, denk maar aan seks, drugs en Het gaat me nu even niet om de vraag of rock ‘n roll.