Voorzitters ISO en LSVb stappen op Mensen/2 Studentenleven/7 Achtergrond/8 15 januari 2004 / jaargang 46

/3 Techniekstudent veel duurder /4 Hacker actief /5 Roken op de werkplek /14 Invloed van licht op de mens /15 Hererkenning voor onderzoek- scholen

Informatie- en opinieblad van de Technische Universiteit Eindhoven. Redactie telefoon 040-2472961 fax 040-2456033 e-mail [email protected] In ‘t kort Presentatie Geen selectie interactief kunstwerk Beeldend kunstenaar student aan Kees Verschuren kreeg in 2002 van de TU/e de op- dracht een kunstwerk te ontwerpen dat een TU/e-poort waardige afsluiting zou zijn van de centrale loper De TU/e ziet niets in de selectie na het eerste jaar. die destijds gepland was voorstellen van staats- Aan deze faculteit wordt al op de plek van De Wielen. secretaris Annette Nijs nagedacht over een De centrale loper zal niet van Onderwijs om stu- bindend studieadvies. in de oorspronkelijke opzet gerealiseerd denten aan de poort te De rector zou het ook zeer worden, maar het voorstel selecteren en het colle- wenselijk vinden dat scho- voor het kunstwerk van gegeld voor technische lieren vaker zelf een test Verschuren wordt op studies te verlagen. Nijs doen om te bepalen of de dinsdag 20 januari om wil dat universiteiten TU/e wel de juiste instel- 16.00 uur wel gepresen- vanaf september 2004 ling voor ze is en of ze ook teerd in de entreehal van deze mogelijkheden de juiste opleiding geko- Vertigo. De Kunst- krijgen. zen hebben. “Daarover commissie van de TU/e praten we veel met middel- onderzoekt momenteel de Ook in de Tweede Kamer bare scholen en mogelijk mogelijkheden om het krijgt Nijs de handen niet gaan we dit soort testen monumentale inter- op elkaar voor de plannen ook zelf aanbieden via actieve kunstwerk die ze kort voor het onze website”, zegt Van gefinancierd te krijgen. kerstreces lanceerde. Een Santen. Volgens dr.ir. Karin Kamermeerderheid van Overdijk, voorzitter van CDA en PvdA verwerpt de Collegegeld de Kunstcommissie, gaat plannen van de VVD- Een verlaging van het het hierbij om enkele staatssecretaris. collegegeld voor techni- tonnen. Binnenkort wil Nijs vindt dat universi- sche studies is volgens Van Overdijk er met het teiten en hogescholen van- Santen niet het juiste College van Bestuur over af september studenten middel om meer studen- praten en ook zoekt men naar externe geldschieters. zouden mogen selecteren ten te trekken. “Persoon- op basis van hun talent, lijk denk ik dat de staats- kennis, inzicht en moti- secretaris het meer in een Gastcollege vatie. TU/e-rector prof.dr. flexibilisering van de studie- Rutger van Santen ziet financiering voor techniek- Vredescentrum niets in zo’n selectie aan de studenten moet zoeken. Defensie-specialist drs. Dick Leurdijk van poort. “Het College van Technische studies wor- Instituut Clingendael Bestuur gaat binnenkort den nu vaak gemeden, geeft vandaag, donderdag wel met de opleidings- omdat ze als moeilijk te 15 januari, een gastcollege directeuren bespreken of boek staan en dus ook wel over terrorisme. Dit er na het eerste jaar geen zullen resulteren in een gebeurt tussen 13.30 en strengere selectie moet langere studieduur. Dat 15.15 uur in zaal 2 van het plaatsvinden”, aldus Van levert in de ogen van de Auditorium. Santen. “Daarbij valt te student een te groot finan- denken aan een bindend cieel risico op. Als een Boulderwand voor ESAC studieadvies, of iets dat techniekstudent langer 1500 euro voor daarbij in de buurt komt.” studiefinanciering kan De nieuwste aanwinst in het Studenten leden van ESAC. Vorige week werd de wand Aids Fonds Van Santen noemt met ontvangen, is dat risico al Sportcentrum is de boulderwand van de officieel in gebruik genomen. Het Eindhovens name de problemen op aanzienlijk afgezwakt”, Eindhovense Studenten Alpine Club Wie een keer wil komen boulderen, kan Studenten Corps (ESC) onderwijsgebied bij de aldus de rector./. (ESAC). ‘Boulderen’ is het klimmen tegen elke maandagavond vanaf 18.30 uur mee- heeft begin december faculteit Bouwkunde, die een wand zonder bevestigingsmateriaal. trainen met ESAC. Een sportkaart is vereist. ruim vijftienhonderd euro nopen tot een strengere Aan de wand is maanden gewerkt door Foto: Bert Jansen opgehaald voor het Aids Fonds. In totaal gingen op 1 december negentien eer- stejaars leden van de ver- Nieuwe Dienst ICT opent jaar ludiek eniging de binnenstad in met de collectebus. De nieuwe Dienst ICT, uitgenodigd, die zichzelf en het kennismaken met ervaringen uitgewisseld en werker van voorheen het ontstaan door de samen- een ‘buru’ noemt, een elkaar. Hiervoor werd het leren de medewerkers Systeemhuis, zegt zeker voeging van ICTS en het ‘Belgische Guru’. Met zijn spel ‘A Heart Effort’ ge- elkaar beter kennen”, aldus wel iets van de verandering Hoofd OSC Systeemhuis, is officieel grappen en lachwekkende bruikt dat door het bedrijf Hein van Lent, één van de te merken: “Behalve dat we begint 1 maart al per oktober van start plaatjes en filmpjes gaf hij Simagine speciaal ont- organisatoren van de mid- fysiek verhuisd zijn, is er Het nieuwe hoofd van het gegaan. De medewerkers de aanwezigen een les in wikkeld is voor organi- dag. De groepen bestaan voor ons een einde aan een Onderwijs Service kregen vorige week klantvriendelijkheid. Waar saties die verander- en leer- uit centrale oud-ICTS’ers, periode van onzekerheid Centrum, drs. Theo woensdag, 7 januari, de het hem allemaal om ging, trajecten uitvoeren. Het decentrale oud-ICTS’ers, gekomen. Er was een tijd Douma, begint niet op de kans tijdens een ludieke werd aan het eind van zijn spelt draait om vragen als student-assistenten en sprake van dat het eerder gemelde 1 februari, middag kennis met lezing duidelijk: “Zijn ‘Als je jouw klant met een medewerkers van het voor- Systeemhuis ‘geoutsour- maar een maand later. De elkaar te maken en erva- jullie een plezante dienst? dier moet vergelijken, wat malige Systeemhuis. “In ced’ zou worden, maar nu opschorting heeft te ringen uit te wisselen. Ben jij een plezant iemand voor dier is het dan?’, ‘Wat de dagelijkse werkzaam- we samen zijn gegaan met maken met de afronding van zijn huidige werk- om mee te werken?”, vroeg zou er veranderen als jij heden zal er voor de meeste ICTS, horen we er weer zaamheden als consultant De organisatie had voor de hij de medewerkers. directeur van je organisatie medewerkers weinig ver- echt bij”./ . bij Cap Gemini. opening van de bijeen- Ook de middag stond in het was?’. “Hierdoor worden anderen”, denkt Van Lent. komst spreker Guido Thys teken van klantgerichtheid op een ontspannen manier Willie van Hoof, mede- 15 januari 2004 Cursor 2/ Mensen

Bram van Hoof “Ik vind zoveel interessant dat ik nog niks wil uitsluiten” Chantal Louwers Foto: Bart van Overbeeke studie in Eindhoven begon op collegejaar moeite met het nodig en tot nu toe heb ik er Van Hoof koos voor BMT omdat Tweedejaars student kamers gegaan. “Ik wilde er op vinden van nieuwe bestuurs- geen spijt van dat ik ‘ja’ heb er veel aspecten aan die studie Biomedische Technologie, pen- tijd bij zijn omdat mijn ouders leden. “Ik was het jaar ervoor lid gezegd.” zitten. “Je kunt uit een heleboel ningmeester van studenten in Zeeuws-Vlaanderen wonen geworden van de volleybalclub Het ‘beheren van de porte- verschillende dingen kiezen als volleybalvereniging Hajraa, en dat een enkele reis me toen en werd gevraagd om bestuurs- monnee’ van de vereniging is je verder komt in je studie, winnaar van de Professor drieënhalf uur kostte.” Zonder al lid te worden”, vertelt Van Hoof. een taak die de student goed ligt. bijvoorbeeld de scheikundige Husonprijs voor de student te veel moeite lukte het Van “Ik heb er eerst goed over na- “De verschillende taken die kant, of informatica of mecha- met het hoogste gemiddelde Hoof vorig jaar de hoogste gedacht, omdat je er toch studie- binnen een bestuur bestaan, zijn nica. Omdat ik dit allemaal cijfer bij BMT in het eerste jaar cijfers te halen van de mensen vertraging door oploopt en het je allemaal geschikt voor een interessant vind, heb ik voor en net negentien jaar gewor- die hun propedeuse afrondden. geld kost. Je krijgt namelijk wel bepaald type persoon. De rol van BMT gekozen, daardoor hoefde den. Bram van Hoof vindt het “Van iemand die een prijs wint een beurs voor die bestuurs- voorzitter zou bijvoorbeeld niet ik nog niks uit te sluiten.” Op dit niet bijzonder: “Ik heb het voor het hoogste gemiddelde functie, maar dat is niet genoeg mijn eerste voorkeur hebben moment vindt de tweedejaars altijd makkelijk gehad op cijfer, zou je kunnen verwachten om van rond te komen. Ik heb omdat je daarvoor wel op de student vooral de scheikundige school, nog steeds trouwens, dat het een nerd is”, vertelt Van het idee, en dan voornamelijk voorgrond moet willen staan.” richting interessant. Dat hij en het bestuur van Hajraa kon Hoof. “Ik hou me echter echt het financiële aspect, daarom De bestuursfunctie kost Van sinds kort als student-assistent me dit jaar goed gebruiken”. niet alleen met mijn studie eerst met mijn ouders bespro- Hoof best veel tijd, voornamelijk bij Scheikundige Technologie bezig. Ik denk dat het voor- ken.” ’s avonds en in het weekend. begonnen is, sluit hier dus mooi namelijk met planning en zelf- De meeste mensen die in een “Overdag gebruik ik mijn tijd bij aan. “Een bijbaantje is voor beheersing te maken heeft. Als bestuur plaatsnemen, zijn op veel voor zelfstudie waardoor ik een student in de meeste geval- “Omdat ik nooit echt moeite heb ik om drie uur ’s nachts thuis zijn minst derdejaars, dus Van dit als een goede combinatie len noodzakelijk en ik doe dan met studeren, heb ik genoeg tijd kom van een feest, zit ik de dag Hoof is met zijn negentien jaar ervaar. Of ik alles ga halen, durf liever iets waar ik ook nog iets voor andere activiteiten naast erna wel weer op tijd in de een jonkie in het bestuursleven. ik niet te zeggen, daar is het nu van op steek dan dat ik vakken mijn studie. Ik train twee keer in collegebanken. Ook spreek ik “Het leek me wel leuk om ooit in nog te vroeg voor.” Van Hoof zou ga vullen. Al vind ik dat soort de week bij Hajraa en de zater- altijd met mezelf af dat ik het óf een bestuur te gaan, maar voor het niet erg vinden als hij niet werk wel ideaal voor een zomer- dag ben ik grotendeels kwijt aan de vrijdag óf de zaterdag heel de zomer had ik er nog niet bij alle vakken zou halen, maar hij vakantie omdat je dan lekker je de volleybalwedstrijd”, vertelt de laat maak, maar niet allebei de stilgestaan dat dit misschien dit wil niet alles half-half doen. “Ik verstand op nul kunt zetten.”/. BMT-student. Hij is al een paar dagen.” jaar al zou gaan gebeuren. Ze zou dan enkele vakken laten maanden voordat hij aan zijn Hajraa had aan het begin van het hadden me bij Hajraa echter nu schieten en de rest goed doen.” Cursor/Colofon De week van/Martin © 2004. Auteursrechten voorbehouden. Martin Boers is hoofd van de Niets uit deze uitgave mag worden gerepro- Dienst Interne Zaken. doving helpt echt wel); wel ben je een paar werken, daarna duceerd zonder voorafgaande toestemming uur niet aanspreekbaar. Veel e-mailverkeer Sociaal Medisch van de hoofdredacteur. dan maar. ’s Avonds lekker gesport, volley- Teamoverleg. De redactie behoudt zich het recht voor om Maandag: Eerste werkdag na een heerlijke ballen in competitieverband. Als team in Normaal ziek- aangeboden artikelen te wijzigen. vakantie. Een rustig begin is aanvankelijk degradatiegevaar zowaar met 3-0 gewon- teverzuim- Redactie Han Konings (hoofdredacteur), Brigit de verwachting. ’s Ochtends de reguliere nen, een leuke opsteker! patroon over Span (eindredacteur), Ester Hekkenberg start: post doornemen en de activiteiten 2003. Om (stagiaire), Chantal Louwers, Monique van de van de week bekijken. Daarna twee bespre- Woensdag: Om 9.20 uur valt plotseling de 9.50 uur naar Ven Aan dit nummer werkten verder mee kingen met medewerkers. In de loop van stroom uit! Niet alleen de universiteit, Aarle-Rixtel Jeannette Bos, Han Gommeren, Martine Greijmans, Ruben Libgott, Benjamin de ochtend blijkt dat het jaar 2004 niet maar liefst dertigduizend aansluitingen in voor een Ruijsenaars, Gerard Verhoogt, Paul Weehuizen voor iedereen goed is begonnen, dit is een Eindhoven zijn getroffen. Een afspraak op begrafenis van een Foto’s Bart van Overbeeke Lay-out Esther Valk domper op de dag. ’s Middags een eva- de vijfde verdieping van het Hoofdgebouw direct familielid van twee Redactieraad drs. Joost van den Brekel, luatie met Euflex over een loopbaanher- lijkt plotseling een sinistere rampenfilm van mijn medewerkers. ’s Middags zes prof.dr.ir. Hans van Duijn (voorzitter), Agnes van Hemert (secretaris), prof.dr.ir. Han Meijer, oriëntatietraject en een voorbereidend (donkere gangen en trappen, piepende besprekingen achter elkaar; intensief, Jaap Minnema Basisvormgeving Koos Staal gesprek over e-procurement. Eind van de deuren). Om 10.00 uur word ik gebeld maar goed verlopen. bno Druk Drukkerij E.M. de Jong B.V. Baarle- middag de nieuwjaarsreceptie van de voor calamiteitenoverleg. Onder leiding Nassau Advertenties Van der Meulen TU/e. Nooit gedacht dat ik nog eens zou van Harry Roumen wordt de situatie toe- Vrijdag: Toelichtend gesprek over UFO bij Promotions, Postbus 413, 9200 AK, Drachten, zingen op een dergelijke bijeenkomst. gelicht en worden de acties doorgespro- één van mijn medewerkers. Daarna zeven- tel. 0512 - 520936 Redactie-adres TU/e, W-hal 1.25, postbus 513, 5600 MB Eindhoven, tel. ken. Na een uur is de storing gelukkig ver- tig e-mails beantwoord. Als je je inbox niet 040 - 2472961/2474020, fax 040 - 2456033, Dinsdag: Help, kiespijn. Gisteren al begon- holpen. Duidelijk is weer hoe afhankelijk elke week opschoont, slibt het dicht. e-mail: [email protected], www.tue.nl/cursor nen, vannacht doorgezet. Dat betekent een iedereen is van elektriciteit. Aan het eind ’s Middags twee investeringsprojecten omzetting van de week. Normaal is vrijdag van de dag even langs bij Euflex om de besproken en daarna brak het weekend Cursor is aangesloten bij het Hoger Onderwijs mijn thuiswerkdag, dat wordt dus nu de voortgang in een wervingstraject te aan. Persbureau (HOP) dinsdag. De tandarts gebeld, gelukkig kon bespreken. Wellicht een aantal goede ik direct komen. Diagnose: ontsteking; kandidaten! Zaterdag en zondag: Als sportliefhebber remedie: wortelkanaalbehandeling voor de buis geplakt bij het EK schaatsen (schrik). Gelukkig niet pijnlijk (zo’n ver- Donderdag: Laatste facturen 2003 weg- in Heerenveen, fantastische prestaties! Cursor 15 januari 2004 Nieuws /3

In ‘t kort Techniekstudent veel Geen pinguïnpak TU Delft naar China duurder dan gedacht Onderwijsminister Maria van der Hoeven heeft De aannames die het houden, hevelen de instel- tienduizend euro per jaar gisteren, woensdag 14 ministerie van OC&W lingen dus geld over van in onderwijs, maar ont- januari, in Shanghai de hanteert bij de bekosti- onderzoek naar onderwijs. vangt via rijksbijdrage en Fudan-TU Delft ging van het hoger onder- Of ze sluizen geld door van collegegeld maar een International School of wijs zijn volstrekt achter- goedkope naar dure kleine zevenduizend euro Microelectronics geopend. De school biedt haald. Zo kost het oplei- studies”, stelt CHEPS- per jaar. een Engelstalig master- den van bèta- en tech- onderzoeker Ben Jong- Dus de overheidsfinan- programma in de micro- niekstudenten niet bloed vast. “Dat mag alle- ciering van techniek- elektronica aan getalen- anderhalf keer zo veel als maal wel, maar het is de studies moet omhoog? teerde studenten. Er een alfa- of gamma- vraag of het verstandig is Jongbloed: “Daar moet de zullen ongeveer honderd student, zoals het minis- om dat op vrij grote schaal minister een uitspraak studenten van Fudan terie denkt, maar te doen en of het vol te over doen. Wel is duidelijk worden toegelaten tot het tweeëneenhalf keer houden is.” dat de rijksbijdrage ge- programma van de inter- zoveel. Dit blijkt uit het Dat er met name een grote baseerd is op prijsverhou- nationale school. De onderzoeksrapport kloof gaapt tussen de alfa- dingen die vijftien, twintig besten voltooien hun ‘Kosten per student’ van en gammastudies ener- jaar geleden zijn vast- studie de laatste achttien het Center for Higher zijds en de bèta- en tech- gelegd en die niet over- maanden in Delft, die Education Policy Studies niekstudies anderzijds op eenkomen met de werke- hiermee hoopt meer (CHEPS) van de Universi- het gebied van de theore- lijkheid van nu. Het kan talentvolle studenten naar teit Twente. tische aannames in het niet de bedoeling zijn dat Nederland te krijgen. ministeriële verdeelmodel dure studies als bèta en CHEPS deed het onder- en de praktijk aan de techniek alleen maar zoek in opdracht van instellingen, blijkt wel uit kunnen blijven bestaan bij Twijfels aan staatssecretaris Annette de cijfers in het CHEPS- de gratie van creatief mid- ‘Van Gogh’ Nijs van Onderwijs, die het onderzoek. Gemiddeld delenbeheer en kruissub- Verschillende des- rapport kort voor kerst naar geven universiteiten 5.600 sidies. Het wordt tijd voor kundigen hebben grote de Tweede Kamer stuurde. euro per student per jaar een nieuw bekostigings- twijfels over de echtheid Uit hetzelfde onderzoek uit in de alfa- en gamma- model”. Het ministerie en van het schilderijtje blijkt dat de universiteiten disciplines. Aan rijks- de Tweede Kamer zouden ‘Huizen bij Den Haag’. de afgelopen zeven jaar bijdrage en collegegeld de twee belangrijkste con- Het doekje, dat onder de gemiddeld per student krijgt de universiteit onge- clusies uit het CHEPS- “Het bekende pinguïnpak past niet bij mij”, zegt Chang- loep is genomen door onder anderen TU/e- evenveel zijn blijven veer hetzelfde bedrag per rapport zeker moeten Hyeon Joh MA, doelend op het bij promoties meer gebrui- chemicus ing. Nick uitgeven aan onderwijs, student binnen. Bij bèta- betrekken in de lopende kelijke rokkostuum. “Mijn assistenten bij de verdediging Lousberg (zie Cursor 14), staat zo’n pak wél goed.” terwijl ze daarvoor minder en techniekstudenten is discussie over de onder- is volgens het Breda’s geld van het rijk kregen. echter sprake van een grote wijsbekostiging, vindt Joh verdedigde op donder-dag 8 januari zijn proefschrift Museum een echte Van “Om de onderwijsuitgaven discrepantie: de instelling Jongbloed. (UTNieuws)/. ‘Measuring and Predicting Adaption in Multidimensional Gogh. Het museum wil per student op peil te steekt per student zo’n der- Activity-Travel Patterns’ voor het verkrijgen van de de bevindingen van de doctorstitel aan de faculteit Bouwkunde. Voor de gele- TU/e’er gaan gebruiken genheid hadden Joh en zijn vrouw zich in traditionele ter ondersteuning van die KIVI-president verwijt TU’s eigenbelang Koreaanse kleding gehuld. Joh droeg een zwart pak. “Ik conclusie. Deskundigen De samenwerkingsinitia- technische universiteiten werken. “Helaas blijft het wilde graag een Koreaans pak aan voor de promotie. Het van andere instituten, tieven tussen de tech- niet ver genoeg kan gaan. allemaal wat te virtueel en zijn traditionele Koreaanse kleren voor officiële cere- waaronder het Kröller- nische universiteiten van KIVI-president Van Neder- blijft de autonomie van de monies in de winter”, vertelt Joh. “Vroeger werd het pak Möller Museum, hebben Eindhoven, Twente en veen is voorstander van een drie TU’s bestaan. Men ook in het dagelijkse leven gedragen, maar tegen- echter hun bedenkingen, Delft blijven te virtueel. beperkte fusie. Dat is ove- spreekt van een doorzet- woordig dragen mannen het alleen bij speciale gele- zo bleek in december uit Die mening verkondigde rigens iets dat door geen tingsmacht van de drie genheden.” De Koreaan droeg het pak ook op zijn een paginagroot artikel in KIVI-president ir. van de drie bestuursvoor- voorzitters, maar zolang trouwdag. Trouw. Onder meer de Boudewijn van Neder- zitters als een reële optie die elk worden afgerekend signatuur ‘Vincent’ op het veen begin dit jaar in zijn wordt gezien. Ook over het op het succes van hun TU werk wordt als verdacht nieuwjaarstoespraak. Hij tempo waarin de samen- leidt dit model onvermij- Foto: Bert Jansen bestempeld. vindt dat schadelijk voor werking moet plaatsvin- delijk tot politieke compro- de concurrentiepositie den, waren de KIVI-leden missen”, aldus Van Neder- van de BV Nederland. in september duidelijk: de veen. De KIVI-president penibele situatie vraagt om ziet meer in een klein cen- Tijdens het KIVI-congres snel handelen, een periode traal orgaan, dat de resul- dat september jongstleden van twee jaar zou vol- taten van landelijk overleg Ach en Wee plaatsvond aan de TU/e, doende moeten zijn. Van per vakgebied beoordeelt werd al duidelijk dat Nederveen zette tijdens en -als onafhankelijke volgens de leden van deze zijn nieuwjaarstoespraak partij- zo nodig knopen belangenvereniging voor vraagtekens bij de snelheid kan doorhakken op vak- ingenieurs de samen- en de bereidwilligheid van inhoudelijke gronden./. werking tussen de drie de drie TU’s om samen te Garage Kennispoort in trek bij skaters De parkeergarage onder garage van Kennispoort elk geval extra in de gaten. het gebouw Kennispoort werden betrapt. “Blijkbaar Skaters die er worden blijkt in trek te zijn bij is de coating van de garage- betrapt, worden weg- skaters. Op kerstavond vloer ideaal om op te gestuurd. Binnen de hoorden beveiligings- skaten”, zegt ing. Mirjam Kamer van Koophandel, medewerkers van de uni- Jahnke, hoofd van de gevestigd in Kennispoort, versiteit, die bezig waren BedrijfsHulpVerlening is wel eens gedacht aan met hun surveillance, van de universiteit. ‘snelheidsremmende vreemde geluiden vanuit Buiten de openingstijden maatregelen’, zo laat een de garage. Ze troffen daar van Kennispoort wordt de medewerker weten, “maar twee skaters uit parkeergarage afgesloten ja, voor skaters is iedere Nijmegen, die vertelden door middel van een barrière natuurlijk weer naar het TU/e-terrein te schuifpoort. Dat het een mooie springplank. zijn gekomen op Nijmeegse tweetal toch Het is dus de vraag of we aanraden van hobby- binnen wist te glippen, daar iets mee zouden op- genoten uit Eindhoven. komt volgens Jahnke door schieten”. een trucje waarmee de Volgens de medewerker Behalve het Eindhovense loopdeur in de poort kon was op de bewuste 24 Stadhuisplein blijken ook worden geopend. “We december de loopdeur in minder voor de hand hebben de Kamer van de poort overigens niet liggende locaties geliefd Koophandel dan ook gead- goed afgesloten en moet als oefen- en stuntterrein. viseerd om daar iets aan te daar, ook door de TU/e- De Nijmeegse skaters op laten doen.” beveiliging, beter op kerstavond waren niet de De beveiliging van de TU/e worden toegezien./. eersten die in de parkeer- houdt de parkeergarage in 15 januari 2004 Cursor 4/ Nieuws

TU/e-pc’s doelwit van Bouwkundestudent onderzoekt herbouw Philips-paviljoen hacker tijdens vakantie Het Philips-paviljoen is al ver voor zijn geboorte Op een dertigtal maar verder “niet helemaal lingen van een computer ontworpen en gebouwd. computers op het TU/e- slim”, aldus dr.ir. Ronald worden veranderd en kan Desondanks vindt terrein is tijdens de Waterham, hoofd van de hard- en software worden Bouwkundestudent ing. kerstvakantie een hacker Dienst ICT. Echt kwaad geïnstalleerd of juist ver- Erik van Koolwijk het aan het werk geweest. kon voorkomen worden wijderd. De hacker had gebouw nog altijd feno- Iemand heeft geprobeerd door de betreffende pc’s te bijvoorbeeld op enkele menaal en was de maker de zogeheten local admi- blokkeren voor toegang tot pc’s een programma geïn- volgens hem met de ge- nistrator accounts van het netwerk. De computers stalleerd om toetsaansla- bruikte technieken zijn een aantal computers te in kwestie werden op- gen af te vangen; hiermee tijd ver vooruit. Van Kool- kraken. Bij de Dienst gespoord door het onder- had hij onder meer per- wijk heeft onderzocht Informatie- en Commu- zoeken van netwerk- soonlijke passwords en hoe het paviljoen in Eind- nicatie Technologie informatie. De Dienst ICT usercodes kunnen kraken. hoven herbouwd zou (Dienst ICT) werden de experimenteert ook met Waterham: “Dat werkt kunnen worden. illegale activiteiten op de een zogeheten intrusion echter alleen als op dat eerste maandag na de detection system; dit moment ook mensen op Philips liet het paviljoen in vakantie echter meteen systeem kan het netwerk- die computer bezig zijn en 1958 bouwen voor de ontdekt, waardoor daad- verkeer bekijken en zo dat was niet het geval. wereldtentoonstelling in werkelijke schade aan de “kijken of er ergens een Schade had dus pas Brussel. Het initiatief voor computers of het netwerk achterdeurtje openstaat”, kunnen ontstaan als de de hérbouw komt van de kon worden voorkomen. legt Waterham uit. hacker mee op de loer had Eindhovense stichting gelegen toen mensen die Alice. Een aardige De genoemde computers Instellingen maandagochtend weer aan gedachte, maar de uit- stonden tijdens de kerst- Van enkele computers het werk gingen”. voering ervan ligt ingewik- vakantie allemaal aan. In bleken de local admini- Uit voorzorg zijn alle com- kelder, maakt Van Koolwijk De maquette die Erik van Koolwijk maakte voor zijn onderzoek. een beperkt aantal gevallen strator accounts te zijn puters in kwestie dezelfde duidelijk. “Het originele logisch of noodzakelijk, gekraakt. Met behulp van dag helemaal opgeschoond gebouw is opgebouwd uit Hij heeft zijn idee inmid- modernste methodes blijft zoals de computers van de deze accounts kunnen bij- en opnieuw ingericht./. een heleboel stukken, een dels gepresenteerd bij de deze materie buiten- beveiliging van de TU/e, voorbeeld allerlei instel- soort wybertjes. Deze eerdergenoemde stichting gewoon complex. Er zijn stukken zaten met kabels Alice. Of het paviljoen ook maanden nodig voor alle aan elkaar vast en waren echt op deze manier berekeningen, omdat er Bètalobby weer te hoop niet bestand tegen alle herbouwd wordt, is nog zoveel moet worden weersomstandigheden. volgens hem nog afwach- uitgezocht, bijvoorbeeld tegen lichter studiehuis Bovendien is die bouw- ten. “Sommige mensen hoeveel alles gaat kosten. methode erg duur.” Van binnen de stichting willen Als het binnen drie jaar af De verlichting van de De bètalobby pleit voor In het ruime jaar dat de dis- Koolwijk zocht naar een het precies op de originele komt, zou ik het nog heel bètaprofielen in het stevige bètaprofielen met cussie over het bètagehalte andere methode om het manier gebouwd hebben. netjes vinden.” studiehuis zal alles- vier verplichte vakken om in het studiehuis nu Philips-paviljoen na te Anderen zijn realistischer In overleg met een paar behalve bijdragen aan de de aansluiting met de beta- woedt, heeft Van der bouwen. De student heeft en vinden dat het er moet spuitbetonspecialisten Nederlandse ambitie in techniekstudies niet te Hoeven al diverse varian- als maquette een stalen úitzien zoals het Philips- wordt op korte termijn een 2010 vijftien procent verslechteren. ten op tafel gelegd. Het frame met panty’s over- paviljoen, maar willen het vervolgproef gedaan met meer bèta-gediplomeer- Van der Hoeven wil niet lukte de minister niet om spannen en heeft pvc-lijm wel goedkoper en makke- een maquette. Ook wordt den af te leveren. verder gaan dan drie ver- beide kampen tevreden te gebruikt om het geheel lijker laten bouwen.” De begin 2004 een haalbaar- Dat schrijven dertien plichte vakken, omdat de stellen. In oktober vorig hard te maken. “De vorm student hoopt de stichting heidsonderzoek verricht organisaties, waaronder scholieren het anders te jaar gaf ze tijdens een van het Philips-paviljoen duidelijk te kunnen maken naar de mogelijkheden tot universiteitenvereniging zwaar hebben. Wie zich kamerdebat te kennen dat kun je ook namaken met dat zijn onderzochte bouw- herbouw van het paviljoen, VSNU, in een brief aan echt voor bèta interesseert, ze het gedoe zat is en niet een polyester zeildoek. Je methode werkt én een stuk vertelt Han le Blanc, Onderwijsminister Maria kan daarvoor zijn keuze- opnieuw het veld in wil om krijgt dan een soort circus- goedkoper is: “Dan zie ik directeur van de stichting van der Hoeven. ruimte gebruiken,vindt de de plannen te bespreken. tentconstructie.” Om het het wel gebeuren dat het zo Alice. Ook is het paviljoen minister. (HOP)/. echte paviljoen te ver- wordt neergezet”. volgens hem al op- harden, zouden er dunne genomen in de tweede laagjes beton op gespoten Complex versie van het stedenbouw- kunnen worden. “Als je het Van Koolwijk heeft alleen kundig ontwerp van West 8 IQ-test BNN met aangeschoten zo kunt verharden, zou er een indicatieve berekening voor Strijp S, de locatie een wereld opengaan. gemaakt; er moet nog veel voor het Philips- studenten valt slecht Maar het onderzoek onderzocht worden paviljoen./. verkeert nog in een vroeg voordat eventueel begon- BNN heeft de Nationale dronken een stuk of tien Wetboek van Strafrecht, stadium”, aldus Van nen kan worden met de IQ-test met deelname van pilsjes. Anderhalf uur later betreffende de straf- Koolwijk. bouw. “Zelfs met de aangeschoten studenten namen ze het in de live- baarheid van het schenken woensdag 14 januari uitzending op tegen onder aan mensen die reeds in Auto’s botsen Laptop gestolen gewoon uitgezonden, anderen schakers en vrou- kennelijke staat verkeren, Twee auto’s zijn op dinsdag 13 januari op Op de derde verdieping van Traverse werd ondanks protesten van wen met grote boezems. werd BNN opgeroepen de elkaar gereden op De Zaale, tussen op vrijdagmiddag 19 december een laptop gezondheidsorganisatie In de aanloop naar de uit- actie af te blazen. Traverse en het Laplace-gebouw. Een vrou- gestolen. De laptop stond in het kantoor NIGZ en alcoholpreven- zending had het NIGZ aan De omroep, die eerder welijke automobilist in een Ford Escort van een medewerkster van het tieclub STAP. de bel getrokken bij BNN- opzien baarde met kwam vanaf het Laplace-plein en wilde De Communicatie Service Centrum, die op directeur Maarten van Dijk ‘Neuken doe je zo’ en Zaale oprijden, maar kreeg daarbij geen dat moment even weg was voor de lunch. De studenten deden omdat de actie ‘maatschap- ‘Egoland’, piekerde daar voorrang van een man in een Alfa Romeo Ze had haar kamer niet afgesloten. overdag in nuchtere staat pelijk onacceptabel’ en niet over. Het gaat om ‘een die op dezelfde weg reed. Beide auto’s een IQ-test, legden ver- ‘ethisch onverantwoord’ experiment in de geest van raakten beschadigd, de Alfa zelfs zodanig volgens een bodem met was. Onder verwijzing de wetenschap’, aldus dat deze moest worden weggesleept naar Zwervers weggestuurd een stevige maaltijd en naar artikel 252 uit het BNN. (HOP)/. een schadeherstelbedrijf. Beveiligingsmedewerkers van de TU/e hebben op donderdag 18 december twee zwervers, die zich ophielden bij W-hoog, Student onwel weggestuurd. De zwervers zaten bij de TU Delft en Leiden bundelen krachten Een student Technische Natuurkunde is technische ruimte naast de fietsenstalling op vrijdagochtend 9 januari naar het bij het gebouw. De Technische maatschappelijk van Afstemming en samen- ziekenhuis gebracht nadat hij onwel was Universiteit Delft en de wezenlijk belang zijn aan werking met betrekking tot geworden. De student was in W-hoog even Universiteit Leiden te pakken. Er zijn al geza- de bacheloropleidingen, buiten bewustzijn geraakt. Na onderzoek Schade aan auto hebben een convenant menlijke opleidingen Life maken het mogelijk geza- in het Máxima Medisch Centrum kon hij Op de parkeerplaats achter het Athene- getekend voor strate- Science & Technology en menlijke masteropleidin- weer naar huis. gebouw, tussen Helix en TNO, werd op gische samenwerking. Sustainable Molecular gen ‘van de hoogste kwa- woensdag 17 december een auto Beide universiteiten Science & Technology. Ook liteit’ aan te bieden met een beschadigd. De eigenaresse trof de auto werken al sinds 2001 de wiskundeopleidingen fundamentele en een toe- Fiets gestolen bij Vertigo ’s avonds aan met beschadigingen aan samen, maar gaan dat nu van beide universiteiten gepaste variant. Een Een fiets werd op vrijdagavond 9 januari beide portiers aan de bestuurderskant. verder uitbouwen. werken samen. Het is de voorbeeld daarvan is de gestolen bij Vertigo. Een medewerker van Ook bleek de auto een stukje te zijn bedoeling om de samen- masteropleiding Nano de faculteit Bouwkunde had zijn rijwiel verplaatst. Vermoedelijk is een andere De samenwerking moet werking in de toekomst uit Science, die in september daar rond zeven uur neergezet. Niet lang bestuurder tegen de wagen gereden en het mogelijk maken multi- te breiden naar alle disci- van start is gegaan. daarna was de fiets verdwenen. De eige- vervolgens vertrokken zonder een briefje disciplinaire problemen plines waar dat mogelijk en (HOP)/. naar heeft aangifte van de diefstal gedaan achter te laten. die wetenschappelijk en wenselijk is. bij de politie. Cursor 15 januari 2004 Nieuws /5

In ‘t kort Foutparkeren vanaf half maart beboet Laptops UvT In navolging van de TU/e Het College van Bestuur Hans Amman leidt foutief iedereen maar wat als het bezoekers worden middels gastparkeerders moeten wordt aan de Universiteit wil een einde maken aan parkeren in toenemende op parkeren aankomt. We borden geattendeerd op de we zien af te komen”, aldus van Tilburg aan een plan het foutparkeren op het mate tot onveilige ver- moeten terug naar normale wijzigingen. het CvB-lid. gewerkt waarbij studen- TU/e-terrein. Het zorgt keerssituaties en maakt het omstandigheden”. Vanaf half februari worden ten goedkope laptops voor veel overlast en on- gebouwen vaak onbereik- Tot half februari zal de Extra parkeerplaatsen foutparkeerders nog een kunnen kopen via de uni- veilige verkeerssituaties. baar voor het verzorgings- Dienst Huisvesting bezig Op de plek waar het maand lang gewaar- versiteit. De Tilburgse Vanaf half maart deelt de en hulpverleningsverkeer. zijn met het plaatsen van Faciliteitengebouw stond schuwd. De laatste week studentenfractie Sam regiopolitie Eindhoven Amman denkt dat door een verkeersborden, het aan- komen eind april negentig van die maand zullen dat krijgt vaak klachten dat er boetes uit. strengere handhaving van passen van inritconstruc- extra parkeerplaatsen. Dit officiële waarschuwingen te weinig werkplekken de regels ook de leef- ties en het verwijderen van moet volgens Van van de regiopolitie zijn en denkt dat er grote Al sinds 1 oktober 2003 baarheid van de campus haaientanden. Alle krui- Buijtenen de druk van de Eindhoven zijn. Daarna behoefte is aan laptops. bestaat voor het TU/e- bevorderd zal worden. singen op het terrein wor- ketel halen voor wat betreft gaat de politie over tot het Op dit moment zijn er al terrein een door de “Sommigen zullen dit zien den gelijkwaardig. Volgens het zoeken naar een par- verbaliseren van foutpar- UvT-studenten die een gemeente bekrachtigd als autootje pesten, maar Piet van Happen, hoofd keerplaats. Amman wil op keerders en kan eventueel laptop hebben gekocht via verkeersbesluit. Het heeft zo is het zeker niet van Dienst Huisvesting, is termijn ook graag de ook besloten worden tot de universiteit in het pc- betrekking op de parkeer- bedoeld”, aldus Amman. dit een snelheidsbeper- parkeerders van buiten de het wegslepen van voer- privéproject voor eerste- en voorrangssituatie op het Marcel van Buijtenen van kende maatregel. Ook TU/e weren. “Veel bezoe- tuigen./ jaars en in een tijdelijk . notebook-project. De stu- terrein. Vooral de parkeer- Bureau Vastgoedontwikke- zullen bepaalde wegen nog kers van de binnenstad problematiek was aan- ling valt Amman bij: “Het maar vanuit één richting in beschouwen ons terrein als dentenfractie wil dat alle leiding voor het besluit. is een kwestie van disci- te rijden zijn. Mede- een gratis en bewaakte par- studenten het hele jaar door laptops kunnen Volgens CvB-lid prof.dr. pline. Op dit moment doet werkers, studenten en keermogelijkheid. Van die kopen. “Als het een goed voorstel is, willen we hiervoor geld vrijmaken”, Wervingsdagen zijn gereedschap bij Steeds meer zeer aldus collegelid Kees Mouwen in Univers, het het zoeken naar een leuke baan jonge studenten blad van de UvT. Solliciteren, werken in gen, met onderwerpen als De Wervingsdagen worden Jongeren beginnen op de categorie ‘piepjong’. het buitenland, een eigen werken in het buitenland afgesloten met de steeds jongere leeftijd Dat is zelfs een vervijfvou- Geen vervolging bedrijf beginnen; de en psychologische testen, Gesprekkendagen, van 19 aan een studie. Het diging ten opzichte van dvd-kraker Trainingsdagen bieden zijn vrij toegankelijk; voor tot en met 23 april. Deze aantal vijftien- en zes- 1992 (twaalf zestien- De Noorse justitie gaat ‘alle gereedschappen en de workshops moet wor- zijn bedoeld om de op- tienjarigen aan hoge- jarigen). niet in beroep tegen de kennis die je nodig hebt den ingeschreven. De in- gedane contacten tijdens scholen is de laatste tien De verklaring schuilt waar- vrijspraak van een twin- bij het vinden van een schrijving sluit morgen, de Bedrijvendag verder uit jaar verdrievoudigd. schijnlijk in het feit dat uit- tigjarige hacker die op leuke baan’, zo belooft de vrijdag 16 januari. te diepen in oriënterende blinkers tegenwoordig zijn website een manier organisatie. De Trainings- Workshoponderwerpen gesprekken met recruiters. Dat blijkt uit cijfers van de vaker een klas overslaan. publiceerde om de dvd- dagen, van 26 tot en met die tijdens de Trainings- Deze gesprekken, waar- Informatie Beheer Groep. Dat heeft te maken met de kopieerbeveiliging te 30 januari op de TU/e, dagen de revue passeren, voor eveneens moet wor- In 2002 meldden zich toenemende erkenning hacken. Dit schrijft de vormen het eerste van zijn sollicitatiebrief en self- den ingeschreven, vinden 1.841 zeer jonge studenten voor hoogbegaafde kinde- Automatiseringsgids. De drie onderdelen van de assessment. De Trainings- plaats in het Evoluon./. aan bij de hogescholen. Bij ren. Hun aantal wordt hacker werd eind decem- Wervingsdagen. dagen worden gevolgd de universiteiten ligt dat geschat op twee procent. ber in hoger beroep vrij- door de Bedrijvendag op 19 aantal uiteraard lager, (HOP)/. gesproken. Hem viel In het Auditorium van de februari. Zestig bedrijven omdat het vwo normaliter volgens de rechtbank TU/e zijn de hele presenteren zich deze dag Voor meer informatie en een jaar langer duurt dan niets te verwijten omdat genoemde week lezingen vanaf 10.00 uur in het inschrijven: het havo. Toch waren er hij de dvd’s legaal had aangeschaft. Dat hij en workshops. De lezin- Auditorium. www.wervingsdagen.nl. vorig jaar 62 eerstejaars in anderen zou hebben aangezet tot het schenden van auteursrechten, “Gewoon níet roken is voor iedereen het beste” achtte men niet bewezen. Een vergadering in de voor het publiek toegan- rokerige kamer van de kelijk zijn. Het gaat dan om Virusscanners baas, een afscheids- bijvoorbeeld wachtruim- receptie in de kantine die ten, hallen, gangen, les- onder de loep Virusscanners laten vaak in een blauwgrijze wolk lokalen, vergaderzalen en een steekje vallen. Die gehuld is; sinds begin kantines. Een uitzonde- conclusie trekt de deze maand moeten deze ring kan worden gemaakt Consumentenbond na situaties verleden tijd voor gebouwen met twee of een onderzoek naar in zijn. Werknemers hebben meer wachtruimten, kan- Nederland verkrijgbare recht op een rookvrije tines of recreatieruimten; anti-virussoftware en werkomgeving, aldus de in dat geval mag in de gratis programma’s van Tabakswet. Werkgevers kleinste ruimte worden internet. Uit tests met die hier niet voor zorgen, gerookt. “Dit geldt alleen geïnfecteerde Word- riskeren een boete. als hierdoor geen hinder bestanden blijkt dat wordt veroorzaakt”, be- programma’s zoals AVG Sinds 2002 is de gewij- nadrukt het DPO-hoofd. en Avast lang niet alle zigde Tabakswet van Volgens Mario de Roy Van virussen op de computer kracht, waarmee onder Zuydewijn, commandant onderscheppen. De meer het rookverbod in van de TU/e-brandweer, is bekende programma’s vliegtuigen inging, evenals er voor de universiteit McAfee (waarmee aan de het verkoopverbod op feitelijk niet zoveel ver- TU/e vooral wordt tabak aan mensen jonger anderd. Hij wijst op de wet gewerkt), Norton en dan zestien jaar. Deze die sinds september 1999 Kaspersky komen wél maand kwam daar nog een het roken in overheids- goed uit de test. aantal bepalingen bij, zoals gebouwen verbiedt. Ook het recht op rookvrij perso- universiteitsgebouwen val- Kinky-Dinky nenvervoer én een rook- len hieronder. “Er wordt nu lappen. “Roken kan als een adviseur ing. Theo Melgers storen. “Roken op het werk vrije werkplek. Dat laatste hooguit strenger toegezien overtreding van de huis- hoeft het zover trouwens is wel degelijk storend, helpt student is overigens iets anders dan op naleving daarvan”, zegt regels worden gezien. De niet te komen. Dé op- maar hiervoor kun je een Het studenten makkelijk een algeheel rookverbod, hij. Dat toezicht is in organisatie kan zelf de lossing is volgens hem oplossing vinden, bijvoor- maken; dat is het doel van Kinky-Dinky. Dit jonge benadrukt drs. Olaf van handen van de Keurings- sancties hiervoor bepalen. simpel: “Gewoon niet beeld door te minderen of bedrijfje -momenteel Nugteren, hoofd van de dienst van Waren; deze kan Bij herhaalde overtreding roken, dat is nog altijd voor in een aparte kamer te gaan vooral actief in de regio’s Dienst Personeel en komen controleren en de van de Tabakswet kan aan iedereen het beste”. zitten. We hebben er hier Tilburg, Breda en Den Organisatie (DPO). “Een instelling bij overtreding de TU/e een disciplinaire niets over afgesproken, Bosch, maar beschikbaar werkgever kan namelijk bestraffen. De boete straf worden opgelegd, bij- Storend behalve dat het niet meer voor studenten uit het voor rokers een speciale af- bedraagt driehonderd euro voorbeeld schorsing. Een De praktijk is minder een- mag. Ook is hier in het hele land- bemiddelt op gesloten ruimte maken. en kan bij herhaling zelfs bezoeker die rookt, kan de voudig. Roker David Ernst Auditorium geen aparte allerlei terreinen: van bij- Dit is echter niet verplicht.” oplopen tot 2.400 euro. toegang worden ontzegd. van Studium Generale ruimte voor rokers of zo.” baantjes en kamers voor In overheidsgebouwen Van Nugteren benadrukt Hieraan geen gehoor heeft geen moment over- En dus zoekt Ernst zoekt studenten tot goederen zoals die van de TU/e mag dat organisaties zelf óók geven, is een vorm van wogen om te stoppen. Hij zijn nicotineheil tegen- zoals een fiets of meubels niet worden gerookt op sancties kunnen opleggen huisvredebreuk en een vindt dat iedereen ‘z’n woordig overwegend maar voor een feestje. Meer in- plekken voor gemeen- aan werknemers die de zaak van de politie.” ding’ moet kunnen doen in de frisse buitenlucht./. formatie is te vinden op schappelijk gebruik of die regels aan hun laars Volgens arbo- en milieu- zonder anderen ermee te www.kinky-dinky.nl. 15 januari 2004 Cursor 6/ Cultuur

/Cidade Iets meer dan een winterdepressie de Deus Deze Braziliaanse film van Verlaten door haar moeder, mijn materiaal gevonden.” Van Fernando Meirelles staat ook wel verraden door haar vrienden en der Horst heeft de film bewerkt bekend onder de titel ‘City of God’. in de prostitutie beland. Dit is tot een toneelstuk en is met Cidade de Deus is een getto in Rio wat Lilja, een zestienjarig zeven Doppio-leden aan de slag de Janeiro. Het verhaal gaat over Russisch meisje, onder meer in gegaan. “Ik heb vertellers toe- het leven in deze beruchte wijk. De haar leven meemaakt. ‘Het gevoegd aan de film om het hoofdpersonen zijn twee jongens, verhaal van het meisje Lilja’ contact met het publiek te Rocket en Zé, die proberen de wordt komende week door de bewerkstellingen. Dat is belang- armoede te ontvluchten. Zé wordt Eindhovense studenten toneel- rijk in de voorstelling, om het drugsdealer en is op zijn acht- vereniging Doppio opgevoerd verhaal eerder als een waarheid tiende de grootste gangster van de in Plaza Futura. te brengen”, aldus Van der stad. Rocket volgt een opleiding en Horst. slaagt er uiteindelijk in zich te ont- Lilja woont in een naamloos trekken aan de hopeloze situatie in dorp in Rusland. Haar moeder Klote de sloppenwijk. De jonge cast is vertrekt naar Amerika en laat Volgens de regisseuse heeft de voornamelijk afkomstig uit de wijk haar alleen achter. Het enige groep zich niet speciaal verdiept zelf. De film is vanavond, donder- lichtpuntje in Lilja’s leven is in de Russische cultuur. Speler dag 15 januari, van 20.30 tot 22.40 haar vriendschap met Volodja. Jeroen de Klerk, vijfdejaars uur te zien in de Blauwe Zaal van Samen fantaseren zij over een student Technische Natuur- het Auditorium. beter bestaan. De fantasie lijkt kunde aan de TU/e: “We hebben voor Lilja werkelijkheid te ons wel ingeleefd in hoe je je Links op de foto Chris Croes, die de rollen van de verteller, Sergei en de vriend van de worden wanneer zij een leuke klote voelt, zoals de hoofd- moeder van Lilja speelt. Rechts Maike Daniels, die samen met Anneke Jenniskens de /Minis Zweedse jongen ontmoet die persoon. Rusland is gewoon rol van Lilja speelt. Foto: Bert Jansen. Na een tournee over verschillende haar graag wil meenemen naar klote”. Van der Horst: “In Rus- continenten is Hadewych Minis zijn land. land is het leven echt anders. fantastische tegenstellingen in.” als pooier eens wat energie op terug in Nederland. Minis is ‘Het verhaal van het meisje Lilja’ Het is bijvoorbeeld áltijd koud De Klerk sluit zich daarbij aan. het toneel te brengen. Gewoon vanavond, donderdag 15 januari, is uitgekozen door de regisseuse daar. En dan hebben ze hier in “Ik ben ook een muziekfan. Een lekker gas erop!”/. vanaf 20.30 uur te zien in Plaza van het toneelstuk, Suzanne van Nederland last van winter- rustige scène met een goed rie- Futura. Zij presenteert daar haar der Horst. “Ik had eerst een depressies… Hoe moet dat daar deltje erbij vind ik prachtig na liedjesprogramma. Minis speelt de ander stuk, uitgezocht, maar het dan wel niet zijn?”. een ander, heel heftig gedeelte.” rol van Gulpje in de film ‘Phileine bleek dat daar geen touw aan De favoriete scènes van Van der De Klerk speelt de pooier van ‘Het verhaal van het meisje Lilja’ is op zegt sorry’, maar behalve van vast te knopen was”, vertelt ze. Horst zijn de intieme stukken Lilja in het toneelstuk. “Ik heb 18, 19 en 20 januari te zien in Plaza acteren houdt ze ook van zingen, “Toen huurde ik de film ‘Lilja tussen Lilja en haar twee jaar die rol bewust gekozen. In een Futura, Leenderweg 65, steeds vanaf vooral jazznummers. In ‘Minis’ 4-ever’ van Lukas Moodyson (de jongere vriendje Volodja. “Deze eerder toneelstuk waarin ik bij 20.30 uur. Kaarten à zeven euro kunnen brengt ze liedjes ten gehore van regisseur van Fucking Åmål, stukjes krijgen extra kracht door Doppio heb gespeeld, was ik een worden gereserveerd via tel. 040- Billie Holiday, Edith Piaf, Peggy Lee -red.) . Hoewel het een trieste de dramatische scènes in de rest goede, verliefde jongen van 2946848. en vele anderen, met pianobege- film is, was ik er blij mee. Ik had van de voorstelling. Er zitten vijftien. Ik vind het nu leuk om leiding van Yvin Hei. Na de voor- stelling zullen Minis en de pianist in gesprek gaan met het publiek. Reserveren kan via tel. 040- Meer bereiken met minder energie 2946848. We gebruiken slechts één Brandhof, schrijver van het boek verwerkt hij in een eigen multi- De workshop wordt gegeven op vrijdag procent van onze hersencapa- ‘Gebruik je hersens, hoe te goeroe-systeem. Door theorieën 16 januari van 9.30 tot 17.00 uur en is citeit, terwijl de hoeveelheid overleven in een informatie- te combineren, komt een mens alleen bedoeld voor studenten en AIO’s. /Intwine informatie die we te verwerken tijdperk’. Van den Brandhof het verst, is zijn opvatting. Van Deelname kost dertig euro, inclusief het De band Intwine is bij de meeste krijgen, explosief toeneemt. In houdt zich sinds 1987 bezig met den Brandhof heeft een eigen boek ‘Gebruik je hersens, hoe te over- mensen inmiddels bekend door het de workshop Train your Brain het verzamelen, toepassen en brain training centrum in leven in een informatietijdperk’ en liedje ‘Happy’. Zanger Roger van Studium Generale leer je je trainen van snelleertechnieken. Maastricht: BrainStudio. schrijf- en snelleesmateriaal. Peterson stapte uit de finale van hersencapaciteit beter benut- Hij was in de leer bij vele BrainStudio werd in 1992 op- Aanmelden kan bij Studium Generale, Idols, omdat hij geen contract ten, sneller leren en effec- goeroes op dit gebied, zoals gericht met als doel mensen te kamer 2.02, Auditorium. Voor meer wilde tekenen dat hem in zijn tiever informatie verwerken. Tony Buzan, Losanov en Edward helpen technieken te leren om informatie: Vivian van Gaal, creativiteit zou beperken. De rock- De Bono. Alle verschillende in- te overleven in het informatie- [email protected], of tst. 4992. muziek die ze maken, is te horen op De workshop wordt gegeven zichten en technieken die Van tijdperk./. het debuutalbum ‘Intwine’ en bevat door Jan Willem van den den Brandhof leerde, heeft hij Caribische invloeden. De band geeft op zondag 18 januari een concert in De Effenaar. Kaartjes kosten negen euro en de zaal is open vanaf 19.00 uur. Kaarten zijn De culturele top vijf van Niek van de Klundert te koop aan de kassa van De Effenaar, bij de grotere filialen van Tweedejaars student rock-’n-rollband: The Midsouth daar en was ik zelfs uitgenodigd een aantal jaren elke week de Postbank, GWK’s, VVV’s en via Bouwkunde Ramblers. om ook even met Jerry Lee repeteren en optreden is zo’n de Ticketlijn (0900-3001250). backstage wat tijd door te cd-opname een hele ervaring. Mijn culturele top vijf, vroeg de 1: In 2001 kocht ik voor een hele brengen. Voordat Lewis het Erg mooi om dat hele proces te eindredacteur van Cursor mij na hoop geld een ticket voor het ver- podium opkwam ook een volgen en een aantal dagen van /Wie is Sylvia? afloop van een optreden dat ik jaardagsfeestje van rock-’n-roll- nummer met zijn band ge- ’s morgens vroeg met heel veel ‘The goat or who is Sylvia’ is het met mijn band The Midsouth legende Jerry Lee Lewis (Great speeld. Weer een indruk- koffie, tot ’s avonds laat met heel nieuwste werk van Edward Albee, Ramblers gaf. Ook al ben ik Balls Of Fire). Hier in Nederland wekkend moment als je weet dat veel bier, in de studio door te die wereldwijd succes boekte met student Bouwkunde, richting niet meer zo bekend, zeker niet de bandleden zelf stuk voor stuk brengen. Als je dan later die cd ‘Wie is er bang voor Virginia Woolf’. M/S, mijn culturele top vijf is er bij de jongere generatie, maar in grote naam hebben gemaakt in door de speakers hoort in je Linda van Dyck en Rik Launspach een die bijna geheel uit muziek The States wordt hij, op Elvis na, het wereldje en gespeeld hebben eigen stamkroeg en (bijna) spelen ‘Wie is Sylvia?’, de bestaat. Op zich niet zo vreemd, nog steeds gezien als een met R.E.M., Lenny Kravitz en iedereen ziet genieten, geeft dat Nederlandse vertaling van het want naast mijn studie ben ik pionier die aan de wieg heeft Elton John. toch wel een goed gevoel. stuk. Het gaat over een gelukkig zanger/pianist bij American gestaan van de rock-’n-roll- getrouwde architect die op het roots band The Red Beans muziek en alles wat daaruit is 3: Tijdens diezelfde reis ook nog 5: Eigenlijk niets minder dan de toppunt is van zijn succes. Tijdens Cooking en heb ik nog een eigen voortgekomen. Bij de reguliere uitgenodigd door een voorgaande vier: met mijn andere een televisieportret, dat een shows sta je met tienduizend Amerikaanse band die op Beale band, The Midsouth Ramblers journalist en huisvriend maakt fans in een of andere Arena van Street speelde, om een aantal (www.midsouthramblers.net), vanwege zijn vijftigste verjaardag, een afstand te luisteren. Nu nummers met hen mee te hebben we vorige maand een blijkt dat hij een buitenechtelijke stond ik met zo’n driehonderd spelen. Beale Street is wat concert gegeven onder het motto relatie heeft. ‘The goat or who is andere fans rond het podium. Broadway is voor de musicals, ‘Midsouth Ramblers and Sylvia’ is met veel succes gespeeld Op dat moment dacht ik wel maar dan voor de blues, soul en Friends’. Voor een ruim 250 op Broadway en is onlangs onder- even: wow, met mijn 21 jaar sta rock-’n-roll. Was ik dus de koppen tellend enthousiast scheiden met een Tony Award voor ik hier op een privé-feestje van jongste en een van de weinige publiek een zelf in elkaar gezette het beste stuk. ‘Wie is Sylvia?’ is in een artiest van wereldformaat! (misschien wel de eerste) show met een heleboel gast- de Grote Zaal van de Nederlander die daar ook muzikanten gegeven. Om al die Stadsschouwburg van Eindhoven 2: Omdat het in 2001 zo goed speelde! mensen uit hun dak te zien te zien op woensdag 21 januari was bevallen, wederom een gaan, is toch wel een van de vanaf 20.15 uur. Kaarten kosten ticket gekocht naar Memphis en 4: Weer muziek: de cd-opname mooiste momenten voor een 18,50 tot 26 euro, afhankelijk van weer Jerry Lee’s verjaardagsfeest met de Red Beans Cooking. Red muzikant./. de rang. Niek van de Klundert in actie met zijn bijgewoond. Ondertussen had ik Beans Cooking is een van de band The Midsouth Ramblers. de nodige contacten opgebouwd twee bands waarin ik speel. Na Cursor 15 januari 2004 Studentenleven /7

Had je wat, Voorzitters ISO en LSVb stappen op Zowel de voorzitter van Daarop heeft Rombouts, Rombouts is zelf niet voor Jurjen van den Bergh. Maar bedoeld wordt, laat Van Ernst? het Interstedelijk student aan de Universiteit commentaar bereikbaar. de vice-voorzitter van de den Bergh in het midden. Studenten Overleg (ISO) van Tilburg, besloten zijn Mogelijk zal hij na de alge- Landelijke Studenten Vak- De Jong is zelf niet voor als die van de Landelijke functie neer te leggen. De mene vergadering van bond geeft toe dat het commentaar bereikbaar. Studenten Vakbond algemene vergadering van zaterdag zelf een toe- opstappen van voorzitster Misschien wil ze er iets Op 1 januari (LSVb) is onlangs op- het ISO moet het besluit lichting geven. Dan zal het De Jong, slechts een paar over zeggen na de besloten jongstleden stapte ik gestapt. Bij het ISO was deze week nog bekrach- bestuur in elk geval dagen na dat van haar ISO- algemene ledenvergade- met het verkeerde been er sprake van een tigen. Deze vergadering bekendmaken hoe de collega Rombouts, ‘heel ring, die binnen een week uit bed. Dat betekent ‘onwerkbare situatie’. staat gepland voor aan- taken verdeeld worden. Tot onwerkelijk’ overkomt. zal moeten besluiten hoe bad shit. Nu is dat De LSVb-voorzitster staande zaterdag. Over de die tijd vervult vice-voor- Was er bij het ISO sprake het vertrek van de voor- normaal al erg genoeg, heeft om persoonlijke redenen waarom de situa- zitter Liobe Kamminga de van een ‘onwerkbare situa- zitter wordt opgevangen. maar op de eerste dag redenen haar taken neer- tie onwerkbaar was, willen rol van voorzitter. tie’, De Jong verlaat de Had Rombouts’ vertrek dat van het nieuwe jaar gelegd. de resterende bestuurs- LSVb ‘om persoonlijke van De Jong wellicht aan- natuurlijk een vet sym- leden zich niet uitlaten. LSVb redenen’. De zeventig uur gemoedigd? Integendeel, bolische ramp. Ergens Perke Rombouts is op- Daarbij beroepen ze zich De LSVb heeft begin deze bestuurswerk per week zegt Van den Bergh. moet ik natuurlijk niet gestapt als ISO-voorzitter op het privacy-belang van week bekendgemaakt dat zouden haar teveel zijn “Merijn was daardoor klagen, want ik heb ten- na overleg met de andere de betrokkene. Het enige ook Merijn de Jong, voor- geworden, op een moment eerder geneigd juist aan te minste nog een bed om bestuursleden. Volgens dat het bestuur kwijt wil, is zitster van de LSVb, haar dat het haar in het per- blijven.” (HOP)/. uit te stappen en over hen was er sprake van een dat het niets te maken heeft functie neerlegt. “Nee, het soonlijke leven niet mee- geamputeerden al hele- ‘onwerkbare situatie’. met de recente verhuizing. is geen grap’, bezweert zit. Wat daarmee precies maal geen woord. En de doden kunnen zelfs nergens meer uitstap- pen, maar ik dwaal af. De aardappelkroketjes gaan erin als koek Bijgeloof is me vreemd, maar de feiten met De sperziebonen zijn gie, zich. “Dit keer hebben betrekking tot het soms niet meer helemaal we zelfs mensen moeten verkeerd-been-stap- warm, het mes is een afbellen. We hebben maar scenario spreken voor enkele keer ietwat bot, plaats voor zeventig zich: Ik stapte dus met maar een kleine zeventig mensen.” Samen met het verkeerde been uit ouderen hebben af- Jorien Migchielsen, Elma bed waardoor ik, want gelopen zaterdag in De Buskens en Rianne Gijs- mijn goede been heeft Bunker niettemin bers vormt ze het groepje een natuurlijk inge- genoten van een nieuw- gastvrouwen dat de geno- bouwde radar, in een jaarsdiner. Studenten- digden bijtijds van een kapot glas stapte. Het vereniging Demos wilde natje en een droogje deed pijn, maar om zo op sociale wijze met de voorziet. daarvoor 112 te bellen, ouderen uit de omgeving De ouderen stellen het ini- ging te ver. Naar de van de studentenbunker tiatief bijzonder op prijs, EHBO-post dan maar. het nieuwe jaar inluiden. zegt Hans Eijkmans, Ik de straat op. Voor het penningmeester van bewo- eerst in mijn leven een De ruimte van de nersvereniging Keersop- lift vinden. Een man Eindhovense studenten- permolen. Zowel studen- stopt en neemt me mee. vereniging aan de J. F. ten als omwonenden Rijdt door rood. Rijdt Kennedylaan is vanwege beschouwen het etentje als een voetganger omver. dit culinaire samenzijn een sociale wederdienst Ik zeg ‘stop!’. Hij rijdt aangekleed als een restau- voor de jaarlijkse, met de door. Ik denk ‘kut!’. Na rant: keurige witte, papie- nodige geluidsoverlast een tijdje stopt de man ren tafellakens, knalrode gepaard gaande introduc- Dineren bij Demos. Foto: Bert Jansen naast een meisje, pakt servetten en sfeerverlich- tiedagen. “We weten dat een pistool, trekt haar ting. De ouderen zijn allen omwonenden daar overlast introductiefeesten haar magnetrons tot je beschik- appels met sperziebonen de wagen in, richt het afkomstig uit de buurt van hebben”, vertelt ‘bed uitbonkt’ vanwege de king hebt. en schnitzel in peper- ding op mij en zegt: rond De Bunker, de Verbiest. “Door iets voor luide muziek. “Maar ik Zowel de tomatensoep als roomsaus. “De groenten ‘verkracht haar!’. Ik zeg Woenselse Watermolen. hen te organiseren, probe- vind dat geen probleem. de zalmcocktail mogen zijn niet meer helemaal ‘nee’. Het meisje zegt Voor het luttele bedrag van ren we de relatie met de Het is maar één keer per uiteindelijk op een ruime warm, maar dat geeft ‘ja’. Psychologische 2,50 euro krijgen ze een omwonenden goed te jaar, dat moet kunnen.” voldoende rekenen, leert niks”, zegt Riek. “Het truc? Ja en nee. Ze zegt driegangen menu aan- houden.” Demos hoopt dat een korte inventarisatie. smaakt me goed. En je ‘ik wil dat je het met een geboden, geheel en al de andere studentenver- Al gauw verschijnen de Links en rechts gaan de moet een gegeven paard pistool doet’. De man samengesteld, bereid en enigingen ook dit soort ini- eerste glazen wijn en bier aardappelkroketjes erin als tenslotte niet in de bek stemt toe. Het pistool geserveerd door een vijf- tiatieven gaan ontplooien. op tafel. In de keuken koek, maar ook de witlof kijken. Ik vind het echt gaat erin, maar ze trekt tiental studenten. heerst een lichte stemming met ham en kaas uit de hartstikke leuk dat die hem er meteen uit en “Twee jaar geleden hadden Bed ‘uitbonken’ van stress; zoveel eters in oven vindt gretig aftrek. De studenten dit voor ons schiet de man dood. Zit we zo’n 35 eters”, herinnert Bewoonster Toos van een korte tijd bedienen, goedlachse Riek en Sjef doen.”/. ik hier in een wagen Hanneke Verbiest, studen- Dommelen zegt dat ze blijkt nog niet mee te Koenen verorberen met met een hit-and-run- te Biomedische Technolo- tijdens de nachtelijke vallen. Zelfs niet als je vijf smaak hun bord aard- verkrachter en een noodweer-moordenares. Ik vlucht uit de auto, En hoe is het in Orlando? vergeet mijn zere voet en bel mijn vriendin. Photonic Information personen. Als je daarbij pretpark is echter toch ook met Jannie mee in de “Ach, het kan altijd Processing System (of ook nog bedenkt dat er Busch Gardens in Tampa 4G-simulator om nog wat erger”, zegt ze, “voor zoals ze hier zeggen: elke dag honderdduizend Bay. Tussen de olifanten, misselijker te worden. hetzelfde geld dwong PIPS) -lab van dr. Riza. toeristen Orlando in- en tijgers en de apen kun je Maar het allerleukste in hij je naar je kind of CREOL is een instituut uitkomen, kun je je wel daar de beste roller- Orlando is toch het moeder te rijden en die Studenten van de TU/e gaan dat zich heeft gespecia- voorstellen hoe het leven coasters vinden die er in nachtleven. Tijdens de onder dwang aan te steeds vaker voor hun liseerd in optica en hier bruist. Florida zijn. Een aantal weekenden wordt randen.” Kijk, aan dat studie naar het buitenland. lasers, en wordt bijna In de omgeving van weken geleden is BMT- Downtown Orlando om- positivisme heb je nog Voor stage of voor het volledig gesubsidieerd Orlando zijn talloze pret- studente Jannie Wijnen getoverd tot een soort iets… zeker met het verrichten van onderzoek, door bedrijven hier in parken te vinden, waar- komen overvliegen uit Stratumseind met alleen goede been uit bed omdat het verplicht is of Florida. Het bevindt zich van de beroemdste Baltimore en ze heeft maar clubs in plaats van gestapt. omdat ze het leuk vinden. op de campus van de natuurlijk Disney World ervoor gezorgd dat ik het kroegen. Jammer genoeg Cursorlezers kunnen iedere University of Central is. Officieel hoort Disney hele weekend misselijk is het over een paar David Ernst is medewerker week over de schouder van Florida welke de snelst World bij Orlando, maar ben geweest van al die weken weer afgelopen, van Studium Generale een TU/e-student in het groeiende universiteit het is eigenlijk een stad rollercoasters. We maar ik ga hier zeker buitenland meekijken. van Amerika is. Er zijn op zich. Downtown hebben ook Kennedy terugkomen. nu al bijna vijftigduizend Disney staat propvol Space Center op Cape studenten en ieder jaar hotels en op Pleasure Caneveral bezocht. Maarten Bakker, Terwijl ik dit schrijf, zit ik komen er duizenden bij. Island stikt het van de Jammer genoeg hadden student Technische in de laatste en vervelend- Hetzelfde geldt eigenlijk nachtclubs. Andere pret- ze uit veiligheidsoverwe- Natuurkunde ste fase van mijn stage; voor de hele regio. parken in de buurt, zoals gingen alle spaceshuttles het schrijven van een Central Florida’s popu- Universal Studio’s of Sea verstopt en moesten we verslag. Ik heb mijn stage latie groeit elke dag met World, zijn ook erg het met de replica’s doen. gedaan bij CREOL in het gemiddeld achthonderd populair. Het leukste En natuurlijk moest ik 15 januari 2004 Cursor 8/ Achtergrond “Onderzoek als venster op de Industrial Design/G “Onderzoek doe je om twee redenen”, programma mee. Designed Intelligence De nog jonge TU/e-faculteit Indus stelt Feijs. “De eerste is om een wordt in eigen beheer opgebouwd. Wat venster te hebben op de inter- daarbij een rol speelt, is het feit dat de hele studiejaar met de masteropleid nationale gemeenschap, de tweede is faculteit in het teken staat van intelligente gewerkt om het daarmee sam om zelf kennis te ontwikkelen. Het systemen, diensten en producten. Niet te eerste punt wordt nogal eens on- verwarren met ‘artificial intelligence’, dat programma rond te krijgen. He derschat. Kennis en onderzoek van raakvlakken heeft met cognitieve intelli- spitst zich toe op interactie en anderen kun je pas goed ‘lezen’ als gentie, spelalgoritmiek en computer- je dat zelf ontwikkelt, als je zelf met schaken, zo waarschuwt Feijs: “Die missen systemen en diensten. Waarm dezelfde of vergelijkbare pro- de designtraditie, aspecten als vorm- helemaal rond is: “We zijn an blemen hebt geworsteld.” Zowel geving, human factors, plezier, interactie UCE als Designed Intelligence met het systeem en emoties van de gebrui- researchprogramma en hebb heeft zijn onderzoek onderge- ker. Om te voorkomen dat we geïdenti- Centered Engineering (UCE) en bracht in het J.F. Schouten ficeerd zouden worden met cognitieve AI, Instituut. De groep van UCE hebben we de term Designed Intelligence Idealiter willen we er nog twee komt voort uit het voor- bedacht”. Theory and Strategy’ en ‘Des malige Instituut voor Perceptie Onderzoek Klokjes prof.dr.ir. Loe Feijs, vice-deca (IPO) en de faculteit Als zwaartepunt koos de faculteit voor Onderzoe Technologie actuele technische ontwikkelingen, intel- Management ligente producten, systemen en diensten. en bracht zijn Daarvoor werd gekozen op basis van kennis, marktonderzoek en gesprekken met et cetera. In de nabije toekomst gaat dit t ervaring en captains of industry. Dit zwaartepunt is een steeds grotere rol spelen en op dit t onder- sterk gerelateerd aan embedded systemen, gebied zijn ook de meeste nieuwe ontwik- I zoeks- die bij steeds meer producten worden kelingen te verwachten. “Het is de techniek b ingebouwd. Het betreft allerlei netwerken van de toekomst”, zegt Feijs. De keuze A van apparaten en detectoren: audio, video, voor deze zwaartepunten, het gegeven dat i identificatie en beveiliging, verwarming, ID een aparte faculteit is, en het innova- d Researchprogramma

apparaten damentele zaken veranderd kunnen gericht is. Zo zet je de camera aan door de d in één worden. Frens: “Ontwikkelingen hebben dop van de lens te halen en zoom je in o ruimte. Die niet stilgestaan, producten zijn vaak niet door de lens vast te pakken en die c moeten zich alleen meer mechanisch; ze hebben elek- handmatig te bewegen. w volgens ordelijke tronica gekregen waardoor ze interactief Naar aanleiding van de eerste bevindingen d protocollen op een werden. Het voordeel hiervan is dat ont- is Frens bezig met het ontwikkelen van E fatsoenlijke manier werpers een veel grotere vormvrijheid ontwerpergereedschap. Met dit gereed- e gedra-gen, zowel naar elkaar hebben gekregen. Een nadeel is dat de schap kunnen ontwerpers een prototype al h als naar de gebruiker toe. Echter, mo- interactie tussen mens en een product in de eerste stadia van het ontwerpproces t menteel zijn apparaten nog niet écht verslechtert. Elektronica maakt geen laten bewegen en zo een indruk krijgen d intelligent. Als hun aantal toeneemt, gebruik van handvatten, zodat je kunt zien van hoe een product voelt en beweegt. t eMuu hetgeen de ontwikkeling is, wordt de wat je doet. De nadruk ligt op de esthetiek a last voor de gebruiker alleen maar van de vorm, want een rij uniforme knop- Emoties t Het researchprogramma van User groter. Die moet die apparaten op elkaar jes ziet er mooi uit. Er is nu veel variatie in Hoe kun je emoties betrekken bij design? i Centered Engineering bestaat al langer en afstemmen in plaats van omgekeerd, wat vorm, maar weinig variatie in interactie Mensen zijn communicatief, hebben een o betreft drie gebieden: het exploreren van Design Intelligence juist wil voorkomen. tussen het product en de gebruiker. Ik wil sensueel-motorisch apparaat en de moge- s nieuwe concepten voor interactie, het hier graag alternatieven voor bieden”. lijkheid om te redeneren. Al deze aspecten m exploreren van interactie in een ‘aware’- Rijke Interactie Dat kan door meer gebruik te maken van zijn nodig om aantrekkelijke en goede v situatie (over de kennis van de ruimte met Het thema ‘Rijke Interactie’ betreft het emotionele en perceptueel-motorische producten te maken. Dit in tegenstelling m mensen en intelligente apparaten, -red.) aanspreken van alle menselijke vaardig- vaardigheden. De functionaliteit wil Frens tot de klassieke kunstmatige intelligentie, v en het ontwikkelen van methoden voor heden bij de bediening van interactieve beter bereikbaar maken door de vorm. die vooral uitgaat van cognitieve aspecten. r design en evaluatie. Het onderzoeks- producten, om zo een veelzijdiger erva- Daaraan moet je kunnen zien wat je Dr. Christoph Bartneck onderzoekt bij g programma van Designed Intelligence is ring te krijgen. Veel digitale producten ermee kunt doen en wat het resultaat van Industrial Design de interactie tussen i de afgelopen anderhalf jaar ontwikkeld en gebruiken allerlei gelijkvormige knopjes de handeling zal zijn. gebruikers en artificial characters, niet d kent vier thema’s: Ambient Culture, Rijke en een lcd-schermpje voor de bediening. Frens: “Kijk bijvoorbeeld naar het toetsen- alleen robots, maar ook screencharacters a Interactie, Emoties en Flow. Ontwerpers spreken daarmee vooral bord van de computer: je kunt zien dat je in virtuele omgevingen. Die relatie blijkt d Prof.dr.ir. Berry Eggen is afkomstig van cognitieve vaardigheden van mensen aan. de controle-toets kunt indrukken, maar afhankelijk van het niveau van antropo- B Philips waar hij als deskundige op het Het onderzoek van ir. Joep Frens is erop wat het resultaat daarvan is, kun je alleen morfisme, van de menselijke trekken die p gebied van mens-systeem interactie gericht alle menselijke vaardigheden bij te weten komen door het te gebruiken. artificial characters vertonen. Daarvoor o werkzaam was binnen het Ambient een ontwerp te gebruiken. De doelstelling Het gaat er in mijn onderzoek om deze onderzocht hij bijvoorbeeld welke beteke- s Intelligence researchprogramma. Hij was is tweeledig: enerzijds kennisvermeer- problematiek te verbeteren”. Om het nis hun verschijning en gedrag voor de l ook nauw betrokken bij de opzet van het dering, anderzijds het ontwikkelen van bovenstaande te illustreren en uit te gebruiker heeft. Bartneck: “Een robot w HomeLab en is nu druk doende om gereedschappen voor productontwerpers. werken, ontwierp Frens een prototype heeft altijd een bepaald gedrag. Mensen, g Ambient Culture op te zetten. Het betreft Met dat laatste richt Frens zich op de voor een nieuwe digitale camera (zie de maar ook een robot, kunnen, niet ‘niet- onderzoek naar meerdere intelligente beginfase van een ontwerp, als er nog fun- foto’s hieronder), die heel handelings- communiceren’. Een robot kan afstande- F lijk blijven, niets zeggen of doen, maar B gebruikers interpreteren dat gedrag als n ‘niet-geïnteresseerd’, dus negatief. De s vraag is dus ‘Hoe kun je robots verbeteren d zodat mensen op een natuurlijke manier V met hen kunnen praten?’”. z Een van die robots is eMuu, ontwikkeld w door Bartneck, het Advanced Telecommu- a nications Institute International in Kyoto n en Philips Research. Emuu communi- c ceerde eenvoudige emoties als vrolijk of g verdrietig (zie illustraties bovenaan de u pagina’s) en Bartneck onderzocht hoe p mensen die ervoeren. Want tussen het d zenden en ontvangen van boodschappen p bestaat namelijk geen één-op-één w verhouding. Bartneck: “Er is in de weten- i schap een permanente discussie over hoe k mensen gezichtsuitdrukkingen ontvan- s gen, categoriaal (óf blij óf verdrietig) of in g Cursor 15 januari 2004 Achtergrond /9 e internationale gemeenschap” gn/Gerard Verhoogt dustrial Design (ID) start volgend systemen en de gebruiker laat nog te the science of design voor een lezing over wensen over. Pas als ze wel intelligent zijn, productsemantiek. Feijs: “Dus we leiding. Aan de faculteit is hard én adaptief zijn naar de gebruiker, is er beginnen na 2,5 jaar tot de kern van het samenhangende onderzoeks- sprake van ‘Ambient Intelligence’. Als gebied door te dringen. Ik wil ook niet als voorbeeld noemt Feijs de verschillende een soort techneut in de periferie blijven Het onderzoek van de faculteit digitale klokjes die iedereen in huis heeft staan, Industrial Design is juist een bij e en op intelligente producten, en die allemaal op een andere manier elkaar komen van creatief expressieve verzet moeten worden als de zomer- of mensen enerzijds en technologie armee niet gezegd is dat alles wintertijd aanbreekt. Dat moet beter anderzijds”. anderhalf jaar bezig met ons kunnen. En die kern is? Feijs: “De complexe wisselwerking tussen drie aspecten: ebben nu twee groepen, User Kern functionaliteit en technische imple- ) en Designed Intelligence (DI). Designed Intelligence kent momenteel mentatie; schoonheid, aantrekke- twee hoogleraren, prof.dr.ir. Berry Eggen lijkheid van het product, dienst of ee groepen bij hebben, ‘Design en Feijs. De medewerkers komen uit systeem en productseman- Design for the World’”, vertelt diverse achtergronden; design, werktuig- tiek. Elk product heeft bouw, informatica en elektrotechniek. behalve functie en techniek ecaan en portefeuillehouder Feijs heeft zelf een gevarieerde achter- een gevoelswaarde en zoek bij ID. grond in elektrotechniek, informatica, bij die kunnen met elkaar Philips Research en hij was directeur van in tegenspraak het Embedded Systems Instituut (ESI) op zijn”./. de TU/e-campus. Hij is heel benieuwd tieve onderwijs zorgen voor de profilering naar de resultaten van deze kruisbestui- ten opzichte van andere opleidingen ving. “Want design is een breed gebied, Industrieel Ontwerpen die in Nederland waar allerlei dingen geïntegreerd worden.” bestaan. Een goede steun in de rug kregen hij en dr. Alleen, er is nog veel werk te doen. Echt Cees Overbeeke onlangs in Japan. Op een intelligent zijn systemen vaak nog niet en designconferentie kreeg DI een Excellent de interactie met andere apparaten, Paper Award van de Japanese Society for a’s Industrial Design

dimensies (‘Ik voel me best goed’). Dit het spel opgaan en tijd en omgeving als er een onderzoek toont aan dat mensen emoties vergeten. Flow ontstaat als de uitdaging boodschap categoriaal ontvangen. Wat overigens niet van het spel perfect overeenkomt met de op het wil zeggen dat mensen ook categoriaal capaciteiten van de speler. De vraag was scherm ver- n dénken”. wat Designed Intelligence met dit ver- schijnt, of door Emoties van robots bleken wel degelijk schijnsel kon”, zegt Eggen. “Ouders de spelers een een rol te spelen bij de interactie. Bartneck reageren vaak negatief op flow bij compu- fysieke handeling te l hanteerde daarbij drie vragen. Hoe over- terspelletjes. Opmerkingen als ‘Het werkt laten verrichten”. tuigend zijn die emotionele uitingen? Uit verslavend, kinderen spelen niet echt Al die manieren werden uitgevoerd de experimenten bleek dat ze even over- meer, ze zijn niet mee sociaal bezig’ en getest met nieuwe designs, die tuigend waren als die van mensen. Ook verwijzen daarnaar. Ook spelfabrikanten, verschillende vormen kregen. De abstracte characters kunnen dus over- die dus eigenlijk té goed geslaagd zijn met doelstelling was te proberen om eMuu tuigende expressies hebben. Voorwaarde hun spel, zijn hier niet blij mee. Zo kinderen op tijd en minder gefrustreerd te relevant voor het onderzoek naar Ambient is dat het moet gaan om de juiste emotie ontstond de design-vraagstelling hoe we laten stoppen met spelen. In de focus- Intelligence. Dit soort kennis is essentieel op het juiste moment met de juiste inten- kinderen op een plezierige manier uit die groep hadden de kinderen aangegeven dat om intelligente producten en systemen te siteit. De tweede vraag was of gebruikers flow konden halen. En de vraag hoe we ze het minder erg vinden om te stoppen ontwerpen die de eindgebruiker in staat n machines mét emoties aantrekkelijker oplossingen wetenschappelijk verant- als ze tijdig gewaarschuwd worden. stellen volledig op te gaan in de gewenste vinden dan machines zonder. De experi- woord evalueren.” Eggen: “De oplossing met fysieke hande- ervaring. “Zo zullen bijvoorbeeld toe- menten bevestigen deze veronderstelling, Er werden nieuwe bijeenkomsten met lingen bleek het beste te werken. Zo komstige kopers van een intelligent foto- vooral als het een robot betreft. Maar de kinderen -de focusgroep- georganiseerd werden bij dit minidesign alle factoren album dit willen gebruiken om samen resultaten waren niet zo overtuigend als en op allerlei manieren werd informatie -interface, vormgeving, gebruikers- met vrienden herinneringen op te halen. gehoopt. De derde vraag was of gebruikers over hun spelgedrag en familiaire erva- onderzocht en geëvalueerd, op basis Daarbij willen ze niet worden lastig- interactie met robots plezieriger vinden ringen verzameld. Op basis daarvan werd waarvan weer een nieuw onderzoek gevallen met ingewikkelde technologische dan met een screencharacter. Het een vervolgproject opgezet. Eggen: “In volgt”. De centrale vraagstelling is steeds handelingen om de juiste foto’s uit een antwoord was ontkennend, dat beïnvloedt principe kun je kinderen op verschillende hoe de wisselwerking verloopt tussen de grote database terug te vinden. Eenmaal in de interactie niet. Wel constateerde manieren uit de flow halen. Door de uit- flow enerzijds en ‘tangible interaction’ de flow van het ophalen van herinnerin- Bartneck een ‘social facilitation’-effect: daging uit het spel te halen, dus door het (voelbaar, concreet, -red.) anderzijds. gen dient technologie in de alledaagse om- proefpersonen doen meer moeite om te te makkelijk of te moeilijk te maken, door Inzichten verkregen uit dit onderzoek geving op te gaan”, zegt Eggen./. onderhandelen met een robot dan met een de vaardigheden te verstoren, bijvoorbeeld naar nieuwe spel-ervaringen zijn direct screencharacter. Ze waren ook vergeef- lijker voor taalfouten van de robot, reden waarom die beter geschikt lijken om te gebruiken bij Ambient Intelligence. Flow Berry Eggen begon met het onderzoek naar Flow vanuit het idee om computer- spelletjes leuker te maken, bijvoorbeeld door ze te verrijken met echte robotjes. Voorwaarde daarvoor is dat een robot iets zinnigs moet toevoegen. Als ‘oefenterrein’ werd gekozen voor Pacman, omdat men aan de broncode kon komen en het spel naar believen kon veranderen. Rond het computerspel werden robotspookjes gemaakt, naar voorbeeld van de karakters uit het spel. De spookjes knikten naar de proefpersonen -vooral kinderen- of veran- derden tijdens het spel van kleur. “De proefpersonen vonden het prachtig en waren enthousiast, maar we ontdekten iets heel eigenaardigs tijdens het spel. De kinderen zagen de robotjes totaal niet staan omdat ze in een flow zaten, een Het experiment rond het spel Pacman dat Berry Eggen (tweede van rechts) uitvoerde met kinderen. gemoedstoestand waarbij ze helemaal in 15 januari 2004 Cursor

SOMMIGE INGENIEURS ZIJN LIEVER VERANTWOORDELIJK VOOR EEN NIEUW TYPE STRIJKIJZER.

WETEN WAAR JE MEE BEZIG BENT. DE MARINE.

INGENIEURS M/V Wapentechniek, gasturbines, commandosystemen, sensortechnologie: bij de Marine krijg je te maken met verre van alledaagse, geavanceerde apparatuur en technieken. Een hele uitdaging. Zeker als je net afgestudeerd bent en meteen in het diepe wordt gegooid. Dan zou je misschien wel eens wensen dat je werkte aan een nieuw strijkijzer of een antiklontermiddel voor waspoeder. In plaats van de techniek van een heel marineschip. Maar zover is het nog niet. Eerst maar eens officier worden. Behalve de zee op en on-the-job-training, betekent dat het volgen van een korte bedrijfsopleiding en kennismaken met de diversiteit aan techniek bij de Marine. Durf jij het aan? Ben je (bijna) afgestudeerd aan de TU van Delft, Eindhoven of Twente en niet ouder dan 26 jaar? Kijk dan voor meer informatie op tu.werkenbijdemarine.nl. Cursor 15 januari 2004 Nieuws /11

VAWO tegen systeem van Rioolput Traverse verstopt Een groot gat moest vorige ‘wegwerponderzoekers’ week gegraven worden om een dichtgeslibde verzamel- Je moet postdocs niet Europa, en wat dat inhoudt van hun loopbaan af- put in het ‘schoonwater- behandelen als kosten- voor hoe je met je per- stevent’. riool’ bij Traverse te kunnen post, maar koesteren als soneel omgaat. Daar moet ontstoppen. Dergelijke menselijk kapitaal. Het je nú mee beginnen, Ondergewaardeerd putten hebben normaliter personeelsbeleid voor anders heb je -door de De vakvereniging, die per 1 een deksel dat meteen met name jonge onder- grijze golf die eraan komt- januari is gefuseerd met bereikbaar is, maar dit zoekers moet aanzienlijk over zeven jaar een groot het Landelijk Postdoc exemplaar lag zo’n twintig worden verbeterd. Dat is probleem”, zei de minister, Platform (LPP), pleit ook centimeter onder de grond. de kern van de notitie die hierover prestatieaf- voor het in ere herstellen Daardoor moest bij de ‘Van tijdelijke kosten- spraken wil maken. van de zeggenschap van ingang van het gebouw een post naar blijvend ka- De titel van de notitie wetenschappers over onder- stuk van het wekdek worden pitaal’ van de universi- verwijst naar de praktijk zoek en onderwijs, terug- omgespit om bij de verstop- taire vakvereniging om postdocs na een paar dringing van de beheers- ping te kunnen komen, VAWO, die is aangeboden tijdelijke contracten af te kosten en de bestuurlijke aldus Ad van Rooij van de aan Onderwijsminister danken voor verse, goed- overhead aan de universi- Dienst Huisvesting. Maria van der Hoeven. kopere krachten. Daarbij teiten. Volgens de VAWO De put, waarin regenwater gaat het niet om kwaliteit, voelen wetenschappers wordt opgevangen, was De minister lijkt wel- maar om geldkwesties, de zich ondergewaardeerd en verstopt geraakt door willend te staan tegenover flexwet of vaste-formatie- ook onderbetaald, ‘zeker in vervuiling afkomstig van het de suggesties. In een in- omvang. Dit noemt de vergelijking met het uit- dak van Traverse. Daardoor terview in het tijdschrift VAWO een ‘systeem van dijend gilde van kwam het regenwater VAWO Visie zegt ze dat het wegwerponderzoekers’, bestuurders, adviseurs, donderdag boven het maai- formatiebeginsel op de die een verspilling van managers en controllers op veld uit. Het euvel was snel universiteiten moet wor- menselijk kapitaal in- de universiteiten, dat hen verholpen; wel zijn mede- den vervangen door een houdt. bovendien steeds meer ook werkers van een installatie- loopbaanbeginsel. “Dat Evenals de minister wijst de inhoudelijke zeggen- bedrijf nog een poosje bezig betekent dat je het behou- de vakvereniging erop dat schap heeft ontnomen. geweest om het deksel van bestrating afgegraven hoeft zaamheden; de watervoor- den van je jonge talenten de universiteiten zich dit Bovendien stellen over- de put te verleggen naar de te worden. Bewoners van zieningen in het gebouw niet afhankelijk laat zijn wegwerpsysteem langer heidsbekostiging en uni- oppervlakte, zodat bij Traverse hebben volgens bleven gewoon in bedrijf. van toevallige vacatures, kunnen permitteren, met versiteitsbeleid kwantiteit eventuele volgende verstop- Van Rooij nauwelijks hinder maar dat je kijkt waar je als het oog op het ‘grote boven kwaliteit’. (HOP)/. pingen niet eerst een stuk ondervonden van de werk- universiteit in 2010 wilt peloton van weten- staan, in Nederland en in schappers dat op de meet Topdrukte op site NASA Commissie wil van Stichting Weten af De Stichting Weten kan beurt doorstuurde naar -onder meer bekend van de maar beter worden op- het parlement. jaarlijkse Weten-week- geheven. De club die moest maar opgaan in een verantwoordelijk zou Door gebrek aan voeling groter platform voor moeten zijn voor het met de wetenschap zou De wetenschapscommunicatie. Een foto die de Spirit heeft gemaakt op Mars met een driedimensionale panoramische camera. Foto: NASA breed toegankelijk Stichting Weten de legiti- De Stichting Weten wil nog maken van de weten- miteit missen om op te niet op het rapport De landing van de meer dan 109 miljoen hits NASA de webpagina’s met schap mist regie en heeft treden als regisseur, zo is te reageren. “We zijn er pas Marsverkenner Spirit op op haar homepage. Op de informatie over de Mars- bovendien weinig voeling lezen in de notitie. De com- mee bezig en het dus nog de rode planeet heeft site zijn onder andere missie verspreid op met de wetenschap. missie die de notitie volop aan het bestuderen”, gezorgd voor topdrukte op foto’s, gemaakt door de dertienhonderd servers Dat staat in een notitie schreef, vindt het ‘geen aldus een woordvoerster. de website van de NASA. Spirit, te zien. Om het over de hele wereld aan onderwijsminister optie’ om Weten op deze (HOP)/. In het etmaal na de landing hoofd te kunnen bieden gezet./. Maria van der Hoeven, die manier te laten voort- van de Spirit telde NASA aan de online drukte, heeft het document op haar bestaan. De stichting

(Advertenties) 15 januari 2004 Cursor 12/ Universiteitsberichten

Algemeen Onderwijs Service Mensen Immersed Liquid Threads’. Gunawan Centrum Promoties promoveert aan de faculteit Wiskunde & Dienst Personeel en Workshop ‘Verbeteren van Afscheidsreceptie Drs. R.A. van der Toorn verdedigt op Informatica. De promotoren zijn prof.dr. Organisatie studiemateriaal’ Tiny Beks, medewerker van de Dienst donderdag 15 januari zijn proefschrift en J. Molenaar en prof.dr.ir. C.J. van Duijn. Huisvestingszaken naar STU Door beter studiemateriaal in te zetten Personeel en Organisatie, zal met ingang stellingen tegen de bedenkingen van een Met ingang van 11 januari 2004 draagt kan het zelfstudiegedrag van studenten van 1 februari 2004 gebruik gaan maken commissie. Dit gebeurt vanaf 16.00 uur Hennie Keuker na vijf jaar haar taak van positief worden beïnvloed. Dat is de kern van de FPU-regeling. Ter gelegenheid in zaal 4 van het Auditorium. De titel Studentenleven coördinator huisvesting van buitenlandse van een workshop ‘Verbeteren van hiervan zijn collega’s, vrienden en beken- van het proefschrift luidt ‘Component- gasten over aan het Studenten Service Studiemateriaal’ die het Onderwijs den van harte welkom op zijn afscheids- Based Software Design with Petri Nets. ESC Centrum (STU). De procedures blijven Service Centrum op donderdagmiddag receptie die zal plaatsvinden op donder- An Approach Based on Inheritance of Dispuut Jupiter presents vooralsnog ongewijzigd; aanvragen voor 19 februari 2004 verzorgt. dag 22 januari 2004 vanaf 16.30 uur in Behavior’. Van der Toorn promoveert aan ‘The Orange Party’ huisvesting van alle gasten (studenten, Tijdens de workshop krijgen de deel- de University Club. de faculteit Wiskunde & Informatica. De Vrijdag 23 januari aanstaande houdt TWAIO’s en AIO’s) moeten dus mini- nemers een methode tot hun beschik- promotoren zijn prof.dr. K.M. van Hee dispuut Jupiter ‘The Orange Party’ op maal twee maanden voor aankomst van king voor het toetsen van bestaand Afscheidscollege en prof.dr.ir. W.M.P van der Aalst. Sociëteit Ilium in De Bunker. Dit studen- de gast aan de front office medewerkers studiemateriaal aan onderwijskundige Prof.ir. J.A. Wisse houdt op vrijdag 16 tenfeest begint om 22.00 uur, waarna van STU gezonden worden (STU, HG criteria. Daarnaast wordt ingegaan op januari zijn afscheidscollege aan de Mw. ir. E.E. Neuteboom verdedigt op om 22.30 uur een fust wordt aangebo- 0.72). Ook voor vragen kunt u bij deze verschillende soorten studieopdrachten faculteit Bouwkunde. Dit gebeurt vanaf donderdag 15 januari haar proefschrift en den. Tijdens deze Orange Party zullen medewerkers terecht (tst. 8015). en de juiste formulering daarvan. Ook 16.00 uur in de Blauwe Zaal van het stellingen tegen de bedenkingen van een twee bands optreden, studentenfeest- wordt kort aandacht besteed aan de rol Auditorium. De titel van het afscheids- commissie. Dit gebeurt vanaf 16.00 uur band Klaarwakker en meidenband Dienst Financiële en die moderne informatietechnologie zou college luidt ‘Windtechnologie. Bouwen in zaal 5 van het Auditorium. De titel van Splitrock. De toegang tot dit feest is Economische Zaken kunnen spelen. De deelnemers werken in weer en wind’. De voorzitter is prof.dr. het proefschrift luidt ‘Photoinduced pro- gratis. Neem ook een geldige college- Herimplementatie ORCA met materiaal van hun eigen vak. Het is R.A. van Santen. cesses of functionalized perylene bisimi- kaart of OV-jaarkaart mee. Kijk ook op De herimplementatie van ORCA wordt natuurlijk niet mogelijk dat in één mid- des’. Neuteboom promoveert aan de www.ilium.nl of www.dispuutjupiter.nl. geëffectueerd; ORCA gaat op 22 januari dag te herschrijven. Wel komen verbeter- Bedankt faculteit Scheikundige Technologie. De live! Op 15 januari wordt gestart met de punten aan het licht en worden sugges- Dankzij velen is 12 december voor mij promotoren zijn prof.dr.ir. R.A.J. Janssen conversie van het financiële systeem ties gedaan voor verdere actie. een onvergetelijke dag geworden.Ik wil en prof dr. E.W. Meijer. ORCA naar de nieuwe release waarbij Nadere informatie is desgewenst te iedereen langs deze weg nog eens harte- Universiteitsberichten mogen tevens een aantal structurele wijzigingen verkrijgen bij Ruud van Vliet (tst. 2459). lijk bedanken voor het geweldige Drs. A.Y. Gunawan verdedigt op woens- maximaal 150 woorden lang zijn en is doorgevoerd. Vanaf 22 januari is het Aanmelding kan per telefoon (tst. 5060) afscheid dat mij ten deel viel. Het ga dag 21 januari zijn proefschrift en stellin- moeten op de woensdag één week nieuwe systeem beschikbaar voor gebrui- per e-mail ([email protected]) of via jullie allen goed en misschien tot ziens gen tegen de bedenkingen van een com- voor plaatsing binnen zijn. Ze kers. Meer informatie via de website internet (www.osc.tue.nl). bij de PV waar ik nog wel iedere week te missie. Dit gebeurt vanaf 16.00 uur in kunnen worden gemaild naar www.tue.nl/dfez/fim of via de fim-help- vinden ben. zaal 4 van het Auditorium. De titel van [email protected]. desk, tst. 5599. Ciel van den Broek-Verbeek het proefschrift luidt ‘Stability of

(Advertenties)

No time to lose!

JE HEBT DE MEDISCHE WETENSCHAP MEER TE VERTELLEN DAN JE NU MISSCHIEN DENKT

WERK MEE AAN GENEESMIDDELENONDERZOEK Je huidige studie is toch niet helemaal wat Speciale open avond Sprint en Focus BEL GRATIS 0800 – 742 76 22 OF KIJK OP WWW.PBR.NL je ervan verwacht had? Overweeg je om te woensdag 21 januari. Beide trajecten starten stoppen? Maar wat moet je dan met de rest in februari 2004. Dus ‘No time to lose’! van dit studiejaar? Zonde van de verloren Als je meewerkt aan geneesmiddelen- Meer informatie? Kijk op www.schoevers.nl, tijd! Niets is minder waar! Kies nu voor onderzoek zul je merken dat we je tijdens bel (0800) SCHOEVERS (0800-724 63 83 77) Schoevers Opleidingen en benut de rest het onderzoek regelmatig vragen stellen. of stuur onderstaande bon in. van het jaar goed. Schoevers Opleidingen Niet om je te overhoren over de exacte heeft voor jou twee interessante trajecten werking van het medicijn, want veel van ontwikkeld. Trajecten die jou in korte tijd Bon voor gratis brochure deze aspecten kunnen we met geavan- een stap in de goede richting zetten! Naam : m/v ceerde metingen van je bloed, urine en Schoevers FOCUS Adres : lichamelijke functies onderzoeken. Met Schoevers FOCUS bepaal je welke Postcode: Maar niet alles is op die manier te meten. studie- en beroepsrichting aansluit bij Plaats : We willen ook weten hoe je je voelt en jouw interesse en talenten. Telefoon : daar kan maar een persoon antwoord op geven en dat ben jij. Wat merk je Schoevers SPRINT E-mail : Met Schoevers SPRINT kun je dit studiejaar van de medicijnen? Voel je je vermoeid, nog steeds succesvol afsluiten met een Stuur deze bon in een ongefrankeerde misselijk, heb je last van hoofdpijn? propedeuse. En volgend jaar gewoon door- envelop naar Schoevers Opleidingen, Of voel je je prima? Als het gaat om de

stromen naar de studie van je keuze. Antwoordnummer 2150, 3440 VB Woerden. V281 bijwerkingen van een geneesmiddel moet je hele kleine signalen in je lichaam kunnen oppikken. Je hebt ons Studeren bij Schoevers, dus zeker wat te vertellen. als je snel hogerop wilt komen Cursor 15 januari 2004 English page /13

In short Veni- and Vici One year at TU/e as a sabbatical funds for eight After various stays in the residence permit since is better that there should TU/e staff USA the Turkish profes- May 2003, but that pro- be more contacts with dif- sor dr. Nesim Erkip cedure is still not com- ferent cultures, because it members decided to spend his sab- pletely finished.” engenders better mutual Eight TU/e researchers batical in the Nether- The attacks in Turkey do understanding.” have been granted the so- lands. His departure from not make travelling to the called Veni- (4) and Vici- his native country Turkey Netherlands any easier. Internationalisation subsidies (4). The Vici- was not influenced by the “When going through “Increasing numbers of subsidies amount to 1.25 million euros each, whilst suicide actions in customs you already notice Turkish students seek the Veni-subsidies Istanbul. “There is no that a very profound check refuge abroad. Indeed, amount to two hundred place where you are safe is carried out. Still, nobody Turkey does not have thousand euros each. anymore. Such an attack is prepared for suicide enough universities. It is The four ‘Vici’s’ are prof. can take place anywhere attacks. If you murder partly to do with the lack of dr. Mark de Berg, prof. dr. in the world, including people by killing yourself, jobs. The only way of Ulrich Schubert, dr. Western Europe and you really have a sick mind. postponing the quest for a Carlijn Bouten and dr. North America”, says Perhaps the risk of attacks job is to go and study. As Herman Clercx. De Berg Erkip. Until August 2004 is higher in Turkey, I don’t the system in Turkey is is head of the Algo- he will be present as a know. It is not the kind of quite similar to the rithmics group at guest lecturer at the TU/e logic that we can grasp. I American system, many Computing Science, Department of Techno- don’t know where the end students decide to go there. Schubert is chairman of logy Management. of it will be. There is no Another reason is the the Macromolecular place where you are safe language barrier. If there Chemistry and Nano- Erkip is a professor of anymore. The USA was were more English- technology group Industrial Engineering at considered to be safe for a language courses to be (Department of Chemical the Middle East Technical very long time, but we have followed in Europe, more Engineering and University in Ankara. He all seen the proof to the Turkish students would Chemistry), Bouten at has specialised in the field contrary. Despite my stay here. Dutch univer- Biomedical Engineering of supply chain mana- having lived in the USA for sities also try to attract ever involves herself with gement, i.e. the logistic some time, I really cannot more international people, research into heart valve biomechanics and tissue chain that begins with the tell what the situation is both students and staff engineering, and Clercx extraction of raw materials like there. How you expe- members. The process al- forms part of the capacity and runs via suppliers, rience a country depends lowing you to stay here group Turbulence and manufacturers and trade to on your purpose. I am an could be made less rigid. Vortex dynamics of the end user. TU/e crossed academic. When I visit a Bureaucracy in the Applied Physics. The four his path via a Dutch pro- country, it is often with the Netherlands has a re- Professor Nesim Erkip, guest lecturer at the Department of Technology TU/e researchers who fessor. “In Turkey after six purpose of exchanging strictive effect. For Management. Photo: Bart van Overbeeke received the subsidies in years of work at the same ideas. I spend most of my standard processes the the Veni category, are dr. university you get the time at universities, so that Dutch system functions Universities in Turkey have to communicate. Besides, Adriana Creatore, dr. ir. opportunity to take a sab- I don’t really get a feel for very well, but it is rather a short history and are con- it is tremendously inte- Jan van Dijk, dr. Daniel batical year. I want to use what is going on in society. limited for exceptional sequently more flexible. It resting to initiate research Curulla Ferre and dr. ir. this year to refresh myself, My world is very limited cases. I believe they are is quite normal for women together.” Jeroen van Oijen. Creatore but I also want to do things then. Sometimes I call it working on that, though.” to study at a university of “Nevertheless, my sab- and Van Dijk are both that I do not normally get the ‘pink world’. I do hear technology. As a woman it batical here is also in- active as postdoctoral round to. At TU/e I have the from friends who live in the Emancipation is not easier to study, but tended for relaxation, fellows at Applied Physics; opportunity to deepen my USA that people have At universities of tech- not harder either. During which means travelling a Creatore at the Balance research into various become more wary of nology in Turkey women interviews the applicant’s lot! My wife is in the and Transport in Plasmas aspects in the supply chain. foreigners since 11 form half the number of sex is not the first thing Netherlands as well; she is group, Van Dijk at Apart from that, I will be September. What I notice is students. That is a big dif- people look at in Turkey. spending her sabbatical Elementary Processes in teaching a course in that that people today are more ference from the gender The university where he or year at Tilburg University. Gas Discharges. Curulla field in spring.” expressive in professing proportion at Dutch uni- she has graduated can be a We both like travelling, and Ferre at Chemical Engi- neering and Chemistry their religion, here in the versities of technology. “In decisive factor, though.” from Eindhoven we can conducts research in the Pink world Netherlands also. I see Europe there have been visit many cities and field of catalysis, and Van Erkip does not have a really Turkish women here universities much longer. Luxury countries. Especially by Oijen forms part of the clear picture of the wearing chuddars much Universities used to be do- “During my sabbatical at train, which is an efficient research group Com- Netherlands yet. Of course, more often than in Turkey minated by men. This is TU/e I can conduct a way to travel. The Dutch bustion technology at he has only just arrived. “It itself. It almost seems as if still visible at European number of researches. It is complain about the Mechanical Engineering. is quite an undertaking in they feel more secure then. universities. In Turkey, refreshing to work together railways a lot. I, on the the Netherlands to get hold At the same time that however, everything came with new colleagues. They other hand, consider it a of the right papers. I have chuddar is responsible for at once: the universities are experts in the same luxury.”/. People ques- been busy trying to get a scaring off people. I think it and emancipation. field, which makes it easy tioning ‘Van Gogh’ Various experts strongly question the genuineness Being preventively occupied with one’s future of the small painting ‘Houses near The Hague’. You rather like your job of whom we think ‘if only ment of the Association of employee who wants to Besides, it is up to the em- This canvas, which was and your workplace is they had come a few years Universities in the think about his future ployees to decide what they closely scrutinised inter also fine. Still, at the earlier’. Indeed, they have Netherlands (VSNU) each career together with a pro- want to do with the result alia by TU/e chemist ing. back of your mind you waited until the very employee with a contract fessional, wants his boss to form. It could, for instance, Nick Lousberg (see Cursor know that you do not moment when they do not for an indefinite term or a know about it. Sometimes be used as input for a per- 15), is a genuine Van want to keep doing this feel comfortable with their contract for at least two those contracts withheld formance appraisal talk. If Gogh, according to the until you reach retire- job anymore or when an years is entitled to a career people from registering for the three talks have not Breda Museum. The ment. You could start employment conflict of advice discussion once career guidance.” All these yielded enough clarity for museum wants to use the thinking about that even some kind has arisen.” every five years. “For the aspects together formed someone or that person is findings of the TU/e now together with a Euflex wants to prevent Executive Board this was the reason for setting up still left with a great many chemist to support that career consultant. this through Career the reason why it approved Career Consult, which questions, the career conclusion. Experts from Recently Euflex has Consult. “People doing of our initiative.” Another comprises three one-hour guidance can be extended other institutes, including started offering TU/e work that they don’t really reason for this new way of talks with a career con- with another path. Of the Kröller-Möller employees ‘Career like but that is not really a career guidance at TU/e is sultant who helps to make course, this is actually done Museum, have their Consult’, which is a problem, often fail to that consultants of Euflex a quick scan of the TU/e in consultation with some- doubts, though, as ap- chiefly preventive reflect on their future. noticed a certain extent of employee’s career. “People body’s superior, unless the peared from a full-page manner of career Sooner or later they will reserve during intake dis- who are interested in this person involved chooses to article in Trouw this week. guidance. most probably regret their cussions for other career kind of advice, approach us pay for this trajectory Among other things, the work, but they only start paths. “For all other paths themselves with a question himself/herself.”/ signature ‘Vincent’ on the . canvas is said to be sus- “The career guidance that thinking about that when it that we offer a contract is about their career and this Euflex has provided from is too late.” People who still drawn up that must also be may result in all kinds of picious. way back is really appre- feel all right in their signed by the employee’s recommendations in the ciated by TU/e employees”, present jobs are also much superior and an officer of end”, says Robben. “These says drs. Leo Robben, head more open to alternatives, the Personnel and recommendations are con- The English Page is of Euflex Employment Robben finds. Organisation Department fidential and are never fed written by Wies van Kats. Services. “However, we According to the national (DPO). At times this is a back to a superior or to Anyone interested can apply for She can be reached at often see people coming in collective labour agree- sensitive issue, as not every anyone from DPO. a registration form via ext. 8080. [email protected]. 15 januari 2004 Cursor 14/ Onderzoek Invloed van licht op de mens

Drs. Grazyna. Górnicka doet in het kader Licht/Chantal Louwers vallen zelfs in slaap, terwijl ze ’s nachts van haar promotie binnen de capaciteits- erg onrustig slapen”, vertelt Westerlaken. groep Fysische Aspecten van de Foto/Bart van Overbeeke “Ze gaan dan bijvoorbeeld slaappillen Gebouwde Omgeving (FAGO) onderzoek Ken je dat gevoel in de winter? Je vertrekt ’s ochtends terwijl gebruiken, die maar kort en verslavend naar de effecten van verschillende licht- het nog half donker is naar je werk en komt pas weer thuis als werken.” soorten op de alertheid en prestaties van Dankzij oogtesten heeft Westerlaken mensen. “Ik heb veel gelezen over hoe het pikdonker is. Veel mensen ervaren dit als niet prettig. ontdekt dat ouderen vaak onnodig een belangrijk licht is voor mensen”, vertelt Licht is voor mensen van belang voor hun dagelijks func- visuele handicap hebben. De onderzochte de promovenda, die haar onderzoek ouderen dragen vaak een slechte bril die uitvoert bij het Center for Building and tioneren. Aan de TU/e-faculteit Bouwkunde wordt onderzoek niet correleert met de kwaliteit van de Systems, een samenwerking tussen TNO gedaan naar de invloed van licht op mensen onder ogen. “Omdat ze slecht zien, moeten ze en de TU/e. “Niet alleen op visueel vaak hobby’s opgeven.” gebied, maar ook op psycho-biologisch verschillende omstandigheden. Cursor sprak met een vlak. Het beïnvloedt bijvoorbeeld de promovenda over haar onderzoek naar de invloed van licht op Advies sturing van de biologische klok en winter- Westerlaken maakt een koppeling tussen depressies kunnen veroorzaakt worden de werkplek en met twee pas afgestudeerde studentes over haar onderzoeksresultaten en wat er in de door een tekort aan licht. Ikzelf vind hun onderzoeken naar licht in verzorgingshuizen en de theorie over verschenen is: “Mensen die zonlicht heel erg prettig.” Górnicka, van het hele jaar door buiten komen, vallen oorsprong psychologe, is met dit onder- invloed van licht op mensen die in ploegendienst werken. overdag nagenoeg niet in slaap en slapen zoek begonnen omdat ze behalve licht ’s nachts redelijk. Mensen die alleen veel ook alles wat met mensen te maken heeft, voor het raam zitten, vallen overdag vaker interessant vindt. Momenteel is ze bezig zoeken met proefpersonen is dat bij de aan de TU/e. Hij hielp haar aan dit afstu- in slaap. Mensen die zich vaak achter in met een tweede serie onderzoeken met tweede serie de ‘actiwatch’ aan het onder- deeronderwerp. “Licht heb je nodig om te een ruimte bevinden, ver van het raam, proefpersonen. De onderzoeken bestaan zoek is toegevoegd. “Hiermee kan ik het kunnen zien en ik kon me wel iets voor- slapen overdag significant meer en uit vragenlijsten, testen die de mensen activiteitenpatroon van de proefpersonen stellen bij de invloed die licht op de mens ’s nachts slechter. Bij die mensen valt er gedurende een sessie uitvoeren, en fysio- testen vóór en na de sessies. Ik vraag aan heeft, dus ik wilde er graag onderzoek niet voldoende licht op het oog voor de logische metingen. Op de vragenlijsten de proefpersonen of ze voorafgaand aan naar doen”, vertelt Westerlaken. Het biologische stimulans”. kunnen de deelnemers hun alertheids- het onderzoek goed willen uitrusten en onderzoek heeft ze gedaan bij 37 Westerlakens advies is om in ruimtes toestand aangeven. Hiervoor kunnen ze geen gekke dingen willen doen, maar met personen in tien verschillende verzor- waar het lichtniveau te laag is, het kunst- kiezen uit steekwoorden die hun gevoel behulp van de ‘actiwatch’ hebben we daar gingshuizen. “Hiervoor heb ik contact lichtniveau te verhogen. “Het is nog niet weergeven zoals ‘actief’, ‘slaperig’, ‘ont- beter zicht op. Mensen kunnen wel zeg- gezocht met de zorgmanagers van die zo lang bekend wat licht met je doet. Ik spannen’ en ‘gespannen’. De testen die gen dat ze goed geslapen hebben, maar huizen. Zij zijn voor mij op zoek gegaan neem verzorgingshuizen niks kwalijk, ik deel uitmaken van het onderzoek zorgen de ‘actiwatch’ toont mij precies hoe rustig naar mensen die aan het onderzoek wil er alleen aandacht voor vragen.” ervoor dat een normale werkdag op of onrustig die persoon geslapen heeft. wilden meewerken.” Daarom adviseert ze de verzorgings- kantoor nagebootst wordt. Visuele bezig- Daardoor heb ik meer inzicht in hoe Het onderzoek bestond per deelnemer uit huizen zoveel mogelijk met de ouderen heden of activiteiten die met het reactie- mensen aan de testdag beginnen. Dat kan een door Westerlaken opgestelde vragen- naar buiten te gaan. “Nieuwe verzorgings- vermogen te maken hebben, zijn hier van invloed zijn op het onderzoek.” lijst, een lichtmeting en een oogtest. “Dat huizen doen er goed aan zoveel mogelijk onderdelen van. Uitspraken over mogelijke uitkomsten kostte me drie tot vier uur per bezoek. daglichtsituaties te creëren. Als mensen De fysiologische metingen bestaan uit het van haar onderzoek kan de promovenda Veel van de deelnemers aan mijn onder- echt niet naar buiten kunnen, moeten ze meten van de hersenactiviteit, de oog- nog niet doen: “Mijn verwachtingen zijn zoek krijgen zelden bezoek dus maakten in ieder geval zo dicht mogelijk bij het bewegingen, en de hartactiviteit. Ter dat bij een hoge verlichtingssterkte ze graag een praatje. En daar nam ik dan raam zitten.” ondersteuning van deze fysiologische mensen en minder slaperig zijn en beter ook de tijd voor, want ze werkten toch Dit was een verkennend eerste onder- metingen is Epilepsiecentrum Kempen- alerter presteren. Uit de vragenlijsten belangeloos mee aan het onderzoek.” zoek, vertelt Westerlaken. “In het vervolg- haeghe in Heeze bij het onderzoek blijkt dat er duidelijke verschillen zijn Sommige mensen vroegen zich volgens onderzoek, waarmee ik nu samen met betrokken. In dat centrum heeft Górnicka tussen hoge en lage lichtcondities, maar de TU/e-alumnus wel eens af waar ze aan Jolien Kooijman bezig ben, willen we een opleiding gevolgd zodat ze de fysiolo- voordat ik hier conclusies uit kan trekken, begonnen waren als ze binnenkwam met bijvoorbeeld rekening gaan houden met gische metingen zelf kan uitvoeren. “De moet ik de fysiologische analyses af- haar meetkoffer, statieven en grote lamp. medicijnen die deelnemers gebruiken die metingen worden gedurende de dag op- ronden”. “Behalve dat de mens licht nodig heeft versuffend werken. We willen bij dit genomen met behulp van een apparaatje om te zien, is het ook van invloed op het onderzoek honderd ouderen betrekken dat de proefpersoon bij zich kan dragen.” Ouderen slaap-waakritme en is het een stimulans die iets zelfstandiger leven dan de Ondertussen is Górnicka ook bezig met Górnicka was een van de afstudeerbege- van de biologische klok. Om je goed te mensen in mijn afstudeeronderzoek. Het het verwerken van de resultaten van de leiders van Nancy Westerlaken, die eerder voelen en alert te zijn, heb je licht nodig. gaat in dit nieuwe onderzoek om mensen eerste metingen, die ze vorig jaar in de dit jaar aan de Bouwkundefaculteit is af- Bij mensen die ouder worden, veroudert die nog wel naar buiten moeten voor winter gedaan heeft, ook met behulp van gestudeerd. Zij deed onderzoek naar licht ook het oog waardoor er minder licht op bijvoorbeeld de boodschappen en die in proefpersonen. “Het verschil tussen de bij ouderen, visuele en biologische het netvlies valt. Daardoor krijgen ze het algemeen nog actiever en mobieler onderzoeken van vorig jaar en dit jaar zit effecten van licht in verzorgingshuizen. minder biologische stimulans. Oudere zijn dan de mensen in het eerstgenoemde hem in de verschillende lichtcondities. Toen Westerlaken op zoek was naar een mensen zitten ook nog eens veel binnen onderzoek.” Het gaat hier om een onder- Maar om de proefpersonen zo min afstudeeronderwerp, kwam ze in contact waar het lichtniveau veel lager is dan zoek in opdracht van TNO Bouw en de mogelijk te beïnvloeden, wil ik hier met prof.dr.ir. Ton Begemann, voorzitter buiten.” Bij deze mensen wordt de biolo- TU/e. verder geen informatie over geven”, zegt van het bestuur van de Stichting Onder- gische klok daardoor minder goed aan- Górnicka. zoek Licht en Gezondheid (SOLG) en gestuurd waardoor het slaap-waakritme Het effect van verlichting tijdens de Een ander verschil met de eerste onder- hoogleraar Praktische Verlichtingskunde verzwakt. “Ze suffen vaak overdag of nachtdienst is het onderwerp waar ir.

Oud-TU/e’er wint Collectors Fair samenstelling van veevoer. De lezingen tijdens de workshop De Collectors Fair biedt de mogelijkheid ‘Coronographic Methods for the Detection Schreuderprijs om deze gereedschappen, waarop onze of Terrestrial Planets’ zijn voor weten- Hubert-Jan Henket architecten bna, het hedendaagse wetenschap is gebaseerd, schappers gratis toegankelijk. Voor meer architectenbureau van Hubert-Jan Henket, te herontdekken. De Collectors Fair wordt informatie: www.lc.leidenuniv.nl. oud-hoogleraar aan de TU/e, heeft samen 7 en 8 februari in het Beursgebouw in met het Adviesbureau voor Bouwtechniek Eindhoven gehouden. Op beide dagen is de Schreuderprijs 2003 gewonnen. Zij de beurs van 10.00 tot 17.00 uur geopend. Woordenboek kregen de prijs voor de realisatie van de De toegang bedraagt zes euro. onderwijstermen ondergrondse nieuwbouw van de faculteit Nuffic, de Nederlandse organisatie voor Dans en Theater van de Hogeschool voor internationale samenwerking in het hoger de Kunsten in Arnhem. Henket maakte het Planeten buiten onderwijs, biedt geïnteresseerden sinds ontwerp hiervoor en het Adviesbureau Hoe kan iemand ingewikkelde technische het zonnestelsel kort op internet de Glossary, een woorden- voor Bouwtechniek verrichtte constructief- berekeningen uitvoeren zonder computers Dat de aarde uniek is in het heelal, is iets boek waarin voor alle Nederlandse onder- technisch onderzoek om de haalbaarheid of rekenmachines? Vroeger maakten waar veel astronomen niet van overtuigd wijstermen geschikte Engelse equivalen- van het project vast te stellen. De technici gebruik van rekenlinialen en zijn. Buiten ons zonnestelsel is echter nog ten gegeven worden. Nuffic wil hiermee Schreuderprijs wordt tweejaarlijks uit- rekenschijven. Ir. IJzebrand Schuitema, nooit een ‘aardse planeet’ waargenomen. met name betrokkenen bij de internationa- gereikt en is bedoeld om het ondergronds één van de grootste verzamelaars van deze Astronomen uit binnen- en buitenland lisering in het onderwijs van dienst zijn. bouwen in Nederland te stimuleren. specifieke objecten ter wereld, exposeert komen van 2 tot 6 februari bij elkaar in het Omdat er op onderwijsgebied steeds Volgens de jury van de prijs zorgt het zijn collectie in Eindhoven op de Collectors Lorentz Center in Leiden voor een work- nieuwe woorden, termen en uitdrukkingen ontwerp voor een unieke beleving van de Fair, een beurs voor verzamelaars. shop over planeten buiten ons zonne- bedacht worden, is de Glossary nooit af. ondergrond. De Hogeschool voor de De rekenliniaal is begin 1600 uitgevonden stelsel. Zowel in Europa als de Verenigde Gebruikers hebben de mogelijkheid Onderzoek in het kort Kunsten wilde zo veel mogelijk centra- en is sindsdien steeds meer verfijnd en Staten zijn plannen voor nieuwe ruimte- nieuwe termen en vertalingen aan de liseren waardoor ondergrondse uit- aangepast. Er bestaan niet alleen reken- telescopen waarmee aardse planeten samenstellers voor te leggen. Het nieuwe breiding noodzakelijk was. linialen en rekenschijven voor civiele wellicht ontdekt kunnen worden. Tijdens woordenboek is te vinden op techniek, maar ook voor riolerings- de workshop bespreken de experts www.nuffic.nl/glossary. systemen, vliegtuigbeladingen en de verschillende technieken daarvoor. Cursor 15 januari 2004 Onderzoek/15

Nieuw laboratorium kwaliteits- software bij Informatica LaQuSo (Laboratory for van de industrie. “We richtte op theorievorming Quality Software) is een hebben onze plannen aan die lang niet altijd zijn laboratorium waarmee de adviesraad voor infor- weg vond naar de indu- de faculteit Wiskunde matica voorgelegd en strie. Met LaQuSo komt & Informatica sinds deze reageerde buiten- de faculteit meer tege- 1 januari is uitgebreid. gewoon enthousiast”, moet aan de vraag vanuit De belangrijkste taak vertelt Van Hee. “Ik ben de markt naar hogere voor dit laboratorium, samen met collegevoor- betrouwbaarheid en voor- dat door de capaciteits- zitter Lundqvist bezig een spelbaarheid van soft- groep Informatica rondje te maken langs alle ware. De verwachting is gebruikt wordt, is het grote softwarehuizen en dat het lab, dat nu bestaat overbruggen van de ook daar krijgen we veel uit een formatie van zo’n kloof tussen de behoefte positieve respons op onze acht fte, uitgroeit tot een aan kwaliteitssoftware plannen.” LaQuSo zal vaste staf van zo’n vijftig van de industrie en het zich vooral bezighouden medewerkers en promo- theoretisch georiënteer- met het meten, kwanti- vendi. “Momenteel wordt de onderzoek van de ficeren en voorspellen van de ruimte die we gaan Een proefpersoon voor metingen van de invloed van lichtintensiteit op hersenactiviteit. universiteit. de kwaliteit van software. betrekken op vloer vijf van De initiatiefnemers het Hoofdgebouw ver- Jolien Kooijman haar afstudeeronderzoek wordt, het ritme verkort wordt. Om dit De initiatiefnemers van hopen dat dit leidt tot een bouwd, worden er sollici- aan gewijd heeft. Ze is afgestudeerd aan laatste te voorkomen, is het belangrijk om het nieuwe laboratorium, LaQuSo-keurmerk op tatiegesprekken gevoerd de opleiding Techniek en Maatschappij ochtendlicht te vermijden. Daarom prof.dr.ir. Jan Friso software producten en dat voor de vacatures die we en doet nu samen met Nancy Wester- kregen de deelnemers aan het onderzoek Groote, prof.dr. Kees van LaQuSo binnen enkele hebben en zijn we ook al laken vervolgonderzoek aan de faculteit de tip een zonnebril op te zetten als ze Hee en dr.ir. Geert Jan jaren zal uitgroeien tot met de eerste concrete op- Bouwkunde. “Bij mensen die in ploegen- naar huis gingen.” Houben, willen die kloof één van de toonaangeven- drachten bezig”, aldus dienst werken, is de biologische klok vaak Kooijman ging steeds op maandag naar overbruggen door, in de wetenschappelijke Van Hee. Hij verwacht dat verstoord. Ik heb onderzocht of er bio- het bedrijf toe om de onderzoeken samenwerking met de instituten voor quality LaQuSo in maart of april logisch gezien een beter klimaat te ’s nachts op te starten. “Ik deed verschil- industrie, universitaire software in Europa. officieel geopend creëren is als er ’s nachts bijvoorbeeld lende testjes om de slaap te meten. Ook kennis om te zetten in De belangrijkste reden wordt./. een hogere verlichting aangeboden wordt kregen de deelnemers aan het onderzoek methoden, technieken en voor het oprichten van het zodat de werknemers zich in die tijd beter een ‘actiwatch’ om. Ze vulden een slaap- tools die gebruikt kunnen lab is dat de capaciteits- aanpassen.” dagboek in en de lichaamstemperatuur worden om snel fouten op groep Informatica zich tot Voor meer informatie: Kooijman heeft haar onderzoek uit- werd gemeten. Verder werden bijvoor- te sporen in producten voor kort voornamelijk www.laquso.com. gevoerd bij een bedrijf waar de mede- beeld een alertheids- en een aandachts- werkers in drie ploegen werken. “In een test gedaan. Kooijman heeft door haar van de controlekamers van dat bedrijf is onderzoek respect gekregen voor mensen een verlichtingssysteem aangebracht dat die in ploegen werken: “Ik ben zelf Radon in bouwmaterialen bestaat uit een soort daglichtkoepels. Het absoluut geen nachtwerker, dat heb ik Radon is een radioactief systeem dat het daglicht nabootste, hing wel ontdekt”. edelgas dat gevaarlijk daar al, maar het bedrijf wilde graag de Het was voor Kooijman moeilijk om kan zijn voor de gezond- meerwaarde ervan weten. Het bedrijf harde conclusies uit haar onderzoek te heid. Naar schatting ver- heeft meerdere controlekamers, maar trekken, omdat er te veel variabelen oorzaakt de radon die in voordat men alle kamers in zou richten waren. “We hadden te maken met zieken, Nederlandse woningen met de nieuwe apparatuur, wilde men we wisten de thuissituatie van de deel- aanwezig is achthonderd eerst het effect ervan weten. nemers niet, ook niet of ze bijvoorbeeld gevallen van longkanker Voor haar onderzoek heeft Kooijman drie wel of geen koffie gedronken hadden en per jaar. Hoewel bekend verschillende situaties getest. De hele of ze met de gordijnen dicht of open is dat radon uit de bodem nacht gewone kantoorverlichting, hoge slapen. Wel zijn er wat betreft de subjec- en bouwmaterialen komt, verlichting tussen twaalf en vier uur tieve alertheid duidelijke verschillen te is het onduidelijkwelke ’s nachts en een oplopende kleurtempe- zien tussen de verschillende situaties. Bij bron hieraan het meeste ratuur tussen twaalf en vier uur. een hoge verlichting of de oplopende bijdraagt. Metingen in de “De periode van twaalf tot vier is gekozen kleurtemperatuur voelden de mensen praktijk en laboratoria omdat dit vóór het temperatuur- zich wel alerter tijdens de nacht.” Het spreken elkaar tegen. minimum is. Dat minimum valt per bedrijf waarvoor het onderzoek mede Promovendus drs. Michel persoon op een verschillende tijdstip, werd gedaan, vond de subjectieve uit- van der Pal onderzocht maar gemiddeld rond vijf uur ‘s nachts. komsten het belangrijkst. Het wilde daarom aan de faculteit Het is in eerder onderzoek aangetoond weten wat de medewerkers voelen en wat Bouwkunde welke pro- dat wanneer men licht aangeboden krijgt ze vinden. Het was ook geïnteresseerd in cessen een rol spelen bij vóór het temperatuurminimum het ritme een vervolgonderzoek, maar dat kon door de productie en het trans- wordt verlengd en wanneer het ná het een reorganisatie niet doorgaan./. port van radon in bouw- temperatuurminimum aangeboden materialen. Op woensdag 7 januari verdedigde hij zijn proefschrift.

Hererkenning voor de zes Om meer te weten te komen over het transport toponderzoekscholen van radon, is een opstel- ling ontwikkeld. Van der De zes toponderzoekscholen mogen gemaakt dat in 2003 een tussentijdse Pal heeft een cilinder van doorgaan tot 2008. Dat heeft Onderwijs- evaluatie zou plaatsvinden door NWO. cellenbeton in een her- minister Maria van der Hoeven het Op 29 oktober jongstleden stuurde het metisch afgesloten vat Michel van der Pal op zijn onderzoeksopstelling. bestuur van de Nederlandse organi- Algemeen Bestuur van NWO zijn bevin- geplaatst. Hierin kunnen satie voor Wetenschappelijke Onder- dingen naar Van der Hoeven. condities zoals luchtvoch- van zijn onderzoek. “Maar moet bedenken hoe je zoek (NWO) vorige week laten weten. Continuering voor alle zes toponder- tigheid, druk en tempe- de overheid ging er tot nu daar achter komt. Van der De toponderzoekschool voor fotonica is zoekscholen was de aanbeveling, die ook ratuur worden ingesteld. toe wel vanuit dat men het Pal: “Onderzoek doen is inmiddels geheel gevestigd aan de door de minister is overgenomen. Van De situatie in het vat is materiaal en de gedragin- net als reizen; hoe goed je TU/e. Bij die voor katalyse is de TU/e der Hoeven laat wel weten dat de destijds dan te vergelijken met een gen kende. De overheids- je ook voorbereidt, je penvoerder. toegezegde bedragen niet verhoogd gemiddelde Nederlandse norm kan dus eigenlijk de wordt steeds verrast en zullen worden als gevolg van de inflatie. woning waardoor de prullenbak in”, aldus Van komt aldoor dingen tegen In april 1998 maakte de toenmalige Aan COBRA werd in 1998 over een invloed van deze condities der Pal. Als alternatief die je verder wilt bekij- onderwijsminister Jo Ritzen bekend dat periode van tien jaar een bedrag van zo’n op de radonconcentratie stelt de promovendus voor ken”. Hij is verbaasd over zes onderzoekscholen in het kader van 32 miljoen euro toegezegd. De afgelopen gemeten worden. Radon de radon in de woningen de onwetendheid die in de Dieptestrategie werden opgewaar- vijf jaar ontving men al 19 miljoen. Het komt constant vrij uit te meten in plaats van te Nederland heerst over deerd tot zogeheten toponderzoek- NIOK, waarbinnen de TU/e met zes bouwmaterialen in een berekenen. De radon- radon. “In het buitenland scholen. Voor de TU/e pakte dat zeer andere universiteiten samenwerkt, kreeg concentratie die bij lang- uitstoot voorspellen door weten mensen waar het gunstig uit: zowel de onderzoekschool in die periode een vergelijkbaar bedrag durige blootstelling gevaar middel van berekening is over gaat en heb ik er hele COBRA (Communication Technology en zal de komende vijf jaar nog zo’n 14 voor de gezondheid kan niet goed mogelijk en een gesprekken over gevoerd. Basic Research and Applications) als het miljoen te besteden hebben. De andere opleveren. stuk duurder. Maar in Nederland weet NIOK (Nederlands Instituut voor vier toponderzoekscholen richten zich “Het materiaal is niet ho- Voor Van der Pal is de uit- bijna niemand wat radon Onderzoek in de Katalyse) behoorde tot op astrofysica, materiaalkunde, biome- mogeen”, concludeert Van daging van promoveren is.”/. de uitverkorenen. Wel werd de afspraak dische genetica en aardwetenschappen./. der Pal naar aanleiding dat je iets wilt weten en 15 januari 2004 Cursor 16/ Ruis

De weg is lang en lawaaiig, de En het gigantische nummer 27 aan lucht onheilspellend. Schilp & de Wit lopen de muur? Een overblijfsel van de laatste dies naar het bijbelse Tweestromenland in van de vereniging. Die was dus 27 geworden. Eindhoven. In het boek Genesis (het eerste boek van VGSEI is misschien niet de meest bekende de bijbel; voor degenen die de afgelopen twee- vereniging van Eindhoven. De 38 leden, op een duizend jaar hun neus in het zand hebben paar gastleden na allen vrijgemaakt gerefor- gestoken) staat de locatie van het aardse paradijs meerd, komen wekelijks voor de gezelligheid bij precies omschreven. Het ligt midden in Irak, tussen elkaar in één van de verenigingshuizen. Verder de Eufraat en de Tigris: Mesopotamië. Of, vertaald naar ontmoeten ze elkaar in kleinere kring om te worstelen met hedendaags Eindhoven volgens de bewoners van huize grote en kleinere vragen uit de bijbel en de praktijk. Mesopotamië, tussen het spoor naar Maastricht en het spoor naar Venlo. Staan ze anders in het leven dan de ‘modale’ student? De vraag wordt met Achter de gevel van een doodnormaal huis schuilt een bijzondere groep een aarzelend ‘ja’ beantwoord. Maar de verschillen blijken er wel degelijk te bewoners. Alle vier zijn ze lid van VGSEi, de Vereniging van Gereformeerde Studenten te zijn. Het grootste verschil voelt iedereen al aankomen. De heren, die op één na allen een Eindhoven. vriendin hebben, willen geen seks voor het huwelijk. We gaan niet in discussie. Ook op andere De deur wordt open gedaan door Hijmen van Twillert. Hij studeert Techniek & vlakken zijn de heren serieus in hun geloof. Er wordt voor het eten gelezen uit de bijbel en Maatschappij, al drie jaar. De drie andere huisgenoten stellen zich ook voor. Jan Koelijn gebeden. En op zondags naar de kerk. Twee keer. De vereniging stelt hen in staat gelijk- studeert sinds drie jaar Scheikundige Technologie, Gert Witvoet al vijf jaar gestemden te ontmoeten met wie ze over hun overtuigingen kunnen praten. Werktuigbouwkunde en Marten Hijmen vat het doel van VGSEi samen: “VGSEi wil je helpen Voogt, tot slot, is dit jaar begonnen om een christenacademicus te worden. Dat wil zeggen, het met Elektrotechniek. stimuleert een brede interesse die je inpast in je christelijke Schilp & De Wit kijken om zich heen. levensvisie. Wat daarbij hoort, is bijvoorbeeld samenhorigheid Dus dit is hoe het Hof van Eden er en geen individualisme. Maar ook heel belangrijk is dat je uitziet. Veel eikenhout, bruinlederen nooit te snel iets of iemand veroordeelt”. banken, twee gehavende melk- Schilp & De Wit knikken. Wie het laatst oordeelt, oordeelt het bussen. Melkbussen? “Met oud en best. nieuw hebben we karbiet geschoten”, legt Hijmen uit. “Maar wel veilig Tekst: Marten Witkamp en Wouter Schilpzand hoor, op een verlaten parkeerplaats.” Foto’s: Bert Jansen

Mesopotamië

NieuNieuwwjjaaraarsduiksduik ggaataat wéérwéér nietniet doordoor Effe zeuren Er waren vorige week donderdag geen klapper- tandende kerels of ‘babes’ in bikini te zien in de werd pas in 1866 actief in Tennessee. Dommel. De geplande nieuwjaarsduik en buiten- /Fred Steutel borrel van Simon Stevin, de studievereniging van Over goede voornemens gesproken, de faculteit Werktuigbouwkunde, gingen niet Nou had ik me zo voorgenomen om er zijn tal van wegen naar de hel, door vanwege het slechte weer. De borrel werd het nieuwe jaar vrolijk en vriendelijk waarmee het universiteitsbeheer verplaatst naar de Weeghconst, de borrelruimte te beginnen, maar het heeft niet zo onze campus zal plaveien: het ver- van de studievereniging. mogen zijn: mijn UFO, die zacht had wijderen van de auto’s bij de noord- Voorzitter Paul Kooiman, derdejaars student moeten landen tussen kerstboom en uitgang van het Hoofdgebouw, de Werktuigbouwkunde: “De duikers willen best kribbe (voederbak), is gecrasht tussen ingebruikname van ‘het tunneltje’ en naar buiten, maar een borrel in de regen heeft onontploft vuurwerk en scherven van de aanleg van een ‘kruisingsvrij weinig zin”. Het was volgens hem veel werk om champagneflessen. fietspad’ van mijn huis naar de TU/e. de mobiele tap buiten te zetten. “Er zou waar- Maar, er zijn nog wel een paar schijnlijk niet eens een fust bier opgaan.” Overigens heb ik graag plaats verkeerskundige aanpassingen Kooiman heeft zijn zwemspullen wel mee- gemaakt voor de stemmige waarnaar door velen wordt uitgeke- genomen, maar ziet het nu niet zo zitten om Angelsaksische kerstachterkant van ken: zebrapaden op plekken waar alsnog het water in te gaan. “Dat zou teveel tijd Cursor 15: ‘Santa’ met een donkere voetgangers door wielers worden kosten en de borrel is binnen. Veel mensen baard en ijzeren kerstbal aan zijn bedreigd, een maximumsnelheid van blijven hier dan hangen.” Vorig jaar mocht Simon been, en een blitse ‘remake’ van ‘A twintig kilometer per uur op het hele Stevin niet duiken van de EHBO’ers. Het vroor Christmas Carol’. Mijn enige terrein en verbetering van het levens- toen zo hard dat het onverantwoord zou zijn om bezwaar: blijkens de plaatjes wist de gevaarlijke fietspad dat van de het water in te gaan. Hopelijk gaat volgend jaar Eindhovense Scrooge niet dat Jack Kennedylaan langs Den Dolech de nieuwjaarsduik voor het eerst wel door. Daniels uit een vierkante fles komt. richting Hoofdgebouw loopt. Dat Driemaal is scheepsrecht… Foto: Bert Jansen Maar, er is een excuus: Dickens eindigt in een scherpe bocht op een schreef het verhaal in 1843 en Daniels glibberige metalen putdeksel; menig aankomend geleerde vond hier een vroegtijdig einde.

Er schijnt een voornemen te zijn om de toegangswegen naar het TU/e- terrein af te sluiten met slagbomen, om sluipverkeer tegen te gaan. Dat lijkt een goed plan, maar het is in strijd met een eerder streven om de TU/e toegankelijker te maken voor de Eindhovense burgerij; aan dat streven is destijds heel wat struikgewas geofferd. Bovendien, waarom zouden wij onze stadgenoten geen gratis parkeerplaats gunnen, zeker ’s avonds en in het weekend?

Zo blijft er nog het een en ander te wensen over. Mijn beste wensen dus voor dit verschrikkelijke schrikkel- jaar: alle winterfeesten vallen straks in weekends - ook sinterklaasavond.