176 entomologische berichten 75 (4) 2015

Korte mededeling vingen. Gelet de matige westenwind en het gegeven dat de meeste nachtvlinders De esdoornblokspanner, sertata, in Nederland tegen de richting van de wind in vliegen, (: Geometridae) is het niet onwaarschijnlijk dat deze vlin- der hier vandaan kwam. Het Savelsbos is Op 29 september 2014 ontdekte de au- van 22 tot 28 mm. De grondkleur van de een oud, koel en vochtig bos. In de jaren teur, samen met Mark de Mooij een es- voorvleugel varieert van bleek grijs tot 1950 kwamen verzamelaars van heinde doornblokspanner, Nothocasis sertata grijsbruin en donkerbruin. In de licht- en ver hierheen, om hier bijvoorbeeld (Hübner), aan de zuidkant van de Pieters- bruine middenband vormen twee duide- het nekspindertje, Cyclophora annularia berg nabij Maastricht. Deze soort was nog lijke blokjes ter hoogte van het onderlijf (Fabricius), te verzamelen (Marcel Prick niet uit Nederland bekend en is door Vos- een V-teken. Van daaruit lopen twee persoonlijke mededeling), maar onzeker sen & Mooij (2015) nieuw voor de fauna zwarte dwarslijnen uiteen naar de voor- is of dit ook gebeurde in de koele herfst- gemeld. In dit artikel wordt uitgebreider rand, in dit lichte veld tussenin bevind periode. Ook het nekspindertje is mono- ingegaan op herkenning, biologie en ver- zich een duidelijk streepje. Het submar- faag op gewone esdoorn en spaanse aak, spreiding van deze soort. ginaal veld is donkerder grijs gekleurd. beide inheemse boomsoorten die niet Er zijn geen gelijkende soorten. worden geïmporteerd. Mede gelet op de De soort leeft monofaag op gewone disjuncte verspreiding is het niet onmo- Vondst, herkenning en biologie esdoorn () en Spaanse gelijk dat N. sertata al die tijd over het Op 29 september 2014 waren de auteur aak () en vliegt in één gene- hoofd is gezien in ons land. en Mark de Mooij aan het nachtvlinderen ratie van begin september tot half okto- op de top van de Observant, een kunst- ber. De soort overwintert als ei. De rups Dankwoord matige heuvel aan de zuidkant van de leeft op scheuten van jonge esdoorn. Het Pietersberg, ten zuiden van Maastricht. is een bewoner van vochtige herfstbos- Een woord van dank gaat uit naar Heinz Het was een bewolkte avond, met een sen, vaak langs water in diepe valleien. Schumacher voor de Duitse versprei- temperatuur van rond de 17 °C. De wind Hij is vastgesteld tot 1.700 meter hoogte, dingsgegevens en Willy de Prins en Wim was matig, kracht 3 vanuit het westen. waarbij hij boven de 500 meter algeme- Veraghtert voor de Belgische versprei- Wij werkten met een lakenopstelling met ner wordt. De esdoornblokspanner vliegt dingsgegevens. twee lampen (125 HPL en 250 ML) en een overdag en huppelt dan, als het ware, van grondstelling met één lamp (250 ML). Het boom tot boom. Ook komt hij goed op Literatuur zicht was die avond extreem goed, waar- licht (Ebert 2003). door ons licht van zeker vele kilometers Ebert G 2003. Die Schmetterlinge Baden- zichtbaar was. De plek zelf ligt op 180 Württembergs band 9: Nachfalter VII, Verspreiding pag. 511-514, Eugen Ulmer Verlag. meter hoogte en is feitelijk het meest Hackray J & Sarlet MG 1983. Catalogue des noordelijke hoge punt van de Maasvallei. De soort heeft een Euro-kaukasische ver- Macrolépidoptères de Belgique. Supplé- Rond 21.40 uur landde een spanner spreiding. Hij komt in Europa voor van ment à Lambillionea 83(1-4): 163-164. op het doek die direct wegkroop onder Oost-Frankrijk tot aan de Karpaten; in Hausmann A & Viidalepp J 2012. The Geom- het grondlaken. Omdat deze voor ons het noorden tot Denemarken en Zuid- etrid of Europe volume 3. Apollo books. onbekende vlinder niet stond afgebeeld Zweden; in Duitsland verspreid maar in Lerault P 2009. Moths of Europe volume II in Waring & Townsend (2006), duurde het grote delen van het laagland afwezig; Geometrid moths, N.A.P. Editions. tot de volgende ochtend om hem met naar het zuiden toe geïsoleerde popula- Vossen P & De Mooij M 2015. Nachtvlinders op behulp van het boek van Lerault (2009) ties in de Apenijnen, het zuiden van de licht op de Sint-Pietersberg in 2013 en 2014. op naam te krijgen. Oekraïne en de Krim. Buiten Europa is de Natuurhistorisch Maandblad 104: 68-72. Waring P & Townsend M 2006. Nachtvlin- De esdoornblokspanner is een mid- soort bekend van de Kaukasus en de ders: veldgids met alle in voor Nederland delgrote spanner met een vleugellengte Transkaukasus (Ebert 2003, Hausmann & en België voorkomende soorten. Tirion Viidalepp 2012, Lerault 2009). Natuur. In Noord-Frankrijk is de soort bekend van de bossen in de regio Aisne, halver- Paul Vossen wege Parijs en Charleroi. In België is de Proosdijweg 73 soort sinds begin jaren 1980 bekend uit 6214 RK Maastricht de Gaume, in het uiterste zuiden van de [email protected] provincie Luxemburg (Hackray & Sarlet 1983). In 2014 is de soort op diezelfde plek nog vastgesteld (W. Veraghtert Summary persoonlijke mededeling). In Nordrhein- Westfalen is de dichtstbijzijnde waar- Nothocasis sertata in the Netherlands neming ruim 200 kilometer van onze (Lepidoptera: Geometridae) grens en voor populaties dien je ruim 300 kilometer naar het oosten te gaan Nothocasis sertata was in 2014 reported as (http://nrw.schmetterlinge-bw.de, ge- a new species to the fauna of the Nether- raadpleegd 15.i.2015). lands. In this article, we present some ad- Dat plaatst de hier beschreven waar- ditional information on recognition, bio- neming in Nederland in een bijzonder logy and distribution. Caterpillars of this 1. De esdoornblokspanner Nothocasis sertata daglicht. Het dichtstbijzijnde gebied met feed on field maple and sycamore van de Pietersberg, Maastricht, 29.ix.2014. veel esdoorns is de zuidwesthoek van het and live in old, humid forests. Nothocasis Foto: Paul Vossen Savelsbos. Dit ligt hemelsbreed vijf kilo- sertata has a Euro-Caucasian distribution. 1. Nothocasis sertata found on the Pietersberg, Maastricht (province of Limburg), 29.ix.2014. meter ten oosten van de plek waar wij