Cyngor Llyfrau Cymru Welsh Books Council

Adroddiad Blynyddol Annual Report  Cyngor Llyfrau Cymru Welsh Books Council 2 Adroddiad Blynyddol Annual Report Cyngor Llyfrau Cymru Welsh Books Council

Swyddogaeth Purpose

F Hybu diddordeb mewn llyfrau Cymraeg a llyfrau F To stimulate interest in books in Welsh and Welsh Saesneg o Gymru ynghyd â deunydd cyffelyb arall. books in English, together with other related material.

F Hybu’r diwydiant cyhoeddi yng Nghymru F To promote the publishing industry in and a chydgysylltu buddiannau awduron, to coordinate the interests of authors, publishers, cyhoeddwyr, llyfrwerthwyr a llyfrgelloedd. booksellers and libraries.

F Cynorthwyo a chefnogi awduron trwy ddarparu F To assist and support authors by providing services gwasanaethau a thrwy ddyfarnu grantiau/comisiynau and by awarding grants/commissions which are a sianelir trwy gyhoeddwyr. channelled through publishers.

F Dosbarthu grantiau i gynorthwyo cyhoeddi deunydd F To distribute grants to help publish quality material o ansawdd yn y Gymraeg a’r Saesneg gan sicrhau in both Welsh and English and to ensure that the bod y cynnyrch ar gael yn eang. output is widely available.

Cyllid Funding

F Oddi ar Ebrill 2002 ariennir y Cyngor Llyfrau’n F Since April 2002 the Welsh Books Council has been uniongyrchol gan Lywodraeth Cymru. funded directly by the Welsh Government.

F Oddi ar Ebrill 2003 trosglwyddwyd cyfrifoldebau F From April 2003 the responsibilities of the Arts Cyngor Celfyddydau Cymru ym maes cyhoeddi i’r Council of Wales in the field of publishing were Cyngor Llyfrau. transferred to the Welsh Books Council. Adroddiad Blynyddol Annual Report 3

Y Cyngor a’i bwyllgorau The Council and its committees

Rheolir y Cyngor Llyfrau gan Gyngor a Phwyllgor The Books Council is governed by a Council and Gwaith a benodir yn unol â’i Gyfansoddiad ac Executive Committee which are appointed under the sy’n cynnwys cynrychiolwyr o awdurdodau lleol terms of its Constitution, and comprise representatives Cymru, Llywodraeth Cymru a chroestoriad o of local authorities, the Welsh Government and a sefydliadau diwylliannol Cymru. [Am restr o’r cross-section of the cultural organisations of Wales. aelodau, gweler tt. 56–7.] Aelodau’r Pwyllgor Gwaith [For a list of members, see pp. 56–7.] Members of yw ymddiriedolwyr yr elusen. Un o is-bwyllgorau’r the Executive Committee serve as trustees of the Pwyllgor Gwaith yw’r Panel Enwebiadau sy’n charity. The Nominations Panel, a sub-committee penodi aelodau i’r panelau arbenigol sy’n adrodd of the Executive Committee, appoints members i’r Pwyllgor Gwaith. Swyddogaeth y Panel to specialist panels which report to the Executive Enwebiadau yw sicrhau bod y drefn o benodi Committee. The function of the Nominations Panel aelodau i’r panelau, trwy hysbysebu agored, yn is to ensure that the system of appointing members, deg a thryloyw, yn unol â threfn arfer gorau. through an open advertising process, is conducted with Y mae’r Cyngor Llyfrau’n paratoi Cynllun fairness and transparency, in line with best practice. Gweithredol blynyddol, a’r ddogfen hon sy’n The Books Council prepares an annual Operational cyfeirio gwaith y sefydliad. [Ceir copi o’r Plan, which directs the work of the organisation. ddogfen ar wefan y Cyngor: www.cllc.org.uk] [A copy can be found on the Council’s website: Y mae Llythyr Cylch Gwaith y Gweinidog dros www.wbc.org.uk] A Remit Letter from the Minister for Dreftadaeth yn amlinellu’r hyn y mae’n ofynnol Heritage outlines the Welsh Government’s requirements i’r sefydliad ei gyflawni yn ystod y flwyddyn. of the Council during the year.

Cyfansoddiad Constitution

Cyfansoddiad ysgrifenedig yw offeryn llywodraethu The governing instrument of the Welsh Books Council Cyngor Llyfrau Cymru. Sefydliad anghorfforedig is a written constitution. The Welsh Books Council annibynnol a sefydlwyd at ddibenion elusennol yn is an independent, unincorporated association unig yw’r Cyngor Llyfrau. established for charitable purposes only.

CyngorLlyfrauCymru Welsh Books Council 4 Adroddiad Blynyddol Annual Report Adroddiad Blynyddol Annual Report 5

Cyflwyniad y Cadeirydd Chairman’s Introduction

Gellid dweud bod Cymru newydd wedi’i geni yn The year 1961 could be said to have seen the birth y flwyddyn 1961. Yn y flwyddyn honno y pleidleisiodd of a new Wales. It was in that year the nation voted y genedl i ddiddymu’r Ddeddf Cau’r Tafarnau ar y for the repeal of the Sunday Closure Act: large areas Sul; trodd ardaloedd eang o Gymru, a fu unwaith yn of Wales turned from dry to wet on the Sabbath, ‘sych’ ar y Sul, yn ‘wlyb’ – newid sydd, o edrych yn ôl, a change that retrospectively seems to symbolise fel petai’n symbol o newid diwylliannol arwyddocaol. a deep shift in cultural orientation. That year, too, Y flwyddyn honno, hefyd, cymerwyd y cam dewr o saw the courageous launch of a visionary initiative lansio menter flaengar oedd ar y pryd wedi’i chyfyngu local to Cardiganshire but destined to mature into a i Geredigion, ond a ddatblygodd dros amser yn national institution: the Welsh Books Council. The sefydliad cenedlaethol; cyfeiriaf, wrth gwrs, at Gyngor story of its growth into its present bicultural and Llyfrau Cymru. Mae hanes twf graddol y Cyngor o’r multifaceted form represents a crucial chapter in the dyddiau cynnar hynny i’r hyn ydyw heddiw – corff sy’n development of contemporary Wales. It was made ymwneud ag agweddau amrywiol ar ddiwylliant Cymru possible by the invaluable contribution of several yn y Gymraeg a’r Saesneg – yn bennod hollbwysig yn generations of dedicated staff, it featured seminal natblygiad y Gymru gyfoes. Gwireddwyd y freuddwyd partnerships with writers, publishers, bookshops, gyda chymorth amhrisiadwy sawl cenhedlaeth o staff and all the other key agents of the book scene, ymroddedig, ffurfiwyd partneriaethau arloesol gydag and it involved several phases of indebtedness to awduron, cyhoeddwyr, llyfrwerthwyr, a holl elfennau important funding bodies – the local authorities, the allweddol eraill y fasnach lyfrau, ac aethpwyd trwy Welsh Arts Council, the Welsh Language Board, and wahanol gyfnodau o ddibynnu ar gefnogaeth ariannol finally the Welsh Government. Therefore, as part of nifer o gyrff pwysig – yr awdurdodau lleol, Cyngor its celebration of a half-century of proud existence, Celfyddydau Cymru, Bwrdd yr Iaith Gymraeg, ac yn the Welsh Books Council intends, this year, to olaf Lywodraeth Cymru. Felly, i ddathlu ei ddatblygiad commission a multi-authored volume that will dros hanner can mlynedd ei fodolaeth, mae Cyngor attempt, at least, to survey key stages in its history Llyfrau Cymru’n bwriadu comisiynu cyfrol a fydd yn and to indicate the complex scope of its current role. ceisio olrhain y camau allweddol yn ei hanes ac yn Over the last few years the Council’s efforts cwmpasu maes cymhleth ei swyddogaeth gyfredol. to keep abreast of the bewildering speed of new Yn ystod y blynyddoedd diwethaf bu cefnogaeth developments in the book industry have been ariannol hael a chyson Llywodraeth Cymru yn steadily and generously underpinned by the allweddol i ymdrechion y Cyngor Llyfrau i ymateb i substantial financial support provided by the 6 Adroddiad Blynyddol Annual Report

Cyngor Llyfrau Cymru Cyngor Llyfrau Cymru Cyngor Llyfrau Cymru Welsh Books Council Welsh Books Council Welsh Books Council

her gynyddol datblygiadau newydd syfrdanol yn y byd relevant arm of Welsh Government. This past year llyfrau. Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf gwelwyd newid has seen a change of minister, but, thankfully, no o ran gweinidog yn y Llywodraeth ond, yn ffodus, ni significant change of policy, and our deep gratitude chafwyd newid arwyddocaol mewn polisi; wrth ddiolch to the outgoing minister, Alun Ffred Jones, for his yn ddiffuant i’r cyn-weinidog, Alun Ffred Jones, am ei rigorous but staunch support throughout his period in gefnogaeth gyson a chadarn trwy gydol ei gyfnod yn office is matched by our confidence that his successor, y swydd, teimlwn yn hyderus y bydd ei olynydd, Huw Huw Lewis, will show continuing confidence in the Lewis, yn dangos yr un hyder yng ngwaith y Cyngor. Council’s work. Our early meetings with him have Roedd ein cyfarfodydd cyntaf gydag ef yn rhai hynod been most cordial and fruitful. Since the last few years gyfeillgar a ffrwythlon. Gan fod y Cyngor Llyfrau, dros have seen the Council make ever more significant y blynyddoedd diwethaf, wedi gwneud cyfraniad pwysig contributions to the work of the education sector in i waith y sector addysg yng Nghymru – yn arbennig Wales – not least through its varied programme of trwy ei raglen amrywiol o weithgareddau i blant ac activities to promote and facilitate reading at both oedolion gyda’r nod o hybu a hyrwyddo darllen – cam school and adult levels – it seemed natural to invite naturiol, felly, oedd gwahodd Leighton Andrews, y Leighton Andrews, Minister for Education and Skills, Gweinidog Addysg a Sgiliau, i draddodi darlith Diwrnod to deliver this year’s World Book Day lecture, to what y Llyfr eleni, i gynulleidfa hynod werthfawrogol. proved to be an appreciative audience. Un o’r datblygiadau pwysicaf yn ystod y flwyddyn Among the most important new developments of oedd penodi nifer o olygyddion creadigol newydd yn the past year has been the successful ‘bedding in’ y prif weisg Cymraeg; y nod yn y tymor hir yw gwella of creative editors in the leading Welsh-language ansawdd llyfrau, a’u gwneud yn apelgar i farchnad publishing houses, with the long-term aim of producing ehangach. Bellach, mae angen cynllun cyffelyb i alluogi books both of enhanced quality and of greater market cyhoeddwyr Saesneg o Gymru i wynebu cystadleuaeth appeal. A matching initiative is now needed to enable frwd a phwysau cynyddol y farchnad fyd-eang y maent Wales’s English-language publishers to adjust to the yn rhan ohoni. Mae effaith yr argyfwng economaidd ever more fierce competition and rapidly changing presennol i’w weld yn amlwg ar ffigurau gwerthiant pressures of the global market in which they operate. diweddar; er hynny, mae gennym le i ddiolch nad The severity of the current economic crisis has been Adroddiad Blynyddol Annual Report 7

yw’r sefyllfa yng Nghymru yn ddim gwaeth na’r clearly evidenced of late in the drop in sales figures, hyn ydyw o fewn y fasnach yn gyffredinol, a gellir but thankfully the sector in Wales has been no worse priodoli hynny i raddau helaeth i ymdrechion y hit than has the market as a whole, thanks largely to cyhoeddwyr, llyfrwerthwyr a staff gwerthu ymroddedig the joint efforts of publishers, booksellers and the y Cyngor. Eleni, cafwyd tystiolaeth hynod galonogol dedicated sales staff at the Council. Welcome proof o botensial ‘cynnyrch’ o Gymru pan gyrhaeddodd of the continuing potential of Welsh ‘product’ has un o deitlau Seren – The Last Hundred Days gan recently been provided by the notable long-listing of Patrick McGuinness – restr hir Gwobr Man Booker, a Seren title – Patrick McGuinness’s The Last Hundred llwyddiant sydd i’w groesawu’n arbennig gan fod Days – for this year’s Man Booker Prize, a success all Seren eleni’n dathlu deng mlynedd ar hugain o the more welcome since Seren is currently celebrating gyhoeddi. Mae record Honno, sydd eleni’n dathlu thirty years of publication. Equally remarkable has chwarter canrif o gyhoeddi, yr un mor nodedig – dyma been the record of Honno, which is celebrating its fenter gydweithredol sydd wedi bod yn llwyddiant twenty-fifth anniversary, a tried and tested cooperative ysgubol, ac sydd ar yr un pryd yn glynu’n ffyddlon venture that has proved a great success while at ei hegwyddorion gwreiddiol. Yr hydref hwn bydd remaining true throughout to its founding principles. ail-lansio cyfres Library of Wales gan Parthian – ar And this autumn’s relaunch of the Library of Wales

Diwrnod agored Seren i ddathlu deng mlynedd ar hugain o gyhoeddi Seren’s Open Day to celebrate thirty years of publishing 8 Adroddiad Blynyddol Annual Report

ddechrau’r trydydd cyfnod yn hanes y drwydded – by Parthian, at the beginning of what is now a third yn rhoi cyfle i’r gyfres bwysig hon dorri tir newydd. franchise period, will provide this important established Dros y blynyddoedd diwethaf, mae gwaith series with an opportunity to break new ground. Cyngor Llyfrau Cymru wedi elwa’n fawr o During recent years, the work of the Welsh Books gefnogaeth pobl o bob cefndir ac ardal a ddaeth Council has benefited from the invaluable support of the at ei gilydd i ffurfio Cyfeillion y Cyngor. Yr hydref body of people, from all walks of life, who have formally hwn, am y tro cyntaf, cynhaliodd y Cyfeillion eu constituted themselves as its Friends. For the first time, cyfarfod blynyddol y tu allan i Aberystwyth, eu this autumn, the Friends held their annual meeting away canolfan draddodiadol, gyda’r bwriad o dynnu from their traditional base at Aberystwyth, with a view sylw at waith y Cyngor mewn gwahanol rannau to showcasing the Council’s work in different parts of o Gymru; y gwestai gwadd yn y Bala oedd Bethan Wales, and their invited guest in Bala was the highly Gwanas, yr awdures hynod boblogaidd. popular Welsh-language author Bethan Gwanas.

Yr Athro M. Wynn Thomas yn cyflwyno rhodd i Bethan Gwanas yng nghyfarfod blynyddol Cyfeillion y Cyngor Llyfrau Professor M. Wynn Thomas presenting a gift to Bethan Gwanas at the annual meeting of the Friends of the Books Council Adroddiad Blynyddol Annual Report 9

Jon Gower yn lansio’i nofel Y Storïwr Jon Gower launching his novel Y Storïwr

Mae staff y Cyngor eleni wedi bod yn barod iawn i The staff at the Council have this year cooperated gydweithio â’r Prif Weithredwr i ad-drefnu’r strwythur very readily with the Chief Executive in reorganising the staffio fel y bydd y sefydliad mewn sefyllfa fanteisiol staffing structure to ensure that the institution is best wrth ymateb i’r her a’r cyfleoedd sy’n ei wynebu. placed to respond to the challenges and opportunities Unwaith eto eleni, yr wyf yn hynod ddiolchgar iddynt that lie ahead. I remain, as always, deeply grateful to am eu gwasanaeth diguro a’u cymorth parod bob amser. them for their invaluable service and ever-ready support.

Yr Athro M. Wynn Thomas Professor M. Wynn Thomas Cadeirydd Chairman 10 Adroddiad Blynyddol Annual Report Adroddiad Blynyddol Annual Report 11

Adroddiad y Prif Weithredwr Chief Executive’s Report

Gyda’r Cyngor Llyfrau bellach yn dathlu hanner With the Books Council celebrating fifty years can mlynedd o arwain y diwydiant cyhoeddi yng of leading the publishing industry in Wales, we can Nghymru rydw i’n sicr y gallwn i gyd ymfalchïo yn yr all certainly feel proud of everything that has been hyn sydd wedi ei gyflawni dros y blynyddoedd. Prin achieved over the years. Readers from 1961 would y byddai darllenwyr 1961 yn adnabod y ddarpariaeth scarcely recognise the provision currently available sydd bellach ar gael, na safon aruchel y deunydd ar and the very high standard of material produced gyfer plant ac oedolion. Ers y dyddiau cynnar mae’r for children and adults. Since those early days, the bartneriaeth rhwng y Cyngor Llyfrau, y cyhoeddwyr partnership between the Books Council, publishers and a’r llyfrwerthwyr wedi trawsnewid y sefyllfa gan booksellers has transformed the situation, establishing arwain at ddiwydiant cyhoeddi sy’n flaengar ac yn a progressive publishing industry which contributes cyfrannu’n helaeth at dreftadaeth ac economi Cymru. greatly to the heritage and economy of Wales. Ond rydym hefyd yn ymwybodol fod gwaith pellach We are, however, also aware of the fact that i’w wneud er sicrhau ffyniant y diwydiant yn yr further work is needed to ensure that the industry hinsawdd economaidd presennol a’r her a ddaw yn sgil can flourish in the present economic climate, y newidiadau amlwg ym mhatrymau darllen y cyhoedd. and is equipped to face the challenges thrown Un o gryfderau’r Cyngor erioed yw ei fod yn ddigon up in the wake of changes in reading habits. hyblyg i fanteisio ar gyfleoedd newydd sy’n dod i’w ran One of the Council’s main strengths has always yn ogystal â’i statws yn cynrychioli holl fuddiannau’r been its flexibility, which allows it to take advantage diwydiant cyhoeddi yng Nghymru. Enghraifft of all available opportunities, as well as representing berffaith o hyn oedd y modd yr aed ati i sicrhau cyllid the interests of the entire publishing industry in ychwanegol ar gyfer swyddi golygyddion creadigol Wales. A perfect example of this was the manner in Cymraeg. Yn dilyn y cais llwyddiannus i Lywodraeth which additional funding was secured to support Cymru am yr arian, aeth yr Adran Grantiau Cyhoeddi the appointment of Welsh-language creative editors. Cymraeg ati’n ddiymdroi i annog y cyhoeddwyr Following a successful application to the Welsh i benodi golygyddion ac mae’n braf adrodd bod Government for funding, the Welsh-language cyfanswm o 24 o swyddi newydd wedi eu creu, a’r Publishing Grants Department promptly set about rheini’n cyfateb i ddeg swydd amser llawn. Roedd y encouraging the publishing houses to appoint Cyngor hefyd yn sylweddoli’r angen am hyfforddiant in-house editors with the result that 24 new posts have pwrpasol i’r golygyddion hyn ac fe aed ati i gyflwyno been created, equivalent to ten full-time posts. The cyfuniad o gyrsiau strwythuredig law yn llaw â chynllun Council also identified the need for suitable training 12 Adroddiad Blynyddol Annual Report

mentora uchelgeisiol, dan ofal Mairwen Prys Jones for these editors, and a combination of structured sydd â blynyddoedd o brofiad yn y maes. courses and an ambitious mentoring scheme, Ddiwedd y flwyddyn ariannol cawsom wybod bod under the guidance of Mairwen Prys Jones who has arian y grant cyhoeddi ar gyfer llyfrau yn y Gymraeg extensive experience in the field, was organised. a’r Saesneg wedi ei ddiogelu, ac mae ein diolch yn At the end of the 2010/11 financial year we fawr i’r Llywodraeth am eu cefnogaeth i’n gwaith. were informed that both English and Welsh Mae’r ymgyrch i godi safonau’n cyd-fynd â publishing grants had been maintained, and gwaith adrannau eraill yn y Cyngor, megis yr we would like to thank the Welsh Government Adran Olygyddol a’r Adran Dylunio. Nid yn unig for their support for our work. maent yn cynnig gwasanaethau arbenigol i’r This initiative to raise standards also involves the cyhoeddwyr unigol ond maent hefyd yn cydweithio work of other Books Council departments, such as â’r gweisg i ddatblygu sgiliau ar draws y sector. the Editorial Department and the Design Department. Maes arall sydd wedi datblygu’n sylweddol yn As well as offering specialist services to individual ystod y flwyddyn ddiwethaf yw ein gwaith ym maes publishers, they are currently cooperating with hyrwyddo darllen, ac rydym yn cydweithio’n agos â publishing houses to develop skills across the sector. swyddogion Adran Addysg Llywodraeth Cymru ar Another field which has developed considerably gynlluniau megis Diwrnod y Llyfr a’r Cymunedau during the past year is our work in promoting reading; Darllen. Fel y gwyddom, mae’n faes sydd angen in this context we are working in close cooperation sylw parhaol ac, unwaith eto, mae’r bartneriaeth with the officers of the Welsh Government’s rhwng y Cyngor Llyfrau, ysgolion, llyfrgelloedd Education Department on projects such as World a’r fasnach lyfrau’n fodd o hyrwyddo darllen a Book Day and Reading Communities. We are chyflwyno llyfrau i do newydd o ddarllenwyr. aware that this matter is of paramount importance

Menna Elfyn yn lansio'i chasgliad o gerddi Merch Perygl Menna Elfyn launching her collection of poetry Merch Perygl Adroddiad Blynyddol Annual Report 13

Leighton Andrews, y Gweinidog Addysg, yn cyflwyno darlith flynyddol Diwrnod y Llyfr Leighton Andrews, the Minister for Education, presenting the annual World Book Day lecture

Yn ei rôl yn arwain y diwydiant cyhoeddi yng and, once again, the partnership between the Nghymru mae’r Cyngor hefyd yn edrych yn gyson Books Council, schools, libraries and the book ar gyfleoedd datblygu, a does dim dwywaith nad oes trade provides a means of promoting reading and angen buddsoddiad ychwanegol yn y maes cyhoeddi introducing books to a new generation of readers. Saesneg i sicrhau ei fod yn cyrraedd ei lawn botensial. In its role as leader of the publishing industry in Yn ystod y blynyddoedd diwethaf hyn cymerwyd Wales, the Council constantly seeks new opportunities camau cadarnhaol yn y cyfeiriad hwn ac mae and initiatives, and further investment is undoubtedly ansawdd a safon uchel y cynnyrch i’w weld yn amlwg: needed in the field of English-language publishing to llyfrau o Gymru yn dod i’r brig mewn cystadlaethau enable it to achieve its full potential. In recent years rhyngwladol a rhagor o awduron cydnabyddedig positive steps have been taken in this direction, and bellach yn awyddus i’w gwaith gael ei gyhoeddi the high quality and standard of the output are evident; gan gyhoeddwyr Cymru. Mae llwyddiant y gyfres books from Wales are now coming to the fore in Library of Wales (Parthian) a chyfres y Mabinogion international competitions, and established authors are (Seren) yn arwydd clir o gryfder ein treftadaeth eager to see their work published by Welsh companies. lenyddol yn yr iaith Saesneg ac mae awduron newydd, The success of Parthian’s Library of Wales series and cyffrous yn rhoi llais i Gymru ar lwyfan ehangach. Seren’s Mabinogion series is a clear indication of the Er 2003 yn unig y mae’r Cyngor wedi bod yn ariannu strength of our English-language literary heritage, and cyhoeddiadau Saesneg o Gymru ond mae gwir new, exciting authors are currently making the voice gyfle yn awr i ddatblygu’r maes hwn ymhellach. of Wales heard on a wider platform. It is only since Er yr holl ddatblygiadau hyn, fe wyddom hefyd 2003 that the Council has been supporting English- fod sawl her yn wynebu’r diwydiant. Yn anffodus, language publications from Wales, but there is now an mae’n amlwg fod y sefyllfa economaidd yn cael excellent opportunity to further develop this field. effaith ar werthiant llyfrau. Mae’r tîm Gwerthu a Despite all these developments, we are also Marchnata a’r Ganolfan Ddosbarthu yn manteisio aware of the fact that the industry is facing several ar bob cyfle i gynnal y gwerthiant ond rhaid challenges. Unfortunately, the economic downturn cyfaddef ei bod yn gryn dasg, er nad yw’r fasnach has had a detrimental effect on book sales. Although 14 Adroddiad Blynyddol Annual Report

yng Nghymru mewn gwaeth sefyllfa na’r hyn a geir the Sales and Marketing Team and the Distribution yn unrhyw ran arall o Brydain ar hyn o bryd. Centre take full advantage of every opportunity Mae’r Cyngor Llyfrau hefyd yn awyddus i to maintain sales, it is an uphill struggle – even gyhoeddwyr o Gymru fedru manteisio ar y dechnoleg though the current state of the book trade in Wales newydd a’r diddordeb cynyddol mewn e-lyfrau. is no worse than in any other part of Britain. Mewn cydweithrediad â Chanolfan Bedwyr, Prifysgol The Books Council is also actively encouraging Bangor, mae safonau pwrpasol ar gyfer cynhyrchu publishers in Wales to take advantage of new e-lyfrau yn cael eu llunio a fydd o gymorth i’r holl technologies and to exploit the increasing popularity ddiwydiant. Mae’r Cyngor hefyd wrthi’n sicrhau of e-books. In cooperation with Canolfan Bedwyr y bydd modd prynu e-lyfrau drwy wefan Gwales at Bangor University, appropriate standards for yn ogystal â’r siopau llyfrau, ac edrychwn ymlaen producing e-books are being prepared which will at weld ffrwyth y gwaith pwysig hwn yn fuan. be useful to the industry as a whole. Modifications Wrth i’r diwydiant llyfrau newid fe fu’r flwyddyn are also being made to Gwales to enable e-books ddiwethaf hefyd yn gyfle i’r Cyngor Llyfrau edrych to be bought from the website as well as from ar ei strwythur staffio. Drwy sefydlu Tîm Rheoli local bookshops, and we look forward to the newydd, rydym yn sicrhau trefn weinyddol gref completion of this project in the near future. sy’n addas i ymateb i ofynion a chyfrifoldebau’r As the books industry is evolving, the past year Cyngor. Rydym hefyd yn ymwybodol o’r profiad has also given the Books Council an opportunity arbenigol sydd gennym ymysg aelodau’r staff ac to examine its own staffing structure. The setting mae’n fraint cael bod yn rhan o sefydliad sydd mor up of a new Management Team will provide a frwd i hyrwyddo’r fasnach lyfrau yng Nghymru. strong administrative system which will be able Un a roddodd oes o wasanaeth i’r Cyngor to respond to the needs and responsibilities of yw Afan ab Alun a fu’n gweithio yn y Ganolfan the institution. We are also proud of the wealth Ddosbarthu am dros ddeugain mlynedd. Yn dilyn of experience and expertise among members of

Terry Jones, un o awduron y gyfres Quick Reads, yn y lansiad yn y Senedd Terry Jones, one of the Quick Reads series authors, at the launch in the Senedd Adroddiad Blynyddol Annual Report 15

cyfnod o salwch fe benderfynodd Afan ymddeol the Council’s staff, and it is a privilege to be part a dymunwn seibiant haeddiannol iddo. of an organisation which is so enthusiastic in its Cafwyd ychydig o newid hefyd ymysg y staff yn efforts to promote the book trade in Wales. ystod y flwyddyn a dymunwn yn dda i’r canlynol One who gave a lifetime of service to the a adawodd yn ystod y cyfnod rhwng 1 Ebrill 2010 Council is Afan ab Alun who worked at the a 31 Mawrth 2011: Dafydd Charles Jones, Menna Distribution Centre for over forty years. Lloyd Williams, Matthew Charles Howard ac Following a period of ill health, Afan decided to Eleri Lloyd-Cresci. Croesawn hefyd y canlynol i’n retire and we wish him well for the future. plith: Neville Evans, Dorry Spikes ac Anwen Pierce The following members left the Council’s (dros gyfnod mamolaeth), ac Elinor Tuckey. employment between 1 April 2010 and 31 March 2011: Mae fy nyled yn enfawr i’r Prif Swyddogion, fel Dafydd Charles Jones, Menna Lloyd Williams, erioed, am roi o’u hamser i gefnogi gwaith y Cyngor Matthew Charles Howard and Eleri Lloyd-Cresci, Llyfrau. Ni allwn ofyn am fwy ganddynt. Mae’r un and we wish them all well. We also welcomed peth yn wir am aelodau’r Pwyllgor Gwaith, y Cyngor some new members of staff to our midst, namely: a’r amrywiol banelau. Maent yn rhoi o’u hamser Neville Evans, Dorry Spikes and Anwen Pierce yn wirfoddol ac mae ein dyled iddynt yn fawr. (maternity cover), and Elinor Tuckey. Mae’r diwydiant llyfrau yng Nghymru wedi As always, I am greatly indebted to the Chief datblygu’n rhyfeddol dros yr hanner can mlynedd Officers for their willingness to give of their time to diwethaf. Ond rhan o’r stori yw hon, yn naturiol, ac support the work of the Books Council. We could rydym yn awr yn edrych ymlaen at y bennod nesaf. not possibly ask more of them. The same is true of the members of the Executive Committee, the Council and its various panels. They give their time voluntarily, and we owe them a huge debt of gratitude. The book industry in Wales has witnessed some astonishing developments over the past fifty years. That, however, is only part of the story; we now look forward to the next chapter in its history.

Elwyn Jones Prif Weithredwr Chief Executive 16 Adroddiad Blynyddol Annual Report Adroddiad Blynyddol Annual Report 17

Grantiau Cyhoeddi Publishing Grants

Mae’r Adran Grantiau Cyhoeddi yn gweinyddu The Publishing Grants Department is responsible grantiau cyhoeddi ar gyfer deunydd Cymraeg a for administering publishing grants – provided by Saesneg, grantiau a ddaw oddi wrth Lywodraeth the Welsh Government – to produce both Welsh- Cymru. Ar yr ochr Gymraeg, rhoddir grantiau tuag language and English-language material. As regards at gyhoeddi amrywiaeth o lyfrau hamdden i blant ac Welsh-language material, grants are awarded towards oedolion; cylchgronau a phapurau newydd ym meysydd publishing a variety of books for leisure reading newyddion a materion cyfoes, llenyddiaeth, crefydd for children and adults, as well as magazines and a hamdden; hefyd, mae cronfeydd bychain ar gael newspapers in the fields of news and current affairs, ar gyfer cefnogi llyfrau llafar, CD-ROMau a gêmau. literature, religion and leisure; small funds are Yn ogystal â hyn, mae cronfeydd ar gyfer cefnogi also available to support audio books, CD-ROMs swyddi golygyddol yn y gweisg, taliadau i awduron and games. In addition, there are funds to support ac am ddeunydd gweledol, arian marchnata llyfrau, editorial posts in the publishing houses, payments for cefnogaeth i lyfrwerthwyr ac ymchwil farchnad. authors and for visual material, money for marketing Cyfanswm y grantiau Cymraeg a ddosbarthwyd yn books, and support for booksellers and for market 2010/11 oedd £1,650,186. Ar ben hynny, dosbarthwyd research. The Welsh-language grants distributed in grant o £200,000 i Golwg Newydd ar gyfer y 2010/11 amounted to £1,650,186. In addition, a grant gwasanaeth newyddion dyddiol ar-lein, Golwg 360. of £200,000 was distributed to Golwg Newydd in Mae’r Grant Llenyddiaeth Saesneg yn cefnogi respect of their daily online news service, Golwg 360. llyfrau a chylchgronau o werth llenyddol a The English-language Literature Grant supports diwylliannol, ac o fewn y grantiau hynny ar gyfer books and magazines of literary and cultural merit; y prif gwsmeriaid (y Cyhoeddwyr Refeniw) mae within those grants, in the case of the main customers elfen o gefnogaeth i swyddi. Mae’r gronfa Arian (the Revenue Publishers) there is also an element of Ychwanegol i Ysgrifennu Saesneg yng Nghymru yn support for posts. The Additional Money for English darparu taliadau blaendal i awduron, yn cefnogi rhai Writing in Wales fund provides advance payments swyddi golygyddol a marchnata, yn darparu grantiau to authors, supports some editorial and marketing marchnata ac yn cefnogi’r gyfres o glasuron Saesneg posts, provides marketing grants, and supports o Gymru, The Library of Wales. Cyfanswm y grantiau the Library of Wales, a series of English-language Saesneg a ddosbarthwyd yn 2010/11 oedd £749,990. classics from Wales. The English-language grants Gwariwyd £167,824 ar weinyddiaeth y grantiau. distributed in 2010/11 amounted to £749,990. The sum of £167,824 was spent on administration. 18 Adroddiad Blynyddol Annual Report

Grantiau Cyhoeddi (Cymraeg) Publishing Grants (Welsh)

Cynnydd yn y grant Fel y nodwyd y llynedd, Grant increase As stated last year, there was a cafwyd cynnydd o £300,000 yn y Grant Cyhoeddi £300,000 increase in the Welsh-language Publishing Cymraeg yn 2010/11, a hynny ar gyfer tri datblygiad: Grant in 2010/11, to support three initiatives: a cynnydd sylweddol yn y gronfa cefnogi swyddi yn y substantial increase in the fund to support posts within gweisg, ychwanegu at y gronfa taliadau i awduron, publishing houses, enhanced bursaries for authors, and a chynnydd yn yr arian ar gyfer deunydd gweledol. an increase in funding for visual material, including Roedd yr elfen olaf hon yn cynnwys gwario ar book design and the licensing of visual material as ddylunio llyfrau ac ar drwyddedu hawlfreintiau well as payments for original artwork. The publishers’ deunydd gweledol yn ogystal â thalu am ddeunydd response to this increase has been very favourable, gweledol gwreiddiol. Fe ymatebodd y cyhoeddwyr and developments were seen in all these areas. yn gadarnhaol iawn i’r cynnydd hwn, a gwelwyd datblygiadau yn yr holl feysydd a nodwyd. Supported posts The publishers promptly set about appointing additional creative editors. By the Cefnogi swyddi Aeth y cyhoeddwyr ati’n end of the financial year the Council was supporting ddiymdroi i benodi rhagor o olygyddion creadigol. the full-time equivalent of 9.85 posts in nine publishing Erbyn diwedd y flwyddyn ariannol roedd y Cyngor houses; 24 people are employed, most of them on a yn cefnogi’r hyn sy’n cyfateb i 9.85 swydd mewn naw part-time basis. The number of supported posts has tŷ cyhoeddi; cyflogir 24 o bobl, gyda’r rhan fwyaf doubled, and terms and conditions for post-holders ohonynt mewn swyddi rhan-amser. Mae hyn wedi have been improved. There was keen competition golygu dyblu’r nifer o swyddi a gefnogir, a gwella for these posts, clear evidence of a lively interest telerau’r swyddi. Bu cystadlu brwd am y swyddi in the field. in addition, a training programme hyn, ffaith sy’n dangos bod diddordeb mawr yn y was organised for the new editors, with Mairwen maes. Yn ogystal, trefnwyd rhaglen o hyfforddiant Prys Jones, formerly of Gomer Press, as part-time ar gyfer y golygyddion newydd, gyda Mairwen Prys organiser. This development was warmly welcomed Jones, gynt o Wasg Gomer, yn drefnydd rhan-amser. by the publishers and the editors themselves. Croesawyd hyn yn fawr gan y gweisg a’r golygyddion. Adroddiad Blynyddol Annual Report 19

Tabl 1 Crynodeb o Wariant y Grantiau Cyhoeddi Cymraeg 2010/11 Table 1 Summary of Welsh-language Publishing Grants Expenditure 2010/11 £ Cyhoeddwyr Rhaglen / Programme Publishers 414,959 Grantiau Cyhoeddi Unigol / Individual Publishing Grants 83,400 Taliadau Perfformiad etc. / Performance Payments etc. 47,500 Taliadau Awduron a Deunydd Gweledol / Payments for Authors and Visual Material 360,910 Comisiynau CLlC / WBC Commissions 0 Cefnogi Swyddi a Hyfforddiant / Supported Posts and Training 238,186 Cylchgronau / Magazines 372,450 Llyfrau Llafar / Audio Books 0 CD–ROMau / CD–ROMs 0 Gêmau / Games 7,100 Llyfrwerthwyr / Booksellers 43,482 Ymchwil Farchnad / Market Research 7,990 Marchnata / Marketing 74,209 1,650,186 Gwasanaeth Newyddion Ar-lein / Online News Service 200,000

Diwyg Daeth effaith yr arian ychwanegol ar gyfer Design The impact of the additional funding for deunydd gweledol a dylunio yn amlwg yn fuan visual material and design became apparent very early iawn. Mae llyfrau graenus yn cael eu cynhyrchu ers on. High-quality books have been produced for many blynyddoedd, ond gyda’r arian newydd mae’n bosibl years, but with the new funding it will be possible to cynyddu’r nifer yn sylweddol, ac ehangu amrywiaeth increase their numbers substantially, and to extend y ddarpariaeth sydd ar gael. Rhai enghreifftiau o’r the variety of titles available. Some examples of books llyfrau a fanteisiodd ar yr arian newydd yw Cwpan that have benefited from the new funding are Cwpan y y Byd 2010 a Cwpan Rygbi’r Byd 2011 (y ddau o’r Byd 2010 and Cwpan Rygbi’r Byd 2011 (both published Lolfa), Cyfres Nabod 1 a 2: llyfrau am Russell by Y Lolfa), Cyfres Nabod 1 and 2: books about Russell Jones a Nia Parry (Gwasg Gwynedd), Craig yr Jones and Nia Parry (Gwasg Gwynedd), Craig yr Oesoedd, cyfrol o ddarluniau ifor Pritchard (Gwasg Oesoedd, a volume of paintings by ifor Pritchard (Gwasg Carreg Gwalch) a Straeon o’r Mabinogi (Gomer). Carreg Gwalch) and Straeon o’r Mabinogi (Gomer).

Safon y cynnyrch Mae safon cynnyrch y wasg Standard of the output The standard of the output Gymraeg wedi cael cryn dipyn o ganmoliaeth yn of Welsh publishers has been widely commended ystod y flwyddyn ddiwethaf. Dywedodd yr Athro during the past year. Professor Gerwyn Wiliams, Gerwyn Wiliams, un o feirniaid Llyfr y Flwyddyn one of the adjudicators of the Welsh-language Book 2011 wrth gyflwyno’r rhestr hir, ‘Nodweddir of the Year Award 2011, on presenting the long list, Rhestr Hir Llyfr y Flwyddyn 2011 gan amrywiaeth said: ‘The long list of the Wales Book of the Year a chyfoeth . . . yr hyn sy’n gyffredin i’r deg teitl 2011 is characterised by variety and richness . . . yw rheolaeth y gwahanol awduron ar eu mathau the common element between the ten titles is the penodol o ysgrifennu. Dyma ddatganiad clir mastery of the authors in their chosen style of writing. o hyder mewn ysgrifennu Cymraeg cyfoes!’ This is indeed a clear declaration of confidence in Dywedodd un arall o’r beirniaid, Dr Simon contemporary Welsh writing!’ Dr Simon Brooks, Brooks, ‘Alla i ddim meddwl am unrhyw faes another of the adjudicators, commented: ‘i cannot celfyddydol sydd yn gwneud mwy o gyfraniad i’n think of any other field in the arts that makes a greater bywyd diwylliannol ni yng Nghymru heddiw na contribution to our cultural life in Wales today than rhyddiaith Gymraeg.’ (gw. Golwg, 14/7/2011) that of Welsh-language prose.’ (see Golwg, 14/7/2011)

Ystadegau Mae’r ffeithiau am y gwariant o dan Statistics Facts relating to expenditure under wahanol benawdau, nifer y llyfrau a’r cylchgronau various headings, the number of books and a gefnogwyd etc. i’w gweld yn Nhablau 1–4. magazines supported etc. are given in Tables 1–4. 20 Adroddiad Blynyddol Annual Report

Tabl 2 Grantiau i Gyhoeddwyr Llyfrau Cymraeg 2010/11 Table 2 Grants for Welsh-language Book Publishers 2010/11

Cyhoeddwr / Publisher Llyfrau Plant / Children’s Books Llyfrau Oedolion / Adult Books Cyfansymiau / Totals Teitlau / Titles Grant Teitlau / Titles Grant Rhaglenni / Programmes £ £ £ Cyhoeddiadau Barddas 2 5,250 9 29,300 11 34,550 Gwasg Carreg Gwalch 15 29,000 23 56,000 38 85,000 Gwasg Gomer* 32 77,250 21 69,250 53 146,500 Gwasg Gwynedd 2 6,000 7 13,909 9 19,909 Gwasg y Dref Wen 22 48,500 1 1,000 23 49,500 Y Lolfa 11 18,750 24 60,750 35 79,500 84 184,750 85 230,209 169 414,959

* Gwasg Gomer – yn cynnwys taliadau ar gyfer pum chwarter / includes payments for five quarters.

Grantiau Unigol / Individual Grants Arts Dictionaries 900 0 900 Atebol 2 4,500 2 4,500 Cwmni Cyhoeddi Gwynn 1 1,000 1 1,000 2 2,000 Cyhoeddiadau Barddas 1 2,000 1 2,000 Cyhoeddiadau Curiad 1 750 1 750 Cyhoeddiadau’r Gair 6 6,400 1 2,750 7 9,150 Dalen 3 7,500 1 2,500 4 10,000 Dalen Newydd 1 2,500 1 2,500 Gwasg Bryntirion 1 1,450 1 1,450 Gwasg Carreg Gwalch 2 2,800 2 2,800 Gwasg Gee 5 10,400 5 10,400 Gwasg Gomer 1 2,400 1 2,400 Gwasg Gwynedd 1 250 1 250 Gwasg Pantycelyn 1 1,500 1 1,500 Gwasg y Bwthyn 7 13,450 7 13,450 Honno 1 1,000 1 1,000 Rily 19 16,350 19 16,350 Sherman Cymru 2 2,000 2 2,000 32 36,500 26 46,900 58 83,400

20 Cyhoeddwr / 20 Publishers 116 221,250 111 277,109 227 498,359

Taliadau Perfformiad etc. / Performance Payments etc. (45) 11,500 (48) 11,900 (93) 23,400 Catalog Llyfrau Plant 8,000 8,000 Taliadau Ychwanegol 16,100 116 240,750 111 289,009 227 545,859 Adroddiad Blynyddol Annual Report 21

Golwg 360 Golwg 360

Dyfarnwyd y tendr i gwmni Golwg ar At the end of May 2008, Golwg was awarded gyfer gwasanaeth newyddion Cymraeg the tender to provide a Welsh-language online ar-lein ddiwedd Mai 2008, ac fe lansiwyd y news service, and it was launched in May of gwasanaeth ym Mai 2009. Ym mis Mawrth the following year. in March 2010, Wavehill 2010 comisiynodd y Cyngor Llyfrau gwmni Consulting of Aberaeron was commissioned Wavehill, Aberaeron, i gynnal adolygiad o’r by the Books Council to produce a review of gwasanaeth a chyflwynwyd adroddiad i’r Cyngor the service, and their report was presented ym Medi 2010. Gwnaed ymchwil farchnad to the Council in September 2010. Wavehill drylwyr gan Wavehill, a llwyddodd y cwmni conducted thorough market research, and i gasglu barn nifer helaeth o ddefnyddwyr y collected the opinions of a substantial wefan. Cafwyd canmoliaeth gyffredinol i safon number of the website’s users. The core news y gwasanaeth newyddion craidd, gyda phobl yn service was generally welcomed, with users ei gymharu’n ffafriol â gwasanaethau cyffelyb. comparing it favourably with similar services. Ar sail yr adroddiad hwn a chynllun datblygu On the basis of this report, and a development a gyflwynwyd gan y cwmni, penderfynodd y plan presented by the company, the Council Cyngor ymestyn cytundeb Golwg Newydd extended Golwg Newydd’s contract for a further ar gyfer y gwasanaeth am dair blynedd arall, three years, 2011–14. in February of this year the 2011–14. Ym mis Chwefror eleni fe gafwyd website was further developed. it was completely datblygiadau i’r wefan. Ailddyluniwyd y safle’n redesigned and additional features added, for gyfan ac ychwanegwyd nodweddion megis y example a facility that enables users to respond gallu i ymateb i straeon. Ers hynny gwelwyd to stories. Following these developments, cynnydd sylweddol yn nifer y defnyddwyr. there has been a substantial increase in the Rhwng Medi 2009 a Chwefror 2011 roedd number of users. Between September 2009 nifer yr ymweliadau fesul wythnos wedi and February 2011 weekly visits to the site cynyddu’n gyson o tua 5,000 i tua 20,000; increased steadily from around 5,000 to around ers yr ailddylunio mae hynny wedi mwy 20,000; since the site’s redesign, these figures na dyblu i dros 40,000 yr wythnos, felly have more than doubled to over 40,000 per mae’n amlwg fod mwy a mwy yn ymweld yn week, proving that more and more people are rheolaidd â’r safle. Mae hi’n dal yn ddyddiau visiting the site regularly. These are still early cynnar ar Golwg 360, ond yn sicr mae wedi days for Golwg 360, but the development has bod yn ddatblygiad arwyddocaol iawn. undoubtedly been a very significant one. 22 Adroddiad Blynyddol Annual Report

Tabl 3 Prif Gomisiynau Awduron Cymraeg Table 3 Main Commissions for Welsh-language authors

Llyfrau a gyhoeddwyd 2010/11 / Books published 2010/11 Cyhoeddwr / Publisher Teitl / Title Awdur / Author Gwasg Carreg Gwalch Teleduwiol Gareth Miles Yn Ôl i Gbara Bethan Gwanas Fy Ffordd fy Hun: Hunangofiant Felix Aubel Felix Aubel / Lyn Ebenezer Gwasg Gomer Mynd dan Groen Sonia Edwards Hugh Griffith Hywel Gwynfryn Cyfres Hanes Atgas: 4. Y Ddau Ryfel Byd Enbyd Catrin Stevens Gwasg Gwynedd Creigiau Aberdaron Gareth F. Williams Gwasg y Dref Wen Cyfres Siencyn Trempyn: Siencyn a’r Clociwr Cas Eurgain Haf Y Lolfa Yr Argraff Gyntaf Ifan Morgan Jones Yr Hwn Ydwyf: Hunangofiant John Meredith John Meredith / Lyn Ebenezer Nefar in Ewrop Dafydd Huws Bywyd ar Ddu a Gwyn Annette Bryn Parri / Dyfan Roberts Lladd Duw Dewi Prysor Non: Yn Erbyn y Ffactore Non Evans / Alun Gibbard Un Ddinas, Dau Fyd Llwyd Owen

Tabl 4 Cylchgronau Cymraeg a gefnogwyd 2010/11 Table 4 Welsh-language Magazines supported 2010/11 £ Barddas 24,000 Barn 84,000 Cip 26,000 Cristion 5,300 Fferm a Thyddyn 2,000 Gair y Dydd 2,400 Golwg 78,000 Lingo Newydd 18,000 Llafar Gwlad 7,000 Taliesin 31,250 Tu Chwith 6,000 Wcw 37,250 Y Casglwr 1,500 Y Cymro 18,750 Y Selar 13,000 Y Traethodydd 8,000 Y Wawr 10,000 372,450 Adroddiad Blynyddol Annual Report 23

Grantiau Cyhoeddi (Saesneg) Publishing Grants (English)

Grant Cylchgronau Llenyddol / Diwylliannol The Literary / Cultural Magazines Grant Mae’r grant hwn yn parhau i gefnogi cyhoeddiadau sy’n This grant continued to support publications rhoi llwyfan i drafodaeth drylwyr o’r maes ysgrifennu that provide a platform for in-depth discussion Saesneg yng Nghymru ac sy’n cynnwys adolygiadau of Welsh writing in English, substantial review of sylweddol o lenyddiaeth a diwylliant, yn ogystal â literature and culture as well as a showcase for new rhoi sylw i awduron newydd a rhai cydnabyddedig, a and established writers, thus complementing the thrwy hynny ategu’r gwaith a gyflawnir gan rannau work undertaken in the rest of the industry. Grants eraill o’r diwydiant. Dyfernir grantiau am gyfnod o are awarded for three years and cover the cost of dair blynedd – grantiau sy’n cynnwys cost cynhyrchu’r producing the magazines as well as overheads. The cylchgronau yn ogystal â chostau cyffredinol. grant was put out for tender in the summer of 2011. Rhoddwyd y grant allan i dendr yn ystod haf 2011. Individual Grants in 2010/11, a total of 31 titles Grantiau Unigol Yn 2010/11, cefnogwyd cyfanswm were supported under the individual Literary Book o 31 o deitlau dan y Grant Llyfrau Llenyddol Unigol; Grant; small magazines such as Envoi, Red Poets, The dyrannwyd grantiau i gylchgronau bychain megis Raconteur, Square, Scintilla, Leaf and Roundyhouse Envoi, Red Poets, The Raconteur, Square, Scintilla, received grants, and three titles were funded from the Leaf a Roundyhouse, ac ariannwyd tri theitl gan y Literary Commission Grant. in order to continue to Grant Comisiynau Llenyddol. Er mwyn parhau i promote excellence in the industry and ensure best hyrwyddo rhagoriaeth yn y diwydiant, ac i sicrhau’r use of allocated funding, the Books Council also held defnydd gorau o’r arian a ddyrannwyd, trefnodd group training sessions for grant-supported publishers. y Cyngor Llyfrau hefyd sesiynau hyfforddi i’r Courses in Finance, Copyright and Contracts, and cyhoeddwyr a gefnogir gan grant. Roedd y cyrsiau Balancing the Publishing List were highly successful. ar Gyllid, Hawlfraint a Chytundebau, a Rhestr Gyhoeddi Gytbwys, yn llwyddiannus iawn. The Author Advance / Fees Grant This grant enables publishers in Wales to commission books Grant Blaendaliadau / Ffioedd Awduron of wide appeal which will help them to increase Mae’r grant hwn yn galluogi cyhoeddwyr yng Nghymru sales, target new markets and develop their i gomisiynu teitlau eang eu hapêl a fydd yn cyfrannu publishing programmes. it allows Welsh publishers tuag at gynyddu gwerthiant, targedu marchnadoedd to offer more competitive advances to attract newydd a datblygu eu rhaglenni cyhoeddi. Mae’n leading authors and public figures. During 2010/11 rhoi cyfle i gyhoeddwyr yng Nghymru gynnig titles by authors such as Matthew Rhys, Gwyneth blaendaliadau cystadleuol er mwyn denu awduron Lewis, Stevie Davies, Mal Pope and Alun Wyn adnabyddus a ffigurau cyhoeddus. Yn ystod 2010/11 Bevan were published with the aid of this grant. cyhoeddwyd teitlau gan awduron megis Matthew Rhys, Gwyneth Lewis, Stevie Davies, Mal Pope ac Alun Wyn Bevan gyda chefnogaeth y grant hwn. 24 Adroddiad Blynyddol Annual Report

Grant Marchnata Mae’r grant hwn yn galluogi The Marketing Grant This enables publishers to cyhoeddwyr i ymgymryd â gweithgareddau hyrwyddo undertake innovative marketing activities in order blaengar gyda’r bwriad o gynyddu gwerthiant. Caiff to increase sales. Profits from these books will be yr elw a wneir ar y llyfrau hyn ei ailfuddsoddi mewn ploughed back into the publishing programme of rhaglen i gyhoeddi teitlau llenyddol/diwylliannol, literary/cultural titles, thus supporting a balance a thrwy hynny llwyddir i gynnal cydbwysedd of both commercial and literary works. Titles in rhwng gweithiau masnachol a gweithiau llenyddol. receipt of Author Advance Grants are a priority Teitlau sy’n derbyn Grant Blaendal Awdur sy’n under this scheme. For example, a marketing cael blaenoriaeth dan y cynllun hwn. Er enghraifft, grant paid for Seren’s launch of the Mabinogion rhoddwyd arian marchnata i lansio cyfres y Mabinogion titles, a sell-out event with Owen Sheers, Gwyneth a gyhoeddir gan Seren, a threfnwyd digwyddiad hynod Lewis, Niall Griffiths and Russell Celyn-Jones. boblogaidd yng nghwmni Owen Sheers, Gwyneth Lewis, Niall Griffiths a Russell Celyn-Jones. The Supported Posts Scheme This funds editorial and marketing posts, usually for a three- Cynllun Cefnogi Swyddi Mae’r cynllun year period, for publishers with a commitment hwn yn ariannu swyddi golygyddol a swyddi to Welsh writing in English. in 2010/11, nine marchnata, fel arfer am gyfnod o dair blynedd ar posts in six publishing houses continued to be y tro, yn achos cyhoeddwyr sydd ag ymrwymiad supported: one full-time and eight part-time. i’r maes ysgrifennu Saesneg yng Nghymru. Yn in an industry in which salaries have not been 2010/11, parhawyd i gefnogi naw swydd gyda chwe competitive, these grants do a great deal to promote chyhoeddwr: un amser llawn ac wyth rhan-amser. professionalism and quality in the sector. Mewn diwydiant lle na fu’r cyflogau’n gystadleuol, mae’r grantiau hyn yn cyfrannu’n sylweddol iawn at The Library of Wales This series is a Welsh hybu proffesiynoldeb a safonau uchel yn y sector. Government initiative, administered by the Council, which gives the people of Wales access to their Cyfres Library of Wales Cynllun a ariennir gan rich literary heritage in English. The series editor is Lywodraeth Cymru yw’r gyfres hon a weinyddir gan Professor Dai Smith, and the publisher is Parthian. y Cyngor Llyfrau; ei bwriad yw gwneud treftadaeth Four new titles were published during the year, lenyddol gyfoethog Cymru yn yr iaith Saesneg yn with introductions by high-profile figures such as fwy hygyrch. Golygydd y gyfres yw’r Athro Dai Philip Pullman, and gift sets were distributed to Smith, ac fe’i cyhoeddir gan Parthian. Cyhoeddwyd secondary schools, higher and further education pedwar teitl newydd yn ystod y flwyddyn, gyda establishments and libraries throughout Wales. chyflwyniadau gan awduron amlwg megis Philip Pullman, a dosbarthwyd setiau anrheg i ysgolion uwchradd, sefydliadau addysg uwch ac addysg bellach, a llyfrgelloedd ar hyd a lled Cymru. Adroddiad Blynyddol Annual Report 25

Tabl 5 Crynodeb o Wariant y Grantiau Cyhoeddi Saesneg 2010/11 Table 5 Summary of English-language Publishing Grants Expenditure 2010/11

Grant Llenyddiaeth Saesneg / English Literature Grant £ Cylchgronau Refeniw / Revenue Magazines 175,788 Cyhoeddwyr Llyfrau Refeniw / Revenue Book Publishers 252,112 Grantiau Unigol / Individual Grants 56,180 Comisiynau / Commissions 2,000 Cylchgronau Bach / Small Magazines 7,676 Hyfforddiant / Training 5,659 499,415

Arian Ychwanegol i Ysgrifennu Saesneg yng Nghymru / Additional Funding for Welsh Writing in English Marchnata / Marketing 73,266 Penodiadau / Appointments 64,018 Blaendal i Awduron / Author Advances 56,420 Clasuron / Classics 56,871 250,575

Cyfanswm Grant Saesneg / Total English-language Grant 749,990

Tabl 6 Grant Llenyddiaeth Saesneg – Llyfrau a Chylchgronau Refeniw 2010/11 Table 6 English-language Literature Grant – Books and Revenue Magazines 2010/11

Rhifynnau / Issues Grant £ Cylchgronau Refeniw / Planet 4 74,125 Revenue Magazines New Welsh Review 4 62,116 Poetry Wales 4 29,348 Cambria 3 3,300 Taliadau Ychwanegol / Additional Payments 6,900 15 175,788

Teitlau / Titles Cyhoeddwyr Llyfrau Refeniw / Gwasg Gomer 15 62,842 Revenue Book Publishers Seren 20 94,235 Parthian 11 50,073 Honno 7 44,962 53 252,112

Grantiau Unigol / Apecs Press 1 £900 Individual Grants Cinnamon Press 12 £14,550 Dalkey Press 1 £1,000 Gwasg Carreg Gwalch 8 £18,100 Gwasg y Bwthyn 2 £3,800 Parthian 1 £2,250 Sherman Cymru 1 £1,000 Y Lolfa 5 £14,580 31 56,180 26 Adroddiad Blynyddol Annual Report

Tabl 7 Cynllun Blaendal Awduron Saesneg Table 7 Author Advance Scheme for English-language Writers

Llyfrau a gyhoeddwyd 2010/11 / Books published 2010/11 Cyhoeddwr / Publisher Teitl / Title Awdur / Author Graffeg Market Towns Wales David Williams Seashore Safaris Judith Oakley Caldey Island Christopher Howells Gwasg Gomer Patagonia – Croesi’r Paith / Crossing the Plain Matthew Rhys and Fairways – Stories of Wales’ Finest Golfers Richard Clifford Welsh Rugby Captains Alun Wyn Bevan & Huw Evans Parthian Into Suez Stevie Davies Seren New Stories from the Mabinogi: 3. The Dreams of Max & Ronnie Niall Griffiths New Stories from the Mabinogi: 4. The Meat Tree Gwyneth Lewis Y Lolfa Old Enough to Know Better Mal Pope Two Dragons: Howard Marks’ Wales Howard Marks & Alun Gibbard Money Talks Alan Wightman & Owen Money Adroddiad Blynyddol Annual Report 27

Llwyddiannau’r Revenue Grant Successes Grant Refeniw it has been a very successful year for 2010/11 titles supported by the Revenue Grant. Firstly, Bu eleni’n flwyddyn hynod lwyddiannus yng Not Quite White by Simon Thirsk (Gomer) was nghyd-destun teitlau 2010/11 a gefnogwyd gan shortlisted for one of the most prestigious and y Grant Refeniw. i ddechrau, cyrhaeddodd popular literary prizes in the UK, the Costa Not Quite White gan Simon Thirsk (Gwasg Book Awards. Soon afterwards two of Seren’s Gomer) restr fer y Costa Book Awards, un o titles, You by John Haynes and What the Water wobrau pwysicaf a mwyaf poblogaidd gwledydd Gave Me by Pascale Petit, were shortlisted for Prydain. Yn fuan wedi hynny, yr oedd dau the internationally renowned T. S. Eliot Prize. o deitlau Seren, sef You gan John Haynes a The latter title was also shortlisted for Wales What the Water Gave Me gan Pascale Petit, ar Book of the Year. Yet another coup for Seren restr fer Gwobr T. S. Eliot, un o’r prif wobrau was announced in April, as Ruth Bidgood’s rhyngwladol. Roedd cyfrol Pascale Petit hefyd collection of poetry, Time Being, was awarded ar restr fer Llyfr y Flwyddyn yng Nghymru. the Roland Mathias Prize. The Wales Book Cafodd Seren fwy o lwyddiant ym mis Ebrill pan of the Year Award ceremony held in enillwyd Gwobr Roland Mathias gan y gyfrol in July 2011 was an extremely good night for Time Being, casgliad o gerddi gan Ruth Bidgood. Cardigan-based publisher, Parthian. Not only Roedd seremoni wobrwyo Llyfr y Flwyddyn a did John Harrison walk away with the main gynhaliwyd yng Nghaerdydd ym mis Gorffennaf award for Cloud Road: A Journey into the Inca 2011 yn achlysur nodedig i Parthian, y Heartland but the young novelist Tyler Keevil cyhoeddwyr o Aberteifi. Enillodd John Harrison scooped the Media Wales Readers’ Prize for y brif wobr gyda’i gyfrol Cloud Road: A Journey the coming-of-age novel Fireball. The Revenue into the Inca Heartland a chyflwynwyd Gwobr y Grant currently provides three-year core Bobl Media Wales i’r nofelydd ifanc Tyler Keevil funding for Seren, Honno, Parthian and Gomer, am ei nofel gyntaf, Fireball. Ar hyn o bryd, mae’r giving them security and autonomy to publish Grant Refeniw yn darparu arian craidd am dair high-quality titles. blynedd i Seren, Honno, Parthian a Gomer, gan roi iddynt y sicrwydd a’r rhyddid i’w galluogi i gyhoeddi teitlau o safon uchel. 28 Adroddiad Blynyddol Annual Report

Golygu a Dylunio Editing and Design

ER MAi ADRANNAU bychain o ran nifer eu staff ALTHOUGH the Editorial and Design Departments yw’r Adran Olygyddol a’r Adran Ddylunio, mae’r are small in terms of staff numbers, both departments ddwy’n cyflawni gwaith allweddol yn cefnogi a perform key roles in supporting and assisting the chynorthwyo’r gweisg masnachol i gynhyrchu commercial publishing houses to produce high- deunydd darllen safonol a deniadol. Mae’r ddwy quality, attractive reading material. Both departments adran hefyd yn hanfodol i waith mewnol y Cyngor are also vital to the in-house work of the Books Llyfrau ei hun ac yn sicrhau bod ei holl gyhoeddiadau Council itself, ensuring that all its publications and a’r deunydd cyhoeddusrwydd o’r ansawdd uchaf. publicity materials are of the highest standard. Rhan bwysig o waith yr adrannau yw cynnig An important aspect of the work of both arweiniad a chyngor i rai sy’n gweithio yn y gweisg, departments is to provide guidance and advice to ac eleni cyfrannwyd at y cyrsiau hyfforddi a drefnwyd publishers, and this year they contributed to training yn benodol ar gyfer y golygyddion creadigol courses organised specifically for the new creative newydd sy’n gweithio yn llawer o’r gweisg. editors employed by the main publishing houses. Gwelwyd newid yn staff y ddwy adran yn There were some staff changes during the year, ystod y flwyddyn, gyda Dorry Spikes yn cael ei with Dorry Spikes appointed Design Officer whilst phenodi’n Swyddog Dylunio tra oedd Tanwen Tanwen Haf was on maternity leave, and Anwen Haf ar gyfnod mamolaeth, ac Anwen Pierce yn Pierce appointed Editorial Officer during Karina Swyddog Golygyddol dros gyfnod Wyn Dafis’s maternity leave. mamolaeth Karina Wyn Dafis. Again this year, the Editorial Eleni eto, mae’r Adran Department is indebted Olygyddol yn ddyledus i’r tîm to a small team of external bychan o olygyddion allanol am eu editors for their valuable cymorth gwerthfawr, yn enwedig ar assistance, especially at the adegau prysuraf y flwyddyn. busiest times of the year. Adroddiad Blynyddol Annual Report 29

Gwasanaeth i gyhoeddwyr ac awduron Services to publishers and authors Yn ystod y flwyddyn ymdriniodd yr Adran During the year the Editorial Department dealt with Olygyddol â 177 o deipysgrifau, 33 ohonynt 177 typescripts, 33 of them in English, for 15 publishers yn Saesneg, i 15 o gyhoeddwyr ac 17 awdur. and 17 authors. The Design Department provided a Darparodd yr Adran Ddylunio wasanaeth dylunio design service in respect of 112 titles for nine publishers. ar gyfer 112 o deitlau i naw cyhoeddwr. The year’s output The typescripts received were Cynnyrch y flwyddyn Eleni eto, roedd y once again very varied in nature – from adaptations teipysgrifau a ddaeth i law yn amrywiol iawn eu natur, of picture story books for very young children, novels o addasiadau o lyfrau gair a llun i’r plant ieuengaf, and factual books for children and teenagers, and nofelau a llyfrau ffeithiol i blant ac ieuenctid, a autobiographies and lengthy novels for adults. Both hunangofiannau a nofelau swmpus i oedolion. Cafwyd departments were once again involved with the cyfle i weithio ar nofelau arobryn yr Eisteddfod National Eisteddfod prize-winning volumes, and the Genedlaethol yn ogystal â chynorthwyo gyda Editorial Department assisted with the development datblygu’r gêm unigryw Junior Scrabble yn Gymraeg. of the unique board game Junior Scrabble yn Gymraeg.

Adolygiadau Yr Adran Olygyddol sy’n gyfrifol Reviews The Editorial Department is responsible am gomisiynu a phrosesu’r adolygiadau bywiog o for commissioning and processing the lively reviews lyfrau Cymraeg a Saesneg a welir ar wefan Gwales. of English- and Welsh-language titles for the Gwales Yn ystod y flwyddyn ychwanegwyd 451 o adolygiadau website. During the year 451 reviews were added to newydd i’r wefan, ac rydym yn ddiolchgar iawn i’r the website, and we are very grateful to the Reviews Golygyddion Adolygiadau – Sarah Down (llyfrau Editors – Sarah Down (Welsh-language books for Cymraeg i blant ac oedolion), Janet Thomas children and adults), Janet Thomas (English-language (llyfrau Saesneg i oedolion) ac Elizabeth Schlenther books for adults) and Elizabeth Schlenther (English- (llyfrau Saesneg i blant) am eu cydweithrediad. language books for children) for their cooperation.

Adroddiadau Darllenwyr Yn ystod y flwyddyn Readers’ Reports During the year, 17 prospective manteisiodd 17 o ddarpar awduron ar wasanaeth authors took advantage of the Reader’s Report service Adroddiad Darllenydd yr Adran Olygyddol. provided by the Editorial Department. The aim of Bwriad y gwasanaeth yw cynnig adroddiad the service is to offer a critique and constructive beirniadol ac awgrymiadau adeiladol i rai sydd suggestions to prospective authors who wish to am gael barn wrthrychol ar eu gwaith cyn iddynt have an objective assessment of their work before ei gyflwyno i’w ystyried gan gyhoeddwr. sending it to be considered by a publisher. 30 Adroddiad Blynyddol Annual Report Adroddiad Blynyddol Annual Report 31

Ffocws ar ddylunio Design in focus

Nid oes fawr o sail erbyn hyn i’r hen ddywediad The old adage that one shouldn’t judge a Saesneg ynghylch dewis llyfr yn ôl ei glawr, book by its cover no longer rings true; book- oherwydd mae cloriau llyfrau a gyhoeddir yng covers published in Wales are now given more Nghymru bellach yn cael eu cynllunio â llawer thought and consideration than ever before. mwy o feddwl ac ystyriaeth nag erioed o’r blaen. Publishers are more aware of the fact that Y dyddiau hyn, mae cyhoeddwyr yn fwy a cover can impact the sales potential of a ymwybodol a gwerthfawrogol o’r modd y book, particularly as it might only be seen gall clawr effeithio ar botensial gwerthiant as a small image whilst browsing online. unrhyw lyfr, yn enwedig felly oherwydd if a book’s contents are worth publishing: efallai mai fel delwedd fechan wrth bori’r text that the author might have spent years We y gwelir y clawr am y tro cyntaf. researching and writing, the typescript Os yw cynnwys llyfr yn werth ei gyhoeddi finely tuned by an editor and careful set – testun y gallai’r awdur fod wedi treulio out by a typesetter, then it’s appropriate blynyddoedd yn ei ymchwilio a’i ysgrifennu, that both the cover and its design should teipysgrif a fireiniwyd gan olygydd, a expect the same specialist treatment. chysodydd wedi gosod y testun hwnnw yn y This is where the importance of employing modd mwyaf deniadol – yna mae’n briodol the services of an experienced designer disgwyl bod clawr a chynllun y llyfr hefyd comes into its own. The department yn derbyn yr un ymdriniaeth arbenigol. received over a hundred requests for covers Dyma lle gwelir pwysigrwydd defnyddio during the year, each demanding a different gwasanaeth dylunydd profiadol. Eleni, approach, be it a novel, an illustrated derbyniodd yr Adran Ddylunio dros gant o book for children, or a factual title. geisiadau i ddylunio llyfrau – pob un ohonynt Every cover is considered individually angen ymdriniaeth wahanol – yn nofelau, according the contents of the book, and llyfrau stori a llun i blant, a llyfrau ffeithiol. the staff of the Design Department discuss Ymdrinnir â phob clawr yn unigol, yn dibynnu with the publishers how best to package ar gynnwys y llyfr, a bydd staff yr adran yn a book, including sizing, colour, choice trafod gyda’r cyhoeddwr sut i becynnu’r gyfrol, and type of image, typeface and finish. gan ystyried ei maint a’i lliw, dewis y math gorau With all these elements having to work o ddelwedd, wyneb-deip a gorffeniad. Gyda’r together to create an attractive finished holl elfennau hyn yn gorfod cydblethu i greu product, it is obvious that covers need pecyn gorffenedig deniadol, mae’n amlwg fod to be treated with care and attention. angen trafod cloriau yn ofalus ac yn ystyriol. 32 Adroddiad Blynyddol Annual Report Adroddiad Blynyddol Annual Report 33

Dosbarthu, Gwerthu a Marchnata Distribution, Sales and Marketing

Mae effeithiolrwydd y Ganolfan Ddosbarthu The effectiveness of the Distribution Centre a’r Adran Gwerthu a Marchnata yn allweddol i and the Sales and Marketing Department is essential lwyddiant y fasnach lyfrau yng Nghymru, ac mae’r to the success of the book trade in Wales, and the cydweithio agos sydd rhwng y ddwy adran yn ganolog close working relationship that exists between them i’r llwyddiant hwn. Mae cyfraniad pob un aelod o staff is central to this success. The contribution of each y Ganolfan yn hanfodol i’r gwaith pwysig hwn, boed individual member of staff based at the Centre hynny’n archebu llyfrau gan y cyhoeddwyr, derbyn a is equally important, whether it entails ordering chofnodi’r llyfrau, prosesu a chasglu’r archebion, pacio books, registering them, processing and collecting a dosbarthu’r llyfrau, delio â dychweliadau a chasglu the orders, packing and distributing, dealing with dyledion, heb sôn am y rhai sydd allan yn y maes yn ‘returns’ and the collection of debts, as well as casglu archebion gan siopau, ysgolion, colegau a’r the role of the representatives out and about the llyfrgelloedd. Mae’r timau ymroddedig hyn yn sicrhau length and breadth of Wales collecting orders bod y gwasanaeth a gynigir i’r llyfrwerthwyr o’r radd from shops, schools, colleges and libraries. These flaenaf, a braf yw nodi llwyddiant y Ganolfan wrth dedicated teams ensure that the service offered to iddi gael canran uchel iawn o’r archebion dyddiol a booksellers is first class, and the Distribution Centre dderbynnir erbyn canol dydd ar unrhyw ddiwrnod is proud of its record in ensuring that a very high gwaith yn barod i’w dosbarthu yr un diwrnod. percentage of orders received by mid-day on any Mae’r hinsawdd economaidd presennol a’i weekday is ready for distribution on the same day. effaith ar siopau’r stryd fawr yn destun pryder The present economic climate and its i bob un ohonom, ac felly ni ellir gorbwysleisio detrimental effect on high-street shops are of gwerth a phwysigrwydd yr Adran Gwerthu a great concern to us all, and the importance of Marchnata â’i hymdrechion i leihau’r effaith ar the Sales and Marketing Department cannot ein gwerthiant. Mae’r adran yn parhau i gynnal be overemphasised in its efforts to attempt to ymgyrchoedd hyrwyddo ar y cyd â’r cyhoeddwyr minimise the effect on sales. The department a’r llyfrwerthwyr ar hyd a lled y wlad. continues to support promotional campaigns in cooperation with publishers and booksellers. 34 Adroddiad Blynyddol Annual Report

Dosbarthu Bu’n gyfnod anodd iawn i’r farchnad Distribution It has been a very challenging time for lyfrau, ac ar ddiwedd y flwyddyn gwelwyd gostyngiad the book trade, and at the end of the year there was o 12.10% yng ngwerthiant y Ganolfan Ddosbarthu. a decrease of 12.1% in sales through the Distribution Mae’r gostyngiad hwn yn seiliedig ar ffigurau Centre. This decrease is based on figures for 2009/10; 2009/2010, a oedd yn cynnwys chwistrelliad ariannol this included a monetary injection worth £500,000 gwerth £500,000 (gros) gan Lywodraeth Cymru (gross) from the Welsh Government which allocated i bob ysgol gynradd yng Nghymru i brynu llyfrau. extra funding to every primary school in Wales to O dynnu’r swm hwn allan o’r hafaliad, gwelir mai purchase books. Taking this monetary injection out gostyngiad o 2.65% a fu mewn gwirionedd, o gymharu of the equation shows a decrease of 2.65% when gwerthiant tebyg wrth debyg. Er hynny mae hyn, yn comparing like-for-like sales. This, in turn, has had naturiol, wedi effeithio ar allu’r Ganolfan Ddosbarthu an effect on the ability of the Distribution Centre i greu gweddill ariannol ar ddiwedd y flwyddyn. to realise a surplus at the end of the current year. O ystyried y sefyllfa economaidd bresennol Despite the present economic conditions and a’r pwysau sydd ar y llyfrwerthwyr, mae’n the pressure on booksellers, the percentage of galonogol nodi i’r ganran oedd yn ddyledus overdue accounts at the Distribution Centre has ar gyfrifon y Ganolfan Ddosbarthu ostwng i fallen to 1.21% compared with 1.87% last year. 1.21%, o’i gymharu ag 1.87% y llynedd. A total of 1,204 new titles were added to Ychwanegwyd 1,204 o deitlau at stoc y Ganolfan, the Distribution Centre’s stock, compared o’i gymharu ag 1,049 o deitlau yn y flwyddyn flaenorol. with 1,049 titles in the previous year.

Gwerthu a Marchnata Mae’r Adran Gwerthu a Sales and Marketing The Sales and Marketing Marchnata wedi mabwysiadu strategaeth ragweithiol Department has adopted a proactive strategy to i wynebu amgylchiadau masnachu anodd a heriol y confront the current difficult and challenging dyddiau hyn. Cyflwynwyd newidiadau i’n prosesau trading conditions. Changes have been made to sales rheoli gwerthiant, a gwnaed ymdrech i efelychu’r management processes and efforts have been made arferion gorau yn y diwydiant o ran symleiddio’r to emulate best practice in the industry in terms of prosesau gweinyddu ac adrodd yn ôl. Y bwriad yw streamlining administration and reporting. The object caniatáu i’r tîm gwerthu dreulio rhagor o amser yn of this has been to allow the sales team to spend more ymweld â’u cwsmeriaid a sefydlu cyfleoedd gwerthu time visiting their customers and to generate new newydd. Rydym wedi ceisio meddwl yn greadigol er business opportunities. We have tried to think laterally mwyn cynyddu’r nifer o fannau gwerthu yng Nghymru and creatively in order to expand the number of outlets sy’n cynnig llyfrau i’w cwsmeriaid; ar hyn o bryd in Wales which offer books to their customers and rydym yn gweithio i ymestyn y gwasanaethau gwerthu we are working to extend the sales and distribution a dosbarthu a gynigir i gyhoeddwyr yng Nghymru. services we are able to offer to Welsh publishers.

Mererid Hopwood yn llofnodi Straeon o'r Mabinogion yn Eisteddfod Genedlaethol Wrecsam a'r Fro Mererid Hopwood at the National Eisteddfod at Wrexham Adroddiad Blynyddol Annual Report 35

Lansio'r gyfrol Bois y Loris yn Sioe Llanelwedd Launching Bois y Loris at the Royal Welsh Show

Cefnogi Llyfrwerthwyr Un o’n cynlluniau mwyaf Supporting Booksellers One of our most effective effeithiol a llwyddiannus yw’r Cynllun Ymestyn, support mechanisms is the very successful Outreach yr unig un o’i fath yng ngwledydd Prydain. Mae’r Scheme, which has no parallel anywhere else in the cynllun yn parhau i gynnig cymhelliant ariannol UK. This continues to provide financial incentives i lyfrwerthwyr annibynnol sy’n barod i drefnu for independent booksellers who are prepared to gweithgareddau hyrwyddo megis lansiadau a organise promotional activities such as hosting sesiynau llofnodi llyfrau, a hefyd i fynd â llyfrau ac launches and book signings and also take books and awduron i ddigwyddiadau yn y gymuned ehangach. authors out to events in the broader community. Yn y flwyddyn ariannol o Ebrill 2010 hyd Fawrth In the financial year from April 2010 to March 2011, defnyddiwyd arian o gronfa’r Cynllun Ymestyn 2011, funding from the Outreach Scheme supported i gefnogi 392 o ddigwyddiadau, lle gwerthwyd llyfrau a total of 392 events at which books to the value of gwerth ychydig dros £145,000. Unwaith eto eleni, just over £145,000 were sold. The activities supported roedd y digwyddiadau a gefnogwyd gan y rhaglen by the programme once again ranged from major yn amrywio o lansiadau llyfrau pwysig a sesiynau book launches and signings by well-known authors to llofnodi gan awduron adnabyddus, i ffeiriau llyfrau more modest book fairs in schools and village halls. bychain mewn ysgolion a neuaddau pentref. The other tangible support we provide to Dull arall o gefnogi llyfrwerthwyr annibynnol independent booksellers in Wales comes in yng Nghymru yw cynnig cymhelliant ariannol the form of financial incentives based on the yn seiliedig ar drosiant y siop. Eleni, y swm a amount of turnover. This year the amount paid dalwyd o gronfa’r cynllun hwn oedd £43,482. out under this initiative came to £43,482.

Ffeiriau Llyfrau a Gwyliau Unwaith eto eleni, Book Fairs and Festivals The Books Council darparodd y Cyngor Llyfrau lwyfan i gyhoeddwyr o continued to provide a platform for Welsh publishers Gymru a’u cynnyrch yn y ddau brif ddigwyddiad ar y and their output at two of the main international events calendr rhyngwladol blynyddol, sef Ffeiriau Llyfrau in the calendar – the London and Frankfurt Book Fairs. Llundain a Frankfurt. Er bod gostyngiad sylweddol yn While the numbers of those attending the London fair y rhai a oedd yn bresennol yn ffair Llundain yn 2010, in 2010 were greatly reduced because of the effects of oherwydd effeithiau’r llosgfynydd yng Ngwlad yr Iâ, the Icelandic volcanic eruption, visitors flocked back heidiodd yr ymwelwyr yn ôl yn 2011. Roedd stondin in 2011. The Welsh stand was busy and participants 36 Adroddiad Blynyddol Annual Report

Cymru’n brysur iawn, ac adroddodd y rhai oedd yn reported a successful fair. Funding was also secured for a cymryd rhan eu bod wedi cael ffair lwyddiannus. Welsh stand at the Frankfurt Book Fair in October 2011. Llwyddwyd hefyd i sicrhau cyllid i drefnu stondin i This is the biggest book trade fair in the world, attracting Gymru yn Ffair Lyfrau Frankfurt ym mis Hydref 2011. over 7,000 exhibitors, and provides our publishers with Hon yw’r ffair lyfrau fwyaf yn y byd, yn denu dros 7,000 the opportunity to buy and sell rights and network with o arddangoswyr, ac mae’n rhoi cyfle i’n cyhoeddwyr publishers from every corner of the globe. it is important brynu a gwerthu hawliau ac i rwydweithio gyda for the development of the industry in Wales that we chyhoeddwyr o bob rhan o’r byd. Mae’n hollbwysig i have a presence at these major international trade fairs. ddatblygiad y diwydiant cyhoeddi yng Nghymru fod in addition to these international events, at home gennym bresenoldeb yn y prif ffeiriau masnach hyn. we had our usual successful and well-supported Yn ogystal â’r digwyddiadau rhyngwladol uchod, stands at the National Eisteddfod and the Royal trefnwyd y stondinau llwyddiannus a phrysur arferol Welsh Show and ensured that a wide range of Welsh yn yr Eisteddfod Genedlaethol a’r Sioe Amaethyddol literature of all genres was on sale to those attending yn Llanelwedd, yn ogystal â sicrhau bod ystod eang ac the Urdd National Eisteddfod at Swansea and the amrywiol o lenyddiaeth o Gymru ar werth yn Eisteddfod Hay Literary Festival, in those instances, working Genedlaethol yr Urdd yn Abertawe a Gŵyl y Gelli; closely with participating booksellers, namely inc yn y mannau hynny, roeddem yn cydweithio’n agos â bookshop, Aberystwyth, and Pemberton’s. dwy siop lyfrau, sef inc, Aberystwyth, a Pemberton’s. Marketing Initiatives An important element of Cynlluniau Marchnata Un elfen bwysig o’n gwaith our work is our effort to promote the output of Welsh yw’r ymdrech a wneir i dynnu sylw’r cyhoedd darllengar publishers to the reading public. This year a new at gynnyrch cyhoeddwyr o Gymru. Eleni, cyhoeddwyd edition of Dysgu Cymraeg, our catalogue of books and argraffiad newydd o Dysgu Cymraeg, ein catalog o other resources for those learning the Welsh language, lyfrau ac adnoddau eraill ar gyfer y rhai sy’n dysgu was published. Books from Wales/Llyfrau o Gymru, our Cymraeg. Cyhoeddwyd Books from Wales/Llyfrau o annual spring trade-oriented catalogue showcasing a Gymru – y catalog a gynhyrchir yn y gwanwyn ar gyfer representative selection of the books produced in the y fasnach, yn cynnwys detholiad o’r llyfrau Saesneg English language by Welsh publishers, was released in a gyhoeddir yng Nghymru – mewn da bryd ar gyfer time for the London Book Fair. Three main catalogues Ffair Lyfrau Llundain. Bob blwyddyn, cynhyrchir tri aimed at consumers are produced annually: Llyfrau’r phrif gatalog wedi’u hanelu at ddarllenwyr: Llyfrau’r Haf, released in June and two publications aimed at Haf a gynhyrchir ym mis Mehefin, a dau gyhoeddiad the Christmas market, Gwledd y Nadolig and Books wedi’u hanelu at y farchnad Nadolig, sef Gwledd from Wales, its English-language equivalent. This year y Nadolig a Books from Wales. Eleni, defnyddiwyd a new format was adopted for these catalogues, which fformat newydd ar gyfer y catalogau hyn, gan osod y grouped books by category rather than by publisher. llyfrau fesul categori yn hytrach na fesul cyhoeddwr. Adroddiad Blynyddol Annual Report 37

Nofel y Mis / Nofel y Mis / Llyfr Saesneg y Mis Book of the Month

O bryd i’w gilydd, mae angen adfywio hyd Even successful and long-running initiatives yn oed y cynlluniau mwyaf llwyddiannus a need to be freshened up from time to time hirhoedlog, a theimlid mai gwanwyn 2011 and it was felt that spring 2011 was the right oedd yr adeg orau i wneud hyn yn achos time to do this for our Nofel y Mis (Novel of the Nofel y Mis a Llyfr Saesneg y Mis – cynlluniau Month) and Book of the Month promotions hyrwyddo sydd bellach yn cael eu gweithredu which we had been running for a number of ers nifer o flynyddoedd. Caiff cyhoeddwyr eu years. Publishers are encouraged well ahead hannog, ymhell cyn cyhoeddi’r llyfr, i gynnig of the book’s publication, to submit titles teitlau posibl ar gyfer y cynlluniau hyn. Lle bo for possible selection in these promotions. cynllun Nofel y Mis yn rhoi sylw arbennig i Whilst Nofel y Mis is specifically designed to nofel Gymraeg newydd a gyhoeddir bob mis, showcase a new novel published in the Welsh gall y teitl a ddewisir fel Llyfr Saesneg y Mis language each month, the title selected to fod naill ai’n ffuglen neu’n gyfrol ffeithiol. be the English-language Book of the Month Dyluniwyd posteri newydd yn hybu’r cyfrolau, can be either fiction or non-fiction. a chânt eu dosbarthu bob mis gyda stoc o’r New posters have been designed promoting teitlau a ddewiswyd. Yn ogystal, cynhyrchwyd the selections and are sent out with a stock of deunyddiau newydd i dynnu sylw at y teitlau the featured titles each month. in addition, new yn y siopau. Cafwyd ymateb cadarnhaol gan point-of-sale material has been produced to lyfrwerthwyr, ac mae nifer y siopau sy’n cymryd highlight the titles in-store. The response from rhan yn y cynllun wedi cynyddu. Rydym booksellers has been positive and the number yn hyderus y bydd y deunyddiau newydd of retailers participating in the scheme has deniadol hyn yn creu cryn ddiddordeb yn y increased following its relaunch. We believe teitlau a ddewiswyd ar gyfer y cynllun, ac y that the attractive point-of-sale material will gwelir canlyniadau pendant ar ffurf cynnydd generate considerable interest in the featured yn y gwerthiant yn ystod y misoedd nesaf. titles and have tangible results in the form of increased sales in the months ahead. 38 Adroddiad Blynyddol Annual Report Gwasanaethau Gwybodaeth Information Services

YR ADRAN Gwasanaethau Gwybodaeth sydd yn THE iNFORMATiON Services Department is gyfrifol am y gwaith o gasglu a darparu gwybodaeth responsible for collecting and providing information am lyfrau o Gymru, boed i’r fasnach lyfrau neu i’r relating to books from Wales, both to the book trade cyhoedd yn gyffredinol, am gynnwys gwefannau’r and the general public, for the content of the Council’s Cyngor, ac am sicrhau bod gwybodaeth am websites, and for ensuring that information about lyfrau newydd a rhai sydd ar y gweill ar gael i’r new and forthcoming books is available to shops and siopau a’r tîm gwerthu. Mae’r gwefannau hyn yn the sales team. The websites include Gwales.com cynnwys Gwales.com ar gyfer y cyhoedd, gwefan for use by the public, the Books Council’s corporate gorfforaethol y Cyngor Llyfrau a’r Fasnach Lyfrau website, and the Welsh Book Trade info website. An Ar-lein. Darperir fersiwn all-lein o wefan Gwales off-line version of the Gwales website is available at ddefnydd y cynrychiolwyr a’r swyddogion ysgol for use by the representatives and the schools sydd yn caniatáu iddynt anfon archebion ar-lein, officers, enabling them to send orders online, and ac at ddefnydd siopau sy’n mynychu digwyddiadau for the use of shops attending outreach events at mewn lleoliadau tu hwnt i gyrraedd band eang. locations where there is no broadband access. Dyma’r adran sydd hefyd yn ateb ymholiadau it is this department which also responds to enquiries gan y cyhoedd ac yn eu cynghori am lyfrau from the public, and advises them on suitable titles. priodol. Trwy gydweithrediad y cyhoeddwyr yr Thanks to the cooperation of the publishers, we ydym yn derbyn trwch yr wybodaeth a ddaw i law now receive most of the advance information about am lyfrau i ddod, a lluniau cloriau ymlaen llaw, forthcoming titles and cover images by electronic trwy ddulliau electronig. Caiff yr wybodaeth a means. The information received is then checked and dderbynnir ei gwirio, a’i chyhoeddi ar ein gwefannau. published on our websites. As a result, booksellers, O ganlyniad, mae’r llyfrwerthwyr, llyfrgelloedd, y libraries, sales representatives and members of the cynrychiolwyr a’r cyhoedd, sy’n dibynnu ar dderbyn public – all of whom rely on being able to receive prompt gwybodaeth brydlon a chywir am lyfrau o Gymru, and accurate information about books from Wales yn medru troi at systemau Gwales. Erbyn hyn – can consult the Gwales systems with confidence. mae manylion dros 34,000 o eitemau ar y gronfa, To date, the database includes details of over 34,000 dros 16,600 ohonynt ar gael i’w harchebu. items, with over 16,600 of them available to order. Adroddiad Blynyddol Annual Report 39

Gwefan Gwales Aethpwyd ati yn ystod y flwyddyn Gwales.com Work on transforming the Gwales i weddnewid rhyngwyneb Gwales ac ychwanegwyd interface was undertaken during the year, and several nifer o elfennau i wella golwg y wefan a phrofiad elements added to improve both the look of the y defnyddiwr wrth chwilio am lyfrau addas. Mae website and users’ experience when searching for defnyddwyr bellach yn medru rhannu eu Dewisiadau suitable titles. Users can now share their Readers’ Darllenwyr gyda darllenwyr eraill a gweld, wrth Recommendations with others; they are also able bori trwy’r wefan, pa lyfrau tebyg a brynwyd gan to see which similar titles were purchased by other gwsmeriaid. Mae’r wefan bellach yn cael ei diweddaru customers. The website is now updated four times bedair gwaith y dydd, yn hytrach nag unwaith dros nos, daily, rather than once overnight as before, and ac ychwanegir lluniau cloriau a gwybodaeth ychwanegol cover images and additional information are added yn rheolaidd yn ystod oriau gwaith. Cyrhaeddodd regularly during office hours. The number of registered nifer defnyddwyr cofrestredig Gwales 13,420 (o’i Gwales users has reached 13,420 (compared with gymharu â 11,700 ar ddiwedd 2009/10) a’r ymweliadau 11,700 at the end of 2009/10) and the annual visits blynyddol dros 730,000 (neu 27 miliwn o drawiadau). now are in excess of 730,000 (or 27 million hits).

Archebu Electronig Darperir fersiwn o Gwales Electronic Ordering A version of the Gwales at ddefnydd llyfrwerthwyr yn unig ac er i werth website is provided solely for the use of booksellers, gros yr archebion electronig a anfonwyd at y and although there was a small decrease in the Ganolfan Ddosbarthu ostwng ychydig, o £3,360,225 gross value of the electronic orders sent to the (2009/10) i £3,046,574 (2010/11), roedd hyn yn Distribution Centre – from £3,360,225 (2009/10) to cynrychioli 70% o’r trosiant, o’i gymharu â 68% y £3,046,574 (2010/11) – this nevertheless represented llynedd. Mae’r prif siopau hefyd yn cael mynediad 70% of the turnover compared with 68% last year. ar-lein i hanes archebion eu cyfrifon a lefel stoc The main shops also have online access to the pob llyfr yn y Ganolfan Ddosbarthu. Bellach mae order history of their accounts and the stock level pob siop yn medru gweinyddu ôl-archebion ar-lein of each title held at the Distribution Centre. By ac anfon negeseuon at y Ganolfan wrth archebu. now, every shop can administer back-orders online and send messages to the Centre when ordering. Gwefan Cyngor Llyfrau Cymru Dyma’r wefan gorfforaethol sy’n cynnwys gwybodaeth lawn am holl The Welsh Books Council’s Website This wasanaethau’r Cyngor, manylion y grantiau, manylion is the Books Council’s corporate website, which cyswllt yr holl staff, archif adroddiadau blynyddol includes full information about all the Council’s a dogfennau corfforaethol, ac archif newyddion. services, details of the grants, staff contact details, an Mae’r wefan hefyd yn gartref i nifer o is-wefannau archive of the annual reports, corporate documents a grëwyd i gyd-fynd ag ymgyrchoedd hyrwyddo’r and a news archive. The website also hosts a Cyngor, a gall y cyhoedd ddefnyddio’r wefan i anfon number of sub-websites created to support the ymholiadau’n electronig at yr adran briodol o fewn Council’s promotional campaigns, and members y Cyngor. Mae modd i unigolion hefyd danysgrifio i of the public can use the website to send enquiries dderbyn Newyddion y Cyngor trwy borthiant RSS. electronically to the appropriate department within the Council. Individuals can also subscribe to the Council’s news service through RSS feeds. 40 Adroddiad Blynyddol Annual Report

Asiantaethau Llyfryddol Anfonir gwybodaeth am Bibliographical Agencies At the request of lyfrau, ar gais cyhoeddwyr Cymru, at asiantaethau Welsh publishers, information about books is llyfryddol rhyngwladol Nielsen BookData, sent to the international bibliographic agencies Bowker a BDS er mwyn gofalu bod gwybodaeth – Nielsen BookData, Bowker and BDS – in yn cyrraedd y cronfeydd data a ddefnyddir order to ensure that information reaches the gan lyfrgelloedd cyhoeddus, siopau llyfrau a databases used by public libraries, bookshops and dosbarthwyr. O ganlyniad, mae’r wybodaeth am distributors. As a result, information about books lyfrau o Gymru sy’n cyrraedd catalogau ar-lein from Wales reaching the online catalogues of llyfrgelloedd ledled y byd wedi gwella’n aruthrol. libraries world-wide has improved immensely.

Gwales/llyfrgell Datblygwyd Gwales/llyfrgell Gwales/libraries Gwales/libraries was developed i alluogi llyfrgellwyr i ddod o hyd i’r wybodaeth in order to enable librarians to obtain the latest ddiweddaraf mewn ffordd hwylus, ac archebu’n information about books with ease, and to order electronig trwy siop lyfrau/cyflenwr o ddewis y electronically through a bookshop/supplier of the llyfrgell. Roedd y gwerthiant trwy Gwales/llyfrgell library’s own choice. In 2010/11, total sales through yn £130,248 yn ystod y flwyddyn (o’i gymharu â Gwales/libraries amounted to £130,248 (compared £110,857 yn y flwyddyn flaenorol) ac mae dros 150 o with £110,857 in the previous year) and over lyfrgellwyr wedi cofrestru fel defnyddwyr ar y wefan. 150 librarians have registered as users of the website.

Adolygiadau a Gwybodaeth Ychwanegol Reviews and Additional Information Mae nifer yr adolygiadau ar Gwales yn dal i gynyddu The number of reviews on Gwales continues to ac erbyn hyn mae wedi cyrraedd 5,000. Mae modd increase, and to date the figure has reached 5,000. i aelodau o’r cyhoedd hefyd anfon sylwadau ar lyfr Members of the public can also send comments, a bydd nifer o sêr yn ymddangos i ddynodi’r sgôr ar and a star rating appears next to each title to denote gyfartaledd a roddwyd iddo. Ymhlith yr wybodaeth the average score given to the book. Additional ychwanegol a dderbynnir bellach gan y cyhoeddwyr information received from the publishers now y mae bywgraffiadau awduron, rhestrau cynnwys, includes authors’ biographies, tables of contents, lluniau awduron, gwybodaeth am ddigwyddiadau photographs of authors, information about launch lansio a fideos YouTube o weithgareddau hyrwyddo. events, and YouTube videos of promotional activities.

Y Fasnach Lyfrau Ar-lein Ffynhonnell Welsh Book Trade Info The Welsh Book Trade wybodaeth gynhwysfawr am y diwydiant cyhoeddi Info website, edited by Gwilym and Eleri Huws, yw gwefan y Fasnach Lyfrau Ar-lein a olygir gan is a comprehensive source of information about Gwilym ac Eleri Huws. Mae un adran yn rhestru the publishing industry in Wales. One section sefydliadau, cwmnïau ac unigolion hunangyflogedig lists organisations, companies and self-employed sy’n berthnasol i’r byd cyhoeddi yng Nghymru individuals who provide services relevant to ac adran arall yn rhoi cyflwyniadau syml a chlir i publishing in Wales, whilst another section provides hanfodion y byd cyhoeddi dan benawdau penodol. simple and clear introductions to the essential Cafodd y wefan 2,509,969 o drawiadau yn ystod elements of publishing, listed under specific y flwyddyn, o’i gymharu â 2,217,881 yn 2009/10 ac headings. The website had 2,509,969 hits during the fe gynyddodd nifer y sesiynau 24.5% i 134,798. year, compared with 2,217,881 in 2009/10, and the number of sessions increased by 24.5% to 134,798. Adroddiad Blynyddol Annual Report 41

Gwefan Gwales Gwales Website

Mae gwefan Gwales.com yn cynnwys y rhestr The Gwales.com website contains the most fwyaf cynhwysfawr o lyfrau o Gymru ar y We comprehensive list of books from Wales on the gyda dros 16,500 ohonynt ar gael i’w harchebu. internet, with over 16,500 titles available to Mae cofnod llyfryddol pob llyfr yn cynnwys yr order. The bibliographical record for each book holl fanylion sydd eu hangen ar gwsmer, siop, includes all the details needed by a customer, ysgol neu lyfrgell i wneud penderfyniad prynu shop, school or library to make a purchase and a chreu cofnod catalogio, gan gynnwys llun to create a cataloguing record, including a cover y clawr. Bydd staff yr Adran Gwasanaethau image. information Services staff check all the Gwybodaeth yn gwirio’r holl fanylion ac yn details and prepare descriptions of the materials; paratoi disgrifiadau o’r cynnyrch, a chynhwysir also included are author biographies, tables of bywgraffiadau awduron, rhestrau cynnwys, contents, press releases and photographs of datganiadau i’r wasg a lluniau o nosweithiau launch events, provided by the publishers. lansio wrth iddynt ddod i law gan y cyhoeddwyr. As well as performing searches according to Yn ogystal â chwilio yn ôl y meysydd llyfryddol the usual bibliographical fields, it is possible arferol, mae modd dod o hyd i dros 5,000 o to gain access to over 5,000 reviews, details of adolygiadau, manylion y gwerthwyr gorau bob the best-selling books each month, special lists mis, rhestrau arbennig a baratowyd ymlaen llaw created in advance to help the user, readers’ i gynorthwyo’r defnyddiwr, dewis darllenwyr recommendations (where the public can suggest (lle mae’r cyhoedd yn medru awgrymu teitlau) titles) and a section of special offers. Particular ac adran o gynigion arbennig. Rhoddir sylw i attention is given to the English-language Book Nofel y Mis, Llyfr Saesneg y Mis, a’r newyddion of the Month, the Welsh-language Novel of the diweddaraf o’r byd llyfrau yng Nghymru. Month, and the latest news about books in Wales. Cynhwyswyd sawl elfen gyfoes i ryngwyneb Several up-to-date elements have been newydd Gwales, gan gynnwys y gallu i added to the new Gwales interface, including nodi cefnogaeth ar Facebook ac i weld pa the ability to become a Facebook supporter, lyfrau y mae cwsmeriaid eraill yn edrych and to see which books other customers are arnynt neu’n eu prynu. Mae’r wefan yn browsing or buying. The website is completely gwbl ddwyieithog, a gellir troi o’r Gymraeg bilingual, and users are able to switch with ease i’r Saesneg ar amrantiad ar bob tudalen. between English and Welsh on every page. Mae gwefan Gwales.com yn estyniad o’r The Gwales.com website is an extension of wefan Gwales/siop a grëwyd i ganiatáu i the Gwales/shop website which was created lyfrwerthwyr archebu’n electronig trwy to enable booksellers to order electronically Ganolfan Ddosbarthu’r Cyngor Llyfrau. Erbyn through the Books Council’s Distribution hyn mae dros 70% o’r archebion a anfonir at y Centre. Currently, over 70% of the orders sent Ganolfan yn cyrraedd trwy ddulliau electronig. to the Centre arrive by electronic means. 42 Adroddiad Blynyddol Annual Report Llyfrau Plant Children’s Books

Ceir sawl agwedd i’r gwaith a wneir gan yr adran There are several aspects to the department’s yn hybu darllen ac ennyn diddordeb mewn llyfrau work in promoting reading and encouraging an i blant a phobl ifanc. Bydd taflen dymhorol y Clwb interest in books among children and young people. Llyfrau yn cyrraedd degau o filoedd o blant mewn The Book Club’s leaflet is distributed to tens of ysgolion a chylchoedd meithrin, ac amcangyfrifir thousands of children in schools and nursery groups bod oddeutu tair mil o blant o ysgolion cynradd every term, and it is estimated that around three ledled Cymru yn cymryd rhan yn flynyddol yn y thousand primary schoolchildren throughout Wales cystadlaethau llyfrau Cymraeg a Saesneg. Mae participate in the annual English-language and gwobrau Tir na n-Og, a gyflwynir yn flynyddol Welsh-language book competitions. The Tir na n-Og i anrhydeddu awduron y llyfrau plant gorau a awards, presented annually to honour the authors gyhoeddwyd yn Gymraeg a Saesneg, yn fodd o godi of the best children’s books published in English proffil llyfrau a thynnu sylw at ansawdd y cynnyrch and Welsh, are a means of raising the profile of o Gymru. Mae’r gwasanaeth ymgynghorol a gynigir books and drawing attention to the high quality of i ysgolion a llyfrgelloedd gan y swyddogion ysgolion the output from Wales. The advisory service offered yn sicrhau bod yr wybodaeth ddiweddaraf am lyfrau to schools and libraries by the schools officers ac adnoddau addysgol yn cael ei lledaenu’n eang ensures that the latest information about books ymhlith addysgwyr a gweithwyr gwybodaeth. and educational resources is widely disseminated Mae cefnogaeth ysgolion, awdurdodau addysg amongst educators and information workers. a gwasanaethau llyfrgell yn ganolog i lwyddiant The support of schools, local education authorities nifer o gynlluniau’r adran a cheir cysylltiad clòs and library services is central to the success of many hefyd ag Adran Addysg a Sgiliau Llywodraeth of the department’s schemes, and it also works in Cymru, yn arbennig mewn perthynas â chyhoeddi’r close cooperation with the Welsh Government’s Catalog Llyfrau Plant blynyddol ac yn fwy diweddar Department of Education and Skills, particularly in gyfres o gatalogau pynciol. Mae’r Cyngor hefyd the context of publishing the annual catalogue of yn un o bartneriaid cynllun Bardd Plant Cymru a children’s books and resources, Catalog Llyfrau Plant, chydweithir yn gyson â’r Urdd yng nghyd-destun and more recently a series of subject catalogues. y clwb llyfrau a gwobrau Tir na n-Og. The Books Council is also one of the partners of the Ers rhai blynyddoedd, mae CILIP Cymru (Sefydliad Children’s Welsh-language Poet Laureate scheme, Siartredig Llyfrgellwyr a Gweithwyr Gwybodaeth) and it cooperates regularly with the Urdd regarding wedi noddi gwobrau Tir na n-Og trwy Gymynrodd the book club and the Tir na n-Og awards. Kathleen Cooks ond eleni derbyniwyd nawdd For several years, CILIP Cymru/Wales (Chartered ychwanegol, a hynny trwy law Cymdeithas Lyfrau Institute of Library and Information Professionals) Ceredigion. Un arall o noddwyr yr adran yw’r Dr has sponsored the Tir na n-Og awards through its Dewi Davies, sydd wedi buddsoddi £23,692 gyda’r Kathleen Cooks Bequest, and this year additional Cyngor fel y gellir defnyddio llog y gronfa’n flynyddol sponsorship for the awards was received from i noddi gwobrau’r cystadlaethau llyfrau Cymraeg. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion. Another of the department’s sponsors is Dr Dewi Davies, who has invested the sum of £23,692 with the Books Council so that the interest can be used annually to sponsor the Welsh-language book competitions. Adroddiad Blynyddol Annual Report 43

Dathlu Diwrnod T. Llew Jones yn Ysgol Coed-y-bryn, Ceredigion Celebrating T. Llew Jones Memorial Day at Ysgol Coed-y-bryn, Ceredigion

Disgyblion o Ysgol Broadhaven, sir Benfro, enillwyr y gystadleuaeth llyfrau Saesneg Pupils from Broadhaven School, Pembrokeshire, winners of the English-language books competition

Gwasanaeth Ysgolion Mae tîm o swyddogion Services to Schools A team of officers yn ymweld yn rheolaidd ag ysgolion, cylchoedd regularly visits schools, nursery groups, libraries meithrin, llyfrgelloedd a chynadleddau i arddangos and conferences to exhibit materials and advise deunyddiau a chynghori athrawon ac eraill. teachers and others. The total sales realised by the Roedd cyfanswm gwerthiant y tîm yn ystod y team during the year was £400,192: £89,118 in the flwyddyn yn £400,192, sef £89,118 yn y sector secondary sector and £311,074 in the primary sector. uwchradd a £311,074 yn y sector cynradd. T. Llew Jones Memorial Day The department Diwrnod Cofio T. Llew Jones Trefnodd yr arranged a national day to commemorate T. Llew adran ddiwrnod cenedlaethol i goffáu T. Llew Jones on 11 October 2010. Schools and libraries Jones ar 11 Hydref 2010. Gwahoddwyd ysgolion a were invited to organise events and take part in a llyfrgelloedd i drefnu gweithgareddau a chymryd rhan creative writing competition to mark the occasion. mewn cystadleuaeth ysgrifennu creadigol i nodi’r A visit by Gweirydd ap Gwyndaf, who played the achlysur. Cafwyd sylw ar y cyfryngau i ymweliad role of Tim Boswel in the 1993 film of Tân ar y Gweirydd ap Gwyndaf, a fu’n chwarae rhan Tim Comin, to Ysgol Coed-y-bryn, Ceredigion, where Boswel yn y ffilm a wnaed yn 1993 o Tân ar y Comin, T. Llew Jones had been head teacher, drew press ag Ysgol Coed-y-bryn, Ceredigion, lle bu T. Llew yn attention. We were also pleased that Carol Byrne brifathro. Roedd Carol Byrne Jones, cynhyrchydd Jones, the film’s producer, was present at the event. y ffilm, hefyd yn bresennol ar yr achlysur. 44 Adroddiad Blynyddol Annual Report

Rob Lewis, enillydd gwobr Saesneg Hywel Griffiths a Lleucu Roberts, enillwyr gwobrau Cymraeg Tir na n-Og 2011 Tir na n-Og 2011 Rob Lewis, winner of Hywel Griffiths and Lleucu Roberts, winners of the Welsh Tir na n-Og 2011 awards the English Tir na n-Og 2011 award

Gwobrau Tir na n-Og Cyflwynwyd gwobrau Tir na n-Og Awards The Welsh-language Tir na Cymraeg Tir na n-Og yn Eisteddfod Genedlaethol n-Og awards were presented at the Swansea Urdd yr Urdd, Abertawe a’r Fro. Hywel Griffiths ddaeth National Eisteddfod. Hywel Griffiths was the winner i’r brig yn y categori cynradd am ei nofel Dirgelwch in the primary category for his novel Dirgelwch y Bont y Bont (Gwasg Gomer) a Lleucu Roberts enillodd (Gomer) and Lleucu Roberts won the secondary y wobr uwchradd gyda’i chyfrol Stwff – Guto S. category with Stwff – Guto S. Tomos (Y Lolfa). The Tomos (Y Lolfa). Enillydd y wobr Saesneg oedd winner of the English-language award was Rob Lewis Rob Lewis am ei lyfr stori a llun, Three Little Sheep for his picture book, Three Little Sheep (Pont Books/ (Pont Books/Gomer), a chyflwynwyd y wobr iddo Gomer), and the award was presented to him during yng Nghynhadledd CILIP Cymru yn Llandrindod. the CILIP Wales Conference at Llandrindod Wells.

Cystadlaethau Llyfrau Cynhaliwyd y rowndiau Books Competitions The national rounds were cenedlaethol ym mis Mehefin yn Aberystwyth ac held in June at Aberystwyth and Brecon. The winners Aberhonddu. Enillwyr Tlws Coffa Anwen Tydu am y of the Anwen Tydu Memorial Award for the best cyflwyniad gorau yn y gystadleuaeth i Flynyddoedd presentation in the competition for Years 3 and 4 were 3 a 4 oedd Ysgol Dyffryn Banw, Powys, ac Ysgol Ysgol Dyffryn Banw, Powys; Ysgol Gymraeg Treganna Gymraeg Treganna a Than-yr-Eos, Caerdydd, oedd and Ysgol Tan-yr-Eos, Cardiff, were the winners in yr enillwyr yng nghystadleuaeth Blynyddoedd 5 a 6. the competition for Years 5 and 6. The winners of Enillwyr Tarian Dr Dewi Davies am y marciau uchaf the Dr Dewi Davies Shield for the highest marks in yn y gystadleuaeth i Flynyddoedd 3 a 4 oedd Ysgol y the competition for Years 3 and 4 were Ysgol y Wern, Wern, Caerdydd, ac Ysgol Sant Curig, Bro Morgannwg, Cardiff; Ysgol Sant Curig, Vale of Glamorgan, were the oedd enillwyr y gystadleuaeth i Flynyddoedd 5 winners in the competition for Years 5 and 6. The main a 6. Prif enillwyr y gystadleuaeth Saesneg oedd winners of the English-language competition were Ysgol Broadhaven, sir Benfro, gydag Ysgol y Wern, Broadhaven School, Pembrokeshire, with Ysgol y Wern, Caerdydd, yn cipio tlws y cyflwyniad gorau. Cardiff, winning the award for the best presentation.

Y Clwb Llyfrau Yn ystod y flwyddyn ariannol The Book Club During the 2010/11 financial 2010/11, gwerthwyd 18,421 o lyfrau, gwerth year 18,421 books, to the value of £62,938, were £62,938, i 10,302 o brynwyr mewn 433 o ysgolion a sold to 10,302 buyers in 433 schools and nursery chylchoedd meithrin. Er na chyrhaeddwyd y targed groups. Although the sales target of £75,000 was gwerthiant o £75,000, llwyddwyd i werthu mwy not achieved, the Club succeeded in selling more o lyfrau nag yn y flwyddyn ariannol flaenorol. books than in the previous financial year. Adroddiad Blynyddol Annual Report 45

Cysgodi Gwobr Saesneg Shadowing the Tir na n-Og 2011 English-language Tir na n-Og Award 2011 Yn 2010 cynhaliwyd cynllun peilot i gysgodi gwobr Saesneg Tir na n-Og. Ehangwyd in 2010 a pilot scheme to shadow the y peilot yn 2011 a thrwy gydweithrediad English-language Tir na n-Og award was gwasanaethau llyfrgell Casnewydd a organised. The pilot was extended in 2011 Cheredigion ac Awdurdod Addysg Bro and with the cooperation of library services Morgannwg, cafodd disgyblion Blwyddyn 6 at Newport and Ceredigion, and the vale mewn tair ysgol gyfle i fod yn rhan o’r peilot. of Glamorgan Education Authority, pupils Mae’r adborth a dderbyniwyd yn tystio i in Year 6 in three schools were given an werth y profiad i’r plant a’r ysgolion. Meddai opportunity to be part of the pilot scheme. Duncan Mottram, Dirprwy Brifathro Ysgol The positive feedback received reflects St Andrew’s Major, ‘Fe fu cysgodi gwobr Tir the value of the experience to the pupils and na n-Og yn brofiad pleserus iawn. Roedd yn schools involved. Duncan Mottram, Deputy golygu bod y disgyblion yn darllen pedwar llyfr Head of St Andrew’s Major School, said: newydd yn feirniadol ac yn gwneud amrywiol ‘Shadowing the Tir na n-Og award was a highly weithgareddau’n ymwneud â llyfrau gydag enjoyable experience. it enabled the pupils to amcanion addysgol penodol.’ Cafwyd ymateb critically read four new titles and engage in a tebyg oddi wrth y ddwy ysgol arall gyda Gareth variety of book-related learning opportunities James, Ysgol Gymraeg Aberystwyth, yn dweud with a clear focus in mind.’ A similar response bod y cynllun yn cynnwys nifer o’r sgiliau was received from the other two schools, with y disgwylir iddo’u haddysgu yn yr ysgol. Gareth James, Ysgol Gymraeg Aberystwyth, Mae’n amlwg fod plant Ysgol Millbrook stating that the scheme included many of the wedi’u cyffroi gan y cynllun: ‘Roedden skills he is expected to teach in the school. ni’n teimlo’n bwysig iawn yn helpu i it is obvious that the pupils of Millbrook feirniadu gwobr Tir na n-Og eleni.’ School had been delighted by the scheme: ‘We Mae’r datblygiad hwn yn un cyffrous ac yn felt very important being asked to help out cynnig cyfle pellach i’r Adran hybu llyfrau with the judging of the Tir na n-Og this year.’ plant a phobl ifanc. Gan fod yr adroddiadau This is an exciting development, and provides gwerthuso wedi profi gwerth y cynllun, a further opportunity for the department to bwriedir ehangu’r peilot y flwyddyn nesaf. promote books for children and young people. Given the evidence of the evaluation reports, we intend to extend the pilot next year. 46 Adroddiad Blynyddol Annual Report Diwrnod y Llyfr a Chynlluniau Hyrwyddo Darllen World Book Day and Reading Promotion Schemes

Bu rhywfaint o newid pwyslais yn y cynlluniau There was some change of emphasis in several of hyrwyddo darllen yn ystod 2010/2011. Wrth i the reading promotion initiatives during 2010/11. When Lywodraeth Cymru gyhoeddi eu bod yn datblygu the Welsh Government announced that they were Cynllun Llythrennedd Cenedlaethol, aeth y developing a National Literacy Plan, the Books Council Cyngor Llyfrau ati i addasu ei raglen o gynlluniau adapted its programme of reading promotion schemes hyrwyddo darllen er mwyn cydblethu â rhai o in order to dovetail with some of the main aims of the brif nodau’r Cynllun Llythrennedd. Llwyddwyd i Literacy Plan. A budget of £337,000 was secured from sicrhau cyllideb o £337,000 gan Lywodraeth Cymru the Welsh Government to enable the Books Council er mwyn gweithredu rhaglen a oedd yn anelu at: to implement a programme aimed at the following:

F hyrwyddo sgiliau darllen ymhlith plant 7–11 oed F promoting reading skills amongst F cyfrannu at gau’r bwlch llythrennedd children aged 7–11 years rhwng bechgyn a merched F contributing towards closing the literacy F hyrwyddo darllen ymhlith bechgyn 7–11 oed gap between boys and girls trwy annog teuluoedd i ddarllen gyda’i gilydd F promoting reading amongst boys aged 7–11 F annog cymunedau i gymryd rhan yn y years by encouraging families to read together gwaith o hyrwyddo llythrennedd F encouraging communities to take part F cefnogi gweithgareddau cenedlaethol in the work of promoting literacy i atgyfnerthu mentrau lleol. F supporting national activities to reinforce local initiatives. Cyflwynwyd y rhaglen trwy weithgaredd Diwrnod y Llyfr, ymgyrch Rhoi Llyfr yn Anrheg, a chynlluniau The programme was presented through the activities Cymunedau Darllen, Stori Sydyn a Quick Reads, a of World Book Day, the Give a Book campaign, and Sialens Ddarllen yr Haf. Bu datblygiadau penodol ym the Reading Communities, Quick Reads/Stori Sydyn, mhob un o’r cynlluniau hyn yn ystod 2010/2011, yn and the Summer Reading Challenge schemes. Specific arbennig y Cymunedau Darllen. Gan weithio gyda developments were seen in each of these initiatives phartneriaid allweddol, a chyda chyngor gan yr Adran during 2010/11, particularly the Reading Communities. Addysg a Sgiliau, dynodwyd deng ardal ddifreintiedig Working with key partners, and with the advice of yng Nghymru fel cymunedau lle byddai darllen yn the Department of Education and Skills, ten deprived ganolbwynt gweithgaredd ar gyfer plant ac oedolion. areas in Wales were selected as communities where Llwyddwyd i sicrhau cydlynydd lleol ar gyfer pob reading would be the centre of activities for children cymuned ac mae’r adroddiadau a ddaeth i law oddi and adults. The services of a local coordinator were wrthynt ar ddiwedd blwyddyn gyntaf y cynllun yn secured for each community, and end of year reports dangos yn glir fod eu gwaith yn dechrau dwyn ffrwyth. show clearly that their work is beginning to bear fruit. Adroddiad Blynyddol Annual Report 47

Diwrnod y Llyfr Cynhaliwyd Diwrnod y Llyfr World Book Day World Book Day was held on ddydd Iau, 3 Mawrth 2011, a chafwyd cefnogaeth llu Thursday, 3 March 2011, and the support of a host of o bartneriaid er mwyn sicrhau bod y dathliadau’n partners was secured in order to ensure that celebrations digwydd ar draws Cymru ac ar gyfer plant ac oedolion were organised throughout Wales for children and o bob oed. Yn ôl yr ystadegau a dderbyniwyd gan adults of all ages. According to the statistics provided ysgolion Cymru, roedd dros 154,686 o blant wedi by schools in Wales, over 154,686 children participated cymryd rhan yng ngweithgaredd Diwrnod y Llyfr 2011. in World Book Day activities in 2011. The annual lecture Cyflwynwyd y ddarlith flynyddol gan y Gweinidog was delivered by Leighton Andrews AM, Minister for Addysg a Sgiliau, Leighton Andrews AC, a threfnwyd Education and Skills, and two events – bringing together dau ddigwyddiad a ddaeth â mil o blant, awduron, a a thousand children, authors and sports stars – were sêr o’r byd chwaraeon at ei gilydd yn Stadiwm Liberty, arranged at the Liberty Stadium, Swansea, and the Abertawe, ac ar y Cae Ras yn Wrecsam. Cynhyrchwyd Racecourse in Wrexham. Bilingual promotional materials adnoddau hybu dwyieithog ac fe’u dosbarthwyd were produced and widely distributed. Extensive yn eang. Sicrhawyd sylw da yn y wasg a’r cyfryngau publicity was gained in the press and media through the gan gwmni cysylltiadau cyhoeddus Francis Balsom work of the public relations company Francis Balsom Associates, gan gyrraedd cynulleidfa botensial o Associates, reaching a potential audience of 12 million 12 miliwn o ddarllenwyr, sef gwerth £150,611 o sylw. readers and creating publicity valued at £150,611.

Ymgyrch Rhoi Llyfr yn Anrheg Gan adeiladu Give a Book Campaign Building on the success of ar y gwaith a wnaed yn ystod Wythnos Llyfr yn Give a Book Week 2010, the campaign to encourage Anrheg 2010, plethwyd ymgyrch rhoi llyfr yn people to give a book as a gift this year formed part anrheg eleni â dathliadau Diwrnod y Llyfr. Mewn of World Book Day celebrations. In cooperation with cydweithrediad â chyhoeddwyr a llyfrwerthwyr publishers and booksellers, a publicity campaign trefnwyd ymgyrch gyhoeddusrwydd, gyda was organised, with leaflets being distributed with thaflenni’n cael eu dosbarthu gyda’r Western Mail, the Western Mail, the Daily Post and the Welsh- y Daily Post a’r papurau bro. Cafwyd ymateb da language papurau bro. There was a good response to i’r ymgyrch a gwerthwyd bron i 4,000 o lyfrau. the campaign and almost 4,000 books were sold.

Cat Weatherill, awdures a storïwraig, yn un o brif ddigwyddiadau Diwrnod y Llyfr Author and storyteller Cat Weatherill at Aled Brew, y chwaraewr rygbi rhyngwladol, a’i fab yn rhannu stori dda one of the World Book Day flagship events International rugby player Aled Brew and his son share a good read 48 Adroddiad Blynyddol Annual Report

Cymunedau Darllen Sefydlwyd Cymunedau Reading Communities Reading Communities were Darllen yn rhai o Ardaloedd Adfywio Strategol y established in some of the Welsh Government’s Strategic Llywodraeth, sef Tredegar; Rhydaman; Pontardawe; Regeneration Areas, namely Tredegar; Ammanford; Gurnos, Merthyr; Pen-y-waun, Aberdâr; Penparcau, Pontardawe; Gurnos, Merthyr Tydfil; Pen-y-waun, Aberystwyth; Ward Peblig, Caernarfon; Ward Gorllewin Aberdare; Penparcau, Aberystwyth; Peblig Ward, Rhyl; Townhill, Abertawe a Llangefni. Mae cydlynydd Caernarfon; Western Ward, Rhyl; Townhill, Swansea and pob Cymuned Ddarllen yn gyfrifol am hyrwyddo Llangefni. The coordinator of each Reading Community darllen a llythrennedd ymhlith plant 7–11 oed, eu is responsible for promoting reading and literacy teuluoedd a’r gymuned ehangach. Gwnânt hyn mewn amongst children aged 7–11 years, their families and the amrywiaeth o ffyrdd gan gynnwys sefydlu grwpiau wider community. They achieve this in several ways – darllen, cynnal brecwastau darllen, sefydlu rhwydwaith establishing reading groups, organising reading breakfasts, o wirfoddolwyr i weithredu fel ‘cyfeillion darllen’, a enlisting volunteers to act as ‘reading buddies’ and the threfnu gweithdai hyfforddi ar gyfer rhieni a gofalwyr. provision of training workshops for parents and carers.

Stori Sydyn a Quick Reads Cyhoeddwyd Quick Reads and Stori Sydyn Eight new titles were wyth teitl newydd yn y gyfres Stori Sydyn a Quick published in the Quick Reads and Stori Sydyn series – Reads, pedwar Cymraeg gan y Lolfa a phedwar four Welsh titles by Y Lolfa and four English titles by Saesneg gan Accent Press, a lansiwyd y cyfrolau gan Accent Press – and these were launched by Leighton Leighton Andrews, y Gweinidog Addysg a Sgiliau, Andrews, Minister for Education and Skills, at the Senedd yn y Senedd ddydd Iau, 10 Chwefror 2011. Yn ystod on Thursday, 10 February 2011. During the launch, a y lansiad, dangoswyd ffilm fer a oedd yn tanlinellu short film was shown emphasising the value of schemes gwerth cynlluniau megis Stori Sydyn/Quick Reads such as Quick Reads/Stori Sydyn by recounting the trwy adrodd hanes nifer o egin-ddarllenwyr. personal experiences of a number of emergent readers.

Sialens Ddarllen yr Haf Unwaith yn rhagor, The Summer Reading Challenge Once again, neilltuwyd rhan o gyllideb Diwrnod y Llyfr i sicrhau part of the World Book Day budget was allocated to bod deunyddiau dwyieithog ar gael ar gyfer sialens provide bilingual resources for the Summer Reading ddarllen yr haf mewn llyfrgelloedd. Mae’r Cyngor Challenge in libraries. The Books Council works Llyfrau’n gweithio law yn llaw â’r Reading Agency a closely with the Reading Agency, the officers of the swyddogion yr Adran Addysg a Sgiliau a CyMAL ar y Department of Education and Skills and CyMAL on this prosiect hwn. Mae nifer y plant o Gymru sy’n cymryd project. The number of children in Wales participating rhan yn y sialens yn parhau i gynyddu a chymerodd in the challenge continues to rise, and in 2010 tua 36,000 o blant ran yn Sbonc y Gofod yn 2010. approximately 36,000 children took part in Space Hop.

Gareth F. Williams, un o awduron Stori Sydyn Francis Balsom Associates yn cipio gwobr arian yng ngwobrau Sefydliad Siartredig 2011, adeg lansio’r gyfres yn y Senedd Gareth F. Cysylltiadau Cyhoeddus am drefnu prif ddigwyddiadau Diwrnod y Llyfr 2011 Williams, one of the Stori Sydyn 2011 authors, Francis Balsom Associates winning a silver award at the Chartered Institute of Public during the launch of the series at the Senedd Relations PRide Awards, for organising World Book Day 2011 flagship events Adroddiad Blynyddol Annual Report 49

Chwarae’r Gêm – Play On! – a classroom adnodd dosbarth resource for World Diwrnod y Llyfr 2011 Book Day 2011

Roedd datblygiadau Diwrnod y Llyfr 2011 yn The developments to celebrate World Book cynnwys creu adnodd dysgu dwyieithog y gellid Day 2011 included creating a bilingual teaching ei ddefnyddio gan athrawon yn y dosbarth. resource which could be used by teachers in the Dewiswyd gêmau a chwaraeon fel thema ac classroom. Games and sports was chosen as a argraffwyd llyfryn lliwgar yn cynnwys amrywiaeth theme and a colourful booklet was produced, o destunau darllen addas ar gyfer disgyblion containing a variety of suitable reading CA2, ynghyd â llawlyfr ar gyfer athrawon a oedd material aimed at pupils in KS2, together with yn cynnwys awgrymiadau am weithgareddau a teachers’ handbook with suggestions for trawsgwricwlaidd yn seiliedig ar y testunau. crosscurricular activities based on the texts. Dosbarthwyd pecyn Chwarae’r Gêm, a The Play On! pack, containing 15 copies oedd yn cynnwys 15 copi o lyfryn y disgybl, of the pupils’ booklet, the teachers’ llawlyfr yr athro a CD o’r holl ddeunyddiau i’w handbook and a CD of all the materials, defnyddio ar y bwrdd gwyn rhyngweithiol, i bob to be used on an interactive white board, ysgol gynradd yng Nghymru, ymgynghorwyr was distributed to every primary school in llythrennedd ac athrawon ymgynghorol. Wales, and to literacy advisers and advisory Casglwyd adborth am werth y pecyn a teachers. Feedback received included braf oedd derbyn sylwadau fel yr isod: positive comments such as the following:

F roedd y deunyddiau’n gyfoes ac yn F the materials were up-to-date hawdd eu defnyddio, ac yn cynnwys and easy to use, and contained amrywiaeth eang o weithgareddau a wide variety of activities F roedd yn ddefnyddiol cael cyfeiriad F it was useful to have a reference at y sgiliau a ddefnyddid to the skills used F dyma adnodd o ansawdd uchel a fydd F this is a high-quality resource which yn ysgogi disgyblion i ddefnyddio a will motivate children to use and deall ystod o destunau gwahanol. comprehend a range of different texts.

Mae’r datblygiad hwn wedi cael derbyniad This development has been warmly welcomed arbennig o dda mewn ysgolion a chydag in schools and by educational specialists, arbenigwyr addysgol, a bwriedir cynhyrchu and the intention is to produce a similar adnodd tebyg ar gyfer Diwrnod y Llyfr 2012. resource for World Book Day 2012. 50 Adroddiad Blynyddol Annual Report

TARGEDAU ALLWEDDOL 20010/11

2010/11 – TARGED 2010/11 – CYFLAWNI

Nifer y llawysgrifau a gynorthwywyd gan yr Adran Olygyddol 175 177

Nifer y teitlau a gynorthwywyd gan yr Adran Ddylunio 100 112

Adolygiadau llyfrau i’w gosod ar Gwales 425 451

Gwerth llyfrau a werthwyd trwy’r Ganolfan Ddosbarthu £4.9m gros/£3.27m net – 5% o £4.35m gros/£2,896,488 net gynnydd ar ffi gurau cyfl awni 2009/10 – llai 60% arian APADGOS

Lefel dyledwyr y Ganolfan Dim mwy na 2% 1.21%

Gwales: targedau ar gyfer gwerthiant £3,218,000 £3,105,510 ar-lein i siopau ac unigolion

Clwb Llyfrau £75,000 £62,938

Gwasanaeth Ysgolion Nifer ymweliadau: 900 Nifer ymweliadau: 847 Gwerth archebion Gwerth archebion cynradd: £315,000; cynradd: £311,074; uwchradd: £100,000 uwchradd: £89,118

Cynllun Ymestyn Achlysuron: 460 Achlysuron: 392 Gwerthiant: £165,000 Gwerthiant: £145,113

Tocynnau Llyfrau £55,000 £41,833

GRANTIAU CYHOEDDI

Grantiau Cymraeg

Llyfrau

Nifer y teitlau a gefnogir 215 227

Cyfartaledd gwerthiant 1,100 ar ôl 18 mis (ar gyfer llyfrau 1,045 ar ôl 18 mis (ar gyfer llyfrau newydd y cyhoeddwyr rhaglen newydd y cyhoeddwyr rhaglen a gyhoeddwyd yn 2008/09) a gyhoeddwyd yn 2008/09)

Cylchgronau

Nifer y cylchgronau hamdden a gefnogir 10 11

Cyfartaledd gwerthiant cylchgronau hamdden 3,100 (blwyddyn hyd at Fedi 2010) 3,027 (blwyddyn hyd at Fedi 2010)

Nifer y cylchgronau llenyddol a gefnogir 6 6

Cyfartaledd gwerthiant cylchgronau llenyddol 650 (blwyddyn hyd at Fedi 2010) 787 (blwyddyn hyd at Fedi 2010)

Cyhoeddi rheolaidd yn unol â’r amserlen 95% 95%

Grantiau Saesneg

Nifer y teitlau Grant Llenyddiaeth a gyhoeddir 75 86

Cyfartaledd gwerthiant cylchgronau llenyddol 750 657

Nifer y prif gylchgronau Saesneg 4 3 chylchgrawn 1 atodiad

Cyhoeddi rheolaidd yn unol â’r amserlen 95% 95%

Blaendaliadau i awduron 15 i’w cyhoeddi a 12 wedi’u cyhoeddi a 10 wedi’u comisiynu 17 wedi’u comisiynu

Grantiau Marchnata 20 24

Mae’r blaenoriaethau ar gyfer 2011/12 i’w gweld yng Nghynllun Gweithredol 2011/12, tt. 9–15. The priorities for 2011/12 are to be seen in the 2011/12 Operational Plan, pp. 10–15. Adroddiad Blynyddol Annual Report 51

KEY TARGETS 2010/11

2010/11 TARGET 2010/11 ACHIEVED

Number of manuscripts assisted by the Editorial Department 175 177

Number of titles assisted by the Design Department 100 112

Book reviews to be placed on Gwales 425 451

Value of books sold through the Distribution Centre £4.9m gross/£3.27m net – a 5% £4.35m gross/£2,896,488 net increase on the fi gure achieved in 2009/10 – less 60% DCELLS Grant

The Centre’s debtors’ level No more than 2% 1.21%

Gwales: targets for online sales to shops and individuals £3,218,000 £3,105,510

Books Club £75,000 £62,938

Schools Service Number of visits: 900 Number of visits: 847 Value of sales Value of sales primary: £315,000 primary: £311,074 secondary: £100,000 secondary: £89,118

Outreach Scheme Events: 460 Events: 392 Sales: £165,000 Sales: £145,113

Book Tokens £55,000 £41,833

PUBLISHING GRANTS

Welsh-language Grants

Books

Number of titles supported 215 227

Average sales 1,100 after 18 months (for new 1,045 after 18 months (for new titles published by Programme titles published by Programme Publishers in 2008/09) Publishers in 2008/09)

Magazines

Number of leisure magazines supported 10 11

Average sales of leisure magazines 3,100 (year ending September 2010) 3,027 (year ending September 2010)

Number of literary magazines supported 6 6

Average sales of literary magazines 650 (year ending September 2010) 787 (year ending September 2010)

Publish regularly in accordance with the timetable 95% 95%

English-language Grants

Number of English-language titles 75 86

Average sales of literary magazines 750 657

Number of main English-language magazines 4 3 magazines 1 supplement

Publish regularly in accordance with the timetable 95% 95%

Author Advances 15 to be published 12 published and 10 commissioned 17 commissioned

Marketing Grants 20 24

The priorities for 2011/12 are to be seen in the 2011/12 Operational Plan, pp. 10–15. 52 Adroddiad Blynyddol Annual Report

CYNGOR LLYFRAU CYMRU / WELSH BOOKS COUNCIL DATGANIAD O’R GWEITHGAREDDAU ARIANNOL AR GYFER Y FLWYDDYN YN DIWEDDU 31 MAWRTH 2011 STATEMENT OF FINANCIAL ACTIVITIES FOR THE YEAR ENDED 31 MARCH 2011 Incwm a gwariant / Income and expenditure

Cronfeydd Cronfeydd Cronfeydd Anghyfyngedig Penodol Cyfyngedig Cyfanswm Cyfanswm Unrestricted Designated Restricted Total Funds Total Funds Funds Funds Funds 2011 2010 £ £ £ £ £ Adnoddau a dderbynnir / Incoming resources Llywodraeth Cymru / Welsh Government Grant cynnal / Core funding Costau rhedeg / Running costs 1,330,000 - - 1,330,000 1,316,000 Costau eraill / Other costs - - 20,000 20,000 49,265 Grantiau i’w dosbarthu / Grants for distribution Grantiau Cyhoeddi / Publishing Grants - - 2,768,000 2,768,000 2,473,000 Ffynonellau eraill o incwm i brosiectau / Other sources of income for projects Llywodraeth Cymru AdAS / Welsh Government DfES Cynllun Llyfrau i Ysgolion / Books for Schools Scheme - - - - 494,000 Cynlluniau Hyrwyddo Darllen / Reading Promotion Schemes - - 337,000 337,000 319,613 Catalog / Catalogue - - 12,000 12,000 12,000

Incwm / Income Canolfan Ddosbarthu / Distribution Centre 2,926,040 - - 2,926,040 3,321,831 Adrannau eraill / Other departments 236,706 - 12 236,718 278,573 Buddsoddiadau / Investments - - 1,211 1,211 1,154

Cyfanswm adnoddau a dderbynnir / Total incoming resources 4,492,746 - 3,138,223 7,630,969 8,265,436

Adnoddau a wariwyd / Resources expended Costau elusennol uniongyrchol / Direct charitable expenditure Canolfan Ddosbarthu / Distribution Centre 2,962,020 - - 2,962,020 3,327,334 Adrannau eraill / Other departments 1,146,512 - 349,007 1,495,519 1,490,921 Costau cynnal / Support costs 421,270 - - 421,270 434,222 Costau eraill / Other costs 13 - 20,000 20,013 49,773 Llyfrau i Ysgolion / Books for Schools - - - - 494,000 Grantiau Cyhoeddi / Publishing Grants - - 2,768,000 2,768,000 2,473,000

Cyfanswm yr adnoddau a wariwyd / Total resources expended 4,529,815 - 3,137,007 7,666,822 8,269,250

Adnoddau net a dderbynnir cyn trosglwyddiadau / Net incoming resources before transfers (37,069) - 1,216 (35,853) (3,814)

Trosglwyddiad rhwng cronfeydd / Transfer between funds 1,211 - (1,211) - -

Symudiadau net yn y cronfeydd / Net movement in funds (35,858) - 5 (35,853) (3,814)

Balansau a ddygwyd ymlaen ar 1 Ebrill 2010 / Balances brought forward at 1 April 2010 808,098 150,000 70,945 1,029,043 1,032,857

Balansau a gariwyd ymlaen ar 31 Mawrth 2011 / Balances carried forward at 31 March 2011 772,240 150,000 70,950 993,190 1,029,043

Symudiadau net yn y cronfeydd / Net movement in funds Cronfeydd Anghyfyngedig / Unrestricted Funds Cronfeydd incwm / Income funds Canolfan Ddosbarthu / Distribution Centre (35,980) (5,503) Cyngor / Council 122 518 Cronfeydd Cyfyngedig / Restricted Funds Cronfa Dr Dewi Davies / Fund - 1,282 Cronfa Hybu Awduron / Promotion of Writers Fund 10 12 Tlws Mary Vaughan Jones / Award (5) (123)

(35,853) (3,814) Adroddiad Blynyddol Annual Report 53

Adroddiad yr Archwilwyr Annibynnol i Ymddiriedolwyr Cyngor Llyfrau Cymru Yr ydym wedi archwilio datganiadau ariannol Cyngor Llyfrau Cymru ar gyfer y flwyddyn a oedd yn diweddu ar 31 Mawrth 2011 sy’n cynnwys Datganiad o Weithgareddau Ariannol, y Fantolen, a’r nodiadau perthynol. Mae'r fframwaith adrodd ariannol a gymhwyswyd wrth eu paratoi yn unol â’r gyfraith briodol a Safonau Cyfrifo’r Deyrnas Unedig (Yr Arferion Cyfrifo a Dderbynnir yn Gyffredinol yn y Deyrnas Unedig).

Cyfrifoldebau’r ymddiriedolwyr a’r archwilwyr Fel yr eglurwyd yn llawnach yn Natganiad Cyfrifoldebau’r Ymddiriedolwyr, mae’r ymddiriedolwyr yn gyfrifol am baratoi datganiadau ariannol sy’n rhoi darlun cywir a theg. Rydym wedi cael ein penodi fel archwilwyr o dan Adran 43 Deddf Elusennau 1993 ac yn adrodd yn unol â’r rheoliadau a wnaed dan Adran 44 o’r Ddeddf honno. Ein cyfrifoldeb yw archwilio a mynegi barn ar y datganiadau ariannol yn unol â’r gofynion cyfreithiol a rheoliadol perthnasol a Safonau Archwilio Rhyngwladol (Y Deyrnas Unedig ac Iwerddon). Mae’r safonau hynny’n gosod rheidrwydd arnom i gydymffurfio â’r Safonau Moesegol i Archwilwyr a ddynodir gan y Bwrdd Arferion Archwilio.

Cwmpas yr archwiliad o’r datganiadau ariannol Mae archwiliad yn cynnwys darganfod tystiolaeth am y symiau a’r datgeliadau yn y datganiadau ariannol fel eu bod yn ddigonol ar gyfer rhoi sicrwydd rhesymol fod y datganiadau ariannol yn rhydd o unrhyw gamddatganiad o bwys, boed hynny drwy dwyll neu afreoleidd-dra neu gamgymeriad arall. Mae hyn yn cynnwys asesu: a yw’r polisïau cyfrifo yn briodol i amgylchiadau’r elusen ac wedi eu cymhwyso’n gyson a’u datgelu’n ddigonol; pa mor rhesymol yw amcangyfrifon cyfrifo sylweddol a wnaed gan yr ymddiriedolwyr; a chyflwyniad cyffredinol y datganiadau ariannol.

Sail ein barn ar y datganiadau ariannol Yn ein barn ni, y mae’r datganiadau ariannol: • yn rhoi darlun gwir a theg o amgylchiadau’r elusen ar 31 Mawrth 2011, ac o’r adnoddau a dderbyniwyd ac a ddefnyddiwyd yn ystod y flwyddyn a oedd yn diweddu’r pryd hwnnw; • wedi eu paratoi yn unol â’r Arferion Cyfrifo a Dderbynnir yn Gyffredinol yn y Deyrnas Unedig; ac • wedi eu paratoi’n briodol yn unol â gofynion Deddf Elusennau 1993.

Materion y mae’n ofynnol i ni adrodd arnynt yn ddieithriad Nid oes gennym unrhyw beth i’w adrodd mewn perthynas â’r materion canlynol, lle mae’r Ddeddf Elusennau 1993 yn gofyn i ni adrodd wrthych os yw’r canlynol yn ddilys, yn ein barn ni: • bod yr wybodaeth a roddir yn Adroddiad Blynyddol yr Ymddiriedolwyr yn anghyson mewn unrhyw ffordd o bwys â’r datganiadau ariannol; neu • nad oes cofnodion cyfrifo digonol wedi eu cadw; neu • nad yw’r datganiadau ariannol yn cytuno â’r cofnodion a’r ffurflenni cyfrifo; neu • nad ydym wedi derbyn yr holl wybodaeth a’r esboniadau yr ydym eu hangen ar gyfer ein harchwiliad.

LLŶR JAMES Cyfrifwyr Siartredig ac Archwilwyr Cofrestredig 25 Stryd y Bont, Caerfyrddin SA31 3JS Dyddiedig 2 Tachwedd 2011

Mae Llŷr James Cyfrifwyr Siartredig yn gymwys i weithredu fel archwiliwr o dan Adran 1212 o’r Ddeddf Cwmnïau 2006.

Independent Auditors’ Report to the Trustees of the Welsh Books Council We have audited the financial statements of the Welsh Books Council for the year ended 31 March 2011 which comprise the Statement of Financial Activities, the Balance Sheet and the related notes. The financial reporting framework that has been applied in their preparation is applicable law and United Kingdom Accounting Standards (United Kingdom Generally Accepted Accounting Practice).

Respective responsibilities of trustees and auditors As explained more fully in the Trustees’ Responsibilities Statement, the trustees are responsible for the preparation of financial statements which give a true and fair view. We have been appointed as auditors under Section 43 of the Charities Act 1993 and report in accordance with regulations made under section 44 of that Act. Our responsibility is to audit and express an opinion on the financial statements in accordance with relevant legal and regulatory requirements and International Standards on Auditing (UK and Ireland). Those standards require us to comply with the Auditing Practices Board’s (APB’s) Ethical Standards for Auditors.

Scope of the audit of the financial statements An audit involves obtaining evidence about the amounts and disclosures in the financial statements sufficient to give reasonable assurance that the financial statements are free from material misstatement, whether caused by fraud or other irregularity or error. This includes an assessment of: whether the accounting policies are appropriate to the charity’s circumstances and have been consistently applied and adequately disclosed; the reasonableness of significant accounting estimates made by the trustees; and the overall presentation of the financial statements.

Opinion on financial statements In our opinion the financial statements: • give a true and fair view of the state of the charity’s affairs as at 31 March 2011, and of its incoming resources and application of resources for the year then ended; • have been properly prepared in accordance with United Kingdom Generally Accepted Accounting Practice; and • have been prepared in accordance with the requirements of the Charities Act 1993.

Matters on which we are required to report by exception We have nothing to report in respect of the following matters where the Charities Act 1993 requires us to report to you if, in our opinion: • the information given in the Trustees’ Annual Report is inconsistent in any material respect with the financial statements; or • sufficient accounting records have not been kept; or • the financial statements are not in agreement with the accounting records and returns; or • we have not received all the information and explanations we require for our audit.

LLŶR JAMES Chartered Accountants & Registered Auditors 25 Bridge Street, Carmarthen SA31 3JS Dated 2 November 2011

Llŷr James Chartered Accountants is eligible to act as an auditor in terms of section 1212 of the Companies Act 2006. 54 Adroddiad Blynyddol Annual Report

MANTOLEN FEL AG YR OEDD AR 31 MAWRTH 2011 BALANCE SHEET AS AT 31 MARCH 2011

2011 2010 £ £ Asedau sefydlog / Fixed assets Eiddo parhaol / Tangible fi xed assets 253,008 253,008 Buddsoddiadau / Investments 23,692 23,692

276,700 276,700

Asedau cyfredol / Current assets Dyledwyr / Debtors 697,531 597,753 Stoc y Ganolfan Ddosbarthu / Distribution Centre stock 458,292 412,697 Arian yn y banc ac mewn llaw / Cash at bank and in hand 549,583 723,999

1,705,406 1,734,449 Credydwyr: Symiau sy’n dod yn ddyledus o fewn blwyddyn / Liabilities: Amounts falling due within one year 988,916 982,106

Asedau cyfredol net / Net current assets 716,490 752,343

Cyfanswm yr asedau llai dyledion cyfredol / Total assets less current liabilities 993,190 1,029,043

Cronfeydd / Funds Anghyfyngedig / Unrestricted 772,240 808,098 Penodol / Designated 150,000 150,000 Cyfyngedig / Restricted 70,950 70,945

993,190 1,029,043

Cymeradwywyd gan Swyddogion Mygedol a Phrif Weithredwr y Cyngor Approved by the Honorary Offi cers and Chief Executive of the Council on ar 2 Tachwedd 2011 a llofnodwyd ar eu rhan gan 2 November 2011 and signed on their behalf by Yr Athro M. WYNN THOMAS Cadeirydd Professor M. WYNN THOMAS Chairman W. GWYN JONES BSc FCCA Trysorydd W. GWYN JONES BSc FCCA Treasurer ELWYN JONES Prif Weithredwr ELWYN JONES Chief Executive

Bancwyr / Bankers HSBCccc Llanbedr Pont Steffan / HSBCplc Lampeter Adroddiad Blynyddol Annual Report 55

NODIADAU AR Y CYFRIFON AM Y FLWYDDYN YN DIWEDDU 31 MAWRTH 2011 1 Polisïau a fabwysiadwyd wrth baratoi’r cyfrifon a Confensiynau cyfrifo Paratoir y cyfrifon o dan y confensiwn cost hanesyddol. b Stoc Dangosir y stoc ar yr isaf o’r gost neu’r pris gwerthadwy net. c Dibrisiant Nodwyd asedau sefydlog gwirioneddol ar gost hanesyddol llai dibrisiant cronedig. Darperir am ddibrisiant yn ôl cyfraddau a amcangyfrifwyd i ddileu’r gost yn gyson dros y cyfnod y disgwylir i’r ased wasanaethu’n ddefnyddiol, llai’r amcangyfrif o’r gwerth terfynol, fel a ganlyn: Cyfrifiaduron ac offer eraill – dros 5 mlynedd. Ni ddibrisir tir ac adeiladau rhydd-ddaliadol oherwydd y gwaith cynnal-a-chadw a wneir ac a osodir yn erbyn Derbyniadau, gan fod safon y cynnal-a-chadw yn gyfryw ag i warantu bywyd defnyddiol annherfynol i’r tir a’r adeiladau. Diddymir pryniant celfi, offer a cherbydau yn erbyn y Cyfrif Incwm a Thraul, a rhoddir credyd am werthiant yr eitemau hynny i’r un cyfrif. 2 Asesiad Risg Mae’r Cyngor wedi ystyried ac adolygu pob risg a allai effeithio ar yr elusen. Roedd y broses hon yn cwmpasu, nid yn unig y sefyllfa ariannol, ond hefyd ystyriaethau strategol ac amgylchiadol. Mae’r Cyngor yn cadarnhau bod systemau wedi’u sefydlu i wrthsefyll pob risg o’r math y tynnwyd sylw atynt fel rhan o’r broses hon. 3 Polisi Arian-wrth-gefn Lluniwyd y Polisi Arian-wrth-gefn i sicrhau bod gan y Cyngor gyllid digonol i gwrdd ag unrhyw ofynion gwariant cyfalaf annisgwyl a hefyd i ddelio â’r elfen o risg sydd ynghlwm â rhedeg Canolfan Ddosbarthu nad yw’n derbyn arian o’r pwrs cyhoeddus. Cronfeydd Cyfalaf £450,000 i gwrdd â chost hanesyddol yr adeiladau a gwariant cyfalaf annisgwyl Targed o £100,000 ar gyfer datblygiadau cyfrifiadurol brys na ellir eu hariannu trwy’r grant refeniw arferol Cronfeydd Refeniw Arian Grant: Cronfa gadw heb fod yn fwy na 5% o’r grant craidd (a fyddai’n golygu £66,500 yn 2010/11) Canolfan Ddosbarthu: Targed o orbenion 6 mis (£302,358 ar sail ffigurau 2010/11)

MAE’R CYFRIFON SYDD AR DUDALENNAU 52 HYD 55 YN CYNNWYS Y CYFRIF INCWM A GWARIANT, Y FANTOLEN, ADRODDIAD YR ARCHWILWYR, DATGANIAD O BOLISÏAU CYFRIFO, ASESIAD RISG A PHOLISI ARIAN-WRTH-GEFN. MAE CYFRIFON LLAWN, YN CYNNWYS NODIADAU MANWL, AR GAEL FEL DOGFEN AR WAHÂN. HEFYD FE’U GOSODIR AR WEFAN Y CYNGOR LLYFRAU, www.cllc.org.uk

NOTES TO THE ACCOUNTS FOR THE YEAR ENDED 31 MARCH 2011 1 Accounting policies a Accounting conventions The accounts are prepared under the historical cost convention. b Stocks Stocks are stated at the lower of cost and net realisable value. c Depreciation Tangible fixed assets are stated at historical cost less accumulated depreciation. Depreciation is provided at rates calculated to write off the cost, less estimated residual value, evenly over the expected useful life of the asset, as follows: Computers and other equipment – over 5 years. Freehold land and buildings are not depreciated due to the maintenance carried out and charged to Revenue, this maintenance being of a standard ensuring an infinite useful life of the land and buildings. Purchase of furniture, equipment and vehicles is written off against the Income and Expenditure Account and sales thereof are credited to that account. 2 Risk Assessment The Council has considered and assessed every risk that could affect the charity. This risk assessment process encompassed not only the financial situation but also strategic and circumstantial considerations. The Council confirms that systems have been established to mitigate all such risks identified as part of this process. 3 Reserves Policy This Reserves Policy is designed to ensure that the Council has sufficient funds to meet unforeseen capital expenditure and to deal with risk factors associated with the running of a Distribution Centre which does not receive funding from the public purse. Capital Funds £450,000 to cover the historical cost of buildings and unforeseen capital expenditure £100,000 target for urgent computer developments which cannot be funded through normal revenue funding Revenue Funds Grant-in-aid: Maintain a reserve balance of no more than 5% of core funding (which equates to £66,500 in 2010/11) Distribution Centre: Target of 6 months of overheads (£302,358 based on 2010/11 figures)

THE ACCOUNTS ON PAGES 52 TO 55 INCLUDE THE INCOME AND EXPENDITURE ACCOUNT, BALANCE SHEET, AUDITORS’ REPORT, STATEMENT OF ACCOUNTING POLICIES, RISK ASSESSMENT AND RESERVES POLICY. A FULL SET OF ACCOUNTS, INCLUDING DETAILED NOTES, ARE AVAILABLE AS A SEPARATE DOCUMENT. THEY ARE ALSO AVAILABLE ON THE BOOKS COUNCIL’S WEBSITE, www.wbc.org.uk 56 Adroddiad Blynyddol Annual Report

AELODAU’R CYNGOR ar 31 Mawrth 2011 Castell-nedd Port Talbot Port Talbot COUNCIL MEMBERS on 31 March 2011 Y Cynghorydd Councillor Lynda G. Williams

Cadeirydd Chairman Pen-y-bont ar Ogwr Bridgend Yr Athro Professor M. Wynn Thomas OBE —

Is-Gadeirydd Vice Chairman Merthyr Tudful Merthyr Tydfil Mr Gareth Davies Jones Y Cynghorydd Councillor Chris Davies

Ysgrifennydd Mygedol Honorary Secretary Bro Morgannwg Vale of Glamorgan Mr D. Geraint Lewis Y Cynghorydd Councillor A. D. Hampton

Trysorydd Mygedol Honorary Treasurer Rhondda Cynon Taf Mr W. Gwyn Jones Y Cynghorydd Councillor Margaret Davies

Cwnsler Mygedol Honorary Counsel Caerffili Caerphilly Mr Gwydion Hughes Y Cynghorydd Councillor Jim B. Criddle

Cyfreithiwr Mygedol Honorary Solicitor Sir Fynwy Monmouthshire Mr Alun P. Thomas Y Cynghorydd Councillor Giles Howard

Torfaen AWDURDODAU LLEOL Y Cynghorydd Councillor Paul Williams LOCAL AUTHORITIES Blaenau Gwent Ynys Môn Anglesey Y Cynghorydd Councillor Jason Owen Y Cynghorydd Councillor Eurfryn Davies Casnewydd Newport Gwynedd Y Cynghorydd Councillor Peter H. C. Davies Y Cynghorydd Councillor Alwyn Gruffydd Caerdydd Cardiff Conwy Y Cynghorydd Councillor Ron Page Y Cynghorydd Councillor Wyn Ellis Jones

Sir Ddinbych Denbighshire CYNRYCHIOLWYR ERAILL Y Cynghorydd Councillor Morfudd M. Jones OTHER REPRESENTATIVES

Sir y Fflint Flintshire Llyfrgellwyr Sir Cymru County Librarians Y Cynghorydd Councillor Nigel Steele-Mortimer Mr Alan Watkin Mr Steve Hardman Wrecsam Wrexham Ms Gillian Evans Y Cynghorydd Councillor Arwel Gwynn Jones Mrs Ann Jones Ms Elspeth Morris Powys Mr Neil Bennett Y Cynghorydd Councillor Gwilym Fychan Mr William Howells Mr John Woods Ceredigion Y Cynghorydd Councillor B. Towyn Evans Llywodraeth Cymru Welsh Government Sir Benfro Pembrokeshire Dr Hywel Owen Y Cynghorydd Councillor David W. M. Rees ESTYN Sir Gaerfyrddin Carmarthenshire Mrs Ann Keane / Mr Clive Phillips Y Cynghorydd Councillor Eirwyn Williams Cyngor Celfyddydau Cymru Abertawe Swansea Arts Council of Wales Y Cynghorydd Councillor Keith Morgan — Adroddiad Blynyddol Annual Report 57

CBAC WJEC Mr Alun Treharne

Llyfrgell Genedlaethol Cymru National Library of Wales Mr Andrew Green / Mr R. Arwel Jones

CILIP Cymru Wales Mrs Carol Edwards

Cyfeillion Cyngor Llyfrau Cymru Friends of the Welsh Books Council Mr Tegwyn Jones Dr Brynley F. Roberts

Yr Academi Gymreig Mr Dafydd John Pritchard

Panelau’r Cyngor Council Panels Mr Gareth Davies Jones Mr David Barker

Aelodau Cyfetholedig Co-opted Members Mr W. Gwyn Williams Mr Ioan Kidd

Pwyllgor Gwaith Executive Committee

Mae aelodau’r Pwyllgor Gwaith yn cael eu nodi mewn teip trwm. Aelodau’r Pwyllgor Gwaith yw ymddiriedolwyr yr elusen. Nid yw aelodau’n derbyn unrhyw dâl, ond ad-delir costau mynychu cyfarfodydd. Members of the Executive Committee are marked in bold type. Members of the Executive Committee are the charity’s trustees. Members do not receive any emoluments, but are reimbursed for travelling expenses. 58 Adroddiad Blynyddol Annual Report

PANELAU PANELS

PANEL ENWEBIADAU Mrs Eirwen Jones NOMINATIONS PANEL Mrs Rhiannon Wynn Jenkins Miss Eirian Pritchard Cadeirydd neu Is-Gadeirydd y Cyngor ynghyd â Mr Hedd ap Emlyn Chairman or Vice Chairman of the Council and Mrs Lorna Herbert Egan Mr D. Geraint Lewis Dr R. Brinley Jones IS-BANEL SYSTEMAU GWYBODAETH Dr Brynley F. Roberts INFORMATION SYSTEMS SUB-PANEL

Mrs Avril E. Jones (Cadeirydd Chair) PANEL GRANTIAU CYHOEDDI (Cymraeg) Mr David Thomas PUBLISHING GRANTS PANEL (Welsh-language)

Mr Gareth Davies Jones (Cadeirydd Chairman) PWYLLGOR LLYWIO: DIWRNOD Y LLYFR Dr Geraint I. Evans STEERING COMMITTEE: WORLD BOOK DAY Miss Bethan M. Hughes Mrs Llinos Dafis Mr D. Geraint Lewis (Cadeirydd Chairman) Miss Sian E. Thomas Mrs Lesley Case Mr Garry Nicholas Miss Bethan M. Hughes Mrs Rhiannon Lloyd Mr Toni Schiavone Yr Athro Professor Gerwyn Wiliams Mrs Eirian Evans Mr Hywel Llŷr Mr T. Hywel James PANEL GRANTIAU CYHOEDDI (Saesneg) Mr Tony Peters / Mrs Tegwen Harrison PUBLISHING GRANTS PANEL (English-language) Mr Peter Finch Ms Mandy Powell Yr Athro Professor M. Wynn Thomas Ms Elen Rhys (Cadeirydd Chairman) Mrs Ceri Roberts Dr Matthew R. Jarvis Mr Chris S. Stephens Mrs Cheryl Hesketh Dr Alyson Tyler Mrs Rona Aldrich Mrs Cathy Schofield (ex officio) Dr Alyce von Rothkirch Dr Kirsti Bohata Ms Dinah Jones GRŴP DYLUNIO DESIGN GROUP Dr George P. Lilley Mrs Fiona Richards Mr D. Geraint Lewis (Cadeirydd Chairman) Mr Francis Bennett Mr Roger Lloyd Jones (aelod cyfetholedig co-opted member) Mr Owen Williams Ms Bethan Mair Mr Gordon A. Jones PANEL LLYFRAU PLANT CHILDREN’S BOOKS PANEL Mr David Barker (Cadeirydd Chairman) Mrs Linda Davies Mrs Afryl Davies Adroddiad Blynyddol Annual Report 59

STAFF DYLUNIO ar 31 Mawrth 2011 on 31 March 2011 DESIGN

CYFARWYDDWR DIRECTOR Uwch-Swyddog Senior Officer Elwyn Jones Sion Ilar

Ysgrifenyddes Bersonol Personal Secretary Swyddog Officer Menai Lloyd Williams Tanwen Haf / Dorry Spikes

Ysgrifenyddes Secretary CYLLID A GWEINYDDIAETH Jane Hopkins FINANCE AND ADMINISTRATION

Pennaeth Cyllid, Busnes a Thechnoleg Gwybodaeth GWERTHU A MARCHNATA Head of Finance, Business and Information Technology SALES AND MARKETING Arwyn Roderick Pennaeth Head Pennaeth Gweinyddiaeth Tom Ferris Head of Administration Moelwen Gwyndaf Rheolwr Gwerthu a Marchnata Sales and Marketing Manager Cynorthwy-ydd Gweinyddol (Cyllid) Helena O’Sullivan Administrative Assistant (Finance) Megan Jones Cynrychiolwyr Representatives Mwynwen Mai Jones Technegydd TG IT Technician Elin Prysor Williams Dan Webb Elinor Tuckey

Y Dderbynfa Reception Swyddog Marchnata Marketing Officer Ann Davies Emma Louise Evans

Gofal a Glanhau Cleaning and Maintenance Cynorthwy-ydd Gweinyddol Administrative Assistant Emyr Wyn Evans Mererid Wyn Jones

LLYFRAU PLANT GWASANAETHAU GWYBODAETH CHILDREN’S BOOKS INFORMATION SERVICES

Tîm Ysgolion Schools Officers Pennaeth Head D. Philip Davies Lila Piette Wendy Roberts Swyddog Officer R. Alun Evans Delyth G. Morgans Shoned M. Davies Ifan Arthur Saer

GOLYGU Ysgrifenyddes Secretary EDITING Eirlys Wyn Parry

Uwch-Swyddog Senior Officer Y Clwb Llyfrau The Book Club Marian Beech Hughes Sharon Owen

Swyddog Officer Karina Wyn Dafis / Anwen Pierce

Ysgrifenyddes Secretary Eirlys Wyn Parry 60 Adroddiad Blynyddol Annual Report

DIWRNOD Y LLYFR Y GANOLFAN DDOSBARTHU ac Ymgyrchoedd Darllen DISTRIBUTION CENTRE WORLD BOOK DAY and Reading Campaigns Rheolwr Manager Neville Evans Cydlynydd Coordinator Delyth Humphreys Rheolwr Cynorthwyol Assistant Manager Dyfed Evans

Rheolwr Llawr Floor Manager GRANTIAU CYHOEDDI Peter Morgan PUBLISHING GRANTS Rheolydd Swyddfa Office Manager Uwch-Swyddog (Cymraeg) Glenys Jenkins Senior Officer (Welsh-language)

Richard Owen Cynorthwy-ydd Gweinyddol Administrative Assistant Eleri Roberts Swyddogion Officers Ifana Savill Cynorthwywyr Clerigol Clerical Assistants Lucy Thomas Afan ab Alun Emma Lloyd Davies Eiry Williams Gaenor Evans Ysgrifenyddes Secretary Margaret Evans Jane Hopkins

Cynorthwywyr Assistants Geraint Williams Siriol Jones Gareth James John Davies Delwyn Gwalchmai Ann-Marie Hinde Andrea Young

Mae'r Adroddiad yn cynnwys lluniau gan / The Report includes photographs by Richard Bosworth, John Briggs, Marian Delyth, FBA, Huw John, Arvid Parry Jones, Tegwyn Roberts, Adrian Willford