Cymru Cemlyn ac Arfordir Cartrefi’r Gogledd Môn LEPWL Beatles pan Am ragor o wybodaeth: 01874 625515 neu Neuadd Bodysgallen oeddynt Caergybi yn blant Llandudno Y hyl A41 A55 Cony [email protected] Castell G Neuadd Pont Grog Conwy M6 nationaltrust.org.uk/brecon-beacons LLANGEN Penrhyn Speke M56 Aberdulais Tŷ Aberconwy A55 Plas Newydd Bangor Gardd Bodnant CAE ger Castell-nedd, Castell-nedd Port Talbot CAENAON Bwthyn Ogwen A494 Segontiwm A51 Y a’r A530 1980 s235 s28 s11 A483 A534 Hafod y Llan A470 A487 Tŷ Mawr Wybrnant Wrecsam A41 Bwthyn Ogwen Craflwyn a Tŷ Isaf A5 Erddig Mae Aberdulais yn un o’r safleoedd diwydiannol Beddgelert A525 Porthdinllaen Cricieth Porthmadog cynharaf ym Mhrydain, yn safle lle mae dŵr Nant Ffrancon, Bethesda, Gwynedd LL57 3LZ A495 A470 Castell y Waun wedi rhaeadru ers canrifoedd ac arloesedd wedi Plas yn Rhiw Traeth A494 manteisio ar ei rym. Ymhell cyn y Chwyldro 2014 s11 Porthor Croesosallt Llanbedrog Ystad Dolmelynllyn Abersoch Diwydiannol, roedd dŵr Afon Dulais a’r rhaeadr Porth Meudwy A5 A49 A483 A53 A442 yn pweru diwydiannau wrth i Aberdulais sefydlu Mae Bwthyn Ogwen yn swatio rhwng Porth DOLGELLAU Dinas Oleu ei hun fel canolfan ddiwydiannol arloesol. mynyddoedd dramatig y Carneddau a’r y Swnt A458 Amwythig A518 Dysgwch fwy ar ein gwefan ynghylch sut oedd y Glyderau, a dyma fan cychwyn nifer o lwybrau A487 Y TALLWNG A458 M54 pentref bychan hwn yng nghymoedd Cymru yn cerdded yn yr ardal. Ynddo ceir canolfan ar A470 Castell Powis Parc Attingham A489 A458 defnyddio technolegau o’r radd flaenaf i lywio’r gyfer ein ceidwaid lleol a chanolfan addysg awyr Machynlleth diwydiannau a newidiodd y byd; o dunplat i agored. Mae gan yr adeilad eiconig hwn Y Dreneydd gopr, chwaraeodd Aberdulais ei rhan. Llywio â gysylltiad hirfaith â mynydda ac anturiaethau, A483 A49

A487 lloeren: cod post yn camgyfeirio, dilynwch yr ac mae amrywiaeth o lwybrau dringo a llwybrau A44

ABEYSTWYT A470 arwyddion brown. cerdded mynyddoedd i’w cael gerllaw, yn A483 ogystal â Lôn Las Ogwen y Rhwydwaith Beicio A470 Mynediad: s70 s133 s140 s129 s59 Cenedlaethol. Castell Croft A456 LLANDNDOD Am ragor o wybodaeth: 01639 636674 neu Am ragor o wybodaeth: 01248 605739 neu Llanerchaeron A44 Neuadd Berrington A44 Y Mwnt Penbryn A417 [email protected] [email protected] Aberteifi Llanfair-ym-Muallt Gardd y A4103 Aberdulais, ger Castell-nedd, Castell-nedd nationaltrust.org.uk/ogwen-cottage A483 A438 Gored Castell Cilgerran Ystad Dolaucothi A470 A438 Port Talbot SA10 8EU Mwyngloddiau Canolfan A487 Aur Dolaucothi ENODD nationaltrust.org.uk/aberdulais Ymwelwyr A40 ABEONDDU A479 A49 Tyddewi A40 Cwm-du A465 A40 M50 Ystad Tŵr A40 Mynydd Dinefwr A40 Southwood CAEYDDN Paxton Bannau Pen-y-fâl a A40 Canolfan Stagbwll A483 Dyffryn Castell Ynysgynwraidd Martin’s Gardd A48 Brycheiniog A40 Wysg Haven Goedwig A477 Bannau Brycheiniog Old Home Farm Yard, Stagbwll, ger Penfro, Sir Merthyr Y Cymin A4076 Colby Tudful Benfro SA71 5DQ Traeth A48 Llanelli Aberdulais Powys a Chors Tŷ'r Masnachwr Penfro A449 Marloes A4042 1976 s25 s28 s11 s29s24 Tuduraidd Castell-nedd Stagbwll ABETAWE Cas-gwent 1947 s28 s11

Freshwater A470 CASNEWYDD Rhosili West a Canolfan Stagbwll Port Talbot M48 Wedi’i lleoli ym mherfeddion Ystad Stagbwll, Tŷ Tredegar Fferm Gupton Pennard, Pwll M4 Mae Bannau Brycheiniog wedi denu ymwelwyr ers mae ein Canolfan cyfeillgar i’r amgylchedd yn Du a Dyffryn CAEDYDD Llandeilo Pen-y-bont M4 cannoedd o flynyddoedd gyda’u copaon uchel, yn cynnig mynediad rhwydd i breswylwyr at Ferwallt ar Ogr A4 cynnwys mynydd uchaf de Prydain, sef Pen y Fan. Lynnoedd Bosherston, Cei Stagbwll a thraethau Gerddi Dyffryn M5

A37 O’r copaon poblogaidd i’r dyffrynnoedd tawel, o’r arobryn – yn cynnwys Barafundle a Broad A38 tiroedd fferm iraidd i’r coetiroedd hynafol, maent Haven South – yn ogystal â safle hanesyddol yn berffaith i’w cerdded a’u harchwilio. Heb Cwrt Stagbwll. Gall y ganolfan sydd newydd ei anghofio rhaeadr uchaf De Cymru, Rhaeadr hailwampio ddal hyd at 147 o westeion, gan Adeiladau a/neu erddi Mannau mewn siroedd cyfagos I ganfod mwy o Henrhyd, a welir yn plymio 90 troedfedd i gynnig adeilad hyblyg a chanddo gyfleusterau feysydd parcio Geunant Graig Llech coediog, sy’n hafan i modern, yn cynnwys theatr, mannau cyfarfod Mannau mynediad Gorllewin Canolbarth arfordirol a chefn fwsoglau a rhedyn prin. I’r gwrthwyneb, beth am ac ystafelloedd dosbarth. Mae’n ddelfrydol ar arfordir a chefn gwlad Lloegr, tudalen 274 gwlad yng Nghymru, ddarganfod gweundiroedd anghysbell ac eang Tir gyfer grwpiau, cleientiaid corfforaethol, Tir yr Ymddiriedolaeth Y Gogledd Orllewin, ewch i nationaltrust. Comin Abergwesyn ym mherfeddion Cymru neu dathliadau a gwyliau teuluol. Sylwer: cysylltwch Genedlaethol tudalen 306 org.uk/carparks droedio’r ‘Begwns’ lle y ceir golygfeydd â’r ganolfan i gael rhaglenni o weithgareddau, G Gwesty Hanesyddol 10 milltir panoramig o’r Bannau Brycheiniog. prisiau a gwybodaeth am argaeledd. 2 Troednodyn nationaltrust.org.uk Cymru 3 Mynediad: s70 s140 s8 Edwardaidd ffurfiol gyda choed afalau a gwlâu Mynediad: s70 s133 s140 s129 s59 Am ragor o wybodaeth: 01691 777701 neu rhosod sy’n ganrif oed, a choetir lle y ceir sawl Am ragor o wybodaeth: 01646 623110 neu coeden aruchel. Llywio â lloeren: mae’r cod post Am ragor o wybodaeth: 01248 353084 neu [email protected] yn gamarweiniol, defnyddiwch Castell Powis. nationaltrust.org.uk/chirk [email protected] [email protected] nationaltrust.org.uk/stackpole-centre Mynediad: s70 s133 s140 s59 nationaltrust.org.uk/penrhyn-castle Am ragor o wybodaeth: 01938 551920 neu Cemlyn [email protected] Y Trallwng, Canolfan Ymwelwyr Powys SY21 8RF Castell Ynysgynwraidd Ynys Môn nationaltrust.org.uk/powis a Siop Tyddewi Ynysgynwraidd, ger Y Fenni, Sir Fynwy NP7 8UH 1971 s30 s235 s28 s16 s11s29s24

Tŷ’r Capten, Stryd Fawr, Tyddewi, Sir Benfro 1936 Mae gan arfordir y gogledd-orllewin, sy’n rhan o SA62 6SD Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Ynys Môn, Castell Cilgerran Olion castell o ddechrau’r drydedd ganrif ar lannau geirwon a hardd lle y ceir creigiau, baeau 1974 s11 s29 ddeg, a adeiladwyd yn ymyl Afon Mynwy er bach a phentiroedd – pleser pur i gerddwyr. ger Aberteifi, Sir Benfro SA43 2SF 1938 mwyn gallu rheoli un o’r prif lwybrau o Loegr. Gwarchodfa Natur Ymddiriedolaeth Natur Mae’r ganolfan ymwelwyr a’r siop lawn yn Sylwer: dan warchodaeth Cadw – gwasanaeth Gogledd Cymru yw Cemlyn, ac mae hefyd yn edrych i gyfeiriad yr Hen Groes yng nghanol Castell o’r drydedd ganrif ar ddeg uwchlaw amgylchedd hanesyddol Llywodraeth Cymru. Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig. Yn Tyddewi, dinas hanesyddol leiaf Cymru. Beth Ceunant Teifi – lleoliad perffaith i fwrw lle enwog am ei nythfa o fôr-wenoliaid pigddu, am gael cipolwg ar ein casgliad manwerthu a ymosodiadau yn ôl. Cerddwch y caerau ac Am ragor o wybodaeth: 01874 625515 neu môr-wenoliaid cyffredin a môr-wenoliaid y chael sgwrs gydag un o’r tîm ynghylch archwilio edmygwch y golygfeydd ysblennydd. Gogledd sy’n bridio yno, mae Bae Cemlyn yn Sir Benfro (uchod)? Sylwer: dim toiled, yn Sylwer: dan warchodaeth Cadw – gwasanaeth [email protected] ferw o brysurdeb adar yn y gwanwyn a’r haf. Yn anffodus. amgylchedd hanesyddol Llywodraeth Cymru. nationaltrust.org.uk/skenfrith ystod yr hydref a’r gaeaf mae llwybrau’r pentir yn cynnig golygfeydd godidog o’r tir a’r môr. Am ragor o wybodaeth: 01437 720385 neu Am ragor o wybodaeth: 01239 621339 neu Caiff y morlyn lled hallt ei wahanu oddi wrth y môr gan gefnen hynod o raean. Sylwer: mae’r [email protected] [email protected] toiledau agosaf ym Mae Cemlyn, 3 milltir (nid nationaltrust.org.uk/st-davids-visitor-centre nationaltrust.org.uk/cilgerran-castle Castell y Waun rhai’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol). Llywio â lloeren: defnyddiwch LL67 0DY. Y Waun, Wrecsam LL14 5AF Am ragor o wybodaeth: 01248 714795 neu 1981 s18 s13 s16 s17 s11s24 Castell a Gardd Powis Castell Penrhyn [email protected] Cafodd Castell y Waun ei gwblhau gan Roger nationaltrust.org.uk/cemlyn Y Trallwng, Powys a’r Ardd Mortimer, un o Arglwyddi’r Gororau, yn 1310, a dyma’r castell Cymreig olaf o deyrnasiad 1952 s13 s17 Bangor, Gwynedd LL57 4HT Edward I y mae pobl yn dal i drigo ynddo hyd heddiw. Gallwch archwilio’r tyrau a’r dwnsiynau Yn gaer ganoloesol i dywysogion Cymru ar un 1951 s18 s13 s30 s17s11 canoloesol, ymweld ag ystafelloedd cartref y Coetir Ystad Dolaucothi adeg, trawsnewidiwyd Castell Powis dros teulu Myddelton sy’n dyddio i’r ail ganrif ar ganrifoedd yn gartref crand i’r teulu Herbert, Castell neo-Normanaidd anferth yw Castell bymtheg a’r ddeunawfed ganrif, yn cynnwys y ger Pumsaint, Llanwrda, Sir Gaerfyrddin gan adlewyrchu eu cyfoeth a’u statws. Mae’r Penrhyn, ac mae ganddo sawl stori wahanol golchdy hanesyddol, a chlywed stori’r Arglwydd ystafelloedd wedi’u haddurno gyda defnyddiau i’w hadrodd. Wedi’i osod mewn 24 hectar Howard de Walden, y tenant a’r polymath 1944 drudfawr, gwaith celf o’r radd flaenaf, dodrefn, (60 acer) o erddi a choetiroedd, mae’n hawlio dylanwadol o’r ugeinfed ganrif. Mae’r gerddi tapestrïau a chasgliad unigryw y teulu Clive o golygfeydd godidog ar draws Eryri ac arfordir gwerthfawr yn cynnwys yw wedi’u tocio, Llu o lwybrau coetir a llwybrau aml- drysorau o India a Dwyrain Asia, mae’r tu mewn gogledd Cymru, yn berffaith ar gyfer cerddwyr, borderi blodau a chreigerddi. Ceir teras sy’n ddefnyddwyr, gydag arwyddion gwybodaeth yn adlewyrchu’r cyfnod Elisabethaidd hyd at rhedwyr a’r rheiny sy’n frwd dros natur. Mae cynnig golygfeydd bendigedig o wastadeddau wrth y Mwyngloddiau Aur ac ym meysydd y cyfnod Edwardaidd. Gyda golygfeydd ffasâd cerrig amlwg y Castell yn cuddio mwy Swydd Gaer a Swydd Amwythig, tra y mae’r parcio pentref Pumsaint. Llywio â lloeren: ysblennydd ar draws Dyffryn Hafren, mae’r ardd na’i adeiladwaith brics coch. Y tu mewn, mae ystad fawr, a rannwyd gan y Brenin Offa, yn defnyddiwch SA19 8US. gyda’r gorau ym Mhrydain. Yn dyddio’n ôl mwy moethusrwydd y cerfio a’r dodrefnu celfydd yn darparu cynefin i greaduriaid di-asgwrn-cefn na 300 o flynyddoedd, mae’n cynnwys terasau cuddio hanes tywyll caethwasiaeth ac prin, blodau gwyllt a choed hynafol. Am ragor o wybodaeth: 01558 650809 neu Eidalaidd o’r ail ganrif ar bymtheg gydag ymylon o anghydfod diwydiannol chwerw a newidiodd lysiau lliwgar ac yw anferthol wedi’u tocio, gardd berthynas Penrhyn gyda’r gymuned leol am byth. Mynediad: s70 s133 s140 s129 s59 [email protected]

4 Gall lleoedd gau o bryd i’w gilydd o ganlyniad i ddigwyddiadau neu dywydd gwael, gwiriwch yn nationaltrust.org.uk Cymru 5 berffaith i eneidiau mentrus a phobl sy’n dotio at natur; ewch i wylio bywyd gwyllt, troediwch lwybrau cerdded, gwnewch yn fawr o’r arfordir Craflwyn a Beddgelert Dinas Oleu Erddig a chysgwch dan y sêr. Llywio â lloeren: ar gyfer Fferm Gupton defnyddiwch SA71 5HW. ger Beddgelert, Gwynedd ger Abermo, Gwynedd ger Wrecsam, Wrecsam Mynediad: s140 s129 1994 s28 s11 1895 1973 s18 s30 s28 s17s11 Am ragor o wybodaeth: 01646 623110 neu Mae ystad 81 hectar (200 acer) Craflwyn wedi’i Rhoddodd Mrs Fanny Talbot y bryn eithinog Dyma hafan o harddwch naturiol a noddfa lleoli ym mherfeddion hardd Eryri, mewn ardal hwn i’r Ymddiriedolaeth yn 1895 – y rhodd fodern i lesiant. Mae parc pleser 485 hectar [email protected] sy’n llawn hanes a chwedlau. Ceir rhwydwaith o gyntaf i ni ei derbyn.Sylwer : rhywfaint o dir (1,200 acer) Erddig, a gynlluniwyd gan William nationaltrust.org.uk/freshwater-west lwybrau a theithiau drwy’r coetir i’w harchwilio, creigiog serth a grisiau i gyrraedd y brig. Emes, yn croesawu cerddwyr (a’u cyfeillion ynghyd â rhaeadrau byrlymog i’w darganfod. pedair troed), rhedwyr ar ddechrau, cerddwyr Yng Nghraflwyn gallwch ddysgu am Am ragor o wybodaeth: 01341 440238 neu Nordig a phawb sydd am brofi hwb naturiol yn Dywysogion Gwynedd, cyn mentro i fyny i yr awyr agored bendigedig. Yn y canol, uwchlaw Ddinas Emrys gerllaw, sef man genedigaeth [email protected] Afon Clywedog, mae’r tŷ – adeilad sy’n dal i Gardd Bodnant draig goch Cymru. O fewn milltir neu ddwy o oroesi ar ôl cael ei achub rhag adfeilio yn y Graflwyn, ceir teithiau cerdded gwych sy’n 1970au. Cewch glywed hanes y berthynas Tal-y-cafn, ger Bae Colwyn, Conwy LL28 5RE addas i bob gallu – o dro hamddenol drwy unigryw a oedd gan y teulu gyda’u gweision a’u bentref hyfryd Beddgelert i lwybr garw’r morwynion – mae casgliad mawr o luniau’r 1949 s25 s17 Pysgotwr i lawr Bwlch Aberglaslyn. Sylwer: yn Dinefwr gweision a’r morwynion, ynghyd ag ystafelloedd anffodus, mae Neuadd Craflwyn wedi cau, er a ddiogelwyd yn ofalus, yn darlunio’u bywydau Sefydlwyd yr ardd restredig Gradd I hon yn mae croeso i’r cyhoedd ar y tir oddi amgylch. ger Caerfyrddin, Sir Gaerfyrddin dros y cenedlaethau, lle y trysorir y llif a’r rhaw nhroedfryniau Eryri, gyda chasgliadau Llywio â lloeren: defnyddiwch LL55 4NG. lawn gymaint ag arian a sidan. Y tu allan, planhigion hynafol a golygfeydd trawiadol o’r 1990 s18 s13 s30 s28 s16 s17s11s24 ymlaciwch mewn gardd gaerog o’r ddeunawfed mynyddoedd, yn 1874 gan yr entrepreneur Am ragor o wybodaeth: 01766 510120 neu ganrif wedi’i hadnewyddu, lle y ceir nodweddion Fictoraidd, Henry Pochin. Mae pum Mae tir parc hanesyddol Dinefwr, sy’n lle dŵr tawel, coed ffrwythau arweiniedig a cenhedlaeth o’r teulu wedi mynd ati i [email protected] arbennig yng nghalon Sir Gaerfyrddin, wedi’i pherllannau lle y tyf mwy na 180 o wahanol drawsnewid y bryn 32-hectar (80 acer) hwn yn nationaltrust.org.uk/beddgelert warchod fel Gwarchodfa Natur Genedlaethol y fathau o afalau. Llywio â lloeren: peidiwch â’i Nyffryn Conwy gyda choed a llwyni prin o bob DU. O ddolydd gwair sy’n llawn blodau i goetir ddefnyddio, dilynwch yr arwyddion brown. cwr o’r byd. Ers 1949 mae’r ardd wedi’i meithrin hynafol trwchus, mae’r cyfan yma i chi eu ar y cyd â’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol. darganfod. Mae’r dramwyfa hir, droellog yn Mynediad: s70 s133 s140 s129 Gallwch fwynhau terasau Eidalaidd gyda gwlâu cynnig golygfeydd o’n gwartheg Gwynion, prin, blodau ffurfiol, pyllau a lloriau, borderi llwyni Cwmdu yn pori ar y tir, fel y maent wedi’i wneud ers 1,000 Am ragor o wybodaeth: 01978 355314 neu anffurfiol, coedydd, dolydd a glynnoedd glan yr o flynyddoedd. Mae Tŷ Dinefwr yn dŷ gwledig afon lle y ceir rhaeadrau a chonwydd aruchel. Llandeilo, Sir Gaerfyrddin anffurfiol, ymarferol sydd ag arddangosfeydd [email protected] Daw pob tymor â rhyfeddodau newydd – newidiol yn pwysleisio agweddau gwahanol ar Erddig, ger Wrecsam, Wrecsam LL13 0YT magnolias a rhododendron yn y gwanwyn, 1991 hanes yr eiddo. Ymlaciwch yn yr ardd, sylwi ar nationaltrust.org.uk/erddig rhosynnau a lilïau’r-dŵr yn yr haf, lliwiau geirw yn crwydro, yna cerdded ôl troed bendigedig y dail yn yr hydref a Gardd Aeafol Teras Sioraidd gyda thafarndy, swyddfa’r post, tywysogion hynafol Cymru at y castell. drawiadol. Sylwer: llwybrau serth a dŵr agored. capel a festri. Mae’n cynrychioli pentref Sylwer: Yr Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Cymreig gwledig o’r oes a fu. Llywio â lloeren: sy’n berchen ar Gastell Dinefwr ac mae Mynediad: s70 s133 s140 s129 s59 defnyddiwch SA19 7DY. dan warchodaeth Cadw. Llywio â Freshwater West a lloeren: Defnyddiwch Dinefwr, dim cod post. Am ragor o wybodaeth: 01492 650460 neu Am ragor o wybodaeth: 01558 685088 neu Fferm Gupton Access: s70 s133 s140 s129 s59 [email protected] [email protected] ger Castellmartin, Sir Benfro nationaltrust.org.uk/bodnant-garden Am ragor o wybodaeth: 01558 824512 neu 1976 s25 s16 s11 s29 [email protected] Llandeilo, ger Caerfyrddin, Sir Gaerfyrddin Mae Freshwater West wedi’i leoli ar ran wyllt o’r SA19 6RT arfordir sy’n berffaith ar gyfer chwaraeon dŵr nationaltrust.org.uk/dinefwr ac anturiaethau tywodlyd. Y tu hwnt i’r traeth fe welir Fferm Gupton, ein gwersyllfa, caban syrffio a chanolfan i ymwelwyr. Dihangfa wledig

6 Am wybodaeth ynglŷn â chyrraedd lleoedd yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol, gweler tudalen 8 nationaltrust.org.uk Cymru 7 Mynediad: s70 s140 s59 s8 Mynediad: s70 s133 s140 s129 s59 Am ragor o wybodaeth: 01558 650809 (mwyngloddiau). 01558 650365 (safle Gardd Goedwig Colby Am ragor o wybodaeth: 02920 593328 neu Am ragor o wybodaeth: 01545 570200 neu carafanau) neu [email protected] [email protected] [email protected] ger Llanrhath, Sir Benfro SA67 8PP nationaltrust.org.uk/dyffryn-gardens nationaltrust.org.uk/llanerchaeron nationaltrust.org.uk/dolaucothi

1980 s17 s11 s29

Tro byr o’r traeth, mae’r dyffryn coediog dirgel hwn, gyda’i ardd gudd a’i orffennol diwydiannol, Hafod y Llan Martin’s Haven Neuadd a Sba yn lle gwych i chwarae. Mae yno goed wedi syrthio y gellir eu dringo, siglenni rhaff a phethau ger Beddgelert, Gwynedd ger Marloes, Sir Benfro Bodysgallen annisgwyl ym mhob man. Daw’r gwanwyn â chlychau’r gog, camelias, rhododendron ac 1998 s16 s11 s24 1981 s28 s29 s24 Ffordd y Cymry Brenhinol, Llandudno, asaeleas, tra y mae’r ardd gaerog yn cynnig lliw, Conwy LL30 1RS tawelwch a lle i’r enaid gael llonydd drwy gydol y Hafod y Llan, yn nyffryn hardd Nant Gwynant, Mae’r pentir eithriadol o wyllt hwn gyda golygfeydd flwyddyn. Ceir llwybrau drwy’r coetir, nentydd yw’r fferm fwyaf a redir gan yr Ymddiriedolaeth godidog o Fae Sain Ffraid, hefyd yn fynedfa i Ynys 2008 s18 s17 s11 troellog, a phyllau â cherrig sarn a phontydd Genedlaethol. Yn ymestyn o lawr y dyffryn i Sgomer. I gael diwrnod gwirioneddol amrywiol a wedi’u gwneud o foncyffion yn y ddôl blodau gopa’r Wyddfa, mae rhan o’r fferm yn chyffrous, beth am gyfuniad o wylio bywyd gwyllt Mae gan y tŷ rhestredig Gradd I hwn o’r ail ganrif ar gwyllt, ac mae’r holl ddyffryn yn ferw o fywyd Warchodfa Natur Genedlaethol ddynodedig yn y môr a darganfod olion aneddiadau hynafol? bymtheg, a leolir mewn 89 hectar (220 acer) o dir gwyllt. Sylwer: yn anffodus, nid yw’r tŷ ar agor. ogystal â Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Sylwer: toiledau agosaf wrth y llithrfa. Llywio â parc, olygfeydd godidog o Gastell Conwy ac Eryri. Arbennig. Mae croeso i ymwelwyr grwydro’r lloeren: defnyddiwch SA62 3BJ. Mae’r gerddi rhamantaidd, sydd wedi ennill Mynediad: s70 s133 s140 s129 s59 llwybrau lu sy’n croesi’r dirwedd unigryw hon. gwobrau am y modd y cawsant eu hadfer, yn Sylwer: gan fod hon yn fferm weithiol, ar droed Mynediad: s140 cynnwys llawr prin sy’n llawn o lysiau peraroglus, yn Am ragor o wybodaeth: 01646 623110 neu yn unig y gellir mynd ar y buarth. Llywio â ogystal â nifer o ffugadeiladau, rhaeadr, gardd lloeren: defnyddiwch LL55 4NQ. Am ragor o wybodaeth: 01646 623110 neu gaerog a gerddi rhosynnau ffurfiol. Y tu hwnt i’r [email protected] [email protected] rhain, mae’r tir parc yn cynnig milltiroedd o lwybrau nationaltrust.org.uk/colby-woodland-garden Am ragor o wybodaeth: 01766 890473 neu ysblennydd a golygfeydd tua’r arfordir. Sylwer: mynediad ar gyfer gwesteion y gwesty’n unig, gan [email protected] gynnwys gwesteion ar gyfer cinio, te prynhawn a Mwyngloddiau Aur swper, a’r sba. Croesewir plant hŷn na 6 oed. Gerddi Dyffryn Dolaucothi Am ragor o wybodaeth: 01492 584466 neu Sant Nicholas, Bro Morgannwg CF5 6SU Llanerchaeron [email protected] Pumsaint, Llanwrda, Sir Gaerfyrddin SA19 8US bodysgallen.com 2013 s18 s17 Ciliau Aeron, ger Aberaeron, Ceredigion SA48 8DG 1941 s25 s28 s11 Yn ardd ar gyfer pob tymor, mae Dyffryn yn cael ei hadnewyddu i’w dychwelyd i’w hysblennydd 1989 s18 s16 s17 s11 Mwyngloddiau aur a allai adrodd gwerth Edwardaidd. Mae cymaint i’w ddarganfod. Mae canrifoedd o straeon yn dyddio’n ôl i oes y Penbryn llwybrau troellog yn arwain at ystafelloedd Ystad hunangynhaliol mân uchelwr Cymreig o’r Rhufeiniaid, wedi’u hamgylchynu â theithiau gardd wedi’u dylunio’n gelfydd, lawntydd ddeunawfed ganrif. Y fila, a gynlluniwyd yn y cerdded arbennig yn y coetir. Ewch ar daith ger Sarnau, Aberteifi, Ceredigion 1967 mawreddog a gardd goed drawiadol. Mae’r 1790au, yw’r enghraifft fwyaf cyflawn o waith dywysedig o gwmpas yr unig fwynglawdd aur gerddi muriog yn llawn cynnyrch ffres ac mae’r cynnar John Nash. Mae ganddi ei thŷ cwrt ei Rhufeinig y gwyddys amdano. A allwch chi weld Un o gyfrinachau gorau Ceredigion, mae’r tŷ gwydr anferth yn cynnwys casgliad trawiadol hun, gyda llaethdy, golchdy, bragdy a thŷ halltu, arwyddion eu hen ddulliau mwyngloddio aur? cildraeth diarffordd hwn wedi’i leoli i lawr o gacti a thegeirianau prin. Cynlluniwyd y sy’n cynnig profiad ‘i fyny ac i lawr y grisiau’, fel O’r maes parcio yn y mwyngloddiau aur, gallwch lonydd deiliog sydd wedi’u hymylu gan gloddiau gerddi gan y pensaer tirwedd enwog Thomas petai. Gellir mwynhau teithiau cerdded tawel o archwilio coetiroedd hynafol, dolydd blodau toreithiog o flodau.Llywio â lloeren: Mawson er mwyn gwireddu gweledigaeth amgylch y gerddi cegin caerog, y parc gwylltion, ffrydiau mynydd ac ucheldir pori ar defnyddiwch SA44 6QL. gynnar y plannwr Reginald Cory ar ddechrau’r difyrrwch, y llyn addurniadol, y coetir a’r tir ein llwybrau cerdded aml-ddefnyddwyr.Sylwer: ugeinfed ganrif. Bu i’r cyfoeth enfawr a parc, tra y mae Home Farm yn cynnwys llethrau serth, esgidiau cryfion yn hanfodol. Am ragor o wybodaeth: 01545 570200 neu gasglodd tad Reginald, John, gyda’r busnes amrywiaeth drawiadol o dai allan traddodiadol, Taldra lleiaf 1 metr. Ni chaniateir cario plant ar y teuluol, daflu’r Corys i fyd y boneddigion. Mae llawn awyrgylch. Ar y fferm weithiol ceir defaid teithiau tanddaearol. [email protected] eu cartref, Tŷ Dyffryn, adeilad rhestredig Gradd Llanwenog a moch Cymreig prin, yn ogystal ag nationaltrust.org.uk/penbryn II*, yn sefyll yn nghanol y tiroedd. ieir, gwyddau a thyrcwn. Mynediad: s70 s133 s140 s129

8 Mae mynediad ar gael o hyd yn y rhan fwyaf o leoedd hyd at 30 munud cyn cau nationaltrust.org.uk Cymru 9 [email protected] nationaltrust.org.uk/sugarloaf-and-usk-valley Pennard, Pwll Du a Porthdinllaen Porth y Swnt Dyffryn Llandeilo Plas yn Rhiw Morfa Nefyn, Gwynedd Henfaes, Aberdaron, Pwllheli, Gwynedd LL53 8BE Ferwallt 1994 s29 2010 s11 s29 Rhiw, Pwllheli, Gwynedd LL53 8AB ger Southgate, Abertawe Mae’r hen bentref pysgota hwn yn drysor Mae’r ganolfan ddehongli gyffrous hon, yng 1952 s18 s17 s11 gwirioneddol. Wedi’i leoli ym mhen pellaf nghanol pentref pysgota prydferth Aberdaron, 1954 s28 s11 s29 rhimyn tenau o dir sy’n ymestyn i Fôr Iwerddon, yn taflu goleuni ar ddiwylliant, treftadaeth ac Yn sefyll ar fryn sy’n edrych dros Fae Ceredigion, mae ei ddyfroedd cysgodol clir yn llepian yn amgylchedd unigryw Llŷn. Gallwch weld yr Clogwyni trawiadol, ogofâu lle y darganfuwyd mae Plas yn Rhiw yn faenordy hardd o’r unfed erbyn tai cerrig cadarn. Gallwch wylio optig a ddefnyddid ers talwm yng ngoleudy olion mamoth, adar prin, afon danddaearol, ganrif ar bymtheg, gydag ychwanegiadau o’r pysgotwyr yn dod â dalfa’r diwrnod i’r tir, wrth Ynys Enlli, dilyn ôl troed pererinion ar daith ar clwydfannau ystlumod, mwyngloddio am arian cyfnod Sioraidd. Cafodd y tŷ ei achub rhag ymlacio gyda diod yn nhafarndy’r Tŷ Coch. Yn draws y Swnt yn y pod fideo, gweld beth sydd a phlwm, coetir hynafol, smyglo calchfaen a esgeulustod a’i atgyweirio’n ofalus gan y tair yr haf gallwch weld y morwellt toreithiog o gan geidwaid Llŷn ar y gweill, a throi eich chloddio amdano – i enwi dim ond rhai o chwaer Keating, a brynodd y tŷ yn 1938. Mae’r rywogaethau oddi ar gefn padlfwrdd – a chael myfyrdodau’n farddoniaeth yn y Môr o Eiriau. ryfeddodau’r ardal hon. Hefyd, ceir nifer o golygfeydd o’r tiroedd a’r gerddi ar draws y bae hwyl wrth geisio sefyll. Sylwer: Mae pentref nodweddion archaeolegol a dwy ogof bwysig ymhlith y rhai mwyaf ysblennydd ym Mhrydain. Porthdinllaen oddeutu 1 milltir o’r maes parcio Mynediad: s70 s140 s129 – sef Bacon Hole a Minchin Hole. Sylwer: Mae’r ardd yn cynnwys nifer o lwyni a choed agosaf; dim mynediad i gerbydau. Llywio â oherwydd y llanw terfol peryglus, ni chynghorir blodeuol hardd, ynghyd â gwlâu wedi’u fframio lloeren: defnyddiwch LL53 6DA. Am ragor o wybodaeth: 01758 703810 neu nofio ym Mae’r Tri Chlogwyn. Llywio â gyda gwrychoedd bocs a llwybrau glaswelltog – lloeren: defnyddiwch SA3 2DH. pleser pur, ni waeth be fo’r tywydd. Mynediad: s129 [email protected] nationaltrust.org.uk/porth-y-swnt Mynediad: s70 Mynediad: s133 s140 s129 Am ragor o wybodaeth: 01758 703810 neu

Am ragor o wybodaeth: 01792 390636 neu Am ragor o wybodaeth: 01758 780219 neu [email protected] nationaltrust.org.uk/porthdinllaen [email protected] [email protected] Porthor nationaltrust.org.uk/pennard-pwll-du-and- nationaltrust.org.uk/plas-yn-rhiw bishopston-valley Aberdaron, Gwynedd 1981 s29 Porth Meudwy Mae’r traeth bendigedig hwn yn enwog am ei ‘dywod chwibanog’ a’i ddyfroedd disglair. Mae’r Pont Grog Conwy ger Aberdaron, Gwynedd chwibanu’n digwydd gan fod y gronynnau Pen-y-fâl a Dyffryn tywod ar y traeth mor fân – perffaith ar gyfer Conwy LL32 8LD 1990 s29 adeiladu cestyll tywod. Os nad yw cestyll tywod Wysg a thorheulo’n mynd â’ch bryd, beth am roi 1965 s18 s29 Does unlle’n cyfleu hanfod yr ardal cystal â’r cynnig ar syrffio? Mae’r môr yn y fan hon yn ger Y Fenni, Sir Fynwy cildraeth cysgodol hwn ar arfordir gwyllt a berffaith. Hefyd, mae Llwybr Arfordir Cymru yn Cafodd y bont grog urddasol hon, gyda’i tholldy chreigiog i’r gorllewin o Aberdaron. O’r fan hon arwain i’r ddau gyfeiriad o’r maes parcio. 1936 s25 s28 s11 bach sydd wedi’i atgyweirio, ei chynllunio y teithiodd pererinion i Ynys Enlli. Heddiw, mae Sylwer: mae’r toiled agosaf yn y maes parcio. gan Thomas Telford yn y 1820au, a saif gerllaw pysgotwyr yn dal i ddod â’u dalfa dyddiol i’r Llywio â lloeren: defnyddiwch LL53 8LG. Dewch i weld golygfeydd godidog ar draws Sir Castell Conwy. Wedi’i chuddio rhwng pont cildraeth. Cofiwch gadw eich llygaid ar agor am Fynwy a’r gororau o gopaon Pen-y-fâl ac reilffordd Stephenson a’r bont ffordd fodern, gychod unigryw Aberdaron: cychod pren bach Mynediad: s140 Ysgyryd Fawr. Neu beth am ddod i weld y mae wedi llwyddo i gadw llawer o’r dyluniad wedi’u dylunio i ddawnsio’n sionc o don i don newidiadau tymhorol yn y coetir hynafol sydd o a’r manylion gwreiddiol y mae ei brawd mawr, ar hyd yr arfordir creigiog. Sylwer: dim toiled, Am ragor o wybodaeth: 01758 703810 neu boptu eu llethrau. Neu, ewch am dro drwy dir Pont Menai, wedi’u colli. Sylwer: dim toiled, yn anffodus.Llywio â lloeren: defnyddiwch parc Cleidda a Dyffryn Wysg – perffaith ar gyfer yn anffodus. LL53 8DA. [email protected] picnics neu deithiau cerdded byr. Sylwer: dim nationaltrust.org.uk/porthor toiled, yn anffodus. Nid yw pob maes parcio’n Am ragor o wybodaeth: 01492 573282 neu Am ragor o wybodaeth: 01758 703810 neu eiddo i’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol (codir tâl, yn cynnwys ar aelodau). [email protected] [email protected] nationaltrust.org.uk/conwy-suspension-bridge Am ragor o wybodaeth: 01874 625515 neu

10 nationaltrust.org.uk Cymru 11 agosaf 164 llath ar hyd y llwybr, heibio caffi a byncws Runwayskiln. Llywio â lloeren: Rhosili ac Arfordir Stagbwll defnyddiwch SA62 3BH. Tŷ Aberconwy Mynediad: s140 De Gŵyr ger Penfro, Sir Benfro Stryd y Castell, Conwy LL32 8AY 1934 s18 Am ragor o wybodaeth: 01646 623110 neu ar Benrhyn Gŵyr, Abertawe 1976 s25 s28 s17 s11 s29s24 Dyma’r unig dŷ masnachwr canoloesol yng [email protected] Nghonwy i oroesi hanes cythryblus y dref 1933 s28 s11 s29 s24 Arferai fod yn ystad ysblennydd a oedd yn nationaltrust.org.uk/marloes-sands gaerog dros saith canrif. Mae ei hanes yn ymestyn at rai o’r llecynnau arfordirol harddaf cynnwys siop goffi, gwesty dirwest a becws, Gyda 3 milltir o dywod euraid arobryn a yn y byd, yn cynnwys Broad Haven South, Bae yn ogystal â bod yn gartref i fasnachwyr a golygfeydd arfordirol ysblennydd, lleolir Rhosili Barafundle a Chei Stagbwll. Heddiw, mae masnachwyr ar y môr. Sylwer: toiledau agosaf ym mhen pellaf penrhyn bendigedig Gŵyr. Mae’n Stagbwll yn Warchodfa Natur Genedlaethol a 50 llath. Grisiau i bob rhan o’r tŷ. ganolfan berffaith ar gyfer archwilio arfordir gaiff ei chydnabod oherwydd ei fflora a’i ffawna Traeth Llanbedrog arbennig De Gŵyr – gyda’r rhan fwyaf ohono toreithiog; mae Llynnoedd Bosherston Mynediad: s129 dan reolaeth yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol. yn enwog am eu sioe fendigedig o lilïau, a’r Llanbedrog, Gwynedd Ceir yno system ganoloesol hanesyddol ac dyfrgwn sy’n trigo yno; ac mae clogwyni Am ragor o wybodaeth: 01492 592246 neu amgylcheddol bwysig ar gyfer ffermio lleiniau dramatig Pentir Stagbwll yn wych ar gyfer 2000 s29 o dir a elwir yn The Vile, ynys lanwol gwylio bywyd gwyllt. Ymhellach, gallwch [email protected] adnabyddadwy Pen Pyrod, gwrthgloddiau o’r ddatgelu hanes a threftadaeth y lle arbennig Yn enwog am ei gytiau glan môr lliwgar, mae nationaltrust.org.uk/aberconwy Oes Haearn, bywyd gwyllt a daeareg nodedig, hwn; mae hen safle Cwrt Stagbwll a Choedwig cenedlaethau lu wedi mwynhau’r darn ynghyd â chwedlau, llongddrylliadau a storïau, Lodge Park gerllaw yn datgelu’r hanes sydd bendigedig hwn o draeth. Mae’r dyfroedd mae cymaint i’w weld. Ar ôl ymweld â Rhosili wrth wraidd y dirwedd ddyluniedig ysblennydd cysgodol, y golygfeydd godidog o Fae unwaith, fe fydd yn eich calon am byth. Sylwer: hon. Llywio â lloeren: ar gyfer Cei Stagbwll, Ceredigion, y coedydd cyfagos a’r dirwedd grisiau serth a llethr at y traeth. Llywio â lloeren: defnyddiwch SA71 5LS; Broad Haven South, ysgythrog yn ei wneud yn un o drysorau Tŷ a Gardd Plas defnyddiwch SA3 1PR. SA71 5DR; Llynnoedd Bosherston, SA71 5DR; gwirioneddol Llŷn. Sylwer: toiled (nid un yr Cwrt Stagbwll, SA71 5DE. Ymddiriedolaeth Genedlaethol). Llywio â Newydd Mynediad: s70 s140 s129 lloeren: defnyddiwch LL53 7TT. Mynediad: s70 s140 s8 Llanfairpwll, Ynys Môn LL61 6DQ Am ragor o wybodaeth: 01792 390707 neu Am ragor o wybodaeth: 01758 703810 neu Am ragor o wybodaeth: 01646 623110 neu 1976 s18 s28 s17 s11s29 [email protected] [email protected] nationaltrust.org.uk/rhosili-and-south- [email protected] nationaltrust.org.uk/llanbedrog-beach Wedi’i leoli’n berffaith ar lan Afon Menai gyda gower-coast nationaltrust.org.uk/stackpole golygfeydd godidog o Eryri ac arfordir Ynys Môn, mae Plas Newydd wedi’i amgylchynu gan erddi rhestredig Gradd I: Gardd Deras Eidalaidd, Gardd Rhododendron, a Gardd Goed Tŵr Paxton Awstralasiaidd. Wedi’i drawsnewid yn gartref Segontiwm Traeth a Chors teuluol gan 6ed Arglwydd Marcwis Ynys Môn yn Llanarthne, ger Dryslwyn, Sir Gaerfyrddin ystod y 1930au, mae’n gartref i furlun enwog Caernarfon, Gwynedd 1937 Marloes 58 troedfedd Rex Whistler a llu o weithiau celf. 1965 Gallwch ddarganfod mwy am y Marcwis 1af a’i Caer a adeiladwyd i amddiffyn Ymerodraeth Marloes, Sir Benfro yrfa filwrol ac am fywyd y 5ed Marcwis lliwgar. Rhufain rhag llwythau gwrthryfelgar. Sylwer: Gelwir Tŵr Paxton yn ‘Golwg y Byd’ a dywedir Cewch fwynhau gweithgareddau awyr agored i dan warchodaeth Cadw – gwasanaeth 1941 s28 s29 s24 bod modd gweld saith gwlad ohono. Sylwer: bob oed, gan gynnwys y tŷ yn y coed wedi’i amgylchedd hanesyddol Llywodraeth Cymru. dim toiled, yn anffodus. Llywio â lloeren: adeiladu â llaw, cwrs golff Frisbee™, maes Nid amgueddfa’r Ymddiriedolaeth Yn drysor cudd ar ymyl gorllewinol Sir Benfro, defnyddiwch SA32 8HX. chwarae antur a’r gwiwerod coch preswyl. Genedlaethol mohoni. Llywio â mae traeth Marloes yn llain hir o draeth sy’n lloeren: defnyddiwch LL55 2LN. berffaith ar gyfer ymdrochi. Ymunwch â ni ar Am ragor o wybodaeth: 01558 823902 neu Mynediad: s70 s133 s140 s59 gyfer glanhau’r traeth, sylwi ar fywyd morol a mynd am dro ar ben y clogwyn gan gerdded ar [email protected] Am ragor o wybodaeth: 01248 714795 neu hyd y llwybr arfordirol. Mae gwlypdir, Cors Marloes, ymhellach i mewn i’r tir, yn ferw o adar. [email protected] Dewch â binocwlars ac ewch yn nes at natur yn nationaltrust.org.uk/plas-newydd ein cuddfannau gwylio adar. Sylwer: toiledau

12 Am ffyrdd eraill o gymryd rhan, ewch i nationaltrust.org.uk/volunteer nationaltrust.org.uk Cymru 13 Mynediad: s70 s133 s129 Tŷ Isaf Tŷ’r Masnachwr Y Carneddau a’r Am ragor o wybodaeth: 01874 625515 neu [email protected] Beddgelert, Gwynedd LL55 4YA Tuduraidd Glyderau nationaltrust.org.uk/kymin 1985 s18 s11 Bryn y Cei, Dinbych-y-pysgod, Sir Benfro Nant Ffrancon, Bethesda, Gwynedd SA70 7BX Yn ferw o gymeriad, Tŷ Isaf yw’r tŷ hynaf ym 1951 s11 s24 Meddgelert. Gallwch weld tu blaen yr adeilad 1937 s18 Y Mwnt rhestredig Gradd II hwn o’r ail ganrif ar bymtheg Mae’r ardal fynyddig 8,498 hectar (21,000 acer) yng nghalon y pentref, ac mae wedi cyflawni Dros 500 mlynedd yn ôl, pan oedd Dinbych-y- hon yn cynnwys Gwarchodfa Natur Genedlaethol ger Aberteifi, Ceredigion sawl swyddogaeth dros y canrifoedd – o fod yn pysgod yn borthladd masnachu prysur, , sy’n enwog am ei daeareg a’i dafarndy i fod yn dŷ fferm ac, yn awr, yn siop. adeiladodd masnachwr y tŷ tri llawr hwn i fyw phlanhigion Arctig-Alpaidd, fel lili’r Wyddfa, sy’n 1963 ynddo a masnachu ohono. Mae’r adeilad wedi’i blanhigyn prin. Ceir naw o ffermydd tenant ar yr Am ragor o wybodaeth: 01766 510120 neu ddodrefnu â replicâu cerfiedig cain o ddodrefn ucheldir a naw copa sy’n uwch na 3,000 Bae diarffordd hardd gyda thraeth tywodlyd – a llenni lliwgar sy’n ail-greu awyrgylch bywyd yn troedfedd, yn cynnwys , lle y bu Edmund perffaith ar gyfer gwylio dolffiniaid, morloi a [email protected] Ninbych-y-pysgod yn yr oes Duduraidd. Sylwer: Hillary yn hyfforddi cyn iddo ddringo Everest. bywyd gwyllt rhyfeddol o fath arall. dim toiled, yn anffodus. Mae’r ardal yn gartref i amrywiaeth o fywyd Sylwer: grisiau serth at y traeth. Llywio â gwyllt, yn cynnwys dyfrgwn, merlod fferal ac adar lloeren: defnyddiwch SA43 1QH. Mynediad: s129 prin, fel mwyalchen y mynydd a llinos y mynydd. Mae’r llwybrau cerdded 60 milltir o hyd yn denu Am ragor o wybodaeth: 01545 570200 neu Tŷ Mawr Wybrnant Am ragor o wybodaeth: 01646 623110 neu mwy na 500,000 o gerddwyr bob blwyddyn, tra mae’r tirweddau llwm, ffotogenig yn boblogaidd [email protected] Penmachno, Betws-y-coed, Conwy LL25 0HJ [email protected] ymhlith artistiaid. Sylwer: tir mynyddig ac anodd nationaltrust.org.uk/mwnt nationaltrust.org.uk/tudor-merchants-house – dewch ag offer ac eitemau addas gyda chi a 1951 s18 s11 gwiriwch ragolygon y tywydd. Codir tâl am barcio ym meysydd parcio’r Parc Cenedlaethol. Llywio â Tŷ fferm cyffredin o’r unfed ganrif ar bymtheg a lloeren: defnyddiwch LL57 3LZ. chanddo arwyddocâd diwylliannol enfawr. Man Ystad Dolmelynllyn genedigaeth yr Esgob William Morgan – Tŷ Tredegar Am ragor o wybodaeth: 01248 605739 neu sicrhaodd ei waith diflino’n cyfieithu’r Beibl i’r Ganllwyd, ger Dolgellau, Gwynedd Gymraeg dros gyfnod o 10 mlynedd barhad yr Casnewydd NP10 8YW [email protected] iaith. Mae’r tŷ hwn wedi’i leoli ar yr hen lwybr nationaltrust.org.uk/carneddau-and- 1936 s11 s24 porthmyn ac mae sawl llwybr cerdded i’w cael 2012 s18 s17 s11 glyderau yn y dyffryn.Sylwer : mynediad drwy ffordd gul Ystad 696 hectar (1,719 acer), yn cynnwys coetir, o Benmachno. Llywio â lloeren: peidiwch â’i Mae Tŷ Tredegar a’r teulu Morgan wedi bod yn dwy fferm denant a Neuadd Dolmelynllyn sy’n ddefnyddio, dilynwch yr arwyddion brown. Dim rhan bwysig o gymuned Casnewydd ers dros adeilad rhestredig Gradd II, gyda llyn mynediad o’r A470. 500 mlynedd. Llwydda straeon diddorol am addurniadol a thir parc. Ceir rhwydwaith o ddewrder adeg y rhyfel, anghydfod ynghylch Y Cymin lwybrau i’w harchwilio, gyda’r uchafbwyntiau’n Mynediad: s70 s140 s129 etifeddiaeth, tywysogesau Rwsiaidd a’r ystod cynnwys y Rhaeadr Ddu drawiadol, adfeilion eang o ddylanwad i greu darlun byw o gartref a Trefynwy, Sir Fynwy NP25 3SF mwyngloddiau aur Cefn Coch a choetiroedd Am ragor o wybodaeth: 01766 510120 neu oedd â’r bwriad o greu argraff a difyrru. Mae’r derw sy’n doreithiog o fywyd gwyllt. Sylwer: gerddi ffurfiol bach, ond cain, yn talu teyrnged i 1902 s25 s11 Gwesty preifat yw Neuadd Dolmelynllyn, nid [email protected] fywyd yn Nhŷ Tredegar. Llywio â lloeren: adeilad y gellir talu i fynd i mewn iddo. Llywio â nationaltrust.org.uk/ty-mawr-wybrnant defnyddiwch ‘Pencarn Way’ yn ogystal â’r cod Cyfle i fwynhau golygfeydd panoramig y lloeren: defnyddiwch LL40 2TF. post. Bannau Brycheiniog a Dyffryn Gwy; golygfeydd y dotiodd yr Arglwydd a’r Arglwyddes Hamilton Am ragor o wybodaeth: 01341 440238 neu Mynediad: s70 s140 s129 s59 yn lân arnynt pan ymwelsant â’r tŷ gwledda Sioraidd hwn a Theml y Llynges yn 1802. Er bod [email protected] Am ragor o wybodaeth: 01633 815880 neu y Tŷ Crwn wedi cau, cewch fwynhau trofeydd hyfryd yng nghoedydd a’r parc difyrrwch, yn [email protected] berffaith ar gyfer picnics.Sylwer : dim toiled, yn nationaltrust.org.uk/tredegar-house anffodus. Mynediad at y maes parcio drwy lôn sengl droellog serth gyda mannau mynd heibio.

14 Pam na wnewch chi rannu eich lluniau gyda ni? #ymddiriedolaethgenedlaethol nationaltrust.org.uk Cymru 15 Meysydd parcio ychwanegol ar arfordir ac Mynegai yng nghefn gwlad Cymru Ystad Southwood Bannau Brycheiniog Cwm Gwdi LD3 8LE Niwgwl, , Sir Benfro Ceredigion A M 2003 s16 s11 s29 Y Mwnt SA43 1QH Penbryn SA44 6QL Aberdulais 3 Martin’s Haven 9 Mae Ystad Southwood yn dirwedd dragwyddol Sir Fynwy Mwyngloddiau Aur Dolaucothi 9 o ddyffrynnoedd coediog, caeau blodeuog a Ysgyryd Fawr NP7 8AP B chlogwyni ysgythrog, ac mae’n llawn Pen Llŷn N golygfeydd annisgwyl. Dilynwch y llwybrau Bannau Brycheiniog 3 Uwchmynydd LL53 8DD cerdded ag arwyddbyst er mwyn archwilio’r Bwthyn Ogwen 3 Neuadd a Sba Bodysgallen 9 gorau sydd gan yr arfordir a’r ardal wledig i’w Sir Benfro gynnig; chwiliwch am fflora a ffawna a dysgwch Broad Haven South SA71 5DR C P sut yr ydym yn gweithio’n galed i ddiogelu’r lle Llynnoedd Bosherston SA71 5DR arbennig hwn. Llywio â lloeren: ar gyfer maes Porth Clais SA62 6RR Canolfan Stagbwll 3 Penbryn 9 parcio Fferm Southwood, defnyddiwch SA62 Eryri Canolfan Ymwelwyr a Siop Tyddewi 4 Pennard, Pwll Du a Dyffryn Llandeilo Ferwallt 10 6AR; ar gyfer maes parcio Maidenhall, Cregennan LL39 1LX Castell a Gardd Powis 4 Pen-y-fâl a Dyffryn Wysg 10 defnyddiwch SA62 6BD. Nantmor LL55 4YG Castell Cilgerran 4 Plas yn Rhiw 10 Castell Penrhyn a’r Ardd 4 Pont Grog Conwy 10 Mynediad: s70 s140 Castell Ynysgynwraidd 5 Porthdinllaen 11 Castell y Waun 5 Porth Meudwy 11 Am ragor o wybodaeth: 01646 623110 neu Cemlyn 5 Porth y Swnt 11 Coetir Ystad Dolaucothi 5 Porthor 11 [email protected] Craflwyn a Beddgelert 6 nationaltrust.org.uk/southwood-estate Cwmdu 6 R

D Rhosili ac Arfordir De Gŵyr 12

Dinas Oleu 6 S Dinefwr 6 Segontiwm 12 E Stagbwll 12

Erddig 7 T

F Traeth a Chors Marloes 12 Traeth Llanbedrog 13 Freshwater West a Fferm Gupton 7 Tŵr Paxton 13 Tŷ Aberconwy 13 G Tŷ a Gardd Plas Newydd 13 Tŷ Isaf 14 Gardd Bodnant 7 Tŷ Mawr Wybrnant 14 Gardd Goedwig Colby 8 Tŷ'r Masnachwr Tuduraidd 14 Gerddi Dyffryn 8 Tŷ Tredegar 14 H Y

Hafod y Llan 8 Y Carneddau a’r Glyderau 15 Y Cymin 15 L Y Mwnt 15 Ystad Dolmelynllyn 15 Llanerchaeron 8 Ystad Southwood 16

16 Mynegai nationaltrust.org.uk Cymru 17