Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu GGmmiinnyy JJoonniieecc
nnaa llaattaa 22000044 –– 22001133
cczzeerrwwiieecc 22000044 rr.
1 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Szanowni Państwo Przyznane gminom zadania i kompetencje obligują je do dostarczenia szerokiego zakresu usług komunalnych na poziomie określonym stopniem rozwoju cywilizacyjnego i potrzebami wspólnoty. Wiąże się to z przejęciem odpowiedzialności za organizację szerokiego spektrum usług publicznych od uzbrojenia terenów komunalnych do zapewnienia dostępności obiektów infrastruktury społecznej i tworzenia warunków bezpieczeństwa publicznego. Takie usytuowanie samorządu terytorialnego zakłada jego istotną rolę w gospodarce lokalnej jako jednostki bezpośrednio i pośrednio kształtującej warunki sprzyjające rozwojowi lokalnemu jako podmiotu sterującego rozwojem gospodarki lokalnej. Proces zarządzania rozwojem gminy musi mieć charakter aktywny i być nastawiony na kreowanie jej przyszłości, a więc winien być oparty na podejściu strategicznym. Tylko taki sposób postępowania gwarantuje skuteczne i efektywne zaspokojenie potrzeb społecznych. Dzięki temu możemy spodziewać się maksymalizacji efektów przy wydatkowaniu minimalnych nakładów na konkretny cel. Strategia rozwoju to długookresowy program zawierający zbiór celów rozwoju gminy, określający kierunki i priorytety działania, które są niezbędne dla osiągnięcia wyznaczonych celów w określonym horyzoncie czasowym. Strategia rozwoju nie jest gotową receptą na sukces gminy, czy też gotowym spisem czynności do wykonania. Jej głównym zadaniem jest natomiast określenie na podstawie diagnozy stanu istniejącego oraz zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań rozwoju gminy – strategicznych kierunków działania. Jest więc jedynie ogólnym drogowskazem wskazującym na najważniejsze do rozwiązania problemy. Szanowni Państwo 1 maja 2004 roku Polska wstąpiła w struktury Unii Europejskiej. Przed nami wielka niewiadoma i jeszcze większe nadzieje. Samorządy terytorialne upatrują swoją szansę rozwoju w uruchomionych funduszach strukturalnych. Nasza gmina ma duże szanse pozyskania pomocy finansowej, przede wszystkim, w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, a także w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich. Pozyskanie środków europejskich nie jest sprawą łatwą. Jednak od stopnia wykorzystania pomocy unijnej zagwarantowanej w pierwszym okresie programowania na lata 2004-2006 zależy wysokość możliwej pomocy w drugim okresie programowania 2007-2013. Niniejszy dokument jest pomocny przy ubieganiu się o dofinansowywanie w ubieganiu się o wsparcie finansowe zarówno przy projektach inwestycyjnych jak i tak zwanych projektach miękkich z Europejskiego Funduszu Społecznego. Bogdan Maranowski Wójt Gminy Joniec
2 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Spis treści Część I Opis sytuacji istniejącej 5 Rozdział I Zasoby naturalne i stan środowiska przyrodniczego 6 1.1. Położenie administracyjne i geograficzne 6 1.2. Struktura terenu i budowa geologiczne 7 1.3. Wody 8 1.4. Roślinność i świat zwierzęcy 9 1.5. Klimat 10 1.6. Obszary chronione i ochrona sanitarna środowiska 10 Rozdział II Demografia gminy 12 Rozdział III Uwarunkowania gospodarcze 16 3.1. Rolnictwo 16 3.2. Działalność gospodarcza i usługi 20 3.3. Turystyka 21 3.4. Infrastruktura techniczna 23 Rozdział IV Bezrobocie i rynek pracy 30 Rozdział V Edukacja i wychowania 34 5.1 Sieć szkół i prognoza liczby uczniów 34 5.2 Szkoły podstawowe 35 5.3 Szkoły gimnazjalne 38 5.4 Wydatki na oświatę 39 Rozdział VI Opieka zdrowotna i socjalna 45 6.1. Opieka zdrowotna 45 6.2. Pomoc społeczna 45 Rozdział VII Działalność kulturalna, sportowa i społeczna 48 7.1. Kultura i zabytki 48 7.2. Sport 48 7.3. Organizacje społeczne 49 Rozdział VIII Bezpieczeństwo publiczne 50
3 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
8.1. Jednostki bezpieczeństwa 50 8.2. Zagrożenia 50 Rozdział IX Zasoby mieszkaniowe 52 Rozdział X Finanse gminy 53 10.1. Budżet gminy Joniec 53 10.2. Dochody gminy Joniec 53 10.3. Wydatki budżetowe 56 Część II Uwarunkowania rozwoju – Analiza SWOT 59 Rozdział XI Możliwości rozwoju gminy Joniec 60 11.1. Mocne i słabe strony 60 11.2. Szanse i zagrożenia 69 11.3. Analiza SWOT 73 Rozdział XII Scenariusze rozwoju gminy 76 Część III Cele i misja rozwoju 79 Rozdział 13 Misja i cele 80
4 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Część I Opis sytuacji istniejącej
5 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Rozdział I Zasoby naturalne i stan środowiska przyrodniczego
1.1 Położenie administracyjne i geograficzne Gmina Joniec leży we wschodniej części powiatu płońskiego i północno – zachodniej części województwa mazowieckiego. Graniczy z 4 gminami powiatu płońskiego: Płońsk, Załuski, Sochocin, Nowe Miasto oraz dwoma gminami powiatu nowodworskiego: Pomiechówek i Nasielsk. Wieś Joniec, siedziba gminy, oddalona jest około 50 km od Warszawy, 12 km od stolicy powiatu – Płońska. Gmina zajmuje obszar 7288 ha. Podzielona jest na 17 sołectw. Teren gminy w 2002 zamieszkiwały 2623 osoby1, co stanowi 2,9 % ogółu mieszkańców powiatu. Gmina cechuje się najniższą spośród gmin powiatu płońskiego gęstością zaludnienia – 35 osób na km kw., przy gęstości zaludnienia dla powiatu płońskiego wynoszącej 64 osoby. Do największych miejscowości gminy należą: Joniec, Królewo, Omięciny, Popielrzyn Zawady, Proboszczewice. Gminę cechuje korzystne położenie komunikacyjne z krajową siecią dróg przez drogę wojewódzką 571 Naruszewo – Przyborowice – Nasielsk. Geograficznie Gmina Joniec leży w północnej części Mazowsza i obejmuje niewielkie fragmenty dwóch mezoregionów: Wysoczyzny Ciechanowskiej i Płońskiej. Historia Jońca sięga XI – XII wieku. W świadectwach okresu średniowiecza Joniec występuje jako Junecz o czym świadczy zapis z 1240 roku. Wskazuje on najbardziej prawdopodobne wyjaśnienie nazwy wsi. Nazwa miejscowości - siedziby gminy prawdopodobnie powstała od nazwy potoku lub rzeki nad którym leżał. Brzmiała ona Juniec co oznacza „młody byk”. W 1470 roku w źródłach historycznych pojawia się nazwa – Juniecsko. Wkrótce po tym
1 Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2002
6 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 powrócono do nazwy Juniec, a przejście głosowe „un” w „on” utrwaliło nazwę Joniec. Do 1977 roku w ramach dawnego podziału administracyjnego wieś Joniec była siedzibą gminy Joniec. W 1978 roku gmina Joniec została włączona w granice administracyjne gminy Nowe Miasto. Po 6 latach, 1 października 1982 roku reaktywowano gminę Joniec.
1.2 Struktura terenu i budowa geologiczna Wysokość bezwględna na całym obszarze gminy utrzymuje się od 80 do 110 m n.p.m. Przez teren gminy przepływa rzeka Wkra, która ukształtowała charakter geograficzny gminy. W granicach gminy wyróżnia się trzy formy geomorfologiczne: wysoczyznę polodowcową, równinę sandrową i dolinę rzeczną. Tereny gminy charakteryzuje łagodna konfiguracja i zaliczamy je do terenów równinnych i lekkofalistych. Wzdłuż rzeki Wkry rozciąga się dolina rzeczna o średniej szerokości 1,2 km. Teren wyniesiony do 2 m ponad koryto ulega zalewaniu i podtapianiu. Tereny wyższe doliny zajmuje tzw. taras nadzalewowy z formami eolicznymi i wałami o wysokości od 0,5 do 5 m. Równolegle do doliny rzeki Wkry rozciąga się równina sandrowa z lokalnymi wzniesieniami nawet do 5 m i terenami korzystnymi pod zabudowę mieszkaniową i letniskową. Rzeźba terenu gminy została wykształcona w wyniku działalności lodowca. Przeważają utwory piaszczyste lodowcowe i wodno lodowcowe. W pobliżu Królewa, Szumlina, Wrony Nowej wzgórza morenowe zbudowane są głównie z piasku i żwiru. Pokłady te są wykorzystywane jako lokalny surowiec budowlany. W Jońcu, Popielżynie i Starej Wronie dominują pokłady glin wykorzystywane dla budownictwa. Pyły i iły warstwowe dominują w rejonie Krajęczyna, we wschodniej części Wrony Nowej i na wschód od Królewa. Torfy i gleby bagienne występują przede wszystkim w dolinie rzecznej i bezodpływowych obniżeniach terenu.
7 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
1.3 Wody Gmina Joniec leży w zlewni rzeki Wkry, stanowiącej prawobrzeżny dopływ Narwi. W granicach gminy rzeka płynie na odcinku 10 km, a szerokość jej koryta waha się od 30 do 50 m. Wyjątkiem są kępy i łachy, gdzie rozszerza się nawet do 70 m. Dwukrotna zmiana kierunku biegu rzeki nadaje jej malowniczy i atrakcyjny krajobrazowo charakter. Na terenie gminy nie ma wodowskazu, w związku z tym nie ma ustalonych parametrów charakterystycznych przepływów rzeki na terenie gminy. Sieć hydrologiczną uzupełniają rzeka Naruszewka oraz ciek wodny Lisewka. Dodatkowo na terenie gminy Joniec znajdują się liczne rowy melioracyjne należące do zlewni Wkry. Na terenie gminy występują liczne drobne zbiorniki powstałe po wyrobiskach glin i piasku oraz jeden staw wodny o powierzchni 2,7 ha w Osieku stanowiący prywatną własność. Badania Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska świadczą, że rzeka Wkra należy do III klasy czystości. Porównując aktualny stan czystości Wkry na terenie gminy z wynikami badań z poprzedniego dziesięciolecia stwierdza się znaczną poprawę jakości wód. Ma to bezpośredni wpływ na zmiany ekologiczne przyległych terenów. Rzeka Wkra narażona jest głównie na zanieczyszczenia wynikająca z niewłaściwego przechowywania obornika i gnojowicy oraz niewłaściwego odprowadzania ścieków gospodarstw rolnych. Gmina posiada ujęcia wodne z utworów czwartorzędowych. Głębokość zalegania wodonośnych utworów o charakterze piaszczysto żwirowym określa się na 6 – 60 m i poniżej, a utworów piasków wodnolodowcowych na – 5m. Studnie kopane zaopatrujące ludność w wodę sięgają do głębokości 1,5 – 3 m. Największą wydajność, dochodzącą do 100 m sześc. na godzinę mają studnie głębinowe znajdujące się w południowej części gminy i dolinie Wkry. Na terenie gminy występuje 8 studni głębinowych o różnej głębokości ujęcia (20 –
8 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
60 m ) i różnej wydajności (18-60 m sześć. na godzinę) w miejscowościach: Joniec, Popielżyn Zawady, Wkra, Stara Wrona, Nowa Wrona, Józefów, Królewo i Proboszczewice. Do tej pory nie są wykorzystane pokłady trzeciorzędowe zalegające poniżej 200 m. Badania wykazały, że na terenie gminy Joniec istnieją zbiorniki wód geotermalnych na poziomie 1500 m p.p.t i temperaturze do 40 C, lecz cechują się one niską przydatnością dla celów uzdrowiskowych.
1.4 Roślinność i świat zwierzęcy Tereny leśne w gminie zajmują 1504 ha i stanowią 21 % powierzchni gminy. Na terenie powiatu płońskiego wskaźnik lesistości został określony na poziomie 12,8% ogólnej powierzchni. Gmina Joniec należy obok gminy Nowe Miasto i Sochocin do najbardziej zalesionych w powiecie płońskim. Największe kompleksy leśne znajdują się w Królewie, Jońcu, Krajęczynie, Omięcinach, Popielrzynie i Ludwikowie. W drzewostanie dominuje sosna z dużym udziałem dębu i brzozy. Najstarsze lasy to lasy w Krajęczynie. Na terenach podmokłych i dolinach dominują siedliska olszowe. Zdecydowana większość lasów - 90 % - to lasy prywatne, które cechuje niewystarczająca ilość zabiegów ochronnych. Szacuje się, że na terenie gminy ponad 2500 ha gruntów klas najsłabszych w sąsiedztwie istniejących kompleksów leśnych powinno zostać zalesione. Łąki i pastwiska zajmują powierzchnię prawie 500 ha i stanowią 7,5 % powierzchni. Przeważają łąki rozciągające się w dolinach rzek i obniżeń terenowych. Tereny upraw rolniczych zajmują zboża, ziemniaki, rośliny pastewne, sady (więcej w rozdziałe III; 3.1 Rolnictwo). Wśród dziko żyjących zwierząt na terenie gminy Joniec można spotkać dziki, sarny, lisy i zające. Na terenie gminy występuje dużo gatunków ptaków typowych dla mazowsza północnego oraz liczne gatunki bezkręgowców i płazów.
9 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
1.5 Klimat Obszar gminy Joniec wchodzi do VIII dzielnicy klimatycznej - środkowej2. Cechuje go najmniejsza ilość opadów atmosferycznych. Jest to klimat korzystny w skali całego północnego Mazowsza. O jego warunkach decyduje przede wszystkim rzeźba terenu oraz wody – powierzchniowe i przypowierzchniowe. Korzystne warunki klimatyczne panują także na obszarach leśnych. Średnia temperatura powietrza jest dość wysoka bo wynosi 7,5 C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą 18,5 C a najzimniejszym luty z temperaturą – 3,7 C. Długość okresu wegetacji w regionie gminy Joniec została określona na 210 dni, a suma rocznych opadów na 510 mm i jest niższa od średniej krajowej wynoszącej 660 mm. Przeważają wiatry zachodnie i północno – zachodnie. Wilgotność powietrza (około 88 %) jest zbliżona do przeciętnej na obszarze całej Polski środkowej i wschodniej.
1.6 Obszary chronione i ochrona sanitarna środowiska Gmina Joniec leży na obszarze funkcjonalnym „Zielone płuca Polski”. Wymusza to przestrzeganie zasad ekorozwoju. Między innymi konieczne jest maksymalne wykorzystanie odnawialnych zasobów przyrody i utrzymanie równowagi ekologicznej i ochrony przyrody. Jest to element kształtujący tożsamość gminy, ale także dający szanse rozwoju gminy poprzez rozwój turystyki i agroturystyki. Zdecydowana część gminy - północna i środkowa o powierzchni prawie 5900 ha – 81 % powierzchni - leży w Krysko – Jonieckim Obszarze Chronionego Krajobrazu. Stwarza to możliwość rozwoju turystyki i wypoczynku. Konieczne jest jednak zachowanie istniejących siedlisk przyrodniczych. Na władzach gminy wymusza to ograniczenia w zakresie przedsięwzięć mogących niekorzystnie oddziaływać na środowisko.
2 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Joniec
10 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Krajobraz gminy kształtuje także obecność parków dworskich. Do rejestru zabytków został wpisany park krajoobrazowy w Popielżynie Zawadach z końca XIX wieku, który zajmuje ponad 7 ha powierzchni. Inne parki dworskie to: park w Proboszczewicach o powierzchni 7 ha, park w Omięcinach o powierzchni 9 ha. Ochrona w obszarze chronionego krajobrazu polega także na ograniczeniu przeznaczenia klas III i IV bonitacyjnej na cele nierolnicze, zapobieganiu degradacji i dewastacji oraz wymusza rekultywację terenów zniszczonych. Główne komponenty ochrony sanitarnej środowiska to powietrze, wody powierzchniowe i podziemne oraz gleby. Gmina Joniec ma korzystne parametry jakości powietrza atmosferycznego – klasa A. Stężenie dwutlenku siarki utrzymuje się na niskim poziomie, tlenku azotu, dwutlenku azotu i pyłu zawieszonego na poziomie dopuszczalnym3. Źródłami zanieczyszczeń powietrza w gminie są emisje pyłów i gazów wzdłuż ciągów komunikacyjnych oraz spalania paliw stałych. Badanie stanu sanitarnego rzeki Wkry wskazuje na III klasę czystości na całej długości rzeki w granicach gminy. Rzeka Naruszewka pod względem bakteriologicznym nie odpowiada normom. Na terenie gminy nie ma rzek I i II klasy czystości. Woda pitna z ujęcia w Popielżynie posiada właściwe parametry sanitarne. Jednak w większości płytkich studni kopanych woda nie nadaje się do spożycia. Gleby gminy Joniec wykazują właściwy stan sanitarny. Ich stan pogarsza jednak niewłaściwa gospodarka ściekowa i odpadowa, a w zasadzie jej brak. Zanieczyszczenia wprowadzają nieszczelne szamba, nieprawidłowe zagospodarowanie gnojówki, gnojowicy i obornika. Brak nadzoru nad wywozem odpadów stałych i płynnych dodatkowo pogarsza istniejący stan sanitarny gleb. Nie bez negatywnego znaczenia jest stała chemizacja rolnictwa.
3 Raport WOIŚ Stan środowiska w województwie mazowieckim 2002
11 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Rozdział II Demografia gminy Gminę Joniec w czerwcu 2004 zamieszkiwało 2567 mieszkańców. Gęstość zaludnienia w gminie Joniec wynosi 35,9 osoby / km2 i jest najniższa z gmin powiatu płońskiego. Gęstość zaludnienia w powiecie płońskim wynosi 63,8 a w województwie mazowieckim 143 osoby na km2.4. Wskaźnik ten dla miast powiatu płońskiego wyliczony został na 1791,6, a dla wsi powiatu płońskiego 44,8. W ciągu ostatnich 10 lat liczba mieszkańców gminy zmniejszyła się o ponad 450 osób. Jest to wynikiem ujemnego przyrostu naturalnego i utrzymującego się ujemnego salda migracji. Migracja dotyczy najczęściej ludzi młodych - w wieku produkcyjnym, tym samym prowadzi do obniżenia stanu ilościowego tej grupy. Wykres 2.1 Stan ludności Gminy Joniec w latach 1983 – 2002.
Stan ludności Gminy Joniec w latach 1983-2002
4000 3000 2000 ludność 1000 0
1983 1985 1989 1991 1993 1995 1997 2000 2002
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z gminy Joniec
4 Strategia Rozwoju Powiatu Płońskiego na lata 2004-2013
12 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
W strukturze ludności gminy Joniec najwięcej jest osób w wieku produkcyjnym5 – 1463. Ludność w wieku przedprodukcyjnym6 to 598 osób, a w wieku poprodukcyjnym7 562 osoby. W porównaniu do struktury ludności całego powiatu płońskiego i województwa mazowieckiego społeczeństwo gminy Joniec jest statystycznie społeczeństwem starszym – większy odsetek ludzi w wieku poprodukcyjnym i mniejszy w wieku przeprodukcyjnym i produkcyjnym. Wyliczony dla gminy Joniec współczynnik aktywności zawodowej wynosi 55%, tymczasem dla powiatu i województwa zbliża się do 60 %. Wykres 2.2 Struktura ludności w gminie Joniec, Powiecie Płońskim i Województwie Mazowieckim w 2002 roku
70 60 50 przedprodukcyjni 40 30 produkcyjni 20 10 poprodukcyjni 0
Gmina Jo... Powiat P... Wojewód...
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 67 % ludności zamieszkałej w gminie Joniec mieszka tu od urodzenia. Pozostali przybyli tu głównie przed 1989 rokiem. 51 % ogółu ludności gminy Joniec stanowią kobiety – na 100 mężczyzn przypadają 103 kobiety.
5 mężczyźni w wieku 18-64 lata; kobiety w wieku 18-59 lat 6 mężczyźni i kobiety w wieku 0-17 lat 7 mężczyźni w wieku 65 lat i więcej; kobiety w wieku 60 lat i więcej
13 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Wśród mieszkańców gminy przeważają osoby z wykształceniem podstawowym – 981 osób. Drugą pod względem ilościowym grupę stanowią mieszkańcy z wykształceniem zasadniczym zawodowym – 575 osób. Wykształceniem średnim legitymuje się 389 osób, a wyższym tylko 76 osób czyli niepełne 3 %. Poziom wykształcenia znacznie odbiega od średniej wojewódzkiej. W województwie jest większy odsetek osób z wykształceniem wyższym, który wynosi prawie 12 % oraz z wykształceniem średnim - 26,1%. Wykres nr 2.3 Struktura ludności gminy Joniec w wieku 13 lat i więcej wg wykształcenia
bez wykształcenia podstawowe zasadnicze zawodowe średnie policealne wyższe
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002
Na terenie gminy Joniec zamieszkuje 391 osób niepełnosprawnych - 182 mężczyzn i 209 kobiet. Analizując ludność gminy Joniec według głównego źródła utrzymania należy stwierdzić, że 775 osób a więc 29,5 % utrzymuje się z pracy najemnej. Znaczącą grupę stanowią osoby utrzymujące się z rent i emerytur – 829 osób czyli 31,6% ogółu mieszkańców gminy. Z pracy we własnym gospodarstwie rolnym utrzymują się 723 osoby czyli 27,6 %. Z pracy na własny rachunek
14 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 dochód osiąga 87 osób czyli 3,3 % mieszkańców gminy. Pozostałe 8 % mieszkańców gminy utrzymuje się z zasiłków i innych źródeł. Poniżej na wykresie przedstawiamy porównanie do województwa i wsi mazowieckiej Wykres nr 2.4 Dochody ludności w gminie Joniec, województwie mazowieckim i we wsi mazowieckiej
50 40 30 gmina Joniec 20 10 0 województwo mazowieckie inne wieś mazowiecka praca n...renta, e...gospoda...na własn...
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 Jak wynika z wykresu w gminie Joniec w porównaniu do wsi mazowieckiej stosunkowo dużo osób utrzymuje się z gospodarstwa rolnego. Pozostałe wskaźniki są zbliżone. Większy udział utrzymujących się z pracy najemnej w województwie wynika z faktu, że wielkość ta obejmuje miasto Warszawę i obszar metropolitarny. Dane statystyczne z roku 2002 roku pokazują, że w gminie Joniec są 884 gospodarstwa domowe. 30 % mieszkańców gminy Joniec mieszka w gospodarstwach domowych składających się z pięciu i więcej osób.
15 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Rozdział III Uwarunkowania gospodarcze 3.1 Rolnictwo 3.1.1. Charakterystyka gospodarstw rolnych Rolnictwo to najważniejsza gałąź gospodarki gminy Joniec. Wyłącznie z pracy we własnym gospodarstwie rolnym utrzymują się 723 osoby czyli 27,6 % ogółu mieszkańców gminy. 100 % gospodarstw rolnych to gospodarstwa indywidualne. Wg danych z ostatniego spisu powszechnego w gminie Joniec znajduje się ich 612. Daje to 245 lokatę w województwie pod względem ilości gospodarstw. Ogólna powierzchnia gospodarstw to 5231 ha. Użytki rolne zajmują 83 % - 4300 ha. W ogólnej liczbie gospodarstw największy odsetek stanowią gospodarstwa od 1-5 ha – 31 %. Drugą pozycję zajmują gospodarstwa o powierzchni 5-10 ha i stanowią 28 %. Identyczny wskaźnik – po 15% - mają gospodarstwa o powierzchni do 1 ha i od 10-15 ha. Najmniej jest gospodarstw powyżej 15 ha, bo tylko 10 %. Należy zaznaczyć, że pod względem siedziby użytkownika spis powszechny, wskazuje tylko 522 gospodarstwa co oznacza, że 90 gospodarstw jest prowadzonych przez osoby nie zamieszkałe stale w gminie Joniec. Gospodarstwa prowadzące wyłącznie działalność rolniczą stanowią 70% wszystkich gospodarstw. Duży odsetek, bo 20 % to gospodarstwa nie prowadzące działalności rolniczej i pozarolniczej. Pozostałe gospodarstwa – 10 % - to gospodarstwa prowadzące działalność łącznie rolniczą i pozarolniczą lub tylko pozarolniczą. Użytkowanie gruntów w gospodarstwach rolnych w gminie Joniec obejmuje użytki rolne – 83,4%, lasy i grunty leśne – 12,7% i pozostałe grunty – 3,9%. W strukturze użytkowania grunty orne stanowią 64,8 %, sady 1,56 %, łąki 1,9 %, pastwiska 5,6 %. Odpowiednie wskaźniki dla powiatu wykazują duże podobieństwo.
16 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Analiza bonitacji gleb w gminie Joniec pokazuje, że gleby w gminie to przede wszystkim gleby klasy V i IV. Nie występują gleby klasy I i II. Gleby klasy V i VI stanowią 49,8% gleb gminy. Gleby klasy IV a i IV b stanowią 44,2 %, gleby klasy III b stanowią niecałe 6%. Wykres 3.1.1 Bonitacja gleb w gminie Joniec i powiecie płońskim
gmina Joniec powiat płoński
klasa I i II klasa I i II klasa IIIa klasa IIIa klasa IIIb klasa IIIb klasa Iva klasa Iva klasa Ivb klasa Ivb klasa V klasa V klasa VI klasa VI Źródło: Opracowanie własne na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 W porównaniu z powiatem gminę Joniec charakteryzują gorsze gleby – większa ilość gleb klasy V i VI, mniejsza ilość gleb klasy I-III. Wykres nr 3.1.2 Ilość sprzętu rolniczego przypadająca na jedno gospodarstwo
0,8 ciągniki 0,6 kombajny 0,4
0,2 kombajny zbożowe 0 kombajny gmina Joniec województwo ziemniaczane mazowieckie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 Jak wynika z powyższego wykresu gmina Joniec wypada dobrze na tle województwa, jeśli chodzi o porównanie w sprzęt rolniczy. We wszystkich
17 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 czterech kategoriach gospodarstwa w gminie Joniec są lepiej wyposażone niż przeciętne gospodarstwo w województwie. 3.1.2 Uprawy W strukturze zasiewów głównych ziemiopłodów uprawianych w gminie Joniec dominują zboża (79 %) oraz ziemniaki (10%). W porównaniu ze średnimi dla gmin powiatu płońskiego wskaźnik ten jest podobny bo wynosi 75%, a w przypadku ziemniaków 9%. Wskaźniki dla gminy Joniec nie odbiegają także od wojewódzkich które wynoszą odpowiednio 78,7% (zboża) i 9% (ziemniaki). 11% powierzchni użytków rolnych to rośliny przemysłowe pastewne i pozostałe. W strukturze powierzchni zasiewów zbóż podstawowych dominuje żyto – 62% oraz pszenżyto – 18%. Duży odsetek bo 11 % stanowią zasiewy owsa. Pozostałe 9 % to uprawy pszenicy i jęczmienia. Porównując strukturę zasiewów powierzchni zbóż w gminie Joniec i powiecie płońskim należy zauważyć, że uprawa żyta w powiecie płońskim stanowi tylko 18 %, pszenżyta tylko 6 %, owsa 3% a łączna uprawa pszenicy i jęczmienia stanowi 62%. Wykres nr 3.1.2.1 Porównanie struktury zasiewów zbóż w gminie Joniec i powiecie płońskim
70 60 żyto 50 owies 40 30 pszenżyto 20 10 pszenica i 0 jęczmień powiat płoński gmina Joniec
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002
18 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
W uprawach sadowniczych dominują jabłonie (68%) i wiśnie (22%), ale cała powierzchnia drzew owocowych stanowi tylko 15 ha. Plantacje owoców jagodowych rozciągają się na nieco większej powierzchni – 27 ha i dominują tu maliny. Od kilku ostatnich lat stale wzrasta areał uprawy mięty.
3.1.3 Melioracje Większość użytków rolnych na terenie gminy Joniec wymaga melioracji. Istniejąca melioracja została wykonana, w większości, w okresie przedwojennym. Zmeliorowane jest 137 ha, w tym 85 % to grunty orne. Inwestycje te dotyczą przede wszystkim terenów wsi Joniec, Osiek i Omięciny. Urządzenia melioracyjne wymagają w 70% renowacji bądź wymiany. Potrzeby w zakresie melioracji określone są na dodatkowe 427 ha – 265 ha gruntów ornych i 162 ha użytków zielonych. Zaspokojenie potrzeb melioracyjnych określa się na 32 %. Należy zauważyć, iż pod względem wykonanych melioracji i potrzeb w tym zakresie, gmina Joniec należy do najuboższych w powiecie płońskim. Pozostałe gminy mają od 60 do 100% zaspokojone potrzeby melioracyjne, a wskaźnik zaspokojenia potrzeb melioracyjnych na terenie całego powiatu wynosi 91%. Poprawa stanu gminy w tym zakresie wpłynie korzystnie na poprawę stosunków wodnych w glebie i ureguluje odpływ wód gruntowych, a także ograniczy zagrożenie powodziowe.
3.1.4 Hodowla zwierząt W gminie Joniec hoduje się przede wszystkim bydło i trzodę chlewną. W 2002 roku obsada zwierząt na 100 ha użytków rolnych w hodowli bydła wynosiła 22,6 szt. Tymczasem średnia wojewódzka wyniosła 40,6 szt/100 ha. W hodowli trzody chlewnej gmina miała wskaźnik 98,9 szt/100 ha i był wyższy od średniej wojewódzkiej wynoszącej 88,6. Hodowla drobiu w przeliczeniu na 100 ha w gminie Joniec wynosiła 1132 szt. i była czterokrotnie wyższa od średniej
19 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 wojewódzkiej. Porównując wskaźnik obsady zwierząt gospodarkich w sztukach dużych na 100 ha użytków rolnych gminy Joniec z danymi dotyczącymi województwa można stwierdzić że był on nieznacznie niższy (gmina Joniec - 42, województwo - 49,5). Od 10 lat w gminie Joniec odnotowuje się stały spadek hodowli zwierząt gospodarskich. Sytuacja ta wynika przede wszystkim ze zbyt niskiej opłacalności hodowli i jest konsekwencją zmian zachodzących w polskim rolnictwie także w związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej.
3.2 Działalność gospodarcza i usługi W gminie Joniec działalność handlową artukułami spożywczymi i przemysłowymi prowadzi GS Joniec. W firmie zatrudnionych jest około 15 osób. Innym, większym pracodawcą jest SKR Nowe Miasto – Zakład Usług Mechanicznych Joniec. Zatrudnia także około 15 osób. W Jońcu Kolonii działa jedna z najmłodszych firm prowadząca skup cieląt i ich eksport za granicę. W nowej Wronie działa Zakład Przemysłowo Handlowy „Rohmam – Bis” zajmujący się przetwórstwem owocowo – warzywnym. (produkcja dżemu i innych przetworów). W sezonie forma zatrudnia około 18 osób. Na terenie gminy Joniec jest zarejestrowanych 89 podmiotów gospodarczych. 81 z nich to podmioty zatrudniające od 1-9 osób, a 8 podmiotów zatrudnia od 9-50 osób. Ze wszystkich podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy Joniec, 18 to podmioty gospodarcze o działalności związanej z produkcją rolną. Według danych spisu powszechnego 72 gospodarstwa rolne prowadzą działalność pozarolniczą. W obrębie tak zwanej jednej sekcji działalności zarejestrowanych jest 69 gospodarstw. 14 spośród nich prowadzi działalność handlową, 8 z zakresu przetwórstwa przemysłowego, 7 to firmy budowlane, a 3 to firmy transportowo magazynowe. Trzy gospodarstwa prowadzą działalność w obrębie dwóch lub więcej sekcji działalności pozarolniczej.
20 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Funkcjonujące firmy zatrudniają najczęściej 1-2 osoby, a większość z nich prowadzi działalność dla potrzeb gminy i okolicznych miejscowości. Słabo rozwinięta jest działalność usługowa dla potrzeb kształtującej się funkcji letniskowej gminy. Brakuje zakładów gwarantujących przerób i magazynowanie wytwarzanych produktów rolnych. W centrum Jońca, na placu przy remizie, od 2 lat funkcjonuje nieduże targowisko, nastawione na obsługę „letników”. Rolnicy z gminy Joniec sprzedają swoje produkty rolne także na targach w Płońsku i Nowym Mieście. Mieszkańcy mają możliwość korzystania z obsługi bankowej oferowanej przez filię Banku Spółdzielczego z Płońska, która znajduje się w budynku urzędu gminy.
3. 3. Turystyka Gmina Joniec ze względu na swoje położenie nad rzeką Wkrą i odległość do Warszawy ma bardzo dobre warunki do rozwoju turystyki. Dodatkowe atuty sprzyjające rozwojowi tej gałęzi to duża ilość lasów i brak przemysłu. W gminie Joniec jest ponad 2 tys działek letniskowych. Średnia powierzchnia działki to 1200 m kw. Przybliżona powierzchnia działek letniskowych w gminie Joniec to 240 ha. Ich właścicielami są przede wszystkim mieszkańcy stolicy. W sezonie letnim liczba turystów określana jest na prawie 12 tys., a więc pięciokrotnie przewyższa liczbę mieszkańców gminy. Większość działek letniskowych zlokalizowana jest w dolinie Wkry. Rozwinęło się tu osadnictwo rekreacyjne. Nadal w gminie Joniec jest duży popyt na działki rekreacyjne. Ten rodzaj użytkowania jest możliwy w Obszarze Chronionego Krajobrazu, w którym leży gmina. Wśród miejscowości gminnych największym zainteresowaniem cieszą się : Krajęczyn – 585 działek, Joniec - 453 działki, Królewo – 317, Popielżyn Zawady – 260, Szumlin – 174 oraz Sobieski - 79. Pozostałe działki znajdują się w Adamowie, Jońcu Kolonia, Omięcinach, Soboklęszczu i Starej Wronie.
21 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Na terenie gminy organizowane są kolonie letnie oraz zimowiska dla dzieci, których organizatorami są uprawnione osoby prywatne. W Popielżynie Zawadach funkcjonuje ośrodek wczasowy „Libella” który oferuje 20 miejsc noclegowych całorocznych oraz 100 miejsc sezonowych w domkach letniskowych. Turystyka jest i będzie bodźcem rozwojowym gminy. Stale rośnie zapotrzebowanie na różnego typu usługi dla „letników”. Jednak niedostatki w zakresie infrastruktury szczególnie wodno- ściekowej na terenie gminy Joniec mogą doprowadzić do występowania zagrożeń ekologicznych. Identycznie wygląda sytuacja z zagospodarowaniem odpadów stałych, a dokładniej brakiem selektywnej zbiórki odpadów. W sezonie wzrasta zapotrzebowanie na różnego rodzaju usługi. Konieczne jest w tym czasie zapewnienie kilkakrotnie większego zaopatrzenia w artykuły spożywcze, zapewnienia dostępu do gastronomii, usług motoryzacyjnych. Wzrasta także zapotrzebowanie na artykuły rolne, co stwarza szanse rozwoju rolnictwa w gminie. Brakuje miejsc parkingowych. Gmina nie posiada zaplecza sportowego o odpowiednim standardzie. Duże znaczenie dla dalszego rozwoju turystyki mogą mieć złoża geotermalne, na poziomie 1500 m p.p.t, i temperaturze 40C, które mogą być wykorzystane w celach leczniczych i rekreacyjnych. Konieczne jest jednak uporządkowanie zabudowy letniskowej oraz określenie zasad ładu przestrzennego i zasad łączenie działek letniskowych Barierą rozwoju funkcji turystyczno- rekreacyjnej jest stałe zmniejszanie się dostępności do linii brzegowej Wkry. Wiele działek jest ogrodzonych do samej rzeki. Zgodnie z opracowanych Studium Uwarunkowań wskazane byłoby wprowadzenie nakazu odsunięcia ogrodzeń o co najmniej 5 m od linii brzegowej Wkry.
22 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
3.4 Infrastruktura techniczna 3.4.1 Drogi Podstawową sieć drogową na terenie gminy Joniec tworzy droga wojewódzka oraz 8 dróg powiatowych. Układ drogowy uzupełniają drogi gminne. Tabela nr 3.4.1.1 Podstawowa sieć drogowa w gminie Joniec Długość na Nr drogi Typ drogi Skąd – dokąd terenie gminy Nr 571 Droga wojewódzka Naruszewo – Nasielsk 3,53 km Nr 07742 Droga powiatowa Joniec – Sochocin 5,35 km Nr 07766 Droga powiatowa Stara Wrona – Nowe Miasto 7,30 km Nr 07767 Droga powiatowa Królewo - Miszewo 1,97 km Nr 07768 Droga powiatowa Joniec – Kołoząb 5,80 km Nr 07770 Droga powiatowa Strachowo - Joniec 3,62 km Nr 07771 Droga powiatowa Wrońska - Joniec 4,53 km Nr 07796 Droga powiatowa Załuski – Stara Wrona 2,10 km Nr 07799 Droga powiatowa Stara Wrona - Zaręby 4,65 km Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z gminy Przez teren gminy Joniec przebiega droga wojewódzka nr 571 Naruszewo - Nasielsk. Odbywa się na niej głównie ruch tranzytowy. Droga posiada utwardzoną, bitumiczną nawierzchnię, wymaga jednak modernizacji. Podlega ona pod Mazowiecki Zarząd Dróg Wojewódzkich Obwód Drogowy w Nasielsku. Przez teren gminy przebiega 8 dróg powiatowych, które podlegają pod Powiatowy Zarząd Dróg w Płońsku. Drogi powiatowe na terenie gminy Joniec mają łączną długość 35,318 km.
23 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Tabela nr 3.4.1.2 Wykaz dróg powiatowych z podziałem na gminy
Lp Nazwa gminy Długość km Nawierzchnia Nawierzchnia ulepszona gruntowa
km % km % 1 2 3 4 5 6 7 1 Baboszewo 106.009 95.986 90 10.023 10 2 Czerwińsk 55.538 28.296 51 27.242 49 3 Dzierzążnia 49.849 40.067 80 9.782 20 4 Joniec 35.318 22.678 64 12.640 36 5 Naruszewo 70.788 55.911 79 14.877 21 6 Nowe Miasto 56.324 29.180 52 27.144 48 7 Płońsk 39.580 30.120 76 9.460 24 8 Raciąż 103.312 98.254 95 5.058 5 9 Sochocin 50.829 40.869 80 9.960 20 10 Załuski 44.239 38.604 87 5.635 13 R a z e m. 611.786 479.965 131.821 m. Raciąż 3.550 3.550 100 - 0 m. Płońsk 10.290 10.290 100 - 0
Ogółem: 625.626 493.805 79 131.821 21 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z Powiatowego Zarządu Dróg w Płońsku według stanu na dzień 31.12.2003 roku. 64 % dróg powiatowych na terenie gminy Joniec ma nawierzchnię ulepszoną. Pozostałe 36 % to drogi gruntowe. Pod tym względem od gminy Joniec są gorsze tylko gminy Czerwińsk i Nowe Miasto, gdzie wskaźnik dróg powiatowych o nawierzchni ulepszonej nieznacznie przekracza 50 %.
24 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Tabela nr 3.4.1.3 Analiza stanu dróg powiatowych w gminach wiejskich powiatu płońskiego Lp Nazwa Długość w tym wymagające W tym wymagające gminy ogółem km Remont Przebudo Budo Remont Przebu Budowy u wy wy u dowy Km km km % % % 1 2 3 6 7 8 1 Baboszewo 106.009 38,277 6,103 8,763 36,1 5,7 8,2 2 Czerwińsk 55.538 10,155 17,392 10,335 18,2 31,3 18,6 3 Dzierzążnia 49.849 19,100 5,370 6,602 38,3 10,7 13,2 4 Joniec 35.318 14,245 8,070 4,570 40,3 22,8 12,9 5 Naruszewo 70.788 28,484 7,378 9,771 40,2 10,4 13,8 6 Nowe Miasto 56.324 8,609 11,990 19,187 15,2 21,2 34,0 7 Płońsk 39.580 16,070 6,534 3,826 40,6 16,5 9,6 8 Raciąż 103.312 67,804 3,700 1,358 65,6 3,5 1,3 9 Sochocin 50.829 25,870 4,100 5,510 50,8 8,0 10,8 10 Załuski 44.239 12,200 2,454 4,181 27,5 5,5 9,4
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z Powiatowego Zarządu Dróg w Płońsku według danych na dzień 31.12.2003 roku.
Drogi powiatowe na terenie gminy Joniec są w złym stanie technicznym. Spośród 35 km dróg powiatowych na terenie gminy Joniec 14 km wymaga remontu, 8 km przebudowy zaś 4 km wymagają budowy od podstaw. Porównując gminę Joniec z innymi gminami powiatu płońskiego można stwierdzić, że znacznie odbiega ona pod względem stanu dróg od gmin w najlepszej sytuacji. Wynika to, m.in., z faktu, iż większość dróg powiatowych budowana jest z finansowym większościowym udziałem gmin powiatu. Gmina Joniec, z uwagi na mały budżet przegrywa walkę o środki powiatowe i w konsekwencji nie buduje wspólnie z powiatem dróg na swoim terenie. Drogi gminne, będące w zarządzie gminy Joniec mają łączną długość 75 km. Służą one komunikacji wewnątrz gminnej.
25 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Tabela nr 3.4.1.4 Drogi gminne
Lp Nazwa gminy Długość km Nawierzchnia Nawierzchnia ulepszona gruntowa
km % km % 1 Baboszewo 169,0 130.6 77 38.8 23 2 Czerwińsk 92,0 4,0 4 88,0 96 3 Dzierzążnia 145,0 6.8 5 138.2 95 4 Joniec 75,0 1,0 1 74,0 99 5 Naruszewo 149,0 19.4 13 129.6 87 6 Nowe Miasto 71.2 3.1 4 72,0 96 7 Płońsk 137,0 15.6 11 121.4 89 8 Raciąż 176.2 50.0 28 126.0 72 9 Sochocin 144,4 18.6 13 125.8 87 10 Załuski 80,0 33.4 42 46.6 58 11 Miasto Płońsk 49,7 25,1 51 24,6 49 12 Miasto Raciąż 6,0 6,0 100 0 0 Razem 1.294.5 313.6 24 985.0 76
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z Powiatowego Zarządu Dróg w Płońsku według danych na dzień 31.12.2003 roku.
99 % dróg gminnych ma nawierzchnię gruntową. Tylko 1 % posiada nawierzchnię utwardzoną. Pod tym względem drogi gminy Joniec są najgorsze w powiecie płońskim. W 2003 roku gmina na utrzymanie dróg wydała 15 000 zł. Za 55 000 zł przeprowadzono remont mostu w Sobieskach. Łącznie na drogi wydano 2 % ogółu wydatków budżetowych.
3.4.2 Wodociągi i kanalizacja Mieszkańcy gminy Joniec, w zakresie dostępu do bieżącej wody, korzystają z istniejącej sieci wodociągowej. W gminie istnieją 2 stacje wodociągowe: w Popielżynie o wydajności 70 m3/d oraz we Wronie o wydajności 15 m3/d. Obecnie sieć wodociągowa ma długość 8,2 km i jest stale rozbudowywana. Potrzeby w tym zakresie szacuje się na 18 km. Z wodociągu sieciowego korzysta tylko 19 % gospodarstw domowych ze wsi: Joniec, Popielżyn Zawady i Popielżyn Górny. Częściowo zwodociągowane są Joniec
26 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Kolonia oraz Stara Wrona. Pozostałe gospodarstwa posiadają ujęcia indywidualne. Na terenie gminy brak jest sieci kanalizacyjnej oraz oczyszczalni ścieków. Ścieki z posesji wywożone są do punktu zlewnego w oczyszczalni w Płońsku lub wypuszczane do rzek. Powoduje to degradację środowiska i obniżenie atrakcyjności turystycznej gminy.
3.4.4 Gospodarka odpadami Gmina Joniec nie posiada własnego składowiska odpadów. Na terenie gminy zorganizowana jest zbiórka odpadów. Odpady z terenu gminy wywożone są na składowisko w Dalanówku. Problemem w gminie Joniec są tzw. „dzikie” wysypiska odpadów. Podobnie jak ścieki obniżają one atrakcyjność turystyczną gminy. Znajdują się one w wyrobiskach we wsiach Popielżyn Zawady, Ludwikowo, Osiek. Na terenie gminy nie prowadzi się selekcji odpadów. W 2003 roku w gminie Joniec wytworzono 611 Mg, co w porównaniu z innymi gminami powiatu wskazuje, że jest to wartość bardzo wysoka. W przeliczeniu na jednego mieszkańca gminy średni koszt usuwania odpadów komunalnych w zł na rok jest najwyższy spośród gmin powiatu płońskiego. Wynosi on 52 zł i jest ponad dwukrotnie wyższy od następnej gminy - Nowe Miasto 22 zł.. Koszt usuwania odpadów w gminie Dzierzążnia wynosi 10 zł, w gminie Płońsk 17zł, mieście Płońsk 18,20 zł. Spowodowane jest to dużo ilością letników, których liczba w sezonie przewyższa pięciokrotnie liczbę mieszkańców gminy. W 2003 roku całkowite koszty wywozu nieczystości z terenu gminy Joniec wyniosły ponad 130 tys. zł. Pokryte zostały one w 60 % z budżetu gminy i w 40 % z opłat mieszkańców za wywóz nieczystości.
27 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
3.4.5 Telefonizacja Mieszkańcy gminy Joniec korzystają z telefonii stacjonarnej jak i komórkowej. Telefonię stacjonarną obsługuje Telekomunikacja Polska. W Jońcu jest zlokalizowana automatyczna centrala telefoniczna. Na terenie gminy 560 gospodarstw domowych posiada telefon stacjonarny. W przeliczeniu na tysiąc mieszkańców przypada 215,4 abonentów. W powiecie płońskim wskaźnik ten jest zbliżony i wynosi 219 abonentów na 1000 mieszkańców. W województwie mazowieckim wskaźnik ten wynosi 278 abonentów na 1000 mieszkańców. Sieć telefoniczną w gminie uzupełnia telefonia komórkowa. Na terenie gminy znajduje się nadajnik Plus GSM. Zasięg pozostałych operatorów jest ograniczony. Najbliższe nadajniki Idei znajdują się w Sochocinie i Nowym Mieście, natomiast Ery w Cieksynie. W Jońcu swój nadajnik niedługo uruchomi Idea Centertel. Nie stwierdza się potrzeb w zakresie telefonizacji gminy Joniec.
3.4.6 Internet Na terenie gminy istnieje odpowiednia infrastruktura telekomunikacyjna, umożliwiająca stały dostęp do internetu. Ze stałych łącz korzystają wszystkie placówki szkolne, jak i urząd gminy. W urzędzie gminy zorganizowane jest także stanowisko komputerowe z dostępem do internetu dla mieszkańców gminy.
3.4.7 Gazownictwo Mieszkańcy gminy Joniec w zakresie zaopatrzenia w gaz korzystają z butli gazowych propan – butan, wymienianych w punktach wymiany butli. Przez teren gminy przebiega przesyłowa sieć gazowa wysokiego ciśnienia Rembelszczyzna – Włoclawek. W przyszłości planowane jest podłączenie mieszkańców gminy do wymienionej sieci przesyłowej.
28 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
3.4.8 Energia elektryczna Potrzeby w zakresie dostaw energii w gminie Joniec realizowane są w stu procentach. Zaopatrzenie w energię elektryczną odbiorców na terenie gminy Joniec odbywa się z GPZ 110/15 kV w Płońsku zasilanego napowietrzną, jednotorową linią przesyłową WN 110 kV Staroźreby - Pomiechówek. Przebiega ona przez obszar wsi Nowa Wrona, Ludwikowo, Proboszczewice na długości 6 km. Do odbiorców energia jest rozprowadzana poprzez rozdzielczą sieć linii napowietrznych średnich napięć 15 kV oraz stacje transformatorowe 15/0,4 kV i sieć odbiorczą niskiego napięcia 220 /380 V.
29 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Rozdział IV Bezrobocie i rynek pracy Stopa bezrobocia w powiecie płońskim w czerwcu 2004 roku wynosiła ok. 26%. Z uwagi na to, że oficjalna statystyka nie przewiduje określania wskaźnika stopy bezrobocia na poziomie gminy stopę bezrobocia powiatową należy uznać jako obowiązująca na terenie gminy Joniec. Na koniec czerwca 2004 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w Płońsku było zarejestrowanych 202 mieszkańców8 gminy Joniec, z czego kobiety stanowiły 56% tej grupy. Na tysiąc mieszkańców gminy przypada więc ok. 79 bezrobotnych. W tym samych czasie w Powiatowym Urzędzie Pracy było zarejestrowanych ogółem 9290 mieszkańców powiatu, z czego 50,6 % tej grupy to kobiety. Na 1000 mieszkańców powiatu przypada 103 bezrobotnych. Na 1000 mieszkańców województwa bezrobotnych jest 71 osób. Wykres nr 4.1 Liczba bezrobotnych na 1000 mieszkańców
120 100 80 60 liczba bezrobotnych 40 20 0
gmina... powiat ... wojew...
Źródło: Opracowanie własne Z przedstawionego wykresu wynika, że poziom bezrobocia w gminie Joniec jest znacznie niższy niż w powiecie i niewiele wyższy niż w województwie mazowieckim.
8 dane statystyczne PUP w Płońsku
30 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
63 osoby, a więc 31 % ogółu bezrobotnych z gminy Joniec, to osoby które jeszcze nie pracowały. Prawo do zasiłku posiada jedynie 25 osób czyli 12 % bezrobotnych. W skali powiatu prawo do zasiłku posiada 1478 bezrobotnych, a więc 16% bezrobotnych. W strukturze bezrobocia mieszkańców gminy Joniec przeważają osoby młode – w wieku od 18-34 lat – 127 osób czyli 62 % ogółu bezrobotnych. Znaczącą grupę stanowią też osoby w wieku od 35-54 lat – 71 bezrobotnych czyli 35%. Podobnie wyglądają wskaźniki powiatowe. Dominują bezrobotni najmłodsi od 18–34 lat – 57 %. Bezrobotnych w wieku od 35-54 lat jest 3658 co stanowi 39%. Osoby powyżej 55 lat stanowią 4 % bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Płońsku. Wykres nr 4.2 Bezrobotni wg wieku w gminie Joniec i powiecie płońskim
70 60 50 40 gmina Joniec 30 powiat płoński 20 10 0 18-34 35-54 powyżej 55 lat
Źródło: opracowanie własne na podstawie danym z PUP Pod względem wykształcenia w gminie Joniec najwięcej jest osób bezrobotnych z wykształceniem zasadniczym zawodowym – 80 osób, czyli 39% i niższym – 66 osób, czyli 33%. Wykształcenie średnie ogólnokształcące ma 15 osób to jest 7%, policealne lub średnie zawodowe 37 osób - 19%, natomiast wykształcenie wyższe mają tylko 4 osoby - 2%.
31 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
W strukturze osób bezrobotnych w powiecie najwięcej jest osób z wykształceniem podstawowym i niższym – 3506 - 37% oraz z zasadniczym zawodowym – 3273 osoby, czyli 35%. Kolejne pod względem liczebności grupy stanowią osoby z wykształceniem policealnym lub średnim zawodowym – 1427 - 16%, średnim ogólnokształcącym.– 827 - 9%. Najmniej, podobnie jak w gminie Joniec jest osób z wykształceniem wyższym bo tylko 257 osób czyli 3 %. Wykres nr 4.3 Struktura bezrobocia wg wykształcenia w gminie Joniec i powiecie płońskim
podstawowe 50
40 zawodowe 30 średnie 20 ogólnokształcące 10 średnie zawodowe 0 gmina Joniec Powiat Płoński wyższe
Źródło: opracowanie własne na podstawie danym z PUP W ogólnej strukturze bezrobotnych gminy Joniec najwięcej osób stanowią bezrobotni bez stażu pracy – 61 (30%). Liczną grupę stanowią także osoby ze stażem od 1-5 lat – 52 bezrobotnych (25%). W strukturze bezrobotnych mieszkańców powiatu najwięcej jest osób ze stażem pracy od 1-5 lat – 2463 (26%) oraz osób które dotychczas nie pracowały – 2378 (25%). Niepokojącym zjawiskiem w strukturze bezrobocia gminy Joniec jest fakt, że najliczniejszą grupę wśród bezrobotnych stanowią osoby nie mogące znaleźć pracy dłużej niż 24 miesiące. Takich osób z gminy Joniec, zarejestrowanych w
32 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
PUP w Płońsku jest 98 czyli 49 %. Osób będących bezrobotnymi od 12-24 miesięcy jest 32 osoby (16%) natomiast od 6-12 miesięcy – 19 osób (9%). W skali powiatu długotrwale bezrobotni (powyżej 24 miesięcy) to 4076 osób (43%). Osób nie mających pracy od 12-24 miesięcy jest 1602, czyli 17%, natomiast bezrobotni od 6-12 miesięcy to 1424 osoby to jest 15%. Strukturę bezrobotnych w zależności pozostawania bez pracy przedstawia poniższy wykres. Wykres nr 4.4 Bezrobotni według czasu pozostawania bez pracy w gminie Joniec i powiecie płońskim
60 50 ponad 24 mce 40 12-24 mcy 30 6 - 12 mcy 20 3 - 6 mcy 10 1 - 3 mcy 0 do 1 mca gmina joniec powiat płoński
Źródło: opracowanie własne na podstawie danym z PUP
33 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Rozdział V Edukacja i wychowanie 5.1 Sieć szkół i prognoza liczby uczniów Zgodnie z ustawą o systemie oświaty Gmina Joniec prowadzi szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne. Na terenie gminy działają dwie szkoły podstawowe i jedno gimnazjum. Ponadto w strukturze oświaty gminnej funkcjonuje filia szkoły podstawowej i filia gimnazjum. Oświatową sieć gminną uzupełnia prowadzona przez powiat płoński placówka kształcenia specjalnego i prywatna szkoła ponadgimnazjalna o profilu ogólnokształcącym. Szkoły podstawowe znajdują się w miejscowościach Joniec i Królewo. Filia szkoły podstawowej z Jońca znajduje się w Starej Wronie. W każdej jednostce prowadzona jest edukacja przedszkolna – klasy „0”. Gimnazjum zlokalizowane jest w Jońcu. Jego filia znajduje się w Królewie. W Jońcu działa Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy z internatem prowadzony przez powiat płońskim. Uczy się w nim 58 uczniów z trudnościami w zakresie edukacji. Edukację w zakresie kształcenia ponadgimnazjalnego zapewniają najbliższe placówki zlokalizowane w Płońsku i Nowym Mieście. W gminie Joniec nie ma szkół wyższych. Najbliższe uczelnie znajdują się w Płońsku, Pułtusku, Ciechanowie i Warszawie Analiza urodzeń dzieci w latach 1998 – 2003 oraz ilości uczniów w poszczególnych klasach podstawówki i gimnazjum w roku szkolnym 2004/2005 wykazuje tendencję spadkową liczby uczniów uczących się bądź będących uczyć się na terenie gminy Joniec, co obrazuje poniżej zamieszczony wykres.
34 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Wykres nr 5.1.1 Liczba uczniów z roczników 1989 - 2003
50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Legenda: - oś „x”- lata od 1989 (1) do 2003 ( 14) - oś „y” – ilość urodzeń. Powyższy wykres nie uwzględnia dzieci zamieszkałych w miejscowości Soboklęszcz (będą uczęszczać do szkoły w Listwie) oraz zamieszkałych w Proboszczewicach (będą uczęszczać do szkoły w Szczytnie).
5.2 Szkoły podstawowe Największą placówką w zakresie kształcenia podstawowego funkcjonującą na terenie gminy Joniec jest Szkoła Podstawowa w Jońcu. Druga, co do wielkości to Szkoła Podstawowa w Królewie. Najmniejszą placówką jest filia we Wronie. W roku szkolnym 2002/2003 w szkołach podstawowych uczyło się 207 uczniów, a w roku 2003/2004 - 215 uczniów. 53,5 % uczniów pobiera naukę w SP Joniec, 34 % w SP Królewo, a 12,5% uczy się w filii we Wronie. W szkole w Jońcu i Krolewie funkcjonuje po 6 oddziałów szkolnych i klasie „0”. W szkole we Wronie prowadzone są trzy oddziały i klasa „0”. Przeliczając liczbę
35 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 uczniów w poszczególnych szkołach na liczbę oddziałów, należy zauważyć, że na oddział szkoły w Jońcu przypada 16,4 ucznia, na oddział w Królewie 10,4 ucznia, a we Wronie 6,7 ucznia, co daje statystyczną średnią gminną 11,2. Tymczasem średnia dla województwa mazowieckiego wynosi 21, a dla wsi województwa mazowieckiego 18. Podobnie wygląda sytuacja z przeliczaniem liczby uczniów na jednego nauczyciela i liczby uczniów na jedną szkołę.
Wykres nr 5.2.1 Liczba uczniów szkół podstawowych w przeliczeniu na szkołę, , nauczyciela i oddział w gminie Joniec, województwie mazowieckim i wsi mazowieckiej.
25
20 Gmina Joniec 15 10 Województwo 5 mazowieckie 0 wieś mazowiecka ucz/ ucz/ ucz/ oddział szkoła naucz
Źródło: opracowanie własne na podstawie danym z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 oraz danych z gminy
W szkołach podstawowych gminy Joniec uczy 28 nauczycieli, którzy mają łącznie 25,7 etatów. Dodatkowo w każdej szkole zapewniony jest personel obsługi który łącznie stanowi 6 osób - 3,25 etatów. Spośród 12 nauczycieli zatrudnionych w Szkole Podstawowej w Królewie jeden osiągnął wiek emerytalny a drugi osiągnie go w roku 2006. Spośród 16 nauczycieli zatrudnionych w Szkole Podstawowej w Jońcu i jej filii we Wronie dwóch
36 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 zatrudnionych nauczycieli to emeryci a kolejnych trzech osiągnie wiek emerytalny w 2006 roku i są to nauczycieli uzyskujący dochody z rolnictwa.
Tabela nr 5.2.1 Kadra w szkołach podstawowych gminy Joniec Szkoła Liczba Etaty Liczba osób Etaty obsługi nauczycieli nauczycieli obsługi SP Joniec 16 12,4 3 1,5 SP Królewo 10 12 2 1,25 SP Wrona 2 3,4 1 0,5 (filia) Razem 28 27,8 6 3,25 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z gminy
Bazę szkolną w gminie Joniec stanowią trzy obiekty. Najstarszy z nich znajduje się w Jońcu. Zbudowany został w 1938 roku. W budynku wykonana została modernizacja cieplna w postaci wymiany okien. W budynku nie ma centralnego ogrzewania. Od 2003 roku trwa rozbudowa szkoły. Trwająca rozbudowa obejmuje także budowę sali gimnastycznej. Szkoła Podstawowa w Królewie dysponuje obiektami wybudowanymi w latach 60-tych. W szkole zainstalowano centralne ogrzewanie na olej opałowy. Przy szkole jest niepełnowymiarowa sala gimnastyczna. Wymiany wymaga stolarka okienna. Filia Szkoły Podstawowej we Wronie mieści się w obiektach z lat 60 – tych. W budynku nie ma centralnego ogrzewania. Nie ma także sali gimnastycznej.
37 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
5.3 Szkoły gimnazjalne Podstawową placówką kształcenia gimnazjalnego funkcjonującą na terenie gminy Joniec jest Gimnazjum w Jońcu. Oprócz tej szkoły w Królewie działa jej filia. W roku szkolnym 2002/2003 w szkołach gimnazjalnych uczyło się 90 uczniów, a w roku 2003/2004 - 83 uczniów. 61,5 % uczniów pobiera naukę w Gimnazjum w Jońcu, a 38,5 % w Królewie. W szkole w Jońcu i Krolewie funkcjonują po 3 oddziały szkolne. Przeliczając liczbę poszczególnych szkół na liczbę oddziałów należy zauważyć, że na oddział szkoły w Jońcu przypada 17 uczniów, na oddział w Królewie 10,6 ucznia. Statystyczna średnia gminna dla gimnazjum wynosi 13,8. Tymczasem średnia dla województwa mazowieckiego wynosi 25, a dla wsi województwa mazowieckiego 24. Podobnie wygląda sytuacja z przeliczaniem liczby uczniów na jednego nauczyciela i liczby uczniów na jedną szkołę. Wykres nr 5.3.1 Liczba uczniów szkół gimnazjalnych w przeliczeniu na szkołę, nauczyciela i oddział w gminie Joniec, województwie mazowieckim i wsi mazowieckiej.
30 25 Gmina Joniec 20 15 Województwo 10 mazowieckie 5 0 wieś mazowiecka ucz/ ucz/ ucz/ oddział szkoła naucz
38 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
25
20 Gmina Joniec 15 10 Województwo 5 mazowieckie 0 wieś mazowiecka ucz/ ucz/ ucz/ oddział szkoła naucz
Źródło: opracowanie własne na podstawie danym z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 oraz danych z gminy
W szkołach gimnazjalnych gminy Joniec uczy 16 nauczycieli, którzy mają łącznie 11,6 etatu. Jeden z nauczycieli to emeryt a drugi osiągnie wiek emerytalny w 2006 roku, jednocześnie uzyskuje dochody z prowadzenia gospodarstwa rolnego. Nie ma potrzeby zatrudniania personelu do obsługi z uwagi, że zajęcia odbywają się w obiektach szkół podstawowych.
5.4 Wydatki na oświatę Koszty utrzymania oświaty w gminie Joniec, średnio za ostatnie trzy lata, to 48,9 % budżetu gminy. W gminie Joniec roczny koszt utrzymania 1 ucznia to ok. 4642 zł. Koszty utrzymania 1 ucznia w poszczególnych placówkach są różne. Najwyższe są w szkołach podstawowych w Królewie (5740 zł/ucznia) i we Wronie (5423 zł/ucznia). Porównując koszty utrzymania 1 ucznia w Królewie i Wronie do sąsiednich gmin i gminy Rzewnie (pow. makowski) stwierdzamy, że są one wyższe prawie o 1000 zł na ucznia.
39 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Wykres nr 5.4.1 Wydatki na oświatę przypadające na jednego ucznia gminie Joniec, Nowe Miasto, Sochocin, Rzewnie
7000 SP i G Joniec 6000 SP Wrona 5000 SP Królewo 4000 Gmina Joniec 3000 Gmina Nowe 2000 Miasto Gmina Sochocin 1000 Gmina Rzewnie 0 1
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego i Mieszkań 2002 oraz danych z Urzędu Gminy w Jońcu. Koszty pokrywane są z subwencji oświatowej liczonej na 1 ucznia oraz dochodów własnych gminy. W latach 2001-2003 procentowy udział środków własnych w całkowitych nakładach finansowych na oświatę w gminie wynosił od 24 % (2002r. ) do 33% ( 2001, 2003)) Tabela nr 5.4.1 Wysokość nakładów finansowych gminy na oświatę Wyszczególnienie 2001 r. 2002 r. 2003 r. Średnio Budżet gminy 2 684 719 3 023 712 2 970 989 2 893 140 Nakłady na oświatę 1 390 628 1 348 981 1 509 019 1 416 209 Wielkość subwencji 938 956 1 027 419 1 017 627 994 667 oświatowej Procentowy udział 51,8 44,6 50,8 48,9 nakładów na oświatę w budżecie gminy Źródło: na podstawie danych z gminy
40 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Subwencja oświatowa, jak pokazuje załączony poniżej wykres pokrywa jedynie 70% wydatków oświatowych. Brakujące kwoty gmina musi wyłożyć ze dochodów własnych. Wykres 5.4.2 Udział subwencji w nakładach całkowitych na oświatę w gminie Joniec
2 000 000 nakłady 1 500 000 całkowite na oświatę 1 000 000 subwencja 500 000 oświatowa
0 2001 2002 2003
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z gminy Porównując procentowy udział wydatków oświatowych w ogólnej liczbie wydatków budżetowych w 2002 roku gmin Joniec, Sochocin, Nowe Miasto i Rzewnie można stwierdzić, że koszt funkcjonowania szkół w gminie Joniec jest bardzo wysoki. W sąsiadujących gminach udział procentowy jest znacznie niższy, bo stanowi 35% w gminie Nowe Miasto oraz 41 % w gminie Sochocin. Równie niekorzystnie wygląda porównanie gminy Joniec do podobnej ilością mieszkańców gminy Rzewnie z powiatu makowskiego. 43,9% udział wydatków na oświatę w tej gminie można tłumaczyć tym, że pomimo porównywalnej liczby mieszkańców jest ona prawie dwukrotnie większa pod względem powierzchni od gminy Joniec, co wymusza funkcjonowanie kilku szkół podnosząc wielkość wydatków.
41 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Tabela nr 5.4.2 Wydatki oświatowe gminy Joniec w strukturze wydatków budżetowych w 2002 roku na tle gminy Nowe Miasto, Sochocin, Rzewnie oraz średniej dla gmin Mazowsza. wydatki wydatki na % ogółem oświatę w w mln zł strukturze wydatków w mln zł Gmina Joniec 2,7 1,3 48,1 Gminy województwa mazowieckiego 4158 1717,9 41,3 Gmina Nowe Miasto 7,08 2,5 35,3 Gmina Sochocin 7,3 3 41,0 Gmina Rzewnie (pow. makowski 2800 4,1 1,8 43,9 mieszkańcow) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z NSP 2002 i danych z gminy Analizując wykonanie budżetu za 2003 rok w zakresie kosztów utrzymania oświaty należy stwierdzić, że największą kategorią wydatków budżetowych są wynagrodzenia wraz z pochodnymi nauczycieli i pracowników obsługi – 1181253 zł, czyli 76,5 % wydatków. Już tylko ten wydatek przewyższa kwotę subwencji na 2003 rok (1 017 627 zł). Dodatkowo dochodzą koszty związane z utrzymaniem i eksploatacją szkół oraz dowozem uczniów do szkół. Tabela nr 5.4.3 Struktura wydatków edukacyjnych w gminie Joniec w 2003 roku. Zakładowy Koszty Zakup Zakup usług fundusz osobowe i Inwestycje materiałów i Dowóz dzieci materialnych świadczeń dla pochodne/ wyposażenia emerytów 1311305 135424 74054 45289 69091 9280 79,7 8,2 4,5 2,7 4,2 0,7 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z NSP 2002 i danych z gminy Pomimo 48 % udziału wydatków na oświatę w budżecie gminy Joniec, jedynie 8% wydatków oświatowych w 2003 roku przeznaczonych było na inwestycje oświatowe. Pozostałe kwota pokrywała koszty bieżącego funkcjonowania istniejących placówek. Sytuacja w dwóch poprzednich latach
42 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 była jeszcze gorsza. W 2001 roku gmina nie przeprowadziła żadnych inwestycji, natomiast w roku 2002 wydano kwotę 25 tys. zł, przy prawie 50 % udziału wydatków oświatowych w budżecie gminy. Wykres nr 5.4.3 Porównanie nakładów na oświatę i wydatków na inwestycje oświatowe w gminie Joniec w latach 2001-2003
2000000
1500000 nakłady na oświatę 1000000 inwestycje w 500000 oświacie
0 1 2 3
Z przeprowadzonej symulacji wysokości subwencji oświatowej w latach następnych wynika, że za wyjątkiem lat 2005 i 2007, będzie się ona systematycznie zmniejszała. Prognoza wykazuje, że w 2012 roku wysokość subwencji oświatowej będzie, w porównaniu z rokiem 2004, niższa aż o 120 421 zł. Oznacza to, że aby utrzymać dotychczasowy poziom wydatków na oświatę trzeba będzie zwiększać na ten cel dopłaty z budżetu Gminy. Do powyższej symulacji przyjęto następujące założenia: - średnia wysokość subwencji otrzymanej przez Gminę Joniec na 1 ucznia będzie w każdym roku taka sama jak w roku 2004 t.j. 4300,5 zł – nie uwzględniono inflacji i wzrostu PKB,
43 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
- wszystkie dzieci urodzone na terenie gminy w latach 1998-2003 będą uczęszczały do szkół na jej terenie, - nie brano pod uwagę dzieci urodzonych po 1998 roku zamieszkujących w miejscowościach poza terenem gminy, które w przyszłości będą uczęszczać do szkół na jej terenie – ich ilość jest podobna do ilości dzieci z terenu gminy uczęszczających do szkół w innych gminach. Wysokość tak wyliczonej subwencji oświatowej w latach 2004-2012 ilustruje poniższa tabela. Tabela 5.4.4. Prognozowana wysokość subwencji oświatowej w latach 2004-2012 Rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Ilość uczniów liczonych 259 261 254 263 245 235 241 240 231 do subwencji oświatowej Wysokość 1113837 1122438 1092327 1131032 1053623 1010618 1036421 1032120 993416 subwencji oświatowej Różnica wysokości subwencji +8 601 -21 510 +17 195 -60 214 -103219 -77 416 -81 717 -120421 światowej w stosunku do roku 2004 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Jońcu
44 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Rozdział VI Opieka zdrowotna i socjalna
6.1 Opieka zdrowotna Obsługę medyczną mieszkańców gminy zapewnia Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Palium”, znajdujący się w Jońcu. NZOZ „Palium” zatrudnia łącznie trzech lekarzy, w tym dwóch na umowę zlecenie. Także w Jońcu funkcjonuje zakład opiekuńczo leczniczy z 40 łóżkami, dwoma lekarzami i ośmioma pielęgniarkami. Usługi zdrowotne w zakresie lecznictwa zamkniętego świadczy mieszkańcom gminy Joniec Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Płońsku. W ramach płońskiego szpitala funkcjonują specjalistyczne oddziały i poradnie przyszpitalne. Na terenie gminy funkcjonuje jedna apteka w miejscowości Joniec.
6.2 Pomoc społeczna Pomoc społeczną i socjalną świadczy Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Jońcu. Zatrudnia on 5 osób, w tym trzy opiekunki domowe. Ze świadczeń ośrodka z 2003 roku skorzystało 137 osób. Pomocą objętych było 126 rodzin. Wydatki na pomoc społeczną w 2003 roku wyniosły 238 796 zł. Od trzech lat pomocą objęta jest podobna liczba osób.
45 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Wykres nr 6.2.1 Realizacja zadań z zakresu pomocy społecznej w gminie Joniec w latach 1999 – 2003
120 wydatki na 100 pomoc 80 społeczną liczba osób 60 objętych 40 pomocą 20 liczba rodzin 0 1999 2000 2001 2002 2003
Źródło: opracowanie wlasne na podstawie danych z gminy
Wykres nr 6.2.1 przedstawia spadkową tendencję wysokości wydatków gminnych na pomoc społeczną. Nie oznacza to jednak spadku liczby osób potrzebujących pomocy na terenie gminy. Jest to przede wszystkim wynikiem braku dodatkowych funduszy na zabezpieczenie zadań z zakresu pomocy społecznej. Analizując ten problem w pozostałych gminach powiatu płońskiego należy stwierdzić, że w trzech czwartych gmin co rocznie wzrasta liczba objętych pomocą i rosną wydatki na ten cel. Dla porównania w tym samym okresie czasu w gminie Nowe Miasto liczba osób objętych pomocą wzrosła o 20%, w gminie Dzierzążnia o 25%, w Baboszewie o 400 %, w Raciążu o 100 %. Analiza struktury świadczeń z zakresu pomocy społecznej w gminie Joniec 2002 roku świadczy, że większość pomocy materialnej została przeznaczona na renty socjalne. Drugą pozycję pod względem wielkości w wydatkach pomocy materialnej są zasiłki stałe a kolejną zasiłki wyrównawcze. Podobne wartości kwotowe wykazują wydatki na zasiłki celowe, ochronę
46 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 macierzyństwa i posiłki. 15 % całości pomocy społecznej w gminie Joniec to pomoc w formie usług. Zadania z zakresu opieki społecznej pokrywane są ze środków wojewódzkich i ze środków budżetu gminy, z tym, że te pierwsze stanowią prawie 78%. Budżet gminy w roku 2003 przeznaczył na ten cel 69000 zł, która to kwota jest porównywalna z kosztami utrzymania Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej.
47 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Rozdział VII Działalność kulturalna, sportowa i społeczna
7.1 Kultura i zabytki W gminie Joniec funkcjonuje jedna placówka kultury. Jest nią Gminna Biblioteka Publiczna. Z powodu braku środków finansowych na samodzielne funkcjonowanie biblioteki działa w połączeniu z biblioteką szkolną a prowadzenie jej powierzono nauczycielowi, w ramach dodatkowych obowiązków. Dzięki temu roczne koszty utrzymania biblioteki przekraczają niewiele ponad 7 tys. zł. Z biblioteki korzysta 240 czytelników, a więc niecałe 0,1 % mieszkańców gminy. Biblioteka posiada księgozbiór liczący prawie 10 tys. woluminów. Mieszkańcy korzystają z oferty kulturalnej zaproponowanej przez domy kultury w Nowym Mieście, Płońsku i Sochocinie. Na terenie gminy Joniec występują obiekty i tereny wpisane do rejestru zabytków. Najważniejsze z nich to trzy zespoły kościelne. Zespół kościoła parafialnego w Jońcu pod wezwaniem św. Ludwika pochodzi z przełomu XVIII i XIX z dzwonnicą i cmentarzami przykościelnym i parafialnym. Drugi zabytkowy kościół parafialny wraz z dwoma cmentarzami znajduje się w Królewie. Pochodzi on z przełomu XVIII i XIX wieku. Trzeci zespół kościelny znajduje się we Wronie Starej. Do zabytków należą również dwa zespoły dworskie, w Omięcinach i Popielżynie Zawady, pochodzące z XIX wieku oraz układ przestrzenny wsi Józefowo, Joniec, Królewo i Stara Wrona. Na terenie gminy Joniec znajdują się liczne kapliczki, krzyże przydrożne i nagrobki. 7.2 Sport Działalność sportowa na terenie gminy Joniec zawęża się do szkolnego sportu. Uczniowskie kluby sportowe formalnie funkcjonują przy szkołach w Jońcu i Królewie. Z powodu braku środków na ten cel w budżecie gminy konieczne jest szukanie zewnętrznych środków finansowych. UKS „Baza” w Królewie funkcjonuje przede wszystkim dzięki pomocy finansowej rodziców
48 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 uczniów tej szkoły. W UKS-ie tym bardzo dobrze rozwinięte są mało znane w Polsce dyscypliny sportu jak: baseball i unihoc. Członkowie tego klubu osiągają, w tych dyscyplinach, sukcesy w rozgrywkach krajowych a nawet zagranicznych. Infrastruktura sportowa w gminie Joniec ogranicza się do przyszkolnych boisk i niepełnowymiarowej sali gimnastycznej w Królewie. Od roku trwa rozbudowa obiektów szkolnych w Jońcu połączona z budową sali gimnastycznej.
7.3 Organizacje społeczne Społeczność lokalna gminy Joniec wykazuje małą kreatywność i zaangażowanie społeczne. Na terenie gminy działają 3 zarejestrowane stowarzyszenia o zasięgu lokalnym, ale dwa z nich to stowarzyszenia działkowców – „letników”. Za lokalne stowarzyszenie można, w zasadzie, uznać tylko jedno z nich – Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Królewa, Krajęczyna i Idzikowic. Jego statutowa działalność ma na celu pracę na rzecz rozwiązywania problemów społecznych. Jednak w ostatnim czasie w kontekście zamiarów władz gminy dotyczących racjonalizacji sieci szkół działalność stowarzyszenia skupia się na stworzenia silnego lobby na rzecz utrzymania szkoły w Królewie. Stowarzyszenia zrzeszające działkowców to Stowarzyszenie Rekreacyjno – Ekologiczne „Joniec - Wkra” i Stowarzyszenie Działkowców „CHEMAK”. Ich zadaniem jest tworzenia mostu porozumienia z władzami gminy Joniec dla rozwiązywania swoich problemów.
49 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Rozdział VIII Bezpieczeństwo publiczne
8.1 Jednostki bezpieczeństwa Teren gminy Joniec objęty jest zakresem działania Powiatowej Komendy Policji w Płońsku oraz Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Płońsku. W Jońcu znajduje się posterunek policji. Obsługuje go 2 policjantów, którzy mają do dyspozycji samochód marki polonez. System bezpieczeństwa publicznego w gminie uzupełniany jest przez jednostki ochotniczej straży pożarnej, które posiadają strażnice w Jońcu, Królewie, Omięcinach, Soboklęszczu i Starej Wronie. Dysponują oni dwoma samochodami pożarniczymi: Star – Jelcz oraz Żuk. Jednostki ochotnicze straży pożarnej z terenu gminy Joniec liczą ponad 200 strażaków. Z budżetu gminy pokrywane są pensje kierowców samochodów pożarniczych i ich pochodne, koszty zakupu paliwa, ubezpieczenia i niewielkie remonty strażnic. W roku 2003 na działalność OSP w gminie Joniec wydano ponad 11 tys. zł.
8.2 Zagrożenia Największym zagrożeniem dla mieszkańców gminy są wiosenne i letnie zalania i podtopienia powodowane przez wody rzeki Wkry. Dotyczy to całej długości rzeki w granicach gminy. Najbardziej zagrożone zalaniem są obszary wyniesione 1,5 do 3 m nad koryto rzeki. Bardzo często zalewane są również domy letniskowe pobudowane nad Wkrą, szczególnie w miejscowościach Sobieski, Szumlin, Popielżyn Górny, Popielżyn Zawady, Krajęczyn. Jeśli chodzi o zagrożenie gospodarstw rolnych to dotyczy ono w zasadzie tylko trzech gospodarstw. Na terenie gminy nie ma zbiornika retencyjnego, który mógłby niwelować to zagrożenie. Rozwiązanie tego problemu nie leży jednak w kompetencjach władz gminy Joniec. Potrzebne są tu działania ponadgminne i
50 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 ponadpowiatowe. Jedną z organizacji, która zajmuje się, m.in., tym problemem jest Stowarzyszenie Gmin Nadwkrzańskich. Zagrożenie pożarowe w gminie Joniec dotyczy zarówno lasów jak i terenów zabudowy wiejskiej. Tereny leśne należą do drugiej kategorii zagrożenia pożarowego. Częstą przyczyna pożarów jest wypalanie traw oraz niewłaściwe zastosowanie urządzeń do zbioru i transportu zbóż. W 2003 roku w gminie Joniec odnotowano 13 pożarów i 8 miejscowych zagrożeń. Potencjalnym zagrożeniem jest także nitka średniociśnieniowa gazociągu Rembelszczyzna – Włocławek. Główne zagrożenie komunikacyjne stwarza droga wojewódzka 571 Naruszewo – Przyborowice – Nasielsk i linia kolejowa Nasielsk - Toruń.
51 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Rozdział IX Zasoby mieszkaniowe Zasoby mieszkaniowe w Gminie Joniec, zgodnie z Powszechnych Spisem Ludności i Mieszkań 2002 obejmują zasoby zamieszkane stale i przeznaczone do czasowego lub sezonowego zamieszkania jako drugie mieszkania. Ogółem w gminie Joniec znajdują się 884 mieszkania. Na stałe zamieszkałe są 734 mieszkania, a więc 83 %. Przeznaczenie na czasowe i sezonowe zamieszkanie ma 127 mieszkań – 14%. Pozostałe to w większości mieszkania przeznaczone do rozbiórki bądź nie zamieszkane. Przeliczając liczbę mieszkań w gminie Joniec na 1000 mieszkańców – 348 i porównując z innymi gminami powiatu płońskiego należy zauważyć, że gmina ta ma najwyższy wskaźnik – w całym powiecie 296 mieszkań na 1000 mieszkańców. Z ogólnej liczby zamieszkanych mieszkań 97% stanowią mieszkania będące własnością osób fizycznych. Gmina Joniec ma w swoim posiadaniu tylko 7 mieszkań komunalnych – w Starej Wronie i Królewie. Całkowita powierzchnia użytkowa mieszkań w gminie Joniec wynosi 55 855 m kw., co w przeliczeniu na jedno mieszkanie wynosi 74,6 m kw. W powiecie płońskim wskaźnik ten jest dużo niższy i wynosi 58,4 m kw. W województwie mazowieckim wielkość ta wynosi 66,2 m kw. Uwzględniając liczbę mieszkańców w gminie przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na osobę wynosi 21,6 m kw. na osobę. Najwięcej mieszkań -45%- zostało wybudowanych w latach 1945 – 1970. 17% mieszkań powstało w latach 1979 – 1988. Najmłodsze wybudowane w latach 1989 – 2002 stanowią 9,5%, a najstarsze sprzed 45 roku 12,5 %. Narodowy spis powszechny badał również wyposażenie techniczne mieszkań. Dane wskazują, że 55% mieszkań ma podłączenie do wodociągu. Niecała połowa mieszkań w gminie Joniec ma łazienki, bieżącą ciepłą wodę i centralne ogrzewanie. Gaz z butli, używany do kuchenek gazowych i ogrzewania używany jest w 89 % mieszkań.
52 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Rozdział X Finanse gminy 10.1 Budżet gminy Joniec Budżety gminy Joniec w latach 1999 – 2003 cechuje zrównoważony charakter dochodów i wydatków. W tym czasie gmina nie zaciągała zobowiązań finansowych w formie kredytów czy pożyczek na pokrycie deficytu. Budżet z ostatnich dwóch lat cechuje nadwyżka środków pieniężnych na koniec roku.. Wykres nr 10.1.1 Dochody i wydatki budżetowe w gminie Joniec w latach 1999- 2003
3500 3000 2500 2000 dochody ogółem 1500 wydatki ogółem 1000 500 0 1999 2000 2001 2002 2003
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z urzędu gminy Joniec
10.2 Dochody gminy Joniec Dochody budżetowe gminy Joniec z ostatnich pięciu lat wahały się od 2,3 mln zł w 1999 roku do 2,9 mln w 2003 roku. W strukturze dochodów gminy największą część stanowią dochody własne oraz subwencje. W 2003 roku wynosiły one po 40% całości budżetu. Mniejszy wkład w wysokość budżetu mają dochody gminy z dotacji celowych.
53 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Poniższy wykres pokazuje, że na przełomie ostatnich 5 ostatnich lat wzrosły dochody gminy. Co rocznie rosną także dochody własne gminy, zwiększając swój udział w strukturze dochodów budżetowych. W ostatnim roku zauważalny jest spadek wysokości subwencji. Wykres nr 10.2.1 Dochody budżetu gminy Joniec.
dochody ogółem 3500 3000 dochody własne 2500 2000 1500 udział gminy w podatku 1000 dochodowym 500 dotacje celowe 0 1999 2000 2001 2002 2003 subwencje
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z urzędu gminy Największymi dochodami własnymi gminy jest podatek od nieruchomości od działek i domków letniskowych (409 115 zł; 28% dochodów własnych), podatek od nieruchomości osób prawnych (309 094 zł; 21%) oraz podatek rolny płacony przez rolników (176 578 zł; 12%). W roku 2003 wśród dotacji celowych główną pozycję stanowiły środki otrzymane na pomoc społeczną (218896 zł; 72%). Największą część otrzymywanych przez gminę subwencji stanowi subwencja oświatowa. Jej udział we wszystkich subwencjach to 92 %. Wykres nr 10.2.2 Struktura subwencji w gminie Joniec w 2003 roku.
54 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
część podstawowa część oświatowa
część rekompensująca
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z urzędu gminy Joniec.
Dochód gminy Joniec w przeliczeniu na mieszkańca (per capita) w 2002 roku to 1117,5 zł. W porównaniu do innych gmin jest on znacznie niższy. W sąsiedniej gminie Nowe Miasto wskaźnik ten wynosi 1427 zł, a gminie Sochocin 1202 zł. Wskaźnik dochodów ogółem na 1 mieszkańca w gminie Joniec jest o 300 zł niższy niż wynosi średnia dla gmin wiejskich województwa mazowieckiego. W porównywalnej pod względem ilości mieszkańców gminie Rzewnie wskaźnik per capita w 2002 roku wynosił 1236 zł, i był wyższy niż w gminie Joniec. Wykres nr 10.2.3 Dochody ogółem przeliczone na jednego mieszkańca w
gmina Joniec 1500
gmina Nowe 1000 Miasto gmina Sochocin 500 gmina Rzewnie 0 1 55 gminy wiejskie mazowsza Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 gminach
10.3 Wydatki budżetowe Wydatki budżetowe gminy Joniec z ostatnich pięciu lat wahały się od 2,2 mln zł w 1999 roku do 2,9 mln w 2003 roku. W strukturze wydatków gminy największą część stanowią koszty wynagrodzeń oraz materiałów i usług. W 2003 roku wynosiły one odpowiednio 60% i 33 % całości wydatków budżetowych. Tylko 2,7 % całości środków budżetowych z ostatnich 5 lat zostało wydanych na inwestycje. Poniższy wykres pokazuje że od trzech lat stale rosną wydatki gminy. Corocznie rosną także wydatki na wynagrodzenia i koszty materiałów i usług.. Wykres nr 10.3.1 Wydatki budżetu gminy Joniec w latach 1999 - 2003
3500 wydatki ogółem 3000 2500 wynagrodzenia i pochodne 2000 materiały i 1500 usługi 1000 dotacje na 500 wydatki bieżące 0 inwestycje 1999 2000 2001 2002 2003
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z gminy Joniec
56 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Wydatki gminy Joniec w przeliczeniu na mieszkańca (per capita) w 2002 roku to 1035 zł. W porównaniu do innych gmin są znacznie niższe. W sąsiedniej gminie Nowe Miasto wskaźnik ten wynosi 1488 zł, a gminie Sochocin 1254 zł. Wskaźnik wydatków ogółem na 1 mieszkańca w gminie Joniec jest niższy o ponad 300 zł niż wynosi średnia dla gmin wiejskich województwa mazowieckiego. W porównywalnej pod względem ilości mieszkańców gminie Rzewnie wskaźnik per capita w 2002 roku wynosił 1486 zł, i był wyższy niż w gminie Joniec. Wykres nr 10.3.2 Wydatki ogółem przeliczone na jednego mieszkańca w gminach Joniec, Sochocin, Nowe Miasto, Rzewnie i w gminach wiejskich mazowsza.
gmina Joniec 2000
1500 gmina Nowe Miasto 1000 gmina Sochocin
500 gmina Rzewnie 0 1 gminy wiejskie mazowsza
.
57 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Wykres nr 10.3.3 Struktura wydatków budżetu gminy Joniec w roku 2003
oświata
admimistracja publiczna
opieka społeczna
gospodarka komunalna i ochrona środowiksa inne
W strukturze wydatków budżetowych gminy Joniec pond 50 procentowy udział mają wydatki oświatowe. Znaczący procent środków przeznaczany jest także na administrację publiczną i opiekę społeczną
58 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
CZĘŚĆ II
Uwarunkowania rozwoju - Analiza SWOT
59 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
ROZDZIAŁ XI Możliwości rozwoju gminy
11.1. Mocne i słabe strony
Położenie w układzie osadniczym
Gmina Joniec jest najmniejszą gminą w Powiecie Płońskim i jedną z najmniejszych w województwie mazowieckim. Jej powierzchnia 7288 ha stanowi 5,26 % powiatu płońskiego (138367 ha) i nieco ponad 0,2% powierzchni województwa. Wg danych z 2002 roku zamieszkiwało ją niespełna 3% mieszkańców Powiatu, t.j. niecałe 0,05% mieszkańców Mazowsza. Gmina leży we wschodniej części Powiatu Płońskiego - w północno zachodniej części województwa mazowieckiego. Przez teren gminy nie przebiegają żadne ważne drogowe szlaki transportowe i mimo stosunkowo niewielkiej odległości od Warszawy (50 km) i Płońska (12) dojazd do nich ze względu na stan dróg jest utrudniony. Najważniejszą drogą na terenie Gminy Joniec jest droga wojewódzka 571 Naruszewo – Przyborowice – Nasielsk, która komunikuje ją z drogą międzynarodową nr 7. Gmina graniczy z czterema gminami powiatu płońskiego (Płońsk, Załuski, Sochocin, Nowe Miasto) oraz dwiema gminami powiatu nowodworskiego (Pomiechówek, Nasielsk). Mimo, że większość sąsiednich gmin charakteryzuje się słabym poziomem rozwoju, to poziom ich dochodów budżetowych na głowę mieszkańca był wyższy niż w Gminie Joniec, gdzie wyniósł w 2002 roku 1117,5 zł – średnia dla gmin wiejskich województwa mazowieckiego była wyższa o 300 zł. Dla porównania w Gminie Nowe Miasto dochód ten wyniósł 1427 zł a w Gminie Sochocin 1202 zł, a w porównywalnej pod względem ilości mieszkańców Gminie Rzewnie 1236 zł.
60 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Środowisko przyrodnicze
Gmina Joniec charakteryzuje się typowo nizinnym krajobrazem. Gmina z uwagi na to, że nie występuje na jej terenie przemysł ciężki może pochwalić się czystym powietrzem. Największa emisja zanieczyszczeń powietrza występuje przy ciągach komunikacyjnych. I tutaj istnieje największe zagrożenie skażenia powietrza. Gmina jest jedną z najbardziej zalesionych gmin powiatu płońskiego - tereny leśne zajmują 1504 ha co stanowi 21% jej powierzchni. Wskaźnik lesistości w gminie jest co prawda wyższy niż średnio w powiecie (12,8 % - 17 756 ha), ale niższy niż średnia lesistość województwa mazowieckiego (22% - 812 tys. ha) i średnia krajowa (29%). Szacuje się, że ok. 2500ha położonych na najsłabszych glebach w sąsiedztwie istniejących kompleksów leśnych powinno zostać zalesione – gdyby do tego doszło to wskaźnik lesistości przekroczyłby 50%, Gmina Joniec leży w zlewni rzeki Wkry, która przepływa w jej granicach na odcinku 10 km. Sieć hydrologiczną uzupełniają rzeka Naruszewka oraz ciek wodny Lisewka. Na podstawie badań Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska wody rzeki Wkra zostały zaliczone do III klasy czystości. Są one czystsze od większości wód płynących przez teren powiatu płońskiego i województwa mazowieckiego, które są pozaklasowe. Wody podziemne są znacznie mniej zdegradowane niż wody powierzchniowe. Z uwagi na to, że pochodzą one z powierzchni terenu niosą ze sobą zanieczyszczenia typowe dla zagospodarowania terenu. Na terenie Gminy największe zagrożenie dla wód zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych wynika z niewłaściwego przechowywania obornika oraz bezpośredniego odprowadzania ścieków z gospodarstw domowych do gruntu. Na terenie gminy zagrożenia powodziowe występuje tylko w tarasie zalewowym rzeki Wkry i dotyczy przede wszystkim zabudowy letniskowej.
61 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Ponad 81% powierzchni Gminy (5900 ha) leży w Krysko- Jonieckim Obszarze Chronionego Krajobrazu. Jest to zdecydowanie większy procent niż w powiecie płońskim (33%), województwie (29%) i kraju (31%). Gmina Joniec nie posiada na swoim terenie żadnej oczyszczalni ścieków oraz sieci kanalizacyjnej. Dla porównania w skali powiatu 28% mieszkańców korzysta z sieci kanalizacyjnej, w województwie mazowieckim 40 %. W powiatach byłego województwa ciechanowskiego (bez powiatu działdowskiego) średnio 28,75% mieszkańców jest podłączonych do sieci kanalizacyjnych. Brak możliwości oczyszczania ścieków i sieci kanalizacyjnej prowadzi do niekontrolowanego wywozu ścieków na pola, do lasów, rowów melioracyjnych lub do cieków wodnych i w efekcie do zanieczyszczenia wód. Gmina nie posiada własnego składowiska odpadów. Odpady są wywożone na składowisko odpadów w Dalanówku, które na dzień dzisiejszy zabezpiecza wszystkie jej potrzeby w tym zakresie.
Sfera społeczno - demograficzna
Według danych z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań przeprowadzonego w 2002 roku Gminę Joniec zamieszkiwało 2623 osoby, co stanowiło 2,9% mieszkańców powiatu (88 271 osób) i niecałe 0,05% mieszkańców Mazowsza. W czerwcu 2004 roku Gminę zamieszkiwało 2567 osób. Średnia gęstość zaludnienia Gminy Joniec wynosi 35,9 osoby/km2 i jest najniższa z gmin powiatu płońskiego. Gęstość zaludnienia w powiecie płońskim wynosi 63,8, a w województwie mazowieckim 143 osoby/km2. Spośród mieszkańców 1463 osoby były w wieku produkcyjnym. Według danych z 2002 roku stanowili oni 55,8% % populacji gminy (w powiecie 60%, a w województwie 61%). Ludzie w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym odpowiednio stanowili 22,8% (powiat - 24%, województwo - 22%) i 21,4% (powiat -16%, województwo - 17%).
62 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Wyliczony dla Gminy Joniec współczynnik aktywności zawodowej wynosi 55%. Tymczasem dla powiatu i województwa zbliża się do 60%. W czerwcu 2004 roku stopa bezrobocia w powiecie płońskim wynosiła ok. 26% i była wyższa niż średnia w województwie mazowieckim (ok. 20%). Brak jest danych na temat jej wysokości w Gminie Joniec - PUP nie prowadzi takiej statystyki dla poszczególnych gmin. W tym czasie w Powiatowym Urzędzie Pracy w Płońsku było zarejestrowanych 202 bezrobotnych zamieszkałych na terenie Gminy Joniec. Spośród nich kobiety stanowiły 56%. 65% stanowiły osoby pozostające bez pracy ponad 12 miesięcy, a 49% ponad 24 miesiące. Największa grupę osób pozostających bez pracy stanowiły osoby z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym (72%). W skali województwa wskaźniki te wyglądają podobnie. Wśród bezrobotnych przeważają ludzie młodzi.
Sfera gospodarcza
Gmina Joniec ma charakter typowo rolniczy i nie posiada na swym terenie żadnego dużego zakładu produkcyjnego. Na jej terenie zarejestrowanych jest 89 podmiotów gospodarczych, z których tylko 8 zatrudnia ponad 9 osób. Dodatkowo 72 gospodarstwa rolne prowadzą działalność pozarolniczą. Najwięcej podmiotów gospodarczych zajmuje się działalnością handlową. Coraz większego znaczenia dla wymiany handlowej nabiera w sezonie – ze względu na letników – funkcjonujące od 2 lat w Jońcu targowisko. Mieszkańcy Gminy mają możliwość korzystania z obsługi bankowej oferowanej przez filię BS Płońsk, która znajduje się w budynku Urzędu Gminy lub też przez placówki innych banków zlokalizowane w Płońsku i okolicznych gminach. Udział użytków rolnych w powierzchni ogólnej w 2002 roku wynosił 83,4% (powiat -78,6%, województwo 67,5%). Średnia wielkość
63 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 gospodarstwa rolnego na Mazowszu w 2002 roku wynosiła 7,2 ha. W powiecie płońskim średnie gospodarstwo miało wielkość 7,96 ha, a w Gminie Joniec- 8,55 ha. W strukturze gospodarstw na Mazowszu przeważały gospodarstwa małe 5 hektarowe (45,6%) i o powierzchni do 10 ha ( 32%). Gospodarstwa powyżej 50 ha występowały nielicznie (0,2%). Powiat Płoński na tym tle wykazuje duże podobieństwa. W Gminie Joniec najwięcej jest gospodarstw małych od 1 do 5 ha – 31%, drugą pozycję zajmują gospodarstwa o powierzchni 5-10 ha – 28%.Gospodarstwa o powierzchni do 1 ha i od 10 do 15 ha stanowią po 15% ogółu gospodarstw. Gospodarstwa powyżej 15 ha stanowią tylko 10%. Problemem, który występuje zarówno w Gminie, jak i na całym Mazowszu są źle rozłogowane grunty rolne. Podnosi to koszty produkcji i utrudnia wykorzystanie sprzętu mechanicznego. Na terenie Gminy Joniec występują głównie gleby IV i V klasy. Nie występują gleby klasy pierwszej i drugiej. Gleby klasy IVa i IVb stanowią 44,2%, gleby klasy IIIb stanowią niecałe 6%. Gleby klasy V i VI stanowią 49,8% gleb gminy. Na terenie województwa najżyźniejsze gleby pokrywają około 15 % powierzchni. Zaś najmniej korzystne warunki dla rolnictwa występują na ¼ jego powierzchni. Jakość gleb wyznacza strukturę upraw. W Gminie Joniec, podobnie jak w powiecie płońskim, największa powierzchnię zasiewów stanowią zboża (ok. 75 %) i ziemniaki (9%). Na Mazowszu udział zbóż w areale zasiewów stanowił 78,7%, ziemniaków 9,4%. Mazowieckie sady mają największy udział w powierzchni sadowniczej kraju (30%). Dominującym kierunkiem produkcji zwierzęcej w Gminie Joniec jest hodowla trzody chlewnej. Liczba trzody chlewnej na 100 ha użytków rolnych wynosiła 88,6 szt., zaś w powiecie płońskim108,7 podczas gdy w skali województwa wskaźnik ten był na poziomie 88,6, a w skali kraju 101.
64 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Infrastruktura społeczna
Mieszkańcy Gminy mają dobry dostęp do opieki zdrowotnej, choć jak wskazują statystyki wciąż istnieją potrzeby. Na terenie gminy istnieje tylko jeden NZOZ, który zatrudnia trzech lekarzy, co daje wskaźnik 1,14 lekarzy na 1000 mieszkańców. Wskaźnik ilości lekarzy na tysiąc mieszkańców w powiecie płońskim kształtował się na poziomie 1,31. W województwie w tym samym okresie wynosił on 2,69. Na terenie Gminy Joniec działa jedna apteka, dla porównania w powiecie płońskim w 2000 roku działało 18 aptek. W przeliczeniu na jedną aptekę przypadało ok. 5 tys. mieszkańców. Jest to bardzo dobry wskaźnik biorąc pod uwagę, że w skali województwa jedna apteka obsługuje średnio około 6 tysięcy mieszkańców. Gmina Joniec nie posiada praktycznie żadnej bazy sportowo– rekreacyjnej pozwalającej na rozwój sportu masowego i promowanie zdrowego trybu życia oraz organizację imprez o charakterze chociażby powiatowym. Najbliższe obiekty sportowo-rekreacyjne znajdują się w Nowym Mieście (hala sportowa) i Płońsku (hala sportowa i kryta pływalnia). Ważną rolę w życiu Gminy Joniec odgrywa turystyka wekendowa związana z prawie 2 tys. działek letniskowych położonych na jej terenie. W sezonie letnim liczba turystów określana jest na prawie 12 tys.. Dla tych turystów oprócz walorów przyrodniczych Gmina nie przedstawia na dzień dzisiejszy żadnej innej oferty związanej ze spędzaniem wolnego czasu. Na terenie gminy funkcjonuje 1 ośrodek wczasowy oferujący 20 całorocznych miejsc noclegowych oraz 100 miejsc sezonowych. Na terenie województwa w 2001 roku zlokalizowanych było 351 obiektów noclegowych, które posiadały łącznie 34 516 miejsc noclegowych. Powiat płoński w 2001 roku posiadał 7 obiektów o charakterze noclegowym (2% zasobów województwa), które dysponowały 403 miejscami noclegowymi ( 1,16% miejsc
65 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 noclegowych dostępnych w województwie) – z czego na gminę Joniec przypadało 5%. Powierzchnia użytkowa mieszkania w Gminie Joniec na jedna osobę w 2002 roku wynosiła 21,6 m2 i była wyższa niż średnia w powiecie płońskim - 20,3 m2. W tym czasie w województwie mazowieckim na jedną osobę przypadało 21,4 m2. W Gminie średnio w jednym mieszkaniu zamieszkiwało 3,45 osoby podczas gdy w powiecie 3,59, a średnio w województwie 3,08. W województwie mazowieckim na 1000 osób przypada, wg danych z 2002 roku, 325 mieszkań. W powiecie płońskim w tym samym okresie wskaźnik ten kształtował się na poziomie 296,5 mieszkań, a w Gminie Joniec 348. , W roku szkolnym 2003/2004 na terenie Gminy funkcjonowały 2 szkoły podstawowe i jedna filia oraz 1 gimnazjum z filią. W szkołach podstawowych średnia liczba uczniów na oddział kształtowała się od 6,7 w filii we Wronie do 16,4 w Jońcu. Średnia uczniów na 1 oddział wyniosła w gminie 11,2. Dla porównania średnia ta w województwie mazowieckim wyniosła 21, a dla wsi województwa mazowieckiego 18. Na jeden oddział gimnazjum w Jońcu przypada 17 uczniów, a na jeden oddział w filii w Królewie 10,6 ucznia – średnia w gminie 13,8. Tymczasem średnia dla województwa mazowieckiego wynosi 25, a dla wsi województwa mazowieckiego 24. Należy zauważyć, że gdyby przyjęto w Gminie średnią ilość uczniów na oddział równą średnie dla wsi mazowieckiej to ilość oddziałów w szkołach podstawowych i gimnazjum zmniejszyła by się odpowiednio z 18 do 12 i z 6 do 3-4.
Infrastruktura techniczna
W skład układu drogowego Gminy Joniec wchodzą drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne. Drogi powiatowe są w złym stanie technicznym – tylko 64% z nich ma nawierzchnię ulepszoną. Pod tym względem tylko Gminy Czerwińsk i Nowe Miasto mają gorszą sytuację, gdzie
66 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 wskaźnik ten nieznacznie przekracza 50%. Według danych Powiatowego Zarządu Dróg 24% sieci dróg powiatowych na terenie Gminy ma stan zadowalający, a 76% dróg powiatowych wymaga remontu, modernizacji lub budowy. Sytuacja ta jest gorsza w porównaniu z większością gmin powiatu płońskiego. Spośród dróg gminnych, aż 99% posiada nawierzchnię gruntową. Jest to najwyższy wskaźnik w powiecie płońskim. Średnio na 100 km dróg gminnych w powiecie płońskim tylko 24 km miało twardą nawierzchnię. W województwie mazowieckim wskaźnik ten dla dróg gminnych wynosi 41%. Natomiast, jeśli wziąć pod uwagę wszystkie drogi województwa mazowieckiego twardej nawierzchni nie ma tylko 20 % dróg. Uzupełnieniem transportu drogowego powinien być transport kolejowy. Przez Gminę i powiat przebiega jedynie niezelektryfikowana jednotorowa linia kolejowa. W tym zakresie w stosunku do danych wojewódzkich występują duże dysproporcje. W województwie na 100 km2 powierzchni przypada 5,5 km zelektryzowanych linii kolejowych, podczas gdy u nas wskaźnik ten jest zerowy. Pomimo i tak niekorzystnej sytuacji, w 2004 roku, zlikwidowano istniejące połączenia. W 2002 roku na obszarze gminy tylko 19% gospodarstw domowych korzystało z wodociągu sieciowego, natomiast brak było sieci kanalizacyjnej. Dla porównania 81% mieszkańców miast powiatu płońskiego korzystało z sieci wodociągowej, 52% z sieci kanalizacji, a 50% z sieci gazowej. W skali województwa proporcje te kształtowały się w wielkościach: sieć wodociągowa 86,7%, sieć kanalizacyjna 80,6%, sieć gazowa 84,4%. W siedmiu gminach powiatu płońskiego nie było położonego ani km kanalizacji. Tylko 27% z całej sieci kanalizacyjnej położone jest na terenach wiejskich. W Gminie na 1000 mieszkańców przypada 215,4 (w powiecie) 219 abonentów telefonii stacjonarnej. Według danych z gmin na terenach wiejskich wskaźnik ten kształtuje się na poziomie 170 abonentów. Natomiast w miastach powiatu na 1000 mieszkańców przypada 340 abonentów. Województwo
67 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 mazowieckie zajmuje pierwsze miejsce w kraju pod względem gęstości abonenckiej. Na 1000 mieszkańców województwa mazowieckiego przypada 326 abonentów. Na wsi nasycenie abonentami kształtuje się na poziomie 163, podczas gdy w miastach liczba ta wynosi 417. Uzupełnieniem sieci stacjonarnej jest telefonia komórkowa. Największy zasięg na terenie Gminy ma sieć Plus GSM – zasięg pozostałych operatorów jest ograniczony. Komunikacja Gmina Joniec ma połączenia autobusowe z Płońskiem i Nasielskiem. Ma to znaczenie zarówno dla dorosłych jak i młodych mieszkańców Gminy. Ułatwia to zarówno dojazd do pracy jak i do szkoły, chociaż nie zawsze godziny przejazdów są dostosowane do potrzeb mieszkańców. Gospodarka finansowa gminy Dochody budżetowe Gminy Joniec z ostatnich pięciu lat wahały się od 2,3 w 1999 roku do 2,9 mln zł w 2003 roku. Największą część dochodu Gminy stanowią dochody własne i subwencje. Spośród dochodów własnych największą część (28% - 409 115 zł) stanowi podatek od nieruchomości od działek i domków letniskowych, zaś największą część otrzymywanych przez Gminę subwencji stanowi subwencja oświatowa (92%). Dochód na jednego mieszkańca jest znacznie niższy niż w gminach sąsiednich i o 300 zł niższy niż wynosi średnia dla wsi województwa mazowieckiego. W strukturze wydatków – wg kosztów rodzajowych - największą część stanowiły koszty wynagrodzeń i pochodnych (60%) oraz materiałów i usług (33%). Najmniejszą pozycję stanowiły wydatki na inwestycje, które w okresie ostatnich pięciu lat wyniosły tylko 2,7% całości środków budżetowych. Powiat, w odróżnieniu od szczebla gminnego, ma dużo skromniejsze możliwości budżetowe. W strukturze wydatków – wg działów klasyfikacji budżetowej stanowiły wydatki na oświatę, które wyniosły w 2003 roku ponad
68 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
50% całości budżetu. Na uwagę zasługuje fakt, że wydatki Gminy na oświatę są większe od subwencji oświatowej od ok. 300 do prawie 500 tys. zł rocznie. Gdyby powyższe środki przeznaczyć na udział własny gminy na projekty dofinansowywane z EFRR (75% plus dopłata budżetu państwa 10%) to corocznie można by wykonać inwestycje w gminie za 2 do 3.3 mln.
11. 2. Szanse i zagrożenia
Realizacja określonego przedsięwzięcia zależna jest od wielu czynników. Ich wpływ i różne konfiguracje mogą zaowocować zarówno sukcesem jak i całkowitym niepowodzeniem planowanych działań . Z taką samą sytuacją mamy również w przypadku planowania rozwoju gospodarczego i poziomu życia mieszkańców. Na powodzenie założonego celu dla Gminy Joniec wpływ będą miały zarówno nasze wewnętrzne uwarunkowania, ale także czynniki zewnętrzne które pozostają poza wpływem powiatu. Podstawową szansą, jaka może wpłynąć na rozwój, nie tylko Gminy Joniec, jest integracja Polski z Unią Europejska. Unia Europejska jest szansą na szybki i pomyślny rozwój kraju, regionu i powiatu. Obszary najsłabiej rozwinięte i dotknięte recesją, dzięki wsparciu z funduszy strukturalnych, zyskają możliwość rozwoju dzięki restrukturyzacji i poprawie konkurencyjności swoich gospodarek. Unijne środki finansowe przyczynią się do poprawy infrastruktury technicznej i warunków życia oraz bezpieczeństwa mieszkańców. Umiejętne wykorzystanie środków strukturalnych może przyczynić się do zmniejszenia bezrobocia i ograniczenia sfery ubóstwa. To może zaowocować w dalszej perspektywie wzrostem potrzeb konsumpcyjnych i rozkręceniem koniunktury gospodarczej. Polska jako członek Unii Europejskiej zyska ponadto na swoim prestiżu. Będzie bardziej przewidywalnym partnerem dla biznesu, co pociągnie za sobą nowe inwestycje. Poza sferą gospodarczą integracja z Unią wymusi wprowadzenie zaostrzonych standardów w różnych dziedzinach życia. Przepisy europejskie
69 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 wymuszą np. inwestycje w ochronie środowiska. Będą także miały wpływ na funkcjonowania życia społecznego czy choćby na jakość działania organów administracji. Zagrożenia dla Gminy istnieją zarówno w integracji europejskiej jak i w zahamowaniu tego procesu. Niepożądany kierunek rozwoju Unii Europejskiej, zahamowanie procesu integracji europejskiej lub nieumiejętne wykorzystanie środków może pogłębić zastój gospodarczy naszego kraju oraz regionu. Po pierwsze Polska może nie utrzymać swojej pozycji, jaką dał jej traktat z Nicei. Słabsza możliwość oddziaływania na decyzje podejmowane w Brukseli może doprowadzić do sytuacji, gdy tzw. "stare kraje", które teraz dopłacają do budżetu unijnego, zmienią politykę regionalną Unii Europejskiej i zamiast wspierać słabe gospodarczo regiony, środki finansowe przesuną na rozwój nowych technologii - w takim wypadku one byłyby głównym beneficjentem tych środków Po drugie Polska może niewłaściwie rozdysponować fundusze unijne podejmując nieprawidłowe działania. Środki pieniężne zamiast na likwidowanie przyczyn mogą zostać wykorzystane na usuwanie skutków, co w dalszej perspektywie prowadzić będzie do stanu wyjściowego. Taki błąd został popełniony przez Grecję, która nie do końca wykorzystała stojącą przed nią szansę rozwoju. Istnieje także realne zagrożenie, że może ulec załamaniu system finansów publicznych i rosnący z roku na rok deficyt budżetowy nie pozwoli na sfinansowanie naszego wkładu finansowego dla realizowanych przedsięwzięć. Po trzecie należy przyjąć także inne założenie, że proces integracji może ulec zahamowaniu. Wtedy nie uzyskamy wsparcia finansowego i będziemy musieli szukać innej drogi rozwoju. Wiąże się z tym również inne zagrożenie, polegające na odpływie kapitału z naszego kraju. Proces integracji europejskiej niesie ze sobą kolejną szansę. Mianowicie dotyczy ona zmian w polskim rolnictwie. Zróżnicowanie działalności gospodarczej na
70 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013 obszarach Gminy może, choć częściowo, rozwiązać problem bezrobocia na wsi. Agroturystyka może się stać dodatkowym źródłem dochodów mieszkańców Gminy Joniec. Sprzyjają temu zarówno warunki przyrodnicze jak i rozwój tzw. turystyki weekendowej. Takie działania wymusza także słaba jakość gleb na większości powierzchni Gminy. Szansą dla rolnictwa w Polsce jest ponadto zmiana struktury obszarowej gospodarstw rolnych. Istnieje potrzeba tworzenia dużych, opłacalnych pod względem ekonomicznym gospodarstw, które z jednej strony będą w stanie konkurować na europejskim rynku, z drugiej strony przyczynia się do podniesienia dochodów na wsi. Szansę rozwojową dla Gminy upatrywać należy w rozwoju nowych technologii i e-społeczeństwa. Upowszechnienie korzystania z internetu, nowe techniki teleinformatyczne nie tylko podniosą standard życia, ale również w znaczący sposób wpłyną na rynek pracy. Należy przypuszczać, że rozwój e - społeczeństwa zlikwiduje barierę, jaką teraz jest miejsce zamieszkania. Dotyczyć to będzie zarówno sfer kształcenia, jak również zatrudnienia. W najbliższej perspektywie, gdy dostęp do internetu stanie się powszechny, skończenie szkoły nie będzie wiązało się z koniecznością wyjazdu do ośrodka akademickiego. Barierą nie będzie też podjęcie pracy poza miejscem zamieszkania. Należy przypuszczać, że w znaczący sposób wpłynie to na poziom i strukturę zatrudnienia. Podobnie pozytywnych efektów można oczekiwać po wzroście poziomu wykształcenia mieszkańców Gminy. Sprzyja temu bliskość ośrodków akademickich. Zarówno Warszawa, jak i Toruń, Płock, Pułtusk, Ciechanów, Płońsk stwarzają warunki do zdobywania wiedzy. Dobrze wykształcone społeczeństwo jest szansą na ograniczenie bezrobocia. Po pierwsze wśród absolwentów, po drugie wśród ogółu społeczeństwa. W pierwszym przypadku ograniczamy proces wchodzenia na rynek pracy ludzi bez kwalifikacji. W drugiej sytuacji osoby z wyższym wykształceniem częściej podejmują ryzyko pracy na własny rachunek, tworząc same dodatkowo nowe miejsca pracy.
71 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Szanse i zagrożenia jakie mogą mieć wpływ na rozwój naszej Gminy wiążą się również z Warszawą i tempem jej rozwoju. Szansą jest szybki rozwój stolicy. Z uwagi na bliskość Warszawy, mieszkańcy Gminy mogą znaleźć w rozwijającej się stolicy miejsca pracy. Tym samym ograniczy się liczba osób bezrobotnych w Gminie. Szansą dla naszej Gminy jest także perspektywa wzrostu cen gruntów w Warszawie oraz niewydolność komunikacyjna Warszawy. Bliskość naszej Gminy – szczególnie jej południowej części -powoduje, że jest ona coraz bardzo atrakcyjnym miejscem lokalizacji działalności gospodarczej, jak również zamieszkania, czy też wypoczynku. Dużą szansą dla jest także bogacenie się społeczeństwa i związane z tym zwiększone zapotrzebowanie na wypoczynek wekendowy – działki letniskowe. Zagrożeniem, nie tylko dla Gminy Joniec, Powiatu Płońskiego ale również całego Mazowsza jest powiększenie się dysproporcji w rozwoju Warszawy i reszty regionu. Szybki rozwój Warszawy i zastój pozostałych ośrodków mazowieckich może spowodować dalszy wzrost bezrobocia i ubożenie obszaru pozametropolitarnego. Szanse i zagrożenia wynikają także ze sfery komunikacyjnej. Szansą dla naszej Gminy jest lokalizacja międzynarodowego lotniska w Modlinie. Gmina Joniec znajdzie się wówczas w bezpośredniej strefie oddziaływania tej inwestycji. Rozwój zaplecza dla tej inwestycji to szansa na dużą liczbę nowym miejsc pracy dla mieszkańców naszej Gminy. Zagrożeniem jest przeprowadzona w 2004 roku likwidacja, i tak nielicznych połączeń kolejowych. Jest to szczególnie ważne dla tych mieszkańców Gminy, którzy dojeżdżali koleją do pracy w Warszawie lub Płońsku.
72 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
11.3. Analiza SWOT
MOCNE STRONY GMINY SŁABE STRONY GMINY Położenie w układzie osadniczym . Bliskość Warszawy i dużego ośrodka . Słaby poziom rozwoju większości gmin subregionalnego - Płocka sąsiadujących z Gminą Joniec . Brak przebiegających przez Gminę ważnych tras komunikacyjnych Środowisko przyrodnicze . Mało zdegradowane środowisko . Zanieczyszczone wody powierzchniowe przyrodnicze . Zagrożenie powodziowe terenów w . Brak źródeł zanieczyszczeń dolinie rzeki Wkry przemysłowych . Nieuregulowana gospodarka wodno- . Możliwość zalesienia dużej ilości gleb ściekowa słabych położonych w pobliżu . Relatywnie niska lesistość istniejących kompleksów . Nieuporządkowana gospodarka odpadami . Wysoki udział obszarów prawnie organicznymi w gospodarstwach rolnych chronionych – przedostawanie się ich do gleby i wód . Zasoby wód geotermalnych gruntowych i powierzchniowych . Czyste powietrze atmosferyczne . Groźba zanieczyszczenie wód gruntowych Sfera społeczno demograficzna . Łatwość pozyskania zasobów pracy . Wysokie bezrobocie Duży udział kobiet w strukturze osób bezrobotnych Duża liczba młodzieży poszukującej pracy Zjawisko długotrwałego bezrobocia . Mało ilość osób pracujących poza rolnictwem . Duży udział osób o niskich kwalifikacjach pozostających bez pracy . Ubożenie społeczeństwa . Słaba znajomość zastosowań teleinformatycznych . Słaby potencjał ludnościowy . Mała gęstość zaludnienia . Niekorzystna struktura demograficzna
73 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Sfera gospodarcza . Popyt na tereny budowlane pod zabudowę . Brak dużych nowoczesnych zakładów letniskową produkcyjnych . Możliwość rozwoju lokalnego rynku . Zbyt mała ilość instytucji wsparcia i zbytu na produkty rolne i ich przetwory na otoczenia biznesu potrzeby związane z turystyką . Duży udział słabych gleb w strukturze . Możliwość rozwoju usług związanych z Gminy obsługą ruchu turystycznego . Duża liczba małych, nierentownych . gospodarstw rolnych . Źle rozłogowane grunty rolne . Zły stan techniczny melioracji podstawowej . Słaby rozwój pozarolniczej działalności na obszarach wiejskich . Słabo rozwinięta infrastruktura dla potrzeb turystki . Słaby dostęp do usług bankowych na terenie Gminy Infrastruktura społeczna . Podstawowa infrastruktura zdrowotna - . Brak bazy sportowo rekreacyjnej dobry dostęp do poradni rodzinnej . Brak (poza Biblioteką Gminną) instytucji . Zasoby dziedzictwa kulturowego na kultury terenie całej Gminy . Zły stan obiektów zabytkowych - zespoły . Stosunkowo dobre warunki mieszkaniowe pałacowo - dworkowe mieszkańców . Zły stan bazy edukacyjnej . Słaby rozwój amatorskiej twórczości ludowej . Zbyt mała ilość dzieci w oddziałach szkolnych . Wysoki koszt kształcenia w szkołach gminnych Infrastruktura techniczna . Rezerwy w wydajności studni . Bardzo mały stopień zwodociągowania głębinowych, pozwalające na gminy kontynuowanie osadnictwa . Braki kanalizacji na terenie Gminy . Dobra dostępność do usług . Brak możliwości oczyszczania ścieków telekomunikacyjnych . Słabe parametry i zły stan techniczny . Dobry dostęp do energii elektrycznej większości dróg powiatowych i gminnych . Stosunkowo dobre pokrycie Gminy siecią . Zbyt mały udział dróg powiatowych i dróg lokalnych gminnych o nawierzchni ulepszonej . Brak zaopatrzenia w gaz sieciowy . Niedostateczne pokrycie Gminy siecią telefonii komórkowych Komunikacja . Brak połączeń kolejowych . Nie nadążający za wzrostem liczby pojazdów rozwój infrastruktury drogowej. Gospodarka finansowa powiatu . Stabilna sytuacja finansowa Gminy . Małe dochody budżetowe . Niewystarczająca subwencja oświatowa
74 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
. Brak środków na inwestycje
SZANSE GMINY ZAGROŻENIA GMINY Zróżnicowanie działalności gospodarczej na Niespójny i niestabilny system prawny obszarach wiejskich państwa oraz polityka fiskalna państwa Rozwój e - społeczeństwa Groźba załamania systemu finansów publicznych Szybszy wzrost gospodarczy kraju i miasta Skażenie środowiska naturalnego Warszawy Napływ inwestorów związany z wstąpieniem Bardzo małe nakłady budżetu państwa na Polski do Unii Europejskiej oświatę, naukę i opiekę medyczną Członkostwo w Unii Europejskiej: napływ Nieefektywna restrukturyzacja wsi i rolnictwa środków pomocowych na wspieranie polityki regionalnej; wprowadzenie standardów w zakresie ochrony środowiska i funkcjonowania instytucji społecznych Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy i Dalsza nieopłacalność produkcji rolnej technice Szybszy wzrost gospodarczy kraju i miasta Zahamowanie procesu integracji europejskiej; Warszawy. nieumiejętne wykorzystanie środków strukturalnych Ewentualna lokalizacja międzynarodowego Odpływ kapitału zagranicznego lotniska w Modlinie. Modernizacja dróg wojewódzkiej i Możliwość pogłębienia się różnic w rozwoju powiatowych ( 571, 07742, 0776, 07799) między Warszawą i pozostałą częścią województwa mazowieckiego Wzrost cen gruntów w Warszawie Osłabienie tempa rozwoju gospodarczego Polski i Warszawy Rozwój turystyki weekendowej i biznesowej Likwidacja nielicznych połączeń kolejowych Bliskość ośrodków akademickich i rozwój istniejących wyższych uczelni Niewydolność komunikacyjna Warszawy Zachowanie naturalnych walorów środowiska Rozwój odnawialnych źródeł energii, w tym plantacji wierzby energetycznej
75 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Rozdział 12 Scenariusze rozwoju Gminy Joniec Punktem wyjścia do dalszych rozważań nad strategią Rozwoju Gminy Joniec był przyjęty za najbardziej prawdopodobny scenariusz policentrycznego zrównoważonego rozwoju województwa (poprawy warunków życia mieszkańców całego Mazowsza) Według tego scenariusza następuje szybka i pomyślna integracja Polski z Unią Europejską i gospodarką światową, Mazowsze nic nie straci (lub straci niewiele) ze swojej przewagi nad resztą kraju, a cały region będzie rozwijał się mniej więcej w jednakowym tempie. W scenariuszu tym „kołem zamachowym” regionu jest Warszawa ze swym obszarem metropolitalnym, skutecznie włączająca się do sieci metropolii międzynarodowych. Bodźce rozwojowe z Warszawy przenikają do jej otoczenia. Z dobrej koniunktury korzystają też ponadlokalne ośrodki w regionie, zwłaszcza byłe miasta wojewódzkie. Obszary dotąd najsłabiej rozwinięte i dotknięte recesją notują rozwój dzięki restrukturyzacji i poprawie konkurencyjności swoich gospodarek, napływowi środków pomocowych (krajowych i zagranicznych) i odpływowi zbędnej siły roboczej do Warszawy, innych miast regionu i za granicę. Zmniejsza się bezrobocie i sfera ubóstwa. Warszawski obszar metropolitalny rozwija się obszarowo w tempie umiarkowanym. Podobnie w umiarkowany sposób zmienia się jego wewnętrzna struktura przestrzenna.
Na podstawie tego scenariusza rozwoju Województwa Mazowieckiego oraz przeprowadzonej wcześniej analizy uwarunkowań sporządzono dwa przeciwstawne scenariusze rozwoju Gminy Joniec:
76 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Scenariusz I - Trwanie (pesymistyczny) Gmina nie jest w stanie wygenerować, tak jak dotychczas, prawie żadnych środków na inwestycje. W związku z powyższym będą narastały dysproporcje między nią, a innymi Gminami. Będzie postępowała coraz szybsza dekapitalizacja jej majątku. Gmina nie będzie w stanie wywiązać się z nałożonych, ustawą o samorządzie, zadań własnych, poczynając na zapewnieniu mieszkańcom wody, odbioru od nich ścieków, utrzymaniu we właściwym stanie bazy oświatowe, czy też świadczenia pomocy społecznej dla potrzebujących. Brak nakładów na wodociągi i kanalizację spowoduje, m.in., mniejsze zainteresowanie działkami rekreacyjnymi, a tym samym spadek ich cen. Dekapitalizacja infrastruktury szkolnej spowoduje już na starcie mniejsze szanse edukacyjne dla dzieci i młodzieży z terenu Gminy Joniec. Brak środków uniemożliwi Gminie sporządzenie Planu Zagospodarowania Przestrzennego, co uniemożliwi – jeśli będą chętni – dalszą zabudowę letniskową, mieszkaniową i przemysłową. Negatywnych skutków takie scenariusza będzie oczywiście dużo więcej. W takim scenariuszu pojawia się pytanie o sens istnienia samorządu, który nic nie daje mieszkańcom poza wegetacją istniejących struktur.
Scenariusz II – Rozwój (optymistyczny)
Gminie udaje się generować własne środki na inwestycje, dodatkowo pozyskuje na nie środki ze ZPORR (75%) oraz dopłaty z budżetu państwa (10%) – prawie wszystkie potrzebne w Gminie inwestycje mieszczą się w Priorytecie III ZPORR. W takim wypadku do każdej swojej złotówki otrzymuje jeszcze dodatkowo prawie 6,7 zł. Analizując budżet wydaje się, że możliwe jest pozyskanie środków na inwestycje tylko kosztem środków przekazywanych z budżetu Gminy jako uzupełnienie subwencji oświatowej. Spowoduje to konieczność racjonalizacji sieci szkół, co nie odbędzie się bez pewnych kosztów społecznych i może wywołać opór części mieszkańców, ale z drugiej strony
77 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Gmina Joniec dużo więcej „dokłada” do oświaty niż inne gminy. W grę wchodzą tu kwoty rzędu 300 – 500 tys. zł rocznie. Przy skojarzeniu tych kwot ze środkami ze ZPORR i dopłatą budżetu państwa wydaje się możliwe wykonywanie inwestycji za 2 – 3,3 mln zł rocznie. Za 1 mln zł można wykonać, przykładowo: ok. 3,3 km drogi asfaltowej, 20 km wodociągu, 4 km sieci kanalizacji grawitacyjnej lub 10 km sieci kanalizacji ciśnieniowej. Budowa oczyszczalni ścieków na potrzeby Gminy to koszt rzędu 1,5 mln zł, koszt sali gimnastycznej z prawdziwego zdarzenia to mniej więcej 2,5 mln zł. Przeznaczanie corocznie przez Gminę Joniec tak dużych kwot na inwestycje w przeciągu niedługiego okresu czasu pozwoliło by na rozwiązanie większości jej problemów, a także znacznie zwiększyłoby jej atrakcyjność dla potencjalnych inwestorów. Pozwoliłoby to na stworzenie samonapędzającego się mechanizmu rozwoju.
Inwestycje gminne
Wzrost dochodów z zwiększenie podatków atrakcyjności inwestycyjnej
78 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Część III
Cele i misja rozwoju
79 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
Rozdział XIII Misja i cele Do dalszych rozważań nad strategią rozwoju Gminy Joniec przyjęto Scenariusz II - Rozwój, gdyż przyjęcie Scenariusza I – Trwanie zaprzecza potrzebie jej istnienia – jedynym celem, jakim kierowałyby się wtedy władze byłoby przetrwanie. Proces formułowania celów rozpoczęto od sformułowania Misji (Wizji) Gminy Joniec
Misja Gminy Joniec: Joniec to nowoczesna gmina o profilu letniskowo –rolniczym z dobrze rozwiniętym sektorem usług, opierająca swój rozwój na: walorach środowiska przyrodniczego, odpowiedniej infrastrukturze technicznej i kreatywnej społeczności lokalnej.
Wychodząc z Misji sformułowano cel główny jaki będzie przyświecał wszystkim działaniom Gminy Joniec.
Cel główny Celem głównym strategii rozwoju Gminy Joniec jest stała poprawa poziomu życia mieszkańców uzyskana poprzez jej zrównoważony rozwój
Na podstawie celu głównego sformułowano 2 cele strategiczne, których spełnienie zapewni osiągnięcie celu głównego
80 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
CELE STRATEGICZNE
PODNIESIENIE POZIOMU DOCHODÓW MIESZKAŃCÓW POPRZEZ ROZWÓJ GOSPODARCZY
POPRAWA WARUNKÓW ŻYCIA MIESZKAŃCÓW
Powyższe cele były podstawą do wytyczenia celów operacyjnych.
CELE OPERACYJNE
1. PODNIESIENIE POZIOMU DOCHODÓW MIESZKAŃCÓW POPRZEZ ROZWÓJ GOSPODARCZY
1.1 . Rozwój nowoczesnego rolnictwa i leśnictwa 1.2. Rozwój agroturystyki i turystyki weekendowej 1.3. Rozwój drobnej przedsiębiorczości i otoczenia rolnictwa
2. POPRAWA WARUNKÓW ŻYCIA MIESZKAŃCÓW
2.1. Rozwój infrastruktury technicznej 2.1.1. Rozbudowa sieci wodociągowej 2.1.2 Budowa sieci kanalizacji sanitarnej 2.1.3. Budowa oczyszczalni ścieków oraz regulacja stosunków wodnych. 2.1.4. Budowa i modernizacja infrastruktury drogowej 2.1.5. Gazyfikacja gminy 2.1.6. Zapewnienie przedsiębiorcom i mieszkańcom gminy dostępu do energii elektrycznej zgodnie z potrzebami 2.1.7. Rozwój infrastruktury teleinformatycznej 2.1.8. Stworzenie systemu zbierania i likwidacji odpadów
81 Strategia Rozwoju Gminy Joniec na lata 2004 - 2013
2.2. Rozwój infrastruktury społecznej 2.2.1. Zapewnienie bezpieczeństwa publicznego 2.2.2. Poprawa opieki zdrowotnej 2.2.3. Zapewnienie możliwości nowoczesnego kształcenia 2.2.4. Ograniczenie niedostosowania społecznego 2.2.5. Rozwój amatorskiego ruchu artystycznego i zapewnienie dostępności do dóbr kultury 2.2.6. Usprawnienie pracy administracji publicznej
82