Reconstructing Convention Fernand
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Tom Avermaete Tom Avermaete Marseille, commerciële ruimten en garages op de begane grond. Waarom was er, vanaf de oudheid tot de negen- Why has harmony been omnipresent from antiquity tiende eeuw, overal harmonie te vinden, ondanks de to the nineteenth century, in spite of the absence De architectuur als stedelijk feit afwezigheid van machines en democratie? Waarom of machines and democracy? Why do we, in an age Een van de meest kenmerkende uitgangspunten worden we, in een tijdperk van socialisme, van of socialism and abundance, limit ourselves to living van La Tourette is dat Pouillon het van het begin overvloed, gedwongen in fletse steden te leven, in feeble cities, in military housing? Have we lost the af aan als een stedelijk project opvat. In tegenstel- in woonkazernes? Bent u soms de handleiding bij methods that lead to powerful examples? 1 ling tot de Unité d’Habitation, maar ook tot veel die krachtige voorbeelden kwijtgeraakt?1 andere moderne woningbouwprojecten in het naoor- This sentence from the book Mémoires d’un logse Frankrijk die het patroon volgden van losse Dit citaat uit het boek Mémoires d’un architecte architecte immediately Immerses us in the world gebouwen in nieuw aangelegde, groene openbare dompelt je in één klap onder in de gedachtewereld of thought of French architect Fernand Pouillon ruimten, was woningbouwproject La Tourette erop van de Franse architect Fernand Pouillon (1912-1986). (1912-1986). Though Pouillon was one of the great gericht de moderniteit een plaats te geven binnen Hoewel Pouillon behoorde tot de groep grote, modern architects who contributed to the French het historische stedelijke weefsel van Marseille.3 moderne architecten die na de Tweede Wereldoorlog reconstruction that was driven by hard modern Pouillon vond de moderne typologie van de toren werkte aan de Franse wederopbouw – die werd paradigms and construction methods in the years of schijf niet onverenigbaar met de structuur en aangedreven door harde moderne paradigma’s following the Second World War, the notions at the elementen van de traditionele stad. Deze specifie- en bouwmethoden – staan klassiekere begrippen centre of his architectural thinking and practice ke benadering had hij gemeen met zijn grote voor- als compositie, proportie en tektoniek centraal in were more classical: composition, proportion beeld Auguste Perret, die in Le Havre al had laten zijn architectonische denken en praktijk.2 Pouillon and tectonics.2 Pouillon was educated first at the zien dat het heel goed mogelijk is een sterke combi- studeerde eerst aan de École des Beaux-Arts in Ecole des Beaux-Arts in Marseilles and then at natie van moderne bouwmethoden en traditio nele Marseille en vervolgens aan de École de Beaux-Arts the Beaux-Arts in Paris, both educations in which stedelijke figuren te realiseren.4 in Parijs: allebei opleidingen die de eigentijdse contemporary architecture was defined through Pouillon’s poging om met La Tourette een stede- Tourette La Pouillons Fernand conventies van reconstructie De architectuur definieerden door middel van de assi- an assimilation of the compositional conventions lijke vorm tot stand te brengen, is vooral terug te milatie van compositorische conventies uit de klas- of classical architecture. zien in het masterplan. Hij kiest hier voor de figuur sieke architectuur. After his study the young Pouillon joined the van een binnenplaats met rondom woningbouw Na zijn afstuderen trad de jonge Pouillon in dienst office of Auguste Perret, where he experimented die wordt onderbroken door een bestaande kerk bij het bureau van Auguste Perret, waar hij voor with the relation between classical architectural en op bepaalde punten via trappen en pas sages de wederopbouw van Le Havre experimenteerde figures and modern building methods for the aansluit op de bestaande stedelijke geografie. De reconstructie van conventies van reconstructie De in Tourette La Pouillons Fernand Marseille (1946-1953) met de relatie tussen klassieke architectonische reconstruction of the city of Le Havre. But it was De woningen rond de binnenplaats zijn gearticu- modellen en moderne bouwmethoden. Maar het most probably the housing project of La Tourette leerd als schijven en blokken in een strakke, maar was waarschijnlijk het in 1949 geïnitieerde woning- in Marseilles, commissioned in 1949, that required niet gesloten, formatie. De variatie in hoogte van bouwproject La Tourette in Marseille dat Pouillon from Pouillon to think about the relation between de verschillende onderdelen is geconcipieerd aanzette tot nadenken over de complexe relatie tradition and innovation in all of its complexity. als stedelijk landmark. Op verschillende schetsen tussen traditie en vernieuwing. Het programma en The programme and location of the La Tourette van Pouillon is te zien hoe hij de hoogte van de de locatie van het woningbouwproject La Tourette complex found its origin in the destruction that was grootste toren bestudeert, en onderzoekt hoe waren het resultaat van de oorlogsverwoestingen caused in 1943 by the German military. While the die eruit ziet vanaf de andere kant van de baai. die in 1943 door het Duitse leger waren aangericht. intent was to cripple the resistance based in the Door een com binatie van ruimtelijke compositie, Reconstructing Convention Fernand Pouillon’s La Tourette Tourette La Pouillon’s Fernand Convention Reconstructing Om het verzet te breken, dat zich in de smalle narrow streets of the old Le Panier neighbourhood, topografie en pittoreske techniek definieert straatjes van de oude wijk Le Panier schuil hield, the result was that vast areas of the historical city Pouillon zijn La Tourette-project als een rustige en werden grote delen van de historische stadsstruc- structure were destroyed. The resulting shortage leven dige achtergrond voor het stadsleven, maar tuur vernietigd. Het resulterende woningtekort of housing opened the way for a new discussion tegelijkertijd verankert hij het gebouw stevig in het vormde de basis voor een nieuw debat over collec- on collective housing in Marseilles and for the con- stedelijk weefsel en de vorm van het historische tieve huisvesting in Marseille, waar bij een geheel sideration of an entirely new typology: high-rise Marseille. nieuwe typologie werd overwogen: massawoning- mass housing. 1 3 bouw in hoogbouw. The La Tourette housing project, conceived Fernand Pouillon, Mémoires Philippe Panerai et al., Urban Het tussen 1943-1953 ontworpen La Tourette between 1943 and 1953, is one of the most promi- d’un architecte (Parijs: Éditions Forms: The Death and Life of the is één van de opvallendste illustraties hoe de toe- nent examples of how this insertion of modern du Seuil, 1968), 31. Urban Block (Oxford: Architectural 2 Press, 2003). voeging van moderne woningtypen aan het stads- housing typologies into the city centre of Marseilles Zie voor een inleiding in het werk 4 centrum van Marseille zijn beslag kreeg. Terwijl took place. While Le Corbusier realized his Unité van Pouillon ook: Marc Bédarida, In Marseille genoot Pouillon de Le Corbusier tegelijkertijd zijn Unité d’Habitation d’Habitation simultaneously on the outskirts of the Fernand Pouillon (Parijs: Éditons bescherming van Auguste Perret, du Patrimoine, 2012); Fernand die de ultieme macht over het bouwde in de buitenwijken van de stad, vrijwel city, being largely independent from an existing Pouillon en Jacques Lucan, project had, en met wiens zegen onafhankelijk van de bestaande stedelijke context, Fernand Pouillon, Architecte: Pantin, hij het masterplan kon aanpassen: 1 Fernand Pouillon, Architecte: Pantin, Montrouge, Boulogne-Billancourt, hij veranderde bouwhoogten en stond Pouillon voor de uitdaging de moderne typo- Fernand Pouillon, Mémoires Montrouge, Boulogne-Billancourt, Meudon-La-Forêt (Parijs: Picard, posities en voorzag andere betrok- Tom Avermaete Avermaete Tom logie van schijf en toren te integreren in de overblijf- d’un architecte (Paris: Éditions Meudon-La-Forêt (Paris: Picard, 2003); Jean L. Bonillo, Fernand ken architecten van schetsen. Zie selen van de historische stad. Hoewel materiaal du Seuil, 1968), 31. 2003); Jean L. Bonillo, Fernand Pouillon: Architecte Méditerranéen voor een inleiding in de stedelijke 2 Pouillon: Architecte Méditerranéen (Marseille: Imbernon, 2001); dimensie van de architectuur van schaars was, kreeg hij de opdracht een degelijk Introductions to the work of (Marseilles: Imbernon, 2001); Bernard F. Dubor en Fernand Perret ook: Joseph Abram, Auguste woningbouwproject te realiseren tegen lage Pouillon can be found in: Marc Bernard F. Dubor and Fernand Pouillon, Fernand Pouillon Perret (Gollion: Infolio, 2010). Bédarida, Fernand Pouillon (Paris: Pouillon, Fernand Pouillon (Parijs: Electa Moniteur, 1986). kosten. Het programma bestond uit 260 woningen Éd. du Patrimoine, 2012); Fernand (Paris: Electa Moniteur, 1986). Reconstructing Convention Reconstructing Tourette La Pouillon’s Fernand Marseilles in Project Housing (1946-1953) met, zoals overal rondom de oude haven van Pouillon and Jacques Lucan, 42 43 urban context, Pouillon was faced with introducing De herontdekking van architectonische and privileges the sensation of light and depth.5 het begrip architectonische compositie. In La the modern typologies of the slab or block into the elementen: de arcade But it is typical of Pouillon that the arcade is not Tourette wordt dit onderzoek naar architecturale remains of the historical city. In a context of scarcity Pouillon’s verhouding tot de traditie blijft niet only a reference to a traditional urban