Izve[Taj Za Strategiska Ocena Na @Ivotnata Sredina

IZVE[TAJ ZA STRATEGISKA OCENA NA @IVOTNATA SREDINA

UPVNM ZA IZGRADBA NA STOPANSKI KOMPLEKS SO NAMENA G2-LESNA I NEZAGADUVA^KA INDUSTRIJA, G3-SERVISI I G4-STOVARI[TA NA DEL OD KP 1143/1, KP 1143/2, KP 1143/3, KP 1143/4, KP 1143/5, KP 1143/6, KP 1143/7, DEL OD 1559/2, KO VRANI[TA-VGR I DEL OD KP 2828 KO STRUGA, OP[TINA STRUGA

N A C R T V E R Z I J A

Oktomvri, 2018 godina

So cel navremeno da se sogledaat mo`nite negativni vlijanija vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto, kako i socio - ekonomskite aspekti od realizacija na UPVNM za izgradba na stopanski kompleks so namena G2- lesna i nezagaduva~ka industrija, G3-servisi i G4-stovari{ta na del od KP 1143/1, KP 1143/2, KP 1143/3, KP 1143/4, KP 1143/5, KP1143/6, KP 1143/7, del od 1559/2, KO Vrani{ta-vgr i del od KP 2828 KO Struga, op{tina Struga, soglasno ~len 65, stav 2 od Zakonot za ìvotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15 i 39/16), se naloì potrebata za sproveduvawe na Strategiska ocena na ìvotnata sredina. Izve{tajot za Strategiska ocena e potpi{an od Ekspert za Strategiska ocena na vlijanieto vrz ìvotnata sredina (videno od Kopija na potvrda, dadeno vo prilog). Vo podgotovkata na Izve{tajot za Strategiska ocena na vlijanie vrz ìvotnata sredina u~estvuvaa: Emil Stojanovski, dipl. in`. po za{tita na ìvotna sredina, Qup~o Avramovski, dipl. ekonomist, Igor Kukulovski, dipl. in`. po za{tita na ìvotna sredina, Keti Andonova, administrator. Navedeniot izve{taj za strategiska ocena na ìvotnata sredina soglasno ~len 66 stav (5) od Zakonot za ìvotna sredina e potpi{an od lice koe e vklu~eno vo listata na eksperti za strategiska ocena na vlijanieto vrz ìvotnata sredina koja ja vodi Ministerstvototo za ìvotna sredina i prostorno planirawe. Kako dokaz za istoto vo prilog na izve{tajot e dadena kopija na Potvrdata so broj 07-10997/2 od 26.12.2012 godina dadena od strana na Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe.

Enviro Resursi, DOO Skopje Upravitel Emil Stojanovski

Koga se koristi ovoj dokument kako koristena literatura treba da se citira kako {to sledi: KD Enviro Resursi DOO Skopje, Nacrt Izve{taj za strategiska ocena na `ivotna sredina za UPVNM za izgradba na stopanski kompleks so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija, G3-servisi i G4-stovari{ta na del od KP 1143/1, KP 1143/2, KP 1143/3, KP 1143/4, KP 1143/5, KP1143/6, KP 1143/7, del od 1559/2, KO Vrani{ta-vgr i del od KP 2828 KO Struga, op{tina Struga. Dokumentot ne smee da se pe~ati i prezentira vo celina ili vo delovi bez soglasnost na KD Enviro Resursi DOO Skopje.

Imaj}i predvid potrebata od izrabotka na Izve{taj za strategiska ocena vrz `ivotnata sredina za UPVNM za izgradba na stopanski kompleks so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija, G3-servisi i G4-stovari{ta na del od KP 1143/1, KP 1143/2, KP 1143/3, KP 1143/4, KP 1143/5, KP1143/6, KP 1143/7, del od 1559/2, KO Vrani{ta-vgr i del od KP 2828 KO Struga, op{tina Struga kako i odredbite od Zakonot za `ivotna sredina donesuvam:

R E [ E N I E

Za opredeluvawe na ekspert za izrabotka na Izve{taj za strategiska ocena na `ivotnata sredina

Emil Stojanovski, diplomiran in`ener, se opredeluva za ovlasten Ekspert za izrabotka na strategiska ocena na `ivotna sredina za UPVNM za izgradba na stopanski kompleks so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija, G3-servisi i G4-stovari{ta na del od KP 1143/1, KP 1143/2, KP 1143/3, KP 1143/4, KP 1143/5, KP1143/6, KP 1143/7, del od 1559/2, KO Vrani{ta-vgr i del od KP 2828 KO Struga, op{tina Struga.

Obrazlo`enie:

Emil Stojanovski, diplomiran inèner, gi ispolnuva uslovite propi{ani so ~len 68 stav (3) od Zakonot za ìvotna sredina na Republika Makedonija so toa {to ima poloèn ispit za Ekspert za strategiska ocena na ìvotnata sredina kako i e vklu~en vo Listata na eksperti za strategiska ocena vrz ìvotnata sredina {to ja vodi Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe.

Enviro Resursi, DOO Skopje Upravitel ______Emil Stojanovski

8 9 Sodrìna Voved ...... 12 1. Celi na Planskiot dokument ...... 15 1.1 Celi na za{tita na ìvotnata sredina ...... 17 1.2 Specifi~ni celi na Strategiskata ocena ...... 19 1.3 Upotrebena metodologija ...... 21 1.4 Zakonodavna ramka ...... 23 1.5 Institucionalna ramka ...... 25 1.6 Sodrìna na Izve{tajot za Strategiska ocena na ìvotnata sredina ...... 27 1.7 Rezime ...... 28 2. Pregled na planskiot dokument ...... 29 2.1 Osnovi na Planskiot dokument ...... 29 2.2 Planski opfat ...... 30 2.2.1 Geografska i geodetska mestopolo`ba ...... 30 2.2.2 Namena na upotreba na zemji{teto ...... 30 3. Kratok opis i obrazloènie na planskite re{enija za izgradba na komunalna i soobra}ajna infrastruktura...... 37 3.1 Soobra}ajno povrzuvawe ...... 37 3.2 Komunalna infrastruktura ...... 38 3.3 Elektro-energetska i telekomunikaciska infrastruktura 39 Karakteristiki na prostorot i sega{na sostojba so 4. ìvotnata sredina ...... 40 4.1 Karakteristiki na prostorot ...... 40 4.1.1 Soobra}ajna povrzanost ...... 40 4.1.2 Reqefni uslovi, naklon i ekspozicija na terenot ...... 41 4.1.3 Seizmolo{ki karakteristiki na terenot...... 42 4.1.4 Hidrotehni~ka struktura ...... 42 4.1.5 Klimatski karakteristiki...... 43 4.1.6 Naselenie ...... 45 4.1.7 Stopanstvo ...... 46 4.1.8 Hidrotehni~ka infrastruktura ...... 46 4.1.9 Kulturno nasledstvo ...... 47 Opis na sega{nata sostojba so ìvotna sredina vo 4.2 planskiot opfat ...... 48 Sega{na sostojba so ìvotnata sredina vo i okolu 4.3 planskiot opfat ...... 52 5. Sostojba bez implementacija na planskiot dokument ...... 54 6. Alternativi i ~initeli za izbor na alternativa ...... 55 Pretpostaveni vlijanija vrz mediumite na ìvotnata 7. sredina ...... 56 8. Merki za za{tita, namaluvawe i neutralizirawe na zna~ajnite vlijanija vrz ìvotnata sredina od implementacija na planskiot dokument ...... 63

10 9. Plan na merki za monitoring na `ivotnata sredina ...... 74 10. Netehni~ko rezime ...... 76 11. Prilozi ...... 82 Dodatok ...... 84 Koristena literatura ...... 88

11 VOVED

Predmetniot planski opfat se nao|a nadvor od granicite na GUP Struga, na sever na leva strana od magistralniot pat Struga-Debar, vo KO Vrani{ta i KO Struga vo Op{tina Struga. Za predmetniot planski opfat nema izgotveno urbanisti~ko-planska dokumentacija. Ocenata na vlijanieto na opredeleni strategii, planovi i programi vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto e postapka so koja se procenuvaat vlijanijata vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto od sproveduvaweto na predloènite planski dokumenti, so cel potencijalnite negativni vlijanija da bidat zemeni vo predvid u{te vo najranata faza na donesuvaweto na odluki povrzani so planiraweto na prostorot. Podatocite koi se sobiraat zaradi potrebata od podgotovka na planskiot dokument, me|u koi, informacii za sostojbata so po~vata, vozduhot, vodata i klimatskite faktori na analiziranoto podra~je, sostojbata so naselenieto i socio-ekonomskite sostojbi, sluàt kako osnova za postavuvawe na nekolku alternativi za realizacija na planskite re{enija. So rana identifikacija na potencijalnite problemi koi bi se sozdale pri realizacija na sekoe od alternativnite re{enija se pravi optimalen izbor na najpovolnata alternativa koja }e ima minimalno vlijanie vrz naselenieto zasegnato od realizacijata na planskiot dokument, minimalno vlijanie vrz ìvotnata sredina i e istovremeno ekonomski najisplatliva. Sproveduvaweto na Strategiskata ocena na vlijanijata na planskiot dokument vrz ìvotnata sredina obezbeduva kreirawe na merki za za{tita na ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto vo procesot na podgotvuvawe i donesuvawe na planskite dokumenti preku ekspertska procenka i vklu~uvawe na javnosta pred donesuvawe na istite, a so cel donesuvawe na odr`livi planski re{enija. Podgotovkata na planskiot dokument gi definira i jasno gi utvrduva osnovnite, a so tek na vreme i realnite celi i pravci vo domenot na zemjodelstvoto, {umarstvoto, energetikata, industrijata, turizmot, upravuvawe so otpadot, upravuvawe so vodite, prostornoto i urbanisti~ko planirawe i koristewe na zemji{teto, kako i Nacionalniot akcionen plan za ìvotna sredina i lokalnite akcioni planovi za ìvotna sredina koi ja nalaga potrebata soglasno ~len 65 od Zakonot za ìvotna sredina od sproveduvawe na Strategiskata ocena na vlijanieto na ìvotnata sredina na ovie planski i programski re{enija i celi. Strategiskata ocena na na vlijanieto na ìvotnata sredina se sostoi od nekolku fazi na planirawe:  proverka;  opredeluvawe na opfat;  osnovni podatoci na ìvotnata sredina;  ocena;  podgotovka na izve{tajot za ìvotna sredina;

12  konsultacija so zasegnatata javnost;  prifa}awe na strategijata, planot ili programata i  monitoring. Pri opredeluvawe na obemot i detalnosta na informaciite vo Izve{tajot za ìvotna sredina, op{tina Struga e dol`na da pobara mislewe od organite koi se zasegnati od realizacija na planskiot dokument. Isto taka, spored Arhuskata Konvencija i Uredbata za u~estvo na javnosta vo tekot na izrabotkata na propisi i drugi akti, kako i planovi i programi od oblasta na ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08 i 45/11) ~len 8, op{tina Struga e dol`na da go vklu~i u~estvototo na javnosta preku:  }e treba da se utvrdi dinamikata i rokovite {to }e bidat realni za efikasno u~estvo na zasegnata javnost;  nacrt-pravilata }e treba da bidat javno raspolo`livi, i  na javnosta }e treba da i se ovozmoì da dade komentar.

Ministerstvoto za `ivotna sredina i prostorno planirawe jasno gi definira osnovnite, a so vreme i ostvarlivite celi i pravci na razvojot, osobeno vo pogled na neophodnite kvalitativni strukturni promeni i za niv relevantni i adaptibilni re{enija i opcii. Neposrednata povrzanost i me|usebnata uslovenost pome|u planskiot opfat i vlijanieto na `ivotnata sredina nametnuva ednovremen, integralen tretman na prostorot i definirawe na dolgoro~na strategija za ureduvawe, opremuvawe i

13 koristewe na prostorot i efikasna za{tita na ìvotnata sredina, prirodata i kulturno-istoriskoto nasledstvo vo regionot. Posebno vnimanie e posveteno na karakteristikite na koristewe na zemji{teto. Pravnata i administrativna ramka, koja gi opfa}a osnovnite zakoni, strate{ki planovi i standardi na ìvotnata sredina, kako i procedurite za Strategiska ocena na ìvotna sredina obraboteni se vo posebno poglavje od ovoj Izve{taj. Analizata na alternativite koi se opfateni so ovoj izve{taj ukaùva na potrebata od neminovno sproveduvawe na Strategiskata ocena na vlijanieto vrz ìvotnata sredina vo procesot na planirawe zaradi pravilna i poefikasna izbrana alternativa. O~ekuvanite rezultati vrz ìvotnata sredina, preporakite i merkite za namaluvawe na vlijanijata, kako i planot za monitoring se prikaàni i objasneti vo posebni segmenti od ovoj Izve{taj.

14 1. CELI NA PLANSKIOT DOKUMENT

Predmetniot UPVNM e izraboten soglasno Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 163/16 i 64/18), Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18), Pravilnikot za pobliska sodrìna, forma i na~in na obrabotka na generalen urbanisti~ki plan, detalen urbanisti~ki plan, urbanisti~ki plan za selo, urbanisti~ki plan nadvor od naseleno mesto i regulaciski plan na generalen urbanisti~ki plan, formata, sodrìnata i na~inot na obrabotka na urbanisti~ko planski dokumentacii i arhitektonsko-urbanisti~ki proekt i sodrìnata, formata i na~inot na obrabotka na proektot za infrastruktura („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15) kako i podzakonskite akti koi proizleguvaat od nego i drugite podzakonski akti koi ja dopiraat ova oblast.

15 nema izgotveno urbanisti~ko planska dokumentacija i za istitot ima dadeno izestuvawe op{tina Struga. Soglasno ~len 50-a, stav 4 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 163/16 i 64/18) i Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/186) so UMVNM se vr{i namena, ureduvawe i koristewe na prostorot. Povr{inata na planskiot opfat iznesuva 5.22 ha. Spored podatoci dobieni preku dopis od Ministerstvo za kultura - Uprava za za{tita za kulturno nasledstvo i NU Zavod za za{tita na spomenicite i kulturata i Muzej - Ohrid, na predvideniot opfat za UPVNM za izgradba na stopanski kompleks so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija, G3-servisi i G4-stovari{ta na del od KP 1143/1, KP 1143/2, KP 1143/3, KP 1143/4, KP 1143/5, KP1143/6, KP 1143/7, del od 1559/2, KO Vrani{ta-vgr i del od KP 2828 KO Struga, op{tina Struga, planski period 2016-2026 godina, nema definirani granici ili to~na lokacija na evidentiraniot arheolo{ki lokalitet Livad~e ili drugi spomenici na kulturata, no bidej}i planskiot opfat se nao|a vo prostorot za{titen kako svetsko prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region, potrebno e da se po~ituvaat odredbite soglasno Zakonot za upravuvawe so Svetskogo prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region („Sl. Vesnik na RM” br. 75/10). Spored dobienite podatoci vo blizina na opfatot ima postojni instalacii od EVN KEC Struga, MJP Proakva Struga i telekomunikaciski instalacii dobieni od Agencija za elektronski komunikacii (AEK). Vo granicite na planskiot opfat ima izgraden gradeèn fond i toj e daden tabelarno vo numeri~kite pokazateli na izgradeniot gradeèn fond. Vo granicite na planskiot opfat ima postojna vodsnabditelna infrastruktura vodovodna instalacija so F200, F80 i 2”. Vo granicite na planskiot opfat nema postojna fekalna kanalizaciona i atmosferska mreà.

1.1 Celi na za{tita na `ivotnata sredina

Za{titata na ìvotnata sredina podrazbira mnoèstvo na razli~ni postapki i merki koi go spre~uvaat zagrozuvaweto na ìvotnata sredina. Pod za{tita na ìvotnata sredina se podrazbira ne samo za{tita na ~ovekot tuku i za{tita na bilnata vegetacija i ìvotinskiot svet. Celite na za{titata na ìvotnata sredina se za{tita na zdravjeto na lu|eto, kvalitetot na ekosistemite, za{tita na rastitelniot i ìvotinskiot svet i kulturni dobra ~ij tvorec e ~ovekot, za~uvuvawe na ramnoteàta i ekolo{kata stabilnost na prirodata, racionalno i adekvatno koristewe na prirodnite resursi. Deklaracijata za ìvotnata sredina e donesena na Svetskata konferencija na Obedinetite dràvi vo 1972 godina. Stokholmskata konferencija za ~ovekovata sredina, odràna 1972 godina ja razbudila svesta i go ozna~ila po~etokot na ekolo{kata era i istovremeno ja inicirala Pariskata konvencija na Pretsedateli na Dràvi i Vladi na zemjite od Evropskata ekonomska zaednica, odràna istata godina. Vo usvoenata deklaracija kako osnovna cel na ekolo{kiot razvoj se naveduva smaluvawe na rizikot vo pogled na uslovite na ìvot, podobruvawe na kvalitetot na ìveewe i da se vo ostvaruvawe na ovie celi posebno vnimanie obrati na za{titata na ìvotnata sredina. Spored toa, Evropskoto zakonodavstvo koe go ima usvoeno Sovetot na Evropskite ekonomski zaednici se naglasi garancijata na pravoto na sekoj gra|anin na ~ista i zdrava ìvotna sredina. Vo tekot na 1992 godina vo sila stapi Bazelskata Konvencija, ~ija {to cel e smaluvawe na supstanciite odredeni kako opasen otpad. Vo Maj 2004 godina stapi vo sila i Stokholmskata konvencija za perzistentni organski zagaduva~i, so koi gi definira 12 ekstremno otrovni organski zagaduva~i, baraj}i nivna redukcija ili nivno celosno eliminirawe. Me|unarodnata pravna za{tita na ìvotnata sredina se sveduva vo najgolem del na me|unarodno - pravna akcija protiv zagaduvaweto. Sepak, me|unarodnata regulativa vo oblasta na ìvotnata sredina seu{te ne dostignala na nivo koj bi ovozmoìl miren ìvot na site ìvi su{testva na na{ata planeta. Se donesuvaat razni protokoli, konvencii, deklaracii i dr. Republika Makedonija, vo ramkite na evrointegraciskite procesi vo ìvotnata sredina ima potpi{ano golem broj na me|unarodni konvencii,

17 bilateralni dogovori i protokoli i koi zaedno so nacionalnite propisi ja so~inuvaat pravnata ramka koja go ureduvaat upravuvaweto so mediumite na ìvotnata sredina. Vo procesot na aproksimacijata na EU zakonodavstvo od oblasta na ìvotnata sredina preku transponirawe na EU zakonodavstvoto Republika Makedonija gi ima doneseno slednite zakoni:  Zakon za ìvotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15 i 39/16);  Zakon za kvalitet na ambientniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 92/07, 35/10, 47/11, 100/12, 163/13, 10/15 i 146/15);  Zakon za upravuvawe so otpadot („Sl. Vesnik na RM” br. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08, 143/08, 124/10, 51/11, 123/12, 163/13, 51/15, 146/15, 156/15, 192/15 i 39/16);  Zakon za upravuvawe i pakuvawe i otpad od pakuvawe („Sl. Vesnik na RM” br. 161/09, 17/11, 47/11, 136/11, 6/12, 39/12, 163/13, 146/15 i 39/16);  Zakon za upravuvawe so baterii i akumulatori i otpadni baterii i akumulatori („Sl. Vesnik na RM” br. 140/10, 47/11 i 148/11);  Zakon za elektri~na i elektronska oprema i otpadna elektri~na i elektronska oprema („Sl. Vesnik na RM” br. 87/08, 6/09, 161/09, 83/10, 51/11 i 6/12);  Zakon za za{tita od bu~avata vo ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 79/07, 124/10, 47/11, 163/13 i 146/15);  Zakon za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14, 146/15 i 63/16) i dr. Procesot na usoglasuvawe so zakonodavstvoto na EU i vo sega{no vreme e vo tek, posebno vo tehni~kite barawa dadeni vo aneksite na EU Direktivite. Listata na relevantni zakoni i relevantni EU Direktivi i me|unarodni dogovori se dadeni vo to~kata 11 od ovoj Izve{taj. Site obvrski {to proizleguvaat od ovie zakonski i nacionalni strate{ki dokumenti, bea analizirani i zemeni vo predvid pri definirawe na osnovnite celi za za{tita na ìvotnata sredina vo planskiot opfat pri izgotvuvawe na ovoj Izve{taj. Kako generalni celi utvrdeni po ovie zna~ajni osnovi se slednite:  Obezbeduvawe na preventivni merki na za{tita na vodnite resursi- podzemnite vodi od mo`nite zagaduva~ki emisii na materii od realizirawe na planskiot opfat;  Iskoristuvawe na solarnata energija - kako ~ista energija, preku implementirawe na konceptot po~ista sredina;  Vospostavuvawe na permanenten monitoring na kvalitetot na vodata, po~vata i vozduhot;  Zbogatuvawe na {umskiot fond preku zasaduvawe na pojas od soodvetni drvni rastenija;  So~uvuvawe na postojniot biodiverzitet i eliminirawe na mo`nite kontaminacii na istiot i negovo is~eznuvawe;

18  Vospostavuvawe na permanentna sorabotka vo sledeweto na sostojbite vo oblasta na kvalitetot na vodata, po~vata i drugite mediumi vo ìvotnata sredina od strana na lokalnite i Republi~kite zdrastveni institucii od aspekt na so~uvuvawe na zdravjeto na naselenieto;  Vklu~uvawe na javnosta vo procesot na monitorirawe na sostojbite i donesuvawe na odluki za mediumite vo ìvotnata sredina;  Vospostavuvawe na baza na podatoci za sostojbata vo sekoj medium vo ìvotnata sredina po principot (dviè~ka sila-pritisok-sostojba na ìvotnata sredina-vlijanie-odgovor) na lokalno i regionalno nivo. Vo ovoj proces se predlaga pocelosno implementirawe na gore navedenite celi preku realizirawe sistem na predlog merki za za{tita, odbegnuvawe, namaluvawe, neutralizirawe ili kompenzacija na negativnite vlijanija od realizacija na predvidenite sodrìni soglasno urbanisti~kiot plan. Za taa cel vo ponatamo{niot tekst na sodrìnata na ovoj dokument se predlagaat:  Tehni~ki merki koi treba da se prevzemat za vreme na sproveduvawe na planot;  Preporaki za podgotvuvawe, donesuvawe i dopolnuvawe na planovite i programite vo ramkite na sproveduvaweto na zakonskite obvrski vo ìvotnata sredina.

1.2 Specifi~ni celi na Strategiskata ocena

Specifi~nite celi na Strategiskata ocena na ìvotnata sredina se definirani soglasno nacionalnata i me|unarodnata legislativa i se prikaàni preku statusot na biolo{ka raznovidnost, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, materijalnite dobra, kulturnoto nasledstvo i predelot:  Realizacijata na planskoto re{enie da obezbedi za{tita na ìvotnata sredina, podobruvawe na ekonomskite uslovi i zgolemuvawe na ìvotniot standard na naselenieto;  Pravilno upravuvawe so prostorot zaradi odrùvawe na vidoviot biodiverzitet na flora i fauna;  Obezbeduvawe na za{titno zelenilo vo opfatot, so formirawe na hortikulturni nasadi;  Podobruvawe na kvalitetot na vozduhot;  Za~uvuvawe na kvalitetot na vodata;  Integrirano upravuvawe so otpadot i odloùvawe na inertniot otpad na deponija;  Minimizirawe na pojavite od nesre}i i havarii;  Za~uvuvawe na karakteristikite na predelot i ìvotnata sredina. Site aktivnosti vo prostorot treba da se usoglasat so nasokite na Prostorniot plan na dràvata, osobeno zna~itelnite i onie koi se odnesuvaat na planiraweto i izgradbata na:  dràvni infrastrukturni sistemi (pati{ta, èleznici, vozdu{en soobra}aj, telekomunikacii);

19  energetski sistemi, energovodi i pogolemi vodostopanski sistemi;  grade`ni objekti va`ni za Dràvata;  stopanskite kompleksi i onie koi se odnesuvaat na pogolemi koncentracii (slobodni ekonomski zoni);  kapacitetite za koristewe na prirodnite resursi. Prostornite planovi na regionite i podra~jata od poseben interes i urbanisti~kite planovi i proekti se usoglasuvaat so Prostorniot plan na Republikata, osobeno vo odnos na slednite elementi:  namenata i koristeweto na povr{inite;  mreàta na infrastruktura;  mreàta na naselbi;  za{titata na ìvotnata sredina. Nasokite na Prostorniot plan na Republikata vo odnos na namenata i koristeweto na povr{inite se odnesuvaat na zalo`bata pri izrabotkata na urbanisti~kite planovi i proekti, povr{inite za site urbani sodrìni treba da se baraat isklu~ivo na povr{ini od poslabi bonitetni klasi (nad IV kategorija). Posebni merki i aktivnosti za ostvaruvawe na racionalnoto koristewe i za{tita na prostorot, kako i posebni interesi na prostorniot razvoj se:  Obezbeduvawe na sproveduvawe na postojnite zakoni i propisi so koi se za{tituva prostorot, resursite i nacionalnoto bogatstvo i se organizira i ureduva prostorot so cel za vkupen razvoj.  Racionalno koristewe na podra~jata za gradba i nivno pro{iruvawe ili formiraweto na novi vrz baza na kriteriumite za izgotvuvawe na soodvetna planska dokumentacija.  Nasokite i kriteriumite za ureduvawe na prostorot nadvor od grade`nite podra~ja treba da se utvrdat so pomo{ na stru~ni osnovi i upatstvata od resorite na zemjodelstvoto, vodostopanstvoto, {umarstvoto i za{titata na ìvotnata sredina.  Sozdavawe na uslovi za locirawe na mali stopanski edinici. Celite na ovoj planski dokument se kompatibilni so celite na slednite strate{ki dokumenti: Upravuvawe so otpad:  Urban razvoj i prostorno planirawe. Za{tita na biodiverzitetot:  Upravuvawe i koristewe na prirodnite resursi;  Da se za~uva biolo{kata ramnoteà na ekosistemite;  Podigawe na ekolo{ka svest;  Primena na alternativi (obnovlivi izvori na energija). Programa za razvoj na jugozapaden planski region 2010-2015 godina. Glavna strate{ka cel na programata za razvoj na Jugozapaden planski region za periodot 2010-2015 godina e:  Konkurenten planski region vo nacionalni i me|unarodni ramki {to se karakterizira so brz, dinami~en i odr`liv razvoj.

20 Vrska so drugi planski dokumenti: Prostoren plan na RM  Uvaùvawe na realnite faktori na razvoj;  Prevzemawe stimulativni merki od strana na dràvnite i drugi vidovi poddr{ka za programi na lokalnite zaednici i stopanskite akteri;  Vospostavuvawe na pazarni principi i formirawe soodvetna institucionalna ramka vo koja }e moàt da funkcioniraat pazarnite institucii;  Sozdavawe na regionalen diferenciran ambient za stopanisuvawe so pomo{ na soodvetna politika.

Nacionalen ekolo{ki akcionen plan:  Da se ovozmoì integrirawe na politikata za za{tita na ìvotna sredina vo ostanatite sektorski politiki;  Da se pottiknat industrijata, davatelite na uslugi i drugite subjekti vo oblasta na ìvotnata sredina kon pogolema odgovornost za za{titata na ìvotnata sredina;  Da se dadat nasoki za ekolo{ki odr`liv pristap;  Da se zgolemi stepenot na ispolnuvawe na obvrskite od regionalnite i globalnite dogovori vo oblasta na ìvotnata sredina. Implementacijata na planskata dokumentacija }e bide vo korelacija so lokalnite, regionalnite, nacionalnite i me|unarodni dokumenti so cel da bidat postignati celite i nivnite barawa.

1.3 Upotrebena metodologija

Pri podgotovkata na Izve{tajot za Strategiska ocena se kreira{e metodologija kompatibilna na karakteristikite na prostorot opfaten so planskiot dokument, planskata zada~a, dostapnite strategii i dokumenti. Pri sproveduvawe na postapkata etapno bea prevzemeni slednite ~ekori:  Primarno bea definirani celite za za{tita na ìvotnata sredina utvrdeni vo strate{kite dokumenti na lokalno, nacionalno i me|unarodno nivo;  Se ostvari sredba so pretstavnik na izrabotuva~ot na planskiot dokument i se realizira razgovor za celite na investicionite aktivnosti i sodrìnite koi }e bidat opfateni vo prostorot i nivnata razmestenost;  Se napravi prvi~en uvid na sega{nite sostojbi vo ìvotnata sredina vo analiziraniot planski opfat, negovata okolina i po{iroko;  Podetalno se prou~ija sodrìnite {to se predvideni da se lociraat vo planskiot opfat, urbanisti~kiot proekt, kako i prostornata dokumentacija, namenata i kategorijata na zemji{teto;

21  Detalno se razgledaa tehni~kite re{enija predvideni za realizacija na proektnata zada~a;  Uvid na postojnata realizirana urbanisti~ka sostojba na podra~jeto definirano so planskiot opfat (bespravna gradba, soobra}aen pristap i sl.);  Sogleduvawe na mo`nite negativni vlijanija po ìvotnata sredina od realizacija na sodrìnite predvideni so urbanisti~kiot proekt;  Nadminuvawe na negativnite vlijanija po ìvotnata sredina od realizacija na sodrìnite predvideni so urbanisti~kiot proekt;  Predlagawe na preventivni i korektivni merki za ublaùvawe od negativnite vlijanija po ìvotnata sredina;  Vklu~uvawe i zapoznavawe na site zainteresirani strani vo procesot na izgotvuvawe na dokumentot i utvrduvawe na sostojbite vo ìvotnata sredina so realizacija na planot.

Pri izgotvuvawe na planskiot dokument koristena e stru~na literatura od ovaa oblast, EU Direktivite, nacionalnite strate{ki dokumenti, relevantna zakonska regulativa, me|unarodni dogovori, prostorni i urbanisti~ki planovi i drugi relevanti za izrabotka na dokumentot.

22 1.4 Zakonodavna ramka

Izve{tajot za Strategiska ocena na `ivotnata sredina za UPVNM za izgradba na stopanski kompleks so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija, G3-servisi i G4-stovari{ta na del od KP 1143/1, KP 1143/2, KP 1143/3, KP 1143/4, KP 1143/5, KP1143/6, KP 1143/7, del od 1559/2, KO Vrani{ta-vgr i del od KP 2828, KO Struga, op{tina Struga e izraboten soglasno postojnata zakonska regulativa vo `ivotnata sredina i prirodata vo Republika Makedonija:

Zakon za @ivotna sredina Zakon za `ivotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15 i 39/16).

Strategiska ocena na ìvotnata sredina 1. Uredba za kriteriumite vrz osnova na koi se donesuvaat odlukite dali opredeleni planski dokumenti bi moèle da imaat zna~itelno vlijanie vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 114/07); 2. Uredba za sodrìnata na izve{tajot za strategiska ocena na ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07); 3. Uredba za strategiite i programite, vklu~uvaj}i gi i promenite na tie strategii, planovi i programi, za koi zadolìtelno se sproveduva postapka za ocena na nivnoto vlijanie vrz ìvotnata sredina i vrz ìvotot i zdravjeto na lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07 i 45/11); 4. Uredba za u~estvo na javnosta vo tekot na izrabotkata na propisi i drugi akti, kako i planovi i programi od oblasta na ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08 i 45/11); 5. Pravilnik za formata, sodrìnata i obrazecot na Odlukata za sproveduvawe, odnosno nesproveduvawe na strategiska ocena i na formularite za potrebata od sproveduvawe, odnosno nesproveduvawe na strategiska ocena („Sl. Vesnik na RM” br. 122/11).

Za{tita na prirodata Zakon za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14, 146/15 i 63/16).

Zakon za kvalitet na ambientniot vozduh Zakon za kvalitet na ambientniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 92/07, 35/10, 47/11 i 100/12-pre~isten tekst, 10/15 i 146/15).

Zakon za urbano zelenilo („Sl. Vesnik na RM” br. 11/18).

23 Upravuvawe so otpadot Zakon za upravuvawe so otpadot („Sl. Vesnik na RM” br. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08, 143/08, 124/10, 51/11, 123/12, 147/13, 163/13, 51/15, 146/15, 192/15 i 39/16).

Za{tita od bu~ava Zakon za za{tita od bu~ava vo `ivotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 79/07, 124/10, 47/11, 163/13 i 146/15).

Indikatori za bu~ava 1. Pravilnik za primena na indikatorite za bu~ava, dopolnitelni indikatori za bu~ava, na~inot na merewe na bu~ava i metodite za ocenuvawe so indikatorite za bu~ava vo `ivotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 107/08); 2. Pravilnik za grani~ni vrednosti na nivoto na bu~ava vo `ivotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08).

Monitoring za bu~ava 1. Pravilnik za lokaciite na mernite stanici i mernite mesta („Sl. Vesnik na RM” br. 120/08); 2. Pravilnik za pobliskite uslovi vo pogled na potrebnata oprema koja treba da ja poseduvaat ovlasteni nau~ni stru~ni organizacii i institucii kako i drugi pravni i fizi~ki lica za vr{ewe na opredeleni stru~ni raboti za monitoring na bu~ava („Sl. Vesnik na RM” br. 152/08).

Zakon za voda Zakon za vodi („Sl. Vesnik na RM” br. 87/08, 6/09, 161/09, 83/10, 51/2011, 44/12, 23/13, 163/13, 180/14, 146/15 i 52/16).

Nacionalna strategija za upravuvawe so otpad (2008-2020) Nacionalen plan za upravuvawe so otpad (2009-2015)

Zakonot za upravuvawe so svetskoto prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region („Sl. Vesnik na RM” br. 75/10). Zakon za za{tita na Ohridskoto Ezero („Sl. Vesnik na RM” br. 45/77). Dosie za nominacija na Ohridskoto kulturno-istorisko i prirodno nasledstvo na Listata na UNESKO (1980).

Zakon za za{tita i spasuvawe Zakon za za{tita i spasuvawe („Sl. Vesnik na RM” br. 36/04, 49/04, 86/08, 124/10, 18/11, 41/14 i 146/15).

Prostorno planirawe Prostoren plan na Republika Makedonija („Sl. Vesnik na RM” br. 39/04).

24 Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 163/16 i 64/18).

Pravilnik za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16,134/16, 33/17 i 86/18). Pravilnik za pobliska sodr`ina, razmer i na~in na grafi~ka obrabotka na urbanisti~ki planovi („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15).

1.5 Institucionalna ramka

Zakonot za organizacija i rabota na organite na dràvnata uprava („Sl. Vesnik na RM” br. 58/00, 44/02, 82/08, 167/10 i 51/11) gi definira slednite nadle`nosti na Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe:  sledeweto na sostojbata na ìvotnata sredina;  za{titata na vodite, po~vata, florata, faunata, vozduhot i ozonskata obvivka od zagaduvawe;  za{titata od bu~ava, radijacija, za{titata na biodiverzitetot, geodiverzitetot, nacionalnite parkovi i za{titenite oblasti;  restavracijata na zagadenite delovi od ìvotnata sredina;  predlagaweto merki za tretman na cvrst otpad;  prostornoto planirawe;  prostorniot informativen sistem;  nadzorot od negova nadle`nost i  vr{i i drugi raboti utvrdeni so zakon. Zakonot za organizacija i rabota na organite na dràvnata uprava vo ova nasoka na Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe mu dava klu~na uloga, vo procesot na kreirawe na politikata za za{tita na ìvotnata sredina. Odredeni nadle`nosti vo upravuvaweto so ìvotnata sredina imaat i drugi organi na dràvnata uprava i lokalnata samouprava kako {to se:  Ministerstvo za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo;  Ministerstvo za transport i vrski;  Institutot za javno zdravje;  Ministerstvo za zdravstvo;  Hidrometerolo{ki Zavod, i  Edinicite na lokalnata samouprava. Zna~ajna uloga vo procesot na donesuvaweto na zakonite od oblasta na ìvotnata sredina ima i Sobraniskata komisija za transport vrski i ekologija. Vo procesot na Strategiska ocena na ìvotnata sredina, Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe ima odredeni nadle`nosti propi{ani so Zakonot za ìvotnata sredina, kako {to se:

25  podgotovka na re{enie vo onie slu~ai vo koi ne se soglasuva so odlukata za sproveduvawe, odnosno nesproveduvawe na SOV@S ili so opredeleniot obem na SOV@S vo odlukata;  podgotovka na re{enie za soodvetnosta na izve{tajot na SOV@S za planskiot dokument, i  vospostavuvawe i aùrirawe na listata na eksperti za SOV@S. Organi na dràvnata uprava/edinicite na lokalna samouprava koi gi podgotvuvaat-usvojuvaat planskite dokumenti soglasno Zakonot za ìvotnata sredina imaat obvrska za:  podgotovka na izve{tajot za SOV@S;  objavuvawe na informacii za otpo~nuvaweto na podgotvuvaweto na planskite dokumenti i za u~estvo na javnosta vo procesot na konsultacii;  objavuvawe na informacii za nacrt planskiot dokument koj se podgotvuva i za predlog izve{tajot za SOV@S;  podgotovka na izve{tajot od konsultacijata so javnosta vrz osnova na dobienite komentari i mislewa od javnite konsultacii;  kompletirawe na izve{tajot za SOV@S i na planskite dokumenti so dobieni mislewa i komentari, i  monitoring na vlijanijata od implementacijata na planskiot dokument i vo slu~aj na negativni efekti i informirawe na M@SPP.

26 Vo ovoj proces Ministerstvoto za nadvore{ni raboti e odgovorno za sproveduvawe na prekugrani~ni konsultacii za SOV@S vo odnos na dostavuvawe na izvestuvawe do sosednata dràva, koja moè da bide zasegnata od podgotovkata na planskiot dokument ili koga Republika Makedonija moè da bide zasegnata od podgotovka na planski dokument vo sosedna dràva.

1.6 Sodr`ina na Izve{tajot za strategiska ocena na `ivotnata sredina

Sproveduvaweto na Strategiskata ocena na ìvotnata sredina e interaktiven proces koj treba da se sprovede paralelno so razvojot na planot ili programata. Strategiskata ocena na ìvotnata sredina e proces za da se osigura deka zna~itelen efekt vrz ìvotnata sredina {to proizleguvaat od politiki, planovi i programi se identifikuvaat, ocenuvaat i namaluvaat. Vaèn instrument za da im se pomogne vo postignuvawe na odr`liv razvoj i kreirawe na politikata e Strategiskata ocena na ìvotnata sredina. Posebni beneficii vo Strategiskata ocena vklu~uvaat:  Poddr{ka na odr`liviot razvoj;  Da se podobrat dokazite kako dobra osnova za strate{kite odluki;  Da se konsultiraat site zainteresirani strani vo procesot na izgotvuvawe na dokumentot i utvrduvawe na sostojbite vo ìvotnata sredina so realizacija na planot;  Da se naso~at na drugi procesi, kako {to se vlijanieto vrz ìvotnata sredina na ocenkite vrz oddelni razvojni proekti. Strategiskata ocena sledej}i gi odredbite za sodrìnata na ovoj Izve{taj, gi obrabotuva slednite sodrìni:  Karakteristiki na ìvotnata sredina vo oblastite koi bi bile zna~itelno zasegnati;  Problemi od oblastite koi se od posebno zna~ewe za ìvotnata sredina, a osobeno od aspekt na za{tita na divite ptici i habitatite;  Celite na za{tita na ìvotnata sredina, odredeni na nacionalno ili me|unarodno nivo, koi se relevantni za planskiot dokument i na~inot na koj ovie celi i site aspekti na ìvotnata sredina se zemeni vo predvid za vreme na nivnite podgotovki;  Verojatnite zna~ajni vlijanija vrz ìvotnata sredina vo celina, vklu~itelno i vrz biodiverzitetot, zdravjeto na lu|eto, florata, faunata, vodata, vozduhot, po~vata, klimatskite faktori, kulturnoto nasledstvo, pejsaòt i materijalnite pridobivki. Ovie vlijanija vklu~uvaat sekundarni, kratkoro~ni, dolgoro~ni, trajni i privremeno pozitivni i negativni efekti;  Rezime/kratok pregled na pri~inite na alternativite, opis za toa kako e napravena procenkata, vklu~uvaj}i gi site pote{kotii (kako

27 {to se tehni~kite nedostatoci ili nedostigot na know-how) do koi se do{lo pri sobiraweto na potrebnite informacii;  Opis na predvidenite merki koi se odnesuvaat na monitoringot vo soglasnost so zakonskite obvrski;  Ne-tehni~ko rezime na informaciite dadeni vo soglasnost so barawata navedeni vo prethodnite to~ki.

1.7 Rezime

Re{enijata koi proizlegoa od strategiskata ocena na vlijanieto na planskiot dokument UPVNM za izgradba na stopanski kompleks so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija, G3-servisi i G4-stovari{ta na del od KP 1143/1, KP 1143/2, KP 1143/3, KP 1143/4, KP 1143/5, KP1143/6, KP 1143/7, del od 1559/2, KO Vrani{ta-vgr i del od KP 2828, KO Struga, op{tina Struga vrz `ivotnata sredina, se vmetnati vo planskata dokumentacija, zaradi {to istiot e prifatliv za implementacija.

28 2. PREGLED NA PLANSKIOT DOKUMENT 2.1 Osnovi na planskiot dokument

Predmetniot planski opfat na ovoj UPVNM za izgradba na stopanski kompleks so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija, G3-servisi i G4- stovari{ta na del od KP 1143/1, KP 1143/2, KP 1143/3, KP 1143/4, KP 1143/5, KP1143/6, KP 1143/7, del od 1559/2, KO Vrani{ta-vgr i del od KP 2828, KO Struga, op{tina Struga e so povr{ina od 5.22 ha. Povr{ina na predmetniot planski opfat iznesuva 5.22 ha = 2.67ha + 2.55 ha. Planskiot opfat se grani~i so opfat za koj se izdadeni uslovi za planirawe na prostorot, so tehni~ki broj Y23709, so re{enie 15-1379/2 od 25-02-2010 godina. Vo 2016 godina granicata se pro{iruva i se dopolnuva so Uslovi za planirawe na prostorot so tehni~ki broj Y23709i, so re{enie 15- 1155/2017 od 15-08-2017 godina i pretstavuvaat dopolna na prethodno izdadenite Uslovi za planirawe na prostorot pod tehni~ki broj Y23709 i istite se nameneti za izrabotka na Urbanisti~ki plan von naseleno mesto, so vkupna povr{ina na planskiot opfat od 5,22 ha. Za predmetniot planski opfat nema izraboteno urbanisti~ko planska dokumentacija. UPVNM e izraboten soglasno Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 163/16 i 64/18), Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18), Pravilnikot za pobliska sodrìna, forma i na~in na obrabotka na generalen urbanisti~ki plan, detalen urbanisti~ki plan, urbanisti~ki plan za selo, urbanisti~ki plan nadvor od naseleno mesto i regulaciski plan na generalen urbanisti~ki plan, formata, sodrìnata i na~inot na obrabotka na urbanisti~ko planski dokumentacii i arhitektonsko- urbanisti~ki proekt i sodrìnata, formata i na~inot na obrabotka na proektot za infrastruktura („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15). Cel na planot e da se sozdadat uslovi za gradba i planirawe na pet (5) grade`ni parceli na KP 1143/1, KP 1143/2, KP 1143/3, KP 1143/4, KP 1143/5, KP 1143/6, KP 1143/7, del od 1559/2 KO Vrani{ta-vgr i del od KP 2828, KO Struga, vo op{tina Struga. So ovaa planska dokumentacija se predviduvaat slednite grupi na klasi na nameni:  G - Proizvodstvo, distribucija i servisi  D - Zelenilo i rekreacija  E - Infrastruktura Vo ramkite na predmetniot planski opfat se planira razvoj so predviduvawe na grade`ni parceli so slednite osnovni klasi na namena:  G2 - Lesna i nezagaduva~ka industrija  G4 - Stovari{ta G2 - Lesna i nezagaduva~ka industrija

29 Vo koe spa|aat site vidovi proizvodstvo koi ne pobaruvaat mnogu energija, ne sozdavaat golem promet na surovini, materijali i soobra}aj i ne proizveduvaat {tetni emanacii; G4 - Stovari{ta Vo koi spa|aat site vidovi stovari{ta za skladirawe na stoka na otvoren ili zatvoren prostor, vo specijalni uslovi za ~uvawe, otpadi, avtopazari i sli~no;  D2 - Za{titno zelenilo Vo koe spa|aat uredeni zeleni povr{ini ~ija osnovna namena e da gi izoliraat zonite so inkompatibilni nameni i imaat uloga na tampon zoni. Za osnovnata klasa na nameni D2 - Za{titno zelenilo ne se planiraat kompatibilni klasi na namena.  E1 - Komunalna infrastruktura Vo koja spa|aat site vidovi soobra}ajna, vodovodna kanalizaciona, energetska i elektronska komunikaciska infrastruktura i oprema i sl.  E2 - Komunalna infrastruktura Vo koja spa|aat gradbite na komunalnata infrastruktura kako: terminali od sekakov vid, avtobuski i èlezni~ki stanici, pristani{ta, poligon za obuka na voza~i na motorni vozila, stanici za tehni~ki pregledi, akumulacii i brani za vodosnabduvawe, aerodromi, grani~ni premini, katni garaì, benziski pumpni stanici i uslu`ni centri, merni stanici, trafostanici do 20 kv, gradbi za proizvodstvo na energija, rezervoari za voda, protivpoàrni domovi, elektronski komunikaciski gradbi i sli~no.

2.2 Planski opfat 2.2.1 Geografska i geodetska mestopolo`ba

Predmetniot planski opfat e so slednite granici:  Na sever granicata na planskiot opfat grani~i del od KP 1143/1;  Na istok granicata na planskiot opfat se sovpa|a so osovinata na magistralniot pat na M3 - delnica Struga - Debar.  Na jug granicata na planskiot opfat pominuva niz KP 2828, odnosno lokalniot pat koj {to vodi kon s. Zagra~ani i gi tangira KP 2827, KP 2826/1 i 2829/1.  Na zapad granicata na planskiot opfat pominuva niz KP 1143/1.

2.2.2 Namena na upotreba na zemji{teto

So planot se utvrdeni slednite osnovni klasi na nameni: G2 - Lesna i nezagaduva~ka industrija G4 - Stovari{ta D2 - Za{titno zelenilo E1 - Komunalna infrastruktura E2 - Komunalna suprastruktura

30 Klasite na nameni se vpi{ani na samata povr{ina za izgradba za sekoja grade`na parcela poedine~no. Za site gradbi, predvideni se i alternativni klasi na namena, kompatibilni vo odnos na osnovnata klasa na namena.

Grade`na parcela 1 Povr{ina na grade`na parcela - 6633,64m2; Povr{ina za gradba - 8316,82m2; Bruto razviena povr{ina - 16633,64m2; Procent na izgradenost - 50.0%; Koeficient na iskoristenost - 1.00; Minimalen procent na ozelenetost - 25%; Klasa na namena: G4 - Stovari{ta Kompatibilna namena (maksimalen dozvolen % na u~estvo na edine~na klasa na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena vo planot):  B1 - Mali komercijalni i delovni nameni do maksimum 30%,  B2 - Golemi trgovski edinici do maksimum 30%,  B4 - Delovni prostori do maksimalno 10%,  D2 - Za{titno zelenilo do maksimalno 30%.  D3 - Sport i rekreacija do maksimalno 30%.  D4 - Memorijalni prostori do maksimalno 30%.  G2 - Lesna i nezagaduva~ka industrija do maksimalno 49%.  G3 - Servisi do maksimalno 49%. Maksimalen dozvolen % na zbirot na edine~nata klasa na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena na planot: 49%; Maksimalna visina do zavr{en venec: 9.0m; Maksimalen broj na katovi: P+1; Kolskiot pristap do grade`nata parcela e planiran preku novoplanirana Industriska ulica (Presek 3-3). Potreben broj na parking mesta: e definiran spored ~len 59 od Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18): G4 - Stovari{ta Potrebniot broj parking mesta se utvrduva so proektna dokumentacija vo zavisnost od potrebite za gradbata i specifi~nite uslovi koi proizleguvaat od nejzinata namena. Pri realizacija na grade`ni aktivnosti za konkretnata grade`na parcela - GP 1, zakonska obvrska na investitorot e da se predvidi i finansira zadol`itelen nadzor na stru~no lice za za{tita na kulturno nasledstvo od nadle`nata ustanova.

Objekt 1.2 Povr{ina za gradba - 9.0m2; Bruto razviena povr{ina - 9.0m2;

31 Klasa na namena: E2 komunalna suprastruktura - trafostanica Ne se predviduva kompatibilna klasa na namena Maksimalna visina do zavr{en venec: 4.0m; Maksimalen broj na katovi: P; Kolskiot pristap do grade`nata parcela e planiran preku novoplanirana Industriska ulica (Presek 3-3). Potreben broj na parking mesta: e definiran spored ~len 59 od Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18): G4 - Stovari{ta Potrebniot broj parking mesta se utvrduva so proektna dokumentacija vo zavisnost od potrebite za gradbata i specifi~nite uslovi koi proizleguvaat od nejzinata namena. Pri realizacija na grade`ni aktivnosti za konkretnata grade`na parcela - GP 2, zakonska obvrska na investitorot e da se predvidi i finansira zadol`itelen nadzor na stru~no lice za za{tita na kulturno nasledstvo od nadle`nata ustanova.

Grade`na parcela 2 Povr{ina na grade`na parcela - 7272.87m2; Procent na izgradenost - 64.8%; Koeficient na iskoristenost - 1.30; Minimalen procent na ozelenetost - 25%; Objekt 2.1 Povr{ina za gradba - 1926.18m2; Bruto razviena povr{ina - 3852.36m2; Klasa na namena: G4 - Stovari{ta Kompatibilna namena (maksimalen dozvolen % na u~estvo na edine~na klasa na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena vo planot):  B1 - Mali komercijalni i delovni nameni do maksimum 30%,  B2 - Golemi trgovski edinici do maksimum 30%,  B4 - Delovni prostori do maksimalno 10%,  D2 - Za{titno zelenilo do maksimalno 30%.  D3 - Sport i rekreacija do maksimalno 30%.  D4 - Memorijalni prostori do maksimalno 30%.  G2 - Lesna i nezagaduva~ka industrija do maksimalno 49%.  G3 - Servisi do maksimalno 49%. Maksimalen dozvolen % na zbirot na edine~nata klasa na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena na planot: 49%; Maksimalna visina do zavr{en venec:9.0m; Maksimalen broj na katovi: P+1; Kolskiot pristap do grade`nata parcela e planiran preku novoplanirana Industriska ulica (Presek 3-3).

32 Objekt 2.2 Povr{ina za gradba - 478.37m2; Bruto razviena povr{ina - 958.74m2; Klasa na namena: G3 - Stovari{ta Kompatibilna namena (maksimalen dozvolen % na u~estvo na edine~na klasa na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena vo planot):  B1 - Mali komercijalni i delovni nameni do maksimum 30%,  B2 - Golemi trgovski edinici do maksimum 30%,  B4 - Delovni prostori do maksimalno 10%,  D2 - Za{titno zelenilo do maksimalno 30%.  D3 - Sport i rekreacija do maksimalno 30%.  D4 - Memorijalni prostori do maksimalno 30%.  G2 - Lesna i nezagaduva~ka industrija - do maksimalno 49%.  G3 - Servisi do maksimalno 49%. Maksimalen dozvolen % na zbirot na edine~nata klasa na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena na planot: 49%; Maksimalna visina do zavr{en venec: 9.0m; Maksimalen broj na katovi: P+1; Kolskiot pristap do grade`nata parcela e planiran preku novoplanirana Industriska ulica (Presek 3-3). Objekt 2.3 Povr{ina za gradba - 9.0m2; Bruto razviena povr{ina - 9.0m2; Klasa na namena: E2 - Komunalna suprastruktura - trafostanica Kompatibilna namena (maksimalen dozvolen % na u~estvo na edine~na klasa na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena vo planot): Maksimalna visina do zavr{en venec: 4.0m; Maksimalen broj na katovi: P; Kolskiot pristap do grade`nata parcela e planiran preku novoplanirana Industriska ulica (Presek 3-3). Potreben broj na parking mesta: e definiran spored ~len 59 od Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18): G4 - Stovari{ta Potrebniot broj parking mesta se utvrduva so proektna dokumentacija vo zavisnost od potrebite za gradbata i specifi~nite uslovi koi proizleguvaat od nejzinata namena. Pri realizacija na grade`ni aktivnosti za konkretnata grade`na parcela - GP 3, zakonska obvrska na investitorot e da se predvidi i finansira zadol`itelen nadzor na stru~no lice za za{tita na kulturno nasledstvo od nadle`nata ustanova.

Grade`na parcela 3 Povr{ina na grade`na parcela - 7924.21m2;

33 Procent na izgradenost - 25.9%; Koeficient na iskoristenost - 0.22; Minimalen procent na ozelenetost - 25%; Objekt 3.1 Povr{ina za gradba - 1455.94m2; Bruto razviena povr{ina - 2911.87m2; Klasa na namena: G4 - Stovari{ta Kompatibilna namena (maksimalen dozvolen % na u~estvo na edine~na klasa na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena vo planot):  B1 - Mali komercijalni i delovni nameni do maksimum 30%,  B2 - Golemi trgovski edinici do maksimum 30%,  B4 - Delovni prostori- do maksimalno 10%,  D2 - Za{titno zelenilo do maksimalno 30%.  D3 - Sport i rekreacija do maksimalno 30%.  D4 - Memorijalni prostori do maksimalno 30%.  G2 - Lesna i nezagaduva~ka industrija do maksimalno 49%.  G3 - Servisi - do maksimalno 49%. Maksimalen dozvolen % na zbirot na edine~nata klasa na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena na planot: 49%; Maksimalna visina do zavr{en venec: 9.0m; Maksimalen broj na katovi: P+1; Kolskiot pristap do grade`nata parcela e planiran preku novoplanirana Industriska ulica (Presek 3-3). Objekt 3.2 Povr{ina za gradba - 884.89m2; Bruto razviena povr{ina - 1769.79m2; Klasa na namena: G3 - Stovari{ta Kompatibilna namena (maksimalen dozvolen % na u~estvo na edine~na klasa na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena vo planot):  B1 - Mali komercijalni i delovni nameni do maksimum 30%,  B2 - Golemi trgovski edinici do maksimum 30%,  B4 - Delovni prostori do maksimalno 10%,  D2 - Za{titno zelenilo do maksimalno 30%.  D3 - Sport i rekreacija do maksimalno 30%.  D4 - Memorijalni prostori do maksimalno 30%.  G2 - Lesna i nezagaduva~ka industrija do maksimalno 49%.  G4 - Stovari{ta do maksimalno 49%. Maksimalen dozvolen % na zbirot na edine~nata klasa na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena na planot: 49%; Maksimalna visina do zavr{en venec: 9.0m; Maksimalen broj na katovi: P+1; Kolskiot pristap do grade`nata parcela e planiran preku novoplanirana Industriska ulica (Presek 3-3). Potreben broj na parking mesta: e definiran spored ~len 59 od Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl.

34 Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18): G4 - Stovari{ta Potrebniot broj parking mesta se utvrduva so proektna dokumentacija vo zavisnost od potrebite za gradbata i specifi~nite uslovi koi proizleguvaat od nejzinata namena. Pri realizacija na grade`ni aktivnosti za konkretnata grade`na parcela - GP 4, zakonska obvrska na investitorot e da se predvidi i finansira zadol`itelen nadzor na stru~no lice za za{tita na kulturno nasledstvo od nadle`nata ustanova.

Grade`na parcela 4 Povr{ina na grade`na parcela - 2973.20m2; Povr{ina za gradba - 1487.62m2; Bruto razviena povr{ina - 2975.23m2; Procent na izgradenost - 50%; Koeficient na iskoristenost - 1.00; Minimalen procent na ozelenetost - 25%; Klasa na namena: G2 lesna i nezagaduva~ka industrija Kompatibilna namena (maksimalen dozvolen % na u~estvo na edine~na klasa na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena vo planot):  B1 - Mali komercijalni i delovni nameni do maksimum 30%,  B2 - Golemi trgovski edinici do maksimum 30%,  B4 - Delovni prostori do maksimalno 10%,  V2 - Obrazovanie do maksimalno 40%,  D2 - Za{titno zelenilo do maksimalno 30%.  D3 - Sport i rekreacija do maksimalno 30%.  D4 - Memorijalni prostori do maksimalno 30%.  G3 - Servisi do maksimalno 30%.  G4 - Stovari{ta do maksimalno 30%. Maksimalen dozvolen % na zbirot na edine~nata klasa na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena na planot: 49%; Maksimalna visina do zavr{en venec: 9.0m; Maksimalen broj na katovi: P+1; Kolskiot pristap do grade`nata parcela e planiran preku novoplanirana Industriska ulica (Presek 3-3). Potreben broj na parking mesta: e definiran spored ~len 59 od Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18): G2 lesna i nezagaduva~ka industrija Potrebniot broj parking mesta se utvrduva so proektna dokumentacija vo zavisnost od potrebite za gradbata i specifi~nite uslovi koi proizleguvaat od nejzinata namena.

35 Pri realizacija na grade`ni aktivnosti za konkretnata grade`na parcela - GP 5, zakonska obvrska na investitorot e da se predvidi i finansira zadol`itelen nadzor na stru~no lice za za{tita na kulturno nasledstvo od nadle`nata ustanova.

Grade`na parcela 5 Povr{ina na grade`na parcela - 3210.99m2; Povr{ina za gradba - 1548.13m2; Bruto razviena povr{ina - 3096.25m2; Procent na izgradenost - 48.2%; Koeficient na iskoristenost - 0.96; Minimalen procent na ozelenetost - 25%; Klasa na namena: G2 lesna i nezagaduva~ka industrija Kompatibilna namena (maksimalen dozvolen % na u~estvo na edine~na klasa na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena vo planot):  B1 - Mali komercijalni i delovni nameni do maksimum 30%,  B2 - Golemi trgovski edinici do maksimum 30%,  B4 - Delovni prostori do maksimalno 10%,  V2 - Obrazovanie do maksimalno 40%,  D2 - Za{titno zelenilo do maksimalno 30%.  D3 - Sport i rekreacija do maksimalno 30%.  D4 - Memorijalni prostori do maksimalno 30%.  G3 - Servisi do maksimalno 30%.  G4 - Stovari{ta do maksimalno 30%. Maksimalen dozvolen % na zbirot na edine~nata klasa na namena vo odnos na osnovnata klasa na namena na planot: 49%; Maksimalna visina do zavr{en venec: 9.0m; Maksimalen broj na katovi: P+1; Kolskiot pristap do grade`nata parcela e planiran preku novoplanirana Industriska ulica (Presek 3-3). Potreben broj na parking mesta: e definiran spored ~len 59 od Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18): G2 - Lesna i nezagaduva~ka industrija Potrebniot broj parking mesta se utvrduva so proektna dokumentacija vo zavisnost od potrebite za gradbata i specifi~nite uslovi koi proizleguvaat od nejzinata namena. Pri realizacija na grade`ni aktivnosti za konkretnata grade`na parcela - GP 6, zakonska obvrska na investitorot e da se predvidi i finansira zadol`itelen nadzor na stru~no lice za za{tita na kulturno nasledstvo od nadle`nata ustanova.

36 3. KRATOK OPIS I OBRAZLO@ENIE NA PLANSKITE RE[ENIJA ZA IZGRADBA NA KOMUNALNA I SOOBRA]AJNA INFRASTRUKTURA

3.1 Soobra}ajno povrzuvawe

Kompletna soobra}ajna signalizacija na uli~nata mre`a, kako vertikalna i horizontalna, treba da se izvede soglasno propisite od oblasta na soobra}ajot. Vo odnos na re{avaweto na problemot na stacionatniot soobra}aj za site klasi na nameni, potrebite za parkirawe }e se re{avaat vo ramkite na grade`nata parcela, soglasno ~len 59 od Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18). Dimenzioniraweto na grupnite parkirali{ta vo grade`nite parceli i gradbite se vr{i na toj na~in {to na vkupniot broj parking mesta se planriaat minimum 3% parking mesta za invalidi. Na parkirali{ta so pomalku od 20 mesta se prdviduva minimum edno parking mesto za invalidi. Parking mestata za invalidi da se dimenzioniraat soglasno ~len 38 od Pravilnikot za na~inot na obezbeduvawe na nepre~en pristap, dvi`ewe, prestoj i rabota na licata so invalidnost do i vo gradbite („Sl. Vesnik na RM” br. 25/10). Daden e pregled na soobra}ajnite povr{ini soglasno ~len 63 od Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18) i e napravena funkcionalna klasifikacija na soobra}ajnicite vo predmetniot planski opfat:  Presek 1-1 Magistralna ulica M3 (del od R-418) (vkupen profil od 27.5m) (3.25m trotoar, 1.50m velosipedska pateka, 2h3.50m kolovoz, 4.0m zelenilo, 2h3.50m kolovoz, 1.50m velosipedska pateka, 3.25m trotoar)  Presek 2-2 Servisna ulica (vkupen profil od 10.0m). (1.50m trotoar, 2h3.50m kolovoz, 1.50m trotoar)  Presek 3-3 Industrija ulica (vkupen profil od 10.0m) (1.50m trotoar, 2h3.50m kolovoz, 1.50m trotoar). Stacionarniot soobra}aj - parkirawe na motornite vozila za grade`nite parceli so klasa na namena G2 - Lesna i nezagaduva~ka industrija se planira vo sklop na grade`na parcela. Parkiraweto prvenstveno da se re{i vo sopstvenata parcela so po~ituvawe na potreben broj na parking mesta kako osnoven uslov za izgradba na maksimalno dozvolenata visina i povr{ina za gradba. Minimalniot broj na parking mesta }e se opredeli soglasno ~len 59 od Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/2015, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18) spored slednite normativi:

37  G2 - Lesna i nezagaduva~ka industrija - potrebniot broj na parking mesta se utvrduva so proektna dokumentacija vo zavisnost od potrebite za gradbata i specifi~nite uslovi koi proizleguvaat od nejzinata namena.

3.2 Komunalna infrastruktura

Vneseni se postojnite vodovodni instalacii vo ramkite na planskiot opfat i neposredna blizina i planirana e dopolnitelna vodovodna mreà, fekalna i atmosferska kanalizacija. Soglasno izvestuvaweto od MJP Proakva Struga, vo ramkite na predmetniot planski opfat ja ima slednata infrastruktura: Vodovoden krak F200, F80 i 2” dol` Magistralna ulica M3 (del od R- 418), na istok od planskiot opfat; Pri izrabotkata na Osnovnite proekti za site gradbi, neophodno e da se obezbedi prostor za {ahti za priklu~oci kon komunalna infrastruktura (kanalizacija, vodovod), koi }e bidat locirani neposredno do regulaciona linija. Potrebno e da se ovozmoì nepre~en pristap do ovie {ahti za tehni~kite slu`bi na pretprijatijata koi stopanisuvaat so komunalnata infrastruktura. Vo ramkite na planskiot opfat planirana e vodovodna mreà so F150 mm po profilite na planiranite soobra}ajnici. Po odnos na kanalizacija se planira izgradba na separaten sistem na kanalizacija t.e. izgradba na posebna kanalizaciska mreà za atmosferski vodi kako i posebna kanalizaciska mreà za fekalna kanalizacija. Pri proekcija, oddelnite kanalizaciski sistemi se usvoeni od nadmorskata visina na lokalitetot, od polo`bata vo odnos na recipientot i od ekspozicijata na terenot. Kanaliziraweto e predvideno da se vr{i gravitaciski. So proekcijata na hidrotehni~kata infrastruktura se predviduva generalno re{avawe na fekalnata kanalizacija, koja }e se sostoi od kanali koi {to }e se vodat po planiranite soobra}ajnici koja treba da se priklu~i na planirana fekalna mreà F250 dol` Magistralna ulica M3 (del od R- 418). Do realizacija na fekalnata mreà, za site grade`ni parceli za odvod na fekalnite vodi da se koristi lokalno pre~istuvawe. Proekcijata na atmosferskata kanalizacija, predviduva separaten kanalizaciski sistem za odvod na atmosferski otpadni vodi, koj }e se sostoi od posebni kanali, a koi }e se vodat po glavnite soobra}ajnici i po soobra}ajnici za koi postojat uslovi za kanalizirawe po gravitaciski pat. Atmosferskata kanalizacija }e gi evakuira otpadnite atmosferski vodi od krovnite povr{ini na objektite, od povr{inite na ulicite i zelenite povr{ini. Koli~inata na otpadnite atmosferski vodi }e se odredi so empiriski formuli, a vo zavisnost od slivnata povr{ina, sredniot koeficient na otekuvawe, koeficientot na retardacija (zadocnuvawe) i intenzitetot na vrneì.

38 Planirana e atmosferska kanalizacija so F300 po profilite na planiranite soobra}ajnici i po profilot na Magistralna ulica M3 (del od R-418). Do realizacija na istata, za site grade`ni parceli atmosferskite vodi da se odvedat do najbliskiot postoe~ki recipient vo zavisnost od padot na terenot.

3.3 Elektro-energetska i telekomunikaciska infrastruktura

Vo ramkite na plnaskiot opfat ima postojni instalacii i toa: postojna trafostanica TS 10/04kV, 10kV nadzemen vod i 10kV podzemen vod, soglasno dobien dopis od EVN KEC Struga. Za predvidenata namena ednovremenata elektri~na snaga za novopredvidenite gradbi se dimenzionira spored slednite elektro-energetski parametri so napomena deka se predvideni maskimalni povr{ini za gradba i toa pretstavuva maksimalen kapacitet: Pen1=752.89kW. Vo planskiot opfat ima izvedena telefonska mre`a. Uli~nite ormari }e se postavuvaat na povr{inite od trotoarite i istite se so dimenzii od 1,0h0,5m. Brojot na uli~nite ormari, kako i nivnata to~na dispozicija }e se utvrdat vo ponatamo{nite fazi, vo sklad so realnite potrebi i razvojnite programi na Makedonski telekom AD Skopje.

39 4. KARAKTERISTIKI NA PROSTOROT I SEGA[NA SOSTOJBA SO @IVOTNATA SREDINA 4.1 Karakteristiki na prostorot

Na krajniot jugo-zapad od Republika Makedonija se protega Ohridsko- Stru{kata kotlina, smestena pome|u planinite Jablanica, Beli~ka Planina i Mokra na zapad; Gali~ica, Petrina, Pla}enska i Ilienska Planina na istok; Stogovo i nejziniot ogranok Karaorman na sever i rid~estiot predel Gora na jug. Kotlinata zafa}a povr{ina od 103.407 ha. Struga se nao|a na 698 m nadmorska viso~ina.

4.1.1 Soobra}ajna povrzanost

Iako, opkolena so visoki planini, Struga, odnosno Ohridsko- Stru{kata kotlina e dobro povrzana so sosednite oblasti i voedno dobro pristapna. Od Skopje do Struga moè da se pristigne preku Ki~evo i preku Bitola - Resen - Ohrid na severo-zapad soobra}ajno povrzana so Debarskata Kotlina. Na zapad preku prevalecot ]afasan i dolinata na [kumba e povrzana so Albanija. Vo blizina na op{tina Struga se nao|a i Internacionalen aerodrom. Struga se nao|a vo jugo-zapadniot del na Republika Makedonija i e povrzana so soobra}ajniot sistem na dràvata preku razvien sistem na patni mreì. Op{tinata e povrzana so patnite pravci prema vnatre{nosta so Ohrid, Debar i kon R. Albanija grani~niot premin ]afasan. Site selski naselbi se povrzani so gradot, pogolemiot del se so asfaltirani lokalni pati{ta, a ostanatite se neasfaltirani zemjeni pati{ta (Malesija i

40 Drimkol). Grade`nite zafati se izvedeni pred podolg vremenski period i istite se so nedovolna {irina na kolovozot i vo golema mera o{teteni.

4.1.2 Reqefni uslovi, naklon i ekspozicija na terenot

Smestena e vo podno`jeto na planinata Jablanica, vo Ohridsko- Stru{kata kotlina, na severniot breg od Ohridskoto Ezero, neposredno na mestoto kade se izliva rekata Crn Drim od Ohridskoto ezero. Se smeta deka u{te od staro vreme postoela mala naselba pod imeto Enhalon, od staro gr~kiot zbor {to vo prevod zna~i jagula. Podocna naselbata go dobiva imeto Struga, {to zna~i re~en rakav, pritoka i toa na mesto za ribolov. Stru{kata op{tina zafa}a povr{ina od 5073 ha ili 1/3 od vkupnata bregova linija na ezeroto t.e. polovina od vkupnata povr{ina na kotlinata. Na ovaa povr{ina se nao|a gradot Struga i 50 naseleni mesta (Misle{evo, Draslajca, Moroi{ta, Loàni, Bixevo, Vrani{ta, Dolna Belica, Zagra~ani, Kali{ta, Mali Vlaj, Radoli{ta, Rado`da, Frangovo, [um, Oktisi, Vi{ni, Gorna Belica, Drenok, Modri~, Globo~ica, Lukovo, Nerezi, Bezevo, Jablanica, Lakaica, Priskup{tina, Burinec, Zb`di, Lokov, Prisovjani, R'ànovo, Selci, Br~evo, Bogojci, Toska, Delogo`di, Koro{i{ta, Livada, Mislode`da, NovoSelo, Poum, Xepin, Borovec, Labuni{ta, Podgorci, Ta{maruni{ta, Vele{ta, Gorno Tate{i, Dolno Tate{i, Dobovjani). Ohridskoto podra~je ja preìvealo ezerskata faza. Ezerskiot basen vo namalen obem se zadràl i do deneska. Iako so splasnuvaweto ezeroto e dosta namaleno se u{te e vo poln ìvot. Pri~ina za toa e toneweto na grebenot {to prodolùva i deneska, a so {to moè da se objasni golemata

41 dlabo~ina na ezeroto (286 m) poradi {to e edno od najdlabokite ezera vo Evropa. Reqefnite karakteristiki vlijaat vrz teritorijalniot raspored na naselbite, sodr`inite i dejnostite vo niv, proektiraweto na soobra}ajnicite, rasporedot na pejsa`ot, razmestenosta na rastitelnite zaednici, pa zatoa pri planiraweto na prostorot treba da se ima predvid zna~eweto na reqefot vo celina.

4.1.3 Seizmolo{ki karakteristiki na terenot

Teritorijata na Stru{ko-Ohridskiot region po svoite seizmi~ki geolo{ki i inènersko geolo{ki svojstva e dosta heterogena. Taa se nao|a vo zonata na aktivno dejstvo na zemjotresi. Krajbre`niot prostor na Ohridskata kotlina e vo sostav na seizmi~ka aktivnost na regionalniot rased na zapadnata padina na Gali~ica, kako i na seizmi~ki dejstva od lokalnite i podale~nite epicentralni àri{ta (Prespa, Bitola, Ki~evo, Elbasan - Libra`di, Berti, Kor~a i dr.) koi imaat vlijanie na ovoj prostor, so intenzitet na zemjotresi od 7-9° po MCS skala. Krajbre`niot prostor e seizmi~ki najaktiven vo ju`niot del, a oslabuva kon sever. Maksimalniot intenzitet iznesuva 9° za jugozapadniot i 8° po MCS za isto~niot i severoisto~niot del. Vo sklop na ovoj seizmi~ki region zonata na ezeroto se karakterizira so pojava na silni i slabi zemjotresi so sopstveno lokalno àri{te. Spored izvr{enite presmetki i makro seizmi~kata reonizacija se pretpostavuva deka vo ovoj prostor mo`ni se zemjotresi so maksimalen intenzitet od 10° vo jugoisto~niot i 9° po MCS skalata vo isto~niot i severoisto~niot krajbreèn del, poradi {to se prepora~uva pri planiraweto na grade`nite aktivnosti da se predvidi soodvetna seizmi~ka za{tita.

4.1.4 Hidrotehni~ka struktura

Na teritorijata na Ohridsko•- Stru{kata kotlina se sre}avaat pove}e vidovi vodi. Edni se podzemni vodi, izvori i vrutoci, drugi prote~ni vodi, a treti prirodni (tektonski i ledni~ki) i ve{ta~ki ezera. Ohridskoto Ezero e smesteno vo Ohridskata kotlina me|u varovitata Gali~ica na istok i Jablani~ka i Mokra Planina na zapad. Dene{nato nivo na ezeroto se nao|a na 695 nadmorska viso~ina, odnosno ponisko od prvobitnoto za 265 metri. Ezeroto ima izdol`ena forma. Najdolgo e vo pravec sever - jug, od Struga do Sv. Naum. Okolu 40% od povr{inata na dnoto na ezeroto se nao|a pod 200 m dlabo~ina. Ezeroto se snabduva so voda preku podzemnite kanali niz Gali~ica od vodite na Prespansko Ezero. Najbrojnite i najbogatite izvori (okolu 80 izvori) se nao|at me|u Sv. Naum R. Makedonija i Tu{emi{ta, R. Albanija, na dol`ina od 5 km.

42 Vo basenot na Ohridskoto Ezero ima okolu 50 milijardi m3 voda, a ezeroto ima povr{ina od 348 km2. Rekata Crn Drim e edinstveniot istek na Ezeroto. Crn Drim e regulator na nivoto na vodata vo ezeroto. Vo dolinata na Ohridsko Ezero ima dve ve{ta~ki ezera: Globo~ica i Debarsko ezero. Od drugite hidrografski resursi pogolemo zna~ewe imaat: Crn Drim, Sateska, Globo~i~koto Ezero, Glacijalnite ezera na planinata Jablanica, Gorno Beli~kite i Vev~anskite izvori i vreloto [um.

4.1.5 Klimatski i mikroklimatski uslovi na regionot

Spored geografskata polo`ba na Struga, klimata, odnosno temperaturite, moème slobodno da kaème deka Struga ima suptropska klima, no vlijanije ima so svoite vozdu{ni strui i kontinetalnata klima. Zaokruèna so planinski predeli na zapad se nao|a Jablanica, na severo-istok Karaorman i na jugo-istok Gali~ica, kako i otvorenosta na Stru{koto Pole po dolinata na rekata Crni Drim i Sateska kon sever, uslovile poniski godi{ni temperaturi.

Maksimalnite vozdu{ni temperaturi vo mesecite juli i avgust mo`at da variraat od 280C - 330C. Vo letnata sezona, odnosno mesecite juli i avgust, temperaturata na vodata mo`e da dostigne duri 26, 40C. Prose~niot broj na denovi so letna temperatura na vozduhot povisoka od 25 stepeni i na povr{inskiot del na vodata od ezeroto od 20 stepeni, iznesuva od 73-78 denovi, so najgolem intenzitet vo juli i avgust. Vo zimskiot period od godinata sredno mese~nite temperaturi se nad nulata.

43 Vo planiskite delovi nad 1600 mnv temperaturite poniski od 0 stepeni zapo~nuvaat od dekemvri do krajot na mart. Insolacijata vo Struga i stru{kiot region e mo{ne visoka. Vo razli~nite godi{ni periodi Struga ima razli~en son~ev sjaj. Taka na primer, od mesec dekemvri do mesec avgust son~eviot sjaj e podolg, a obratno e od mesec avgust do mesec dekemvri. Vo mesecite juli i avgust prose~nata insolacija stignuva od 10 do 12 ~asa, so {to pozitivno vlijae vo op{tata klima na gradot Struga. Statisti~kite podatoci poka`uvat deka vo Struga i stru{kata kotlina obla~nosta e najgolema vo dekemvri i iznesuva do 7,2 ~asa, a najmala vo avgust koga se spu{ta 1,4 ~asa. Vrne`ite od do`d vo Stru{kata kotlina se siroma{ni. Prose~nata koli~ina na do`d iznesuva 600-700 mm, a na okolnite planini dostignuva od 2000-2500 mm do`d. Toj primer e planinata Jablanica. Vo stru{kata kotlina godi{no ima 96 vrne`livi denovi vo godinata, so minimum na letnite meseci.

Geografskata polo`ba na Struga, otvorenosta na stru{kata kotlina, planinite okolu gradot kako i blizinata na ezeroto, ovozmo`uvaat vo Struga da duva vetar od site strani. Vetrovite se delat na postojani i lokalni. Vo postojanite vetrovi spa|aat vetrovite {to doa|aat od jug i od sever. Vetrovite od sever obi~no doa|aat po dolinata od rekata Crn Drim i nosat sve`ina, gi ima niz celiot period na godinata, no naj~esto vo zima. Ju`niot veter duva obi~no vo mart i april, a po•retko vo maj. Ju`niot veter e pogoden za lov na jagula, pla{ici, grunec. Lokalnite vetrovi se proizvod na neednakvoto zagrevawe na kopnoto i ezerskata vodena masa. Karakteristi~en veter za Ohridskoto Ezero e veterot Strmec. Doa|a od okolnite planini i zatoa e studen, duva preku cela no} do izgrejsonce so tivok veter i poln bran.

44 Analizata na klimatskite scenarija pokaùva deka srednogodi{nata temperaturata vo ovaa refugijalna zona za 50 godini }e se poka~i vo prosek za 2,0oC. Pri toa zimskite temperaturi }e se zgolemat re~isi isto kako prosekot (2,0 za 50 godini), {to vaì i za letnite sezoni. Godi{nite sumi na vrneì }e se namalat za 3% (50 godini). Pri toa vrneìte }e se namalat samo vo tek na letnata, proletnata i esenskata sezona, dodeka zimskite vrneì }e se zgolemat. Vrneìte vo jugozapadniot region nema da se namalat zna~itelno kako vo centralnite i ju`nite delovi na Makedonija. Ovoj region se karakterizira i so najmali temperaturni promeni vo odnos na cela Makedonija, {to ukaùva na zna~eweto na ezerata vo regulirawe na temperaturata vo regionot. Klimatskite priliki, poradi prisustvoto na Ohridskoto i Prespanskoto Ezero, kako i klisurata na Crn Drim se prili~no konstantni. Pod vlijanie na regionalnite klimatski promeni vo Ohridsko-prespanskata refugijalna zona }e nastanat zna~itelni promeni vo vertikalniot gradient na faunata so razli~na biogeografska pripadnost. Pri toa, najgolemi pomestuvawa se o~ekuvaat vo odnos na mediteranskata fauna, koja }e izvr{i silen prodor na terenite so pomala nadmorska viso~ina.

4.1.6 Naselenie

Spored podatocite od Popisot na naselenie sproveden 2002 godina, vo op{tina Struga imalo 63376 ìteli. Stapkata na natalitetot vo 2004 godina e 10,2% (na 1000 ìteli), a stapkata na op{tiot mortalitet iznesuva 7,5% (na 1000 ìteli). Stapkata na smrtnost kaj doen~iwata iznesuva 10,6‰ promili. Prirodniot prirast vo brojka e 101, vo promili e 2,7. So ovie podatoci op{tinata e pod prosekot na Republikata.

Migracionoto saldo vo 2004 godina e 6. Priotoa, kako doseleni se registrirani vkupno 223 lica, od koi 152 se doseleni gra|ani vo ramki na RM. Karakteristi~no e deka od vkupno otselenite gra|ani najgolem broj (113) se od ènski pol, a naj~estite pri~ini za preseluvawe se sklu~uvaweto brak. Strukturata po pol za op{tina Struga e 31743 (50%) èni i 31633 (50%) maì. Prose~nata starost na naselenieto, spored Popisot od 2002 godina, iznesuva 33,1 godini. U~estvoto na mlado naselenie do 20 godi{na vozrast

45 iznesuva 36,2%, najgolemo u~estvo vo vkupnoto naselenie ima naselenieto so starost pod 40 godini 67,2%, dodeka procentot na naselenie nad 60 godini e 11.7%. 4.1.7 Stopanstvo

Spored poslednite lokalni statistiki op{tina Struga vo 1995 godina u~estvuvala vo op{testveniot proizvod na Republikata so 1,4%, dodeka po ìtel ostvaruvala 43,5% od prosekot na Republikata. Zna~i, vo po~etokot na devedesetite godini od minatiot vek (po~etniot period na tranzicijata) strukturata na ekonomijata bila sledna: industrijata i rudarstvoto 46%, zemjodelstvoto i ribarstvoto so 18%, grade`ni{tvoto so 2,7%, trgovijata so 14,8%, ugostitelstvoto i turizmot so 7,1%, zanaet~istvoto i li~nite uslugi so 2,2%, stanbeno-komunalnata dejnost so 4, 4%, zdravstvoto i socijalnata za{tita so 1,5 i site ostanati oblasti so 3, 3%. Denes, vo nedostig na lokalni ekonomski statistiki, grubi ocenki moàt da se pravat samo vrz osnova na komparacii na osnovnite ekonomski pokazateli vo odnos na nacionalnata ekonomija i regionot na koj pripa|a op{tinata. Taka, prose~nata stapka na rast na BDP za periodot 1998-2002 godina za Republikata iznesuva samo 5,2%, a za regionot vo koj pripa|a op{tinata (Jugo-zapaden region) rastot iznesuva samo 2,8%. Isto taka, za regionot, BDP po ìtel iznesuva 4192 amerikanski dolari i kako takov e ponizok od prosekot na zemjata za 39%, {to e osobeno zna~ajno prose~nata godi{na stapka na dodadena vrednost od ne•finansiskiot sektor vo periodot 1998-2002 godina e negativna i iznesuva•1,1% vo sporedba so republi~kiot prosek od 3%. Poegzaktni analizi za lokalnata ekonomija moàt da se vr{at samo vrz baza na podatocite za brojot na delovnite subjekti spored vidot i sektorite na dejnost i spored podatocite za vrabotenosta vo op{tinata.

4.1.8 Hidrotehni~ka infrastruktura

Na teritorijata na op{tina Struga ima edna HEC Globo~ica koja e sostaven del na Akcionersko Dru{tvo za proizvodstvo na elektri~na energija vo dr`avna sopstvenost Elektrani na Makedonija Skopje. Osnovna dejnost na podru`nicata e proizvodstvo na elektri~na energija. HEC Globo~ica e izgradena vo periodot 1961-1965 godina i gi koristi vodite od slivot na rekata Crn Drim preku akumulacijata Globo~ica. Ma{inskata zgrada vo koja se smesteni agregatite, komandnata prostorija, pomo{nite pogoni i razvodnite postrojki se nao|a na okolu 30 km od Struga.

Vodosnabduvawe Vodosnabduvaweto na gra|anite na op{tina Struga, odveduvaweto na urbanite i industriskite vodi i pre~istuvawe na tie vodi vo pre~istitelna stanica za otpadni vodi gi vr{i me|u-op{tinskoto Javno Pretprijatie Proakva.

46 Vkupnata dolìna na vodovodnata mreà iznesuva 120.000 m i 8 rezervoari so vkupna zapremnina od 2.210 m3. Snabduvaweto so voda se vr{i so zafa}awe na pove}e izvori smesteni vo pazuvite na planinata Jablanica. Ovie izvori raspolagaat so zdrava i kvalitetna voda za piewe. Za sanitarnata ispravnost na vodata se griì ekipa na Proakva koja vr{i permanentna dezinfekcija na vodata so gasovit i te~en hlor. Kontrola na ispravnosta na vodata za piewe vr{i Republi~kiot zavod za zdravstvena za{tita od Ohrid.

4.1.9 Kulturno nasledstvo

Kako najzna~ajni vo grupata na antropogenite turisti~ki motivi se kulturno-istoriskite turisti~ki motivi. Za kulturnata istorija na Struga i Stru{ko se sretnuvaat tragi u{te od neolitot. Otkrienite arteofakti vo krajbeìeto na rekata Drim i na samoto krajbre`je na ezeroto, pokaùvat deka od neolit navamu Struga bila naselba. Od podocne`niot period, za gr~ko-rimskata epoha podatocite pokaùvat deka vo Struga i Stru{ko se razvivalo intenziven kulturen ìvot odbeleàn so ostatoci na delovi od poznatata Rimska trgovska komunikacija Via Ignacija. Od ranohristijanskiot period od posebno zna~awe se bazilikite vo s. Radoli{ta i s. Oktisi, a od predrimskiot period nekropolata vo s. Delogo`da. Interesni i dosta retki se i pe{terskite crkvi koi gi ima vo Stru{kiot region. Kulturniot ìvot koi se odvival vo turskiot period isto taka ostavil svoi tragi vo Struga i Stru{ko. Vo Struga ima islamski svetovni i religiozni arhitektonski gradbi, izgradeni za vreme na Otomanskata Imperija vo Makedonija. Vo grupata na kulturno - istoriski motivi pokraj spomenative, treba da se spomenat i spomenicite na kulturata i spomen obele`jata, instituciite od oblasta na kulturata, muzeite, galeriite, kulturnite manifestacii, literaturnite, muzi~kite i umetni~kite tvorbi. Pri Centarot za kultura Bra}a Miladinovci vo Struga raboti i Narodnata Biblioteka Bra}a Miladinovci. Zna~ajni kulturni institucii se Spomen ku}ata na Bra}ata Miladinovci, Umetni~kata galerija na Vangel Koxoman, Prirodno Nau~niot Muzej Dr. Nikola Nezlobinski. Najpoznata manifestacija e Svetskiot festival Stru{ki Ve~eri na poezijata koj tradicionalno se odrùva sekoja godina od 25-29 avgust. Negovite po~etoci se od 1961 godina po povod 100 godi{ninata od smrtta na Bra}ata Miladinovci koga e izdaden i nivniot Zbornik. Od ostanatite kulturni manifestacii pozna~ajni se: Stru{ka Muzi~ka esen, Revija na narodni nosii, Kengejeho, Gocevi denovi, Makedonski Duhovni Konaci koi tradicionalno se odrùvaat sekoja godina.

47 Na prostorot na Ohridsko - prespanskiot region vkupniot broj na dosega za{titeni nedvi`ni dobra, odnosno dobra so za{titen status na kulturnonasledstvo iznesuva 237, od koi najgolem broj se objekti od starogradska arhitektura 133. Soglasno Zakonot za za{tita kulturnoto nasledstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15, 192/15, 39/16 i 11/18), vidovi na nedvi`no kulturno nasledstvo se: spomenici, spomeni~ki celini i kulturni predeli. Zna~aen del od nedvi`noto kulturno nasledstvo (okolu 45%), se nao|a voruralnite naselbi i ridsko-planinskite podra~ja, koi se celosno ili delumno napu{teni, {to zna~itelno ja uslo`nuva nivnata za{tita i koristewe. Na predvideniot opfat nema definirani granici uili to~na lokacija na evidentiraniot arheolo{ki lokalitet Livad~e ili drugi spomenici na kulturata, no bidej}i planskiot opfat se nao|a vo prostorot za{titen kako svetsko prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region, potrebno e da se po~ituvaat odredbite soglasno Zakonot za upravuvawe so Svetskoto prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region („Sl. Vesnik na RM” br. 75/10).

4.2 Opis na sega{nata sostojba so `ivotnata sredina vo planskiot opfat

Osnoven preduslov za identifikacija na problemite so ìvotnata sredina i postavuvawe na strate{ki celi za nadminuvawe i unapreduvawe na istite e identifikacijata i ocenata na sega{nata sostojba so mediumi na ìvotnata sredina (vozduh, voda, otpad, po~va, biodiverzitet, bu~ava), kako i so koristeweto na zemji{teto i prirodnite resursi vo op{tinata. So ogled na toa {to vo planiraniot prostor do sega ne se vr{eni merewa, sledewa i istraùvawa na osnovnite vitalni komponenti vozduhot, vodata, tloto, bu~avata i tvrdiot otpadok, poremetuvawata vo ekosistemot vo celost ne moàt da se otkrijat, a ocenkata za sostojbite proizleguva isklu~ivo od dejstuvaweto na ~ovekot i negovite aktivnosti vo ovoj prostor.

Kvalitet na vozduhot

Kvalitetot na vozduhot e eden od pova`nite ~initeli na koi treba da se vnimava pri planirawe na prostorot zaradi spre~uvawe na degradacija na istiot so implementacija na planskiot dokument. Sanitarnata sostojba na vozduhot ne e naru{ena bidej}i vo analiziraniot prostor ne postojat izraziti zagaduva~i. Sepak, pri analiza na sostojbata na kvalitetot na vozduhot vo op{tina Struga zemeni se vo predvid raspolo`livite podatoci za potro{uva~kata na energija vo industrijata, doma}instvata, javnite i komercijalnite objekti, sostojbata na soobra}ajot - zastarenosta na vozniot park, avionskiot soobra}aj, podatocite od nacionalnata mre`a za sledewe

48 na kvalitetot na vozduhot, vlijanieto vrz ~ovekovoto zdravje i merkite {to se prevzemaat za namaluvawe na zagaduvawata. I pokraj toa {to konstatiranata sostojba so kvalitetot na vozduhot e na zadovolitelno nivo, sepak e potrebno postoewe na monitoring stanici, locirani na teritorijata na op{tinata za sledewe na emisiite od zagaduva~ki materii vo vozduhot, so {to navremeno bi se reagiralo dokolku dojde do zgolemuvawe na nivnite koncentracii nad dozvolenoto, a vo soglasnost so sodvetniot i potencijalen industriski razvoj i zgolemuvawe na avionskiot soobra}aj vo op{tinata vo slednite godini. Zagaduvaweto na vozduhot doa|a kako rezultat na emisii na zagaduva~ki supstancii od stacionarnite i mobilnite izvori, preku odvivawe na hemisko-tehnolo{kite procesi, bio-hemiskite procesi i procesite na sogoruvawe na gorivata. Distribucija na zagaduva~kite supstancii vo okolinata i pojava na zgolemuvawe na nivnata koncentracija so tek na vreme vo vozduhot i vlijanieto na kvalitetot na vozduhot vrz ìviot svet se isto taka va`ni ~initeli vo odreduvaweto na sostojbata na kvalitetot na vozduhot. Vo sega{ni uslovi, osnovni zagaduva~i se: zastareniot vozen park na naselenieto i pravnite subjekti vo op{tinata, kako i zagaduvaweto od koristewe na naftata, nejzinite derivati i drvoto kako energetski resursi vo doma}instvoto. Imaj}i gi vo predvid brojot, tipot i kapacitetot na zastapenata industrija i drugite delovni subjekti vo op{tina Struga, kako i brojot na vozila i intenzitetot na patniot i avionskiot soobra}aj, kako i upotrebata na naftata, nejzinite derivati kako energetski resursi, generalno moè da se kaè deka aerozagaduvaweto e vo ramki na dozvolenite koncentracii na zagaduva~ki supstancii vo vozduhot.

Kvalitet na vodite

Vodosnabduvaweto na gra|anite na op{tina Struga, odveduvaweto na urbanite i industriskite vodi i pre~istuvawe na tie vodi vo pre~istitelna stanica za otpadni vodi gi vr{i me|u-op{tinskoto Javno Pretprijatie Proakva. Vkupnata dolìna na vodovodnata mreà iznesuva 120.000 m i 8 rezervoari so vkupna zapremnina od 2.210 m3. MJP Proakva im ispora~ala na gra|anite na op{tina Struga 1 569 212 m3 voda i toa na pretprijatija 413296 m3, a na doma}instvata 1155916 m3. Snabduvaweto so voda se vr{i so zafa}awe na pove}e izvori smesteni vo pazuvite na planinata Jablanica. Ovie izvori raspolagaat so zdrava i kvalitetna voda za piewe. Za sanitarnata ispravnost na vodata se griì ekipa na Proakva koja vr{i permanentna dezinfekcija na vodata so gasovit i te~en hlor. Kontrola na ispravnosta na vodata za piewe vr{i Republi~kiot zavod za zdravstvena za{tita od Ohrid. Otpadnite vodi koi se sozdavaat vo doma}instvata i industrijata so sekundarni kanalizacioni mreì se ispu{taat vo primarniot kolektor i doa|aat vo pre~istitelna stanica za otpadni vodi kade se pro~istuvaat do odreden stepen i se ispu{taat vo rekata Crn Drim. Na podra~jeto na

49 op{tina Struga ima edna zbirna pre~istitelna stanica i {est pumpni stanici vo vkupna mreà od 14 km. So kolektorskiot sistem ne e pokrien samo potegot od naselbata Elen Kamen do selo Rado`da. Zbirnata pre~istitelna stanicata moè da prifati i opsluì 40 000 m3 voda na den. So primarniot kolektor vo pre~istitelnata stanica za otpadni vodi se transportiraat 941566 m3 otpadni vodi godi{no. Kvalitetot na ispu{tenite vodi se sledi vo labaratorija smestena na pre~istitelnata stanica i odgovara na standardite propi{ani od Evropskata Unija za kvalitet na pre~isteni otpadni vodi koi se ispu{taaat vo prirodni vodoteci. Vkupnata dolìna na kanalizacionata mreà iznesuva 1.268.553 m3. So kanalizacija se odveduvaat 872950 m3 godi{no ili 55,6% od plasiranata voda i toa na pretprijatija 297562 m3, a na doma}instvata 575389 m3.

Otpad

Otpadot od op{tina Struga organizirano se podiga od slu`bite na JP Komunalno. Vo selskite naselbi otpadot samoinicijativno se odlaga pri {to se sozdavaat divi deponii. Op{tina Struga nema postojana deponija kade bi se deponiral otpadot. Postoi samo privremena deponija koja se nao|a vo neposredna blizina na gradot. Privremenata deponija ne gi zadovoluva elementarnite sanitarni standardni propisi. Deponijata ja nema potrebnata infrastruktura (voda, elektri~na energija) i nema sredstva za dezinfekcija i jama za uginati `ivotni. Industriskiot i medicinskiot otpad isto taka se deponira vo privremenata deponija. Otpadot nema nikakov tehni~ki tretman tuku samo se nivelizira i zatrupuva so zemja i pesok.

Rastitelen i `ivotinski svet

Na podra~jeto na op{tina Struga, {umskiot fond e zastapen na relativno golemi povr{ini. Vkupnata drvna masa na {umite vo op{tina Struga se procenuva na 1.962160 m3, so vkupen godi{en prirast od 38947 m3. JP Makedonski [umi-[S Jablanica stopanisuva so vkupno povr{ina od 23787 ha, od koi 21511 ha ili okolu 90,5% se nao|aat vo dr`avna sopstvenost, dodeka 2276 ha ili 9,5% se vo privatna sopstvenost. Vo odnos na kvalitetot, okolu 30,4% od {umite so koi stopanisuva [S Jablanica-Struga se visokosteblesti, a 69,9% se niskosteblesti. Spored namenata 100% od {umite se od stopanski karakter. Ohridskoto Ezero pretstavuva golem potencijal za razvoj na ribolovot vo op{tinata, no nekontroliraniot lov vo minatoto dovede do drasti~no namaluvawa na ribniot fond od beli ribi (pastrmka, belvica) i jagula koi pretstavuvaat glaven ulov od ezeroto. Rekata Sateska postojano donesuva mil i naslagi koi se talo`at i gi zagrozuvaat mrestili{tata od pastrmkata na Stru{kiot del na ezeroto so {to pridonesuva za nejzino povlekuvawe i is~eznuvawe od ovoj del na Ezeroto. Pokraj pastrmkata vo ezeroto egzistiraat i krapot, pla{icata, mrenkata, klenot, grunecot,

50 skobusot i dr. Vo op{tina Struga funkcionira i ve{ta~ko mrestili{te za pastrmka koe se na|a vo seloto [um. Za ribolovot karakteristi~ni se i regionite po tekot na rekata Crn Drim i Globo~i~koto Ezero. Na teritorija od op{tina Struga ima so 4 lovi{ta koi se protegaat na povr{ina od okolu 35000 ha. Dive~ koj naj~esto se sre}ava e divata sviwa i preletniot dive~, a isto taka ima i me~ka, srna i ris koi seza{titeni so zakon i se zabraneti za lov. Vo ramkite na lovi{tata funkcionira i reprocentar koj e solidna baza za obnova na lovniot fond. Stopanisuvaweto na lovi{tata e dadeno pod koncesija. Kako rezultat na fluktuaciite na nivoto na vodata, mo`e da se vidat samo fragmenti od flotantnata makrofitska vegetacija. Sepak, negativnite posledici po biodiverzitetot vo ezeroto, a osobeno vo okolnite blata i mo~uri{ta se antropogeno predizvikani. Naprotiv, blatata se melioriraat ili uni{tuvaat za izgradba na naselbi ili turisti~ki objekti od strana na ~ovekot.

Spomenik na prirodata OHRIDSKO EZERO

Vo Ohridskoto Ezero zaradi geografskata izoliranost i povolnite hidrografski uslovi, za~uvani se i vo nego ìveat okolu 146 vidovi endemi~ni organizmi. Eden del od niv pretstavuvaat ìvi fosili re~isi neizmeneti od vremeto na tercier navamu - endemskiot sun|er, reliktnite vidovi polàvi (nad 27) od koi 86% se endemi~ni, nekolkute reliktni vidovi glisti, ohridskata pastrmka (Salmo letnica), belvicata (Acantolingua ochridana) i dr. vidovi ribi so endemski karakter kako i pogolem broj reliktni vidovi algi me|u koi najbrojni se dijatomeite. Zaradi vakvoto bogatstvo so prirodni vrednosti, Ohridskoto Ezero vo 1979 godina e vneseno vo Spisokot na svetskoto nasledstvo kako prirodno dobro, a vo 1980 godina poradi zna~ajnite kulturno-istoriski vrednosti vo po{irokiot prostor toa e nominarano i kako Ohridsko prirodno i kulturno - istorisko podra~je. Povr{inata na ezeroto iznesuva 23000 ha. Vaì za edeno od najzna~ajnite turisti~ki znamenitosti vo Makedonija i so kulturno istorisko zna~ewe od svetski razmeri; nau~no-istraùva~ki zoolo{ki objekt i so posebni geomorfolo{ki i hidrolo{ki vrednosti; objekt so mnogustrana biolo{ka namena; biotop na slatkovodna fauna i ornitofauna; Spored me|unarodniot sojuz za za{tita na prirodata i prirodnite bogatstva (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources - IUCN) ima me|unaroden status III kategorija.

Bu~ava

Vo Stru{kiot region izvorite na sozdavawe na bu~ava ne se od takov vid da ovoj problem vo `ivotnata sredina pretstavuva zna~itelna zakana za zdravjeto na lu|eto. Na nivo na Republika Makedonija mereweto na nivoto

51 na bu~ava se vr{i od strana na Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe i Republi~kiot Zavod za zdrastvena za{tita. Problemot na bu~avata na prostorot na op{tinata ne e izrazito prisuten, osven za vreme na turisti~kata sezona. Do sega ne e napravena analiza na vlijanieto na bu~avata vrz ìvotnata sredina vo op{tina Struga i ne se vospostaveni indikatori za sledewe na istata zaradi {to i ne moè da se napravi analiza na trendot na promeni vo izminatiot period. Bu~avata proizleguva od urbanite aktivnosti i toa:  Soobra}aj;  Proizvodni i delovni procesi;  Bu~ava od enterierno poteklo (stambeni zgradi, trgovsko delovni centri i sl). Bu~avata ne prestavuva seriozen problem vo op{tinata.

4.3 Sega{ni problemi so `ivotnata sredina vo i okolu planskiot opfat

Problemite so ìvotnata sredina vo op{tina Struga i predmetniot opfat, bea identifikuvani preku analiza na postoe~kata sostojba so ìvotnata sredina kade se evidentirani klu~nite problemi i predloèni se merki vo oblik na Akcionen plan za nivno nadminuvawe.

Najosetlivi elementi na `ivotnata sredina vo predmetniot opfat (Elementi na SO@S) Klimatski Materijalni Vodi Vozduh Otpad Naselenie faktori dobra

Problemite so generirawe na otpadot se razgleduvaat kako vlijanie vrz povr{inskite i podzemnite vodi, vlijanie na zagaduvaweto na po~vite i indirektno kako vlijanie vrz kvalitetot na vozduhot i po~vite i sozdavaweto na stakleni~ki gasovi (klimatski promeni). Vrz osnova na evidentirawe na najosetlivite elementi na ìvotnata sredina vo planskiot opfat koi se narekuvaat i elementi na Strategiska ocena na ìvotnata sredina (Elementi na SO@S) se vospostavuvaat celi na strategiska ocena na ìvotna sredina (Celi na SO@S) i se definirani mo`ni indikatori za sekoja cel. Vo procesot na Strategiska ocena na vlijanie na planskiot dokument vrz ìvotnata sredina va`no e da se vidi kako, na koj na~in, so koja ja~ina i intenzitet celite na planskiot dokument vlijaat vrz celite na SO@S so cel da se predvidat merki za spre~uvawe na vlijanijata i da se predloì soodveten plan za monitoring na indikatorite za sekoja cel na SO@S. Na slednata tabela se prikaàni sega{nite problemi so elementite na ìvotnata sredina:

52 Elementi na Relevantno Strategiskata Problem opften ocena na `ivotna sredina problem Naru{en kvalitet na vozduhot od postoewe na intenzivna emisija od h upotreba na drva i nafta kako agens Vozduh za zatopluvawe, zgolemen soobra}aj Ne koristewe na obnovlivi izvori na h energija Naru{en kvalitet na podzemnite h vodi od postoewe na septi~ki jami Voda Nedovolno planirawe na promenite h vo namenata na zemji{teto

Otpad Postoewe na divi deponii h

Naru{en kvalitet na po~vata kako rezultat za istalo`uvawe na h Po~va aerosedimenti Degradacija na po~vite h h Predel Degradirani predeli

Pojava na migracija h Naselenie Nevrabotenost h

Koristewe na ogrevno drvo za Klimatski faktori zatopluvawe h Ne koristewe na obnovlivi izvori na energija h

53 5. SOSTOJBA BEZ IMPLEMENTACIJA NA PLANSKIOT DOKUMENT

Za zna~eweto na realizacija na UPVNM za izgradba na stopanski kompleks so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija, G3-servisi i G4- stovari{ta na del od KP 1143/1, KP 1143/2, KP 1143/3, KP 1143/4, KP 1143/5, KP1143/6, KP 1143/7, del od 1559/2, KO Vrani{ta-vgr i del od KP 2828, KO Struga, op{tina Struga treba da se zeme vo predvid sega{nata sostojba so najosetlivite elementi na ìvotnata sredina na planskiot opfat. Isto taka, se razgleduva opcijata bez da se sprovede planska aktivnost, odnosno rabotite da оstanat vo prvobitnata polo`ba. Vo konkretniov slu~aj, dokolku planot ne se sprovede se o~ekuvaat slednive posledici:  Pojava na nekompatibilni dejnosti;  Zemji{teto i ponatamu }e ostane zemji{te so pomala ekonomska vrednost;  Ograni~en razvoj na op{tinata;  Nekontrolirana izgradba na bespravni objekti;  Naru{uvawe na kvalitetot na mediumite vo ìvotnata sredina;  Intenzivno zagaduvawe so otpadni materii (cvrst, komunalen i drugi vidovi otpad) i sozadvawe na divi deponii;  Intenzivno zagaduvawe na podzemnite vodi i po~vata;  Namaleni prihodi vo op{tinskiot buxet;  Otsustvo na finansiski investirawa {to bi se dovelo do slab ekonomski razvoj na stopanstvoto;  Namalen ìvoten standard;  Nerealizacijata na planskiot opfat }e se ispu{ti mo`nosta od idni potencijalni investicii za ekonomski-odr`liv razvoj.

54 6. ALTERNATIVI I ^INITELI ZA IZBOR NA ALTERNATIVA

Realizacijata na ovoj Planski dokument e od fundamentalno zna~ewe i pretstavuva osnova za negovo ekonomsko oìvuvawe. Vo slu~aj na nerealizirawe na planskiot opfat se o~ekuva da:  Socijalno-ekonomskiot status na naselenieto }e inicira pogolema stagnacija;  Prodolùvawe na trendot migracija;  Nevrabotenosta nema da se namali;  Namaluvawe na vrednosta na zemji{teto;  Uzurpacija na prostorot so divogradbi i drugi neplanski i nekompatibilni sodrìni;  Neplansko i neorganizirano ureduvawe na prostorot so {to negativno }e se odrazi vrz mediumite vo ìvotnata sredina;  Iskoristuvawe na slobodni povr{ini so nelegalni gradbi. So realizirawe na planskiot opfat se o~ekuvaat nekolku pozitivni aspekti:  Povolna geografska polo`ba;  Odli~na dispozicija vo odnos na soobra}ajnata povrzanost;  Zajaknuvawe na mo`nostite za odr`liv ekonomski i socijalen razvoj na regionot;  Zapirawe na ekonomskata migracija;  Razvoj na lokalnata samouprava preku pla}awe na danoci, komunalii i drugi dava~ki;  Zgolemuvawe na vrednosta na zemji{teto;  So predvidenite sodrìni }e ovozmoì ostvaruvawe na funkcii so direktni ili indirektni ekonomski efekti. So primena na prethodnite kriteriumi se ovozmoùva lokacijata da prerasne kako edinstvena prostorna i funkcionalna celina koja }e dade golem doprinos za razvojot na lokalnata i nacionalna ekonomija, istovremeno imaj}i go za cel animiraweto na interesot na stranski investitori za realizacija na predloènata programa kako orientacija vo aktuelnite ekonomski tendencii na dràvata.

55 7. PRETPOSTAVENI VLIJANIJA VRZ MEDIUMITE NA @IVOTNATA SREDINA

Implementacijata na planskite re{enija od UPVNM za izgradba na stopanski kompleks so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija, G3- servisi i G4-stovari{ta na del od KP 1143/1, KP 1143/2, KP 1143/3, KP 1143/4, KP 1143/5, KP1143/6, KP 1143/7, del od 1559/2, KO Vrani{ta-vgr i del od KP 2828 KO Struga, op{tina Struga, moè da ima negativno, odnosno pozitivno vlijanie vrz ìvotnata sredina. Izve{tajot za Strategiska ocena gi zema vo predvid vlijanijata vrz vodata, vozduhot i po~vata, biodiverzitetot, predelite i nivnite pejza`ni vrednosti, prirodnoto i kulturnoto nasledstvo, kako i vlijanijata vrz socio-ekonomskata sostojba i zdravjeto na lu|eto vo op{tina Struga. Izve{tajot za Сtrategiska ocena ne vklu~uva detalna analiza na poedine~nite razvojni proekti, tuku gi analizira vlijanijata vrz mediumite i oblastite vo ìvotnata sredina vo po{irok kontekst. Vo Izve{tajot e napravena procenka na potencijalnite vlijanija vrz ìvotnata sredina i socio-ekonomskite aspekti, dodeka, vo podocne`nite fazi, preku Studiite za ocena na vlijanie vrz ìvotnata sredina ili Elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina, koi proizleguvaat kako zakonska obvrska na osnova na ukaànite potencijalni negativni vlijanija se pravat detalni analizi i preporaki. Soglasno Zakonot za ìvotna sredina i Uredbata za opredeluvawe na kriteriumite vrz osnova na koi se utvrduva potrebata za sproveduvawe na postapkata za ocenka na vlijanijata vrz ìvotnata sredina potrebno e da se utvrdi potreba za sprovrduvawe na postapka za ocenka na vlijanieto na proektot vrz ìvotnata sredina. Potrebata od ocena na vlijanijata vrz ìvotnata sredina ja donesuva Organot na dràvnata uprava nadleèn za rabotite od oblasta na ìvotnata sredina. Soglasno Zakonot za ìvotna sredina, kako i Zakonot za za{tita na prirodata, pravnite ili fizi~kite lica koj vr{at dejnosti ili aktivnosti koi ne spa|aat vo proektite za koi se sproveduva postapka za ocena na vlijanieto vrz ìvotnata sredina se dol`ni da izgotvat Elaborat za za{tita na ìvotnata sredina, so cel da se oceni vlijanieto na dejnostite ili aktivnostite vrz ìvotnata sredina, pred da zapo~nat so sproveduvawe na proektot i istiot da go dostavat do organot nadleèn za odobruvawe na sproveduvaweto na proektot.

Vlijanie vrz demografskiot faktor

Realizacijata na planot }e pretstavuva pozitiven stimul za demografskiot razvoj. Isto taka, }e ima pozitivni vlijanija na dolgoro~na osnova i na zgolemuvawe na natalitetot, kako u{te eden pozitiven element na demografskiot razvoj. Ova od pri~ina {to investicionite vloùvawa za realizacija na ovaa planska sodrìna }e zna~i otvorawe na novi rabotni mesta i zgolemuvawe na ìvotniot standard i kvalitetot na ìveewe.

56 Vlijanie vrz ~ovekovoto zdravje

Zaradi namenata na objektite nadvor od zonata na domuvawe ne se o~ekuva da predizvika vlijanija vrz zdravjeto na lokalnoto naselenie. So implementacijata na planot moè da se predizvikaaat eventualno odredeni negativni vlijanija vrz zdravjeto na lu|eto od aspekt na:  Zgolemeno nivo na bu~ava;  Nepravilno postapuvawe so otpadot od ras~istuvaweto na terenot vo podgotvitelnite aktivnosti i generirawe na otpad vo tekot na raboteweto na objektite. Poradi transportot na gradeèn materijal, rabotnata sila, kako i bu~avata predizvikana od zgolemeniot soobra}aj koja moè da se poka~i, no samo vo periodot na grade`nata faza. Emisijata na pra{ina i izduvni gasovi od motornite vozila i te{kata mehanizacija }e se poka~at poradi izveduvawe na grade`ni aktivnosti. Obezbeduvaweto na parkovsko i za{titno zelenilo i ostanato hortikulturno ureduvawe na prostorot }e bide vo funkcija na podobruvawe na zdravjeto na lu|eto {to e opfateno i so planskite sodrìni vo planskiot opfat. Podetalna analiza od eventualnite vlijanija vrz ~ovekovoto zdravje }e se razgledaat vo ponatamo{nite fazi preku izrabotkata na studiite za ocenka za vlijanieto na ìvotnata sredina ili elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina od razli~ni aspekti na mediumite na ìvotnata sredina {to e i zakonska obvrska.

Vlijanie vrz socio-ekonomskata sostojba

Implementacijata na planot }e ima pozitivno vlijanie vrz socio- ekonomskite razvoj na op{tinata, otvarawe na novi rabotni mesta, zgolemuvawe na stapkata na ekonomski rast, stimulirawe na razvojot na ostanatite dejnosti, proektiraweto, komunalnite dejnosti, grade`ni{tvoto, trgovijata i sl., zgolemuvawe na prihodite na lokalnata samouprava, podobruvawe na komunalnata infrastruktura i uredenost na prostorot.

Vlijanie vrz kvalitetot na ambientniot vozduh

So planot ne se o~ekuvaat osobeni vlijanija vrz ambientniot vozduh. Odredeni kratkoro~ni vlijanija vrz kvalitetot na vozduhot se o~ekuvaat vo vreme na gradba-izvedbata na zemjeni i grade`ni raboti pri {to se o~ekuva pojava na pra{ina, kako fugitivna emisija na najsitni ~esti~ki na pra{ina i pesok. Vo vreme na grade`nata faza treba da se o~ekuvaat, pred se:

57  Povremeno zagaduvawe na vozduhot od mestata na izvedba na grade`nite aktivnosti, od grade`nite materijali koi }e se koristat i od vidot na transportot na grade`nite materijali;  Celata grade`na mehanizacija za vreme na podgotovkata na terenot }e ima negativno vlijanie vrz kvalitetot na vozduhot;  Glaven zagaduva~ na vozduhot za vreme na grade`nite aktivnosti }e bide pra{inata predizvikana od kopawe, nabivawe na tloto, odnosno zemjenite raboti. Eventualnite vlijanija od ovoj vid i od funkcioniraweto na objektite }e bidat detalno analizirani pri izrabotkata na studiite za ocenka za vlijanieto na ìvotnata sredina ili elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina od site aspekti na ìvotnata sredina, {to e i zakonska obvrska.

Vlijanie vrz klimatski promeni

So realizacijata na ovoj plan ne se o~ekuva da predizvika promeni na mikroklimata ili naru{uvawe na kvalitetot na vozduhot vo po{irokiot region. Vakviot tip na objekti ne spa|a vo grupata na golemi zagaduva~i na ìvotnata sredina. Imaj}i ja vo predvid namenata na klasi za ovoj planski opfat ne se o~ekuvaat golemi sogoruva~ki procesi (osven upotrebata na kotli so mali kapaciteti koi bi se koristele sezonski za greewe). Dopolnitelnoto utvrduvawe na mo`nostite za koristewe na obnovlivi izvori na energija za zatopluvawe na kapacitetite vo zimskiot period e izbor na u{te popovolna alternativa za indirektno namaluvawe na emisiite na SO2 vo ìvotnata sredina, koi bi moèle da vlijaat na mikroklimata vo po{irokoto opkruùvawe. Iskoristuvaweto na solarnata energija kako izvor na energija odi vo prilog na namaluvawe na vlijanijata na klimatskite promeni.

Vlijanie predizvikano od zgolemena bu~ava

Vo fazata na gradba, pri realizacija na predvidenite aktivnosti mo`e da se o~ekuva zgolemeno nivo na bu~ava od upotreba na te{kata mehanizacija. Dokolku pri implementacija na planskiot opfat se primenat merkite definirani soglasno Strategiskata ocena na vlijanijata vrz `ivotnata sredina }e se namalat o~ekuvanite efekti od zgolemena bu~ava i }e se svedat na dozvolenite nivoa, vo soglasnost so Zakonot za bu~ava.

Vlijanie od vibracii

Pri izvedba na grade`nite aktivnosti mo`e da se o~ekuvaat vibracii, no toa }e bidat so so ograni~en intenzitet i vremetraewe.

58 Vlijanie vrz kvalitetot na vodite

Ako nepravilno se upravuva so otpadnite vodi moè negativno da vlijaat vrz povr{inskite i podzemnite vodi i da go zagrozat kvalitetot na okolnoto zemji{te. Planskite re{enija za komunalnata infrastrukturna mreà i odveduvaweto na fekalnite i atmosferskite vodi od objektite nema da dozvolat istite nekontrolirano da se ispu{taat, odnosno istite }e se tretiraat vo ovoj planski opfat dokolku za toa ima potreba. Naru{uvaweto na kvalitetot na vodite moè da bide rezultat od nepravilno upravuvawe so otpadot. Vlijanijata vrz vodite vo operativnata faza se ocenuvaat kako mo`ni negativni vlijanija. Podetalna analiza od eventualnite vlijanija vrz kvalitetot na vodite }e se razgledaat vo ponatamo{nite fazi preku izrabotkata na studiite za ocenka za vlijanieto na ìvotnata sredina ili elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina {to se zakonska obvrska i vo taa nasoka }e se predvidat posebni merki soglasno zakonskata regulativa.

Vlijanie vrz po~vata

Eventualnite vlijanija vrz po~vata moè da proizlezat od nesoodvetna implementacija na proektite, generiraniot otpad, izduvnite gasovi od prevoznite sredstva i sl. Zna~ajni vlijanija vrz po~vata ne se o~ekuvaat, bidej}i vo Planot za izgradba se predvideni merki i re{enija za komunalnata infrastrukturna mreà, upravuvawe so otpadnite vodi i otpadot koj }e se generira vo opfatot. Vo konstruktivnata faza, pri izvedbata i kopaweto postoi mo`nost od pojava na erozija na zemji{teto, nabivawe na po~vata od dvièwe na motornata mehanizacija, zagaduvawe na po~vata od nepravilno upravuvawe so otpad. Vlijanija vrz po~vata isto taka, se o~ekuvaat pri aktivnostite okolu ras~istuvawe na terenot so vegetacija. Komunalen otpad moè da se pojavi od rabotnicite koi }e rabotat i istiot ne se otstrani. Podetalna analiza od eventualnite vlijanija vrz kvalitetot na po~vata }e se razgledaat vo ponatamo{nite fazi preku izrabotkata na studiite za Ocenka za vlijanieto na ìvotnata sredina ili elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina {to se zakonska obvrska.

Vlijanie vrz predelot

Pri izgradba na objektite mo`e da se predizvikaat negativni vlijanija vrz predelot kako rezultat na iskopuvaweto na zemji{teto i deponiraweto na vi{okot zemja na nesoodvetni lokacii. Vakvite vlijanija se o~ekuva da se tretiraat kako negativni vlijanija so ograni~en intenzitet i vremetraewe.

59 Vlijanie vrz kulturnoto nasledstvo

Kulturnoto nasledstvo na regionot e simbioza na neprocenlivi materijalni i duhovni vrednosti vo edna urbanisti~ko-arhitektonska celina so~inuvaj}i neraskinlivo edinstvo na tradicionalni i umetni~ki vrednosti i kni`evni, dokumentacioni fondovi, po~nuvaj}i od praistorijata do denes. Dokolku pri realizacija na zemjanite aktivnosti na teren se naide na arheolo{ko nao|ali{te, treba da se postapi soglasno odredbite od ~len 65 od Zakonot za za{tita na kulturnoto nasledstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15, 192/15, 39/16 i 11/18).

Vlijanie vrz biodiverzitetot (flora i fauna)

Vo sovremenoto planirawe na prostorot, zada~ite na za{tita na prirodata se usmereni osobeno na aktivno ureduvawe i za{tita na ìvotnata sredina, sanirawe na mo`nite {teti i povtorno vospostavuvawe na prirodnata ramnoteà vo ekosistemite. Za{titata na prirodata ja opfa}a za{titata na biolo{kata i predelskata raznovidnost i za{titata na prirodnoto nasledstvo. Od oblasta na za{tita na prirodata (prirodnoto nasledstvo, prirodnite retkosti i biolo{kata i predelskata raznovidnost), urbanisti~kata planska dokumentacija treba da se usoglasi so Prostorniot plan na Republika Makedonija na toj na~in {to, vrz osnova na reìmot za za{tita, }e se organizira raspored na aktivnosti i izgradba na objekti koi }e se usoglasat so barawata koi gi postavuva odr`livoto koristewe na prirodata i sovremeniot tretman na za{titata. Osobeno vnimanie pri za{tita na prirodata, treba da se posveti na na~inot, vidot i obemot na izgradbata {to se predviduva vo za{titenite prostori za da se odbegnat ili da se nadminat sudirite i koliziite so inkompatabilnite funkcii. Za taa cel e neophodno po~ituvawe na slednite principi:  Optimalna za{tita na prostorite so isklu~itelna vrednost;  Za~uvuvawe i obnovuvawe na postojnata biolo{ka i predelska raznovidnost vo sostojba na prirodna ramnoteà;  Obezbeduvawe na odr`livo koristewe na prirodnoto nasledstvo vo interes na sega{niot i idniot razvoj, bez zna~itelno o{tetuvawe na delovite na prirodata i so {to pomali naru{uvawa na prirodnata ramnoteà;  Spre~uvawe na {tetnite aktivnosti na fizi~ki i pravni lica i naru{uvawa vo prirodata kako posledica na tehnolo{kiot razvoj i izvr{uvawe na dejnosti, odnosno obezbeduvawe na {to popovolni uslovi za za{tita i razvoj na prirodata;  Racionalna izgradba na infrastrukturata;

60  Koncentracija i ograni~uvawe na izgradbata;  Pravilen izbor na soodvetna lokacija. Spored Zakonot za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RMˮ br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14, 146/15 i 63/16) i Zakonot za `ivotna sredina („Sl. Vesnik na RMˮ br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15 i 39/16) potrebno e vnesuvawe na merki za za{tita na prirodata pri planiraweto i ureduvaweto na prostorot koi treba strogo da se po~ituvaat.

Vlijanie vrz materijalnite dobra

Implementacijata na planot, }e ja zgolemi ekonomskata vrednost na zemji{teto na po{irokoto podra~je. Vrednosta na zemji{teto }e se zgolemi zaradi atraktivnost na prostorot i postojnite pejza`ni dominanti vo okolniot predel.

Vlijanie po odnos na generirawe na otpad

Pri realizacija na planot vo grade`nata faza }e se sozdadat pogolemi koli~ini na gradeèn otpad pri realizacija na grade`nite aktivnosti i zemjen otpad zaradi raskopuvawe na zemji{teto. Pri realizacijata na planiranata investicija vo planskiot opfat za o~ekuvawe e generirawe na gradeèn i zemjen otpad i toa pri izveduvaweto na dovod na elektri~na energija, kanalizaciona mreà i vodosnabduvawe. So planskiot dokument treba da bide predvideno otpadot pri gradbata da se sobira i prevzema od strana na javnoto komunalno pretprijatie ili drug praven subjekt. Primarnata selekcija na otpadot treba da se predvidi kako kontinuirana aktivnost. Ova }e bide predmet vo ponatamo{nite fazi i prevzemawe na soodvetni merki preku izrabotka na studii ili elaborati za za{tita na ìvotnata sredina.

Vlijanie od nesre}i i havarii

Mo`ni nesre}i i havarii koi bi nastanale od implementacijata na ovoj planski opfat e pojava na poàr, elementarni nepogodi i drugi havarii. Za analiziraniot planskiot opfat se razraboteni merki za za{tita na ~ovekot, materijalnite dobra i ìvotnata sredina od prirodnite katastrofi. Za uspe{no funkcionirawe na za{titata od nesre}i i havarii predvideni se merki za za{tita od poàri, odnosno objektite da bide pristapni za poàrnite vozila, a {irinata na pristapot ne smee da bide pomala od propi{anata so {to }e se ovozmoùva lesna podgotovka i stavawe

61 vo dejstvo na potrebnata oprema za borba protiv po`arot i spasuvawe na lu|eto. Planiraweto i izrabotkata na tehni~kata dokumentacija treba da e vo soglasnost so Zakonot za za{tita na po`ar. Detalnata analiza na ovie vlijanija }e bide so Studiite ili Elaboratite soglasno Zakonot i se obvrska da se izgotvat vo podocne`nite fazi na realizacija na investiciite.

62 8. MERKI ZA ZA[TITA, NAMALUVAWE I NEUTRALIZIRAWE NA ZNA^AJNITE VLIJANIJA VRZ @IVOTNATA SREDINA OD IMPLEMENTACIJATA NA PLANSKIOT DOKUMENT

So Zakonot na ìvotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15 i 39/16) kako i ostanatite zakoni i podzakonski akti vo oblasta na za{tita na ìvotnata sredina se uredeni pravata i dol`nostite na Republika Makedonija i na op{tina Struga, kako i pravata i dol`nostite na pravnite i fizi~kite lica, vo obezbeduvaweto uslovi za za{tita i za unapreduvawe na ìvotnata sredina, zaradi ostvaruvawe na pravoto na gra|anite na zdrava i ìvotna sredina. Ovoj Izve{taj, koj se bazira na relevantni podatoci od Prostorniot plan na Republika Makedonija, Nacionalniot Ekolo{ki Akcionen Plan, sektorskite studii, za odredeni oblasti, kako i podatoci utvrdeni na samiot opfat, predviduva i merki za za{tita na ìvotnata sredina od vlijanijata koi se o~ekuva da proizlezat od implementacijata na re{enijata utvrdeni so planskata dokumentacija. Za realizacija na sistemot za za{tita na ìvotnata sredina potrebno e da se po~ituva:  Selektirano i organizirano deponirawe na otpadot vo deponija;  Pomo{nite i prate~ki grade`ni objekti (magacinski objekti za materijali, alati i gorivo i drugi pomo{ni objekti) koi }e se koristat vo fazata na izgradba i funkcionirawe na objektite, treba da bidat locirani na pogolemi rastojanija;  Za~uvuvawe na ambientalnite i estetskite potencijali na prostorot;  Izgradba na sovremena infrastruktura;  Zagaduva~ot e dolèn da gi nadomesti tro{ocite za otstranuvawe na opasnosta od zagaduvawe na ìvotnata sredina, da gi podnese tro{ocite za sanacija, kako i da ja stavi vo funkcija ìvotnata sredina vo sostojba kako pred o{tetuvaweto;  Sproveduvawe na postojnite zakoni i propisi so koi se za{tituva prostorot, resursite i nacionalnoto bogatstvo;  Dosledno sproveduvawe na planot. Vo pogled na ozelenuvaweto, da se planiraat soodvetni profili na drvoredi pokraj objektite. Izborot na zelenilo treba da se usoglasi so uslovite za za{tita i negova namena. Dispozicijata na visokite drvja da bide usoglasena so trasite na podzemnite instalacii, dodeka izborot na vidot na ozelenuvaweto da bide vo soglasnost so uslovite vo rabotnata sredina, odnosno sposobnosta na pove}e apsorpcija na {tetni gasovi i koi nemaat poseben tretman za odrùvawe. Soglasno Zakonot za urbano zelenilo, procentualnata zastapenost na zelenata povr{ina da se definira so Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe zavisno od lokacijata, namenata i goleminata na grade`nata parcela.

63 Predmetnata lokacija se nao|a vo opfatot na prostorot za{titen kako svetsko prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region, zaradi {to e potrebno da se po~ituvaat odredbite soglasno Zakonot za upravuvawe so svetskoto prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region („Sl. Vesnik na RM” br. 75/10), kako i odredbite na Konvencijata na UNESKO i dokumentite doneseni od organite na ovaa Konvenicija. Dokolku pri izrabotka na planot ili pri ureduvawe na prostorot se dojde do odredeni novi soznanija za prirodno nasledstvo koe bi moèlo da bide zagrozeno so urbanizacijata na ovoj prostor, potrebno e da se predvidat soodvetni merki za za{tita na prirodnoto nasledstvo soglasno Zakonot za za{tita na prirodata. Za za{tita na kanalite potrebno e da se obezbedi:  Da se o~istat kanalite koi vo poslednite godini zaradi su{niot period vo pogolem del se zagadeni so {ut i razen otpad i pretstavuva ne~ist del i e potencijalen izvor na zarazni bolesti;  Da se za{titi podra~jeto vo kanalite pri porojni do`dovi;  Dokolku se vr{i ureduvawe na kanalite istoto da se izvede so avtohton materijal i istiot da bide od najbliskoto mesto so {to }e se minimiziraat vlijanijata vo vodata, a so toa }e se zapazi avtenti~nosta na prostorot;  So regulirawe na kanalite celosno se namaluva opasnosta od poplavi dokolku redovno se ~istat kanalite ~ie odrùvawe }e bide dol`nost na lokalnata samouprava. Za postoe~kite kanali potrebno e sloboden pristap po 5 m levo i 5 m desno od nadvore{nata strana, ne se dozvoluvaat gradbi i objekti zaradi obezbeduvawe na prostor za odrùvawe na istite. Se predlaga redovno odrùvawe, odnosno temelno ~istewe na kanalite od nanos i vegetacija kako i vra}awe na visinite na nasipite vo prvobitnata sostojba. Со ureduvawe na kanalite i analiza na prirodnite karakteristiki na terenot na po{irokoto podra~je, kako i na ekolo{kite faktori i resursi vo zonata na vlijanieto na objektite, moè da se konstatira slednoto:  izlevawe na vodite pri nadoa|awe na golemi vodi }e se eliminira;  }e se otstrani naneseniot materijal koj se taloèl podolgo vreme;  }e zgolemi propusnata sposobnost na vodite vo kanalite.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz demografskiot faktor

Integralnata realizacija na predloènite merki vo site fazi na investicioniot ciklus e vo nasoka na namaluvawe na mo`nite negativni vlijanija vrz ìvotnata sredina koi moè na direkten ili indirekten na~in da se reflektiraat vrz zdravjeto na lu|eto. Cvrstiot otpad {to bi se javil vo ramkite na planiraniot opfat e potencijalna opasnost. Zatoa se predlaga (integrirano upravuvawe), organizirano sobirawe i transportirawe do mestoto nameneto za otpad. Vodite koi bi se koristele vo funkcija na instalaciite dokolku nalaga tehnolo{kiot proces potrebno

64 e da se tretiraat pred ispu{tawe vo kanalizacija ili recipient. Doslednoto sproveduvawe na planskite re{enija i primenata na site merki }e ovozmoì eliminirawe na eventualnite negativni vlijanija vrz ìvotnata sredina koi moè da se reflektiraat na direkten ili indirekten na~in vrz zdravjeto na ~ovekot.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz ~ovekovoto zdravje

Realizacijata na planskiot opfat nema da predizvika vlijanija vrz ~ovekovoto zdravje. Vo delot na op{ti merki se prepora~uva vospostavuvawe na sistem na sobirawe i regularno otstranuvawe na otpadot, pojasi so za{titno zelenilo i hortikulturno ureduvawe i vo tekot na grade`nite postapki i pri funkcioniraweto na objektite, istite da se planiraat soodvetno za da se reducira vremeto na koristewe na opremata koja sozdava zgolemena bu~ava. Primenata na site predloèni merki dadeni vo site fazi na planirawe i izvedba na proektite }e ovozmoì eliminirawe na eventualnite vlijanija vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na ~ovekot. Cvrstiot otpad i otpadot od grade`nite aktivnosti {to bi se javil vo ramkite na planiraniot opfat e potencijalna opasnost. Zatoa se predlaga (integrirano upravuvawe) organizirano sobirawe i transportirawe do mestoto nameneto za otpad, pojasi so za{titno zelenilo i hortikulturno ureduvawe, izvedba na vodovodni i kanalizacioni mreì i dr. i vo tekot na grade`nite postapki, istite da se planiraat soodvetno za da se reducira vremeto na koristewe na opremata koja sozdava zgolemena bu~ava.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz socio-ekonomskata sostojba

Realizacijata na planskiot dokument pozitivno }e vlijae na socio- ekonomskata sostojba na naselenieto, }e go podobri kvalitetot na `iveeweto i }e go zgolemi standardot na naselenieto. So plansko ureduvawe na prostorot i realizacija na predvidenite planski re{enija }e se zgolemi ekonomskata vrednost na zemji{teto i vo negova neposredna okolina, }e se sozdadat uslovi za iskoristuvawe na raspolo`ivata rabotnata sila, ekonomski rast i dobrosostojba na lokalnoto naselenie.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz ambientniot vozduh

Pri proektirawe i realizacija na planot potrebno e da se primenat sovremeni tehnologii koi go za{tituvaat vozduhot od zagaduvawe. Objektite od aspekt na ekolo{ka za{tita ne smeeat da ja naru{at postojnata ekolo{ka ramnote`a i istite e potrebno da bidat izvedeni soglasno site standardi i normativi od vakov vid.

65 Se pretpostavuva deka zagaduvaweto {to }e bide predizvikano od na~inot na greeweto na objektite, nema da pretstavuva zagriùva~ka opasnost po zagaduvaweto na ìvotnata sredina. Za namaluvawe na vlijanijata vrz kvalitetot na ambientniot vozduh od implementacijata na planot se predlagaat slednite merki:  Koristewe na obnovlivi izvori na energija kako energetski resursi koi {to se vo direktna nasoka na podobruvawe na kvalitetot na ambientniot vozduh;  Koristewe na sovremeni transportni sredstva i mehanizacija pri vr{ewe na grade`nite raboti, soglasno standardite na EU;  Izbegnuvawe na koristeweto na drvata i fosilnite goriva kako energetski resurs;  Koristewe na mali kotli za zagrevawe so najsovremeni gorilnici i upotreba na gorivo so mala sodrìna na sulfur ili koristewe na elektri~na energija kako energens za zatopluvawe pri {to nema da ima nikakvi zagaduva~ki emisii;  Gasifikacija na objektite;  Podigawe na zeleni zoni na nisko i visoko zelenilo okolu grani~nata linija na planskiot opfat;  Pri planiraweto i izgradbata na objektite prioritet da se dava na najdobro dostapnite tehniki i instalacii; Za podobruvawe na kvalitetot na vozduhot vo opfatot, na site slobodni povr{ini da se predvidat zeleni povr{ini, odnosno da se predvidi formirawe na pojasi so za{titno zelenilo, nisko i sredno, so dolg vegetaciski period se so cel nivno funkcionalno razvivawe kako i dodatno namaluvawe na eventualnoto aerozagaduvaweto.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz klimatskite promeni

So ogled na lokacijata na koja se predviduva realizacijata na ovaa planska sodr`ina ne se o~ekuva deka }e ima naru{uvawe na kvalitetot na vozduhot na mikro plan i po{irokiot region ili klimatski promeni. Merkite za namaluvawe na vlijanijata se primena na dejnosti so primena na sovremeni tehniki i instalacii, upotreba na obnovlivi izvori na energija, upotreba na ekolo{ki goriva za prevoznite sredstva, podigawe na za{titni zeleni pojasi vo i okolu krugot na opfatot.

- Merki za za{tita od bu~ava

Pra{aweto za namaluvawe na problemite so bu~avata treba da se re{ava so obezbeduvawe na linearno zelenilo. Isto taka, vo opfatot da se predvidat za{titni zeleni pojasi i formirawe na hortikulturni nasadi za dodatno smaluvawe na aerozagaduvaweto i bu~avata. Pri planiraweto na objektite e potrebno da se predviduvaat tehnologii i tehniki koi }e doprinesuvaat za redukcija na zagaduvaweto so bu~ava i doveduvawe na istoto vo zakonski dozvolenite parametri.

66 Dokolku vo vremeto na implementacija na planot se uvidi potreba od voveduvawe na dopolnitelni merki na za{tita od bu~ava, istite }e se sprovedat. Merki koi se predviduvaat za spre~uvawe i namaluvawe na bu~avata se:  Objavuvawe na plan na otpo~nuvawe i zavr{uvawe na rabotite;  Izvedba na rabotite vo tek na dnevni ~asovi i namaluvawe na mo`nosta za voznemirenost od bu~ava (od 07.00-17.00 ~asot);  Koristewe na novi i tehni~ki ispravni ma{ini, koi predizikuvaat pomalo nivo na bu~ava;  Izvedba na za{titni zeleni pojasi i hortikulturni sadnici vo granicite na planskiot opfat za namaluvawe na nivoto na bu~ava.

- Merki za namluvawe na vlijanijata od vibracii

Implementacijata na planskata dokumentacija nema da predizvika zna~itelni vibracii poradi {to nema da se vovedat posebni merki.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz po~vata

Svojstvata na po~vata indirektno vlijaat, kako na kvalitetot na po~vata, taka i na kvalitetot na podzemnite vodi, zatoa e potrebno da se predvidat soodvetni merki za spre~uvawe i namaluvawe na vlijanijata vrz po~vata. Vo vreme na grade`nite aktivnosti potrebno e kontrolirano i vnimatelno otstranuvawe na povr{inskiot sloj od po~vata, da ne se vr{at pogolemi iskopi od planiranite, kako i vi{okot na zemja da se iskoristi povtorno. Grade`niot {ut ako mo`e da se upotrebi za tamponirawe, a vo slu~aj da treba da se otstrani, istiot da se sobere, transportira i odlo`i na za taa cel posebno mesto na deponija. Vo operativnata faza treba da se zabrani frlawe i nekontrolirano odlagawe na otpad. Pri realizacija na predvidenite aktivnosti na teren da se vnimava da ne dojde do iskoristuvawe na zemji{teto na na~in i obem so koj bi se zagrozile negovite prirodni vrednosti. So dosledno sproveduvawe na zakonskite obvrski na investitorite }e se spre~i bilo kakvo zagaduvawe na po~vata vo samiot opfat i nadvor od nego.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz florata i faunata

Za{titata na prirodata se ureduva preku za{tita na biolo{kata i predelskata raznovidnost i za{tita na prirodnoto nasledstvo, vo za{titeni podra~ja, nadvor od za{titeni podra~ja kako i za{tita na prirodnite retkosti.

67 Vo sovremenoto planirawe na prostorot, merkite i aktivnostite za za{titata na prirodata se naso~eni kon aktivno ureduvawe i za{tita na prirodata i sredinata vo koja ~ovekot ìvee i raboti. Dokolku pri izrabotka na urbanisti~ka planska dokumentacija ili pri ureduvawe na prostorot se dojde do odredeni novi soznanija za prirodno nasledstvo koe bi moèlo da bide zagrozeno so urbanizacijata na ovoj prostor, potrebno e da se predvidat merki za za{tita na prirodnoto nasledstvo:  Utvrduvawe na granicite i ozna~uvawe na site objekti koi bi moèle da bidat predloèni i proglaseni kako prirodno nasledstvo;  Zabrana za vr{ewe na kakvi bilo stopanski aktivnosti koi ne se vo soglasnost so celite i merkite za za{tita utvrdeni so pravniot akt za proglasuvawe prirodnoto dobro ili Prostorniot plan za podra~je so specijalna namena;  Magistralnata i ostanatata infrastruktura (nadzemna i podzemna) da se vodi nadvor od objektite so prirodni vrednosti, a pri pomali zafati potrebno e nejzino estetsko vklopuvawe vo prirodniot pejza`;  Vospostavuvawe na monitoring, permanentna kontrola i nadzor na objektite so prirodni vrednosti i prezemawe na stru~ni i upravni postapki za sanirawe na negativnite pojavi;  Vospostavuvawe na stru~na sorabotka so soodvetni institucii vo okruùvaweto;  Po~ituvawe na na~elata za za{tita na prirodata soglasno Zakonot za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RMˮ br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14, 164/15 i 63/16). Dokolku pri izrabotka na planskata dokumentacija od ponisko nivo se dojde do odredeni novi soznanija za prirodno nasledstvo koe moè da bide zagrozeno so realizacija na planot, potrebno e da se prevzemat merki za za{tita soglasno so Zakon za za{tita na prirodata.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz predelot

Predvidenite planski sodr`ini od planskata dokumentacija treba da bide vklopena vo okolniot pejza` i da pridonese kon za~uvuvawe i podobruvawe na estetskite potencijali na predelot, kako bi se izbegnalo degradirawe na predelskata raznovidnost. So implementacija na planot prostorot dobiva nova dimenzija vo funkcija na zgolemuvawe na atraktivnosta na podra~jeto i zgolemuvawe na negovata vrednost. Implementacijata na planot }e ima pozitivno vlijanie na predelot, }e deluva kako edna osmislena urbanizirana celina vo koja pokraj objektite da se predvidat zeleni povr{ini so hortikulturno ureduvawe.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz materijalnite dobra

Realizacijata na predvidenite sodr`ini so planot ima pozitivno vlijanie vrz materijalnite dobra vo neposrednata okolina zaradi

68 zgolemuvawe na atraktivnosta na prostorot so samata realizacija na predvidenite sodr`ini. Ottuka, merkite koi bi se prevzemale mi bile vo nasoka na zgolemuvawe na pozitivnite implikacii na okolniot prostor i zgolemuvawe na negovata atraktivnost i vrednost.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz kulturnoto nasledstvo

Soglasno Zakonot za za{tita na kulturnoto nasledstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15, 192/15, 39/16 i 11/18) vo prostornite i urbanisti~ki planovi, vrz osnova na dokumentacijata za nedvi`noto kulturno nasledstvo, zadolìtelno se utvrduvaat planski merki za za{tita na spomenicite na kulturata, kako i nasoki za opredeluvawe na reìmot na nivnata za{tita. Na predvideniot opfat nema definirani granici ili to~na lokacija na evidentiraniot arheolo{ki lokalitet Livad~e ili drugi spomenici na kulturata, no bidej}i planskiot opfat se nao|a vo prostorot za{titen kako svetsko prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region, potrebno e da se po~ituvaat odredbite soglasno Zakonot za upravuvawe so Svetskoto prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region („Sl. Vesnik na RM” br. 75/10). Spored toa, ureduvaweto na ovie prostori treba da se bazira na seopfatno istraùvawe i analiza i zaradi podignuvawe na nivoto na razrabotka na urbanisti~kata dokumentacija i vklopuvawe na tretiraniot prostor vo po{irokiot ambient koj korespondira so pejsa`nite i strukturnite vrednosti na regionot vo celost se prepora~uva:  vo izrabotkata na urbanisti~kiot plan da se napravat istraùvawa i analizi na konfiguracijata na terenot so izrabotka na vertikalni preseci zaradi previlno odreduvawe na strukturata na gradbite, goleminata na grade`nite edinici i nivnata spratnost;  So predvidenite visini i gabariti na objektite ne seme da se naru{at vidicitei panaromata, kon i od za{titenoto podra~je, nitu da se naru{uvaat isklu~itelnite vrednosti na svetskoto prirodno i kulturno nasledstvo na Ohridskiot region;  Arhitektonskoto oblikuvawe da bide so materijali i formi koi |e pridonesat za za~uvuvawe na izvornite, istoriskite, urbanisti~ko- arhitektonski umetni~ki i estetski vrednosti na za{titenoto podra~je i }e pridonese za namensko osposobuvawe na objektot kon sovremenite potrebi na stopanskite, turisti~kite, kulturnite i drugi dejnosti;  Da se po~ituvaat pejsa`nite vrednosti na neposrednata okolina;  Da se po~ituva pravoto na vizuri i insolaciska izloènost na planiranite gradbi i vo odnos na postojniot izgraden fond;  Da se dade ocenka na vlijanijata vrz kulturnoto nasledstvo, odnosno ocenka na vizuelnite vlijanija vrz predelot vo ramkite na prirodnoto i kulturnoto nasledstvo na Ohridskiot region.

69 Dokolku pri izveduvawe na zemjanite raboti, a zaradi izgradba na predvidenite sodr`ini vo opfatot, se naide na arheolo{ki artefakti, odnosno dojde do otkrivawe na materijalni ostatoci so kulturno-istoriska vrednost, potrebno e da se postapi vo soglasnost so ~len 65 i ~len 129 od Zakonot za za{tita na kulturno nasledstvo.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata od upravuvawe so otpad

So planskata dokumentacija treba da bide predvideno selektirawe na otpadot. Za sobirawe na cvrstiot otpad treba da se postavat kontejneri za otpad, da se opredelat punktovi za sobirawe na otpadot i poplo~eni mesta za postavuvawe na kontejnerite. Ostanatiot otpad, organizirano }e se sobira i }e se odloùva na deponija. Po zavr{uvaweto na aktivnostite {utot treba da bide uredno odloèn na deponija. Soglasno Zakonot za upravuvawe so otpad („Sl. Vesnik na RM” br. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08, 143/08, 124/10, 51/11, 123/12, 163/13, 51/15, 146/15, 156/15, 192/15 i 39/16), sozdava~ite na otpad se dol`ni vo najgolema mo`na mera, da go izbegnat sozdavaweto na otpad i da gi namalat {tetnite vlijanija na otpadot vrz ìvotnata sredina, ìvotot i zdravjeto na lu|eto. Sozdava~ot i/ili poseduva~ot na otpadni materii i emisii gi snosi site tro{oci za sanacija na eventualno predizvikanite naru{uvawa vo ìvotnata sredina. Po zavr{uvaweto na grade`nite aktivnosti potrebno e da se proceni mo`nosta za povtorno iskoristuvawe na otstranetata po~va od terenot pri izveduvawe na zemjanite raboti, a so cel da se izbegnat dopolnitelnite ekonomski tro{oci zaradi potrebata od nejzina dislokacija. Isto taka, po zavr{uvawe na grade`nite aktivnosti potrebno e da se obezbedi vegetaciski pokriva~ na po~vata okolu novoizgradenite sodrìni.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz kvalitetot na povr{inskite i podzemnite vodi

Pri realizacijata na planot da se vnimava da ne dojde do iskoristuvawe na zemji{teto na na~in i obem so koj bi se zagrozile negovite prirodni vrednosti, kvalitetot i koli~inata i reìmot na povr{inskite i eventualno prisutnite podzemni vodi. Pri realizacija na aktivnostite na teren da se izbegne gubewe, modifikacija i fragmentacija na prirodnite ìveali{ta i prekumerno iskoristuvawe na biolo{kite resursi, so cel da se namalat ili celosno eliminiraat negativnite posledici vrz stabilnosta na ekosistemite. Vo ramkite na planskiot opfat planirana e vodovodna mreà so F150 mm po profilite na planiranite soobra}ajnici. Po odnos na kanalizacija se planira izgradba na separaten sistem na kanalizacija t.e. izgradba na posebna kanalizaciska mreà za atmosferski vodi kako i posebna kanalizaciska mreà za fekalna kanalizacija.

70 Pri proekcija, oddelnite kanalizaciski sistemi se usvoeni od nadmorskata visina na lokalitetot, od polo`bata vo odnos na recipientot i od ekspozicijata na terenot. Proekcijata na atmosferskata kanalizacija, predviduva separaten kanalizaciski sistem za odvod na atmosferski otpadni vodi, koj }e se sostoi od posebni kanali, a koi }e se vodat po glavnite soobra}ajnici i po soobra}ajnici za koi postojat uslovi za kanalizirawe po gravitaciski pat. Planirana e atmosferska kanalizacija so F300 po profilite na planiranite soobra}ajnici i po profilot na Magistralna ulica M3 (del od R-418). Do realizacija na istata, za site grade`ni parceli atmosferskite vodi da se odvedat do najbliskiot postoe~ki recipient vo zavisnost od padot na terenot. Sekoj subjekt e dolèn vo tekot na svoite aktivnosti da prevzema merki so koi }e se spre~i zagaduvaweto na vodite i da izbegnuva aktivnosti koi bi predizvikale rizici i negativni efekti vrz ìvotnata sredina.  Pri realizacija na predvidenite aktivnosti na teren da se vnimava da ne dojde do iskoristuvawe na zemji{teto na na~in i obem so koj bi se zagrozile negovite prirodni vrednosti, kvalitetot na povr{inskite i podzemnite vodi;  Potencijalnata erozija na zemji{teto treba da se spre~i so {to e mo`no pobrzo zavr{uvawe na zemjenite raboti i iskopuvawa i nivno prekrivawe so vegetacija. Merkite za kontrola na erozivnite procesi za vreme na izgradbata vklu~uvaat primena na ograduvawata na nagibite;  Pred po~etokot na bilo kakvi grade`ni raboti neophodno e proektirawe i izgradba na vodovodna i kanalizaciona mreà;  Kanalizacioniot sistem da bide re{en po separaciski sistem (da bide odvoeno odveduvaweto na fekalni i atmosferski vodi);  Soodvetno upravuvawe so otpadot;  Zapazuvawe na celite na ìvotnata sredina i po~ituvawe na postavenite standardi.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata od nesre}i i havarii

Za namaluvawe na mo`nite vlijanija predizvikani od nesre}i i havarii se prepora~uva implementacija na merkite dadeni vo planskata dokumentacija, vo fazata na izgradba, {to }e ovozmo`at minimizirawe na eventualnite pojavi za nesre}i i havarii vo operativnata faza.

- Merki za za{tita i spasuvawe

Prostorot koj e predmet na analiza se nao|a vo region so visok stepen na opasnost od voeni razurnuvawa, {to nametnuva potreba od primena na soodvetni merki za za{tita, odnosno zadol`itelna primena na normativno- pravna regulativa, so koja se uredeni postapkite, uslovite i barawata za postignuvawe na tehni~ki konzistenten i ekonomski odr`liv stepen na

71 za{tita. Zaradi mo`nite direktni voeni vozdu{ni udari na infrastrukturnata mreà i gradbite, i nivno o{tetuvawe, planskiot koncept i predvidenata uli~na mreà so svoite patni planirani elementi, nejzinata postavka, naklonite i {iro~inite na profilite, ovozmoùvaat nepre~ena intervencija zaradi brza i nepre~ena evakuacija na lu|eto, brz pristap na ekipite za spasuvawe i nivnite specijalni vozila, so cel {tetite da se svedat na minimum a posledicite da bidat brzo sanirani. Drugite elementi za za{tita od voeni razurnuvawa, da se utvrdat so osnovniot plan, posebno za sekoja gradba.

- Merki za za{tita od po`ar

Zaradi navremena za{tita od poàr potrebno e da se obezbedi dovolno prostor so cel da se obezbedi brz i nepre~en pristap vo uslovi na poàr. So soobra}ajnoto re{enie vo planskata dokumentacija e predvideno re{enie koe vo uslovi na poàr obezbeduva pristap na protivpoàrno vozilo od pove}e strani. Vo gradot Struga koj }e go opsluùva ovoj prostor so protivpoàrna za{tita, ima protivpoàrna ednica, koja e opremena so protivpoàrni vozila i so obu~eni lica za dejstvuvawe vo slu~aj na poàr, vo sklop na servisnite dejnosti. Vo ponatamo{nata razrabotka na planot, potrebno e da se utvrdi gromobranska instalacija so cel da nema pojava na zgolemeno poàrno optovaruvawe. Drugite elementi za protivpoàrna za{tita }e se utvrdat so posebniot elaborat za protivpoàrna za{tita kako sostaven del na Osnovniot proekt. Pri podgotovkata na planskata dokumentacija po~ituvani se propi{anite merki za za{tita od poàri, soglasno Zakonot za za{tita i spasuvawe („Sl. Vesnik na RM” br. 36/04, 49/04, 86/08, 124/10, 18/11 i 41/14) i Zakonot za poàrnikarstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 81/07, 55/13 i 158/14), kako i Pravilnikot za su{tinskite barawa za za{tita od poàr na grade`nite objekti („Sl. Vesnik na RM” br. 94/09), Pravilnikot za tehni~kite notmativi za hidrantska mreà za gasewe na poàri („Sl. Vesnik na RM” br. 31/06) i drugi pozitivni propisi so koi e regulirana ovaa problematika.

- Merki za za{tita od prirodni katastrofi

Za{titata od urnatini kako preventivna merka se utvrduva vo urbanisti~kite planovi vo tekot na planiraweto na prostorot. Pri podgotovka na planskite re{enija vo planot e napravena procenka na utvrdeniot stepen na urnatini, nivniot odnos prema slobodnite povr{ini i stepenot na proodnost na ulicite, vrz osnova na {to e izraboteno i planskoto re{enie. Vo slu~aj na eventualni razurnuvawa, planiranite re{enija na uli~nata mre`a predvideni so planskata dokumentacija obezbeduvaat brza i nepre~ena evakuacija na lu|eto, brz pristap na ekipite za spasuvawe i nivnite specijalni vozila, nepre~ena intervencija vo krugot

72 na katastrofata, a se so cel {tetite i eventualnite posledici da bidat svedeni na minimum. Kako posebna merka za za{tita od silni vetrovi pretstavuva izborot na vegetacijata. Zaradi konfiguracijata na terenot i blizinata na ezeroto, mo`no e svlekuvawe na zemji{teto, poradi {to e potrebno da se izgotvi elaborat za izvr{eni geomehani~ki, geolo{ki i hidrotehni~ki ispituvawa. Spored postojnite analizi i dobienite rezultati za seizmi~nost na mesnoto podra~je spored o~ekuvanite zemjotresi vo idnina, osnoven stepen na seizmi~ki itenzitet vo podra~jeto iznesuva 8° po MCS. Definiraweto na seizmi~ki hazard vsu{ost pretstavuva definirawe na ekonomsko-tehni~ki kriteriumi za prifatlivo nivo na bezbedenost na grade`nata konstrukcija za razli~ni materijali na objektite. Za da se izbegne seizmi~kiot hazard potrebno e gradbata da se gradi spored parametrite i kriteriumite za aseizmi~ka gradba, so pomala koli~ina na grade`en materijal i relativno pomali te`ini. Drugite elementi za za{tita od zemjotresi, kako prirodna katastrofa, da se utvrdat so posebniot elaborat za aseizmi~na gradba vo delot na statikata i dinami~ka analiza na gradbite, kako sostaven del na Osnovniot plan.

- Merki za za{tita od tehnolo{ki katastrofi

Zaradi za{tita od tehnolo{ki katastrofi potrebno e stru~no rakuvawe so site uredi. Infrastrukturnite vodovi vo redovni uslovi ne predizvikuvaat {tetni vlijanija bidej}i pretstavuvaat podzemni instalacii. Slu~ajnite incidenti mo`e da se identifikuvaat kako incidenti so o{tetuvawa na infrastrukturnite vodovi vo slu~aj na intervencija ili mehani~ki o{tetuvawa. Ovie incidenti nemaat bitno vlijanie vrz okolinata, bidej}i mo`na e brza reakcija i zapirawe na te~eweto voda preku ventilski uredi. Mo`na e brza sanacija i na vod vo koj se vodat otpadnite vodi. Infrastrukturnite vodovi se vodat na propi{ani sigurnosni rastojanija vo jasno definiran infrastrukturen koridor, taka da mo`nite o{tetuvawa se svedeni na minimum. Istite mora da se postavat soglasno tehni~kite normativi i standardi koi }e ja obezbedat nivnata sigurnost, bezbednost i dolgotrajnost vo eksplotacijata, rakuvaweto i odr`uvaweto.

73 9. PLAN NA MERKI ZA MONITORING NA @IVOTNA SREDINA

Za izrabotka na efektiven plan za upravuvawe, neophodno e najnapred da se sprovede ocena na statusot na site prirodni vrednosti vklu~uvaj}i go i zdravjeto na ~ovekot. Vo sledniot ~ekor se opredeluvaat celi i prioriteti za upravuvawe. Dali prevzemenite merki i aktivnosti gi davaat posakuvanite rezultati se utvrduva preku kontinuiran monitoring. Podatocite od monitoringot }e bidat osnova za izrabotka na sledniot plan za upravuvawe. Spored toa, monitoringot e sostaven del od kru`niot proces na planirawe na upravuvaweto. Pri sproveduvawe na planskite re{enija se vospostavuva monitoring, so cel da se utvrdi trendot na promeni vo ìvotnata sredina predizvikani od realizacija na donesenite planski re{enija. Planot za monitoring na sostojbite vo ìvotnata sredina ima za cel da dade informacii povrzani so:  Kvalitetot na ìvot i ìvotniot standard na lokalnoto naselenie;  Sostojbata vo ìvotnata sredina preku eventualni promeni vo kvalitetot na vozduhot, vodite i po~vata od sproveduvaweto na planskite re{enija;  Odloùvawe na otpadot na deponija, reciklirawe na istiot i/ili stepenot na negovo iskoristuvawe kako sekundarna surovina;  Za{tita na endemi~nite i retki vidovi prisutni na analiziranoto podra~je;  Stepenot na sproveduvawe na predvidenite merki za za{tita na prirodnoto nasledstvo i  Efikasnosta na predvidenite merki vo slu~aj na prirodni nepogodi i havarii. Sledeweto na trendot na promeni vo ìvotnata sredina i efikasnosta vo sproveduvaweto na predvidenite merki za za{tita sluì kako osnova za eliminacija ili minimizirawe na negativnite vlijanija od sproveduvaweto na planskite re{enija vo idnina. Nau~nite istraùvawa vo ovaa problematika imaat za cel da gi opi{at procesite koi se odvivaat vo ekosistemite, interakcijata pome|u komponentite na ekosistemot i nivnoto odnesuvawe vo uslovi na nadvore{ni vlijanija. Prou~uvaweto na procesite vo ìvotnata sredina se sproveduva preku posledovatelni merewa na prethodno utvrdeni indikatori kako pokazateli na promenite vo ekosistemot. Analizata na podatocite sluì kako osnova za utvrduvawe na trendot na promeni i kreirawe na poefikasni merki za ublaùvawe ili namaluvawe na vlijanijata. So sekoj predlog merki za za{titata na ìvotnata sredina potrebno e da se izgotvi plan za monitoring na predloènite merki i monitoring na ìvotnata sredina. Vo sovremenoto planirawe na prostorot, za{titata na ìvotnata sredina i prirodata se ostvaruva preku kreirawe na planski re{enija koi sodràt merki za za{tita na mediumite i oblastite vo ìvotnata sredina, prirodnoto nasledstvo, predelskata i biolo{kata

74 raznovidnost, so cel navremeno da se namalat site potencijalni negativni vlijanija od sproveduvaweto na planot. Dopolnitelno na toa, se predviduvaat i merki za eliminirawe na posledicite vrz ìvotnata sredina vo uslovi na prirodni nepogodi ili havarija i vra}awe na ìvotnata sredina vo prvobitnata sostojba. Dokolku pri izrabotkata na urbanisti~ko planskata dokumentacija ili pri ureduvawe na prostorot se dojde do odredeni novi soznanija za prirodno nasledstvo koe bi moèlo da bide zagrozeno so urbanizacijata na ovoj prostor, potrebno e da se prezemat merki za za{tita soglasno Zakonot. Planot na monitoring predviduva sledewe na slednite parametri vo ìvotnata sredina:  Sledewe na kvalitetot i kvantitetot na vodite;  Sledewe na kvalitetot na vozduhot;  Sledewe na kvalitetot na po~vata;  Sledewe na bu~avata. So ovoj plan }e se ovozmoì:  Potvrda deka dogovorenite uslovi pri odobruvawe na proektot se soodvetno sprovedeni;  Upravuvawe so nepredvideni vlijanija i promeni;  Potvrda deka vlijanijata vrz mediumite na ìvotnata sredina se vo ramkite na predvideni ili dozvoleni grani~ni vrednosti;  Potvrda deka so primena na merkite se vr{i za{tita na ìvotnata sredina, odnosno namaluvawe na negativnite vlijanija.

75 10. NETEHNI^KO REZIME

Vo izve{tajot za Strategiskata ocena za ìvotna sredina se zemeni se detali od planot, programite i strategiite, kako i informaciite koi se utvrdeni pri izgotvuvaweto, a se od osobeno zna~ewe za mo`nite vlijanija za ìvotnata sredina. Izve{tajot na ovoj planski dokument gi opfa}a podatocite za:  Postojnata sostojba na planskiot opfat;  Potencijalnite vlijanija vrz naselenieto, zdravjeto na lu|eto, florata, faunata, po~vata, vozduhot, vodata, klimatskite faktori, materijalnite dobra, kulturnoto nasledstvo i dr.  Merkite za za{tita i namaluvawe na vlijanijata;  Kratok pregled za pri~inite vrz osnova na koj se odvivaat alternativite;  Sostojbata na ìvotnata sredina bez implementacijata na planot;  Plan za monitoring na ìvotnata sredina. Predmetniot planski opfat na ovoj UPVNM za izgradba na stopanski kompleks so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija, G3-servisi i G4- stovari{ta na del od KP 1143/1, KP 1143/2, KP 1143/3, KP 1143/4, KP 1143/5, KP1143/6, KP 1143/7, del od 1559/2, KO Vrani{ta-vgr i del od KP 2828, KO Struga, op{tina Struga e so povr{ina od 5.22 ha. Povr{ina na predmetniot planski opfat iznesuva 5.22 ha = 2.67ha + 2.55 ha. Planskiot opfat se grani~i so opfat za koj se izdadeni uslovi za planirawe na prostorot, so tehni~ki broj Y23709, so re{enie 15-1379/2 od 25-02-2010 godina. Vo 2016 godina granicata se pro{iruva i se dopolnuva so Uslovi za planirawe na prostorot so tehni~ki broj Y23709i, so re{enie 15- 1155/2017 od 15-08-2017 godina i pretstavuvaat dopolna na prethodno izdadenite Uslovi za planirawe na prostorot pod tehni~ki broj Y23709 i istite se nameneti za izrabotka na Urbanisti~ki plan von naseleno mesto, so vkupna povr{ina na planskiot opfat od 5,22 ha. Za predmetniot planski opfat nema izraboteno urbanisti~ko planska dokumentacija. UPVNM e izraboten soglasno Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 163/16 i 64/18), Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18), Pravilnikot za pobliska sodrìna, forma i na~in na obrabotka na generalen urbanisti~ki plan, detalen urbanisti~ki plan, urbanisti~ki plan za selo, urbanisti~ki plan nadvor od naseleno mesto i regulaciski plan na generalen urbanisti~ki plan, formata, sodrìnata i na~inot na obrabotka na urbanisti~ko planski dokumentacii i arhitektonsko- urbanisti~ki proekt i sodrìnata, formata i na~inot na obrabotka na proektot za infrastruktura („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15). Cel na planot e da se sozdadat uslovi za gradba i planirawe na pet (5) grade`ni parceli na KP 1143/1, KP 1143/2, KP 1143/3, KP 1143/4, KP 1143/5,

76 KP 1143/6, KP 1143/7, del od 1559/2 KO Vrani{ta-vgr i del od KP 2828, KO Struga, vo op{tina Struga. So ovaa planska dokumentacija se predviduvaat slednite grupi na klasi na nameni:  G - Proizvodstvo, distribucija i servisi  D - Zelenilo i rekreacija  E - Infrastruktura Vo ramkite na predmetniot planski opfat se planira razvoj so predviduvawe na grade`ni parceli so slednite osnovni klasi na namena:  G2 - Lesna i nezagaduva~ka industrija  G4 - Stovari{ta G2 - Lesna i nezagaduva~ka industrija Vo koe spa|aat site vidovi proizvodstvo koi ne pobaruvaat mnogu energija, ne sozdavaat golem promet na surovini, materijali i soobra}aj i ne proizveduvaat {tetni emanacii; G4 - Stovari{ta Vo koi spa|aat site vidovi stovari{ta za skladirawe na stoka na otvoren ili zatvoren prostor, vo specijalni uslovi za ~uvawe, otpadi, avtopazari i sli~no;  D2 - Za{titno zelenilo Vo koe spa|aat uredeni zeleni povr{ini ~ija osnovna namena e da gi izoliraat zonite so inkompatibilni nameni i imaat uloga na tampon zoni. Za osnovnata klasa na nameni D2 - Za{titno zelenilo ne se planiraat kompatibilni klasi na namena.  E1 - Komunalna infrastruktura Vo koja spa|aat site vidovi soobra}ajna, vodovodna kanalizaciona, energetska i elektronska komunikaciska infrastruktura i oprema i sl.  E2 - Komunalna infrastruktura Vo koja spa|aat gradbite na komunalnata infrastruktura kako: terminali od sekakov vid, avtobuski i èlezni~ki stanici, pristani{ta, poligon za obuka na voza~i na motorni vozila, stanici za tehni~ki pregledi, akumulacii i brani za vodosnabduvawe, aerodromi, grani~ni premini, katni garaì, benziski pumpni stanici i uslu`ni centri, merni stanici, trafostanici do 20 kv, gradbi za proizvodstvo na energija, rezervoari za voda, protivpoàrni domovi, elektronski komunikaciski gradbi i sli~no. Predmetniot planski opfat e so slednite granici:  Na sever granicata na planskiot opfat grani~i del od KP 1143/1;  Na istok granicata na planskiot opfat se sovpa|a so osovinata na magistralniot pat na M3 - delnica Struga - Debar.  Na jug granicata na planskiot opfat pominuva niz KP 2828, odnosno lokalniot pat koj {to vodi kon s. Zagra~ani i gi tangira KP 2827, KP 2826/1 i 2829/1.  Na zapad granicata na planskiot opfat pominuva niz KP 1143/1. So planot se utvrdeni slednite osnovni klasi na nameni: G2 - Lesna i nezagaduva~ka industrija

77 G4 - Stovari{ta D2 - Za{titno zelenilo E1 - Komunalna infrastruktura E2 - Komunalna suprastruktura Klasite na nameni se vpi{ani na samata povr{ina za izgradba za sekoja grade`na parcela poedine~no. Za site gradbi, predvideni se i alternativni klasi na namena, kompatibilni vo odnos na osnovnata klasa na namena. Kompletna soobra}ajna signalizacija na uli~nata mre`a, kako vertikalna i horizontalna, treba da se izvede soglasno propisite od oblasta na soobra}ajot. Vo odnos na re{avaweto na problemot na stacionatniot soobra}aj za site klasi na nameni, potrebite za parkirawe }e se re{avaat vo ramkite na grade`nata parcela, soglasno ~len 59 od Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18). Dimenzioniraweto na grupnite parkirali{ta vo grade`nite parceli i gradbite se vr{i na toj na~in {to na vkupniot broj parking mesta se planriaat minimum 3% parking mesta za invalidi. Na parkirali{ta so pomalku od 20 mesta se prdviduva minimum edno parking mesto za invalidi. Parking mestata za invalidi da se dimenzioniraat soglasno ~len 38 od Pravilnikot za na~inot na obezbeduvawe na nepre~en pristap, dvi`ewe, prestoj i rabota na licata so invalidnost do i vo gradbite („Sl. Vesnik na RM” br. 25/10). Daden e pregled na soobra}ajnite povr{ini soglasno ~len 63 od Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18) i e napravena funkcionalna klasifikacija na soobra}ajnicite vo predmetniot planski opfat:  Presek 1-1 Magistralna ulica M3 (del od R-418) (vkupen profil od 27.5m) (3.25m trotoar, 1.50m velosipedska pateka, 2h3.50m kolovoz, 4.0m zelenilo, 2h3.50m kolovoz, 1.50m velosipedska pateka, 3.25m trotoar)  Presek 2-2 Servisna ulica (vkupen profil od 10.0m). (1.50m trotoar, 2h3.50m kolovoz, 1.50m trotoar)  Presek 3-3 Industrija ulica (vkupen profil od 10.0m) (1.50m trotoar, 2h3.50m kolovoz, 1.50m trotoar). Stacionarniot soobra}aj - parkirawe na motornite vozila za grade`nite parceli so klasa na namena G2 - Lesna i nezagaduva~ka industrija se planira vo sklop na grade`na parcela. Parkiraweto prvenstveno da se re{i vo sopstvenata parcela so po~ituvawe na potreben broj na parking mesta kako osnoven uslov za izgradba na maksimalno dozvolenata visina i povr{ina za gradba. Minimalniot broj na parking mesta }e se opredeli soglasno ~len 59 od Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/2015,

78 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18) spored slednite normativi:  G2 - Lesna i nezagaduva~ka industrija - potrebniot broj na parking mesta se utvrduva so proektna dokumentacija vo zavisnost od potrebite za gradbata i specifi~nite uslovi koi proizleguvaat od nejzinata namena. Vneseni se postojnite vodovodni instalacii vo ramkite na planskiot opfat i neposredna blizina i planirana e dopolnitelna vodovodna mreà, fekalna i atmosferska kanalizacija. Soglasno izvestuvaweto od MJP Proakva Struga, vo ramkite na predmetniot planski opfat ja ima slednata infrastruktura: Vodovoden krak F200, F80 i 2” dol` Magistralna ulica M3 (del od R- 418), na istok od planskiot opfat. Pri izrabotkata na Osnovnite proekti za site gradbi, neophodno e da se obezbedi prostor za {ahti za priklu~oci kon komunalna infrastruktura (kanalizacija, vodovod), koi }e bidat locirani neposredno do regulaciona linija. Potrebno e da se ovozmoì nepre~en pristap do ovie {ahti za tehni~kite slu`bi na pretprijatijata koi stopanisuvaat so komunalnata infrastruktura. Vo ramkite na planskiot opfat planirana e vodovodna mreà so F150 mm po profilite na planiranite soobra}ajnici. Po odnos na kanalizacija se planira izgradba na separaten sistem na kanalizacija t.e. izgradba na posebna kanalizaciska mreà za atmosferski vodi kako i posebna kanalizaciska mreà za fekalna kanalizacija. Pri proekcija, oddelnite kanalizaciski sistemi se usvoeni od nadmorskata visina na lokalitetot, od polo`bata vo odnos na recipientot i od ekspozicijata na terenot. Kanaliziraweto e predvideno da se vr{i gravitaciski. So proekcijata na hidrotehni~kata infrastruktura se predviduva generalno re{avawe na fekalnata kanalizacija, koja }e se sostoi od kanali koi {to }e se vodat po planiranite soobra}ajnici koja treba da se priklu~i na planirana fekalna mreà F250 dol` Magistralna ulica M3 (del od R- 418). Do realizacija na fekalnata mreà, za site grade`ni parceli za odvod na fekalnite vodi da se koristi lokalno pre~istuvawe. Proekcijata na atmosferskata kanalizacija, predviduva separaten kanalizaciski sistem za odvod na atmosferski otpadni vodi, koj }e se sostoi od posebni kanali, a koi }e se vodat po glavnite soobra}ajnici i po soobra}ajnici za koi postojat uslovi za kanalizirawe po gravitaciski pat. Atmosferskata kanalizacija }e gi evakuira otpadnite atmosferski vodi od krovnite povr{ini na objektite, od povr{inite na ulicite i zelenite povr{ini. Koli~inata na otpadnite atmosferski vodi }e se odredi so empiriski formuli, a vo zavisnost od slivnata povr{ina, sredniot koeficient na otekuvawe, koeficientot na retardacija (zadocnuvawe) i intenzitetot na vrneì. Planirana e atmosferska kanalizacija so F300 po profilite na planiranite soobra}ajnici i po profilot na Magistralna ulica M3 (del od

79 R-418). Do realizacija na istata, za site grade`ni parceli atmosferskite vodi da se odvedat do najbliskiot postoe~ki recipient vo zavisnost od padot na terenot. Vo ramkite na plnaskiot opfat ima postojni instalacii i toa: postojna trafostanica TS 10/04kV, 10kV nadzemen vod i 10kV podzemen vod, soglasno dobien dopis od EVN KEC Struga. Za predvidenata namena ednovremenata elektri~na snaga za novopredvidenite gradbi se dimenzionira spored slednite elektro-energetski parametri so napomena deka se predvideni maskimalni povr{ini za gradba i toa pretstavuva maksimalen kapacitet: Pen1=752.89kW. Vo planskiot opfat ima izvedena telefonska mreà. Uli~nite ormari }e se postavuvaat na povr{inite od trotoarite i istite se so dimenzii od 1,0h0,5m. Brojot na uli~nite ormari, kako i nivnata to~na dispozicija }e se utvrdat vo ponatamo{nite fazi, vo sklad so realnite potrebi i razvojnite programi na Makedonski telekom AD Skopje. Za realizacija na sistemot za za{tita na ìvotnata sredina potrebno e da se po~ituva:  Selektirano i organizirano deponirawe na otpadot vo deponija;  Pomo{nite i prate~ki grade`ni objekti (magacinski objekti za materijali, alati i gorivo i drugi pomo{ni objekti) koi }e se koristat vo fazata na izgradba i funkcionirawe na objektite, treba da bidat locirani na pogolemi rastojanija;  Za~uvuvawe na ambientalnite i estetskite potencijali na prostorot;  Izgradba na sovremena infrastruktura;  Zagaduva~ot e dolèn da gi nadomesti tro{ocite za otstranuvawe na opasnosta od zagaduvawe na ìvotnata sredina, da gi podnese tro{ocite za sanacija, kako i da ja stavi vo funkcija ìvotnata sredina vo sostojba kako pred o{tetuvaweto;  Sproveduvawe na postojnite zakoni i propisi so koi se za{tituva prostorot, resursite i nacionalnoto bogatstvo;  Dosledno sproveduvawe na planot. Vo pogled na ozelenuvaweto, da se planiraat soodvetni profili na drvoredi pokraj objektite. Izborot na zelenilo treba da se usoglasi so uslovite za za{tita i negova namena. Dispozicijata na visokite drvja da bide usoglasena so trasite na podzemnite instalacii, dodeka izborot na vidot na ozelenuvaweto da bide vo soglasnost so uslovite vo rabotnata sredina, odnosno sposobnosta na pove}e apsorpcija na {tetni gasovi i koi nemaat poseben tretman za odrùvawe. Soglasno Zakonot za urbano zelenilo, procentualnata zastapenost na zelenata povr{ina da se definira so Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe zavisno od lokacijata, namenata i goleminata na grade`nata parcela. Predmetnata lokacija se nao|a vo opfatot na prostorot za{titen kako svetsko prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region, zaradi {to e potrebno da se po~ituvaat odredbite soglasno Zakonot za upravuvawe so svetskoto prirodno i kulturno nasledstvo vo Ohridskiot region („Sl.

80 Vesnik na RM” br. 75/10), kako i odredbite na Konvencijata na UNESKO i dokumentite doneseni od organite na ovaa Konvenicija. Dokolku pri izrabotka na planot ili pri ureduvawe na prostorot se dojde do odredeni novi soznanija za prirodno nasledstvo koe bi moèlo da bide zagrozeno so urbanizacijata na ovoj prostor, potrebno e da se predvidat soodvetni merki za za{tita na prirodnoto nasledstvo soglasno Zakonot za za{tita na prirodata. Za za{tita na kanalite potrebno e da se obezbedi:  Da se o~istat kanalite koi vo poslednite godini zaradi su{niot period vo pogolem del se zagadeni so {ut i razen otpad i pretstavuva ne~ist del i e potencijalen izvor na zarazni bolesti;  Da se za{titi podra~jeto vo kanalite pri porojni do`dovi;  Dokolku se vr{i ureduvawe na kanalite istoto da se izvede so avtohton materijal i istiot da bide od najbliskoto mesto so {to }e se minimiziraat vlijanijata vo vodata, a so toa }e se zapazi avtenti~nosta na prostorot;  So regulirawe na kanalite celosno se namaluva opasnosta od poplavi dokolku redovno se ~istat kanalite ~ie odrùvawe }e bide dol`nost na lokalnata samouprava. Za postoe~kite kanali potrebno e sloboden pristap po 5 m levo i 5 m desno od nadvore{nata strana, ne se dozvoluvaat gradbi i objekti zaradi obezbeduvawe na prostor za odrùvawe na istite. Se predlaga redovno odrùvawe, odnosno temelno ~istewe na kanalite od nanos i vegetacija kako i vra}awe na visinite na nasipite vo prvobitnata sostojba. Со ureduvawe na kanalite i analiza na prirodnite karakteristiki na terenot na po{irokoto podra~je, kako i na ekolo{kite faktori i resursi vo zonata na vlijanieto na objektite, moè da se konstatira slednoto:  izlevawe na vodite pri nadoa|awe na golemi vodi }e se eliminira;  }e se otstrani naneseniot materijal koj se taloèl podolgo vreme;  }e zgolemi propusnata sposobnost na vodite vo kanalite. Koga stanuva zbor za monitoring za ìvotnata sredina se dava mo`nost za ispituvawe, ocenuvawe i sistemsko nabquduvawe na zagaduvaweto i sostojbata na mediumite vo ìvotnata sredina kako i identifikacija i registracija na izvorite na zagaduvawe. Planot na monitoringot pretstavuva alka pome|u site vklu~eni strani i pretstavuva osnova za nadle`nite institucii vo koj }e go kontroliraat procesot na sproveduvawe na zakonskata regulativa i da donesuvaat odluki. Najgolem benefit vo sproveduvaweto na strategiskata ocena na ìvotnata sredina e vo vklu~uvawe na aspektite od poleto na socijalata, ekonomijata i ìvotnata sredina, me|usebnata sorabotka, razvoj na regionalnite celi i celite za odr`liv razvoj i za{tita na ìvotnata sredina i lu|eto.

81 11. PRILOZI

Lista na nacionalna zakonska regulativa

1. Zakon za ìvotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15, 39/16 i 42/16); 2. Uredba za opredeluvawe na proektite i za kriteriumite vrz osnova na koi se utvrduva potrebata za sproveduvawe na postapkata za ocena na vlijanijata vrz ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 74/05); 3. Pravilnik za sodrìnata na barawata {to treba da gi ispolnuva studijata za ocena na vlijanieto na proektot vrz ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 33/06); 4. Uredba za strategiite, planovite i programite, vklu~uvaj}i gi i promenite na tie strategii, planovi i programi, za koi zadolìtelno se sproveduva postapkata za ocena na nivnoto vlijanie vrz ìvotnata sredina i vrz ìvotot i zdravjeto na lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07); 5. Uredba za sodrìnata na izve{tajot za strategiska ocena na ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07); 6. Pravilnik za vospostavuvawe na listata na eksperti za SO@S, procedurata za sproveduvawe na ispitot za eksperti za SO@S, vospostavuvawe komisijata za ocenka na znaeweto na ekspertite za SO@S („Sl. Vesnik na RM” br. 129/07); 7. Uredba za kriteriumite vrz osnova na koi se donesuvaat odlukite dali opredeleni planski dokumenti bi moèle da imaat zna~itelno vlijanie vrz ìvotnata sredina i vrz zdravjeto na lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 144/07); 8. Uredba za u~estvo na javnosta vo tekot na izrabotkata na propisi i drugi akti, kako i planovi i programi od oblasta na ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08); 9. Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 163/16 i 64/18); 10. Zakonot za kvalitet na ambientniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 92/07, 35/10, 47/11 i 100/12-pre~isten tekst, 10/15 i 146/15); 11. Zakon za vodi („Sl. Vesnik na RM” br. 87/08, 6/09, 161/09, 83/10, 51/11, 44/12, 23/13, 163/13, 180/14 i 146/15); 12. Uredba za klasifikacija na vodite („Sl. Vesnik na RM” br. 18/99); 13. Uredba za kategorizacija na vodotecite, ezerata, akumulaciite i podzemnite vodi („Sl. Vesnik na RM” br. 18/99 i 71/99); 14. Uredba za klasifikacija na vodite („Sl. Vesnik na RM” br. 18/99); 15. Zakon za otpad („Sl. Vesnik na RM” br. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08, 143/08, 124/10, 51/11, 123/12, 147/13, 163/13, 51/15, 146/15, 192/15 i 39/16); 16. Lista na otpadi („Sl. Vesnik na RM” br. 100/05); 17. Zakon za za{tita od bu~ava vo ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 79/07, 124/10, 47/11, 163/13 i 146/15);

82 18. Odluka za utvrduvawe vo koi slu~ai i pod koi uslovi se smeta deka e naru{en mirot na gra|anite od {tetna bu~ava („Sl. Vesnik na RM” br. 64/93); 19. Zakon za za{tita na kulturnoto nasledstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15, 192/15, 39/16 i 11/18); 20. Zakon za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14 i 146/15); 21. Zakon za bezbednost i zdravje pri rabota („Sl. Vesnik na RM” br. 92/07, 136/11, 23/13, 25/13, 137/13, 164/13, 158/14, 15/15, 129/15, 192/15 i 30/16);

Lista na relevantni EU direktivi

Direktivi na EU opfateni vo Nacionalna strategija za aproksimacija vo `ivotnata sredina (2008). Relevantni se i nivnite izmeni i dopolnuvawa:

1. Ramkovna direktiva za otpad (2006/12/ES) 2. Ramkovna direktiva za kvalitet na ambienten vozduh (96/62/ES), dopolneta so Regulativata (ES) 1882/2003 3. Direktiva za informirawe na korisnici (1999/94/ES) dopolneta so Direktivata 2003/73/ES 4. Ramkovna Direktiva za voda (2006/60/ES) dopolneta so Odlukata 2455/2001/ES 5. Direktiva za urbani otpadni vodi (91/271/EES) dopolneta so Direktivata 98/15/ES i Regulativata (ES) 1882/2003 6. Direktiva za voda za piewe (98/83/ES) dopolneta so Regulativata (ES) 1882/2003 7. Direktiva za povr{inska voda za apstrakcija (75/440/ES) dopolneta so Direktivite 79/869/EES i 91/692 EES (}e bide otpovikana so Ramkovnata direktiva za vodi (2006/60/ES) od 22.12.2007 8. Direktiva za ispu{tawe na opasni supstancii vo vodite (76/464/EES) dopolneta so Direktivata (91/692/EES i 2000/60/ES) e bide otpovikana so Ramkovnata direktiva za vodi (2000/60/ES) od 22.12.2007, osven ~len 6, koj be{e otpovikan na 22.12.2000. 9. Direktiva za merewe na kvalitetot na vodata za piewe (79/869/EES) dopolneta so Direktivite 81/855/EES, 91/692/EES, i Regulativata (ES) 807/2003 }e bide otpovikana so Ramkovnata direktiva za vodi (2000/60/ES) od 22.12.2007) 10. Direktiva za podzemni vodi (80/68/EES) dopolneta so Direktivata 91/692/EES 11. Direktiva za Strate{ka ocena na `ivotna sredina (2001/42/ES) 12. Direktiva za pristap na informacii za `ivotnata sredina (2003/4/ES)

83 DODATOK

84 Celi Predmet Monitoring SO@S Indikatori Izvori na verifikacija

-Monitoring na mediumite vo ìvotnata sredina -Redovni izve{tai za (op{tina Struga); -Namalena siroma{tija; monitoring od M@SPP; Podobruvawe na kvalitetot -Sledewe na sostojbata na -% na prirast na -Izve{tai od Ministerstvo na ìvot, podobruvawe na zdravjeto na naselenieto naselenieto; za zdrastvo; zdravjeto na lu|eto i Naselenie (op{tina Struga); -Namalena migracija; -Finansiski izve{tai; zgolemuvawe na ìvotniot -Sledewe na stapkata na -Zgolemuvawe na -Statisti~ki izve{tai; standard; broj na novo vrabotenost (op{tina vrabotenosta. -Lokalna samouprava na otvoreni rabotni mesta. Struga); op{tina Struga. -Sledewe na buxetot vo Op{tinata -Monitoring na emisii od izvori (vozila i -Sostojba na kvalitet na Podobruvawe na kvalitetot -Redovni izve{tai od doma}instva) op{tina ambienten vozduh; na vozduhot; % na monitoring na M@SPP; Kvalitet na vozduh Struga; -Broj na objekti koi obnovlivi izvori na -Redovni izve{tai od drugi -Monitoring na koristat drug vid energija; nadle`ni institucii. ambientalen vozduh alternativna energija. (op{tina Struga). -Monitoring na otpadnite -Tretman na sanitarni vodi, pred nivno ispu{tawe otpadni vodi; -Redovni izve{tai od Za{tita i podobruvawe na vo recipient; Povr{inski vodi, podzemni -Koli~ina na otpad {to se monitoring na M@SPP kvalitetot na vodata i -Monitoring na merkite vodi i kvalitet na po~va reciklira; -Redovni izve{tai od drugi po~vata dadeni za namaluvawe na -Koli~ina na otpad koj se nadle`ni institucii. vlijanijata (op{tina nosi na deponija. Struga); -namalen % na generiran -Monitoring vrz sistemot -Redovni izve{tai od otpad; Soodvetno upravuvawe so Upravuvawe so otpad za integralno upravuvawe monitoring na M@SPP; -Koli~ini na deponiran otpadot Kvalitet na po~va so otpadot (op{tina -Komunalnoto pretprijatie otpad; Struga). koe upravuva so otpadot. -Koli~ini na sozdaden otpad.

-Monitoring na sproveduvawe. na bu~avata -Implementacija na merki definirani vo Bu~ava Namaluvawe na bu~avata -Op{tina Struga. za namaluvawe na bu~avata. Elaboratite, Studiite i sl. za za{tita na ìvotnata sredina. -Monitoring na sproveduvawe. na za{titata -Stepen na implementacija definirani vo -Izve{taj za realizacija na Minimizirawe na pojavite Site mediumi od ìvotnata na preporakite za za{tita Elaboratite, Studiite za planska dokumentacija; od nesre}i i havarii sredina od nesre}i i havarii. za{tita na ìvotnata -Op{tina Struga. sredina. ili PPZ Elaboratite. % na bespravno izgradeni Za{tita na materijalnite Materijalni dobra -Op{tina Struga. objekti vo odnos na -Op{tina Struga. dobra izgradenite.

KORISTENA LITERATURA

 Prostorniot plan na RM, 2004;  Planska dokumentacija za UPVNM za izgradba na stopanski kompleks so namena G2-lesna i nezagaduva~ka industrija, G3-servisi i G4- stovari{ta na del od KP 1143/1, KP 1143/2, KP 1143/3, KP 1143/4, KP 1143/5, KP1143/6, KP 1143/7, del od 1559/2, KO Vrani{ta-vgr i del od KP 2828 KO Struga, op{tina Struga;  Pregled na za{titni podra~ja vo RM (2008) i Izve{taj na me|unaroden konsultant za za{titeni podra~ja vo ramki na UNDP/GEF/M@SSP proektot: Zajaknuvawe na ekolo{kata, institucionalnata i finansiskata odr`livost na sistemot na za{titeni podra~ja vo Makedonija;  Nacionalna strategija za odr`liv razvoj, 2009;  Vtor Nacionalen izve{taj za klimatski promeni, 2008  Nacionalna strategija za mehanizmot za ~ist razvoj za prviot period na obvrski spored protokolot od Kjoto 2008-2012, 2007;  Vtor Nacionalen Ekolo{ki akcionen plan na RM, 2006  Nacionalna strategija za biolo{ka raznovidnost, 2004;  Strategija za upravuvawe so otpad vo RM 2008-2020;  Strategija za demografski razvoj na RM 2008-2015;  Nacionalna strategija za monitoring na ìvotnata sredina, 2004;  Strategija za upravuvawe so ìvotnata sredina, 2005;  Strategija za podigawe na javnata svest vo ìvotnata sredina, 2005;  Strategija i akcionen plan za implementacija na Arhuskata konvencija, 2005;  Nacionalen zdrastveno-ekolo{ki akcionen plan (NZEAP), 1999;  Ramkovna direktiva za voda (2000/60/ES);  Ramkovna direktiva za kvalitet na ambienten vozduh (96/62/ES);  Ramkovna direktiva za otpad (2006/12/ES);  Ramkovna direktiva za bu~ava (2002/49/ES);  Direktiva za strategiska ocena na ìvotna sredina (2001/42/ES);  EU [estiot Akcionen Plan za ìvotna sredina (2001/42/ES);  Direktivata na sovetot 96/61/ES od 24.09.1996 god. za integrirana kontrola i prevencija od zagaduvaweto;  Dostapni iskustva i praktiki.