Erzurum İlinde Beyaz Lahananın Üretim Ve Pazar Maliyeti; Aziziye, Yakutiye Ve Pasinler İlçeleri Örneği*
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Araştırma Makalesi / Research Article Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 2(2): 57-64, 2012 Erzurum İlinde Beyaz Lahananın Üretim ve Pazar Maliyeti; Aziziye, Yakutiye ve Pasinler İlçeleri Örneği* Rüveyda KIZILOĞLU1 Vedat DAĞDEMİR2 ÖZET: Araştırmanın amacı, Erzurum ilinde beyaz lahananın maliyetini hesaplayarak, pazarlama yapısını ortaya koymaktır. Araştırma 2009 yılı verileri dikkate alınarak Yakutiye, Palandöken ve Pasinler ilçelerinde yapılmıştır. Araştırmada kullanılan veriler, ilçe tarım müdürlüğü kayıtlarında beyaz lahana üretiminde bulunan 25 tarım işlet- mesinden anketlerle elde edilmiştir. Bu çalışmada 1 kg Beyaz Lahananın Üretim Maliyeti 0.245 TL kg-1, Pazar Ma- liyeti ise 0.260 TL kg-1 olarak hesaplanmıştır. Bir dekardan sağlanan brüt kar 883.62 TL, net kar ise 645.97 TL olup oransal karın 1.62 TL olduğu tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler; Beyaz lahana, üretim maliyeti, pazar maliyeti Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Iğdır Iğdır University Journal of the Institute of Science and Technology Technology and Science of Institute the of Journal University Iğdır Cost of Production and Market of Erzurum Province White cabbage; The Case Study of Aziziye, Yakutiye and Pasinler District ABSTRACT: The aim of the study, in the province of Erzurum, calculating the cost of white cabbage, is to reveal the structure of marketing. Research in 2009 on the basis of Yakutiye, Palandoken and Pasinler district. The data used in the study, records of the district directorate of agriculture in the production of white cabbage were obtained from 25 farms in the questionnaires. In this study, 1 kg of white cabbage production cost 0.245 TL kg-1, market cost is 0.260TL kg-1. Gross profit provided from a decare is 883.62 TL, in a net profit of 645.97 TL is 1.62 TL abdomen was found to be proportional. Keywords: White cabbage, production cost, market cost Cilt: 2, Sayı: 2, Sayfa: 57-64, 2012 Volume: 2, Issue:2, pp: 57-64, 2012 1 Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü, Tokat, Türkiye 2 Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü, Erzurum, Türkiye * Bu Çalışma, Yüksek Lisans Tezinden çıkarılmıştır Geliş tarihi / Received: 25.04.2012 Sorumlu yazar/Corresponding Author: Rüveyda KIZILOĞLU, [email protected] Kabul tarihi / Accepted: 21.05.2012 Rüveyda KIZILOĞLU ve Vedat DAĞDEMİR GİRİŞ sağlanan veriler oluşturmuştur. Ayrıca Erzurum Tarım İl Müdürlüğü, Aziziye, Yakutiye ve Pasinler ilçe mü- Dünya nüfusunun hızlı artmasına karşın, tarım dürlükleri ve konu ile ilgili literatür bilgileri araştırma- alanlarının genişleyemeyişi, Türkiye’de tarımsal ürün nın diğer veri kaynaklarını oluşturmuştur. dış satımına önem verilmesi, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de tarımsal ürün fiyatlarının giderek yük- selmesi nedeniyle tarım her zamankinden daha çok ön Yöntem plana çıkmıştır. Türkiye’deki hızlı nüfus artışına para- lel olarak gelişen gereksinimler sebzeye olan talebi hız- Araştırma yöresinin belirlenmesi: Erzurum ilin- la artırmıştır. de Erzurum ovasından Aziziye ve Yakutiye ilçeleri ile Pasinler ovasından Pasinler ilçesi araştırma yöresini Yaprağı yenen bir kış sebzesi olan beyaz lahana oluşturmuştur. Erzurum ve Pasinler ovasının seçilme bitkisi besin değeri çok yüksek olan bir sebzedir. İçeri- sebebi; sinde bol miktarda potasyum, sodyum, olup sadece la- hana çeşitlerinde bulunan U vitamini mide ve bağırsak- a ) Erzurum ilinin toplam beyaz lahana üretim ların iç yüzeyini koruyup oralardaki yaraların iyileşme- miktarının % 68.52’sini oluşturması, sini sağlamaktadır. Sindirimi kolay olan lahananın orta- b ) Ürünün merkeze getirilmesi daha kolay olması, sındaki beyaz ve gevrek yapraklarının çiğ olarak yen- mesi çok faydalı olup kanı temizleme, bol alyuvar ya- c ) Seçilen bölgenin E-80 uluslararası karayolu pımını sağlayarak kansızlığı giderme özellikleri var- yolu üzerinde olması, dır. Ayrıca bolca taze lahana yemek ses kısıklığına iyi d ) Seçilen bölgede bulunan köylerin, ürününü yol geldiği gibi zayıflama kürü olarak ta kullanılmaktadır kenarlarına getirip satabilmesi, (Anonim, 2009). e ) Çiftçilerin ticari anlamda beyaz lahana yetişti- Toprak isteği bakımından seçici olmayan beyaz la- riciliğinde uzmanlaşması, hana suyu seven bir sebze olduğu için daha çok serin ve f ) Verimin yüksek olması ve nemli yerlerde iyi sonuç vermektedir. Mutlaka müna- vebe yapılması gereken beyaz lahana iyi toprak hazırlı- g ) Erzurum şehir merkezine yakın olmasıdır. ğı yapıldıktan sonra şaşırtma işlemi yapılarak çapalama gerektiren bir sebzedir (Anonim, 2009). Veri Toplama ve Değerlendirme Yöntemleri Tarımsal araştırmalarda en önemli amaç, kültür bitkilerinin yetiştiriciliğini ve birim alandaki verimleri- Veri toplama: Araştırmanın tarım işletmeleri- ni artırarak, dünyada ve ülkemizde artmakta olan nüfu- ni kapsayan bölümünde, zaman kesiti yöntemi (Cross sun beslenme ihtiyaçlarının karşılanabilmesidir. Section Method) kullanılmıştır (Aytaç, 1985). Tarımsal ürün fiyatlarının belirlenmesinde kullanı- Araştırma, 2008-2009 üretim dönemi kapsamakta lan en önemli kriterlerden birisi, üretim sırasında yapı- olup verilerin toplanması aşamasında Direkt Mülakat lan masrafların ortaya konularak maliyetinin bulunma- (Personal Interview) Yöntemi kullanılmış ve veriler an- sıdır. ket yolu ile sağlanmıştır. Üreticinin karlı olabilmesi ve üretimine devam Araştırma bölgesinde, beyaz lahana eken 25 işlet- edebilmesi için, gelir gider arasındaki dengenin korun- me tespit edilmiştir. Bu işletmelerin tamamı araştırma ması gerekmektedir. Bu nedenle araştırmada Erzurum kapsamına alındığı için tam sayım yöntemi kullanılmış- ve Pasinler Ovası ekonomisi içerisinde beyaz lahana tır. üretimi yapılan masraflara ait maliyetler, fiziki ve mali Veri değerlendirme: Anket uygulanacak tarım iş- değerleri itibariyle çıkarılmış, böylelikle üretim mali- letmelerinin bulundukları köylerde önceden hazırla- yetinin güncelleşmesini sağlayacak veri tabanının oluş- nan anket formları çiftçilerle karşılıklı görüşme yoluy- turulması amaçlanmıştır. la araştırmacı tarafından doldurulmuştur. Araştırmada kullanılan anket formları, işletmelerin sosyo-ekonomik yapısını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Anket form- MATERYAL VE YÖNTEM larında, işletmelerin nüfus ve iş gücü varlığı, yabancı iş Materyal gücü kullanımı, mülk, kiraya/ortağa tutulan arazi varlı- ğı, üretim deseni, girdi kullanımı, ürün pazarlanması ve Araştırmanın materyalini, Erzurum ili; Aziziye, işletmenin sermaye yapısına (toprak, bina, bitki, arazi Yakutiye ve Pasinler ilçelerinde yapılmış anketlerden 58 Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. Erzurum İlinde Beyaz Lahananın Üretim ve Pazar Maliyeti; Aziziye, Yakutiye ve Pasinler İlçeleri Örneği Çizelge 1. İşletmelerde nüfusun yaş ve cinsiyete göre dağılımı Erkek Kadın Toplam Nüfus Yaş Miktar Oran Miktar Oran Miktar Oran (kişi) (%) (kişi) (%) (kişi) (%) 0-6 0.40 10.99 0.40 13.89 0.80 12.27 7-14 1.04 28.57 0.72 25.00 1.76 26.99 15-49 1.72 47.25 1.60 55.56 3.32 50.92 50-64 0.40 10.99 0.16 5.55 0.56 8.59 65- ++ 0.08 2.20 - - 0.08 1.23 Toplam 3.64 100.00 2.88 100.00 6.52 100.00 ıslahı, hayvan, alet ve makine, para vb) yer verilmiştir. rının dekardan alınan ürün miktarına oranlanması sure- tiyle hesaplanmıştır. İşletmelere anketler 1-10 Haziran 2010 tarihleri arasında uygulanmıştır. B.lahana üreten işletmelerden tam sayım yöntemi ile sağlanan veriler değerlendirilir- BULGULAR ken, işletmeler gruplandırılmamıştır. Bunun nedeni ise araştırma bölgesindeki beyaz lahana üreten işletmele- Lahana Üretimi Yapan İşletmelerde Nüfus, Eği- rin arazi varlığı ve diğer özellikleri bakımından homo- tim ve İşgücü Nüfus ve Eğitim jen bir yapıya sahip olmalarıdır. Nüfus ve Eğitim: Anket verilerine göre araştırma Araştırma konusu olan b.lahananın maliyeti hesap- kapsamındaki bir işletmenin toplam aile nüfusunun or- lanırken izlenen yol; talama 6.52 olduğu tespit edilmiştir (Çizelge 1). Top- lam aile nüfusu içerisinde en fazla payın 15-49 yaş gu- Üretim işlemleri: Üretim işlemlerinin yapıldığı za- rubuna ait olduğu anlaşılmaktadır. Ekonomik yönden man (ay olarak) belirlenmiş olup toprak hazırlığı, ekim- faal nüfus olarak nitelenen bu nüfus oranı, incelenen ta- dikim, bakım (sulama, gübreleme, ilaçlama, boğaz dol- rım işletmelerinde % 50.92’dir. % 26.99’luk payla 7-14 durma ve çapalama) ve hasat başlığı altında ele alın- yaş gurubu ikinci sırayı alırken, bu gurubu % 12.27’lik mıştır. payla 0-6 gurubu izlemektedir. Çalışabilir nüfus içeri- Üretim işlemlerinde işgücü ve makine çeki gücü sinde, tarımsal faaliyette aktif nüfus olan 15-49 yaş gu- kullanımı saat olarak çizelgelerde gösterilmiştir. İşçilik rubunun toplam nüfusun yarısından fazla olması araş- masrafları çalışma alanındaki geçerli olan işgücü üc- tırma bölgesinde büyük bir iş gücü potansiyelinin bu- retlerini yansıtmaktadır (Tanrıvermiş ve Gündoğmuş, lunduğunu göstermektedir. 50-64 ve 65 ve üzeri olan 2001). Makine çekigücü masrafının hesabında bölge- yaş gruplarının payı ise sırasıyla % 8.59, % 1.23 olup deki birim makine kirası fiyatları dikkate alınmıştır. en düşük orana sahip oldukları anlaşılmaktadır. Döner sermaye faizinin hesaplanmasında, T.C. Zi- Araştırma bölgesinde incelenen işletmelerde 6 yaş raat Bankası’nın bitkisel üretim için öngördüğü kredi ve daha yukarı yaşlardaki nüfusun eğitim durumu Çi- faizinin (% 18) yarısı dikkate alınmıştır. zelge 2’de verilmiştir. İncelenen işletmelerde nüfusun % 96.63’nün bir diploma sahibi olduğu görülmektedir. Genel idari giderleri, işletmenin sevk ve idaresi, Yine bu işletmelerde kadın nüfusun