Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych 2(9) 2020 Wydawnictwo HUMANICA Białystok 2020 RADA NAUKOWA Monika Bednarczuk (Bochum, Niemcy), Teresa Chynczewska-Hennel (Białystok), Joanna Dufrat (Wrocław), Elena Gapova (Kalamazoo, USA), Erla Hulda Halldórsdóttir (Reykjavik, Islandia), Virginija Jureniene (Kowno, Litwa), Jolanta Chwastyk-Kowalczyk (Kielce), Magdalena Musiał-Karg (Poznań), Halina Parafianowicz (Białystok), Agata Popławska (Kraków), Natalia Puszkerewa (Moskwa, Rosja), Agnieszka Szudarek (Szczecin), Beata Walęciuk-Dejneka (Siedlce) KOLEGIUM REDAKCYJNE Redaktor naczelna: Małgorzata Dajnowicz Zastępca redaktor naczelnej: Adam Miodowski Redaktorzy tematyczni: Rafał Kosiński (historia), Grażyna Kędzierska (nauki o bezpieczeństwie), Diana Dajnowicz-Piesiecka (nauki prawne), Robert Suski (nauki o kulturze i religii), Marcin Siedlecki (nauki socjologiczne) Redakcja i korekta językowa: Dominika Ładycka, Anna Kurzyca, Magdalena Wojcieszak / e-DYTOR Redaktor statystyczny: Łukasz Wołyniec Sekretarze: Justyna Granatowska, Justyna Zajko-Czochańska Recenzenci tekstów: Olga Dąbrowska-Cendrowska, Piotr Biliński WYDAWCA Wydawnictwo HUMANICA Instytutu Studiów Kobiecych Plac Niezależnego Zrzeszenia Studentów 1 p. 118, 15-420 Białystok e-mail: [email protected] Czasopismo jest współfinansowane ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu „Wsparcie czasopism naukowych” Wersją referencyjną jest wersja papierowa Informacje o czasopiśmie dostępne są na stronie internetowej Czasopismo ukazuje się co sześć miesięcy. Kodeks Etyczny/Code of Ethics: http://www.czasopismo.isk.bialystok.pl/kodeks.html AFILIACJA Wydział Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu w Białymstoku REDAKCJA TECHNICZNA I PROJEKT OKŁADKI Andrzej Dajnowicz SKŁAD Tomasz Piłasiewicz ISSN 2451-3539 NAKŁAD: 200 egzemplarzy SKŁAD, DRUK I OPRAWA: Drukarnia Cyfrowa druk24-h.com.pl Grabówka, ul. Szosa Baranowicka 77, tel. 85 653-78-04 Spis treści STUDIA I MATERIAŁY Rafał Kosiński Kilka uwag o specyfice badań nad historią kobiet w późnej starożytności i Bizancjum 9 Magdalena Gąsowska Kobieca asceza w niemieckim pietyzmie na przełomie XVII i XVIII wieku Listy Wiary jako źródło do badania dziejów religijności kobiet 26 Beata Walęciuk-Dejneka Portret Marii Szetkiewiczówny w panieńskich listach do matki 42 Agnieszka Śliwa Wizerunek kobiety w prowincjonalnej prasie fachowej w okresie PRL-u na przykładzie czasopisma „Walczymy o Stal” w latach 1951–1956 54 Łukasz Jędrzejski Dyskurs polityczny w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na łamach tygodnika „Zwierciadło” Przypadek sporu o Tysiąclecie Państwa Polskiego 70 Justyna Zajko-Czochańska, Urszula Sokołowska Listy czytelniczek do „Kobiety i Życia” i „Przyjaciółki” jako źródło badań codziennego życia kobiet w PRL 94 Anna Szwed-Walczak Prasa jako narzędzie społecznej i politycznej aktywizacji kobiet w latach 1989–1992 Polska prasa dla kobiet w czasie transformacji ustrojowej 110 Jolanta Chwastyk-Kowalczyk Prasa jako źródło do badań działalności kobiet Wybrane przykłady polskich dziennikarek emigracyjnych 149 Yulia Gradskova The cold war and the Women’s International Democratic Federation: defending women’s rights and inspiring women with achievements of the state socialism? 172 Małgorzata Dajnowicz The League of Women (Liga Kobiet) – the conditions for functioning of the women’s organisation in the communist system of the Polish People’s Republic (in the first period of the organisation’s activity from 1945 to 1975) 186 Piotr Rodzik W jakim stopniu obecnie kobiety awansują naukowo? 208 SPRAWOZDANIA Justyna Zajko-Czochańska Sprawozdanie z Białostockiej Letniej Szkoły Historii Kobiet, Augustów 24 lipca – 2 sierpnia 2020 r 227 NOTY O AUTORKACH I AUTORACH 231 WYMOGI EDYTORSKIE 235 Contents STUDIES AND MATERIALS Rafał Kosiński A few comments on the specific character of the research into the history of women in late antiquity and Byzantium 9 Magdalena Gąsowska Woman’s asceticism in German pietism at the turn of the 17th and 18th centuries Letters of faith as a source for studying the history of women’s religiosity 26 Beata Walęciuk-Dejneka Mary Szetkiewiczówna’s portrait in maiden letters to her mother 42 Agnieszka Śliwa The image of a woman in the provincial factory press during PRL (Polish People’s Republic) based on the magazine Walczymy o Stal in the years 1951–1956 54 Łukasz Jędrzejski Political discourse in the Polish People’s Republic in the weekly Zwierciadło A case of dispute over the millennium of the Polish State 70 Justyna Zajko-Czochańska, Urszula Sokołowska Readers letters for Kobieta i Życie and Przyjaciółka as a source of research on the daily life of women in the Polish People’s Republic 94 Anna Szwed-Walczak Press as a tool of social and political activation of women in 1989–1992 Polish press for women during the political transformation 110 Jolanta Chwastyk-Kowalczyk Press as a source for research on women’s activities Selected examples of Polish émigré female journalists 149 Yulia Gradskova The cold war and the Women’s International Democratic Federation: defending women’s rights and inspiring women with achievements of the state socialism? 172 Małgorzata Dajnowicz The League of Women (Liga Kobiet) – the conditions for functioning of the women’s organisation in the communist system of the Polish People’s Republic (in the first period of the organisation’s activity from 1945 to 1975) 186 Piotr Rodzik How are women scientifically advancing nowadays? 208 REPORTS Justyna Zajko-Czochańska Report from the Bialystok Summer School of Women’s History, Augustow 24 July – 2 August 2020 227 NOTES ABOUT THE AUTHORS 231 EDITORIAL REQUIREMENTS 235 STUDIA I MATERIAŁY Rafał Kosiński, Kilka uwag o specyfice badań nad historią kobiet… DOI 10.15290/cnisk.2020.02.09.01 RAFAŁ KOSIŃSKI https://orcid.org/0000-0003-1245-6729 Uniwersytet w Białymstoku Kilka uwag o specyfice badań nad historią kobiet w późnej starożytności i Bizancjum1 Streszczenie Niniejszy artykuł jest próbą ukazania najważniejszych trudności w badaniach prowadzonych nad historią kobiet w późnej starożytności i Bi- zancjum. Wskazuje najistotniejsze różnice w tego typu badaniach dotyczą- cych różnych epok historycznych. Największym problemem w badaniach kobiecych w epokach przed-nowożytnych jest charakter źródeł, których autorkami w niewielkim jedynie zakresie były kobiety, w dodatku przede wszystkim kobiety wywodzące się z elit. Zazwyczaj na świat kobiet w tych czasach patrzymy przez pryzmat autorów, którzy byli mężczyznami, najczę- ściej również pochodzącymi z elit. Dlatego aby badać dzieje kobiet w antyku i Bizancjum, trzeba przede wszystkim wykorzystywać metodologię charak- terystyczną dla studiów klasycznych, umiejętnie łącząc ją z metodologią wy- pracowaną dla zgłębiania historii kobiet. Słowa kluczowe: dzieje kobiet w antyku; kobiety w Bizancjum; pro- weniencja źródeł antycznych 1 Publikacja przygotowana/finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnic- twa Wyższego pod nazwą DIALOG w latach 2019–2021. Jest wynikiem udziału w projekcie badawczym pt. „Ośrodek badań historii kobiet”, nr 0016/DLG/2019/10. 2(9)2020 10 STUDIA I MATERIAŁY A FEW COMMENTS ON THE SPECIFIC CHARACTER OF THE RESEARCH INTO THE HISTORY OF WOMEN IN LATE ANTIQUITY AND BYZANTIUM Abstract The present article aims to show the most important difficulties con- nected with the research on the history of women in Late Antiquity and Byzantium. It also points to the significant differences that exist in such studies as relating to various historical periods. The major problem occur- ring in the women’s studies focused on pre-modern periods is the nature of the sources as represented by only a very limited number of female authors (most of whom would represent the elite circles of society). Most often, the world of women in that period is depicted from the perspective of male au- thors, usually members of the upper classes themselves. For this reason, the study of the history of women in Antiquity and in the Byzantine period should require the use of the methodology specific to classical studies with the reliance on the applicable methods elaborated for the purposes of wo- men’s studies. Keywords: history of women in Antiquity; women in the Byzantine Empire; provenance of sources in Antiquity Kompleksowa analiza badań nad historią kobiet w starożytności i Bizancjum jest przedsięwzięciem przekraczającym możliwości niniejsze- go szkicu i domaga się raczej osobnej monografii2. Z tych też względów artykuł ten ogranicza się jedynie do zarysowania głównych aspektów 2 Zdaję sobie doskonale sprawę z wieloznaczności terminu „studia kobiece” i wielości sporów metodologicznych dotyczących klasyfikacji tych studiów oraz wielu sporów w hi- storiografii dotyczących tych pojęć. W niniejszym artykule pod pojęciem tym rozumiem badanie dziejów kobiet, ich sytuacji prawnej, rzeczywistości społecznej i kulturowej, jak również autoprezentacji i samoświadomości w okresie późnej starożytności i w Bizancjum. W kwestii sporów o właściwą nomenklaturę warto zapoznać się przede wszystkim z bar- dzo inteligentnym i wartościowym (aczkolwiek dyskusyjnym) artykułem: Andrzej Kompa, „Kobieta rzymska, kobieta bizantyńska – co studia klasyczne mogą zaoferować dzisiej- szym gender studies?”, w: Bożena Czwojdrak, Agata A. Kluczek (red.), Kobieta i władza w czasach dawnych, (Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2015), 49–68. Vide: Danuta Musiał, „Kobieta i mężczyzna w świecie antycznym: uwagi o starych sporach i nowych oczekiwaniach”, Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym,