DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO
Gdańsk, dnia 31 marca 2015 r.
Poz. 1068
UCHWAŁA NR IV/23/2015 RADY GMINY STAROGARD GDAŃSKI
z dnia 19 lutego 2015 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Starogard Gdański na lata 2014-2020.
Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym ( Dz. U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.), art. 17 ust.1 pkt1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( Dz. U. z 2013., poz. 182 ze zm.) uchwala się, co następuje: § 1. Uchwala się Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Starogard Gdański na lata 2014-2020, stanowiącą załącznik nr 1 do uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy. § 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Pomorskiego.
Przewodniczący Rady Gminy
Jacek Olszewski ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 2 – Poz. 1068
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr IV/23/2015 Rady Gminy Starogard Gdański z dnia 19 lutego 2015 r.
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Starogard Gdański na lata 2014-2020
2014 SPIS TREŚCI WSTĘP I. CZĘŚĆ WPROWADZAJĄCA 1. STRUKTURA STRATEGII 2. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE TWORZENIA STRATEGII 3. OCENA WDROŻENIA STRATEGII OBOWIĄZUJĄCEJ DO 2013 ROKU II. CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNO-ANALITYCZNA 1. POŁOŻENIE I POWIERZCHNIA GMINY 2. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA 3. KOMUNIKACJA I TRANSPORT 4. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA 5. SYTUACJA GOSPODARCZA 6. PROBLEMY NA RYNKU PRACY 7. ASOBY I WARUNKI MIESZKANIOWE 8. BEZDOMNOŚ 9. EDUKACJA 10. KULTURA 11. SPORT I REKREACJA 12. TURYSTYKA 13. SYTUACJA DZIECKA 14. OCHRONA ZDROWIA 15. BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE 16. POMOC SPOŁECZN 17. SYTUACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH 18. PROBLEMY UZALEŻNIEŃ I PRZEMOCY W RODZINIE 19. PROBLEMY SPOŁECZNE W OPINII ŚRODOWISKA LOKALNEGO 20. SEKTOR POZARZĄDOWY 21. ANALIZA SWO 22. PODSUMOWANIE DIAGNOZY III. CZĘŚĆ PROGRAMOWA 1. MISJA, CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE, KIERUNKI DZIAŁAŃ 2. WDROŻENIE STRATEGII, MONITOROWANIE JEJ REALIZACJI 3. PROGRAMY I PROJEKTY IV. UWAGI KOŃCOWE ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 3 – Poz. 1068
WSTĘP Zarządzanie strategiczne oparte na opracowywaniu, wdrażaniu i kontroli realizacji planów strategicznych, umożliwia dostosowanie funkcjonowania jednostek terytorialnych do zmian zachodzących w otoczeniu. W zakresie polityki społecznej na poziomie zarządzania lokalnego (gminnego) podstawową rolę wśród tego typu planów pełni strategia rozwiązywania problemów społecznych. Strategia pozwala na racjonalizację lokalnej polityki społecznej, określa misję oraz wyznacza cele strategiczne i działania, których wdrożenie powinno w znaczny sposób przyczynić się do rozwiązania wielu problemów społecznych i zminimalizować skutki szeroko rozumianych kwestii społecznych. Dokument stanowi podstawę do realizacji stosunkowo trwałych wzorów interwencji społecznych, które mają przyczynić się do poprawy warunków życia mieszkańców, w szczególności tych, którzy są zagrożeni marginalizacją i wykluczeniem społecznym, i doprowadzić do integracji społecznej. Niniejsza strategia została opracowana w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim przy merytorycznym wsparciu Ośrodka Kształcenia Służb Publicznych i Socjalnych – Centrum AV w Częstochowie. Pomoc zewnętrzna polegała głównie na doradztwie i systematyzacji układu głównych elementów wypracowanego dokumentu. Strategia jest dokumentem uspołecznionym. W pracach nad nim uczestniczyli przedstawiciele samorządu lokalnego, środowisk pomocy społecznej, rynku pracy, oświaty, kultury, ochrony zdrowia, Policji i sądownictwa, przedstawiciele organizacji pozarządowych, Kościoła, mieszkańcy gminy oraz eksperci. Dokument został przygotowany na lata 2014-2020. Jest zgodny z założeniami odnoszących się do polityki społecznej dokumentów strategicznych przygotowanych na poziomie europejskim, ogólnopolskim i samorządowym i umożliwia ubieganie się o środki zewnętrzne, m.in. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Strategia stanowi materiał wyjściowy do opracowania szczegółowych programów i projektów pomocy społecznej. Skuteczność wyznaczonych w niej działań pomocowych będzie zależała zarówno od posiadanych i pozyskanych przez gminę środków finansowych, jak i szerokiej, aktywnej i skoordynowanej współpracy przedstawicieli administracji samorządowej i partnerów społecznych, w tym organizacji pozarządowych. I. CZĘŚĆ WPROWADZAJĄCA 1. STRUKTURA STRATEGII Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Starogard Gdański składa się z trzech zasadniczych części, tj. części wprowadzającej, diagnostyczno-analitycznej i programowej. Część wprowadzająca zawiera informacje na temat organizacji strategii oraz uwarunkowań zewnętrznych (prawnych i strategiczno-programowych) tworzenia dokumentu. Obejmuje również ocenę stopnia wdrożenia strategii obowiązującej w poprzednim okresie programowania. Część diagnostyczno-analityczna zawiera informacje ogólne dotyczące gminy oraz diagnozę sytuacji społeczno-gospodarczej w gminie, która została oparta na badaniu źródeł zastanych, tj. danych pozyskanych z instytucji i organizacji działających w gminie bądź obejmujących zasięgiem działania jej mieszkańców, identyfikacji mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń lokalnego systemu polityki społecznej (SWOT), a także analizie ankiet, skierowanych do przedstawicieli funkcjonujących w gminie placówek oświatowych oraz reprezentantów środowiska lokalnego (liderzy lokalni, mieszkańcy). Diagnoza została przeprowadzona w następujących obszarach: · Infrastruktura techniczna; · Komunikacja i transport; · Demografia; · Gospodarka; · Rynek pracy; · Zasoby i warunki mieszkaniowe; · Bezdomność; ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 4 – Poz. 1068
· Edukacja; · Kultura; · Sport i rekreacja; · Turystyka; · Sytuacja dziecka; · Ochrona zdrowia; · Bezpieczeństwo publiczne; · Pomoc społeczna; · Sytuacja osób niepełnosprawnych; · Problemy uzależnień i przemocy w rodzinie; · Działalność organizacji pozarządowych. Część programowa zawiera najistotniejsze założenia polityki społecznej gminy na najbliższe lata. Są one ujęte w formie misji, celów strategicznych, celów operacyjnych i kierunków działań. W części programowej są również wskazane podmioty realizujące strategię i współdziałające w jej realizacji, źródła finansowania i czas realizacji wyznaczonych w dokumencie działań. Ponadto przedstawione są ramy finansowe strategii, prognoza zmian oraz informacja na temat sposobu wdrożenia dokumentu i prowadzenia monitoringu jego realizacji. Dla realnej oceny stopnia wdrożenia dokumentu jest przygotowany wykaz wskaźników monitoringowych. Część programowa zawiera także omówienie projektów zaproponowanych przez przedstawicieli instytucji gminy i organizacji pozarządowych działających w obszarze polityki społecznej. Poniższy diagram prezentuje strukturę Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Starogard Gdański. Diagram 1. Struktura dokumentu strategii CZĘŚĆ WPROWADZAJĄCA Informacja na temat organizacji strategii Uwarunkowania zewnętrzne (prawne i strategiczno-programowe) tworzenia dokumentu
CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNO-ANALITYCZNA Analiza źródeł zastanych – danych pozyskanych z instytucji i organizacji działających w gminie bądź obejmujących zasięgiem działania jej mieszkańców. Analiza źródeł wywołanych – ankiet, skierowanych do przedstawicieli funkcjonujących w gminie placówek oświatowych oraz reprezentantów środowiska lokalnego (liderzy lokalni, mieszkańcy). Identyfikacja mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń lokalnego systemu polityki społecznej (analiza SWOT)
CZĘŚĆ PROGRAMOWA Misja Cele strategiczne, operacyjne, kierunki działań Wdrożenie strategii, monitorowanie jej realizacji. Programy i projekty
2. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE TWORZENIA STRATEGII ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 5 – Poz. 1068
2.1. PODSTAWY PRAWNE Gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych, podobnie jak inne dokumenty strategiczne przygotowywane na różnych szczeblach administracji publicznej, jest dokumentem uwarunkowanym prawnie. Obowiązek jej opracowania wynika wprost z art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 182 z późn. zm.), który w ramach zadań własnych gminy przewiduje „opracowanie i realizację gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka”. Na treść i realizację gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych mają również wpływ inne akty prawne. Należą do nich: · ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2013 r, poz. 594 z późn. zm.), · ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1356 z późn. zm.), · ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz.135 z późn. zm.), · ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz.1456 z późn. zm.), · ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1228 z późn. zm.), · ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.). · ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz.124 z późn. zm.), · ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 674, z późn. zm.), · ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 43, poz. 225 z późn. zm.), · ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.), · ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 966 z późn. zm.), · ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1118), · ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1457), · ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz. U. z 2011 r., Nr 231, poz. 1375), · ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1059 z późn. zm.), · ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustalaniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. z 2014 r., poz. 567). Podczas realizacji strategii zajdzie również potrzeba odwołania się do innych aktów prawnych, m.in. z zakresu edukacji, kultury, ochrony zdrowia i budownictwa socjalnego. 2.2. PODSTAWY STRATEGICZNO-PROGRAMOWE Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Starogard Gdański jest dokumentem zgodnym z dokumentami strategicznymi i programowymi, które funkcjonują na poziomie europejskim, ogólnopolskim, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Dokumenty te tworzą warunki do podejmowania działań opartych na zasadzie pomocniczości państwa przy wykorzystaniu zasobów tkwiących ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 6 – Poz. 1068
w środowiskach lokalnych i aktywności środowisk zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem społecznym. 2.2.1. DOKUMENTY EUROPEJSKIE I KRAJOWE Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu jest dokumentem, którego głównym celem jest wyjście z kryzysu, w jakim w ostatnich latach znalazła się gospodarka europejska, powrót na ścieżkę rozwoju i pozostanie na niej. Strategia, której założeniem jest stworzenie większej liczby miejsc pracy i podniesienie standardu życia, obejmuje trzy wzajemnie ze sobą powiązane priorytety: 1. Rozwój inteligentny – rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji; 2. Rozwój zrównoważony – wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej; 3. Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu – wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną. Dokument zawiera również kilka nadrzędnych celów Unii Europejskiej do 2020 roku: · zwiększenie stopy zatrudnienia osób w wieku 20-64 lata z obecnych 69% do co najmniej 75%, · osiągnięcie poziomu inwestycji w działalności badawczo-rozwojowej równego 3% PKB, przede wszystkim poprzez poprawę warunków inwestowania w B+R przez sektor prywatny i opracowanie nowego wskaźnika umożliwiającego śledzenie procesów innowacji, · ograniczenie emisji dwutlenku węgla co najmniej o 20% w porównaniu z poziomem z 1990 r. lub, jeśli pozwolą na to warunki, o 30%, · zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu energii do 20% oraz zwiększenie efektywności wykorzystania energii o 20%, · ograniczenie liczby osób przedwcześnie kończących naukę szkolną do 10% z obecnych 15% oraz zwiększenie odsetka osób w wieku 30-34 lat posiadających wyższe wykształcenie z 31% do co najmniej 40%, · ograniczenie liczby Europejczyków żyjących poniżej krajowej granicy ubóstwa o 25% poprzez wydobycie z ubóstwa 20 mln osób. W ramach trzech priorytetów tematycznych przygotowano siedem projektów przewodnich. Projekt „Unia innowacji” ma na celu poprawę warunków ramowych i dostępu do finansowania badań i innowacji, co powinno wzmocnić rolę łańcucha innowacji i zwiększyć poziom inwestycji w całej Unii. Z kolei projekt „Młodzież w drodze” służy poprawie wyników systemów kształcenia oraz podniesieniu atrakcyjności europejskiego szkolnictwa wyższego na arenie międzynarodowej, a projekt „Europejska agenda cyfrowa” zakłada upowszechnienie szybkiego Internetu oraz umożliwienie gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom czerpanie korzyści z jednolitego rynku cyfrowego. Projekt „Europa efektywnie korzystająca z zasobów” ma na celu uniezależnienie wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobów poprzez zmniejszenie udziału emisji węgla w europejskiej gospodarce, większe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, modernizację transportu i propagowanie efektywności energetycznej, natomiast projekt „Polityka przemysłowa w erze globalizacji” służy poprawie otoczenia biznesu, szczególnie w odniesieniu do MŚP, a także wspieraniu rozwoju silnej i zrównoważonej bazy przemysłowej, przygotowanej do konkurowania na rynkach światowych. Celem projektu „Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia” jest modernizacja rynków pracy poprzez zwiększanie mobilności siły roboczej oraz rozwijanie kwalifikacji przez całe życie, co powinno podnieść współczynnik aktywności zawodowej i lepiej dopasować do siebie popyt i podaż na rynku pracy, a projekt „Europejski program walki z ubóstwem” zakłada zapewnienie spójności społecznej i terytorialnej, tak aby korzyści płynące ze wzrostu gospodarczego i zatrudnienia były szeroko dostępne, a osoby ubogie i wykluczone społecznie mogły żyć godnie i aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym. ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 7 – Poz. 1068
Wieloletnie Ramy Finansowe na lata 2014-2020 Wieloletnie Ramy Finansowe (WRF) na lata 2014-2020 określają priorytety Unii Europejskiej na najbliższe 7 lat, stanowiąc ramy zarówno polityczne, jak i budżetowe (odpowiadając na pytanie „w jakich obszarach UE powinna inwestować mniej lub więcej w przyszłości”). Na wniosek Komisji Europejskiej objęto Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny oraz Fundusz Spójności wspólnymi ramami strategicznymi, które obejmują również Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejski Fundusz Morski i Rybacki. Na podstawie przyjętych założeń w okresie programowania 2014-2020 Europejski Fundusz Społeczny zapewni finansowanie działań strukturalnych na rzecz spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej w ramach czterech głównych obszarów inwestycji: zatrudnienia, edukacji, włączenia społecznego i usprawniania administracji publicznej. Natomiast Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji posłuży do finansowania pomocy na rzecz pracowników zwolnionych w następstwie poważnej zmiany strukturalnej oraz łagodzenia skutków, jakie dla rolników pociągają nowe umowy handlowe. W dziedzinie wzrostu zatrudnienia i spójności wprowadzono nowy instrument, jakim jest zarządzany centralnie program „Łącząc Europę”, który ma na celu finansowanie priorytetowych przedsięwzięć infrastrukturalnych w dziedzinie energii, transportu oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych, których realizacja leży w interesie całej Unii Europejskiej. Nowy program „Zdrowie na rzecz wzrostu” będzie ukierunkowany na działania o wyraźnej unijnej wartości dodanej, zgodnie z celami Strategii Europa 2020. Głównym celem programu jest współpraca z państwami członkowskimi UE w celu ochrony obywateli przed transgranicznymi zagrożeniami zdrowotnymi, osiągnięcia większej stabilności usług opieki zdrowotnej oraz poprawy stanu zdrowia społeczeństwa, przy jednoczesnym zachęcaniu do innowacji w dziedzinie ochrony zdrowia. Narodowa Strategia Integracji Społecznej Narodowa Strategia Integracji Społecznej jest dokumentem, którego celem jest pomoc w procesie włączania się Polski w realizację drugiego z celów Strategii Lizbońskiej, stawiającego na modernizację europejskiego modelu socjalnego, inwestowanie w ludzi oraz zwalczanie wykluczenia społecznego. Działania w tym zakresie mają przyczynić się do: · dostosowania edukacji i szkolenia do wymogów życia i pracy w społeczeństwie opartym na wiedzy, · rozwijania aktywnej polityki zatrudnienia, przyczyniającej się do tworzenia większej liczby lepszych miejsc pracy, · modernizacji systemu ochrony socjalnej, w tym systemów emerytalnych i ochrony zdrowia, m.in. w celu zapewnienia ich finansowej stabilności oraz odpowiedniej koordynacji z celami polityki edukacyjnej i polityki zatrudnienia, · wspierania integracji społecznej, aby uniknąć pojawienia się trwale zmarginalizowanej klasy ludzi niezdolnych do funkcjonowania w społeczeństwie opartym na wiedzy. W ramach kilkunastu obszarów życia społecznego wyznaczonych w Narodowej Strategii Integracji Społecznej sformułowano następujące priorytety: · wzrost uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym, · poprawa jakości kształcenia na poziomie gimnazjalnym i średnim, · upowszechnienie kształcenia wyższego i jego lepsze dostosowanie do potrzeb rynku pracy, · rekompensowanie deficytów rozwoju intelektualnego i sprawnościowego dzieci, · radykalne ograniczenie ubóstwa skrajnego, · ograniczenie tendencji do wzrostu różnic dochodowych, · ograniczenie bezrobocia długookresowego, · zmniejszenie bezrobocia młodzieży, · zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród osób niepełnosprawnych, · zwiększenie liczby uczestników w aktywnej polityce rynku pracy – ALMP, ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 8 – Poz. 1068
· upowszechnienie kształcenia ustawicznego, · wydłużenie przeciętnego dalszego trwania życia w sprawności, · powszechne ubezpieczenie zdrowotne, · kobiety i dzieci objęte programami zdrowia publicznego, · wzrost dostępu do lokali (mieszkań) dla grup najbardziej zagrożonych bezdomnością, · dostęp do pracowników socjalnych, · rozwój pomocy środowiskowej – zwiększenie liczby osób objętych usługami pomocy środowiskowej, · zaangażowanie obywateli w działalność społeczną, · realizacja NSIS przez samorządy terytorialne, · dostęp do informacji obywatelskiej i poradnictwa. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 (PO WER) W nowej perspektywie finansowej 2014-2020 Europejski Fundusz Społeczny będzie współfinansował krajowy Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój na lata 2014-2020 (PO WER), który został przyjęty uchwałą Rady Ministrów RP w dniu 8 stycznia 2014 roku. Program powstał w odpowiedzi na potrzeby reform w obszarach zatrudnienia, włączenia społecznego, edukacji, szkolnictwa wyższego, zdrowia i dobrego rządzenia. PO WER będzie również wspierać innowacje społeczne oraz współpracę ponadnarodową w wyżej wymienionych obszarach, a także wdrażanie w naszym kraju „Inicjatywy na rzecz zatrudnienia osób młodych”. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój jest ukierunkowany na następujące obszary: · realizację działań skierowanych do młodych, bezrobotnych osób w wieku od 15 do 24 roku życia i poprawę ich sytuacji na rynku pracy w ramach „Inicjatywy na rzecz zatrudnienia osób młodych” i „Gwarancji dla młodzieży”, · wdrożenie reform systemów i struktur w wybranych obszarach polityk publicznych, kluczowych z punktu widzenia Strategii Europa 2020 i krajowych programów reform, · wspieranie jakości, skuteczności i otwartości szkolnictwa wyższego, jako instrumentu budowy gospodarki opartej o wiedzę, · poszukiwanie nietypowych, innowacyjnych, stosowanych w innych krajach metod rozwiązywania problemów społecznych, · realizację programów w zakresie mobilności ponadnarodowej. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój wraz z 16 współfinansowanymi z Europejskiego Funduszu Społecznego regionalnymi programami operacyjnymi stanowi spójną całość, obejmującą interwencje w obszarach zatrudnienia, włączenia społecznego, edukacji oraz dobrego rządzenia. Przy tym PO WER obejmuje 32% przyznanych Polsce środków Europejskiego Funduszu Społecznego, natomiast dla 16 regionalnych programów operacyjnych przeznaczono łącznie 68% tych środków. 2.2.2. DOKUMENTY REGIONALNE I LOKALNE Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego do 2020 roku Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego została uchwalona przez Sejmik Województwa Pomorskiego w dniu 24 września 2012 roku i obejmuje 14 celów strategicznych ujętych w ramach 3 priorytetów (Konkurencyjność, Spójność, Dostępność). I. KONKURENCYJNOŚĆ 1. Lepsze warunki dla przedsiębiorczości i innowacji; 2. Wysoki poziom edukacji i nauki; 3. Rozwój gospodarki wykorzystującej specyficzne zasoby regionalne; 4. Efektywna sfera publiczna; ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 9 – Poz. 1068
5. Silna pozycja i powiązania Obszaru Metropolitalnego Trójmiasta w układzie ponadregionalnym, głównie bałtyckim. II. SPÓJNOŚĆ 1. Wzrost zatrudnienia i mobilności zawodowej; 2. Silne, zdrowe i zintegrowane społeczeństwo; 3. Rozwój społeczeństwa obywatelskiego; 4. Kształtowanie procesów społecznych i przestrzennych dla poprawy jakości życia; 5. Wzmacnianie subregionalnych ośrodków rozwojowych. III. DOSTĘPNOŚĆ 1. Efektywny i bezpieczny system transportowy; 2. Poprawa funkcjonowania systemów infrastruktury technicznej i teleinformatycznej; 3. Lepszy dostęp do infrastruktury społecznej, zwłaszcza na obszarach strukturalnie słabych; 4. Zachowanie i poprawa stanu środowiska przyrodniczego. W ramach priorytetów II i III do kwestii społecznych odnoszą się trzy niżej wymienione cele strategiczne, wraz z wytyczonymi w ich ramach kierunkami działań: Cel strategiczny 2 – Silne, zdrowe i zintegrowane społeczeństwo 1) budowa partnerstwa regionalnego na rzecz realizacji aktywnej polityki społecznej; 2) wspieranie działań na rzecz reintegracji wszystkich grup zagrożonych wykluczeniem; 3) ograniczanie patologii społecznych, m.in. poprzez inicjowanie i wspieranie programów profilaktycznych oraz terapeutycznych; 4) kompleksowe wspieranie funkcjonowania rodziny, w tym tworzenie rozwiązań służących godzeniu pracy zawodowej z wychowywaniem dzieci oraz rozwijanie innych usług społecznych na rzecz rodziny; 5) wspieranie różnorodnych form aktywności, m.in. w odniesieniu do osób w wieku poprodukcyjnym i niepełnosprawnych; 6) poprawa jakości i dostępności usług w zakresie ochrony zdrowia; 7) rozwój profilaktyki prozdrowotnej; 8) wspieranie przedsięwzięć służących promocji zdrowia i proekologicznemu stylowi życia; 9) poprawa bezpieczeństwa publicznego; 10) wspieranie efektywnego funkcjonowania zintegrowanego regionalnego systemu ratownictwa. Cel strategiczny 3 – Rozwój społeczeństwa obywatelskiego 1) aktywizacja, wzmacnianie potencjału i stymulowanie powstawania sieciowych struktur organizacji pozarządowych; 2) tworzenie warunków dla rozwoju dialogu społecznego między wszystkimi partnerami zaangażowanymi w rozwój społeczno-gospodarczy regionu; 3) umacnianie partnerstwa organizacji pozarządowych i samorządu terytorialnego dla skutecznej realizacji zadań publicznych, a także wspieranie wzrostu zaangażowania obywatelskiego w życiu publicznym; 4) promocja postaw obywatelskich i działalności prospołecznej; ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 10 – Poz. 1068
5) wpieranie działań służących umacnianiu różnorodności i tożsamości regionalnej, utrwalanie dziedzictwa Kaszub, Kociewia, Powiśla i Żuław oraz innych części regionu, pielęgnacja i rozwój języka kaszubskiego i lokalnych dialektów, a także pielęgnowanie tradycji morskich i historycznych, w tym solidarnościowych; 6) wspieranie rozwoju kultury i poprawa dostępności mieszkańców regionu do oferty kulturalnej. Cel strategiczny 4 – Kształtowanie procesów społecznych i przestrzennych dla poprawy jakości życia 1) rewitalizacja obszarów regresu społeczno-gospodarczego, zdegradowanych obszarów miejskich, poprzemysłowych i powojskowych, osiedli popegeerowskich, obszarów cennych kulturowo oraz obszarów zdegradowanych przyrodniczo; 2) wspieranie kompleksowej odnowy wsi pomorskiej; 3) racjonalizacja procesów suburbanizacji w otoczeniu metropolii i subregionalnych ośrodków rozwojowych; 4) wspieranie tworzenia optymalnych warunków zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, m.in. dla poprawy mobilności przestrzennej mieszkańców. Strategia Polityki Społecznej Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Strategia Polityki Społecznej Województwa Pomorskiego do 2013 roku, przyjęta uchwałą 1056/L/06 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 24 lipca 2006 r., stanowiła pierwszy dokument wyznaczający kierunki polityki społecznej w regionie. Strategia Polityki Społecznej Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 ma za zadanie zweryfikowanie obranych w 2006 r. kierunków regionalnej polityki społecznej i zaplanowanie działań prowadzących do budowania nowego wymiaru integracji społecznej, koniecznego w kontekście zmian demograficznych, gospodarczych oraz społeczno-kulturowych. Realizacja owej strategii ma również przyczynić się do usystematyzowania i zintegrowania działań podejmowanych przez różne podmioty realizujące zadania w szeroko pojętej pomocy społecznej, co w konsekwencji powinno znaleźć odzwierciedlenie w poprawie jakości i zakresie oferowanej pomocy. Strategia Polityki Społecznej Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 jest opracowaniem kompleksowym, obejmującym w szczególności programy: przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, wyrównywaniu szans osób niepełnosprawnych, pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, współpracy z organizacjami pozarządowymi. Ze względu na swój dalekosiężny charakter strategia budowana na poziomie lokalnym musi uwzględniać i brać pod uwagę przesłanki zawarte w dokumentach strategicznych podmiotów, z którymi gmina współpracuje na zasadzie partnerstwa. Jednym z nich jest samorząd województwa pomorskiego. Strategia Polityki Społecznej Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 pozwala zaplanować działania województwa z zakresu polityki społecznej w taki sposób, aby przeciwdziałać najistotniejszym zagrożeniom społecznym przy aktywnym udziale samorządów lokalnych i organizacji pozarządowych. Zagrożenia takie, jak negatywne skutki ubóstwa i zjawisko wykluczenia społecznego, to wyzwania nie tylko dla Pomorza, ale również dla społeczeństwa współczesnej Europy. Zadaniem samorządu województwa jest nie tylko rozwiązywanie problemów społecznych. To przede wszystkim organizowanie wsparcia i pomocy osobom potrzebującym w miejscu ich zamieszkania, a więc przy udziale jednostek organizacyjnych samorządów lokalnych. Województwo poprzez działalność Regionalnego Ośrodka Pomocy Społecznej pełni rolę wspierającą, aktywizującą, koordynującą i inicjującą nowe rozwiązania, zmierzające tym samym do wyrównywania poziomu życia mieszkańców Pomorza. Strategia określa główne działania samorządu województwa zgodnie z przypisanymi województwu zadaniami z zakresu pomocy społecznej. W trakcie prac nad Strategią dokonano diagnozy stanu społecznego województwa, przeprowadzono analizę SWOT, sformułowano misję („Wysoka jakość życia mieszkańców wykazujących się dużą aktywnością społeczną i zawodową, realizowaną w atrakcyjnej przestrzeni oferującej w razie potrzeby odpowiednie wsparcie”) oraz wyznaczono następujące cele strategiczne, cele operacyjne i kierunki działań: 1. Właściwie funkcjonująca rodzina ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 11 – Poz. 1068
1.1. Ograniczenie wykluczenia społecznego osób i rodzin 1.1.1. Wspieranie działań w zakresie aktywizacji społeczno-zawodowej na rzecz poprawy sytuacji życiowej rodzin i osób dotkniętych i zagrożonych wykluczeniem społecznym, wykluczeniem mieszkaniowym i ubóstwem; 1.1.2. Doskonalenie systemu monitoringu zjawiska ubóstwa oraz sytuacji osób opuszczających placówki opiekuńczo-wychowawcze, rodziny zastępcze i zakłady karne; 1.1.3. Wdrożenie systemu integracji działań instytucji rynku pracy z instytucjami pomocy i integracji społecznej; 1.2. Efektywny system wspierania rodziny i dziecka 1.2.1. Rozwój spersonalizowanych i zintegrowanych usług społecznych przeznaczonych w szczególności dla dzieci i młodzieży oraz rodzin zagrożonych dysfunkcją; 1.2.2. Rozwój infrastruktury wspierającej działania na rzecz dzieci i młodzieży; 1.2.3. Wzmacnianie lokalnych środowiskowych form aktywizacji społecznej dzieci i młodzieży (profilaktyka wykluczenia społecznego). 1.3. Zmniejszona skala występowania zjawiska przemocy w rodzinie 1.3.1. Przeciwdziałanie występowaniu zjawiska przemocy; 1.3.2. Zwiększenie skuteczności podejmowanych interwencji; 1.3.3. Ograniczenie skutków przemocy w rodzinie. 1.4. Skuteczna profilaktyka i zminimalizowane negatywne skutki uzależnień w rodzinie i poza nią 1.4.1. Wspieranie działań na rzecz profilaktyki uzależnień oraz kształtowania postaw i umiejętności społecznych ważnych dla zdrowia i trzeźwości w środowisku rodzinnym i szkolnym; 1.4.2. Zwiększanie skuteczności i dostępności specjalistycznego wsparcia dla rodzin borykających się z problemem uzależnienia; 1.4.3. Intensyfikacja działań ograniczających degradację psychofizyczną osób uzależnionych. 2. Integrująca rola polityki społecznej 2.1. Skuteczny i efektywny system pomocy i integracji społecznej 2.1.1.Promowanie i wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań w zakresie pracy z klientem pomocy społecznej; 2.1.2.Rozwój interdyscyplinarnej współpracy jednostek organizacyjnych pomocy społecznej z instytucjami rynku pracy, zdrowia, edukacji i kultury; 2.1.3. Profesjonalizacja i ustawiczne zwiększanie kompetencji oraz poprawa wizerunku kadr pomocy i integracji społecznej. 2.2. Silny sektor ekonomii społecznej 2.2.1. Wspieranie działań na rzecz rozwoju ekonomii społecznej w regionie; 2.2.2. Standaryzacja usług otoczenia i podmiotów ekonomii społecznej w regionie; 2.2.3. Inicjowanie partnerskiej współpracy międzysektorowej na rzecz ekonomii społecznej. 2.3. Organizacje pozarządowe jako partner w realizacji zadań publicznych 2.3.1. Wsparcie procesu przejmowania usług dla mieszkańców przez organizacje pozarządowe; 2.3.2. Tworzenie warunków do rozwoju dialogu społecznego między wszystkimi partnerami zaangażowanymi w rozwój społeczno-gospodarczy regionu; 2.3.3.Wspieranie i rozwój wolontariatu. 3. Aktywni seniorzy ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 12 – Poz. 1068
3.1. Wysoka aktywność społeczna i zawodowa seniorów 3.1.1. Wspieranie lokalnych działań w zakresie aktywności społeczno-zawodowej i włączenia społecznego osób starszych; 3.1.2. Rozwój lokalnej samopomocy i wolontariatu osób starszych. 3.2. Sprawnie funkcjonujący system wsparcia seniorów 3.2.1. Rozwój dziennych form wspierania seniorów; 3.2.2. Standaryzacja usług opiekuńczych; 3.2.3. Wspieranie osób i rodzin zajmujących się seniorami w ich środowisku domowym; 3.2.4. Promowanie innowacyjnych metod pracy z seniorami. 4. Włączenie społeczne osób niepełnosprawnych 4.1. Lepsze warunki i jakość życia osób niepełnosprawnych 4.1.1. Rozwój monitoringu stanu, potrzeb i zasobów środowiska osób niepełnosprawnych w województwie pomorskim; 4.1.2. Inicjowanie międzysektorowej współpracy przy budowie systemu rehabilitacji leczniczej; 4.1.3. Aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych; 4.1.4. Szeroki i otwarty na innowacje system rehabilitacji społecznej osób niepełnosprawnych; 4.1.5. Rozwój psychiatrii środowiskowej. 4.2. Efektywne lokalne systemy profilaktyki i pomocy osobom niepełnosprawnym 4.2.1. Promocja bezpiecznego i zdrowego stylu życia wśród osób niepełnosprawnych i ich rodzin; 4.2.2. Budowanie spójnych lokalnych systemów pomocy osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom; 4.2.3. Likwidacja barier architektonicznych utrudniających osobom niepełnosprawnym uczestnictwo w lokalnym życiu społecznym. Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 (RPO WP) jest jednym z narzędzi realizacji Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020. Tematyczny zakres oraz logika interwencji RPO WP są zdeterminowane zapisami sześciu regionalnych programów strategicznych (w zakresie rozwoju gospodarczego, aktywności zawodowej i społecznej, transportu, energetyki i środowiska, aktywności kulturalnej i turystycznej, ochrony zdrowia) stanowiącymi uszczegółowienie Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego. Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 skupia się na 10 celach tematycznych i 30 priorytetach inwestycyjnych. Zaliczono do nich: 1. Wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji · wzmacnianie infrastruktury badań, innowacji i podnoszenie zdolności do tworzenia doskonałości w zakresie badań i innowacji oraz wspieranie ośrodków kompetencji, w szczególności o znaczeniu europejskim; · promowanie inwestycji przedsiębiorstw w badania i innowacje, budowanie sieci współpracy, wspieranie badań technologicznych i stosowanych, linii pilotażowych, działań w zakresie wczesnej walidacji produktów i zaawansowanych zdolności produkcyjnych i pierwszej produkcji w dziedzinie kluczowych technologii. 2. Zwiększenie dostępu do technologii komunikacyjno-informacyjnych, ich wykorzystania i jakości · wzmacnianie zastosowania TIK dla e-administracji, e-learningu, e-integracji, e-kultury i e-zdrowia. 3. Zwiększanie konkurencyjności MŚP ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 13 – Poz. 1068
· promowanie przedsiębiorczości, w szczególności poprzez ułatwianie gospodarczego wykorzystywania nowych pomysłów oraz wspieranie tworzenia nowych firm; · opracowywanie i wdrażanie nowych modeli biznesowych dla MŚP, w szczególności w celu internacjonalizacji; · wspieranie tworzenia i rozszerzania zaawansowanych zdolności w zakresie rozwoju produktów i usług; · wspieranie zdolności MŚP do udziału w procesach wzrostu i innowacji. 4. Wspieranie transformacji w kierunku gospodarki niskoemisyjnej we wszystkich sektorach · promowanie produkcji i dystrybucji odnawialnych źródeł energii; · wspieranie efektywności energetycznej i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w budynkach publicznych i sektorze mieszkaniowym; · promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich typów obszarów, w szczególności na obszarach miejskich, w tym wspieranie zrównoważonego transportu miejskiego oraz podejmowania odpowiednich działań adaptacyjnych i mitygacyjnych. 5. Promowanie dostosowania do zmiany klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem · promowanie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje ryzyka, zapewniających odporność na klęski żywiołowe oraz stworzenie systemów zarządzania klęskami żywiołowymi. 6. Ochrona środowiska i promowanie efektywnego gospodarowania zasobami · zaspokojenie znaczących potrzeb w zakresie inwestycji w sektorze gospodarki odpadami tak, aby wypełnić zobowiązania wynikające z prawa unijnego; · zaspokojenie znaczących potrzeb w zakresie inwestycji w sektorze gospodarki wodnej tak, aby wypełnić zobowiązania wynikające z prawa unijnego; · ochrona, promocja i rozwój dziedzictwa kulturowego i naturalnego; · ochrona i przywrócenie bioróżnorodności, ochrona i rekultywacja gleby oraz promowanie systemów ochrony ekosystemów, w tym programu NATURA 2000 oraz zielonej infrastruktury. 7. Promowanie transportu zorganizowanego z poszanowaniem zasady zrównoważonego rozwoju i usuwanie niedoborów przepustowości w najważniejszych infrastrukturach sieciowych · zwiększanie mobilności regionalnej poprzez łączenie węzłów drugorzędnych i trzeciorzędnych z infrastrukturą TEN-T; · rozwój i rehabilitacja kompleksowego, nowoczesnego i interoperacyjnego systemu transportu kolejowego. 8. Promowanie zatrudnienia i wspieranie mobilności pracowników · wspieranie rozwoju przyjaznego dla zatrudnienia poprzez rozwój potencjałów endogenicznych jako elementu strategii terytorialnej dla obszarów ze specyficznymi potrzebami, łącznie z przekształceniem upadających regionów przemysłowych oraz działaniami na rzecz zwiększenia dostępności i rozwoju zasobów naturalnych i kulturowych; · zapewnianie dostępu do zatrudnienia osobom poszukującym pracy i nieaktywnym zawodowo, w tym podejmowanie lokalnych inicjatyw na rzecz zatrudnienia oraz wspieranie mobilności pracowników; · samozatrudnienie, przedsiębiorczość oraz tworzenie nowych miejsc pracy; · równouprawnienie płci oraz godzenie życia zawodowego i prywatnego; · adaptacja pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian; · aktywne i zdrowe starzenie się. 9. Promowanie włączenia społecznego i walka z ubóstwem ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 14 – Poz. 1068
· inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które przyczyniają się do rozwoju krajowego, regionalnego i lokalnego, zmniejszania nierówności w zakresie stanu zdrowia oraz przejścia z usług instytucjonalnych do usług na poziomie społeczności lokalnych; · wspieranie rewitalizacji fizycznej, gospodarczej i społecznej ubogich społeczności i obszarów miejskich i wiejskich; · aktywna integracja, w szczególności w celu poprawy zatrudnialności; · wspieranie gospodarki społecznej i przedsiębiorstw społecznych. 10. Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie · ograniczenie przedwczesnego kończenia nauki szkolnej oraz zapewnienie równego dostępu do dobrej jakości edukacji elementarnej, kształcenia podstawowego i ponadpodstawowego; · poprawa jakości, skuteczności i dostępności szkolnictwa wyższego oraz kształcenia na poziomie równoważnym w celu zwiększenia udziału i poziomu osiągnięć; · inwestycje w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie poprzez rozwój infrastruktury edukacyjnej i szkoleniowej. Strategia Rozwoju Gminy Wiejskiej Starogard Gdański na lata 2012-2022 Strategia Rozwoju Gminy Wiejskiej Starogard Gdański na lata 2012-2022 została sporządzona w ramach projektu „Wzmocnienie potencjału Urzędu Gminy w Starogardzie Gdańskim w obszarze zarządzania finansami. Wieloletnia prognoza finansowa” (POKL.05.02.01-00-105/10-00). W jej ramach przeprowadzono diagnozę istniejącego potencjału gminy, przedstawiono perspektywy i kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego gminy, dokonano analizy SWOT. Sformułowano wizję: „Gmina Starogard Gdański – gmina przyjazna mieszkańcom i inwestorom, gmina z rozwijającą się infrastrukturą techniczną i społeczną, bezpieczny i ekologiczny obszar rozwoju gospodarczego, na terenie której stosowane są zasady zrównoważonego rozwoju we wszystkich aspektach życia. Dzięki licznym atutom środowiska naturalnego oraz rozwiniętej infrastrukturze stwarzająca korzystne warunki zamieszkania, spędzania wolnego czasu oraz rozwojowi małej i średniej przedsiębiorczości”. Poprzez wizję wypracowano misję rozwoju gminy, która pokazuje pozytywny obraz gminy Starogard Gdański w perspektywie do roku 2022: „Teraźniejszością i przyszłością gminy Starogard Gdański jest jej zrównoważony rozwój w harmonii ze środowiskiem przyrodniczym, gospodarczym i społecznym, umożliwiający przekształcenie gminy w wyróżniające się w powiecie starogardzkim atrakcyjne miejsce zamieszkania, pracy i wypoczynku z dobrze wykształconymi i silnymi funkcjami gospodarczymi, turystycznymi, rekreacyjnymi i wypoczynkowymi o znaczeniu regionalnym. Dążenie do równomiernego, kompleksowego rozwoju gminy Starogard Gdański poprzez zachowanie równowagi pomiędzy aktywnością gospodarczą, opartą na solidnej bazie usługowo-gospodarczej i rolniczej, a ochroną środowiska przyrodniczego i kulturowego. Gmina propagująca nowe technologie w zakresie ochrony środowiska i technik wytwarzania energii. Atrakcyjna turystycznie, rolnicza gmina Starogard Gdański jest przyjazna mieszkańcom i inwestorom, sprzyja rozwojowi przedsiębiorstw tworzonych zarówno przez inwestorów zewnętrznych, jak i wewnętrznych oraz posiada zróżnicowany sektor usług. Rolnicy są skupieni w organizacjach, grupach producenckich i spółdzielczych.” Na podstawie przedstawionych wizji i misji w ramach Strategii został określony „Strategiczny program rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Starogard Gdański”, obejmujący priorytety, cele szczegółowe i kierunki działania. Spośród wyznaczonych celów szczegółowych do zakresu polityki społecznej odnoszą się następujące: · 2.2 Stworzenie warunków dla ograniczenia bezrobocia i wzrostu aktywności zawodowej mieszkańców gminy Starogard Gdański; · 3.3 Stworzenie warunków dla rozwoju infrastruktury technicznej przeciwdziałającej tzw. wykluczeniu cyfrowemu mieszkańców gminy Starogard Gdański; · 4.1 Podniesienie jakości usług w obiektach użyteczności publicznej; · 4.2 Budowanie zintegrowanego systemu wsparcia zapobiegającego kryzysom w rodzinie oraz wzmacniającego pozycję dziecka; ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 15 – Poz. 1068
· 4.3 Działania na rzecz stworzenia zintegrowanego systemu wsparcia i aktywizacji osób niepełnosprawnych; · 4.4 Podejmowanie działań na rzecz wsparcia seniorów w ich integracji i pełnym dostępie do oferty edukacyjnej, kulturalnej, usług zdrowotnych, rekreacji i wypoczynku; · 4.5 Aktywizowanie grup zagrożonych wykluczeniem społecznym; · 4.6 Tworzenie podstaw dla rozwoju współpracy z organizacjami pozarządowymi; · 4.7 Działania na rzecz wszechstronnego rozwoju edukacyjnego dzieci i młodzieży z terenu gminy. 3. OCENA WDROŻENIA STRATEGII OBOWIĄZUJĄCEJ DO 2013 ROKU Ocena wdrożenia Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych, dla której rok 2013 zamknął okres programowania, stanowi ważny punkt odniesienia do konstrukcji założeń polityki społecznej gminy Starogard Gdański na lata 2014-2020. W ramach oceny zostały wskazane trudności we wdrażaniu dokumentu, największe osiągnięcia w realizacji wyznaczonych kierunków działań (w tym wprowadzone w życie programy i projekty socjalne) oraz przedsięwzięcia, których nie udało się podjąć podczas wdrażania strategii. Trudności we wdrażaniu strategii Trudności we wdrażaniu Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Starogard Gdański na lata 2006-2013 związane były z ograniczeniem dotacji finansowych, wynikających z ogólnej sytuacji ekonomicznej. Z tego powodu nie udało się utworzyć Klubu Seniora oraz rozwinąć sieci świetlic wiejskich. Osiągnięcia w realizacji strategii Podczas wdrażania strategii na lata 2006-2013 odnotowano następujące osiągnięcia: · objęcie pomocą społeczną i pracą socjalną rodzin dotkniętych problemami społecznymi, zagrożonymi wykluczeniem społecznym; · realizacja projektu systemowego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki; · organizacja prac społecznie użytecznych; · zacieśnienie współpracy z wymiarem sprawiedliwości; · ścisła współpraca z placówkami oświaty; · rozwijanie sieci usług dla osób starszych; · zwiększenie udziału osób niepełnosprawnych w ofercie środowiskowych domów samopomocy; · wdrożenie programów przeciwdziałania przemocy w rodzinie na terenie gminy oraz wspierania rodziny i pieczy zastępczej. Zrealizowane projekty wynikające z zapisów strategicznych Zrealizowano projekt POKL „Jestem kowalem własnego losu”, którego uczestnikami były bezrobotne kobiety i mężczyźni. Celem projektu była aktywizacja społeczna i zawodowa klientów pomocy społecznej. Przedsięwzięcia, których nie udało się zrealizować w latach 2006-2013 W okresie wdrażania strategii nie udało się zrealizować następujących przedsięwzięć: · podjęcie we współpracy z organizacjami pozarządowymi działań w kierunku zapewnienia doradztwa w zakresie samodzielnego tworzenia miejsc pracy, organizacji szkoleń w celu nauki nowego zawodu zgodnie z wymogami rynku pracy oraz nauki języków obcych, a także organizacji giełd pracy; · rozwinięcie sieci świetlic wiejskich; · zorganizowanie Klubu Seniora. Przedsięwzięcia, które należałoby podjąć w nowym okresie programowania a) spośród zrealizowanych: ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 16 – Poz. 1068
· konsekwentne realizowanie programów gminnych dotyczących przeciwdziałania przemocy, wspierania rodziny, zapobiegania alkoholizmowi i narkomanii; · rozszerzenie wachlarza usług pracy socjalnej; b) spośród niezrealizowanych: · współpraca z instytucjami, organizacjami pozarządowymi, kościołami i związkami wyznaniowymi. II. CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNO-ANALITYCZNA 1. POŁOŻENIE I POWIERZCHNIA GMINY Gmina Starogard Gdański jest gminą wiejską położoną w południowo-wschodniej części województwa pomorskiego, w powiecie starogardzkim, sąsiadującą z miastem Starogard Gdański i innymi gminami województwa pomorskiego: Bobowo, Lubichowo, Pelplin, Skarszewy, Subkowy, Tczew, Zblewo. Gmina leży na obszarze Kociewia, na pograniczu Borów Tucholskich. Obejmuje powierzchnię 196,16 km2. Odległość do Gdańska wynosi ok. 48 km, do Bydgoszczy ok. 108 km, do Warszawy ok. 278 km. Na walory krajobrazowe gminy składa się pagórkowate ukształtowanie terenu, lasy i liczne jeziora. Atutem gminy jest również wielowiekowa historia, której unikalnymi pamiątkami są zabytki architektury świeckiej i sakralnej, jak również znaleziska archeologiczne. Gmina jest podzielona na 27 sołectw: Barchnowy, Brzeźno Wielkie, Ciecholewy, Dąbrówka, Jabłowo, Janin, Janowo, Klonówka, Kokoszkowy, Kolincz, Koteże, Krąg, Linowiec, Lipinki Szlacheckie, Nowa Wieś Rzeczna, Okole, Owidz, Rokocin, Rywałd, Siwiałka, Stary Las, Sucumin, Sumin, Szpęgawsk, Trzcińsk, Zduny, Żabno. 2. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Poziom rozwoju infrastruktury technicznej w gminie jest zróżnicowany. Bardzo słabo rozwinięta jest sieć gazowa, a dalszych inwestycji wymaga sieć kanalizacyjna. Dobrze rozwinięta jest natomiast sieć wodociągowa. Zadowolenie budzi również sieć dróg gminnych. Dane szczegółowe na temat infrastruktury technicznej w gminie, w tym sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, gazowej i drogowej oraz gospodarki odpadami przedstawia poniższa tabela. Tabela 1. Infrastruktura techniczna w gminie w 2012 roku sieć wodociągowa długość czynnej sieci wodociągowej (w km) 198,29 liczba osób korzystających z sieci wodociągowej 10.200 sieć gazowa długość czynnej sieci (w m) 35.266 liczba osób korzystających z sieci gazowej 1.749 sieć kanalizacyjna długość czynnej sieci kanalizacyjnej (w km) 73,97 liczba osób korzystających z sieci kanalizacyjnej 5.600 gospodarka odpadami liczba oczyszczalni ścieków 3 liczba osób obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków 5.600 sieć drogowa długość dróg publicznych w gminie ogółem (w km) 208,09 w tym długość dróg gminnych (w km) 121,43 Dane Urzędu Gminy Starogard Gdański. W uzupełnieniu danych dotyczących infrastruktury technicznej warto przedstawić informacje na temat najważniejszych inwestycji, jakie zrealizowano w gminie w latach 2010-2012. Dane w tym zakresie przedstawia poniższa tabela. Tabela 2. Najważniejsze inwestycje w gminie w latach 2010-2012 Zrealizowane inwestycje ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 17 – Poz. 1068
· budowa budynku z mieszkaniami socjalnymi w Barchnowach; · budowa sieci kanalizacyjnej Kolincz – Owidz – Barchnowy; · budowa kanalizacji sanitarnej w Dąbrówce i Jabłówku; · rekonstrukcja średniowiecznego grodziska w Owidzu; · budowa drogi gminnej – ul. Południowej i ul. Kwiatowej w Kokoszkowach; · przebudowa drogi gminnej nr 213024 – ul. Rzecznej w Nowej Wsi Rzecznej; · budowa kanalizacji w Rywałdzie i w Kokoszkowach wraz z budową wodociągu w Kokoszkowach; · rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Kokoszkowy i Żabno wraz z budową sieci wodociągowej w Żabnie; · budowa drogi gminnej nr 2130356 Jabłowo – Koteże, stanowiącej obwodnicę dla miasta Starogard Gdański; · budowa ścieżki rowerowej Koteże – Rokocin; · rewitalizacja zabytkowego budynku szkoły w Brzeźnie Wielkim; · budowa Sali Gimnastycznej w Kokoszkowach; · termomodernizacja obiektów szkolnych – Brzeźno Wielkie, Rywałd, Jabłowo. Dane Urzędu Gminy Starogard Gdański. 3. KOMUNIKACJA I TRANSPORT W gminie krzyżują się ważne szlaki komunikacyjne: droga krajowa nr 22 (Kostrzyn nad Odrą – Grzechotki) i droga wojewódzka nr 222 (Gdańsk Orunia – Skórcz). W pobliżu przebiega autostrada A1. Usługi komunikacyjne w gminie świadczą: Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Starogardzie Gdańskim (obsługujące m.in. na terenie gminy regularne kursy na trasach: Starogard Gdański – Kokoszkowy – Ciecholewy, Starogard Gdański – Nowa Wieś Rzeczna – Rokocin – Koteże – Sumin, Starogard Gdański – Okole – Linowiec – Krąg, Starogard Gdański – Owidz – Jabłowo – Zelgoszcz, Starogard Gdański – Owidz – Klonówka – Rywałd, Starogard Gdański – Rywałd – Brzeźno – Zduny – Szpęgawsk, Starogard Gdański – Rywałd – Nejmusy – Klonówka), MZK w Starogardzie Gdańskim (zapewniający połączenia mieszkańcom miejscowości Koteże i Żabno) oraz P.U.P.M. Mateo. i Przewozy Regionalne Sp. z o.o. W gminie znajduje się przystanek kolejowy Jabłowo, położony na linii Starogard Gdański – Skórcz oraz nieczynne przystanki Krąg i Szpęgawsk, pozostałe po zlikwidowanej i rozebranej linii Starogard Gdański – Skarszewy. W opinii Urzędu Gminy Starogard Gdański niezadowalające połączenia komunikacyjne mają mieszkańcy Ciecholew, Dąbrówki, Janina, Starego Lasu i Żabna. 4. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA Na koniec 2012 roku gmina Starogard Gdański liczyła 15.338 mieszkańców, w tym 7.646 kobiet, które stanowiły 49,9% ogółu ludności. Na 100 mężczyzn przypadało 99 kobiet. Gęstość zaludnienia w gminie wynosiła 78 osób na km2. Analizując strukturę wiekową mieszkańców gminy, należy zauważyć, że w latach 2010-2012 ich ogólna liczba wzrosła. Na zbliżonym poziomie utrzymywała się liczba dzieci i młodzieży, ulegając nieznacznym wahaniom (3.700 w 2010 r., 3.657 w 2011 r., 3669 w 2012 r.). Natomiast liczba osób starszych wzrosła: od 1.387 w 2010 r. do 1.531 w 2012 r. Tendencję wzrostową odnotowano również w grupie osób w wieku produkcyjnym. Ich liczba wzrosła z 9.713 w 2010 r. do 10.138 w 2012 r. Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poniższa tabela. Tabela 3. Struktura wiekowa ludności gminy w latach 2010-2012 2010 r. 2011 r. 2012 r. liczba osób w wieku przedprodukcyjnym 3.700 3.657 3.669 liczba osób w wieku produkcyjnym 9.713 9.897 10.138 liczba osób w wieku poprodukcyjnym 1.387 1.453 1.531 ogółem 14.800 15.007 15.338 Dane Głównego Urzędu Statystycznego. ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 18 – Poz. 1068
Sytuacja demograficzna kształtowana jest przez takie wskaźniki, jak będący różnicą między liczbą urodzeń żywych i zgonów przyrost naturalny oraz saldo migracji, która odbywa się zarówno w ruchu wewnętrznym, jak i zagranicznym. Tabela 4. Ruch naturalny ludności gminy w latach 2010-2012 2010 r. 2011 r. 2012 r. liczba urodzeń żywych 200 198 186 liczba zgonów 92 110 113 przyrost naturalny 108 88 73 Dane Głównego Urzędu Statystycznego. W analizowanym okresie zmniejszyła się liczba urodzeń żywych: z 200 w 2010 r. do 186 w 2012 r. Wzrosła natomiast liczba zgonów, tym samym nastąpił spadek przyrostu naturalnego: ze 108 w 2010 r. do 73 w 2012 r. Tabela 5. Ruch migracyjny ludności gminy w latach 2010-2012 2010 r. 2011 r. 2012 r. zameldowania ogółem 376 342 354 w tym zameldowania z zagranicy 12 4 9 wymeldowania ogółem 177 223 209 w tym wymeldowania za granicę 9 13 16 saldo migracji w ruchu wewnętrznym 196 128 152 saldo migracji w ruchu zagranicznym 3 -9 -7 saldo migracji ogółem 199 119 145 Dane Głównego Urzędu Statystycznego. Saldo migracji w latach 2010-2012 było dodatnie (199 w 2010 r., 119 w 2011 r., 145 w 2012 r.) i miało wpływ, wraz z dodatnim przyrostem naturalnym, na stałe zwiększanie się liczby mieszkańców gminy. Migracja mieszkańców gminy odbywała się przede wszystkim w ruchu wewnętrznym. W ruchu zagranicznym odnotowano niewielkie saldo migracji, przy czym w 2010 r. było dodatnie (3), a w latach 2011-2012 ujemne (-9 w 2011 r., -7 w 2012 r.). Biorąc pod uwagę powyższe dane, przy próbie prognozy demograficznej gminy na najbliższe lata zwrócić należy uwagę na dwie istotne kwestie. Pierwsza z nich, korzystna, dotyczy rosnącej liczby osób w wieku produkcyjnym w gminie. Druga natomiast, niekorzystna, odnosi się do systematycznego wzrostu liczby osób starszych. Ponadto należy mieć na uwadze, że w przyszłości ta ostatnia grupa będzie zasilana przez liczne grono osób będących obecnie w wieku produkcyjnym, które zakończą aktywność zawodową. Obserwowane tendencje demograficzne będą wymagały dostosowania usług społecznych do potrzeb poszczególnych grup wiekowych. Coraz liczniejszej grupie mieszkańców w wieku poprodukcyjnym trzeba będzie udzielić stosownej pomocy materialnej i rzeczowej, ułatwić korzystanie z usług medycznych, opiekuńczych i rehabilitacyjnych oraz różnorodnych form aktywnego spędzania czasu wolnego. Natomiast dzieciom i młodzieży, których liczebność (mimo malejącej liczby urodzeń), utrzymuje się na zbliżonym poziomie, trzeba zapewnić odpowiedni dostęp do wychowania, edukacji, kultury, sportu i rekreacji. 5. SYTUACJA GOSPODARCZA W latach 2010-2012 liczba podmiotów gospodarczych funkcjonujących w gminie ulegała wahaniom (od 1.215 w 2010 r., poprzez 1.208 w 2011 r., do 1.261 w 2012 r.). Większość podmiotów gospodarczych zaliczała się do sektora prywatnego. Dominującymi branżami były: handel i usługi w zakresie napraw, budownictwo oraz przetwórstwo przemysłowe. Dane szczegółowe na temat podmiotów gospodarczych w gminie przedstawiają poniższe tabele. Tabela 6. Podmioty gospodarcze w gminie w latach 2010-2012 2010 r. 2011 r. 2012 r. liczba podmiotów w sektorze publicznym 33 33 35 liczba podmiotów w sektorze prywatnym 1.182 1.175 1.226 ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 19 – Poz. 1068 liczba podmiotów ogółem 1.215 1.208 1.261 Dane Głównego Urzędu Statystycznego. Tabela 7. Podmioty gospodarcze w gminie w poszczególnych sekcjach Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007) na koniec 2012 roku liczba sekcja podmiotów rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 53 przetwórstwo przemysłowe 129 wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę 2 i powietrze do układów klimatyzacyjnych dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana 7 z rekultywacją budownictwo 222 handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 390 transport i gospodarka magazynowa 86 działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 26 informacja i komunikacja 14 działalność finansowa i ubezpieczeniowa 42 działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 23 działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 64 działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 18 administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 6 edukacja 46 opieka zdrowotna i pomoc społeczna 51 działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 12 pozostała działalność 70 Dane Głównego Urzędu Statystycznego. Rolnictwo nie wyróżnia się jakoś znacząco na liście podmiotów gospodarczych, choć należy zauważyć, iż użytki rolne ogółem obejmują znaczny obszar powierzchni gminy. Dane dotyczące struktury gruntów w gminie przedstawia poniższa tabela. Tabela 8. Użytki rolne, lasy i grunty leśne, pozostałe grunty i nieużytki w 2012 roku powierzchnia użytków rolnych ogółem (w ha) 11.357 grunty orne (w ha) 9.640 w tym: sady (w ha) 95 łąki i pastwiska (w ha) 1.622 powierzchnia lasów i gruntów leśnych (w ha) 5.667 powierzchnia pozostałych gruntów i nieużytków (w ha) 2.597 Dane Urzędu Gminy Starogard Gdański. 6. PROBLEMY NA RYNKU PRACY Problemy na rynku pracy, objawiające się niedostateczną liczbą miejsc pracy, prowadzą do obniżenia standardu życia ludności. Długotrwałe pozostawanie bez zatrudnienia ogranicza szanse na podjęcie pracy, przyczynia się do ubożenia ludności, a nawet prowadzi do wykluczenia społecznego. Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Starogardzie Gdańskim liczba osób bezrobotnych w gminie Starogard Gdański w latach 2010-2012 wzrastała z roku na rok (od 877 w 2010 r. do 1.024 w 2012 r.), przy czym jednocześnie systematycznie wzrastał udział osób bezrobotnych w liczbie ludności gminy w wieku produkcyjnym. W całym analizowanym okresie wśród pozostających bez pracy większość stanowiły kobiety. Dane szczegółowe na temat osób pozostających bez pracy w gminie przedstawia poniższa tabela. ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 20 – Poz. 1068
Tabela 9. Bezrobotni w gminie według płci i ich udział w liczbie ludności w wieku produkcyjnym na koniec lat 2010-2012 2010 r. 2011 r. 2012 r. liczba bezrobotnych w gminie 877 967 1.024 udział bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym 9,03% 9,77% 10,10% liczba bezrobotnych kobiet w gminie 492 559 514 udział kobiet w liczbie bezrobotnych 56,1% 57,8% 50,2% Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Starogardzie Gdańskim. O sytuacji na lokalnym rynku pracy mówią również, przedstawione w kolejnej tabeli, dane na temat stopy bezrobocia, jaką odnotowano w latach 2010-2012 w powiecie starogardzkim, w województwie pomorskim i w kraju. Tabela 10. Stopa bezrobocia w powiecie, w województwie i w kraju na koniec lat 2010-2012 2010 r. 2011 r. 2012 r. stopa bezrobocia w powiecie starogardzkim 19,2% 20,1% 20,9% stopa bezrobocia w województwie pomorskim 12,3% 12,5% 13,4% stopa bezrobocia w kraju 12,4% 12,5% 13,4% Dane Głównego Urzędu Statystycznego. O ile stopa bezrobocia liczona dla województwa pomorskiego w latach 2010-2012 utrzymywała się na poziomie średniej krajowej, to powiat starogardzki charakteryzował się stopą bezrobocia znacznie wyższą w stosunku do województwa i kraju. Przy tym, zarówno w powiecie, województwie, jak i w kraju w analizowanym okresie co roku odnotowywano wzrost stopy bezrobocia w porównaniu z latami poprzednimi. Dla scharakteryzowania problemu bezrobocia w gminie ważna jest analiza danych dotyczących podziału bezrobotnych według wieku, czasu pozostawania bez pracy i wykształcenia. Dane szczegółowe w tym zakresie na koniec 2012 roku przedstawia poniższa tabela. Tabela 11. Bezrobotni w gminie na koniec 2012 roku według wieku, czasu pozostawania bez pracy, stażu pracy i wykształcenia liczba bezrobotnych udział kobiet ogółem kobiet (w %) 18-24 lata 256 132 51,56 25-34 lata 289 172 51,21 35-44 lata 184 112 60,87 wiek 45-54 lata 203 117 57,64 55-59 lat 76 28 36,84 60-64 lata 16 – – do 1 miesiąca 97 40 41,24 1-3 miesiące 230 104 45,22 czas 3-6 miesięcy 188 93 49,47 pozostawania bez pracy 6-12 miesięcy 169 91 53,85 12-24 miesiące 187 128 68,45 powyżej 24 miesięcy 153 105 68,63 bez stażu 175 105 60 do 1 roku 145 83 57,24 1-5 lat 271 135 49,82 staż pracy 5-10 lat 146 88 60,27 10-20 lat 161 99 61,49 20-30 lat 97 42 43,3 30 lat i więcej 29 9 31,03 wykształcenie wyższe 57 39 68,42 ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 21 – Poz. 1068
policealne i średnie zawodowe 200 143 71,5 średnie ogólnokształcące 128 77 60,16 zasadnicze zawodowe 330 160 48,48 gimnazjalne i niższe 309 142 45,95 Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Starogardzie Gdańskim. Na koniec 2012 roku wśród bezrobotnych w gminie największe grupy stanowiły osoby młode w wieku 18-34 lata, często bez doświadczenia zawodowego (w sumie 545 osób), osoby pozostające bez pracy przez 1-3 miesiące (230 osób), 3-6 miesięcy (180 osób) lub 12-24 miesiące (187 osoby), osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (330 osób) oraz gimnazjalnym i niższym (309 osób). Największy udział kobiet w ogóle bezrobotnych odnotowano wśród osób w wieku 35-44 i 45-54 lat (odpowiednio 60,87% i 57,64%), osób pozostających bez pracy powyżej 24 miesięcy (68,63%) oraz 12-24 miesiące (68,45%), ze stażem pracy 10-20 lat (61,49%), 5-10 lat (60,27%) i bez stażu (60%), osób z wykształceniem wyższym (68,42%) i średnim ogólnokształcącym (60,16%). Tabela 12. Bezrobotni w gminie na koniec 2012 roku według wybranych rodzajów działalności ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy liczba bezrobotnych liczba ofert rodzaj działalności ostatniego miejsca pracy ogółem kobiet pracy rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 17 10 0 przetwórstwo przemysłowe 176 114 0 budownictwo 87 5 0 handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów 158 104 1 samochodowych, włączając motocykle działalność związana z zakwaterowaniem i usługami 12 8 0 gastronomicznymi transport i gospodarka magazynowa 21 8 0 informacja i komunikacja 1 1 0 działalność finansowa i ubezpieczeniowa 5 5 1 działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 1 0 0 działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 12 6 0 działalność w zakresie usług administrowania 16 12 0 i działalność wspierająca administracja publiczna i obrona narodowa; 19 11 0 obowiązkowe zabezpieczenia społeczne edukacja 5 4 0 opieka zdrowotna i pomoc społeczna 13 10 0 działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 1 1 0 pozostała działalność usługowa 45 26 0 działalność niezidentyfikowana 251 127 0 Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Starogardzie Gdańskim. Na koniec 2012 roku wśród bezrobotnych w gminie dominowały osoby, dla których ostatnimi miejscami pracy były podmioty gospodarcze prowadzące działalność w takich działach, jak: przetwórstwo przemysłowe (176 osób), handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (158 osób); budownictwo (87 osób). Na koniec 2012 roku dla bezrobotnych z gminy były tylko 2 oferty pracy (1 w handlu i naprawach, 1 w działalności finansowej i ubezpieczeniowej). Z powyższych danych wynika, że programami aktywizującymi osoby bezrobotne z gminy należy objąć przede wszystkim osoby bez stażu pracy lub z krótkim stażem pracy, którym powinno się zapewnić możliwość poszerzenia doświadczenia zawodowego lub podjęcia pierwszej pracy. Nie należy również zapominać o osobach mających za sobą kilkanaście lat pracy, którym powinno się zapewnić możliwość przekwalifikowania, aby wzmocnić ich konkurencyjność na rynku pracy. ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 22 – Poz. 1068
Ze względu na to, że problem bezrobocia w gminie w największym stopniu dosięgał osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz gimnazjalnym i niższym, warto zachęcać młodzież do zdobywania wykształcenia, natomiast w przypadku osób pozostających na rynku pracy bez zatrudnienia, szczególny nacisk należy położyć na dokształcanie oraz podniesienie lub zmianę kwalifikacji zawodowych. 7. ZASOBY I WARUNKI MIESZKANIOWE Zasoby i warunki mieszkaniowe ludności determinują w znacznym stopniu jakość jej bytowania. Niejednokrotnie zakreślają również granice możliwości realizowania własnych aspiracji życiowych. W latach 2010-2012 ogólna liczba mieszkań w gminie Starogard Gdański wzrastała z roku na rok (3.754 w 2010 r., 3.814 w 2011 r., 3.894 w 2012 r.). Analogicznie wzrastała liczba izb mieszkalnych, powierzchnia użytkowa mieszkań oraz przeciętna powierzchnia użytkowa jednego mieszkania i przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na jedną osobę. Corocznie przybywało w gminie nowych budynków mieszkalnych (70 w 2010 r., 80 w 2011 r., 95 w 2012 r.). W 2012 roku ponad 97% mieszkań było podłączonych do sieci wodociągowej, ponad 93% było wyposażonych w łazienkę, a prawie 86% posiadało centralne ogrzewanie. Natomiast tylko 10,94% mieszkań w gminie korzystało z sieci gazowej. Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poniższa tabela. Tabela 13. Zasoby mieszkaniowe w gminie ogółem w latach 2010-2012 2010 r. 2011 r. 2012 r. liczba mieszkań w gminie 3.754 3.814 3.894 liczba izb mieszkalnych 17.384 17.730 18.189 powierzchnia użytkowa mieszkań w gminie (w m2) 393.803 402.782 415.288 przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w gminie (w m2) 104,9 105,6 106,6 przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w gminie na 1 osobę 26,6 26,84 27,07 (w m2) liczba budynków mieszkalnych w gminie 2.942 3.215 3.290 liczba nowych budynków mieszkalnych oddanych do użytkowania 70 80 95 liczba nowych mieszkań oddanych do użytkowania 71 80 97 liczba nowych izb oddanych do użytkowania 382 457 556 powierzchnia użytkowa oddanych mieszkań (w m2) 10.309 11.484 14.701 mieszkania wyposażone w wodociąg 3.652 3.712 3.793 mieszkania wyposażone w łazienkę 3.484 3.544 3.625 mieszkania wyposażone w centralne ogrzewanie 3.197 3.257 3.338 mieszkania wyposażone w gaz sieciowy 426 426 426 Dane Głównego Urzędu Statystycznego. W latach 2010-2012 liczba mieszkań będących w zasobach gminy Starogard Gdański (w tym mieszkań komunalnych i mieszkań socjalnych) ulegała wahaniom (55 w 2010 r., 53 w 2011 r., 61 w 2012 r.). Analogicznie zmieniała się liczba izb w tych mieszkaniach oraz łączna powierzchnia użytkowa tych mieszkań. Z kolei przeciętna powierzchnia użytkowa jednego mieszkania zmalała z 47 m2 w latach 2010- 2011 do 45 m2 w 2012 r., podobnie zmalała przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na jedna osobę z 17 m2 w latach 2010-2011 do 14 m2 w 2012 r. Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poniższa tabela. Tabela 14. Zasoby mieszkaniowe gminy w latach 2010-2012 2010 r. 2011 r. 2012 r. liczba mieszkań w zasobach gminy (komunalnych i socjalnych) 55 53 61 liczba izb mieszkalnych 160 154 164 powierzchnia użytkowa mieszkań (w m2) 2.599 2.481 2.812 przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania (w m2) 47 47 45 przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania na 1 osobę (w m2) 17 17 14 liczba nowych mieszkań oddanych do użytkowania – – 8 liczba nowych izb oddanych do użytkowania – – 18 powierzchnia użytkowa oddanych mieszkań (w m2) – – 331 Dane Urzędu Gminy Starogard Gdański. ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 23 – Poz. 1068
Jeśli chodzi o budownictwo niemieszkalne, w analizowanym okresie oddano do użytkowania w sumie 33 budynki, przy czym ich łączna powierzchnia użytkowa była największa w 2011 roku (10.124 m2 w porównaniu do 2.597 m2 w 2010 r. oraz 5.806 m2 w 2012 r.). Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poniższa tabela. Tabela 15. Nowe budynki niemieszkalne w gminie w latach 2010-2012 2010 r. 2011 r. 2012 r. liczba nowych budynków niemieszkalnych oddanych 11 11 11 do użytkowania powierzchnia użytkowa nowych budynków niemieszkalnych oddanych 2.597 10.124 5.806 do użytkowania (w m2) Dane Głównego Urzędu Statystycznego. Gospodarstwom domowym, które ze względu na swoją trudną sytuację ekonomiczną nie są w stanie pokrywać całości kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania, wypłacane są dodatki mieszkaniowe. Jest to forma pomocy świadczona przez gminę. Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poniższa tabela. Tabela 16. Dodatki mieszkaniowe przyznane w gminie w latach 2010-2012 2010 r. 2011 r. 2012 r. liczba rodzin, którym decyzją przyznano dodatek mieszkaniowy 208 198 201 liczba przyznanych dodatków mieszkaniowych 1.136 1.155 1.156 wartość przyznanych dodatków mieszkaniowych (w zł) 192.040 218.262 227.988 Dane Urzędu Gminy Starogard Gdański. W latach 2010-2012 wahaniom ulegała w gminie liczba rodzin, którym decyzją przyznano dodatek mieszkaniowy (od 208 w 2010 r., poprzez 198 w 2011 r., do 201 w 2012 r.). Natomiast liczba przyznanych dodatków mieszkaniowych systematycznie rosła (od 1.136 w 2010 r., poprzez 1.155 w 2011 r., do 1.156 w 2012 r.). Wzrastała również z roku na rok wartość przyznanych dodatków (ze 192.040 zł w 2010 r., poprzez 218.262 zł w 2011 r., do 227.988 zł w 2012 r.). 8. BEZDOMNOŚĆ Bezdomność jest problemem społecznym charakteryzującym się brakiem stałego miejsca zamieszkania. Wiąże się ze zmianami demograficznymi i ruchliwością społeczną, z recesją gospodarczą, bezrobociem, ubóstwem, kryzysem polityki mieszkaniowej i wzrostem cen mieszkań oraz dysfunkcjonalnością instytucji opiekuńczo-resocjalizacyjnych i karnych zaniedbujących obowiązek opieki następczej. Do głównych przyczyn bezdomności o charakterze społecznym i patologicznym należą: likwidacja państwowych zakładów pracy, a wraz z nimi hoteli robotniczych, brak miejsc w szpitalach, zakładach opiekuńczych, domach pomocy społecznej, brak opieki nad wychowankami domów dziecka kończącymi 18 lat, brak ośrodków dla nosicieli wirusa HIV, zaległości w opłatach czynszowych prowadzące do eksmisji, a także alkoholizm, przestępczość, odrzucenie lub brak opieki ze strony najbliższych, rozwód albo trwały rozpad innych więzi formalnych lub nieformalnych, prostytucja kobiet, przemoc w rodzinie oraz świadomy wybór innego sposobu życia i odrzucenie powszechnie uznawanego systemu wartości. Osobami bezdomnymi, obok tych, którzy są nimi z wyboru, najczęściej stają się ludzie w starszym wieku, matki z nieletnimi dziećmi, rodziny pełne nieposiadające środków finansowych na opłacenie mieszkania oraz osoby, które opuściły zakłady karne. Bezdomność w gminie Starogard Gdański jest jedynie zjawiskiem, nie urasta do rangi problemu społecznego. Przez większą część roku ma charakter jednostkowy. Pomoc osobom bezdomnym i zagrożonym bezdomnością z gminy świadczy Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Przybiera ona głównie formę wsparcia rzeczowego (odzież, posiłek). W latach 2010-2012 liczba rodzin i przebywających w nich osób objętych wsparciem z powodu bezdomności (oraz liczba osób w tych rodzinach) kształtowała się następująco: w 2010 roku 14 rodzin (22 osoby), w 2011 roku 2 rodziny (3 osoby), w 2012 roku 3 rodziny (3 osoby). 9. EDUKACJA ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 24 – Poz. 1068
Edukacja, rozumiana jako wychowanie, kształcenie, nauka, zdobywanie wiedzy i umiejętności, pełni zasadniczą rolę w rozwoju człowieka. Jako proces trwający od dzieciństwa jest sposobem na podniesienie jakości zasobów ludzkich, a tym samym poziomu konkurencyjności gospodarki i przyspieszenia tempa rozwoju gospodarczego. Głównym problemem edukacji jest nierówny dostęp do niej przez całe życie, efektem czego są zróżnicowane szanse życiowe poszczególnych grup ludności, np. młodzieży mieszkającej na wsi i w mieście, dziewcząt i chłopców, dorosłych bez wykształcenia i z wykształceniem. W roku szkolnym 2011/2012 w gminie Starogard Gdański funkcjonowały 2 przedszkola (w Kokoszkowach i Rywałdzie) – w których było łącznie 92 dzieci, 7 oddziałów przedszkolnych (przy publicznych szkołach podstawowych w Brzeźnie Wielkim, Dąbrówce, Jabłowie, Kokoszkowach, Rokocinie, Rywałdzie, Suminie i Trzcińsku) – obejmujące opieką 204 dzieci, 4 zespoły wychowania przedszkolnego (ZWP Zduny+Szpęgawsk przy PSP w Brzeźnie Wielkim, ZWP Dąbrówka przy PSP w Dąbrówce, ZWP Owidz przy ZSP w Jabłowie, ZWP Krąg przy ZSP w Kokoszkowach) – 87 dzieci, 8 szkół podstawowych (w Brzeźnie Wielkim, Dąbrówce, Jabłowie, Kokoszkowach, Rokocinie, Rywałdzie, Suminie i Trzcińsku) – w których było 745 uczniów, 4 szkoły gimnazjalne (w Jabłowie, Kokoszkowach, Rywałdzie i Suminie) – 459 uczniów oraz 1 szkoła ponadgimnazjalna prowadzona przez powiat (Technikum im. gen. Józefa Hallera w Owidzu) – 542 uczniów. Dane szczegółowe na temat ww. placówek, a także liczby dzieci i uczniów do nich uczęszczających, przedstawia poniższa tabela. Tabela 17. Placówki oświatowo-wychowawcze w gminie liczba dzieci, nazwa placówki adres uczniów ul. Szkolna 22, Publiczne Przedszkole w Kokoszkowach 69 83-207 Kokoszkowy ul. Szkolna 5, Brzeźno Wielkie, Publiczna Szkoła Podstawowa w Brzeźnie Wielkim 77 83-115 Swarożyn ul. Starogardzka 47, Dąbrówka Publiczna Szkoła Podstawowa w Dąbrówce 48 83-212 Bobowo ul. Parkowa 2, Rokocin Publiczna Szkoła Podstawowa w Rokocinie 82 83-200 Starogard Gd. Trzcińsk 14, Publiczna Szkoła Podstawowa w Trzcińsku 48 83-209 Godziszewo Zespół Kształcenia i Wychowania w Rywałdzie 23 · Publiczne Przedszkole 95 ul. Szkolna 4, Rywałd, · Publiczna Szkoła Podstawowa 79 83-200 Starogard Gd. · Publiczne Gimnazjum 123 · Publiczne Gimnazjum – OHP Zespół Szkół Publicznych w Jabłowie ul. Szkolna 5, 133 · Publiczna Szkoła Podstawowa 83-211 Jabłowo · Publiczne Gimnazjum 73 Zespół Szkół Publicznych w Kokoszkowach ul. Szkolna 24, 196 · Publiczna Szkoła Podstawowa 83-207 Kokoszkowy · Publiczne Gimnazjum 114 Zespół Szkół Publicznych w Suminie Sumin 38, 66 · Publiczna Szkoła Podstawowa 83-200 Starogard Gd. · Publiczne Gimnazjum 70 Technikum im. gen. Józefa Hallera w Owidzu ul. Szkolna 6, Owidz, 542 83-211 Jabłowo Dane Urzędu Gminy Starogard Gdański i Głównego Urzędu Statystycznego. 10. KULTURA Korzystanie z dóbr kultury wpływa na jakość życia ludności i świadczy o poziomie rozwoju społecznego. Główną instytucją kultury w gminie Starogard Gdański jest Samorządowa Instytucja Kultury Grodzisko Owidz, która nie tylko administruje zrekonstruowanym grodziskiem średniowiecznym w Owidzu, ale także ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 25 – Poz. 1068
organizuje cykliczne imprezy kulturalne, np. spektakle historyczne oraz „Żywe Lekcje Historii” – czyli spotkania warsztatowe, przedstawiające historię w ciekawy i niezwykle realny sposób, w czasie których dzieci, młodzież, a także ich opiekunowie mogą nie tylko dotknąć, ale również „posmakować” odległej przeszłości. Instytucja ta organizuje również warsztaty plastyczne (ceramika, malowanie na szkle), jak też cieszące się ogromną popularnością wśród mieszkańców gminy okolicznościowe imprezy dla dorosłych, dzieci i młodzieży, do których zaliczają się m.in.: „Ferie w Grodzisku”, „Jarmark Wielkanocny”, „Historyczna Majówka”, „Wianki na Grodzisku – Jarmark Świętojański”, „Noc Muzeów”, „Jarmark Bożonarodzeniowy”, „Katarzynki”, „Kociewski śpiewogrym”. Bardzo ważną rolę w gminie pełni Biblioteka Publiczna w Kokoszkowach, prowadząca także punkty biblioteczne przy świetlicach wiejskich w Suminie i Szpęgawsku oraz dodatkowy punkt biblioteczny w Regionalnym Ośrodku Psychiatrii Sądowej w Kocborowie. Poza udostępnianiem książek i czasopism biblioteka prowadzi ożywioną działalność w zakresie propagowania i upowszechniania kultury oraz rozwijania zainteresowań poprzez organizowanie różnego rodzaju konkursów, spotkań, m.in. w ramach Klubu Miłośników Turystyki. Ponadto na terenie gminy znajdują się świetlice wiejskie, funkcjonujące jako Zespół Świetlic Wiejskich. Zajęcia w świetlicach, skierowane do dorosłych, dzieci i młodzieży, mają zróżnicowany charakter. Ważną rolę w życiu kulturalnym gminy pełnią również Koła Gospodyń Wiejskich. Są one dobrowolną, samorządną i niezależną organizacją społeczną kobiet wiejskich, niezwykle liczącą się w społeczności lokalnej. Podejmują szereg działań gospodarczych i społecznych na wsi, przy niewielkim wsparciu finansowym i organizacyjnym ze strony samorządu gminnego. Na terenie gminy Starogard Gdański aktywnie działają Koła Gospodyń Wiejskich w Jabłowie, Janowie i Lipinkach Szlacheckich. Ich działalność to przede wszystkim organizacja życia społecznego wsi, w tym organizacja imprez okolicznościowych i jubileuszowych, a także podtrzymywanie i promowanie tradycji ludowych Kociewia. Panie z Kół Gospodyń Wiejskich pomagają przy organizacji dożynek czy festynów, promują również regionalną kuchnię oraz potrawy, które uległy zapomnieniu na przełomie lat. Poniższa tabela przedstawia dane szczegółowe na temat funkcjonujących w gminie instytucji kultury. Tabela 18. Biblioteki w gminie w 2012 roku nazwa placówki adres placówki Samorządowa Instytucja Kultury Grodzisko Owidz ul. Rycerska 1, 83-211 Owidz Biblioteka Publiczna w Kokoszkowach ul. Szkolna 24, 83-207 Kokoszkowy punkt biblioteczny przy świetlicy wiejskiej w Suminie punkt biblioteczny przy świetlicy wiejskiej w Szpęgawsku Zespół Świetlic Wiejskich ul. Sikorskiego 9, 83-200 Starogard Gdański Dane Urzędu Gminy Starogard Gdański. 11. SPORT I REKREACJA Propagowany w dzisiejszych czasach zdrowy styl życia obejmuje m.in. właściwe odżywianie, aktywny wypoczynek oraz uprawianie różnorodnych dyscyplin sportowych. Sport wpływa bowiem nie tylko na kondycję zdrowotną człowieka, ale również na jego cechy charakteru, postawę, relacje z innymi ludźmi, umiejętność współpracy i asertywność. Upowszechnianiu kultury fizycznej, sportu i rekreacji w gminie służą istniejące na jej terenie obiekty sportowo-rekreacyjne. Dane szczegółowe na ich temat przedstawia poniższa tabela. Tabela 19. Obiekty sportowo-rekreacyjne w gminie w 2012 roku miejscowość rodzaj obiektu sala gimnastyczna o powierzchni 285,2 m2 wyposażona w sprzęt sportowy i rehabilitacyjny Kokoszkowy kompleks boisk sportowych z bieżnią
Dąbrówka stadion sportowy z małą sceną ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 26 – Poz. 1068
Jabłowo stadion sportowy
Nowa Wieś Rzeczna stadion sportowy
Siwiałka stadion sportowy (pełnowymiarowy)
Sucumin stadion sportowy
Zduny stadion sportowy z siłownią i ogrzewanymi szatniami
boisko do piłki nożnej Koteże boisko do piłki plażowej
boisko pełnowymiarowe Rokocin boisko szkolne
boisko wiejskie Sumin boisko do piłki plażowej
boisko wiejskie Szpęgawsk boisko do piłki plażowej
Klonówka boisko wiejskie
Kolincz boisko
Krąg boisko
Linowiec boisko do koszykówki i piłki siatkowej
Rywałd boisko szkolne
Trzcińsk boisko szkolne
Dane Urzędu Gminy Starogard Gdański. Funkcjonująca w gminie Samorządowa Instytucja Kultury Grodzisko Owidz, poza swoja podstawową działalnością w zakresie upowszechniania kultury, organizuje również promujące aktywność fizyczną imprezy plenerowe o charakterze sportowo-rekreacyjnym, do których zaliczają się spływy kajakowe, marsze na orientację, „Bieg Owidzki”, Międzynarodowy Owidzki Turniej Łuczniczy, Turniej Petanque – „Owidz Cupe”. W gminie funkcjonują także kluby sportowe: Wiejski Klub Sportowo-Rekreacyjno-Turystyczny „Relaks” w Barchnowach oraz Wiejski Klub Sportowy „Strzał” w Jabłowie. Ponadto na terenie gminy znajduje się kilka kąpielisk, między innymi w Rokocinie, Siwiałce, Suminie, Szpęgawsku, Trzcińsku i Zdunach. 12. TURYSTYKA Gmina Starogard Gdański posiada warunki do rozwoju wszelkich form turystyki i wypoczynku. Pod względem etniczno-kulturowym położona jest na obszarze Kociewia, a bogate dziedzictwo kulturowe tego regionu i jego interesująca historia mają wpływ na atrakcyjność turystyczno-krajoznawczą gminy, wraz z ukształtowaniem terenu i bogactwem przyrody, licznymi zbiornikami wodnymi i czystymi lasami, wśród których największym kompleksem leśnym jest Las Szpęgawski. ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 27 – Poz. 1068
Do najbardziej atrakcyjnych krajoznawczo obszarów gminy należy dolina rzeki Wierzycy, która tworzy liczne meandry i wielokrotnie zmienia kierunek swego biegu. Szczególnie atrakcyjne krajobrazy oferują przełomy Wierzycy w Barchnowach i w pobliżu Klonówki. Natomiast w okolicach Żabna i Okola rzeka płynie w otoczeniu stromych, wysokich brzegów ukształtowanych w parowy – miejsce to jest nazywane „Szwajcarią Żabieńską”. Teren jest pagórkowaty, ze wzniesieniami dochodzącymi do wysokości stu kilkunastu metrów nad poziomem morza (Krzywa Góra – 117 m n.p.m., Gliniana Góra – 114,8 m n.p.m.). W gminie nie brak jezior, spośród których do najchętniej odwiedzanych przez turystów zaliczają się: Sumińskie (98 ha), Płaczewskie (43 ha), Zduńskie (42 ha), Szpęgawskie (38 ha), Staroleskie (15 ha). Świadectwem bogatej historii terenów gminy jest zrekonstruowane średniowieczne Grodzisko w Owidzu, położone w zakolu rzeki Wierzycy, opływającej je od strony północnej i wschodniej. Turyści mogą zwiedzać grodzisko indywidualnie lub w towarzystwie przewodnika, mając możliwość poznania budowy średniowiecznego grodu i zapoznania się z wyposażeniem zabudowań, przybliżającym życie codzienne i obyczaje średniowiecznych mieszkańców grodu. W gminie nie brak zabytków architektury sakralnej i świeckiej, a do najcenniejszych zaliczają się: · gotycki kościół w Jabłowie, wzniesiony przez Krzyżaków w połowie XIV wieku, · gotycki kościół w Dąbrówce, zbudowany pod koniec XIV wieku, · gotycki kościół w Klonówce, wybudowany w drugiej połowie XIV wieku, · ceglany kościołek z drewnianą wieżą w Kokoszkowach, wzniesiony w początkach XIV wieku, · XIX-wieczny pałac w Nowej Wsi Rzecznej, · secesyjny pałac w Sucuminie, · pałac w Suminie (siedziba szkoły) ze zrewitalizowanym, ogólnodostępnym parkiem, · pałac w Kręgu z parkiem podworskim, · ruiny pałacyku w Owidzu, · pozostałości po zespole dworskim w Klonówce ze zdziczałym parkiem, · pozostałości cmentarza żydowskiego w Kolinczu, założonego w XVII wieku. Przez teren gminy przebiegają liczne trasy turystyczne, pozwalające na zapoznanie się z jej walorami przyrodniczymi i krajoznawczymi. Są to szlaki piesze, rowerowe, konne oraz kajakowe. Szlaki piesze: · Szlak Jezior Kociewskich (czerwony): Skarszewy – Starogard Gdański (18,4 km), · Szlak Rzeki Wierzycy (niebieski): Skarszewy Las – Gniew (13.1 km), · Szlak Kociewski (żółty): Tczew – Czarna Woda (14,2 km). Szlaki rowerowe: · Szlak Starościński (czerwony): Sumin – Olpuch (3,2 km), · Szlak Maternów (czerwony): Starogard – Pelplin (8 km), · Szlak Starogardzki (niebieski): Czersk – Starogard Gdański (4,1 km), · Szlak Jeziorny (zielony): Skarszewy – Osiek (23,1 km), · Szlak Świętego Rocha (żółty): Osiek – Starogard Gdański (5,4 km), · Szlak Joannitów (czarny): Skarszewy – Tczew (19,4 km), · Szlak Opata Wernera (czarny): Pogódki – Pelplin (13,2 km). Szlaki konne: · Grabowiec – Krąg (23,2 km), ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 28 – Poz. 1068
· Mysinek – Boroszewo (5,8 km), · Krąg – Stara Kiszewa (3,5 km), · Boroszewo – Krąg (3,2 km). Szlaki kajakowe: · Szlak Rzeki Wierzycy, · Szlak Rzeki Piesienicy, · Szlak Jezior Borzechowskich. Baza noclegowa w gminie w 2012 roku obejmowała łącznie 146 miejsc noclegowych. Składały się na nią w większości gospodarstwa agroturystyczne oraz obiekty oferujące pokoje gościnne. W Rokocinie funkcjonował jedyny w gminie hotel (Hotel „Hubertus”) ze stadniną koni, dysponujący 50 miejscami noclegowymi. Na terenie gminy było 6 gospodarstw agroturystycznych – w Sucuminie, Klonówce, Kręgu, Lipinkach Szlacheckich, Ciecholewach i Rokocinie, które dysponowały łącznie 53 miejscami noclegowymi (przy czym 3 miejsca w Ciecholewach miały charakter sezonowy). Z kolei obiekty udostępniające pokoje gościnne zlokalizowane były w Szpęgawsku, Sucuminie oraz Rokocinie i dysponowały łącznie 43 miejscami noclegowymi. Szczegółowe dane w tym zakresie przedstawia poniższa tabela. Tabela 20. Turystyczne obiekty zakwaterowania w gminie w 2012 roku liczba miejsc Nazwa miejscowość rodzaj obiektu noclegowych Hotel „Hubertus” Rokocin hotel 50 Gospodarstwo agroturystyczne gospodarstwo Sucumin 14 „Pod Brzozami” agroturystyczne Gospodarstwo agroturystyczne gospodarstwo Klonówka 13 Wiesława Bakuła agroturystyczne Gospodarstwo agroturystyczne gospodarstwo Krąg 12 „Kręgski Młyn” agroturystyczne gospodarstwo „Agroturystyka u Teresy” Lipinki Szlacheckie 6 agroturystyczne Kwatera agroturystyczna gospodarstwo Ciecholewy 4 Teresa Trzewik agroturystyczne Agroturystyka gospodarstwo Rokocin 4 Dorota Szufrajda agroturystyczne „Karczma Kociewska” Szpęgawsk pokoje gościnne 20 Zajazd „Amazonka” Sucumin pokoje gościnne 14 „Zajazd Podolski” Rokocin pokoje gościnne 6 Miejsca noclegowe Katarzyna Otta Szpęgawsk pokoje gościnne 3 Dane Urzędu Gminy Starogard Gdański. Rozwijająca się agroturystyka świadczy o znacznym i nie w pełni jeszcze wykorzystywanym potencjale turystycznym gminy. W tym kontekście warto wspomnieć, że gmina Starogard Gdański, pragnąc mieć większy wpływ na promocję swych walorów, bierze udział w pracach i działaniach związków ponadgminnych, m.in. uczestniczy w Związku Gmin „Wierzyca” z siedzibą w Starogardzie Gdańskim, Związku Gmin Wiejskich RP oraz w Lokalnej Grupie Działania „Chata Kociewia” z siedziba w Nowej Wsi Rzecznej. 13. SYTUACJA DZIECKA Dziecko wymaga szczególnej opieki i troski. Działalność na jego rzecz powinna polegać przede wszystkim na ochronie jego praw, wyrównywaniu szans życiowych poprzez ułatwianie dostępu do oświaty, służby zdrowia i wypoczynku oraz na asekurowaniu go w obliczu zagrożeń. Analiza sytuacji dziecka w gminie została dokonana na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w funkcjonujących na jej terenie placówkach oświatowych. Badania te pozwoliły zdiagnozować środowisko szkolne i rodzinne uczniów pod kątem występowania zachowań o cechach patologii społecznej oraz ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 29 – Poz. 1068
uzyskać informację na temat prowadzonych w szkołach działań opiekuńczo-wychowawczych, profilaktycznych i leczniczych. W sumie do analizy przedłożono 9 ankiet – wypełnionych przez pedagogów szkolnych lub, w przypadku ich braku, dyrektorów – z następujących placówek oświatowo- wychowawczych: · Publiczna Szkoła Podstawowa w Brzeźnie Wielkim (101 uczniów), · Publiczna Szkoła Podstawowa w Dąbrówce (49 uczniów), · Publiczna Szkoła Podstawowa w Rokocinie (111 uczniów), · Publiczna Szkoła Podstawowa w Trzcińsku (62 uczniów), · Zespół Kształcenia i Wychowania w Rywałdzie (200 uczniów), · Zespół Szkół Publicznych w Jabłowie (242 uczniów), · Zespół Szkół Publicznych w Kokoszkowach (279 uczniów), · Zespół Szkół Publicznych w Suminie (160 uczniów), · Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Owidzu (595 uczniów). Zasoby i oferta szkolna Z analizy ankiet wynika, że spośród dziewięciu ankietowanych placówek 7 zatrudnia pedagoga i logopedę, 6 zapewnia opiekę pielęgniarki, 4 zatrudniają psychologa. Natomiast w żadnej placówek nie jest zatrudniony doradca zawodowy. Wszystkie placówki prowadzą na swoim terenie dożywianie uczniów, przy czym większość z nich (5) widzi konieczność objęcia nim większej liczby uczniów. Możliwość korzystania z sali gimnastycznej daje 7 placówek, natomiast wszystkie 9 zapewnia dostęp do Internetu. Przedstawiciele żadnej z placówek nie zauważyli trudności z dojazdem uczniów. W żadnej z placówek nie istnieją klasy integracyjne. Natomiast wszystkie oferują dzieciom i młodzieży zajęcia dodatkowe. Najczęściej przyjmują one postać zróżnicowanych tematycznie kół zainteresowań, m.in. przedmiotowych, artystycznych, sportowych, językowych. Wszystkie placówki prowadzą zajęcia dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Wśród nich organizowane są zajęcia wyrównawcze (9 placówek), korekcyjno-kompensacyjne (7), logopedyczne (7), socjoterapeutyczne (4), psychoterapeutyczne (1) oraz rewalidacyjne, w zakresie gimnastyki korekcyjnej. Organizowane są także konsultacje i porady prowadzone przez psychologa i pedagoga. Problemy dosięgające uczniów i ich rodziny Ankietowani identyfikowali problemy, które w najpoważniejszym stopniu dosięgają uczniów i ich rodziny, na dwa sposoby, tj. odpowiadając na pytanie o charakterze otwartym oraz wypełniając zamknięty katalog cech patologicznych obejmujący 14 zmiennych. Określając problemy, w odpowiedzi na pytanie otwarte, badani wskazywali głównie na bezrobocie rodziców, które pociąga za sobą problemy materialne. Z kolei ubóstwo i trudna sytuacja materialna wiążą się z występującymi w domu dysfunkcjami, takimi jak nadużywanie alkoholu przez rodziców, ich niewydolnością opiekuńczo-wychowawczą, brakiem odpowiedniego zainteresowania dzieckiem. Konsekwencją jest pozostawienie dziecka samemu sobie – bez opieki i z ograniczonymi szansami na dostęp do alternatywnych form spędzania wolnego czasu, co sprzyja szerzeniu się zachowań destruktywnych. Wypełniając zamknięty katalog cech patologicznych, respondenci stwierdzali ich obecność, podając jednocześnie liczbę ujawnionych przypadków. Szczegółowe informacje na temat zdiagnozowanych w środowisku szkolnym i w domu rodzinnym problemów społecznych uczniów zawiera poniższa tabela. Tabela 21. Problemy występujące w środowisku szkolnym i rodzinnym dzieci i młodzieży obecność poszczególnych cech stwierdzona cechy patologii społecznej przez pedagogów szkolnych występuje nie występuje sięganie po alkohol 5 4 sięganie po narkotyki 2 7 ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 30 – Poz. 1068 palenie papierosów 6 3 ucieczki z domu - 9 kradzieże 2 7 agresja i przemoc, w tym: poniżanie, zastraszanie, znęcanie się, bicie, wymuszanie pieniędzy, zmuszanie 1 6 do palenia papierosów autoagresja 3 6 przestępczość ujawniona - 9 niszczenie mienia szkolnego 3 6 udział w grupach negatywnych 1 8 problemy wymagające nadzoru kuratora sądowego 5 4 przemoc w rodzinie 5 4 zaniedbanie przez dom 7 2 wykorzystywanie seksualne - 9 Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w placówkach oświatowych gminy. Do problemów najczęściej występujących w szkole i w domu rodzinnym dzieci i młodzieży ankietowani zaliczyli: zaniedbanie przez dom, palenie papierosów, sięganie po alkohol, problemy wymagające nadzoru kuratora sądowego oraz przemoc w rodzinie. Nie stwierdzono ucieczek z domu ani wykorzystywania seksualnego oraz przestępczości ujawnionej. Obszary, w jakich należałoby przeprowadzić badania wśród dzieci, młodzieży i rodziców Ankietowani identyfikowali również obszary, w jakich należałoby przeprowadzić badania wśród dzieci, młodzieży i rodziców. Najczęściej podkreślali potrzebę wnikliwego przyglądania się sytuacji rodzinnej – a w szczególności monitorowania form spędzania czasu wolnego, występowania przemocy i uzależnień w rodzinach, sposobu wypełniania przez rodziców funkcji opiekuńczo-wychowawczej, stosowanych przez rodziców metod wychowawczych, wiedzy na temat roli rodziny, umiejętności w zakresie aktywnego poszukiwania pracy i komunikacji interpersonalnej. Działania profilaktyczne i naprawcze konieczne do przeprowadzenia Określając działania profilaktyczne i naprawcze, które należałoby przeprowadzić w szkołach, badani stwierdzili zapotrzebowanie na potrzebę wsparcia rodzin poprzez działania skierowane do uczniów i ich rodziców. Wśród nich wymieniono profilaktykę uzależnień, warsztaty na temat przeciwdziałania przemocy w rodzinie, pedagogizację rodziców. Współpraca szkół z rodzicami uczniów W opinii przedstawicieli 7 ankietowanych placówek, współpraca nauczycieli z rodzicami jest zadowalająca. Odmienne zdanie wyrazili ankietowani z 2 szkół (Zespół Szkół Publicznych w Jabłowie oraz Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Owidzu). W ramach podejmowanej współpracy odbywają się zebrania, prowadzone są rozmowy i konsultacje, pogadanki, prelekcje, organizowane są spotkania z ekspertami, wizyty domowe oraz utrzymywany jest indywidualny kontakt z rodzicami, m.in. poprzez rozmowy telefoniczne. Współpraca ta dotyczy także udziału rodziców w imprezach integracyjnych i uroczystościach szkolnych. Współpraca szkół z instytucjami i organizacjami wspierającymi dzieci, młodzież i rodziny Przedstawiciele 8 badanych placówek stwierdzili, że współpraca z instytucjami i organizacjami wspierającymi dzieci, młodzież i rodziny jest zadowalająca (zdania na ten temat nie wyraziła Publiczna Szkoła Podstawowa w Dąbrówce). Do podmiotów, z którymi szkoły utrzymywały kontakt zaliczono: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną, Ośrodek Sportu i Rekreacji, Policję, Sąd Rejonowy i kuratorów sądowych, Centrum Wolontariatu, Rzecznika Praw Dziecka, asystentów rodzin, sołtysów i rady sołeckie, rodzinne domy dziecka, Straż Pożarną oraz organizacje pozarządowe. Potrzeby dzieci i młodzieży Wskazując najpilniejsze potrzeby dzieci i młodzieży, pedagodzy zwrócili uwagę na konieczność zapewnienia im szerszego dostępu do alternatywnych form spędzania czasu wolnego. Postulat ten dotyczył ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 31 – Poz. 1068
głównie tworzenia nowych miejsc spotkań dla dzieci i młodzieży, zwiększenia dostępności dóbr kultury oraz wyjazdów wakacyjnych i wycieczek. W tym kontekście ankietowani podkreślali również potrzebę sprawowania większej kontroli nad formami spędzania czasu przez osoby nieletnie, w tym monitorowanie bezpieczeństwa przy korzystaniu z Internetu. Wśród innych potrzeb dzieci i młodzieży ankietowani wskazali na konieczność dalszego wspierania uczniów pochodzących z rodzin dotkniętych problemami społecznymi, w tym ubóstwem, pomoc dydaktyczną i walkę z otyłością. Możliwości przyczynienia się szkół do poprawy sytuacji dzieci i młodzieży Zastanawiając się nad tym, w jaki sposób szkoła może się przyczynić do poprawy sytuacji dzieci i młodzieży w gminie, pedagodzy wskazywali przede wszystkim na możliwość zagospodarowania czasu wolnego poprzez organizację zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych, m.in. związanych z profilaktyką, przeciwdziałaniem zachowaniom ryzykownym. Podkreślali również potrzebę współpracy przy rozwiązywaniu problemów z instytucjami, takimi jak Policja i GOPS. Wskazano również na korzyści wynikające z pozyskiwania sponsorów. 14. OCHRONA ZDROWIA Styl życia i zachowania zdrowotne wpływają w największym stopniu na stan zdrowia ludności. Do czynników zagrażających zdrowiu należą przede wszystkim: mała aktywność fizyczna, nieprawidłowości w sposobie żywienia, palenie tytoniu, nadmierne spożycie alkoholu, zażywanie narkotyków, zły stan środowiska naturalnego, niewłaściwe warunki bezpieczeństwa pracy, wypadki drogowe oraz brak powszechnej profilaktyki. Usługi podstawowej opieki zdrowotnej mieszkańcom gminy Starogard Gdański świadczą 2 niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej: Centrum Medyczne „Polmed” S.A. oraz Zakład Opieki Zdrowotnej „Medpharma” S.A., mające siedziby w mieście Starogard Gdański. W gminie działają 2 punkty apteczne. Ponadto na terenie gminy, w Nowej Wsi Rzecznej, działa Centrum Rehabilitacyjno-Lecznicze „Medpharma” Sp. z o.o., które od stycznia 2012 roku prowadzi działalność w następującym zakresie: · stacjonarna i ambulatoryjna rehabilitacja; · zakład opiekuńczo-leczniczy; · oddział chirurgii jednego dnia z zakresu okulistyki, laryngologii, chirurgii ogólnej, ortopedii, neurochirurgii, chirurgii plastycznej; · pracownia endoskopowa; · poradnie specjalistyczne: kardiologiczna, neurologiczna, ortopedyczna; · basen, sauny, jacuzzi. Dane adresowe zakładów opieki zdrowotnej, które obejmują świadczeniami mieszkańców gminy, zawiera poniższa tabela. Tabela 22. Zakłady opieki zdrowotnej w gminie w 2012 roku nazwa placówki adres Os. Kopernika 21, Centrum Medyczne „Polmed” S.A. 83-200 Starogard Gdański al. Jana Pawła II 5, Zakład Opieki Zdrowotnej „Medpharma” S.A. 83-200 Starogard Gdański Nowa Wieś Rzeczna, ul. Leśna 1a, Centrum Rehabilitacyjno-Lecznicze „Medpharma” Sp. z o.o. 83-200 Starogard Gdański Dane Urzędu Gminy Starogard Gdański. Dla poznania sytuacji zdrowotnej mieszkańców gminy ważna jest analiza danych będących w posiadaniu zakładów opieki zdrowotnej działających na jej terenie. W związku z tym w poniższej tabeli przedstawiono dane za 2012 rok dotyczące działalności Centrum Medycznego „Polmed” S.A. oraz Zakładu Opieki Zdrowotnej „Medpharma” S.A. Tabela 23. Schorzenia dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat w 2012 roku ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 32 – Poz. 1068
liczba osób, u których Rodzaj schorzenia stwierdzono schorzenie nowotwory 7 niedokrwistości 39 choroby tarczycy 50 cukrzyca 42 niedożywienie 2 otyłość 105 zaburzenia odżywiania 194 upośledzenie umysłowe 8 padaczka 25 dziecięce porażenie mózgowe 28 zaburzenia refrakcji i akomodacji oka 134 choroba nadciśnieniowa 7 alergia – dychawica oskrzelowa 153 alergie pokarmowe 136 alergie skórne 159 zniekształcenia kręgosłupa 81 choroby układu moczowego 66 wady rozwojowe układu nerwowego 13 wady rozwojowe układu krążenia 35 wady rozwojowe narządów płciowych 5 wady rozwojowe – inne 2 zaburzenia rozwoju fizycznego 260 zaburzenia rozwoju psychomotorycznego 130 trwałe uszkodzenia narządu ruchu 16 inne schorzenia wymagające opieki czynnej 19 Dane Centrum Medycznego „Polmed” S.A. i Zakładu Opieki Zdrowotnej „Medpharma” S.A. Tabela 24. Schorzenia ludności w wieku 19 lat i więcej w 2012 roku liczba osób, u których rodzaj schorzenia stwierdzono schorzenie gruźlica 2 nowotwory 389 choroby tarczycy 347 cukrzyca 1.202 niedokrwistość 266 choroby obwodowego układu nerwowego 1.078 przewlekła choroba reumatyczna 105 choroba nadciśnieniowa 3.042 choroby naczyń mózgowych 321 niedokrwienna choroba serca (w tym przebyty zawał serca) 952 przewlekły nieżyt oskrzeli, dychawica oskrzelowa 956 przewlekłe choroby układu trawiennego 1.575 choroby układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej 2.330 inne schorzenia wymagające opieki czynnej 13 Dane Centrum Medycznego „Polmed” S.A. i Zakładu Opieki Zdrowotnej „Medpharma” S.A. U największej liczby osób w wieku przedprodukcyjnym stwierdzono zaburzenia rozwoju fizycznego, zaburzenia odżywiania oraz alergie skórne. Dorośli z kolei najczęściej zmagali się z chorobą nadciśnieniową, chorobami układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej oraz przewlekłymi chorobami układu trawiennego. ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 33 – Poz. 1068
Ważną rolę w utrzymaniu dobrego stanu zdrowia pełni profilaktyka. W 2012 roku poradami profilaktycznymi i badaniami lekarskimi objęto zgodnie z programem badań profilaktycznych 3.225 dzieci i młodzieży. 15. BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE Bezpieczeństwu publicznemu zagraża przestępczość, która jest zjawiskiem dynamicznym i, podobnie jak społeczeństwo, podlega rozwojowi. Choć stanowi margines życia społecznego, poprzez swą intensywność i częstotliwość może mieć wpływ na formowanie się postaw i zachowań ludności oraz odciskać dotkliwe piętno na jej funkcjonowaniu. Według danych Komendy Powiatowej Policji w Starogardzie Gdańskim w 2012 roku na terenie gminy odnotowano 132 przestępstwa o charakterze kryminalnym, o 20 więcej niż w roku 2011. Szczegółowe dane o liczbie i rodzaju przestępstw kryminalnych przedstawia poniższa tabela. Tabela 25. Wybrane kategorie przestępstw kryminalnych w gminie w latach 2011-2012 kategoria przestępstwa 2011 r. 2012 r. kradzież rzeczy 21 23 kradzież samochodu 4 2 kradzież z włamaniem 49 68 rozbój, wymuszenie rozbójnicze 1 1 udział w bójce lub pobiciu 10 8 uszkodzenie mienia 19 20 uszczerbek na zdrowiu 8 10 ogółem 112 132 Dane Komendy Powiatowej Policji w Starogardzie Gdańskim. Analizując przestępczość w gminie, Policja wytypowała najbardziej zagrożone sołectwa, na terenie których przestępczość wzrasta. Od kilku lat na liście najbardziej zagrożonych sołectw są: · Rokocin – wzrost liczby przestępstw z 12 w 2011 r. do 26 w 2012 r. · Kokoszkowy – wzrost liczby przestępstw z 19 do 20, · Koteże – wzrost liczby przestępstw z 1 do 4, · Okole – wzrost liczby przestępstw z 1 do 4, · Stary Las – wzrost liczby przestępstw z 0 do 3, · Nowa Wieś – wzrost liczby przestępstw z 1 do 5. Wzrost liczby przestępstw odnotowano również w: · Klonówce – wzrost liczby przestępstw z 5 do 8, · Lipinkach Szlacheckich – wzrost liczby przestępstw z 4 do 8, · Żabnie – wzrost liczby przestępstw z 0 do 1, · Sucuminie – wzrost liczby przestępstw z 1 do 2, · Barchnowach – wzrost liczby przestępstw z 1 do 3, · Owidzu – wzrost liczby przestępstw z 2 do 3, · Zdunach – wzrost liczby przestępstw z 2 do 5. Taką samą liczbę przestępstw w 2011 i 2012 r. odnotowano w: · Trzcińsku, Szpęgawsku, Janowie – 4, · Janinie – 3, · Kręgu, Brzeźnie Wielkim – 2, · Ciecholewach, Siwiałce – 1. ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 34 – Poz. 1068
Spadek liczby przestępstw odnotowano w: · Kolinczu – z 5 do 1, · Suminie – z 5 do 4, · Dąbrówce – z 6 do 4, · Linowcu – z 7 do 5, · Jabłowie – z 10 do 4, · Rywałdzie – z 12 do 1. Największa liczba wypadków drogowych w 2012 roku miała miejsce w Szpęgawsku i w Rokocinie, gdzie łącznie w 12 wypadkach zginęła 1 osoba, a 21 osób zostało rannych. Niebezpiecznie było również w Lipinkach Szlacheckich i Linowcu. Szczegółowe dane na ten temat przedstawia poniższa tabela. Tabela 26. Dane na temat wypadków drogowych w gminie w 2012 r. wypadki ranni zabici drogowe Szpęgawsk 6 14 - Rokocin 6 7 1 Lipinki Szlacheckie 4 4 - Linowiec 4 3 2 Jabłowo 3 4 - Janin 3 4 - Kokoszkowy 3 4 - Rywałd 3 2 - Trzcińsk 2 3 - Siwiałka 2 3 - Janowo 2 1 - Kolincz 1 - - Dąbrówka 1 - - Sucumin 1 - - Dane Komendy Powiatowej Policji w Starogardzie Gdańskim. Zgodnie z ustawą z dnia 27 lipca 2001 roku o kuratorach sądowych, kurator sądowy jest organem wykonawczym sądu, realizującym związane z wykonywaniem orzeczeń sądu zadania o charakterze wychowawczo-resocjalizacyjnym, diagnostycznym, profilaktycznym i kontrolnym. Działania pomocowe realizowane przez kuratorów wynikają ze wskazań sądu opartych na art. 100 Kodeksu rodzinnego. Pomoc ta ma charakter niematerialny i dotyczy umożliwienia właściwego wykonywania władzy rodzicielskiej. Według danych Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej w Sądzie Rejonowym w Starogardzie Gdańskim, w 2012 roku kuratorzy prowadzili dozory wobec 51 mieszkańców gminy w 57 sprawach. 16. POMOC SPOŁECZNA Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Instytucja ta wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadania pomocy społecznej w gminie Starogard Gdański wykonuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Jednostka ta realizuje również zadania wynikające z innych, aniżeli ustawa o pomocy społecznej, aktów prawnych. Należą do nich w szczególności: ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawa o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, ustawa o powszechnym ubezpieczeniu społecznym, ustawa o ochronie zdrowia psychicznego, ustawa ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 35 – Poz. 1068
o świadczeniach rodzinnych, ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Na koniec 2012 roku kadrę GOPS-u stanowiło 18 osób, w tym 7 pracowników socjalnych. Dane szczegółowe na temat stanu zatrudnienia w ośrodku oraz potrzeb w tym zakresie przedstawia poniższa tabela. Tabela 27. Stan zatrudnienia w GOPS-ie oraz potrzeby w tym zakresie na koniec 2012 roku o ile etatów rodzaj stanowiska liczba etatów powinno być więcej? kadra kierownicza 1 - pracownicy socjalni 7 1 pracownicy wykonujący usługi opiekuńcze - - pracownicy wykonujący specjalistyczne usługi opiekuńcze - - pozostali pracownicy 10 - Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim. Zgodnie z zapisem ustawy o pomocy społecznej każdy ośrodek ma obowiązek zatrudnienia 1 pracownika socjalnego na 2 tysiące mieszkańców, nie mniej jednak niż 3 pracowników. W 2012 roku w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim wskaźnik wynosił 2.191 mieszkańców na 1 pracownika socjalnego. Tabela 28. Wykształcenie kadry GOPS-u oraz potrzeby w tym zakresie na koniec 2012 roku rodzaj wykształcenia, dodatkowe kwalifikacje i zainteresowanie w tym liczba osób zakresie kadra pracownicy kierownicza socjalni wykształcenie wyższe kierunkowe 1 6 wyższe niekierunkowe - - średnie kierunkowe - 1 średnie niekierunkowe - - zawodowe i niższe - - dodatkowe ukończona specjalizacja z zakresu organizacji 1 - kwalifikacje pomocy społecznej osoby zainteresowane podjęciem specjalizacji z zakresu organizacji - pomocy społecznej osoby zainteresowane podjęciem specjalizacji I stopnia w zawodzie - pracownik socjalny osoby zainteresowane podjęciem specjalizacji II stopnia w zawodzie - pracownik socjalny Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim. Na koniec 2012 roku wykształcenie wyższe posiadało 7 osób z kadry GOPS-u, w tym 6 pracowników socjalnych, a wykształceniem średnim kierunkowym legitymował się 1 pracownik socjalny. Ukończoną specjalizację z zakresu organizacji pomocy społecznej miało 6 osób, w tym 1 pracownik socjalny. Specjalizację I stopnia w zawodzie pracownika socjalnego posiadała 1 osoba. Prawo do wsparcia udzielanego przez GOPS i Urząd Gminy mają osoby i rodziny, które spełniają określone warunki przedstawione w poszczególnych aktach prawnych. I tak np. w odniesieniu do świadczeń z pomocy społecznej jednym z nich jest kryterium dochodowe, które w analizowanym okresie było ustalone na poziomie 542 zł miesięcznie w przypadku osoby samotnie gospodarującej i 456 zł na osobę w rodzinie. Kryterium dochodowe stosowane było również przy przyznawaniu zasiłków rodzinnych i świadczeń alimentacyjnych. Zasiłek rodzinny przysługiwał, jeśli dochód rodziny na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekraczał 539 zł, a gdy członkiem rodziny było dziecko legitymujące się orzeczeniem ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 36 – Poz. 1068
o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeśli dochód ten nie przekraczał 623 zł. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługiwały z kolei, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekraczał kwoty 725 zł. W wykonywaniu zadań GOPS współdziała z różnymi podmiotami, m.in. z organami wykonawczymi gminy, innymi jednostkami organizacyjnymi gminy, służbą zdrowia, Policją, kuratorami sądowymi oraz instytucjami i organizacjami pozarządowymi zajmującymi się pomocą społeczną. Poniższa tabela przedstawia dane dotyczące kwot wydatkowanych przez GOPS na realizację zadań w latach 2010-2012. Tabela 29. Środki finansowe wydatkowane przez GOPS na pomoc mieszkańcom gminy w latach 2010-2012 wielkość wydatków 2010 r. 2011 r. 2012 r. Ogółem 7.951.652 8.275.370 8.825.079 w tym na świadczenia pomocy społecznej 2.048.193 2.127.013 2.454.367 w tym na świadczenia rodzinne 5.903.469 6.148.357 6.370.712 na zadania własne gminy 1.898.995 1.938.931 2.228.885 na zadania zlecone gminie 6.052.659 6.336.439 6.596.194 Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim. W latach 2010-2012 wysokość środków finansowych przeznaczonych przez GOPS na pomoc mieszkańcom gminy corocznie zwiększała się. Dominującą pozycję wśród nich stanowiły kwoty wydatkowane na wykonanie zadań zleconych. W ich ramach największe sumy wydatkowano na realizację świadczeń rodzinnych i alimentacyjnych. Zdecydowanie mniej środków przeznaczano natomiast na realizację zadań własnych. Wśród nich przeważały środki przyznawane na zasiłki stałe, zasiłki celowe i w naturze, posiłek (w tym dożywianie dzieci) oraz zasiłki okresowe. Poniższa tabela przedstawia dane dotyczące liczby mieszkańców gminy objętych przez GOPS wsparciem z zakresu pomocy społecznej w latach 2010-2012. Tabela 30. Beneficjenci pomocy społecznej w gminie w latach 2010-2012 2010 r. 2011 r. 2012 r. liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie 980 907 868 liczba rodzin 502 486 461 liczba osób w rodzinach 1.716 1.635 1.485 udział osób w rodzinach objętych pomocą społeczną 11,59% 10,89% 9,68% w ogólnej liczbie ludności gminy Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim. Liczba osób w rodzinach objętych pomocą społeczną w gminie w latach 2010-2012 spadała z roku na rok (z 1.716 osób w rodzinach w 2010 r. do 1.485 w 2012 r.). Zmniejszał się również udział beneficjentów systemu w ogóle ludności gminy (z 11,59% w 2010 r. do 9,68% w 2012 r.). Uzupełnienie powyższych danych stanowią przedstawione w kolejnych tabelach informacje na temat struktury wiekowej oraz aktywności zawodowej odbiorców pomocy społecznej w gminie w 2012 roku. Tabela 31. Struktura wiekowa odbiorców pomocy społecznej w gminie w 2012 roku wiek odbiorców liczba osób w rodzinach 0-16 lat 623 17-21 lat 166 ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 37 – Poz. 1068
22-30 lat 157 31-40 lat 192 41-50 lat 195 51-60 lat 140 61-70 lat 38 71 lat i więcej 20 Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim. Tabela 32. Struktura beneficjentów pomocy społecznej w gminie ze względu na aktywność zawodową w 2012 roku liczba osób powyżej 18 roku życia według decyzji rodzaj aktywności zawodowej administracyjnych pracuje 182 pracuje dorywczo 176 nie pracuje 661 studiuje 11 uczy się 37 na rencie 48 na emeryturze 18 na zasiłku dla bezrobotnych 35 bezrobotny bez prawa do zasiłku 363 Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim. Analiza struktury wiekowej mieszkańców gminy objętych przez GOPS pomocą społeczną w 2012 roku wykazała, że największą grupę stanowiły dzieci i młodzież do 16 lat (623 osoby). Ci spośród nich, którzy bezpośrednio korzystali ze wsparcia, otrzymywali pomoc głównie w postaci posiłku (świadczonego w ramach programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”), odzieży i obuwia, brali także udział w zajęciach świetlic środowiskowych, spotkaniach okolicznościowych i wyjazdach letnich. Znacznie mniejsze, choć spore, grupy reprezentowały osoby w wieku 41-50 lat (195 osób), 31-40 lat (192 osób) oraz 17-21 lat (166 osób). Jeśli chodzi o podział beneficjentów pomocy społecznej w gminie według aktywności zawodowej, najliczniejszą grupę w 2012 roku stanowiły osoby nie pracujące (661 osób) oraz osoby bezrobotne bez prawa do zasiłku (363 osoby). Kolejne pod względem liczebności grupy stanowiły osoby pracujące (182 osoby) oraz pracujące dorywczo (176 osób), których obecność w gronie beneficjentów GOPS-u należy tłumaczyć uzyskiwaniem przez nie niskich dochodów uniemożliwiających utrzymanie siebie i swoich rodzin. Najliczniej reprezentowane grupy wśród osób i rodzin objętych wsparciem przez GOPS stanowiły charakteryzujące się niskim poziomem dochodów osoby i rodziny ubogie i dotknięte bezrobociem. Pochodzące z tych ostatnich dzieci, z racji niedoborów materialnych w domu, korzystały ze wsparcia w formie dożywiania w szkołach. Diagnozę tę potwierdzają dane dotyczące powodów przyznawania pomocy społecznej w gminie, które za lata 2010-2012 przedstawia poniższa tabela. Tabela 33. Powody przyznania pomocy społecznej w gminie w latach 2010-2012 liczba rodzin liczba osób w rodzinach powód przyznania pomocy 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. ubóstwo 485 252 234 1.875 854 738 sieroctwo 2 0 0 4 0 0 bezdomność 14 2 3 22 3 3 potrzeba ochrony macierzyństwa 91 106 105 501 569 567 bezrobocie 328 298 292 1.211 1.110 1.041 niepełnosprawność 127 139 125 342 373 318 ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 38 – Poz. 1068 długotrwała lub ciężka choroba 102 125 115 304 348 344 bezradność w sprawach opiekuńczo- wychowawczych i prowadzenia 117 94 107 565 433 472 gospodarstwa domowego przemoc w rodzinie 2 4 2 12 18 9 alkoholizm 28 29 21 88 50 51 trudności w przystosowaniu do życia 5 0 2 9 0 2 po opuszczeniu zakładu karnego zdarzenie losowe 8 5 2 38 19 4 Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim. W latach 2010-2012 najczęstszymi przyczynami przyznawania pomocy społecznej w gminie były ubóstwo i bezrobocie. Liczba osób w rodzin korzystających ze wsparcia GOPS-u z tych powodów spadała (ubóstwo: z 1.875 w 2010 r. do 738 w 2012 r., bezrobocie: z 1.211 w 2010 r. do 1.041 w 2012 r.). Ważnymi przyczynami udzielania pomocy były również: potrzeba ochrony macierzyństwa oraz bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego. W analizowanym okresie liczba osób w rodzinach objętych pomocą GOPS-u z tych powodów ulegała wahaniom (potrzeba ochrony macierzyństwa: 501 w 2010 r., 569 w 2011 r., 567 w 2012 r.; bezradność: 565 w 2010 r., 433 w 2011 r., 472 w 2012 r.). Istotne przyczyny świadczenia pomocy społecznej w gminie stanowiły także: długotrwała lub ciężka choroba, niepełnosprawność oraz alkoholizm (długotrwała lub ciężka choroba: 304 w 2010 r., 348 w 2011 r., 344 w 2012 r.; niepełnosprawność: 342 w 2010 r., 373 w 2011 r., 318 w 2012 r.; alkoholizm: 88 w 2010 r., 50 w 2011 r., 51 w 2012 r.). Powody przyznania pomocy społecznej w gminie przez GOPS wpływały na formę udzielanego wsparcia. Dane szczegółowe w tym zakresie za lata 2010-2012 przedstawia poniższa tabela. Tabela 34. Formy wsparcia udzielanego w gminie przez GOPS w latach 2010-2012 liczba osób, którym przyznano decyzją liczba rodzin liczba osób w rodzinach formy pomocy administracyjnąświadczenie 2011 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2010 r. 2012 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. r. pieniężna 469 459 390 455 440 374 1.569 1.457 1.137 rzeczowa 525 437 532 243 196 193 1.164 979 926 praca socjalna x x x 130 420 537 440 1.498 1.910 poradnictwo x x x 0 0 0 0 0 0 specjalistyczne schronienie 5 3 3 5 2 2 6 3 3 usługi opiekuńcze 2 2 2 2 2 2 3 2 2 specjalistyczne 0 0 0 0 0 0 0 0 0 usługi opiekuńcze Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim. W latach 2010-2012 najczęściej udzielanymi mieszkańcom gminy formami wsparcia były pomoc finansowa i rzeczowa, głównie w postaci zasiłków stałych, celowych, zasiłków okresowych oraz posiłku. Zarówno wśród osób objętych pomocą pieniężną, jak i rzeczową, liczba rodzin i osób w rodzinach z roku na rok spadała. Istotną formą wsparcia beneficjentów była prowadzona z nimi praca socjalna. Polegała ona m.in. na udzielaniu informacji, wskazówek i pomocy przy rozwiązywaniu trudnych spraw życiowych, świadczeniu poradnictwa oraz współpracy z innymi podmiotami pomocy społecznej. W omawianym okresie liczba rodzin oraz osób w rodzinach, z którymi prowadzono pracę socjalną, sukcesywnie zwiększała się z roku na rok. ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 39 – Poz. 1068
Wśród form pomocy udzielanej przez Ośrodek znalazły się również usługi opiekuńcze, schronienie oraz korzystanie z posiłków za częściową odpłatnością. Tabela 35. Skierowania i pobyt w Domach Pomocy Społecznej w latach 2010-2012 2010 r. 2011 r. 2012 r. liczba osób z gminy skierowanych do DPS 2 1 3 liczba osób z gminy przebywających w DPS 2 1 3 Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim. Osoby, które nie mogły samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, którym nie można było zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, a które tym samym wymagały całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, były kierowane przez GOPS do domów pomocy społecznej. W latach 2010-2012 do domów pomocy społecznej skierowano łącznie 6 osób, przy czym liczba skierowań kształtowała się następująco: w 2010 r. 2 osoby, w 2011 r. 1 osoba, w 2012 r. 3 osoby. W 2010 roku gmina pokrywała koszt pobytu w DPS dla 2 osób, rok później dla 1 osoby, a w 2012 roku dla 3 osób. Przyznawaniem świadczeń rodzinnych zajmuje się Dział Świadczeń Rodzinnych GOPS. Do świadczeń tych należą: zasiłek rodzinny i dodatki do tego zasiłku, świadczenia opiekuńcze w postaci zasiłku pielęgnacyjnego i świadczenia pielęgnacyjnego oraz jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka. Dane szczegółowe w tym zakresie za lata 2010-2012 przedstawia poniższa tabela. Tabela 36. Świadczenia rodzinne przyznane w gminie w latach 2010-2012 2010 r. 2011 r. 2012 r. rodzaj świadczenia liczba przyznanych świadczeń zasiłek rodzinny 22.259 20.850 18.721 dodatek do zasiłku z tytułu urodzenia dziecka 104 95 89 dodatek do zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem 942 846 683 w okresie korzystania z urlopu wychowawczego dodatek do zasiłku z tytułu samotnego 1.033 899 835 wychowywania dziecka dodatek do zasiłku z tytułu kształcenia i rehabilitacji 1.098 977 891 dziecka niepełnosprawnego dodatek do zasiłku z tytułu rozpoczęcia roku 1.335 1.270 1.137 szkolnego dodatek do zasiłku z tytułu podjęcia przez dziecko 3.221 3.112 2.854 nauki w szkole poza miejscem zamieszkania dodatek do zasiłku z tytułu wychowywania dziecka 4.891 4.494 3.880 w rodzinie wielodzietnej zasiłek pielęgnacyjny 4.519 5.370 6.202 świadczenie pielęgnacyjne 1.072 1.589 2.046 jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się 228 184 191 dziecka liczba świadczeń rodzinnych ogółem 40.702 39.695 37.529 wielkość wydatków na świadczenia rodzinne (w 4.807.499 4.910.793 4.973.093 zł) Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim. W latach 2010-2012 wielkość wydatków przeznaczonych na realizację świadczeń rodzinnych wzrastała z roku na rok (4.807.499 zł w 2010 r., 4.910.793 zł w 2011 r., 4.973.093 zł w 2012 r.). Natomiast spadała liczba przyznanych decyzją świadczeń (z 40.702 w 2010 r. poprzez 39.695 w 2011 r. do 37.529 w 2012 r.). Najczęściej wypłacano zasiłki rodzinne, których liczba z roku na rok malała (w 2010 roku – 22.259, w 2011 roku – 20.850, w 2012 roku – 18.721), a które służą częściowemu pokryciu wydatków na utrzymanie dziecka. ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 40 – Poz. 1068
Istotną formę wsparcia stanowił zasiłek pielęgnacyjny. Liczba przyznanych zasiłków z roku na rok rosła (od 4.519 w 2010 roku, poprzez 5.370 w 2011 roku, do 6.202 w 2012 roku), a zasiłek ten służy częściowemu pokryciu wydatków wynikających z konieczności zapewnienia osobie niepełnosprawnej opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Wzrastała również co roku liczba przyznanych świadczeń pielęgnacyjnych (od 1.072 w 2010 roku, poprzez 1.589 w 2011 roku, do 2.046 w 2012 roku). Wśród innych świadczeń, realizowanych przez GOPS, były również: dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej, dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki poza miejscem zamieszkania oraz z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego. Za osoby pobierające świadczenia pielęgnacyjne GOPS opłacał składki na ubezpieczenia zdrowotne (46,80 zł miesięcznie za 1 osobę) – w 2010 roku 311 składek (średnio miesięcznie dla 26 osób), w 2011 roku 449 składek (średnio miesięcznie dla 37 osób), a w 2012 roku 629 składek (średnio miesięcznie dla 52 osób). Świadczenie alimentacyjne stanowiło kolejną formę wparcia świadczoną rodzinom przez Dział Świadczeń Rodzinnych GOPS. Dane szczegółowe w tym zakresie za lata 2010-2012 przedstawia poniższa tabela. Tabela 37. Świadczenia alimentacyjne przyznane w gminie w latach 2010-2012 2010 r. 2011 r. 2012 r. liczba osób, którym decyzją przyznano świadczenie 207 203 222 alimentacyjne liczba przyznanych świadczeń alimentacyjnych 2.410 2.395 2.554 wielkość wydatków na świadczenia alimentacyjne 775.669 861.331 974.078 Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim. Liczba mieszkańców gminy, którym w latach 2010-2012 przyznano świadczenia alimentacyjne, ulegała wahaniom: od 207 w 2010 r., poprzez 203 w 2011 r. do 222 w 2012 r. Sukcesywnie natomiast wzrastała wysokość kwot wydatkowanych na ten cel (z 775.669 zł. w 2010 r., poprzez 861.331 zł w 2011 r. do 974.078. zł w 2012 r.). Pomoc społeczna polega m.in. na prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej. Składają się na nią zarówno jednostki środowiskowe, jak i instytucjonalne. Szczegółowe dane na temat liczby miejsc, liczby osób oczekujących i okresu oczekiwania na miejsce w tych placówkach przedstawia poniższa tabela. Tabela 38. Domy pomocy społecznej, ośrodki wsparcia, mieszkania chronione, placówki opiekuńczo-wychowawcze i inne instytucje wsparcia w gminie w 2012 roku liczba liczba liczba rodzaj instytucji instytucji miejsc oczekujących DPS dla osób przewlekle psychicznie chorych 2 292 0 środowiskowe domy samopomocy 1 23 0 Dane Urzędu Gminy Starogard Gdański. W uzupełnieniu powyższych danych warto odnotować, że w Starogardzie Gdańskim funkcjonują także: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie i Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, które jako jednostki powiatowe obejmują zasięgiem działania mieszkańców gminy. Dane o wsparciu udzielonym mieszkańcom gminy Starogard Gdański przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w latach 2010-2012 przedstawia poniższa tabela. Tabela 39. Mieszkańcy gminy objęci wsparciem PCPR w Starogardzie Gdańskim 2010 r. 2011 r. 2012 r. liczba dzieci z gminy zgłoszonych do adopcji 0 0 0 liczba dzieci z gminy adoptowanych 0 1 0 liczba dzieci z gminy umieszczonych w rodzinach 0 6 8 zastępczych ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 41 – Poz. 1068 liczba dzieci z gminy umieszczonych w placówkach 1 1 2 opiekuńczo-wychowawczych liczba dzieci z gminy przebywających w rodzinach 28 25 32 zastępczych liczba dzieci z gminy przebywających w placówkach 1 3 3 opiekuńczo-wychowawczych liczba rodzin zastępczych, które objęły opieką dzieci 18 21 27 z gminy liczba usamodzielnianych dzieci z gminy 0 2 0 Dane Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Starogardzie Gdańskim. Z kolei Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Starogardzie Gdańskim w roku szkolnym 2011/2012 objęła pomocą psychologiczno-pedagogiczną 161 uczniów z gminy Starogard Gdański. Wsparcie było udzielane w formie diagnozy lub konsultacji i dotyczyło następujących problemów dzieci i młodzieży: · trudności edukacyjne, · trudności wychowawcze, · zaburzenia sfery emocjonalno-społecznej, · doradztwo edukacyjno-zawodowe, · problemy zdrowotne. W 2012 roku mieszkańcy gminy korzystali również z oferty jednostek wsparcia działających poza miastem. Wykaz tych jednostek, wraz z informacją na temat mieszkańców gminy objętych przez nie wsparciem, przedstawia poniższa tabela. Tabela 40. Jednostki wsparcia spoza gminy, z oferty których korzystali mieszkańcy gminy liczba osób z gminy Lp. nazwa i adres instytucji objętych wsparciem w 2012 r. Schronisko dla bezdomnych im. Brata Alberta 1. 1 w Smętowie Granicznym 2. Schronisko dla bezdomnych „Fides” w Malborku 2 Schronisko dla bezdomnych Stowarzyszenia Opiekuńczo- 3. 1 Resocjalizacyjnego „Prometeusz” w Gdańsku 4. Dom Pomocy Społecznej w Malborku 1 5. Dom Pomocy Społecznej w Pelplinie 2 Dane Urzędu Gminy Starogard Gdański. Przedstawione poniżej karty zasobów przedstawiają szczegółowe informacje na temat niektórych instytucji prowadzących na terenie gminy działalność w zakresie pomocy społecznej. Dom Pomocy Społecznej w Rokocinie ul. Parkowa 4, 83-200 Starogard Gdański Podmiot prowadzący jednostkę: powiat starogardzki Zakres usług oferowanych przez jednostkę: – zgodny ze standardami określonymi dla typu domu, w oparciu o indywidualne potrzeby mieszkańca domu, tj. w zakresie potrzeb bytowych, usługi opiekuńcze, wspomagające. Kategoria i liczba klientów objętych wsparciem w 2012 r.: – osoby niepełnosprawne intelektualnie (mężczyźni) – 86 osób. Propozycje w zakresie rozwoju jednostki (potrzeby): ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 42 – Poz. 1068
– modernizacja i przebudowa budynku gospodarczego na potrzeby terapii zajęciowej wraz z wyposażeniem pomieszczeń, – rozwój nowoczesnych form terapii, – wykonanie małej architektury w DPS Filia La Guardia oraz DPS Filia Niezapominajka. Dom Pomocy Społecznej w Szpęgawsku ul. Kasztanowa 23, 83-200 Starogard Gdański Podmiot prowadzący jednostkę: powiat starogardzki Zakres usług oferowanych przez jednostkę: – całodobowe usługi opiekuńcze, wspomagające i bytowe. Kategoria i liczba klientów objętych wsparciem w 2012 r.: – osoby dorosłe przewlekle psychicznie chore i osoby upośledzone umysłowo – 206 osób. Propozycje w zakresie rozwoju jednostki (potrzeby): – zwiększenie liczby miejsc, – prowadzenie zajęć dziennych i opieka całodobowa dla osób dorosłych autystycznych. Środowiskowy Dom Samopomocy ul. Dominika 8, 83-200 Starogard Gdański Podmiot prowadzący jednostkę: Zespół Caritas Parafii NSPJ Zakres usług oferowanych przez jednostkę: – rehabilitacja zawodowa i społeczna; .współpraca z rodzinami. Kategoria i liczba klientów objętych wsparciem w 2012 r.: – osoby z niepełnosprawnością psychiczną i upośledzone. Propozycje w zakresie rozwoju jednostki (potrzeby): – możliwość szkoleń dla pracowników (terapeutów), – doposażenie. 17. SYTUACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Schorzeniami, które najczęściej przyczyniają się do niepełnosprawności, są choroby układu krążenia oraz dysfunkcje narządu ruchu. Z uwagi na to, że jedynym pełnym badaniem, którego wyniki pozwalają ustalić liczbę osób niepełnosprawnych oraz umożliwiają ich charakterystykę, są narodowe spisy powszechne, w analizie sytuacji tej grupy ludności gminy Starogard Gdański wykorzystano dane z ostatniego opublikowanego spisu, który został przeprowadzony w 2002 roku. Według Narodowego Spisu Powszechnego w 2002 roku w gminie Starogard Gdański mieszkało 6.327 osób niepełnosprawnych (3.137 mężczyzn i 3.190 kobiet), w tym 5.386 osób niepełnosprawnych prawnie i 941 osób niepełnosprawnych tylko biologicznie. Udział osób dotkniętych niepełnosprawnością w ogóle ludności gminy wynosił 12,9%. Poniższe tabele przedstawiają strukturę wiekową osób niepełnosprawnych w gminie oraz ich podział według poziomu wykształcenia i aktywności ekonomicznej. Tabela 41. Struktura wiekowa osób niepełnosprawnych w gminie w 2002 roku ekonomiczna grupa wieku liczba osób udział w ogóle osób udział w ogóle ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 43 – Poz. 1068
niepełno-sprawnych ludności w danej grupie wieku osoby w wieku przedprodukcyjnym 368 5,82% 3,05% osoby w wieku produkcyjnym 3.655 57,77% 11,98% osoby wieku poprodukcyjnym 2.304 36,42% 35,78% Dane Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002. W 2002 roku 3.655 osób niepełnosprawnych w gminie było w wieku produkcyjnym, co było zjawiskiem niepokojącym. Stanowiły one prawie 12% ogółu ludności gminy będącej w tej ekonomicznej grupie wieku. Mniej liczną grupę reprezentowały osoby niepełnosprawne w wieku poprodukcyjnym (2.304 osoby), których odsetek wśród osób starszych w gminie wynosił blisko 36%. Najmniejszą grupę stanowiły osoby w wieku przedprodukcyjnym, których było 368 i stanowiły niewiele ponad 3% dzieci i młodzieży w gminie. Tabela 42. Osoby niepełnosprawne w wieku 13 lat i więcej w gminie według poziomu wykształcenia w 2002 roku udział w ogóle poziom wykształcenia liczba osób niepełnosprawnych w wieku 13 lat i więcej wyższe 194 3,07% policealne 103 1,63% średnie 1.352 21,37% zasadnicze zawodowe 1.650 26,08% podstawowe ukończone 2.465 38,96% podstawowe nieukończone 236 3,73% Dane Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002. Niski poziom wykształcenia w istotny sposób utrudnia osobom niepełnosprawnym funkcjonowanie na rynku pracy i utrzymanie posiadanego zatrudnienia. W 2002 roku najliczniejszą grupę wśród osób dotkniętych niepełnosprawnością w gminie stanowiły osoby z wykształceniem podstawowym ukończonym (2.465 osób). Ich udział w ogóle osób niepełnosprawnych w wieku 13 lat i więcej wynosił prawie 39%. Tabela 43. Osoby niepełnosprawne w gminie według aktywności ekonomicznej w 2002 roku udział w ogóle rodzaj aktywności zawodowej liczba osób niepełnosprawnych aktywni zawodowo pracujący 769 12,15% aktywni zawodowo bezrobotni 389 6,15% bierni zawodowo 5.140 81,24% Dane Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002. Integracja społeczna osób niepełnosprawnych przez pracę stanowi bardzo wymagające i trudne do realizacji zadanie. W 2002 roku zdecydowana większość osób dotkniętych niepełnosprawnością w gminie była bierna zawodowo (5.140 osób). Ich udział w ogóle osób niepełnosprawnych wynosił ponad 81%. Aktywnych zawodowo było 1.158 osób dotkniętych niepełnosprawnością. Wśród nich dominowały osoby posiadające zatrudnienie (769 osób). Informacje, które w pewnym stopniu umożliwiają obserwację zachodzących w kolejnych latach zmian liczebności osób niepełnosprawnych w gminie, oraz wskazania trendu tych zmian, zawierają dane dotyczące liczby osób niepełnosprawnych objętych wsparciem z systemu pomocy społecznej. Poniższa tabela przedstawia dane dotyczące liczby rodzin w gminie, korzystających z pomocy społecznej z powodu niepełnosprawności w latach 2010-2012 oraz liczbę osób w tych rodzinach i jej procentowy udział w ludności gminy. Tabela 44. Rodziny w gminie korzystające z pomocy społecznej z powodu niepełnosprawności w latach 2010-2012 2010 r. 2011 r. 2012 r. ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 44 – Poz. 1068 liczba rodzin 127 139 125 liczba osób łącznie w rodzinach 342 373 318 udział liczby osób w rodzinach w ogólnej 2,31% 2,49% 2,07% liczbie ludności gminy Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim. Z przedstawionych danych wynika, że w analizowanym okresie liczba rodzin w gminie, które korzystały z pomocy z powodu niepełnosprawności i jednocześnie łączna liczba osób w rodzinach objętych tym wsparciem wzrosła w roku 2011 w stosunku do roku poprzedniego, malejąc ponownie w roku 2012. Analogicznym zmianom ulegał udział tych osób w ludności gminy. Należy dodać, że w 2012 roku Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim wypłacił 891 świadczeń w postaci dodatków do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego. Osoby niepełnosprawne zamieszkałe w gminie Starogard Gdański, oprócz wsparcia oferowanego przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, mogą korzystać również m.in. ze wsparcia finansowego udzielanego przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Starogardzie Gdańskim. PCPR dysponuje środkami na dofinansowanie uczestnictwa, wraz z opiekunami, w turnusach rehabilitacyjnych, zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze, likwidację barier architektonicznych, technicznych lub w komunikowaniu się. Do podmiotów, które świadczą wsparcie i opiekę osobom niepełnosprawnym z gminy Starogard Gdański należy także działające w gminie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Starszych i Niepełnosprawnych Cordis w Szpęgawsku. 18. PROBLEMY UZALEŻNIEŃ I PRZEMOCY W RODZINIE Alkoholizm, narkomania i przemoc w rodzinie należą do najpoważniejszych problemów społecznych. Zjawiska te powodują szkody we wszystkich sferach życia człowieka, mając istotny wpływ zarówno na poczucie bezpieczeństwa społecznego, jak również na ogólny stan zdrowia, zdolność do konkurencji na coraz bardziej wymagającym rynku pracy oraz relacje rodzinne i międzyludzkie. Do przyczyn popadania w alkoholizm można zaliczyć uwarunkowania społeczne, nieprawidłowe wzorce rodzinne, brak celów życiowych, utratę zatrudnienia, natomiast narkomanii sprzyjają powszechność i dostępność środków odurzających, panująca moda na ich zażywanie oraz fakt, że narkotyki często są traktowane jako ucieczka od codzienności, środek obronny przed trudnościami, sposób na rozładowanie stresu i konfliktów oraz poszukiwanie nowych wrażeń i doznań. Przemoc w rodzinie jest z kolei patologią mającą w wielu przypadkach swoje źródło w ubóstwie i uzależnieniach. Jej ofiarami są osoby słabe fizycznie, psychicznie, o niskim poczuciu własnej wartości, zależne w jakiś sposób od sprawcy. Na ogół należą do nich kobiety i dzieci, rzadziej osoby niepełnosprawne, starsze i chore. Liczba osób uzależnionych od alkoholu i narkotyków oraz dotkniętych, z powodu ich nadużywania, problemem przemocy w rodzinie jest trudna do ustalenia. Dane szacunkowe przedstawione w tym zakresie przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zawiera poniższa tabela. Tabela 45. Populacje osób, u których występują różne kategorie problemów alkoholowych w 100-tys. w 25-tys. w 10-tys. w Polsce gminie gminie gminie liczba osób uzależnionych ok. 2% ok. 2.000 ok. ok. 800 tys. ok. 500 osób od alkoholu populacji osób 200 osób dorośli żyjący w otoczeniu ok. 4% ok. 4.000 ok. 1.000 ok. alkoholika (współmałżonkowie, ok. 1,5 mln populacji osób osób 400 osób rodzice) dzieci wychowujące się ok. 4% ok. 4.000 ok. 1.000 ok. ok. 1,5 mln w rodzinach alkoholików populacji osób osób 400 osób 5-7% 5.000-7.000 1.250-1.750 ok. 500-700 osoby pijące szkodliwie 2-2,5 mln populacji osób osób osób ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 45 – Poz. 1068
2/3 osób razem ok. 5.300 ok. 1.330 ok. ofiary przemocy domowej dorosłych ok. 2 mln osób: osób: 530 osób: w rodzinach z problemem oraz osób: dorosłych dorosłych dorosłych alkoholowym 2/3 dzieci dorosłych i dzieci i dzieci i dzieci z tych rodzin i dzieci Dane szacunkowe Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. By skutecznie przeciwdziałać problemom uzależnień i przemocy w rodzinie oraz eliminować ich niekorzystny wpływ na społeczeństwo, konieczne jest prowadzenie działań związanych z profilaktyką i ich rozwiązywaniem oraz integracji społecznej osób nimi dotkniętych. Na szczeblu gminnym działania te wyznaczane są w ramach programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, przeciwdziałania narkomanii, a także przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, a ich inicjowanie należy do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Poniższa tabela przedstawia dane dotyczące środków finansowych przeznaczonych na profilaktykę i rozwiązywanie problemów uzależnień i przemocy w rodzinie w gminie Starogard Gdański w latach 2010- 2012. Tabela 46. Środki finansowe przeznaczone na profilaktykę i rozwiązywanie problemów uzależnień i przemocy w rodzinie w gminie w latach 2010-2012 wielkość wydatków 2010 r. 2011 r. 2012 r. na profilaktykę i rozwiązywanie problemów 107.533,84 107.368,38 117.826,75 alkoholowych na przeciwdziałanie narkomanii 18.151,74 20.211,14 10.643,88 razem 125.685,58 127.579,52 128.470,63
Dane Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Starogardzie Gdańskim. W latach 2010-2012 wysokość środków finansowych wydatkowanych w gminie na profilaktykę i rozwiązywanie problemów uzależnień wzrastała z roku na rok (z ponad 125 tys. zł w 2010 r. do ponad 128 tys. zł w 2012 r.). W analizowanym okresie zmniejszały się kwoty przeznaczane na walkę z alkoholizmem, wahaniom ulegały natomiast kwoty środków wykorzystywanych na przeciwdziałanie narkomanii. Ponadto w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych przeznaczono na przeciwdziałanie przemocy w rodzinie 1.000 zł w 2010 r. oraz 1.800 zł w 2012 r. Jak wspomniano powyżej, ważną rolę w procesie przeciwdziałania uzależnieniom i przemocy w rodzinie odgrywa Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Wybrane dane dotyczące działalności Komisji w gminie Starogard Gdański oraz lokalnego rynku napojów alkoholowych przedstawia poniższa tabela. Tabela 47. Lokalny rynek napojów alkoholowych oraz działalność GKRPA w zakresie profilaktyki i rozwiązywanie problemów uzależnień i przemocy w rodzinie w latach 2010-2012 2010 r. 2011 r. 2012 r. liczba punktów sprzedaży napojów alkoholowych w gminie 37 42 47 liczba przeprowadzonych kontroli punktów sprzedaży napojów 0 4 2 alkoholowych liczba wydanych zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych 10 22 32 liczba decyzji podjętych w sprawie cofnięcia zezwolenia na sprzedaż 0 0 0 napojów alkoholowych ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 46 – Poz. 1068 liczba pozytywnych opinii GKRPA w sprawie wydania zezwolenia na 10 22 32 sprzedaż napojów alkoholowych liczba negatywnych opinii GKRPA w sprawie wydania zezwolenia na 0 0 0 sprzedaż napojów alkoholowych liczba osób, z którymi GKRPA przeprowadziła rozmowy interwencyjno- 8 2 4 motywujące w związku z nadużywaniem alkoholu liczba osób uzależnionych od alkoholu, wobec których GKRPA wystąpiła 19* 4* 10* do sądu z wnioskiem o zobowiązanie do podjęcia leczenia odwykowego liczba osób dotkniętych przemocą w rodzinie, z którymi kontaktowali się członkowie GKRPA 1 0 5 liczba sprawców przemocy w rodzinie, których GKRPA skierowała na terapię 1 0 1 liczba sprawców przemocy w rodzinie, przeciwko którym GKRPA złożyła zawiadomienie do prokuratury o popełnieniu przestępstwa 0 0 0
*) umowa z miastem Starogard Gdański w sprawie możliwości rozpatrywania wniosków o zobowiązanie do leczenia odwykowego Dane Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Starogardzie Gdańskim. W latach 2010-2012 liczba punktów sprzedaży napojów alkoholowych w gminie wzrastała (37 w 2010, 42 w 2011 r., 47 w 2012 r.). W latach 2010-2012 przeprowadzono w nich łącznie 6 kontroli. W analizowanym okresie liczba wydanych zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych także wzrastała (10 w 2010, 22 w 2011 r., 32 w 2012 r.), a wydane zezwolenia uzyskały pozytywną opinię GKRPA. Warto dodać, iż w analizowanym okresie nie wydano ani jednej negatywnej opinii, ani nie podjęto decyzji w sprawie cofnięcia zezwolenia. W ramach podejmowanych działań GKRPA przeprowadzała również rozmowy interwencyjno- motywujące w związku z nadużywaniem alkoholu. W latach 2010-2012 liczba osób nimi objętych ulegała wahaniom (8 w 2010 r., 2 w 2011 r., 4 w 2012 r.), podobnie jak liczba wniosków do sądu o zobowiązanie do podjęcia leczenia odwykowego wobec osoby uzależnionej od alkoholu (19 w 2010 r., 4 w 2011 r., 10 w 2012 r.). Jeśli chodzi o działalność w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w latach 2010-2012 GKRPA kontaktowała się w 2010 r. z jedną, a w 2012 r. z pięcioma osobami dotkniętymi tym problemem, skierowała na terapię 1 osobę w 2010 r. i 1 w 2012 r., natomiast nie złożyła w stosunku do żadnego sprawcy przemocy w rodzinie zawiadomienie do prokuratury o popełnieniu przestępstwa. Obok Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych istotną funkcję w profilaktyce i rozwiązywaniu problemów uzależnień oraz przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w gminie pełnią: Zespół Interdyscyplinarny do spraw przeciwdziałania przemocy w rodzinie, Klub Abstynenta „Przystań”, 2 świetlice realizujące program socjoterapeutyczny oraz 8 świetlic realizujących program opiekuńczo- wychowawczy. Dane na temat tych jednostek przedstawia tabela. Tabela 48. Jednostki i grupy wsparcia w gminie dla osób uzależnionych, współuzależnionych oraz dotkniętych przemocą w rodzinie lp. nazwa podmiotu 1. Zespół Interdyscyplinarny ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie 2. Klub Abstynenta „Przystań” w Kolinczu 3. Świetlica opiekuńczo-wychowawcza z programem socjoterapeutycznym w Ciecholewach 4. Świetlica opiekuńczo-wychowawcza z elementami socjoterapii w Szpęgawsku ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 47 – Poz. 1068
5. Świetlica opiekuńczo-wychowawcza przy Publicznej Szkole Podstawowej w Brzeźnie Wielkim 6. Świetlica opiekuńczo-wychowawcza przy Publicznej Szkole Podstawowej w Dąbrówce 7. Świetlica opiekuńczo-wychowawcza przy Publicznej Szkole Podstawowej w Rokocinie 8. Świetlica opiekuńczo-wychowawcza przy Publicznej Szkole Podstawowej w Trzcińsku 9. Świetlica opiekuńczo-wychowawcza przy Zespole Kształcenia i Wychowania w Rywałdzie 10. Świetlica opiekuńczo-wychowawcza przy Zespole Szkół Publicznych w Jabłowie 11. Świetlica opiekuńczo-wychowawcza przy Zespole Szkół Publicznych w Kokoszkowach 12. Świetlica opiekuńczo-wychowawcza przy Zespole Szkół Publicznych w Suminie Dane Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Starogardzie Gdańskim. 19. PROBLEMY SPOŁECZNE W OPINII ŚRODOWISKA LOKALNEGO Ważnym elementem każdego postępowania diagnostycznego są badania, których celem jest poznanie opinii środowiska lokalnego na temat przedmiotu diagnozy. W ramach diagnozy problemów społecznych gminy Starogard Gdański badania takie zostały przeprowadzone przy zastosowaniu ankiety rozesłanej do osób mających wpływ na kształt lokalnej polityki społecznej (m.in. wójta, radnych, pracowników Urzędu Gminy, członków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, przedstawicieli placówek oświatowo-wychowawczych, kulturalnych, pomocy społecznej, służby zdrowia, Policji, organizacji pozarządowych, Kościoła) oraz mieszkańców gminy. Do analizy przedłożono 14 wypełnionych anonimowo ankiet, w których badani odnieśli się do wybranych zagadnień dotyczących sytuacji społecznej w gminie. Atuty gminy W pierwszej kolejności zapytano przedstawicieli środowiska lokalnego o największe atuty gminy. Wskazując je, respondenci zwrócili szczególną uwagę na dobre położenie geograficzne i komunikacyjne gminy, w bliskim sąsiedztwie Trójmiasta i autostrady. Duże znaczenie przywiązywali również do walorów krajobrazowych i atrakcji turystycznych gminy (lasy i jeziora, grodzisko Owidz). Mieszkańcy podkreślali także prowadzenie przez samorząd gminy racjonalnej gospodarki, w tym pozyskiwania i właściwego wydatkowania środków Unii Europejskiej, realizowania inwestycji i dobrej współpracy z organizacjami pozarządowymi. Wśród atutów wskazano także silne więzi lokalne, związane z tradycjami Kociewia. Słabe strony gminy Odpowiadając na następne pytanie, ankietowani identyfikowali słabe strony gminy. Najczęściej wymienianymi słabościami było bezrobocie, prowadzące do ubożenia mieszkańców. Zdaniem ankietowanych, jedną z przyczyn tego stanu jest brak inwestorów, co skutkuje m.in. posiadaniem ograniczonych środków finansowych na inwestycje. W tym kontekście respondenci zwrócili także uwagę na brak mieszkań socjalnych. Według ankietowanych bolączkami gminy są także zły stan dróg lokalnych oraz zbyt mała liczba połączeń w komunikacji publicznej. Wskazano także na niezadowalający poziom usług medycznych oraz utrudniony dostęp do obiektów sportowo-rekreacyjnych. Zwrócono też uwagę na starzenie się społeczności lokalnej. W kolejnym pytaniu poproszono badanych o wskazanie problemów, które najczęściej dotykają mieszkańców gminy. Szczegóły w tym zakresie przedstawia poniższy wykres. Wykres 1. Problemy najczęściej dotykające mieszkańców gminy ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 48 – Poz. 1068
Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym. Do problemów, które najczęściej dotykają mieszkańców gminy, respondenci zaliczyli: bezrobocie (28,6%), ubóstwo (19%), alkoholizm (16,7%) i dysfunkcyjność rodzin (11,9%). Szczególną uwagę zwrócili również na przemoc w rodzinie (7,1%), a także na problemy związane ze starzeniem się i złe warunki mieszkaniowe (po 4,8%). Wskazano też m.in. na przestępczość i zdarzenia losowe (po 2,4%). Odpowiadając na następne pytanie, ankietowali podali kategorie osób i grup, które najbardziej odczuwają skutki problemów społecznych występujących w gminie. Uzyskane odpowiedzi przedstawia poniższy wykres. Wykres 2. Kategorie osób i grup najbardziej odczuwających skutki problemów społecznych występujących w gminie
Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym. Jedna trzecia badanych (33,3%) stwierdziła, że grupą, która najbardziej odczuwa skutki problemów społecznych w gminie, są osoby i rodziny dotknięte ubóstwem i bezrobociem. Liczne grono wśród ankietowanych stanowili również ci, którzy wskazali na rodziny dotknięte problemami uzależnień i przemocy domowej oraz osoby i rodziny mające problemy mieszkaniowe (po 16,7%). Zdaniem respondentów z następstwami problemów społecznych w gminie zmagają się również: dzieci i młodzież z ograniczonym dostępem do alternatywnych form spędzania czasu wolnego (11,1%) oraz dzieci z rodzin ubogich (8,3%). Wskazano także na osoby starsze, samotne i niepełnosprawne (2,8%). ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 49 – Poz. 1068
W kolejnym pytaniu poproszono badanych o wskazanie obszarów, w których oferta pomocy świadczonej osobom i rodzinom dotkniętym problemami społecznymi w gminie jest najbardziej niewystarczająca. Szczegóły w tym zakresie przedstawia poniższy wykres. Wykres 3. Obszary, w których oferta pomocy świadczonej osobom i rodzinom dotkniętym problemami społecznymi w gminie jest najbardziej niezadowalająca
Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym. W opinii ankietowanych oferta pomocy świadczonej osobom i rodzinom dotkniętym problemami społecznymi w gminie jest najmniej zadowalająca w takich obszarach, jak: ubóstwo (26,1%), bezrobocie (21,7%), zdrowie (17,4%) i starzenie się społeczności lokalnej (13%). Wskazano też na uzależnienia i warunki mieszkaniowe (po 8,7%) oraz dysfunkcyjność rodzin (4,3%). Co zrobić, by poprawić sytuację osób i rodzin w gminie? W ankiecie znalazło się również pytanie pozwalające badanym wskazać działania, jakie należałoby podjąć w gminie w celu poprawy sytuacji osób i rodzin dotkniętych problemami społecznymi. Odpowiadając na nie, ankietowani szczególny nacisk położyli na większe wsparcie rodzin, obejmujące m.in. pomoc psychologiczną, przeciwdziałanie przemocy i zaangażowanie asystentów rodziny. Za równie istotną ankietowani uznali potrzebę zwiększenia działań w zakresie aktywizacji osób bezrobotnych (m.in. poprzez organizację prac interwencyjnych, a także kursów i szkoleń umożliwiających podniesienie lub zmianę kwalifikacji). W tym kontekście podkreślono potrzebę niwelowania postaw roszczeniowych i zachęcania do aktywnego poszukiwania pracy. Wskazano też na potrzebę budowy mieszkań socjalnych. Zwrócono uwagę na konieczność promowania trzeźwości, sportu, zdrowego stylu życia. Podmioty mogące przyczynić się do zniwelowania problemów społecznych w gminie Podczas badań ankietowych respondenci identyfikowali także instytucje i organizacje działające w gminie bądź obejmujące zasięgiem działania jej mieszkańców, które mogą w największym stopniu przyczynić się do zniwelowania lokalnych problemów społecznych. Zaliczyli do nich m.in.: Urząd Gminy, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Powiatowy Urząd Pracy, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Centrum Integracji Społecznej, Kluby AA, Policję, lokalne grupy działania, sołtysów. Następne pytanie dotyczyło dostępu do placówek służby zdrowia w gminie. Otrzymane odpowiedzi przedstawia poniższy wykres. Wykres 4. Jaki jest dostęp do placówek służby zdrowia w gminie? ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 50 – Poz. 1068
Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym. Zdecydowana większość respondentów (61,5%) uznała dostępność placówek służby zdrowia za niewystarczającą. Natomiast za dostateczną, dobrą lub bardzo dobrą uznało ją łącznie 23,1%. Jednocześnie żadnego zdania w tej sprawie nie miało ponad 15% ankietowanych. Do lekarzy, których w gminie brakuje bądź do których trudno się dostać, ankietowani zaliczali najczęściej: stomatologa, ortodontę, okulistę, ginekologa, laryngologa, internistę, pediatrę, kardiologa, dermatologa, geriatrę, gastrologa, reumatologa, onkologa, endokrynologa i neurologa. Kolejne kwestie poruszone w ankiecie dotyczyły dostępności w gminie placówek oświatowo- wychowawczych oraz kulturalnych. Jednocześnie poproszono badanych o wskazanie deficytów w powyższym zakresie. Otrzymane odpowiedzi ilustrują poniższe wykresy. Wykres 5. Jaki jest dostęp do placówek oświatowo-wychowawczych w gminie?
Wykres 6. Jaki jest dostęp do placówek kulturalnych w gminie? ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 51 – Poz. 1068
Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym. Ponad jedna trzecia ankietowanych (35,7%) stwierdziła, że dostęp do placówek oświatowo- wychowawczych w gminie jest dostateczny. Za dobry lub bardzo dobry uznało go łącznie 42,9% badanych, a negatywną opinię w tej sprawie wyraziło 14,3% respondentów, przy czym ponad 7% nie miało zdania na ten temat. Jeśli chodzi o ocenę dostępności placówek kulturalnych w gminie, łącznie 42,8% stwierdziło, że jest ona dobra lub bardzo dobra, a 14,3% uznało ją za dostateczną. Odmienne zdanie w tej kwestii miało aż 35,7% respondentów. Zdania nie miało ponad 7%. Wskazując placówki oświatowo-wychowawcze oraz kulturalne, których w gminie brakuje bądź do których dostęp jest ograniczony, badani wymieniali najczęściej kino, salę widowiskową i przedszkola czynne w pełnym wymiarze godzin. Ponadto wskazano także teatr i szkołę wyższą. Kolejne pytanie dotyczyło dostępu do obiektów sportowo-rekreacyjnych w gminie. Otrzymane odpowiedzi przedstawia poniższy wykres. Wykres 7. Jaki jest dostęp do obiektów sportowo-rekreacyjnych w gminie? ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 52 – Poz. 1068
Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym. Połowa respondentów dobrze oceniła dostęp do obiektów sportowo-rekreacyjnych w gminie. Za dostateczny uznało go kolejne 42,9% badanych. Jednocześnie 7,1% respondentów uznało, że dostępność obiektów sportowo-rekreacyjnych w gminie jest niewystarczająca. W przypadku infrastruktury sportowo-rekreacyjnej badani dostrzegli niedostatek takich obiektów, jak: hala sportowa, Gminny Ośrodek Sportu, basen, „Orliki”, park wodny i place zabaw. W ankiecie znalazło się również pytanie pozwalające uzyskać od respondentów opinie na temat stanu bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania. Uzyskane odpowiedzi przedstawia poniższy wykres. Wykres 8. Czy czuje się Pan(-i) bezpiecznie w miejscu zamieszkania?
Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym. Zdecydowana większość ankietowanych (łącznie 92,9%) stwierdziła, że czuje się raczej bezpiecznie lub bezpiecznie w miejscu zamieszkania. Odmienną opinię wyraziło jedynie 7,1% respondentów. 20. SEKTOR POZARZĄDOWY Organizacje pozarządowe są przejawem społeczeństwa obywatelskiego, jedną z form aktywności społecznej. Odgrywają ważną rolę nie tylko w konsolidacji lokalnej społeczności, organizacyjnym ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 53 – Poz. 1068
wzmacnianiu władz lokalnych, lecz również zwiększają szanse rozwoju małych i średnich miejscowości. Dobrze zorganizowane środowisko może sprzyjać aktywizowaniu nie tylko pojedynczych osób i marginalizowanych grup społecznych, ale ich lokalnego otoczenia, sprzyja budowaniu samowystarczalności społeczności lokalnych poprzez uruchomienie i wykorzystanie jej zasobów. W 2012 roku w gminie funkcjonowało 37 organizacji pozarządowych. Samorząd gminy, w oparciu o akt prawa miejscowego („Program współpracy Gminy Starogard Gdański z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie”), podejmował z nimi współpracę, która przybierała formę zlecania organizacjom zadań własnych, dofinansowania działalności statutowej organizacji, wsparcia rzeczowego oraz doradztwa i konsultacji. Poniższa tabela przedstawia wykaz organizacji pozarządowych w gminie. Tabela 49. Organizacje pozarządowe w gminie w 2012 roku lp. nazwa organizacji miejscowość 1. Fundacja „Wojtusiowa Izba” Jabłowo 2. Fundacja Wspierania Kultury i Edukacji Owidz 3. Fundacja „4 Horses” Rokocin 4. Klub Abstynenta „Przystań” Kolincz 5. Kociewskie Stowarzyszenie Edukacji i Kultury „Ognisko” Koteże 6. Lokalna Grupa Działania „Chata Kociewia” Nowa Wieś Rzeczna 7. Starogardzkie Stowarzyszenie Pomocy Telefonicznej Sumin 8. Stowarzyszenie Kobiety Kwiaty Kociewia Koteże 9. Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Starszych i Niepełnosprawnych Cordis Szpęgawsk 10. Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły „Przyjazna Szkoła” Rywałd 11. Stowarzyszenie Przyjaciół Kokoszkowych Kokoszkowy 12. Stowarzyszenie Rewaloryzacji Architektury i Zabytków Ziemi Kociewskiej Nowa Wieś Rzeczna 13. Stowarzyszenie Sympatyków Starogardzkiej Koszykówki Kokoszkowy 14. Stowarzyszenie „Szwadron Kawalerii im.2 Pułku Szwoleżerów Rokocin Rokitniańskich” 15. Stowarzyszenie Właścicieli Rasowych Psów i Kotów Szpęgawsk 16. Wiejski Klub Sportowo-Rekreacyjno-Turystyczny „Relaks” w Barchnowach Barchnowy 17. Wiejski Klub Sportowy „Strzał” w Jabłowie Jabłowo 18. Kółko Rolnicze Ciecholewy Ciecholewy 19. Kółko Rolnicze – Koło Gospodyń Wiejskich w Jabłowie Jabłowo 20. Kółko Rolnicze w Janinie Janin 21. Kółko Rolnicze – Koło Gospodyń Wiejskich w Janowie Janowo 22. Kółko Rolnicze w Kokoszkowach Kokoszkowy 23. Kółko Rolnicze Koteże Koteże 24. Kółko Rolnicze w Linowcu Linowiec 25. Kółko Rolnicze – Koło Gospodyń Wiejskich w Lipinkach Szlacheckich Lipinki Szlacheckie 26. Kółko Rolnicze w Okolu Okole 27. Kółko Rolnicze w Rokocinie Rokocin 28. Kółko Rolnicze w Rywałdzie Rywałd 29. Kółko Rolnicze w Sucuminie Sucumin 30. Kółko Rolnicze w Suminie Sumin 31. Kółko Rolnicze w Trzcińsku Trzcińsk 32. Ochotnicza Straż Pożarna w Dąbrówce Dąbrówka 33. Ochotnicza Straż Pożarna w Kręgu Krąg 34. Ochotnicza Straż Pożarna w Rokocinie Rokocin 35. Ochotnicza Straż Pożarna w Siwiałce Siwiałka 36. Ochotnicza Straż Pożarna w Sucuminie Sucumin 37. Ochotnicza Straż Pożarna w Suminie Sumin ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 54 – Poz. 1068
Dane Krajowego Rejestru Sądowego. W 2012 roku w gminie było 6 parafii Kościoła rzymskokatolickiego. Dane na ich temat przedstawia poniższa tabela. Tabela 50. Parafie Kościoła rzymskokatolickiego w gminie w 2012 roku lp. nazwa parafii miejscowość 1. Parafia p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego Dąbrówka 2. Parafia p.w. św. Wawrzyńca Jabłowo 3. Parafia p.w. św. Katarzyny Klonówka 4. Parafia p.w. św. Barbary Kokoszkowy 5. Parafia p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny Krąg 6. Parafia p.w. św. Jana Chrzciciela Sumin Dane Diecezji Pelplińskiej. 21. ANALIZA SWOT Analiza SWOT (jej nazwa to akronim angielskich słów: Strengths – mocne strony, Weaknesses – słabe strony, Opportunities – szanse i Threats – zagrożenia) jest jedną z najpopularniejszych heurystycznych technik analitycznych służących porządkowaniu informacji. Bywa stosowana we wszystkich obszarach planowania strategicznego. W przypadku strategii rozwiązywania problemów społecznych analiza SWOT stanowi efektywną metodę identyfikacji mocnych i słabych stron lokalnego systemu pomocy społecznej oraz szans i zagrożeń, jakie przed nim stoją. Pozwala oszacować potencjał, jakim się dysponuje oraz określić stopień, w jakim posiadane zasoby odpowiadają potrzebom i oczekiwaniom społeczności lokalnej. Przedstawiona poniżej analiza obejmuje następujące obszary: · bezrobocie i ubóstwo; · rodzina, dziecko i młodzież; · uzależnienia i przemoc w rodzinie; · starość; · niepełnosprawność; · kapitał społeczny i ludzki. Obszar BEZROBOCIE I UBÓSTWO mocne strony słabe strony · prowadzenie działań na rzecz zmniejszenia skali · niewielka skala działań służących ograniczeniu zjawiska bezrobocia w gminie, w tym wśród kobiet zjawiska nielegalnego zatrudnienia · prowadzenie działań na rzecz aktywizacji osób · brak działań służących dostosowywaniu kierunków bezrobotnych w wieku 45 lat i więcej kształcenia w gminie do potrzeb rynku pracy · prowadzenie działań na rzecz przeciwdziałania zjawisku dziedziczenia bezrobocia · prowadzenie przez pracowników socjalnych działań służących aktywizacji osób bezrobotnych · upowszechnianie ofert pracy (w tym z zagranicy), informacji o wolnych miejscach pracy, usługach poradnictwa zawodowego i szkoleniach · pozyskiwanie środków finansowych z funduszy zewnętrznych na przeciwdziałanie bezrobociu (m.in. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej) · prowadzenie działań służących zachęcaniu inwestorów do tworzenia nowych miejsc pracy · przeciwdziałanie zjawisku ubóstwa szanse zagrożenia · posiadanie przez osoby bezrobotne wiedzy · wzrastający poziom bezrobocia w gminie ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 55 – Poz. 1068 o dostępnych ofertach pracy i wolnych miejscach · utrzymujący się wysoki poziom bezrobocia wśród pracy oraz o usługach poradnictwa zawodowego kobiet oraz wśród osób w wieku 45 lat i więcej i szkoleniach, · występowanie zjawiska dziedziczenia bezrobocia · możliwość ograniczania bezrobocia · wzrost liczby osób bezrobotnych wymagających przy wykorzystaniu środków finansowych z funduszy aktywizacji zewnętrznych (m.in. z funduszy strukturalnych Unii · niewystarczające korzystanie przez osoby Europejskiej) bezrobotne z dostępu do europejskich rynków pracy · brak inwestorów tworzących nowe miejsca pracy w gminie · brak dla kończącej edukację młodzieży zatrudnienia na lokalnym rynku pracy · brak w gminie organizacji pozarządowych działających na rzecz osób bezrobotnych · postępujące zjawisko ubóstwa wśród mieszkańców gminy Obszar RODZINA, DZIECKO, MŁODZIEŻ mocne strony słabe strony · prowadzenie działań zapobiegających dysfunkcjom · brak analizy potrzeb rodzin, dzieci i młodzieży rodzin w gminie · prowadzenie pracy socjalnej w sposób efektywny · niewystarczający dostęp do poradnictwa · prowadzenie współpracy z organizacjami specjalistycznego dla rodzin wymagających tego pozarządowymi działającymi na rzecz rodzin, dzieci rodzaju wsparcia i młodzieży · brak działań inicjujących powstawanie w gminie grup wsparcia dla osób samotnie wychowujących dzieci i rodzin · brak działań mających na celu rozwijanie w gminie sieci placówek wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży · brak koordynacji działań instytucji wspierających rodziny, dzieci i młodzież · brak działań mających na celu rozwijanie opieki przedszkolnej i szkolnictwa w gminie · brak działań mających na celu dostosowywanie oferty spędzania wolnego czasu do potrzeb i oczekiwań dzieci i młodzieży · brak działań profilaktycznych w obszarze zdrowia oraz działań mających na celu zwiększenie opieki medycznej dla mieszkańców gminy szanse zagrożenia · istnienie warunków umożliwiających efektywne · utrzymująca się liczba rodzin dysfunkcyjnych prowadzenie pracy socjalnej · niedostateczne rozpoznanie potrzeb rodzin, dzieci · wystarczająca dostępność do opieki przedszkolnej, i młodzieży szkół podstawowych i gimnazjalnych · rosnąca liczba rodzin wymagających wsparcia w formie poradnictwa specjalistycznego · brak grup i ośrodków wsparcia dla osób samotnie wychowujących dzieci i rodzin · niewystarczający dostęp do placówek wsparcia dla dzieci i młodzieży · brak możliwości kontynuacji przez młodzież nauki na poziomie ponadgimnazjalnym w gminie · niezadowalający poziom nauczania w placówkach oświatowych · niezwiększająca się liczba dzieci i młodzieży korzystających z oferty spędzania czasu wolnego · brak w gminie organizacji pozarządowych działających na rzecz rodzin, dzieci i młodzieży ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 56 – Poz. 1068
· niewzrastająca liczba wolontariuszy wśród dzieci i młodzieży · niewzrastająca świadomość zdrowotna mieszkańców · niewystarczająca dostępność opieki medycznej w gminie Obszar UZALEŻNIENIA I PRZEMOC W RODZINIE mocne strony słabe strony · prowadzenie w gminie działalności terapeutycznej · brak współpracy z organizacjami pozarządowymi i rehabilitacyjnej w obszarze uzależnień działającymi w obszarze przeciwdziałania przemocy · zapewnianie rodzinom dotkniętym problemami w rodzinie uzależnień dostępu do pomocy psychospołecznej · brak skierowań sprawców przemocy w rodzinie do i prawnej udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych · kierowanie osób uzależnionych i współuzależnionych na leczenie odwykowe · prowadzenie wśród rodziców, nauczycieli i sprzedawców działań edukacyjno-szkoleniowych w zakresie uzależnień · diagnozowanie kwestii inicjacji alkoholowej i narkotykowej wśród dzieci i młodzieży · prowadzenie kontroli punktów sprzedaży napojów alkoholowych · inicjowanie powstawania grup wsparcia i instytucji wsparcia dla osób uzależnionych i współuzależnionych · prowadzenie przez placówki oświatowe działań profilaktycznych, informacyjnych i edukacyjnych w obszarze uzależnień wśród dzieci i młodzieży · podejmowanie współpracy z organizacjami pozarządowymi działającymi w obszarze uzależnień · prowadzenie różnorodnych działań w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie · prowadzenie poradnictwa oraz interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie · funkcjonowanie Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie · zapewnianie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia szanse zagrożenia · rosnąca liczba osób uzależnionych · niewzrastająca liczba osób uzależnionych i współuzależnionych objętych lecznictwem i współuzależnionych wyleczonych z uzależnień odwykowym · obniżający się wiek inicjacji alkoholowej · zwiększająca się liczba rodzin mogących skorzystać i narkotykowej w gminie ze wsparcia psychospołecznego i prawnego · brak w gminie organizacji pozarządowych · zwiększająca się świadomość rodziców, nauczycieli działających w obszarze przeciwdziałania przemocy i sprzedawców napojów alkoholowych co do zagrożeń w rodzinie uzależnieniami · brak programowania działań podejmowanych · zmniejszająca się skala zjawiska nielegalności w gminie w zakresie przeciwdziałania przemocy sprzedaży napojów alkoholowych w rodzinie · funkcjonowanie w gminie grup wsparcia i instytucji · zwiększająca się liczba osób w stosunku do których wsparcia dla osób uzależnionych istnieje potrzeba podjęcia działań i współuzależnionych interdyscyplinarnych · zwiększająca się wśród dzieci i młodzieży · zwiększająca się liczba osób wymagających działań świadomość zagrożenia uzależnieniami korekcyjno-edukacyjnych · istnienie w gminie organizacji pozarządowych działających w obszarze uzależnień · zwiększająca się liczba rodzin objętych ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 57 – Poz. 1068 poradnictwem i interwencją z powodu przemocy w rodzinie · niezwiększająca się liczba osób dotkniętych przemocą w rodzinie wymagających umieszczenia w ośrodkach wsparcia Obszar BEZDOMNOŚĆ mocne strony słabe strony · diagnozowanie problemu bezdomności w gminie · brak działań na rzecz reintegracji zawodowej osób · prowadzenie działań zapobiegających bezdomności bezdomnych oraz działań na rzecz osób bezdomnych · brak wsparcia dla osób wychodzących · informowanie bezdomnych o przysługujących im z bezdomności prawach oraz dostępnych formach pomocy · zapewnianie osobom bezdomnym schronienia · udzielanie wsparcia osobom bezdomnym, które przybyły z innego terenu · prowadzenie wśród mieszkańców działań uwrażliwiających na problemy osób bezdomnych · podejmowanie współpracy z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób bezdomnych szanse zagrożenia · znikoma skala problemu bezdomności oraz · brak w gminie społecznej akceptacji dla osób zagrożenia bezdomnością w gminie bezdomnych · posiadanie przez osoby bezdomne wiedzy · brak w gminie organizacji pozarządowych o przysługujących im prawach i dostępnych formach działających na rzecz osób bezdomnych wsparcia · odpowiednia jakość usług świadczonych osobom bezdomnym · niezwiększająca się liczba osób bezdomnych, które przybyły z innego terenu · brak w gminie zjawiska marginalizowania problemu bezdomności Obszar STAROŚĆ mocne strony słabe strony · informowanie osób starszych o dostępnych formach · brak monitorowania liczebności osób starszych pomocy w gminie · odpowiednia liczba pracowników świadczących · brak działań inicjujących powstawanie grup osobom starszym usługi opiekuńcze wsparcia i instytucji działających na rzecz osób · podejmowanie działań zmierzających do większego starszych zaangażowania rodzin w sprawowanie opieki nad · niezapewnianie osobom starszym wsparcia osobami starszymi w ramach małych form pomocy (kluby seniora, domy · kierowanie osób wymagających całodobowej opieki dziennego pobytu) do domów pomocy społecznej · brak działań w celu umożliwienia osobom starszym · prowadzenie działań mających na celu podniesienie kontynuowania aktywności zawodowej poziomu życia osób starszych · brak działań inicjujących wolontariat na rzecz osób · prowadzenie wśród osób starszych działań starszych prozdrowotnych · brak działań mających na celu zapewnianie osobom · podejmowanie działań mających na celu młodym warunków do pozostania uwrażliwianie społeczności lokalnej na problemy w gminie i potrzeby osób starszych · podejmowanie współpracy z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób starszych szanse zagrożenia · posiadanie przez osoby starsze wiedzy o dostępnych · rosnąca liczba osób starszych w gminie, w tym formach pomocy wymagających usług opiekuńczych · możliwość uzyskania przez osoby starsze pomocy ze · brak grup wsparcia i instytucji wsparcia dla osób ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 58 – Poz. 1068 strony rodziny starszych · dobra dostępność domów pomocy społecznej · brak dostępu osób starszych do małych form · brak zjawiska marginalizacji problemów i potrzeb pomocy osób starszych · niski poziom życia osób starszych · istniejąca infrastruktura techniczna odpowiada · niewzrastający udział osób starszych w działaniach potrzebom osób starszych prozdrowotnych · niska liczba osób starszych kontynuujących aktywność zawodową · brak w gminie organizacji pozarządowych działających na rzecz osób starszych · niewystarczająca liczba wolontariuszy wspierających osoby starsze w codziennym życiu · migracja osób młodych, wykształconych do większych jednostek administracyjnych Obszar NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ mocne strony słabe strony · informowanie osób niepełnosprawnych · brak monitorowania liczebności osób o przysługujących im prawach oraz dostępnych niepełnosprawnych w gminie formach pomocy · niewystarczająca liczba pracowników świadczących · organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekę i wsparcie osobom niepełnosprawnym opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi · brak działań inicjujących powstawanie w gminie · podejmowanie współpracy z podmiotami grup wsparcia i instytucji działających na rzecz osób świadczącymi usługi rehabilitacyjne osobom niepełnosprawnych niepełnosprawnym · brak uczestnictwa w likwidacji barier utrudniających · upowszechnianie wśród niepełnosprawnych z gminy codzienne życie osobom niepełnosprawnym ofert pracy oraz informacji o wolnych miejscach pracy · brak działań mających na celu tworzenie grup i klas · uwrażliwianie społeczności lokalnej na problemy integracyjnych w placówkach oświatowo- i potrzeby niepełnosprawnych wychowawczych · prowadzenie wśród mieszkańców działań mających · brak współpracy z organizacjami pozarządowymi na celu zwiększenie akceptacji osób działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych niepełnosprawnych szanse zagrożenia · posiadanie przez osoby niepełnosprawne wiedzy · rosnąca liczba osób niepełnosprawnych, w tym osób o przysługujących im prawach i dostępnych formach wymagających opieki i wsparcia z systemu pomocy wsparcia społecznej · wystarczająca wiedza osób niepełnosprawnych · rosnąca liczba osób zaburzeniami psychicznymi o dostępnych ofertach pracy i wolnych miejscach wymagających wsparcia pracy · brak w gminie grup wsparcia i instytucji wsparcia · brak zjawiska marginalizacji problemów dla osób niepełnosprawnych i potrzeb osób niepełnosprawnych · brak w gminie bazy rehabilitacyjnej · wzrost społecznej akceptacji osób · istnienie barier utrudniających osobom niepełnosprawnych niepełnosprawnym codzienne życie · odpowiednia liczba wolontariuszy wspierających · rosnąca liczba dzieci wymagających umieszczenia osoby niepełnosprawne w grupach i klasach integracyjnych w codziennym życiu · niedostateczna aktywność w gminie organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych Obszar KAPITAŁ SPOŁECZNY I LUDZKI mocne strony słabe strony · odpowiednia do potrzeb liczba pracowników · brak bazy danych o instytucjach wsparcia socjalnych i organizacjach mogących świadczyć pomoc · podnoszenie przez pracowników pomocy społecznej mieszkańcom gminy kwalifikacji zawodowych poprzez udział w szkoleniach i różnych formach doskonalenia zawodowego · prowadzenie działań mających na celu ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 59 – Poz. 1068 przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu pracowników pomocy społecznej · diagnozowanie problemów społecznych w gminie · informowanie beneficjentów systemu pomocy społecznej o możliwościach uzyskania wsparcia · poprawianie jakości obsługi klientów pomocy społecznej · pozyskiwanie dodatkowych środków na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej, m.in. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej · uświadamianie władzom gminy roli i potrzeb sektora pomocy społecznej · podejmowanie działań mających na celu przeciwdziałanie negatywnym stereotypom postrzegania sektora pomocy społecznej · podejmowanie współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz przedstawicielami kościołów i związków wyznaniowych szanse zagrożenia · niezwiększająca się liczba beneficjentów systemu · niedofinansowany system pomocy społecznej pomocy społecznej przypadających na jednego · niewielka liczba organizacji pozarządowych pracownika socjalnego w gminie · dobrze wykwalifikowana kadra zatrudniona w miejscowym ośrodku pomocy społecznej · wystarczająca wiedza na temat problemów społecznych w gminie · posiadanie przez beneficjentów systemu pomocy społecznej wiedzy o dostępnych formach wsparcia · odpowiednia jakość obsługi klientów pomocy społecznej · posiadanie przez pracowników pomocy społecznej wiedzy na temat instytucji wsparcia i organizacji pozarządowych mogących świadczyć pomoc mieszkańcom · świadomość władz gminy co do roli i potrzeb sektora pomocy społecznej · włączanie się przedstawicieli kościołów i związków wyznaniowych w działania pomocowe 22. PODSUMOWANIE DIAGNOZY Diagnoza przeprowadzona w ramach Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Starogard Gdański obejmowała kilkanaście zagadnień. Jej wyniki posłużyły, po ich nałożeniu na kompetencje samorządu Gminnego, do opracowania założeń polityki społecznej gminy na lata 2014-2020. Zostały one przedstawione w części programowej strategii i zawierają działania, które powinny przyczynić się do zminimalizowania problemów społecznych występujących w gminie obecnie, jak i mogących wystąpić w najbliższych latach. Działania te są wyznaczone w następujących obszarach: 1. Przeciwdziałanie ubóstwu, bezrobociu i bezdomności oraz ich skutkom poprzez: · wsparcie osób bezrobotnych i poszukujących pracy, · zapewnienie osobom i rodzinom ubogim bezpieczeństwa socjalnego, · pomoc osobom i rodzinom zagrożonym bezdomnością i bezdomnym. 2. Wspieranie rodzin oraz wspomaganie rozwoju dzieci i młodzieży poprzez: · wzmacnianie rodzin, podnoszenie poziomu ich funkcjonowania, · pomoc rodzinom będącym w kryzysie; rozwijanie systemu wsparcia, ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 60 – Poz. 1068
· wsparcie dzieci i młodzieży w kształceniu i wszechstronnym rozwoju. 3. Utrzymanie osób starszych i niepełnosprawnych w środowisku zamieszkania oraz umożliwienie im udziału w życiu społecznym poprzez: · usprawnianie osób starszych i zapewnienie im właściwej opieki, · ograniczenie skutków niepełnosprawności oraz aktywizację społeczną i zawodową osób niepełnosprawnych. 4. Zapewnienie mieszkańcom równego dostępu do służby zdrowia oraz wspieranie rodzin i osób dotkniętych problemami uzależnień i przemocy w rodzinie poprzez: · zaspokajanie potrzeb mieszkańców w zakresie ochrony zdrowia, · profilaktykę i rozwiązywanie problemów alkoholowych i narkomanii oraz przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. 5. Podniesienie poziomu bezpieczeństwa publicznego poprzez: · przeciwdziałanie przestępczości, w tym wśród nieletnich, · zwiększenie poczucia bezpieczeństwa mieszkańców. 6. Rozwój kapitału społecznego i ludzkiego poprzez: · wzmacnianie kadry pomocy społecznej oraz rozwijanie infrastruktury socjalnej, · wyzwalanie aktywności obywatelskiej, · wspólne diagnozowanie problemów społecznych i potrzeb mieszkańców. III. CZĘŚĆ PROGRAMOWA 1. MISJA, CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE, KIERUNKI DZIAŁAŃ Misja samorządu, sformułowana w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Starogard Gdański na lata 2014-2020, jest następująca: Gmina Starogard Gdański zaspokaja potrzeby mieszkańców, stwarza im możliwości rozwoju i przeciwdziała problemom społecznym. Wypełnienie przyjętej misji jest uwarunkowane realizacją przedstawionych na kolejnych stronach celów strategicznych i operacyjnych oraz kierunków działań. Cel strategiczny 1.: Przeciwdziałanie ubóstwu, bezrobociu i bezdomności oraz ich skutkom. Cele operacyjne: 1. Wsparcie osób bezrobotnych i poszukujących pracy. 2. Zapewnienie osobom i rodzinom ubogim bezpieczeństwa socjalnego. 3. Pomoc osobom i rodzinom zagrożonym bezdomnością i bezdomnym. Kierunki działań do celu operacyjnego 1.: 1. Podejmowanie współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy w zakresie: organizacji robót publicznych, prac interwencyjnych i zatrudnienia socjalnego, upowszechniania ofert pracy, informacji o wolnych miejscach pracy, usługach poradnictwa zawodowego, szkoleniach, przygotowaniu zawodowym dorosłych i stażach. 2. Zmniejszanie skutków bezrobocia poprzez pomoc finansową udzielaną przez GOPS. 3. Zapewnianie na terenie gminy dogodnych warunków dla inwestorów tworzących nowe miejsca pracy. 4. Promowanie aktywnych postaw wśród osób bezrobotnych, m.in. poprzez inicjowanie i wspieranie zakładania i funkcjonowania spółdzielni socjalnych, szkolenie w tym zakresie i wprowadzenie klauzul społecznych w zamówieniach publicznych. ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 61 – Poz. 1068
5. Zachęcanie do podejmowania w gminie działalności przez podmioty ekonomii społecznej o zasięgu ponadgminnym, tworzące miejsca pracy dla bezrobotnych z gminy. 6. Opracowywanie i realizowanie projektów służących aktywizacji osób bezrobotnych, w tym współfinansowanych z funduszy zewnętrznych, np. Unii Europejskiej. 7. Zintensyfikowanie pracy socjalnej z osobami bezrobotnymi, w tym w oparciu o kontrakt socjalny. 8. Podejmowanie współpracy z organizacjami pozarządowymi (także spoza gminy) prowadzącymi działalność na rzecz osób bezrobotnych oraz grup defaworyzowanych na rynku pracy – zwłaszcza w zakresie wspierania samodzielnego tworzenia przez bezrobotnych miejsc pracy, tworzenie podmiotów ekonomii społecznej, organizowanie zatrudnienia socjalnego dla osób długotrwale bezrobotnych oraz kursów i szkoleń (zawodowych, językowych) przydatnych w poszukiwaniu pracy. Kierunki działań do celu operacyjnego 2.: 1. Monitorowanie bezpieczeństwa socjalnego mieszkańców gminy. 2. Udzielanie przez GOPS pomocy finansowej i rzeczowej (w tym w postaci posiłku) osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej. 3. Zwiększenie liczby mieszkań socjalnych w gminie. 4. Organizowanie akcji charytatywnych na rzecz ubogich. 5. Zabezpieczenie potrzeb bytowych dzieci z rodzin ubogich, m.in. poprzez organizowanie dla nich dożywiania w szkołach, wypoczynku letniego i zimowego, wyposażenie ich w podręczniki i pomoce szkolne oraz odzież, a także zapewnienie im dostępu do alternatywnych form spędzania czasu wolnego. 6. Promowanie aktywnych postaw wśród osób zagrożonych utratą bezpieczeństwa socjalnego. 7. Opracowanie, realizacja lub współudział w realizacji programów na rzecz zagrożonych i dotkniętych ubóstwem. 8. Wsparcie osób ubogich pracą socjalną, w tym poprzez zawieranie kontraktów socjalnych. 9. Podejmowanie współpracy z organizacjami pozarządowymi (także o zasięgu ponadgminnym) działającymi na rzecz ubogich oraz z kościołami i związkami wyznaniowymi. Kierunki działań do celu operacyjnego 3.: 1. Udzielanie przez GOPS pomocy finansowej i rzeczowej osobom i rodzinom zagrożonym lub dotkniętym bezdomnością. 2. Zwiększenie liczby mieszkań socjalnych w gminie. 3. Zapewnianie bezdomnym schronienia. 4. Prowadzenie pracy socjalnej z zagrożonymi i dotkniętymi bezdomnością. 5. Podejmowanie współpracy z organizacjami pozarządowymi (także o zasięgu ponadgminnym) działającymi na rzecz osób bezdomnych. Czas realizacji działań: Działania ciągłe w latach 2014-2020. Podmioty odpowiedzialne za realizację działań: Wójt, Rada Gminy, Urząd Gminy, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, placówki oświatowe szczebla podstawowego i gimnazjalnego. Partnerzy w realizacji działań: Powiatowy Urząd Pracy, szkoły ponadgimnazjalne w powiecie, inwestorzy, lokalni przedsiębiorcy, noclegownie i schroniska, podmioty ekonomii społecznej, organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe, społeczność lokalna. Źródła finansowania działań: ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 62 – Poz. 1068
Budżet samorządowy (gminny, powiatowy) i centralny, fundusze zewnętrzne, m.in. fundusze strukturalne Unii Europejskiej, inne programy, organizacje pozarządowe, sponsorzy indywidualni. Wskaźniki monitoringowe: · wielkość stopy bezrobocia, · liczba osób bezrobotnych w gminie, w tym liczba osób objętych przez Powiatowy Urząd Pracy różnymi formami wsparcia, · liczba beneficjentów systemu pomocy społecznej objętych wsparciem z powodu bezrobocia, ubóstwa i bezdomności, · liczba nowych miejsc pracy, · liczba nowych podmiotów gospodarczych, w tym liczba podmiotów ekonomii społecznej, · liczba opracowanych i realizowanych projektów oraz liczba osób nimi objętych, · liczba przedsięwzięć realizowanych przy współpracy z podmiotami ekonomii społecznej lub organizacjami pozarządowymi, · liczba przeprowadzonych akcji charytatywnych, · liczba dzieci z rodzin ubogich objętych wsparciem, · liczba programów wsparcia zagrożonych i dotkniętych ubóstwem oraz liczba osób nimi objętych, · liczba nowych mieszkań socjalnych. · liczba osób bezrobotnych, ubogich i bezdomnych objętych pracą socjalną oraz liczba osób objętych kontraktami socjalnymi, · liczba osób bezdomnych, którym zapewniono schronienie. Cel strategiczny 2.: Wspieranie rodzin oraz wspomaganie rozwoju dzieci i młodzieży. Cele operacyjne: 1. Wzmacnianie rodzin, podnoszenie poziomu ich funkcjonowania. 2. Pomoc rodzinom będącym w kryzysie; rozwijanie systemu wsparcia. 3. Wsparcie dzieci i młodzieży w kształceniu i wszechstronnym rozwoju. Kierunki działań do celów operacyjnych 1-3.: 1. Promowanie w gminie prawidłowego modelu rodziny oraz edukowanie rodzin w zakresie właściwego wypełniania ról rodzicielskich, m.in. przez pracowników GOPS-u i placówek oświatowych. 2. Udzielanie przez GOPS pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej z systemu pomocy społecznej oraz świadczeń rodzinnych i alimentacyjnych. 3. Zwiększenie dostępności dla rodzin oraz osób samotnie wychowujących dzieci wsparcia psychologiczno-pedagogicznego, prawnego i socjalnego. 4. Zwiększenie dostępu dzieci i młodzieży do alternatywnych form spędzania czasu wolnego, m.in. poprzez rozszerzenie oferty zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych, w tym sportowo-rekreacyjnych i kulturalnych, organizowanie wypoczynku (np. półkolonii). 5. Zwiększenie liczby zajęć wychowawczych i edukacyjnych oraz dostępności wsparcia pedagogicznego i logopedycznego w placówkach oświatowych. 6. Rozszerzenie dożywiania dzieci w placówkach oświatowych. 7. Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży z uwzględnieniem zasad równości płci. 8. Zwiększenie liczby placówek przedszkolnych czynnych w pełnym wymiarze godzin. 9. Rozwijanie oferty świetlic, w miarę możliwości zwiększenie ich liczby. ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 63 – Poz. 1068
10. Zintensyfikowanie pracy socjalnej z rodzinami, w szczególności dotkniętymi bezradnością opiekuńczo-wychowawczą. 11. Zintegrowanie działań na rzecz rodziny i dziecka w gminie poprzez stałą współpracę placówek oświatowo-wychowawczych i kulturalnych, jednostek pomocy społecznej i służby zdrowia, Sądu Rejonowego i kuratorów sądowych, Policji, organizacji pozarządowych, kościołów i związków wyznaniowych. Czas realizacji działań: Działania ciągłe w latach 2014-2020. Podmioty odpowiedzialne za realizację działań: Wójt, Rada Gminy, Urząd Gminy, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, placówki przedszkolne oraz oświatowe szczebla podstawowego i gimnazjalnego, kulturalne, jednostki sportowo-rekreacyjne, placówki opiekuńczo-wychowawcze wsparcia dziennego. Partnerzy w realizacji działań: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, specjaliści, szkoły ponadgimnazjalne w powiecie, placówki służby zdrowia, Sąd Rejonowy, kuratorzy sądowi, Policja, organizacje pozarządowe, Kościół. Źródła finansowania działań: Budżet samorządowy (gminny, powiatowy) i centralny, fundusze zewnętrzne, m.in. fundusze strukturalne Unii Europejskiej, inne programy, organizacje pozarządowe, sponsorzy indywidualni. Wskaźniki monitoringowe: · liczba rodzin objętych pracą socjalną, · liczba rodzin objętych wsparciem z systemu pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych i alimentacyjnych, · liczba osób i rodzin objętych poradnictwem specjalistycznym oraz liczba porad, · liczba alternatywnych form spędzania czasu wolnego dla dzieci i młodzieży oraz liczba osób z nich korzystających, · liczba zajęć wychowawczych i edukacyjnych, · liczba dzieci objętych wsparciem pedagoga i logopedy, · liczba dzieci objętych dożywianiem, · liczba przedsięwzięć służących wyrównywaniu szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, · liczba dzieci uczęszczających do placówek przedszkolnych, · liczba świetlic oraz liczba dzieci z nich korzystających, · liczba wspólnych przedsięwzięć różnych podmiotów na rzecz rodziny i dziecka. Cel strategiczny 3.: Utrzymanie osób starszych i niepełnosprawnych w środowisku zamieszkania oraz umożliwienie im udziału w życiu społecznym. Cele operacyjne: 1. Usprawnianie osób starszych i zapewnienie im właściwej opieki. 2. Ograniczenie skutków niepełnosprawności oraz aktywizacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych. Kierunki działań do celów operacyjnych 1-2.: 1. Udzielanie przez GOPS pomocy finansowej i rzeczowej osobom starszym i niepełnosprawnym. ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 64 – Poz. 1068
2. Poprawa dostępności i jakości usług opiekuńczych, obejmujących pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem. 3. Rozwijanie aktywnych i zdrowych form spędzania czasu wolnego przez osoby starsze i niepełnosprawne, zaspokajanie ich potrzeb kulturalno-społecznych, rekreacyjnych i edukacyjnych, w tym organizowanie cyklicznych imprez i spotkań integracyjnych, wycieczek, zajęć edukacyjnych. 4. Zwiększenie dostępności kształcenia integracyjnego w gminie. 5. Podejmowanie współpracy z PCPR-em, PUP-em i PFRON-em w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych. 6. Organizowanie zatrudnienia socjalnego dla osób niepełnosprawnych. 7. Zachęcanie do powstawania w gminie lub podejmowania na terenie gminy działalności przez podmioty ekonomii społecznej o zasięgu ponadgminnym, tworzące miejsca pracy dla osób niepełnosprawnych (np. spółdzielnia socjalna, zakład aktywności zawodowej). 8. Prowadzenie pracy socjalnej z osobami starszymi i niepełnosprawnymi. 9. Podejmowanie współpracy z podmiotami ekonomii społecznej, organizacjami pozarządowymi (także o zasięgu ponadgminnym) działającymi na rzecz osób starszych i niepełnosprawnych oraz z kościołami i związkami wyznaniowymi – w zakresie organizacji usług opiekuńczych oraz aktywizacji osób starszych i niepełnosprawnych (m.in. poprzez utworzenie i prowadzenie w gminie Klubu Seniora). 10. Pozyskiwanie wolontariuszy wspierających osoby starsze i niepełnosprawne w codziennym życiu. Czas realizacji działań: Działania ciągłe w latach 2014-2020. Podmioty odpowiedzialne za realizację działań: Wójt, Rada Gminy, Urząd Gminy, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, placówki oświatowe szczebla podstawowego i gimnazjalnego, kulturalne. Partnerzy w realizacji działań: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatowy Urząd Pracy, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, placówki służby zdrowia, podmioty ekonomii społecznej, organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe, społeczność lokalna. Źródła finansowania działań: Budżet samorządowy (gminny, powiatowy) i centralny, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, fundusze zewnętrzne, m.in. fundusze strukturalne Unii Europejskiej, inne programy, organizacje pozarządowe, sponsorzy indywidualni. Wskaźniki monitoringowe: · liczba osób starszych objętych wsparciem z systemu pomocy społecznej, · liczba osób niepełnosprawnych objętych wsparciem z systemu pomocy społecznej, · liczba osób objętych usługami opiekuńczymi, · liczba przedsięwzięć organizowanych dla osób starszych i niepełnosprawnych oraz liczba osób nimi objętych, · liczba klas integracyjnych oraz liczba uczniów do nich uczęszczających, · liczba nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych, w tym liczba osób niepełnosprawnych objętych zatrudnieniem socjalnym, · liczba działających w gminie podmiotów ekonomii społecznej, tworzących miejsca pracy dla niepełnosprawnych · liczba osób starszych i niepełnosprawnych objętych pracą socjalną, ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 65 – Poz. 1068
· liczba przedsięwzięć realizowanych przy współpracy z pomiotami ekonomii społecznej, organizacjami pozarządowymi, kościołami i związkami wyznaniowymi, · liczba wolontariuszy. Cel strategiczny 4.: Zapewnienie mieszkańcom równego dostępu do służby zdrowia oraz wspieranie rodzin i osób dotkniętych problemami uzależnień i przemocy w rodzinie. Cele operacyjne 1-2.: 1. Zaspakajanie potrzeb mieszkańców w zakresie ochrony zdrowia. 2. Profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych i narkomanii oraz przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. Kierunki działań do celu operacyjnego 1.: 1. Promowanie zdrowia i prowadzenie profilaktyki zdrowotnej. 2. Zabezpieczanie świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, położnictwa, ginekologii i stomatologii, zgodnie z minimalnym planem zabezpieczenia ambulatoryjnej opieki zdrowotnej. 3. Podejmowanie działań wynikających z rozeznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców, w tym opracowywanie i realizowanie programów zdrowotnych. 4. Inicjowanie przedsięwzięć lokalnych mających na celu zaznajomienie mieszkańców z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia oraz ich skutkami. Kierunki działań do celu operacyjnego 2.: 1. Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu i narkotyków; ścisła współpraca z przychodnią leczenia uzależnień i szpitalem dla nerwowo i psychicznie chorych oraz z poradnią zdrowia psychicznego. 2. Zapewnienie rodzinom dotkniętym problemami alkoholowymi, narkomanii i przemocy w rodzinie szerszego dostępu do wsparcia psychologicznego, prawnego i społecznego. 3. Zintensyfikowanie profilaktycznej działalności informacyjnej, edukacyjnej i szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, narkomanii i przemocy w rodzinie, w szczególności skierowanej do dzieci i młodzieży. 4. Prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 5. Kontynuowanie działalności Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przemocy w rodzinie. 6. Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia. 7. Współpraca z organizacjami pozarządowymi o zasięgu ponadgminnym, działającymi na rzecz dotkniętych problemami alkoholowymi, narkomanii i przemocy w rodzinie. Szczegółowe działania w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy w rodzinie zawierają: · Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, · Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii. Czas realizacji działań: Działania ciągłe w latach 2014-2020. Podmioty odpowiedzialne za realizację działań: Wójt, Rada Gminy, Urząd Gminy, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Zespół Interdyscyplinarny, placówki oświatowe szczebla podstawowego i gimnazjalnego, placówki opiekuńczo-wychowawcze wsparcia dziennego. Partnerzy w realizacji działań: ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 66 – Poz. 1068
Placówki służby zdrowia, specjaliści, szkoły ponadgimnazjalne w powiecie, Klub Abstynenta „Przystań” w Kolinczu, grupy samopomocowe, Sąd Rejonowy, kuratorzy sądowi, Policja, ośrodki wsparcia, organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe, społeczność lokalna. Źródła finansowania działań: Budżet samorządowy (gminny, powiatowy) i centralny, fundusze zewnętrzne, m.in. fundusze strukturalne Unii Europejskiej, inne programy, organizacje pozarządowe, sponsorzy indywidualni. Wskaźniki monitoringowe: · liczba przedsięwzięć w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej, · liczba osób objętych świadczeniami zdrowotnymi, · liczba realizowanych programów zdrowotnych oraz liczba osób nimi objętych, · liczba osób objętych pomocą terapeutyczną i rehabilitacyjną, · liczba rodzin objętych wsparciem psychologicznym, prawnym oraz z systemu pomocy społecznej z powodu alkoholizmu, narkomanii i przemocy w rodzinie, · liczba przedsięwzięć realizowanych w ramach działalności informacyjnej, edukacyjnej i szkoleniowej, · liczba udzielonych porad i przeprowadzonych interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, · liczba osób objętych oddziaływaniem Zespołu Interdyscyplinarnego, · liczba przedsięwzięć realizowanych przy współpracy z organizacjami pozarządowymi, kościołami i związkami wyznaniowymi. Cel strategiczny 5.: Podniesienie poziomu bezpieczeństwa w gminie. Cele operacyjne: 1. Przeciwdziałanie przestępczości, w tym wśród nieletnich. 2. Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa mieszkańców. Kierunki działań do celów operacyjnych 1-2.: 1. Opracowywanie i realizowanie programów profilaktyczno-edukacyjnych w placówkach oświatowych; włączanie w ich realizację policjantów. 2. Podejmowanie w gminie przedsięwzięć edukacyjno-informacyjnych poświęconych przestępczości i jej skutkom (akcje, kampanie). 3. Patrolowanie i wizytowanie miejsc publicznych w gminie. 4. Podejmowanie przez jednostki gminne i jej mieszkańców współpracy z instytucjami o zasięgu ponadgminnym, Policją, Prokuraturą Rejonową, Sądem Rejonowym, kuratorami sądowymi i organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz przeciwdziałania przestępczości. 5. Zapewnienie dzieciom i młodzieży alternatywnych form spędzania czasu wolnego. 6. Zapewnienie mieszkańcom bezpieczeństwa na drodze, m.in. poprzez remont ulic i dróg gminnych, budowę przydrożnych chodników, przejść dla pieszych i oświetlenia, organizację dowozu dzieci i młodzieży do szkół. Czas realizacji działań: Działania ciągłe w latach 2014-2020 Podmioty odpowiedzialne za realizację działań: Wójt, Rada Gminy, Urząd Gminy, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, placówki oświatowe szczebla podstawowego i gimnazjalnego, ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 67 – Poz. 1068
placówki kulturalne, jednostki sportowo-rekreacyjne, placówki opiekuńczo-wychowawcze wsparcia dziennego. Partnerzy w realizacji działań: Placówki ponadgimnazjalne w powiecie, Policja, Prokuratura Rejonowa, Sąd Rejonowy, kuratorzy sądowi, społeczność lokalna. Źródła finansowania działań: Budżet samorządowy (gminny, powiatowy) i centralny, fundusze zewnętrzne, m.in. fundusze strukturalne Unii Europejskiej, inne programy, organizacje pozarządowe, sponsorzy indywidualni. Wskaźniki monitoringowe: · liczba popełnionych i wykrytych przestępstw, · liczba opracowanych i realizowanych programów profilaktyczno-edukacyjnych oraz liczba osób nimi objętych, · liczba przedsięwzięć edukacyjno-informacyjnych, · liczba wspólnych przedsięwzięć różnych podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przestępczości, · liczba alternatywnych form spędzania czasu wolnego dla dzieci i młodzieży oraz liczba osób z nich korzystających, · liczba zrealizowanych inwestycji w celu poprawy bezpieczeństwa na drodze, · liczba dzieci i młodzieży dowożonych do szkół, · stopień poczucia bezpieczeństwa mieszkańców. Cel strategiczny 6.: Rozwój kapitału społecznego i ludzkiego. Cele operacyjne: 1. Wzmacnianie kadry pomocy społecznej oraz rozwijanie infrastruktury socjalnej. 2. Wyzwalanie aktywności obywatelskiej. 3. Wspólne diagnozowanie problemów społecznych i potrzeb mieszkańców. Kierunki działań do celów operacyjnych 1-3. 1. Utrzymanie liczby pracowników socjalnych na poziomie zgodnym z zapisami ustawy o pomocy społecznej. 2. Dokształcanie kadry pomocy społecznej, udział w konferencjach i szkoleniach. 3. Rozwijanie infrastruktury socjalnej w gminie poprzez poszerzenie oferty już działających jednostek oraz utworzenie, w razie potrzeby, nowych. 4. Zachęcanie mieszkańców do udziału w rozwiązywaniu lokalnych problemów społecznych oraz wspieranie inicjatyw społecznych. 5. Inicjowanie powstawania w gminie nowych grup samopomocowych oraz organizacji pozarządowych funkcjonujących w obszarze polityki społecznej lub zachęcanie do podejmowania w gminie działalności przez organizacje tego typu o ponadlokalnym obszarze działania. 6. Inicjowanie powstawania w gminie podmiotów ekonomii społecznej. 7. Realizowanie zadań z zakresu rozwiązywania problemów społecznych przy współpracy z organizacjami pozarządowymi, podmiotami ekonomii społecznej oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego (także o zasięgu ponadgminnym). ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 68 – Poz. 1068
8. Wspieranie lokalowe i doradcze organizacji pozarządowych, grup samopomocowych, podmiotów ekonomii społecznej, promowanie ich działalności oraz udzielanie im pomocy w pozyskiwaniu środków z innych niż budżet gminy źródeł finansowania. 9. Propagowanie idei wolontariatu oraz pozyskiwanie wolontariuszy do udziału w realizacji zadań dotyczących rozwiązywania problemów społecznych. Czas realizacji działań: Działania ciągłe w latach 2014-2020. Podmioty odpowiedzialne za realizację działań: Wójt, Rada Gminy, Urząd Gminy, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Partnerzy w realizacji działań: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Gdańsku, organizacje pozarządowe, podmioty ekonomii społecznej i inne podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego, kościoły i związki wyznaniowe, społeczność lokalna. Źródła finansowania działań: Budżet samorządowy (gminny, powiatowy, wojewódzki) i centralny, fundusze zewnętrzne, m.in. fundusze strukturalne Unii Europejskiej, inne programy, organizacje pozarządowe, sponsorzy indywidualni. Wskaźniki monitoringowe: · liczba pracowników socjalnych, · liczba szkoleń i konferencji, w których uczestniczyła kadra pomocy społecznej, · liczba jednostek pomocy społecznej, · liczba inicjatyw społecznych, · liczba działających w gminie grup samopomocowych, · liczba działających w gminie organizacji pozarządowych, funkcjonujących w obszarze polityki społecznej, · liczba działających w gminie podmiotów ekonomii społecznej, · liczba wspólnych przedsięwzięć z zakresu rozwiązywania problemów społecznych, · liczba wspieranych przez samorząd gminy organizacji pozarządowych, grup samopomocowych i podmiotów ekonomii społecznej, · liczba wolontariuszy. Ramy finansowe strategii w latach 2014-2020*
szacunkowe wydatki pozapłacowe (w zł) w latach:
2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
8.629.122
*) środki finansowe zaplanowane na realizację zadań z zakresu strategii 2. WDROŻENIE STRATEGII, MONITOROWANIE JEJ REALIZACJI Koordynatorem realizacji działań wyznaczonych w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Starogard Gdański na lata 2014-2020 będzie Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Działania te będą podejmowane przez wskazane powyżej podmioty. Monitoring zapisów strategicznych, polegający na systematycznym zbieraniu i analizowaniu informacji dotyczących realizowanych bądź zrealizowanych już działań, będzie prowadzony przez zespół oceniający strategię. Gromadzone dane pozwolą zidentyfikować i rozwiązać problemy, które pojawią się w trakcie ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 69 – Poz. 1068
wdrażania dokumentu, oraz stwierdzić, czy wyznaczone działania zmierzają w słusznym kierunku i przynoszą zakładane zmiany. Zespół oceniający zostanie powołany zarządzeniem Wójta Gminy Starogard Gdański, a w jego skład wejdą m.in.: przedstawiciele podmiotów realizujących strategię, w tym przedstawiciel Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej. Zasady działania zespołu zostaną określone zarządzeniem Wójta Gminy Starogard Gdański. Zespół oceniający strategię będzie oceniał poziom wdrożenia zapisów strategicznych raz na rok, a następnie przygotuje raport monitoringowy. Zawartą w nim ocenę skuteczności polityki społecznej prowadzonej w gminie wraz z rekomendacjami przekaże Wójtowi Gminy i Przewodniczącemu Rady Gminy. Do oceny stopnia wdrożenia wyznaczonych działań zostaną wykorzystane m.in. sformułowane pod każdym celem strategicznym wskaźniki monitoringowe. Przygotowany wykaz nie wyczerpuje wszystkich wskaźników, jakie mogą być zastosowane w procesie monitorowania realizacji strategii. W miarę rozwoju systemu monitorowania dokumentu będą mogły zostać zidentyfikowane nowe wskaźniki, które w odpowiedni sposób będą charakteryzowały przebieg realizacji podejmowanych działań. 3. PROGRAMY I PROJEKTY Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Starogard Gdański na lata 2014-2020 będzie skuteczna, o ile przedstawiciele samorządu lokalnego będą posiadali zasoby finansowe bądź pozyskają środki finansowe z zewnątrz, które umożliwią jej realizację, w tym realizację programów i projektów zgodnych z przyjętymi w dokumencie działaniami. Programy i projekty można realizować w okresach rocznych, dłuższych lub krótszych, w zależności od ich charakteru. 3.1. PROGRAMY Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Starogard Gdański na lata 2014-2020 będzie realizowana w szczególności poprzez poniżej wymienione programy: · Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, · Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii, · Program współpracy Gminy Starogard Gdański z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. 3.2. PROJEKTY Prezentowane poniżej projekty powstały w trakcie prac nad strategią i wpisującym się w jej zapisy programem wspierania rodziny. Ich autorami są przedstawiciele instytucji i organizacji pozarządowych działających w gminie w obszarze polityki społecznej. Projekty stanowią „bank pomysłów”, tzn. ich realizacja jest wskazana, ale możliwa będzie dopiero wtedy, gdy ich wnioskodawcy pozyskają niezbędne środki finansowe. Realizatorami projektów są ich wnioskodawcy. Projekt 1. „Szkoła w ruchu” Wnioskodawca projektu Zespół Szkół Publicznych w Kokoszkowach Cel główny projektu Rozwijanie sprawności fizycznej poprzez zabawy i gry zespołowe, propagowanie zdrowego stylu życia. Cele szczegółowe projektu · doskonalenie techniki i taktyki w grach zespołowych, · wyrobienie nawyku aktywnego spędzania czasu wolnego. Miejsce realizacji projektu sala gimnastyczna, boiska w ZSP Kokoszkowy. Beneficjenci projektu uczniowie klas IV-VI i uczniowie klas I-III gimnazjum. Partnerzy w realizacji projektu ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 70 – Poz. 1068
OSiR, MOS. Czas realizacji projektu Od września do czerwca. Projekt 2. „Pogadanki o bezpieczeństwie z policją. Odpowiedzialność za swoje czyny na portalach społecznościowych. Wzajemne relacje w grupie (koleżeństwo, przyjaźń). Relacje wobec inności.” Wnioskodawca projektu Publiczna Szkoła Podstawowa w Trzcińsku Miejsce realizacji projektu PSP Trzcińsk Beneficjenci projektu Klasy I-III, Klasy IV-VI. Projekt 3. Wnioskodawca projektu Dom Pomocy Społecznej w Szpęgawsku Cel główny projektu Zmniejszenie bezrobocia. Cele szczegółowe projektu · zwiększenie liczby miejsc pracy, · zmniejszenie liczby osób korzystających z pomocy społecznej. Miejsce realizacji projektu Gmina Starogard Gdański. Beneficjenci projektu Bezrobotni z terenu gminy Starogard Gdański. Partnerzy w realizacji projektu lokalni przedsiębiorcy. Projekt 4. „Wielodzietność to nie patologia” Wnioskodawca projektu Joanna Rogaczewska, Szpęgawsk Cel główny projektu Otwarcie społeczeństwa na rodziny wielodzietne i uświadomienie, że rodziny wielodzietne to nie patologia. Cele szczegółowe projektu · pomoc rodzinom wielodzietnym w trudnych sytuacjach życiowych, · ukazanie korzyści płynących z posiadania dużej rodziny. Miejsce realizacji projektu Sołectwo Szpęgawsk Beneficjenci projektu Rodziny wielodzietne ze wsi Szpęgawsk oraz pozostałe rodziny. Partnerzy w realizacji projektu ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 71 – Poz. 1068
· GOPS, · Urząd Gminy, · Stowarzyszenie Cordis Szpęgawsk, · Sołectwo Szpęgawsk, · Koło Gospodyń Szpęgawsk, · PSP Brzeźno Wielkie. Czas realizacji projektu Jeden rok. Projekt 5. „Pogadanki dla dzieci i młodzieży na terenie szkół lub świetlic wiejskich dotyczące umiejętności rozwiązywania problemów społecznych” Wnioskodawca projektu Dagmara Werner – sołtys wsi Zduny Cel główny projektu Niwelowanie problemów społecznych poprzez ich naświetlenie i wskazanie innych dróg wyboru. Cele szczegółowe projektu · zapoznanie z problemami społecznymi i poznanie sposobów ich rozwiązywania, · wskazanie instytucji pomocnych w rozwiązywaniu problemów społecznych. Miejsce realizacji projektu Szkoła lub świetlica wiejska. Beneficjenci projektu Dzieci i młodzież. Partnerzy w realizacji projektu · funkcjonariusz Policji, · psycholog, · pedagog, · pracownik socjalny. Czas realizacji projektu 3-5 pogadanek. Projekt 6. „Jestem, więc pomagam” (akcja charytatywna) Wnioskodawca projektu Samorząd Uczniowski Zespołu Kształcenia i Wychowania w Rywałdzie Cel główny projektu Pomoc materialna najuboższym. Cele szczegółowe projektu · integracja społeczności uczniowskiej, · zaangażowanie uczniów (rozwijanie aktywności), · uwrażliwianie na potrzeby innych. Miejsce realizacji projektu Zespół Kształcenia i Wychowania w Rywałdzie. ______Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 72 – Poz. 1068
Beneficjenci projektu Uczniowie z najuboższych rodzin. Partnerzy w realizacji projektu GOPS, firmy prywatne. Czas realizacji projektu Rok szkolny. Projekt 7. „Zmagania fitnesowe, by ciało było smukłe i zdrowe” Wnioskodawca projektu Publiczna Szkoła Podstawowa w Rokocinie Cel główny projektu Promocja zdrowego trybu życia. Cele szczegółowe projektu · promocja aktywności fizycznej, · walka z otyłością, · integracja środowiska lokalnego i szkolnego. Miejsce realizacji projektu Publiczna Szkoła Podstawowa w Rokocinie Beneficjenci projektu · rodzice uczniów, · dzieci, · społeczność lokalna. Partnerzy w realizacji projektu GOPS, instruktor fitness, dietetyk. Czas realizacji projektu Cyklicznie – w zależności od dostępnych środków finansowych i zainteresowania społeczności. IV. UWAGI KOŃCOWE Zapisy zawarte w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Starogard Gdański na lata 2014-2020 będą realizowane w ramach przyjętych działań w zależności od posiadanych przez samorząd gminy i pozyskanych z zewnątrz środków finansowych. Dla osiągnięcia wyznaczonych w dokumencie celów konieczne będzie współdziałanie różnych podmiotów funkcjonujących w obszarze polityki społecznej, w tym tych, które działają na wyższym szczeblu administracyjnym. Autorzy dokumentu pragną złożyć serdeczne podziękowania wszystkim tym, którzy uczestniczyli w jego budowie, przyczyniając się do identyfikacji problemów społecznych występujących w gminie. Jednocześnie chcą wyrazić nadzieję na dalszą współpracę w realizacji zapisów strategii.