9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

ÜLKEMİZDE İLK X-BLOC UYGULAMA ÖRNEĞİ: FİLYOS LİMANI DALGAKIRANI

Mehmet SAĞ, Su Yolları Dairesi Başkanı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü, Ankara Merih Özcan, Genel Müdür, ARTI Proje Dubai Branch, Dubai, BAE [email protected]

ÖZET Dünya ölçeğinde bakıldığında, daha iyi stabilite katsayıları veren , CORE-Loc, XBLOC gibi yeni nesil blokların uzun süredir dalgakıran inşaatlarında kullanımda olduğu bilinmektedir. Hemen hemen hepsi lisanslarla korunan bu ürünlerin ülkemizde uygulanması mümkün olamamıştır. Kamu projelerinde yer bulamayan bu ürünler özel sektör projelerinde de tecrübe eksikliği nedeniyle kullanılamamıştır. Yapılan araştırma ve analizler sonucunda sağladığı teknik ve ekonomik faydalar göz önünde bulundurularak Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü (AYGM) tarafından ilk XBLOC uygulamasının Filyos Limanı’nda yapılmasına karar verilmiştir. Halihazırda inşaat çalışmaları devam etmekte olan limanda, ana ve tali dalgakıranda XBLOC elemanlarla koruma yapılmaktadır. İstanbul Yeni Havalimanı İkmal Limanı gibi benzer projelerde de XBLOC kullanılmaktadır. Ayrıca Rize-Artvin Havalimanının koruma tabakalarında da XBLOC kullanımı için çalışmalar yapılmaktadır. Bu bildiride, XBLOC elemanlar ile dalgakıran koruma tabakası tasarım esasları anlatılacak, ANTİFER blok, ve ACCROPODE gibi diğer koruma blokları ile kıyaslaması yapılacak ve yapım ile uygulama süreçlerinde sağladığı faydalar ele alınacaktır. Anahtar Kelimeler: Xbloc, Tetrapod, Accropode, Dalgakıran, Hidrolik stabilite

FIRST XBLOC APPLICATION IN TURKEY: FILYOS PORT BREAKWATERS It is known that new generation armour blocks such as Accropode, Core-Loc and Xbloc, which give better stability coefficients, have been used in constructions around the world for a long time. Almost all of these products protected by licenses and haven’t implemented in our country. These products, which could not be included in public projects, could not be used in private sector projects either due to lack of experience.

194 9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

Considering the technical and economic benefits provided by the extensive research and analysis, it was decided by the General Directorate of Infrastructure Investments to implement the first Xbloc application at Filyos Port. Construction works of the main and the secondary breakwaters protected with Xbloc elements are currently in progress at the port. Xbloc is being used in similar projects such as New Istanbul Airport Supply Port. In addition, the studies continue for the usage of Xbloc armour units in the armour layer design of Rize – Artvin Airport. In this paper, Xbloc elements and breakwater armour layer design principles will be explained and compared with other armour blocks such as Antifer block, Tetrapod and Accropode, the benefits at the processes of design and application will be discussed. Keywords: Xbloc, Tetrapod, Accropode, Breakwater, Hydraulic stability

SUNUŞ Ülkemizde dalgakıran ve tahkimat inşaatlarında koruma tabakasında iri ocak taşı kullanımı, uygun özellik ve boyutta malzeme temininin kolay ve dalga şartlarının uygun olduğu bölgelerde en ekonomik alternatif olarak öne çıkmaktadır. Başta Karadeniz olmak üzere, tasarım dalgalarının yüksek değerlere ulaştığı bölgelerde ise dalgakıranların koruyucu tabakalarında küp beton blok ve Tetrapod elemanlar, ocak taşından sonra ülkemizde en çok kullanılan kaplama bloğu olagelmiştir. 90’lı yıllardan itibaren Tetrapod bloklardan daha çok antifer bloklarla çeşitli projeler yapılmaya başlanmıştır. Gerek Dalga Atlası gibi çalışmalarla tasarım dalgalarının güncellenmiş olması, gerekse yeni şartnamelerle tasarımda 100 yıllık yineleme dönemli dalgaların kullanılması gereğinin ortaya konmasıyla, koruma tabakasında kullanılması gereken antifer blok veya Tetrapod boyutlarında büyük artışlar ortaya çıkmış, 30 ton ve üstündeki antifer blok veya Tetrapod elemanlar kullanan projeler yapılmaya başlanmıştır. Bu boyutlardaki Tetrapod’ların kullanımı, ekipman ihtiyaçları, beton dayanımları, durabilite vb. pek çok konuda sorunlar getirmektedir. Boyutları arttıkça Tetrapod bacaklarının çarpma nedeniyle kırılma riski artmaktadır ve bu konu çok sayıda araştırmaya da konu olmuştur (Burcharth, 1995). Dünya uygulamalarına bakıldığında, son 30 yıllık dönemde Tetrapod uygulamalarının terkedilmeye başlandığı ve bunun yerine geliştirilen yeni nesil olarak adlandırılabilecek (Accropode, Xbloc, Core-Loc gibi) beton elemanların kullanıldığı gözlenmektedir. Tetrapod’a göre büyük avantajlar içeren bu yeni koruma elemanlarını kullanımının ülkemizde de yaygınlaşması önemli görülmektedir. Tetrapod’dan farklı olarak iki yerine tek sıra yerleştirilen yeni nesil elemanlar, yüksek kilitlenme özellikleri nedeniyle de birim ağırlıkta da önemli avantajlar sağlamaktadır.

195 9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

BETON KORUMA ELEMANLARI İlk yapay koruma elemanları küp olarak üretilmişlerdir. Zaman içinde küp elemanların stabilitelerini ve porositeleri arttırılırken beton ihtiyacını azaltmak için yapılan çalışmalar sonucu 2 tip yapay koruma elemanı sınıfı ortaya çıkmıştır. Bunlar aşağıda gösterildikleri üzere: • Rastgele yerleştirilen ve birbirine kenetlenen koruma elemanları • Düzenli yerleştirilen ve sürtünme ile çalışan koruma elemanlarıdır. Tablo 1. Beton Koruma Elemanları

Yerleşim: Rastgele Yerleşim: Rastgele Yerleşim: Rastgele Yerleşim: Düzenli

Stabilite: Ağırlık Stabilite: Ağırlık ve kilitlenme Stabilite: Kilitlenme Stabilite: Sürtünme

Çift Tabakalı Koruma Tek Tabakalı Koruma

Küp Tetrapod Accropode Cob Fransa,1950 Fransa,1980 İngiltere,1969

Modifiye Küp Core-loc Diahitis ABD,1959 Hollanda,1962 ABD,1996 İrlanda,1998

Antifer Küp Tribar A-Jack Seabee Fransa,1973 ABD,1958 ABD,1998 Avustralya,1078

Haro Stabit Xbloc Shed Belçika,1984 İngiltere,1961 Hollanda,2003 İngiltere,1982

Tripod Hollanda,1962 G.Afrika,1963

Küp, modifiye küp ve Antifer küp gibi düzensiz yerleştirilen hacimli elemanların stabiliteleri büyük çoğunlukla kendi ağırlıklarına ve bir miktar diğer elemanlara tutunmalarına bağlıdır. 1950’lerden sonra koruma elemanı gelişimi, görece basit geometriye sahip ve kilitlenme özelliği zayıf elemanlardan (Tetrapod, Akmon), daha ekonomik, karmaşık şekilleri sayesinde kilitlenme özelliği daha yüksek elemanlara (Dolos, Stabit) doğru kaymıştır. Blok şeklinin optimize edilmesiyle kilitlenme özelliği arttırılmıştır fakat bu artış yanında kırılganlığı da getirmiştir. 1980’e kadar hidrolik stabilitedeki belirsizlikler ve her bir elemanın yapısal bütünlüğü göz önüne alınarak koruma elemanları iki

196 9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

sıra halinde uygulanmıştır. Daha sonra ise, tekil elemanların sağlamlıklarının artması ve hidrolik tasarımda daha büyük emniyet katsayıları kullanımıyla tek sıralı uygulamalar yapılmaya başlanmıştır. İlk tek sıralı uygulama Accropode ile yapılmış sonrasında Core-Loc ve Xbloc uygulamaları takip etmiştir. Düzenli yerleştirilen koruma elemanları tipik olarak basit şekilli (Seabee, Diahitis) veya karmaşık şekilli (Cob, Shed) paralel-yüzlü, içi boş bloklardır. Stabilitelerini sağlayan en büyük etken diğer bloklarla etkileşimlerinden oluşan sürtünmedir. Dünyada en yaygın kullanımı olan Accropode’lar, özel şekilleri ve sahada yerleşim kuralları sayesinde tek sıra uygulanabilmeleriyle tek sıralı beton koruma elemanlarının ilk örneğidir (Muttray, 2008). Kilitlenebilirlik sayesinde, elemanların dalga etkisi altında sallanmaları en alt seviyede kalmakta ve ufalanma, kırılma gibi problemleri ortadan kalkmaktadır. Tasarımcı firma tarafından KD:15/12 (kırılmayan ve kırılan dalga için) stabilite kat sayısı kullanılması tavsiye edilmiştir. Bu stabilite katsayısı ile Accropode’lar %20- %30 arasında bir güvenlik payıyla uygulanabilirler. Çeşitli modifikasyonlarla geliştirilmiş olan Accropode-II versiyonu da son dönemlerde uygulamaya girmiştir. Xbloc 2001 yılında Hollanda kökenli Delta Marine Consultants firması tarafından geliştirilmeye başlanmıştır. Başlangıç noktası bir deniz yüklenici firmasının dışa bağımlılığını azaltarak projelerinde kullanabileceği bir koruma elemanı geliştirme arzusudur aynı zamanda Accropode ile teknik ve maliyet yönlerinden rekabet edebilmek hedefiyle yola çıkılmıştır.

Şekil 1. Xbloc görünüşü

Beton elemanlı koruma tabakası hesaplarında, dalgakıran tasarımında standart olarak Hudson veya Van der Meer denklemleri kullanılabilir. Elemanlar arasındaki farklılıkları ortaya koymak amacıyla, stabilite katsayılarının basit bir kıyaslaması aşağıdaki tablolarda verilmiştir.

197 9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

Tablo 2. Bazı beton koruma elemanları için stabilite katsayıları

Stabilite katsayısı H /ΔD Referanslar s n Gövde kafa Koruma Kırılmayan Kırılan Kırılmayan Kırılan Hasar Elemanı dalga dalga dalga dalga %0 1.7 – 2.0 - Van der Meer (N =0) od (1988) Şev Eğimi: %5 2.3 – 2.9 - 1:1.5 (N =0.5) Tetrapod od 2.3 2.2 2.1 1.95 SPM (1984) 2.5 2.4 2.2 2.1 Şev Eğimi: 1:1.5 <%5 2.75 Şev Eğimi: 1:2.0 2.9 (7) 2.3 2.2 (8) Şev Eğimi: 1:3.0 2.5 2.3 Tasarım için Accropode - 2.7 (15) 2.5 (11.5) (12) (9.5) parantez içindeki Core-Loc - 2.8 (16.0) 2.6 (13.0) Hudson stabilite katsayıları, 3:4 Xbloc - 2.8 (16.0) 2.6 (13.0) şev eğimi için verilmiştir.

Tablolarda görüldüğü üzere, Tetrapod için 8 olan stabilite katsayısı Xbloc için 16 olarak verilmektedir. Bunun anlamı, aynı şartlarda Tetrapod’a göre yarı ağırlıkta bir Xbloc elemanın yeterli olduğudur. Dalgakıranların kafa bölümlerinde Xbloc’un avantajı daha da artmaktadır ve ağırlık oranı 2 kattan 2.4 kata çıkmaktadır. Tek tabakalı koruma elemanları “sıfır hasar” için tasarlanırlar, %0-5 hasar aralığı bile kabul edilmemektedir. Tasarım fırtınası sırasında koruma tabakasının görevini yerine getirmesini sağlayacaklarını garanti altına almak için daha büyük emniyet katsayıları ile tasarlanırlar, tasarım dalgasından %20 daha büyük dalgalara bile büyük bir hasar almadan dayanmaları beklenir. Xbloc gibi kilitlenebilir tek tabakalı koruma tabakası elemanları genel olarak 1:1.33 – 1:1.5 eğimli şevlerde uygulanır ancak 1:1.25 – 1:2 eğime kadar kullanılmaları mümkündür, şev eğimi stabilite üzerinde etkili değildir.

XBLOC İLE DALGAKIRAN TASARIMI Xbloc düz bir tabanı, 4 yanında girintileri olan, ön ve arka yüzlerinde ise kare formunda çıkıntıları olan bir beton elemandır. Karakteristik boy “D” ile gösterilmektedir, elemanın enini, boyunu ve yüksekliğini göstermektedir. Elemanın hacmi karakteristik boyunun küpünün üçte birine eşittir (V=1/3*D3).

198 9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

Şekil 2. Xbloc geometrisi

Xbloc elemanların hidrolik stabilitesi, dalga tırmanma ve aşma karakteristikleri ve inşaat sırasında dizilme düzenleri ile ilgili olarak literatürde çok sayıda yayın bulunduğundan bu konular burada tekrar ele alınmayacaktır. Buna ait literatürün bir listesi Kaynaklar bölümünde görülebilir. Xbloc boyutlandırmasında hacim seçimi şu formülle yapılmaktadır:

3 HS V   (1) 2.77x

V: Xbloc Hacmi, (m3)

HS: Tasarım Dalgasının Yüksekliği, (m)

Δ: Bağıl Beton Yoğunluğu, [(ρC – ρW) / ρW], (-)

ρW: Deniz Suyunun Yoğunluğu, (kg/m3)

ρC: Betonun Yoğunluğu, (kg/m3)

Hudson formülünde şev eğimi 3V:4H ve Kd:16 alındığında bu formülle aynı sonucu vermektedir. Tavsiye edilen beton yoğunluğu 2350kg/m3 ile 2500kg/m3 arasındadır. Yukarıdaki formülle hesaplanan eleman hacmi, tasarlanan dalgakıranın maruz kalacağı yerel şartlara bağlı olarak bazı katsayı çarpanları ile arttırılmaktadır. Bu şartlar ve katsayıları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Birden fazla şartın etkin olduğu durumda en büyük çarpanın kullanılması yeterlidir.

199 9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

Tablo 3. Xbloc tasarımında kullanılacak güvenlik çarpanları (DMC, 2014)

Koruma tabakası üzerindeki Şart Düzeltme katsayısı etkisi Yapı ömrü süresince Tasarım dalgasının sık oluşması tasarım durumunda taşların yerinde 1.25 dalgasının sık sallanma durumuna laboratuvar oluşma testleriyle tetkik edilmelidir. olasılığı 1:30-1:20 eğim için 1.10, Yapı önünde Sarp taban eğimi koruma 1:20-1:15 eğim için 1.25, taban eğiminin tabakası üzerinde negatif bir yüksek olması dalga etkisi yaratabilir. 1:15-1:10 eğim için 1.50, 1:10’dan büyük eğim için 2.00 Kilitlenme özelliği elemanın üzerindeki yüke bağlı olduğundan dalgakıranın kretinde ve kretine yakın HKret /Hs <0.5; 2.00, Yapının düşük bölgedeki elemanların stabilitesi HKret /Hs <1.0; 1.50 kretli olması düşecek ve dalgadan daha çok etkileneceklerdir. Bu durumda daha büyük elemanlara ihtiyaç vardır.

Kıyıya yakın bölgede Hmax/Hs oranı 1.2 ile 1.4 arasında iken derin su şartlarında bu oran 1.8- Yapının derin 2.0’a kadar çıkabilmektedir. d> 2.50xHs; 1.50 su şartında Ayrıca derin suda yapılacak d> 3.50xHs; 2.00 bulunması yüksek bir topuk da dalga karakteristiğini değiştirecektir. Bu duruma karşı laboratuvar deneyleri yapılmalıdır. Çekirdek Düşük çekirdek geçirgenliği, Düşük geçirimli çekirdek; geçirgenliğinin koruma tabakası içinde yüksek 1.50, düşük olması basınç oluşmasına sebep olabilir. Geçirimsiz çekirdek; 2.00 Düşük eğimli şevlerde elemanlar Düşük şev arası kilitlenebilirlik α<1:1.5; 1.25, eğimi (<1:1.5) azalacağından stabilite α<1:2; 1.50 düşecektir.

Uzun şev yüzeyine sahip dalgakıranlarda elemanların oturma miktarını sınırlamak için üst üste en fazla 20 sıra dizilmesi tavsiye edilmiştir. Eğer daha fazla Xbloc dizilmesi gerekiyorsa ya eleman hacminin arttırılması ya da kayalarla topuk yaparak sıra sayısının düşürülmesi önerilmiştir.

200 9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

Xbloc’lar dizilmeden önce en alta Xbase adı verilen elemanlarla altlık yapılmaktadır. Xbase, Xbloc’un ön ve arka yüzündeki kare çıkıntılardan birinin elemandan çıkarılarak yüzlerden birisinin düz olması ile üretilir ve eleman bu düz yüzeyin üzerine oturtulur.

Şekil 3. Xbase ve Xbloc elemanları ile dizilim düzenleri

Xbloc’ların beton kaliteleri, ağırlıklarına göre C25-C35-C45 sınıfı (deniz suyuna dayanıklı) beton olarak seçilmektedir.

FİLYOS LİMAN PROJESİ Filyos Limanı ülkemizin son dönemlerindeki büyük kamu yatırımlarından biridir ve Orta Karadeniz bölgesinde ülkenin 3. Büyük limanı olarak tasarlanmıştır.

E4 E3 E6 E5

E2 W4 E1 W3 W5

W2

W1

Şekil 4. Filyos Liman planı ve dalgakıran kesit yerleri

201 9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

Şekil 5. Ana dalgakıran inşaatından bir fotoğraf

Şekil 6. Xbloc döküm ve depo sahasından fotoğraf

Filyos Limanı dalgakıran tasarımında, fizibilite aşamasında Accropode alternatifi de araştırılmış ancak ihale kesin projesinde Tetrapod kullanılmaya karar verilmiştir. AYGM Hidrolik Araştırma Daire Başkanlığı tesislerinde yapılan fiziksel model deneyleri ile desteklenerek, dalgakıran tasarımında 7.5 ile 45 ton arasında ağırlığa sahip Tetrapod’lu dalgakıran kesitleri geliştirilmiştir.

202 9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

Limanın uygulama projeleri aşamasında, Karadeniz şartlarında olumsuz dalga şartlarına maruz kalma süresini en azda tutmaya yardımcı olacak şekilde kaplama imalatını hızlandıracak yöntemler üzerindeki çalışmalar, Xbloc ile imalat yönteminin seçilmesiyle sonuçlanmıştır. Yapılan stabilite hesapları ve tasarlanan kesitlerin AYGM Araştırma Dairesi Başkanlığı Hidrolik Laboratuvarında test edilmesi sonucunda, sağladığı faydalar gözetilerek, dalgakıran tasarımlarının Xbloc ile gerçekleştirilmesi kabul görmüştür. Yapılan tasarım değişikliği sonucunda, dalgakıran inşaatında kullanılan beton kaplama elemanı adet, ağırlık ve toplam beton miktarlarındaki tasarruflar aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Tablo 4. Tetrapod ve Xbloc tasarımları karşılaştırması

Tetrapod Xbloc Ağırlığı (ton) 7.5 / 23 / 33 / 45 9.6 / 19.2 / 24 Adedi 29,432 21,553 Beton miktarı (m3) 311,658 161,128

Dalgakıranlardaki bir kesit için Tetrapod ve Xbloc alternatiflerinin görünüşü de aşağıdaki şekilde verilmektedir.

Şekil 7. Filyos limanı için Tetrapod ve Xbloc kesit alternatifleri

203 9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

Dalgakıran tasarımında Tetrapod’dan Xbloc’a değişiklik yapılması sağlanmış olan faydalar şu şekilde özetlenebilir: • Elleçlenecek Birim Ünite Adedinde Azalma: Tek sıra yerleştirilen Xbloc’lar çift sıra yerleştirilen Tetrapod’lara göre önemli miktarda birim adet avantajı sağlayabilmektedir. Filyos Limanı özelinde toplam ünite adedinde %27 mertebesinde azalma gerçekleşmiştir. • Elleçlenecek Ağrılıkta Azalma: Aynı tasarım dalgası özellikleri altında Xbloc stabilite katsayısının Tetrapod’a göre yaklaşık olarak 2 kat büyük olması nedeniyle, Xbloc’ların yarı ağırlıkta tasarlanması mümkün olabilmektedir. Daha hafif ünitelerle imalat yapılması, inşaatta kullanılacak makine ekipman kapasitelerinin küçültülebilmesi anlamına gelmektedir. • Beton Miktarında Azalma: Xbloc ünitelerinin Tetrapod’lara göre yaklaşık yarı ağrılıkta kullanılabilmesi ve toplam sayıdaki azalma nedeniyle, toplam beton miktarında önemli bir azalma ortaya çıkmaktadır. Filyos Limanı özelinde toplam kaplama tabakası betonunda oluşan azalma miktarı %48 olarak hesaplanmaktadır. • İş Hızı ve İşin Toplam Süresinde Azalma: Xbloc kullanımı imalat hızı ve toplam iş süresi bakımından da Tetrapod’a göre önemli avantajlar içermektedir. Elleçlenecek toplam ünite adedinin azalması, kaplama tabakasının daha hızlı yapılabilmesine olanak sağlamaktadır. Toplam ünite adedindeki azalmayla ilişkili olarak kaplama imalatında %25’e varan süre tasarrufu sağlanmıştır. • Toplam beton miktarının azalması, sahada prekast beton ünite üretiminin hızlanmasına olanak sağlayacaktır. Üretim süresinin %40 mertebesinde azalması sağlanmıştır. • Daha hafif ünitelerin yerleştirilecek olması da kullanılacak olan makine ekipmanların kapasitelerinin küçülmesi yanında hareket kabiliyetlerinin artmasına ve daha hızlı çalışmaya olanak sağlamıştır. • Mukavemet ve Dayanım Avantajları: daha küçük Xbloc elemanların kullanılmasıyla, büyük Tetrapod’ların imalat, taşınma, yerleştirme ve işletme süreçlerindeki mukavemet ve dayanım problemlerinin de önüne geçilmiştir. Büyük Tetrapod’lardaki beton kalitesi riskleri ile bacak kırılma ve çatlama riskleri tamamen ortadan kaldırılmıştır.

204 9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

SONUÇ ve ÖNERİLER Yeni nesil beton kaplama elemanları taş anroşman ve Tetrapod uygulamalarına göre önemli avantajlar içermektedir. Elleçlenecek birim elemanın ağırlığı önemli miktarda düşebilmekte ve bu sayede ekipman ihtiyacı azaltılabilmekte ve inşaat kalitesi arttırılabilmektedir. Tek sıra yerleştirilen elemanlar, çift sıra uygulamalarına göre de belirgin bir imalat süresi avantajına sahiptir. Xbloc elemanlar, aynı kategoride yer alan yeni nesi ürünler içinde en gelişmişidir ve dünya çapında geniş kullanım olanağı bulabilmiş durumdadır. Boşluk oranı daha fazla olarak yerleştirilebildiklerinden diğer ünitelere göre beton miktarı tasarrufu sağlayabilmektedir. Önceki bölümlerde anlatıldığı üzere Xbloc kullanıldığında, aynı dalga şartlarında Tetrapod’ların yaklaşık yarı ağırlığında elemanlar yeterli olmaktadır. Tetrapod’ların ağırlığı arttıkça işletme süresince gözlenen kırılma ve çatlama riskleri Xbloc’larda oluşmamaktadır. Lisansla korunan bir ürün olması nedeniyle imalat ve uygulaması bu ürünü geliştiren uzmanların denetim ve kontrolü altında yapılmaktadır ve bu şekilde yüksek uygulama kalitesi sağlanabilmektedir. Yeni nesil beton elemanların ülkemiz projelerinde kullanımının yaygınlaşmasının önemli faydaları birlikte getireceği düşünülmektedir. Bu anlamda Filyos Limanı ile başlayan ve hemen kısa sürede diğer projelerle devam eden bu sürecin dalgakıran yatırım maliyetlerine katkıları olacaktır. Dünya ölçeğinde, beton koruma elemanları ile ilgili araştırma ve çalışmalar devam etmektedir ve Xbloc’ların geliştirilmiş versiyonu olan Xbloc plus 2018 yılı içinde sektöre sunulmuştur. Ülkemizdeki projelerin de bu gelişmelerin dışında kalmaması, projeci ve uygulamacılarımızın da bu tecrübeleri uygulayarak edinmeleri ülke mühendisliğinin uluslararası rekabeti için de yararlı olacaktır.

Şekil 8. Yeni Xbloc versiyonu Xbloc plus

205 9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

KAYNAKLAR Allsop N. W. H., 1988, Concrete Armour Units for Rubble Mound Breakwaters and Sea Walls: Recent Progress. Hydraulics Research Ltd. Bakker P., van den Berge A., Hakenberg R., Klabbers M., Muttray M., Reedijk B., Rovers I., 2003, Development of Concrete Breakwater Armour Units, Delta Marine Consultants, Hollanda Burcharth, Jensen, Liu, Meer, D’Angremınd, 1995, Design Formula for Tetrapod Breakage CLI, 2009. Advantages of the CLI Single Layer System Accropode in Comparison with the Tetrapod Double Layers System. DMC, 2014, Guidelines for Xbloc Concept Designs. Delta Marine Consultants, Hollanda Giraudel C., Garcıa N., Ledoux S., 2014, Single-Layer Breakwater Armouring: Feedback on the Accropode Technology From Site Experıence Muttray M., Reedijk B., & Klabbers M., 2003, Development of an Innovative Breakwater Armour Unit. Delta Marine Consultants, Hollanda Muttray M., & Reedijk B., 2008, Design of Concrete Armour Layers. Delta Marine Consultants, Hollanda Oever E. T., Verhagen, H. J., Klabbers M., & Reedijk B., 2006, Theoretical and Experimental Study on the Placement Of Xbloc Armour Units Pearson J., Van der Meer J. W., Bruce T., & Franco L., 2005, Overtopping Performance of Different Armour Units for Rubble Mound Breakwaters Van der Meer J. W., 1998, Geometrical Design Of Coastal Structures Van der Meer J. W., 1999, Design of Concrete Armour Layers

206