Wyspa Capri, Położona W Zatoce Neapolitańskiej Na Morzu Tyrreńskim, Którą Szczególnie Upodobali Sobie Rzymscy Cesarze – Oktawian I Tyberiusz
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Ślady czasów cesarskich na wyspie Capri - poznajemy zabytki z czasów antycznych Ślady czasów cesarskich na wyspie Capri - poznajemy zabytki z czasów antycznych Ślady czasów cesarskich na wyspie Capri - poznajemy zabytki z czasów antycznych Ważne daty 29 p.n.e. – Capri staje się częścią Imperium Rzymskiego 27 p.n.e. - 14 n.e. – panowanie Oktawiana Augusta 14‐37 n.e. – panowanie Tyberiusza ok. 120 n.e. – powstają Żywoty Cezarów Swetoniusza 1860 – Capri staje się częścią Królestwa Włoch Scenariusz dla nauczyciela Źródło: online-skills, licencja: CC0. II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń: 2. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu historii starożytnej: b) historia Rzymu: – droga do władzy i panowanie Oktawiana Augusta, – Rzym pod władzą cesarzy; sylwetki wybranych cesarzy: Tyberiusz. III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń: 4. jest świadomy antycznych korzeni kultury polskiej, europejskiej i światowej; Nauczysz się opowiadać historię wyspy Capri; wskazywać starożytne zabytki znajdujące się na wyspie; tłumaczyć fragmenty dzieła Swetoniusza; opisywać dzieła malarskie zainspirowane wizytą na Capri. Podróże starożytnych Kiedy porównujemy życie starożytnych Greków i Rzymian do życia ludzi współczesnych, zauważamy wiele podobieństw. 1 1. Podobnie jak my, ludzie antyczni pracowali, zakładali rodziny, szukali rozrywki, zachwycali się literaturą i podróżowali. Podróże mogły wynikać z wielu przyczyn. Starożytni udawali się w podróż ze względów kultowych, aby odwiedzić świątynie czy wyrocznie, które miały im przy‐nieść odpowiedzi na ważne życiowe pytania. Inni w podróżach szukali wiedzy – wyjeżdżali po to, aby uczyć się u najlepszych filozofów czy retorów. Szczególnie często w tym celu wyjeżdżano do Grecji. Paolo Costa Baldi (fot.), Widok na wyspę Capri, 2011, wikimedia.org, CC BY 3.0 Były oczywiście podróże, które odbywano po prostu po to, by odpocząć od zwykłego codziennego zgiełku. Jednym z kierunków takich podróży były wyspy Morza Śródziemnego. Do popularnych miejsc należała wyspa Capri, położona w Zatoce Neapolitańskiej na Morzu Tyrreńskim, którą szczególnie upodobali sobie rzymscy cesarze – Oktawian i Tyberiusz. Charles Caryl Coleman, „W cieniu winnicy. Capri”, 1898, kolekcja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna Polecenie 1 Zastanów się nad poniższymi kwesami: jakie mogły być inne powody podróżowania w starożytności? jakie są główne motywacje podróżników w dzisiejszym świecie? podróżowanie w starożytności i dziś – jakie są podobieństwa, a jakie różnice? Przygotuj kilkuzdaniową wypowiedź uwzględniającą powyższe zagadnienia. Ćwiczenie 1 Nazwa wyspy pochodzi od łacińskiego wyrazu, które oznacza kozę. Jakie to słowo? capiceria capra capillus Wyspa Capri Nazwa Capri, jak już wiesz, pochodzi od wyrazu oznaczającego „kozę”. Jest to wyspa o powierzchni ponad 10 kilometrów kwadratowych, zbudowana w głównej mierze ze skał wapiennych. Znajdują się na niej dwa miasta – Capri i Anacapri. Najwyższym punktem na wyspie jest szczyt wzgórza Monte Salaro (589 m. n.p.m.). Szczegóły topograficzne zostały ukazane na poniższej mapie. Źródło: online-skills, licencja: CC0. Już w okresie paleolitu na wyspie przebywali ludzie, a ślady ich bytności odkryto w starożytności, o czym informuje nas Swetoniusz. W VII w. p.n.e. w czasie wielkiej kolonizacji na wyspę przybyli Grecy. Szczególny czas rozwoju przypada na okres rzymski. Wyspa od 29 r. p.n.e. znalazła się w granicach Cesarstwa Rzymskiego i szczególne znaczenie miała za panowania Oktawiana i Tyberiusza, o czym będzie mowa w dalszej części lekcji. Z końcem II wieku wyspa stała się raczej miejscem izolacji. Cesarz Kommodus w 182 roku zesłał tam swoją siostrę Lucillę, po tym jak dowiedział się o spisku na jego życie, w którym kobieta uczestniczyła. Widok z Capri, foto: Berthold Werner, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0 Turystyka Ruch turystyczny na Capri ożywił się w XIX i XX w. Na wyspę najczęściej dociera się drogą wodną poprzez port Marina Grande, zbudowany w 1928 r., który obecnie znajduje się w granicach miasta Capri. Capri, Grota Meravigiliosa, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0 Lazurowa Grota, wnętrze, wikimedia.org, CC BY-SA 1.0 Turyści chętnie odwiedzają też znajdujące się w Anacapri Schody Fenickie – 777 wykutych w skale stopni, które prowadzą do willi San Michele, w której znajduje się obecnie muzeum Axela Munthe. Willa ta została zbudowana na przełomie XIX i XX wieku przez tego szwedzkiego pisarza, autora „Księgi z San Michele”. Z jej okien roztacza się panoramiczny widok na Capri i port. W dali widać również Wezuwiusza. W otoczeniu willi znajdują się także ogrody ozdobione licznymi dziełami sztuki. Niektóre z nich pochodzą z czasów starożytnych. Na Capri znajdują się również tzw. Ogrody Augusta (Giardini di Augusto), które zawdzięczają swą nazwę pierwszemu cesarzowi rzymskiemu – Oktawianowi Augustowi. Pochodzą one jednak z końca XIX wieku. Turyści odwiedzają je nie tylko z powodu ciekawej, śródziemnomorskiej flory – znajdują się tu także wspaniałe tarasy widokowe, które pozwalają podziwiać skalne bloki zanurzone w morzu zwane Faraglioni di Capri oraz zatokę Marina Piccola z widokiem na elegancką uliczkę Via Krupp. Popularny jest również kościół San Michele, w którym znajduje się malowidło (na posadzce), przedstawiające wygnanie z raju. Turyści mają okazję również podziwiać pozostałości budowli wzniesionych w czasach cesarskich, które poznasz już za chwilę. Znaczenie wyspy dla cesarzy Czasy szczególnie pomyślne dla rozwoju wyspy w starożytności, to lata panowania dwóch cesarzy, którzy upodobali sobie Capri. Byli to Oktawian August oraz cesarz Tyberiusz. O tym, dlaczego ta wyspa miała dla nich tak duże znaczenie informuje nas Swetoniusz. Autor nieznany, August z Prima Porta, I w. n.e., Muzeum Watykańskie, wikimedia.org, domena publiczna Autor nieznany „Cesarz Tyberiusz”, 37 r n.e., Muzeum Chiaramon, Watykan, wikimedia.org, CC BY 2.5 Inne powody przywiązania do wyspy miał natomiast cesarz Tyberiusz, który mieszkał tam na stałe od 27 roku aż do swojej śmierci w 37 roku n.e. Przetłumacz fragment jego biografii wg Żywotu cezarów Swetoniusza, aby dowiedzieć się, z jakich względów Tyberiusz lubił spędzać czas na Capri, a następnie rozwiąż zadanie: [Tiberius] Capreas se contulit, praecipue delectatus insula, quod uno parvoque litore adiretur, saepta undique praeruptis immensae altitudinis rupibus et profundo mari. […]Ceterum secreti licentiam nanctus et quasi civitatis oculis remotis, cuncta simul vitia male diu dissimulata tandem profudit. Ćwiczenie 2 Na podstawie przetłumaczonego tekstu z dzieła Swetoniusza, z poniższych stwierdzeń wskaż zdanie NIEPRAWDZIWE: Tyberiusz lubił przebywać na Capri, ponieważ służył mu klimat wyspy. Tyberiusz lubił wyspę Capri, ponieważ dostęp do niej był utrudniony. Tyberiusz na Capri mógł zachowywać się bezkarnie, ponieważ nie był oceniany przez społeczeństwo. Budowle na Capri Nie dziwi więc fakt, że obaj cesarze wydawali pieniądze, aby uczynić to miejsce godnym cesarskiego majestatu. Ruiny wzniesionych przez nich budowli zachowały się do naszych czasów. W pobliżu Capri, w miejscu dzisiejszego portu, Oktawian August wybudował swoją nadmorską willę, przebudowaną później przez Tyberiusza. Do dziś możemy oglądać jej pozostałości. Tyberiusz, który na wyspie spędził ostatnie lata swojego życia, dopuszczając się tutaj wielu bezwstydnych rzeczy, nie szczędził pieniędzy dla wyspy. Zbudował tutaj 12 willi, które nazwano imionami olimpijskich bogów. Do naszych czasów zachowały się pozostałości Villi Damecuta i Villi Iovis. O zaletach wyspy i pobycie Tyberiusza na Capri pisze historyk rzymski Tacyt w swoich Rocznikach (Annales), pozostawiając nam informację o willach: Tymczasem Cezar […] ukrył się na wyspie Kaprei, którą od krańców Przylądka Surrentyńskiego oddziela szeroka na trzy mile cieśnina morska. Zapewne jej odludność szczególnie mu się podobała, ponieważ oblewające ją morze nie nastręcza żadnego portu, a zaledwie dla średniej wielkości statków jest kilka stanowisk; nadto nikt nie może tam wylądować, żeby go strażnik nie zauważył. Klimat wyspy w zimie łagodny, gdyż przeciwległa góra powstrzymuje ostre wiatry; lato, wystawione na działanie fawoniusza, jest bardzo przyjemne, bo przy tym dookoła rozlewa się otwarte morze; a roztaczał się stamtąd widok na najpiękniejszą zatokę, zanim wybuch Wezuwiusza wygląd okolicy odmienił. […] Lecz teraz rozpostarł się tu Tyberiusz z dwunastu ogromnymi willami o osobnych nazwach, a jak przedtem gorliwie oddawał się zajęciom publicznym, tak teraz w tym samym stopniu puścił swobodnie cugle bardziej tajemnym zbytkom i złowróżbnej gnuśności. Pozostałości po Villa Damecuta, foto: eliasabea_monaco, wikimedia.org, CC BY-SA 2.0 Villa Damecuta była jedną z willi wzniesionych przez cesarza Tyberiusza. Do jej zabudowy należała też w czasach starożytnych Lazurowa Grota. Obecnie jej pozostałości możemy oglądać w okolicy miasta Anacapri. Do najważniejszych zabytków należy też Villa Jovis, która została wzniesiona na szczycie wzgórza Monte Tiberio (354 m. n.p.m.). Tacyt w swoich „Rocznikach” informuje nas o tym, że była to największa z willi wzniesionych przez Tyberiusza. Najprawdopodobniej było to miejsce, w którym cesarz przebywał najczęściej. Zachowane ruiny pokazały, że znajdowały się w tym miejscu pomieszczenia typowe dla rzymskich term. Aby zapewnić wszelkie wygody cesarzowi, konieczne było gromadzenie wody deszczowej. Wielka sala, w której ucztowano, połączona była z korytarzem, który prowadził do urwiska skalnego. Cesarz miał strącać z niego swoich wrogów. Stan zachowania willi umożliwił również próby rekonstrukcji,