Historia Szachów Na Ziemi Ostrowskiej I Zarazem Szachista
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Paweł Dudziński (ur. 19 lutego 1983 w Kępnie) – Ostrowski szachista, trener, działacz i sędzia szachowy. Absolwent pedagogiki na UAM Poznań. Temat pracy dyplomowej: „Rozwiązywanie problemów w nauce gry w szachy przez dzieci”. Członek Komisji Historycznej Polskiego Związku Szachowego, przewodniczący Komisji Rewizyjnej WZSzach i wiceprezes Ostrowskiego Towarzystwa Szachowego. Posiada tytuł mistrza FIDE (Międzynarodowej Federacji Szachowej). W pracach nad dwoma tomami „Historii szachów na ziemi ostrowskiej” pomagali mu - historyk szachowy Tomasz Lissowski z Warszawy i małżonka Kinga Dudzińska (ur. 28 grudnia 1983 r. w Pleszewie), absolwentka Politechniki Poznańskiej. Prof. dr hab. Andrzej Kwilecki nt. II tomu „Historii...”: „Z XIX wieku pochodzą pierwsze udokumentowane ślady turniejowej gry szachowej na cz. II ziemiach polskich. W XX wieku powstają już kluby szachowe coraz liczniejsze, rozwija się życie międzynarodowe, organizowane są mecze i najróżniejsze turnieje. W szachy gra się w miastach nie tylko dużych, również w średnich i zupełnie małych. Jednak monografie poświęcone poszczególnym ośrodkom gry szachowej są nieliczne. Mam nadzieję, że druga już książka Pawła Dudzińskiego mówiąca o szachach i szachistach Ostrowa Wielkopolskiego zachęci miłośników historii innych miast do poszukiwania dokumentów i wspomnień umożliwiających opracowywanie dziejów tej gry w ich miejscowościach”. Z listu profesora Andrzeja Kwileckiego do autora nt. I tomu „Historii...”: Drogi Panie, dziękuję serdecznie za książkę nt. historii szachów ostrowskich i jednocześnie gratuluję tego wydawnictwa. Książkę oceniam wysoko: ma przejrzystą konstrukcję, oparta jest na starannie opracowanych i różnorodnych źródłach, podaje mnóstwo interesujących faktów z życia i działalności szachistów, zawiera obfity materiał ściśle szachowy /partie, tabele i wyniki turniejowe itp./, jest wkładem do b. ubogiej polskiej literatury regionalnej. Książka przypomniała mi szachistów ostrowskich, których dobrze niegdyś znałem /Wałczyk, Pisula, Lipiński/. Pamiętam też Hanię Wałczykównę i jej udział w pierwszym dużym turnieju błyskawicznym w Poznaniu. Pozdrawiam i życzę pomyślności w życiu i w szachach Andrzej Kwilecki Prof. dr hab. Andrzej Kwilecki (ur. 23 października 1928 w Kwilczu) – Znany socjolog, politolog Historia szachów na ziemi ostrowskiej i zarazem szachista. Zajmował się: migracjami i osadnictwem na Ziemiach Zachodnich, mniejszościami narodowymi, ziemiaństwem, integracją zachodnioeuropejską, historią socjologii polskiej i historią szachów. W 1990 napisał znakomite „Szachy w Poznaniu”, a w 1991 „Partie i kombinacje szachistów poznańskich” (wspólnie z R. Musem). Jedną z jego ostatnich publikacji jest książka pt.: „Silva rerum. Ludzie, instytucje, wydarzenia. Zapiski i wspomnienia” (Poznań 2007). ISBN 978-83-61530-00-8 Jacek Stanisław Bieniek (1964 – …) Paweł Dudziński Współpraca: Kinga Dudzińska & Tomasz Lissowski Historia szachów na ziemi ostrowskiej - czesc, ` ` II Słownik biograficzny szachistów ostrowskich Ostrów Wielkopolski 2011 1 Jacek Stanisław Bieniek (1964 – …) Wydawca: Biblioteka Publiczna im. Stefana Rowińskiego w Ostrowie Wielkopolskim - Dyrektor Włodzimierz Grabowski Ostrowskie Towarzystwo Szachowe - Prezes Andrzej Dera Książka dotowana ze środków Urzędu Miasta Ostrowa Wielkopolskiego Honorowy patronat: Komisja Historyczna Polskiego Związku Szachowego Parlamentarny Zespół Szachowy RP Copyright ©: Paweł Dudziński, e-mail: [email protected] Korekta: Kinga Dudzińska Druk: Zakład Wydawniczo-Drukarski Poligrafia ZWD s.c., Ostrów Wielkopolski, ul. Żółkiewskiego 3 Łamanie: Agnieszka Wawrzyniak - Zakład Wydawniczo-Drukarski Poligrafia ZWD s.c. Wydanie I. Ostrów Wielkopolski 2011 ISBN 978-83-61530-00-8 2 Jacek Stanisław Bieniek (1964 – …) Od autora Do napisania „Słownika biograficznego szachistów ostrowskich”, który w zamie- rzeniu stanowić ma kontynuację wydanej w 2010 r. „Historii szachów na ziemi ostrow- skiej”, zainspirowała mnie prekursorska w skali światowej seria „Słownika biograficz- nego szachistów polskich” autorstwa prof. dr. hab. Tadeusza Wolszy z Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk, recenzenta I tomu „Historii...”. Od 1995 r. ukazało się do dziś pięć tomów tego wydawnictwa, a planowane są przynajmniej jeszcze dwa. Książki profesora Wolszy – jako miłośnik historii szachów – studiowałem zawsze z wielkim zaciekawieniem, pełen uznania dla głębokiej erudycji autora i jego umiejęt- ności wyszukiwania zarówno nieznanych detali z życia prezentowanych bohaterów, jak i próbek ich szachowego dorobku. Jednocześnie zastanawiałem się: czy to możliwe, by w kolejnych odsłonach „Słownika” znalazło się skromne chociaż miejsce dla przedstawi- cieli Ostrowa Wielkopolskiego? W pewnym momencie postanowiłem rozwiązać ten pro- blem we własnym zakresie, a rezultat końcowy macie Państwo okazję właśnie oglądać. Formuła słownika biograficznego pozwala oderwać się od czysto „statystycznego” sposobu oceny czyichś osiągnięć w wybranej dziedzinie. W naszym przypadku – ode- rwać się od wyliczania zdobytych punktów, uzyskanych rankingów i kategorii, zajmowa- nych miejsc w turniejach i pełnionych funkcji w organizacjach sportowych. Mamy okazję poznać bohaterów w szkole, w pracy, w gronie rodziny, jako obywateli swego miasta i swego kraju. Czy jednak zamysł napisania „Słownika” nie był obarczony ryzykiem błędu? Mówiąc wprost, czy nie jest on przejawem megalomanii, skoro nie doczekały się jeszcze swoich słowników biograficznych tak potężne środowiska szachowe, jak na przykład łódzkie, lwowskie, krakowskie czy warszawskie? Otóż lektura biogramów dowodzi (a nie jest to tylko moja osobista opinia...), że wiel- kie procesy społeczne i historyczne doskonale dają się obserwować również w małej skali. Znajdziemy w „Słowniku” sylwetki działaczy państwowych, duchownych i wojskowych, sybiraków, więźniów Gułagu i repatriantów, osoby udające się na emigracje lub powraca- jące do ojczyzny po wojennej tułaczce. Na niektórych losach odbił swe piętno okres PRL-u: tamten był obiektem „wnikliwej obserwacji” organów bezpieczeństwa, ów nie awansował, bo choć posiadał wysokie kwalifikacje, to nie chciał zapisać się do partii. Dowiadujemy się, że szachy w Ostrowie Wielkopolskim były ulubionym zajęciem ludzi ze wszystkich klas i warstw społecznych, lepiej lub gorzej wykształconych, absol- wentów renomowanych uczelni, pedagogów, naukowców, inżynierów, ale też robotni- ków, urzędników i ogólnie osób nie piastujących wysokich funkcji. Wszystkich łączyła ta tajemnicza i niezrozumiała dla postronnych więź – bezinteresowna miłość do królewskiej gry, pragnienie, by kolejny raz usiąść do szachownicy i rozegrać następną partię według zasad, które choć nie zmieniane od wielu stuleci, to wciąż zachowują swą moc przycią- gania, jakby były nasycone eliksirem wiecznej młodości... Oczywiście „Słownik” nie zamierza zapominać o podkreśleniu sportowych lub twór- czych osiągnięć bohaterów. Są tu sylwetki medalistów mistrzostw Polski, uczestników olimpiad i turniejów międzynarodowych, doświadczonych ligowców, a obok nich – lau- reatów imprez tylko lokalnych albo regionalnych. Poznamy „apostołów” wybranych sys- temów debiutowych, mistrzów rywalizacji „na ślepo”, przedstawicieli wszystkich stylów gry, próbki ciekawych kombinacji i konsekwentnie przeprowadzonych partii pozycyjnych. 3 Jacek Stanisław Bieniek (1964 – …) Prace nad publikacją przeprowadzone były szybko, chciałoby się powiedzieć – w tempie rapid – od października 2010 r. do czerwca 2011 r. W tym miejscu pragnę podziękować mojej małżonce Kindze, nie tylko za cierpliwość i wyrozumiałość jakże potrzebną w stosunku do osoby „uzależnionej” od szachów, ale również za pomoc przy korekcie biogramów i tworzeniu list osiągnięć zawodniczych. Niezwykle cenne były również uwagi p. Tomasza Lissowskiego, który opracował biogram „Podwodniak” i po- mógł przy tworzeniu biogramu Arthura Rhodego. W ramach badań wykonałem m. in. kwerendę kilkudziesięciu roczników „Szachów” i „Szachisty”, a także przejrzałem setki stron dokumentacji archiwalnej Urzędu Miejskie- go w Ostrowie Wielkopolskim i Archiwum Państwowego w Kaliszu. W książce zawarłem 64 biogramy mistrzów i amatorów szachowych związanych z Ostrowem i okolicami. Pewną innowacją w stosunku do „Słownika biograficznego sza- chistów polskich” jest szerszy opis wątku osobistego, czyli pozaszachowego. Było to możliwe, gdyż znaczna część bohaterów wydawnictwa żyje i zgodziła się opowiedzieć o sobie, swojej drodze do szachów oraz o osiągnięciach sportowych. Poza tym dotarłem do członków rodzin szachistów już nieżyjących, którzy udzielili mi cennych informacji. W tekstach zamieszczone są cytaty z wywiadów przeprowadzonych podczas tych spo- tkań, jak i z materiałów dostarczonych mi przez samych zainteresowanych. Krótkich wyjaśnień wymaga dobór prezentowanych w książce postaci. Spośród tych najdawniejszych wymienić należy: pastora Arthura Rhodego, burmistrza Ostrowa Stefana Rowińskiego, generała Kazimierza Glabisza oraz kontradmirała Heinricha von Henniga. Kolejną grupę stanowią czołowi przedstawiciele ostrowskich klubów i sekcji sza- chowych z lat 30-tych XX wieku: Stefan Fluder, Maksymilian Wałczyk, Bolesław Miś, Władysław Stencel, Tadeusz Pisula, Tadeusz Mieloch, Wincenty Szumacher, Stefan Pi- larczyk, Marian Sobala i Mieczysław Gałęcki. Do ostrowskich mistrzów lat 50-tych i 60-tych zaliczyłem: Mariana Stawika, Wła- dysława Pojedzińca, Ryszarda Pędzińskiego, Lecha Lipińskiego, Stefana Bojanowskie- go, Michała Syryńskiego, Platona Pleskacza, Stanisława Poszwę, Janusza Spalonego oraz jedyną przedstawicielkę płci pięknej Stanisławę