Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Suleyman Demirel University

Journal19 of Natural-1 , 2015 and Applied Science

(2), 184 89 İli Patates ve Patlıcan Üretimi Yapılan Alanlarda Patatesböceği (Leptinotarsa decemlineata (Say, 1824)) (Coleoptera: Chrysomelidae)’nin Yayılışı, Doğal Düşmanları ve Popülasyon Değişimi

Zeynep UYGUN1, İsmail KARACA*1 1Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, 32200, Isparta

.03.2015 .2015)

(Alınış Tarihi: 06 , Kabul Tarihi: 05.06 Anahtar Kelimeler Özet: Leptinotarsa decemlineata Entomopatojen fungus popülasBu çalışmada Tokat ili patates alanlarında patatesböceğiArtova, ( , LeptinotarsaDoğal düşman decemlineata Merkez, ,) (Coleoptera: Chrysomelidae)’nin yayılışı, doğal düşmanları ve Patates yon değişimi araştırılmıştır. Bu amaçla, Tokat ili; Başçiftlik, Yeşilyurt, ilçelerinde patates ve patlıcan tarlalarından patatesböceği bireyleri toplanmış ve kayıt altına alınmıştır. Ayrıca Tokat ilinde Tokat patatesböceğininafta popülasyon değişiminin belirlenmesi amacıyla, Tokat ili Reşadiye (yumurta,İlçesi, Hasanşeyh larva, ergin Kasabası’nda iki patates tarlası örnekleme alanı olarak seçilmiştir. H lık periyotlar halinde, belirlenen alanlarda bulunan patatesböceği bireyleri ) toplanarak kayıt altına alınmıştır. Ayrıca atrap kullanılarak patates tarlasında bulunan diğer böcekler toplanmıştır. Yine her iki tarladan olası entomopatojen fungusları saptamak amacıyla 1 kg’lık toprak örnekleri alınmıştır. İlçelerde yapılan çalışmalarda Zile ilçesinde kimyasal mücadelenin yoğun olarak uygulandığı patates alanlarında patatesböceği bireylerine rastlanmamıştır. Başçiftlik ilçesinde 6 Temmuz 2013 tarihinde yapılan çalışmada, 1263 patatesböceği yumurtası bulunmuştur. Niksarki iki ilçesinde patates patlıcan tarlasında yapılan örneklemelerde 580 larva elde edilmiştir. Reşadiye ilçesi Hasanşeyh kasabasında tarlasında yapılan arazi çalışmalarında patatesböceğinin popülasyonBeauveria dalgalanmaları sp. belirlenerek. grafikler halinde ifade edilmiştir. Hasanşeyh kasabasında seçilen her iki araziden alınan toprak örneklerinde entomopatojen fungus izole edilmiştir Dispersal, Natural Enemies and Population Fluctuation of Colorado Potato Beetle (Leptinotarsa decemlineata) (Coleoptera: Chrysomelidae) in

Keywords Abstract: Leptinotarsa Natural enemy decemlineata E In this this study, the invasion of potato beetles ( Leptinotarsa decemlineata ) (Coeoptera: Chrysomelidae, ) in the province of Tokat, including their Potatontomopathogen fungi natural enemies and population change has been investigated. For this purpose, certain districts in Tokat the central district, Yeşilyurt, Zile, , Niksar, Başçiftlik, Erbaa, were visited and the potato beetles were collected and recorded Tokat byfrom butterfly the prespecified net. potato and eggplant fields. In addition to the soil samples, the other insects except the potato beetles, collected with 100 times sweeping

Besides, two potato fields in Hasanşeyh Town in the district of Reşadiye were settled as the sampling area so as to determine the population change of potato beetles in Tokat. Every week, potato beetles (eggs, larvae, pupa) were collected from these fields and recorded. In addition, the other organisms in the potato field were collected using the butterfly net. As applied in the other fields, 1 kg of soil was collected from both fields to detect the existence of entomopathogenic fungus. In Zile, as a result of the studies carried out in the prespecified districts, no potato beetles were detected in the potato fields. In the research carried out on the 6th of July in 2013, in Başçiftlik, 1263 potato beetle eggs were encountered. With the * İlgili yazar: [email protected] studies applied in the district of Niksar, 580 larvae were found. Z. Uygun, İ.Karaca, Tokat İli Patates ve Patlıcan Üretimi Yapılan Alanlarda Patatesböceği (Leptinotarsa decemlineata (Say, 1824)) (Coleoptera: Chrysomelidae)’nin Yayılışı, Doğal Düşmanları ve Popülasyon Değişimi

Beauveria sp. Fluctuations of potato beetles were observed in two fields choused in Hasanşeyh town in Reşadiye, Tokat. was detected in both of the soil samples scooped out from the two chosen fields in Hasanşeyh Town. 1. Giriş

ve ergin öncesi döneminlerine ait bireyleri oluşturmaktadır. Patatesböceğinin patlıcan bitkisinde Dünya ülkelerinin %79'unda patates yetiştirilmekte,ve ark., 2000). de zararlı olması nedeniyle arazi çıkışı yapılan üretilen miktar olarak buğday, mısır ve pirinçten alanlara yakın olan patlıcan tarlalarında da sonrapatates, 4. sırada yer almaktadır (Onaran örneklemeler yapılmıştır. Çalışmalarda üretim sezonu Dünyada 18.6 milyon hektar alanda yetiştirilen boyunca her ilçeye en az bir kez gidilmiştir. dünyanın hemen her yerinde üretilmesi Popülasyon takibinin yapıldığı tarlalardan ise her nedeniyle ihracat ve ithalatta fazla konu hafta örnekler alınmıştır. olmamaktadır. Dünya patates ticareti taze olmaktan çok, işlenmiş patates şeklinde yapılmaktadır. Patates Tokat ili ve çevresinde patatesböceğinin yayılışı ve üretiminde Çin, Hindistan, ABD, Rusya önemli ülkeler popülasyon değişimini belirlemek amacıyla yapılan arasında bulunmakta ve Türkiye 12. sırada yer 2çalışmalar.1. Tokat iki aşamalıil ve ilçelerindeolarak yürütülmüştür. patatesböceğinin almaktadır (Anonim, 2012). yayılışı

Buğday, pirinç, mısır gibi insan beslenmesinde kullanılan temel besin maddeleri(Arslan, arasında 2002). yer Patates alan patates tropik bölgeler hariç Dünya’nın birçok Patatesböceğinin Tokat ili ve ilçelerindeki yayılışı bölgesinde yetiştirilmektedir örneklemelerbelirlemek amacıylaatrap, elle örneklemelertoplama ve gözle yapılmıştır. kontrol doğrudan besin olarak değerlendirilebildiği gibi, yöntemleriÖrneklemeler kul için her ilçe ziyaret edilmiş olup, sanayi alanında da işlenerek tüketilmektedir (Arıoğlu ve Onaran, 2002). lanılarak yapılmıştır. Tokat ilinin , Pazar, , ilçelerinde patates üretimi az Ülkemiz patates üretimine baktığımızda, hemen her olduğundan, ilçesinde ise üretim Boluilde patatesve üretimi yapılmaktadır. Üretim in yoğun yapılmadığı içinzelge bu alanlarda1 örnekleme çalışmaları olarak yapıldığı iller sırasıyla; Niğde, Nevşehir, İzmir, yapılmamıştır. Ayrıca örnek alınan tarlalar ile ilgili Afyonkarahisar’dır (DİE, 1998). detay bilgiler Çi ’de verilmiştir. örneklemeler üretim sezonu boy Patates üretiminde önemli illerimizden birisi de Tokat ÇizelgePatates ve 1’de verilen üretim alanlarındaki vurgulaolup, Tokat ili patates(Anonim, üretim 2011a). miktarının 3.025 ha unca devam etmiştir. alanda, 79.916 ton civarında olduğu Demirel Üniversitesipatlıcan tarlalarının Bitki Koruma her Böbirindelümü, 100 Biyolojik atrap nmaktadır Tokat ilininlerin sallanarak bu alanda toplanan böcekler Süleyman Niksar Ovası, Kazova, Artova patates üretimi yapılan alanlarının başında gelmekte olup, bu yöreve ark., Mücadele Araştırma ve Uygulama Laboratuvarına potansiyelinin ortaya çıkarılması için bir dizi getirilerek teşhisi eserin ikinci yazarı tarafından çalışmaların yapıldığı bildirilmektedir (Yılmaz Çizelgeyapılmıştır. 1 patates 2006). . Örnekleme çalışmaları nın yapıldığı Patates bitkisinde verimLeptinotarsa kayıplarına decemlineata neden olan ve patlıcan tarlarının koordinatları ve yükseklik birçok hastalık ve zararlı bulunmaktadır. Bu zararlılar değerleriİlçe adı (GoogleKöy adı Earth, 2014)Koordinatları Yükseklik arasında patatesböceği, Ekinli köyü (patates) (Say) (Coleoptera: Chrysomelidae) önemli bir yer Yeşilyurt 40˚01 ̍ 7.61 ̎K 1085m tutmakta olup, gerek yüksek sıcaklıklara, gerekse Zile (patates) 36˚17 ̍49.08 ̎D düşük sıcaklıklara toleransı nedeniyle patates Artova Kabatepeİstasyon Mah. köyü 40˚17 ̍24.63 ̎K 1195m693m yetiştiriciliğinin yapıldığı tüm bölgelerde (patates) 35˚54 ̍51.74 ̎D görülmektedir (Worner, 1988). ve Niksar 40˚10 ̍38.52 ̎K 311m (patates) 36˚26 ̍03.99 ̎ D Şahinli köyü 40˚35 ̍12.95 ̎K Bu çalışmada, patatesböceğinin Tokat ili patates Niksar 357m a seçilen iki 36˚56 ̍49.61 ̎D patlıcan yetiştirilen alanlarındaki dağılımı, doğal Merkez MerkezŞahinli köyü 40˚35 ̍23.80 ̎K düşmanları ve Hasanşeyh kasabasınd (patates)(patlıcan) 36˚56 ̍49.61 ̎D 2.tarlada Materyal popülasyon ve Yöntem değişimi ele alınmıştır. Merkez 40˚20 ̍28.06 ̎K 1399m609m 36˚ 32 ̍01.12 ̎D (patates) ErbaaBaşçiftlik 40˚32 ̍10.40 ̎ K 297m ve ( ) 37 ˚09 ̍53.84 ̎D Tepekışla köyü 40˚40 ̍02.27 ̎K Çalışmanın ana Leptinotarsa materyalini, decemlineata Tokat ili patates patlıcan 36˚ 46 36.30̍ ̎D patlıcan tarlalarından toplanan Chrysomelidae familyasına bağlı ’nın ergin 185 Z. Uygun, İ.Karaca, Tokat İli Patates ve Patlıcan Üretimi Yapılan Alanlarda Patatesböceği (Leptinotarsa decemlineata (Say, 1824)) (Coleoptera: Chrysomelidae)’nin Yayılışı, Doğal Düşmanları ve Popülasyon Değişimi

3. Araştırma Bulguları ve Tartışma 3.1. Patatesböceğinin Tokat ili ve ilçelerindeki Ayrıca örnekleme yapılan tarlaların(yaprak ile köşegenleri birlikte dağılımı boyunca bitkiler gözle kontrol edilmiş ve toplpatatesböceğinin yumurta S örneklenmiştir), larva, pupa ve ergin dönemleri Yaprakanarak örnekleri kayıt altına ile birliktealınmıştır. toplanan yumurtalar, örvey çalışmalarınınr yapıldığı). Tokat’ın Merkez ilçesi hariç tüm ilçelerinde patatesböceğinin bulunduğu laboratuvara getirilerek takip görülmektedi (Şekil 1 içinde nemlendirilmiş kurutma kağıtı bulunan petri kaplarına konularak yumurta edilmiş ve bölgeler yumurta açılma oranları açısından incelenerek açılma oranları kaydedilmiştir. Üniversitesi,Bu çalışmaya ilavBitkie olarakKoruma örnekleme Bölümü, tarlalarından Biyolojik toprak örnekleri alınarak Süleyman Demirel geti Mücadeleizolasyonu Araştırma ve Uygulama Laboratuvarına rilmiştir . Topraktan entomopatojen fungusların Koz ve Güven (2014)’de belirtildiği gibi 2.2yapılmıştır.. Patatesböceğinin Reşadiye ilçesindeki popülasyon değişimi Şekil 1.

Patatesböceğinin Tokat ili merkez ve bulunamayanilçelerindeki durumu ilçeler (kırmızı: patatesböceği bulunan Tokat ili çevresinde patatesböceğinin yayılışını ilçeleri, sarı: çalışma yapılmış ama patatesböceği araştırmak için yapılan çalışmaların yanı sıra, 2013 i, beyaz: çalışma yapılmayan yılının Mayıs ayından itibaren Reşadiye ilçesinin, ilçeleri göstermektedir).ve ark. (2003 Hasanşeyh kasabasında biri merkezde,ni diğeritakip etmekGündoğan mahallesinde . olmak üzere 2 tarla Atlıhan ), Van ili ve ilçelerinde patates patatesböceğinin popülasyon değişimleri tarlalarında yürüttükleri çalışmada patatesböceğinin için seçilmiştir Popülasyon değişimi inceleme yapılan 4 ilçeden (Van Merkez, Erciş, tek Gevaş bir çalışmalarının sürdürüldüğü bu tarlalarda kimyasal ve Muradiye) sadece iki ilçede (Erciş ve Muradiye) mücadele uygulanmamıştır. bulunduğunu ve 1998 yılında tek bir ilçede kontrol, tarlada, 1999 yılında ise iki ilçede toplam 3 tarlada Örneklemeler haftada bir kez olmak üzere gözle zararlının bulunduğunu bildirmişlerdir. Ayrıca elle toplama ve atrap yöntemleri kullanılarak araştırmacılar zararlının görüldüğü tarlalarda danin lokal söz yürütülmüştür. olarakkonusu bulunduğunualan belirtmişlerdir. Bu çalışmada leme Merkez ilçede bu zararlının görülmeme. nedeni Seçilen tarlalarda mayıs ayından itibaren hasatın larda yapılan yoğun ilaçlamalar yapıldığı eylül ayının ortalarına kadar örnek olabileceği düşünülmektedir çalışmaları devam etmişörneklenentir. Her hafta patates Demireltarlalarında Üniversitesi 100 atrap Bitki sallanarak Koruma bu Bölümü alanda Biyolojikbulunan Tokat ilinin ilçelerinde yapılan sörvey çalışmaları patatesböceği ve diğer böcekler Süleyman sonucunda toplanan patatesböceğinin yumurta, larva ve ergin birey sayıları ile yumurtaların açılma oranları Mücadele Araştırma ve Uygulama Laboratuvarına Çizelge 2’de 2. verilmiştir. getirilerek teşhis edilmesi sağlanmıştır.

Tokat ili ve ilçelerinde toplanan Ayrıca örnekleme yapılan tarlaların köşegenler patatesböceği sayılarıYumurta Yumurta Larva Ergin doğrultusunda bitkiler gözle kontrol edilmiş ve sayısı açılma sayısı sayısı oranı (%) patatesböceğinin bulunan tüm dönemleri kayıt altına Yeşilyurt 179 0 0 alınmıştır. (patates) Zile 0 16,200 15 5 Toplanan yumurtalar içinde nemlendirilmiş kurutma (patates) Artova kağıdı bulunan petri kaplarına yerleştirilmiş söz 70 20 12 konusu petri kapları oda sıcaklığına sahip laboratuvar (patates) Niksar 30 48,57 5 koşullarında bekletilmiştir. Bu çalışmalara ilave (patlıcan) olarak örnekleme tarlalarından patatesböceği Niksar Demirel Üniversitesi, Bitki Koruma Bölümü, Biyolojik 63,33 580 bireyleri ve toprak örnekleri alınarak Süleyman (patates) Başçiftlik geti 261 19,16 413 76 Mücadele Araştırma ve Uygulama Laboratuvarına (patates) Erbaa 1263 13,46 10 rilmiştir. (patlıcan) 94 39,36 24

186 Z. Uygun, İ.Karaca, Tokat İli Patates ve Patlıcan Üretimi Yapılan Alanlarda Patatesböceği (Leptinotarsa decemlineata (Say, 1824)) (Coleoptera: Chrysomelidae)’nin Yayılışı, Doğal Düşmanları ve Popülasyon Değişimi

yumurta Çizelge 2’de görüldüğü gibi ilçelerden toplanan yakınında bulunan patlıcan tarlası. incelenmiş ve ların açılma oranları değişiklik göstermiş burada bulunan patatesböceği bireyleri elle toplanıp, olup bu oran %13,46 ile %63,33 arasında 3sayılarak.2. Patatesböceğinin kaydedilmiştir Tokat(Çizelge ili 2)Reşadiye ilçesinde gerçekleşmiş ve en az yumurta açılma oranı Başçiftlik1 popülasyon değişimi ilçesinde,verilen yükse en yüksek Niksar ilçesi patlıcan tarlasında saptanmıştır. Yumurta açılma oranları. Yumurta Çizelge ’de ltiler ile karşılaştırıldığında yükseklik ile bağlantılı olmadığı düşünülmektedir. Nitekim en yüksekaçılma ÇalışmanınL. decemlineata ikinci aşamasında, Tokat iline bağlı oranlarının farklılığı yapılan ilaçlamalar ile ilgili Reşadiye ilçesinin Hasanşeyh kasabasında iki patates olabileceği düşünülmektedir tarlasında ’nın popülasyon değişimi ele açılma oranına sahip Niksar ilçesi patlıcan tarlasında alınmıştır. Örnekleme çalışmaları kasabanın Tahirbey hiç ilaçlama yapılmadığı aynı üreticiye ait patates ve Gündoğan mahallelerinde bulunan iki patates tarlasında ise ilaçlama yapıldığı belirlenmiştir. Gürkan tarlasında sürdürülmüştür.umurta, larv Haftalık olarakna ve Boşgelmez (1984)’in Ankara’daki patates sürdürülen örneklemelerde elde edilen tarlalarından toplayıp laboratuvara getirdikleri patatesböceğinin y a ve ergin sayıları yumurtalardaki açılma oranı ortalama %87,3 bağlı olarak çizilen popülasyon değişimi grafikler olmuştur. Bu değer mevcut çalışmada bulunan halinde Şekil 2 ve 3’de verilmiştir. değerlerden oldukça yüksektir. Hasanşeyh kasabası Tahirbey mahallesindeki itibaren Yeşilyurt ilçesinde 7 Temmuz 2013 tarihinde yapılan örnekleme arazisinde çok sayıda kene görüldüğünden yumurtalarörnekleme çalışmalarında, 179 yumurta toplanmış bulunan dolayı temmuz ayının sonundan ancak larva ve ergine rastlanmamıştır. Elde edilen örneklemelere son verilmiştir. içerisinde nemli kurutma kağıdı petri kaplarına konulmuştur ve yumurtaların açılma oranları kaydedilmiştir. Toplanan 179 yumurtadan sadece 29’u açılmıştır. patates tarla Zile ilçesinde 7 Temmuz 2013 tarihinde yapılan örneklemelerde ziyaret edilen 3 sında da yoğun kimyasal ilaçlamalardan dolayı patatesböceği bireyleri bulunamamıştır. Kısmen ilaçlamanın daha az olduğu diğer bir patates tarlasında ise 15 larva ile 5 Artovaergin bulunmuştur. Şekil 2. rey ilçesinde 7 Temmuz 2013 tarihinde yapılan LeptinotarsaReşadiye decemlineata ilçesinin Hasanşeyh kasabasının örneklemelerde 70 yumurta, 20 larva ve 12 ergin bi Tahirbey (Merkez) mahallesindeki patates tarlasında toplanmıştır. Yumurtaların açılma sayıları popülasyon değişimi incelendiğinde, toplanan 70 yumurtanın %48’i açılmıştır.

Niksar ilçesinde 11 Temmuz 2013 tarihinde yapılan örnekleme çalışmalarında, 261 yumurta, 41 larva, 6 ergin elde edilmiştir. 261 yumurtadan 50 tanesi açılmıştır. Patlıcan tarlasında yapılan çalışmada ise 30 yumurta, 580 larva ve 5 ergin elde edilmiştir. (Şekil 3.21) 30 yumurtanın %63’ü açılmıştır.

1Başçiftlik ilçesinde 11 Temmuz 2013 tarihinde yapılan Şekil 3. çalışmalarda elde edilen patatesböceği birey sayıları; 263 yumurta, 3 larva, 7 ergin olarak gerçekleşmiştir. L. Reşadiye ilçesinin Hasanşeyh kasabasının Toplanan 1263 yumurtanın %13’ü açılmıştır. decemlineata . Gündoğan mahallesindeki patates tarlasında popülasyon değişimi Erbaa ilçesinde 8 Temmuz 2013 tarihinde patlıcan tarlasında yapılan çalışmalarda, 94 yumurta, 10 larva, r. Gündoğan mahallesinde bulunan patates tarlasının 24 ergin elde edilmiştir. 94 yumurtanın %39’u rakım olarak daha yüksekte olması nedeniyle bu iki açılmıştı tarlada ki patatesböceği sayısının farklı olmasına neden olduğu düşünülmektedir. Erbaa ilçesinin Tepekışla köyünde patates tarlaları örnekleme alanı olarak seçilmiş ancak yapılan Hasanşeyh kasabasında seçilen örnekleme kontrollerde patatesböceği bireylerine alanlarından alınan ve Süleyman Demirel Üniversitesi, rastlanmamıştır. Daha sonra patates tarlaları 187 Z. Uygun, İ.Karaca, Tokat İli Patates ve Patlıcan Üretimi Yapılan Alanlarda Patatesböceği (Leptinotarsa decemlineata (Say, 1824)) (Coleoptera: Chrysomelidae)’nin Yayılışı, Doğal Düşmanları ve Popülasyon Değişimi

- Bitki Koruma Bölümü, Biyolojik Mücadele Araştırma döl verdiğini belirtmektedirler.(Anonim, Patatesböceğinin 2011b). Orta entomopatojenve Uygulama olarak Laboratuvarına Beauveria gönderilensp. toprak. Anadolu Bölgesi’nde 1.5 ve Marmara Bölgesi’nde 3 4 örneklerinden yapılan izolasyonlar sonucu döl verdiği bildirilmektedirn veriler elde edilmiştir Elde edilen bu entomopatojen daha sonraki Bu çalışmada elde edilen daha önce Ankara ve çalışmalarda özellikle de patatesböceği Marmara Bölgesi için bildirilen değerlerden oldukça entomopatojen ilişkisi çalışmalarında kullanılmak düşük olarak bulunmuştur. Bu farklılığın bölgelerin Atrapüzere kod numarası verilerek etiketlenmiştir. iklim koşullarının farklılığından kaynaklandığı söylenebilir. Nitekim Orta Anadolu Bölgesi için ile yapılan örneklemelerde patates tarlalarındaSöz hesaplanan döl sayısı ile burada hesaplanan döl sayısı konusu8 farklı türyöntem belirlenmiş, ile toplanan bunlardan türler ikisi tür, dördü cins birbirlerine yakın olarak bulunmuştur. verilere göre ve kalanlar da familya düzeyinde teşhis edilmiştir. Çizelge 3’de Sonuç olarak çalışmadan elde edilen olan eylül Çizelgeverilmiştir. 3. Tokat ili Reşadiye ilçesinde Haziran ayı itibariyle patatesböceği görülmekte ve patates hasadı TAKIM TokatFAMİLYA ili ve ilçeleri ndeCİNS atrap / ileTÜR toplanan ayına kadar popülasyon devam etmektedir. İlçelerde böcekler Eurydema sp. yapılan çalışmalarda, yoğun ve bilinçsiz ilaçlama Hemiptera Anthocoris sp. sonucu patatesböceği doğal düşmanlarına az sayıda Pentatomidae Coreus sp. rastlanılmış aynı zamanda yoğun kimyasal kullanımı Homoptera Anthocoreidae Beauveriapatatesböceği yumurta açılma oranlarınıentomopatojen etkilemiştir. ile Coreidae Adalia Hasanşeyh kasabasında topraktan izole edilen Cicadellidae fasciatopunctata sp.’e rastlanılması ilerde yapılacak çalışmalara ışık tutması açısından önem Coleoptera revelierei Coccinellidae kazanmaktadır. Clytus sp. Kaynaklar Cantharidae Chrysoperla Neuroptera Cerambicidae carnea

Chrysopidae Anonim, 2011a. Tokat İli İlçeleri Patates Üretim Alanı ve ark. (2003 n Verileri. Tokat İl, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Atlıhan )’ni Van ili ve çevresinde patates Müdürlüğü, Tokat. ekiliş alanlarında yaptıklarılge 3 çalışmalarda zararlı ve Anonim, 2011b. Patates Entegre Mücadele Teknik yararlı türler ile diğer fitofag böcekleri saptamışlarAnthocoris ve Talimatı. T.C. Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal bunlarsp. ve Chrysoperlaiçerisinde Çize carnea ’de verilenve arkfamiya,. (2003 cins ven türler de yer almıştır. Bu çizelgede yer alan Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Bitki Atlıhan )’ni Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı, 119s, Ankara. çalışmalarında patatesböceğinin doğal düşmanı Anonim, 2012. Dünyada Patates Üretim Alanları ve olarak verilmektedir. Aynı bilgiler Anonim, 2011b’de de yer almaktadır. Üretim Miktarı. Erişim tarihi: 03.01.2014. http://www.fao.org / 2002. Örneklemelerin başladığı haziran ayı başından,zlen hasat tarihi olan eylül ayı başına kadar patatesböceğinin Arıoğlu, H. ve Onaran, H. Niğde Koşulları Patates popülasyonlarında dalgalanmalar gö miştir. Yetiştiriciliğinde; Farklı Yumru İriliği ve Bitki Popülasyon dalgalanmaları ile popülasyon tepe Sıklığının, - Yumru Verimi ve Yumru Kalibrasyonu noktaları düzenli bir dağılım göstermediği için Üzerine Etkileri. 3. Ulusal Patates Kongresi Bildiriler grafiklerden yola çıkılarak döl sayısını söylemek Kitabı,Arslan, 125 N. 2002.135, İzmir. mümkün görülmemektedir. Bu nedenlet döl sayısı e Önemi. III. Ulusal Patates Kongresi hesaplamaları bölgenin iklim verileri ve böceğin Patatesin- Kullanım- Amaçlarınazmir. Uygun gelişme eşiği ile termal konstan değerlerinden Çeşit Seçimi v Bildiri Kitabı. 107 116. 23 27 Eylül 2002, İ verileryararlanılarak ile bölgenin hesaplanmıştır. iklim verilerin Burada Gürkan ve Atak, U. Boşgelmez (1984)’in Atak (1973)’a atfen kullandığı (Leptinotarsa decemlineata 1973. Trakya Bölgesinde Patatesböceği - den yararlanılmıştır. Biyoekolojisi Patateböceğinin gelişme eşiği için 12.8 °C ve termal Say.)’nin Morfolojisi, ve Savaş Metotları Üzerinde konstant için 336 gün derece değerleri kullanılmıştır. Buna göre Reşadiye ilçesinde Etkili Sıcaklıklar Araştırmalar. T.C. Tarım Bakanlığı Zirai Karantina Toplamı 374.05 °C olarak hesaplanmıştır. Bu Genel Müdürlüğü Teknik Bülteni, 6, 63s. hesaplanan değere göre patatesböceğinin Tokat’ın 2003 Reşadiye ilçesindeki patates tarlalarında yılda 1.1 döl Atlıhan, R., Yardım, E.N., Özgökçe, M.S. ve Kaydan, M.B. verebileceği söylenebilir. Gürkan ve Boşgelmez Bilimleri. Van Dergisi, İli Çevresinde 9(3), 291 Patates-295. Ekiliş Alanlarındaki (1984), patatesböceğinin Ankara koşullarında yılda 3 Zararlı Böcek Türleri ve Doğal Düşmanları. Tarım

188 Z. Uygun, İ.Karaca, Tokat İli Patates ve Patlıcan Üretimi Yapılan Alanlarda Patatesböceği (Leptinotarsa decemlineata (Say, 1824)) (Coleoptera: Chrysomelidae)’nin Yayılışı, Doğal Düşmanları ve Popülasyon Değişimi

Devlet İstatistik Enstitüsü, 1998. Tarımsal Yapı (Üretim, Fiyat, Değer). Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları, 591s, Ankara. (Leptinotarsa decemlineata Gürkan, B. ve Boşgelmez, A. 1984. Patatesböceği- Say.)’nin Popülasyon Dinamiği. Bitki Koruma Bülteni, 24(3), 119 136.

Koz, C. ve Güven, Ö. 2014. Kahramanmaraş Merkez Köylerindeki Buğday 39 Tarlalarından-51. İzole Edilen Entomopatojen Funguslar. Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi, 5(1), 2000. Patates

Onaran, H., Ünlenen, A. ve Doğan, A. Tarımı Sorunları ve Çözüm Yolları, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, 93s, Niğde.

Worner, S.P. 1988. Ecoclimatic- Assessment of Potential Establishment of Exotic Pests. Journal of Economic Entomology, 81(4), 973 983.

Yılmaz, G., Yanar,IV. Y.Ulusal ve Yanar, Pat D. 2006. Tokat Yöresinde Tohumluk- Patates Üretim Potansiyeli Üzerinde Araştırmalar. ates Kongresi Bildiriler Kitabı, 46 52, Niğde.

189