DOCSLIB.ORG

Liem Bwan Tjie Was De Eerste Chinese Architect Die Werkzaam Was in Nederlands-Indië

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Liem Bwan Tjie Was De Eerste Chinese Architect Die Werkzaam Was in Nederlands-Indië Judy den Dikken Liem Bwan Tjie (1891-1966) Westerse vernieuwing en oosterse traditie Onder redactie van dr Juliette Roding, Tjeerd Boersma en ir Dorothee Segaar Bibliografieën en oeuvrelijsten Eerder verschenen in deze reeks: Michiel Brinkman (1873-1925) van Nederlandse architecten en Henri Evers (1855-1929) J.H.W. Leliman (1878-1929) stedebouwkundigen J.J. van Nieukerken (1854-1913), M.A. van Nieukerken (1879-1963) en J. van Nieukerken (1885-1962) M.P.J.H. Klijnen (1887-1973) J.M. Groenewegen (1888-1980) J. Otten Husly (1738-1796) L.P. Roodbaard (1782-1851) J.C. van Epen (1880-1960) A.L. van Gendt (1835-1901), J.G. van Gendt (1866-1925) en A.D.N. van Gendt (1870-1932) E.H. Kraaijvanger (1899-1978) en H.M. Kraaijvanger (1903-1981) G.W. van Heukelom (1870-1952) A.F. Aalbers (1897-1961) I. Falkenberg-Liefrinck (1901) H. Knijtijzer (1914-1974) K.J. Muller (1857-1942) A. Bodon (1906-1993) J.H. Leliman (1828-1910) Harry Elte PHzn (1880-1944) A.J. Kropholler (1881-1973) Ad van der Steur (1893-1953) BONASRotterdam 2002 STICHTING BONAS • NEDERLANDS ARCHITECTUURINSTITUUT Dit boek verschijnt op intiatief van de Stichting Bibliografieën en Oeuvrelijsten van Nederlandse Architecten en Stedebouwkundigen (BONAS). Het onderzoek kon worden uitgevoerd dankzij facilitei- ten, beschikbaar gesteld door het Nederlands Architectuurinstituut, financiële bijdragen van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg, het ministerie van OC en W en het Instituut voor Geschiedenis van Architectuur, Kunst en Stedebouw. ISBN 90-76643-14-8 Colofon vormgeving: Manifesta, Rotterdam druk: RS Drukkerij, Rijswijk productie: Tjeerd Boersma, Dorothee Segaar, Anneke Stedehouder, Mariet Willinge Fotoverantwoording: Collectie Nederlands Architectuurinstituut Tjeerd Boersma Niet alle rechthebbenden van de gebruikte illustraties konden worden achterhaald. Belanghebbenden wordt verzocht contact op te nemen met Stichting BONAS, Museumpark 25, 3015 CB Rotterdam. De volgende architecten(bureau’s) ondersteunen door een extra financiële bijdrage in de vorm van een steunabonnement op de boekenreeks het werk van BONAS: Van den Acker Architecten, Deurne Architectenbureau Manning & Partners B.V., Budel Architecten aan de Maas, Maastricht Mecanoo Architecten, Delft Architecten | en | en - krijger en van rangelrooy en timmers, Eindhoven ARN Meijs Arcjitecten BV, Maastricht de Architecten Cie. / Architecture and Planning, Amsterdam Meyer en Van Schooten Architecten BV, Amsterdam De Architectengroep, Rijnboutt, Ruijssenaars, Hendriks, van Gameren, Neutelings Riedijk Architecten, Rotterdam Mastenbroek, Amsterdam Atelier Pro Architekten, Den Haag OD 205 Architectuur BV, Delft Thijs Asselbergs Architecten, Haarlem OLGA Architecten, Groningen Benthem Crouwel Architecten, Amsterdam Quist Wintermans Architecten, Rotterdam Bedaux de Brouwer Architecten, Goirle Van Mourik Vermeulen Architecten, Den Haag Architectenbureau Cepezed B.V., Delft Rouw & De Kock Architecten, Dordrecht Van Gameren, Mastenbroeg, Amsterdam Snelder Vola Petit Architecten, Maastricht Diederen Dirrix van Wylick Architecten, Eindhoven Soeters Van Eldonk Ponec Architecten, Amsterdam Dobbelaar Advies B.V., Rotterdam Tangram Architecten, Amsterdam Dobbelaar De Kovel De Vroom D.K.V. Architecten, Rotterdam Van Tilburg en Partners Architecten en Stedebouwkundigen, EGM Architecten, Rotterdam Capelle a/d IJssel Frencken Scholl Architecten, Maastricht Voets Architecten BV BNA, Delft Gerritsma Vesseur Architecten, Assen VVKH Architecten, Leiden Geurst & Schulze Architecten Wijnen & Co Architecten, Sittard Gunnar Daan Doeke van Wieren Architecten, Oosternijkerk Vera Yanovshtchinsky Architecten, Den Haag Heeling Krop Bekkering, Groningen Zwarts & Jansma Architecten, Amsterdam Hans van Heeswijk Architecten, Amsterdam Van Herk en De Kleijn Architecten B.V., Amsterdam Hofhuis de Kluijver Architecten, Maastricht Hubert-Jan Henket Architecten, Esch Humble Neuhof Architectenbureau, Maastricht Kraaijvanger-Urbis, Rotterdam Inleiding De architect Liem Bwan Tjie was de eerste Chinese architect die werkzaam was in Nederlands-Indië. Hij verliet op jonge leeftijd zijn geboorteland om in Nederland een goede opleiding te volgen. Vooral een stageperiode bij Michiel de Klerk liet een diepe indruk bij de jonge Liem Bwan Tjie achter. Na een korte periode in China ging hij terug naar zijn geboorteland om als architect een eigen praktijk te beginnen.1 Tot voor de oorlog werkte Liem Bwan Tjie als architect in zijn geboortestad Semarang, waar hij voor zijn architectuur een klankbord vond onder welgestelde Chinese opdrachtgevers, die hem de mogelijkheden gaven om zich verder te ontplooien. Hij ontwierp vele woonhuizen, maar ook andere projecten, waaronder kantoorgebouwen, bioscoop- gebouwen, zwembaden, graftombes en -monu- menten. Voor de landhuizen en villa’s kreeg Liem Bwan Tjie vaak opdracht om het gehele interieur mee te ontwerpen, iets wat hij gaarne deed. In de architectuur van deze woonhuizen trachtte hij tot een synthese te komen van moderne westerse architectuur en de oude Chinese filosofie omtrent bouwen en wonen. Na de Tweede Wereldoorlog, waarin Liem Bwan Tjie ondergedoken had gezeten, vertrok hij met zijn gezin naar Jakarta om daar een nieuwe praktijk op te zetten. Door zijn architectuur en zijn naamsbekendheid viel hij op bij het Gouvernement van Indonesië en werden hij en enkele andere architecten gevraagd een inventarisatie te maken Portret Liem Bwan Tjie (op latere leeftijd). van de oorlogsschade op de verschillende eilanden. 5 Woonhuis Tan Tiong Ie, Oengaran (1931). lie m B w an tjie (1891-1966) Woonhuis ’Poendok Pajoeng’, Oengaran (1931). Deze nieuwe positie bracht hem grote opdrachten. land een geschikte opleiding voor zijn twee doch- 1 zie ook ‘Architectuur en Hij kon daardoor zijn repertoire uitbreiden met ters te vinden. Hij stierf in 1966. Het grootste deel Stedenbouw in Indonesië onder andere scholen, instituten, ziekenhuizen en van het archief van Liem Bwan Tjie bevindt zich in 1870-1970’,Huib Akiha- een klooster, een tempel en een kerk. Ook kreeg hij de collectie van het Nederlands Architectuurinsti- ry, hoofdstuk 3 de opdracht kantoorgebouwen voor twee ministe- tuut, met tekeningen en een uitvoerige fotodocu- ries te bouwen. Zijn opdrachtgevers waren nu niet mentatie uit de periode 1930-1965. Enkele tekenin- meer voornamelijk Chinees, wat ook af te lezen is gen en foto’s bevinden zich in familiebezit. aan zijn gebouwen, die strakker en soberder wer- den. Wel trachtte Liem Bwan Tjie ook in deze Achtergrond en opleiding gebouwen tot een harmonisch samengaan van exterieur en interieur te komen. Liem Bwan Tjie werd op zes september 1891 gebo- In 1965, hij was toen vierenzeventig jaar oud, ren in Semarang, waar zijn familie zich vier gene- verliet hij met zijn gezin Indonesië om in Neder- raties eerder had gevestigd. Het waren welgestelde 6 lie m B w an tjie (1891-1966) Maquette bioscoop Grand, Semarang(1940). bioscoop Grand, Maquette 7 lie m B w an tjie (1891-1966) Interieur bioscoop Grand, Semarang (1940). Interieur bioscoop Grand, 8 lie m B w an tjie (1891-1966) Stand Oei Tiong Ham Pasar Malam,, Semarang(1934-1935). Malam,, Pasar Ham Stand Oei Tiong R.vanDuinen,Semarang(1941). Woonhuis Ontwerpstudies spiegel voor mevr. Liem Bwan Tjie (1949). LiemBwan Tjie Ontwerpstudies spiegelvoor mevr. groothandelaren in textiel. In die tijd had de Chine- vier jaar voor de bovengenoemde bureau’s werk- 2 zie brief van Liem Bwan 9 se zakenwereld, waaronder de familiefirma Liem zaam te zijn geweest, ging Liem in 1920 naar de Tjie aan H.P. Berlage in Kiem Ling, goede contacten met textielfabrikanten Technische Hogeschool in Delft, om daar zijn inte- het Berlage archief op en andere industriëlen in Nederland. Zo kwam het resse voor architectuur verder te kunnen ontplooi- het NAi, nr. 421 dat een aantal ouders besloot om kinderen naar en. Hij volgde hier de studie tot bouwkundig inge- (1921L);zie ook ‘Pro- Nederland te sturen voor verdere studie. Liem Bwan nieur. In 1921 werd hij door omstandigheden gramma’ (1917) en Tjie werd samen met een groep jongens toever- genoodzaakt een betrekking te zoeken. Daarvoor ‘Juryrapport’ (1918) van trouwd aan een bevriende zakenrelatie, die hen zou benaderde hij tevergeefs H.P. Berlage als mogelijk deze prijsvraag, aanwe- onderbrengen bij zijn eigen familie en kennissen. nieuwe werkgever.3 In Delft woonde Liem Bwan zig in de bibliotheek Die zouden hen ook begeleiding kunnen geven bij Tjie op kamers aan de Van Leeuwenhoeksingel, faculteit Bouwkunde van de keuze van de verschillende studierichtingen. waar hij met vrienden en studiegenoten, onder wie de TU Delft onder resp. Liem Bwan Tjie was de enige van de acht zoons ir. B.T. Boeyinga, vaak discussieerde over culturele W.XI.7 depot en W.XI.8 en twee dochters die van vader Liem Tjing Soei de en spirituele onderwerpen.4 Door het beluisteren depot. lie kans kreeg om verder te studeren. Hij doorliep met van muziek van de grote westerse componisten, 3 idem m succes de h.b.s. en behaalde twee m.t.s.-diploma’s, het lezen van vele boeken en zijn toenemende ken- 4 zie brief van ir. B.T. Boe- B w voor Bouwkunde en Waterbouwkunde. Vanwege de nis van het werk van destijds bekende architecten yinga aan Liem uit 1964, an vroegtijdige dood van zijn vader wilde hij daarna zo werd zijn kennis van de westerse cultuur steeds archief mw. Liem Bwan tjie snel mogelijk naar huis gaan. Het uitbreken van de groter. Tjie (1891-1966) Eerste Wereldoorlog verhinderde dit echter. Maar zijn Chinese afkomst bleef ook steeds een Vanaf 1916 werkte Liem Bwan Tjie als bouwkun- belangrijke rol spelen. In
Load more

Recommended publications
  • Tarekat Mason Bebas Dan Masyarakat Di
    BABV RINGKASAN organisasi masuk ke negeri Belanda, juga di wilayah TidakOost-Indischelama setelah Compagnie Persaudaraan(Kompeni) Mason di Asia Bebas didirikan yang ter loge-loge pertama. Mula-mula hanya di daratan Asia, kemu• dian juga di Pulau Jawa, sedangkan baru pada sekitar tahun 1860loge pertama di Sumatra didirikan. Loge di Batavia hanya singkat hidupnya tetapi tidak lama kemudian dapat diletak• kan landasan yang lebih langgeng. Loge-loge "La Fidele Sin• cerite" dan "La Vertueuse" (1767-1769)didirikan pada awal suatu kurun waktu yang berlangsung selama hampir dua abad, sewaktu Persaudaraan Mason Bebas bergerak di wila• yah Hindia Belanda dan kemudian Indonesia. Pada masa jayanya "Tarekat Kaum Mason Bebas di bawah Timur Agung Nederland" di Hindia Belanda mempunyai sekitar 1.500 anggota, terbagi dalam 25 bentara. Pada tahun• tahun lima puluhan, ketika kehadiran orang Belanda di In• donesia merdeka mendapat tekanan, jumlah anggota dengan cepat merosot. Semua kegiatan berakhir pada tahun 1961, 567 RrNGKASAN namun di Guinea Baru bagian Barat (Papua) keberadaannya masih dapat diperpanjang satu tahun lagi. Kajian ini dimaksudkan untuk melacak interaksi antara Tarekat Mason Bebas dengan masyarakat Hindia Timur. Harus diingat bahwa walaupun keanggotaan memang sejak semula sudah terbuka bagi orang Indonesia dan orang Tiong• hoa, kehidupan loge hanya berlangsung di dalam dunia orang Eropa. Kegiatan keluar terutama tampak dalam bentuk bantu• an yang diberikan kepada golongan Indo-Eropa yang kesusah• an. Kebanyakannya, masyarakat mengenal Tarekat karena gedung-gedung yang dibangun di hampir setiap kota di Jawa. Penulisan buku ini semata-mata didorong oleh rasa ingin• tahu yang dipicu oleh "penemuan" bahwa di Hindia Belanda tempo dulu terdapat berbagai lembaga kemasyarakatan yang tidak atau hampir tidak disebut dalam sumber historis yang biasa.
    [Show full text]
  • Orang Cina in Indonesien Als Fallstudie
    Georg-August-Universität Göttingen Seminar für Politikwissenschaft Abteilung für Internationale Beziehungen Hauptseminar: Die Türkei und Europa Sommersemester 1999 Leitung: Prof. Dr. Bassam Tibi DDiiee KKoonnssttrruukkttiioonn vvoonn EEtthhnniizziittäätt Die gesellschaftliche Ausgliederung der „Orang Cina“ in Indonesien als Fall- studie vorgelegt von Christian Franz Politikwissenschaft, Mittlere und neuere Geschichte, Publizistik u. Kommunikationswissenschaft M.A. (7./6./7. Semester) Inhaltsverzeichnis Seite 1 EINLEITUNG ................................................................................................................... 1—1 2 DEFINITIONEN ............................................................................................................. 2—3 2.1 ETHNIZITÄT ..................................................................................................................................... 2—3 2.2 ETHNOZENTRISMUS UND ETHNISCHER KONFLIKT ................................................................. 2—5 2.3 ETHNISCHE MINDERHEIT ............................................................................................................. 2—5 3 DIE MEHRHEIT: ISLAM ALS NATIONALE IDENTITÄT ........................................ 3—6 4 DIE ETHNISCHE MINDERHEIT: „ORANG CINA“ ................................................. 4—8 4.1 HISTORISCHE ENTWICKLUNG: SIEDLUNGSGESCHICHTE ....................................................... 4—8 4.2 DIE CHINESISCHE GEMEINSCHAFT INDONESIENS ...............................................................
    [Show full text]
  • $Ejarab ~O5ial 1JBI !Ilarrao
    . , .: •, $ejarab ~o5ial 1JBI !Ilarrao . 1kbu~us 3Jbukota jfakarta l\apir · . - . .. ~ -- . .. .. ~ r-• ..._ ~.. ·- - ' ·. Mi1ilc DePctikbud Tidak diperdagangkan SEJARAH SOSIAL DKI JAKARTA RAYA Oleh: Mona Lohanda (Ketua) Iman Hilman ( Anggota) Bastomi Ervan (Anggota) Abdurachman Surjomihardjo <Koordinator> PERPUSTAKAAN DJREKTORAT SEl~R <\ H A , . I I ' I ..... ~ ' . ' . ~ , ...... -- D EPARTEM EN PENDIOIKAN"WTl""l'l"XlrrviEDil~ DAN KEBUDAYAAN-- · · DIREKTORAT SEJARAH DAN NILAI TRAOISIONAL PROYEK INVENTARISASI DAN DOKUMENTASI SEJARAH NASIONAL 1984 • - PCR 0 •_l'::)T• . ; . .. ''l I D IT. s Ej AR .'.;, H - ':-~ :\J_i L_"_l _i_:_{ _.. __ '.) _:_·... _ , - ) \J ~ ~ -I r •ornor lndu /_; z_ 7 <. • - 1 ;> /Qr I 1 anggalterima Z.3 -7-'t'- f Tanggc.i catat Z > - 'f- 'f -Z f Beli 1hal'.: ::. :·, <'ari 1-&z..eL. .rtf I " ''""'' ,) :,J , .• u 1f y. P, '2 I ~- ; K "P' ____1..e _... ..........~ --!---------- -· Penyunting : I . Ors. Anhar Gonggong 1. Ors. M. Soenjata Kartadarmadja Gambar kulit oleh : M.S. Karta SAMBUTAN DIREKTUR JENDERAL KEBUDA Y AAN Proyek Inventarisasi dan Dokumentasi Sejarah Nasional (IDSN) yang berada pada Direktorat Sejarah dan Nilai Tradisio­ nal, Direktorat Jenderal Kebudayaan, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, telah berhasil menerbitkan seri buku biografi dan kesejarahan. Saya menyambut dengan gembira hasil pener­ bitan tersebut. Buku-buku tersebut dapat diselesaikan berkat adanya kerjasama antara para penulis dengan tenaga-tenaga di dalam proyek. Karena baru merupakan langkah pertama, maka dalam buku-buku hasil Proyek IDSN itu masih terdapat kelemahan dan kekurangan. Diharapkan hal itu dapat disempurnakan pada masa yang akan datang. Usaha penulisan buku-buku kesejarahan wajib kita tingkat­ kan mengingat perlunya kita untuk menantiasa memupuk, memperkaya dan memberi corak pada kebudayaan nasional dengan tetap memelihara dan membina tradisi dan peninggalan sejarah yang mempunyai nilai perjuangan bangsa, kebangsaan serta kemanfaatan nasional.
    [Show full text]
  • The Kapitan Cina of Batavia 1837
    THE KAPITAN CINA OF BATAVIA 1837 - 1942 MONA LOHANDA Presented to the School of Oriental and African Studies University of London for the Degree of Master of Philosophy January 1994 ProQuest Number: 11010540 All rights reserved INFORMATION TO ALL USERS The quality of this reproduction is dependent upon the quality of the copy submitted. In the unlikely event that the author did not send a com plete manuscript and there are missing pages, these will be noted. Also, if material had to be removed, a note will indicate the deletion. uest ProQuest 11010540 Published by ProQuest LLC(2018). Copyright of the Dissertation is held by the Author. All rights reserved. This work is protected against unauthorized copying under Title 17, United States C ode Microform Edition © ProQuest LLC. ProQuest LLC. 789 East Eisenhower Parkway P.O. Box 1346 Ann Arbor, Ml 48106- 1346 2 ABSTRACT This study examines the kapitan Cina institution in Batavia, its place in the Dutch East Indies administration, and the role played by the Chinese officers in their own community. The Chinese inhabitants of Batavia and the Dutch practice of segregation are considered in chapter 1, devoted to describing the plurality of Batavia’s population under the VOC. Chapter 2 traces the original concept of the kapitan system, dating back to the pre-colonial indigenous kingdoms of the archipelago. It indicates that the kapitan institution was an indigenous arrangement, later adopted by western colonists to rule the non-indigenous inhabitants of the colony. The main focus of this study is in the last five chapters. Chapter 3 examines the establishment of the kapitan Cina, or Chinese officers, its nature, structure and relationships with the local authority of Batavia.
    [Show full text]
  • Proc.-Gen. Hooggerechtshof Ned.-Ind. 3
    Nummer Toegang: 2.10.17 Inventaris van het archief van de Procureur-Generaal bij het Hooggerechtshof van Nederlands-Indië, (1936) 1945-1949 (1969) Versie: 01-10-2020 M.G.H.A. de Graaf Nationaal Archief, Den Haag 1995 This finding aid is written in Dutch. 2.10.17 Proc.-Gen. Hooggerechtshof Ned.-Ind. 3 INHOUDSOPGAVE Beschrijving van het archief......................................................................................5 Aanwijzingen voor de gebruiker................................................................................................6 Openbaarheidsbeperkingen.......................................................................................................6 Beperkingen aan het gebruik......................................................................................................6 Materiële beperkingen................................................................................................................6 Aanvraaginstructie...................................................................................................................... 6 Citeerinstructie............................................................................................................................ 6 Archiefvorming...........................................................................................................................7 Geschiedenis van de archiefvormer............................................................................................7 Taken en bevoegdheden van de Procureur-Generaal............................................................7
    [Show full text]